UNIVERZITET U

TRAVNIKU

FARMACEUTSKO ZDRAVSTVENI FAKULTET

SMJER: Farmaceutski

SEMINARSKI RAD

ZNAAJ I KARAKTERISTIKE VIRUSA IZ PORODICE

PICORNAVIRIDAE

Kandidat:

Mentor:

Amar Kuni (709/13)

Doc.dr. Sabaheta Bekta

Travnik, oktobar 2014.

SADRAJ :
1.

UVOD..................................................................................................................................3

2.

ODLIKE PORODICE PICORNAVIRIDAE.......................................................................4

3.

ROD ENTEROVIRUS........................................................................................................6
3.1.

Polivirus.......................................................................................................................7

3.2.

Coxsackivirusi..............................................................................................................8

3.3.

Echovirusi...................................................................................................................10

3.4.

Enterovirusi 68-71......................................................................................................11

4.

ROD RHINOVIRUS.........................................................................................................11

5.

ROD HEPATOVIRUS.......................................................................................................12
5.1.

Hepatitis A (HAV)......................................................................................................13

6.

ZAKLJUAK....................................................................................................................14

7.

LITERATURA...................................................................................................................15

1. UVOD
Porodica Picornaviridae je jedna od najveih i najznaajnijih porodica za humanu medicinu i
veterinu. Naziv Picornaviridae znai mali RNA virus (pico lat. mali, RNA-kratica za
ribonukleinsku kiselinu). U ovoj porodici nalaze se najmanji RNK virusi, koji su iroko
rasprostranjeni u prirodi.
Picornaviridae ima pet rodova :
1.
2.
3.
4.
5.

Rod ENTEROVIRUS
Rod RHINOVIRUS
Rod HEPATOVIRUS
Rod CARDIOVIRUS
Rod APHTOVIRUS

Za humanu patologiju znaajna su prva tri roda, a ostali za veterinu.

2. ODLIKE PORODICE PICORNAVIRIDAE

To su mali (20-33 nm), neovijeni virusi, ikozaedarne simetrije.

Slika 1. Picornaviridae

Jezgra se sastoji od jednolanane infektivne RNA za iji je 5' kovalentnom vezom, vezan mali
protein (VPg). RNA pikornavirusa je jedna molekula koja slui kao osnova za translaciju
proteina i RNA replikaciju. Kapsidu ini 60 proteinskih podjedinica (protomera) koji su
kodirani P1 genom. Svaka podjedinica je sastavljena od etiri proteina (npr. VP1, VP2, VP3 i
VP4).

Slika 2.Struktura virona

Razmnoavanje Pikornavirusa dogaa se u citoplazmi elije domaina. Prvo dolazi do

spajanja visrusa sa specifinim receptorima smjetenim u citoplazmatskoj membrani. Nakon
toga slijedi gupitak VP4 (proteina omotaa smjetenog na unutarnjoj strani omotaa), prijenos
virusne RNA kroz membranu elije, te oslobaanje RNA. Za translaciju virus koristi
ribosome elije domaina. U sintezi nove RNA prvo se virusna RNA prepisuje u
komplementarni (-) lanac, koji onda slui kao osnova za sintezu novog (+) lanca RNA.
Replikacija virusne RNA dogaa se na glatkom endoplazmatskom retikulumu. Prekursori
proteina omotaa P1 zajedno sa (+) lancem RNA formiraju provirione. Kasnije se stvara zrela
virusna estica s VP4, 2, 3 ,1. Tek je takva virusna estica infektivna, te naputa stanicu
domaina.

Slika 3. Replikacija

Infekcija uglavnom dovodi do lize elije , mada su u nekih sterotipova este i prezistentne
infekcije. Kompletan multiplikacijski ciklus uglavnom traje 5-10 sati. Otporni su na
djelovanje etera, hloroforma i neionskih deterenata. Neki rodovi nestabilni su u kiselom pH.
Otpornost na djelovanje temperature razlikuje se izmeu rodova. Najbolje se razmnoavaju na
temperaturi od 36-37 C. Stabilni su uz dodatak dvovalentnih kationa.

