KAYNAK LERNDE GVENLK

Yrd. Do. Dr. Fuat YILMAZ

Gaziantep niversitesi
Makine Mhendislii Blm

Ama
Katlmclarn, iyerlerinde yaplan kaynak ilerinde ortaya
kan riskler hakknda bilgi sahibi olmalarna ve bu risklere
kar alnmas gereken SG tedbirlerini renmelerine
yardmc olmaktr.

Kaynak
Metalik malzemeyi s, basn veya ikisi
birden kullanlarak ve ayn cinsten, erime
aral ayn veya yaklak bir malzeme
katarak veya karmadan birletirmeye METAL
KAYNAI ad verilir.

Genel olarak kaynak; imalat, onarm ve tamir

ilerinde bir yntem olarak kullanlr.

Balca ki Ana Kaynak Yntemi

Vardr
1) Eritme Kaynaklar

2) Basn Kaynaklar

Balca ergitme kayna Yntemleri:

Balca basn kayna yntemleri:
1. Gaz Eritme Kayna
1. Nokta diren kayna
2. Elektrik Ark kayna
2. Aln diren kayna
3. Mig( metal inert gaz)
3. Srtnme kayna
4. Mag(metal aktif gaz)
4. Saplama kayna
5. Tig (tungstern inert gaz)
5. Souk basn kayna
6. Tozalt kaynak yntemi

Gaz Eritme Kayna

Kaynak iin gerekli snn biri
yanc dieri yakc gazlarn
yaklmasyla oluan, alevden
faydalanlarak yaplan kaynaa
denir.
Yakc gaz olarak oksijen
yanc olarak ise aadaki
gazlar kullanlabilir.

Asetilen, Hidrojen, Metan,

Propan, Btan Propan

Elektrik ark kayna

Gl bir elektrik akm devresinde ksa bir boluk olutuunda,
bu aralkta elektrik ark oluur bylece elektrik enerjisi s
enerjisine dnr. Bu arkn scakl 3500o 4000oC ye ular. Bir
elektrik ark kaynanda ark, iki karbon ubuk arasnda ya da
kaynak yaplacak metal ile bir karbon veya metal ubuk arasnda
oluturulur.

Arktan evreye yaylan enerjinin %10u Ultraviyole, %30u parlak,

%60 da Enfraruj nlar halindedir. Parlak nlar grlen
nlardr, gzleri kamatrr, retina ve gz sinirlerinin yorulmasna
neden olur.

Gaz alt kayna

1. Kaynak yn
2. Tor
3. Kaynak teli
4. Koruyucu gaz
5. Kaynak banyosu
6. Kaynak dikii
7. paras

Gazalt kayna, kaynak iin gerekli snn, tkenen bir elektrod

ile i paras arasnda oluan ark sayesinde ortaya kt bir ark
kaynak yntemdir. Kaynak blgesine srekli ekilde beslenen
(srlen), masif haldeki tel elektrod ergiyerek tkendike kaynak
metalini oluturur. Elektrod, kaynak banyosu, ark ve i
parasnn kaynaa yakn blgeleri, atmosferin zararl
etkilerinden kaynak torcundan gelen gaz veya karm gazlar
tarafndan korunur. Gaz, kaynak blgesini tam olarak
koruyabilmelidir, aksi taktirde ok kk bir hava girii dahi
kaynak metalinde hataya neden olur.

Gaz alt kayna trleri

Balca trleri MIG-MAG ve WIG (TIG) gazalt kaynak
teknikleridir. Bu kaynak trnde koruyucu gaz olarak
Argon ve Helyum gibi soy gazlar kullanan MIG
(ngilizce; Metal Inert Gas) kaynak teknii ile koruyucu
gaz olarak aktif bir gaz olan Karbondioksit kullanan
MAG (ngilizce; Metal Active Gas) teknikleri en youn
olarak kullanlr. Dierlerine gre nispeten daha az
kullanlan WIG tekniinin dierlerinde fark erimeyen
Wolfram (Tungsten) elektrod kullanlmasdr.

Toz alt kayna

Toz alt kayna, kaynak iin
gerekli snn, tkenen
elektrod (veya elektrodlar)
ile i paras arasnda
oluan ark (veya arklar)
sayesinde ortaya kt bir
ark kaynak yntemidir.
Kaynak ark otomatik olarak
kaynak yerine gelen plak
elektrot ile i paras
arsnda meydana gelir.

