You are on page 1of 47

ac.

colibacteriosis

Rzd: Enterobacteriales
Rodzina: Enterobacteriaceae
Rodzaj: Escherichia
Gatunek: coli

Paeczka jelitowa
Krtka, gruba (do 6 m)
G (-)
Na og nie posiadaj rzsek
Wytwarzaj otoczki (mniej lub bardziej wyrane)
Wytwarzaj liczne fimbrie cz z nich ma cechy pili
pciowych, a inne charakter organu adhezyjnego
Wzgldne beztlenowce

Element flory bakteryjnej jelita zdrowych zwierzt i


ludzi (zawsze izolowana z kau zdrowych zwierzt)
S drobnoustrojami oportunistycznymi, ale wystpuj
take serotypy bezwzgldnie chorobotwrcze
Kolonizujc organizm poza przewodem pokarmowym
staje si oportunistycznym patogenem
Wywouj infekcje przewodu pokarmowego, a take
drg moczowych (szczepy uropatogenne- zapalenie
pcherza moczowego, odmiedniczkowe zap. nerek),
oddechowych (zap. puc), zapalenie pcherzyka
ciowego, zapalenie ucha rodkowego, a u cielt
moe wywoa zapalenie opon mzgowordzeniowych.

U E. coli wystpuj 3 podstawowe antygeny

O antygeny ciany komrkowej,


S polisacharydami, ktre s determinowane przez cukrowe,
boczne acuchy LPS
Jest podstaw do klasyfikacji serotypowej
Bakterie pozbawione antygenu O przechodz z formy gadkiej w
szorstk, ktra jest mniej zjadliwa i bardziej wraliwa na dziaanie
organizmu

K - otoczkowo-powierzchniowe (otoczkowe)
Maj charakter polisacharydowy

H antygeny rzskowe
Biakowe

Na podstawie antygenw K, O, H oznacza si poszczeglne


serotypy

ETEC wywouj tzw. biegunki podrnych


oraz u dzieci tzw. choler dzieci
EIEC s czynnikiem etiologicznym biegunek
czerwonkopodobnych
EPEC wywouj luzowe biegunki
EHEC s czynnikiem etiologicznym
krwotocznego zapalenia jelita grubego
EAEC wywouj chroniczne biegunki

1. Enterotoksyczne (ETEC)
- mannozozalene
Mannozoniezalene
2. Enteroinwazyjne (EIEC)
3. Enteropatogenne (EPEC)
4. Enterokrwotoczne/werotoksyczne (EHEC/VTEC)
5. Enteroagregacyjne (EAEC)
6. Nekrotyczne (NTEC)

Kolonizuj jelita cienkie i tam powoduj


procesy chorobowe
Nie uszkadzaj komrek nabonka jelit
Posiadaj fimbrie, ktre uatwiaj
kolonizacj:
Typ I MANNOZOZALENE:
Sabo zwizuj si z komrk nabonka jelit i ruchy perystaltyczne
mog usun te drobnoustroje
E. coli majca fimbrie mannozozalene ma zdolno do
aglutynacji krwinek czerwonych fimbrie cz si z receptorami
na erytrocytach zbudowanymi gwnie z mannozy

Typ II MANNOZONIEZALENE:
Odpowiadaj za typow adherencj bakterii z enterocytami przewodu
pokarmowego
czynnik kolonizacyjny
Charakteryzuj si wysok swoistoci
Oprcz fimbrii ten typ wytwarza enterotoksyny:

CIEPOLABILNA ENTEROTOKSYNA LT:


Aktywuje cyklaz adenylow, co powoduje gromadzenie si wewntrz
komrki cyklicznego AMP
To prowadzi do zaburze gospodarki wodnej wydalania z
komrki jonw Cl i K i hamowanie absorpcji NaCl i nadmierne
wydalanie wody
Biegunki, odwodnienia, kwasica metaboliczna i hiperkalcemia

CIEPOSTABILNA ENTEROTOKSYNA ST:


Aktywuje cyklaz guanylow -> gromadzenie si cyklicznego GMP w
komrce
Biegunka, odwodnienie organizmu, i modych zwierzt moe
dochodzi do mierci

