T. Gackowski, Twitter W Rękach Polityków. Rzecz o Metodologii I Potencjale Badań Mediów Społecznościowych, (W:) Metodologie Badań Medioznawczych, Red. T. Gackowski, Warszawa 2014, S. 163-208

Prof. dr hab.
Marek Jabonowski, Uniwersytet Warszawski
Cho na polskim rynku wydawniczym pojawiaj si pozycje ksikowe zawierajce refleksje nad mediami ikomunikowaniem, to rzadko jednak wcaociowy
sposb powicone s metodologicznym aspektom funkcjonowania mediw, komunikacji isystemu medialnego. Tym wiksza to zasuga Tomasza Gackowskiego
iwsppracujcych znim medioznawcw. Niniejsz publikacj naley doceni za
rzetelne wpisanie si wistniejc ju tradycj tematyczn bada nad mediami,
ale rwnie za ciekawe podejcie do wtkw wybranych do analiz. Ksika jest
udana zarwno na poziomie tematycznym (relewancja tematw), jak imerytorycznym (zaprezentowanie tematw wposzczeglnych rozdziaach). Tematyka
poszczeglnych czci jest heterogeniczna, co zdecydowanie naley zapisa jako
jej kolejn zalet. Redaktor ksiki pokazuje wten sposb, e mamy do czynienia
zkwesti niezwykle zoon, ale rnorodne tematy badawcze mog tworzy
przekonujc cao.
Prof. Marek Jeziski, Uniwersytet Mikoaja Kopernika wToruniu
Metodologie bada medioznawczych
Publikacja mierzy si zmetodologicznymi wymiarami dyscypliny naukowej,

jak s nauki omediach, stawiajc sobie za cel okrelenie jej tosamoci metodologicznej oraz rde. Jest to zadanie powane itrudne. Chcc odnie si do mediw masowych, naley bowiem uwzgldnia rne grupy problemw. Kady
znich mgby, anawet powinien by rozpatrywany zkilku punktw widzenia.
Na ksik skadaj si artykuy przygotowane przez kompetentnych autorw, wktrych wsposb ciekawy odnosz si oni do wielu aspektw teoretycznych zwizanych znaukami omediach. Dziki takim opracowaniom pojawiaj
si wsplnie definiowane zjawiska, okrelane s problemy do rozwizania, przyjmowane techniki imetody bada. Publikacja ta jest wic kolejnym krokiem na
drodze do wypracowania zaoe metodologicznych wrodowisku medioznawczym wPolsce.
tom 26
Metodologie
bada
medioznawczych
redakcja naukowa
Tomasz Gackowski
Metodologie
bada medioznawczych
SERIA
TOM 26
Instytut Dziennikarstwa Uniwersytetu Warszawskiego
Komitet redakcyjny
Janusz W. Adamowski, Jerzy Bralczyk, Bogusawa Dobek-Ostrowska,
Micha Gajlewicz, Wodzimierz Gogoek, Rafa Habielski,
Marek Jabonowski przewodniczcy, Andrzej Kozie, Pawe Machcewicz,
Magorzata Marcjanik, Maciej Mrozowski, Jerzy Oldzki, Radosaw Pawelec,
Wiesaw Sonczyk, Wiesaw Wadyka
Metodologie bada
medioznawczych
pod redakcj
Tomasza Gackowskiego
Instytut Dziennikarstwa
Uniwersytetu Warszawskiego
Warszawa 2014
Publikacja dofinansowana przez

Wydzia Dziennikarstwa i Nauk Politycznych
Uniwersytetu Warszawskiego
Redaktor naukowy serii

dr Tomasz Gackowski
Recenzenci
prof. dr hab. Marek Jabonowski, Uniwersytet Warszawski
prof. dr hab. Marek Jeziski, Uniwersytet Mikoaja Kopernika w Toruniu
Redakcja i indeks osb
Anna Krawczyk
Projekt okadki i layout
Stanisaw Maecki
Fotografia na okadce
www.freeimages.com
Copyright by Instytut Dziennikarstwa Uniwersytetu Warszawskiego

Copyright by Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, Warszawa 2014
Wszelkie prawa zastrzeone. Kada reprodukcja lub adaptacja caoci bd czci

niniejszej publikacji, niezalenie od zastosowanej techniki reprodukcji (drukarskiej,
fotograficznej, komputerowej i in.), wymaga pisemnej zgody Autorw i Wydawcy.
Wydawca
Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR
03-982 Warszawa, ul. Dedala 8/44
tel. 602 247 367, faks 22 615 34 21
e-mail: oficyna@aspra.pl
www.aspra.pl
Skad i amanie
OFI
ISBN 978-83-7545-564-9
Ilo arkuszy wyd.: 13
Spis treci
Tomasz Gackowski
Zamiast wstpu. O triangulacji caociowej w naukach o mediach . . . .
Jolanta Makiewicz
Co jzykoznawstwo moe da medioznawstwu? . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
17
Katarzyna Gadomska-Lila, Bartomiej Moszoro

Badanie zjawisk spoecznych kluczowe metody w wietle publikacji
z zakresu nauk o zarzdzaniu oraz nauk o mediach . . . . . . . . . . . . . . . . . 35
Pawe Wrona
Czy warto bada protomedia? Propozycje metodologiczne
i metodyczne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59
Monika Kaczmarek-liwiska
Etyka zawodowa public relations potrzeba triangulacji respondentw
i metod badawczych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93
Agnieszka Chwiakowska
wiadomo kadry marketingowej w zakresie idei marketingu
w mediach spoecznociowych wyniki badania . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109
Sylwia Mcfal
Badania terenowe a badania nad mediami przykad bada
nad funkcjonowaniem prasy lokalnej w maej spoecznoci . . . . . . . . . 137
Tomasz Gackowski
Twitter w rkach politykw. Rzecz o metodologii i potencjale bada
mediw spoecznociowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163
Karolina Brylska
Uwaga, eurosceptycy! Sposoby mwienia o zagroeniu ruchami
radykalnymi przed wyborami do Parlamentu Europejskiego
w 2014 roku. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209
Notki o autorach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235
Indeks osb . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 239
5
Zamiast wstpu
O triangulacji caociowej
w naukach o mediach
Tomasz Gackowski
ak co roku w listopadzie, ju od czterech lat, oddajemy w Pastwa rce

kolejny tom, w ktrym podejmujemy najwaniejsze wtki i aspekty
zwizane z naukami o mediach, poszukujc tym samym zarwno ich tosamoci, jaki i interdyscyplinarnych korzeni. Tym razem skupilimy si na
metodologicznych wymiarach wspomnianej dyscypliny naukowej. Ksika
Metodologie bada medioznawczych jest bodaj jedn z pierwszych, jeli
w ogle nie pierwsz, prb okrelenia tosamoci metodologicznej oraz rde nauk o mediach. Do realizacji tego niezwykle trudnego zadania zaprosilimy badaczy z caej Polski. Warto bowiem pamita, e niniejsza pozycja
stanowi swoiste podsumowanie IV Oglnopolskiej Konferencji Metodologicznej Medioznawcw (dalej: OKMM) pt. Metodologia w subie teorii?
U rde projektw badawczych medioznawcw oraz III edycji warsztatw
metodologicznych, ktre odbyy si w dniach 2122 listopada 2013 roku na
Uniwersytecie Warszawskim.
Przed uczestnikami obrad IV OKMM postawiono nie lada wyzwanie:
konieczno udzielenia odpowiedzi na szereg trudnych pyta. Zastanawialimy si nad tym, w jaki sposb polscy badacze mediw projektuj wasne badania? Skd w ogle czerpi pomysy na projekty badawcze? Czy
w tych poszukiwaniach zadaj sobie pytania o wano (przydatno) i weryfikowalno (moliwo zbadania) wybranych problemw badawczych?
Jeli tak, to jakie kryteria przyjmuj dla tych rozwaa? Skd czerpi przekonanie, e co jest waniejsze od czego innego oraz jak mierz stopie
weryfikowalnoci okrelonego problemu? Gdzie szukaj inspiracji? Jak do7
Tomasz Gackowski
okrelaj problem badawczy i stawiaj pytania badawcze? Jak przebiega

proces przeksztacania pyta badawczych w hipotezy badawcze? Wreszcie
czy problem badawczy w procesie konceptualizacji zostaje od razu wpisany
w okrelon teori, ktr badacz bdzie w ten sposb weryfikowa, czy te
moe to projekt i poczynione w trakcie jego realizacji ustalenia bd dopiero przesdza o usytuowaniu badania wzgldem okrelonej perspektywy
teoretycznej? Jeli badacz wybiera t pierwsz drog, tzn. e w znacznej mierze bdzie posugiwa si rozumowaniem dedukcyjnym szuka potwierdzenia lub te falsyfikacji przyjtych na pocztku zaoe w wybranej teorii.
W innym przypadku badacz bdzie preferowa rozumowanie indukcyjne:
analiza okrelonych wtkw i aspektw problemu badawczego umoliwi
badaczowi, w kocowym etapie pracy, dojcie do syntezy wnioskw mogcych zaowocowa repertuarem nowych poj, kryteriw, modeli, systemw, a nawet paradygmatw. Wydawaoby si, e jest to podejcie bardziej twrcze, jednak w przeciwiestwie do dedukcji obcione znacznie
wikszym ryzykiem popenienia bdu.
Istnieje jednak jeszcze trzecia droga, ktra ma charakter triangulacyjny
czcy poniekd te dwie perspektywy badawcze. Ot optyka indukcyjna wprost skania badaczy do diagnozy rzeczywistoci, co jest kluczowym
etapem w procesie jej poznawania. By zrozumie przedmiot rozwaa, naley w pierwszej kolejnoci nazwa go, a nastpnie scharakteryzowa. Zblia
to podmiot poznajcy do istoty problemu, ktry jest poddawany analizie.
Naley jednak pamita, e deskrypcja opiera si na presupozycyjnych zaoeniach dotyczcych konstrukcji przedmiotu stanowicego obiekt bada.
Innymi sowy: postrzegamy jaki przedmiot przez pryzmat jego struktury,
ktra jeli jest rozpoznana umoliwia nam jego hierarchizujc charakterystyk. To z kolei przyblia nas do zrozumienia, czym w rzeczy samej dany
obiekt jest i do czego suy. Takie pojmowanie procesu poznawczego powoduje, e badacze, opisujc wiat, w znacznej mierze bazuj na dedukcji, ktra
umoliwia sprawdzenie przyjtych wczeniej przesanek. Trafna diagnoza
struktury przedmiotu poznawanego sprowadza si do stworzenia okrelonego modelu, ktry zostaje poddany weryfikacji lub falsyfikacji w procesie
badawczym (badania empiryczne).
Tomasz Goban-Klas, piszc o uytecznoci modeli1, przywouje sowa
Leonarda C. Hawesa, w ktrych trafnie i zwile uj on rnic midzy
teori a modelem: Teoria jest wyjanieniem, a model jest reprezentacj2.
1
T. Goban-Klas, Media i komunikowanie masowe. Teorie i analizy prasy, radia, telewizji i Internetu, Warszawa
2009, s. 5253.
2
L.C. Hawes, Pragmatics of Analoguing: Theory and Model Construction in Communication, Reading 1975,
s. 122123.
Zamiast wstpu
Zaraz potem cytuje amerykaskiego badacza Deana Barnlunda stwierdzajcego, e model jest narzdziem pojciowym. Dostarcza ram odniesienia
dla zaoe, identyfikuje kluczowe zmienne, postuluje pewne relacje, ktre
istniej w badanych zjawiskach. Okrela rodzaj danych i sposb ich interpretacji. W kocu adekwatno kadego modelu zaley od stopnia, w jakim
stymuluj one badania oraz syntetyzuj wyniki w zrozumiay schemat3.
Krakowski medioznawca, podsumowujc rozwaania na temat modeli teoretycznych, dostrzega ich warto heurystyczn i przekonuje, e pozwalaj
one trafniej uchwyci istot badanych zjawisk i procesw. Przekonuje, e
model peni wwczas rol podobn do tej, jak mapa odgrywa w podry:
wskazuje przebyt drog i orientuje podrnika w moliwociach wyboru
dalszego szlaku4.
Te trzy wskazane podejcia stay si obiektem rozwaa grona polskich
medioznawcw podczas IV OKMM. W tym kontekcie pytalimy o rol,
jak w tych projektach peni metodologia. Czy suy ona weryfikacji teorii
poprzez badania empiryczne, czy te moe coraz czciej jest celem samym
w sobie, tzn. e badaczowi zaley przede wszystkim na stworzeniu narzdzia
badawczego, ktre po prostu pomoe mu zoperacjonalizowa w sposb
rzetelny i bezstronny analiz okrelonego problemu badawczego? Kwestia
ta zdaje si by fundamentalna, pojawia si bowiem w gowie kadego
medioznawcy przystpujcego do przygotowania projektu badawczego.
W ramach IV OKMM odbya si rwnie kolejna edycja cieszcych si
niesabnc popularnoci warsztatw metodologicznych medioznawcw.
Dotyczyy one analizy wizerunku, analizy narracji oraz analizy dyskursu.
Dyskusja podsumowujca prace trzech grup warsztatowych jednoznacznie
pokazaa, e u rde sukcesu wikszoci medioznawczych projektw badawczych ley tzw. mylenie triangulacyjne, a wic postawa, ktra omiela
badacza do korzystania z bardzo rnorodnego, interdyscyplinarnego instrumentarium badawczego.
W zwizku z powyszym warto przypomnie koncepcj triangulacji caociowej (wielokrotnej), rozumianej za Normanem K. Denzinem5 jako:
wykorzystywanie wicej ni jednej metody w badaniu okrelonych zjawisk, procesw, przedmiotw; schemat dziaania pozwalajcy badaczom
na wzniesienie si ponad osobiste preferencje zwizane z okrelonymi metodologiami; krzyowanie rnych podej teoretycznych, metod, badaczy
Interpersonal Communication: Survey and Studies, pod red. D.C. Barnlunda, Boston 1968, s. 18.
T. Goban-Klas, Media i komunikowanie masowe, s. 53.
5
N.K. Denzin, The Research Act in Sociology: A Theoretical Introduction to Sociological Methods, London 1970,
passim.
4
Tomasz Gackowski
oraz danych w okrelonych projektach badawczych6. Mona wic przyj,

e koncepcja triangulacji wielokrotnej jest swoist filozofi badawcz, ktra
zakada nieustann otwarto badacza na perspektywy, ktrych nie byby w stanie on sam dostrzec, uwzgldniajc tylko to instrumentarium badawcze, ktre rozpoznaje w ramach wasnej dyscypliny. W tym kontekcie
przekazy medialne analizowane przez uczonych z rnych dziedzin naukowych s takim przedmiotem bada, w ktrym dobrze wida konieczno
wykorzystywania interdyscyplinarnych perspektyw w ramach badanych
zjawisk, procesw czy wydarze.
Norman K. Denzin wyrni cztery rodzaje triangulacji7. Triangulacja danych polega na korzystaniu z wielu rnorodnych rde danych i moe
przyjmowa kilka form: badanie tego samego zjawiska w rnych momentach, w rnych lokalizacjach i z udziaem rnych respondentw. Triangulacja badaczy polega na zaangaowaniu w badanie rnych analitykw, po
to wanie, by unikn bdw, jakie mogyby wynikn z nieuwiadomionych preferencji kadego z nich. Trzeci rodzaj to triangulacja teorii, ktra
suy poszerzeniu wiedzy i jej ugruntowaniu. Chodzi o ujmowanie danych z rnych perspektyw i z rnorodnymi perspektywami w zanadrzu8.
Wreszcie ostatnia triangulacja opisana przez Denzina, a jendnoczenie najpopularniejsza wrd badaczy metodologiczna, ktra moe wystpowa
w dwch typach: w ramach metod i midzy metodami. Zalet triangulacji
metodologicznej jest moliwo zniwelowania ogranicze, jakie nios ze
sob poszczeglne metody badawcze poprzez ich zestawianie, i tym samym summa summarum poszerzenie zakresu analiz.
Naley stwierdzi, e triangulacja moe by niezwykle uyteczna jako
narzdzie badawcze, ale rwnie jak kady zoony konstrukt niesie ze
sob okrelone trudnoci wykonawcze. Koncepcja triangulacji Normana K.
Denzina bya wielokrotnie, przez lata, przedmiotem dyskusji uczonych, co
doprowadzio do pewnej weryfikacji i korekty teorii przez samego autora.
Ostatecznie Denzin stan na stanowisku, e triangulacja wymiernie wspomaga gbsze zrozumienie badanego zjawiska, a niekoniecznie moe suy
obiektywizacji badania czy zwikszeniu trafnoci wynikw. W tym duchu
pozostaje zreszt jedno z najpopularniejszych wspczesnych uj koncepcji triangulacji autorstwa Uwe Flicka, czyli tzw. systematyczna triangulacja perspektyw: Zgodnie z ni rne perspektywy w badaniach jakociowych zostaj poddane triangulacji po to, by wykorzysta ich mocne strony
i ujawni ograniczenia kadej z nich. Nie chodzi tu o pragmatyczne pocze6
7
8
10
Por. U. Flick, Jako w badaniach jakociowych, tum. P. Tomanek, Warszawa 2011, s. 75175.
N.K. Denzin, The Research Act in Sociology, s. 301.
Tame, s. 303 [tum. T.G.].
Zamiast wstpu
nie rnych metod, lecz o uwzgldnienie ich fundamentw teoretycznych.

