alma Ortam

Say 125 Kasm Aralk 2012

VAKIF HABER
GEN KIZLARIN BAARISI
OCUK HABER
IRAKLAR VE YEREL YNETMLER
ANIMSA
NSANLAR, NUSRET FEKN EVRESNDE TOPLANMAYA DEVAM EDYOR
TOPLUM HEKMLNE GNL VERENLER
Do.Dr.Abdlkadir Ycel
SALII GVENL
Hendek ve Kaz Operasyonlar Mezar Olmayabilir
Mustafa Tayrek
SALII GVENL
A.Grhan Fiek
ehitler Kazas Kurban m?
OCUK HABER
Taner Akpnar
Karanln Penesinde Kz ocuklar

TOPLUM
Erdoan Bozbay
Mavi Tuna Anadolu Topraklarnda
OCUK EME
UZUN YOLCULUK
Blent lik
Bulmaca (1)
Mustafa Tayrek
ki Dakika Dn Anilinin Ellelenmesi

BORDO
RENK BASKI

Vakf
Haber

Gen Kzlarn Olaanst Baars

Yeryznde ne varsa onu yapan emektir
Emek doruluk demek alkanlk demektir

13-15 yalarnda gelin edilen, kck yata ocuklar kucana verilen anneler... Kzlarnn kendileri
gibi olmamas iin az emek vermediler. Onlarn baarl olmalar iin kendilerini duvardan duvara vurdular. Yamurun altnda ya da hava karard iin,
kzlarn, Gen Kz Evinden kn beklediler. Zor
gnlerinde onlar yreklendirdiler. Kzlaryla birlikte,
Gen Kz Evinde onlar da ocukluklarn yaadlar.
Kent gezilerine, tiyatroya, piknie kzlaryla birlikte
gelen anneler, kzlarndan daha ok teekkr ediyorlard; biz bugne kadar bunlar yaamadk diye.

nsana verilen emek, yle bir rpda kendini gstermiyor. Yllar istiyor. neyle kuyu kazar gibi, oya
iler gibi, bkmadan usanmadan emek vereceksin.
On yldr Ankarada bir gecekondu mahallesi olan
Boztepede Gen Kz Evinde1 kzlarmza verdiimiz emeklerin hi de bouna olmadn gsteren
kantlar bir deil, be deil.
eyll gn btn ocuklarla szlemitik : Yaz
tatilinin ardndan gen kz evinde buluacaktk. Btn
ocuklar oradayd. Hatta liseye
balayp da Gen Kz Evinden
mezun ettiklerimiz de gelmiti.
ne atsan yere dmezdi. Gen
Kz Evinde oturacak yer kalmamt.
Bulumann sevinci bir bulut
gibi hepimizi sarmt. Hele liseye balayan, hatta bitiren byk
kzlarmzn vnlecek baarlar, gsmz kvanla kabartyordu. Onlar anlattka, Gen
Kz Evinin mini minileri hayranlkla ve zenerek dinliyorlard byk kzlar. Bir gn biz de
sizler gibi olabilir miyiz? diye soran miniklere, byk kzlarmz,
hep bir azdan yant veriyordu
: Tabii. Ama emek vermeniz kouluyla.
Onlar ok emek vermilerdi :
Fiek Enstits alan ocuklar Vakfnn Boztepedeki Gen Kz Evi
Aylin, Aye, idem, Fatma,
Hande, Hatice, rem, Neslihan, Sevilay, Seyide, TuGen Kz Evi, bir umut projesidir. Byk kentlere
ba ve daha bir oklar. Bugne dein Gen kz evine gelip yoksulluu yenmek isteyenlere, bu umutlarn
srekli devam eden gen kz says 200e yaklayor. gerekletirmeleri iin destek olunmutur. Trkiyenin
Hi kukusuz bunlar arasnda sivrilen, daha baarl drt bir yannda gle, Ankarann Boztepesine gelolanlar var. Ama tm yaamlarnda fark yarattlar; mi, yoksulluu yenme umudu ile dolu gen kzlar
nk onlar emek verdi; gnlllerimiz emek verdi; dnn. Destek yok, ailede eitilmi insan yok,
kz anneleri emek verdi. Hele o kz anneleri. ou olanak yok. Ailelerinin onlar eitim basamaklarnda
nereye kadar tayabileceini bilemiyorlar. Onun iin
ou, Gen Kz Evinde kendilerine sunulan destei
ve olanaklar sonuna kadar kullanmaya alyorlar.
Tuba, arkadalarnn akn baklar arasnda
ilkretimde okurken renci temsilciliine adayln koymu; en yksek ikinci oyu alarak, renci
Temsilci Yardmcs olmutu. imdi Anttepe Anadolu
Lisesinde okuyor. rem, Neslihan, Sevilay da Anadolu Lisesinde okuyorlar. Aylin, Gen Kz Evine geldii
ilk gn, tahtaya izdii gzel desenlerle dikkatimizi
ekmiti; imdi meslek lisesinde grafik zerine eitim gryor. Aye, yine meslek lisesinde bilgisayar
zerine eitim gryor. Fatma muhasebe reniyor.
idem ve Hatice, Salk Meslek Lisesinden anestezi teknisyeni olarak kacaklar. Hatice doktor olmak
istiyordu; ama o kadar uzun ve zorlu bir eitime ailesi
2

ALIMA ORTAMI

Kasm - Aralk 2012

Vakf
Haber
destek olamazd. imdi o hayalini erteledi; yaamn
kazanmaya baladktan sonra bir kez daha ansn
deneyecek.
Cansu, gen kz evinin ilk mezunlardand. Btn
d havac bir subay olmakt. Ama ayrmcln
askeri liselere kadar indiini ancak bavurduunda
rendi. Harbokullarna kz renci alnyordu, ama
askeri liselere alnmyordu. Bu engeli aamad ve
boynunu bkp liseye devam etti. O artk liseyi bitirdi. niversiteye giri kurslarna gitmesine de yardmc olmutuk. Snavlarda baarl oldu ve Gda
Mhendisliinde okumaya hak kazand. Boztepeden
kan ilk kadn mhendis o olacak.
Her eyin ba emek.
Seni utandrmayacak ama yceltecek olan emek.
Dlerinin anahtar.
Aileler ok kvan duyuyor bu baarl kzlarmzla. Kzlar kadar aileleri de emek veriyor. Onlar
baardka, aile daha bir inatla eitime sarlyor.
Boztepenin babalarndaki deiim inanlmaz. On yl
nce, umursamaz, kzlarnn okuyabileceini de aklna getirmeyen babalar ayakta. Gen Kz Evinin kapsn alyor, kzlaryla ilgili bilgi alyor, onlar iin en
iyisini yapmaya alyor. Ben bilirim deyip ynlendirmeye kalkmyor; kzlarnn isteklerini destekliyor;
verdikleri emee sayg duyuyor ve kendi emeini de
katyor. On yl nce, bir sokak teye gitmesine izin
verilmeyen kzlar, imdi Ankarann uzak semtlerindeki liselerde okuyorlar. Hatta Konyaya okumaya
gideni bile var.
Anneler, toplumun ileke ve hep ikincil rol verilmi emektarlar. Kzlarnn okumas ve konumlarnn ykselmesi iin rpnyor. Bugn snrl olanaklarla bir yerlere gelen kzlarmzn, ileride doacak
kzlar, bayra ok daha ileri gtrecekler.
Bu bir bayrak yar ise, eitilme olanan yakalam bu ansl kzlarn bir grevi de, bu ans
ile daha ok kz buluturmak. Gen Kz Evi,
ite bu buluturmann bir modeli. Biz toplumsal
sorumluluumuzdan tr, bunca emek veriyoruz.
Gen kzlar ellerine geirdikleri bu esiz frsat boa
harcamamak iin emek veriyorlar.
Gel emei velim, trkler syleyelim
nsan insan yapan kutsal emek diyelim.

