(© Copyright by Osrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr Sp. z 0.0. otk Gdarsk 2008, Projekt okladki eth ‘Artur Zdulski Korekta ett Jerzy Toczek Spis tresci Skad komputer uwy Mariusz Szewezyk ies z. Cogs 1 Podstawy rachunkowosei 1. Rachunkowoss jako e7e system informacyjnego praedsgbiorstwa ; ; Kopionl ra dowe eee ——— 2. Zasoby majatkowe i eda ich finansowania ee 21. Charakteryayha zasobow majatkowych » ~ Otros Dorada Doskealena Ka Sp 20.09 Gis 2.2. Zrodta finansowania zasobsw iesabrenineagrotene ara poabawan wna dot 5 mien 3 "Matera kserowany naruszaprawa autorskie! 3.1, Pojecie, wymogi formalne i wz6r bilanst 33 Ssanonny Ken, je wees w psa kopiowanego mater, upresinprosmy o kontakt: 12, Chantiayayiwaktpréer a a 33. Charakterystyka pasywéw 46 34 Zasady sporzadzaniabilansu so 4, Zarzenia gospodarere i ich wplyw na skladniki bilansu 53 41, Pojgcie i cechy zdarzeh bedgeych operacjami 53 42. Klasyfikacia 2darzeh gospodarcaych 54 43. Typy adarze 55 44, Dokumentacja operaii gospodarezych 60 5. Konto ksiggowe i jego rola w ewideneji operacji gospodarczych 65 ISBN 978-83-742639-3-1 5.1. Istota konta 65 5.2, Formy i elementy konta. 66 Wyéawea: Otrodek Doradztwa i Deskonalenia Kadr Sp. z 0.0. 5.3, Otwieranie i funkejonowanie kont bilansowych 70 80-317 Gdafsk Oliva, ul. Obrovicéw Westerplatte 324 5.4. Zasada podw6jnego zapisu i jcj konsekwencje 4 heepullwwew.oddk pl e-mail: oddk@oddk pl 5.5. Zestawienie obrotéw i sald oraz zamykanic kont ksiggowych 76 telex (0-58) 554 29 174 Spis tresei Spis eres 5. 6 Dzielenie i taezenie kont 83 3. Obrét materiatowy i towarowy. . 204 6.1, Prayeayny drielenia i Iqczenia komt 3 31. Pojgce i kasyfkacja materiatow 204 62. Poziomy podziat kont 84 3.2, Przekroje ewidencji zapasow 206 63. Podzial pionowy “0 3.3, Poriomy cen stosowanych do wyceny bilansowe} oraz ewideni 64. Pionowy podzial konta ,Wynik finansowy" - funkejonowanie kont ‘obrotu materiatowego 7 wynikowych o1 3.4. Rodzaje cen ewidencyjnyeh materialow. 210 6.5. Pionowy podziat konta ,Srodki trwate” ~ fnkeionowanie konta 3.5. Zakup materialow i jego rozliczenie a Umorzeniesrodkéw trwalych” 102 5.6, Bwidencja rozchodu materiatbw 24 6.6. Laczenie kont. 106, 3.7. Obrot towarowy: ns 7. Wynik finansowy 113 4. Aktywa trwate 238 71. Kategorie ksztatujqce wynik dzialalnosci gospodarce. mB 41. Srodki tewate 3 7.2. Rachunek zyskow i strat 13 42, Srodki trwate w budowie 267 7.3. Wynik netto (dziatalnos¢ handlowa, ushugowa, pradukeyjna) 17 4.3. Wartosci niematerialne i prawne 272 8. Podstawowe zasady prowadzenia rachunkowosci 12 44, Diugoterminovse aktywa finansowe ms 8.1. Zakres rachunkowosci 142 5, Wynagrodzenia 28r 82. Opis pryjetych zasad rachunkowosei 43 5.1. Pojesie wynagrodzet ich rolzaje oraz dokumentacja 287 83. Prowadzenie ksing rchunkowych 146 5.2. Ewidencja wynagrodzet i narzutéw na wynagrodzenia, 201 84, Wycena aktywéw i pasywow oraz ich inwentaryzacja 148, 6, Ewidencja i rozliczanie kosztow 300 85. Ochrona danych iarchiwizowanie ksigg rachunkowych, 156 6.1. Pojgcie kosetow iich Klasyfikacja 300 6.2. Uklady ewidencyjne koszt6w. 304 Cagsé 6.3, Warianty ewidencji kosztow 313 Wybrane problemy rachunkowosei finansowej 6.4, Rorliczenia migilzyokresowe koszt6w a7 1. Srodki picnic, sachui bankowe ure inne hrotkoterminowe aktywa 6.5. Ewidencja i roricranie kosetéw _wariant x9 finansowe. 161 6.6, Ewidencja i rozliczanie kosztow ~ wariant II 330 11, Roaliczenia gotswkowe 162 6.7. Ewidencja i rozliezanie kosat6w — wariant TI 346 1.2, Rozlczenia bezgot6wkowe 168 7. Ogblne zasady kalkulaci oraz wycena produkeji niezakoiczone} 352 133. Inne Srodki pienigéne i inne aktywa pienigzne 170 8. Ewidencja produktéw pracy 361 14, Kredyty bankowe 17% 9. Praychody i koszty zwigzane zich osiagnigeiem, 366 15. Websle 7 911. ‘Preedmioti rodeaje spreedaly 367 1.6, Krétkoterminowe papiery wartosciowe 183 9.2. Ewidencjasprzedaiy wyrob6w ; 369 2. Rozrachunki 190 9.3, Ewideneja spreedaizy wowarbw 373 2.1. Klasyfikacja i zasady ewidencji rozrachunkow 190 9.4, Sprzedaz material6w. 377 2.2. Rozrachunki publicmoprawne 193 95. Pozostate praychody operacyjne i pozostale koszty operacyine 378 23. Rozrachunki z tytwlu VAT 194 9.6. Praychody finansowe i koszty finansowe 382 24. Rozrachunki z tytutu wynagrodzen 200 9.7. Rezerwy i rozliczenia migdzyokresowe przychodow 386 25. Rozrachunki z Zakladem Ubezpieczen Spotecanych 201 10. Straty i zyski nadzwyezajne 390 26. Odpisy aktualizujgce naleznosci 202T __Sis treici 11. Podatek dochodowy wplywajacy na wynik finansowy 392 12. Wynik finansowy ijego podzial 399 12.1, Ustalenie wyniku finansovego w spossb zgodny 7kalkulacyjnym rachunkiem zysk6w strat 400 122. Ustalenie wyniku finansowego w sposbb zgodny 7 porSwnawezym rachunkiem zyskéw i strat 404 123, Roaliczenie wyniku finansovego 409 13, Kapitaly fundusze) zasadnicze i specialne 45 1A Sprawoadanie finansowe 421 15. Zasady ewidencji ksiegowej podathu oi tovarbw iustug 430 15.1. Podmiotowy i preedmiotowy zakres opodatkowania ‘Moment powstania obowigzku podatkowego 80 152, Podstawa istawki podatku VAT 432 153. Dokumentacja i ewidencja obrotu (Faktura VAT, rejestrzakupu, rejestespreedsiy) w obrocie krajowym 83 154, Ewidencja zakupu i sprzeduzy w jednostkach dokonujgcych wwylgeznie czynnosei zwolnionych, wylqcenie czynnosci ‘opodatkowanych, zaréwno zwolnionych, jak i opodatkowanych VAT 438 Rozwigzania zadai 445; Zakgerniki 507 WYKAZ KONT SYNTETYCZNYCH 529 ¢ opracowanie obejmuje podstawy rachunkowosei rozszerzone 0 wy- szczegotowe wehodzace w zakres rachunkowosei finansowe} brane zagadni Podstawowym aktem prawnym normujgcym zasady prowadzenia rachunkowosci wPolsce jest obowigrujqea od 1 styeznia 1995 r-ustawa zdnia 29 wrresnia 1994r, 0 rachunkowosci (Dz.U. 2 2002 r. Nr 76, poz. 694 2 péén. 2m). Jej nowelizacja \wprowadzona ustawa 7 dnia 9listopada 2000 r.o zmianie ustawy © rachunkowosci (DzU. Nr 113, poz. 1186) miata nacelu dostosowanie polskiego prawa bilansowego do rozwigzait obowigzujgeych w krajach Unii Europejskic} i Migdzynarodowych Standardach Rachunkowosci. W ustawie - jako érédle prawa zawierajqcym podsta wowe zasady rachunkowosei ~ zawarto szereg delegacji umoAliwiajgeych wydanie przepis6w wykonawezych, uwzgledniajgcych specyfikg dzialalnosci poszczegol nych jednostek Opracowanie nie uwzglednia specyfiki: ~ bankéw, ubezpicezycicli, funduszy powierniczych, biur maklerskich ~ jednostek dziatyjgeych na podstawie prawa budzetowego, ~ jednostek prowadzacych niezarobkowa dziatalnoSé statutowg, np. stowarzy szeh, fundacji, towarzystw naukowych. Sktada sig ono 7 dwoeh czeéci Ca¢éé pierwsza ,Podstawy rachunkowosei” przeznaczona jest dla os6b studiu- igeyeh przedmiot rachunkowosei po raz pierwszy. kidre moga napotkaé trudnosci spowodowane brakiem aktualnych podrgcznikow. Licane zmiany zachodzace w sys- temic finansowym i rachunkowosei powoduja, i literatura fachowa z tej dziedziny ‘wymaga cigglego aktualizowania, ora prezentacjq