Projekt z dnia 20 lutego 2015 r.

PROJEKT ZAOE PROJEKTU USTAWY O CENTRALNEJ BAZIE

RACHUNKW

SPIS TRECI

1. CEL I ISTOTA PROJEKTOWANEJ REGULACJI . 3

1.1. Cel projektowanej regulacji 3
1.2. Istota projektowanej regulacji ..5
2. ROZWIZANIA FUNKCJONUJCE W INNYCH KRAJACH 9
3. ZAKRES PROJEKTOWANEJ REGULACJI . 11
3.1. Zakres przedmiotowy .... 11
3.2. Zakres podmiotowy podmioty przekazujce informacje ... 13
3.3. Zakres podmiotowy podmioty uzyskujce informacje .. 14
3.4. Przepisy karne 19
3.5. Upowanienie do wydawania rozporzdze wykonawczych ... 20
4. AKTY PRAWNE KORELUJCE Z PRZEPISAMI PLANOWANEJ USTAWY 23

1. CEL I ISTOTA PROJEKTOWANEJ REGULACJI1

W Polsce, wg danych Komisji Nadzoru Finansowego (KNF)2 dziaa w sumie 695 podmiotw
wykonujcych zgodnie z prawem czynnoci bankowe, tj.: 39 banki komercyjne, 1 bank
pastwowy, 570 bankw spdzielczych, 29 oddziaw instytucji kredytowych
i 56 spdzielczych kas oszczdnociowo-kredytowych. Ponadto w naszym kraju funkcjonuje
56 domw maklerskich, 15 oddziaw domw maklerskich z innych krajw, 27 towarzystw
ubezpiecze na ycie, 5 oddziaw towarzystw ubezpiecze na ycie z innych krajw,
56 towarzystw funduszy inwestycyjnych i 1419 podmiotw oferujcych usugi patnicze3.
Tak dua liczba podmiotw oferujcych swoim klientom rnego rodzaju produkty
i usugi, suce gromadzeniu, przechowywaniu lub inwestowaniu rodkw finansowych,
skutkuje potrzeb stworzenia mechanizmw sucych uzyskaniu w sposb prosty
i szybki penych i wiarygodnych informacji o rachunkach i innych produktach,
umoliwiajcych inwestowanie i przechowywanie rodkw finansowych, nalecych
do podmiotw i osb.
W obecnym stanie prawnym nie istniej przepisy przewidujce istnienie systemu
pozyskiwania takich danych. Ta sytuacja powoduje, e organy publiczne, podmioty
gospodarcze oraz osoby fizyczne w celu pozyskania penej informacji na powyszy temat
zmuszone s do prowadzenia czasochonnych i kosztownych dziaa, w tym
korespondencji z licznymi instytucjami funkcjonujcymi na rynku finansowym,
co przekada si na koszty i nakady biurokratyczne jakie musz ponie zarwno
podmioty uprawnione do skadania przedmiotowych zapyta, jak i podmioty
przekazujce informacje zwrotne.

1.1.

Cel projektowanej regulacji

Celem projektowanej regulacji jest uporzdkowanie przepisw prawa zwizanych

z funkcjonowaniem rynku finansowego, w zakresie w jakim postulaty zgaszaj poszczeglne
grupy, na ktre w przyszoci oddziaywa bdzie akt prawny okrelajcy zasady dziaania
Centralnej Bazy Rachunkw (dalej CBR). Ide przywiecajca przyszej regulacji jest
zwikszenie przejrzystoci i bezpieczestwa funkcjonowania rynku finansowego poprzez:
skonsolidowanie informacji zbieranych przez organy publiczne z baz danych, ktre
funkcjonuj niezalenie od siebie;

Niniejszy projekt zaoe zosta przygotowany przez Grup zadaniow ds. przygotowania zaoe projektu
okrelajcego zasady gromadzenia i dostpu do informacji o rachunkach oraz przygotowania propozycji
regulacji w tym zakresie, powoanej w ramach midzyinstytucjonalnego Zespou eksperckiego do spraw
wypracowania propozycji mechanizmw efektywnego odzyskiwania, ewidencjonowania oraz zarzdzania
zabezpieczonym mieniem pochodzcym z przestpstw, funkcjonujcego na podstawie Porozumienia z dnia
30 stycznia 2014 r. zawartego pomidzy Ministrem Spraw Wewntrznych, Ministrem Finansw i Prokuratorem
Generalnym o wsppracy w zakresie wypracowania systemowych rozwiza w odniesieniu do przeciwdziaania
i zwalczania przestpczoci gospodarczej, a take Deklaracji z dnia 14 marca 2014 r. podpisanej przez
penomocnikw ds. realizacji ww. porozumienia.
2
Dane ze strony http://www.knf.gov.pl/dla_rynku/PODMIOTY_rynku/index.html (data sprawdzenia: 21 maja
2014 r.).
3
Wrd tych podmiotw zarejestrowane s te spdzielcze kasy oszczdnociowo-kredytowe. Ponadto oprcz
gwnych podmiotw oferujcych usugi patnicze dziaaj take oddziay i agenci instytucji patniczych,
odpowiednio 893 i 6.939 podmiotw.
3

 zmniejszenie kosztw funkcjonowania oraz obcie biurokratycznych podmiotw

rynku finansowego;
umoliwienie osobom fizycznym uzyskanie informacji na temat lokalizacji rachunkw
bankowych i innych produktw nalecych do spadkodawcw;
uwiarygodnienie uzyskanych informacji w oparciu o jeden kompleksowy system;
usprawnienie dziaa organw kontroli skarbowej, organw podatkowych, organw
celnych, organw egzekucyjnych prowadzcych egzekucj administracyjn nalenoci
pieninych i podmiotw publicznoprawnych uprawnionych do dania wykonania
obowizkw o charakterze pieninym w drodze egzekucji administracyjnej, organw
informacji finansowej, KNF, komornikw sdowych;
zwikszenie kontroli nad realizowanymi dziaaniami sub w tym zakresie zasada
ograniczonego dostpu osb upowanionych;
uatwienie lokalizowania skadnikw majtkowych w zwizku z postpowaniami
prowadzonymi przez enumeratywnie okrelone podmioty (suby, sdy i innego
rodzaju organy publiczne) przy zachowaniu aktualnie obowizujcych przepisw
okrelajcych procedur takiego dostpu;
utworzenie narzdzia do zapobiegania oraz zwalczania przestpczoci motywowanej
ekonomicznie, w tym w szczeglnoci przestpczoci gospodarczej, generujcej
najwiksze straty dla budetu pastwa spord wszystkich rodzajw przestpczoci;
utworzenie narzdzia zgodnego z midzynarodowymi zaleceniami i standardami.
Realizacji tego celu suy ma utworzenie CBR, dedykowanej gromadzeniu, przetwarzaniu
i udostpnianiu informacji o otwartych i zlikwidowanych rachunkach, obowizujcych
i wygasych umowach ubezpiecze z elementami inwestycyjnymi, a take innych produktach
sucych gromadzeniu, przechowywaniu lub inwestowaniu rodkw finansowych.
Celem projektowanej regulacji nie bdzie istotna zmiana dotychczasowych przepisw
okrelajcych zakres uprawnie przysugujcych organom publicznym w tym obszarze,
ani zmiana zakresu tajemnic subowych, w tym tajemnicy bankowej oraz
ubezpieczeniowej. Planowany rejestr nie bdzie bowiem suy gromadzeniu informacji
o dokonywanych transakcjach finansowych, wysokoci rodkw zgromadzonych na
rachunkach czy w ramach innego rodzaju produktw. W celu uzyskania tego typu danych,
niezbdnym pozostanie zgodnie z dotychczasowym stanem prawnym wystpowanie przez
uprawniane organy i instytucje pastwowe do instytucji prowadzcych rachunek lub
oferujcych dany produkt. CBR ma umoliwi jedynie w okrelonego rodzaju przypadkach
sprawne zlokalizowanie rachunku lub innego produktu, sucego gromadzeniu,
przechowywaniu lub inwestowaniu rodkw finansowych, nalecego do danego podmiotu,
bez moliwoci uzyskania informacji o znajdujcych si na nim aktywach czy dokonywanych
w oparciu o niego transakcjach.

1.2.

Istota projektowanej regulacji

Skutkiem projektowanego rozwizania bdzie zwikszenie przejrzystoci rynku

finansowego oraz bezpieczestwa obrotu gospodarczego poprzez utworzenie centralnej
bazy rachunkw.
Skonsolidowanie informacji zbieranych przez organy publiczne z baz danych,
ktre funkcjonuj niezalenie od siebie.
W oparciu o projektowan regulacj nie bd gromadzone i przetwarzane dane
w szerszym zakresie ni obecnie. Intencj przyszej regulacji nie jest take oddziaywanie na
bazy danych, ktre funkcjonuj na rynku i s prowadzone przez podmioty gospodarcze czy
organizacje przedstawicielskie i opieraj si na dobrowolnej wsppracy tego rodzaju
podmiotw. Efektem regulacji bdzie natomiast konsolidacja informacji zbieranych
w wybranych bazach danych przez podmioty publiczne. Czciowe informacje
o rachunkach bankowych gromadzone s przez ministra waciwego do spraw finansw
publicznych na podstawie art. 82 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja
podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749, z pn. zm.). Zgodnie z tym przepisem banki
i spdzielcze kasy oszczdnociowo-kredytowe maj obowizek sporzdzania
i przekazywania 2 razy w miesicu w formie dokumentu elektronicznego informacji
o zaoonych i zlikwidowanych rachunkach bankowych zwizanych z prowadzeniem
dziaalnoci gospodarczej, tj. nalecych do podmiotw gospodarczych zarejestrowanych
w Polsce zgodnie z przepisami krajowymi. Na podstawie tych informacji w Ministerstwie
Finansw (MF) od kilku lat dziaa rejestr o nazwie CERBER, umoliwiajcy w bardzo
ograniczonym zakresie na wyszukiwanie numerw rachunkw bankowych firm majcych
siedzib w Polsce. Ponadto w ramach Krajowej Ewidencji Podatnikw przetwarzane s m.in.
informacje o rachunkach bankowych udostpnione przez podatnikw, na podstawie art. 5 ust.
3 i 4 oraz art. 5a ust. 2 ustawy z dnia 13 padziernika 1995 r. o zasadach ewidencji
i identyfikacji podatnikw i patnikw (Dz. U. z 2012 r. poz. 1314, z pn. zm.).
Rwnie wybrane informacje o rachunkach dostpne s w informacjach o transakcjach
przekazywanych przez tzw. instytucje obowizane w ramach regularnych raportw
do Generalnego Inspektora Informacji Finansowej (GIIF) na podstawie przepisw ustawy
z dnia 16 listopada 2000 r. o przeciwdziaaniu praniu pienidzy oraz finansowaniu
terroryzmu (Dz. U. z 2014 r. poz. 455).
Naley podkreli, e nie tylko organy publiczne s dysponentem tego rodzaju baz danych
czy ewidencji. Informacje o rachunkach s bowiem przetwarzane w ramach systemw
prowadzonych na potrzeby wasne przez poszczeglne podmioty sektora finansowego, np.
rejestr Biura Informacji Kredytowej S.A. czy System Bankowy-Rejestr prowadzony przez
Zwizek Bankw Polskich4.
Dodatkowym rozwizaniem, obecnie wykorzystywanym odpatnie przez niektre organy
(prokuratury, komornikw sdowych, administracyjne organy egzekucyjne), s usugi
oferowane przez Krajow Izb Rozliczeniow S.A. (dalej KIR). KIR udostpnia system
wymiany informacji z bankami w zakresie pozyskiwania informacji o rachunkach
bankowych. Powysze usugi s usugami komercyjnymi, udostpnianymi przez podmiot
gospodarczy. Brak jest przepisw wskazujcych na obowizek przekazywania za jego
porednictwem ww. informacji czy te okrelajcych zakres tych informacji i czstotliwo
ich przekazywania. Oferowana przez KIR usuga ograniczona jest do pozyskiwania
4

