Klucz odpowiedzi

ab

Obraz Ziemi
Oczekiwana odpowied

Nr
zad.

grupa a

grupa b

Kryterium punktowania

1.

1 p. za prawidowy wybr

2.

np. Wyanianie si najpierw wierzchokw gr

nad horyzontem podczas zbliania si statkw do ldw.

np. Kolisty ksztat cienia Ziemi widziany

na Ksiycu wczasie jego zamienia.

1 p. za prawidowy przykad

3.

kolejno: dwucienny, pocztkowego (0), 0,

180

kolejno: rwnika, promieniem ziemskim, 0,

90

1 p. za kade dwa prawidowe

uzupenienia; razem 2 p.

4.

a) oglnogeograficzna, maoskalowa
b) tematyczna, maoskalowa
c) tematyczna, wielkoskalowa

a) tematyczna, rednioskalowa
b) tematyczna, maoskalowa
c) oglnogeograficzna, maoskalowa

1 p. za kade prawidowe
okrelenie rodzaju mapy
ze wzgldu na tre oraz
skal; razem 3 p.

5.

1 p. za prawidowy wybr

6.

b, d

a, b

1 p. za podkrelenie dwch
prawidowych informacji

7.

a) izohele, b) izohiety, c) izobary

a) izohaliny, b) izotachy, c) izobaty

1 p. za kad prawidowo
uzupenion definicj;
razem 3 p.

8.

Rodzaj metody prezentacji: ilociowa.

Metoda kropkowa.
Przykady: hodowla zwierzt, uprawa rolin.

Rodzaj metody prezentacji: jakociowa.

Metoda kartogramu.
Przykady: przyrost naturalny ludnoci,
lesisto wg wojewdztw.

1 p. za prawidowe okrelenie metody (rodzaj inazwa),

1 p. za dwa prawidowe
przykady jej zastosowania

9.

a) D, b) B, c) A

a) C, b) D, c) B

1 p. za dwa prawidowe
przyporzdkowania, 2 p.
za trzy prawidowe przyporzdkowania

10.

1 p. za prawidowe zaznaczenie

11.

1 cm 30000 cm, czyli 1 cm 300 m

1 cm (300 m) = 90000 m
1 cm 90000 m
0,32 cm x
x = 28800 m

1 cm 30000 cm, czyli 1 cm 300 m

1 cm (300 m) = 90000 m
1 cm 90000 m
0,92 cm x
x = 82 800 m

1 p. za prawidowe obliczenia, 1 p. za prawidowy

wynik; razem 2 p.

1 ha 10000 m
x 28800 m
x = 2,9 ha
Powierzchnia Maego Stawu wynosi wterenie
2,9 ha.

1 ha 10000 m
x 82800 m
x = 8,3 ha
Powierzchnia Wielkiego Stawu wynosi
wterenie 8,3 ha.

12.

920 m n.p.m. 840 m n.p.m. = 80 m

2,4 cm 0,3 km = 0,72 km = 720 m
J = 80 m : 720 m = 0,111
rednie nachylenie wynosi 111 m/km, czyli
111.

1075 m n.p.m. 925 m n.p.m. = 150 m

1,9 cm 0,3 km = 0,57 km = 570 m
J = 150 m : 570 m = 0,263
rednie nachylenie wynosi 263 m/km, czyli
263.

1 p. za prawidowe obliczenia, 1 p. za prawidowy

wynik; razem 2 p.

13.

a) pnocny zachd, b) pod gr,

c) punkt widokowy

a) punkt GOPR, b) poudniowy wschd,

c) pod gr

1 p. za dwa prawidowe
podkrelenia, 2 p. za trzy
prawidowe podkrelenia

14.

pnocno-zachodni

Dom lski

1 p. za prawidowy wybr

Klucz odpowiedzi

ab

Ziemia we wszechwiecie
Oczekiwana odpowied

Nr
zad.

grupa a

grupa b

Kryterium punktowania

1.

b, c

a, c

1 p. za dwa prawidowe
zaznaczenia

2.

BDCA

CBDA

1 p. za kade dwa prawidowe uzupenienia schematu;

razem 2 p.