Ayn zamanda kaynak

yerine devaml olarak bir
toz dklr, ve ark bu tozun
altnda yaplr.
Koruyucu grevi yapan
kaynak tozu ayrca kaynak
banyosu ile reaksiyona
girerek kaynak metalini
deokside eder.

Diren nokta kayna

Punta kayna olarak da
bilinir. Nokta kayna,
diren kayna trleri
ierisinde en ok
kullanlan trdr.
Kaynatlacak paralar iki
bakr elektrot arasna
alnr ve belirli bir bask
uygulanmasyla elektrik
akmnn geii salanr.

Aln diren kayna

Diren aln kayna ynteminde, kayna
yaplacak i paralar hareketli olan bakr
alaml enelere skca balanr. Bu
yntemde de elektrik akm hareketli eneler
zerinden iletilir. Kaynak ilem balangcnda
elektrik akm devresi alarak, hareketli
eneler ile i paralar yzeyleri arasnda
kk bir boluk kalncaya kadar birbirine
yaklatrlr. Dzgn olmayan yzeydeki
birka kntdan i paralarnn birbirine
temas salanr. Temas eden bu noktalardan
iddetli akm geerek temas noktalarnda
ergime ve ksmen buharlama meydana gelir.
Temas noktalar kvlcm ve patlama halinde
paralanr ve metal damlacklar dar
frlatlr. paralarnn yzeyini stan arklar
bu ekilde oluur. Ayn zamanda oluan metal
buhar, kaynak blgesini kaplayarak havann
olumsuz etkilerinden kaynak blgesini korur.

Srtnme kayna
Biri sabit dieri dnel harekete sahip iki para ara
yzeylerinde oluturulan srtnme yoluyla, mekanik
enerjinin s enerjisine dntrlmesi ile elde edilen
sdan yararlanarak , eksenel basn altnda ara
yzeyde plastik deformasyon oluturarak yaplan bir
kat hal kaynak yntemidir.

Saplama kayna
Saplama kayna, levha ya da boru eklinde metal i
paralarn zerine, zel olarak retilmi kaynak
civatas, kaynak saplamas ve pim trevi malzemeleri
kullanarak kaynak yapan yntemdir.

Souk basn kayna

Bu ilemde d bir s kayna kullanlmaz. Souk
basn kayna, metalleri birletirmek iin byk
basnlar kullanr. Sadece yzey moleklleri stlr ve
bir kaynak oluturmak zere birletirilir Bu yntem
genellikle alminyum-alminyum, bakr-bakr ve
alminyum-bakr gibi yumuak metalleri birletirmek
iin kullanlr.

Balca Kesme usulleri

Oksijen kesme : Oksijen ile kesmek 3 ile 300 mm para
kalnlklarnda yaplr.
Dorusal ve eri ekillerde hassas kesme yaplr. Sac ve
borularda kaynak azlarnn almasnda yaygn kullanlr.
Plazma ile kesme : Oksijen ile kesilemeyen malzemeler iin
kullanlr. Elektrikle iletilen malzeme basnl gazn
flemesiyle kesilir.
Karbon elektrot ile kesme : aplar 5 ile 25 mm arasnda
deien zerleri bakr ile kapl elektrotlar kullanlr. Esme az
da ok bozuktur sonradan dzeltmek gerekir.
Bu sebepten dolay karbon arkyla kesme hurdaya atlacak
veya sonradan ilenmesine gerek olmayan paralarn
kesilmesinde kullanlr.

KAYNAK LERNDE OLUAN TEHLKELER

Kaynak ve kesme ilemi srasnda alann sal
zerinde tehlike oluturan etkenler;
iyeri ortam havasnn kirlilii (gazlar ve dumanlar
ile),
havasz oksijensiz ortam (kapal yerde yaplan
kaynak ve kesme ileri ile),
radyasyon (youn ark masnda oluan kzltesi
IR ve MortesiUV nlar),
elektrik arpmas,
grlt,
yangn ve
patlama olarak zetlenebilir.

Kaynak Duman ve Gazlarnn Sala Etkileri

Metallerin kaynak, kesme ve dier benzer yntemlerle
ilenmesi srasnda alanlar iin zararl olabilecek
eitli toz, duman ve gazlar gibi hava kirleticileri
olumaktadr.
Kaynakl imalat atlyelerindeki nemli risklerin
banda gelen kaynak dumanlarn oluturan
tanecikler temel olarak metal ve dier oksitlerdir.
Kaynak ve kesme ilemi srasnda retim sreci
gerei ortaya kan kaynak ark ile metaller yksek
scaklkta buharlar, bu metal buharlar ortam havas
ile temas ederek oksitlenir ve younlaarak metal
oksit dumanlarna dnr. Metal oksitleri kaynak
dumanlarnn en nemli bileenidir.