3. ROD ENTEROVIRUS
Ovaj rod virusa dobio je ime po mjestu svog prirodnog boravita u crijevima ljudi i ivotinja
(gr. enteron=crijevo). Enterovirusi inficiraju milione ljudi irom svijeta svake godine. Ovi
virusi mogu dugo vremena opstati i u spoljnoj sredini, posebno u fekalno zagaenim vodama.
Otporni su na kiseline, to im omoguava preivljavanje u kiselom eludanom sadraju, a
potom se ire na ostale dijelove sistema za varenje (digestivni trakt) gde se razmnoavaju.
Pored digestivnog trakta mogu se razmnoavati i u drugim tkivima (npr. miiima, nervima
itd).
Infekcije enterovirusima prenose se fekalno-oralnim putem. Fekalno-oralni nain prenosa
infekcije podrazumjeva da uzronik oboljenja (virus), preko stolice iz zaraenog organizma,
dospjeva u spoljanju sredinu i razliitim putevima (voda, hrana) dolazi u usta, a zatim u
crijevni trakt neinficirane osobe. Inkubacioni period traje prosjeno 7-14 dana (2 do 35 dana).
Genom se sastoji od jednog lanca infektivne nesegmentirane RNA. Jedna od karakteristika
ovih virusa je veliki broj serotipova.
Enterovirusi obuhvataju 12 vrsta i njihove serotipove (varijacije). Pored ljudi, neke vrste
inficiraju i pse, make, muhe i komarce.
Na osnovu biolokih osobina i serotipizacije humani enterovirusi podjeljeni su u 6 grupa1:
-

POLIOVIRUS (tip 1, 2 i 3)

COXSACKIVIRUSI grupe A (23 serotipa)

COXSACKIVIRUSI grupe B (6 serotipova)

ECHOVIRUSI (32 serotipa)

NOVOIZDVOJENI ENTEROVIRUSI (tri serotipa)

3.1.

Polivirus

1 Epidemiologija-skripta za pripremu ispita Filip Knezovi

6

Morfoloki se ne razlikuje od ostalih enterovirusa. Nakon peroralne infekcije, poliovirus se

razmnoava u limfnom tkivu orofarinksa i Peyerovim ploama. Infekcija uglavnom protie

asimptomatski. Virus se razmnoava u lokalnom limfnom tkivu, a izluuje se stolicom. Takve
osobe reaguju stvaranjem specifinih antitijela. Kod malog broja inficiranih moe doi do
viremije. Poliovirus do CNS-a moe dospjeti na razne naine: hematogeno ili neurogeno, du
aksona perifernih nerava. Virus najee zahvata motorne neurone u prednjim rogovima
kimene modine, a u teim oblicima bolest zahvata i dijelove mozga.
Nakon ulaska virusa u organizam osjetljive osobe, moe se razviti:

KLINIKI INAPARENTNA (ASIMPTOMSKA) INFEKCIJA

ABORTIVNI POLIOMIJELITIS

NEPARALITINI POLIOMIJELITIS (ASEPTINI MENINGITIS

PARALITINI POLIOMIJELITIS

Za dijagnostiku poliovirusa metod izbora je izolacija virusa. Na poetku infekcije virus se

moe izolovati iz grla i iz stolice, a kasnije samo iz stolice. Poslije smrti moe se izolovati iz
autopsikog materijala vratnog i lenog dijela kimene modine. Za identifikaciju izolovanog
virusa upotrebljava se test neutralizacije (NT).

Slika 4. Osip kao simptom enterovirusne infekcije

U rutinskoj praksi se ne primjenjuje direktna detekcija virusa (elektronska mikroskopija, DIFdirektna imunofluorescencija, ELISA-enzimoimuni esej). Danas se bolji rezultati postiu
primjenom tehnika molekularne biologije (PCR-polimeraza lanana reakcija).
Od serolokih tehnika rade se reakcija vezivanja komplementa (RVK) i test neutralizacije(NT). Za sada ne postoji zadovoljavajue antivirusno sredstvo za lijeenje poliomijelitisa. Ovi
virusi iskljuivo inficiraju ovjeka (osjetljive osobe djeijeg uzrasta). Najuspjenija mjera u
prevenciji poliomijelitisa je aktivna imunizacija. Postoje dvije vrste vakcina sa sva tri tipa
virusa:
Salkova vakcina (mrtva), Sabinova vakcina (iva) i kombinovano davanje mrtve i ive
vakcine pokazalo je dobre efekte.

3.2.