ALIMA ORTAMI

u anda lisede okumakta olan bym gen

kzlarmzdan Fatmann anlattklarn kulak verelim.
Fatma, Trkeyi zor konuurken, kendini o kadar gelitirdi ki, ykler yazmaya balad. Her yazd bizi
derinden etkilerdi. Onun ileride baarl bir yazar olmasn umuyoruz. Bakn Fatma Ertan neler yazyor:
Baar Uzaklarda Deildir.
Liseye ilk baladmda, iki duyguyu bir arada yaadm. Biri mutluluk dieri hzn... Mutluydum, nk yeni bir yaama, yeni bir arkada ortamna, yeni
olaylara ve yeni baarlara bir adm atyordum. Fakat
hzn daha ar basyordu. nk arkadalarmdan,
ocukluumu yaadm Vakfmdan* ayrlyordum.
Oysa Vakfmdaki teyzelerim ve ablalarm sayesinde
bugnlere gelmitim. Btn baarlarm Vakfm sayesinde kazanmtm. Liseye baladmda ilk aklma
gelen dnce, benim iin yaplan btn bu emekleri
boa karmamak ve ileride ulusuma, devletime bir
yararmn dokunmas dncesiydi. Liseye balamamda, Vakftaki ablalarmn ve teyzelerimin katklarn unutamam. Bana her konuda yardm ettikleri
iin, onlara bir mr boyu minnettar olacam. Onlarla tanmasaydm, onlar bizler iin ellerinden geleni yapmasalard, belki de buralara gelemeyecektik.
Onlar sayesinde her birimi, eitimimize devam ettik
ve baarl olmak iin elimizden geleni yaptk. Ben ve
arkadalarm, Fiek Enstitsn bir vakf olarak deil de, ailemiz olarak grdk. Onlar sayesinde imdi
meslek lisesi 3.snf rencisi oldum ve ileride tp
muhasebesi okumak istiyorum.
Hrs, kararllk, azim ve gven ... Baarl olmak
iin bu drt maddeyi uygulamak gerekir. Ben de bunlar kendimde bulmak iin elimden geleni yapyorum
ve ileride niversiteyi kazandmda Vakfmdaki btn abla ve teyzelerimi gururlandracam. Okuyacam ki, kzlarn isterlerse neler yapabileceini, nerelere gidebileceini, kzlara inanmayan btn herkese
gstereceim.
Bence kzlar, sizler de nnzde ne kadar sorun
olursa olsun, hayallerinizi ve isteklerinizi gerekletirin. Unutmayn ki, her ey kendine gvenmek ile
balyor.
Kasm - Aralk 2012

ocuk
Haber

EN Y UYGULAMA RNE :
IRAKLAR VE YEREL YNETMLER

erel ynetim ile merkezi ynetim arasndaki en byk fark, ilkinin seimle baa gelmesidir. Onun iindir
ki, ncelikle belediye bakan adaylar, semenlerinin
karsna belirli projelerle karlar ve farkl bak alar ortaya koyarak, dier adaylarn yapamayacaklarn yapmak
kararllklarn ortaya koyarlar.
Antalya Bykehir Belediye Bakan Prof.Dr.Mustafa
Akaydn, sze yle balyor : Bundan 3 yl nce Antalyamza hizmet grevine talip olurken, sizlere baz szler
verdik. k noktamz, kentimizin sadece bir turizm kenti
olamayacak kadar byk ve nemli olmasyd. Sosyal yaamyla, altyapsyla, doal gzelliiyle, kltr ve sanatla,
gelecei yakalayan vizyon projeleriyle bir dnya kenti oluturmak iin sizlerden yetki istedik. (...) Bizim iin en nemli
konularn banda gelen sosyal belediyecilik anlayn kesintisiz bir ekilde uyguluyoruz. 3 ylda ocuklarmz, genlerimiz, kadnlarmz, yallarmz, ekonomik yetersizlik
iinde yaayan vatandalarmz iin bir ok yatrm yaptk.
Her sabah niversite rencileri ve raklarmz iin scak
orba sunduk. ... ocuklarmz salkl bysn diye her
sabah onlara kahvalt verdik, st iemeyen ocuklarmzn
st ihtiyacn karladk. (Hizmette 3. Yl Sz Verdik Yapyoruz Antalya Bykehir Belediyesi yayn - 2012)
ocuk, Antalya Bykehir Belediyesinin ne kard-

ALIMA ORTAMI

temelarn banda geliyor. Kazanlmas byk bir baar

olarak nitelenen, EXPO 2016, Antalyada gerekletirilecek ve ana temas ocuk ve iek olacak.
Antalya byk bir kent. Her ne kadar turizm, ekonomik
ve sosyal yaamda baat bir rol alyorsa da, sanayi ve kk sanayi gzden karlmamas gereken sosyal bir olgu.
Esnaf ve kk sanatkarlarn sorunlarna, sosyal belediyecilik anlaynn kaytsz kalmas dnlemez. Esnaf ve
kk sanatkarlarn, yaam kalitesini gelitirmek, eitim,
sosyal ve kltrel gereksinmelerini karlamak dorultusunda, sanayide yaayan raklar bata olmak zere kalfa,
usta ve yan sanayi gruplarnn temel gereksinmelerini (barnma, beslenme, hijyen vb) karlamak ve bu almalar
kurumsallatrmak gerekli.
Sanayide yaanan sosyal sorunlara ilikin Antalya
Bykehir Belediyesi, Sanayi Kltr Merkezi nerisini
zm olarak uygulamaya koymutur. Sanayide alan
zelde rak ve kalfalarn (genlerin), genelde kk esnaf
ve sanatkarlarn yaama ve alma koullarnn gelitirilmesi iin, onlara kurumsal nitelikte eitim, kltr ve sosyal
hizmetler sunulmas yolu seilmitir.

ada ve sosyal belediyecilik anlaynn temelinde nce insan ilkesini gren yaklamla, Bykehir
Belediyesi, raklarn barnma gereksinmesini karlayacak bir yurt, beslenme gereksinmesini karlayacak Aevi,
eitim gereksinmesini karlayacak Sanayi raklk Merkezi kurmutur.

raklar iin yurt ok nemli bir giriimdir. Dkkan kelerinde, snt olarak akraba yannda yaamaya
alan ocuklarn, kendi yataklar ve kendi odalar olmas
onlara zgven kazandrr, onlarn dik durmasn, yaama
daha bir baka bakmasn getirir. lkemizde, Milli Eitim
Bakanl tarafndan kurulmu ayr ilde yurt vardr. Bu
ok nemli ve deeri bilinmesi gereken bir admn en byk eksiklii, yaz aylarnda okullarla birlikte MEB rak
yurtlarnn da tatile girmesidir. Bu durumda, iyerlerindeki almalar son bulmam (ounlukla tatil bile yaptrlmayan) raklar sokakta kalmaktadr. Antalya Bykehir
Belediyesinin raklar iin hazrlad yurt ise, yaz k demeden aralksz hizmet vermektedir.
Sanayide alan 13-18 ya aralndaki ocuklarn
barnma gereksinmelerini karlamak zere yaplan yurt,
Akdeniz Sanayi Sitesi Kooperatifinin binasnda yer almaktadr. Yaplan dzenleme sonrasnda, 800 metrekarelik bir
alan oluturulmu; alanda 17 yatak odas (klimal olan her
odada alt ranza) toplam en ok 102 raa hizmet verecek
biimde tasarlanmtr. Yurt olarak tanmlanan alanda, raklarn temizlik gereksinmeleri iin 10 du, 10 tuvalet ve
15 metrekarelik bir amarhane+t odas bulunmaktadr.

Kasm - Aralk 2012

ocuk
Haber
Mesleksel Etkinlikler

Sanat almalar

a- Internet ve e-posta Ynetimi

b- Temel Bilgisayar Kullanm
c- Ofis Programlar Kullanm
d- ngilizce
e- Almanca
f- Okuma Yazma
g- Bilgisayar Kullanm
(Bilgisayar letmenlii)
h- Temel Muhasebe
- n Muhasebe
i- Bilgisayarl muhasebe
k- Bilgisayar Destekli reklam ve
tasarm (Corel Draw, Photoshop)
l- Bilgisayar Destekli Proje izim
(Autocad)
m- Grafik ve animasyon (Flash)

a-) Tiyatro atlyeleri

ve gsterileri
b-) Kltrel ve
sanatsal kurslar
1 - Balama
2- Gitar
3- Dans
4- Halkoyunlar
5- Koro almalar
c-) cretsiz sinema
etkinlikleri
d-) Diksiyon Kurslar

raklarn Sosyal Etkinlikleri

Lara Genlik Kampna gidildi ve raklarmzla piknik
yapld.
Salk taramas gerekletirildi.
Tiyatro oyunlarna gidildi.
48.Uluslararas Antalya Altn Portakal Film Festivali
film gsterimlerine gidildi.
Yazlk sinema etkinlii dzenlendi.
raklarmza finansal adan geleceklerini dzenleyebilme ve kendilerine salkl bte oluturabilmeleri iin
Param Ynetebiliyorum isimli finansal eitim verildi.
Sosyal Hizmetler yardmyla raklarmza psikolojik
destek ve ynlendirme bilinlendirme amal grup
terapileri, bireysel grmeler dzenlendi.
fke ve Kontrol semineri dzenlendi.
Birok kez lunaparka ve konserlere gidildi.
Akamlar arkadalarm var yanmda. Onlarla sohbet
ediyorum.
Burada yaadklarm anlatlmaz yaanr, diyebilirim.
HASAN KSE
Ya: 18
Meslek: Motor Yenileme-Rektefeci