Kaynak duman iinde yer alan kat partikller; eitli elektrot,

lehim ve kaynak ubuu ile zerinde kaynak veya kesme
ileminin yapld ana malzeme ve ana malzeme zerinde
bulunan boya, galvaniz gibi kaplamalardan kan
paracklardan olumaktadr. Tozlar genellikle kerek iyeri
taban ve kaynak ekipmanlar zerinde birikirken, metal oksit
dumanlar uzun sre havada asl kalmakta ve hava devinimleri
ile iyeri ortamnda eitli yerlere dalabilmektedir.

Ayrca, gaz kayna ve sert lehimleme

ilemlerinde kullanlan asetilen, propan,
btan, metan gibi yanc gazlarn
oksijen gazyla yanmas sonucu karbon
monoksit, karbondioksit ve azot oksit
gibi gazlarn yan sra, kullanlan dolgu
malzemesi, ve zerinde ilem yaplan
ana malzemeye bal olarak inko,
bakr, kadmiyum, kurun gibi metallerin
partikl ve buharlar ile florr, klorr
esasl gazlar meydana gelmektedir.

Kaynak Inlarnn Sala Etkileri

Kaynakl imalat atlyelerinde ortaya kan metal
duman, gaz ve buharlar dnda ikinci nemli risk
grubu ise kaynak ve kesme ilemleri srasnda oluan
nlardr.

Genel olarak kaynak ileminde oluan ark enerjisinin

yaklak % 15'i n eklinde alma ortamna
yaylmaktadr. Bu nlarn yaklak % 60' kzltesi, %
30'u parlak ve % 10'u ise mortesi nlardr.
Sz konusu nlar dalga boyuna gre
snflandrlmakta ve her birinin alanlar zerindeki
etkisi deiik salk sorunlarna neden olmaktadr.

Parlak nlar

gzde kzarma, kanlanma ve ba ars ortaya kmakta

daha ileri durumlarda ise kalc olarak grme kayplarna
yol aabilmekte
Kzltesi nlar
deride snma ve uzun sre maruz kalnmas halinde
kzarma ve yanklara yol amakta olup, arktan gelen nn
dalga boyuna bal olarak da gzde saydam tabakann
(kornea) ve grmeyi salayan a tabakasnn (retina)
etkilenmesine ve giderek krlk ve katarak hastal gibi
kalc hasarlara neden olabilmekte
Mortesi nlar
ksa srede maruz kalmalarda bile gzn saydam
tabakasnda yanklara, katarak hastalna ve giderek
krle neden olan ar hasarlara yol aabilmekte

Kaynak Grltsnn Sala Etkileri

Kaynakl imalat atlyelerinde alanlarn kar karya
kald dier bir risk grubu da grltdr. Kaynak ilemi
srasnda ortalama olarak 85-105 dB (desibel) iddetinde
grlt olumaktadr.
Grlt iddeti yaplan kaynak trne gre deimektedir.
Ark kayna ile plazma kayna en grltl kaynak
yntemleridir.
Kapal alanlarda yaplan kaynak almalarnda grlt
iddeti daha da artmaktadr.

Kaynak Toz, Gaz ve Dumanlarna

Kar Alnacak nlemler
Kaynakl imalat atlyelerinde alanlar iin en nemli risk
grubunu kaynak ilemi srasnda ortaya kan toz, duman, gaz
ve buhar gibi hava kirleticiler oluturmaktadr.
Hava kirleticilerin olumsuz etkilerini nlemek iin bunlarn
ortam havasna yaylmasn engellemek gereklidir. Bunun iin
genel ve yerel havalandrma yntemleri kullanlmaktadr.
Yaplan iin niteliine, iyerinin zelliine ve ekipmanlarn
yapsna gre uygun niteliklerde ve amaca uygun
havalandrma sistemlerinin projelendirilerek uygulamaya
konulmas gereklidir.
Bylece kaynak yaplan ortamda yeterli havalandrma
salanmal, hava kirleticiler solunum blgesinden ve
evresinden uzak tutulmaldr.

Teknik anlamda toz, havada asl olarak

kalabilen, bykl 0,1 ile 25 mikron
arasnda deien kat paracklardr.
Tozlarn 5 mikrondan kk olanlar
alveollere ulaabilir.
10 mikrondan byk olanlar burun,
yutak veya nefes borusunda tutulur.