Vide: http://www.cpb.pl/index.php?option=com_content&view=category&layout=blog&id=14&Itemid=14.
5

informacji o rachunkach (i innych danych chronionych tajemnic bankow) prowadzonych

wycznie w tych bankach i spdzielczych kasach oszczdnociowo-kredytowych, ktre na
zasadach komercyjnych przystpiy do systemu OGNIVO i udostpniaj informacje przy
pomocy tego kanau kontaktu5.
Wskazane powyej zbiory danych nie stanowi ani zamknitego, ani penego katalogu.
Utworzenie jednej bazy w sposb systemowy pomogoby uporzdkowa wskazany obszar,
pozwalajc uczestnikom obrotu gospodarczego na uzyskanie narzdzia, ktre stanowioby
odpowied zarwno na ich oczekiwania, jak rwnie zaspokajaoby wane potrzeby osb
fizycznych.
Zmniejszenie kosztw funkcjonowania
podmiotw rynku finansowego.

oraz

obcie

biurokratycznych

Utworzenie CBR pozwoli na zmniejszenie obcie biurokratycznych zwizanych

z czynnociami zmierzajcymi do lokalizacji aktyww obecnie upowanione podmioty
s zmuszone do osobnego wystpowania do poszczeglnych podmiotw z rynku finansowego
zobowizanych do udzielania informacji, co skutkuje zwielokrotnieniem realizowanych
dziaa (w niektrych przypadkach to samo zapytanie naley skierowa do kilkudziesiciu
czy nawet kilkuset podmiotw). Nastpi rwnie obnienie kosztw zwizanych z realizacj
tego rodzaju czynnoci. Utworzenie CBR bdzie wizao si rwnie z anulowaniem
dotychczasowych obowizkw instytucji kredytowych i finansowych zwizanych
z przekazywaniem informacji na podstawie art. 82 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r.
- Ordynacja podatkowa. Ponadto bdzie rwnie mogo stanowi podstaw do ewentualnego
ograniczenia zakresu danych przekazywanych do GIIF przez instytucje obowizane w ramach
informacji o transakcjach, a wymaganych przez ustaw z dnia 16 listopada 2000 r.
o przeciwdziaaniu praniu pienidzy oraz finansowaniu terroryzmu.
CBR zostanie utworzona w oparciu o istniejc infrastruktur teleinformatyczn Ministerstwa
Finansw, co pozwoli na zmniejszenie kosztw budowy i prowadzenia bazy. Jednoczenie
dostp do bazy dla organw pastwowych bdzie bezpatny. Opaty zostan natomiast
wprowadzone dla komornikw sdowych i osb fizycznych, a uzyskane rodki zostan
przeznaczone na pokrycie czci kosztw zwizanych z funkcjonowaniem rejestru w zakresie
niezwizanym z zapytaniami kierowanymi przez organy i instytucje publiczne.
Umoliwienie osobom fizycznym uzyskania informacji na temat lokalizacji
rachunkw bankowych i innych produktw nalecych do spadkodawcw.
Istotnym, spoecznie podanym efektem projektowanej regulacji bdzie umoliwienie
osobom fizycznym, dysponujcym potwierdzajcym ich prawo dziedziczenia
dokumentem urzdowym, otrzymania za porednictwem notariuszy informacji
z CBR na temat lokalizacji rachunkw i innych produktw nalecych
do spadkodawcw. Uprawnienie to w znaczcy sposb uproci spadkobiercom realizacj
przynalenym im praw. Aktualne rozwizania prawne w tym obszarze uniemoliwiaj
skuteczne ustalenie skadnikw majtkowych spadkodawcy. Szacunkowo lokaty bankowe,
oszczdnoci w funduszach emerytalnych, funduszach inwestycyjnych, rachunkach
maklerskich, rodkach zgromadzonych w Otwartych Funduszach Emerytalnych, polisach
ubezpieczeniowych, o ktrych osoby uprawnione nie wiedz, mog gromadzi rodki rzdu
5

Informacje na temat tej usugi znajduj si na stronie KIR: http://www.kir.pl/main.php?p=3990&s=383848,

a take http://www.kir.pl/main.php?p=3990&s=543257.
6

2 mld z6. Banki, firmy ubezpieczeniowe i inne podmioty rynku finansowego nie dysponuj
wiedz, ktry z ich klientw zmar. Z praktycznego punktu widzenia, trudno sobie wyobrazi
sytuacj, w ktrej potencjalny spadkobierca zwraca si ze stosownym zapytaniem
do wszystkich dziaajcych na rynku bankw, firm ubezpieczeniowych, funduszy
emerytalnych, funduszy inwestycyjnych.
Usprawnienie dziaa organw kontroli skarbowej, organw podatkowych,
organw celnych, organw egzekucyjnych prowadzcych egzekucj
administracyjn nalenoci pieninych i podmiotw publicznoprawnych
uprawnionych do dania wykonania obowizkw o charakterze pieninym
w drodze egzekucji administracyjnej, organw informacji finansowej, KNF,
komornikw sdowych.
Wymiernym efektem regulacji bdzie zwikszenie skutecznoci poszukiwania majtku
dunikw, przez skrcenie czasu potrzebnego do uzyskania niezbdnych informacji
o lokalizacji aktyww finansowych zdeponowanych na rnego rodzaju rachunkach
oraz innych aktyww majtkowych. Zarwno osoby fizyczne, jak i przedsibiorcy
poszukujcy
majtku
dunikw,
za
porednictwem
instytucji
komornika,
na podstawie stosownych tytuw prawnych uzyskaj narzdzie, ktre w sposb oczywisty
podniesie bezpieczestwo obrotu gospodarczego. Poza wskazanymi komornikami sdowymi,
istnienie CBR przeoy si wymiernie na usprawnienie dziaa organw kontroli skarbowej,
organw podatkowych, organw celnych, organw egzekucyjnych prowadzcych egzekucj
administracyjn nalenoci pieninych i podmiotw publicznoprawnych uprawnionych do
dania wykonania obowizkw o charakterze pieninym w drodze egzekucji
administracyjnej, organw informacji finansowej, Komisji Nadzoru Finansowego.
Zwikszenie kontroli nad realizowanymi dziaaniami sub w zakresie
pozyskiwania informacji o rachunkach zasada ograniczonego dostpu osb
upowanionych.
Projektowana regulacja wprowadzi ograniczenia w zakresie dostpu przez podmioty
uprawnione do informacji gromadzonych i przetwarzanych w CBR, a take mechanizmy
kontrolne pozwalajce na uzyskiwanie informacji o skali wystpie oraz celu przetwarzania
danych. System kontroli oparty bdzie na dwch filarach. Po pierwsze, ograniczeniu
dostpu do bazy, poprzez ustawowe wskazanie podmiotw uprawnionych oraz
stworzenie systemu upowanie dostpu wzgldem osb realizujcych dziaania na rzecz
organw cigania. Ponadto bdzie moliwa nastpcza weryfikacji zasadnoci
kierowanych zapyta. Przewiduje si, i w CBR bd gromadzone dane
o liczbie zapyta kierowanych przez poszczeglne kategorie podmiotw uprawnionych oraz
informacje szczegowe pozwalajce na okrelenie osoby dokonujcej sprawdzenia oraz
pozwalajce na identyfikacj sprawy, w ramach ktrej sprawdzenie jest dokonywane.
W odniesieniu do organw cigania i niektrych innych podmiotw, poza osobami
fizycznymi (dziaajcymi za porednictwem notariusza) i komornikami sdowymi, wyej
wskazane informacje szczegowe bd gromadzone na poziomie organu/suby, z ktrej
s wysyane, co pozwoli na kontrol zasadnoci przekazywanych pyta przy jednoczesnym
zabezpieczeniu informacji, ktrych ujawnienie mogoby uniemoliwi prawidowe
wykonywanie czynnoci i narusza tajemnic branow. Ponadto dostp realizowany przez
organy cigania bdzie ograniczony do osb upowanionych przez szefa danego podmiotu,
w celu zapewnienia dodatkowej kontroli nad zasadnoci zapyta kierowanych do bazy
6