ARTIK HAYALLERM VAR

Antalyann Hacsekiler kyndenim. raklk Eitim

Merkezinde uan eitim gryorum.
raklk ve Genlik Merkezinde yaklak bir yldr kalyorum. Burada kalmaya balamadan nce ie, evimden
gelip gidiyordum. Eve gidemediim zaman dkkanda kalyordum. Sanayide byle bir merkezin aldn duyunca
hemen bavurdum.
nk dkkanda kaldm zaman hep darda yemek
yiyordum sanayideki kftecilerden. Ya da yolda eve giderken yiyordum.
Banyo yapamyordum. ten knca eve kirli bir ekilde
gidiyordum. Dkkan, akamlar souk ve genellikle rutubetli olduu iin sknt oluyordu.
Ama burada, ok rahatm. Akam iimden geldikten
sonra gzel bir duumu alyorum. Yemeimi yiyorum. Televizyon izliyorum. Sanayi ASMEK merkezindeki kurslara
katlyorum. Mesleimle ilgili olduu iin auocat kursuna
katlyorum. Konumamda biraz sknt vard. Bu konuda
kendimi eksik hissettiim iin diksiyon kursuna katldm.
leride bu kurslarda aldm eitimlerin iimde faydasn
greceime inanyorum. ten ge ktm iin yabanc dil
kursuna katlamadm ama balayacam en yakn zamanda.
Kurslara katlmaktan dolay ok mutluyum. nk burada hem bilgi ediniyorum hem de evre ediniyorum. Bu

ALIMA ORTAMI

Yurtta kalan raklarn, beslenme gereksinmeleri, aevinden karlanmakta olup; yemekhane olarak ayrlan blm,
yemek d zamanlarda kantin olarak kullanlmaktadr.
Bugne dein 103 ran yararland bu almadan, u
anda 49 rak yararlanmaktadr.
Bu etkinliklerin en ok vlmesi gereken yanlarndan
biri, raklar, yalnzca karnn doyurup, scak yatak vermenin tesinde, yarnn insan yetitirme projesi olarak
grmesidir. Yarnn insan, bir makine gibi deil, sosyal ve
kltrel bir varlk olarak gelitirilmelidir.
Antalya, insann kendisini sosyal ve kltrel bir varlk
olarak gelitirmesi iin, bir ok kentten ok daha geni frsatlar sunmaktadr. Kentteki bir ok festival (Altn Portakal,
Film Festivali, Piyano, Gitar, Opera, Bale festivalleri vb)
yannda mzeler, Akvaryum insann ufkunu aan, dnya
nimetleri ile buluturan bir zellik tamaktadr.
Belediyenin sanayide en dikkat eken etkinliklerinden
biri de, sanayi retimi ile sanat buluturmasdr.
Kltr ve Sosyal ler Daire Bakanl ve Akdeniz Sanayi Sitesi Kooperatifi Bakanl ibirlii ile atk metallerin
heykel yapmnda kullanlmasn salamak, sanayi almerkez sayesinde ablalarm, aabeylerim ve hocalarm
oldu.
Hi grmediim yerleri grdm. Yapmadm eyleri
yaptm.
Tiyatroya gittim. Denize girdim. Gezilere katldm. Tiyatro dersleri yaptk hatta. ok memnun kalmtk bu
almadan ama iler nedeniyle ok katlamadmz iin
derslere devam edemedik. Lara Plajna gittik. Oralar ilk
defa grdm. Mzeye gittim. Tarihimizi rendiimiz iin
ok mutlu oldum. Benim iin farkl bir eydi bunlar.
Ayrca Eurodesk, Hayat Boyu renme Projesi ile ilgili
eitimlere katlyorum. ASMEK kurslarna katlanlarla bu
eitimleri alyorum ve onlarla da bir projeye katlmay dnyoruz. Projeye katlarak yurtdna gidebilirim belki.
En byk hayalimi gerekletirebilirim. Yurtdna gidip
iimle ilgili eitim grmeyi de ok isterim. Ve kendime i
kurabilirim. Burada kalmaya balamadan nce para biriktiremiyordum. Bu olduka nemli benim iin. Burada ise
yzde 80 biriktirebiliyorum diyebilirim. Saolsunlar burada
hibir cret demediimiz iin kolayca para biriktirebiliyorum. Bu nedenle ileride kendime kolayca i kurabilirim
diye dnyorum. nceden byle bir dncelerim yoktu.
Herhangi bir hedefim ve hayalim de yoktu. Burada kalmadan nce tamamen sfrdm. Burada beni ynlendirdikleri
iin kendimi daha rahat ve geleceimi grme aamasnda
rahat hissediyorum.
Artk hayallarim var.
Bu yzden Bykehir Belediyesine Bakanmza ok
teekkr ediyorum.
Bizden beklentileri var. Bizde elimizden geldiince bu
beklentileri karlamaya alacaz.

Kasm - Aralk 2012

ocuk
Haber

anlarn ve ustalar bu konuda zendirmek ve desteklemek amacyla ATIK MALZEME LE HEYKEL TASARIM
VE UYGULAMA ATOLYES kurulmutur. Atlye sonrasnda Bykehir Belediyesinin Trkiyede ilk olan projesiyle sanayi ustalarnn ellerinde sanat eserine dnen
atk metallerden oluan Atk Malzeme Heykelleri Akhava
Galerisi almtr. Toplam 11 kiinin katlmyla ilki gerekletirilen projeyle 11 eser tasarlanm; atk metaller sanata
dntrlerek yeniden kullanma kazandrlmtr. Sanayi alanlar sanatsal sorumluluk iinde evre ve srdrlebilirlie dikkat ekme ve kendilerini ifade etme frsat
bulmulardr. Proje sonucunda ortaya kan heykeller Akdeniz Sanayi Sitesi alannda yer alan parkta sergilenmekte. Heykelleri grmek isteyen ziyaretiler park gezmekte
ve bylece yeni bir turizm alan oluturulmu olmakta. Bu
parkta sergilenen heykeller eitli turizm iletmelerinin beenisine sunulduu iin, heykellerin ileride otellerde de
sergilenme olana bulaca dnlmekte. Halen sanayi
alanlar hurdalar deerlendirmekte ve park iin heykel
tasarm rnekleri sunmakta.
Atk metallerden sanat yaptlar retilmesi, srekli bir
projedir. lk evresi tamamlanm ve ikincisinin hazrlklar
yrtlmektedir. raklar iin bu gibi rnekler de retici ve
zendirici olmaktadr.
Size Antalyada rak olmak varm dedirtebildilerse,
baarl olmular demektir. Onlar kutluyoruz.
MUSTAFA DURANAY
Ya:18
Meslek: Tornac- Torna Tesviye

KENDM OK GVENDE HSSEDYORUM

4 yldr sanayide alyorum. Burada bir yldr kalyorum. Daha nce dkkanda yatp kalkyordum.
Sabah kahvaltsn, akam yemeklerimi kendim hazrlyordum. le yemeklerini ustalar veriyordu. Tatil
gnlerimde dkkanda oturuyordum. Evim Osmaniyede
olduu iin evime gidemiyorum. Ylda bir kez falan gidebiliyorum. Bilemedin iki kez. O da bayramlarda falan.
Duumu dkkann iinde ufak bir yerde alyordum.
Kyafetlerimi kendi elimde ykyordum. Akamlar herkes gidiyordu. Sanayide olduumdan dolay arkadam da yoktu. Daha dorusu evrem yoktu. Dkkanda
televizyon olmadnda akamlar yalnz oturuyordum.
Son zamanlara doru bir tane televizyon almtm.
Bu merkezin aldn duydum. Sa olsun buradaki
grevliler, dkkan dkkan gezip bize merkez hakknda
bilgi verdiler. Sonra buraya geldim. Hayatmda baya
bir eyler deiti.
Yemeim hazr, hatta buradaki yemekler annemin
yemekleri kadar var.
Kyafetlerim ykanp tleniyor. Etkinlikler dzenleniyor. Konsere, tiyatroya gidiyoruz.
6

ALIMA ORTAMI

Daha nce bu tr etkinliklere hi katlmamtm. 24

saat sanayide olduum iin. Pazar gnleri bile buradaydm dnn. O yzden tiyatroya, konsere ilk gittiimde ok yabanc gelmiti bana. Ama uan arkadalarmla birlikte tiyatroya, sinemaya gitmeyi istiyoruz.
Arkadalk ilikilerimiz ok iyi ve birbirimize balyz.
Ayrca iten geldikten sonra bilgisayar kursuna gidiyorum. Burada bilgisayar reniyorum. leride autocat
kursuna da gideceim. nk tornaclk meslei yava
yava yerini yeni teknolojilerle yaplmaya balanacak.
Bundan dolay bende autocat sertifikasn alp yeni teknolojiyi kullanabileceim ve mesleimde ilerleyebileceim.
Eskiden iimde hibir ey yapmak gelmiyordu.
uan buraya gelince deiti dncelerim. Kendimi
mutlu hissediyorum. Psikolojim deiti. nce kafamda
sadece bir ey vard imdi hedeflerim oldu.
Byle bir merkezde arkadalarmla beraber olmaktan ok mutluyum. nk ok yalnzdm ve akamlar sanayi bombotu. ok sszd. Hrszlk, yaralanma
olaylar oluyordu. Yani herey oluyordu. Bir keresinde
kaldm yerin zerinde hrszn gezdiini fark etmitim.
imdi kendimi ok gvende hissediyorum.
Kasm - Aralk 2012

 Sal
Gvenlii

EHTLER KAZASI KURBANI MI?