3.

a) Saturn, b) Jowisz, c) Merkury

a) Neptun, b) Mars, c) Wenus

1 p. za kad prawidowo
rozpoznan planet;
razem 3 p.

4.

H = 90 (2326' j)
H = 90 (2326' 1) = 6534'

H = 90 j 2326'
H = 90 30 2326' = 3634'

1 p. za uycie prawidowego
wzoru, 1 p. za prawidowe
obliczenie; razem 2 p.

5.

a) F, b) P, c) P, d) F

a) F, b) P, c) F, d) P

1 p. za kade prawidowe
okrelenie; razem 4 p.

6.

kolejno: pnocno, pnocno, wschodzie,

zachodzie

kolejno: rwniku, 12, letnie, dusze

1 p. za kade dwa prawidowe uzupenienia; razem 2 p.

7.

Peryhelium punkt orbity, w ktrym

odlego Ziemi od Soca jest najmniejsza.

Aphelium punkt orbity, wktrym odlego

Ziemi od Soca jest najwiksza.

1 p. za podanie prawidowej
definicji

8.

1 p. za prawidowy wybr

9.

a) strefa midzyzwrotnikowa
b) P, F

a) strefa umiarkowana pnocna

b) F, P

1 p. za prawidow nazw
strefy, 1 p. za dwa prawidowe okrelenia; razem 2 p.

10.

360, 24, 15, ktow, staa

liniowa, szerokoci geograficznej, rwniku,

1669 km/h

1 p. za kade prawidowe
podkrelenie; razem 2 p.

11.

a) zamienie Ksiyca
b) C

a) zamienie Soca
b) B

1 p. za podanie prawidowej
nazwy, 1 p. za prawidowy
wybr; razem 2 p.

12.

np. odchylenie kierunku wiania wiatrw

(np. pasatw)

np. odchylanie kierunkw przebiegu prdw

morskich

1 p. za prawidowy przykad

13.

1955' 15 = 455'
1 4 minuty
1 60'
60' 240 sekund
1' 4 sekundy
455' 19 minut 40 sekund

2037' 15 = 537'
1 4 minuty
1 60'
60' 240 sekund
1' 4 sekundy
537' 20 minut i 148 sekund,
czyli 22 minuty i 28 sekund

1 p. za prawidowe
obliczenie

12.00 + 19 minut 40 sekund

Czas soneczny w Krakowie: 12.19 (40')

12.00 + 22 minuty i 28 sekund

Czas soneczny w Kielcach: 12.22 (28')

14.

1 p. za prawidowy wybr

15.

1 p. za prawidowy wybr

Klucz odpowiedzi

ab

Atmosfera
Oczekiwana odpowied

Nr
zad.

grupa a

grupa b

Kryterium punktowania

1.

1 p. za prawidowy wybr

2.

np. Asymetryczny ksztat magnetosfery jest

skutkiem oddziaywania wiatru sonecznego,
ktry spaszcza magnetosfer od strony Soca, arozciga j wkierunku przeciwnym.

np. Pasy Van Allena stanowi strefy puapek

magnetycznych wmagnetosferze, zatrzymujce czstki wiatru sonecznego.

1 p. za prawidowe
wyjanienie

3.

a) albedo, b) adwekcja, c) promieniowanie

cakowite, d) turbulencja

a) konwekcja, b) promieniowanie rozproszone,

c) radiacja, d) albedo

1 p. za kade dwa prawid

owe przyporzdkowania;
razem 2 p.

4.

2499 m n.p.m. 835 m n.p.m. = 1664 m

100 m 0,6C
1664 m x
x = 10C
10C 10C = 0C

1894 m n.p.m. 835 m n.p.m. = 1059 m

100 m 1C
1059 m x
x = 11C
5 + 10,6C = 15,6C

1 p. za prawidow warto
gradientu, 1 p. za prawidowe
obliczenie iwynik; razem 2 p.

5.

a) F, b) P, c) F, d) F

a) P, b) P, c) F, d) F

1 p. za kade prawidowe
okrelenie; razem 4 p.