Za proces chorobotwrczy odpowiadaj


fimbrie
Jeli bakterie wnikn do organizmu, cz si
najpierw ze sob i dziki temu s stabilne
Nastpnie zaczynaj produkowa INTYMIN
Powoduje stae poczenie z enterocytami
Dochodzi do uszkodzenia enterocytw

Na og nie produkuj toksyn


Atakuj gwnie mode zwierzta

Maj zdolno do wnikania


do wntrza enterocytw
Niszcz komrki nabonka
jelit
Atakuj enterocyty
okrnicy,
powoduj biegunki,
gorczk

Jest przyczyn zoonoz


U ludzi powoduje krwotoczne zapalenie okrnicy,
hemolityczny syndrom mocznicowy i maopytkow
plamic zakrzepow
Namnaajc si bakterie wytwarzaj toksyny:
SHIGA-LIKE toksyna (FERROTOKSYNA 1)
Hamuje biosyntez biaka
Dziaa na podjednostk rybosomu 60S
Doprowadza do krwawych biegunek
SHIGA-LIKE toksyna 2 (ENTEROHEMOLIZYNA)
Ma waciwoci hemolityczne
Z hemolizowanych erytrocytw uwalniane jest elazo,
ktre pozwalana szybsze namnaanie si bakterii

Masowo przyczepiaj si do nabonka


jelitowego, przy pomocy fimbrii agregacyjnoadhecyjnych, a nastpnie wytwarzaj i
uwalniaj inne czynniki sekrecyjne

Zdolno uwalniania czynnika


martwicowego CNF1 i CNF2

Szczepy ETEC s zdolne do produkcji enterotoksyn


wywoujcych biegunk sekrecyjn
Patomechanizm biegunki polega na wydzielaniu pod
wpywem toksyn pynu bogatego w jony chlorkowe
przez nabonek jelitowy. Za nimi podaj sd, potas,
jony wglowe, co ostatecznie ciga wod do wiata
jelit. Pyn absorbowany jest w jelicie grubym, ale jego
ilo przekracza moliwoci absorpcji i dochodzi do
wystpienia wodnistej biegunki.
Do zakaenia dochodzi drog per os (zanieczyszczona
bakteriami woda, karma, cia)
miertelno na tle zakae ETEC wynosi od 70 do
90%

Toksyny nie maj waciwoci immunogennych


Indukowana jest odporno przeciwko
antygenom fimbrii (F). Szczepy ETEC mog
posiada wicej ni jeden typ fimbrii, std bd
wystpowa Ig skierowane przeciwko wikszej
ich liczbie.
Siara, ktra zawieraa Ig skierowane przeciwko
jednemu typowi fimbrii nie bdzie chronia
cielcia jeli pojawi si bakteria z innym ich
typem.

Odpowiedni poziom napojenia cielcia siar


pozwala na zapobieganie wystpienia zakaenia
szczepem ETEC
Wystpuje brak reakcji krzyowych przeciwcia,
co oznacza, e cielaki nie bd chronione przed
szczepami ETEC posiadajcymi antygen F, z
ktrymi krowa matka nie miaa kontaktu.
Siara wykazuje protekcyjne dziaanie miejscowe
w jelitach, co jest zwizane z opaszczeniem
fimbrii i zapobieganiu kolonizacji jelit.

Zakaenie wystpuje najczciej w 1-7 dniu ycia, z


czego krytycznym okresem jest pierwsze 48h ycia.
Okres inkubacji: od kilku godzin do kilku dni
Objawy s bardzo zrnicowane zalenie od
poziomu przeciwcia siarowych jaki zosta osignity
w surowicy oraz od iloci bakterii, ktre dostay si
do organizmu
Wystpuj najczciej biegunki o rnym przebiegu,
od lekkich (samowyleczenie) do stanw nadostrych,
charakteryzujcych si ostr biegunk i
odwodnieniem, ktre prowadz do wstrzsu i
mierci.