http://prawo.rp.pl/artykul/444983.html?print=tak&p=0 (22.10.2014).
7

i ograniczeniu osb majcych do niej dostp. Naley podkreli, e mimo i projektowana

regulacja nie zwikszy zakresu danych ju pozyskiwanych przez organy cigania
po zastosowaniu powyej przedstawionych mechanizmw kontroli de facto zwikszy si
kontrola nad obecnie realizowanymi dziaaniami sub w tym zakresie.
Uatwienie lokalizowania skadnikw majtkowych w zwizku z postpowaniami
prowadzonymi przez enumeratywnie okrelone podmioty (suby, sdy i innego
rodzaju organy publiczne).
Informacje z CBR bd wykorzystywane na potrzeby realizacji zada ustawowych sdw,
prokuratury, waciwych sub Policji, Stray Granicznej, Agencji Bezpieczestwa
Wewntrznego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, andarmerii Wojskowej, Suby
Kontrwywiadu Wojskowego. Proponowane rozwizanie zdecydowanie wpynie
na podniesienie efektywnoci dziaa sucych identyfikacji moliwych miejsc
przechowywania skadnikw mienia, pochodzcych z przestpstwa lub pozostajcych
w zwizku z dziaalnoci przestpcz.
Utworzenie narzdzia sucego wzmacnianiu instrumentw zapobiegania oraz
zwalczania przestpczoci ekonomicznej, generujcej najwiksze straty dla
budetu pastwa.
Wspczesna przestpczo ekonomiczna powoduje najwysze straty dla budetu pastwa
spord wszystkich rodzajw przestpczoci. Jednak w efekcie tego rodzaju procederu,
w ktry zaangaowani s sprawcy o rnym poziomie zorganizowania, w tym dziaajcy
w ramach zorganizowanych grup i zwizkw przestpczych, generowane straty dotycz nie
tylko interesw ekonomicznych pastwa, lecz rwnie w nie mniejszym stopniu
podmiotw gospodarczych czy osb fizycznych. Praktycznie kady obszar ycia
gospodarczego moe by przedmiotem przestpstwa. Przykadowo mona tu wskaza
przeksztacenia wasnociowe, obrt kapitaowy, realizacj zobowiza podatkowych,
dystrybucja rodkw UE, dziaalno gied, firm leasingowych, jak rwnie wszelkie aspekty
finansowe przestpczoci uderzajce w interesy podmiotw gospodarczych czy osb
fizycznych. Bez nowoczesnego narzdzia, jakim w przyszoci stanie si CBR, suby, sdy
oraz inne organy publiczne maj utrudnione zadanie w obszarze przeciwdziaania oraz
zwalczania najciszych gatunkowo przestpstw gospodarczych jak np. pranie pienidzy,
oszustwa celno-podatkowe zwizane z obrotem towarami objtymi akcyz i wyudzeniami
podatku VAT, oszustwa w sferze obrotu finansowego na szkod instytucji finansowych,
bankw, towarzystw ubezpieczeniowych.
Utworzenie
narzdzia
i standardami.

zgodnego

midzynarodowymi

zaleceniami

Projektowana regulacja bdzie zgodna z zaleceniami midzynarodowymi. Bdzie wypeniaa

rekomendacj dla Polski dot. utworzenia CBR, wskazan we wnioskach do raportu na temat
Polski z V rundy wzajemnych ewaluacji prowadzonych w ramach Grupy Roboczej do Spraw
Oglnych w tym Oceny (funkcjonujcej przy Radzie UE)7 w zakresie przeciwdziaania
przestpstwom finansowym i prowadzeniu ledztw finansowych z 2011 r. Bdzie
dostosowana do zalece wskazanych w projekcie IV dyrektywy Parlamentu Europejskiego
7

Ang. Working Party on General Matters including Evaluation (GENVAL)

8

i Rady o przeciwdziaaniu wykorzystaniu systemu do prania pienidzy i finansowania

terroryzmu z 12 maja 2014 r. W Preambule tego aktu, w pkt 40a) wskazano na zasadno
posiadania przez kraje czonkowskie odpowiedniego systemu pozyskiwania informacji
o rachunkach bankowych (czy to w formie rejestru rachunkw, czy te w formie
elektronicznego systemu poszukiwania takich informacji) i zapewnienia dostpu do niego
jednostce analityki finansowej. Projektowana regulacja bdzie rwnie dostosowana
do rekomendacji Grupy Specjalnej ds. Przeciwdziaania Praniu Pienidzy (Financial Action
Task Force FATF), bdcej oglnowiatow, midzyrzdow organizacj powsta
z inicjatywy grupy G7, ktrej zadaniem jest przygotowywanie i wspieranie dziaa sucych
zwalczaniu procederu prania pienidzy i finansowania terroryzmu, w szczeglnoci ustalanie
standardw legislacyjnych i organizacyjnych. Standardy FATF s powszechnie respektowane
na arenie midzynarodowej oraz propagowane i weryfikowane przez ciaa ekspertw FATF
i pokrewne organizacje regionalne. Rekomendacja FATF nr 31 jednoznacznie wskazuje,
i m.in. w odniesieniu do postpowa dotyczcych prania pienidzy i przestpstw rdowych
oraz finansowania terroryzmu, kraje powinny posiada efektywne mechanizmy pozwalajce
na szybk identyfikacj zyskw pochodzcych z przestpstw, a co z tym si wie, miejsc,
w ktrym podejrzani przechowuj pozyskane wartoci majtkowe.
Projektowana baza wpisuje si rwnie w intencj prawodawstwa unijnego wyraon
w Dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/42/UE z dnia 3 kwietnia 2014 r.
w sprawie zabezpieczenia i konfiskaty narzdzi sucych do popenienia przestpstwa
i korzyci pochodzcych z przestpstwa w Unii Europejskiej. W dyrektywie tej wskazuje si,
e organy pastwowe powinny dysponowa rodkami pozwalajcymi na wykrywanie,
zabezpieczanie i konfiskat korzyci pochodzcych z przestpstwa, jak i na zarzdzanie tymi
korzyciami. Co wicej, dyrektywa wskazuje rwnie, e skuteczne zapobieganie
przestpczoci zorganizowanej i jej zwalczanie powinno zosta rozszerzone w niektrych
przypadkach na wszelkie mienie pochodzce z dziaalnoci przestpczej.
Powysze przykady wskazuj, e istnieje konieczno wprowadzenia do polskiego porzdku
prawnego projektowanej regulacji, w szczeglnoci, e bdzie ona jedynie
w niewielki sposb dotyczya obszarw objtych tajemnic bankow w rozumieniu ustawy
z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (Dz. U. z 2015 r. poz. 128) czy innymi
tajemnicami subowymi.
Naley po raz kolejny podkreli, i projektowana regulacja nie wpynie na zwikszenie
zakresu gromadzonych na podstawie obowizujcych przepisw danych o osobach
fizycznych i prawnych. Tym samym brak jest przeszkd do ustawowego uregulowania
rzeczonej kwestii. Projektowana regulacja korzystnie wpynie na sposb realizacji praw
osb fizycznych w kontekcie prawa spadkowego oraz procedury karno-procesowej
kada osoba fizyczna moe sta si potencjalnym pokrzywdzonym, ktry jest
zainteresowany szybkim i skutecznym rozstrzygniciem postpowania karnego.
Ponadto projektowana ustawa przeoy si na zapewnienie bezpieczestwa wierzycieli
w obrocie gospodarczym oraz bdzie skutecznym narzdziem w walce z przestpczoci
ekonomiczn.

2. ROZWIZANIA FUNKCJONUJCE W INNYCH KRAJACH

Planowane rozwizanie nie jest czym szczeglnym w aspekcie globalnym. Podobne systemy
funkcjonuj ju w innych krajach. Poniej przedstawiono rozwizania z kilku krajw
czonkw Unii Europejskiej.
9

We Francji funkcjonuje krajowa baza danych rachunkw bankowych (FICOBA),

administrowana przez Dyrektoriat Generalny ds. Finansw Publicznych, zawierajca dane na
temat rachunkw rnego typu (rachunkw bankowych, rachunkw pocztowych post
office accounts, rachunkw papierw wartociowych share portfolios itd.), otwieranych
zarwno przez osoby fizyczne, jak i osoby prawne. Bezporedni dostp do rejestru posiadaj
francuska jednostka analityki finansowej, organy celne, a take na podstawie kodeksu
postpowania karnego organy sdownicze. Rejestr zawiera:

daty otwarcia i zamknicia rachunkw;

nazw i adres instytucji prowadzcej rachunek;

numer i rodzaj rachunku;

imi, nazwisko, miejsce i dat urodzenia oraz adres posiadacza rachunku;

w przypadku osb prawnych nazw handlow, prawn form dziaalnoci, adres oraz
numer identyfikacji podatkowej (SIRET).

W Niemczech, istnieje system dostpu on-line do informacji o rachunkach. System

umoliwia odpytywanie rejestrw prowadzonych przez instytucje finansowe, ktre
s zobligowane do przechowywania informacji nt. posiadaczy rachunkw bankowych
w specjalnie do tego celu przeznaczonych rejestrach wewntrznych baz danych. Centralny
dostp do ww. rejestrw baz danych instytucji kredytowych posiada Federalny Organ
Nadzoru Finansowego (BaFin). Organy cigania, w ramach wykonywanych zada, wystpuj
z pisemnym wnioskiem do BaFin o uzyskanie danych za porednictwem systemu
na podstawie przepisw zawartych w niemieckim prawie bankowym. Zdecentralizowane
rejestry rachunkw bankowych zawieraj obligatoryjnie nastpujce dane:

numer rachunku;

dat otwarcia i zamknicia rachunku;

nazwisko/nazw posiadacza rachunku; w przypadku osoby fizycznej, rwnie dat

urodzenia;

dane penomocnikw do rachunkw i beneficjentw rzeczywistych.

Rejestr nie zawiera natomiast informacji nt. salda rachunku, wykonywanych patnoci ani
o rodzaju rachunku. Do rejestrw mona zadawa pytania wedug nazwiska/imienia i daty
urodzenia osoby fizycznej bd wedug nazwy firmy.
W Hiszpanii, obowizujce przepisy ustawy o przeciwdziaaniu praniu pienidzy przewiduj
utworzenie centralnego rejestru8. Instytucje kredytowe maj obowizek przekazywania
raz w miesicu informacje o otwartych i zamknitych rachunkach (w tym rachunkach
bankowych i rachunkach papierw wartociowych). Przesyane informacje zawieraj dane
wacicieli, osb autoryzowanych do dokonywania transakcji, dat otwarcia i zamknicia
rachunku, typ rachunku. Dostp do tych informacji ma hiszpaska jednostka analityki
finansowej, administracja podatkowa na podstawie hiszpaskiego prawa podatkowego,
w przypadku prowadzenia spraw dot. prania pienidzy lub finansowania terroryzmu
sdziowie i prokuratorzy, organy cigania (za zgod sdu lub prokuratora).
W Portugalii dziaa centralny rejestr rachunkw bankowych, ktry zosta umieszczony
w centralnym banku Portugalii (Banco de Portugal). Zawiera on informacje dot. rachunkw
bankowych i ich posiadaczy oraz osb upowanionych do dysponowania rachunkami. Dane
8

Aczkolwiek przepisy ju obowizuj, to od strony praktycznej rejestr ma rozpocz dziaanie z kocem 2015 r.
10

z rejestru mog by pozyskiwane przez sdy i prokuratury w zakresie prowadzonych

postpowa karnych.
W Rumunii istnieje centralny baza rachunkw bankowych, administrowana przez Krajow
Agencj Administracji Podatkowej, funkcjonujc w ramach rumuskiego Ministerstwa
Finansw. Banki maj obowizek przekazywa 2 razy w miesicu do Ministerstwa Finansw
na potrzeby ww. bazy informacje o klientach (zarwno osobach fizycznych, jak i prawnych
oraz innych podmiotach wraz z ich adresami, numerami identyfikacyjnymi), ktrzy otworzyli
lub zamknli u nich rachunki, bez podawania numerw rachunkw i ich typw. Rumuska
jednostka analityki finansowej ma bezporedni dostp do tej bazy. Administracja podatkowa
moe pozyskiwa informacje z bazy m.in. w celu zwalczania unikania opodatkowania.
Organy cigania uzyskuj dostp do ww. danych na podstawie pisemnego wniosku.
W Chorwacji istnieje baza danych rachunkw, w ktrej przetwarzane s informacje
o rachunkach otwartych w bankach chorwackich na rzecz osb prawnych i fizycznych
(rwnie nierezydentw). Dostp do tej bazy ma chorwacka jednostka analityki finansowej.

