niversite

Sresini Nasl Deerlendirmeli?

Varoluu felsefenin kurucusu saylan Danimarkal filozof Sren Kierkegaardn ok
sevdiim bir sz var: Yaam yalnzca geriye bakarak anlalabilir ama ileriye doru
yaanmaldr.

Baz arkadalar yazdklar e-postalarda ya da yazlarmn altna yaptklar yorumlarda
yle ifadeler kullanyor: Keke yazdklarnz daha nce okusaymm. Koskoca bir
niversite yaamn boa geirdim. Liseden sonra niversiteyi kazannca her ey bitti
sanp ders almay bir yana brakmtm. Sadece okutulanlar ezberleyip snf
geerek okulu bitirdim. imdi hibir ey bilmediimi hissediyorum. Ne yazk ki bu
ifadeler niversiteye bilinsizce balayan rencilerin pek ounu bekleyen tuzan
bir zeti.

ou renci lisede ok yoruluyor. Bu yorgunluk bir yandan lise dersleriyle
uramann, bir yandan da niversiteye hazrlanmak iin ek almalar yapmann,
kurslara, dershanelere gidip konular en batan ele almann, yzlerce binlerce test
zmeye almann yaratt bir sonu. Gencecik insanlar, liseyi, kendilerine hemen
hemen hi zaman ayramadan, hep ders alarak ve ou kez ileride ne ie
yarayacan bilmedikleri denklemleri, formlleri ezberleyerek geiriyorlar. Sonuta
niversiteyi kazandklarnda ya hedefe ulatklarn dndkleri ya da artk
enerjilerini tkenmi hissettikleri iin almay minimum dzeye indiriyorlar.
niversite eitimini, oraya girmek iin harcadklar abadan ok daha az aba
harcayarak ve stnkr bilgi edinerek tamamlyorlar. Bunun sonucunda da yukarya
aldm ifadelerle zetlenen durumla karlayorlar. rnein ekonomi eitimi alm
olanlarn ou, ekonominin ne ie yaradn bilmedii iin kendisine ekonomist
(iktisat) diyemeyen bir mezunlar ynna dahil oluyor. Ekonomi okumu ou kiiye
mesleiniz ne diye sorsanz alacanz yant alt yere gre biimlendirilmi bir
yanttr: bankacym, sigortacym, pazarlamacym, muhasebeciyim. nk
iktisat olmak farkl bir eydir. ktisat olmak iin ekonomi okumu olmak yetmez.
Analiz yapmay renmek gerekir. Bunun dersi olsa bile insann kendi kendine
renecei bir eydir analiz yapmak. Saylara bakmak, oranlar ele almak, onlar
analiz etmek, gemie ilikin sonular karmak, gelecee ilikin tahminler yapmak
ayr bir alma gerektirir.

Lisede baarl olamadm halde niversitede ve sonrasnda baarl olduum iin bu
konuda ne yaptm paylaarak yani somut rnek vererek size deneyimimi aktarmak
istiyorum.

niversite snavn kazanp da istediiniz blme girmiseniz bu sizin iin olumlu bir
gelimedir. nk insann sevdii bir ile uramas, iin iine sevgiyi katmas
renmeyi ok kolaylatrr. Ne yazk ki biz genel olarak ocuklarmz byle bir
bilinle, byle bir bilgiyle yetitirmiyoruz. Dolaysyla liseyi bitirip niversiteye
girerken ou renci o blme ya anne ve babasnn istedii bir ii yapmak iin veya
birisinden etkilendii iin ya da puan o blme yettii iin giriyor. O nedenle de
evremizde giderek artan sklkla mhendislik okumu ama alk yapan, iletme
okumu ama kameramanlk yapan kiilere rastlyoruz. Yani sistem, renciyi batan
bilinlendirip sevdii ya da sevecei dallara ynlendiremiyor. Sonuta yapt ii