A.Grhan FEK*

ir cret karl emeini ortaya koyanlara

alan diyoruz. Ama yasalar bunlar arasnda ayrm gzetiyor. Kimine ii diyor,
kimine memur, kimine esnaf ya da ifti. Ama bu
alrken salklarnn bozulmasn ya da kazaya urayp yaralanmalarn deitirmiyor.
ster ii olsun, ister ifti olsun, uygun nlemler alndnda, meslek hastalklarna yakalanmalar ya da i kazalarna uramalarnn
nne geilebilmekte. O zaman lmler niye ?
alma Ortam dergisi yirmi yl akn bir
sredir, her saysnda basit basit nlemlerle,
meslek hastalklar ve i kazalaryla nasl ba
edilebileceini retiyor. Ama hala SGK istatistiklerine gre, lml i kazalarnn says
artyor. Bunlar yalnzca i yasasna gre (5510
s.Kanun 4-1/a kapsamndaki aktif sigortallar)
ii saylanlar kapsyor; ya dierleri.
alanlardan, ii saylmayanlar, i sal
gvenliinin isi ile tanmamlar. Ne ii saylmadan alanlarda ne de onlar altranlarda i gvenlii kltr olumamtr. Bu yokluk
u anlama gelir : in yaplmas srasnda, bir Resim, http://yurthaber.mynet.com adresinden alnmtr.
kazann ortaya kabilecei; eer nlem alnabilirse bunu nlenebilecei; bu nleme grevinin ve sorum- dn ortaya koymaktadr.
nternet zerinden yaptmz bir ankette, konuyla ilgiluluunun da altranlara ait olaca, bilinmemektedir. O
kadar ki, bylesi kazalar, doal afet sananlar ya da ka- lenenlere u soruyu sorduk : Sizce terr saldrlar srasnda ehit den uzman avularmz bir i kazas kurban
nlmaz sananlar bulunabilmektedir.
Zorunlu hizmet dnda, cret karl, askerlii bir i olarak kabul edilebilir mi?. Bu soruya yant veren 209 kiolarak yapanlar iin de durum farkl deildir. Trk Silahl iden %61i Evet demektedir (www.isguvenligi.net). DeKuvvetlerinde profesyonel olarak istihdam edilenlerin sa- mek ki,i sal gvenlii ile ilgilenenler, yllarca bir ok i
ys gitgide artmaktadr. Yine TSKda, yurt-ii terr olaylar kazas ve meslek hastal olgusuna tank olmu olanlar,
dolaysyla lmler ve srekli igremezlikler ok artm- askerlii bir i olarak yapanlarn uradklar saldrlar bir
i kazas olarak grmektedirler.
tr.
Askerlik hizmeti olarak
21 Austos 2012 tarihinde,
yrtlen almalarda, i
rnakn Uludere ilesinde assal gvenliinin salankerleri tayan (sivil) minibsn
masnn ilk adm olan Risk
devrilmesi sonucu 9 asker ve 1
Deerlendirmesi hi bir zakorucunun ehit olduu; 9 asman yaplmamtr. Karakol,
ker ile 10 yanda bir ocuun
kla, lojman vb yapmnda
yaraland kaza (ilk belirlemeacil k planlar yaplmalere gre, srcnn ar hz
m; yangn ve kurtarma
yapmas dolaysyla viraj alaekipleri
rgtlenmemitir.
mama) ve 17 askerimizin SiirtHer nedense, askerlerin,
Pervaride iinde bulunduklar
polislerin ve dier kamu ghelikopterin daa arpmas (ilk
venlik glerinin giydii ve
belirlemelere gre pilotaj hatas)
kulland kiisel koruyucunlem alnmamasnn bir sonular, Kiisel Koruyucu Donacudur.
nmlarn yerlerinde Kullanlzellikle, Afyonda mhimmas Hakknda Ynetmelikin
mat deposunda, el bombas
4.maddesine gre, kiisel kosaym srasnda meydana
ruyucu donanm saylmaz.
gelen ve 27 askerin lm ile Resim, http://haberimport.com/haber adresinden alnmtr.
TSK, profesyonel asker
sonulanan i kazas, yrtlen
almalara i gzyle yaklalmamasndan ve alnmas istihdamnn yannda, bunlarn salk gvenlik kurallarna
gereken nlemlerin bir i gvenlii uzman gzyle tasar- uygun eitilmeleri, altrlmalarn ngren ada iletmecilik kurallarn da kullanmaldr. atmann en youn
lanmamasndan kaynaklanmaktadr.
Polisler iindeki bomba imha ekiplerinin koruyucu do- olduu blgelerden merkeze doru i gvenlii uzman
nanmlarla(*) ie gitmelerine karn, TSKda mayn arama istihdam arttrlmaldr. Profesyonel olarak grev yapan
taramas yapan askerlerin koruyucu donanml olmama- asker ve gvenlik glerinin yaadklar meslek balantl
lar da, ie yaklamda, i gvenlii bak asnn olma- yaralanmalar i kazas saylmaldr. Bu personelin yetitirilmesinde, i sal ve gvenlii arlkl olarak ele alnmaldr.
* Prof.Dr., Fiek Enstits alan ocuklar Bilim ve Eylem Merkezi Vakf Genel
lkesi iin cann vermeyi gze alan insanlarmzn, caYnetmeni ve Ankara niversitesi Siyasal Bilgiler Fakltesi alma Ekonomisi ve
nn korumak bizim grevimiz.
Endstri likileri Blm - Hukuku ve Sosyal Gvenlik Anabilim Dal retim yesi
ALIMA ORTAMI

Kasm - Aralk 2012

Anmsa

nsanlar Nusret Fiekin evresinde

Toplanmaya Devam Ediyor
Her geen yl Nusret Fiek'in eksiliini daha ok
hissediyoruz. Onun brakt bayra dik tutamadmz
ortada. Salk ocaklarnn kapatlmas, salkta
dnm adyla hastalananlara mteri gzyle
baklmas yerleti.
Gzgre gre deyimi, ya da onun kardei barta
barta deyimi, halkn salnn elden gidii srecini
tanmlyor.

u yl, Prof. Dr. Nusret H. Fiekin 98.doum ve 22.lm

yl dnm. Eitimden sala, yargdan basna, ocuun insan haklarndan alanlarn haklarna bir ok
alanda Cumhuriyetin deerlerine kar youn bir saldr ile
kar karyayz. Ve bizler, yalnz ve gsz braklp, sindirilmek isteniyoruz. Korkutulup, mcadeleden uzaklatrlmak
isteniyoruz.
Toplumlar ynetmenin en kolay yolu yreklere korku
salmaktr. Onlar hi bir ey yapamayacaklarna, aresiz ve
yanlz bireyler olduklarna inandrmaktr. Karanln gittike
koyulat, insanlarn korkuyla terbiye edileceine inanan dncenin kol gezdii gnmzde, yreini korkunun karanlna kapam 5 yrekli konumac Syleyecek Szmz Var
dedi. Bu deerli yrekli konumaclar, 3 Kasm 2012 Cumartesi saat 16.00da ada Sanatlar Merkezinde (Kavakldere
Ankara) yrekli dinleyicileriyle bulutu.
Deerli Toplum Dostlar,
Hogeldiniz.
PROF.DR.NUSRET
H.FEKN
98.DOUM VE 22.LM YILDNM
ANISINA dzenlediimiz toplant sizlerin katlm ile daha da zenginleti.
Prof.Dr.Nusret Fiek, salklarn ba
retmeniydi. Halkn salk dzeyinin ykseltilmesi iin, hem salklarn, hem de
halkn eitilmesini zorunlu gryordu. Herkese salk hedefini iten benimsemiti.
Salk Bakanl mstearlnda, salkta
sosyalletirme ve nfus planlamas yasalarn; Hacettepe niversitesi retim yeliinde, Toplum Hekimlii ve Nfus Etdleri
Enstitlerini; Trk Tabipleri Birlii Bakanl dneminde de insan haklarn gelitirdi.
imdi hepsinin ayaklar altna alndn gryoruz. Onun iin
bugn, sylenecek ok sz var.
lk oturumda, kolaylatrc olarak Prof.Dr.aatay Gleri
ve konumac olarak da Adnan Menderes niversitesi Gs
Hastalklar Anabilim Dal retim yesi Do.Dr.Osman Elibek Salk Hizmetlerinde iddete Bakmak ve iddeti Grmek balyla izleyicileri ok etkileyen szler sylediler.
Onlarn ardndan panele geildi.
Deerli toplum dostlar,
Nusret Fiek, yaam boyunca, hep, bir ekibin paras olmaya zen gsterdi. Onun, rencilerinin hep and bir sz
vardr : Tek saz dnemi geti, amz orkestra adr.
Onun hep syleyecek sz olmutur. Onu, nsan Haklar
Derneinin ve Atatrk Dnce Derneinin kurucular arasnda; Nkleer Savaa Kar Bar ve evre in Salklar
Derneinin kuruluunda; Trk Tabipleri Birlii Merkez Konseyi ve Salk Meslek Birlikleri Danma Kurulu Bakanlnda
gryoruz.
lerici demokrat kiiliinin bir uzants olarak iyi bir retmendi. Bulunduu her ortamda, yaamyla dnceleriyle yol