Biyolojik etkileri asndan tozlar u

ekilde snflandrlr:
Akcierde dokusal deiime sebep olan tozlar: Kuvars, kritobalit,
silis, tridmit, tropoli, silikatlar, asbest, talk, mika ve kmr tozu.
Kmr tozu bunlar arasnda en nemli olandr. Bu tozun eik snr
deeri 2 mg/m3 dr.
Toksik (zehirli) tozlar: Merkezi sinir sistemi, karacier, bbrek, kan
v.b. organ ve dokular zerinde akut ya da kronik etki yaparlar. En
nemlileri; kurun, krom, kadmiyum, vanadyum, TNT, arsenik olarak
saylabilir.
Alerjik tozlar: Deri zerinde egzama veya astm yapan tozlardr.
Bunlar; pamuk, keten, kenevir, tahta tozlar, deri sa ty ve pulu gibi
tozlardr.
Akcier zerinde birikip dokusal deiime sebep olmayan tozlar:
Alimina, kalsiyum karbonat, portland imentosu, cam yn, mermer,
magnezit gibi tozlardr.

nsan organizmas zerinde olan etkilerine gre

zararl gazlar u ekilde snflandrlabilir:
Basit Boucu Gazlar: Normal atmosferik basntaki havada
bulunan oksijen orann hacimce %18 lerin altna drerek
boulmaya sebep olurlar. Bu gazlar iinde en nemli olanlar
unlardr:
Karbondioksit (CO2) : Yanma sonucu, arap mahzenlerinde
fermantasyon sonucu ve kuru buz retiminde meydana kar.
Metan (CH4) : Bataklk gaz olarak bilinir. Kmr ocaklarnda
ortaya kar. Doal gazn ana bileimini oluturur. Havadan
daha hafiftir.
Propan ve Btan ( C3H8 ve C4H10) : LPG (svlatrlm petrol
gaz) Propan ve btan karmdr. Havadan daha ardr.
zellikle banyo iinde bulunan ofben zehirlenmelerine dikkat
edilmelidir.
Asetilen (C2H2) : Kaynak ilerinde ve baz proseslerde kullanlr.
Hidrojen ( H2) : Ak arz odalarnda aa kabilir

Kimyasal Boucu Gazlar: Deiik mekanizmalarla hcrelere

oksijen eriimini engelleyerek zehirlenme (toksik) etkisi
gsterirler.
Karbonmonoksit (CO) : Eksik yanma sonucu oluur. Soba,
kazan ve otomobil egzoz duman iinde bulunur. Soba
zehirlenmelerine sebep olan gazdr. Garajlarda, tnellerde
de iyi havalandrma yaplmazsa zehirlenme yapabilir.
Hidrojen siyanr (HCN): Bcek ilac, sentetik lif retiminde
ve metal kaplama ilemlerinde ortaya kar.
Hidrojen slfr(H2S): Hayvansal ve bitkisel atklarn
kokumas sonucu oluur. Kimya ve boya endstrisinde,
viskoz ve rayon iplii yapmnda karlalr. zellikle atk su
artma tesislerinde ortaya kar. Kokulu bir gazdr fakat
kokuya alnca az veya fazla olduu fark edilmez.

Tahri Edici Gazlar: Amonyak(NH3), Klor(Cl2),

Kkrtdioksit (SO2), Fosgen, Azotoksitler,
Ozon ve Formaldehit gibi gazlardr.
Sistemik Zehir Etkisi Gsteren Gazlar: Asrin,
Stibin, Fosfin, Nikel karbonil ve Karbon slfr
gibi gazlardr. Sanayide eitli ilemlerde
ortaya karlar.

Genel Havalandrma
Kaynak ilemi srasnda ortaya kan hava kirleticilerini,
kaynana doru ynlendirilmi temiz hava akm ile atlye
ortamna datarak younluunu drmek ve daha sonra
ise ters yndeki veya tavandaki emme azlarndan emerek
darya atmak esasna dayanmaktadr. Bu yntemde birim
atlye yzlm iin 50 m3/h hava deiimi ngrlr.

Yerel (Lokal) Havalandrma

Lokal emi sisteminin az (emi ucu) kaynak yaplan
noktaya kaynak gaz ve dumannn yaylmasn nlemek
iin mmkn olduunca yakn olmaldr. Yerel havalandrma
uygulamas ayn zamanda genel havalandrma iin gerekli
olan temiz havaya daha az gereksinim duyulmasn
salamaktadr.

