Klucz odpowiedzi do sprawdzianu wiedzy iumiejtnoci zdziau

rodowisko przyrodnicze Polski

Zakres podstawowy. Grupa A

Nr
zad.

Przewidywana odpowied

Kryteria zaliczenia

Maks.
liczba
punktw

1.

Zwrotnikowa kontynentalna.

Za podanie prawidowej nazwy. . 1 p.

2.

Toru, Wrocaw, Kielce, Zakopane.

Za prawidowe wpisanie:
2 miast . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 p.
34 miast . . . . . . . . . . . . . . . . 2 p.

3.

Przykadowe wyjanienie: wPolsce wschodniej

czciej wystpuje masa powietrza polarnokontynentalnego, ktrego napyw zim powoduje wystpowanie ujemnej temperatury powietrza.

Za prawidowe wyjanienie. . . . . 1 p.

4.

a) Deltowe.
b) Przybrzene.
c) Polodowcowe morenowe.
d) Polodowcowe cyrkowe.

Za prawidowe wpisanie:
2 typw genetycznych . . . . . . . 1 p.
34 typw genetycznych . . . . . 2 p.

5.

Przykadowy opis: Jezioro przybrzene jest pozostaoci dawnej zatoki morskiej, ktra zostaa zamknita
przez mierzej zbudowan przez prd przybrzeny.
Przykady: ebsko, Jamno, Gardno, Wicko.

Za prawidowy opis . . . . . . . . . . 1 p.
Za podanie nazwy:
1 jeziora . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 p.
2 jezior . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 p.

6.

a c d b e

Za prawidowe wpisanie:
pierwszego iostatniego
wydarzenia. . . . . . . . . . . . . . . . 1 p.
wszystkich wydarze . . . . . . . . 2 p.

7.

Surowiec mineralny: wgiel kamienny.

Przykadowe sposoby wykorzystania:
do produkcji energii elektrycznej ienergii cieplnej
wprzemyle farmaceutycznym
wprzemyle koksowniczym
wprzemyle hutniczym.

Za rozpoznanie surowca . . . . . . . 1 p.
Za podanie 1 sposobu
wykorzystania . . . . . . . . . . . . . . 1 p.

8.

a) Dziaalno rzeki.
b) Dziaalno ldolodu.

Za podanie czynnika dla:

1 krainy. . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 p.
2 krain. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 p.

9.

Przykadowe wyjanienie: Gry witokrzyskie nie

s tak wysokie jak Tatry, poniewa zostay sfadowane
duo wczeniej, werze paleozoicznej, podczas
fadowania hercyskiego, za Tatry podczas fadowania alpejskiego. Proces niszczenia Gr witokrzyskich trwa duo duej, dlatego s one nisze od Tatr.

Za prawidowe wyjanienie. . . . . 1 p.

10.

a) Czarne ziemie.
b) Mady.

Za prawidowe wpisanie gleb:

1 krainy. . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 p.
2 krain. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 p.

11.

Parki Narodowe: Biebrzaski, Narwiaski, Biaowieski, Kampinoski, Poleski.

Za prawidowe wpisanie:
23 nazw. . . . . . . . . . . . . . . . . 1 p.
4 nazw. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 p.

31

12.

c)

Za zaznaczenie waciwego
opisu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 p.

13.

a) Wieprz, Pilica, Bzura, Raba.

b) Warta, Nysa Kodzka, Stobrawa.

Za prawidowe przyporzdkowanie:
45 nazw rzek . . . . . . . . . . . . . 1 p.
67 nazw rzek . . . . . . . . . . . . . 2 p.

32

Klucz odpowiedzi do sprawdzianu wiedzy iumiejtnoci zdziau

rodowisko przyrodnicze Polski
Zakres podstawowy. Grupa B

Nr
zad.

Przewidywana odpowied

Kryteria zaliczenia

Maks.
liczba
punktw

1.

Powietrze arktyczne.

Za podanie prawidowej nazwy. . 1 p

2.

Biaystok, Warszawa, Toru, Wrocaw.

Za prawidowe wpisanie:
2 miast . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 p.
34 miast . . . . . . . . . . . . . . . . 2 p.

3.

Przykadowe wyjanienie: wPolsce wschodniej

czciej wystpuje masa powietrza polarnokontynentalnego, ktrego napyw latem powoduje wystpowanie temperatur powietrza powyej 20C, za
wczci zachodniej napywa powietrze polarnomorskie przynoszce ochodzenie.

