Armatura

Zajedniki rad betona i armature

Osnove prorauna AB konstrukcija

BETONSKE KONSTRUKCIJE 1
Osnovne akademske studije, V semestar
Prof dr Stanko Bri
email: stanko@np.ac.rs

Departman za Tehnike nauke,

GRAEVINARSTVO
Dravni Univerzitet u Novom Pazaru
2014/15

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Sadraj
1

Armatura
Vrste elika za armiranje
Karakteristike elika za armiranje

Zajedniki rad betona i armature

Naponi prianjanja i sidrenje armature
Nastavljanje armature i zatitni slojevi betona
Rasporeivanje i oblikovanje armature

Osnove prorauna AB konstrukcija

Opte napomene o proraunu konstrukcija
Teorija doputenih napona
Teorija graninih stanja

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Vrste elika za armiranje

Karakteristike elika za armiranje

Sadraj
1

Armatura
Vrste elika za armiranje
Karakteristike elika za armiranje

Zajedniki rad betona i armature

Naponi prianjanja i sidrenje armature
Nastavljanje armature i zatitni slojevi betona
Rasporeivanje i oblikovanje armature

Osnove prorauna AB konstrukcija

Opte napomene o proraunu konstrukcija
Teorija doputenih napona
Teorija graninih stanja

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Vrste elika za armiranje

Karakteristike elika za armiranje

elik za armirani beton

Vrste elika za armiranje

Za klasino armirane AB konstrukcije se koristi:
glatka armatura (GA)
rebrasta armatura (RA)
armaturne mree: glatke (MAG) ili orebrene (MAR) ipke
Bi-armatura (BiA)

Za prethodno napregnute konstrukcije se koriste i kablovi (ili

uad) od visokovrednih elika
Za spregnute konstrukcije se koriste i valjani elini profili i
limovi

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Vrste elika za armiranje

Karakteristike elika za armiranje

elik za armirani beton

Glatka armatura (GA 240/360)
Glatka armatura (GA) se pravi od mekog, vrue valjanog
betonskog elika
Isporuuje se u koturovima za profile 5, 6, 8, 10 i 12 mm, a u
ipkama za profile 14, 16, 18, 20, 22, 25, 28, 32 i 36 mm
Kvalitet elika, odn. oznaka kvaliteta glatke armature je
GA 240/360
Prvi broj je karakteristina granica razvlaenja v izraena u
MPa, a drugi broj je karakteristina vrstoa pri kidanju fak
Povrina ove armature je glatka (odatle i potie naziv), a zbog
velike duktilnosti i male vrstoe esto se zove i meka armatura
Glatka armatura se pravi od mekog elika sa oznakama 0200
i 0300
Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Vrste elika za armiranje

Karakteristike elika za armiranje

elik za armirani beton

Rebrasta armatura (RA 400/500)
Rebrasta armatura (RA) se pravi od visokovrednog prirodno
tvrdog vrue valjanog orebrenog elika
Rebrasta armatura po obimu ima rebra promenljivog poprenog
preseka u obliku srpa (dijagonalno ili upravno na ipke)
Kvalitet elika, odn. oznaka kvaliteta rebraste armature je
RA 400/500, gde je v =400 MPa, a fak =500 MPa
Ima dve vrste rebraste armature
- RA 400/500-1 (oznaava se sa RA-1, oznaka elika 0550)
- RA 400/500-2 (oznaava se sa RA-2, oznaka elika 0551)

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Vrste elika za armiranje

Karakteristike elika za armiranje

elik za armirani beton

Rebrasta armatura (RA 400/500)
Armatura RA 400/500-1 se izrauje od elika sa neto veim
sadrajem ugljenika i ne sme da se koristi za armiranje
dinamiki optereenih AB konstrukicja
Zbog toga, kao i zbog malog izbora profila (6 do 14),
armatura RA-1 se praktino ne koristi
Armatura RA 400/500-2 se isporuuje u profilima 6, 8, 10,
12, 14, 16, 19, 22, 25, 28, 32, 36 i 40 mm
Rebrasta armatura se u projektima obino oznaava samo sa
RA 400/500, a podrazumeva se da je to RA 400/500-2

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Vrste elika za armiranje

Karakteristike elika za armiranje

elik za armirani beton

Zavarene armaturne mree (MA 500/560)
Zavarene armaturne mree su hladno vuene ice, kvaliteta
500/560, od
- glatkog elika (MAG 500/560)
- orebrenog elika (MAR 500/560)

Mree se formiraju zavarivanjem ica (glatkih ili orebrenih)

pod pravim uglom
Dve vrste armaturnih mrea u zavisnosti od konfiguracije ica:
- Q mree . . . isti prenici ica u oba pravca, sa jednakim
razmacima u oba pravca (kvadratna okca)
R mree . . . razliiti prenici ica: u jednom pravcu glavna, u
drugom podeona armatura (pravougaona okca)

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Vrste elika za armiranje

Karakteristike elika za armiranje

elik za armirani beton

Bi armatura (BiA 680/800)
Bi-armatura je specijalno oblikovana armatura od hladno
vuene ice (oblik merdevina)
Formiraju je dve paralelne ice prenika 3.1mm do 11.3mm
od elika kvaliteta 680/800
Dve paralelne ice su meusobno vezane zavarivanjem
upravnim prekama od mekog elika 240/360
Kod nas se Bi-armatura retko upotrebljava
Upotreba armature u AB konstrukcijama
Za armiranje linijskih konstrukcija koristi se iskljuivo GA i RA
Za armiranje povrinskih konstrukcija (ploe, ljuske, zidovi),
pored GA i RA, koriste se i zavarene armaturne mrea MA
Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Vrste elika za armiranje

Karakteristike elika za armiranje

Vrste elika za armiranje

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Vrste elika za armiranje

Karakteristike elika za armiranje

Vrste elika za armiranje

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Vrste elika za armiranje

Karakteristike elika za armiranje

Sadraj
1

Armatura
Vrste elika za armiranje
Karakteristike elika za armiranje

Zajedniki rad betona i armature

Naponi prianjanja i sidrenje armature
Nastavljanje armature i zatitni slojevi betona
Rasporeivanje i oblikovanje armature

Osnove prorauna AB konstrukcija

Opte napomene o proraunu konstrukcija
Teorija doputenih napona
Teorija graninih stanja

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Vrste elika za armiranje

Karakteristike elika za armiranje

Dijagram za elike razliitog kvaliteta

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Vrste elika za armiranje

Karakteristike elika za armiranje

elik za armirani beton

Dijagram za elike razliitog kvaliteta
Oblik zavisi od vrste elika, ali generalno, za nie
vrednosti napona, sve do granice razvlaenja, veza je linearna,
posebno za vrue valjane elike (GA, RA)
Kod GA i RA se granica razvlaenja usvaja i kao tehnika
granica elastinosti
GA i RA su vrlo ilavi elici, kod kojih se dostiu znatnije
dilatacije pri kidanju (kod GA ak i 30, a za RA 10-15)
Posle prekoraenja granice razvlaenja, elik se, praktino,
plastino deformie (velike dilatacije pri malim priratajima
napona)

