Projekt z dnia 12 grudnia 2014 r.

U S T AWA
z dnia ........................ 2015 r.
o nieodpatnej pomocy prawnej i informacji prawnej
Rozdzia 1.
Przepisy oglne
Art. 1. 1. Ustawa okrela zasady udzielania nieodpatnej pomocy prawnej i informacji
prawnej.
2. Ustawa nie dotyczy reprezentacji w postpowaniach prowadzonych na podstawie
odrbnych ustaw.
3. Udzielanie nieodpatnej pomocy prawnej i informacji prawnej jest zadaniem
z zakresu administracji rzdowej.
Art. 2. 1. Jednostki samorzdu terytorialnego mog wykonywa zadanie publiczne, o
ktrym mowa w art. 1 ust. 3, take jako zadanie wasne.
2. Jednostki samorzdu terytorialnego mog wspiera organizacje pozarzdowe
wyspecjalizowane w poradnictwie prawnym.
3. Niniejsza ustawa nie zwalnia organw administracji publicznej od wykonywania
okrelonych w ustawach zada w zakresie poradnictwa prawnego.
4. Niniejsza ustawa nie ogranicza dziaalnoci innych podmiotw w zakresie
wiadczenia poradnictwa prawnego, w szczeglnoci z zakresu prawa rodzinnego i
opiekuczego, zabezpieczenia spoecznego, ochrony praw lokatorw, o ktrym mowa w
ustawie z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy spoecznej (Dz. U. z 2013 r. poz. 182, z pn.
zm1.), oraz z zakresu prawa podatkowego i dziaalnoci gospodarczej.
Rozdzia 2.
Nieodpatna pomoc prawna
Art. 3. 1. Nieodpatna pomoc prawna, zwana dalej pomoc prawn, przysuguje
osobie fizycznej, zwanej dalej osob uprawnion:

Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostay ogoszone w Dz. U. z 2013 r. poz. 509 i 1650
oraz z 2014 r. poz. 567, 598, 1004, 1146 i 1188.

1) ktrej w okresie roku poprzedzajcego zwrcenie si o udzielenie pomocy prawnej

zostao przyznane wiadczenie z pomocy spoecznej na podstawie ustawy z dnia 12 marca
2004 r. o pomocy spoecznej lub
2) ktra spenia warunki do przyznania wiadczenia, o ktrym mowa w pkt 1, i zachodzi
co najmniej jedna z okolicznoci, wymienionych w ust. 5.
2. Pomoc prawna nie przysuguje osobie, wobec ktrej w okresie, o ktrym mowa
w ust. 1, wydano ostateczn decyzj uchylajc decyzj o przyznaniu wiadczenia z pomocy
spoecznej lub ostateczn decyzj o zwrocie nienalenie pobranego wiadczenia.
3. Prawo do pomocy prawnej wykazuje si w przypadku osoby uprawnionej:
1)

o ktrej mowa w ust. 1 pkt 1 przez przedoenie oryginau albo odpisu decyzji
administracyjnej, o ktrej mowa w art. 106 ust. 1, lub zawiadczenia na okoliczno
udzielenia wiadczenia, o ktrym mowa w art. 106 ust. 2 ustawy z dnia 12 marca 2004 r.
o pomocy spoecznej, z zastrzeeniem ust. 5;

2) o ktrej mowa w ust. 1 pkt 2 przez zoenie owiadczenia, o ktrym mowa w ust. 5.
4. Osoba uprawniona, o ktrej mowa w ust. 3 pkt 1, zwracajc si o udzielenie pomocy
prawnej, skada pisemne owiadczenie, i nie zachodzi adna z okolicznoci wymienionych
w ust. 2.
5. Prawo do pomocy prawnej wykazuje si wycznie na podstawie pisemnego
owiadczenia osoby uprawnionej w nastpujcych przypadkach:
1) w czasie trwania stanu nadzwyczajnego na obszarze na ktrym zosta wprowadzony;
2) w sytuacji wystpienia klski ywioowej, katastrofy naturalnej lub awarii technicznej,
zagraajcych osobie uprawnionej;
3) w razie sytuacji kryzysowej, zdarzenia losowego lub innej sytuacji nie cierpicej zwoki,
wymagajcych natychmiastowego udzielenia pomocy prawnej.
6. Owiadczenie, o ktrym mowa w ust. 5, zawiera deklaracj osoby uprawnionej, i
spenia warunki do przyznania wiadczenia z pomocy spoecznej oraz e zachodzi co
najmniej jedna z okolicznoci, wymienionych w ust. 5.
7. Owiadczenia, o ktrych mowa w ust. 4 i 5, skada si pod rygorem
odpowiedzialnoci karnej za skadanie faszywych zezna. Skadajcy owiadczenie jest
obowizany do zawarcia w nich klauzuli nastpujcej treci: Jestem wiadomy
odpowiedzialnoci karnej za zoenie faszywego owiadczenia.. Klauzula ta zastpuje
pouczenie organu o odpowiedzialnoci karnej za skadanie faszywych zezna.