bilansu oraz rachunku zyskbw i strat, wprowadzeniem podstawowe: 0 urcadzenia ksiggowego, jakim jeat konto, gléwny nacisk pokozono w opracowa8 Wstep niu na sposoby kreowania kont. Te czese opracowania zamykajg zagadnienia ustala nia wyniku finansowego jednorodne) dziatalnosei handlowej, uslugowe} oraz wytwéreze Petne opanowanie tresci zagadniei bedgcych przedmiotem ewidencji ksiggowe) pozwoli na zrozumienie zagadnief bardziej ozonych, gdy2 pamigciowe i mecha niczne uczenie sig ksiggowati nie daje poryty wnych efektow. W czgici pierwsze} opracowania przedstawiono ujgsie ewidencyjne zakupow i spracdazy towaréw zwolnionych z VAT, co powinno umodliwic latwiejsze 21020 mienie zasad rejestracii zdarzef gospodarcaych W cagici drugiej przy oméwieniu poszezegolnych zagadnieh preyjgto zasad dwu wariantowego prezentowania rozwigzan ewidencyjnych, wprowadzajqe podzial zakupow na dvwie zasadnicze grupy: = zakupy 2volnione z podatku od towar6w i ustug, = zakupy opodatkowane podatkiem od towaréw i slug W odniesieniu do tej drugie) grupy zakupow przyjeto dodatkowo ograniczenic, i dotye7g one wylycznie sprzedazy opodatkowanc} Rozliczeniaz urzgdem skarbowym 2 tytulu VAT w preypadku spreedazy opodat kowane) roznymi stawkami oraz sprzedazy zaréwno opodatkowancj, jak zwolnio nej z VAT oméwiono w koiicowe) czgsci ninicjszego opracow. Cage druga prezentuje zasady ewidencji stosowane w ramach dzialalnosei gospo- darczej, Przedstawiono tu w formie opisowe) rozwigzania ksiggowe wigZace sig 2 danym problemem, w powigzaniu z obowiazuigeymi przepisami system finan sowego, a nastepnie zilustrowano je odpowiednimi schematami ksiggowai. Szcze g6lny nacisk polozono na wariantowosé ewideneji koszt6w w powigeaniu z wa riantami sporzadzanego rachunku zysk6w i stra, tworzaeymi kalkulacyjny lub pordwnawezy system ewidencyjno-sprawordawery. Zakres opracowania zawezono do prezentacji poprawnie preebiegajqeych rozli «zetia wige nie omaviano tu np. reklamacji dostaw przy zakupie i sprzedazy, rosz zeh spornych i innych Poruszane w ksiqice zagadnienia oméwiono 7godnie 7 narastajgeym stopniem trudnosci, stad tez studiowanie podrecznika wymaga sukcesywnego opanowy ‘wania materia. ‘W ramach katdego dziatu zamieszezono jedno lub wigeej zadai, ktérych rozwigza- nia przedstawiono w koficowe) cz¢Sci opracowania, Do nicktorych zadath dolqczo: no obliczenia pomocnicze, Ktdre pozwalaig sprawdzié, czy zadanie zostalo r07- win2sne poprawnie Weep. 9 ‘Trudniejsze partie materialu zilustrowano przykladami zamieszezonymi w tek Pray samodzielnym rozwigzywaniu zadai naledy uprzednio doktadnie zapoznaé sig materiatem wykladowym zawartym w opisywane) czgSci kazdego dziatu,Czesé | Podstawy rachunkowosci1. Rachunkowoéé jako czesé systemu informacyjnego przedsiebiorstwa Drialalnosé gospodarcza moze przynieSé zamierzone efekty tylko wowezas, edy opiera sig na doktadne} wiedzy o stanie i ruchu zaangazowanych w nic} zasobow, przebiegu proceséw gospodarezych oraz. osiaganych wynikach ekonomicznych. Umozliwia to dobrze zorganizowany i sprawnie dzialajacy system ewidencji go- spodarcze). Ewidencig gospodarc7a obejmujaca majatek i dziatalnosé okreslonego podmiotu gospadarujgcego okreSla sig mianem ewidencji mikrockonomiczne}' Podstawowym systemem mikroekonomiczne) ewidencji gospodarcze), posiada. jacym wiclowickows tradycje i wyksztalcona teorig, jest rachunkowos2 Przedmiotem rachunkowosci sq okreslone zjawiska i procesy gospodarcze wyste pujqce w podmiotach gospodarezych Podmiotami rachunkowoset sj jednostki prowadzqce rachunkowose, Podmio- tami gospodarezymi sq osoby prawne, jednostki organizacyjne nieposiadajace osobowosci prawnej oraz osoby fizyczne prowadzace dzialalnosé yospodareza bez wzgledu na to, jakie procesy gospodarcze wystepuja w tych jednostkach. Za podmiot rachunkowosei uznaje sig kazda jednostke, ktéra jest majatkowo wyod- rebniona, Majatkowe wyodrgbnicnie jednostki moze nastapié w sposob formalno- 1 Wodinieni od ewideneji makrockonomicans) obejmujgcezawiska i procesy grupy jedmostek, algo kraj lub jogo wydaiclone)terytrialnie eg 2 Zakolebke rachunkowosi waza sie Wlochy ej pozath preypadjana wick XIV, gy w ksigzach hhandlowych kupedw i bunkieréw zastosowano po raz pierwszy metode podwoinego zapisu W 2x _mknigtym zespoe kot, Perwsze szerze, eoretyczne wogoiene praktyki stosowane) w prowadzeni isigg handlowyeh ve przedsighiorstwach wloskich prasdstavit Luca Pacioli W wy'danym w 1494 roku matenaty * pobrodukty |» sani zalapione = nieruchomosci | * surowce ‘iprodukty w toku celem odsprzedaty wmasyny + produlcygotowe Tureen srodki transports ~ ine rod tle W procesie produkeji za pomoca érodkéw pracy oddzialuje sig na przedmioty pracy, przcksztacajge je w produkty pracy Srodki pracy charakteryzuja sig tym, #e uczestnierg w wielu cyklach produkey} niych, podezas ktorych tracq stopniowo swojg wartosé, przenoszac ja na wytwarza ne przy ich uzyciu produkty. Sq nimi zarGwno Srodkio charakterze produkeyjnym (op. maszyny i urzqdzenia, jak i administracyjnym (budynki, loka). Precdmioty pracy zuéywaja ig calkowivie w jeduyus cyl produkeyjnym, w kt rym ostajg przetworzone w produkt. Produkty pracy stanowia efekty procesu produkcyjnego dane) jednostki gospodar ze). Sq nimi wykonane ustugi oraz wytworzone wyraby (zardwno gotowe, jak iw toku produkeji). ‘Towary toartykuly zakupione celem odsprzedaiy. Nie zostaly one przez dana jed nostke wytworzone, lecz sq przez nig nabyte i bedq sprzedane w stanie nie przetworzonym. Towary sq typowe dla dzialalno‘ci handlowe}. Na finansowe zasoby jednostki skladaja sig zasoby pienigdne, instramenty kapi talowe wyemitowane przez inne jednostki (np. akc), a takre wynikajgce z umowy prawo do otrzymania érodkbw pienigznych (np. udziclone podyezki) lub prawo do ‘wymiany instrument6w finansowych z inng jednostka na korzystnych warunkech (np. opcje kupna/sprzedacy, obligacje zamienne na akcie) 2, Zasoby majgtkowe i érédla ich finansowania 21 Zasoby finansowe jednostki obcimuja wige: ZASOBY FINANSOWE ard peal Sod pinigine sie | ims | Some or polisy) Wartosci niematerialne i prawne to nabyte przez. jednostke: ~ autorskie prawa majatkowe i prawa pokrewne (np. programy komputerowe), licencje, koncesie, — prawa do wynalazk6w, patentiw, znakéw towarowych, wzordw uzytkowych, i zdobniczych, ~ know-how. Do wartosci ni sig réwnie?! raterialnych i prawnych ~ nabytg wartosé firmy (goodil, = koszty zakoiiczonych prac rozwojowych Kolejnym kryterium klasfikacji zasobw majgtkowych jest ee ich pozyskania Cel nabycia okrestonych zasobéw jest podatawg wyrdnienia srodkéw: 1) wykorzystywanych przez jednostke na wlasne potrzeby w toku prowadz0- ne) drialalnosci ~ np. érodki tral, materialy czy towary: 2) nabytych w celu osiagni¢cia korzysci ckonomicznych wynikajgcyeh: ~ 1 prayrostu wartoscitych skadnikow (np. nieruchomosci o charakte r2e lokat) ~ uzyskania z nich przychodow w formic odsetek, dywidend lub innych potytkéw (np. akcje, ebligacje i inne zasoby finansowe). ‘Zasoby nabyte w celu osiggania korzySci w inny spos6b niz ich wykorzystanie na potrzeby wlasne} dzialalnosc statutowe) to inwestyeje. W szczegélnoéci sa to 7a- soby finansowe oraz te nierichomosci i wartosci niematerialne i prawn, kiore nie sq uzythowane przez jednostke, lee zostaky nabyte w celu osiagnigia innych ko: ddywidend) raySei (2 prayrostu wartosei, z odsetel 1 Pojgcia te zstang wyjasmene w daze zese opracowan22 Cagse |, Podstawy rachunkowosei Zakres pojecia,inwestycje” mona proedstawi¢ nastepujac: 2. Zasoby majgtkowe i éréda ich finansowania 23 Przedmiotowe zroznicowanie naleZnosci mozna przedstawié nastepujgco: INWESTYCE L- Zasoby fransove : Prawo do Wiaace Wier: |W wartote tesrumeny | shomrakes | any rier : laptalowe iecruanc merase” |airmterlne | Zasby ‘prawo do i vwyeritonare Geansowego f plein crane | ermania nosis _ kc a ch jednoss on | borage pian | Sous Prawo do otrzymania zasobow pieniganych moze wynikaé ~ # rawartego kontraktu (umowy), np. 2 tytulu udzielone} przez jednosthe potyerki ~ 1 obowigzujacych jednostke przepisow prawa, np. z tytuht podatkéw, dotacji uubezpieczen spolecznych, Prawa do otrzymania zasobow pienigznych, kt6re: ~ nie wynikaja z kontraktéw (umowy),leez 2 obowiqeujgcych przepiséw prawa, ~ witéa sig z cyklem operacyjnym jednostki gospodarcze), np. z tytulu zrea lizowanych dostaw i ustug nie sq zasobami finansowymi jednostki,lecz stanowig jej nalezmosci, Naleznosci to wynikajgce z przeszlych zdarzeh prawo otrzymania swiadczei © wiarygodnie okreslone} wartoici, 2wiazane 7 cyklem opericyjnym lub wyni kajgce 2 przepisow prawa. ‘Zrinicowanie podmiotowe jest podstawg wyodrgbnienia naleznosei od. ~ Kontrahentéw (gl6wnie odbiorcow), instytucji publicznoprawnych (urzgdow skarbowych, urzedéw celnych, za Kladéw ubezpieczen spolecenych), innych os6b, w tym pracownikéw. Zedimicowanie przedmiotowe jest podstawg wyodrgbnienia naleznosci: = z tytulu dostaw i ushug, ~ ztytulu podatkow, dotacj, cet, ubezpieczen spolecenych i zdrowotnych oraz innych swiadezes, ~ xinnych tytutow (np. zaliczek wyplucanych pracownikom), NALEZNOScI Zeyulupedakin, ot, cel ubezpieczn Ine nalenode Zyuiudosawiving | RCo poe eile Swiadcae (Obok postaci i cela nabycia, Kolejnym podstawowym kryterium klasyfikaci zaso ‘bow jest oktes esiqgania z nich korzySei ekonomicznych Z.punktu widzenia czasu, w ktdrym jednostha bedzie osiggata korzysci z okreslo nych zasobéw, a wige ezy eda to korzysei zrealizowane w oktesie dluzszym niz rok, c2y ted w eiggu najbliaszego roku, wyrd7nia sig: ~ zasaby trwale, ~ zasoby obrotowe. Wspélng cecha zasobéw obrotowych jest ich eiggle krqzenie wynikajgee 2 zamiany postaci, w jakie} wystepujg, Na przyklad materialy wydane do produkcji zostajq preetworzone w produkty, ktore z kolei- po sprzedazy ~ zostajg zmienione na na leimosci, a te, po ich splacie ~ na Srodki pienigéne Ruch okrg?ny zasob6w obrotowych w produkeyjne} dziatalnosei wytworeze) mod: na przedstawié nastepujaco: Proautci | yy Soa rely stn inosci rf mae | ray te Tete po enol | ete [makoiczora Zarbwno zasoby trwale, jak i obrotowe zawierajg sMadniki o rézne} postaci i r6z nym celu ich nabycia.24 Capéé |. Podstawy rachunkowosei Uwzgledniajgc to zréznicowanie, mozna preedstawié je w podziale na nastepujgce podgrupy (2 uwzglednieniem kryterium rosngcej plynnosci)* 7 Raeczowe zscby trae ZASOBY | TRWAKE a—anns t— Nalednosei lle nninowe Inwestyce dugoterminowe [>| Zapasy (raeczowe zsoby obrotowe) ‘ZAsoBY i eee CR OTOWE TF) __Naleinotci kréckoterminowe >) Inwestycj lrétkoterminowe 2 Naledy zauvaiyé. de wartoic iematerilne i prawne wystepu yo w grupiezasobsw trwalych, Nabyte prawa, z téyeh jednostka bedve osiqgaa korayici w okresie nic lasseym niz 12 miesigey, stanowig korty, tre o ile zostang poddane raliczeniw cease, bly zaliczane do zasobw Oo. tvoch ak Kstiterminowe ere mike ltesowe Zagadnieneozstaniepzesvione oy dalesj cagse opracowanta, 2, Zasoby majatkone i érédia ich finansowania 25 Zadanie 1 Na podstawie ewidencji Ksiggowej i spisu 2 natury ustalono, 2e w Preedsigbior stwie Produkcyjno-Ustugowym Spétka ,Gamma” w dniut 31.12.20...r. wystapity \wymienione sKladniki zasobéw majgtkowych: 1, Samochody cigzarowe 500.000 2. Paliwo 20300 3. Wartosé nabytego jako licencja programu komputerowego »Ewidencja zapaséw materialow" . =» 25,000 4. Srodki pienigzne narachunku bankowym 100.250 5. Obligacje paistwowe nabyte z zamiarem utrzymywania do terminu wykupu (2a 18 miesigey) 70.000 6. Budynek zarzqdu 450,000 7, Maszyny iurzadzenia produkeyine 85.050 8. Wyroby gotowe 230.000 9. Kwoty nalezne od PHU Omega” za wykonane ushugi 130.000 10. Wartose rozpoczgte} budowy hali produkeyjne} 80,000 TL, Ustugiwtoku 130.000 Razem 1.820.600 Polecenie do wykonania Ustalié warto&é nastepuigeych grup zasobéw: A. Zasoby trwale 1. Wartoici niematerialne i prawne TL, Rzeczowe zasoby trwate, IIL, Finansowe zasoby trwate B. Zasoby obrotowe 1. Zapasy Il, Naleznosei krétkoterminowe IIL. Inwestycje krétkoterminowe Razem Uingga: Roewigzanie zadania zamieszczono w kaicowe) capil opracowania,26 Se |. Podstawy rachunkowosci 2.2. Zrédta finansowania zasobow Zestavsienie wartoSei posiadanych zasobow wedlug oméwionej Klasyfikaci radza jowe) nie pozwvoli na oceng sytuacji finansowej dane} jednostki. Ocena ta mozliwa jest woweras, gdy zestawienie wartoSei zasob6w uzupelnione zostanie zestavie nniem wartosci Zrddel ich finansowania Z faktu, i wartosézasob6w w danym okresie w2rosla np. 2e 100.000 1 do 200,000 21 nie wynika jeszeze poprawa sytuacji majqtkowo-finansowe} danego podmiot. Prayrost wartosci majatku moze nastapié w wyniku zaangazowania kapitalbw ob cych poprzez zaciggnigty kredyt lub poryczke. Zaciagnigta pozyczka zwigkszy za soby érodkéw pienigénych, Ktére jednostha move wykorzystaé na zakup mate rialow cry maszyn, ale poniewaz jest to obce Zrddlo finansowania, to powstate zobowigzanie w ustalonym terminie trzeba bedzie splacié. Zadhufenie jednostki ponad bezpieczne grani uniemodliwia jej roxwo} i 2 reguly prowadzi do nie- \wyplacalnoéci a nastepnie do bankructwa. Dlatego tez klasyfkacjarodzajowa za sob6w urupelniana jest klasyfikacgfrOdel ich finansowania, Zrbaltafinansowania wskazujy, kto wyp tose ina jakich warunkach: sazytjednostke w zasoby okreslone} war ~ na caly okres j¢j istnienia ~ sq to kapitaly (fundusze) wlasne, stanowigce rownowartosé wkladu wlaéciciela (lub wlascicieli) oraz wypracowanego praez jednostke zysku, ~ na okredlony czas ~ sq t0 zobowigzania stanowigee zadlutenie jednostki wobec innych jednastek i aséhy hankéw ~ 2 tytulu wykorzyetanych kredy t6w, potyczkodaweow — x tytulu zaciggnigtych pozyczek, Kontrahentow =z tytulu otrzymanych dostaw, za ktére zaplata nastapi w terminie poniej szym, instytueji publicznoprawnych i innych os6b, Kapitalami wlasnymi oraz zobowigzaniami finansowane sq zasoby majatkowe, co mozna zilustrowaé w nastepujgcy sposbb, ZASOBY 2. Zasoby majatkowe