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Vrste elika za armiranje

Karakteristike elika za armiranje

elik za armirani beton

Dijagram za elike razliitog kvaliteta

Za hladno vuene elike (MA i BiA) granica razvlaenja nije
jasno izraena, pa se definie konvencionalna tehnika granica
razvlaenja
To je napon pri kome zaostala (nepovratna) dilatacija posle
rastereenja uzorka iznosi 0.2 i oznaava se kao 02
Pri tome se granica elastinosti definie kao napon pri kome je
nepovratna dilatacija posle rastereenja jednaka 0.1 i
oznaava se sa 001

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Vrste elika za armiranje

Karakteristike elika za armiranje

Dijagram za elike razliitog kvaliteta

vrue valjani elici

(GA i RA)
Stanko Bri

hladno vueni elici

(MA i BiA)
Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Vrste elika za armiranje

Karakteristike elika za armiranje

elik za armirani beton

Modul elastinosti elika za armiranje
Vrednost modula elastinosti za glatku i rebrastu armaturu
(vrue valjani elici) je
Ea = 200 210 [GPa]
Vrednost modula elastinosti za elike obraene na hladno
(MA i BiA) je neto nia
Ea = 190 200 [GPa]
to je posledica tehnolokog postupka proizvodnje

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Vrste elika za armiranje

Karakteristike elika za armiranje

elik za armirani beton

Zapreminska teina elika za armiranje

Zapreminska teina elika za armiranje je
= 78.5 kN/m3
Koeficijent linearne termike dilatacije je za sve elike
t = 1.0 105 1/ C

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Naponi prianjanja i sidrenje armature

Nastavljanje armature i zatitni slojevi betona
Rasporeivanje i oblikovanje armature

Sadraj
1

Armatura
Vrste elika za armiranje
Karakteristike elika za armiranje

Zajedniki rad betona i armature

Naponi prianjanja i sidrenje armature
Nastavljanje armature i zatitni slojevi betona
Rasporeivanje i oblikovanje armature

Osnove prorauna AB konstrukcija

Opte napomene o proraunu konstrukcija
Teorija doputenih napona
Teorija graninih stanja

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Naponi prianjanja i sidrenje armature

Nastavljanje armature i zatitni slojevi betona
Rasporeivanje i oblikovanje armature

Zajedniki rad betona i armature

Osnovne pretpostavke
U AB konstrukcijama, naelno, sile deluju direktno na beton
Armatura je napregnuta posredno, zahvaljujui njenoj vezi sa
betonom
Jedna od osnovnih pretpostavki u proraunu AB konstrukcija
je vrsta veza betona i armature

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Naponi prianjanja i sidrenje armature

Nastavljanje armature i zatitni slojevi betona
Rasporeivanje i oblikovanje armature

Zajedniki rad betona i armature

Osnovne pretpostavke
To znai da se smatra da nema klizanja izmeu dva materijala
Ovo se ostvaruje pomou napona prianjanja izmeu betona i
armature
Kod GA se prianjanje ostvaruje preko sila adhezije, a kod RA
preko kombinacije sila adhezije i napona smicanja koji se
javljaju zbog prisustva rebara

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Naponi prianjanja i sidrenje armature

Nastavljanje armature i zatitni slojevi betona
Rasporeivanje i oblikovanje armature

Prianjanje i trenje RA u vezi sa betonom

otpori upanju RA

Stanko Bri

oblici loma izmeu betona i RA

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Naponi prianjanja i sidrenje armature

Nastavljanje armature i zatitni slojevi betona
Rasporeivanje i oblikovanje armature

Zajedniki rad betona i armature

Naponi prianjanja - GA
Kod glatkih profila armature naponi prijanjanja nastaju usled
pojave hemijske adhezije izmeu cementnog tela i povrine
ipke
To je jedan od razloga da se pri izradi betona za AB
konstrukcije zahteva min 250 kg cementa po m3 betona
Ipak, pri odreenim (relativno niskim) naponima dolazi do
manjeg proklizavanja ipke, uz smanjenje adhezije

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Naponi prianjanja i sidrenje armature

Nastavljanje armature i zatitni slojevi betona
Rasporeivanje i oblikovanje armature

Zajedniki rad betona i armature

Naponi prianjanja - GA
Dalja veza izmeu glatke armature i betona ostvaruje se
pojavom sile trenja koja u velikoj meri zavisi od hrapavosti
povrine ipki armature
Lom, tj. kompletno proklizavanje ipke, dostie se kada se
prekorae granine vrednosti vrstoa napona adhezije i trenja

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Naponi prianjanja i sidrenje armature

Nastavljanje armature i zatitni slojevi betona
Rasporeivanje i oblikovanje armature

Naruena veza RA i betona u blizini prsline

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Naponi prianjanja i sidrenje armature

Nastavljanje armature i zatitni slojevi betona
Rasporeivanje i oblikovanje armature

Zajedniki rad betona i armature

Naponi prianjanja i trenje - RA
Kod rebrastih profila armature granini naponi prijanjanja se
znatno poveavaju zbog postojanja rebara
Osim toga, veza izmeu armature i betona je bitno poveana
zbog napona smicanja koji se javljaju delovanjem rebara na
okolni beton
Geometrija rebara utie na napone smicanja a time i na vrstu
vezu izmeu rebraste ipke i betona
Imajui u vidu jo i vee vrednosti vrstoa RA u odnosu na
GA, kao i praktino istu cenu, vie se koristi RA nego GA

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Naponi prianjanja i sidrenje armature

Nastavljanje armature i zatitni slojevi betona
Rasporeivanje i oblikovanje armature

Zajedniki rad betona i armature

Sidrenje armature u beton

Da bi se obezbedio pravilan rad AB konstrukcije u celini,
neophodno je da se izvri pravilno sidrenje zategnute armature
u betonsku masu
Time se sila zatezanja sa armature postepeno prenosi na okolni
beton i na odreenoj duini, na duini sidrenja `s , postepeno
se gubi u armaturi

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Naponi prianjanja i sidrenje armature

Nastavljanje armature i zatitni slojevi betona
Rasporeivanje i oblikovanje armature

Zajedniki rad betona i armature

Sidrenje armature u beton

Najjednostavniji postupak sidrenja je produavanje armature
za duinu sidrenja, dalje od preseka u kom armatura prestaje
da bude potrebna za prijem uticaja (zatezanja)
Na taj nain se obezbeuje prenos sile iz armature u beton
putem napona prianjanja

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Naponi prianjanja i sidrenje armature

Nastavljanje armature i zatitni slojevi betona
Rasporeivanje i oblikovanje armature