Punktem wyjcia jest klasyfikacja rnorodnych podej w badaniach jakociowych, ktre stanowi podstaw dla osadzonej w teorii, systematycznej
triangulacji uj i perspektyw jakociowych9. Wydaje si, e triangulacja
metodologiczna jest konceptem szczeglnie uytecznym w obszarze bada
przekazw medialnych, ktre przez dziesiciolecia byy analizowane jedynie fragmentarycznie, aspektowo w ramach rnych dyscyplin naukowych
przede wszystkim socjologii, historii i nauk filologicznych. Ju Max Weber
proponowa wyrnienie nowej gazi socjologii zwizanej z czasopimiennictwem, rekomendujc jako metod badawcz analiz zawartoci tekstw
prasowych. Warto rwnie pamita, e prekursorzy medioznawstwa to
przecie wybitni przedstawiciele dyscyplin pokrewnych (Harold Lasswell,
Paul Lazarsfeld i Elihu Katz socjologowie; Kurt Lewin, Carl Hovland psychologowie; Claude E. Shannon matematyk).
Powysza perspektywa staa u podstaw prac zwizanych z przygotowaniem niniejszego wydawnictwa. Dlatego te ksik otwiera szczeglnie
godny polecenia tekst prof. Jolanty Makiewicz pt. Co jzykoznawstwo
moe da medioznawstwu? Jzykoznawczyni z Uniwersytetu Gdaskiego podja si w nim z niezwyk dokadnoci wyjanienia zawioci
zwizanych z multi-, inter-, trans- i postdyscyplinarnoci metodologiczn
nauk o mediach oraz wskazaa najwaniejsze koncepty i metody rodem
z jzykoznawstwa, ktre w doskonay sposb mog suy badaczom mediw w zakresie choby analizy dyskursu.
Autorami drugiego rozdziau, zatytuowanego Badanie zjawisk spoecznych kluczowe metody w wietle publikacji z zakresu nauk o zarzdzaniu
oraz nauk o mediach, s dr hab. Katarzyna Gadomska-Lila i dr in. Bartomiej Moszoro. Dokonuj oni ciekawego porwnania metod i bada charakterystycznych dla nauk o zarzdzaniu oraz nauk o mediach przez pryzmat
artykuw opublikowanych w latach 20102014 na amach czterech prestiowych, recenzowanych czasopism z czci B wykazu ministerialnego (Problemy Zarzdzania, Wspczesne Zarzdzanie obecnie International
Journal of Contemporary Management, Studia Medioznawcze, Zeszyty
Prasoznawcze). Wnioski z przeanalizowanych tekstw (cznie 429, w tym
317 z nauk o zarzdzaniu i 112 z nauk o mediach) pod ktem stosowanych
metod badawczych stanowi interesujce zestawienie dwch dyscyplin naukowych, ktre maj sobie wcale niemao do zaoferowania.
Czy warto bada protomedia? Propozycje metodologiczne i metodyczne
to interesujcy wykad o protomediach w ujciu historyczno-kulturoznaw9
U. Flick, Jako w badaniach, s. 91.
11
Tomasz Gackowski
czym przygotowany przez mgr. Pawa Wron z Uniwersytetu Marii Curie-Skodowskiej w Lublinie. W toku wywodu stwierdza on, e protomedia
to przedmedialne rodki komunikowania, blisze naturze czowieka i jego
codziennej egzystencji. Media natomiast to bardziej sprofesjonalizowane
przekaniki informacji, ktrych celem samym w sobie jest wanie przekaz
informacji. Zdaniem badacza przedmedialne rodki komunikowania takie jak choby telegrafy optyczne, transkrypcje, inkunabuy to zjawiska
stojce czsto na pograniczu protomediw i mediw sensu stricto, media
klasyczne za to telegraf, prasa, radio, telewizja, ale rwnie pierwsze media
elektroniczne. W dalszej czci autor zastanawia si, czy protomedia w ogle
powinny stanowi przedmiot analiz w obrbie medioznawstwa. Rozwaania lubelskiego badacza maj w sobie niewtpliwie potencja do rozpoczcia dyskusji nad interesujcym w pewnym zakresie take nowym obszarem bada w ramach nauk o mediach.
W artykule pt. Etyka zawodowa public relations potrzeba triangulacji
respondentw i metod badawczych dr Monika Kaczmarek-liwiska przekonuje o koniecznoci stosowania triangulacji wielopaszczyznowej w badaniach przedstawicieli brany public relations w zwizku z rnymi aspektami i dylematami natury etycznej. Badaczka z Politechniki Koszaliskiej
susznie zauwaa, e triangulacja w obszarze metod badawczych powinna
pozwoli na minimalizacj ryzyka zgromadzenia danych, ktre () mog
skania respondentw do idealizowania swoich postaw, opinii i dziaa,
a nie przedstawiania ich z zachowaniem realnych dziaa. Potrzeba triangulacji danych w obrbie respondentw jest za zwizana z deniem do
poznania opinii i przekona rnych aktorw brany w sferze etyki zawodowej PR. Obie zastosowane formy triangulacji () mog w efekcie umoliwi analiz etyki zawodowej brany public relations w wielu wymiarach
w tym normatywnym, poprzez analiz deontologiczn i aksjologiczn badanego obszaru czy etyki przestrzeni medialnej, w kontekcie ktrej prowadzone s zadania PR.
Autork rozdziau zatytuowanego wiadomo kadry marketingowej w zakresie idei marketingu w mediach spoecznociowych jest mgr
Agnieszka Chwiakowska z Uniwersytetu Mikoaja Kopernika w Toruniu.
Prezentuje w nim wyniki badania przeprowadzonego za pomoc kwestionariuszy elektronicznych wrd menederw przedsibiorstw ujtych
w rankingach Socialbakers.com. Badaczka proponuje konkretne rozwizania natury metodologicznej w badaniu trudno dostpnych grup, majcych
tak jak w tym przypadku bezporedni wpyw na sposb prowadzenia okrelonej polityki ekspozycji i aktywnoci firm w przestrzeni mediw
spoecznociowych.
12
Zamiast wstpu
Badania terenowe a badania nad mediami przykad bada nad funkcjonowaniem prasy lokalnej w maej spoecznoci to artyku przygotowany
przez mgr Sylwi Mcfal z Uniwersytetu dzkiego. Autorka z jednej strony
prezentuje w nim pierwsze wyniki bada terenowych powiconych prasie lokalnej, z drugiej za bardzo dokadnie ukazuje sposb uycia metody
badawczej, jak jest indywidualny wywiad pogbiony, w badaniach typu
case studies w tym wypadku powiconych procesom oraz mechanizmom
funkcjonowania tytuw lokalnych adresowanych do relatywnie maych
spoecznoci.
Rozdzia, ktrego autorem jest redaktor naukowy niniejszego tomu
Twitter w rkach politykw. Rzecz o metodologii i potencjale bada mediw spoecznociowych koncentruje si na sposobach korzystania przez
polskich politykw z tej najwikszej na wiecie platformy mikroblogowej.
Wywd ma charakter na wskro politologiczno-medioznawczej analizy,
majc na celu m.in. wskazanie na zmiany, jakie zachodz w komunikacji
spoecznej pod wpywem Twittera, a take dc do zidentyfikowania rde jego popularnoci. Autor przedstawia wyniki projektu badawczego10,
w ramach ktrego do analizy zostao zakwalifikowanych dziesi oficjalnych kont polskich politykw na Twitterze, ktrzy mieli najwiksz liczb
zwolennikw ledzcych w dniu 24 grudnia 2013 roku. Poprzez prezentacj wynikw empirycznych wyrnia rwnie okrelone aspekty metodologiczne zwizane z analizowaniem aktywnoci politykw na Twitterze.
Ponadto autor proponuje okrelone metody i techniki badawcze (kryteria,
wskaniki oraz indeksy) suce do analizy komunikacji politycznej w mediach spoecznych.
Dr Karolina Brylska w artykule pt. Uwaga, eurosceptycy! Sposoby mwienia o zagroeniu ruchami radykalnymi przed wyborami do Parlamentu
Europejskiego w 2014 roku przedstawia wyniki analiz retorycznych prowadzonych podczas niedawnej kampanii do europarlamentu w polskich audycjach publicystycznych emitowanych w ostatnich dwch tygodniach przed
wyborami (1623 maja 2014 roku) na szeciu kanaach telewizyjnych: TVP 1,
TVP 2, TVP Info, Polsat News, TV 24 oraz TV Trwam. Autorka prowadzi badanie, przysuchujc si temu, co mwili na antenie zarwno dziennikarze,
jak i ich gocie politycy, co skutkuje licznymi wnioskami postawionymi
w formie pyta do dyskusji i prowokujcych do polemiki hipotez (zwaszcza w przypadku ostatniej z nich, ktra miaaby tumaczy, dlaczego niemal
powszechne straszenie Januszem Korwin-Mikkem oraz eurosceptykami
10
Pierwsze wyniki zostay przedstawione tutaj: T. Gackowski, Top 10 Polish Politicians on Twitter A Revolution
in Political Communication. Reconnaissance Research, e-Politikon 2014, iss. 9, s. 132164.
13
Tomasz Gackowski
w badanych audycjach nie przeszkodzio czterem kandydatom Kongresu

Nowej Prawicy wej do europarlamentu).
Podsumowujc, warto pochyli si nad kadym z rzeczonych rozdziaw.
Tytu caego tomu Metodologie bada medioznawczych wprost sugeruje,
e mamy do czynienia z wieloma perspektywami. Autorzy poszczeglnych
czci rekrutuj si z rnych, silnie stowarzyszonych z medioznawstwem
dyscyplin naukowych: jzykoznawstwa, historii, kulturoznawstwa, zarzdzania i ekonomii (w tym rwnie marketingu) oraz oczywicie socjologii i politologii. Fakt ten to z jednej strony wielka zaleta ksiki, z drugiej za niemae
wyzwanie postawione nie tylko przed autorami i redaktorem naukowym,
ale rwnie samymi odbiorcami badaczami mediw, ktrzy tym samym s
jednoznacznie zachcani do postawy icie interdyscyplinarnej i triangulacyjnej we wasnych projektach badawczych11. To wymagajce zobowizanie.
Na koniec warto wspomnie, e w chwili, gdy niniejszy tom trafi do ksigarni, na Uniwersytecie Warszawskim bdzie odbywaa si jubileuszowa
V Oglnopolska Konferencja Metodologiczna Medioznawcw pt. Internetowo mediw masowych w czasach mediamorfoz, cyfryzacji i konwergencji nowa ekologia mediw oraz czwarta edycja warsztatw metodologicznych medioznawcw (2021 listopada 2014 r.). Punktem wyjcia obrad
bdzie to, co we wstpie do jednej ze swoich ostatnich ksiek Nowa
ekologia mediw. Konwergencja a metamorfoza (2011) napisa wybitny
medioznawca p. dr Karol Jakubowicz. Ot z waciwym sobie dystansem
stwierdzi on, e wieszczony od kilku lat nieuchronny upadek mediw masowych, w szczeglnoci prasy, jest mocno przesadzony. Zestawi pogldy
zarwno obrocw tzw. starych mediw, jak i tych, ktrym mona zarzuci
technomiopi, a wic skonno do przeceniania krtkofalowego oddziaywania nowej technologii i nieumiejtno przewidzenia dugofalowych
efektw. Doprowadzio go to do wyrnienia trzech kluczowych dla wspczesnych mediw poj: mediamorfozy, cyfryzacji i konwergencji. Powysze rozwaania zmuszaj do refleksji, a moe nawet do rekapitulacji wielu
teorii medioznawczych, modeli oraz typologii. Na naszych oczach internet
przestaje by li tylko sieci poczonych ze sob komputerw. Sta si prymarnym zasobem wiedzy i rozrywki oraz gwnym punktem odniesienia
11
Zob. M. Jabonowski, T. Gackowski, Tosamo nauk o mediach. Obszary, perspektywy, postulaty, Studia
Medioznawcze 2012, nr 2 (49), s. 1524; M. Mrozowski, Tosamo nauk o mediach. Przyczynek do dyskusji, Studia
Medioznawcze 2012, nr 2 (49), s. 2432; T. Gackowski, Konferencja Tosamo nauk o mediach, czyli medioznawcza
polifonia starej-nowej dyscypliny naukowej, Studia Medioznawcze 2012, nr 3 (50), s. 1127; W. Sonczyk, Tosamo
nauk o mediach (refleksje po konferencji), Studia Medioznawcze 2012, nr 3 (50), s. 2837; M. Lisowska-Magdziarz,
Metodologia bada nad mediami nurty, kierunki, koncepcje, nowe wyzwania, Studia Medioznawcze 2013,
nr 2 (53), s. 2745; T. Sasiska-Klas, Swoisto zjawisk w komunikacji medialnej i problemy w ich badaniach empirycznych, Studia Medioznawcze 2014, nr 1 (56), s. 1320.
14
Zamiast wstpu
przy ocenie rzeczywistoci. Mona rzec, e internet spod znaku web 2.0 to
swoisty styl ycia, sposb postrzegania, rozumienia i przetwarzania otaczajcego nas wiata tego realnego i wirtualnego. To sprawia, e klasyczne
podziay mediw masowych rwnie przestaj by ostre, a dla wielu badaczy staj si wrcz archaiczne. Telewizor nie jest bynajmniej tym samym
urzdzeniem, co jeszcze par lat temu. Dzisiaj jest to centrum multimedialne, czce w sobie funkcje telewizji, komputera, radia czy prasy.
Moemy te spojrze na powysze procesy od drugiej strony: wemy pod
uwag dzisiejsze tablety i smartfony. Czym byyby dla czowieka XX wieku?
Telewizorami poddanymi miniaturyzacji? Moe radioodbiornikami z kolorowym wywietlaczem? A moe komputerem, tyle tylko, e mobilnym, maym, bardziej personalnym i interaktywnym ni wysuony pecet? W tej
perspektywie nie bez znaczenia jest rwnie silna personalizacja wspczesnych mediw, ktre dostosowuj si nie tyle do grup odbiorcw, co raczej
do kadego z nas z osobna i wszystkich razem. Ponadto obserwujemy dzi
dynamicznie postpujc indywidualizacj mediw, ktre staj si dobrem/
usug na zamwienie. Tu i teraz. To spostrzeenie nieuchronnie potwierdza
fakt, e w dzisiejszych czasach zasada trzech jednoci czasu, miejsca i akcji bezpowrotnie odchodzi do lamusa. Nie tylko dlatego, e zmieniaj si
technologie, ale dlatego, e zmienia si rwnie sposb korzystania z nich.
My odbiorcy mediw rwnie si zmienilimy!
Tym problemom powicilimy jubileuszow OKMM. Czwartkowe
warsztaty metodologiczne (IV edycja) poprowadz: prof. Adam Pawowski z Uniwersytetu Wrocawskiego (analiza sekwencyjna), dr Radosaw
Sojak z Uniwersytetu Mikoaja Kopernika w Toruniu (analiza konwersacyjna) oraz dr Emanuel Kulczycki z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza
w Poznaniu (analiza semiologiczna). Przed rozpoczciem obrad plenarnych
uczestnicy a wielu z nich bierze udzia w konferencji ju nie po raz pierwszy zostan zaproszeni na ekskluzywn prezentacj Laboratorium Bada
Medioznawczych Uniwersytetu Warszawskiego12, ktra ma zachci ich do
podjcia staej wsppracy.
Tych, ktrzy nie mog by z nami w listopadzie tego roku, ju teraz zapraszamy na VI Oglnopolsk Konferencj Metodologiczn Medioznawcw pt. Grywalizacja mediw, czyli o zmianach w komunikacji spoecznej
oraz pit edycj warsztatw metodologicznych, ktre odbd si w dniach
1920 listopada 2015 roku, oczywicie na Uniwersytecie Warszawskim.
Tomasz Gackowski
12
http://www.lbm.uw.edu.pl/.
15
Twitter w rkach politykw.

Rzecz o metodologii
i potencjale bada mediw
spoecznociowych
Tomasz Gackowski
Wstp
witter. Wedug polskiej Wikipedii to darmowy serwis spoecznociowy udostpniajcy usug mikroblogowania. Zarejestrowany uytkownik moe wysya i odczytywa tak zwane tweety (czyt. tity). Tweet to
krtka wiadomo tekstowa (maks. 140 znakw) wywietlana na profilu
autora wpisu oraz pokazywana uytkownikom, ktrzy obserwuj dany
profil. Twitter umoliwia tagowanie (znak # przed sowem czyni to sowo
tagiem) oraz odpowiadanie innym uytkownikom (@nazwa_uytkownika
= odpowied). Uytkownicy pisz krtkie wiadomoci w swoim profilu na
Twitterze przez stron www, SMS-em lub przez aplikacj mobiln. Angielskie sowo tweet oznacza wierkanie, wierka. W Polsce uywany jest czasownik tweetowa oznaczajcy pisa na Twitterze1. Dalej w sekcji
nazwanej Wykorzystanie czytamy o tym, z jak bardzo nobliw platform
spoecznociow mamy do czynienia: Twitter jest modny wrd elit i chtnie wykorzystywany przez osoby publiczne, w tym m.in. przez politykw,
1
http://pl.wikipedia.org/wiki/Twitter (odczyt: 18.07.2014).
163
Tomasz Gackowski
dyplomatw, publicystw i dziennikarzy. Swoje profile na Twitterze maj

take gazety, czasopisma, instytucje pastwowe, firmy, orodki medyczne,
celebryci itp. 12 grudnia 2012 roku pierwszego wpisu na kanale @Pontifex
dokona papie Benedykt XVI. Tweetuje rwnie papie Franciszek (take
w jzyku polskim). Prezydent USA Barack Obama adresuje swoje tweety
gwnie do Amerykanw. W Polsce tweetuj m.in.: prezydent Bronisaw
Komorowski, premier Donald Tusk, szef MSZ Radosaw Sikorski, Leszek
Miller, Jarosaw Gowin i inni. Tweety znanych osobistoci (np. papiea,
prezydenta USA i RP) nierzadko przygotowuj specjalici ds. komunikacji.
Od 2006 roku testuje si moliwo wykorzystania wpisw na Twitterze
jako rda danych socjologicznych2.
Wpisy dostpne w polskiej Wikipedii wyranie wskazuj na Twittera
jako jedn z najbardziej przeomowych platform spoecznociowych. Jeli
za wzi pod uwag liczb oficjalnych kont monych i wpywowych tego
wiata, to bez wtpienia Twitter jest najwaniejszym miejscem, niezwykle opiniotwrczym, zapewniajcym najszybszy dostp do informacji oraz
stanowisk liderw z caego globu. Nie inaczej jest w Polsce: W ostatnich
dwch latach Twitter stopniowo zyskiwa w Polsce na popularnoci. Wyniki badania Megapanel PBI/Gemius opracowane przez Wirtualnemedia.pl
pokazuj, e w pierwszej poowie 2012 roku serwis odwiedzao miesicznie
od 1,3 do 1,5 mln internautw, natomiast w listopadzie i grudniu byo to
ju 1,71,8 mln. W marcu ubiegego roku portal przekroczy poziom 2 mln
uytkownikw, a w czerwcu 2,5 mln. Po nieznacznym spadku w pniejszych miesicach kolejne rekordowe wyniki Twitter osign w listopadzie
i grudniu, kiedy odwiedzio go odpowiednio 2,64 i 2,76 mln polskich internautw. W grudniu mia nieco ponad milion uytkownikw wicej ni rok
wczeniej, co oznacza wzrost o 60 proc.3
Polscy politycy korzystaj z Twittera coraz czciej i mielej, ogaszajc
wanie poprzez tweety, a nie konferencje prasowe, informacje i stanowiska dotyczce najistotniejszych spraw zarwno krajowych, jak i midzynarodowych4. Obserwacj t potwierdzaj wietne przykady z ostatnich kilkunastu miesicy. Niedawny szczyt budetowy Unii Europejskiej zakoczy
si osignitym jak zawsze w blach kompromisem (cho polski rzd odtrbi sukces 105,8 mld euro trafi do Polski w latach 20142020). smego
lutego 2013 roku w nocy, zaraz po wypracowaniu porozumienia, Herman
2
Tame.
http://www.wirtualnemedia.pl/artykul/twitter-rekordowo-popularny-w-polsce-jacy-sa-jego-uzytkownicy (odczyt:
18.07.2014).
4
Zob. np. http://wyborcza.pl/1,75478,15243508,Ktory_polityk_rzadzi_na_polskim_Twitterze_i_dlaczego.html (odczyt:
18.07.2014).
3
164
Twitter w rkach politykw. Rzecz o metodologii i potencjale bada mediw spoecznociowych
Van Rompuy, przewodniczcy Komisji Europejskiej, zawierka na swoim

koncie na Twitterze: Deal done! #euco has agreed on #MFF for the rest of
the decade. Worth waiting for5. Wkrtce potem polscy internauci ledzcy
konto Pawa Grasia, rzecznika polskiego rzdu, mogli przeczyta na Twitterze: SMS wanie otrzymany od premiera: Zaatwione!!!!!6.
W grudniu 2013 roku, na kilka dni przed Wigili Boego Narodzenia,
minister spraw zagranicznych Radosaw Sikorski opublikowa na oficjalnym, ministerialnym kanale na YouTube wywiad, w ktrym podsumowa
koczcy si rok. Pord wielu spraw, ktre omawia, zauway rwnie,
e Twitter sta si dzisiaj jednym z najbardziej efektywnych kanaw komunikacyjnych, narzdziem prowadzenia nowoczesnej dyplomacji. Ponadto
pochwali si, e polski MSZ jest uznawany za trzeci najbardziej aktywn
na Twitterze sub dyplomatyczn na wiecie. Podkreli, e ta aktywno jest wynikiem kulturowego i informatycznego przeomu, jaki nastpi
w polskiej dyplomacji. Wprost utosami prowadzenie wspczesnej dyplomacji z obecnoci na Twitterze (sic!). Stwierdzi: To oznacza, e nasz przekaz [dziki Twitterowi przyp. T.G.] trafia szybciej do wikszej iloci osb.
e skuteczniej ksztatujemy globalne pole konfrontacji informacyjnej. A to
atut dla nas7.
Z kolei Prezes Rady Ministrw Donald Tusk, w przededniu Nowego Roku
2014, zaproponowa twitterowiczom wsplne, godzinne podsumowanie
mijajcego roku. Odpowiedzia na wiele pyta innych politykw, dziennikarzy, ale rwnie obywateli wszystko to oczywicie za porednictwem
Twittera. Warto zauway, e nie potrzebowa do tego adnej konferencji
prasowej, mao tego, zapewne nie musia nawet wychodzi ze swojego rodzinnego domu, aby t czynno na wskro przecie polityczn w czasie
wit wykona.
Inny przykad z pocztku 2014 roku. Wtedy to premier James Cameron
w jednym z wywiadw telewizyjnych pozwoli sobie na uwag, e pastwo brytyjskie nie powinno wypaca wiadcze socjalnych na rzecz dzieci
Polakw pracujcych w Wielkiej Brytanii, ktre na stae przebywaj w Polsce. Kontrowersyjna opinia jednego z liderw Unii Europejskiej wywoaa
natychmiastow reakcj polskiego ministra spraw zagranicznych. Jednake
odzew ten nie nastpi w formie dyplomatycznego briefingu, podczas konferencji prasowej ani nawet wywiadu dla jakiej stacji telewizyjnej czy ra5
https://twitter.com/euHvR/status/299900919850598400 (odczyt: 18.07.2014).

https://twitter.com/pawelgras/status/299902906730176512 (odczyt: 18.07.2014).
7
Zob. http://www.msz.gov.pl/pl/aktualnosci/wiadomosci/minister_spraw_zagranicznych_podsumowuje_rok_2013_i_
mowi_o_planach_na_przyszlosc, w szczeglnoci: http://www.youtube.com/watch?v=RtMWgWTWha4#t=15 (odczyt:
8.07.2014).
6
165
Tomasz Gackowski
diowej. Sikorski da odpr stanowisku Camerona nie gdzie indziej, jak na