i irédla ich finansowania w Zobowiazania informujg o tym, jakie kwoty maja zostaé zaplacone w przyszlose, Informacje o tym, czy ijaka kwota jest wymagalna w ciagu najblizszego roku, ajaka po jego uplywie, zapewnia podziai zobowiazai na krétkoterminowe i dhugoternii nowe. Taka informacja jest wiyteczna przy podejmowaniu decy2ji nie tylko przez zarzad jednostki, ale rownie. uzytkownikow zewngtranych. Podziat érédet finanso- ania z, punktu widzenia ich wymagalnosci przedstawia sig nastepujaco: ‘ZRODIA FINANSOWANIA ZASOBOW Zobowigzania Zobowigzania lugoterminowe brekotermnowe Kapital wlasny Na kapital wlasny skladaja si KAPITAL (FUNDUSZ) WEASNY Kapital Kapitat Kopiat Wyn podstawowy mpisowy rezerwowy finanscwy netto 1. Kapital (fundus) podstawowy stanowi rownowartosé wkladu wlasciciel, ‘wspolnikow (w spélkach cywilnych, w spotkach z 00, w spétkach akcy} nych), ezlonk6w sptdzielni (w spétdzielniach) lub Skarbu Patistwa w ma- jatku jednostki. Tworzony jest on zgodnie z obowiqzujacym prawem (kodek- ser spotek handlowych, prawem spokizielczym, stacutem lub umowa spot, uustawa 0 przedsighiorstwach paiistwowych). TL. Kapital (fundusz) zapasowy ~tworzony jest ustawowo iub 2godnie ze satu- tem lub umow spotkiz2ysku,7 doplat wspélnikow iinnych Arédek 2 przezna- czeniem na pokrycic ewentualnych strat IIL. Kapital (andusz) rezerwowy —jegotworzenie spk moe praewidywaé w sta- Lucie lub umowie z przeznaczeniem naokreslone przedsigwigea, np. badania i ronw6i TV. Wynik finansowy netto’ - to osiagnigty przez jednostk zysk netto (ktory zwigksza kapital whsny) lub strata nett (kta jako wielkose vjemna powo- due jego zmnicjszenic) > Unassdniene, 2 2ysk osignigty pret jednostke jest zrédiem finansowania preyroste majatku preedstawiono po klasytikacj ogolu e6del28 Cagéé I. Podstawy rachunkowosci Druga grupe érddet fi nia insowania stanowig zobowiqzanis rezerwy na zobowigza- Zobowiazania to wynikajgce z przeszlych zdar7eh obowigeki wykonania Swe: zen o wiarygodnie okreslone} wartosci, tire spowoduja wykorzystanie ju? posi danych lub przyszlych zasabow jednostht Klasyfikacie zobowigzaf przedstawia ponizsze zestawienie FINANSOWE POZOSTALE yal dost ust 2 yt podackow, Inne zobowiyania | el ubczpiecze’ fimnsowe iinnych Swiadezed ytd wynagrodzen Z tye emis duanych Keodyty i potycaki papier dw vwartosciowyeh ‘Zobowigzania finansowe — to zobowigzania jednostki do: ia zasobéw finansowych albo ‘wymiany instrumenta finansowego z inna jednostka na niekorzystnych wa runkach, Do zobowiazati finansowych zalicza sig. — kredyty — cayli kwoty érodkéw oddanych preoz kredytodaweg (bank) do dyspozycji kredytobiorcy. Kredytobiorca zobowigzuje si¢ do korzystania z nich na warunkach okreslonych w umowie oraz do zwrotu kwoty wyko rzystanego kredytu wraz.z odsetkami w umownym terminie splaty, ~ pozyerki ~ polegajgce na przeniesieniu na wlasnosé biorycego okreslone} ilosci pienigazy albo rzeczy, a biorgcy zobowigzuje sig zwrdcie tg sam ilose pienigdzy albo te sama ilose rzeczy tego samego gatunku lub tej same} jako zobowiazania z tytutu emisji dluznych papierow wartoseiowych, takich jak: obligacje, bony, losy loteryine, polisy ubezpieezeniowe, ~ inne robowiazania finansowe (np. wystawione opcje kupna/sprzedazy), 4 Zobowiazania,ktdrych termi wymagalnoii lub kwoa nie pewne, stanowiarezerwy.Zagadhienia Ldoyyezae Tezer zostangpraedstawione w digi) cz opracawani. 2. Zasoby majatkowe i Zrédia ich finansowania, 29 Nie zalicza sig do zobowiazai finansowych: — robowiazai 7 tytulu dostaw i ustug ~ bedaeych gtéwnie zobowigzaniami wobec dostawcdw, ~ robowiazai 2 tytulu podatkow, cel, ubezpicezen i innych éwiadezen ~ wo: bee budzetéw, urzgdéw celnych, ZUS, — robowiazai z tytulu wynagrodzef ~ wobec pracownikéw za wykonang na rzecz, jednostki prace, ~ innych zobowigzai ~ z tytulu ubezpieczei majgtkowych (wobec ubezpie: ezycieli), wobec pracownikéw (z innych tytul6w niz. wynagrodzenia). 2.2.1. Wynik finansowy jako érédto finansowania zasobow ‘Wynik finansowy osiggniety przez podmiot gospodarczy w danym okresie moze bbyé dodatni (jst to 2ysk) lub tez ujemny (est to strata) Wygospodarowany zysk jest glownym érddtem finansowania preyrostu zasobow podmiotu, ktory sprzedaige swoje wyroby i ustugi po cenach wydszych od ponie- sionych na nie koszt6w lub sprzedajge towary po cenach wydszyeh od cen ich na bycia osiaga okreslony przyrost zasobow, Ktdrego Zrodlem jest wygospodarowany zysk. Powstajqca w tym procesie nadwyaka praychodéw ze sprzedazy nad koszta. i sprzedanych towardw i produktow wplywa na wzrost wartosci zasobdw, po- ‘wigksaajqe tym samym ich ogélng wartosé, W praypadku odwrotnym — poniesienia straty ~ dotychezasowa wartosé zasobéw majatkowych ulega zmnicjszeniu 0 wys0- o8€ pontesioney straty. Zysk lub strata ustalane sq za pewien okres wyznaczony dwoma momentami30. sé |. Podstawy rachunkowosci Powstawanie zysku w danym okresie (migd2y dwoma momentami fi) w przy padku dziatalnosci handlowej* mona przedstawié nastepujqco: Sect Sock prenigine |e, srw: | peigine (100 Kon speedy Prayerady iy rower (100) (aso min) |b resprzety 30) 2p (50) L_ rayjgte zalozenia to 1) wmomencie t, zasoby wystepuig tylko w postaci srodkow pienigénych, 2) wokresie ad t, do ty: 8) za wszystkie posiadane érodki pienigéne zakupiono towary, +b) wszystkie zakupione towary zostaty sprzedane 2a got6wke (150 min 2). Wartosé posiadanych zasobéw w momencie f, wynosi 100 mln zt, Wartosé posia- danych zasobow w momencie f, wynosi 150 mln zt. W okresie od t, do ts nastapit Drzyrost wartosci majatku 0 50 min 24. Zrédiem pochodzenia tego przyrostu jest osiagnigty zysk, bedacy réinieq miedzy praychodami ze sprzedazy wynoszqcyini 150 mln zh kosetami sprzedanych towaréw wynoszacymi 100 min 2: Uchylaige zatozenie 2b, prayieto, iz w okresie od t, dot, spreedano za 75 mln 24 polowe zakupionych towardw. Sot Towary Sr pronigne | 200) handome sores, || pte (100 min) (100min) | Kestespraedinych meets asm | [axa Zysk (25) a) 5 Dla uproszezenia preyktadu pominigto tu host prowadzenisdzialalnoic (hoszty handlowe) oraz obowisehowe obcinsnic wynihu jokin en podniek dechodowy, 2, Zasoby majatkowe i #rédia ich finansowania 31 Na wartosé posiadanych zasobdw skladaja sig: ‘wmomencie f, ~ srodki pienigzne 100 mln 24 wmomencie f, ~ Srodki pienigzne 75 min 24 — towary handlowe __50 mini (wartose towardw niesprzedanych) razem 125 mln 2b W okresic od f, do f, nastapit prayrost wartosci posiadanych zasobow. Zrédiem po cchodzenia tego przyrostu jest wygospodarowany zysk, bedgcy nadwyZky przy- chodéw ze sprzedazy nad kosztami sprzedanych towaréw. = praychody ze sprzeduzy 75 min zt — kosvty sprzedanych toward 50 min zt (wartose sprzedanych, __towaréw w cenie zakupu) zysk_ 25 min 2 Zadanie 2 W spétce ,Gamma” w dniu 31.12.20.. x. wystapily nastepujgce Zrédta finan. sowania zasobéw: 1, Kapital zakladowy. 