Zajedniki rad betona i armature

Sidrenje armature u beton
ipke armature mogu na krajevima da budu prave ili da imaju
kuke (zavisno od vrste i optereenja armature)
Osim toga, armatura moe da se sidri i povijanjem u petlju ili
pomou zavarenih poprenih ipki i sl.
Duina sidrenja armature je duina na kojoj se vri prenos sile
iz armature na beton
Duina sidrenja zavisi od sledeih faktora:
-

vrste elika
marke betona
prenika armature
poloaja ipke u elementu

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Naponi prianjanja i sidrenje armature

Nastavljanje armature i zatitni slojevi betona
Rasporeivanje i oblikovanje armature

Zajedniki rad betona i armature

Sidrenje armature u beton

Ploaj ipke u elementu, tj. poloaj armature u toku
betoniranja, utie na adheziju izmeu betona i armature:
- uslovi dobre adhezije . . . ipke nagnute prema horizontali pod
uglom od 45 odnosno 90 , kao i koso povijene ili horizontalne
ipke koje su udaljene vie od 30cm od gornje ivice elementa
pri betoniranju
- uslovi loe adhezije . . . koso povijene ili horizontalne ipke koje
su udaljene manje od 30cm od gornje ivice elementa pri
betoniranju

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Naponi prianjanja i sidrenje armature

Nastavljanje armature i zatitni slojevi betona
Rasporeivanje i oblikovanje armature

Zajedniki rad betona i armature

Sidrenje armature u beton

Duina sidrenja se izraunava iz uslova ravnotee sila
Dijagram napona prianjanja izmeu armature i betona je
krivolinijski, ali se usvaja osrednjeni konstantna napon
prianjanja p

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Naponi prianjanja i sidrenje armature

Nastavljanje armature i zatitni slojevi betona
Rasporeivanje i oblikovanje armature

Sidrenje armature u beton

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Naponi prianjanja i sidrenje armature

Nastavljanje armature i zatitni slojevi betona
Rasporeivanje i oblikovanje armature

Sidrenje armature u beton

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Naponi prianjanja i sidrenje armature

Nastavljanje armature i zatitni slojevi betona
Rasporeivanje i oblikovanje armature

Zajedniki rad betona i armature

Sidrenje armature u beton
Ako je povrina poprenog preseka ipke Aa , v granini
napon razvlaenja elika, a u usvojeni koeficijent sigurnosti
(u = 1.8), onda je sila zatezanja u ipki usidrene armature Za
data kao:
1

granini napon elika pomnoen sa povrinom ipke i

redukovano sa koeficijentom sigurnosti
Za =

Aa v
u

napon prianjanja p pomnoen sa obimom ipke Oa i sa

duinom sidrenja `s
Za = p Oa `s

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Naponi prianjanja i sidrenje armature

Nastavljanje armature i zatitni slojevi betona
Rasporeivanje i oblikovanje armature

Zajedniki rad betona i armature

Sidrenje armature u beton
Iz ova dva izraza (eliminacijom Za ) se dobija duina sidrenja
`s =

Aa v
p Oa u

Ako se prenik ipke oznai sa , imajui u vidu izraze za

povrinu i obim ipke, dobija se duina sidrenja
`s =

Stanko Bri

v
4 u p

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Naponi prianjanja i sidrenje armature

Nastavljanje armature i zatitni slojevi betona
Rasporeivanje i oblikovanje armature

Zajedniki rad betona i armature

Sidrenje armature u beton
Napon prianjanja p je propisan Pravilnikom BAB 87 u
zavisnosti od marke betona i vrste armature
Za uslove dobre adhezije napon prianjanja p , izraen u MPa,
dat je tabelarno:
Vrsta
armature
GA
RA

15
0.60
1.20

Marka betona MB
20
30
40
50
0.67 0.76 0.85 0.92
1.40 1.75 2.10 2.45

60
0.98
2.80

Za uslove loe adhezije napone prianjanja p date u tabeli

treba smanjiti za treinu (ime se poveava `s )
Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Naponi prianjanja i sidrenje armature

Nastavljanje armature i zatitni slojevi betona
Rasporeivanje i oblikovanje armature

Uobiajeno sidrenje armature

- zategnuta GA . . . sidri se sa polukrunom ipkom na kraju

pravog dela
- zategnuta RA . . . sidri se pravim delom ili pravougaonom
kukom na kraju
- pritisnuta GA i RA . . . sidri se pravim delom bez kuke
Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Naponi prianjanja i sidrenje armature

Nastavljanje armature i zatitni slojevi betona
Rasporeivanje i oblikovanje armature

Zajedniki rad betona i armature

Efektivna duina sidrenja
Za armaturu koja se sidri na slobodnim osloncima greda,
ankerovanje se vri na efektivnoj duini sidrenja
`s,ef = `s

a,ef
`s,min
a

gde je
- `s . . . duina sidrenja
- a , a,ef . . . doputeni napon i efektivni napon u usidrenoj
armaturi
- . . . koeficijent za oblikovanje zavretka usidrene armature:
= 1 za sidrenje bez kuka i = 2/3 za sidrenje sa kukama
- `s,min . . . minimalna duina sidrenja:
`s,min = 0.5`s 10 15 cm
Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Naponi prianjanja i sidrenje armature

Nastavljanje armature i zatitni slojevi betona
Rasporeivanje i oblikovanje armature

Sadraj
1

Armatura
Vrste elika za armiranje
Karakteristike elika za armiranje

Zajedniki rad betona i armature

Naponi prianjanja i sidrenje armature
Nastavljanje armature i zatitni slojevi betona
Rasporeivanje i oblikovanje armature

Osnove prorauna AB konstrukcija

Opte napomene o proraunu konstrukcija
Teorija doputenih napona
Teorija graninih stanja

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Naponi prianjanja i sidrenje armature

Nastavljanje armature i zatitni slojevi betona
Rasporeivanje i oblikovanje armature

Zajedniki rad betona i armature

Nastavljanje armature
Armatura profila 12mm (ice) se isporuuje u koturovima,
a armatura >12mm (ipke) u pravolinijskim ipkama (duine
do 12 m)
To je uslovljeno ogranienjima pri proizvodnji i transportu
Imajui to u vidu, pri ugraivanju armature u AB konstrukciju,
neophodno je nastavljanje armature
Kontinuitet (odn. nastavljanje) armature se vri:
- preklapanjem armature
- zavarivanjem armature

Retko, kontinuitet armature se obezbeuje i pomou

mehanikih nastavaka
Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Naponi prianjanja i sidrenje armature

Nastavljanje armature i zatitni slojevi betona
Rasporeivanje i oblikovanje armature

Zajedniki rad betona i armature

Nastavljanje armature preklapanjem
Nastavljanje armature preklapanjem se najee koristi
Prenos sile sa jedne ipke na drugu se ostvaruje posredstvom
betona, pa mora da se obezbedi dovoljna duina preklapanja `p
ist razmak izmeu ipki koje se nastavljaju treba da bude to
manji (max 4cm ili 4)
Razmak izmeu dva susedna preseka u kojima se nastavlja
armatura treba da je minimum 1.5 `p
Duina preklapanja `p (naelno je jednaka duini sidrenja)
definisana je u BAB 87 sa
`p = 1 `s,ef 0.5 `s 15 20cm
Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Naponi prianjanja i sidrenje armature