3. ZAKRES PROJEKTOWANEJ REGULACJI

3.1. Zakres przedmiotowy
W CBR bd gromadzone informacje o rachunkach bankowych i innych podobnych
produktach. Jako podstaw dla definicji zakresu informacyjnego CBR naley przyj przepisy
ustawy z dnia 16 listopada 2000 r. o przeciwdziaaniu praniu pienidzy oraz finansowaniu
terroryzmu (Dz. U. z 2014 r. poz. 455), ktra w art. 2 ust. 4 definiuje pojcie rachunku nie
tylko w odniesieniu do rachunku bankowego9. CBR powinien umoliwia dostp do
informacji o wszystkich powyszych produktach wymienionych w tej definicji.
Ponadto przeprowadzona analiza potrzeb wskazuje, e powinien dodatkowo zawiera
informacje dotyczce produktw nieobjtych t definicj, a umoliwiajcych inwestowanie
lub przechowywanie rodkw finansowych, takich jak: skrytki bankowe, Indywidualne Konta
Emerytalne (IKE) i Indywidualne Konta Zabezpieczenia Emerytalnego (IKZE) 10, a take
ubezpieczenia na ycie z elementami inwestycyjnymi. Dla uproszczenia w dalszej czci
tekstu pod pojciem rachunku rozumie si wszelkie ww. rachunki i produkty.
Zakres podstawowych danych dotyczcych pojedynczego rachunku, ktre bd obowizkowo
przekazywane przez instytucje kredytowe oraz finansowe i gromadzone w CBR, bdzie
obejmowa:

Zgodnie z tym przepisem przez rachunek rozumie si rachunek bankowy, rachunek prowadzony w instytucji
finansowej, rachunek prowadzony w instytucji kredytowej, rachunek w spdzielczej kasie oszczdnociowokredytowej, rachunek patniczy prowadzony przez inny upowaniony podmiot, rachunek papierw
wartociowych i rachunek zbiorczy oraz sucy do ich obsugi rachunek pieniny w rozumieniu ustawy z dnia
29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi, a take rejestr uczestnikw funduszu i ewidencj
uczestnikw funduszu inwestycyjnego.
10
Zgodnie z art. 19 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o indywidualnych kontach emerytalnych oraz
indywidualnych kontach zabezpieczenia emerytalnego (Dz. U. Nr z 2014 r. poz. 1147) rodki gromadzone
na IKE lub IKZE mog by rejestrowane na wyodrbnionym rachunku w dobrowolnym funduszu emerytalnym
czy rachunku w ubezpieczeniowym funduszu kapitaowym. Powoduje to, e przyjcie definicji rachunku na
potrzeby ustawy o CBR takiej, jak w ustawie o przeciwdziaaniu praniu pienidzy oraz finansowaniu
terroryzmu, bez adnych zmian nie objoby wszystkich prowadzonych IKE i IKZE.
11

1)

numer rachunku, a w przypadku jego braku, inne dane, ktre bd go jednoznacznie

identyfikoway (np. numer polisy w przypadku umowy ubezpieczenia z elementem
inwestycyjnym),

2)

dane identyfikacyjne klienta bdcego posiadaczem rachunku:

w przypadku osb fizycznych: imi, nazwisko, nr PESEL lub dat urodzenia

w przypadku braku nr PESEL, numer i rodzaj dokumentu tosamoci,
obywatelstwo, adres zamieszkania11 (w przypadku nierezydentw: imi,
nazwisko, dat urodzenia, numer i rodzaj dokumentu tosamoci,
obywatelstwo, adres zamieszkania);

w przypadku osb prawnych i jednostek organizacyjnych bez osobowoci

prawnej: nazwa, adres siedziby, numer identyfikacji podatkowej lub
w przypadku jego braku numer z Krajowego Rejestru Sdowego, w ktrym
spka zostaa zarejestrowana (w przypadku nierezydentw: nazwa i adres
siedziby).

3)

dane identyfikacyjne penomocnikw ustanowionych do rachunku (takie same, jak

w przypadku wacicieli - osb fizycznych),

4)

dat zaoenia rachunku,

5)

dat likwidacji rachunku,

6)

kod waluty, w ktrej ksigowane s transakcje na rachunku,

7)

okres, na jaki rachunek zosta zaoony,

8)

rodzaj rachunku.

W CBR bd te dostpne takie informacje, jak:

1)

numer telefonu wskazany przez waciciela rachunku do kontaktu w sprawach

zwizanych z rachunkiem (jeli jest wymagany przez instytucj otwierajc
rachunek w umowie otwarcia),

2)

adres e-mail wskazany do kontaktu w sprawach zwizanych z rachunkiem (jeli jest

wymagany przez instytucj otwierajc rachunek w umowie otwarcia),

3)

wynik owiadczenia waciciela rachunku o byciu PEP (jeli wymagany przez

instytucje otwierajc rachunek w umowie otwarcia),

4)

dane zidentyfikowanego beneficjenta rzeczywistego waciciela rachunku (imi,

nazwisko, nr PESEL lub data urodzenia, adres zamieszkania - w zakresie, w jakim
instytucja przekazujca dane ma obowizek je ustali).

Przekazywanie przez instytucje kredytowe i finansowe powyszych dodatkowych danych

z pkt 1), 2) i 3) bdzie obowizkowe wycznie w przypadku, jeli s wymagane od klienta
przez instytucj otwierajc rachunek w umowie otwarcia.
Natomiast przesyanie danych dotyczcych beneficjenta rzeczywistego (pkt. 4) bdzie
obligatoryjne. Zgodnie z aktualn wersj projektu IV dyrektywy Parlamentu Europejskiego
i Rady o przeciwdziaaniu wykorzystaniu systemu do prania pienidzy i finansowania
terroryzmu z 12 maja 2014 r. (art. 29), kade pastwo czonkowskie bdzie musiao zapewni
nieograniczony, odpowiednio szybki dostp dla jednostki analityki finansowej i innych
11

Rozumiany jako adres zameldowania lub w przypadku jego braku inny adres bdcy w dyspozycji podmiotu
przekazujcego dane do CBR.
12

organw do danych o beneficjentach rzeczywistych osb prawnych i jednostek bez

osobowoci prawnej zarejestrowanych na jego terenie12, ktry jednoczenie nie bdzie
skutkowa informowaniem kadorazowo tyche osb prawnych czy jednostek bez
osobowoci prawnej o dostpie uprawnionych organw do tych danych. Poczenie w ramach
CBR dwch funkcji, tj. centralnej bazy rachunkw i centralnej bazy danych o beneficjentach
rzeczywistych jest rozwizaniem ograniczajcym zarwno koszty organizacyjne,
jak i budetowe.

3.2. Zakres podmiotowy podmioty przekazujce informacje

Instytucjami zasilajcymi CBR w dane bd nastpujce podmioty:

oddziay instytucji kredytowych, banki krajowe, oddziay bankw zagranicznych

w rozumieniu ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (Dz. U. z 2015 r.
poz. 128),

instytucje patnicze, biura usug patniczych oraz dziaajcych na terytorium

Rzeczypospolitej Polskiej agentw tych podmiotw w rozumieniu ustawy
z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usugach patniczych (Dz. U. z 2014 r. poz. 873, z pn.
zm.),

firmy inwestycyjne i banki powiernicze w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r.

o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. z 2014 r. poz. 94, z pn. zm.),

krajowe zakady ubezpiecze, gwne oddziay i oddziay w rozumieniu ustawy z dnia

22 maja 2003 r. o dziaalnoci ubezpieczeniowej (Dz. U. z 2013 r. poz. 950, z pn.
zm.),

fundusze inwestycyjne, towarzystwa funduszy inwestycyjnych w rozumieniu ustawy

z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych (Dz. U. z 2014 r. poz. 157,
z pn. zm.),

spdzielcze
kasy
oszczdnociowo-kredytowe
w
rozumieniu
ustawy
z dnia 5 listopada 2009 roku o spdzielczych kasach oszczdnociowo-kredytowych
(Dz. U. z 2013 r. poz. 1450) i Krajowa Spdzielcza Kasa OszczdnociowoKredytowa13,

instytucje finansowe majce siedzib na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,

oddziay instytucji finansowych niemajcych siedziby na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej w rozumieniu ustawy - Prawo bankowe (inne ni wyej wymienione)14,

12

Art. 30 ww. projektu IV Dyrektywy przewiduje rwnie obowizek przekazywania przez trusty instytucjom
obowizanym (tj. rwnie instytucjom kredytowym i finansowym) informacji o swoich beneficjentach
rzeczywistych. Pastwa czonkowskie bd zobligowane do przechowywania tych informacji w odpowiedniej
lokalizacji wzgldnie systemie informatycznym dla zapewnienia stosownego dostpu do tych informacji
jednostce analityki finansowej i innym uprawnionym organom.
13
Zgodnie z art. 44 ust. 2 pkt 6. i 7 oraz ust. 6 ustawy o spdzielczych kasach oszczdnociowo-kredytowych
przyjmuje lokaty, udziela poyczek i kredytw innym skok-om, a take w zakresie wydawanych kart
patniczych, prowadzi dziaalno take na rzecz czonkw kas na podstawie umowy zawartej z kas.
14
Przede wszystkim chodzi o instytucje prowadzce rachunki, ktre emituj instrumenty patnicze i administruj
nimi w zakresie nieuregulowanym w ustawie z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usugach patniczych lub te udzielaj
poyczek ze rodkw wasnych czy wiadcz usugi w zakresie zarzdzania aktywami.
13

Krajowy Depozyt Papierw Wartociowych S.A. (KDPW) oraz spka, ktrej KDPW
przekaza wykonywanie czynnoci z zakresu, o ktrym mowa w art. 48 ust. 1 pkt 1
ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. z 2014 r.
poz. 94, z pn. zm.) - w zakresie, w jakim prowadzi rachunki papierw
wartociowych lub rachunki zbiorcze15,

Narodowy Bank Polski (NBP) - w zakresie, w jakim prowadzi rachunki bankowe

dla osb prawnych16.