Twitterze. Zwyczajnie zawierka, zatweetowa: If Britain gets our taxpayers,
shouldnt it also pay their benefits? Why should Polish taxpayers subsidize
British taxpayers children?8.
Wreszcie sytuacja na Ukrainie zarwno przed, jak i po aneksji Krymu.
Doniesienia o walkach midzy wadzami w Kijowie, na ktrych czele stoi
Arsenij Jaceniuk oraz nowo wybrany prezydent Petro Poroszenko, a prorosyjskimi separatystami w znacznej mierze bazuj wanie na tweetach
nie tylko korespondentw zagranicznych agencji informacyjnych, ale
rwnie, a moe nawet przede wszystkim, uczestnikw walk, bohaterw
tych wydarze.
Ostatnie zdarzenie zestrzelenie pasaerskiego samolotu malezyjskich
linii lotniczych spowodowao, e Twitter wprost zagotowa si od najrniejszych doniesie, tropw, dowodw, ktre pozwalaj kademu uytkownikowi, bdcemu w dowolnym miejscu na ziemi, w niemal jednej
chwili zrekonstruowa przebieg wydarze oraz stanowiska rnych stron
konfliktu poprzez wpisanie w twitterow wyszukiwark podstawowych
hashtagw, np.: #MH17 (numer lotu zestrzelonego boeinga), #separatyci,
#separatists, #Ukraina, #Ukraine itp.
Bez wtpienia Twitter to co wicej anieli tylko platforma spoecznociowa, jak gosi definicja polskiej Wikipedii. To miejsce spotka i rozmw
ludzi oddalonych od siebie o tysice kilometrw. To agora wymiany opinii.
Wreszcie to wspczesny stetoskop rzeczywistoci Twitter pozwala trzyma
rk na pulsie globalnego wiata. To wszystko przez swoj dostpno, rozpoznawalno, skal i zaangaowanie ludzi na caej kuli ziemskiej. W czasach zagroe, kryzysw, eskalacji konfliktw (kilkumiesiczne zamieszki na
Ukrainie; walki midzy Izraelem i Palestyn 17 lipca 2014 roku Izrl rozpocz ldow ofensyw; epidemia gorczki krwotocznej wywoana przez
wirus ebola w Ghanie; obawy przed kolejn fal kryzysu ekonomicznego
zwizane z ogromnym dodrukiem pienidzy w wielu krajach itp.) Twitter
staje si gwn instancj komunikacyjn tu i teraz. To niesamowity wynalazek.
W zwizku z powyszym niniejszy tekst ma dwa cele. Pierwszy: przedstawi zaoenia, pytania badawcze oraz pierwsze wyniki empiryczne
prowadzonego projektu badawczego dotyczcego zawartoci komunikacji
politycznej na polskim Twitterze wedug danych Global Web Index9 najdynamiczniej rosnccej platformie spoecznociowej na wiecie. Drugi za:
8
9
166
https://twitter.com/sikorskiradek/status/420125312744046592 (odczyt: 8.07.2014).

http://blog.globalwebindex.net/twitter-now-the-fastest-growing-social-platform-in-the-world/ (odczyt: 15.07.2014)
wskaza najwaniejsze obszary badawcze z zakresu nowoczesnych platform

spoecznociowych oraz przykadowe metody i techniki ich badania10.
Zaoenia i pytania badawcze

Celem badania realizowanego w pierwszym kwartale 2014 roku byo dokonanie wieloaspektowej analizy aktywnoci polskich politykw na Twitterze.
Gwnym kryterium doboru politykw byo posiadanie najwikszej liczby
ledzcych (ang. followers) wedug stanu na dzie 24 grudnia 2013 roku. Prezentowane wyniki stanowi cz szerszego projektu badawczego.
Tabela 1. Polscy politycy na Twitterze i liczba ledzcych ich uytkownikw
Imi i nazwisko
Nazwa konta
Liczba followersw
(124 grudnia 2013 r.)
Janusz Palikot
@Palikot_Janusz
188 418
Radosaw Sikorski
@sikorskiradek
164 606
Donald Tusk
@premiertusk
95 910
Jerzy Buzek
@JerzyBuzek
64 188
Pawe Gra
@PaweGra
48 920
Ryszard Kalisz
@RyszardKalisz
45 368
Adam Hofman
@AdamHofman
42 901
Sawomir Nowak
@SlawomirNowak
41 940
Wojciech Olejniczak
@wolejniczak1
32 025
Bartosz Arukowicz
@Arlukowicz
30 023
Opracowanie wasne
1.
2.
Hipotezy niniejszego badania brzmiay nastpujco:

Twitter to medium opinii, a nie informacji, w przypadku aktywnoci
politycznej polskich politykw.
Twitter stanowi dla politykw narzdzie omijania mediw instytucjonalnych (w tym personelu medialnego: dziennikarzy, wydawcw, naczelnych), celem samodzielnego budowania relacji z obywatelami.
10
Zob. T. Gackowski, Top 10 Polish Politicians on Twitter A Revolution in Political Communication. Reconnaissance Research, e-Politikon 2014, iss. 9, s. 132164. W tym miejscu autor chciaby podzikowa mgr Annie Krawczyk za pomoc w kodowaniu zawartoci tweetw dostpnych na profilach wybranych polskich politykw.
167
Tomasz Gackowski
Pytania badawcze, jakie postawiono jeszcze przed caym projektem badawczym:

Czego dotycz tweety? Jaka jest tematyka tweetw?
Jaka jest struktura leksykalno-gramatyczna tweetw?
Jakich sw najczciej uywaj politycy, ktrych konta na Twitterze zostay zakwalifikowane do analizy (analiza kwantytatywno-lingwistyczna)?
Czy czciej donosz, informuj, czy te raczej komentuj, interpretuj?
Ile tweetw dotyczy aktywnoci wasnej (autopromocja), a ile czyjej?
Ktre tweety wywouj rozmowy jak dugie, z jak duym gronem?
W jak wielu tweetach politycy zamieszczaj linki do jakiego tekstu, obrazka, wideo? Do jakich stron www zasobw sieci odsyaj?
Do jakich rde podaj linki, kiedy informuj, a do jakich zasobw, kiedy opiniuj, komentuj?
W pierwszej czci artykuu zostan zaprezentowane i omwione tylko
wybrane wskaniki analizy horyzontalnej profilw dziesiciu polskich politykw11. W drugiej za zostan przedstawione wyniki analizy zawartoci
tweetw dokonano ich tematyzacji, kontekstualizacji, okrelono ich cel
(intencj) oraz opisano tzw. struktur hipertekstualn (do czego si odnosz,
do czego linkuj)12. Warto nadmieni, e gwnym celem niniejszego projektu badawczego jest drobiazgowa analiza zarwno ilociowa (pautomatyczna), jak i jakociowa kadego profilu kategorii oraz tematw poruszanych przez politykw w tweetach, ktre mog skutkowa wzrostem lub
spadkiem liczby ledzcych, retweetw, hashtagw czy te odpowiedzi (ang.
replies). Wszystkie dane empiryczne zostay zagregowane w pierwszej kolejnoci we wsplnej bazie, a w nastpnych krokach poddane statystycznej
oraz jakociowej obrbce, analizie oraz syntezie tabelaryczno-wykresowej.
Do pautomatycznej agregacji danych uyto narzdzia Twittonomy.com
11
Szerzej o wskanikach i metodologii horyzontalnej analizy aktywnoci politykw na Twitterze w: T. Gackowski,
Top 10 Polish Politicians, s. 132164. Trzeba nadmieni, e w przywoanym artykule nie podano wynikw analizy
zawartoci tweetw. Owa zawarto komunikacji politycznej stanowi waciwy przedmiot niniejszego tekstu. Przeanalizowane tweety blisko 700 pochodz z okresu 29 listopada30 grudnia 2013 r. Okres ten wybrano z trzech
powodw. Po pierwsze, koniec roku w sposb naturalny zachca do swoistych podsumowa, spojrze perspektywicznych, nie tylko biecych. Po drugie, okres witeczny powinien uchroni przed ewentualn stronniczoci
zwizan z wydarzeniami, ktre mog zdominowa aktywno politykw na dugie dni. Niestety w peni nie
ustrzeono si przed tym faktem, gdy grudzie by czasem dramatycznych wydarze na kijowskim Majdanie, co
silnie wida w tematach i kontekstach kodowanych tweetw. Ponadto chciano unikn analizowania tweetw
na wskro wyborczych odnoszcych si do kampanii europarlamentarnej, ktrej szczytowy moment przypada
na kwieciemaj 2014 r., jednak tzw. ramowanie wtkw dotyczcych kampanii zawsze zaczyna si par miesicy
wczeniej (w tym wypadku byoby to zaraz po Nowym Roku). Po trzecie, autor niniejszego badania chcia, aby
z jednej strony badanie byo moliwie najbardziej aktualne, z drugiej za, by liczba tweetw, jaka miaa zosta
poddana analizie, bya osigalna przy relatywnie rozbudowanym kluczu kategoryzacyjnym.
12
Kada z powyszych kategorii zostaa zoperacjonalizowana na poziomie definicji operacyjnych. Bd one stanowiy przedmiot omwienia przy kadym z prezentowanych zestawie i wykresw.
168
oraz wasnych rozwiza z zakresu web crawlingu. W czci zestawie ilociowych wielorakiej analizie poddano do 3200 tweetw wstecz (ze wzgldu na ilociowe ograniczenia zwizane z moliwoci odwieania danych
narzucone ze strony samego Twittera) na kadym z badanych profilw.
Na wykresie 1. zaprezentowano panoramiczne spojrzenie na twitterow aktywno dziesiciu polskich politykw, ktrych konta najchtniej ledzili
inni uytkownicy w grudniu 2013 roku.
Janusz
Palikot
Liczba tweetw (od zaoenia konta
do 24.12.2013 r.)
Liczba ledzonych [following]
(od zaoenia konta do 24.12.2013 r.)
Liczba ledzcych [followers]
(od zaoenia konta do 24.12.2013 r.)
Rado- Donald
saw
Tusk
Sikorski
Jerzy
Buzek
Pawe Ryszard Adam Sa- Wojciech Bartosz

Gra
Kalisz Hofman womir Olejni- ArukoNowak czak
wicz
2266
6565
159
2227
4471
1043
1531
2022
1758
712
135
83
95
1309
813
1616
2051
155
2247
371
64 188
48 920
45 368
188 418 164 606 95 910
42 901 41 940 32 025
30 023
Wykres 1. Panorama aktywnoci polskich politykw na Twitterze

Opracowanie wasne
Wyniki badania
Najbardziej aktywnym polskim politykiem na Twitterze jest minister spraw
zagranicznych Radosaw Sikorski, ktry z wynikiem 6565 tweetw bezapelacyjnie zaj pierwsze miejsce. Na drugiej pozycji znalaz si Pawe Gra
byy rzecznik polskiego rzdu, a obecnie sekretarz generalny Platformy
Obywatelskiej. Najmniej tweetw spord dziesitki najczciej ledzonych polskich politykw w grudniu 2013 roku opublikowa na swoim
koncie Prezes Rady Ministrw Donald Tusk (zaledwie 159).
169
Tomasz Gackowski
Warto doda, e konto premiera na Twitterze zostao utworzone 17 padziernika 2011 roku, a wic ponad dwa lata wczeniej, co moe pokazywa,
e nie jest to najbardziej popularny kana komunikacyjny dla szefa polskiego rzdu. Naley jednak zauway, e w czerwcu br. kiedy wybucha
afera tamowa to wanie Twitter stanowi kapitalny azyl dla premiera,
ktry unika zabierania gosu wprost, a tylko wierkajc zapowiada swoje
dziaania, takie jak na przykad zwoanie konferencji prasowej w zwizku
z wejciem ABW do redakcji tygodnika Wprost (tweet o poranku wita
Boego Ciaa). Wyglda na to, e Twitter stanowi dla premiera Tuska co
na ksztat wygodnego, funkcjonalnego narzdzia rozproszonej komunikacji
zwaszcza w sytuacjach trudnych, niejasnych. Na pewno nie jest to stay
kana komunikacji, jak ma to miejsce w przypadku Radosawa Sikorskiego
czy Janusza Palikota, aczkolwiek od grudnia 2013 do lipca 2014 roku premier
opublikowa blisko 100 tweetw, podczas gdy przez w okresie od padziernika 2011 do listopada 2013 zdoa wierkn niespena 160 razy. To pokazuje, e tendencja ulega zmianie, a Twitter jest potrzebny premierowi coraz
czciej. Moe to efekt trudnej sytuacji rzdu z ostatnich miesicy, moe
rozpoczcie maratonu wyborczego (w maju 2014 roku wybory do PE, a jesieni samorzdowe; w 2015 roku wybory prezydenckie i parlamentarne)?
Wydaje si, e tu mog lee przyczyny tej wzmoonej aktywnoci. Z tej
perspektywy Twitter w uyciu przedstawicieli polskiego rzdu zwaszcza
premiera Donalda Tuska staje si swego rodzaju czerwon lini midzy
spoeczestwem a premierem, zwaszcza w nadzwyczajnych okolicznociach,
najczciej trudnych dla obecnego rzdu, ktry sprawuje wadz w Polsce
nieprzerwanie od siedmiu lat (nie zdarzyo si to dotychczas w historii rzdw III RP). Warto zauway, e rwnie czsto Twitter jest wykorzystywany do informowania o osigniciach rzdu, o czym wspomniano ju we
wstpie do niniejszego artykuu, argumentujc dlaczego warto pochyli
si nad t szczegln platform mikroblogow. Buduje to rang i wano
Twittera jako nowoczesnego kanau komunikacyjnego demokratyzujcego
przestrze wymiany informacji oraz opinii w dyskursie publicznym.
Wracajc do powyszego wykresu, warto odnotowa bezapelacyjn
dominacj dwch politykw, jeli chodzi o liczb ledzcych ich twitterowiczw. Chodzi o Janusza Palikota, lidera Twojego Ruchu (doczy do
Twittera 21 stycznia 2010 roku, ale dopiero ostatnich kilkanacie miesicy obfituje w rozliczne wierknicia), oraz Radosawa Sikorskiego, szefa
MSZ (doczy do Twittera 24 lutego 2010 roku, jest stale i systematycznie
aktywny). W grudniu 2013 roku mieli oni odpowiednio: 190 oraz 165 tys.
followersw (w zaokrgleniu), podczas gdy premier Tusk troszk ponad
95 tys. Dzisiaj w lipcu 2014 roku premier moe pochwali si liczb bli170
sko 150 tys. ledzcych go twitterowiczw, Sikorskiego obserwuje 240 tys.

uytkownikw, Palikota za 209 tys. Wida wic, e dystans midzy premierem Tuskiem a Palikotem uleg skrceniu, jednak obaj politycy nadal
zostaj w tyle, jeli porwna osignite przez nich wyniki z liczb osb ledzcych Sikorskiego. W przypadku ministra spraw zagranicznych sytuacja
jest jednak bardziej skomplikowana, by on bowiem w przeciwiestwie
do premiera czy prezesa TR bohaterem afery tamowej. Zosta nagrany,
kiedy dzieli si swoimi opiniami na temat polityki oraz sytuacji midzynarodowej z Jackiem Rostowskim byym ministrem finansw. Pniej, wanie na Twitterze, zaj stanowisko wobec rzeczonych tam, co z pewnoci
przycigno kolejnych followersw ciekawych sprawy i jego komentarzy.
Synny sta si ju tweet Sikorskiego z 3 lipca 2014 roku o tym, e w podsuchanej rozmowie mwi, e zrobiono Amerykanom ask, a nie lask:
@kaminskimichal w @KropkaNadI: Minister @sikorskiradek nie mwi
LASKA, a ASKA. I tej wersji bdziemy si trzyma. :)13. Wpis wywoa
69 odpowiedzi (ang. replies), 26 razy zosta podany dalej (retweet) i 45 razy
oznaczony jako ulubiony (ang. favourite).
Na kolejnym wykresie zobrazowano, w jak duym stopniu czoowi polscy politycy, ktrych konta na Twitterze poddano analizie, wpywaj na
prowadzony na tej platformie spoecznociowej dyskurs polityczny. Chodzi o to, jak wiele tweetw spord tych, ktre zamiecili oni na swoich
kontach, zostao podanych dalej retweetowanych. Pokae to de facto, ile
tweetw zostao uznanych przez followersw za warte powielenia/powtrzenia. W tym wypadku miar pomocnicz uczyniono udzia procentowy
tweetw, ktre zostay podane dalej, w caej aktywnoci danego polityka
na platformie. W ten sposb okrelono tzw. indeks dyskursywnoci danego
polityka na Twitterze14.
Z kolei na wykresie 3. zaprezentowano zagregowane dane zwizane
z tzw. potencjaem dyspersyjnym konta, a wic zjawiskiem, w ktrym to
okrelona tre opublikowana na czyim koncie na Twitterze staje si przedmiotem retweetowania (podania dalej) przez polityka, w efekcie czego relatywnie szybko rozchodzi si w sieci spoecznociowej, bdc tym samym
niepomiernie czciej widoczna anieli wpisy innych uczestnikw dyskursu.
Dlatego te dane pynce z dwch kolejnych wykresw naley czyta komplementarnie.
13
14
https://twitter.com/sikorskiradek/status/484773934949486592 (odczyt: 18.07.2014).

Wicej w: T. Gackowski, Top 10 Polish Politicians, s. 132164.
171
Tomasz Gackowski
Janusz
Palikot
Rado- Donald
saw
Tusk
Sikorski
Jerzy
Buzek
Pawe Ryszard Adam Sawomir Wojciech Bartosz

Gra
Kalisz Hofman Nowak Olejni- Arukoczak
wicz
Liczba retweetowanych tweetw
1543
833
141
1278
1006
304
360
595
422
165
Udzia tweetw,
ktre byy retweetowane
68,09
26,04
88,68
57,85
31,44
29,2
23,53
29,46
23,99
23,17
Wykres 2. Dyskursywno politycznego Twittera (>3200)

Opracowanie wasne
Po przeanalizowaniu wynikw zaprezentowanych na wykresie 2. okazuje si, e jeli chodzi o retweetowania, to w liczbach bezwzgldnych w monitorowanym zakresie (dostpnym technologicznie) liderami byli: Janusz
Palikot niemal 1550 jego tweetw zostao podanych dalej oraz Jerzy
Buzek (1278 reetweetowanych wpisw). Na podium znalaz si take byy
rzecznik rzdu Pawe Gra z wynikiem 1006 przekazanych dalej tweetw.
Naley take odnotowa, jaki by udzia tweetw, ktre zostay retweetowane, w stosunku do oglnej liczby wpisw zamieszczonych na danym
koncie na Twitterze. Tutaj bezapelacyjnym liderem okaza si premier Donald Tuska 88,68 proc. jego tweetw zostao podanych dalej. wietny
rezultat osign take Janusz Palikot blisko 70 proc. jego tweetw retweetowano. Przy ogromnej liczbie wpisw, ktre zamieszcza prezes TR,
wydaje si, e jego wynik way wicej anieli ten osignity przez szefa
polskiego rzdu.
172
W powyszym zestawieniu mona zaobserwowa rwnie nastpujc

zaleno: im wiksza jest liczba retweetw czyjej aktywnoci na Twitterze, tym bardziej dany uytkownik zaczyna by postrzegany przez innych
czonkw wsplnoty mikroblogowej za wartociowe rdo. Staje si czym
na ksztat istotnego koncentratora, hub (z ang. centrum) dla wielu przedstawicieli spoecznoci sieciowej. To z kolei wiadczy tak naprawd o dyskursywnej sile danej osoby, ktra wykorzystujc ten mechanizm moe
w szybki i atwy sposb ustanawia agend najistotniejszych informacji czy
te perspektyw, opinii na dany temat. Ta moliwo i zarazem umiejtno
wydaje si nie do przecenienia.
Gdyby przyjrze si wynikom jeszcze bliej, to okae si, e Janusz Palikot oczywicie najczciej retweetowa wpisy czonkw swojej partii
Andrzeja Rozenka (143 razy) i ukasza Gibay (56 razy obecnie poza TR),
a take te udostpniane na oficjalnym koncie partii (41 razy). Jeli chodzi
o Jerzego Buzka, to najczciej przekazywa on dalej informacje z oficjalnych kont instytucji europejskich, tj.: @Europarl_PL (23 razy), @Europarl_EN
(18 razy) czy @Europarl_PHOTO (10 razy). Wrd dziesiciu najczciej retweetowanych przez niego kont w ogle nie znalaz si profil adnej osoby,
za wyjtek naley uzna konto programu radiowego Konrada Piaseckiego
@KontrwywiadRMF (7 retweetw). Pawe Gra najczciej przekazywa
dalej tweety z oficjalnych profilw swojego bezporedniego przeoonego
@PremierRP (211 razy; oficjalny profil Kancelarii Premiera) oraz @premiertusk (14 razy; oficjalny profil premiera). Na trzecim miejscu znalazo si
konto sekretarza stanu w MSZ Piotra Serafina (@mszserafin; 6 retweetw).
Na podstawie szczegowej analizy aktywnoci Pawa Grasia na Twitterze
mona stwierdzi, e konto byego rzecznika rzdu to tak naprawd swoisty pager rzdowy dla dziennikarzy, w mniejszym za stopniu dla obywateli: gdzie jest premier, dokd si wybiera, gdzie odbdzie si konferencja,
do kogo przemwi i z kim si spotka. Bardzo wiele tweetw pochodzio
wprost z oficjalnej strony internetowej Prezesa Rady Ministrw (www.
premier.gov.pl). Mona nawet zaryzykowa twierdzenie, e to konto czysto administracyjne przeduenie instytucjonalnej ekspozycji premiera
w internecie.
Przejdmy teraz do wykresu 3., na ktrym zestawiono czn liczb retweetowa poczynionych przez politykw oraz wyliczono, jaki procent tych
retweetw zosta podany dalej przez ledzcych ich uytkownikw Twittera (followersw).
173
Tomasz Gackowski
Janusz
Palikot
Liczba retweetw
Procent tweetw,
ktre zostay retweetowane
Rado- Donald
saw
Tusk
Sikorski
Jerzy
Buzek