Nastavljanje armature i zatitni slojevi betona
Rasporeivanje i oblikovanje armature

Nastavljanje armature - koeficijent 1

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Naponi prianjanja i sidrenje armature

Nastavljanje armature i zatitni slojevi betona
Rasporeivanje i oblikovanje armature

Zajedniki rad betona i armature

Nastavljanje armature preklapanjem
Najvei dozvoljeni % nastavljanja armature preklapanjem u
jednom preseku je
- za zategnutu RA . . . 100% za < 16, a 50% za 16
- za zategnutu GA . . . 50% za < 16, a 25% za 16
- za pritisnutu RA i GA . . . 100%

Kada se ipke 16 nastavljaju preklapanjem, ili kada se u

jednom preseku nastavlja vie od 50%, potrebno je da se
nastavci osiguraju uzengijama (poprenom armaturom)
Uzengije se postavljaju na duini preklapanja, a najvei
dozvoljeni razmak uzengija je 5

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Naponi prianjanja i sidrenje armature

Nastavljanje armature i zatitni slojevi betona
Rasporeivanje i oblikovanje armature

Nastavljanje armature 16

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Naponi prianjanja i sidrenje armature

Nastavljanje armature i zatitni slojevi betona
Rasporeivanje i oblikovanje armature

Zajedniki rad betona i armature

Nastavljanje armature zavarivanjem

Nastavljanje armature zavarivanjem moe da se vri:
- sueonim zavarivanjem
- preklapanjem i meusobnim zavarivanjem dve ipke na
odreenoj duini
- pomou dodatnih ipki (podvezica)

Nastavljanje armature zavarivanjem je znatno skuplje od

nastavljanja preklapanjem
Ipak, za znaajnije pozicije armature opravdano je nastavljanje
zavarivanjem

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Naponi prianjanja i sidrenje armature

Nastavljanje armature i zatitni slojevi betona
Rasporeivanje i oblikovanje armature

Nastavljanje armature zavarivanjem

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Naponi prianjanja i sidrenje armature

Nastavljanje armature i zatitni slojevi betona
Rasporeivanje i oblikovanje armature

Zajedniki rad betona i armature

Zatitni sloj betona

Zatitni sloj betona je najmanje rastojanje od bilo koje ipke
armature u AB elementu do najblie povrine betona
Minimalni zatitni slojevi betona se propisuju u cilju
spreavanja korozije armature unutar AB elemenata
U isto vreme, time je armatura obuhvaena dovoljnom
koliinom betona koja obezbeuje neophodnu adheziju za
prenos sila izmeu betona i elika

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Naponi prianjanja i sidrenje armature

Nastavljanje armature i zatitni slojevi betona
Rasporeivanje i oblikovanje armature

Zajedniki rad betona i armature

Zatitni sloj betona

Osnovni parametri koji utiu na usvajanje debljine zatitnog
sloja su:
-

vrsta AB elementa (grede, ploe, ljuske, . . . )

stepen agresivnosti sredine
marka betona
prenik i vrsta armature
nain ugradnje betona

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Naponi prianjanja i sidrenje armature

Nastavljanje armature i zatitni slojevi betona
Rasporeivanje i oblikovanje armature

Zajedniki rad betona i armature

Min zatitni sloj betona do armature, ukljuujui i uzengije:
Za slabo agresivne sredine i za betoniranje na licu mesta
- a0 = 1.5 cm . . . za ploe, ljuske, zidove, za rebraste
meuspratne konstrukcije
- a0 = 2.0 cm . . . za grede, stubove i ostale elemente

Korekcije debljine zatitnog sloja, koje se kumulativno

usvajaju:
- a0 + 0.5 cm . . . za AB elemente u umereno agresivnim
sredinama
- a0 + 1.5 cm . . . za AB elemente u jako agresivnim sredinama

Osim poveanja debljine zatitnog sloja vezano za agresivnost

sredine, postoje i dodatni razlozi za korekciju a0

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Naponi prianjanja i sidrenje armature

Nastavljanje armature i zatitni slojevi betona
Rasporeivanje i oblikovanje armature

Zajedniki rad betona i armature

Min zatitni sloj betona do armature, ukljuujui i uzengije:
Korekcije debljine zatitnog sloja, koje se kumulativno usvajaju
- nastavak:
-

a0 + 0.5 cm . . . za betone MB < 25

a0 + 0.5 cm . . . ako povrina betona nije dostupna kontroli
a0 + 1.0 cm . . . ako se beton izvodi sa klizajuom oplatom
a0 + 1.0 cm . . . ako naknadna obrada povrine izaziva
oteenja zatitnog sloja
- a0 - 0.5 cm . . . za montane elemente proizvedene u fabrikim
uslovima

ist zatitni sloj ne sme da bude manji od prenika

upotrebljene armature: a0 >

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Naponi prianjanja i sidrenje armature

Nastavljanje armature i zatitni slojevi betona
Rasporeivanje i oblikovanje armature

Zatitni slojevi betona - osnovno

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Naponi prianjanja i sidrenje armature

Nastavljanje armature i zatitni slojevi betona
Rasporeivanje i oblikovanje armature

Zatitni slojevi betona kod AB greda

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Naponi prianjanja i sidrenje armature

Nastavljanje armature i zatitni slojevi betona
Rasporeivanje i oblikovanje armature

Razliiti oblici distancera armature od oplate

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Naponi prianjanja i sidrenje armature

Nastavljanje armature i zatitni slojevi betona
Rasporeivanje i oblikovanje armature

Razliiti oblici distancera armature od oplate

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Naponi prianjanja i sidrenje armature

Nastavljanje armature i zatitni slojevi betona
Rasporeivanje i oblikovanje armature

Razliiti oblici distancera armature od oplate

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Naponi prianjanja i sidrenje armature

Nastavljanje armature i zatitni slojevi betona
Rasporeivanje i oblikovanje armature

Razliiti oblici distancera armature od oplate

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Naponi prianjanja i sidrenje armature

Nastavljanje armature i zatitni slojevi betona
Rasporeivanje i oblikovanje armature

Razliiti oblici distancera armature od oplate

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Naponi prianjanja i sidrenje armature

Nastavljanje armature i zatitni slojevi betona
Rasporeivanje i oblikovanje armature

Razliiti oblici distancera armature od oplate

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Naponi prianjanja i sidrenje armature

Nastavljanje armature i zatitni slojevi betona
Rasporeivanje i oblikovanje armature

Sadraj
1

Armatura
Vrste elika za armiranje
Karakteristike elika za armiranje

Zajedniki rad betona i armature

Naponi prianjanja i sidrenje armature
Nastavljanje armature i zatitni slojevi betona
Rasporeivanje i oblikovanje armature

Osnove prorauna AB konstrukcija

Opte napomene o proraunu konstrukcija
Teorija doputenih napona
Teorija graninih stanja