W celu weryfikacji wypeniania tych obowizkw przez ww. instytucje uprawnienia

kontrolne bdzie miaa Komisja Nadzoru Finansowego (KNF), ktra ma odpowiednie
kompetencje nadzorcze nad wszystkimi ww. podmiotami (z wyjtkiem NBP). Projekt ustawy
bdzie zawiera jednoczenie moliwo nakadania kar pieninych za niewypenienie
ww. obowizkw przez KNF na ww. instytucje (za wyjtkiem NBP), na podobnych zasadach,
jak przewidziano to w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi,
ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o nadzorze nad rynkiem kapitaowym (Dz. U. z 2014 r. poz.
1537, z pn. zm.), ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe czy ustawie z dnia
21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym (Dz. U. z 2012 r. poz. 1149, z pn.
zm.) i ustawie z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usugach patniczych.

3.3. Zakres podmiotowy podmioty uzyskujce informacje

W projektowanej ustawie katalog podmiotw uprawnionych do uzyskania informacji z CBR
zostanie okrelony poprzez wyliczenie o charakterze zamknitym (numerus clausus).
W wypadku podmiotw o charakterze instytucjonalnym zaliczonych do tego katalogu
uprawnienie do uzyskania informacji nie bdzie miao charakteru uniwersalnego,
lecz warunkowane bdzie interesem powizanym z wykonywaniem czynnoci w ramach
ustawowo okrelonych zada tego podmiotu.
Wystpienie do CBR z zapytaniem bdzie wic moliwe wycznie w razie zaistnienia takiej
potrzeby w zwizku z prowadzonymi przez uprawniony podmiot czynnociami,
mieszczcymi si w zakresie dziaalnoci zwizanej z realizacj jego ustawowych zada.
Podstaw legitymizujc takie wystpienie bdzie wprowadzony do poszczeglnych ustaw
przepis upowaniajcy, wskazujcy na rodzaj postpowania albo czynnoci, wzgldnie na
charakter chronionego interesu prawnego, stanowice merytoryczn podstaw do skierowania
wystpienia. Wprowadzony zostanie przepis zakazujcy wykorzystywanie pozyskiwanych
informacji z CBR w innym celu ni stanowicym podstaw udostpnienia.
Precyzyjne wskazanie przesanki uprawniajcej do wystpienia z zapytaniem skierowanym do
CBR, okrelonej w sposb przedmiotowy, ma szczeglnie istotne znaczenie w celu
legitymizacji projektowanych rozwiza normatywnych w kontekcie wymogw
wynikajcych z okrelonej w art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej zasady
proporcjonalnoci. Naley bowiem mie na uwadze, i wobec niemonoci z przyczyn
zarwno funkcjonalnych, jak i kosztowych wdroenia mechanizmu uprzedniej,
poprzedzajcej udzielenie informacji weryfikacji zasadnoci skierowanego zapytania,
15

Zgodnie z art. 4 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi KDPW oraz
spka, ktrej KDPW przekaza wykonywanie czynnoci z zakresu, o ktrym mowa w art.48 ust. 1 pkt 1 ww.
ustawy, mog prowadzi rachunki, na ktrych s zapisywane zdematerializowane papiery wartociowe i ktrych
oznaczenie pozwala na identyfikacj osb, ktrym przysuguj prawa z papierw wartociowych.
16
Zgodnie z art. 51 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o Narodowym Banku Polskim (Dz. U. z 2013 r. poz. 908,
z pn. zm.) NBP moe prowadzi rachunki: bankw, budetu pastwa, Bankowego Funduszu Gwarancyjnego,
Krajowej Spdzielczej Kasy Oszczdnociowo-Kredytowej, innych osb prawnych, za zgod Prezesa NBP.
14

przysze rozwizania normatywne musz zawiera elementy prowadzce do ograniczenia

liczby potencjalnych zapyta, i eliminowania tych, ktre nie s zwizane z rzeczywist
koniecznoci zwizan z czynnociami uprawnionego organu.
Elementy te przybior posta dwojakiego rodzaju po pierwsze precyzyjnie skonstruowanej,
dedykowanej kademu z uprawnionych podmiotw, normy upowaniajcej o charakterze
przedmiotowym, po drugie unormowa wyznaczajcych kryteria ustawowo upowaniajce
okrelone osoby reprezentujce uprawniony podmiot do kierowania zapyta do bazy
i uzyskiwania odpowiedzi, wzgldnie okrelajcych zasady i tryb nadawania uprawnie
w tym zakresie przez organy kierujce podmiotem.
Podkrelenia wymaga fakt, i oprcz podmiotw o charakterze instytucjonalnym
projektowana ustawa do grona podmiotw uprawnionych do uzyskiwania informacji z CBR
zaliczy rwnie dwie kategorie podmiotw bdcych osobami fizycznymi:

Pierwsza z nich osoby fizyczne o kwalifikowanym interesie prawnym

uzasadniajcym pozyskanie informacji z Centralnej Bazy Rachunkw bd to osoby
posiadajce potwierdzone prawomocnym orzeczeniem sdowym lub notarialnym
aktem powiadczenia dziedziczenia prawo dziedziczenia po osobie zmarej, za zakres
przysugujcej im informacji wyznaczony bdzie zakresem tego interesu, ograniczajc
si do uzyskania informacji o rachunkach nalecych do spadkodawcy w chwili jego
mierci.

Druga kategoria obejmowa bdzie komornikw sdowych jako funkcjonariuszy

publicznych - uprawnienie w tym zakresie czerpa bd z zada ustawowych
wynikajcych z Kodeksu postpowania cywilnego oraz ustawy o komornikach
sdowych i egzekucji. Naley podkreli, i w tym obszarze komornicy sdowi
realizowa bd szeroko rozumiany interes spoeczny zwizany z efektywnym
wykonywaniem czynnoci zapewniajcych wykonanie prawomocnych orzecze
sdowych.

Uprawnienie do uzyskania informacji z CBR bdzie przysugiwao organom sprawujcym

wymiar sprawiedliwoci w sprawach karnych, w szerokim rozumieniu tego sformuowania
a wic sdom orzekajcym w sprawach o przestpstwa i przestpstwa skarbowe (sdom
karnym) i prokuratorom. Skierowanie zapytania bdzie moliwe w ramach toczcego si
postpowania karnego, za w wypadku prokuratorw rwnie w ramach tzw. postpowania
sprawdzajcego, okrelonego w art. 307 k.p.k., ktrego zadaniem jest weryfikacja informacji
zawartych w zawiadomieniu o popenieniu przestpstwa, oraz w ramach tzw. czynnoci
w niezbdnym zakresie, prowadzonych na podstawie art. 308 1 k.p.k. przed wydaniem
postanowienia o wszczciu ledztwa lub dochodzenia. Oznacza to rwnoczenie, i wejcie
postpowania karnego w faz ad personam nie bdzie warunkowa moliwoci uzyskania
informacji z bazy, a uzyskanie takiej informacji bdzie moliwe rwnie w fazie in rem,
a nawet na poprzedzajcych etapach procesu, co jest cakowicie zrozumiae w kontekcie
charakteru pozyskiwanej w ten sposb informacji, ktrej ujawnienie, nie prowadzc
do istotnego naruszenia sfery prywatnoci osoby, ktrej informacja dotyczy, rwnoczenie
moe mie charakter warunkujcy moliwo przeprowadzenia dalszych czynnoci
dowodowych
w sprawie,
prowadzcych
do
ustalenia
sprawcy
przestpstwa
z prawdopodobiestwem uzasadniajcym postawienia konkretnej osobie zarzutw z tego
tytuu.
Prokuratorzy bd uprawnieni do uzyskiwania informacji z bazy rwnie w zwizku
wystpieniami organw cigania innych pastw Unii Europejskiej o udzielenie pomocy
prawnej, w tym rwnie w zakresie zwizanym z wnioskami o dokonanie zabezpieczenia
majtkowego w ramach midzynarodowej pomocy prawnej.
15

Uprawnienie do uzyskania informacji z CBR przez sdy orzekajce w innych sprawach

bdzie precyzyjnie wyznaczone poprzez zastosowanie kryteriw tosamych z tymi, ktre na
gruncie obowizujcych przepisw ustawy - Prawo bankowe odnosz si do udzielania
informacji stanowicych tajemnic bankow, ograniczajc to uprawnienie do wypadkw
zwizanych z prowadzonym postpowaniem spadkowym, o podzia majtku midzy
maonkami albo prowadzon przeciwko osobie fizycznej bdcej stron umowy spraw
o alimenty lub o rent o charakterze alimentacyjnym (art. 105 ust. 1 pkt 2d ustawy - Prawo
bankowe).
Przysugujce Policji uprawnienie do uzyskania informacji z CBR odnosi si bdzie
do lecych w zakresie kompetencji tego podmiotu zada o zasadniczych znaczeniu
prowadzenia postpowa karnych lecych we waciwoci Policji bd ledztw
powierzonych oraz prowadzenia czynnoci operacyjno-rozpoznawczych.
Uprawnienie to przysugiwa bdzie rwnie w zwizku z realizacj zada krajowego Biura
ds. Odzyskiwania Mienia, umiejscowionego w ramach Komendy Gwnej Policji,
i to w zakresie zarwno zada wasnych tego Biura, jak rwnie wymiany informacji
o mieniu zwizanym z przestpstwami stanowicymi przedmiot procesu karnego
lub czynnoci operacyjno-rozpoznawczych w ramach wsppracy z biurami ds. odzyskiwania
mienia innych pastw Unii Europejskiej.
Uprawnienie do uzyskania informacji z CBR przysugiwa bdzie, w zwizku
z prowadzeniem postpowa karnych oraz postpowa karnych skarbowych, ponadto:

andarmerii Wojskowej w zakresie waciwoci wynikajcej z art. 4 ust. 1 pkt

4 ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. o andarmerii Wojskowej i wojskowych organach
porzdkowych (Dz. U. z 2013 r. poz. 568, z pn. zm.);

Stray Granicznej w zakresie waciwoci wynikajcej z art. 1 ust. 2 pkt 4 ustawy

z dnia 12 padziernika 1990 r. o Stray Granicznej (Dz. U. z 2014 r. poz. 1402,
z pn. zm.);

Subie Celnej w zakresie waciwoci wynikajcej z art. 2 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia
27 sierpnia 2009 r. o Subie Celnej (Dz. U. z 2013 r. poz. 1404, z pn. zm.);

Centralnemu Biuru Antykorupcyjnemu w zakresie waciwoci wynikajcej

z art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 9 czerwca 2006 r. o Centralnym Biurze
Antykorupcyjnym (Dz. U. z 2014 r. poz. 1411, z pn. zm.);

Agencji Bezpieczestwa Wewntrznego w zakresie waciwoci wynikajcej

z art. 5 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 24 maja 2002 r. o Agencji Bezpieczestwa
Wewntrznego i Agencji Wywiadu (Dz. U. z 2010 r. poz. 154, z pn. zm.).