Przebieg lekki:
Wystpuje czsto
Dochodzi do samowyleczenia lub
wyleczenia po zastosowaniu antybiotyku
Wystpuje rzadki, wodnisty ka
Zachowany jest odruch ssania

Przebieg ciki:
Ostra biegunka (pokrywa ogon, krocze, poladki),
postpujce odwodnienie,
Bony luzowe suche, zimne
Odruch ssania zmniejszony lub brak
Bradykardia, arytmia (zwizana z hiperkaliemi i hipoglikemi)
Temperatura w normie lub zmniejszona
Zaburzenia RKZ (postpujca kwasica, odwodnienie)
wstrzs hipowolemiczny,
piczka
zejcie miertelne w przecigu 4-12h.
Czsto brak reakcji na leki

We wczesnej fazie dochodzi do gromadzenia si kau biegunkowego w jelitach,


widoczne jest obrzmienie okolicy brzucha, ktry mona podda opukiwaniu i
osuchiwaniu (wyczuwalne i syszalne przelewanie si pynu)

Bakterie atakuj tylko jelita, nie maja


zdolnoci penetracji kom. nabonka jelit, wic
nie wnikaj do gbszych warstw ani nie
wywouj bakteriemii.
ETEC powoduje tylko zapalenie jelit, std
objawy dotyczce zap. staww, oczu bd
dotyczy innych schorze.

Wiek cielt (pierwsze godziny ycia do 7 dnia)


Objawy kliniczne
Badania laboratoryjne
Nadostra posta ETEC moe by trudna do
rozpoznania, gdy podobny przebieg ma
posocznica ta E. coli oraz zakaenia
Salmonell.

Pynoterapia- zrwnowaenie kwasicy metabolicznej, hipoglikemii,


zapobieganie dalszemu odwodnieniu.
i.v.- stan ciki, duy poziom odwodnienia
p.o.- zwierz utrzymuje si na nogach z zachowanym odruchem ssania
Pyny musz zawiera zrwnowaony poziom elektrolitw, wglanu
sodu, dekstrozy (pniej mona zastpi glukoz). Mona podawa
pyny z dodatkiem chemioteraputykw.
Ciel po podaniu pynu o obj. Ok.. 4l. Moe wsta po 6h, po 24h
przywrcony zostaje odruch ssania.
Taki postp w leczeniu, po samym podaniu pynw, pozwala odrni
biegunk na tle ETEC od posocznicy.
Nie przerywa karmienia cielt na duej ni 36h (braki energetyczne)
Nie podawa preparatw elektrolitowych wraz z preparatami
mlekozastpczymi- zostaje zaburzony proces trawienia
Zapewni odpowiednie warunki zoohigieniczne
Lekka biegunka zazwyczaj nie wymaga interwencji weterynaryjnej.

Nie stosowa losowych antybiotykw;


E. Coli nabywa szybko opornoci na chemioterapeutyki, std
niezbdne jest dobranie odpowiedniego przez wczeniejsze
badanie z jakim szczepem ma si do czynienia.
Zwrci uwag na poprawne skarmianie cielt siar (odpowiednie
pobranie, przechowywanie, podanie)
Poprawa warunkw zoohigienicznych!
Czyste, zdezynfekowane pomieszczenia porodowe
Prawidowe zabezpieczenie ppka po porodzie
Izolacja chorych sztuk- siewstwo zarazka u ozdrowiecw moe
wynosi nawet kilkanacie dni
Stosowanie szczepie:
- U krw zasuszonych na 6 i 3 tygodnie przed planowanym
wycieleniem
- S to szczepionki z antygenami F
- Mona stosowa szczepionki dla cielt z przeciwciaami
monoklonalnymi skierowanymi przeciwko fimbriom F-5. Podaje
si je zaraz po porodzie, przed skarmieniem siar.

Rzadko stanowi wiksze zagroenie

Moliwe lekkie biegunki zwizane ze szczepem


EPEC
Szczepy te nie produkuj toksyn, lecz powoduj
uszkodzenie kosmkw jelitowych przez silne do
nich przyleganie
Powstaj zmiany w nabonku i kosmkach jelit i w
nastpstwie obserwowane s lekkie biegunki,
zaburzenia trawienia i wchaniania, utrata
biaek.
Zakaenia najczciej spotykane w 2 dniu ycia

Biegunki na tle szczepu EHEC


S w wikszej mierze zagroeniem dla ludzi
ni cielt
Sporadycznie wystpuj u cielt
Mog powodowa krwotoczne zapalenia
okrnicy, co jest zwizane z wnikaniem do
dalszych warstw ciany jelit

Wywouj biegunki z domieszkami krwi i


luzu gdy dochodzi do uszkodzenia jelit i
owrzodzenia luzwki
Odwodnienie
Moe wystpowa gorczka
Biegunce towarzysz objawy oglne
Zaburzenia trawienia, wchaniania
Najczciej zachorowania wystpuj w
dalszym okresie ycia, od 4 dnia do 28.