Za prawidowe wyjanienie. . . . . 1 p.

4.

a) Przybrzene.
b) Polodowcowe morenowe.
c) Polodowcowe rynnowe.
d) Deltowe.

Za prawidowe wpisanie:
2 typw genetycznych . . . . . . . 1 p.
34 typw genetycznych . . . . . 2 p.

5.

Przykadowy opis: jezioro rynnowe powstawao pod

lodowcem lub przed czoem lodowca, wwyniku
erozji rzek pyncych pod lodem lub wwyniku erozji
samego lodowca obicego teren.
Przykady: Hacza, Jeziorak, Gopo, Raduskie.

Za prawidowe wyjanienie. . . . . 1 p.
Za podanie nazwy:
1 jeziora . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 p.
2 jezior . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 p.

6.

b e a d c

Za prawidowe wpisanie:
pierwszego iostatniego
wydarzenia. . . . . . . . . . . . . . . . 1 p.
wszystkich wydarze . . . . . . . . 2 p.

7.

Surowiec mineralny: sl kamienna.

Przykadowe sposoby wykorzystania:
wgospodarstwach domowych
wprzemyle chemicznym
wprzemyle spoywczym.

Za rozpoznanie surowca . . . . . . . 1 p.
Za podanie 1 sposobu
wykorzystania . . . . . . . . . . . . . . 1 p.

8.

a) Ruchy grotwrcze.
b) Dziaalno morza.

Za podanie czynnika dla:

1 krainy. . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 p.
2 krain. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 p.

9.

Przykadowe wyjanienie: Sudety nie s tak

wysokie jak Tatry, poniewa zostay sfadowane duo
wczeniej, werze paleozoicznej, podczas fadowania
hercyskiego, za Tatry podczas fadowania alpejskiego. Proces niszczenia Sudetw trwa duo duej,
dlatego s one nisze od Tatr.

Za prawidowe wyjanienie. . . . . 1 p.

a) Czarnoziemy.
b) Czarne ziemie.

Za prawidowe wpisanie gleb:

1 krainy. . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 p.
2 krain. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 p.

10.

33

11.

Parki Narodowe: Drawieski, Wigierski, Wielkopolski, Bory Tucholskie, Ujcie Warty.

Za prawidowe wpisanie:
23 nazw. . . . . . . . . . . . . . . . . 1 p.
4 nazw. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 p.

12.

b)

Za zaznaczenie waciwego
opisu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 p.

13.

a) Dunajec, Pilica, Bug, Brda.

b) Nysa uycka, Barycz, Note.

Za prawidowe przyporzdkowanie:
45 nazw rzek . . . . . . . . . . . . . 1 p.
67 nazw rzek . . . . . . . . . . . . . 2 p.

34

Klucz odpowiedzi do sprawdzianu wiedzy iumiejtnoci zdziau

rodowisko przyrodnicze Polski
Zakres rozszerzony. Grupa A

Nr
zad.

Przewidywana odpowied

Kryteria zaliczenia

Maks.
liczba
punktw

1.

1. Amplituda rocznej temperatury powietrza powyej

23C we wschodniej czci kraju.
2. Maksimum opadw latem.

Za podanie:
1 cechy . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 p.
2 cech . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 p.

2.

Szczecin.
Wystpuje tu najmniejsza amplituda rocznej temperatury powietrza (18,2C), najbardziej agodne s zimy.

Za podanie prawidowej nazwy

miasta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 p.
Za 1 argument uzasadniajcy . . . 1 p.

Za prawidowe wyjanienie. . . . . 1 p.

3.

Przykadowe wyjanienie: obszar Polski by kilkakrotnie

objty zlodowaceniem, po raz ostatni zlodowaceniem
Wisy. Wwyniku dziaalnoci ldolodu iwd lodowcowych powstaa dua liczba jezior wpasie pojezierzy.
aden inny czynnik nie prowadzi do powstania tak
duej liczby jezior na maym obszarze.

4.

a) Granity ignejsy.
b) Wapienie.

Za podanie ska dla 1 obszaru. . . 1 p.

5.

