You are on page 1of 2

Amerikann 1980deki halindeyiz

Gven Sak, Dr.10 Mart 2014 - Okunma Says: 328


Biz imdi bu aralar bir nevi yahu biz ne biim deitik modundayz. Hibir temeli
olmad halde, ben ortada bir nevi Biz neymiiz be abi sendromu gryorum.
Dorusu ya, ben bu aralar Trkiyenin bir hakikat testine ihtiyac olduunu
dnyorum. Dnp, dnp sonunda buldum. Bize gereken hakikat testi udur:
Bu aralar denemelerini yaptmz fzeleri bakalar 1970lerde ilk kez denemiti.
imdi biz daha yenilerde, aynlarn deniyoruz. Neden byledir derseniz, memleketin
iktisadi imkanlar seti Amerikann 1980lerdeki haline pek bir benziyor. Bir daha tekrar
edeyim, msaadenizle: Onlarn 1970lerde zaten yapabildiklerini bugnlerde ancak
yeni yeni yapabiliyoruz. Elbette sevinilecek bir durum ama sevinirken, onlarn bunu
1970lerden beri yapmakta olduklarn unutmasak iyi olur.
Herhalde bir Kuzey Kore deiliz yani: Dnyaya kapal olup, bu yaptklarmz ilk kez
imdi biz yapyormuuz gibi yapacak deiliz herhalde. Yok artk. Dnyaya bal
olmasak, millete yutturmak mmkn olurdu. Ama pardon, artk mmkn deil.
atlasanz da deil, patlasanz da deil. Onlarn 1970lerde yaptklarn biz ancak
2014te yapabiliyoruz. Neden byleyiz? Beeri sermayemiz onlarn 1980deki halini
ancak imdilerde yakalam olduu iin elbette. Gelin bir anlataym. Siz karar verin.
Nedir test diye merak ediyorsanz, TEPAVdan Efan Nas zenin yeniliki
snf notuna bir bakn. Efan, Amerikadan Richard Floridann yaratc snf tanmn
ald ve bunu Trkiyeye uyarlad. Sonra beenmeyip, kendisi de bir tanm gelitirdi
ama biz Floridann yaptnda kalalm bugnlk isterseniz. Yenilikler bir lkeye yle
havadan gelmiyor. lkenin ncelikle yenlik yapabilecek kapasiteye sahip, greli
olarak daha iyi eitimli bireylere sahip olmas gerekiyor. Siz bakmayn o Harvard
bitirmedi. Okuldan atld. Evinin garajnda dnyann kaderini deitirdi geyiine.
Yenilikleri yapanlar, byk fark yaratanlar hep iyi okullardan kyorlar. yi bir eitim
olmadan, fark yaratabilmenin asl yok. imdi Floridann tanmna gre bakarsanz,
bugn Amerikada yaratc snf igcnn yaklak yzde 40n am gibi duruyor.
Richard Floridann hesabna gre, Amerikann yaratc snf geen yzyln banda
yzde 10, 1980de ise igcnn yzde 20siymi. Bu nedir? TEPAV hesaplamalarna
gre, 21inci yzyln ilk eyreinde, bizim yaratc snfmzn bykl de yzde 21
civarndadr. Neymi? Amerikann 1980de olduu yerdeymiiz. Orada olup da onun
bugn yapabildiklerini yapabilmek mmkn m? Hayr. Ancak 1970lerde
yapabildiklerini yapabiliyoruz netice olaraktan yani.
Beni bu hesaplamalarda rahatsz eden bir baka noktaya daha geleyim. Hesaba gre,
Ankara, yaratc snfn Trkiye ortalamasndan daha yksek bir blmn iinde
barndryor. te bu ilgin. Neden? Gayet basit bir nedenle. Ankara, yaratc snfn
yaklak yarsn kamuda istihdam ediyor. Yani ne oluyor? Memleketin beeri
sermayesi esasen kamu alan olarak, verimlilik dzeyi dk, yar yarya alyor.

Ben ite buna kaynak israf derim. Neden? Trkiyenin vasatn zerindeki beeri
sermayesinin kamuda istihdam tercih etmesi, iinden mutlu olmak yerine gvenceyi
tercih etmesi zerinde ciddiyetle dnmemiz gereken bir meseledir bana sorarsanz.
Burada ineyi kamuda alanlara, uvaldz ise Trkiye i dnyasna batrmak
gerekir. Trkiyenin zel sektr neden Trkiyenin baka lkelerle kyaslandnda
zaten az olan beeri sermayesini desteklememektedir? Bence soru budur. Neden
Trkiyenin i dnyas verimi daha yksek eleman altramamaktadr? Neden onlara
daha yksek cret deyememektedir? Ben bunun iletmelerimizin dk verimlilii ile
yakndan alakal olduunu dnyorum. Ne retiyoruz ki, ne deyelim. Trkiyede
neden hala yabanc sermayeli irketler, yerli sermayeli irketlerle kyaslandnda
daha ok verimlidirler? Neden yabanc sermayeli irketler, yerli sermayeli irketlerle
kyaslandnda daha ok ihracat yapmaktadrlar?
Yalapap sistemden ksa ksa yalapap politikalar kyor. Her ey vasat oluyor.
Sonuta vasat yatrm ortam, vasatn altnda kural hakimiyeti sistemi, zel sektr
tercihlerini vasatlatryor. zel sektr vasat olmaz, sistem onu vasat brakr. Vasat
zel sektr, dk verimlilik ve dk cretlerle birleir. Sistemimiz, eitimli olmay
deil, vasat destekler. Bunu iyi zannedenlere syleyeyim: Kresel lekte vasat
yeteneklere sahip olup da, ortalamann zerinde bir hayat srme imkan artk
bitti. steseniz de bitti. stemeseniz de bitti. imdi tedbir almazsak hesab
ocuklarnz zaten mutlaka deyecek. Memleket bymeyip, srnecek, ocuklar
baka lkelerdekilere bakp imrenecekler. leride yahu bizimkiler eskiden krk yl
nceki ileri yapabilince ocuk gibi sevindirik olup, poster bastrrlarm diyecekler.
Ben imdiden sylemi olaym. Sonra bana teki tarafta biliyordun da, neden
sustun? demesinler. Sylyorum ve ahiretimi kurtaryorum.

You might also like