Badanie krwiBiako cakowite: spadek


Spadek frakcji albumin
Poziom RBC spadek (anemia)
Poziom WBC w normie lub spadek
pH krwi w normie, nie wystpuje kwasica

Badanie krwi jest pierwszym wykonywanym


badaniem, ktre pozwala oceni stan zwierzcia i
podj dalsze kroki zwizane z leczeniem. Czsto, w
przypadku ostro przebiegajcych biegunek nie ma
czasu aby wykona specjalistyczne badania.

Badanie mikrobiologiczne kau


Izolacja szczepw i okrelenie wytwarzania
przez nie toksyn
Badania serologiczne (ELISA na antygen
fimbrii, otoczek)

Badany materia
Pomiertnie: wtroba z woreczkiem ciowym i wzami chonnymi,
ledziona oraz zmieniony odcinek jelita grubego
Przyyciowo: wieo oddany ka

Przednamnaanie
Izolacja I hodowla
Tak jak przy badaniu w kierunku Salmonella, uywajc podoy sabo
wybirczych np. Sotysa - E. coli ronie skpo, a kolor kolonii jest
zielony lub granatowy
Mc Conkeya dezoksycholan sodu i fiolet krystaliczny zawarte w
podou hamuj wzrost innych bakterii oprcz E. coli (kolonie barwi
si na czerwono) i Salmonella( w postaci bezbarwnych kolonii).
Identyfikacja
Aglutynacja szkiekowa
Obserwacja mikroskopowa
E. coli gram - , grube, krtkie paeczki, wikszo nie wytwarza rzsek,
wytwarzaj fimbrie, mniej lub bardziej widoczne otoczki

Dotyczy gwnie nowo narodzonych cielt


Posocznica najczciej notowana jest w 1-14 dniu ycia cielcia
Moe wystpowa u starszych cielt, a przebieg choroby zaleny jest od
poziomu wypitych przeciwcia siarowych.

Bramami wejcia dla zarazka s


PPEK
jelita
bona luzowa nosa
bona luzowa jamy ustnej i garda
Objawy kliniczne rozwijaj si gwatownie, zwykle pojawiaj si po
upywie 24h, cho okres inkubacji moe wynosi kilka godzin!
U cielt z czciow odpornoci siarow lub u tych, u ktrych doszo do
zakaenia mniej zjadliwym szczepem, rozwj choroby trwa kilka dni, a
przebieg jest przewleky

1. POZIOM PRZECIWCIA SIAROWYCH W OSOCZU


CIELCIA
Brak transferu odpornoci biernej jest pierwotnym
czynnikiem ryzyka
Cielta chronione przed zachorowaniem maj poziom
Ig na poziomie 1000-1600 mg/dl
Cielta o poziomie Ig w surowicy 500-1000 mg/l
wykazuj czciowy niedobr transferu odpornoci
biernej grupa podwyszonego ryzyka
Cielta o poziomie Ig w surowicy poniej 500 mg/dl s
bardzo wraliwe na wystpienie posocznicy.

2. STAN HIGIENY OBORY, PORODWKI,


CIELTNIKA
Przy braku wystarczajcej higieny wystpuje
dua ekspozycja na zakaenie rnymi
szczepami E. coli
Zbyt wysoki poziom wilgotnoci
Due zagszczenie zwierzt
Bdy w pielgnacji ppka
Brak higieny podczas zdajania siary od matki
(oraz zy sposb jej przechowywania i
podawania)

Cielta w trakcie posocznicy wydalaj E. coli


wraz z:
Moczem
Wydzielin jamy ustnej i nosa
Cielta, ktre przechoroway posocznic
zostaj siewcami zarazka i wydalaj go wraz
z kaem (kilkanacie dni)

Posocznica rozwija si najczciej


masowo w stadzie, ze wzgldu
na:
Brak izolacji chorych cielt
(zakaenie przez kontakt
bezporedni ze zwierzciem lub z
wydzielinami/wydalinami)
Brak dezynfekcji sprztu (g.
Sond przeykowych)
Brak dokadnej dezynfekcji
porodwki