Coxsackivirusi

Koksaki virusi su otkriveni 1948. od strane naunika Daldorfa (Gilbert Dalldorf), koji ih je
izolovao iz uzorka porijeklom iz malog mjesta Coxackie u Njujorku. Oni su podjeljeni u
dvije velike grupe virusa, oznaeni kao grupa A i grupa B sa oko 30 razliitih serotipova.
Koksaki virusi kod ovjeka mogu izazvati oboljenje svih organa i sistema. Oboljenja mogu
biti blaga, ali i smrtonosna.2
Virusi grupe A inficiraju kou i mukozne membrane. Izazivaju hepanginu (bolnu infekciju
grla sa plikovima), akutni hemoragini konjuktivitis i dr.
Virusi grupe B inficiraju srce, plua, pankreas. Dovode do zapaljenja sranog miia
(miokarditis), srane maramice (perikarditis), zapaljenje jetre (hepatitis) itd. Obe grupe mogu
izazvati infekcije gornjih disajnih puteva, osip, aseptiki meningitis, goznice.

2
8

Slika 5. Coxsackivirusi infekcija

Poslije peroralne infekcije razmnoavaju se u limfnom tkivu orofarinksa i Peyerovim ploama

crijeva. U malom procentu dolazi do prodora virusa u krv, nastaje viremija i rasijavanje virusa
u razne organe. Virusi grupe B mogu da izazovu akutni smrtonosni encefalomiokarditis kod
odojadi. Rezervoar infekcije je ovjek i to najee sa asimptomatskom infekcijom. Izvor
zaraze su sekret iz drijela i stolica. Infekcija se prenosi kontaktom ili kontaminiranom
vodom. Infekcije se najee javljaju u toplim ljetnim i jesenjim mjesecima, ee u
klimatski toplijim oblastima i sredinama sa loijim higijenskim uslovima.
Izolacija virusa mogua je iz ispirka drijela (u poetku infekcije), stolice, likvora i sadraja
vezikula zavisno od klinikih manifestacija bolesti. Svi virusi grupe B i pojedini iz grupe A
mogu se kultivisati u primarnim i linijskim kulturama elija, u kojima za 2-5 dana izazivaju
karakteristian citopatogeni efekat (CPE). Virusi grupe A izoluju se inokulacijom materijala
novoroenim mievima, starim 1-2 dana. Ovi virusi u mievima izazivaju progresivne,
mlitave paralize sa generalizovanim miozitisom, bez encefalitisa. Virusi grupe B kod mieva
izazivaju spastine paralize, bez miozitisa, esto praene encefalitisom.
Specifino antivirusno sredstvo za sada ne postoji, pa se u teim oblicima bolesti primjenjuje
samo simptomatska terapija.

3.3.

Echovirusi

Ehovirus (Echovirus) je veoma zarazan i primarno inficira djecu. Zbog slinih simptoma
nekada ga je teko razlikovati od bakterijske infekcije i nekih drugih virusnih infekcija. Kao i
kod ostalih enterovirusa, do infekcije dolazi pri loim higijenskim uslovima, preko zaraene
vode i hrane fekalno-oralnim putem. Lijek ne postoji, a zbog velikog broja serotipova
nemogue je proizvesti odgovarajuu vakcinu.
Za mnoge serotipove se ne zna da li i koje sindrome izazivaju. Nije dovoljno poznata ni
njihova uloga u dijarealnom sindromu i bolestima respiratornog trakta. Najei kliniki
sindromi koje uzrokuju ovi virusi su:
-

serozni meningitis

febrilna bolest s osipom

proljev u dojenadi

akutni hemoragini konjunktivitis

encefalitis, ataksija ili Guillain-Barre sindrom

Direktna detekcija virusa nema znaaja u rutinskoj dijagnostici. Kao etioloki dokaz koristi
se samo izolacija virusa iz primarno sterilnih materijala. Zavisno od klinike slike oboljenja,
od materijala za izolaciju koriste se ispirak drijela, stolica, likvor. Izolacija se vri u kulturi
elija. Za identifikaciju i tipizaciju izolovanih virusa koristi se NT. Od serolokih tehnika
koriste se NT i reakcija inhibicije hemaglutinacije (RIH).
Specifinog lijeenja za sada nema. Kako su infekcije obino blagog toka dovoljna je samo
simptomatska terapija.

10

Slika 6. 3D model Ehovirus

3.4.