Zaakcentowania wymaga fakt, i zwizane z kompetencjami procesowymi wskazanych

podmiotw uprawnienie odnosi si bdzie wycznie do postpowa w sprawach
o przestpstwa i przestpstwa skarbowe, nie bdzie natomiast obejmowa moliwoci
uzyskania informacji z CBR w sprawach o wykroczenia i wykroczenia skarbowe, nalece do
waciwoci tych podmiotw. Przyznanie tego uprawnienia w sprawach zwizanych
z prowadzeniem postpowa o wykroczenia, z uwagi na zasadniczo niszy stopie spoecznej
szkodliwoci czynw tej kategorii, mogoby by kwestionowane jako niespeniajce warunku
koniecznoci w rozumieniu art. 31 ust. 3 Konstytucji RP.
Uzyskanie informacji z CBR moliwe bdzie rwnie w zwizku z prowadzeniem przez
uprawniony podmiot czynnoci operacyjno-rozpoznawczych, i przysugiwa bdzie, oprcz
Policji, take:

16

andarmerii Wojskowej,

Stray Granicznej,

Suby Celnej,

wywiadowi skarbowemu,

Centralnemu Biuru Antykorupcyjnemu,

Agencji Bezpieczestwa Wewntrznego,

Subie Kontrwywiadu Wojskowego.

W wypadku Policji, andarmerii Wojskowej, Stray Granicznej, wywiadu skarbowego,

Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Agencji Bezpieczestwa Wewntrznego oraz Suby
Kontrwywiadu Wojskowego uprawnienie do uzyskania informacji z CBR przysugiwa
bdzie uprawnionemu podmiotowi w zakresie tosamym do jego uprawnienia do stosowania
kontroli operacyjnej, a wic w odniesieniu do przestpstw okrelonych, odpowiednio, w:

art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (Dz. U. z 2011 r. Nr 287, poz.
1687, z pn. zm.),

art. 31 ust. 1 ustawy o andarmerii Wojskowej i wojskowych organach porzdkowych,

art. 9e ustawy o Stray Granicznej,

art. 36c ust.1 ustawy o kontroli skarbowej,

art. 17 ust. 1 ustawy o Centralnym Biurze Antykorupcyjnym,

art. 27 ust. 1 w. zw. z art. 5 ust. 1 pkt 2 ustawy o Agencji Bezpieczestwa

Wewntrznego i Agencji Wywiadu, oraz

art. 31 ust. 1 w zw. z art. 5 ust. 1 ustawy o Subie Kontrwywiadu Wojskowego

oraz o Subie Wywiadu Wojskowego.

Taki zakres uprawnienia, z jednej strony bdzie funkcjonalnie dopenia instrumentarium

rodkw operacyjno-rozpoznawczych, z drugiej za bdzie mia charakter zawony
w stosunku do zakresu dopuszczalnego stosowania kontroli operacyjnej, przesdzajc
o spenieniu przez proponowane rozwizanie warunku koniecznoci ograniczenia wolnoci
i praw obywatelskich, wynikajcego z okrelonej w art. 31 ust. 3 Konstytucji zasady
proporcjonalnoci.
Kwestie przedstawione powyej, tj. uprawnienia poszczeglnych sub w kontekcie ich
potencjalnego korzystania z CBR, zostay przedstawione szczegowo, celem pokazania
moliwoci kontrolnych, w przypadku wykorzystania informacji z CBR przy realizacji
zada subowych.
W odniesieniu do Suby Celnej, ktra nie jest uprawniona do stosowania kontroli
operacyjnej, zakres jej uprawnienia do uzyskiwania informacji z CBR zostanie wyznaczony
poprzez sformuowanie katalogu przestpstw, adekwatnie do potrzeb w zakresie wykrywania
przestpstw na etapie przedprocesowym, zawajcego kompetencj tego podmiotu
wynikajc z art. 2 ust. 1 pkt 6 ustawy o Subie Celnej.
Dostp do danych gromadzonych w CBR bd ponadto posiaday we wskazanych
zakresach nastpujce podmioty:

17

organy kontroli skarbowej, organy podatkowe oraz organy celne w zakresie

zwizanym z prowadzeniem kontroli skarbowej, kontroli podatkowej i postpowania
podatkowego oraz postpowania celnego,

organy informacji finansowej w zakresie realizacji zada okrelonych w ustawie

z dnia 16 listopada 2000 r. o przeciwdziaaniu praniu pienidzy oraz finansowaniu
terroryzmu (Dz. U. z 2014 r. poz. 455),

Agencja Bezpieczestwa Wewntrznego, Suba Kontrwywiadu Wojskowego,

Agencja Wywiadu, Suba Wywiadu Wojskowego, Centralne Biuro Antykorupcyjne,
Policja, andarmeria Wojskowa, Stra Graniczna, Suba Wizienna oraz Biuro
Ochrony Rzdu w zakresie zwizanym z poszerzonym postpowaniem
sprawdzajcym, okrelonym w art. 23 ustawy z dnia 5 sierpnia 2010 r. o ochronie
informacji niejawnych.

Ponadto, do uzyskiwania informacji z CBR bd uprawnione administracyjne organy

egzekucyjne prowadzce egzekucj administracyjn nalenoci pieninych zgodnie z art. 19
ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postpowaniu egzekucyjnym w administracji
(Dz. U. z 2014 r. poz. 1619, z pn. zm.), a take podmioty publicznoprawne uprawnione do
dania wykonania obowizkw o charakterze pieninym w drodze egzekucji
administracyjnej.
Do uzyskania informacji z CBR uprawnienie bd komornicy sdowi, w przypadku
prowadzenia postpowania egzekucyjnego. Przesank uzyskania przez komornika sdowego
informacji z bazy bdzie musiao by wskazanie, i inne sposoby egzekucji, w szczeglnoci
egzekucja ze skadnikw mienia wskazanych przez wierzyciela, nie doprowadzia do penego
zaspokojenia. Rwnoczenie nie przewiduje si przyznania uprawnienia do wystpienia
z zapytaniem wierzycielowi dysponujcemu tytuem egzekucyjnym.
Tak wic przeksztacenie tytuu egzekucyjnego w tytu wykonawczy, zainicjowanie
postpowania egzekucyjnego oraz niemono penego zaspokojenia roszczenia pieninego
ze znanych skadnikw majtku dunika bd stanowi przesanki, ktrych czne
wystpienie bdzie warunkowao moliwo uzyskania przez komornika sdowego
informacji z CBR.
Do uzyskania z informacji z CBR uprawnieni bd rwnie spadkobiercy, dysponujcy
potwierdzajcym ich prawo dziedziczenia postanowieniem o stwierdzeniu nabycia spadku
albo notarialnym aktem powiadczenia dziedziczenia. Informacja w tym zakresie dotyczy
bdzie rachunkw nalecych do spadkodawcy wg stanu na dzie otwarcia spadku, a dostp
do niej bdzie realizowany za porednictwem notariuszy, ktrzy na podstawie skierowanego
do nich przez spadkodawc wniosku bd podmiotem formalnie legitymowanym
do wystpienia z zapytaniem do CBR i uzyskaniem informacji.
Porednictwo notariusza w zakresie realizacji uprawnienia przysugujcego spadkobiercy
ma na celu wprowadzenie wiarygodnego mechanizmu weryfikujcego uprawnienie
spadkobiercy do uzyskania takiej informacji, polegajcego na dokonywaniu przez
funkcjonariusza publicznego, a rwnoczenie osob wykonujc zawd zaufania publicznego,
kontroli autentycznoci dokumentu potwierdzajcego prawo dziedziczenia.
Kady z podmiotw o charakterze instytucjonalnym, jak rwnie komornicy sdowi, kierujc
zapytanie do bazy bd zobowizani wskaza oznaczenie indywidualizujce postpowanie,
w ramach ktrego zapytanie jest kierowane (numer, l.dz., sygnatura), pozwalajce
na jednoznaczne powizanie zapytania z konkretnym postpowaniem, a nie jedynie jego
rodzajem. Spenienie tego obowizku, warunkujce uzyskanie informacji z bazy, bdzie
rwnoczenie stanowi element potencjalnej nastpczej kontroli zasadnoci wystpie, gdy
18

prawdziwo wskazanej w tym zakresie informacji bdzie chroniona przez art. 271 1 k.k.,
kryminalizujcy przestpstwo powiadczenia nieprawdy co do okolicznoci majcej
znaczenie prawne przez funkcjonariusza publicznego lub inn osob uprawnion
do wystawienia dokumentu.
Zapytania skierowane do CBR przez komornikw sdowych, w zwizku
z prowadzonymi postpowaniami egzekucyjnymi, oraz przez notariuszy dziaajcych
w interesie spadkobiercy, bd podlegay opacie. Wysoko opaty zostanie wskazana
w rozporzdzeniu Ministra Finansw, w ktrym organ ten okreli jej wysoko uwzgldniajc
faktyczne koszty udzielenia informacji z CBR w takich wypadkach, jak rwnie unormuje
tryb jej wnoszenia i dokumentowania. Opata ta bdzie wnoszona przez podmiot wystpujcy
z zapytaniem, a wic przez komornika sdowego lub notariusza, za porednictwem
elektronicznych kanaw patnoci dedykowanych do obsugi takich zapyta.
Wprowadzenie w tych dwch wypadkach odpatnoci informacji z CBR znajduje
uzasadnienie w uzyskiwanej przez osob, w interesie ktrej zapytanie do CBR zostanie
skierowane, korzyci zwizanej z realizowanym indywidualnym interesem prawnym.
Rozwizanie takie pozwoli przy tym na pokrycie kosztw funkcjonowania CBR w zakresie
niezwizanym z zapytaniami kierowanymi przez organy i instytucje publiczne,
a rwnoczenie, z uwagi na wyznaczenie wysokoci opat przy zastosowaniu kryterium
ekwiwalencji kosztw, nie bdzie stanowio czynnika istotnie ograniczajcego dostp do bazy
z uwagi na stan materialny osoby, w ktrej interesie zapytanie bdzie kierowane.
W projektowanej ustawie zostanie okrelony zakres przedmiotowy informacji z CBR
udostpnianej danej grupie podmiotw uprawnionych.
Ze wzgldu na techniczne aspektu uruchomienia usugi dostpu do danych dla rnorodnych
grup odbiorcw przewiduje si okrelenie rozoonych w czasie etapw uruchomienia
systemu dostpu dla poszczeglnych kategorii podmiotw. Podobnie przewiduje si vacatio
legis (co najmniej dwunastomiesiczne) dla instytucji dostarczajcych dane do CBR, ktre
umoliwi przygotowanie systemw informatycznych i procedur przekazywania danych.

