Avrupann Krm konusunda, Rusyay uyarma ihtimali

Trkiyeden fazladr
Gven Sak, Dr.13 Mart 2014 - Okunma Says: 242
Bu aralar yine etraf o ok bilmi Avrupa Birlii, Rusyaya enerji asndan acayip
bamldr. O nedenle, u Ukrayna krizinde yapabilecei fazla bir ey yoktur. Konuur.
Konuur. Ama bir hareket yapamaz yorumlar sard. Memlekette artk glecek
halimiz kalmadndan, byle cehalet ykl yorumlar bile beni bir trl
neelendiremiyor. Biz hem bilmiyoruz, hem de biliyormu gibi konumay seviyoruz.
Biliyormu gibi konuurken de, alemi tam da kendimiz gibi zannediyoruz. Bu
memleket tedbir nedir bilmedii iin garip bir memlekettir. Komploya, antaja aktr.
Halbuki Avrupa zinhar yle deildir. Bugnlerde Avrupann Krm konusunda Rusyay
uyarma ihtimali Trkiyeden fazladr.
Dorudur. 2003 ylnda Avrupa yzde 45 orannda Rus doalgazna
bamlyd. imdilerde ise bu oran yzde 34e gerilemitir. Ne olmutur? Avrupa
lkeleri, kendilerinin, Rus doalgazna olan bamllklarnn farknda olduklar iin
are aramlardr. Rusyaya olan enerji bamllklarn yzde 25 azaltmlardr. Normal
devletler byle yapar? Vay, bize kar komplo var diye alamazlar. i zecek
tedbir ararlar. Peki, Avrupal dostlarmz ne yapmlardr? Birincisi, doalgazda kaynak
lke eitliliine gitmilerdir. kincisi, yenilenebilir alternatif enerji kaynaklarna doru
ynelmilerdir. ncs ise enerji verimliliine ynelik tedbirlere arlk vererek,
enerji ihtiyacn azaltmlardr. Alnan bu tedbirler Avrupann enerjide Rusyaya olan
bamlln azaltmtr. Nokta. Yetmi midir? Tedbirli olana tedbir bitmez. antaja
uramak istemeyen gerektiinden fazla tedbirli olur. Avrupallar ayrca Avrupann
doalgaz depolama kapasitesini geen yla gre yzde 20 arttrmlardr. Bylece
Avrupann doalgaz depolama kapasitesi bugn iin Avrupa tketiminin yzde
10unu karlayacak bir dzeye ykselmitir. Yzde 10luk depolama kapasitesi
demek, yaklak iki aylk stok
bulundurmak demektir. Avusturya gibi daha souk bir yer iin bu depolama
kapasitesi 6 aylktr. Bu arada, Mart ay bitmi, bahar gelmek zeredir. Rusya kime ne
antaj yapacaktr? Devlet ynetmek ite byle ciddi bir itir. Kimsenin Avrupaya yle
kolay kolay antaj yapabilmesi mmkn deildir. Avrupada hi kimsenin Vay anam,
bize kar Rus komplosu devreye girdi demesi de mmkn deildir. Yneticinin
beceriksizi yaknr ve kendi hatalarna bahane bulur. Becerikli olan ise are retir.
lkesini antajdan korur.
imdi gelin bir de Trkiyenin durumuna bakalm. Birincisi Rusya en yksek d ticaret
a verdiimiz ikinci byk lkedir. Toplam d ticaret a iinde Rusyadan
kaynakl an oran yaklak yzde 20dir. 1998 ylnda Rusya en yksek d ticaret
a verdiimiz onuncu byk lkeydi, bugn ise ikincidir. Bakn grdnz m,
Rusyaya olan bamllmz azalmam, artmtr.

kinci olarak baktnzda, Trkiye, Rusyaya doalgazda orantsz biimde bamldr.

2000lerin banda enerji ihtiyacmzn yzde 8ini Rusyadan karlyorduk. 2010da bu
oran yzde 31 oldu. Ne oldu? Artt.
ncs, Trkiyenin doalgaz depolama kapasitesi yoktur. O ne demektir? htiya
duyulan doalgazn iletiminde bir kesilme olduu gn, Trkiyenin bir yerleri donar.
Bizim yneticilerimiz tedbirsizdir. Avrupann yneticileri tedbirlidir.
Drdncs, Avrupada doalgazda ithalata yzde 99 orannda baml olan ve ayn
zamanda elektrik retiminin yzde 44n doalgazdan salayan baka lke yoktur.
Rusya doalgaz olmazsa, Trkiyenin elektrik retme kapasitesi yaklak te bire
der. Beincisi, bir birim retim iin gerekli enerji miktar 2000-2012 dneminde
Trkiyede sadece yzde 7 azalmtr. Enerjide bizim gibi darya yksek oranda
baml rlanda ve Japonyada bu oran srasyla yzde 26 ve 20 olmutur. lkemizde,
enerji verimlilii konusunda gerekli yasal idari altyap hala salkl bir biimde
kurulamamtr. Trkiye, enerji verimlilii ile yeni elektrik santral ihtiyacn
azaltacann daha hala tam olarak farknda deildir. Yenilenebilir enerji kaynaklarna
ynelme konusunda da zel sektre gerekli mevvikler hala tam olarak
salanabilmi deildir. Trkiye, son on ylda enerji ihtiyacn karlamak iin gereken
kaynaklar eitlendirmekte, Avrupa kadar baarl olamamtr.
Peki, bu hesapta Rusyann bir arl var mdr? Yoktur. Rus ekonomisi o kadar yerle
yeksan bir haldedir ki, Rusyann Avrupaya mmkn olduunca fazla doalgaz
satmas kendi yararnadr. Ruslar, Avrupaya deil antaj yapmak, doalgaz
satamazlarsa, Rus pazar kurur. O pazar kurursa, bu bizim iin de iyi olmaz. Ruslar
Avrupaya antaj yaparlarsa, nce kendileri sonra da biz zararl karz.
Trkiyenin Avrupa Birlii srecinde ataca her adm, Trkiye iin iyidir. Aktr ki,
memleketin idari kapasitesi halen yeterince gelimemitir. Trkiyenin Avrupa Birlii
srecinde hi durmadan adm atmas, ncelikle ve en ok Trkiyenin yararnadr.
Enerji bamll ile ilgili bir karlatrma, yneticilerimizin Brkseldeki muadilleri ile
daha fazla birlikte almasnn Trkiyeye yalnzca fayda salayacan
gstermektedir. Daha reneceimiz ok ey vardr.
antajlara dayanklln yolu, krlganlklar konusunda hazrlkl olmaktr. Bir yandan
krlganl artrmak, bir yandan da etrafa efelenmek olmaz. Avrupann Krm
konusunda aklkla konuma ihtimali, Trkiyeden daha fazladr. Bu rakamlar bana
yle sylyor. Krm Tatarlar, bizim korumamz altnda olduuna gre, bu da ayptr.