Gra
wicz
473
1901
621
333
44
78
285
20,87
59,42
28,11
10,41
4,23
5,1
14,11
0,06
0,28
Wykres 3. Dyspersyjno politycznego Twittera (>3200)

Opracowanie wasne
W tym przypadku bezapelacyjnym liderem jest Radosaw Sikorski, ktry

w analizowanym okresie ponad 1900 razy przekaza dalej jaki tweet. Mao
tego, retweety stanowiy a 60 proc. caej aktywnoci ministra spraw zagranicznych. Wida wyranie, e w znacznej czci swojej aktywnoci na Twitterze Sikorski bywa wspomnianym koncentratorem zapoyczonych skdind
treci, ktre tylko podaje dalej. W ten sposb owa tre retweet osiga
co na ksztat dyspersyjnego przypieszenia, tzn. trafia do znacznie wikszej
liczby uytkownikw. Naley przypomnie nastpujc zaleno: im wicej
retweetowa osignie dany tweet, tym wicej twitterowiczw do niego dotrze.
Trzeba rwnie zauway ciekawy wynik Jerzego Buzka, byego szefa
Parlamentu Europejskiego: niemal co trzeci tweet na jego koncie by retweetem czyjej aktywnoci. Proporcja midzy wasnymi tweetami a retweetami jest w tym przypadku znacznie mniej zachwiana ni w przypadku konta
Radosawa Sikorskiego. Podobnie rzecz przedstawia si u Janusza Palikota,
ktry w przewaajcej wikszoci publikuje na twitterowym koncie wasne
wpisy, a w zaledwie co pitym podaje dalej czyj tre. Nie mona take
174
pomin wyniku a raczej jego braku jeli chodzi o konto Prezesa Rady
Ministrw. Okazuje si bowiem, e premier nigdy nie skorzysta z funkcji
retweet, a jego wszystkie tweety byy unikalne. To rwnie moe wiadczy o instrumentalnym, zdefiniowanym strategicznie sposobie korzystania
z tego kanau komunikacyjnego.
Gdyby zapomnie na chwil o wynikach w zakresie indeksu dyspersji,
jakie uzyskali Radosaw Sikorski, Jerzy Buzek i Janusz Palikot, to okae si,
e wikszo politykw w ogle nie jest zainteresowana retweetowan treci. Innymi sowy: stroni oni od polecania swoim followersom wpisw
innych uytkownikw/instytucji. Bardziej skupiaj si na wasnej aktywnoci, ktra pozwala im ustanawia podan agend, budujc jednoczenie siln pozycj dyskursywn (zob. wykres 3.).
Przygldajc si jeszcze bliej aktywnoci polskich politykw na Twitterze w badanym okresie, warto odnotowa, od kogo najczciej jeli ju si
na to decyduj retweetuj oni treci.
W trakcie kodowania materiau badawczego wyrniono sze kategorii,
jeli chodzi o retweety (tabela 2.). Okazuje si, e politycy przekazuj dalej
tweety pochodzce:
1. z oficjalnego konta wasnej partii politycznej;
2. od innych politykw (z ktrej partii?);
3. z oficjalnych kont mediw15 mainstreamowych (magazynw, stacji i programw telewizyjnych/radiowych, ktre podlegaj rygorom profesjonalizmu dziennikarskiego oraz korporacyjnego; instytucji krajowych i midzynarodowych; pozostaych partii politycznych16);
4. z oficjalnych kont mediw niemainstreamowych (definicja przypis 15
na zasadzie kontradyktoryjnej)17;
5. od dziennikarzy, a dokadniej: od uytkownikw Twittera, ktrzy w opisie swojego konta umiecili sowo dziennikarz18;
6. od niedziennikarzy i niepolitykw19.
15
W tym przypadku pojcie media zostao potraktowane bardzo szeroko, tzn. jako wszelkie (uwzgldniajc
wskazane w pozostaych kategoriach wyczenia) oficjalne przekaniki ekspozycje wirtualne formalnych instytucji dziaajcych rwnie poza przestrzeni sieciow. Ta kategoria skupia wic w sobie wszystkie retweetowania
niepochodzce z kont osobowych oraz z niemainstreamowych kanaw komunikacji na Twitterze.
16
Taka sytuacja retweetowanie przez polityka wpisu pochodzcego z oficjalnego konta konkurencyjnej partii
politycznej oczywicie ani razu nie miaa miejsca. Przyczyna jest do oczywista: chodzi o niepromowanie. Nawet
jeli retweet miaby by krytyczny czy te zoliwy.
17
Prowadzenie np. wasnego bloga obywatelskiego czy te strony internetowej, ktra posiada oficjalne konto
na Twitterze, byo kwalifikowane jako dziaalno niemainstreamowa.
18
W tej kategorii zastosowano zasad autonominacji samodzielnego okrelenia przez uytkownika konta na
Twitterze swojej roli w dyskursie. Nie wprowadzano w tym wypadku adnej kategorii profesjonalizmu, jak w przypadku wczeniejszych kategorii dotyczcych mediw gwnonurtowych
19
Kategoria dopeniajca kafeteri, czyli grupujca wszystkich tych, ktrzy nie przedstawiaj siebie na Twitterze ani jako politycy, ani jako dziennikarze. W tej kategorii uwzgldniono take tzw. konta anonimowe, to znaczy
175
Tomasz Gackowski
Tabela 2. Od kogo retweetuj politycy?
Od partii
PO
PSL
PiS
RP/Twj Ruch
SLD
SP
Polska Jest
Najwaniejsza/
Polska Razem
Polityk zagraniczny
Od medium
mainstream
(konto oficjalne)
Od medium
non-mainstream
(konto oficjalne)
Od dziennikarza
Od niedziennikarza
i niepolityka
Od politykw
Janusz Palikot
24
43
16
12
Radosaw
Sikorski
14
69
22
45
Donald Tusk
Jerzy Buzek
16
Pawe Gra
12
Ryszard Kalisz
Adam Hofman
Sawomir
Nowak
Wojciech
Olejniczak
Bartosz
Arukowicz
Opracowanie wasne
W wietle powyszego zestawienia wyranie wyaniaj si dwie perspektywy: polska i midzynarodowa. Politycy, ktrych aktywno ogniskuje si gwnie poza granicami Polski Radosaw Sikorski i Jerzy Buzek,
wyranie odstaj w strukturze retweetowa. Naley odnotowa, e tylko
ci dwaj politycy w okresie badania regularnie tweetowali w jzykach obcych (po angielsku, a nawet po rosyjsku take poprzez retweet). W efekcie znacznie czciej podawali dalej tweety politykw zagranicznych anieli
polskich czy te pochodzce z oficjalnych kont wasnych partii politycznych.
Jak wynika z tabeli 2., bardzo czsto udostpniali rwnie treci z oficjalnych kont instytucji midzynarodowych, agend unijnych i zagranicznych
mediw gwnonurtowych, instytucjonalnych. Co wicej, Sikorski i Buzek
takie, co do ktrych trudno stwierdzi, jak rol przypisuje im w dyskursie ich zarzdzajcy. Wszelkie konta
obywatelskie oraz urzdnicze (warto w wspomnie, e czsto one maj charakter prywatny, o czym komunikuje zarzdzajcych w nazwie swojego konta, gdzie zaznacza, e tweety maj charakter prywatnej opinii) take
znalazy si w tej kategorii.
176
najczciej (obaj po blisko 50 razy) przesyali dalej wpisy tych twitterowiczw, ktrzy nie zmiecili si w definicjach operacyjnych przyjtych dla
dziennikarzy i politykw. Kogo retweetowali? Radosaw Sikorski przede
wszystkim urzdnikw ze swojego ministerstwa: Katarzyn Kacperczyk
(@k_kacperczyk; Podsekretarz stanu ds. polityki pozuropejskiej, dyplomacji
publicznej i ekonomicznej w MSZ), Marcina Wojciechowskiego (@maw75;
rzecznik MSZ, b. korespondent na Ukrainie i w Rosji, b. wiceprezes Solidarity Fund PL; Polish MFAs Spokesman, former correspondent in Eastern Europe
[RU/UA]), Michaa Safianika (@safianik; foreign policy & diplomacy / director of Polish Ministry of Foreign Affairs office of communications / running and more / tweets personal), Katarzyn Peczysk (@mszpelczynska;
Wiceminister SZ ds. polityki wschodniej i rozwojowej). W gronie tym nie
zabrako przedstawicieli zagranicznych sub dyplomatycznych: Williama
Haguea (@WilliamJHague; British Foreign Secretary. MP for Richmond,
author on British political history, married to Ffion. Also on @Facebook:
http://www.facebook.com/williamjhague London and Richmond fco.gov.
uk/en/), Stephena D. Mulla (@SteveMullUSA; My life and thoughts as U.S.
Ambassador in Poland. Moje ycie i myli jako ambasador USA w Polsce).
W tej kategorii znaleli si take polscy i zagraniczni eksperci zajmujcy si
polityk midzynarodow: Sawomir Dbski (@SlawomirDebski; Director
of @CPRDiP. Former head of the Polish Institute of International Affairs.
Here in my personal capacity representing only my own views), Eugeniusz Smolar (@esmolar; Foreign policy expert, I hope), Francis Fukuyama
(@FukuyamaFrancis; Senior Fellow at Stanfords Freeman Spogli Institute
for International Studies; formerly professor at Johns Hopkins SAIS and
George Mason), Marcin Zaborowski (@MaZaborowski; Dyrektor Polskiego
Instytutu Spraw Midzynarodowych). Inne osoby, ktrych tweety poda
dalej minister Sikorski, to: Mark Quinn (@MarkQui12591531; AHT for CPD, teaching history & politics. Dad, husband, would-be writer. Blogging on what
makes me glad and mad in education: http://markquinn1968.wordpress.
com), Edward Lucas (@edwardlucas; Snr ed @ Economist. Personal account.
Wife @CristinaOHQ; Cyber, intel, energy, security, CEE/FSU. Buy my e-book
blasting Snowdenistas http://is.gd/snoduk London edwardlucas.com), Volodymyr Khanas (@khanasV; NGO, new media, TwitTerEvent, ,
), David Frum (@davidfrum; Senior editor, The
Atlantic; Chairman, Policy Exchange). Jesli chodzi o politykw krajowych
pochodzcych z innej partii politycznej, to Sikorski tylko raz przekaza dalej
tweet Pawa Kowala z Polski Razem Jarosawa Gowina.
W przypadku Jerzego Buzka wyranie wida dominacj urzdnikw
brukselskich: Klemen umer (@klemenzum; Vodja pisarne Evropskega
177
Tomasz Gackowski
parlamenta v Sloveniji. Head of the European Parliament Office in Slovenia.

All opinions are my own), Kasia Jasik (@KasiaJasik; Press & communications
service @EPPGroup in the European Parliament from a personal point of
view. Private profile), Agata Byczewska (@abyczewska; @EPPGroup Press Advisor. In permanent search of adrenaline but trying always to keep a safe distance. Tweets private), Ivanna V (@ivanchiza; Communication manager @EaP
Civil Society Forum, twitting for Eastern Neighbourhood, democracy, international organisations and other things that matter or not). Znalazo si tu take
konto obywatelskie Dawida Durejko (@ddurejko; critical observer | Wrocawianin z Warszawy EU | economics | East. Europe twitter.com/ddurejko).
Jeli przyjrze si kontom pozostaych politykw, to daje si na przykad
zauway wyrane upartyjnienie treci podawanych przez Janusza Palikota.
Retweetuje on niemal wycznie tweety pochodzce z oficjalnego konta
Twojego Ruchu albo od politykw tej partii, promujc ich tym samym.
Nie sposb omwi wszystkich wartoci wyaniajcych si z zaprezentowanych zestawie. Ze szczegowych wynikw mona by bowiem stworzy oddzieln ksik, swego rodzaju przewodnik po politycznej aktywnoci na Twitterze albo wrcz poradnik dla tych, ktrzy zamierzaj takow
dziaalno podj. Warto jednak spojrze na zebrane dane z jeszcze jednej
perspektywy panoramicznie. Na wykresie 5. przedstawiono rozkad tweetw zamieszczonych przez polskich politykw w badanym okresie w oparciu o ich charakter.
Janusz
Palikot
Radosaw
Sikorski
Donald
Tusk
Jerzy
Buzek
Pawe
Gra
Ryszard
Kalisz
Adam
Hofman
Sawomir
Nowak
Reply (native)
12
Retweet (native)
96
159
191
32
New
159
72
18
96
20
11
36
Wykres 5. Charakter tweetw polskich politykw

Opracowanie wasne
178
Wojciech
Bartosz
Olejniczak Arukowicz
Z powyszego wykresu mona bardzo szybko wyczyta, ktre konto ma

charakter przede wszystkim unikatowy, oryginalny, a ktre peni funkcj
koncentratora aktywnoci take innych twitterowiczw. Radosaw Sikorski
zamieszcza bardzo duo autorskich wpisw, ale jeszcze wicej retweetuje
przede wszystkim treci udostpniane przez pracownikw swojego ministerstwa, ktrzy aktywnie uczestnicz w dyskursie sieciowym na platformie mikroblogowej. Wydaje si, e jest to strategicznie zaplanowana akcja
komunikacyjna, w ktrej to Twitter ma by jednym z gwnych kanaw
komunikacyjnych polskiego MSZ. Podobn rol mona byoby przypisa
kontu Jerzego Buzka, ktry cho nie jest ju szefem Parlamentu Europejskiego niezwykle czsto podaje dalej wpisy urzdnikw administracji
brukselskiej oraz przedstawicieli rnych krajw czonkowskich pracujcych
w stolicy Unii Europejskiej.
Niektrzy spord wytypowanych politykw nie byli zbyt aktywni na
Twitterze w badanym okresie (29 listopada30 grudnia 2013 roku). Sawomir
Nowak, wczesny minister transportu, budownictwa i gospodarki morskiej,
ani razu nie zamieci oryginalnego tweeta, mia na swoim koncie jedynie
pi retweetw wszystkie pochodziy od Generalnej Dyrekcji Drg Krajowych i Autostrad (@GDDKiA) i dotyczyy liczby oddanych kilometrw autostrad, ogaszanych przetargw oraz planw infrastrukturalnych na 2014 rok.
W kontekcie powyszych zestawie warto omwi jeszcze jeden rezultat,
a mianowicie liczb tzw. odpowiedzi (ang. replies), czyli wpisw bdcych odpowiedziami na tweety innych kierowane do nas. W tym okresie liderem okaza si Donald Tusk, udzielajc a dwunastu odpowiedzi. To efekt wirtualnego
czatu przez Twittera, ktry premier prowadzi z yczliwymi mu followersami
podczas podry samochodem z Warszawy do Trjmiasta (tabela 3.).
Kolejny wykres dotyczy hipertekstualnoci profilw polskich politykw
na Twitterze, tzn. tego, jak czsto zdarza im si w tweetach odsya do innych rde informacji czy opinii. W tym ujciu liczymy, w jak wielu wasnych wpisach politycy zamieszczaj linki do jakich stron internetowych,
obrazkw, nagra wideo itp., wreszcie za, jaki procent ich aktywnoci na
platformie zawiera w sobie taki odsyacz (np. link). W tym kontekcie wane wydaje si te, do czego linkuj polscy politycy czy odsyaj do blogw, stron www (m.in. partii politycznych), portali wertykalnych/horyzontalnych, a moe kieruj uwag swoich followersw na wirtualne ekspozycje
mediw gwnonurtowych (wywiady, informacje, komentarze)? Odpowiedzi na cz z tych pyta mona znale na wykresie 6. W przyszoci warto
za podj prb stworzenia czego na ksztat mapy linkw udostpnianych na twitterowych kontach polskich politykw. Moliwe, e ujawniy179
Tomasz Gackowski
by si wwczas jakie wiksze zgrupowania, wskazujc, gdzie tak naprawd

znajduje si jdro polskiej polityki. Innymi sowy: dokd prowadz wszystkie (a przynajmniej wikszo) linki polecane przez politykw na Twitterze?
Ostatecznie cay internet bazuje na sieci pocze, hipertekstualnych zalenociach i powizaniach, ktre de facto buduj semantyczn przestrze
dyskursu, dlatego te parametry te s tak bardzo istotne i ciekawe.
Tabela 3. Odpowiedzi premiera na Twitterze
24/12/2013
14:14:16
24/12/2013
14:08:56
@pawbojarski: @premiertusk Jakiego dania tego wieczoru Premier wyczekuje najbardziej? Wesoych wit:). Pstrg Gosi i kapusta z grochem
mamy
@eoren23: @premiertusk Sugeruje Pan wymian za Benzem? @slas1974
Di Maria?
24/12/2013
14:03:01
@szuldrzynski: @premiertusk a tym z Rzepy? No jasne!
24/12/2013
14:00:09
@slas1974: @premiertusk Jak Pan mysli? Gdzie zagra w przyszym roku

RL? Bayern czy Real? Pozdrowienia z Podlasia. Obstawiam Real.
24/12/2013
13:59:31
@igras_igras: @premiertusk Prosz przyj rwnie skromne yczenia

ode mnie, Panie Premierze:) Ostatnio twitterowym. Wesoych wit!
24/12/2013
13:58:28
@igras_igras: @premiertusk Prosz przyj rwnie skromne yczenia

ode mnie, Panie Premierze:) Od wielu lat jestem Pani wiernym fanem.
24/12/2013
13:53:32
@MalgosiamMichni: @premiertusk @MHoszkiewicz A mnie nic, nawet

za trosk i moc ycze :( ciskam najserdeczniej jak umiem!
24/12/2013
13:49:59
@rmalinowski: @premiertusk a moe da rad i yczy Pan mojej mamie ;)

pokae jej to sie ucieszy ;) yczenia od premiera ;) Wesoych wit!
24/12/2013
13:46:22
@MHoszkiewicz: @premiertusk Premier dzisiaj zaskakuje witecznie :)

Odpowiada na tweety. witeczny nastrj plus wolne godziny w samoch.
24/12/2013
13:21:21
@jahi_03: @premiertusk Jak Pan wraca na wita do Sopotu? Samolotem czy helikopterem? Samochodem. Wanie mijamy Sierpc.
24/12/2013
12:57:43
@RobWisski: @premiertusk ciekawe czy to sam Pan premier napisa, czy

P. Gra? Mimo wszystko wszystkiego najlepszego :) To nie w stylu PG:)
24/12/2013
12:55:35
@iamkurkova: @premiertusk A kibolom? Jak wszystkim, to wszystkim.

Moe razem zagodniejemy przez te wita?
Opracowanie wasne
180
Janusz
Palikot
Rado- Donald
saw
Tusk
Sikorski
Jerzy
Buzek

Gra
wicz
Liczba linkw w tweetach
540
418
249
523
125
68
85
827
rednia liczba linkw przypadajca na kady

tweet (link per tweet)
0,24
0,13
0,01
0,11
0,16
0,12
0,04
0,04
0,47
Wykres 6. Hipertekstualno politycznego Twittera (>3200)

Opracowanie wasne
Odnoszc si do powyszego zestawienia, naley stwierdzi, e najwicej linkw zawieray tweety byego ju europosa Wojciecha Olejniczaka.
Na kady jego wpis przypadao rednio 0,47 linka, co oznacza, e w niemal
co drugim tweecie polityk SLD odsya swoich followersw do innego rda. Relatywnie wysok cho jednak wyranie mniejsz ni u Olejniczaka
redni liczb linkw przypadajcych na kadego tweeta odnotowano u Janusza Palikota (0,24) i Pawa Grasia (0,16). W badanym okresie z moliwoci polecenia czego innym uytkownikom platformy ani razu nie skorzysta
minister zdrowia Bartosz Arukowicz. Analiza tweetw premiera pokazuje, e
take on nie korzysta waciwie z hipertekstualnego potencjau sieci spoecznociowych. Skoro wiemy ju jak czsto (jeli w ogle), to teraz zastanwmy
si, do jakich rde politycy odsyaj innych uytkownikw Twittera?
W wikszoci wypadkw politycy nie zamieszczali w swoich tweetach
adnych linkw. Jeli jednak decydowali si doczy do wpisu hipercze,
to najczciej a 243 razy odsyao ono do jakiego tekstu. W tej kategorii
bezapelacyjnymi liderami okazali si Radosaw Sikorski i Janusz Palikot.
W badanym okresie najchtniej ledzeni polscy politycy linkowali do fotografii 62 razy, a do materiau audio/wideo 40 razy. W przypadku mate181
Tomasz Gackowski
riaw graficznych prym wid Janusz Palikot, umieszczajc odnoniki m.in.

do rysunku genderowego Ciastka20 czy do zdj liderw Twojego Ruchu,
ktrzy gocili w programach stacji telewizyjnych (np. Andrzej Rozenek)21.
Jeeli chodzi o materiay audio i wideo, to liderami zostali Radosaw Sikorski, Janusz Palikot oraz Jerzy Buzek, ktry np. linkowa w rnych jzykach
m.in. do materiau na You Tube, w ktrym to na tle choinki boonarodzeniowej skada yczenia22, do swojego wystpienia na Majdanie 7 grudnia
2014 roku23 czy te do wywiadu, jakiego udzieli dla Onet.pl, w ktrym mwi
o tym, e Ukraicy s gotowi na rozpoczcie marszu do Unii Europejskiej24.
Janusz Janusz
Radosaw
Donald Donald Jerzy Jerzy Pawe Pawe Ryszard
Radosaw
Ryszard Adam Adam Sawomir
SawomirWojciech
Wojciech Bartosz
Bartosz
Hofman NowakNowak Olejnicz
Olejnicz
Arukowicz
Palikot Palikot
Sikorski Sikorski Tusk Tusk Buzek Buzek Gra Gra Kalisz Kalisz Hofman
ak ak
Arukowicz
156 98
98
18
22
13
7
4
3
18
22
13
7
4
3
6 6
3 3
Link - brak 156
Link-brak
12 16
16
0
8
0
3
0
0
1
Link - audio/wideo
12
0
8
0
3
0
0
1
0 0
Link
23 14
14
0
4
12
2
0
0
7
Link - fotografia23
0
4
12
2
0
0
7
0 0
Link
65 113
113
0
25
14
1
0
0
Link - tekst 65
0
25
14
1
0
0
25 25
0 0
Link
Wykres 7. Do czego linkuj polscy politycy?