Przebieg NADOSTRY
Wywoany przez silnie zjadliwe szczepy E. coli
Posmutnienie
Osabienie
Tachykardia
Odwodnienie (niewielkiego stopnia)
Chore cielta maj zwykle mniej ni 7 dni, czsto wystpuje u zwierzt, ktre nie
ukoczyy 24h ycia
Moe wystpowa obnienie ciepoty ciaa, co jest zwizane ze sabym kreniem krwi
(wystpujcym w przebiegu endotoksemii); gorczka jest rzadko odnotowywana
Zredukowany lub brak odruchu ssania
Naczynia spojwki wypenione krwi
Wybroczyny na bonach luzowych (szczeglnie po wewntrznej stronie ucha)
Obwodowe czci ciaa wychodzone
W kocowej fazie- postpujce osabienie, letarg, piczka i mier
! Silna biegunka wystpuje bardzo rzadko! Najczciej luny ka lub biegunka
niewielkiego stopnia !
Biegunka moe si rozwin, ale w kocowym stadium posocznicy
Biegunka w posocznicy rozwija si wolniej, ma mniejsz objto w porwnaniu z
biegunk wywoan przez zjadliwe szczepy E. coli

Bardzo wysoka miertelno

Przebieg OSTRY
Wystpuje u cielt, ktre nie uzyskay kompletnej odpornoci
biernej (Ig na poziomie 500-1000 mg/dl)
Objawy oglne (posmutnienie, osabiony odruch ssania)
We wczesnym stadium moe pojawi si gorczka
Odwodnienie redniego stopnia
Podobnie jak w przebiegu nadostrym, nie wystpuje biegunka,
moe wystpi luny ka

Wiksza przeywalno, lecz wystpuj pniejsze zaburzenia jak:


Objawy miejscowego zapalenia tkanek, co czsto dotyczy oka
gromadzenie ropy w komorze przedniej oka, zapalenie b.
naczyniowej, co objawia si przez zmtnienie pynu
wewntrzgakowego (opalizacja pynu) i zwenie renicy
Zapalenie mzgu i towarzyszce mu: przeczulica, ruchy wiosowe
Kulawizny, ktre s wynikiem zakaenia staww i/lub pytek
wzrostu koci
Moe rozwin si zapalenie y ppkowych

Przebieg PRZEWLEKY
W nastpstwie osabienia, blu staww, koci
wystpuj dalsze pogorszenie kondycji i
zaleganie.

Podduszenie
Urazy, do ktrych doszo w trakcie porodu
Zakaenie (posocznica) wyw. przez Salmonell
Hipotermia
Hipoglikemia
Wady wrodzone CUN

W przypadku kulawizn (zap. staww):


Zakaenia wyw. Przez Mycoplasma spp.

W przypadku zapalenia mzgu:


Zatrucie sol, oowiem
Hipoglikemia
Wrodzone wady CUN

Badanie krwiHt- podwyszony wskazuje na odwodnienie


WBC na granicach normy lub podwyszony poziom
Wskaniki pH krwi wskazujce na kwasic
Zmiany cytotoksyczne w krwinkach- azurofilna
cytoplazma, hipersegmentacja jder, ciaka Dohlea
Poziom Ig w surowicy: pozwala oceni poziom Ig oraz
sprawdzi prawidowo napojenia siar- Szybki test terenowy (Boone, Midlands Bio-Products)
- Test laboratoryjny (ocena laboratoryjna dla danej
klasy Ig- wyniki s zbyt pno uzyskiwane)

Posiew mikrobiologiczny:
(rzadko stosowany- zbyt dugi czas oczekiwania)

Metoda hodowlana:
1. Podoe agarowe
Forma gadka

Okrge
redniej wielkoci
O brzegach rwnych
Gadka powierzchnia, soczewkowato-wypuke
Szaro-biaa
Byszczce
Forma szorstka

Paskie
Pobrudone na powierzchni

2.Podoe bulionowe
Intensywne zmtnienie

Leczenie postaci nadostrej nie daje efektw


(postp choroby jest zbyt szybki, zwierz czsto zalega w trakcie badania, a
zaistniae zmiany s zbyt daleko posunite)
Posta ostra:
- Ustabilizowanie pacjenta:
Podawanie pynw wieloelektrolitowych (i.v.) z dekstroz i wodorowglanem
sodu- zbilansowanie hipoglikemii i kwasicy metabolicznej
(glukoza jest zuywana przez bakterie, nie podawa!)
Chemioterapeutyki osigajce due stenie we krwi: sulfonamidy,
trimetoprim, ampicylina
- Po stabilizacji niezbdna jest transfuzja krwi penej (2l) ze wzgldu na
brak/niedobr przeciwcia siarowych
- Zapewnienie odpowiednich warunkw zoohigienicznych podczas zdrowienia