8. Wzory owiadcze, o ktrych mowa w:

1) ust. 4 - okrela zacznik nr 1 do ustawy;
2) ust. 5 - okrela zacznik nr 2 do ustawy.
9. Owiadczenia, o ktrych mowa w ust. 4 i 5, przechowuje si w warunkach
uniemoliwiajcych dostp osb trzecich.

Art. 4. 1. Pomoc prawna polega na:

1)

poinformowaniu

osoby

uprawnionej

obowizujcym

stanie

prawnym,

o przysugujcych jej uprawnieniach lub o spoczywajcych na niej obowizkach;

2) wskazaniu osobie uprawnionej sposobu rozwizania dotyczcego jej problemu prawnego;
3)

pomocy

sporzdzeniu

wymagajcego

wiedzy

prawniczej

projektu

pisma

w zakresie niezbdnym do udzielenia pomocy, o ktrej mowa w pkt 1 i 2,

z wyczeniem pism procesowych w postpowaniach przygotowawczym lub sdowym
i pism w postpowaniu sdowoadministracyjnym;
4)

sporzdzeniu projektu pisma procesowego o zwolnienie od kosztw sdowych lub

o ustanowienie penomocnika z urzdu.
2. Pomoc prawna nie obejmuje spraw z zakresu prawa podatkowego, celnego,

dewizowego, handlowego i dziaalnoci gospodarczej, z wyjtkiem rozpoczynania tej

dziaalnoci.
3. Udzielona pomoc prawna nie stanowi przychodu w rozumieniu przepisw o podatku
dochodowym od osb fizycznych.
Art. 5. Pomocy prawnej udziela osobicie adwokat lub radca prawny.
Art. 6. Adwokat lub radca prawny moe odmwi udzielenia pomocy prawnej tylko
z wanych powodw, o ktrych informuje osob uprawnion. W tym przypadku adwokat lub
radca prawny wskazuje innego adwokata lub radc prawnego udzielajcego pomocy prawnej
na obszarze powiatu.
Art. 7. Zadanie polegajce na udzielaniu pomocy prawnej jest zadaniem zleconym
z zakresu administracji rzdowej realizowanym przez powiat.
Art. 8. 1. Powiat zawiera porozumienie z gminami na obszarze tego powiatu w sprawie
wykonywania

zadania

w szczeglnoci:

polegajcego

na

udzielaniu

pomocy

prawnej,

okrelajce

1) gminne lub powiatowe jednostki organizacyjne, w ktrych bd usytuowane punkty

pomocy prawnej;
2) harmonogram wskazujcy dni i godziny, w ktrych bdzie udzielana pomoc prawna;
3) zasady wsppracy w zakresie zapewnienia warunkw lokalowych adwokatom
i radcom prawnym udzielajcym pomocy prawnej.
2. W porozumieniu uwzgldnia si, e kwota bazowa, o ktrej mowa w art. 23 ust. 2,
odpowiada miesicznemu kosztowi ponoszonemu na wynagrodzenie za udzielanie pomocy
prawnej w przecitnym wymiarze 5 dni w tygodniu przez co najmniej 4 godziny dziennie
oraz to, e liczba punktw pomocy prawnej nie moe by mniejsza ni warto mnonika
sucego ustaleniu wysokoci dotacji przypadajcej danemu powiatowi.
3. Starosta udostpnia dane, o ktrych mowa w ust. 1 pkt 1 i 2, w Biuletynie Informacji
Publicznej.
Art. 9. 1. Powiat corocznie zawiera z okrgow rad adwokack i rad okrgowej izby
radcw prawnych waciwymi dla siedziby wadz powiatu porozumienie w sprawie
udzielania pomocy prawnej na obszarze powiatu, okrelajce w szczeglnoci:
1) liczb adwokatw i radcw prawnych, ktrzy bd udziela pomocy prawnej na obszarze
powiatu, z uwzgldnieniem potrzeby zapewnienia rwnomiernego udziau adwokatw
i radcw prawnych w wykonywaniu tego zadania;
2) zobowizanie dziekanw okrgowej rady adwokackiej i rady okrgowej izby radcw
prawnych