Opracowanie wasne
20
Link do tweeta: https://twitter.com/Palikot_Janusz/status/414289580704010240; link do obrazka: http://januszpalikot.natemat.pl/86145,inkwizytor-michalik-arcybiskup-kosciola-katolickiego (odczyt: 18.07.2014).

21
https://twitter.com/TwojRuch_/status/412606222454767618 (odczyt: 18.07.2014).
22
https://twitter.com/JerzyBuzek/status/415095952223899648 (odczyt: 18.07.2014).
23
https://twitter.com/JerzyBuzek/status/409974230235631616 (odczyt: 18.07.2014).
24
http://wiadomosci.onet.pl/swiat/jerzy-buzek-dla-onetu-wierze-ze-ukraincy-sa-gotowi/per5r#.UqNteklpj_I.
twitter (odczyt: 18.07.2014).
182
Z powyszego zestawienia wynika, e politycy rzadko odsyaj do materiaw audiowizualnych. Jeli ju jednak robi to, to na og s to materiay, ktre ich dotycz w ktrych wystpuj, wypowiadaj si. Twitter
jako kana komunikacyjny jest wic w znacznej mierze wykorzystywany
do autopromocji, do poszerzenia potencjau oddziaywania wasn osob
na szerokie grono osb zainteresowanych polityk. Wydaje si, e w przypadku obecnoci polskich politykw na Twitterze rodek cikoci zostaje
przesunity z obszaru wanoci i istotnoci podawanych informacji, przekazywanych doniesie, linkowanych materiaw wnoszcych now wiedz
w okrelonej sprawie, w stron prywatnych korzyci oraz budowania wasnej agendy najwaniejszych wtkw i opinii.
Zmierzajc do podsumowania czci empirycznej niniejszego tekstu,
warto pochyli si jeszcze nad zawartoci wiadomoci udostpnianych
przez polskich politykw na Twitterze w badanym okresie, tj. od 29 listopada do 30 grudnia 2013 roku. Naley przy tym pamita, e kocwka
ubiegego roku upywaa przede wszystkim pod znakiem wydarze na
Majdanie w sercu Kijowa (bardzo szybko zaczto mwi o Euromajdanie, gdy demonstrujcy wprost deklarowali swoj ch wczenia si do
struktur Unii Europejskiej), a take polskiej batalii o charakterze religijno-ideologicznym na temat pojcia, zjawiska, wreszcie sowa miesica
grudnia oraz caego 2013 roku wedug Rady Jzyka Polskiego25 czyli
gender .
Warto odnotowa, e w okresie objtym monitoringiem nie wszyscy
najpopularniejsi na Twitterze politycy byli tak samo aktywni. Na czoo
tego rankingu wysunli si: minister spraw zagranicznych Radosaw Sikorski z 270 tweetami oraz prezes Twojego Ruchu Janusz Palikot z 253
tweetami. Aktywno pozostaych politykw bya znacznie nisza: Jerzy
Buzek wierkn 60 razy, Wojciech Olejniczak 36, Pawe Gra 33,
Donald Tusk 18, Ryszard Kalisz 13. Adam Hofman i Sawomir Nowak
zamiecili po cztery tweety, a Bartosz Arukowicz zaledwie trzy. Wpisy
ostatniego z wymienionych politykw dwukrotnie dotyczyy opozycji,
a za trzecim razem byy to po prostu yczenia witeczne. W jednym
z tweetw minister zdrowia wskaza na inicjatyw Leszka Millera i SLD
dotyczc powrcenia czterdziestu dziewiciu wojewdztw: 49 wojewdztw? Ofensywa (14.12.2013 r., godz. 16:32:51), w drugim za zaj
stanowisko w dyskusji z przedstawicielami Prawa i Sprawiedliwoci na
temat przyszoci systemu ochrony zdrowia w Polsce: PiS respektujc
przynalene obywatelom prawo wyboru, jednoznacznie opowiada si za
25
http://www.slowanaczasie.uw.edu.pl/?cat=29 (odczyt: 18.07.2014).
183
Tomasz Gackowski
wprowadzeniem komercyjnych ubezpiecze zdrowotnych (14.12.2013 r.,

godz. 16:53:37)26.
Aktywno Sawomira Nowaka na Twitterze w grudniu ubiegego roku
zostaa ju omwiona. Jeli chodzi o Adama Hofmana, to w zasadzie by on
bohaterem niemal wszystkich swoich tweetw. W tamtym okresie pojawiy si bowiem w mediach doniesienia o nieprawidowociach w rozliczeniu podatku od niejasnych transakcji przeprowadzonych na kontach bankowych rzecznika PiS. Szesnastego grudnia Hofman zawierka dwukrotnie:
Dzikuj wszystkim, ktrzy zachowali powcigliwo w mojej sprawie.
Pozdrawiam (godz. 13:03:19); Przedawnienie to przywilej prawny. Nie
skorzystaem z niego. Jestem rozliczony ze skarbem pastwa bez adnych
kruczkw praw. i przedawnie (godz. 14:40:51). Zdarzyo mu si te retweetowa wpisy tych, ktrzy uwaali, e podatkowe sensacje s elementem
nagonki na Hofmana, m.in.: RT@AzraelK: Bezczelny jeste, Panie Hofman.
To bdziemy szuka dalej... (17.12.2013 r., godz. 7:22:42).
Tweety Ryszarda Kalisza dotyczyy zarwno jego nowej inicjatywy politycznej stowarzyszenia Dom Wszystkich Polska (DWP), jak i byy komentarzami na temat praw konstytucyjnych. Polityk odnis si take do obraliwego jego zdaniem tytuu artykuu opublikowanego w jednym z dziennikw:
PolskaTheTimes dajc wstrtny tytu artykuu o mnie narazia si na opinie
kamliwej tabloidowej gazety. Wstyd (6.12.2013 r., godz. 17:56:43).
Pawe Gra, wczesny rzecznik rzdu, w znacznej mierze zajmowa si
relacjonowaniem dziaa Prezesa Rady Ministrw, kalendarzem jego spotka oraz briefingw, a take polecaniem okrelonych wiadomoci ze strony
www.premier.gov.pl.
W okresie objtym analiz Wojciech Olejniczak koncentrowa si na krytyce Jarosawa Kaczyskiego i jego zaangaowania w Kijowie, poleca wasn
twrczo na blogu oraz informowa swoich followersw o wywiadach, ktrych udzieli lub zamierza udzieli w najbliszych godzinach czy dniach. Kilka
tweetw dotyczyo take kwestii europejsko-ukraiskich, startu Olejniczaka
jedynki w Warszawie w eurowyborach oraz podry po Polsce, jakie odby
wraz z innymi czonkami SLD, m.in. z Dariuszem Joskim i Adamem Gierkiem.
Panoramiczne spojrzenie na tematy poruszane na Twitterze przez dziesiciu najpopularniejszych polskich politykw zawarto na wykresie 8. Naley
nadmieni, e kady tweet by kodowany maksymalnie w trzech kategoriach. W wielu przypadkach nie dao si bowiem jednoznacznie przesdzi,
czy krtki bo zaledwie 140-znakowy wpis dotyczy tylko jednego tematu,
czy te moe ukazuje szersz perspektyw i dotyka wikszej liczby wtkw,
std te taka konstrukcja kategorii badawczej.
26
184
Cytujc poszczeglne tweety, zachowano oryginaln pisowni.
Opracowanie wasne
Wykres 8. Tematyka tweetw polskich politykw (do trzech wyborw)
185
Tomasz Gackowski
Jeli chodzi o tych, ktrzy najwicej wierkali w grudniu ubiegego roku

Palikot, Sikorski, Buzek to nie sposb dokona adnych uoglnie, gdy
ich aktywno bya naprawd szeroka i wielowtkowa. Gdyby prbowa
jednak wskaza gwne klastry tematyczne, to w znacznej mierze zwaszcza
w przypadku Radosawa Sikorskiego i Jerzego Buzka ogniskoway si one
wok wtkw zwizanych z Ukrain, wydarzeniami na Majdanie oraz sytuacj midzynarodow. Z kolei Janusza Palikota zajmoway gwnie sprawy
krajowe zwizane m.in. z kocioem (w tym decyzje i dziaania Episkopatu Polski), dziaalnoci prokuratury i gender. Krytykowa rwnie przyjcie
zmian w systemie OFE, atakujc publicznie Bronisawa Komorowskiego za
podpisanie ustawy i pytajc, czy jest on jeszcze prezydentem, czy te moe
rezydentem Donalda Tuska. Palikot wielokrotnie poleca wystpienia czonkw swojej partii w rnych mediach, retweetowa informacje zamieszczane
na oficjalnym koncie Twojego Ruchu na Twitterze czy te wreszcie odsya
swoich followersw na wasnego bloga (Poletko Pana P.). Sowem: twitterowe konto prezesa TR jest jak wulkan niemal co chwil pojawiaj si na
nim nowe, gorce bo nierzadko bardzo emocjonalne wpisy. Bez wtpienia
Twitter jest pierwszym, najbliszym ciau orem Janusza Palikota w prowadzeniu walki politycznej. Polityk ten dokadnie wie, jak korzysta z tego kanau komunikacji, i robi to z niebywa miaoci, angaujc w ten sposb
swoich zwolennikw, ale te silnie prowokujc oponentw.
Palikot, Sikorski i Buzek to niewtpliwie profesjonalni twitterowicze.
W jakim sensie? Ot oni myl Twitterem, tzn. wierkaj w rnym
czasie, na rnorodne tematy, korzystajc z wielu rde. Robi to szybko,
sprawnie i spontanicznie, dlatego tak chtnie inni uytkownicy tej platformy mikroblogowej ledz ich konta. I to niewane, czy si z nimi zgadzaj
istotne jest to, e w cigu jednej chwili nie tylko uzyskuj dostp do okrelonych informacji, ale rwnie do opinii osb rozgrywajcych w polskiej
i midzynarodowej polityce. Na tle pozostaej sidemki wskazani politycy
wyranie odstaj zarwno jeli chodzi o skal aktywnoci, jak i o jej rnorodn zawarto. Za pretendentw do podium mona uzna Wojciecha
Olejniczaka i Pawa Grasia, jednak temu drugiemu wyranie brakuje spontanicznoci, ktra stanowi swoisty emblemat uwiarygadniajcy danego
twitterowicza. Gra to po prostu urzdnik z iPadem w doni (z tego wanie
nonika najczciej wierka w badanym okresie), ktry wypenia swoje
obowizki, informujc o dziaaniach premiera i rzdu.
Podsumowujc wyniki zamieszczone na wykresie 8., naley stwierdzi,
e w tweetach Janusza Palikota na plan pierwszy wysuwa si polityka wewntrzna (sprawy krajowe). Jest bezkonkurencyjny, jeli chodzi o liczb wpisw powiconych religii, kocioowi, ekonomii, zdrowiu i lifestyleowi, ale
186
take wtkom automarketingowym, wizerunkowym oraz promocyjnym

(w tym drugim obszarze dorwnuje mu Donald Tusk, ktry w swojej skromnej aktywnoci na Twitterze w grudniu ubiegego roku w znacznej mierze
skupi si na tych aspektach ani sowa o OFE, Euromajdanie czy te gender).
Sporo miejsca powica rwnie na tematy zwizane z aferami, korupcj,
skandalami i zaniedbaniami, zachowujc si niczym tropiciel, ktry nagania
czyny bezprawne, w tym zwaszcza te co oczywiste ktrych dopucili si
czonkowie innych partii politycznych czy urzdnicy pastwa polskiego.
Tweety Radosawa Sikorskiego dotycz przede wszystkim polityki midzynarodowej, zagranicznej (Polski na zewntrz). Niemao miejsca powica samemu spoeczestwu (zmianom, mentalnoci, ruchom spoecznym,
wsplnotom lokalnym) oraz konfliktom militarnym. Jest niekwestionowanym liderem, jeli chodzi o tweety, ktry dotycz kwestii historycznych.
Podobie jak Palikota, zajmuj go take kwestia marketingowe, promocyjne.
Donald Tusk w badanym okresie wierka gwnie o spoeczestwie
(albo raczej ze spoeczestwem, co opisano wczeniej), zdrowiu i lifestyleu, w nie mniejszym stopniu koncentrujc si rwnie na aspektach wizerunkowych i autonarracyjnych.
Jerzego Buzka zajmoway niemal te same tematy, co Radosawa Sikorskiego gwnie polityka zagraniczna i midzynarodowa oraz konflikty militarne. Sporo miejsca powica te na Twitterze zagadnieniom zwizanym
ze spoeczestwem.
Jeli chodzi o Pawa Grasia, to przede wszystkim jak ju wspominano wierka on o sprawach wewntrznych, spoecznych oraz zwizanych
z marketingiem i promocj, jak na rzecznika rzdu przystao.
W przypadku Wojciecha Olejniczak odnotowano wzgldn rwnowag
midzy tweetami dotyczcymi polityki wewntrznej i zagranicznej. Niemao uwagi powici rwnie spoeczestwu (w tej kategorii mieciy si take spotkania z ludmi, podre po Polsce), a take marketingowi i promocji
wasnej osoby (podobnie zreszt jak inni politycy).
Aktywno pozostaych politykw na Twitterze bya w badanym okresie tak niska, e trudno na podstawie wskazanych wczeniej tematw
ich tweetw czyni jakie konkretniejsze uoglnienia i wysnuwa wnioski. Naleaoby raczej przeprowadzi analiz wpisw publikowanych przez
nich w duszym horyzoncie czasowym (np. kilka miesicy/rok) albo w innym okresie (mona zaoy, e czas kampanii wyborczej i samych wyborw, kiedy kady dodatkowy kana oddziaywania poza nie zawsze
przecie przychylnymi dziennikarzami w studiach stacji radiowych czy telewizyjnych wydaje si na wag zota, mgby znaczco wpyn na skal
zaangaowania na platformie mikroblogowej). Wyranie wida jednak,
187
Tomasz Gackowski
e Twitter nie stanowi dla nich gwnego kanau komunikacji. Nie maj takiej pasji wierkania, jak chociaby Palikot czy Sikorski. Ich wietny wynik,
jeli chodzi o liczb ledzcych ich twitterowiczw, z jednej strony bierze si
zapewne z ich popularnoci w okrelonych krgach i gremiach27, z drugiej
za z poczucia obowizku jakiej czci aktywnych uytkownikw mediw
spoecznociowych dcych do monitorowania tego, co rzeczeni politycy
pisz na swoich profilach. Incydentalna i raczej nieregularna obecno tych
politykw na Twitterze niewiele wnosi do dyskursu publicznego. Ich konta
na platformie mikroblogowej s po prostu ekspozyturami ich politycznych
marek, w imi zasady: szkoda, by mnie tam zabrako.
Wykres 9. Kontekst tweetw polskich politykw (jeden wybr)

Opracowanie wasne
27
O popularnoci na Twitterze oraz samym indeksie popularnoci na platformie mikroblogowej zob. w: T. Gackowski, Top 10 Polish Politicians, s. 150153. W tym kontekcie warto zwrci uwag na artyku: D.N. Greenwood,
Fame, Facebook, and Twitter: How Attitudes About Fame Predict Frequency and Nature of Social Media Use, Psychology of Popular Media Culture 2013, vol. 2 (4), s. 222236.
188
Na wykresie 9. zaprezentowano uoglnienie odnoszce si do tego,

o czym wierkali najbardziej ledzeni polscy politycy w okresie od 29 listopada do 30 grudnia 2013 roku. Tweety zostay poddane kontekstualizacji, tzn. kademu z nich przypisano jeden dominujcy kontekst spord
szeciu (wewntrzny, zagraniczny, spoeczny, religijny, ekonomiczny oraz
prawny) wyrnionych w kluczu kategoryzacyjnym na potrzeby niniejszego badania.
Na powyszym wykresie wyraniej wida orientacje tematyczne poszczeglnych politykw prowadzcych konta na Twitterze. U Palikota jest
to kontekst krajowy, prawny i spoeczno-religijny, ale rwnie zagraniczny;
u Sikorskiego i Buzka jednoznacznie dominuje ten ostatni. Wnioski pynce
z tego zestawienia w odniesieniu do pozostaych politykw pokrywaj si
z tymi wycignitymi w zwizku z analiz tematw opublikowanych przez
nich w badanym okresie tweetw.
Przejdmy do omwienia ostatniego wykresu. Zamieszczono na nim wyniki klasyfikacji tweetw ze wzgldu na cel, jaki zdaniem kodera przywieca ich autorom. W trakcie projektowania niniejszego badania postawiono
bowiem pytanie, na ile Twitter jest medium informacyjnym donoszcym
o rnych zdarzeniach, a na ile jest po prostu medium opinii poszczeglnych
grup i osb. Chodzio oczywicie o sprawdzenie tego w zakresie komunikacji
poltycznej, biorc pod uwag tylko politykw. W przypadku innych grup
ekonomistw, naukowcw czy te dziennikarzy odpowied mogaby by,
i pewnie faktycznie byaby, zgoa inna. Zastanawiano si rwnie nad tym,
czy na Twitterze politycy informuj czciej o sukcesach (swoich i swojego
rodowiska), czy moe jednak o porakach (przede wszystkim oponentw
politycznych i nieprzychylnych rodowisk); czy wprost pisz o okrelonych
konfliktach, starciach, rywalizacjach i polemikach w ramach klasy politycznej i nie tylko. Dlatego te w ramach klucza kategoryzacyjnego przewidziano kategori, w ktrej odnotowywano cel, jaki sta za kadym tweetem.
W tym kontekcie wyrniono cznie osiem subkategorii badawczych.
Pierwsza warstwa kategoryczna dotyczya osi: informacja vs. opinia. Kwalifikowano wic tweeta wedug tego, czy jest on nonikiem informacji (jakich faktw, zdarze, doniesie, rewelacji), czy te moe opinii (co osoba
wierkajca sdzi, uwaa, jak ocenia jak rzecz, zjawisko, postaw czy osob). W sytuacjach, kiedy trudno byo jednoznacznie rozstrzygn na poziomie jzyka, struktury tweeta, czy jest on informacyjny, czy raczej opiniotwrczy, decydowano si na uycie kryterium celowego. Domniemywano
zatem, jaka intencja moga sta za jego opublikowaniem: czy bya to ch
poinformowania innych o czym, czy te moe chodzio o ustosunkowanie
si, skomentowania czego. Naley nadmieni, e mamy tutaj do czynienia
189
Tomasz Gackowski
z tzw. jednostk kontekstow, ktrej zasadno w znacznej mierze bazuje na

definicjach i kryteriach operacyjnych, jednak nigdy nie zastpi one w peni racjonalizujcego aktu kwalifikacji okrelonego materiau przez osob
kodujc.
Druga warstwa niniejszej kategorii badawczej dotyczya trzech gwnych, moliwych (wyrnionych na podstawie wczeniejszych bada, pilotay i dowiadcze projektujcego badanie) subcelw oprcz informacji
i opinii zwizanych z zamieszczaniem okrelonych treci. Pierwszy z nich
to poinformowanie o jakim sukcesie/osigniciu; drugi poinformowanie o jakiej porace/niepowodzeniu; wreszcie trzeci rozpoczcie polemiki,
sporu, konfrontacji wok okrelonego tematu albo te odniesienie si do
ju istniejcych. Dodano rwie subkategori o charakterze dopeniajcym,
a mianowicie tak, ktr koder mg wybra, gdy absolutnie nie by w stanie przesdzi, do jakiej subkategorii zakwalifikowa tweet28.
Wymienione powyej subkategorie wpisano nastpnie zarwno po
stronie informacji, jak i opinii. Zaoono, e informowanie o sukcesie/osigniciu lub o porace/niepowodzeniu inaczej rezonuje w przestrzeni dyskursywnej, moe take odnosi si do innych rodowisk ni w przypadku,
gdy kto przede wszystkim komentuje dany sukces/osignicie lub porak/
niepowodzenie. W opinii autora projektu badawczego to rozrnienie moe
przynie istotne informacje w badaniach (w tym i w kolejnych), w ktrych
gwnym celem jest zidentyfikowanie oraz opracowanie sieci relacji i pocze dyskursywnych ze wzgldu na publikowane treci i interakcje, jakie
one wywouj wrd ledzcych dane konto. Wreszcie trzecia subkategoria dotyczca polemik/konfrontacji wydaa si naturalnym dopenieniem
wczeniejszych, gdy to wanie Twitter przez swoj szybko, lapidarno,
powszechno oraz spontaniczno stanowi kapitalne miejsce do prowadzenia dyskusji, analiz czy wrcz sporw. W tym wzgldzie informowanie
o jakiej konfrontacji/polemice rwnie ma inn kwalifikacj dyskursywn
anieli komentowanie jakiej konfrontacji/polemiki, co de facto jest aktem
uczestniczenia w niej. Tego typu kategoria mogaby by take pomocna
w okrelaniu stopnia konfrontacyjnoci lub koncyliacyjnoci danej osoby
nie tylko w przestrzeni mikroblogowej, ale i w ogle w yciu, jeli
zaoy, e politycy rzeczywicie samodzielnie prowadz swoje konta na
Twitterze.
28
Wyniki na wykresie 10. pokazuj, e ta subkategoria bya niezwykle rzadko wybierana, co oznacza, e zaproponowana typologia okazaa si adekwatna.
190
Jerzy Buzek
Pawe Gra
Sawomir Nowak
Wojciech Olejniczak
84
19
22
18
Informacje fakty konfrontacja/polemika
Informacje fakty adne z trzech
Opinie komentarz sukces/osignicie
39
59
10
27
Opinie komentarz poraka/niepowodzenie
24
19
Opinie komentarz konfrontacja/polemika
101
48
Opinie komentarz adne z trzech
Bartosz Arukowicz
Donald Tusk
74
Informacje fakty poraka/niepowodzenie
Adam Hofman
Radosaw Sikorski
Informacje fakty sukces/osignicie
Ryszard Kalisz
Janusz Palikot
Wykres 10. Cel tweetw polskich politykw