Filtreleme
Kaynak, kesme ve ilgili dier yntemlerle metal
ileme sonucu oluan kirli havann iinde
byklkleri 0,005 ile 100 mikron arasnda
deien kat partikller de bulunmaktadr. Bu
maddeler, filtre cihazlarnda eitli yntemler
kullanlarak deiik niteliklerdeki filtreler
kullanlarak temizlenebilmektedir.

Kaynak ilemi srasnda oluan kirli havann

iindeki zararl gaz ve buharlar ise aktif karbon
filtrelerde tutulmakta ve alama ortam
havasnn kirlenmesi nlenebilmektedir.

Kaynak Inlarna Kar Alnacak nlemler

Kaynaknn zararl radyasyonlardan korunmas ve
kaynak srasnda kan nlarn dier alanlara
yansma yoluyla veya dorudan ulamasnn nlenmesi
amacyla kaynak blgesinin etraf n geirmez pano
veya perdelerle kapatlmaldr. Panolar tanabilir ekilde
imal edilmeli, kaln kanvas kumalar veya ultraviyole
(UV) emici plastik malzemeler bu amala kullanlmaldr.
Plastik perde ve panolarda yansmann ve gz
kamamasnn azaltlmas iin sar, yeil veya portakal
renklerinin seilmesi daha uygun olacaktr. Ancak plastik
perdelerin veya panolarn kullanlmas durumunda
perdeler ve panolar ateten ve yangn tehlikesinden uzak
tutulmal, hava akmn engellememelidir.

Gzlerin Korunmas

Kaynak srasnda oluan infra-red (IR)ve ultraviyole

(UV) nlarna ek olarak kimyasallar, mekanik ve
termal irritanlara kar gzler korunmaldr. Bu
amala; uan scak paracklara ve nlara kar
kenarlar kapal cam gzlkler, balk tipi yz ve gz
siperlii kullanlr. Siperlikteki camlarn geirgenlii
oluan n kalitesine bal olarak farkl farkldr.

Yzn Korunmas
Kaynakl imalat atlyelerinde alanlarn yzleri
IR ve UV nlarnn yakc etkisi ile, kaynak
sonucunda oluan scak apak, radyant s,
kimyasal ve fiziksel tehlikelere kar korunmaldr.
Bu amala yz tamamen kaplayan, hafif ve
grmeyi engellemeyen el veya ba siperlikleri
kullanlr.
Yz ve gzleri ayn anda koruyabilmek zere
gzlk ve siperlik birlikte kullanlabilir.

Siperlik malzemesi olarak plastik, fiber ve cam

gibi malzemeler kullanlabilir

Eller, Beden ve Ayaklarn Korunmas

Kaynak ilemi yapanlarn giyecekleri koruyucu i elbiselerinin
zellikleri yle olmaldr.
Eldiven atee dayankl olarak retilmi olmaldr.
nlk ve tozluk deriden ve atee, radyant sya ve scak metal
apaklarna dayankl olmaldr.
Ayakkablar scak apaklarn ayaa girmesini nlemek
amacyla uzun konlu, malzeme dmelerine kar burnu
elikli olarak yaplmaldr.
Eer ba st almas var ise deri balk ve omuzluk
kullanlmaldr.
Ar ve keskin malzemelerin baa arpmasn ve dmesini
nlemek iin baret giyilmelidir.
elbiseleri koyu renkte, kaln ve ynden dikilmeli, pamuk
kullanlmamal ve ok dar olmamaldr.
elbiselerin kollar ile pantolonlarn paalar dmeli veya
lastikli olmal, tozlarn birikmelerine kar cepsiz dikilmelidir.

Yangn ve Patlamalara Kar Alnacak

Gvenlik nlemleri
Tpler ve Stoklanma
-Tpler TS 1519 ve TS 11169 standartlarna uygun
olmaldr.
-Tpler, yangna dayankl ve uygun havalandrmas
olan depolarda ve yanc ve yakc tpler olarak ayr
ayr olarak stoklanacaktr. Bo tplerde dolu
tplerden ayr bir yerde toplanacaktr.

Tp renkleri
Tpler aada belirtilen renklerde olmal, tpn iindeki
gaz cinsinin ad evresel olarak kontrast renkli bir boya ile
tp tabanndan 2/3 ykseklie, tp zerine yazlmaldr.
Asetilen tpleri : SarRAL 1018
Oksijen tpleri : Mavi RAL 5002
Argon tpleri : Ak Mavi RAL 5012
Azot tpleri : Yeil RAL 6029
Helyum tpleri : Kahverengi RAL 8008
Yanc gaz tpleri : Krmz RAL 3020
Dier gazlara ait tpler : Gri RAL 7000
Medikal amal kullanlan gaz tplerinde ise yukardaki
temel renklere ek olarak TS3402 standardnda belirtilen
iaretlemeler yaplmaldr.