Posta przewleka:
Bardzo ze rokowanie, gdy cielta s zalegajce, sabe, wychudzone,
wystpio zapalenie staww, biegunka
Mona stosowa chemioteraputyki

Nie ma swoistej profilaktyki formy posocznicowej kolibakteriozy

Postpowanie diagnostyczne obejmuje:


Zbadanie historii choroby
Badanie kliniczne (Ocen stanu klinicznego cielaka)
Badanie sekcyjne zw. padych
Badania laboratoryjne
Ustalenie prawidowoci odpajania siar (biegunki do
4 tyg. ycia)
Interpretacja wynikw
Ustalenie przyczyny biegunek (podoe zakane,
niezakane- ywieniowe, najczciej polietilogiczne)
leczenie

Wiek zwierzcia
Rasa
Pochodzenie zwierzt
Liczba chorujcych i padych sztuk
Podjte dziaania lecznicze
Sposb postpowania z noworodkami
Ocena warunkw zoohigienicznych

Okrelenie rodzaju zmian patologicznych w jelitach na


podstawie morfologii kau biegunkowego:
Luny ka biegunkowy wystpuje w przypadkach gdy
nie doszo do zakaenia gbszych warstw ciany jelit
(szczepy ETEC)
Krwawy ka wystpuje gdy zostay uszkodzone
gbsze warstwy ciany jelit, zmiany sigaj naczy
krwiononych
Smolisty ka wystpuje w przypadku wrzodw
trawieca
Dyzenteria: ka lejcy si, silnie wodnisty,
wyniszczajca biegunka z domieszk krwi, luzu,
wknika. Wystpuje w przebiegu zakaenia
szczepami E. coli produkujcymi czynnik CNF

Anatomopatologicznie:
Ocena luzwki jelit oraz gbszych cian jelit
luzwka wykazuje objawy nieytowego lub
krwotocznego zapalenia
Naczynia krezki silnie przekrwione
Czsto brak innych zmian makrospokowo na narzdach
Pobranie wycinkw jelita do bada laboratoryjnych
Histopatologicznie:
destrukcja kom. nabonka i kosmkw w przypadku
zakaenia szczepami shigatoksycznymi
Zakaenia szczepami enterotoksycznymi nie powoduj
zmian nabonka
Wycinki mona przechowywa w 10% roztworze
formaliny
! W formie posocznicowej moe by spotykany wknik w
stawach, wybroczyny na worku osierdziowym

ETEC:
Szybkie testy diagnostyczne oparte na metodzie
immunochromatograficznej. Materiaem jest tre jelit lub
ka. Test moliwy do wykonania w warunkach terenowych.
Test suy tylko do wykrywania szczepu o antygenach F5
ELISA- antygen. Materiaem jest ka lub tre jelitowa.
Posiew mikrobiologiczny- materiaem jest tre jelitowa
lub ka. Ograniczeniem jest to, e na poywce bd
obecne wszystkie typy E. coli wystpujce w jelicie.
Dalsza identyfikacja szczepw metod PCR aby okreli
typ fimbrii
Badanie histopatologiczne- materiaem jest wycinek jelita
cienkiego. Okrela zmiany morfologiczne na jelicie,
pozwala wybarwi bakterie obecne na luzwce i oceni
poziom zmian w nabonku (wstpne zdiagnozowanie
szczepu)

Inne szczepy E. coli (EPEC, EHEC)


Posiew mikrobiologiczny i identyfikacja
szczepw metod PCR. Materiaem jest ka
lub tre jelita
Badanie histopatologiczne- materiaem jest
wycinek jelita. Czsto jest badaniem
rozstrzygajcym , poniewa wyej
wymienione szczepy bakterii powoduj
wyrane zmiany na luzwce (degradacja
kosmkw) oraz zmiany degeneracyjne w
gbszych warstwach cian.

You might also like