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Naponi prianjanja i sidrenje armature

Nastavljanje armature i zatitni slojevi betona
Rasporeivanje i oblikovanje armature

Zajedniki rad betona i armature

Rasporeivanje armature u preseku
Ispravan raspored armature u preseku obezbeuje uslove za:
- efikasnu ugradnju betona
- postizanje dobrog kvaliteta zatitnog sloja betona
- efikasno prianjanje betona i armature

Propisima se definie minimalan ist horizontalan (eh ) i ist

vertikalan (ev ) razmak izmeu paralelnih pojedinanih profila
armature (D je veliina nominalno najveeg zrna agregata)

3.0 cm
max
eh = ev
a00 = a0 + u

0.8D

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Naponi prianjanja i sidrenje armature

Nastavljanje armature i zatitni slojevi betona
Rasporeivanje i oblikovanje armature

isti razmaci izmeu ipki u preseku

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Naponi prianjanja i sidrenje armature

Nastavljanje armature i zatitni slojevi betona
Rasporeivanje i oblikovanje armature

Zajedniki rad betona i armature

Rasporeivanje armature u preseku
Generalno, ist razmak izmeu pojedinanih profila treba de se
usvoji neto vei od minimalno doputenih vrednosti prema
propisima
Ako je za prijem uticaja potrebna velika koliina armature,
profili mogu da se grupiu u svenjeve
Sveanj podrazumeva najvie 4 profila armature (grupisane
tako da se u istoj ravni ne nalaze vie od 2 profila bez razmaka)

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Naponi prianjanja i sidrenje armature

Nastavljanje armature i zatitni slojevi betona
Rasporeivanje i oblikovanje armature

Zajedniki rad betona i armature

Oblikovanje armature - podune ipke

Generalno, oblik armature treba da bude to jednostavniji
Poduna armatura kod linijskih nosaa se ugrauje u obliku
pravih ili povijenih ipki
Povijanje armature (iz donje zone u gornju) se koristi ipak ree
(zbog jednostavnijeg izvoenja)
Poduna armatura se zavrava kao prava ili sa kukama

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Naponi prianjanja i sidrenje armature

Nastavljanje armature i zatitni slojevi betona
Rasporeivanje i oblikovanje armature

Zajedniki rad betona i armature

Oblikovanje armature - podune ipke

Zategnuta RA se najee zavrava kao prava, ree sa kukama
pod uglom od 90
Zategnuta GA se najee zavrava sa kukama pod uglom od
180 (zbog poboljanog sidrenja)
Pritisnute ipke RA i GA se zavravaju kao prave (bez kuka),
zbog lake ugradnje betona

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Naponi prianjanja i sidrenje armature

Nastavljanje armature i zatitni slojevi betona
Rasporeivanje i oblikovanje armature

Zajedniki rad betona i armature

Oblikovanje armature - podune ipke

Oblikovanje povijene armature i kuka na krajevima ipki vri se
savijanjem ipki oko elinog cilindra (trna)
Prenik trna zavisi od vrste i prenika ipke koja se savija
Ako je trn manjeg prenika od dozvoljenog, pri savijanju ipke
moe da doe do pojave prslina na ipki
To je posebno bitno kod RA, jer je RA manje ilava i tee se
savija (zato su kuke kod RA od 90 )

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Naponi prianjanja i sidrenje armature

Nastavljanje armature i zatitni slojevi betona
Rasporeivanje i oblikovanje armature

Zajedniki rad betona i armature

Oblikovanje armature - uzengije

Uzengije kod linijskih nosaa se oblikuju kao zatvorene
Zatvaranje uzengija se vri na uglovima poprenog preseka
(oko podune ipke)
Zatavranje se obezbeuje kukama bez preklapanja

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Naponi prianjanja i sidrenje armature

Nastavljanje armature i zatitni slojevi betona
Rasporeivanje i oblikovanje armature

Zajedniki rad betona i armature

Oblikovanje armature - uzengije

Kada se uzengije koriste za prijem uticaja od torzije, uzengije
su zategnute po celom obimu preseka
U tom sluaju se zatvaranje uzengija vri preklapanjem po
kraoj stranici poprenog preseka, sa kukama na oba kraja
Uobiajeni prenici ipki za uzengije su 8, 10, 12 za uzengije
od RA, a za uzengije od GA mogu i neto vei prenici, do 16

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Naponi prianjanja i sidrenje armature

Nastavljanje armature i zatitni slojevi betona
Rasporeivanje i oblikovanje armature

Oblikovanje glatke podune armature

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Naponi prianjanja i sidrenje armature

Nastavljanje armature i zatitni slojevi betona
Rasporeivanje i oblikovanje armature

Oblikovanje uzengija od glatke armature

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Naponi prianjanja i sidrenje armature

Nastavljanje armature i zatitni slojevi betona
Rasporeivanje i oblikovanje armature

Oblikovanje rebraste podune armature

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Naponi prianjanja i sidrenje armature

Nastavljanje armature i zatitni slojevi betona
Rasporeivanje i oblikovanje armature

Oblikovanje uzengija od rebraste armature

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Opte napomene o proraunu konstrukcija

Teorija doputenih napona
Teorija graninih stanja

Sadraj
1

Armatura
Vrste elika za armiranje
Karakteristike elika za armiranje

Zajedniki rad betona i armature

Naponi prianjanja i sidrenje armature
Nastavljanje armature i zatitni slojevi betona
Rasporeivanje i oblikovanje armature

Osnove prorauna AB konstrukcija

Opte napomene o proraunu konstrukcija
Teorija doputenih napona
Teorija graninih stanja

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Opte napomene o proraunu konstrukcija

Teorija doputenih napona
Teorija graninih stanja

Proraun AB konstrukcija

Naelni postupak prorauna konstrukcija

1

Sagledavanje konstrukcije na bazi arhitektonskog projekta

(AutoCAD i papirni oblik crtea)
Formiranje raunskog modela konstrukcije (uz usvajanje
odgovarajuih jednoznano definisanih pozicija konstrukcije svaka ploa, greda, stub, . . . imaju svoju jedinstvenu oznaku)
Analiza i usvajanje optereenja koje deluje ili moe da deluje
na konstrukciju

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Opte napomene o proraunu konstrukcija

Teorija doputenih napona
Teorija graninih stanja

Proraun AB konstrukcija

Naelni postupak prorauna konstrukcija

4

5
6

Proraun raunskog modela konstrukcije: odreivanje sila u

preseku, reakcija oslonaca, deformacije (ugiba), formiranje
odgovarajuih kombinacija optereenja
Dimenzionisanje svih elemenata konstrukcije
Prikazivanje rezultata: tekstuelna i grafika dokumentacija
(statiki proraun, plan oplate, plan i specifikacija armature)

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Opte napomene o proraunu konstrukcija