Kullanm yerinde ve tanmada tedbirler

Kullanlan tpler kaynak yaplacak yerlere uygun kaynak
arabalar ile tanp kullanlacak, eer sabit olarak kaynak
ileri yaplyorsa tplerin dik olarak bulundurulmas ve
devrilmeye kar nlem alnmas gereklidir.
Asetilen tpleri yatar vaziyette tanmayacak ve alma
ortamnda yatar vaziyette bulundurulmayacaktr. Yatk
durumda olan bir asetilen tp kullanlmadan nce en az
2 saat dik konumda tutulacaktr.
Doldurulan asetilen tpleri en az 12 saat dik olarak
bekletildikten sonra kullanlacaktr.
Asetilen temas eden boru veya tesisat bakrdan veya %
70 den fazla bakrl alamdan yaplm olacaktr.

Reglatrler

Yksek basnla tp ierisinde depolanm

gazlarn, emniyetli bir ekilde istenilen basn ve
debi deerinde kullanlmalarn salayan aygta
reglatr denir.
Arzal olan reglatrler kullanlmayacak sadece
tpe ve gazn cinsine uygun reglatrler
kullanlacaktr.

Alev Geri Tepmesi Flashback

Srekli geri yanma ile gaz geri tepmesinin beraber
meydana gelmesidir.
Alev, en kt durumda yanc gaz tpne dahi
ulaabilir. Bu olay genellikle gaz geri ak olduunun
farkedilmeyip, alomada alevin tututurulmasyla
birlikte oluan bir geri yanma sonucunda oluur.

Alev geri tepmesi olutuu zaman byk ihtimalle

yanc gaz hortumu patlar ve ciddi kazalara sebep
olur.

Alev geri tepmesini nleme aralar

Alev geri tepmesini nleyen aralar alev geri tepme
emniyet valfleridir (Flashback arrestor).
Emniyet valfleri alev tutucu bir sistem ile ek-valfin
bileimidir.
Gaz giriine konan bir ek-valf vastas ile herhangi
bir gaz geri ak nlenir. Normal koullarda gelen
gaz hassas yay iterek sistemden geer ve alomaya
ular.
Herhangi bir ekilde oluan gaz geri tepmesi hassas
yay ters ynde iterek gaz akn her iki ynde de
keser.

kinci nlem olarak alev tutucu sistem kullanlr. Bu

sistem sktrlm bir yayn yaklak 80 C da
ergiyen bir lehim malzemesi ile sabitlenmesi ve
bunun evresine de sinterlenmi paslanmaz elik
tozunun konulmas ile oluturulmutur. Alev geri
tepmesi durumunda lehim ergiyerek sktrlm
yay serbest brakr ve bu yay ek-valfe vurarak gaz
geiini kapatr. Alev ise ayn asetilen tpndeki
porz madde gibi davranan sinterlenmi elik tozu
tarafndan sndrlr

ki tipi bulunmaktadr:
1-alome gaz giriine taklan emniyet valfi:
Bir ucu hortuma, dier ucu ise aloma giriine
taklr. Genellik1e lehimle sabitlenmi alev tutucu
kullanld iin alev geri tepmesi sonucu bir daha
kullanlamazlar ve deitirilmeleri gerekir.
Sadece gazn geri tepmesi ise ieride hasara
neden olmaz, valf tekrar kullanlabilir .
2-Reglatr kna balanan emniyet valfi:
Reglatr kna hortumdan nce taklr ve alev
geri tepmelerinde sistem tekrar kurulabilir.

Takm ve hortumlarn standard

Kullanlan ekipman ve hortumlar standartlara
uygun olmal ve balant elemanlar uygun
seilmelidir.

Yal el ve malzemelerle O2 tplerine mdahale

edilmemelidir.
Periyodik kontroller mutlaka zamannda
yaplm tpler kullanlmaldr.(TS7450-1994)

Elektrik Tehlikelerine Kar Alnacak nlemler

Elektrik ark kaynanda elektriin oluturaca tehlikeler iin
yaltlm kablolar kullanlmal ara-gere yannda kuru lastik
eldivenlerle allmaldr. Islak cildin elektrik direnci dk
olduundan ellerin kuru olmasna dikkate edilmelidir.
Elektrik ark kaynann bir dier tehlikesi de elektrik okudur.
Tm ekipman ve paralar byle bir oka neden olabilir.
nlemek iin, tm elektrikle alan ekipman ve i paralar
topraklanmaldr.