do

imiennego

wskazywania

adwokatw

radcw

prawnych,

z ewentualnym wskazaniem preferowanych dziedzin prawa, wyznaczonych do

udzielania pomocy prawnej w ramach harmonogramu, o ktrym mowa w art. 8 ust. 1
pkt 2;
3) szczegowe zasady wynagradzania adwokatw i radcw prawnych udzielajcych pomocy
prawnej.
2. W przypadku niezawarcia porozumienia, o ktrym mowa w ust. 1, do dnia
30 listopada roku poprzedzajcego rok obowizywania porozumienia, waciwy wojewoda
powierza wykonanie tego zadania powiatowi ssiedniemu, wybranego w szczeglnoci
z uwzgldnieniem atwych pocze komunikacyjnych dla mieszkacw danego powiatu.
3. W przypadku, o ktrym mowa w ust. 2, porozumienie moe by zawarte z okrgow
rad adwokack i rad okrgowej izby radcw prawnych waciwymi dla siedziby wadz
danego powiatu, powiatu ssiedniego albo obu powiatw.

Art. 10. Adwokat i radca prawny udziela pomocy prawnej na podstawie umowy
zawartej z powiatem.
Art. 11. 1. Adwokat i radca prawny dokumentuje kady przypadek udzielenia pomocy
prawnej w zakresie danych dotyczcych czasu trwania, przedmiotu i formy pomocy prawnej.
2. Dokumentacj okrelon w ust. 1 i art. 3 ust. 9 przekazuje si starocie do dziesitego
dnia nastpnego miesica kalendarzowego.
Art. 12. Starosta przekazuje Ministrowi Sprawiedliwoci, nie pniej ni do koca
pierwszego kwartau roku nastpnego, informacj o wykonaniu zadania polegajcego na
udzielaniu pomocy prawnej.
Art. 13. 1. Minister Sprawiedliwoci okreli, w drodze rozporzdzenia:
1) szczegowe warunki i organizacj udzielania pomocy prawnej, w tym wymogi dotyczce
punktu pomocy prawnej;
2) niezbdne warunki, jakim powinno odpowiada porozumienie, o ktrym mowa
w art. 9;
3) niezbdne warunki, jakim powinna odpowiada umowa, o ktrej mowa w art. 10;
4) wymogi odnoszce si do dokumentowania udzielenia pomocy prawnej w zakresie danych
dotyczcych czasu trwania, przedmiotu i formy pomocy prawnej, w tym wzr karty
pomocy prawnej;
5) sposb sporzdzania i przekazywania informacji, o ktrej mowa w art. 12.
2. W rozporzdzeniu naley uwzgldni konieczno zapewnienia atwego dostpu osb
uprawnionych do adwokata lub radcy prawnego udzielajcego pomocy prawnej, zachowania
dyskrecji i ochrony danych osobowych, zapewnienia biecego korzystania z aktualnej bazy
aktw normatywnych, a take zapewnienia, by wymogi, o ktrych mowa w ust. 1 pkt 4,
i informacja, o ktrej mowa w ust. 1 pkt 5, byy jak najprostsze.
Rozdzia 3.
Nieodpatna informacja prawna
Art. 14. Nieodpatna informacja prawna, zwana dalej informacj prawn, przysuguje
osobom fizycznym.
Art. 15. Informacja prawna polega na poinformowaniu o obowizujcych aktach
normatywnych regulujcych przedstawione zagadnienie lub o sposobach uzyskania pomocy
prawnej lub innego rodzaju pomocy dotyczcej rozwizania problemw prawnych.

