Professional Documents
Culture Documents
Kierunek: Politologia
Poznań 2000
Plan pracy
Wstęp
Zakończenie.
Bibliografia.
W historii Polski powojennej wyróżnić można kilka etapów kształtowania się aparatu
administracji terenowej. Ich granice czasowe wyznaczają reformy zmieniające w sposób
istotny bądź to kompetencje poszczególnych organów, bądź całą strukturę aparatu
administracyjnego.
Dalsze etapy reformy administracyjnej przygotowane były w latach 1991 – 93. opracowano
wtedy i skierowano do Sejmu projekty reformy powiatowej, mapę powiatową i warianty
nowej mapy wojewódzkiej oraz ponad 150 projektów ustawodawczych.
Przez cztery lata rządów postkomunistycznych trwał zastój. Zahamowano prace nad reformą
terytorialną. Dopiero w latach 1996 – 97 przyjęto dwie ustawy reformujące zasady
funkcjonowania rządu, odkładając do początku 1999roku wejście w życie ustawy o
działaniach administracji rządowej.
Gdy jesienią 1997 roku władzę w Polsce objęła z powrotem koalicja partii solidarnościowych
rząd Jerzego Buzka jako swoją misję przyjął wyzwanie naprawy państwa. Oznaczało to wolę
przebudowy ustroju administracyjnego po to, by na tej podstawie zreformować i uzdrowić
liczne dziedziny życia publicznego.
2) ustawa z dnia 5 czerwca 1998 roku o samorządzie powiatowym (Dz. U. Nr 91, poz. 578)
4) ustawa z dnia 1 lipca 1998 roku o zmianie niektórych ustaw określających kompetencje
organów administracji publicznej ( Dz. U. Nr 106, poz. 668)
5) ustawa z dnia 16 lipca 1998 roku. Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i
sejmików wojewódzkich ( Dz. U. Nr 95, poz. 602)
6) ustawa z dnia 24 lipca 1998 roku o wejściu w życie ustawy o samorządzie województwa
oraz ustawy o administracji rządowej w województwie (Dz. U. Nr 99, poz. 631)
8) ustawa z dnia 24 lipca 1998 roku o zmianie niektórych ustaw określających kompetencje
organów administracji publicznej – w związku z reformą ustrojową państwa (Dz. U. Nr 106,
poz. 668) zwana dalej ustawą kompetencyjną;
11) ustawa z 26 listopada 1998 roku o finansach publicznych (Dz. U. Nr 155, poz. 10140
12) ustawa z 29 grudnia 1998 roku o zmianie niektórych ustaw w związku z wdrożeniem
reformy ustrojowej państwa (Dz. U. Nr 162, poz.1126), w której dokonano m. in. zmiany
ustawy o samorządzie terytorialnym, noszącej od 1 stycznia 1999 roku tytuł „ ustawa o
samorządzie gminnym” oraz kodeksu postępowania administracyjnego.
Ponadto w drodze odrębnych nowelizacji zmieniono kolka innych ustaw ustrojowych, w tym
w szczególności o regionalnych izbach obrachunkowych (ustawa z 18 grudnia 1998 roku –
Dz. U. Nr 160, poz. 1062) i o samorządowych kolegiach odwoławczych (ustawa z grudnia
1998 roku – Dz. U. Nr 162, poz. 1124).
- klauzula korporacyjna11,
Decentralizacja terytorialna nie jest zatem, w świetle art. 15 ust. 1 Konstytucji, żadnym
szczególnym przywilejem społeczności lokalnych i regionalnych, lecz podstawową zasadą
ustrojową Rzeczypospolitej. Funkcję w stosunku do niej pierwotną, bo podstawową, spełnia
klauzula korporacyjna „ Wspólnota samorządowa „ jest związkiem publiczno prawnym osób
zamieszkujących daną jednostkę terytorialną. Decentralizacja terytorialna dotyczy nie tylko
porządku prawnego i administracyjnego, lecz odnosi się do społeczności lokalnych i
regionalnych i dotyczy w związku z tym również zasad wykonywania władzy politycznej13.
Klauzula korporacyjna ma swoją konsekwencję w postaci podmiotowości publicznoprawnej
jednostek samorządu terytorialnego, które wykonują przypisane im zadania publiczne „ w
imieniu własnym i na własną odpowiedzialność14.
Z powodu dyskusji w sprawie powiatów, która się toczyła przez kilka lat, w konstytucji nie
wymieniono, poza gminą, żadnych innych nazw jednostek samorządu terytorialnego,
pozostawiając ich ustalenie do ustawy zwykłej, razem z rozstrzygnięciem kształtu podziału
administracyjnego państwa15.