Opracowanie wasne
Jak wida wic z powyszego zestawienia, Twitter suy politykom

przede wszystkim do komentowania okrelonych zdarze, zjawisk, postaw
i zachowa rnych osb, w tym zwaszcza oponentw politycznych.
Najwicej tweetw-komentarzy zamieci Janusz Palikot. Mao tego,
opublikowa rwnie najwicej (101) tweetw-opinii, ktre zakwalifikowano jako konfrontacje/polemiki. Wpisy te byy wymierzone w bardzo
rne osoby, rodowiska i instytucje od hierarchw kocielnych (abp
Michalik), przez konkurentw politycznych (np. Jarosaw Kaczyski, Donald Tusk, Bronisaw Komorowski), po instytucje pastwowe (prokuratur, Trybuna Konstytucyjny). Z tej panoramy jednoznacznie wynika, e
Janusz Palikot jest najbardziej zadziornym i zaczepnym twitterowiczem
191
Tomasz Gackowski
wrd badanych politykw. Wydaje si rwnie, e ten styl prowadzenia konta na Twitterze wprost odpowiada jego osobowoci. Nie naley
oczywicie zapomina, e niemal rwnie duo tweetw opublikowanych
na jego koncie miao charakter informacyjny dotyczyy sukcesw/osigni. Warto zada pytanie: czyich? Ot z przegldu bazy danych wynika,
e Palikot przede wszystkim informowa o tym, kiedy i w jakich mediach
pojawi si przedstawiciele Twojego Ruchu, rekomendujc ogldanie
tych wystpie i wsuchiwanie si w to, co mwi. Wskazywa rwnie
na wydarzenia, ktre wiadczyy o dziaaniach struktur partyjnych, np.:
Nowym przewodniczcym struktur w woj. kujawsko-pomorskim zosta
Maciej Wydrzyski. Gratulacje (15.12.2013 r., godz. 17:33:28). Czsto retweetowa statusy posw ze swojej partii lub wprost informowa o ich
aktywnoci, nadajc jej rozgosu, np.: RT@mkabacinski: Jutro o godzinie
12:00 w Prokuraturze Rejonowej Waw-rd. zo zawiadomie ws. ostatniego Marszu PiS i propagowania symboli faszystowskich (15.12.2013
r., godz. 17:19:50); Pose ukasz Giba[a] zoy wniosek do Trybunau
Konstytucyjnego http://palikot.blog.onet.pl/2013/12/20/wniosek-do-trybunalu-konstytucyjnego/ pic.twitter.com/3WVHzHKokZ (20.12.2013 r.,
godz. 07:34:41).
Dziki spontanicznej aktywnoci na Twitterze, ktra jest pochodn jego
osobowoci, Janusz Palikot sta si swoistym koncentratorem hubem
zbierajcym informacje i przekierowujcym uwag swoich followersw na
inne osoby z partii, na ich dziaania i obecno w mediach. Warto pamita,
e jeszcze do niedawna Twj Ruch (wczeniej pod nazw Ruch Janusza Palikota) nie mia prawie adnych znanych szerszej publicznoci twarzy. By
tylko ekscentryczny, niezwykle ywioowy lider, ktry poprzez nierzadko
kontrowersyjne zachowania i opinie budowa obecno (ekspozycj) trzeciej siy politycznej w polskim parlamencie w mediach. Wydaje si wic, e
w tym zakresie dziaalno Palikota jest po prostu swoist strategi promowania kolegw z partii obecnych na Twitterze.
Jeli chodzi o Radosawa Sikorskiego, to mamy tutaj rwnie do czynienia z tweetami, ktre przede wszystkim zostay zakodowanie jako opinie.
Najwicej wpisw-opinii dotyczyo sukcesw i osigni. Zakodowano
rwnie niemao tweetw o charakterze opinii w kategorii konfrontacji
/ polemiki. Jednake najwicej tweetw zamieszczonych przez ministra
spraw zagranicznych zakodowano jako informacyjne dotyczce czyjego
sukcesu / osignicia. O jakich/czyich sukcesach i osigniciach tweetowa
Sikorski? Po pierwsze, chwali si sukcesami podlegajcych mu sub, np.:
Konsulat RP w Kolonii ma nowoczesn now siedzib. http://t.co/0KPZrKiI7O via @dw_polski (22.12.2013 r., godz. 10:13:57). Po drugie, czsto re192
tweetowa wpisy swoich pracownikw, ktrzy informowali o wietnych

perspektywach dla Polski, dobrobycie i rozwoju naszego kraju oczywicie pod rzdami Platformy Obywatelskiej, np.: RT@k_kacperczyk: Dobre
perspektywy dla pol. gosp.w 2014;3% wzrost PKB;lepsza kondycja firm
i rynku pracy;wg prognoz 20 instyt. finans. http://www.ekonomia.rp.pl/
artykul/706205,1075579-Gospodarka-nabierze-predkosci.html (30.12.2013 r.,
godz. 06:09:48). Po trzecie, jeli jakie media mwiy o sukcesach Polski
czy to na arenie midzynarodowej, czy w obszarze gospodarki minister
w kilku lapidarnych sowach definiowa istot danego materiau dziennikarskiego i podawa do niego link, np.: Prognozy. Awans Polski do G20
|rp.pl http://www.ekonomia.rp.pl/artykul/1075535.html#.UsD5AaPE6h0.
twitter (30.12.2013 r., godz. 04:05:23). Warte odnotowania s take znowu nie takie rzadkie tweety o onie i jej sukcesach czy te retweety
jej komentarzy na temat midzynarodowej sytuacji politycznej, np.: Za
elazn Kurtyn Anne Applebaum nagrodzona po raz trzeci, tym razem
przez prestiow Council on Foreign Relations http://t.co/L7oogXogZp
(22.12.2013 r., godz. 16:58:04).
Cz tweetw Sikorskiego zostaa oznaczona jako komentujce dotyczce konfrontacji/polemiki. Oto przykady: Jestem ciekaw wyjanienia dla
wyznawcw. W Sdzie Najwyszym te agentura WSI? | rp.pl http://t.co/
onKXLpJETy (22.12.2013 r., 11:39:51); Oto deklaracja polsko-rosyjska, ktr
PiS uwaa za sprzeczn z interesem narodowym. Ocecie Pastwo sami.
http://t.co/CZVigZx2I1 (21.12.2013 r., godz. 10:03:46); Popisy posw PiS,
Waszczykowskiego i Szczerskiego, uciesz Kijw? Bruksel? Nie, wadcw
Kremla (12.12.2013 r., godz. 21:15:22); Dowodem na odpuszczenie Wschodu jest dla @TygodnikWPROST niezaatwienie maego ruchu granicznego
z Ukrain. Setki tysicy 1/2 w kolejnym wpisie Polakw i Ukraicw,
ktrzy z niego korzystaj mog si zdziwi. Reszta artykuu rwnie wiarygodna (09.12.2013 r., godz. 07:45:23 oraz 07:46:56).
Radosaw Sikorski wzi rwnie udzia w dyskusjach (polemikach) midzynarodowych na temat dziaa Wadimira Putina, m.in. poprzez podawanie dalej tweetw zagranicznych ekspertw oraz tamtejszych mediw,
opowiadajc si jak si wydaje po stronie Euromajdanu. Naley mie
przy tym na wzgldzie, e retweet w nomenklaturze twitterowej wcale
nie musi oznacza poparcia. W przypadku wierkni Sikorskiego sytuacja
wydaje si jednak dosy jasna, np.: RT@carlbildt: Its obvious that Russia has launched a massive disinformation campaign against EU and the
agreement with Ukraine (16.12.2013 r., godz. 12:28:16).
Skromna aktywno Donalda Tuska bya ju przedmiotem analizy na
wczeniejszych stronach. Nie miaa ona w analizowanym okresie niemal
193
Tomasz Gackowski
wcale charakteru politycznego, bardziej spoeczno-lifestyleowy. Warto natomiast przyjrze si wynikom dotyczcym Jerzego Buzka, ktry w przeciwiestwie do Janusza Palikota, ale rwnie Radosawa Sikorskiego jest
wyranie czowiekiem koncyliacji, dyskusji, raczej agodzenia sporw anieli ich zaostrzania.
Tweety Jerzego Buzka byy przede wszystkim kodowane jako komentujce, zawierajce opinie i do tego odnoszce si gwnie do jakich sukcesw/
osigni, a niemal wcale do poraek/niepowodze. Zaledwie kilka dotyczyo
konfrontacji/polemik (np. RT@JSaryuszWolski: Bylimy w szpitalu,rozmowy
z rannymi i brutalnie pobitymi,nie wpucili nas do 6 pod wizienn stra,przeraajca relacja ony i matki; 07.12.2013 r., godz. 10:40:12).
Jeli chodzi o tweety informacyjne, to w znacznej mierze byy one powicone wszelkim formom aktywnoci Buzka w mediach, na og byy za
retweetowane przez niego z kont danych mediw lub z oficjalnego konta
Platformy Obywatelskiej, na ktrym cytowano wypowiedzi byego przewodniczcego Parlamentu Europejskiego. Cze wpisw w tej kategorii dotyczya zaangaowania Buzka w sytuacj na Majdanie, np. RT@EPP_PL:
#Ukraina: #Ukraina: Wsplna delegacja @EPP z @JSaryuszWolski i @JerzyBuzek wybiera si do Kijowa w ten weekend http://epp.tw/1bjd74G #euromaidan (06.12.2013 r., godz. 13:00:57). Nie zabrako jednak rwnie takich
informacji: RT@PLinTokyo: Polscy uczniowie w wiatowej czowce http://
www.tokio.msz.gov.pl/pl/wspolpraca_dwustronna/nauka_i_edukacja/polscy_uczniowie_w_swiatowej_czolowce#.UqA1vRsN1oo.twitter (05.12.2013
r., godz. 08:16:57).
Jeli chodzi o tweety-opinie powicone sukcesom/osigniciom, to
w znacznej mierze dotyczyy one podejmowanych przez Jerzego Buzka
dziaa na rzecz deeskalacji sytuacji na Ukrainie, np.: W szpitalu, w Kijowie, wspieramy rannych aktywistw Majdanu.Trzeba zapobiec rozwizaniom siowym na Ukrainie. @JSaryuszWolski (07.12.2013 r., godz. 09:44:16);
Dear #euromaidan, I am so happy I could be with you, this past weekend,
to support you in your European choice! http://www.youtube.com/watch?
v=qjtpkY6dyXs&feature=youtu.be (09.12.2013 r., godz. 09:14:08).
Warto wspomnie, e obok Sikorskiego to wanie Jerzy Buzek zamieszcza na swoim koncie najwicej tweetw w jzykach obcych, gwnie po
angielskim. Wrd jego wpisw zakwalifikowanych do subkategorii dopeniajcej (dodatkowej, w przypadku gdy wpis nie pasuje do adnej z pozostaych kategorii) znalaz si na przykad taki: Nelson Mandela. A symbol
of the fight for freedom,justice,democracy. You will always live in peoples
hearts, throughout the world (05.12.2013 r., godz. 22:17:03). Tego typu przekazw prno szuka u innych badanych politykw.
194
Pawe Gra, jak ju wspomniano wczeniej, jest po prostu urzdnikiem

Kancelarii Prezesa Rady Ministrw, rzecznikiem, ktre zapowiada kolejne
briefingi i konferencje Donalda Tuska, zapraszajc na nie, relacjonuje te,
gdzie przebywa premier i z kim si spotyka. W swej poetyce konto Grasia
jest bardzo kostyczne, wanie urzdnicze: formalne, osche, niezachcajce
do interakcji. Jego celownik skierowany jest przede wszystkim na Donalda
Tuska, nie jest to wic kana komunikacyjny rzdu koalicyjnego PO-PSL.
W tym kontekcie nie dziwi rezultaty analizy, z ktrych wynika, e lwia
cz tweetw dotyczya po prostu informacji sukcesw/osigni gabinetu premiera, np.: O godz. 10.00 premier Tusk wemie udzia w uroczystoci
zwizanej z rozpoczciem produkcji wyrobw na bazie grafenu (18.12.2013 r.,
godz. 08:59:20); RT@PremierRP: Rusza produkcja #grafen w Polsce. @premiertusk: To historyczny moment https://www.premier.gov.pl/wydarzenia/
aktualnosci/premier-poczatek-produkcji-grafenu-w-polsce-to-historycznymoment.html pic.twitter.com/4w4vK3VqG4 (18.12.2013 r., godz. 12:54:49), ale
take takie, ktre miay suy ociepleniu wizerunku PRM, np.: O 11.00
w KPRM odbdzie si spotkanie wigilijne z udziaem premiera oraz przedstawicieli Uniwersytetw Trzeciego Wieku (24.12.2013 r., godz. 09:26:29).
Skromna aktywno pozostaych politykw wybranych do analizy, czyli
Ryszarda Kalisza, Adama Hofmana, Bartosza Arukowicza i Sawomira Nowaka, stanowia ju przedmiot rozwaa na poprzednich stronach, a wyniki
pynce z wykresu 10. tylko j potwierdziy.
Warto zatrzyma si jeszcze nad kontem Wojciecha Olejniczaka, wczesnego europosa z ramienia SLD. Z omawianego zestawienia wynika, e Olejniczak przede wszystkim informowa29 twitterowiczw o sukcesach i osigniciach wasnych, kolegw z SLD albo rodziny (podobnie jak Radosaw
Sikorski cieszcy si sukcesami ony Anne Applebaum), np.: [WO] Otrzymaem rekomendacj Mazowieckiej Rady Wojewdzkiej SLD do otwierania listy do Parlamentu Europejskiego w okrgu warszawskim (20.12.2013 r., godz.
17:14:49); [Biuro] Pose Wojciech Olejniczak spotka si z uczniami warszawskiego Liceum im. Konopnickiej. http://fb.me/2OfcXyFia (17.12.2013 r., godz.
12:34:24); [WO] Mj brat w dziaaniu. http://t.co/r6nqoYA2Ak (18.12.2013 r.,
godz. 21:32:53). Jeli decydowa si na tweet zakwalifikowany do kategorii
opinia konfrontacja/polemika, to mia on charakter i wydwik niezwykle
dosadny, podobnie jak w przypadku Janusza Palikota, np.: [WO] Czyli Kaczyski pojecha na majdan wciska Ukraicom unijn szmat? http://t.co/
i2HE7wKkxG (10.12.2013 r., godz. 12:54:39).
29
Warto odnotowa, e cz tweetw udostpnianych na koncie Olejniczaka przygotwao jego biuro wwczas wpis by oznaczony na pocztku sowem ujtym w nawias kwadratowy: [biuro] (w pozostaych przypadkach
byo to [WO]).
195
Tomasz Gackowski
Podsumowujc powysze rozwaania oraz rezultaty zaprezentowane na

wykresie 10., mona podj prb dokonania pewnych uoglnie. Ot
biorc pod uwag rne aspekty obecnoci wybranych politykw na Twitterze, mona byoby przypisa im pewne metaforyczne charakterystyki
czasem konkretne postaci dotyczce ich aktywnoci na tej platformie mikroblogowej. I tak: aktywno Janusza Palikota ma w sobie zarwno co ze
Staczyka, trybuna ludowego, jak i tropiciela wszelkiego rodzaju naduy.
Radosaw Sikorski, jeli spojrze na charakter i wydwik komentarzy pod
jego tweetami, jawi si momentami jako smerf Mdrala, a na pewno mdrzec, mentor, ktry rozumie znacznie wicej ni inni, ma dostp do znacznie
szerszej wiedzy, a take posiada wietne rozeznanie w polityce midzynarodowej, dlatego te jego diagnozy, rekomendacje i oceny s tak bardzo
istotne. Twitter to dla niego narzdzie objaniania innym zawiych relacji
na arenie midzynarodowej, ale rwnie mechanizm zajmowania stanowiska z racji bycia ministrem spraw zagranicznych. To jednak take miejsce do
konfrontacji, polemik, wytykania innym bdw, niespjnoci, ignorancji.
Jerzy Buzek wystpuje na omawianej platformie mikroblogowej w roli
pasjonaty/aktywisty stronicego od konfliktw, sporw i polemik. Dla byego szefa PE Twitter stanowi przestrze do promowania wasnej aktywnoci na arenie midzynarodowej, a take polecania jego zdaniem wartych
uwagi wpisw i tekstw rnych urzdnikw unijnych oraz ekspertw.
Pawe Gra zachowuje si na Twitterze troch jak midzywojenny krzykacz gazetowy (sprzedawca) stojcy na rogu gwnych ulic Warszawy, z t
rnic, e ma w sobie znacznie mniej pasji i zaangaowania. Jego tweety
s sztywne i oficjalne rodem ze strony internetowej kancelarii premiera. Wydaje si te, e zwolnienie z obowizku tweetowania powitaby on
z wielk radoci. Konto rzecznika rzdu koalicyjnego PO-PSL nie zachcao do interakcji w badanym okresie. Wikszo followersw interesowaa
si Grasiem zapewne tylko ze wzgldu na penion przez niego wwczas
funkcj. Gdyby jednak przyjrze si profilowi Grasia ju jako sekretarza generalnego PO, to nagle okazuje si, e duo mniej tam kostycznoci i oficjalnoci. Czyby polityk w kocu poczu si na swoim koncie na Twitterze jak
w domu? To ciekawa i warta ledzenia odmiana.
Trzeba pamita, e przeprowadzony monitoring obj tylko trzydzieci
dwa dni 2013 roku, tak wic powysze metaforyczne charakterystyki aktywnoci politykw trudno uzna za w peni wice. Z pewnoci naleaoby ledzi dziaalno politykw zwaszcza tych, ktrzy tweetuj raczej sporadycznie (a to niestety wikszo wrd badanych) przez duszy
czas. Jeli jednak konsekwentnie charakteryzowa obecno politykw na
Twitterze, to w przypadku Donalda Tuska i Ryszarda Kalisza musielibymy
196
uzna, e ich konta na tej najwikszej na wiecie platformie mikroblogowej

nale po prostu do narcyzw. Mona byoby jednak nieco zrnicowa t
charakterystyk. Donald Tusk wydaje si bardziej narcyzem z obowizku,
podczas gdy Ryszard Kalisz narcyzem z przyjemnoci (w badanym okresie nie byo tweeta, w ktrym nie odnosiby si on do wasnej osoby a to
w kontekcie powoania stowarzyszenia, a to krzywdzcych jego osob
oczywicie w opinii samego Kalisza i yczliwych mu followersw publikacji w Fakcie czy te Polska The Times).
Biorc pod uwag powysze zastrzeenia, aktywno Sawomira Nowaka na Twitterze mona bez wtpienia opisa dwoma sowami: sprawozdawca chwalipita. Wszystkie jego tweety z ostatniego miesica 2013 roku
byy przekazanymi dalej statusami Generalnej Dyrekcji Drg Krajowych
i Autostrad, dotyczcymi tego, jak wiele kilometrw autostrad wybudowano, ile rodkw na ten cel przeznaczono i jak wiele przetargw zostao
ogoszonych. Warto pamita, e w omawianym czasie to wanie Nowak
sta na czele Ministerstwa Transportu, Infrastruktury i Gospodarki Morskiej, ktremu podlega GDDKiA.
Pozostali politycy Bartosz Arukowicz, Adam Hofman i Wojciech Olejniczak dali si pozna na Twitterze raczej jako polemici. Zwaszcza wpisy Arukowicza i Hofmana byy niemal wycznie opiniami zaliczonymi
do subkategorii konfrontacja/polemika. Od tych dwch politykw odstaje
nieco Olejniczak, ktrego aktywno na Twitterze bya znacznie bardziej
widoczna i zniuansowana: z jednej strony momentami silnie polemiczna,
z drugiej za nie zabrako na jego koncie tweetw prawdziwie narcystycznych o wasnych sukcesach oraz podrach po Polsce z innymi eurokandydatami. Trudno jednak na podstawie posiadanej prbki wyrni dominujc charakterystyk jednego z liderw SLD.
Wnioski: Twitter medium opinii i sukcesw?