Teorija doputenih napona
Teorija graninih stanja

Proraun AB konstrukcija
Analiza optereenja
Klasifikacija optereenja koje deluje, ili moe da deluje, na
konstrukciju na:
Osnovna optereenja (stalna, povremena ili korisna
optereenja, uticaji snega, vetra, pritisak tla, vode, . . . )
Dopunska optereenja (uticaji temperature, skupljanja i
teenja beona, sila koenja i bonih udara vozila, . . . )
Naroita optereenja (uticaj zemljotresa, uticaj eksplozije,
neravnomerno sleganje oslonaca, uticaj leda na rene stubove,
udari vozila, . . . )

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Opte napomene o proraunu konstrukcija

Teorija doputenih napona
Teorija graninih stanja

Proraun AB konstrukcija
Naelni postupak prorauna konstrukcija
Statiki uticaji u poprenim presecima AB konstrukcija se
proraunavaju postupcima Teorije konstrukcija (na bazi
linearne Teorije elastinosti)
Meutim, Pravilnik BAB 87 doputa da se proraun izvri i
prema
- Teoriji elastinosti sa ogranienom preraspodelom statikih
uticaja
- Teoriji plastinosti (recimo, granine linije loma u proraunu
ploa itd)
- Nelinearim teorijama

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Opte napomene o proraunu konstrukcija

Teorija doputenih napona
Teorija graninih stanja

Proraun AB konstrukcija

Dimenzionisanje preseka AB elemenata

Dimenzionisanje poprenih preseka AB elemenata je
odreivanje potrebnih dimenzija i kvaliteta betonskog i elinog
dela preseka: odreivanje oblika, dimenzija preseka i MB
(betonski deo), kao i odreivanje vrste, koliine, rasporeda i
oblika armature u preseku, a u skladu sa najnepovoljnijim
kombinacijama sila u preseku

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Opte napomene o proraunu konstrukcija

Teorija doputenih napona
Teorija graninih stanja

Proraun AB konstrukcija

Dimenzionisanje preseka AB elemenata

Postoje dva osnovna pristupa u dimenzionisanju AB preseka
1
2

Teorija doputenih napona

Teorija graninih stanja

Usvojen presek (i beton i armatura) moraju da sa dovoljnom

sigurnou prihvate i prenose spoljanje uticaje (sile u preseku)
od svih, a posebno najnepovoljnijih kombinacija optereenja

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Opte napomene o proraunu konstrukcija

Teorija doputenih napona
Teorija graninih stanja

Proraun AB konstrukcija

Dimenzionisanje preseka prema Teoriji graninih stanja

Teorija graninih stanja se sastoji iz
1
2

Graninih stanja nosivosti (Ultimate Limit State)

Graninih stanja upotrebljivosti (Ultimate Serviceability State)

Granina stanja upotrebljivsti se sastoje iz

-

Graninih
Graninih
Graninih
Graninih

stanja
stanja
stanja
stanja

prslina
deformacija
vibracija (ponekad)
napona (ponekad)

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Opte napomene o proraunu konstrukcija

Teorija doputenih napona
Teorija graninih stanja

Sadraj
1

Armatura
Vrste elika za armiranje
Karakteristike elika za armiranje

Zajedniki rad betona i armature

Naponi prianjanja i sidrenje armature
Nastavljanje armature i zatitni slojevi betona
Rasporeivanje i oblikovanje armature

Osnove prorauna AB konstrukcija

Opte napomene o proraunu konstrukcija
Teorija doputenih napona
Teorija graninih stanja

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Opte napomene o proraunu konstrukcija

Teorija doputenih napona
Teorija graninih stanja

Proraun AB konstrukcija
Teorija doputenih napona
Metoda prorauna prema doputenim naponima (zove se jo i
Klasina ili n teorija) bila je u upotrebi do 70-tih, 80-tih godina
prolog veka
U SFRJ (odn. u Srbiji) je n teorija naputena 1989. god., 2
godine posle stupanja na snagu Pravilnika BAB 87
Razlozi naputanja Klasine n teorije su:
- n teorija ne daje odgovor na pitanje stvarne sigurnosti preseka i
konstrukcije u celini u odnosu na lom i na pojavu prslina
- nije postignut isti stepen sigurnosti, racionalnosti i
ekonominosti u svim elementima jedne konstrukcije
- ne se vodi rauna o stvarnim reolokim osobinama materijala,
posbno betona
Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Opte napomene o proraunu konstrukcija

Teorija doputenih napona
Teorija graninih stanja

Proraun AB konstrukcija

Teorija doputenih napona

Bez obzira to je proraun AB konstrukcija prema n teoriji
naputen, treba da se poznaje
Klasina teorija je zasnovana na idealnim elastinim svojstvima
betona i elika i na standardnoj analizi napona u preseku, pa je
logina i lako razumljiva
Osnovni uslov za dimenzionisanje je da max naponi za bilo
koju ekstremnu kombinaciju statikih uticaja u eksploataciji
konstrukcije budu manji od dozvoljenih napona

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Opte napomene o proraunu konstrukcija

Teorija doputenih napona
Teorija graninih stanja

Proraun AB konstrukcija

Teorija doputenih napona

Klasina teorija je dobar osnov (zbog analize napona) i za
razumevanje prorauna prema Teoriji graninih stanja, posebno
u analizi graninog stanja upotrebljivosti i analizi deformacija
Takoe, ima puno postojeih objekata koji su projektovani
prema Klasinoj teoriji, pa projektovanje sanacija i
rekonstrukcija takvih objekata zahteva poznavanje i Klasine
teorije

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Opte napomene o proraunu konstrukcija

Teorija doputenih napona
Teorija graninih stanja

Proraun AB konstrukcija

Proraun prema doputenim naponima

Proraun (dimenzionisanje) preseka prema doputenim
naponima se zasniva na:
- odreivanju stanja napona u poprenom preseku prema
ekstremnim kombinacijama statikih uticaja u eksploataciji
- dokazivanju da tako odreeni naponi nisu vei od
odgovarajuih doputenih napona

Prema tome, proraun se svodi na zadovoljenje relacija:

max dop

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Opte napomene o proraunu konstrukcija

Teorija doputenih napona
Teorija graninih stanja

Proraun AB konstrukcija

Proraun prema doputenim naponima

Pri odreivanju statikih uticaja (sila u preseku), kao i pri
dimenzionisanju preseka smatra se da su oba materijala (beton
i elik) linearno elastina
Dozvoljeni naponi se definiu propisima tako to se vrstoe
betona i elika redukuju koeficijentima sigurnosti, odnosno
smanjuju do te mere da je opravdana pretostavka o linearno
elastinom ponaanju

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Opte napomene o proraunu konstrukcija

Teorija doputenih napona
Teorija graninih stanja

Proraun AB konstrukcija
Proraun prema doputenim naponima - usvojene pretpostavke:
Beton je homogen i elastian materijal u skladu sa Hukovim
zakonom (linearna veza napon - deformacija)
Vai Bernulijeva hipoteza o ravnim presecima: preseci i posle
deformacije ostaju ravni i upravni na deformisanu osu nosaa
Zanemaruje se nosivost betona na zatezanje: prihvatanje
ukupnih napona zatezanja se poverava armaturi
Usvaja se da je odnos modula elastinosti elika i betona za
sve radne napone odreen brojem ekvivalencije n:
n=