ALIMA ORTAMI

ANMA ETKNLN DZENLEYENLER

Trk Tabipleri Birlii Merkez Konseyi
Hacettepe niversitesi Tp Fakltesi Halk Sal
Anabilim Dal
Fiek Enstits alan ocuklar Bilim ve Eylem
Merkezi Vakf
Sevda Cenap And Mzik Vakf
Nkleer Savaa Kar Bar ve evre in Salklar
Dernei
ankaya Belediyesi
gsterici ve ufuk ac olurdu.
Her yl olduu gibi bu ylda, Prof.Dr.Nusret Fieki, biraraya gelen rgtlerin ars ile anyoruz. Konumaclarn da,
rgtl almalarda yer alan bireyler olmasna dikkat edildi.
Bu kez syleyecek szm var diyen 5 yrekli insan konutular :
ada Gazeteciler Dernei Genel Bakan Yardmcs Gkhan Bulut
YARSAV ve YARGI SEN Kurucu Bakan, Yarg
mer Faruk Eminaaolu
SES- Salk ve Sosyal Hizmet Emekileri Sendikas
Genel Bakan Dr. etin Erdolu
Kalknma Atlyesi Szcs Ertan Karabyk
Yaamn ii snfnn sendikal mcadelesine adam olan yazar Yldrm Ko.
Kolaylatc olarak da Prof.Dr.Grhan Fiek grev yapt.
Etkileyici konumalaryla izleyicileri bir kez daha iinde bulunduumuz durumun ayrntlaryla buluturan konumaclar,
mcadeleleri ile ve gelecek ngrleriyle de izleyenlere umut verdiler.
Bunlarn ardndan sra dl trenine geldi.
Salkta Dnm denilen gerici saldrnn ardndan salk ocaklarnn ortadan kaldrlmas, Trk Tabipleri Birliinin verdii Prof.
Dr.Nusret Fiek Halk Sal dllerini de etkiledi. 20 yldr en iyi uygulama rneklerini gsteren salk ocaklarna dl verilirdi. Bunun
yerine, halk sal alannda en iyi aratrma
almalarna, iki ylda bir, TTB Nusret Fiek
Halk Sal Aratrma nceleme ve zendirme
dl verilmesi kararlatrld. Ama ne yazkki,
22 Eyll 2012 tarihinde toplanan seici kurul, bu
yl dle layk alma grmedi. ok zgnz.
Ya halk sal alannda hi de Nusret Fiekin
gvendii ve eittii insanlar biz deiliz; ya da onlara ulaamyoruz. alkan, halkn seven ve ilerici aratrmaclara bizim
ulaamadmza inanmak istiyoruz. Bunun iin, iki yl sonra,
Nusret Fiekin 100. Doumylna denk gelen 2014 ylnda
gerekletirecek yarmada byle bir tablo ortaya kmamas
iin elimizden geleni yapacaz.
Bu yl dller arasna ki dl daha eklendi. Fiek Enstits alan ocuklar Bilim ve Eylem Merkezi Vakf, bu yl ocuun nsan Haklar dln iki kurum arasnda paylatrd.
alan ocuklara gsterdii duyarllk dolaysyla, ocuun nsan Haklar dl Cumhuriyet Gazetesine verilmitir.
dln gerekesi yle :
Cumhuriyet Gazetesi yazarlarndan Ylmaz ipal ve
Ozan Yaymann duyarllk dolu yazlar,
1979-2008 yllar arasnda 5 yllk zaman dilimlerinde
5 gazete zerinde gerekletirdiimiz Basnda ocuk
Emei aratrmamzda en duyarl gazete olarak saptanmas.
Cumhuriyet Gazetesinin dln ankaya Belediye Ba-

Kasm - Aralk 2012

Anmsa

Resim, http://www.cankaya.bel.tr/oku.php?yazi_id=16271 adresinden alnmtr.

kan Sayn Blent Tank verdi; dl de Cumhuriyet Gazetesi

Ankara Temsilcisi Sayn Utku akrzen ald.
ankaya Belediye Bakan Blent Tank dl treninde
yapt konumada unlar syledi :
Prof.Dr.Nusret H.Fiek benim iin ok nemli bir insan.
Her zaman glmseyen ve insana enerji alayan bir insand.
Onu lmnden 22 yl sonra hala anyor olmamz mutluluk
verici bir olay.
Atatrkn en ok nem verdii alanlardan biri salk alanyd. lk yaptrd dzenlemelerin ierisinde, salk alanndaki dzenlemeler bata gelir. Bence bu dzenlemeler ierisinde en nemlisi, 1930 ylnda karlan Genel Sal Koruma
Yasasdr. Hemen onunla e zamanl karlan Belediyeler
Yasas onu izler. O dnemde karlan yasal dzenlemeler ve
salkla ilgili uygulamalar znde, saln temel bir insan hakk olduu ve devletin bunu halkna gtrme sorumluluunu tad vardr. Genel Sal Koruma Yasas, kentlerin saln
korumada fiziki planlama kavramn, lkemizde ilk kez ele alan
yasadr. Yerlemelerde, mezarlklarn ehir dna tanmas,
yerleimlerin korunmas asnda cadde-sokak dzenlemeleri, evlerin k almas, yoksul Anadolu kasabalarnda temiz su
salanmas, planlamadan yerel ynetimlerin sorumlu olduu
dncesi hep bu yasada yer alr. Bugn kentler, hala ayakta
durabiliyorsa, Atatrkn o tarihte, sala ve eitime verdii
nem dolaysyladr.
O kuan devam olarak Prof.Dr.Nusret Fiekin, halk
sal ile ilgili olarak Trkiyeye am olduu ufkun altn
izmek gerekir. ok byk bir retmen olarak sadece halk
sal alannda yetitirdii rencileri deil; rgtl mcadele
alannda atm olduu admlar, am olduu kaplar nemle
anmak isterim. Ondan ok yararlandm. En ok gurur duyduum konulardan biri, onunla e zamanl olarak iki saygn meslek rgtnn yneticiliini yapm olmamzdr.
Trk Tabipleri Birliinin Prof.Dr.Nusret Fiekin de iinde
olduu ok deerli bakanlar oldu. Hem rgt hem de yeleri
grdkleri bunca iddete ve baskya karn hala ayakta. Yalnzca yurt iinde deil, yurt dnda da; yalnzca salk alannda deil, insan haklarnn savunulmasnda da duyarllk gsterdiler. Trk Tabipleri Birlii ve salk alanlarnn rgtleri,
nder bakanlardan biri olan Nusret Fiekin at yolda hala
yryorlar. Bir dl hak ediyorlar. Ben iki yl sonra, Nusret