Puentujc niniejszy tekst, naley stwierdzi, e Twitter w znacznej mierze
(ponad 60 proc. wpisw) stanowi medium opinii, komentarzy, stanowisk.
Ponadto widoczna jest przewaga tweetw (blisko 60 proc. wszystkich), ktre mona okreli mianem triumfalnych dotyczcych czyich (najczciej
oczywicie wasnych i wasnego ugrupowania) sukcesw i osigni. Istotn czci udostpnianych treci byy konfrontacje i polemiki to gwnie
zasuga Janusza Palikota, ale take Radosawa Sikorskiego (blisko 30 proc.,
w tym przede wszystkim byy to tweety zakodowane jako opiniotwrcze,
a nie informacyjne). Wynika z tego, e dla niektrych politykw platforma mikroblogowa to rwnie wietna arena do cierania si z oponentami
197
Tomasz Gackowski
politycznymi zarwno wprost, jak i za porednictwem cytatw ze swoich

wypowiedzi dla rnych mediw (z luboci powielanych przez politykw
na wasnych kontach).
Jeliby zestawi powysze wyniki z innymi raportami, to okae si na
przykad, e polscy politycy zachowuj si na Twitterze w sposb bardzo
podobny do innych polskich uytkownikw. Wedug wnioskw pyncych
z midzynarodowego projektu badawczego zatytuowanego Cyberemotions collective emotions in cyberspace30, finansowanego przez Uni Europejsk w ramach 7. Programu Ramowego, wsprealizowanego przez firm
Gemius, a 70 proc. komentarzy zamieszczonych przez Polakw na Twitterze
w 2012 roku miao zabarwienie emocjonalne. Trzeba zaznaczy, e wikszo
z nich miaa charakter pozytywny (67 proc.), co nie zmienia jednak faktu,
e to wpisy zawierajce negatywne emocje byy najmocniejsze31. Wynikaoby z tego, e omwione w tekcie wyniki dotyczce tego, jak polscy
politycy korzystaj z Twittera, wcale nie musz zaskakiwa.
Majc na wzgldzie nieustannie rosnce znaczenie take polityczne
Twittera na wiecie, ale rwnie w Polsce (o czym szeroko pisano na pocztku artykuu), warto zada pytanie o to, w jaki sposb mona byoby
bada jeszcze t platform mikroblogow oraz inne bazujce na podobnych
funkcjonalnociach spoecznociowych. Wydaje si, e w kolejnych odsonach bada mediw spoecznociowych naleaoby skupi si na strukturze
leksykalno-gramatycznej tweetw publikowanych przez polskich politykw, ale nie tylko take przez samych obywateli, dziennikarzy, a take na
oficjalnych kontach mediw mainstreamowych i alternatywnych lub te
midzynarodowych marek. Duszy horyzont czasowy takich analiz mgby pozwoli na uchwycenie niesamowitych wnioskw w odniesieniu do
zmieniajcego si jzyka oraz sposobu formuowania ocen, przekazywania
30
Zob. http://www.cyberemotions.eu/ (odczyt: 08.07.2014).

Analiza obja ok. 10 mln tweetw opublikowanych na Twitterze przez 152 tys. polskich uytkownikw
internetu w okresie od stycznia do grudnia 2012 r. Do ich analizy wykorzystano polsk wersj SentiStrength
narzdzia stworzonego przez brytyjskich naukowcw, ktre zostao dostosowane przez analitykw z firmy badawczej Gemius do pracy z jzykiem polskim w ramach midzynarodowego projektu badawczego Kolektywne emocje
w cyberprzestrzeni. Na podstawie sownikw wyrazw nacechowanych emocjonalnie i przy wykorzystaniu
piciostopniowej skali, osobno dla natenia pozytywnego i negatywnego, badacze ocenili emocjonalne zabarwienie wypowiedzi. Analiz oparto na danych zebranych za pomoc programu LexiUrlSearcher, ktry pozwala ciga
i wyszukiwa polskie wypowiedzi z prbki postw udostpnianych przez Twittera. Kolektywne emocje w cyberprzestrzeni to interdyscyplinarny projekt badawczy finansowany przez Uni Europejsk w ramach 7. Programu
Ramowego, ktrego przedmiotem jest rola i sposoby funkcjonowania kolektywnych emocji wrd uytkownikw
sieci. W przedsiwziciu bierze udzia dziewi instytucji naukowych i badawczych z szeciu rnych krajw Europy (Austrii, Szwajcarii, Niemiec, Sowenii, Wielkiej Brytanii i Polski). Skupiaj one specjalistw z zakresu psychologii emocji, teorii sieci zoonych, fizyki statystycznej, sztucznej inteligencji i rzeczywistoci wirtualnej; http://
www.wirtualnemedia.pl/artykul/polacy-na-twitterze-komentuja-emocjonalnie-w-wiekszosci-pozytywnie (odczyt:
08.07.2014).
31
198
informacji oraz idei. Warto byoby skupi si take na dyskusjach, ktre

dziej si pod wpisami publikowanymi na najpopularniejszych kontach na Twitterze jak przybieraj struktur i charakter; czy s dugie; kto
w nich zabiera gos; kto aktywnie uczestniczy, komentujc, a kto tylko oznacza, e co mu si podoba (funkcja: ulubiony, ang. favourite) lub retweetuje
(przesya dalej). Czy autorzy/bohaterowie danych tweetw rwnie bior
udzia w tych debatach, a jeli tak, to jak czsto i w jakim stopniu. Rozwijaj wtki czy te moe je domykaj? Wreszcie czy Twitter, zgodnie z zapowiedziami niektrych specw od komunikacji, ma w sobie rzeczywisty
potencja uatwiajcy politykom omijanie mediw gwnonurtowych oraz
nie zawsze przychylnych dziennikarzy i prowadzenie konwersacji wprost
z obywatelami32. Monitorowanie polityczno-obywatelskich interakcji na
Twitterze mogoby da odpowied na t mia, ale chyba jednak przedwczesn aby nie powiedzie naiwn hipotez33. W tym kontekcie postawiona na pocztku niniejszego artukuu hipoteza wydaje si ciekawa, warta dalszych bada, jednak na ten moment w adnym wypadku nie moe
zosta rozstrzygnita.
Warto byoby rozpocz systematyczne badania na temat tego, w jaki
sposb, w jakiej skali i z jakim skutkiem okrelone tweety monych tego
wiata s w stanie szeroko rezonowa w przestrzeni medialnej? Co de facto
zapewnia im w rezonans fakt, e kto zawierka o czym na Twitterze, a jego followersi podali to dalej, czy te moe to, e dany tweet zosta powtrzony w gwnych serwisach informacyjnych stacji radiowych
i telewizyjnych? Innymi sowy, chodzi o to, eby przeanalizowa, jak wyglda wspczesny system dystrybuowania najwaniejszych wiadomoci
oraz opinii na wiecie. Moliwe, e Twitter zapowiada now er, w ktrej
to kolejne pokolenia bd raczej wyczekiway na doniesienia z wierkajcych aplikacji, a nie stacji telewizyjnych czy radiowych ani nawet agencji
informacyjnych. Przewagi Twittera wydaj si w tym wzgldzie ogromne
(o czym za chwil).
Na koniec naleaoby rwnie rozway zaprojektowanie bada, ktre
mogyby odpowiedzie na pytanie, czy owo synne wierkanie ma moc
stwrcz, tzn. czy to, co dzieje si na Twitterze, zmienia rzeczywisto spoeczn i polityczn. Z pewnoci pogbia nasz wiedz i wiadomo, tak
jak choby miao to miejsce poprzez wpisy publikowane po zestrzeleniu
samolotu malezyjskich linii lotniczych, kiedy to jeden z przywdcw separatystw obwieci na rosyjskiej odmianie Twittera, e przed momentem
32
Zob. M. Karnowski, E. Mistewicz, Anatomia wadzy, Warszawa 2010, s. 69129.

Warto pamita o ograniczenach mediw spoecznociowych, w tym szczeglnoci Twittera. N. Miragliotta, Politicians, Twitter and the Limits of the Virtual Political Public Sphere, Social Alternatives 2012, vol. 31, iss. 2, s. 510.
33
199
Tomasz Gackowski
jego ludzie dokonali tego aktu. W takim ukadzie wszelkie dziaania propagandowe napotykaj na szerokie spektrum dotychczas nieznanych ryzyk
i ogranicze. Rwnoczenie za internetowe platformy spoecznociowe staj si podatnym gruntem dla dziaa rnego rodzaju sub wywiadowczych i kontrwywiadowczych, w tym propagandowych oraz cyberterrorystycznych. Pytanie brzmi wic nastpujco: czy w badaniach nad Twitterem
jestemy w stanie zidentyfikowa okrelon zaleno midzy tym, jak kto
wierka, a tym, co czyni albo jakie dziaania innych osb wywouje? Empiryczne rozstrzygnicie tej kwestii przeniosoby wano pewnych kwestii z agendy medialnej, w tym wypadku wirtualnej, spoecznociowej, do
agendy politycznej (decyzyjnej) oraz byoby fenomenalnym potwierdzeniem wagi nowoczesnych form komunikowania, takich jak wanie Twitter. Badacze komunikacji z caego wiata podejmuj ju prby rozpoznania
ewentualnego wpywu treci zawartych na Twitterze na to, jak zachowuj
si na przykad rynki giedowe w krajach rozwinitych34. Wyniki tych analiz wydaj si obiecujce. Gdyby rozpocz tego typu badania rwnie z zakresu polityki, dyplomacji czy bezpieczestwa midzynarodowego (warto
pamita, e na Twitterze obecni s dzisiaj moni z caego wiata, szefowie
rnych agencji, instytucji, organw pastwowych i midzynarodowych,
przedstawiciele wadz politycznych i ekonomicznych itd.), to mona byoby
doj do zaskakujcych wnioskw w odniesieniu do potencjaw performatywnych (tzn. zmieniajcych otaczajc nas rzeczywisto polityczn,
ekonomiczn, kulturow i spoeczn, stwarzajcych nowy stan, nowe okolicznoci) okrelonych praktyk dyskursywnych w mediach spoecznociowych, ze szczeglnym uwzgldnieniem Twittera35. Nie mona zapomnie
o tym, e niemal w kadym miesicu badacze otrzymuj nowe pomoce do
automatycznego i pautomatycznego ledzenia tego, co dzieje si w przestrzeni mediw spoecznociowych. Warto wymieni istniejce ju rozwizania w tym zakresie, takie jak: Twittonomy, Twitalyzer, Sysomos, Hoot34
Np. B. Scheufele, A. Haas, H.-B. Brosius, Mirror or Molder? A Study of Media Coverage, Stock Prices, and Trading Volumes in Germany, Journal of Communication 2011, vol. 61, s. 48-70; P.C. Tetlock, Giving Content to Investor
Sentiment: The Role of Media in the Stock Market, The Journal of Finance 2007, vol. 62, nr 3, s. 11391168; M. Pagano, O. Randl, A.A. Rell, J. Zechner., What Makes Stock Exchanges Succeed? Evidence from Cross-listing Decisions,
European Economic Review 2001, nr 45, s. 770782; J.R. Brown, Z. Ivkovi, P.A. Smith, S. Weisbenner, Neighbors
Matter: Causal Community Effects and Stock Market Participation, The Journal of Finance 2008, vol. 63, nr 3,
s. 15091531; J. Bollen, H. Mao, X.-J. Zeng, Twitter Mood Predicts the Stock Market, Journal of Computational Science 2011, nr 2 (1), s. 18; Y. Bakos, The Emerging Role of Electronic Marketplaces on the Internet, Magazine Communications of the ACM 1998, vol. 41, iss. 8, s. 3542; M. De Choudhury, H. Sundaram, A. John, D.D. Seligmann,
Can Blog Communication Dynamics be Correlated with Stock Market Activity, Proceedings of the Nineteenth ACM
Conference on Hypertext and Hypermedia, New York 2008, s. 5560.
35
Por. A. Brock, From the Blackhand Side: Twitter as a Cultural Conversation, Journal of Broadcasting & Electronic Media 2012, vol. 56, iss. 4, s. 529549.
200
suit, TweetReach, Social Mention, Twazzup, a take polskie rozwizania:

SoTrender36 czy Newspoint. Jeli za chodzi o narzdzia wprost dedykowane politykom, to warto pozna dwa z nich: Politwitter.ca i Politweeter.com
(w budowie)37.
Dyskusja w czym tkwi sukces Twittera?

Z czego wynika popularno Twittera? Co skania ludzi do zakadania kont
na tej platformie mikroblogowej? Wydaje si, e jest ona tak naprawd przedueniem charakteru wspczesnego czowieka jego zoon, cho dc
do uproszcze emanacj. Czowiek XXI wieku znajduje si w nieustannym
biegu wci nie ma czasu, mwi sobie i innym zaraz, pniej, a na
pewno nie teraz, wreszcie cigle jest zmczony. Do tego nieobce jest mu
wraenie, e cay czas co mu umyka, e chciaby wiedzie wicej i szybciej.
Mao tego, chciaby rwnie wicej rozumie sam chciaby dedukowa,
wyciga wnioski ale z drugiej strony, kiedy znale na to czas? Ponadto
niejednokrotnie obiecuje sobie zwaszcza w Nowy Rok e co nadrobi,
czego dopilnuje, co zmieni. Ta nieustanna gonitwa zostaa dostrzeona
przez twrcw Twittera, ktry jak adne inne medium spoecznociowe38
wietnie odzwierciedla ducha wspczesnego czowieka39.
36
Zesp badawczy SoTrendera pracuje wanie nad raportem pt. Twitter trends, http://blog.sotrender.com/
pl/2014/07/twitter-trends/ (odczyt: 18.07.2013).
37
R. Poynter, The Handbook of Online and Social Media Research: Tools and Techniques for Market Researchers,
Chichester 2010, http://www.owlasylum.net/owl_underground/handbook_of_social_media_research.pdf (odczyt:
19.07.2013).
38
W tym kontekcie trzeba wspomnie kanoniczne pozycje dla wszelkich rozwaa nad specyfik i oryginalnoci
nowych mediw social media: L. Manovich, The Language of New Media, Cambridge 2002 (wyd. polskie: Jzyk
nowych mediw, tum. P. Cypryaski, Warszawa 2006); M. Lister i in., New Media: A Critical Introduction, LondonNew York 2003 (wyd. polskie: Nowe media. Wprowadzenie, tum. M. Lorek, A. Sadza, K. Sawicka, Krakw
2009); Handbook of New Media: Social Shaping and Consequences of ICTs, pod red. L.A. Lievrouw, S. Livingstone,
London 2006 (warto porwna z: L.A. Lievrouw, Alternative and Activist New Media: Digital Media and Society
Series, Cambridge 2011; wyd. polskie: Media alternatywne i zaangaowane spoecznie, tum. M. Klimowicz, Warszawa 2012; P. Levinson, New New Media, London 2009 (Nowe nowe media, tum. M. Zawadzka, Warszawa 2010);
E. Siapera E., Understanding New Media, London 2012. Nie mona zapomnie oczywicie o wysoko punktowanym
czasopimie branowym z listy filadelfisjkiej: New Media and Society.
39
Zob. P. Levinson, The Long Story about the Short Medium: Twitter as a Communication Medium in Historical,
Present, and Future Context, Journal of Communication Research 2011, vol. 48, s. 728. W ostatnich latach ukazao
si wiele prac powiconych Twitterowi, pochodzcych z rnych dyscyplin naukowych, np.: W.J. Grant, B. Moon,
J. Busby Grant, Digital Dialogue? Australian Politicians Use of the Social Network Tool Twitter, Australian Journal
of Political Science 2010, vol. 45, iss. 4, s. 579604; N.S. Terblanche, You Cannot Run or Hide from Social Media Ask
a Politician, Journal of Public Affairs 2011, vol. 11, iss. 3, s. 156167; N. Jackson, D. Lilleker, Microblogging, Constituency Service and Impression Management: UK MPs and the Use of Twitter, The Journal of Legislative Studies
2011, vol. 17, iss. 1, s. 86105; E.J. Lee, S.Y. Shin, Are They Talking to Me? Cognitive and Affective Effects of Interactivity in Politicians Twitter Communication, Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking 2012, vol. 15 (10),
s. 515520; D.S. Lassen, A.R. Brown, Twitter: The Electoral Connection?, Social Science Computer Review 2011, vol.
201
Tomasz Gackowski
Twitter ma kilka niepodwaalnych zalet. Po pierwsze, szybko komunikacji. Zanim portale i serwisy internetowe (nie wspominajc o tzw. starych
mediach prasie, radiu, telewizji) zaczn hucze o jakiej katastrofie, wydarzeniu, decyzji monych tego wiata albo wypadku popularnego aktora,
wiadomoci t prawdopodobnie yj ju uytkownicy Twittera. Wynika
to z atwoci w korzystaniu z tej platformy (surowo poczona z gracj,
schludnym wygldem kokpitu), jej przyjaznoci (usability intuicyjno
interfejsu kady internauta po chwili wie co i jak oraz z kim), ale
rwnie z braku rozbuchanych, czasem trudnych w odbiorze ozdobnikw
graficznych, wyduajcych tylko czas logowania si na konto i adowania
odson (tj. na Facebooku). To wszystko sprawia, e uytkownicy wol uywa nieustannie wierkajcej platformy ni jakiegokolwiek innego spniajacego si medium. Warto take pamita, e wierka moe kady.
Twitter nie jest ani instytucjonalny, ani alternatywny jest dla wszystkich.
To medium czasu teraniejszego nie tego, co byo, ani nawet nie tego, co
bdzie tylko tego, co dzieje si w tej chwili. Jest stetoskopem rzeczywistoci nie tylko wirtualnej, ale przede wszystkim realnej.
Po drugie, bezporednio komunikacji i pena interaktywno tylko ja
i moi adresaci. Setki, tysice, a nawet miliony jak w przypadku konta Baracka Obamy obserwujcych nas, podajcych za nami, ktrzy z jakich
wzgldw chc wiedzie to, co wiemy my, chc by na bieco. Ten system
sprawia, e Twitter ma w sobie zakodowan organiczn atwo budowania
wsplnot zbiorowoci znajomych, ktrych cz przede wszystkim informacje i pogldy, a wic to, co kto ma do powiedzenia, do jakich informacji
ma dostp. To zupenie inna logika dziaania ni w przypadku Facebooka,
ktry sta sie medium filozofii ycia, autoprezentacji, samokreacji. Na FB
wane jest to, kim jeste (jaki jeste), co lubisz, jak wygldasz, kogo znasz.
Na Twitterze przeciwnie: jeste wart tyle, ile twoje ostatnie tweety jak
bardzo twoje konto zasobne jest w ciekaw tre (interesujce wiadomoci,
opinie, dostrzeone zjawiska). Tylko to si liczy, na tym bowiem buduje si
opiniotwrczo twitterowiczw. Lider na Twitterze to kto majcy najwicej followersw, a wic tych, ktrzy obserwuj jego konto. Na pocztek
wystarczy znane nazwisko, pniej jednak potrzebne s wiadomoci tweety ktre decyduj o popularnoci, dodaj co do tego fenomenalnego
dyskursu zagregowanych informacji i opinii o tym, co dzieje si tu i teraz.
Po trzecie, konkretno (skrtowo). Twitter to nie miejsce na prowadzenie rozwlekych dysput. Tu nie umieszcza si elaboratw, wypowiedzi
29, nr 4, s. 419436; J. Golbeck, J.M. Grimes, A. Rogers, Twitter Use by the US Congress, Journal of the American Society
for Information Science and Technology 2010, vol. 61, iss. 8, s. 16121621; A. Bruns, J. Burgess, #Ausvotes: How Twitter
Covered the 2010 Australian Federal Election, Communication, Politics & Culture 2011, vol. 44, iss. 2, s. 3756.
202
pogbiajcych zrozumienie rzeczywistoci poprzez wiksz liczb znakw.