sevmeden yapan binlerce insann bulunduu, o nedenle de baarnn dk

gerekletii bir topluma sahip bulunuyoruz.
Burada, ncelikle ekonomi blmnde okuyanlar iin bir niversite dnemi rehberi
veriyorum:
(1) niversiteye girdiinizde kesinlikle her eyin bittiini, liseyi bitirip niversiteye
girerek hayatnzn en byk baarsn elde ettiinizi, asla dnmeyin. Ve kesinlikle
ben niversiteye filanca sradan girdim gibi baar yks anlatan cmleler kurup
kendinizi havaya sokmayn. niversiteye giri her eyin bittii deil, balayaca
andr. Bunu asla aklnzdan karmayn.
(2) Okul almadan gideceiniz snfta hangi derslerin ve hangi kitaplarn
okutulacan renip onlar aln. Okul balamadan onlarn bir blmn hzlca
okuyun. Okuyacanz blmn en iyi olduu okulu belirleyip orada ayn konularda
hangi kitaplarn okutulduunu saptayn ve onlar da aln. Bir yandan da onlar
okuyun. Eer gittiiniz okul o blmde Trkiyede en iyi okulsa, okutulan derslerin
ABD veya o konuda en iyi olan lkedeki ders kitaplarn edinip okumaya aln.
(3) Okul aldktan sonra her ders ncesi o derste okutulacak blm bir kez gzden
geirin. Kafanzda zemediiniz sorular oluursa bunlar not aln ve derste hocaya
sorun.
(4) Ben Mlkiyede ekonomi ve maliye okurken ekonomi kitaplarn kez okumak
yerine ayn dersi ayr kitaptan okurdum. Bir rnek vereyim. Mikroekonomi dersine
Orhan Trkay gelirdi. Trkayn o zaman yaynlanm kitab yoktu. Renkli tebeirlerle
gelir, ekilleri byk bir zenle izer ve anlatrd. Srekli not tutardk. Ben bir yandan
da stanbul ktisat Fakltesinde ayn ders iin okutulan Sencer Divitiolunun
Mikroiktisat ve Yksel lkenin Fiyat Teorisi kitaplarn okurdum. Zaman zaman
okulun ktphanesinden ngilizce mikroekonomi kitaplar alp onlar da gzden
geirirdim. Ders notlarn kez okuyanlar snavda benden yksek not almlard.
Ama niversite bitip de i meslek snavlarna girmeye gelince ben hepsinden yksek
notlar aldm. Ve her eyden nemlisi farkl kitaplar okuduum iin farkl bak as ve
analiz yetenei edindim. Benim okuduum dnemlerde kitaplara ve bilgiye erimek
kolay deildi. Ktphanelere gitmeniz, kitaplar bulmanz ve yle almanz
gerekiyordu. Oysa imdi birok bilgiye internet kanalyla annda ulama imkan var.
(5) Okulda okutulan derslerin yannda mutlaka yardmc alanlarda okuma yapn.
Ekonomi okuyup da muhasebe dersi hi grmemi kiileri rendiimde ok
aryorum. En azndan temel muhasebe bilgilerine sahip olmadan iktisat olunmaz.
Onun iin eer blmnzde yoksa mutlaka genel muhasebe kitab alp kendiniz
aln. Bununla da yetinmeyin mali analiz de aln. Bunlara erimek artk kolaylkla
mmkn oluyor. Hem piyasada birok kaliteli muhasebe ve mali analiz kitab var hem
de internet araclyla bu konulara ulalabiliyor.
(6) Mutlaka matematik aln. Matematik, analiz yeteneinizi artrr. Tek bana pek
bir ie yaramayacakm gibi grnen (en azndan lisedeyken bana yle gelirdi)
koordinat sitemi, grafikler, trev, integral, matrisler vb ekonomiye ve birok dier
bilim dalna uygulandnda anlam kazanverir.
(7) Diyelim ki ekonomi okuyorsunuz ve ders programnzda siyaset bilimine giri
dersi var. O ders, size genel kltr verecek bir derstir. Size birok ey kazandrr ama
zamannz o derse daha az ayrn. rnein o dersten kitap okumanz
gerekmeyebilir. Ya da ok sevmiseniz onunla ilgili okumalar yaz tatilinde yapn.

Buraya kadar anlattklarmn yorucu eyler olduunu biliyorum. Yaam da birok ey

gibi programlanabilir. Gnde 8 saat uyuduunuzu, 6 saatinizi derste geirdiinizi
dnrsek geriye 10 saatiniz kalr. Bunun 5 saatini elenerek, dinlenerek, mzik
dinleyerek, sohbet ederek geirdiinizi dnrsek kalan 5 saati iyi deerlendirirseniz
4 yln sonunda (ylda 250 gn x 5 saat x 4 yl hesabyla) 5.000 saatlik bir alma
yapm olursunuz ki bu sre, sizi uzman yapmaya yetecek bir sredir.

Yaam burada anlattm kadar planl ve programl bir sre deil tabii ki. yi gn olur,
kt gn olur, insan her planladn her zaman yapamaz. Ben de onun iin 360 x 5
saat hesab yerine, 250 x 5 saat hesab yaptm. Bylece ylda 100 gnden fazlasn
ders d zamana ayrdm. Bu 100 gnde 1 saat roman, felsefe, tarih vb okusanz bu
da ileride size pozitif bir katk olarak dner.

Burada genel bir rehber sunmaya altm. zellikle mezun saysnn her geen gn
artt, rekabetin giderek ykseldii gnmz ortamnda niversiteye balarken ya da
halen okurken nnzde iki seenek var: (1) niversiteye girmi olmay yeterli baar
grp, okutulanlar ezberleyip mezun olmaya almak. Bylece gnde 5 saat alp
5 saat dinlenmek yerine 1 saat alp 9 saat gezip tozarak yaamn keyfini karmak.
(2) Yukarda sunduum gibi bir programla bu drt ylda gnde 5 saat alp, 5 saat
gezip tozarak niversiteden hakkyla mezun olmak. lki 4 yl keyifli bir yaam sunan
bir seenek. Ama devam yok. Bu yolu seerseniz okulu bitirdikten sonra hayal
krklna uram binlerce mezundan birisi olacaksnz demektir. 4 yllk elencenin
sonu ne yazk ki hsranla bitecek. kincisi, okul srasnda elenceden biraz fedakarlk
edip kendinizi yaama hazrlama seenei. Onun yollarn yukarda anlatmaya
altm. 4 yl biraz sklp yorulsanz da mezun olduktan sonra o abann karln
almanz ve kalan yaamnz daha rahat geirmenizi salayabilecek bir seenek.

Yaam bu tr seimlerle doludur. Bir eyi seerken bir baka eyi yapmaktan
vazgeersiniz. Ekonomi biliminde buna alternatif maliyet ya da vazgeme maliyeti
diyoruz. Drt yl gezip tozmann alternatif maliyeti mezuniyet sonras isiz kalmak
olabilir. Tercih kukusuz sizindir.