3.4. Przepisy karne

Projektowana ustawa o centralnej bazie rachunkw zawiera bdzie przepisy karne
ukierunkowane na zapobieenie wypadkom wykorzystywania informacji pochodzcych
z centralnej bazy rachunkw w celach innych, ni lece u podstaw przyznania podmiotom
uprawnionym upowanienia do ich uzyskania.
Przewidywane jest wprowadzenie dwch typw czynw zabronionych, penalizujcych
wykorzystanie informacji uzyskanych z CBR w sposb nieodpowiadajcy celowi
ich udostpnienia oraz udostpnienie tych informacji osobie nieuprawnionej.
Pierwszy ze wskazanych typw przestpstwa kryminalizowa bdzie zachowania polegajce
na wykorzystaniu informacji, ktre zostay uzyskane w sposb zgodny z prawem (a wic
przez organ upowaniony do kierowania do centralnej bazy rachunkw zapytania i w zwizku
z realizacj jego ustawowego zadania), w sposb niezwizany z celem ich udostpnienia. Ten
typ przestpstwa obejmowa bdzie w szczeglnoci wykorzystanie takich informacji
w celach komercyjnych.
Podmiotem tego przestpstwa bdzie kady, kto uzyskawszy dostp do pochodzcych z CBR
informacji, niezalenie od sposobu, w jaki ten dostp uzyska, wykorzysta te informacje dla
jakiegokolwiek celu niezwizanego z tym, ktry stanowi przyczyn ich udostpnienia. Czyn

19

ten bdzie mia charakter umylny, tak wic warunkiem odpowiedzialnoci sprawcy bdzie
jego wiadomo, i wykorzystywane przez niego dane pochodz z centralnej bazy rejestru
oraz zamiar wykorzystania ich w sposb sprzeczny z celem ich udostpnienia.
Drugi typ przestpstwa obejmowa bdzie sankcj karn zachowania polegajce
na udostpnieniu informacji pochodzcych z centralnej bazy rachunkw osobie
nieuprawnionej. Podmiotem tego przestpstwa bd zarwno osoby wykonujce czynnoci
zwizane z obsug CBR i z tego tytuu posiadajce faktyczny dostp do zgromadzonych
w niej informacji, jak rwnie osoby, ktre dostp do pochodzcych z CBR informacji
uzyskay
w sposb legalny, z racji wasnego uprawnienia bd uprawnienia podmiotu, na rzecz ktrego
wykonuj czynnoci zawodowe. Odpowiedzialno na podstawie tego przepisu bdzie
niezalena od tego, czy osoba, ktrej informacje zostay udostpnianie, jakkolwiek
je wykorzysta. Rwnie ten typ przestpstwa bdzie obejmowa wycznie zachowania
o charakterze umylnym.
Wysoko zagroe ustawowych przewidzianych za wskazane nowe typy przestpstw
dostosowana bdzie do ich karygodnoci, wynikajcej z abstrakcyjnie ocenianego stopnia
spoecznej szkodliwoci klasy zachowa wypeniajcych ich znamiona, przy uwzgldnieniu,
z jednej strony umylnego sposobu dziaania sprawcy, z drugiej za formalnego
charakteru obu typw przestpstw, niewymagajcych zaistnienia, wskutek zachowania
sprawcy, szkody dla osoby, ktrej dane zostay bezprawnie wykorzystane lub udostpnione.
Przy uwzgldnieniu tych wyznacznikw za uzasadnione uzna naley w obu wypadkach
zagroenie tych typw przestpstw sankcj alternatywn, przewidujc kar grzywny,
ograniczenia wolnoci albo pozbawienia wolnoci do lat 2.
Podkrelenia wymaga fakt, co ju zasygnalizowano poprzednio, i dziaania polegajce na
uzyskaniu informacji z CBR wskutek wskazania przez podmiot uprawniony do kierowania
zapytania niezgodnej ze stanem rzeczywistym podstawy wystpienia objte bd sankcj
karn na mocy art. 271 1 k.k., kryminalizujcego powiadczenie nieprawdy
co do okolicznoci majcej znaczenie prawne przez funkcjonariusza publicznego lub inn
osob uprawnion do wystawienia dokumentu, bowiem kierowane do CBR zapytanie
odpowiada bdzie istocie pojcia dokument, zdefiniowanego normatywnie
w art. 115 14 k.k. W wypadkach, w ktrych celem dziaania sprawcy bdzie osignicie
korzyci osobistej lub majtkowej, podstaw jego odpowiedzialnoci karnej bdzie stanowi
2 tego artykuu, przewidujcy kwalifikowany typ przestpstwa powiadczenia nieprawdy.
Pomimo i zachowania wypeniajce znamiona projektowanych nowych przestpstw
w istotnym zakresie mieciyby si w polu kryminalizacji wynikajcym z art., 266 1 kk
penalizujcego nieuprawnione ujawnienie lub wykorzystanie informacji, celowe jest
wprowadzenie nowych przepisw dedykowanych ochronie informacji pochodzcych z CBR.
Przestpstwo okrelone w art. 266 1 kk jest przestpstwem ciganym na wniosek
pokrzywdzonego, za konieczno efektywnego przeciwdziaania bezprawnemu obrotowi
informacjami pochodzcymi z CBR uzasadnia ciganie takich zachowa z urzdu, tym
bardziej, i jednokrotnie pokrzywdzony moe nie by wiadomy, e jego dane zostay
ujawnione lub w jakikolwiek lecy poza celami ustawy sposb wykorzystane.

3.5. Upowanienia do wydania rozporzdze wykonawczych

Przewiduje si, e planowana ustawa o CBR bdzie zawieraa delegacje ustawowe
do wydania rozporzdze wykonawczych. Oprcz rozporzdzenia wykonawczego
dotyczcego opat za uzyskanie informacji z CBR w wypadku wystpie kierowanych przez
20

komornikw sdowych i notariuszy, sposobu ich wnoszenia i dokumentowania (o ktrym

mowa w pkt 3.3.), przewiduje si wydanie rozporzdze wykonawczych odnoszcych si
do warunkw technicznych funkcjonowania CBR. Pierwsze z nich bdzie okrelao
szczegowo warunki techniczne przekazywania informacji do CBR. Kolejne bd
wskazyway szczegowo warunki techniczne realizacji dostpu do CBR. Poniej
przedstawiono oglne wymagania dla warunkw technicznych planowanego rozwizania.
Oglne wymagania dla warunkw technicznej realizacji przekazywania danych do CBR17
Proponowana powyej w pkt 3.2 lista instytucji, ktre bd zobligowane do przekazywania
danych do CBR, zawiera si w licie tzw. instytucji obowizanych wymienionych w ustawie
o przeciwdziaaniu praniu pienidzy oraz finansowaniu terroryzmu. Ze wzgldu na
zdefiniowany w tej ustawie obowizek raportowania informacji o transakcjach do GIIF,
wszystkie te instytucje wykorzystuj obecnie elektroniczne kanay dostarczania informacji do
jednostki podlegej Ministerstwu Finansw. W zwizku z tym uzasadnione jest oparcie
systemu przekazywania danych do CBR o istniejce ju rozwizanie wykorzystywane
do dostarczania w drodze elektronicznej danych do GIIF. Funkcjonujce rozwizanie
umoliwia przekazywanie danych za porednictwem bezpiecznej strony WWW, poczty
elektronicznej lub na nonikach danych typu pyta CD. W kadym z tych przypadkw
przesyane dokumenty elektroniczne zabezpieczone s przed nieuprawnionym dostpem
przez szyfrowanie oraz autoryzowane kwalifikowanym podpisem elektronicznym.
Ze wzgldu na rodzaj danych dostarczanych do CBR proponuje si utrzymanie ww. kanaw
dostarczania danych on-line (bez nonikw typy CD/DVD ze wzgldu na zdefiniowane
w dalszej czci wymagania co do czstotliwoci i efektywnoci zasilania danymi)
z zachowaniem wymogw dotyczcych szyfrowania.
Analiza potrzeb przyszych uytkownikw CBR w zakresie podanej dostpnoci systemu18
wskazuje, e minimalna wymagana aktualno danych to uzyskiwanie odpowiedzi wg stanu
na maksymalnie 1 dzie roboczy wstecz przed chwil zadania pytania. To wymaganie
powoduje, e czstotliwo zasilania danymi przez instytucje dostarczajce dane do CBR
nie bdzie mniejsza ni jeden dzie, co w praktyce oznacza przekazywanie danych kadego
dnia roboczego. Skutkuje to tym, e jedynym moliwym do zaakceptowania rozwizaniem
s kanay dostarczania danych on-line.
Dotychczasowe dowiadczenia przekazywania danych do GIIF przez instytucje obowizane
pozwalaj twierdzi, e taki przekaz jest moliwy przy zachowaniu jednoznacznych zasad
konstruowania przekazywanych dokumentw elektronicznych (np. w postaci pliku xml
z ustalonym schematem).
Podsumowanie oglnych wymaga dla technicznej realizacji zbierania danych przez CBR:

zasilanie dzienne dokumentami elektronicznymi,

17

Na chwil sporzdzenia zaoe szacuje si, e oparcie systemu przekazywania danych do CBR o istniejce
rozwizanie, wykorzystywane do dostarczania informacji w drodze elektronicznej do GIIF pozwoli zamkn
koszt realizacji tej czci projektu (wraz z 3-letnimi kosztami jego serwisowania) w kwocie do 4 mln z.
18
Analiza potrzeb sporzdzona w oparciu o wyniki analizy informacji przekazanych do MF (m.in. wypenionych
ankiet) w okresie luty-marzec 2014 r. przez: MSW (na podstawie opinii sub podlegych Ministrowi Spraw
Wewntrznych, w szczeglnoci w konsultacji z Komend Gwn Policji i Komend Gwn Stray
Granicznej), MS (reprezentowany przez Departament Informatyzacji i Rejestrw Sdowych), Sub Celn
(reprezentowan prze Departament CA MF), Administracj Podatkow (reprezentowan przez Departament AP
MF), GIKS (reprezentowany przez Departamenty WS MF i KS MF), GIIF (reprezentowany przez Departament
IF MF).
21

ustalony format dokumentu elektronicznego wykorzystywanego do przekazywania

danych (schemat xml),

ustalone zasady korygowania dostarczonych danych,

ustalone zasady szyfrowania przekazywanych dokumentw elektronicznych,

autoryzacja dokumentw elektronicznych przy pomocy podpisu elektronicznego

lub w inny wystarczajcy sposb,

umoliwienie automatyzacji przesyania dokumentw elektronicznych po stronie

instytucji dostarczajcych dane poprzez udostpnienie odpowiednich usug
sieciowych przez informatyczny system zbierania danych CBR.