A. Wyniesienie Mazursko-Suwalskie.
B. Monoklina Przedsudecka.
C. Zapadlisko Przedkarpackie.
D. Zapadlisko lsko-Krakowskie.

Za prawidowe podpisanie nazw:

2 jednostek . . . . . . . . . . . . . . . 1 p.
3 jednostek . . . . . . . . . . . . . . . 2 p.
4 jednostek . . . . . . . . . . . . . . . 3 p.

6.

Przykadowe cechy rzeby staroglacjalnej:

obszar paski, wyrwnany
brak jezior polodowcowych
mae rnice wysokoci wzgldnej
wyranie zaznaczone pradoliny
pozostaociami cigw moren czoowych s
wysoczyzny porozcinane przez doliny rzeczne.

Za podanie 1 poprawnej
cechy rzeby. . . . . . . . . . . . . . . . 1 p.

7.

Nazwa krainy geograficznej: Nizina Mazowiecka.

Nazwa ukadu rzecznego: promienisty.

Za podanie nazwy:
krainy. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 p.
ukadu rzecznego. . . . . . . . . . . 1 p.

8.

Przykadowe przyczyny:
nage topnienie niegu wiosn
due sumy opadw deszczu
gwatowne opady deszczu
silne wiatry wiejce na wybrzeu, powodujce
powstanie tzw. cofki.

Za 1 prawidow przyczyn. . . . . 1 p.

9.

Ocena: Nizina lska ma lepsze warunki dla rozwoju

ogrodnictwa.
Przykadowe argumenty:
na Nizinie lskiej okres wegetacji trwa duej (ponad Za prawidow ocen ipodanie:
220 dni), za na Pojezierzu Suwalskim tylko 190 dni
1 argumentu . . . . . . . . . . . . . . 1 p.
na Pojezierzu Suwalskim czciej wystpuj przy 2 argumentw. . . . . . . . . . . . . 2 p.
mrozki wiosenne
na Nizinie lskiej wystpuj bardziej yzne gleby (duy
udzia czarnych ziem, czarnoziemw, brunatnych, mad).

35

10.

a) Wiatr.
b) Lodowiec grski.
c) Wody lodowcowe.
d) Ldold.

Za 1 czynnik rzebotwrczy . . . . 1 p.

11.

a) (...) wyyn.
b) (...) dla minionych okresw geologicznych.
c) (...) drzew iglastych.
d) (...) mada rzeczna.

Za poprawne uzupenienie
1 zdania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 p.

12.

Przykadowe elementy:
rzeba wysokogrska
rzeba polodowcowa
roliny relikty
pitra rolinne
charakterystyczne zwierzta, np. wistaki, kozice.

Za 1 poprawny element . . . . . . . 1 p.

13.

a) uawy Wilane.
b) Pojezierze Suwalskie.
c) Sudety.

Za rozpoznanie 1 krainy . . . . . . . 1 p.

14.

a) 3
b) 4
c) 5
d) 1

Za prawidowe przyporzdkowanie:
2 surowcw. . . . . . . . . . . . . . . 1 p.
3 surowcw. . . . . . . . . . . . . . . 2 p.
4 surowcw. . . . . . . . . . . . . . . 3 p.

15.

Przykadowe argumenty:
zoa rudy zalegaj bardzo gboko, wpodou
platformy prekambryjskiej, wic ich eksploatacja
bdzie bardzo kosztowna
wydobycie cakowicie zniszczy okoliczny krajobraz,
aobszar ten graniczy zSuwalskim Parkiem Krajobrazowym, wktrym chroniony jest krajobraz
modoglacjalny
wydobycie spowoduje powstanie leja depresyjnego, obnienie poziomu wd podziemnych,
awkonsekwencji przyczyni si do czciowego
zaniku okolicznych jezior.

Za podanie 1 argumentu. . . . . . . 1 p.

36

Klucz odpowiedzi do sprawdzianu wiedzy iumiejtnoci zdziau

rodowisko przyrodnicze Polski
Zakres rozszerzony. Grupa B

Nr
zad.

Przewidywana odpowied

Kryteria zaliczenia

Maks.
liczba
punktw

1.

1. Suma opadw rocznych 600 mm.

2. Czsty napyw powietrza PPm.

Za podanie:
1 cechy . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 p.
2 cech . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 p.

2.

Suwaki.
Wystpuje tu najwiksza amplituda rocznej temperatury powietrza (20,5C), najbardziej surowe s zimy.