Art. 16. 1. Wojewoda prowadzi wojewdzkie centrum informacji prawnej wchodzce

w skad urzdu wojewdzkiego.
2. W wojewdzkim centrum informacji prawnej jest prowadzona obsuga infolinii, za
ktrej porednictwem udziela si informacji prawnej.
Art. 17. 1. Minister Sprawiedliwoci zapewnia organizacj i utrzymanie usugi
telekomunikacyjnej w zakresie infolinii wraz z usugami towarzyszcymi.
2. Usugi, o ktrych mowa w ust. 1:
1) wykorzystuj numer niegeograficzny;
2) zapewniaj przyjmowanie pocze telefonicznych inicjowanych na obszarze danego
wojewdztwa we waciwym wojewdzkim centrum informacji prawnej;
3) zapewniaj zachowanie cigoci funkcjonowania infolinii;
4) zapewniaj utrwalanie treci rozmw prowadzonych z uyciem infolinii;
5) zapewniaj, e koszt zainicjowania poczenia z infolini bdzie ponoszony przez osob
inicjujc poczenie;
6) zapewniaj moliwo odbierania pocze telefonicznych inicjowanych za pomoc
dowolnej krajowej sieci telekomunikacyjnej;
7) zapewniaj czytelne komunikaty gosowe dla inicjujcego poczenie.
3. Minister Sprawiedliwoci moe wystpi do Prezesa Urzdu Komunikacji
Elektronicznej z wnioskiem o przydzielenie numeracji infolinii.
4. Prezes Urzdu Komunikacji Elektronicznej, na wniosek, o ktrym mowa w ust. 3,
przydziela numeracj infolinii.
Art. 18. 1. Realizacj zadania polegajcego na udzielaniu informacji prawnej
w wojewdzkim centrum informacji prawnej wojewoda powierza organizacji pozarzdowej
wyanianej corocznie w otwartym konkursie ofert, o ktrym mowa w ustawie z dnia
24 kwietnia 2003 r. o dziaalnoci poytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z 2014 r.
poz. 1118 i 1146), zwanej dalej organizacj pozarzdow.
2. Jeeli w trybie okrelonym w ust. 1 nie zostanie wyoniona adna organizacja
pozarzdowa, wojewoda moe zleci udzielanie informacji prawnej innym podmiotom.
3. Powierzajc realizacj zadania, wymienionego w ust. 1, uwzgldnia si, e liczba
stanowisk obsugujcych infolini musi odpowiada miesicznej liczbie stawek kwoty
bazowej, od ktrej zaley wysoko dotacji udzielanej na dany rok budetowy, ustalonej
zgodnie z art. 24 ust. 2.

Art. 19. Kady przypadek udzielenia informacji prawnej dokumentuje si w zakresie

liczby informacji udzielonych w danym dniu, czasu trwania oraz przedmiotu informacji
prawnej. Dokumentacj przekazuje si wojewodzie do dziesitego dnia nastpnego miesica
kalendarzowego.
Art. 20. Wojewoda przekazuje Ministrowi Sprawiedliwoci, nie pniej ni do koca
pierwszego kwartau roku nastpnego, informacj o wykonaniu zadania polegajcego na
udzielaniu informacji prawnej.
Art. 21. 1. Minister Sprawiedliwoci, w porozumieniu z ministrem waciwym do spraw
administracji publicznej, okreli, w drodze rozporzdzenia:
1)

warunki,

jakie

powinna

spenia

organizacja

pozarzdowa

ubiegajca

si

o powierzenie zadania polegajcego na udzielaniu informacji prawnej;