1.000.000 2. Niewyplacone wynagrodzenia za listopad 115.000 3. Zadlusenie wobec banku 2 tytylu kredytu zaciggnigtego ‘w grudniu br.na 18 miesigey 100.000 4, Rownowartosé ustalonego, anicodprowadzonego do urzgdu skarbowego podatku dochodowego 185.000 5. Kwoly skladek naliczonyeh, a nieprzekazanych narzecz Zakladu Udezpieczet Spolecenych sees es + 120000 6. Kapital zapasowy 300.600 Razem 1.820.60032 Podsta rachunkowosei Polecenie do wykonania Zestawié #rodta finansowania w nastepujgeych grupach (ustalaige ich wartose): A. Kapitaly wlasne L. Kapital zakiadowy TL Kapital zapasowy B.— Zobowigzania L. Zobowigzania dtugoterminowe. 1) kredyty i potyeeki IL, Zobowigzania krétkoterminowe 1) z tytutu podatkow, cet, ubezpicezes i innych Swiadezen 2) ztytulu wynagrodzen ‘Unnuga rozwigeanie zamiesaczno w koicows) csc opracowania. Razem 3. Bilans 3.1. Pojecie, wymogi formaine i wz6r bilansu Bilans to dwustronne zestawienie wartosei zasob6w majatkowych, czyli aktywow, oraz Zrodel ich finansowania, czyli pasywow, sporzadzone na okrestony dziet iw okreslone} formie. Bilanse zestawia sig wedlug znormalizowanego wzoru opublikowanego w zalqez: niku do ustawy 0 rachunkowose? Skrécony dla potrzeb dydaktyeznych w26r bilansu przedstawia sig nastepujaco: 1 Wa6rbilansu opubikowany w zaleziku do ustawy 0 rachunkowose praedstawiono w ninijss} racy Ww zargezmku ne34 (rv) sporzadzony na dziet «..... sé |. Podstawy rachunkowosc) BILANS pasta 1) Romy tkateanch pa nowy 2. Ware ry Fog accep: vec) 9 Be Boeke 6 tras ccc ms, 1 sro wager 2. Sea wae one I. Nalenatel dormir IN Inwexyee gctarminewe T Nowchemets 3. hese slyea facoee 2) sy Mo sce 2) se pty vrotowe 9) sae pay @ ie semen sp fone 4. nee dtu B.A sortone Oey Tatty 2, Papo poy tka oe oma IL Natta krtketerminowe AT'r ats doses sere ey: 3)" 2 meng pom 2 sey 2) Eyota, Se ch spo spr ates rt meh 3) ime 1, Inet hrethoterminowe Tatami rave 2 ite hae 3) re pry wate 6) ware py 3} tr st none ©) Sek pene ws rn ‘fod pare w ate ranch Ine ats ena Ineo er 2. nr wes reunion al a) win Piao posieoey 1 apa! apy Kapa aa py |W. ono aptly eee ¥. pk (oat) 2x wig at cot aa ee TP Zaownania tgoterminowe 1 kway tye 2) xylem teh pp 3 fee sn 1 teu triternowe verse - 2 pa ao “rant = ao mesg 1) pom 7 sey 8) tonne wat 6) Fn ec eh 2 Ep agate, 9) hinge pce ‘eas 3. Bilans 35, Prawidlowo sporzadzony bilans powinien spetniaé okreélone wymogi formalne, ktorymi sy = dokladne oznaczenie podmiotuy, dla ktorego bilans jest sporzadzony, — oznaczenie daia bilansowego ~ czyli daty, na ktdrq jest on sporzadzany. = okreslenie jednostek, w ktOrych wyrazone sq dane liczbowe?, = wysrezeg6lnienie nazw i wartosei poszczegélnych grup aktywow i pasywow, — wartosci wszystkich grup muszq byé wyrazone w walucie polskie}, a bilans sporzadzony w jezyku polskim, ~ wykazane sumy posrednie grup aktywow i pasywow, sumy ogélne akty: ‘wow i pasywow musza byé sobie rOwne, gy? zgodnie z zasadq réwnowagi bilansowej suma aktywow rowna sig sumie pasywow, = podpis osoby, ktére} powierzono prowadzenie ksigg rachunkowych oraz kierownika jednostki, — podanie daty sporzadzenia bilansu coniec kaidego roku obrotowego" Bilans zestavsia sig co najmnie) Rokiem obrotowym jest rok kalendarzowy lub inny okres trwaiacy 12 kolejnych pelnych micsigcy kalendarzowych, stosowany rownick dla celow podatkowych Okresla go statut lub umowa, na podstawie ktrej utworzono jednosth. W bilansie wykazuje sig stany aktywOw i pasywow na koniee biez3cego i poprzed niiego roku obrotowego. Wnicktorych praypadkach moze zaisé potrzcba sporzadzenia bilansu w momencie niepokrywajqcym sigz koficer roku obrotowego. np. w chwililikwidacjijednostki ‘Wykazuje sig w nim wowezas stany aktywow i pasywOw na ten dzieh oraz na ko nice roku obrotowego bezposrednio poprzedzajacego ten dzief bilansowy. Bilans mode byé sporzadzony ze szezegotowoscig wigksza nz okreslona w zalgez: niikach do ustawy, jezeli wynika to z potrzeb lub speeyfiki jednosti. Jedlnostka, ktéra w roku obrotowym, za ktory sporzadza sprawozdanie finansowe oraz w roku poprzedzajqcym ten rok obrotowy, nie osiggnela dwéch 2 naste- pujgeyeh trzech wielkosc: = Srednioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na peine etaty wyniosto nie wig ej ni. 50 os6b, 2. Dopuscezonejest sporzadzane bilansu wtysiqcach otych oie nie ickszala to obrazujednosthi prezentowanego w bilansie. > Maze nye sporzadzanycegict). np. na Konic ka2dego polrocza czy karat36 (Cagse |. Podstawy rachunkowosei ~ suma aktywow bilansu na koniec roku obrotowego w walucie polskie) nie przckroczyla réwnowartosci 2.000.000 euro, = przychody netto ze sprzedazy produktw i towardw oraz operacji finanso: wych w walucie polskie} nie przekroczyly rownowartosci 4.000.000 euro, mote sporzadzié je w formie uproszezone, wykazujge grupy oznaczone literami i cyframi rzymskimi ‘Uproszezona forma bilansu (7godna z jego peinym weorem) przedstawia sig naste: ujaco: ries BILANS sporzadzony na dziet .. So, A Sam ATW at PASTA Jeet ‘ow [ate | ar (ae Alay ete “Aap! (nd) wny Z| ere Kap fn) posi 1. Rance sua le 1 pale wy ape natok dren Fessomy ato IN ee duptemnome wes) \. Dhsterinome rica tidy es woe meipheoee (wos ene) B.Alywa sbrotowe 1 Kip a) msn zisey pt fein» sch 1 Not tresotminone wren tery otter Me orc apy us) 1 Kettner ‘arm rigpereome i Zp a) et Ya Z(t eto 1 Ody 2 new cigs ro stom ett 8. Zebra rer na 1 Reaeyr oto 1. Zobontuanis hgctriwe I, Zetowgais aden Is, Reza mgyotresone Asya rae Pyar (eases) ‘esi 3. Bilans 37 3.2. Charakterystyka aktywow Aktywa jednostki to kontrolowane przez. niq zasoby majatkowe 0 wiarygodnie okreslone} wartosei, powstale w wyniku przesztych zdarzef, ktére spowoduja .w prayszlosei wplyw do jednostki korzySci ckonomicznych. Korzyéci ekonomiczne moga byé przez. jednostke uzyskane na wiele sposobow, np, — skladnik aktywOw moze byé wykorzystany do wytwarzania produktow lub uslug przeznaczonych do sprzedazy, = zamieniony na inne aktywa, ~ wykorzystany do uregulowania zobowiay = roziziclony pomigdzy whaécicieli jednostki Zasoby, ktore nie przysporza jednostce Zadnych korzysci, nie spetniajg definicji ak- tywow, a wige nie moga byé wykazane w bilansie (np. materialy, ktore ulegly ze- psuciu, maszyna, ktéra utracita praydatnosé 7 powodu fizycmego zuzycia), Aktywa powstaia w wyniku praeszlych zdarzen ~ghownie zakupu lub wytworze nia, a wige np. materiaty, ktére jednostka zamierza nabyé, nie spelniajg warunku podane} define Aktywa to zasoby kontrolowane przez. jednostke. Jednostka kontroluje dany sktadnik aktywow, jezeli jest uprawniona do uzyskiwania przysztych korzySci eko- nomicenych z danego skladnika ijest w stanie ograniczyé dostep do tych korzyci enobum trzccin. Zulu edt de pra wanda koutiol jst zawya] wy kiem posiadania tytulu prawnego, w tym prawa whasnosci. Nie jest to jednak waru- nek konieczny, a wigc np ulepszenie technologi, gdy jednostka ontroluje korzy Sci, Ktore wed przewidywaiosiggnie, spelnia krytria zalicrania do aktywéw. Zasoby wykazywane w bilansie podzilone sq na dwic grupy oznaczone literami Sat A. Aktywa trate