Duy ile ekipman arasndaki kablo topraklama kablosu olarak

kullanlmamaldr. Doru kablo ap kullanlmal, kablo ve
balantlar tekniine uygun tarzda yaplm olmaldr. alma
alan ve ekipman ya olmamal, kuru tutulmaldr.

Kapal Alanlarda Yaplan Kaynak

lemlerinde Alnacak nlemler
Kaynakl imalat atlyelerinde sklkla karlalan nemli
kazalara ve salk sorunlarna neden olan bir dier risk grubu
ise kapal, dar ve kazan, tank gibi iletken alanlarda yaplan
kaynak almalardr. Bu tr yerlerde yaplan kaynak
ilemlerinde genel nlemlere ek olarak zel gvenlik
nlemlerinin alnmas byk nem tamaktadr.
Kapal ve dar alanlarda alma yaplmas iin aadaki
gvenlik nlemleri alnmal ve bunlarn salanmasndan sonra
alma onay verilmelidir.

Btn kapaklar ak tutulmal ve kapanmamas iin nlem

alnmaldr.
Kapal alana salanan gaz, basnl hava, enerji ve benzeri
sistemler annda kesilebilecek ekilde bulunmaldr.

Ark masna veya sya maruz kaldnda fiziksel olarak

zarar verebilecek veya salk sorunlarna neden
olabilecek malzemeler kaldrlmal veya koruma altna
alnmaldr.
erdeki hava, oksijenin yetip yetmeyeceini anlamak
bakmndan dzenli olarak test edilmelidir. erdeki hava
zehirleyici, yanc veya tepkimeye girici olmamaldr.
Tm havalandrma deliklerinin tkal olmadndan ve
vanalarn szdrma yapmadndan emin olunmaldr.
Kaynak, kesme, stma ilemleri srasnda ihtiya
duyulmayan tm sistemler durdurulmaldr.

Herhangi bir ekipmann hatal alma riskine kar acil

durum plan hazrlanmaldr.

rnein ierde alan kaynak emniyet ipi ve

emniyet kemeri takmaldr. Bir ekipman hatas
olduunda bu kaynaklar darda alan arkadalar
tarafndan hemen dar karlabilmelidir.
Srekli olarak havalandrma salanmal, ortamdaki
gaz ve duman seviyesi izlenerek kontrol edilmeli
lgili kurullara ve yasalara uygun, onaylanm maske
ve solunum cihazlar kullanlmal
Mevcut ekipmann k engellemesine ve muhtemel
yardm girilerini kapatmasna izin verilmemeli
Kullanlmas gereken ekipman da mmkn olduunca
kapal alan dnda tesis edilmeli

Yardm ve mdahale iin yeterli donanma sahip bir

kiinin gzetimi olmakszn kapal ve dar alanlara
girilmemelidir.
Kapal kap, kazan, tank gibi, d ortama tmyle veya yar
yarya kapal ortamlarda yaplan kaynak ilemlerinde i
ortama cebri olarak temiz hava verilmesini ve kirli havay
ise kar ke veya tavandan emilerek atlmasn
salayacak lokal havalandrma sistemi kurulmaldr. Bu
tr almalarda kaynak bana 900-1500 m3/h kirli hava
emilmelidir.

KAYNAK LEMLERNDE
UYGULANACAK MEVZUAT HKMLER
Kaynakl imalat atlyelerinde karlalan salk sorunlarnn
younluu nedeniyle mevzuatmzda baz dzenlemeler
yaplm ve bu ilerde almalarda baz snrlamalar
getirilmitir. 9 Nisan 1973 tarih ve 14502 sayl Resmi Gazetede
yaynlanarak yrrle giren Ar ve Tehlikeli ler Tz'nn
eki olan cetvelde her trl kaynak ilerinde kadnlar ve 18
yan bitirmemi ocuklarn altrlamayaca belirtilmitir.
Ayrca, 19 ubat 1973 tarih ve 1453 sayl Resmi Gazetede
yaynlanarak yrrle giren Salk Kurallar Bakmndan
Gnde Ancak Yedi buuk Saat veya Daha Az altrlmas
Gereken ler Hakknda Tzk gereince; her eit koruyucu
gaz altnda yaplan kaynak ileri ile toz alt kaynak ilerinde
alan iiler gnde ancak yedi buuk saat altrlabilecei
belirtilmitir.