6.

B E A C D

C B A E D

1 p. za dwie prawidowo wpisane litery, 2 p. za cztery; 3 p.

za prawidowo uzupeniony
schemat

7.

1 p. za prawidowe zaznaczenie

8.

a) cirrus, chmura pierzasta

b) A F, B F, C F, D P

a) cumulus, chmura kbiasta

b) A P, B F, C P, D P

1 p. za prawidow nazw
rodzaju chmury, 1 p.
za kade dwa prawidowe
okrelenia; razem 3 p.

9.

a) bora
b) kolejno: suchy, zimny, porywisty, wychodzenie, wyowego, Adriatykiem

a) bryza nocna (ldowa)

b) kolejno: ciepej, wybrzeach mrz (albo
wstrefie brzegowej duych zbiornikw
wodnych), podoa, dobowym, ldu,
morza

1 p. za prawidow nazw
wiatru, 1 p. za kade trzy
prawidowe uzupenienia;
razem 3 p.

10.

A. Alice Springs, zwrotnikowy suchy

B. Trondheim, umiarkowany chodny morski
C. AmundsenScott, biegunowy

A. Miami, zwrotnikowy wilgotny

B. Godthab, podbiegunowy
C. Ateny, podzwrotnikowy rdziemnomorski

1 p. za kady prawidowo
podpisany klimatogram;
razem 3 p.

11.

a) opady orograficzne, b) opady frontalne

a) mga adwekcyjna, b) mga radiacyjna

1 p. za kad prawidow
nazw; razem 2 p.

12.

1 p. za prawidowy wybr

Klucz odpowiedzi

ab

Hydrosfera
Oczekiwana odpowied

Nr
zad.

grupa a

grupa b

Kryterium punktowania

1.

1 p. za prawidowy wybr

2.

a) P, b) F, c) F, d) P

a) F, b) P, c) P, d) F

1 p. za kade prawidowe
okrelenie; razem 4 p.

3.

a) morze midzywyspowe
b) morze oddzielone od otwartego oceanu
wyspami iarchipelagami
c) np. Flores, Banda

a) morze midzykontynentalne
b) morze powstae wmiejscu spkania
skorupy ziemskiej, pooone midzy
dwoma kontynentami
c) np. Morze Czerwone

1 p. za kad prawidow
odpowied; razem 3 p.

4.

ograniczona, mae, znaczne, Morze Czerwone

niewielkie, due, niski, Morze Batyckie

1 p. za kade dwa prawidowe

podkrelenia; razem 2 p.

5.

a) 1. Prd Norweski, 2. Prd Kanaryjski,

3. Prd Agulhas, 4. Prd Peruwiaski;
podkrelone: Prd Kanaryjski,
Prd Peruwiaski
b) Ciepy Prd Norweski powoduje wzrost
temperatury powietrza izwikszenie opadw atmosferycznych na wybrzeach,
ktre opywa.

a) 1. Prd Peruwiaski, 2. Prd Zatokowy

(Golfsztrom), 3. Prd Brazylijski, 4. Prd
Kanaryjski; podkrelone: Prd Zatokowy,
Prd Brazylijski
b) Zimny Prd Peruwiaski powoduje obnienie temperatury powietrza oraz zmniejszenie opadw atmosferycznych na wybrzeach, ktre opywa.

1 p. za kad prawidow
odpowied; razem 3 p.

6.

b, d

a, b

1 p. za dwa prawidowe
podkrelenia

7.

np. Pywy syzygijne zachodz, gdy Ziemia,

Soce iKsiyc ustawi si wjednej linii.
Taka sytuacja wystpuje wczasie nowiu
ipeni Ksiyca. Tego rodzaju pywy osigaj
najwiksze amplitudy.

np. Pywy kwadraturowe zachodz, gdy

Soce iKsiyc ustawi si wzgldem Ziemi
pod ktem prostym. Taka sytuacja wystpuje
wIiIII kwadrze Ksiyca. Tego rodzaju pywy
osigaj niskie amplitudy.

1 p. za prawidow
charakterystyk

8.