Fiekin 100.Doum yldnmndeki dl iin, imdiden, Trk

Tabipleri Birliini aday olarak gsteriyorum.
Kadn haklar alannda baarl almalar ile tandmz
Uan Sprge Kadn letiim ve Aratrma Dernei, ocuk
gelinler konusundaki almalaryla ok nemli toplumsal bir
sorunu gndeme tad. ocuk gelinler konusunda, Trkiye
apnda yaptklar aratrma ile bu sorunu su yzne kardlar ve bir mcadele platformu oluturdular. ocuk gelinler konusundaki bu almalar dolaysyla, ocuun nsan Haklar
dln kazanan Uan Sprge Dernei yelerinden drd
dllerini almak zere sahneye geldi dllerini Vakf Bakan ve kadn haklar konusunda birlikte mcadele ettikleri Oya
Fiekin elinden aldlar.
dl konumasnda yeler unlar sylediler :
Fiek Enstits alan ocuklar Vakf, Uan
Sprgenin nderliinde kurulan ocuk Gelinlere Hayr Ortak
Platformunun da yesi. ok yeni bir oluum bu. nmzde
ok uzun bir yol var. Ama biz Uan Sprge olarak, sizin de
bildiiniz gibi, uzun yllardr lke genelinde almalar yapyoruz. ok yol kattetik. Tm lkeyi il il gezdik. Filmler yaptk;
yaynlar kardk; toplantlar dzenledik. Binlerce kadn ve kz
ocuu ile biraraya geldik. Okul yneticileriyle grtk. Elimizden geldiince, Trkiye iinde ve dnda sorunlar dile getirmeye abaladk. Hep birlikte bu sorunu zelim diye ura
verdik. Bu abalarmzn takdir grmesi bizi ok mutlu etti.
Her iki kurum da baarlarndan tr, izleyicilerden byk
bir alk aldlar. Biz de onlar kutluyoruz.
dl trenin ardndan, sra Bar Dinletisine gelmiti.
Nusret Fieki anma etkinliklerinin bir paras olarak Bar
Dinletisinin sunulmas bir gelenek oldu. Bu, Nusret Fiekin
bar kiiliiyle de, ok sevdii ve umut balad genlerle
bulumamz salamas dolaysyla da son derece yerinde bir
etkinlik. Sevda Cenap And Vakfnn, bize verdii destee teekkr ediyoruz.
Bu blmde piyano ile Scarlatti, Chopin, C.Frank,
Rahmaninoftan sunulan eserlerin yannda film mzikleriyle,
Prof. Gherdal akrsoyun rencisi olan Sayn Gnay Hseynova kulamzdaki pas sildi.

Resim, http://www.cankaya.bel.tr/oku.php?yazi_id=16271 adresinden alnmtr.

Resim, http://www.cankaya.bel.tr/oku.php?yazi_id=16271 adresinden alnmtr.

ALIMA ORTAMI

Kasm - Aralk 2012

Anmsa
Toplum Hekimliine Gnl Verenler - 10

Kendi Kaleminden Bir nsan Dostu ve Mikrop Dman :

DO.DR. ABDLKADR YCEL

bdlkadir Ycel. Bir veteriner. Yaamn hayvanlara ve hayvanlardan geen hastalklara ve

bunlarn nlenmesine adam bir salk.
Yaam boyunca hep dikkat ekmi. yi niyetli
olanlar onun ileri gitmesi iin omuz vermi; kt niyetliler ayan kaydrmak, baarsz olmas iin uramlar.
Yaam onun iin sanki bir mehter yry olmu. Ama toplumu iin bir ok baarya imza atm;
yakn evresini saran halk iinde sevgi ve sayg duyulan kii olmu.
lk dikkati ekiini kendisi yle anlatyor (1) :
Ankarada Tarm Bakanlna bal Etlik Veteriner
Bakteriyoloji ve Seroloji Enstitsnde alyordum.
Bir gn efim, bir laboratuvara bir ef odasna girip
kyordu. Kendinde fkeli bir hal vard. Durup dururken patlad. Abdulkadir bey, saat 11.00e geliyor. Serum hayvanlarndan daha ne zaman kan alacaksn?
diye grledi. 11 hayvandan er silindir 33 litre kan
oktan alnmt. Alnd diye yantladm.
Ne dedin?
Kanlar alnd
efendim.
Hani?
Masamn zerindeki kanlar gsterdim.
Bu olaanst
bir ey dedi. Senden
ncekiler bu ii bir iki
gn iinde yaparlard
dedi. Hatta bir iki hayvanmz var, onlara
hi ilimezlerdi.
Kolumdan tuttuu
gibi Enstit mdrne
gtrd. Kapy vurup
ieri girdik. efim mdre dedi ki :
Byle bir asistan
bu messeseye bugne kadar gelmedi
dedi.
Olay anlatt. O da
Ankarann Solfasol
kyndendi. Hemerim alkandr dedi.
Enstitde, kk
bir odada yatp kalkt iin, gerek laboratuvar hayvanlarnn ufak tefek gereksinmelerini gidermekte;
gerekse henz krsal bir grntde olan Etlikteki
hayvan sahiplerine yardmc olmaya balamtm.

* Bu yaz iin Do.Dr. Abdlkadir Ycelin yazd yaam yksnden yararlanlmtr.

** Bu yaznn ortaya kmasndaki katklarndan tr, Vet.Dr. Naci YAMANa teekkr
ederiz.

10 ALIMA ORTAMI

Do.Dr. Abdulkadir Ycel (Vet.Hekimler Dernei Dergisi, S.: 1 Yl: 2006)

Ceylanpnar - 1954

Hayvan sahipleri bu yardm iini mdr beye ve

ve anlatnca, bu da mdr mutlu eden olaylardan
biri olmu. Kendimi gelitirmek iin kurduum hayallerden biri Fransaya Pasteur Enstitsne gitmekti.
Bunun iin, Ankaradaki bir Alman hocadan Franszca dersleri almaya balamtm bile.
Abdlkadir Ycelin nne iyi ve kt niyetliler
kmay srdrm. Bunlar ayrt etmek, ayrca taKasm - Aralk 2012

Anmsa
klan elmelerle mcadele etmek kolay
deildir. Ama bu, insanlara gvenmemeyi
de unutturmamalyd.
Hele bir rencinin,
kendi bak asyla
yetinmesi, her zaman
iyi sonular vermezdi.
retmenlere de gvenmek gerekirdi.
Sonunda,
devletin salad olanakla, 1950 ylnda
Fransann yolunu tuttum. Ve iki yl Pasteur
Enstitsnde
mikrobiyoloji ve seroloji
kurslarna devam ettim; byk bir hevesle
mikrobiyolojinin tm
dallarnda almaya,
olabilen her eyi renmeye altm. Elaz 1961 - (Prof.Dr. R.Derchierin, Prof.Dr. Gidoux ile birlikte)
retilenler iinde en ok
ilgimi arbon, ruam ve bruselloz hastalklar ekiyorAma Elaz onun yaamnda, yine alkanl
du. Ama doktora yapmak istedii Prof. Verge, bana sayesinde, bir ok ii birarada yapabildii, kendisini
Riketsia zerine bir doktora tezi yapmam nerince evresine kantlayabildii ve stelik de para kazakabul etmedim; stelik de okula yatracam har nabildii bir dnem olmu. nce iyi franszca bildii
paras yksek gelmiti. Kendisi yle diyor : Meer iin, lisede franszca derslerine girmeye balam.
adam babalk yapyormu ... Onun koruyucu me- Ardndan Asker hastahanesi, Devlet hastahanesi,
lekliinin derecesini anlayamadm. Trkiyede fesat Akl hastahanesi, SSK hastahanesinde ek grevle
insanlar karsnda doktoramn mmkn olamayaca- laboratuvar almalarn yrtm. Kendisi de zel
n bilemedim.
bir bakteriyoloji tahlil laboratuvar am. evre halOnun alkanlndan etkilenenlerden biri de kn hayvanlarnn bakm ve sal ile yakndan ilgiProf.Pervottu. Abdlkadir Ycel, ondan, izolman lenmi. Tan alannda nemli baarlara imza atm
ve identifikasyon tekniklerini renmi. Prof.Pervot, (Kutu No.1).
ona, yine Pasteur Enstitsnde serum ve anatoksin
Kt niyetli kiiler durmadan Abdlkadir Ycelin
retimini renmesini nermi. Sonra seni FAOya kuyusunu kazmay srdrmler. Elazdan
uzman olarak gnderebiliriz
demi. Ama bu giriim de,
Trkiyedeki tarm bakanl
yetkililerinin onun burs sresini uzatmaya yanamamalar dolaysyla gerekleememi.
Trkiyeye dnnde,
kt niyetlilerin ona kar giriimleri de oalmaya balam. ok iyi bildii tan
koyma konusunda altrmak yerine, tetanoz laboratuvarna vermiler. Orada
baarl olunca, henz ihtisasn tamamlamadan, terfi
ettirerek ve laboratuvar ile
birlikte Elaza srmler.
O kadar apar topar gndermiler ki, laboratuvar hayvanlar ancak iki yl sonra
Elaza ulaabilmi (Bakteriyoloji ihtisasn ancak 26
Aralk 1961de alabilmi).
Gaziantep - Malatya aras - 1954
ALIMA ORTAMI

Kasm - Aralk 2012

11

Anmsa
Diyarbakra tayin etmeye ve onun
huzursuz etmeye almlar. Sonunda Tarm Bakanlndan ayrlarak Salk ve Sosyal Yardm Bakanl Refik Saydam Merkez Hfzsshha Okuluna gemi. Eletirel
yaklam ve saptamalarnn doru
kmas, yine dikkatleri ekmesine neden olmu. Bu kez Numune
Hastahanesinin yanndaki 3 No.lu
Verem Sava Dispanserine iki yllna geici grevle gnderilmi.
Bu noktada hala doktorasn alamamtr. karlan engelleri bir trl
aamamtr. Ama Ankara niversitesi Tp Fakltesi, onun ihtisas yapm olmasn temel alarak doentlik
snavna girmesine ve sonunda da
doent olmasna olanak salamtr
(23 Kasm 1971, Mikrobiyoloji).
Abdlkadir Ycel almalarn
soluksuz srdrmtr. Gzlemleri
ve aratrmac heyecan onun mesleki yaantsna
yn vermitir. 1983te milletvekili aday olmak zere kamu grevinden emekliliini istemi ve partisi
seimlere sokulmaynca da, Nide-Aksarayda La-

Idr - Mart 1953

boratuvar ap, almalarn burada srdrmtr.

