Materia rdowy:

Pedagogika krytyczna orientacja mylenia o edukacji odwoujca si do teorii

krytycznej filozoficznej szkoy frankfurckiej (niem. Frankfurter Schule). Od lat 80
XX w. w ksztatowaniu P.K. udzia bior take orientacje wywodzce si z
feminizmu oraz niektrych odmian filozofii postmodernistycznych.
Filozoficzna teoria krytyczna wywodzi si z Marksistowskiej krytyki ideologii.
W myl tej krytyki, ideologia tworzy faszyw wiadomo przeszkadzajc w
naprawianiu wiata poprzez utrudnienie zrozumienia zniewolenia spoecznego.
Ideologia spraw publicznych budowana jest z subiektywnego punktu widzenia
jednostek przez co kieruje si ideaami oddajcymi tylko czstkow perspektyw
(Punkt widzenia zaley od punktu siedzenia). Perspektywa patrzenia na t sam
sytuacj przez rne jednostki jest cakowicie odmienna, przy czym adna z tych
projekcji rzeczywistoci nie jest prawdziwa obiektywna, gdy kada obejmuje
tyko czyj prawd. Dlatego aby dotrze do wanych poznawczo wnioskw naley
przebi si przez ideologi takiemu zobiektywizowaniu pogldw postuluje
teoria krytyczna.
Zaoenia filozofii krytycznej:
- niezgoda na niesprawiedliwo istniejcego porzdku wiata (wiat nie jest taki
jaki powinien by),
- poznanie procesw spoecznych poprzez pryzmat kontekstu badanych zjawisk
(np. interpertacja zjawisk kulturowych w kontekcie polityki, polityki w kontekcie
potrzeb czowieka itd.),
-w interpretacjach zjawisk dy do wyjanie mogcych by bardziej
adekwatnymi od mylenia potocznego czy zidealizowanego programami
politycznymi.
Aby osign te zaoenia, F.K. interpretuje rozmaite (czstkowe) wizje pod ktem
ich spoecznego funkcjonowania (odsaniajc interesy konstytuujce poznanie
termin J.Habermasa). Jeli ominicie bariery ideologii jest niemoliwe krytyczni
badacze spoeczni przyjmuj punkt widzenia grup spoecznych, ktre w danej
sytuacji s zdominowane (pozbawione peni praw, pokrzywdzone) w myl
Marksistowskiej teorii rozwoju spoecznego oraz etyki bada spoecznych
(ujawnianie punktu widzenia poszkodowanych ma te przesanki merytoryczne
gdy pozwala przewidzie konflikty i wynikajce z nich kierunki zmian
spoecznego porzdku).
Pedagogika krytyczna
Zadania pedagogiki krytycznej:

- okrelenie wizji czowieka i spoeczestwa realn i idealn (jaki wiat jest i jaki
powinien by) Realn: poddaje analizie procesy edukacyjne i spoeczne (majce
na wpyw na edukacj, w tym konfliktw problemy biecej praktyki); Idealn:
okrelenie ideau wiata spoecznego i w jakim kierunku powinny poda zmiany
celw wychowania, wizje te maj charakter otwarty w myl zaoenia e
spoeczestwo jest otwarte na dialog a jednostka przygotowana do
odpowiedzialnego uczestniczenia w nim. Konkretny ksztat spoeczestwa bdzie
wynikiem spoecznego dyskursu.
-projektowanie dziaa pedagogicznych mogcych zwikszy zakres
indywidualnej i zbiorowej wolnoci, w celu zblienia sytuacji realnej do idealnej, z
zaoeniami krytycznej kontroli podczas ingerencji w wiat spoeczny;
wiat aktualny w perspektywie pedagogiki krytycznej
P.K. ujmuje edukacj jako element systemu spoecznego cile zwizanego z jego
funkcjami politycznymi (wyrane odwoanie do tradycji marksistowskiej i jej
frankfurckiej recepcji). Traktuje rne formy kultury jako przejaw politycznej
dominacji blokujcej moliwoci zmian spoeczestwa w kierunku poszerzenia
zakresu wolnoci.
Edukacja ma dwuznaczne oblicze:
-jako element systemu spoecznego suy jego konserwacji, zapobiega radyklanej
krytyce i blokuje oczekiwanie zmian (szkoa wychowuje jednostki w tonie
akceptacji zastanego porzdku pub@licznego i traktowania go jako co
oczywistego i nienaruszalnego);
-w myl tradycji owieceniowej przypisuje si jej rol czynnika spoecznej zmiany i
emancypacji ;
Edukacja zniewala ale wyzwolenie wymaga edukacji.
P.K. szuka diagnozy mechanizmw dominacji i przemocy w instytucjach
edukacyjnych (spoecznych i kulturowych praktyk kontroli nad umysami i
zachowaniami)
Podstawowy element diagnozy spoecznej zawartej w P.K. to teza o
zniewalajcym wymiarze edukacji. Zbudowana jest ona w oparciu o pozornie
neutralne stwierdzenia sformuowane w konwencji socjologii systemowej: funkcj
edukacji jako podsystemu spoecznego jest alokacja zasobw ludzkich w
odpowiednich miejscach systemu spoecznego (ksztacenie i selekcjonowanie
jednostek aby niezbdne do funkcjonowania spoeczestwa miejsca pracy zostay
obsadzone).
Tak wic jeli system decyduje o losach jednostek i zbiorowoci, jest to system
zniewalajcy i wymaga radykalnej metamorfozy, a wic ludzie powinni by
wychowywani tak aby by zdolnymi do jego przemiany.
Edukacja jest jednym z elementw kontroli sprawowanym przez dominujce
grupy spoeczne. Szkoa funkcjonuje wg logiki systemu spoecznego narzucajc

zgodny z ni sposb postrzegania wiata jako oczywisty i nie podlegajcy dyskusji

(dobr treci ksztacenia, kryteria egzaminowania i selekcji szkolnych, przepisy
dyscyplinarne), co powoduje e istniejce spoeczestwo (wraz z podziaami na
grupy uprzywilejowane i podporzdkowane) postrzegane jest jako co
naturalnego. Dziki takiej ukrytej indoktrynacji struktura spoeczestwa jest
akceptowana i powielana z pokolenia na pokolenie. Odsanianie tego rodzaju tego
typu mechanizmw dominacji wpisanych w instytucje oraz praktyki edukacyjne
(szerzej - praktyki kulturowe) jest jednym z podstawowych zada pedagogiki
krytycznej.
Reprodukcja kulturowa (transmisja istniejcych wartoci kulturowych oraz
norm z pokolenia na pokolenie)
wiat podany w perspektywie pedagogiki krytycznej

rodki realizacji pedagogiki krytycznej metody edukacji