Stanko Bri

Ea
= 10
Eb
Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Opte napomene o proraunu konstrukcija

Teorija doputenih napona
Teorija graninih stanja

Proraun AB konstrukcija
Doputeni naponi u betonu
Doputeni naponi u betonu u proraunu prema Klasinoj teoriji
propisima BAB 87 se propisuju zavisno od:
- marke betona MB
- vrste napona (sredini ili ivini)
- dimenzija AB elemenata

Doputeni naponi pritiska betona se odnose na sredine

napone s i ivine (rubne) napone r
Kao red veliine, ovi naponi su
s 0.25 MB

Stanko Bri

r 0.40 MB

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Opte napomene o proraunu konstrukcija

Teorija doputenih napona
Teorija graninih stanja

Dozvoljeni naponi za armirani beton [MPa]

Za MB 25, 35,45, 55 dozvoljeni naponi se odreuju linearnom

interpolacijom izmeu dve susedne vrednosti

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Opte napomene o proraunu konstrukcija

Teorija doputenih napona
Teorija graninih stanja

Dozvoljeni naponi za nearmirani beton [MPa]

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Opte napomene o proraunu konstrukcija

Teorija doputenih napona
Teorija graninih stanja

Proraun AB konstrukcija

Doputeni naponi u armaturi

Doputeni naponi u armaturi u proraunu prema Klasinoj teoriji
propisima BAB 87 se propisuju zavisno od:
minimalnih dimanzija AB elemenata
vrste armature
-

za
za
za
za

GA od prenika armature
RA od kvaliteta betona (MB)
MAG i MAR od kvaliteta betona (MB)
BiA od kvaliteta betona (MB)

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Opte napomene o proraunu konstrukcija

Teorija doputenih napona
Teorija graninih stanja

Dozvoljeni naponi za armaturu (GA i RA) [MPa]

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Opte napomene o proraunu konstrukcija

Teorija doputenih napona
Teorija graninih stanja

Sadraj
1

Armatura
Vrste elika za armiranje
Karakteristike elika za armiranje

Zajedniki rad betona i armature

Naponi prianjanja i sidrenje armature
Nastavljanje armature i zatitni slojevi betona
Rasporeivanje i oblikovanje armature

Osnove prorauna AB konstrukcija

Opte napomene o proraunu konstrukcija
Teorija doputenih napona
Teorija graninih stanja

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Opte napomene o proraunu konstrukcija

Teorija doputenih napona
Teorija graninih stanja

Proraun AB konstrukcija
Teorija graninih stanja
Teorija graninih stanja je vaei koncept prorauna AB
konstrukcija (praktino) u svim zemljama
Proraun prema graninim stanjima nosivosti, odn. prema
lomu, prvi put je uveden u SSSR-u 1939. godine
U zemljama Evrope je to uvedeno krajem ezdestih godina
prolog veka
Kod nas je uvedeno u propise u Pravilniku BAB 71 kao
alternativa proraunu prema doputenim naponima
U Pravilniku BAB 87 je teorija graninih stanja uvedena kao
obavezan nain prorauna AB konstrukcija

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Opte napomene o proraunu konstrukcija

Teorija doputenih napona
Teorija graninih stanja

Proraun AB konstrukcija

Teorija graninih stanja

Granino stanje nosivosti konstrukcije ili elementa konstrukcije
podrazumeva takvo stanje pri kome konstukcija (ili element)
gubi sposobnost daljeg prenoenja spoljanjeg optereenja
To je stanje pri kome delovanjem optereenja nastaje lom
konstrukcije ili lom nekog dela (elementa) konstrukcije
Optereenje koje je dovelo konstrukciju u takvo stanje se zove
granino optereenje

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Opte napomene o proraunu konstrukcija

Teorija doputenih napona
Teorija graninih stanja

Proraun AB konstrukcija

Teorija graninih stanja

Beton je visko-elasto-plastian materijal i njegovo ponaanje
mora da se realnije prikae (u odnosu na idealno elastino
ponaanje u analizi prema doputenim naponima)
Proraunom prema graninim stanjima se uzima u obzir i
viskozno i plastino ponaanje betona (a ne samo elastino)
Time se bolje analiziraju i vremenske deformacije betona,
pojava i karakteristike prslina
Realnije se procenjuje sigurnost preseka i konstrukcije u celini

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Opte napomene o proraunu konstrukcija

Teorija doputenih napona
Teorija graninih stanja

Proraun AB konstrukcija

Teorija graninih stanja

Proraunom AB konstrukcija prema Teoriji graninih stanja se
dokazuju sigurnost, potrebna trajnost i zahtevana
funkcionalnost konstrukcija
Time bi trebalo da se, kao rezultat, dobijaju pouzdane
konstrukcije
Teorija graninih stanja se zasniva na prihvatljivoj verovatnoi
da konstrukcija nee da bude nepodobna za primenu u svom
veku eksploatacije

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Opte napomene o proraunu konstrukcija

Teorija doputenih napona
Teorija graninih stanja

Proraun AB konstrukcija
Teorija graninih stanja
Granino stanje preseka (ili konstrukcije) podrazumeva ono
stanje pri kom presek (ili konstrukcija):
- gubi sposobnost da se odupre spoljanjim uticajima,
- ili dobija nedoputeno velike deformacije,
- ili lokalna oteenja

Time konstrukcija prestaje da ispunjava postavljene kriterijume

u pogledu nosivosti, trajnosti i funkcionalnosti
Konstrukcija (ili element) se smatra nepodobnom za
predvienu upotrebu ako je prekoraeno barem jedno od
graninih stanja

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Opte napomene o proraunu konstrukcija

Teorija doputenih napona
Teorija graninih stanja

Proraun AB konstrukcija

Teorija graninih stanja

Granina stanja se dele u dve osnovne grupe
1
2

Granina stanja nosivosti - analiza pojave loma

Granina stanja upotrebljivosti - analiza eksploatacije
- Granina stanja deformacija (ugiba)
- Granina stanja prslina

U granina stanja upotrebljivosti mogu da spadaju i

- Granina stanja vibracija
- Granina stanja napona

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Opte napomene o proraunu konstrukcija

Teorija doputenih napona
Teorija graninih stanja

Proraun AB konstrukcija

Teorija graninih stanja

Proraunom prema graninim stanjima nosivosti se utvruje
potreban koeficijent sigurnosti u odnosu na lom
Pri tome ponaanje preseka i konstrukcije u stanju
eksploatacije ostaje nepoznato
Zato se vri i proraun prema graninim stanjima
upotrebljivosti (ugibi i prsline)

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Opte napomene o proraunu konstrukcija