i Sal ve Gvenlii Tz
Bu tzk iinde kaynak ile ilgili uyulmas gereken gvenlik kurallar
aadaki maddelerdeki gibidir:
Madde 164 - Otojen kaynak aparatlar ile yaplan almalarda, aadaki
tedbirler alnacaktr :
1) Kaynak yaplan yerlerde, kullanlmakta olan gaz tplerinden baka
gaz tpleri bulundurulmayacaktr.
2) Gaz tpleri, alma annda dik duracak ve devrilmemeleri iin gerekli
tedbirler alnacak ve tehlike annda kolayca sklecek ekilde
balanm olacaktr.
3) Gaz tplerinin tanmas iin tekerlekli zel aralar kullanlacak ve bu
tpler kullanlmadklar zaman, valfleri kapanacak ve bu valfleri koruyan
balklar taklacaktr.
4) Oksijen tpleri, yal elle tutulmayacak, tplerin valfleri, manometre
ve dier tehizat yalanmayacaktr.
5) Atlyede bulunan gaz ve oksijen borular ile alumoya gelen
hortumlar, ayr ayr ve dier tesislerden de kolaylkla ayrlacak renkte
olacaktr.
6) alumolar, alr durumda gaz tp zerine veya baka bir tehizata
aslmayacak ve gazlar tamamen kesilmedike alumo braklmayacaktr.

Madde 323 - Elektrik kayna yaplan yerler, baka

iilerin alt yerlerden en az 2 metre
ykseklikte ve k geirmeyen tanmaz veya
tanabilir paravanlarla ayrlm olacaktr.
Madde 324 - Elektrik kayna ilerinde alan
iilere, iin zelliine uygun kiisel korunma
aralar verilecektir.
Madde 325 - Elektrik kaynak makinas balantlar
ve prizler, yalnz yetkili elektrikiler tarafndan
yaplacak ve deitirilecek, kaynak ilerinde ise
ehil kaynaklar altrlacaktr.

Madde 326 - Elektrik kaynak makinalarnn

kullanlmasnda, aadaki tedbirler alnacaktr.
1 ) Elektrik kaynak makinalar ve tehizat yaltlm ve
topraklanm kaynak penseleri kabzal ve d yzleri
yaltlm olacaktr.
2 ) Elektrik kaynak makinalarnn alteri, makina
zerinde veya ok yaknnda bulunacak, kablolar
salam ekilde tespit edilmi olacaktr.
3 ) Otomatik veya yar otomatik diki ve punta
kayna makinalarnda, operasyon noktasna kapal
koruyucu yaplacak veya ift el kumanda usul
uygulanacaktr.
4 ) Beslenme ve kaynak kablolar, zerinden tat
gemesi halinde, zedelenmeyecek ve bozulmayacak
ekilde korunacaktr.
5 ) Yanc maddeler yaknnda elektrik kayna
yaplmayacaktr.

Madde 327 - Elektrik kaynak makinasnn ebeke

balantsndaki alter, btn kutuplar kesecektir.
Madde 328 - Elektrik kaynak makinalarnn
temizlenmesi tamir ve bakm veya alma yerinin
deitirilmesi srasnda, makinalar ebekeden ayrlp
elektrii kesilecektir.
Madde 329 - Kazanlar gibi dar ve kapal hacimlerle
ayn zamanda nemli yerlerdeki kaynak
almalarnda, yalnz doru akm kullanlacaktr.
Madde 330 - Elektrik kaynak veya kesme
makinalarnda kullanlan elektojen gruplar, elektrik
redresrleri veya transformatrleri ile bunlarn
gerilim altndaki yaltlmam ksmlar, dokunmalara
kar korunmu ve elektrik kaynak makinalarnn
metal ereveleri uygun ekilde topraklanm
olacaktr.

Madde 331 - Elektrik kaynak ve kesme makinalarnn

k ularnn veya kaynak devrelerinin birer kutbu,
kaak akmlara kar, i parasnda topraklanm
olacaktr.

Madde 332 - Akm salayan kablo ularnn balant

noktas ve elektrot pensleri yaltlm ve kaynak ssna
kar elektrot pensleri, uygun ekilde korunmu
olacaktr.
Madde 333 - Direnli kaynak makinalarnn punto
noktas ile gerilim altndaki ksmlar yaltlm olacak,
bunlarn kablolarnn makina zerinde veya yaknnda
bir yerde bir anahtar bulunacak, akm giri ular, vida
veya saplama ile iyice tespit edilecek ve buralarda filer
kullanlmayacaktr. Ancak, kumanda devresinde filer
kullanlacaktr.