Za podanie prawidowej nazwy

miasta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 p.
Za 1 argument uzasadniajcy . . . 1 p.

3.

Przykadowe wyjanienie: Morze Batyckie powstao

wwyniku wytopienia si ldolodu skandynawskiego
iruchw pionowych Pwyspu Skandynawskiego.
Wniektrych okresach dziejw geologicznych ld
podnosi si na tyle, e przestawa istnie przesmyk
czcy Batyk zMorzem Pnocnym.

Za prawidowe wyjanienie. . . . . 1 p.

4.

a) Flisz karpacki (piaskowce, zlepiece, upki).

b) Ganity.

Za podanie ska dla 1 obszaru. . . 1 p.

5.

A. Karpaty.
B. Niecka Miechowska.
C. Wyniesienie Sawatycz.
D. Wyniesienie eby.

Za prawidowe podpisanie nazw:

2 jednostek . . . . . . . . . . . . . . . 1 p.
3 jednostek . . . . . . . . . . . . . . . 2 p.
4 jednostek . . . . . . . . . . . . . . . 3 p.

6.

Przykadowe cechy rzeby modoglacjalnej:

obszar pagrkowaty, falisty
due rnice wysokoci wzgldnej
liczne jeziora polodowcowe
wyranie zaznaczone cigi moren czoowych.

Za podanie 1 poprawnej cechy rzeby

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 p.

7.

Nazwa krainy geograficznej: Pojezierze Wielkopolskie.

Nazwa ukadu rzecznego: kratowy.

Za podanie nazwy:
krainy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 p.
ukadu rzecznego. . . . . . . . . . . 2 p.

8.

Przykadowe przyczyny:
wycinanie lasw wobszarze grnego dorzecza rzek
zagospodarowanie terasy zalewowej pod osiedla
zabudowanie terasy zalewowej betonem iasfaltem
lub innymi materiaami utrudniajcymi przesikanie wody
ze zabezpieczenie waw przeciwpowodziowych.

Za 1 prawidow przyczyn. . . . . 1 p.

9.

Ocena: Nizina Szczeciska ma lepsze warunki dla

rozwoju ogrodnictwa.
Przykadowe argumenty:
na Nizinie Szczeciskiej okres wegetacji trwa duej
Za prawidow ocen ipodanie:
(ponad 220 dni), za na Nizinie Podlaskiej tylko 190 dni 1 argumentu . . . . . . . . . . . . . . 1 p.
na Nizinie Podlaskiej czciej wystpuj przymrozki 2 argumentw. . . . . . . . . . . . . 2 p.
wiosenne
na Nizinie Szczeciskiej wystpuj bardziej yzne
gleby (duy udzia czarnych ziem, brunatnych).

37

10.

a) Morze.
b) Wody deszczowe.
c) Wody lodowcowe.
d) Wietrzenie mrozowe (fizyczne).

Za 1 czynnik rzebotwrczy. . . . . 1 p.

11.

a) (...) nizin rodkowopolskich.

b) (...) niewystpujca nigdzie poza okrelonym
terenem.
c) (...) liciastych.
d) (...) czarnoziemy.

Za poprawne uzupenienie
1 zdania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 p.

12.

Przykadowe elementy:
gooborza
Puszcza Jodowa
krajobraz starych gr
kapta.

Za 1 poprawny element . . . . . . . 1 p.

13.

a) Wyyna Lubelska.
b) Nizina lska.
c) Wyyna Krakowsko-Czstochowska.

Za rozpoznanie 1 krainy . . . . . . . 1 p.

14.

a) 3
b) 4
c) 1
d) 2

Za prawidowe przyporzdkowanie:
2 surowcw. . . . . . . . . . . . . . . 1 p.
3 surowcw. . . . . . . . . . . . . . . 2 p.
4 surowcw. . . . . . . . . . . . . . . 3 p.

15.

Przykadowe argumenty:
zoa zawieraj bardzo bogate rudy wielu metali
w Polsce nie wydobywa si rudy elaza, wic
eksploatacja ich w tym terenie zmniejszyaby
import Polski
tak dua inwestycja spowodowaaby rozwj
gospodarczy regionu, powstanie wielu miejsc
pracy.

Za 1 argument . . . . . . . . . . . . . . 1 p.

38