Nie od dzi wiadomo, e zawsze mona powiedzie co krcej i przewanie bdzie to z korzyci dla sprawy, o ktrej si mwi. O rzeczach wanych rwnie mona mwi krtko. Innymi sowy: kawa na aw do tego
zachcaj twrcy Twittera. Ba, zmuszaj! poprzez ograniczenie objtoci
tweetw. Sto czterdzieci znakw, jakie mamy do dyspozycji, to naprawd niewiele. Jeli jeszcze kto chce doda link do jakiej wanej informacji
(nawet uywajc skracacza url, takiego jak np. tinyURL), to i tak niewiele
znakw pozostaje do wykorzystania. Ta konkretno komunikacji jest zalet
Twittera, ale moe by take jego wad. Gdy mowa o skrtowoci, moe
rwnie chodzi o grob nieuprawionych uproszcze czy nawet skrtw
mylowych, ktre mog oskara, wprowadza w bd, kosztem fortunnoci
i skutecznoci komunikacji. To bardzo realne ryzyko komunikacji za porednictwem Twittera, o czym niejednokrotnie przekonali si polscy politycy, na
czele choby z Januszem Palikotem.
Nie bdzie przesad powiedzie, e mona wyrni nowy gatunek wypowiedzi medialnej tweet. I znw: wypowiadanie si w formie 140 znakw stanowi nie lada amigwk. Nakada rwnie okrelone zobowizanie na odbiorc, ktry musi by maksymalnie skoncentrowany i myle
niezwykle syntetycznie. W czasach, kiedy papier jest dostpny i wszystko
znosi, a kad tre mona nie tylko wydrukowa, ale i upubliczni (w formie ulotek lub choby na blogu), zdolno syntetycznego przedstawiania
myli jest na wag zota. Zreszt tweet odpowiada po prostu na potrzeby
wspczesnego czowieka, pasuje do kondycji, w jakiej si znajduje. Z jednej
strony szybko, atwo, konkretnie, z drugiej duo wiadomoci w jednej
chwili, ktre w prosty sposb mona pogbi. To oferuje Twitter otwarty
rwnie na hipertekstualno, dziki ktrej bez trudu odnajdziemy wane
dane i rda, sowem: pogbimy zrozumienie informacji/pogldu, kiedy
nie starcza nam 140 znakw. Mona by rzec, e tweety to tematy-problemy
zadane do przemylenia wspczesnemu czowiekowi, a to podczas oczekiwania w kolejce do lekarza, na zajciach na uniwersytecie, w drodze do
domu albo do pracy. To niewtpliwa przewaga Twittera nad pozostaymi
mediami spoecznociowymi.
Po czwarte: Twitter skraca dystans midzy uczestnikami komunikacjiinterakcji. Konta przedstawicieli najwyszych wadz pastwowych na Twitterze maj za zadanie poprawi komunikacj na linii wadzaobywatele
(bez niejednokrotnie trudnego i wcibskiego porednictwa dziennikarzy40),
40
Zob. A.N. Ahmad, Is Twitter a Useful Tool for Journalists?, Journal of Media Practice 2010, vol. 11, iss. 2,
s. 145155 oraz P. Farhi, The Twitter Explosion, American Journalism Review 2009, vol. 31, nr 3, s. 2631.
203
Tomasz Gackowski
umoliwi prowadzenie autonomicznej, w peni kontrolowanej narracji

o charakterze sprawowanych obowizkw, realizowanych zada, spenianych obietnic (naley jednak pamita o tym, by nie wpa w mit narratologii jako odpowiedzi na wszystkie postawione, a nawet jeszcze niezadane
pytania wspczesnej postpolityki), wreszcie skracaj dystans, ocieplaj wizerunek, pozwalaj sta si bliszymi, bezporednimi w stosunku do kadego obywatela-internauty. Kady twitterowicz ledzcy oficjalne konta
monych tego wiata na Twitterze czuje pod swoimi palcami na klawiaturze moliwo, okazj do bezpardonowego zadania pytania, skrytykowania,
podzielenia si uwag z tymi, ktrych zapewne nigdy nie spotka na ywo.
Demokratyzuje to dyskurs na linii wadzaspoeczestwo41. To ogromna
warto dodana. Inn kwesti jest to, czy waciciel konta odpisze, ustosunkuje si do wpisw obserwujcych go internautw. Nie jest tajemnic, e
na Twitterze bardzo trudno prowadzi si dyskusje po prostu nie do tego
zosta on stworzony. Mona raczej mwi o wymienianiu spostrzee czy
stanowisk, natomiast nie o ywej dyskusji, jak mona obserwowa na
przykad na profilach na Facebooku.
Po pite: powszechno. Wszdzie, o kadej porze dnia i nocy. Zawsze
kto tweetuje, zawsze kto ledzi, obserwuje, czyta, przekazuje dalej. To agora, ktra nigdy nie zasypia. Jej uczestnikom nigdy nie brakuje tematw,
wreszcie nigdy si nie nudzi, bo jak wspomniano wczeniej Twitter pozwala czowiekowi XXI wieku mie wraenie trzymania rki na pulsie globalnego wiata, ktry dzieje si tu i teraz na Twitterze.
Oprcz wielu zalet, jakie niewtpliwe posiada Twitter, mona te dostrzec pewne ograniczenia, wynikajce choby z zaoe, jakie poczynili jego
twrczy (wspominano o tym powyej). Warto jednak przede wszystkim odnotowa jego najwiksz wad. W sytuacji, kiedy wszyscy tweetuj, to kto
tak naprawd czyta? Kto to wszystko ledzi? Ba, kto to rozumie, kto myli
o tym co przeczyta? Twitter moe by i z pewnoci jest agor. Pytanie jednak: jak? ledzc wielu tweetujcych spord ogromu dostpnych na Twitterze, autor nie moe oprze si czasem wraeniu, e tak naprawd kady
tam mwi, pisze, donosi, obnaa, sugeruje, konfabuluje, imputuje... Jednak
pytanie brzmi: ilu z tych wierkajcych rwnolegle sucha, odpowiada, reaguje czy wreszcie rozumuje pod wpywem innych twitterowiczw? Warto
podkreli, e wedug rnych bada nie wicej ni 10 proc. internautw
udziela si na forach i blogach. Wikszo po prostu czyta, przeglda internet
(w tym social media)42. Wynika z tego, e kwestia aktywnego udzielania si
41
A.O. Larsson, Tweeting the Viewer Use of Twitter in a Talk Show Context, Journal of Broadcasting & Electronic Media 2013, vol. 57 (2), s. 135152.
42
Podzia na aktywnych i pasywnych dystrybutorw treci (ang. active & passive distributors) oraz na dzielcych
204
w mediach spoecznociowych (mniej w przypadku FB, z pewnoci za jeli

chodzi o mikroblogi, a wic take Twittera) stanowi potrzeb mniejszoci
zapewne tej najbardziej interaktywnej, rozgadanej, rozpolitykowanej, asertywnej mona by powiedzie liderujcej. Jeli tak, to czy Ci liderzy
czytaj siebie samych? Kiedy mwi wszyscy, kto sucha? Powszechno
korzystania z Twittera przez przedstawicieli rnych warstw spoecznych
sprawia, e dochodzi tak naprawd do niekontrolowanej sterydyzacji dyskursu spoecznego. Tematy oraz treci, ktre zajmuj internautw, przyrastaj codziennie w tempie logarytmicznym. Czy wszystko jest rwnie wane?
Zapewne nie. Kto pomoe tej wikszoci biernych internautw wyselekcjonowa to, co najwaniejsze to, od czego zaley funkcjonowanie nie tyle
wiata wirtualnego, co realnego tego, ktry dotyka wszystkich, bez wzgldu na to, czy tweetuj, czy te nie.
Biorc pod uwag powysze pytania i zastrzeenia, nie ulega jednak wtpliwoci, e w przypadku Twittera mamy do czynienia z okrelonym fenomenem
spoecznym i medialnym. Badacze mediw i komunikacji z caego wiata nie
mog przej obok niego obojtnie, gdy coraz czciej mona odnie wraenie,
e periodyzacja ze wzgldu na osignicia komunikacyjne oraz dotyczce mediw bdzie ogniskowaa si wanie wok Twittera na czasy przed i po
platformie, na ktrej wierkaj zarwno zwykli obywatele, jak i najbardziej
wpywowi przywdcy pod dowoln dugoci i szerokoci geograficzn.
Bibliografia
Ahmad A.N., Is Twitter a Useful Tool for Journalists?, Journal of Media
Practice 2010, vol. 11, iss. 2.
Bakos Y., The Emerging Role of Electronic Marketplaces on the Internet,
Magazine Communications of the ACM 1998, vol. 41, iss. 8.
Bollen J., Mao H., Zeng X.-J., Twitter Mood Predicts the Stock Market, Journal of Computational Science 2011, nr 2 (1).
Brock A., From the Blackhand Side: Twitter as a Cultural Conversation,
Journal of Broadcasting & Electronic Media 2012, vol. 56, iss. 4.
Brown J.R., Ivkovi Z., Smith P.A., Weisbenner S., Neighbors Matter: Causal
Community Effects and Stock Market Participation, The Journal of Finance
2008, vol. 63, nr 3.
si kontentem (tzw. sharowcw) oraz wytwarzajcych go (tzw. kreatorw), ktrych jest naprawd niewielu (ang.
content sharing & content creation). Zob. http://www.slideshare.net/duckofdoom/welcometosocialentertainmentannualreport2011110112041518phpapp0 (odczyt: 18.07.2013); zob. take http://readwrite.com/2011/01/31/social_entertainment_making_us_passive (odczyt: 18.07.2013).
205
Tomasz Gackowski
Bruns A., Burgess J., #Ausvotes: How Twitter Covered the 2010 Australian
Federal Election, Communication, Politics & Culture 2011, vol. 44, iss. 2.
De Choudhury M., Sundaram H., John A., Seligmann D.D., Can Blog Communication Dynamics be Correlated with Stock Market Activity, Proceedings of the Nineteenth ACM Conference on Hypertext and Hypermedia,
New York 2008.
Farhi P., The Twitter Explosion, American Journalism Review 2009, vol. 31, nr 3.
Gackowski T., Top 10 Polish Politicians on Twitter A Revolution in Political
Communication. Reconnaissance Research, e-Politikon 2014, iss. 9.
Golbeck J., Grimes J.M., Rogers A., Twitter Use by the US Congress, Journal
of the American Society for Information Science and Technology 2010,
vol. 61, iss. 8.
Grant W.J., Moon B., Busby Grant J., Digital Dialogue? Australian Politicians Use of the Social Network Tool Twitter, Australian Journal of Political Science 2010, vol. 45, iss. 4.
Greenwood D.N., Fame, Facebook, and Twitter: How Attitudes About Fame
Predict Frequency and Nature of Social Media Use, Psychology of Popular Media Culture 2013, vol. 2 (4).
Handbook of New Media: Social Shaping and Consequences of ICTs, pod
red. L.A. Lievrouw, S. Livingstone, London 2006.
Jackson N., Lilleker D., Microblogging, Constituency Service and Impression
Management: UK MPs and the Use of Twitter, The Journal of Legislative
Studies 2011, vol. 17, iss. 1.
Karnowski M., Mistewicz E., Anatomia wadzy, Warszawa 2010.
Larsson A.O., Tweeting the Viewer Use of Twitter in a Talk Show Context,
Journal of Broadcasting & Electronic Media 2013, vol. 57 (2).
Lassen D.S., Brown A.R., Twitter: The Electoral Connection?, Social Science
Computer Review 2011, vol. 29, nr 4.
Lee E.J., Shin S.Y., Are They Talking to Me? Cognitive and Affective Effects
of Interactivity in Politicians Twitter Communication, Cyberpsychology,
Behavior, and Social Networking 2012, vol. 15 (10).
Levinson P., New New Media, London 2009.
Levinson P., Nowe nowe media, tum. M. Zawadzka, Warszawa 2010.
Levinson P., The Long Story about the Short Medium: Twitter as a Communication Medium in Historical, Present, and Future Context, Journal of
Communication Research 2011, vol. 48.
Lievrouw L.A., Alternative and Activist New Media: Digital Media and Society Series, Cambridge 2011.
Lievrouw L.A., Media alternatywne i zaangaowane spoecznie, tum. M. Klimowicz, Warszawa 2012.
206
Lister M. i in., New Media: A Critical Introduction, LondonNew York 2003.

Lister M. i in., Nowe media. Wprowadzenie, tum. M. Lorek, A. Sadza, K. Sawicka, Krakw 2009.
Manovich L., Jzyk nowych mediw, tum. P. Cypryaski, Warszawa 2006.
Manovich L., The Language of New Media, Cambridge 2002.
Miragliotta N., Politicians, Twitter and the Limits of the Virtual Political Public Sphere, Social Alternatives 2012, vol. 31, iss. 2.
Pagano M., Randl O., Rell A.A., Zechner J., What Makes Stock Exchanges
Succeed? Evidence from Cross-listing Decisions, European Economic Review 2001, nr 45.
Scheufele B., Haas A., Brosius H.-B., Mirror or Molder? A Study of Media
Coverage, Stock Prices, and Trading Volumes in Germany, Journal of
Communication 2011, vol. 61.
Siapera E., Understanding New Media, London 2012.
Terblanche N.S., You Cannot Run or Hide from Social Media Ask a Politician, Journal of Public Affairs 2011, vol. 11, iss. 3.
Tetlock P.C., Giving Content to Investor Sentiment: The Role of Media in the
Stock Market, The Journal of Finance 2007, vol. 62, nr 3.
rda internetowe:
http://blog.globalwebindex.net/twitter-now-the-fastest-growing-socialplatform-in-the-world/.
http://blog.sotrender.com/pl/2014/07/twitter-trends/.
http://januszpalikot.natemat.pl/86145,inkwizytor-michalik-arcybiskupkosciola-katolickiego.
http://pl.wikipedia.org/wiki/Twitter.
http://readwrite.com/2011/01/31/social_entertainment_making_us_passive.
http://wiadomosci.onet.pl/swiat/jerzy-buzek-dla-onetu-wierze-ze-ukraincysa-gotowi/per5r#.UqNteklpj_I.twitter.
http://www.cyberemotions.eu/.
http://www.msz.gov.pl/pl/aktualnosci/wiadomosci/minister_spraw_zagranicznych_podsumowuje_rok_2013_i_mowi_o_planach_na_przyszlosc.
http://www.slideshare.net/duckofdoom/welcometosocialentertainment-annualreport2011110112041518phpapp0.
http://www.slowanaczasie.uw.edu.pl/?cat=29.
http://www.wirtualnemedia.pl/
http://www.youtube.com/watch?v=RtMWgWTWha4#t=15.
http://wyborcza.pl/1,75478,15243508,Ktory_polityk_rzadzi_na_polskim_Twitterze_i_dlaczego.html.
https://twitter.com.
207
Tomasz Gackowski
Poynter R., The Handbook of Online and Social Media Research: Tools and
Techniques for Market Researchers, Chichester 2010, http://www.owlasylum.net/owl_underground/handbook_of_social_media_research.pdf.
SUMMARY
The chapter refers to the worlds largest microblogging platform Twitter.
com and how it is used by Polish politicians. The author, in his reflections
on the contemporary political communication, indicates changes that are undergoing right now in the social communication. He characterizes the specific
nature of Twitter and tries to identify the source of its popularity. In the
empirical part of the text, the author presents another parts of results of a research project dedicated to the activity of Polish politicians on Twitter (first
results were presented here: T. Gackowski, Top 10 Polish Politicians on Twitter A Revolution in Political Communication. Reconnaissance Research,
e-Politikon, iss. 9, 2014, pp. 132164).
The author qualified to the analysis ten Twitter profiles of Polish politicians
who had the largest number of followers on 24 December 2013 (In the case of
content analysis of political communication on Twitter it was set the following time ranges 29th November30th December 2013). The author, through
the presentation of empirical results, considers methodological aspects of the
analysis of politicians activity on Twitter. Furthermore, he proposes certain
criteria of research techniques for the analysis of political communication
in social media and stresses the need for research in virtual space, because
according to the author it profoundly affects the thinking and perception
of contemporary politicians about their role in the public sphere and even
much more.
208

T. Gackowski, Twitter W Rękach Polityków. Rzecz o Metodologii I Potencjale Badań Mediów Społecznościowych, (W:) Metodologie Badań Medioznawczych, Red. T. Gackowski, Warszawa 2014, S. 163-208

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

T. Gackowski, Twitter W Rękach Polityków. Rzecz o Metodologii I Potencjale Badań Mediów Społecznościowych, (W:) Metodologie Badań Medioznawczych, Red. T. Gackowski, Warszawa 2014, S. 163-208

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Prof. dr hab.

Marek Jabonowski, Uniwersytet Warszawski

Metodologie bada medioznawczych

Publikacja mierzy si zmetodologicznymi wymiarami dyscypliny naukowej,

Publikacja dofinansowana przez

Redaktor naukowy serii

Copyright by Instytut Dziennikarstwa Uniwersytetu Warszawskiego

Wszelkie prawa zastrzeone. Kada reprodukcja lub adaptacja caoci bd czci

Ilo arkuszy wyd.: 13

Katarzyna Gadomska-Lila, Bartomiej Moszoro

ak co roku w listopadzie, ju od czterech lat, oddajemy w Pastwa rce

okrelaj problem badawczy i stawiaj pytania badawcze? Jak przebiega

oraz danych w okrelonych projektach badawczych6. Mona wic przyj,

nie rnych metod, lecz o uwzgldnienie ich fundamentw teoretycznych.

U. Flick, Jako w badaniach, s. 91.

w badanych audycjach nie przeszkodzio czterem kandydatom Kongresu

Twitter w rkach politykw.

http://pl.wikipedia.org/wiki/Twitter (odczyt: 18.07.2014).

dyplomatw, publicystw i dziennikarzy. Swoje profile na Twitterze maj

Twitter w rkach politykw. Rzecz o metodologii i potencjale bada mediw spoecznociowych

Van Rompuy, przewodniczcy Komisji Europejskiej, zawierka na swoim

https://twitter.com/euHvR/status/299900919850598400 (odczyt: 18.07.2014).

diowej. Sikorski da odpr stanowisku Camerona nie gdzie indziej, jak na

https://twitter.com/sikorskiradek/status/420125312744046592 (odczyt: 8.07.2014).

Twitter w rkach politykw. Rzecz o metodologii i potencjale bada mediw spoecznociowych

wskaza najwaniejsze obszary badawcze z zakresu nowoczesnych platform

Zaoenia i pytania badawcze

Hipotezy niniejszego badania brzmiay nastpujco:

Pytania badawcze, jakie postawiono jeszcze przed caym projektem badawczym:

Twitter w rkach politykw. Rzecz o metodologii i potencjale bada mediw spoecznociowych

Pawe Ryszard Adam Sa- Wojciech Bartosz

188 418 164 606 95 910

42 901 41 940 32 025

Wykres 1. Panorama aktywnoci polskich politykw na Twitterze

Twitter w rkach politykw. Rzecz o metodologii i potencjale bada mediw spoecznociowych

sko 150 tys. ledzcych go twitterowiczw, Sikorskiego obserwuje 240 tys.

https://twitter.com/sikorskiradek/status/484773934949486592 (odczyt: 18.07.2014).

Pawe Ryszard Adam Sawomir Wojciech Bartosz

Liczba retweetowanych tweetw

Wykres 2. Dyskursywno politycznego Twittera (>3200)

Twitter w rkach politykw. Rzecz o metodologii i potencjale bada mediw spoecznociowych

W powyszym zestawieniu mona zaobserwowa rwnie nastpujc

Pawe Ryszard Adam Sawomir Wojciech Bartosz

Wykres 3. Dyspersyjno politycznego Twittera (>3200)

W tym przypadku bezapelacyjnym liderem jest Radosaw Sikorski, ktry

Twitter w rkach politykw. Rzecz o metodologii i potencjale bada mediw spoecznociowych

Tabela 2. Od kogo retweetuj politycy?

Twitter w rkach politykw. Rzecz o metodologii i potencjale bada mediw spoecznociowych

parlamenta v Sloveniji. Head of the European Parliament Office in Slovenia.

Wykres 5. Charakter tweetw polskich politykw

Twitter w rkach politykw. Rzecz o metodologii i potencjale bada mediw spoecznociowych

Z powyszego wykresu mona bardzo szybko wyczyta, ktre konto ma

by si wwczas jakie wiksze zgrupowania, wskazujc, gdzie tak naprawd

@szuldrzynski: @premiertusk a tym z Rzepy? No jasne!

@slas1974: @premiertusk Jak Pan mysli? Gdzie zagra w przyszym roku

@igras_igras: @premiertusk Prosz przyj rwnie skromne yczenia

@igras_igras: @premiertusk Prosz przyj rwnie skromne yczenia

@MalgosiamMichni: @premiertusk @MHoszkiewicz A mnie nic, nawet

@rmalinowski: @premiertusk a moe da rad i yczy Pan mojej mamie ;)

@MHoszkiewicz: @premiertusk Premier dzisiaj zaskakuje witecznie :)

@RobWisski: @premiertusk ciekawe czy to sam Pan premier napisa, czy

@iamkurkova: @premiertusk A kibolom? Jak wszystkim, to wszystkim.

Twitter w rkach politykw. Rzecz o metodologii i potencjale bada mediw spoecznociowych