1998de geirdii trafik kazas sonucu sakat kalan
Do.Dr.Abdlkadir Ycel, Ankarada yaam mcadelesi vermektedir.

TANI ALANINDAK BAARILARI

1954te Ceylanpnar Devlet retme iftliinde grlen bir salgnda ilk kez koyunlarda Salmonella readinge
izole etti.
1960da filaryozis -fil hastal- tansn koydu (Pasteur Enstitsnden profesrler Prof.Dr. Derchierin ve Prof.Dr.
Gidoux ile incelemeye srdrerek bir uluslararas yayn haline getirmiler).
1960 ylnda at vebas hastal Irak snrndan Trkiyeye girdi. Silopide tans konulmu, Dicle ve Frat boylarn
kasup kavurarak Elaza ulam. Derken Hastalk Dou Anadoluya yaylm. Ycel nce hastaln sineklerle
bulamas dolaysyla, sinek ilacyla atlar korumaya alm. Grdklerimle bildiklerimle bir a hazrladm.
ok baarl oldu. Karstan skenderuna izilen hattn dousunda kalan tm blgeyi geni bir ekiple canla bala
alarak aladk. Edirneden Muladan hatta anakkaleden Konyadan gelip ay alan veterinerler oldu.
Bylece salgnn nne geildi.
1962de Mara ili Karbasan kynde sr ve keilerde lmlere yol aan Listerozis hastalnn tansn koydu.
Bakteriyofajlarn tedavide kullanm zerindeki almalarm, 70-80 hasta zerinde denenerek baarl sonular
verdi. Salk Dergisinde yaynland. Bu sonular bir de Fransada Tp Akademisinin Dergisinde yaynlatmak
istedim. Ama Prof.Nicolen art niyetli engeline takld. Pasteur Enstitsnden tandm nl bilim kadn Madam Guellinin abalar da sonu vermedi. Sonunda Madam Guellin araclyla yazm Sovyetler Birlii Bilim
Akademisinin dergisinde yaynland.
Bdello-Vibrio -mikrop yiyen mikrop- konusunda bir yazm mirobiyoloji dergisinde 1975 ylnda yaynlanyor. Ayrdm bir Su, Fransa su artmnda deneniyor. Ad olarak da Ankara-Prof.Ycel yazmlar. Bu Su, dnyada
varolan sularn en glsym.
Antalya zerine iki TUBTAK aratrmas yaptm. Birincisi, deniz ky sularnda bulunan ve bakterisid gc yksek olan mikrovibriolarn izolasyonudur. Bunu 1978 Antalyada Uluslararas Mikrobiyoloji Kongresinde sunduk
ve Madam Guellin ile birlikte Fransada Roscoff Deniz Aratrma Enstitsnde yaynladk. kinci TUBTAK
almam, Antalyann zemininin maaralardan olutuunu ortaya kard. Bylece kanalizasyon atklarnn bu
maaralar yoluyla denize ulamas engellendi (nce belediye tarafndan iki septik ukur, bir rgar, bir doldurma kuyusu yapld ve bu yaygnlatrld. Ardndan 1998de kanalizasyon sistemi kuruldu). Bu almam da
1978de Antalyadaki uluslararas kongrede sundu.
Bu aratrmalar benim deniz mikrobiyolojisi alannda yetkinlememe neden oldu. Antalya Belediyesi, Salk
Sosyal Yardm Bakanl ve TUBTAK ile birlikte bir Deniz Aratrma Laboratuvar kurmak zere grevlendirildim.
Ama hem 12 Eyll askeri darbesiyle Belediye Bakannn grevden uzaklatrlmas ve hem de TUBTAKtaki
proje sorumlusunun lm ile iler yavalad ve kmaza girdi.
Daha sonra Tuz Glnn, evrede kullanlan tarm ilalarndan dolay civa ile kirlenmesi ve giderek bir septik
ukura dnmesi zerine alt. TUBTAK ile anlaamaynca Salk Bakanl Refik Saydam Merkez Hfzsshha
Okulu ile altm. Verdiimiz zararldr raporlar gzard edilmekte.

12 ALIMA ORTAMI

Kasm - Aralk 2012

 Sal
Genlii

Hendek ve Kaz Operasyonlar

Mezar Olmayabilir
Mustafa TAYREK*
(mustafatasyurek@fisek.org.tr)
1. Sunuk kalmann (Maruziyetin) aklanmas
iler nceden nlem alnmadan kaz yaparlar veya
hendekte alrlar ya da buralara girerler ise gk gibi
nedenler sonucu lm riski ile karlaslmas olasdr.
Oysa, hendek almalar ve kazlardan kaynaklanabilecek tehlikeler ok iyi bilinmektedir ve bunlar nlemek de
ok kolaydr.
Bir hendekte arza olduunda genellikle kolay anlayabileceimiz gvenilir bir uyar yoktur. Duvarlar (hendek yanlar) aniden kebilir ve iiler sahay abuka boaltmak
iin zaman bile bulamazlar. ok az miktarda grlen atk
toprak (moloz yn) tehlikesiz gibi grnebilir. Bir metrekp toprak yaklak 1,5-2 ton eder, ki bu da iilerin ezilmesine veya boularak lmesine neden olabilir. Hatta kk
bir sert toprak paras bile ciddi kazalara neden olabilir.
rnein ABDde 2000- 2009 arasnda, 350 kii hendek
ve kazlardaki gkler sonucu (Ortalama her yl 35 kii)
hayatn kaybetmitir [BLS 2010] (1).
SGK i kazalarve meslek hastalklar istatistiklerinde
(2010 ylnda, 5510 s.Kanun 4-1/a kapsamndaki aktif)
sigortallarn geirdikleri i kazalarnn kaza sebeplerine
gre dalmnda; kayan ve ken (toprak, kaya, ta, kar)
etkenin neden olduu i kazas saysnn 2102 (toplam 62
903 kazadan %3,4) olduu grlmektedir(2).
Olaylarn ou kaz (harfiyat) almalar ya da su,
kanalizasyon, boru hatt, iletiim ve yer alt elektrik
(g) hatt inaatnda meydana gelmektedir.

Bir metrekp toprak 1.5-2 tondan daha fazla bir arla sahiptir. Bu arlk bir insan ldkmek iin yeterli olandan daha fazladr.En fazla karlalan lm olaylar 2,5
metreden daha az derinlii olan ukurlarda olmaktadr.
Kazlarda tehlikeyi oluturan etmenler (4)
(alma sahasnda alnacak gvenlik nlemlerinin eidi, miktar, sresi, yaplacak testler, gzlemler, danmanklar ve maliyetini belirlemede yardmc olacak koullara
rnekler)
Trafik
Yaknlk ve yakndaki yaplarn fiziksel koullar
Su (yzey ve yeralt suyu, youn ya)
Yeralt ve yer stndeki tesisat (elektrik, su, doal gaz,
telefon, kanalizasyon vb.)
Toprak. Zeminin kurumas , kum ve dier gevek zemin
malzemesi, gevek veya atlak kayann neden olaca
gkler
Dier potansiyel tehlikeler; dme(ler), yklerin dmesi, tehlikeli atmosfer(ler), hareketli (mobil) ekipmanlarn
oluturduu kazalar (olaylar )
Hava durumu, vb.