B. Aktywa obrotowe.39 38 Czgs¢ |, Podstawy rachunkowosci 3. Bilans Aktywa obrotowe stanowig te czeSé aktywow jednostki, ktore w praypadku: Klasyfikacja aktywow trwatych ~ aktywow rzeczowych — preeznaczone sa do zbycia lub zuzycia w ciggu 12 ' ~ Te omy pac romwojoneh miesigcy od dnia bilansowego lub w ciqgu normalnego cyklu operacyjnego | nae wlasciwego dla dane} dziatalnosci*, rialne | Weenid iny: aktyw6w finansowych ~ sq platne i wymagalne w ciggu 12 miesigey od dria | a7 a im bilansowego lub od daty ich zatozenia (np. lokaty), wystawienia (np. weksle) Ww Nabyte: lub nabycia (np. opcje). ‘autorskie prawa rrsieioe i pe ‘Aktywa trwale to ta cz¢éé aktyww jednosthi, ktée nie sq zaliczane do aktywow War prone ropany komputraen) obrotowych. Beda one prayeparcaly jednostec korzyici przez. okies Ulucscy nif 12 ae ee eee ° ‘prswme Erakow towaronel = miesigey od dhia bilansowego. aus ‘W przypadku aktyw6w finansowych jednostka rozstrzyga, czy podstawa zaliczenia an do zasobow trwalych lub obrotowych jest okres 12 micsigcy uplywaigcy od: uiytkowania wieczystego) ~ dnia bilansowego, | Bydnk oka, obiekty ~ czy tei dnia zalozenia, wystawienia lub nabycia tych zasob6w. 7 Sekt | rer ine esa ‘Urzadzeniatechncane imaszyry | AKTYWA Srodki ranspor 3.2.1. Charakterystyka aktywow trwatych TRWALE in Ra al y' rwate, skladaja si Reactive Po Na wykazywane w grupie A aktywow, ezyliaktywa trwate, skladag sig: Pea a 1. Wartosci niemateriain IL, Rzeczowe aktywa trwate, IIL. Naleznosei dtugoterminowe. IV. Inwestycje dtugoterminowe. Bardzicj szczegélowy podziat tych grup zasob6w prezentuje rysunek ,.Klasyfika ja aktywow trwatych’’ 4 Pre cyl operacyiny rozumie sg okres uplywajgy pomigey nabycicm materialéw wykorzysty \wanych w proceie produ ich realizacq w forme penis) lub uzyshaniem zane instrument, dy eto joo erealizowat » fue pig Srodkitrwale w budowie ‘Nieruchomose Naletnosci __Wartoiciniemateriain i pravme ugutermanowe | | L_—Sarotcinierateridhepravne _] Tat mI Uddiaty lub alecjo: Dhugorer- | Inne papirywareociowe witowe Kone Inwestycie akeywa | potyezki dugoterminowe “By Seseerre a Inne dtugoterminowe aktywa_ ime40 Cagée |. Podstawy rachunkowosei I, Wartosci niematerialne i prawne Wartosci niematerialne i prawne to inne niz rzeczowe i finansowe aktywa trwate Zalicza sig da nich: 1) prawa, ktore spetniajg nastepujgce warunki: + zostaly nabyte przez. jednostke (a wige nie sq przez nig wytworzonc), + zaliczono je do aktywow trwalych (a wigc 0 przewidywanym okresie ‘ekonomiczne) waytecenosci dtuzszym nié rok), + przeznaczone s4 do wykorzystania na wlasne potrzeby (a wige nie 54 inwestyeja), takie jak ~ autorskie prawa majatkowe i prawa pokrewne (w tym oprogramowanie Komputerdw), licencje, koncesie, ~ prawa do: wynalazkow, patentow, znakw towarowych, wzorbw 2dobni- ezych, warlosé stanowigeg rownowartosé know-how, 2) nabyta wartosé firmy ~ stanowigcy nadwydke ceny nabycia okreslone} jed nostki lub zorganizowanej je} czesci, nad wartoseig godziwa przcjgtych akty wow netto’, 3) koszty zakoriczonych prac rozwojowych - prowadzonych przez jednosike we ‘wlasnym zakresie, poniesionych pr2ed rozpoczgciem produkeji nowych wy robéw lub stosowaniem nowej technologii IL Rzeczowe aktywa trwale Rzeczowe aktywa trwale to zasoby majgce postaé rzeczy, zaliczone do aktywow trwalych, ktOrymi sq; 1) Srodki trwate, 2) srodki trwale w budowie, Srodki trwate — to rzeczowe aktywa trwate (i zréwnane z nimi) spetniajgce naste- ujace warunki + 54 kompletne i zdatne do uéythu, + przewidywany okres ich ekonomiczne) uzytecenosci jest dluiszy ni rok, + przemnaczone sq na potrzeby prowadzone} driatalnosci 5 Aktywa netin tn ntinienshiywéuw {schowigaah edpevindsqea hpitahowl wtasnem BBs Zalicza sig do nich: — nicruchomosci, a wige grunty, budynki, lokale, obickty inzynierii Iydo: we) i wodne), ~ maszyny i urzqdzenia, Srodki transportu, ~ inne przedmioty, w tym ulepszenia w obeych srodkach trwalych i in- wentarz 2ywy. Srodki trwale w budowie ~ to zaliezone do aktywow trwatych: ~ prayszle Srodki trwale w okresie ich budowy oraz montazu, ~ ulepszenia jud istniejacych Srodkéw trwalych (w trakeie movlerni czy przcbudowy) IIL. NaleZnosci dlugoterminowe NaleZnosci dlugoterminowe ~ to te naleénosci jednostki, ktdre stajg sig wymagal- re po uplywie 12 micsigcy od dnia bilansowego. Do naleinosei dlugoterminowych nie zalicza sie naleznosei ztytulu dostaw i ustug, kt6re w calosei (niezaleznic od terminu wymagalnosci) stanowia skladnik aktywow kr6tkoterminowych IV. Inwestyeje dlugoterminowe Investyeje~ to aktywa nabyte w celu osiggania korzysci ekonomicznych nie po- przez wykorzystanie w prowadzone} dziatalnosci, lez wskutek nastepujgeych oko licanosci: przyrostu wartos uuzyskania 2 nich preychodéw w formie odsetek, dywidend (udziatbw w zyskach) lub innych korzysei (w tym z transakeji handlowe}) nabytych aktywow, Do inwestycjizalieza sig: 1) nieruchomosei (grunty. budynki i inne obiekty),7 ktorych korzyéci osiggane 54 w sposéb przewidziany dla inwestyeji (np. z prayrostu wartosci), 2) wartogci niematerialne i prawne, ktore nie sq uzytkowane pr7e7 jednostke, ler zostaly nabyte w celu osiggnigcia korzySci, w spos6b przewidziany dla inwesty- si.3 42 Caeéé I. Podstawy rachunkowosci 3. Bilan a 3) dlugoterminowe aktywa finansowe, ktorymi sq Kaeriads skirt ‘cbrotowye ~ deal lb ake w obsysh jednostiach nabytew cea sprawowania i ) nad nimi kentroli, wspétkontroli lub wywierania znaceqcego wplywu oraz osiqgania innych korzysci, [oa] sae Paredy ~ inne papiery wartosciowe nabyte w cela osiqgania przychodéw w for inecey Pro woke mie odsetek, dywidend i innych pozytkow (obligace,listy zastawne, aan [Lol skrypty dluéne, certyikaty inwestycyjne i inne) ~ udzielone prrer jednostke poiryerk, ~~ Inne dtugoterminowe aktywa finansowe (np. lokaty bankowe naliczone sa od aktywow Finansowych, odsethi, ktore siang sig wymagalne po uply aa wie 12 miesigcy, dtugoterminowe naleznosci z tytutu leasingu finanso- [Naleanosc 2 qyuuts dostaw 12 miesigcy, dlugotermi , tytuka leasing fi a senile ego). = dora money 4) inne inwestycje dlugoterminowe, do ktérych zalicza sig inwestyeje w metale = powyta) 12 misigey szlachetne czy dzicta setuk. Sl sais aa ce Nitrotek paw, doa ara “or LI ‘Senile rife (CBROTOWE. 