A. Kongo, deszczowy rwnikowy

B. Jukon, nieny

A. Wisa, deszczowo-nieny
B. Ganges, deszczowy monsunowy

1 p. za kady prawidowo
opisany wykres; razem 2 p.

9.

a) polodowcowe rynnowe
b) kolejno: erozyjnej, dugie, du, Hacza

a) polodowcowe morenowe
b) kolejno: ldold, moreny dennej, pytkie,
niardwy

1 p. za prawidow nazw
typu jeziora, 1 p. za kade
dwa prawidowe uzupenienia;
razem 3 p.

10.

B E A C D

A E B D C

1 p. za dwa prawidowe
uzupenienia, 2 p. za cztery
prawidowe uzupenienia,
3 p. za cay prawidowo
uzupeniony schemat

11.

a) P, b) P, c) F

a) F, b) F, c) P

1 p. za prawidowe okrelenia; razem 3 p.

12.

a) lodowiec alpejski (dolinny)

b) lodowiec piedmontowy (podgrski)

a) lodowiec himalajski (dendryczny)

b) lodowiec fieldowy (norweski)

1 p. za kad prawidow
nazw typu lodowca;
razem 2 p.

13.

1 p. za prawidowy wybr

14.

pooenie wzgldem form terenu

rodzaj przewodw wyprowadzajcych wod

na powierzchni terenu

1 p. za prawidowe okrelenie
kryterium podziau

Klucz odpowiedzi

ab

Wntrze Ziemi. Procesy endogeniczne

Oczekiwana odpowied

Nr
zad.

grupa a

grupa b

Kryterium punktowania

1.

a) powierzchnia niecigoci Moho,

b) jdro Ziemi, c) astenosfera,
d) warstwa perydotytowa

a) jdro wewntrzne, b) powierzchnia

niecigoci Conrada, c) powierzchnia
niecigoci WiechertaGutenberga,
d) skorupa kontynentalna

1 p. za kade dwa
prawidowe przyporzdkowania; razem 2 p.

2.

1C 33 m
xC 1500 m
x = 45C
Temperatura na gbokoci 1500 m wynosi
45C.

1C 33 m
xC 900 m
x = 27C
Temperatura na gbokoci 900 m wynosi
27C.

1 p. za przyjcie odpowiedniej wartoci stopnia

geotermicznego, 1 p. za prawidowe obliczenia i wynik;
razem 2 p.

3.

1 p. za prawidowy wybr

4.

Paleontologia to nauka zajmujca si organizmami ywymi wystpujcymi w minionych

epokach geologicznych.

Stratygrafia to nauka badajca wiek ska oraz

ich wystpowanie w czasie i przestrzeni.

1 p. za prawidowe
wyjanienie

5.

c, d

b, d

1 p. za dwa prawidowe
podkrelenia

6.

Od dou tabeli:
okresy jura, kreda
epoki dolny, grny, dolna, grna

Od dou tabeli:
okresy paleogen, neogen
epoki paleocen, oligocen, pliocen, holocen

1 p. za kade dwa prawidowe

uzupenienia; razem 3 p.

7.

a) D, b) C, c) B, d) A

a) D, b) A, c) B, d) C

1 p. za kade prawidowe
przyporzdkowanie;
razem 4 p.

8.

a) Sajany, Ataj
b) Wogezy, Harz
c) Andy, Kaukaz

a) Gry Kaledoskie, Gry Skandynawskie

b) Ardeny, Masyw Czeski
c) Kordyliery, Himalaje

1 p. za kade dwa prawid

owe przyporzdkowania;
razem 3 p.

9.

a) gry fadowe
b) kolejno: fadow, kolizji, Andy, subdukcji

a) gra wulkaniczna
b) kolejno: wysp, wulkanicznej, pyt litosfery,
plamami gorca

1 p. za prawidow nazw
typu gr, 1 p. za kade dwa
prawidowe okrelenia;
razem 3 p.

10.

A. sille
B. lopolit

A. lakolit
B. dajka

1 p. za kade dwa prawidowe

podpisy; razem 2 p.