Oglne wymagania dla warunkw technicznej realizacji dostpu do CBR

Analiza potrzeb przyszych uytkownikw CBR wskazuje na konieczno zapewnienia
moliwoci obsugi pyta podstawowych do systemu, tj. pyta obejmujcych dane biece
i zadawanych wg prostych kluczy identyfikacyjnych podmiotw oraz pyta obejmujcych
dane historyczne i moliwo wykorzystania w pytaniu zoonych kluczy identyfikacyjnych
podmiotw.
Urednione wymagania w zakresie podanej dostpnoci systemu wskazuj na potrzeb
zrealizowania nastpujcych warunkw technicznych:

minimalna wymagana dostpnoci systemu: 12 h na dob w dni robocze

(z moliwoci ograniczenia tego czasu w przypadku pyta innych ni proste),

maksymalny dopuszczalny czas oczekiwania na odpowied: 3 do 30 minut

w zalenoci od zoonoci zapytania,

informacja o aktywnym rachunku powinny by dostpne bez wzgldu na czas, jaki

upyn od momentu, kiedy informacja zostaa przekazana,

okres dostpnoci informacji o rachunkach zamknitych (liczony od momentu, kiedy

w CBR zostanie zarejestrowana informacj o tym, e rachunek zosta zamknity,
do momentu zadania pytania dotyczcego tego rachunku): 5 lat.

Ze wzgldu na charakter informacji dostpnych w CBR konieczne jest zapewnienie penej

rozliczalnoci zapyta kierowanych przez uprawnione podmioty (z moliwoci rnicowania
wariantw dostpu dla rnych grup uytkownikw, w szczeglnoci w zakresie ochrony
informacji o podmiotach pytajcych np. poprzez zapewnienie rozliczalnoci na poziomie
centralnym dla jednych grup uytkownikw i rozliczalnoci na poziomie lokalnym dla innych
grup uytkownikw).
Po upywie wskazanego wyej okresu przechowywania informacji w CBR dane bd
w sposb trway usuwane z systemu CBR.
Wspomniana wyej analiza informacji przekazanych do MF wskazuje, e CBR bdzie
odpowiada w cigu roku na pytania co najmniej kilkunastu tysicy podstawowych
uytkownikw (ostateczny szacunek liczby uytkownikw zostanie przeprowadzony
po ustaleniu listy podmiotw uprawnionych do pozyskiwania danych z CBR). Analiza
wskazuje rwnie, e CBR bdzie mia do czynienia z okoo tysicem uytkownikw
zmieniajcych (traccych lub uzyskujcych) uprawnienia w cigu roku, a cakowita liczba
pyta podstawowych szacowana jest na kilkanacie milionw rocznie. Wynikajce z tego
oglne wymagania techniczne dla elektronicznego systemu dostpu do informacji to:

22

automatyczn autoryzacj zapyta przy zakadanym powyej wolumenie pyta

i uytkownikw,

wsparcie dla zadawania pyta prostych, tj. obejmujcych dane biece i zadawanych
wg prostych kluczy identyfikacyjnych podmiotw,

wsparcie dla zadawania pyta obejmujcych dane historyczne i moliwo

wykorzystania w pytaniu zoonych kluczy identyfikacyjnych podmiotw,

automatyczne i zabezpieczone przed nieautoryzowanym dostpem przekazywanie

odpowiedzi na pytania.

Ze wzgldu na rnorodno podmiotw uprawnionych oraz wspomniana wyej potrzeb

zapewnienia rnych wariantw zapewniania rozliczalnoci dostpu do informacji przewiduje
si ustalenie dostpu do CBR poprzez szyn dostpu do danych Ministerstwa Finansw
z okreleniem wymaga dla uytkownikw umoliwiajcych korzystanie z usug
udostpnionych przez MF w zakresie dostpu do danych (zadawania pyta bezporednio
do systemu lub ustanowienia dla wybranych grup uytkownikw zbiorczego zadawania
pyta przez aplikacj lokaln).

4. AKTY PRAWNE KORELUJCE Z PRZEPISAMI PLANOWANEJ

USTAWY
Poniej przedstawiona zostaa lista aktw prawnych zawierajcych przepisy, do ktrych bd
odnosi si projektowane przepisy ustawy o CBR (poprzez odwoanie do nich lub poprzez ich
zmian).
1) Ustawy regulujce dziaalno podmiotw zobowizanych do przekazywania informacji
do bazy:

ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (Dz. U. z 2015 r. poz. 128),

ustawa z dnia 5 listopada 2009 roku o spdzielczych kasach oszczdnociowokredytowych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1450),

ustawa z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych (Dz. U. z 2014 r. poz.

157, z pn. zm.),

ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. z 2014 r.

poz. 94, z pn. zm.),

ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o dziaalnoci ubezpieczeniowej (Dz. U. z 2013 r. poz.

950, z pn. zm.),

ustawa z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usugach patniczych (Dz. U. z 2014 r. poz. 873,
z pn. zm.).

2) Ustawy regulujce dziaalno podmiotw/organw upowanionych do uzyskania

informacji z bazy:

ustawa z dnia 16 listopada 2000 r. o przeciwdziaaniu praniu pienidzy oraz

finansowaniu terroryzmu (Dz. U. z 2014 r. poz. 455),

ustawa z dnia 20 czerwca 1985 r. o prokuraturze (Dz. U. z 2011 r. Nr 270, poz. 1599,
z pn. zm.),

23

ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (Dz. U. z 2011 r. Nr 287, poz. 1687, z pn.
zm.),

ustawa z dnia 12 padziernika 1990 r. o Stray Granicznej (Dz. U. z 2014 r. poz.1402,

z pn. zm.),

ustawa z dnia 9 czerwca 2006 r. o Centralnym Biurze Antykorupcyjnym

(Dz. U. z 2014 r. poz. 1411, z pn. zm.),

ustawa z dnia 24 maja 2002 r. o Agencji Bezpieczestwa Wewntrznego oraz Agencji

Wywiadu (Dz. U. z 2010 r. Nr 29, poz. 154, z pn. zm.),

ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749,
z pn. zm.),

ustawa z dnia 28 wrzenia 1991 r. o kontroli skarbowej (Dz. U. z 2011 r. Nr 41, poz.
214, z pn. zm.),

ustawa z dnia 9 czerwca 2006 r. o Subie Kontrwywiadu Wojskowego oraz Subie

Wywiadu Wojskowego (Dz. U. z 2014 r. poz. 253, z pn. zm.),

ustawa z dnia z dnia 27 sierpnia 2009 r. o Subie Celnej (Dz. U. z 2013 r. poz. 1404),

ustawa z dnia 17 czerwca 1966 r. o postpowaniu egzekucyjnym w administracji

(Dz. U. z 2014 r. poz. 1619, z pn. zm.),

ustawa z dnia 16 wrzenia 2011 r. o wymianie informacji z organami cigania pastw

czonkowskich Unii Europejskiej (Dz. U. z 2011 r. Nr 230, poz. 1371, z pn. zm.).

3) Ustawy regulujce dostp dla sdw:

ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postpowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz.
555, z pn. zm.),

ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postpowania cywilnego (Dz. U. z 2014 r.

poz. 101 z pn. zm.).

4) Ustawa regulujca dostp dla komornikw sdowych:

ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postpowania cywilnego (Dz. U. z 2014 r.
poz. 101 z pn. zm.),
ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sdowych i egzekucji
(Dz. U. z 2011 r. Nr 231, poz. 1376, z pn. zm.).
5) Ustawa regulujca dostp dla spadkobiercw: ustawa z dnia 14 lutego 1991 r. Prawo
o notariacie (Dz. U. z 2014 r. poz. 164, z pn. zm.).
6) Ustawy odnoszce si do kontroli nad przestrzeganiem obowizkw naoonych
planowan ustaw:

ustawa z dnia 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym (Dz. U. z 2012 r.
poz. 1149, z pn. zm.),

ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o nadzorze nad rynkiem kapitaowym (Dz. U. z 2014 r.
poz. 1537, z pn. zm.),

ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o nadzorze ubezpieczeniowym i emerytalnym oraz

Rzeczniku Ubezpieczonych (Dz. U. z 2013 r. poz. 290, z pn. zm.),

24

ustawa z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usugach patniczych (Dz. U. z 2014 r. poz. 873,
z pn. zm.).

7) Inne ustawy: ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych

(Dz. U. z 2014 r. poz. 1182, z pn. zm.).
W zwizku z przyznaniem uprawnienia do uzyskiwania informacji z CBR przez komornikw
sdowych (w ramach prowadzonych czynnoci egzekucyjnych) oraz przez dziaajcych na
wniosek spadkobiercw notariuszy, niezbdne bdzie dokonanie nowelizacji rozporzdzenia
Ministra Sprawiedliwoci z dnia 9 marca 1968 r. w sprawie czynnoci komornikw
(Dz. U. z 1968 r. Nr 10, poz. 52 z pn. zm.) oraz rozporzdzenia Ministra Sprawiedliwoci
z dnia 28 czerwca 2004 r. w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej (Dz. U. z 2013 r.
poz. 237).

25