3.2.2. Charakterystyka aktywow obrotowych a Tene raletnotcs Na wykazywane w grupie B aktywow, czyli aktywa abrotowe, skladaja sie: L. Zapasy, 7 IL, Naleznosci krotkoterminowe, IIL, Inwestycje krotkoterminowe. +} Kretko: | —_Ueene pets | Saczegdtowy podziat wyrSinionych grup zasob6w przedstavia rysunek .Klasyfi rire [ine ebkorrminow eva rans acja aktywow obrotowych’ eet Car | eas | Sopa wae leototem peng pate we Une slay | ne rod plete Pie | aya pie Lo} Inne nwexyjekrétkotrminowe44 Cagse |, Podstawy rachunkowosei 1. Zapasy ‘Zapasy to aktywa rzecrowe: ~ przcznaczone do sprzedazy w toku zwykte} dziatalnosci gospodarcze) ~ bedaee w trakcie produkeji preeznaczone} na sprzedai, = majgce postaé materialéw tub dostaw surowedw zuzywanych w procesie produkeyjnym lub w trakeie Swiadezenia ustug, [Na zapasy skladaig sig 1)_-materiaty bedgce przedmiotami pracy nabytymi w celu zuzycia na wlasne po. trzeby (gtownie przetworzenia w produkty pracy) lub tez zuzywane na inne potrzeby, np. konserwacji i remontéw maszyn, utrzymania czystosci i higie ‘hy, na potrzeby administragji itp. Materiaty zuzywajg sig calkowicie w jed nym eyklu produkcyjnym, 2) polprodukty i produkty w toku, c7yli niegotowe jeszcze produkty whasne) produkeji oraz wykonane roboty i ustugi przed ich ukoiczeniem. Polprodukty to te produkty pracy, ktore przesrly okrestone etapy przetwa rzania w danym podmiocie (ale nie wszystkie) i sq sktadowane przejéciowo przed prackazaniem ich do kolejnej fazy obrobki. Produkty w toku to ta ezesé produktow pracy, ktdra w danym momencie znajduje sig w pewnym niezakos czonym etapie przerobu i podlega dalszemu przet 3) produkty gotowe to wyroby gotowe, zakoriezone ustugi i roboty odpowia ddajgce warunkom odbioru przez kupuigcych. Wyroby gotome, badace efektaml proces produkeymnego, tote produkty pra cy, ktore w danym podmiocie praeszty ju wszystkie etapy practwarzania, Stanowig one okreslong wartosé waytkowa, 93 zmagazynowane i przemaczone do spraedaiy, 4) towary - to skladniki majatku nabyte w celu odspreedazy w stanie nieprze ‘worzonym. $3 to zasoby typowe dla dzislalnosci handlowe) IL Naleznoéci krétkoterminowe ean Naleznosci krétkoterminowe to ogét cealosé lub ta czesé pozostatych naleznosei iesigey, ci z tytulu dostaw i ustug, a take {Gre mag 2ostaé zaplacone w ciqgu 12 ‘W zaleznosci od tytulu, z jakico wynika naleinosé jednostki, wyréznia sig: ~ naleimogei 2 tytuha dostaw i ustug (wykonanych przez dany podmiot na szcez obiviciw, czyli gtownie naleznoset od odbiorcéw), 45 Bilans ~ naleénoici z tytuku podatkow, cel, ubezpieczen i innych éwindczed lub nale- ‘ane} dotacji (od budzet6w, urzedu celnego, ZUS), inne naleznosci (np. od pracownikéw z tytulu pobranych przez. nich zaliczck oraz od innych os6b fizycznyeh i prawnych, np. ubezpieczycieli, 2wiqzkow zawodowych), - naleinosei dochodzone na drodze sqdowe} ~ sq to kwoty wierzytelnosci, KiSrych wyegzckwowanic wymagalo skierowania sprawy na droge sydows, IIL Inwestycje krotkoterminowe [Na inwestyeje krotkoterminowe skladaja sig: 1. Krétkoterminowe aktywa finansowe, 2. Inne inwestycje krétkoterminowe Krétkoterminowe aktywa finansowe to przeznaczone do obrotu w ciqgu 12 mic- sigey od dia bilansowego (lub daty nabycia, zatozenia): ~ udzialy 1ud akeje, ne papiery wartosciowe, atakie — udriclone poiyceki, ktérych splata preypada w okresie nie dtuzszym ni 12 miesigey ora, = inne krotkoterminowe aktywa finansowe (np: czchi, wehoke olee, lokaty ankowe) oraz odsetki od aktywow finansowych platne i wymagalne w okre- sie dluzszym niz 3 miesigce, Do krétkoterminowych aktywow finansowych zalicza sig rownie# srodki pie- inigéne i inne aktywa pienigéne, ktérymi sa srodki pienigne w kasie i na rachunkach bankowych w formie krajowych srodkow plainiczych, walut obcych i dewiz, ~ inne rodki pienigéne, takie jak érodki pienigéne w drodze, czeki, weksle ‘obce, bony handlowe, oszezednosciowe, skarbowe, pienigzne NBP_platne ww okresie nie dhuzszym nia. 3 miesigce od dnia bilansowego oraz lokaty terminowe w banku 0 terminie zapadalnosci krétszym niz 3 miesigce, = inne aktywa pienigine, np. odsetki od aktywéw finansowych wymagalne ww okresie do 3 miesigcy, Inne inwestyeje krétkoterminowe to praykladowo, niezaliczane do dtugotermi- nowych, inwestycje w metale szlachetne.41 46 Czesé |, Podstawy rachunkowosci 3. Bilans ‘drédta finansowania zasobow 7 3.3. Charakterystyka pasywow te I eae ‘Skladnikami pasywow bilansu 53: —— >) a ana A. Kapital whasny. op | >) en B. Zobowigeania, — Bardziej szczegstowg klasyfikacje tych grup prezentuje rysunek .Zrddla finanso — ‘wania zasobow". Ly Zysk sta) nero 3.3.1. Charakterystyka kapitatow (funduszy) wlasnych 7) precy poy a) Kapitat wiasny to réwnowartosé aktywow netto bedgeych nadwyZka aktywéw jed: | oi rpsiaean gaisena agai aero nostki nad je} zobowiqzaniami Zebowicna sana 3 aaa ss sae) Aktywa netto a Jest to wige réwnowartos majatku, jaka pozostaje po splacie zobowigzai, Spossls aa ‘wworzenia kaptalu zaledy od zasad gospodarkifinansowej dane} jednostki, Kora | Ine scbowieania gteminone | okreslajq przepisy prawa regulujace jej dziatalnos ZRODEA - prepisy prawa regulujgce jej |p tnooe Na kapitaty wlasne sktadag sig: bake 1. Kapital (fundusz) podstawowy, ktérym jest ~ kapitat zakladowy ~ w spétkach akcyjinych, bedgcy réwnowartoscig okreslone} w statucie i zgodnej z wpisem do rejestru handlowego Jewoty, kt6ra podiega wplaceniu pracz akcjonariuszy (w formie prenie?. nj lub aportéw niepienigénych), stanowige podstawe dziatania spélki, ~ kapitat zaktadowy (udzialowy) ~ w spotkach z ograniczong odpowie dzialnoscia, bedacy réwnowartoscig udziatow wniesionych przez wspél nikéw 2godnie z umowa spétki oraz wpisem do rejestru handlowego, ~ fundusz udzialowy - w spéldzielniach, bedgcy rownowartoscig wnie sionych udzialéw ezlonkowskich, w wysokosei okreslone) w statucie spotdzielni, ~ fundusz. zalozycielski - w preedsigbiorstwach panstwowych, stano wigey réwnowartosé majatku praekazanego pracdsigbiorstwu do jego dyspozyeji jako czgSé mienia bedgcego wlasnoscig Skarbu Paristwa, Fundusz ten wyraga udziat Skarbu Paistwa w finansowania majatku przedsiebiorstwa. Zobowisearia ko ri rede potyeks > Zaowiaana xyes dunychpapierow wartotconych Tree rb fans os do Tir oan ‘i “obowizania ‘shigockrese wymagainoss | pomyie 12 mie. >{ Zabowazania xa podakow, cl berpec yeh svindeznh |->[ tine zobowigana krékoterminowe Fundusze pecane48 Cagéé | Podstawy rachunkowosei IL. Kapitat (fundusz) zapasowy - tworzony ustawowo (w spétkach akeyjnych) lub 2godnic ze statutem lub umowa spélki,z nastepujacych érddc: 1) ze sprzedazy akcji powyzcj wartosei nominalne}, 2) cinnych #rédet (np. z doplat wspélnikow, z.zysku) Kapital zapasowy mozna przcznaczyé na pokrycie strat, zwrot doplat lub pod: wyzszenie kapitahu podstawowego (zakladowego). IIL Kapitat (fundusz) z aktualizacji wyceny ~ tworzony ustawowo w momencie przeszacowania Srodkéw trwalych, a take w zwigzku ze wzrostem wartosci inwestyeji dhugoterminowych. IV. Pozostate kapitaty (Fundusze) rezerwowe, ktorych tworzenie jednostka mo ze przewidywaé w statucie lub umowie celem zatrzymania w spolee zysku netto przeznaczonego do stabilizowania wysokosci dywidendy w latach pry salych lub na pokrycie zadai specjalnych (np. prac badawczych). 'V. Zysk (strata) z lat ubieglych -c2yli niepodziclony zysk (lub niepokryta stra 1) osiggnigte w latach poprzedzajgcych rok obrotowy, za ktOry sporzadzane jest sprawozdanie finansawe. VI. Zysk (strata) netto ~ czyli wynik finansowy nett, jaki jednostka osiggngha ‘w roku abrotowym, za ktéry sporzadzane jest sprawozdanie. 