11.

podzia ze wzgldu na ksztat wulkanu

podzia ze wzgldu na rodzaj produktw

erupcji

1 p. za podanie prawidowego
kryterium

12.

a) F, b) P, c) F, d) P

a) F, b) P, c) F, d) P

1 p. za kade prawidowe
okrelenie; razem 4 p.

13.

np. Powstaj w wyniku ruchu pyt litosfery, s

najczstsze i najsilniejsze.

np. Powstaj w wyniku zapadania si stropw

jaski na obszarach krasowych lub chodnikw w kopalniach na terenach grniczych.

1 p. za prawidow
charakterystyk

14.

1 p. za prawidowy wybr

15.

a) P, b) F, c) P, d) F

a) F, b) P, c) F, d) F

1 p. za kade prawidowe
okrelenie; razem 4 p.

Klucz odpowiedzi

ab

Procesy egzogeniczne
Oczekiwana odpowied

Nr
zad.

grupa a

grupa b

Kryterium punktowania

1.

a) uwglanowienie, b) wietrzenie insolacyjne,

c) zamrz, d) rozpad ziarnisty

a) wietrzenie solne, b) wietrzenie ilaste,

c) uwadnianie, d) eksfoliacja

1 p. za dwa prawidowo
przyporzdkowane terminy,
2 p. za wszystkie prawidowo
przyporzdkowane terminy

2.

a) M, b) D, c) D

a) D, b) M, c) M

1 p. za prawidowe wykonanie
caego zadania

3.

duym, mniej, wiksz, wgbna, dna,

V-ksztatnej

wzrasta, maleje, mniejsze, grnym, wnurcie,

meandry

1 p. za kade dwa prawidowe

podkrelenia; razem 3 p.

4.

a) lejki krasowe
b) Powstaj wwyniku intensywnego rozpuszczania ska na powierzchni lub zapadania
si podziemnych pustek krasowych.

a) stalaktyt
b) Powstaje wskutek wytrcania si wglanu wapnia zwody ciekajcej po stropie
jaskini.

1 p. za prawidow nazw
formy, 1 p. za prawidowe
wyjanienie genezy; razem
2 p.

5.

1 p. za prawidowy wybr

6.

A. koryto, B. terasa nadzalewowa, C. dolina

A. oysko, B. zbocze doliny,

C. terasa zalewowa

1 p. za podanie trzech
prawidowych nazw

7.

1 p. za prawidowy wybr

8.

a) muton (baraniec)
b) Powsta wwyniku egzaracji (obienia
podoa) ska ornej odpornoci
na erozj.

a) dolina U-ksztatna
b) Powstaa na skutek detrakcji iegzaracji
ska podoa doliny V-ksztatnej, ktra
ulega pogbianiu iposzerzaniu.

1 p. za kade prawidowo
wykonane polecenie;
razem 2 p.

9.

sandr, kem

rynna polodowcowa, pradolina

1 p. za dwa prawidowe
podkrelenia

10.

a) deflacja, b) ripplemarki,
c) wydma gwiadzista, d) jardangi

a) saltacja, b) korazja, c) graniaki wiatrowe,

d) misy (niecki) deflacyjne

1 p. za kady prawidowy
termin; razem 4 p.

11.

a) P, b) F, c) F, d) P

a) F, b) P, c) P, d) F

1 p. za kade prawidowe
okrelenie; razem 4 p.

12.

a) A. wybrzee fiordowe, B. wybrzee

lagunowe, C. wybrzee zalewowe
b) Wybrzee fiordowe powstao wwyniku
zalania przez morze dolin polodowcowych.

a) A. wybrzee dalmatyskie, B. wybrzee

szkierowe, C. wybrzee riasowe
b) Wybrzee dalmatyskie powstao wwyniku
czciowego zalania przez morze silnie
rozczonkowanych grzbietw grskich.

1 p. za podanie trzech
prawidowych nazw typw
wybrzey, 1 p. za prawidowe wyjanienie genezy;
razem 2 p.