2) szczegowe warunki udzielania informacji prawnej, w tym dzienny i tygodniowy wymiar
czasu, w ktrym jest ona zapewniona;
3) wymogi odnoszce si do dokumentowania udzielenia informacji prawnej dotyczce
przedmiotu udzielonej informacji, w tym wzr karty informacji prawnej;
4) sposb sporzdzania i przekazywania informacji, o ktrej mowa w art. 20.
2. W rozporzdzeniu naley uwzgldni konieczno zapewnienia atwego dostpu do
udzielajcego informacji prawnej, zachowania dyskrecji i ochron danych osobowych,
zapewnienia biecego korzystania z aktualnej bazy aktw normatywnych, a take bazy
adresw udzielania pomocy prawnej na terenie kraju, a take zapewnienia, by wymogi,
o ktrych mowa w ust. 1 pkt 3, i informacja, o ktrej mowa w ust. 1 pkt 4, byy jak
najprostsze.
Rozdzia 4.
Finansowanie pomocy prawnej i informacji prawnej
Art. 22. 1. Zadanie, o ktrym mowa w art. 7, jest finansowane z budetw wojewodw
przez udzielanie dotacji celowej powiatom.
2. Zadanie, o ktrym mowa w art. 16 ust. 2, jest finansowane z budetw wojewodw
przez udzielanie dotacji celowej podmiotom, o ktrych mowa w art. 18.
3. Koszty usug, o ktrych mowa w art. 17, ponosi Minister Sprawiedliwoci.
4. Wysoko dotacji, o ktrych mowa w ust. 1 i 2 jest ustalana corocznie przez Ministra
Sprawiedliwoci i przekazywana Ministrowi Finansw w trybie i terminach okrelonych

w przepisach dotyczcych prac nad projektem ustawy budetowej, w celu wczenia do

projektu ustawy budetowej na rok nastpny.
Art. 23. 1. Dotacja na finansowanie zadania, o ktrym mowa w art. 7, jest przeznaczana
wycznie na wynagrodzenia z tytuu umw, o ktrych mowa w art. 10.
2. Podstaw ustalenia wysokoci dotacji, o ktrej mowa w ust. 1, stanowi kwota
bazowa, ktrej wysoko okrela corocznie Minister Sprawiedliwoci .
3. Kwota dotacji, o ktrej mowa w ust. 1, stanowi dwunastokrotno iloczynu kwoty
bazowej i mnonika.
4. Mnonik oblicza si z dokadnoci do jednego miejsca po przecinku w ten sposb,
e liczb mieszkacw powiatu dzieli si przez 25 000, z zastrzeeniem, e nie moe on by
mniejszy ni 2 i wikszy ni 60. Mnonik wyraony w liczbie uamkowej zaokrgla si
w gr do liczby cakowitej, jeeli kocwka jest rwna lub wysza ni 5, lub w d jeeli
kocwka jest nisza ni 5. W przypadku, o ktrym mowa w art. 9 ust. 2, zdanie pierwsze
stosuje si odpowiednio.
Art. 24. 1. Dotacja na finansowanie zadania, o ktrym mowa w art. 16 ust. 2, jest
przeznaczana na pokrycie kosztw realizacji zadania przez organizacj pozarzdow lub inny
podmiot, o ktrym mowa w art. 18 ust. 2.
2. Wysoko dotacji, o ktrej mowa w ust. 1, udzielanej na dany rok budetowy, oblicza
si w ten sposb, e na kady 1 000 000 mieszkacw danego wojewdztwa przypada
dwanacie stawek kwoty bazowej, o ktrej mowa w art. 23 ust. 2, przy czym kady kolejny
rozpoczty milion zaokrgla si:
1) w gr do penego miliona, jeeli liczba mieszkacw przekracza 500 000;
2) w d do penego miliona, jeeli liczba mieszkacw wynosi do 500 000.
Jeeli liczba mieszkacw danego wojewdztwa nie przekracza 2 000 000, wysoko dotacji
wynosi 24 stawki kwoty bazowej.
Art. 25. 1. Minister Sprawiedliwoci corocznie okrela, w drodze rozporzdzenia,
wysoko kwoty bazowej, majc na wzgldzie limity wydatkw, o ktrych mowa w ust. 2.
2. W latach 2016-2025 maksymalny limit wydatkw budetu pastwa bdcy skutkiem
finansowym wejcia w ycie niniejszej ustawy wynosi 1 064 789 608 z, z tym, e
w poszczeglnych latach wyniesie odpowiednio:
1) 2016 r. 92 940 000 z;
2) 2017 r. 98 064 660 z;

3) 2018 r. 100 501 277 z;