3.3.2. Charakterystyka zobowiqzaih dlugoterminowych Zobowigzania to wynikajqce z przesriych zdarzet obowiqzki wykonania Swiad eet v wiarygodnie okrestoney wartosci, tre spowoduja wykorzystanie juz posia danych lub przysztych aktywéw jednostki, Zobowigzania dlugoterminowe to ta czeSé zobowigzas jednostki, ktdre sq wyma- galne po uplywie 12 miesigcy od dnia bilansowego, Do zobowigzai dlugoterminowych nie zalicza sig zobowigeai 2 tytulu dostaw i ustug, zobowiqzai wobec pracownikéw i innych, ktére wigza sig z normalnym cy. lem operacyjnym. Zaliczane sa one w calosci do zobowigzati krotkoterminowyeh, na Wet jezeli sq wymagalne po uplywie 12 miesigcy od dnia bilansowego. Zobowiazania dlugoterminowe wykazuje si¢ w podriale na nastepujgce grupy: ~ kredyty i potyezki, ~ robowigzania z tytulu emisji dluznych papicréw (obligacji, skryptow dhuz- nych, bondw, weksli wiasnych), ~ inne zobowigzania finansowe (z. tytutu opeji), 3. Bilans 4 — inne zobowigzania dlugoterminowe (2. tytulu uméw leasingu finansowego, z tytulu Srodkow trwalych przewlaszczonych, lecz nadal wzytkowanych przez jednostke). 3.3.3. Charakterystyka zobowiazan krétkoterminowych Zobowigzania krotkoterminowe to og6tzobowigzah z tytutu dostaw iustug, a tak ‘ze caloSé lub ta czesé pozostalych zobowigzan, ktore sq wymagalne w ciggu 12 mie- sigey od dnia bilansowego, Na zobowiqzania krotkoterminowe skladaja sig: — xobowigzania x tytulu dostaw i ustug (t¢ grupe zobowigzai. stanowig glownie zobowigeania wobec dostawedw). zobowigzania x tytulu podatkow, cel, ubezpieczeti i innych swiadezes (wo bee budictéw, urzedu celnego, ZUS i innych instytucii publicznoprawnych), zobowigzania x tytulu wynagrodzeri ~ bedgce zobowigzaniami wobec pra cownikdw za wykonang na rzecz jednostki prace, = inne zobowigzania — np. 7 tytulu ubezpiceze’ majgtkowyeh (wobec uber. pieezycieli), wobee pracownikow z tytuku naleznych im ckwiwalentow za uuzywanie prywatnych samochodow do celow stuzbowych, z tytulu kosztow podrézy stuzbowej i inne, na zaliczanie ich w calosci do zobo Zobowigzania 2 tytulu dostaw i ustug, 2 ww \wigzan krdtkoterminowych ~ wykazuje si¢z uwzglednienicm okresu ich wymagal nosei = do 12 miesigey, ~ powyie} 12 miesigcy. Do zobowigaaii krétkoterminowych zalicza sig réwnie? fundusze specjalne. Fun- dusze specjalne tworzone sq poprzez zaliczenie ich rownowartosci do koszt6w lub z zysku pozostajgcego do dyspozycii jednostki, z przeznaczeniem np. zakladowy fundusz swiadezea socjalnych ~ przeznaczony na finansowanie dzialalnosci majace} na celu zaspokojenie potrzeb socjalnych pracownik6w {ich rodzin (organizowanie wypoczynku, turystyki, Koloni itp.), na udziela nile pomocy finansowej w uzyskiwaniu mieszkaf, ich remont6w i modern zacii itp. ~ inne fundusze specjalne, np. fundus. nagréd i premii preyznawanych pra daiatalnos ich na okreslone cel ccowntkom,50. Cagée |. Podstawy rachunkowosei 3.4. Zasady sporzadzania bilansu Bilans stanowigcy statodynamiczng c7¢Sé sprawozdania finansowego jest glownym. ‘ar6diem informagji o sytuacji finansowej jednostki. Sytuacja finansowa wzaleinio. na jest od kontrolowanych przez jednostke zasobw ckonomicznych, jej struktury finansowe}. plynnosci i wyplacalnosci oraz zdolnoici dostosowania sig do zmian prowadzi diatalnosé: Informacje o zasobach sq pomoene pray preewidywani zdolnosci jednostki do \wypracowy ania Srodkow pienigznych i ich ekwiwalentow w przyszlosei. Informacje 0 strukturze finansowej wykorzystywane sq przy przewidywaniu praysalych potrzcb kredytowych,a takze zdolnoscijednostki do dalszego pozyski ‘ania Zr6delfinansowania Informacje dotyczace plynnosei i wymagalnosei sj pomocne prey przewidywa ni zdolnosci jednostki do terminowego regulowania zobowiazath Informacie te wykorzystywane sq nie tylko przez kierownictwo jednostki, ale row nied preez szeroki krag uzytkownikéw zewngtrznych, main, obecnyeh i potencjal: nych inwestordw, kredytodawebw, pracownik6w, kontrahent6w i innych Geli Aby prezentowane w bilansic informacje byly uZyteczne pray ocenie sytuacji finansowej jednostki oraz w podejmowaniu decyzji, np. inwestycyinych czy 2a rzqdezych, sprawozdania finansowe sporzadza si¢ z. uwzglednieniem obowiazu jgcych zasad, w tym rmemoriatu, ~ kontynuacji dziatania, cigglotci ~ wyceny wediug kosztu historycznego, ~ ostrofne} wyceny Zgodnie z zasadq memoriatu skutki zdarzeh ujmuje sig z chwila ich wystapienia (a nie w momencie wplywu lub wyplywu srodkw pieni¢znych) oraz wykazuje W sprawozdaniu okresu, ktdrego dotyeza Uzytkownicy otrymujg wige nie tylko informacje o przesztych transakcjach ociggajgcych za sobq wyplyw lub wplyw érodkéw pienigénych, lecz réwnied 9 obowigzkach zaplaty w przysztosci oraz o zasobach odpowiadaigcych Srodkom pienigznym, ktére jednostka otrzyma w przysalosci, 3. Bilans St Zasada kontynuacji dzialalnosci to zalozenie, 2 jednostka bedzie kontynuowala w dajacej sig przewidzieé przysztosci (co najmnicj 12 miesigey) dzialalnosé w nie- zmnicjszonym istotnie zakresie, bez postawienia je} w stan likwidacji lub uupadtosci, chyba Ze jest to niezgodne ze stanem faktyeznym lub prawnym. Jedeli jednostka zamierza (lub musi) zaprzestaé lub ograniezyé skale dzialalnosci, to sprawozdanie finansowe podlega sporzadzeniu wedlug innych zasad ‘Zasada ciaglosci - przejawia sig w tym, 2e bilans zamykajacy jeden rok obrotowy jest jednoczesnie bilansem otwarcia roku nastepnego. Zasada ciqglosei ma zapew ié porownywaluuse bikansow 2 sG2nycls momentow, w zvigeku x czym poza ciagloseig formalng polegaiqes na zachowaniu tego samego ukiadu i sposobu gru- powania winna byé zachowana cigglosé merytoryezna, polegajaca na stosowani tyeh samych zasad wyceny aktywOw i pasywow. Poszczegolne sktadniki aktywow i pasywow wycenia sig 2godnie z zasada kosztu historycznego, a wige stosujge rzeczywiste: ~ ceny poniesione na ich nabycie, = koszty poniesione na ich wytworzenie zuwzglednieniem zasady ostrozne) wyeeny. Zasada ostrozne} wyceny nakazuje uwzglednié min, zmniejszenie wartosci wiyt kowe) lub handlowej poszczegOlnych skladnikow aktywow. Przejawia sig ona w sposobie podejécia do wyceny zasob6w. ktore} nalezy dokony- svaé tak, aby nie zawydaé wartosei aktywow i wyniku finansowego. Zasoby wycenione w ciggu roku w cenach faktycznie za nie zaplaconych (cenach nabycia) lub kosztach faktycznic poniesionych na ich wytworzenie (kosztach wy tworzenia) nalezy na drieh bilansowy wycenié 7 uwzglednieniem obnizenia ich vwartosci = uzytkowej (np. z powodu zuzycia srodkw trwalych, czeSciowego lub calko: witego zniszezenia zapasbw materialow), ~ handlowej (np. z,powodu obnienia cen sprzedazy towarbw, wyrob6w goto- wwyeh) \W pewnych praypadkach, np. w odniesieniu do wyceny prezentowanych w bilan sie aktywow finansowych, mozliwe jest odejécie od zasady kosztu historycznego i zasady ostroznosci na rzecz wyceny w cenach rynkowych (wyzs7ych od ceny na- bycia) lub w inny spos6b ustalonej wartosci godziwej. Ten parametr wyceny jest jpracowania przedmiotem rozwazai w dalsze) cze'