13.

np. Typ klimatu wpywa na rodzaj itempo

wietrzenia ksztatujcego powierzchni Ziemi.
Wiatr jest czynnikiem rzebotwrczym
zarwno niszczy podoe, jak ibuduje formy
terenu.

np. Wody pynce eroduj podoe,

powoduj powstanie dolin V-ksztatnych.
Wody morskie modeluj wybrzea.

1 p. za prawidowy przykad

Klucz odpowiedzi

ab

Gleby. Biosfera
Oczekiwana odpowied

Nr
zad.

grupa a

grupa b

Kryterium punktowania

1.

1 p. za prawidowy wybr

2.

a) F, b) F, c) P, d) F

a) F, b) P, c) F, d) P

1 p. za kade prawidowe
okrelenie; razem 4 p.

3.

np. yzno to naturalna zdolno gleby

do zaspokajania yciowych potrzeb rolin.
Natomiast urodzajno to zdolno nabyta modyfikowana rolnicz dziaalnoci
czowieka. Zatem nawet mao yzne gleby,
odpowiednio uprawiane inawoone, mog
przynosi wysokie plony.

np. Niewaciwa dziaalno rolnicza (le

prowadzone melioracje, zbyt intensywne
nawoenie, niewaciwa orka) zwikszaj
intensywno erozji gleby oraz powoduj jej
jaowienie. Prawidowa orka iwaciwe zabiegi agrotechniczne sprzyjaj rozwojowi gleby.

1 p. za prawidowe
wyjanienie

4.

1 p. za prawidowy wybr

5.

1 p. za prawidowy wybr

6.

a) A. czarnoziemy, B. mady
b) A. strefowa, B. astrefowa

a) A. gleby brunatne, B. gleby grskie

b) A. strefowa, B. astrefowa

1 p. za kade prawidowo
wykonane polecenie;
razem 2 p.

7.

Gleby bielicowe s typowe dla obszarw

oklimacie umiarkowanym chodnym. Wystpuj na utworach polodowcowych (np. piaskach, wirach), wstrefie lasw iglastych.

Czarnoziemy s typowe dla obszarw oklimacie umiarkowanym ciepym kontynentalnym. Powstaj na utworach lessowych, przy
udziale rolinnoci trawiastej.

1 p. za prawidowe okrelenie
warunkw

8.

a) wilgotny las rwnikowy, b) strefa klimatw

rwnikowych, c) np. mahoniowec, drzewo
hebanowe, storczyki, d) czerwonote gleby
ferralitowe

a) makia, b) strefa klimatw podzwrotnikowych (typ rdziemnomorski), c) np. db

korkowy, sosna pinia, oliwka, d) gleby cynamonowe

1 p. za kade prawidowo
wykonane polecenie;
razem 4 p.

9.

np. Pitro turni ilodowcw wAndach wystpuje niej ni wHimalajach. WAndach nie
wystpuje pitro lasw iglastych. Pitro
wiecznie zielonych lasw siga wyej ni
odpowiednik tego pitra wHimalajach.

np. Liczba piter klimatyczno-rolinnych

wGrach Skandynawskich jest mniejsza ni
wAndach. Pitro turni wGrach Skandynawskich wystpuje zdecydowanie niej ni
wAndach. Pionowa rozpito lasw mieszanych wGrach Skandynawskich jest zdecydowanie mniejsza ni wAndach.

1 p. za dwa prawidowe
wnioski, 2 p. za trzy prawid
owe wnioski

10.

1 p. za prawidowy wybr

11.

1. litoral, 2. pelagial, 3. epipelagial, 4. abisal

1. batial, 2. hadal, 3. epipelagial,

4. batypelagial

1 p. za kade dwie prawidowe

nazwy; razem 2 p.

12.

Strefa monsunowa herbata ibawena,

bambusy.
Tajga wierk zwyczajny imodrzew,
wieloletnia zmarzlina, torfowiska.
Sawanna Masajowie, baobaby iakacje,
pora sucha ideszczowa.

Selwa intensywne wietrzenie chemiczne,

brak pr roku.
Tundra brzoza karowata, Eskimosi.
Step ostnica, pioun, czarnoziem.

1 p. za prawidowe przyporzdkowanie cech do kadej

ze stref; razem 3 p.