Teorija doputenih napona
Teorija graninih stanja

Proraun AB konstrukcija

Teorija graninih stanja

U inenjerskoj praksi obino se detaljno srauna jedno granino
stanje za koje se smatra da je merodavno
Zatim se, za tako dimenzionisan presek dokazuje da je i drugo
granino stanje zadovoljeno
Najee su merodavna granina stanja nosivosti (loma), pa se
presek (i konstrukcija) prema tome dimenzionie, a zatim se
dokazuje da granina stanja upotrebljivosti nisu prekoraena

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Opte napomene o proraunu konstrukcija

Teorija doputenih napona
Teorija graninih stanja

Proraun AB konstrukcija
Teorija graninih stanja
Granino stanje nosivosti je, u stvari, stanje granine ravnotee
koje moe da bude dostignuto za
- gubitak ravnotee konstrukcije (ili njenog dela) posmatrane
kao kruto telo
- prelazak konstrukcije u mehanizam (iscrpljivanjem nosivosti i
formiranjem plastinih zglobova u najoptereenijim presecima,
sa preraspodelom uticaja, do formiranja nestabilnog sistema)
- lom kritinih preseka konstrukcije ili dostizanje izraenih
deformacija
- zamor materijala, u sluaju ciklinih optereenja, ime se
smanjuju mehanike vrstoe materijala (BAB 87 ne posmatra
ovakvo granino stanje)

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Opte napomene o proraunu konstrukcija

Teorija doputenih napona
Teorija graninih stanja

Proraun AB konstrukcija
Teorija graninih stanja
Lom kritinih preseka konstrukcije ili dostizanje izraenih
deformacija moe da nastane usled uticaja
normalnih napona . . . delovanje momenata savijanja i/ili
normalnih sila
smiuih napona . . . delovanje transverzalnih sila i/ili
momenata torzije
proboja izmeu ploe i stuba . . . za ploe direktno oslonjene na
stubove (bez grede ili kapitela)
loma veze armature i betona . . . granino stanje prijanjanja i
ankerovanja (osigurano je ako se potuju pravila za armiranje)

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Opte napomene o proraunu konstrukcija

Teorija doputenih napona
Teorija graninih stanja

Ponaanje AB grede pri poveanju optereenja

Prosta greda optereene sa dve iste simetrine sile P

Ponaanje AB grede pri porastu optereenja od nule do loma
Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Opte napomene o proraunu konstrukcija

Teorija doputenih napona
Teorija graninih stanja

Proraun AB konstrukcija

Ponaanje AB grede pri poveanju optereenja

Tri razliita stanja (faze) AB preseka posmatrane grede kroz koje
prolazi nosa prilikom poveavanja optereenja
Faza I - stanje bez prslina
- Faza Ia . . . betonski presek je homogen i bez prslina, linearna
raspodela napona u obe zone preseka: b i bz
- Faza Ib . . . stanje neposredno pred pojavu prslina: pri
momentu M (Ib) linearna raspodela u pritisnutoj zoni, a
krivolinijska (kvazi-linearna) u zategnutoj zoni

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Opte napomene o proraunu konstrukcija

Teorija doputenih napona
Teorija graninih stanja

Proraun AB konstrukcija
Ponaanje AB grede pri poveanju optereenja
Tri razliita stanja (faze) AB preseka posmatrane grede kroz koje
prolazi nosa prilikom poveavanja optereenja
Faza II - stanje sa prslinama
- Faza IIa . . . prsline nastaju kada bz u zategnutoj zoni
najoptereenijeg preseka dostigne fbz , a armatura preuzima
silu zatezanja sve do mesta dokle dopiru prsline
- Faza IIb . . . sa porastom M naponi u betonu i armaturi se
poveavaju; naponski dijagram pritisaka u betonu je
krivolinijski; prsline u zategnutoj zoni dopiru do neutralne
linije; pritisnuta zona u betonu se smanjuje (neutralna linija se
pomera prema pritisnutoj ivici)

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Opte napomene o proraunu konstrukcija

Teorija doputenih napona
Teorija graninih stanja

Proraun AB konstrukcija

Ponaanje AB grede pri poveanju optereenja

Tri razliita stanja (faze) AB preseka posmatrane grede kroz koje
prolazi nosa prilikom poveavanja optereenja
Faza III - stanje loma: karakter loma zavisi od koliine i
karakteristika glavne armature
- Lom po armaturi (duktilni lom) . . . kod normalnih procenata
armiranja
- Lom po betonu (krti lom) . . . kod visokih procenata armiranja
- Simultani lom i po betonu i po armaturi . . . istovremeno
dostizanje nosivosti i betona i zategnute armature

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Opte napomene o proraunu konstrukcija

Teorija doputenih napona
Teorija graninih stanja

Proraun AB konstrukcija

Ponaanje AB grede pri poveanju optereenja

Tri razliite vrste loma AB preseka
Lom po armaturi (duktilni lom) . . . kod normalnih procenata
armiranja
- lom nastaje kada naponi u armaturi a dostignu granicu
razvlaenja v
- armatura se plastifikuje (poinje da tee) i ugibi se drastino
poveavaju
- to je najavljen lom, jer mu prethodi razvijena mrea prslina u
nosau, uz velike ugibe
- nosa gubi funkciju zbog prevelikih ugiba

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Opte napomene o proraunu konstrukcija

Teorija doputenih napona
Teorija graninih stanja

Proraun AB konstrukcija

Ponaanje AB grede pri poveanju optereenja

Tri razliite vrste loma AB preseka
Lom po betonu (krti lom) . . . kod visokih procenata armiranja
- napon a uglavnom ne dostie v
- lom nastaje u pritisnutoj zoni betona jer b dostie vrstoe
betona pri pritisku fbk
- lom nastaje iznenada, bez najave (krti lom), tj. bez prethodnih
veih deformacija i vidljivih znakova
- krti lom treba da se svakako izbegne

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Opte napomene o proraunu konstrukcija

Teorija doputenih napona
Teorija graninih stanja

Proraun AB konstrukcija

Ponaanje AB grede pri poveanju optereenja

Tri razliite vrste loma AB preseka
Simultani lom i po betonu i po armaturi
- istovremeno dostizanje nosivosti i betona i zategnute armature
- napon u armaturi dostie v , a napon na pritisnutoj ivici
betona dostie fbk

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1

Armatura
Zajedniki rad betona i armature
Osnove prorauna AB konstrukcija

Opte napomene o proraunu konstrukcija

Teorija doputenih napona
Teorija graninih stanja

Proraun AB konstrukcija
Ponaanje AB grede pri poveanju optereenja
Osim tri navedene vrste loma AB preseka, mogu je lom AB
nosaa pri prelasku sa Faze Ib na Fazu IIa, kao posledica skoka
napona u zategnutoj armaturi u preseku na mestu prsline
Ovakav lom moe da se dogodi kada je stvarni procenat
armiranja zategnutom armaturom manji od minimalnog
AB elementi moraju da se uvek armiraju barem sa minimalnim
procentom armiranja
U propisima je definisana minimalna koliina armature u AB
elementima

Stanko Bri

Betonske konstrukcije 1