4) 2019 r. 102 898 907 z;
5) 2020 r. 105 354 081 z
6) 2021 r. 107 868 179 z;
7) 2022 r. 110 442 615 z;
8) 2023 r. 112 968 995 z;
9) 2024 r. 115 553 482 z;
10) 2025 r. 118 197 412 z.
Rozdzia 5.
Przepisy zmieniajce
Art. 26. W ustawie z dnia 26 maja 1982 r. - Prawo o adwokaturze (Dz. U. z 2014 r.
poz. 635 i 993) w art. 3 w ust. 1 dodaje si pkt 7 w brzmieniu:
7) wspdziaanie z jednostkami samorzdu terytorialnego w zapewnianiu udzielania
nieodpatnej pomocy prawnej..
Art. 27. W ustawie z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz. U. z 2014 r. poz. 637
i 993) w art. 41 dodaje si pkt 7 w brzmieniu:
7) wspdziaanie z jednostkami samorzdu terytorialnego w zapewnianiu udzielania
nieodpatnej pomocy prawnej..
Art. 28. W ustawie z dnia 4 wrzenia 1997 r. o dziaach administracji rzdowej (Dz. U.
z 2013 r. poz. 743, z pn. zm2.) w art. 24 w ust. 1 dodaje si pkt 5 w brzmieniu:
5) nieodpatnej pomocy prawnej i informacji prawnej..
Art. 29. W ustawie z dnia 24 kwietnia 2003 r. o dziaalnoci poytku publicznego
i o wolontariacie (Dz. U. z 2014 r. poz. 1118 i 1146) w art. 4 w ust. 1 po pkt 1a dodaje si pkt
1b w brzmieniu:
1b) udzielania nieodpatnej informacji prawnej;.

Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostay ogoszone w Dz. U. z 2013 r. poz. 984 oraz z 2014 r.
poz. 496, 829, 915 i 932.

 10

Rozdzia 6.
Przepisy dostosowujce
Art. 30. Zorganizowanie pomocy prawnej i informacji prawnej naley do zakresu
dziaania Ministra Sprawiedliwoci i ministra waciwego do spraw administracji publicznej
oraz do innych organw administracji publicznej zgodnie z ich waciwoci.
Art. 31. 1. Organy, o ktrych mowa w art. 30, zorganizuj pomoc prawn, w zakresie
swojej waciwoci, do dnia wejcia w ycie ustawy.
2. Porozumienia, o ktrych mowa w art. 8, s zawierane do dnia 15 padziernika 2015 r.
3. Porozumienia, o ktrych mowa w art. 9, s zawierane do dnia 15 listopada 2015 r.
Dziekani okrgowych rad adwokackich i rad okrgowych izb radcw prawnych wskazuj
starocie adwokatw i radcw prawnych wyznaczonych do udzielania pomocy prawnej do
dnia 30 listopada 2015 r.
4. Umowy, o ktrych mowa w art. 10, s zawierane do dnia wejcia w ycie ustawy.
Art. 32. Finansowanie zada polegajcych na udzielaniu:
1) pomocy prawnej planuje si poczwszy od roku budetowego 2016;
2) informacji prawnej planuje si poczwszy od roku budetowego 2017.
Art. 33. Minister Sprawiedliwoci zapewni zorganizowanie usugi telekomunikacyjnej
w zakresie infolinii wraz z usugami towarzyszcymi do dnia 31 grudnia 2016 r.
Art. 34. Wybr organizacji pozarzdowej, o ktrej mowa w art. 18 ust. 1, lub podmiotu
okrelonego w art. 18 ust. 2, nastpi do dnia 30 wrzenia 2016 r.
Art. 35. Minister Sprawiedliwoci wyda rozporzdzenia, o ktrych mowa w art. 13 i 21,
w terminie okrelonym w art. 36 pkt 1.
Rozdzia 7.
Przepis kocowy
Art. 36. Ustawa wchodzi w ycie z dniem 1 stycznia 2016 r., z wyjtkiem:
1) art. 8 - 10, 13, 17, 18 i art. 21- 35, ktre wchodz w ycie po upywie 30 dni od dnia
ogoszenia;
2) art. 14-16 i art. 19-20, ktre wchodz w ycie z dniem 1 stycznia 2017 r.