Enterovirusi 68-71

Novootkriveni tipovi enterovirusa od 1969. oznaavaju se brojevima od 68 do 71. Tipovi 68,

70 i 71 izazivaju oboljenja u ljudi.
Enterovirus tip 68 izolovan je kod djece oboljele od pneumonije i bronhiolitisa. Enterovirus
tip 70 izolovan je kod oboljelih u pandemiji akutnog hemoraginog konjunktivitisa.
Enterovirus tip 71 izolovan je prvi put iz mozga bolesnika umrlog od encefalitisa. Dokazana
je povezanost sa meningitisom i tekim oboljenjem CNS i razliitim drugim sindromima.
Dijagnostika sezasniva na istim procedurama. Najznaajnije su izolacija virusa i seroloka
potvrda. Lijeenje i prevencija su kao i u ostalih enterovirusa.

4. ROD RHINOVIRUS
Ovi virusi su najei uzronici blagih akutnih infekcija gornjih respiratornih puteva,
ukljuujui i obinu prehladu. Naziv roda potie od grke rijei ris, rinos=nos, to oznaava
11

mjesto primarne infekcije i simptomatologije. Poetkom 50-tih godina izolovan je prvi

rinovirus. Danas je poznato oko 100 serotipova rinovirusa. Rinovirusi su najvei rod porodice
Picornaviridae. Morfoloki su slini ostalim virusima iz porodice Picornaviridae. Virusi u
organizam ulaze kroz sluznicu nazofarinksa. Razmnoavaju se u povrinskim epitelnim
elijama.
Inkubacija traje od 1 do 4 dana. Glavni simptomi su: hunjavica, pojaana sekrecija i nazalna
opstrukcija, praeni kaljem i lakom promuklou. esti su glavobolja, malaksakost i
drhtavica. Donji respiratorni putevi najee nisu zahvaeni. Prehlada je najea akutna
infekcija ljudi. Prenosi se aerosolom ili kontaktom sa nosnim sekretom inficirane osobe.
Najee oboljevaju novoroenad i mala djeca. Incidenca sa uzrastom opada. Dijagnoza
prehlade postavlja se na osnovu klinike slike.
Direktna detekcija virusa i virusnih antigena nije praktina za svakodnevnu primjenu (velik
broj serotipova, nepostojenje zajednikog grupnog antigena, morfoloka slinost sa
enterovirusima). Terapija je iskljuivo simptomatska.

Slika 7. Rhinovirus

5. ROD HEPATOVIRUS
Samo je jedan stereotip. Virus sa promjerom 27-32 nm. Jednolanana RNK, (+) linearni lanac.
Genom je linearna molekula. Izdriv na djelovanje kiselinu i topline. Relativno otporan prema
dezinfekcijskim sredstvima. U vanjskoj sredini, zemljitu, namirnicama, slatkoj i slanoj vodi
moe preiviti sedam dana. Sekvencioniranjem i PCR-om identifikovano je sedam
genotipova. Unato varijaciji nukleotidnog niza od 20 % medu izolatima HAV, svi sojevi
ovog virusa do danas identificirani imunoloki su nerazluivi i pripadaju jednom serotipu.
12

Vrijeme inkubacije hepatitisa A je otprilike 4 sedmice. Njegova replikacija je ograniena na

jetru, a virus se nalazi u jetri, ui, stolici i krvi tokom kasnog inkubacijskog razdoblja i
akutne preikterine faze bolesti. Za razliku od drugih virusa hepatitisa, virus hepatitisa A e se
replicirati u kulturi tkiva, ali slabo u usporedbi s drugim Picorna virusima. Najbolje se
kultivie u kulturama humanih fibroblasta. Kultivacija se ne radi rutinski, zahtjeva posebne
uslove.

5.1.

Hepatitis A (HAV)

Bolest se moe prezentirati anikterinim oblikom, relapsirajuim oblikom, srednje tekim

ikterinim oblikom te najteim fulminantnim oblikom, ali bez obzira na oblik ne slijedi razvoj
hronine bolesti jetre. Nakon klinikog ozdravljenja bolesnici ne ostaju kliconoe. Preboljela
zaraza sa HAV ostavlja doivotnu imunost. U prenoenju virusa hepatitisa A osnovnu ulogu
ima fekalno-oralni put prijenosa (bolest prljavih ruku). Kontaktni put prijenosa uvjetovan je
prisutnou svjee fekalne kontaminacije na jagodicama prstiju, pa je tako prijenos znatno
olakan u onih osoba koji ne peru ruke sapunom. Pojavljuje se najee u djejoj dobi, kada je
bolest obino blaeg toka i krae traje. Bolest se moe prenijeti zagaenom vodom i hranom.
ovjek je jedini rezervoar hepatitisa A, moe se zaraziti druga osoba u fazi inkubacije i
akutnoj fazi. Laboratorijski nalazi pokazuju poviene vrijednosti jetrenih enzima (AST, ALT),
to je znak oteenja jetrenih elija, te povieni bilirubin. Imunoloki sistem oboljelog stvara
tijekom akutne infekcije protutijela IgM anti-HAV koji se u krvi zadravaju narednih 6 do 12
mjeseci nakon pojave simptoma bolesti.
Simptomi bolesti su: temperatura, bolovi u miiima i zglobovima, munina i povraanje, a
ponekad i proliv. Kada temperatura padne, koa i beonjae postaju ute, urin taman, a stolica
svetlija. To je znak da je jetra poveana.