Zasada pomocniczości rozumiana jako zasada organizacji państwa posiada dwa aspekty:
Polska jest krajem w którym pełną i wyłączną suwerenność posiada państwo jako całość, zaś
jednostki samorządu terytorialnego, nawet te ukształtowane na najwyższym stopniu podziału
terytorialnego, czyli województwa, nie mają żadnych atrybutów, charakterystycznych dla
państwa federalnego lub państwa, w którym występują regiony autonomiczne jak np. własne
konstytucje, ustawodawstwo, parlament, system sądowniczy etc.
· jeden i jednolity system prawny tworzony przez Sejm i Senat jako jedyne konstytucyjne
organy ustawodawcze23,
Podstawowy charakter gminy wyraża się w podwójnym domniemaniu jej kompetencji: jest
ona właściwa we wszystkich sprawach publicznych o znaczeniu lokalnym, nie zastrzeżonych
na rzecz innych podmiotów, co rozstrzyga w przypadku ewentualnej konkurencji z powiatem.
Ponadto gmina jest także właściwa w zakresie wszystkich zadań samorządu terytorialnego nie
zastrzeżonych dla innych jednostek samorządu40, co z kolei jest istotne, zwłaszcza dla
dużych miast, w relacjach z samorządem województwa.
Zadania powiatów.
Wszystkie sprawy lokalne, które nie są realizowane przez gminy, w tym zwłaszcza te zadania
administracyjne i z zakresu usług publicznych, których zasięg jest ponadgminne (przekracza
obszar przeciętnej gminy), otrzymuje do wykonywania samorząd powiatowy.
Powiat otrzymał ponadto część zadań z zakresu policji, służb inspekcji i nadzorów:
- inspekcji nasiennej.
Ponadto organy powiatu (analogicznie jak gminy uzyskują uprawnienia wobec różnych służb
i inspekcji w zakresie stanu bezpieczeństwa na terenie powiatu.
Ustawa kompetencyjna wprowadziła wiele nowych rozwiązań, które choć ulegną jeszcze w
przyszłości licznym uzupełnieniom i modyfikacją dają także gminom i powiatom określone
narzędzia aktywnego wpływu na politykę rozwoju regionalnego.
d) subwencja ogólna;
- subwencja ogólna;
- subwencja ogólna,
Zakończenie
Obecna reforma musi być traktowana jako bardzo ważny, ale pierwszy krok w łańcuchu
przeobrażeń ustrojowych. Nie istnieje nic takiego, jak „ ostateczny model ustroju”. Każdy
stan ustroju jest bowiem stanem przejściowym, odpowiadającym aktualnym potrzebom i
możliwościom społeczeństwa. Jest więc oczywiste, że w ciągu najbliższych lat będą
dokonywane dalsze zmiany w obecnie przyjętych ustawach i regulacjach prawnych, gdyż i
nasza gospodarka i my sami będziemy się rozwijać. Będą powstawać nowe potrzeby, jak i
wzrastać możliwości ich zaspokojenia.
Nie należy zjawiska stałej ewolucji norm traktować jako negatywnej oceny obecnych reform.
Ponieważ funkcjonowanie państwa zależy od zachowań ludzi.
Bibliografia:
Janowski M. Podstawowe założenia reformy ustrojowej w Polsce, Mat. szk. RAP, zesz. nr 1
Stec M. Ustrój terytorialny administracji publicznej w Polsce Mat. szk RAP, zesz. nr 1
Stec M. Podział zadań i kompetencji w nowym ustroju terytorialnym Polski Mat. szk. RAP,
zesz. nr 2
Stępień J., Głowacka – Mazur D. Podział terytorialny kraju Mat. szk. RAP, zesz. nr 1
6 Likwidacja powiatów jak okazało się później, miała charakter formalny, w rezultacie
bowiem zadania dawnych powiatów wykonywały rejony administracyjne, w których działały
organy administracji ogólnej (przyp. autora)
21 wewnątrz regionalnej
26 J. Panejko Geneza i podstawy samorządu europejskiego, Paryż 1926, s. 36, 38, 41.
33 Gmina wykonuje wszystkie zadania samorządu terytorialnego nie zastrzeżone dla innych
jednostek samorządu
53 Art. 7 ust. 8
54 Art. 7 ust. 5
56 Art. 7 ust. 3
59 W. Tomaszewski Treści.......s.27
60 Tamże s.23
62 Prawo o stowarzyszeniach ( Dz. U. Nr20 poz. 104, z 1990 r. Nr 14, poz.86, z 1996 r.
64 Tamże s. 33
68 Art. 4 ust. 11
77 Art. 4 ust. 16 u.os.p., art. 35 ust. 2,3 u.os.p., art. 36 ust. 2 u.os.p.
81 G. Kęsicka Program rozwoju regionalnego, Mat. Szk. RAP, zesz. nr 10, str. 58 - 59
89 W. Tomaszewski Treści...s. 29
98 Art. 11 tamże
99 Art. 11 tamże