Akutna infekcija HAV-om u pravilu prolazi bez komplikacija, zbog ega je potrebna
simptomatska terapija. Satoji se od sniavanja poviene tjelesne temperature, odravanju
elektrolitske ravnotee, mirovanju i odravanju pravilne prehrane.
Najvanije ope mjere zatite jesu podizanje higijenskih navika. Bolest se moe sprijeiti i
cijepljenjem, koje se preporua putnicima u endemska podruja, medicinskom osoblju,
osoblju i tienicima u centrima cjelodnevne njege, osobama koje sudjeluju u procesu
13

proizvodnje hrane, osobama koje rade u komunalnim poduzeima, osobama s nekim

hroninim bolestima jetre.
Danas postoji i kombinirano cjepivo koje titi od hepatitisa A i B. Daje se u 3 doze (druga
doza mjesec dana nakon prve, a trea doza pet mjeseci od druge). Tako steena zatita je
dugotrajna.

Slika 8. Geografska distribucija HAV infekcija

14

6. ZAKLJUAK
Porodica Picornaviridae je jedna od najveih i najznaajnijih porodica za humanu medicinu i
veterinu. Naziv Picornaviridae znai mali RNA virus. Picornaviridae ima pet rodova :
1.
2.
3.
4.
5.

Rod ENTEROVIRUS
Rod RHINOVIRUS
Rod HEPATOVIRUS
Rod CARDIOVIRUS
Rod APHTOVIRUS

To su mali (20-33 nm), neovijeni virusi, ikozaedarne simetrije. Jezgra se sastoji od

jednolanane infektivne RNA za iji je 5' kovalentnom vezom, vezan mali protein (VPg).
RNA pikornavirusa je jedna molekula koja slui kao osnova za translaciju proteina i RNA
replikaciju. Kapsidu ini 60 proteinskih podjedinica (protomera) koji su kodirani P1 genom.
Razmnoavanje Pikornavirusa dogaa se u citoplazmi elije domaina.
Virus hepatitisa A (HAV) je virus koji pripada porodici Picorna virusa. Prvi put otkriven 1973.
godine. Jednolanani RNK virus, bez ovojnice, prenika 27-32 nm, otporan na kiselinu, eter i
toplinu. Genom, pozitivna linearna RNK. Ima etiri glavna strukturna proteina (VP1-4) i
povrinski protein Vpg.
ovjek je jedini rezervoar hepatitisa A, moe se zaraziti druga osoba u fazi inkubacije i
akutnoj fazi. Laboratorijski nalazi pokazuju poviene vrijednosti jetrenih enzima (AST, ALT),
to je znak oteenja jetrenih elija, te povieni bilirubin. Imunoloki sistem oboljelog stvara
tijekom akutne infekcije protutijela IgM anti-HAV koji se u krvi zadravaju narednih 6 do 12
mjeseci nakon pojave simptoma bolesti.
Simptomi bolesti su: temperatura, bolovi u miiima i zglobovima, munina i povraanje, a
ponekad i proliv. Kada temperatura padne, koa i beonjae postaju ute, urin taman, a stolica
svetlija.

15

7. LITERATURA

1. Brni, N., Modri, M., Pahor, . Hepatitis A, B i C u Primorsko-goranskoj upaniji u

razdoblju od 2001. do 2010. godine. Medicina fluminensis, 2012. Vol. 48.
2.
3.
4.
5.
6.

https://www.scribd.com/doc/122298685/1-PICORNAVIRIDAE-pdf (Anon).
http://bib.irb.hr/prikazi-rad?rad=166188 (Anon).
http://medicinabih.info/medicina/mikrobiologija/picornaviridae/
http://sr.wikipedia.org/sr/Koksaki_virusi
Epidemiologija-skripta za pripremu ispita Filip Knezovi

16