2. Kaz Alannda Yaanan Tehlikelerin

[Yazl ve grsel basn aracl ile renilen]
Ac rnekleri

Ac Durum 1 Ankarada ASK iileri gk altnda kald (5)

ABDnin Sal ve Gvenlii Kurumu (OSHA)nn

1997 2001 verilerinin aratrlmasndan kan sonucu
gre hendeklerdeki lmlerin %64 304,8 cm (10 feet)
den daha az derinliklerde meydana gelmitir [Arboleda
ve Abraham 2004]. Hendek kazlarnda lml kazalarn
nde gelen nedeni yeterli gvenlik nlemlerinin alnmamasndan kaynakland belirlenmitir(3).

Resim 1- Ankara
Yenimahallede gk

ekil 1 Toprak kmesinin

ekli

ekil 2 Topran
oluturduu kuvvet

* Kim. Mh., Sal+letme Ynetimi Bilim Uzman

alma Bakanl Eski Gvenlii Mfettii (1978-1985)

Gvenlii Uzman (A Snf Sertifikal)
Fiek Enstits alan ocuklar Bilim ve Eylem Merkezi Vakf Denetim
Kurulu yesi

ALIMA ORTAMI

(5)

Resim 2- tfaiyenin
kurtama aslmalar

(5)

24.06. 2011 tarihinde; Kanalizasyon ve doalgaz almas yapan Ankara Su ve Kanalizasyon daresinin (ASK)
2 iisi gk altnda kald. Yaklak 10 metrelik bir derinlikte alma yapan 2 iinin zerine toprak kayd. Polis
ekipleri gn meydana geldii alann etrafnda gvenlik eridi ekerek nlem alrken, itfaiye ekipleri de i makinalaryla gk altndaki iiler D.S. ve R.A.y (yaklak
bir saatlik bir almann ardndan) gk altndan kartt.
Ayak ve vuctlarnn eitli yerlerinde ezilme meydana gelen iilerin hayati tehlikesinin bulunmad belirtildi.
Ac Durum 2 - Ankarada kanalizasyon almas
srasnda meydana gelen gkte bir ii hayatn kaybetti (6)
10.09.2011 tarihinde; Kanalizasyon ileri yapan H.K.,
bir kepe operatryle birlikte) Ankarann Yenimahalle ilKasm - Aralk 2012

13

 Sal
Gvenlii
esinde arld bir evin kanalizasyonunu amak istedi.
Operatr kepeyle kanal atktan sonra H.Kte alma
yapmak iin alan ukura indi. H.K. alan kanaln kmesi sonucu toprak altnda kald. tfaiye ekiplerinin cesedi
karma almalar srasnda ukurdu bulunan su borusu patlad. Yaklak 3 saat sren almann ardndan
H.Kin cesedi skt yerden karld.

Resim 3 Kanalizasyon almasnda gk

02.07.2012 tarihinde; Edirnenin Kean ilesinde

C.D.(41 yanda), kanalizasyon borusu demek iin girdii 4 metre derinliindeki ukurda kayma nedeniyle toprak altnda kald. Bunun zerine antiyede alan iiler
C.Demireli kendi abalar ile kurtaramaynca, i makinesinden yararlanmak istedi.
Kepe operatr 42 yanda M.. i makinasyla topra kazmak istedii srada C.D.nin ba kepeye skarak
koptu(11).

Ac Durum 5- Gk Altnda Kalan Belediye Bakan Kurtarld (12,13,14)

(6)

Ac Durum 3 - Mecliste i sal ve gvenlii yasas grlrken darda gk oldu! (7,8,9)

Resim 7 Belediye bakannn
kurtarlmas (12)

Resim 4- Gece yaplan

almalar (7)

Resim 5 Bir iinin ld yer (8)

14.06.2012 tarihinde; Sal ve Gvenlii Kanunu

Tasarsnn, TBMM Genel Kurulundaki grmeleri srasnda gece saat 23.30de, Dikmen Caddesi Merasim
Sokakta TBMMnin atk su gideri almas srasnda meydana gelen gkte bir ii hayatn kaybetti (9)

Ac Durum 4- Kepeyle Toprak Altndaki iiyi Kurtarmak sterken Kafas Koptu (10)
Resim 8- Toprak yarlmasna rnek

(14)

25.08. 2012 tarihinde; yeni alan ime suyu kanalnda

inceleme yaparken Krkkalenin Yahihan ilesine bal Irmak beldesi Belediye Bakan B.A.nn (3 iiyle birlikte)
toprak zer(ler)ine kaymtr. Kendini yan tarafa doru atan
B.A, sa ayan kurtaramamtr. Diz kapandan aas
toprak altnda kalmtr. iler kendi imkanlaryla kurtulurken, B.A. 5 metrelik ukurdan l Afet Acil Kurtarma ekiplerince kartlmtr. Hastanede yaplan incelemede sa
ayak bileinin zerinde iki yerde krk tespit edilmitir(13).
Ac Durum 6- Hastane bahesinde gk: 2 ii
ld (15)

Resim 6- Kurtarma
almasnda kepe

14 ALIMA ORTAMI

13. 10. 2012 tarihinde; Sivas Cumhuriyet niversitesi

(C) Tp Fakltesi Hastanesinin morg tarafnda su drenaj
borular demesi iin balatlan almada gk altnda
kalan 2 iinin cesedine ulald. ilerin mesai bitimi saatinde ilerini tamamlayarak ukurdan kmak istedikleri
Kasm - Aralk 2012

 Sal
Gvenlii

Resim 9- Hastane bahesinde iki iinin ld hendek

(16)

srada meydana gelen gkte 40 yandaki H.. ile 44

yandaki C.Y., toprak altnda kald. Arkadalar hemen 5
metrelik ukura inerek kreklerle arkadalarn kurtarmaya
alt, ancak baarl olamad. Olayn ardndan l Afet ve
Acil Durum Mdrl, tfaiye, salk ve polis ekipleri alarma geirildi.
Ekiplerin alma yrtt srada 10 metre uzunluk
ve 5 metre derinliindeki ukurda aralklarla ikinci kez yeni
kmeler meydana geldi. kmenin kurtarma ekiplerinin
alt ksmn dier tarafnda meydana gelmesi can kayplar yaanmasn engelledi
Ekipler ilk cesedin karlmasnn ardndan daha derinde olan ikinci cesedi karabilmek iin i makinelerinden
yardm ald.
3. Bu Kazalar Nasl nlenirdi ?
lkemizde son iki yl iinde yaanan ve sadece baz
rnekleri verilen ac olaylardan da anlalaca gibi; kaz
ve hendek ama almalar en tehlikeli inaat ileri arasndadr.
Bunlar ;
a. (uygun) Zemin eimi verilerek, b. (Merdiven basama gibi) kademeli bir eim verilerek c. Payandalar veya
hidrolik krikolarla hendeklerin duvarlar desteklenerek, d. Hendek koruyucular kullanarak (hendek kutular kullanmak) ok kolay nlenebilirdi (17).
iler, yneticiler, [acil durumlara mdahale ekipleri],
stajer veya ziyaretiler yetkili (yetkin) kiiler tarafndan tasarlanm ve uygulanm yeterli gvenlik nlemi almadan
asla hendek veya kaz alanlarna girmemelidir.
Toprak, topran su ierii, evre koullar, nceden
doldurulmu yerlere yaknlk, ar ekipman veya el aletlerinin arl, motorlu aralarn makinalarnn oluturduu
titreim (vibrasyon) gibi faktrler topran dengesini (salamln) ve iilerin kar karya kald tehlikeleri nemli
lde etkileyecei bilinmelidir.
Ayrca ekzost dumanlar kaz alannda alanlar iin
tehlikeli olabilir. Jeneratr ve kompresr gibi petrol veya
dizelle alan makinelerden kan duman uzaklatrlamyorsa ya da alan havalandrlamyorsa, kaz alannn iine
veya yaknna yerletirilmemelidir (18,19).
ALIMA ORTAMI

a) verenin Yapmas Gerekenler :

Kaz ileri, hendek ve kanal almalarnda;
Hendek ve kaz almalar (olas ise) en az ii ile
yaplmal, iiler kaz alannda mmkn olan en az sre
kalmaldr.
Gvenlik tedbirlerinin yerinde olduundan emin olmak iin yetkili (yetkin) bir kii(ler) eitilmeli ve grevlendirmelidir.
Kaz ve hendek ilerine balamadan nce;
Uzman personel kaz yaplacak topran dayanklln belirlemelidir. Toprak koullar bir ka gn iinde
nemli lde deiebilir. Bu nedenle her gn kontroller
yaplmaldr.
Genellikle kaz ileri, yukardan aaya doru ve
topran dayankll ile orantl bir ev verilmek suretiyle
yaplmaldr (20).
Sert kaya, sert ist, betonlam akl, sert kalker,
killi ist kaya, gre ve konglomera gibi kendini tutabilen
zeminlerde yetkililerin gerekli grd hallerde ve evsiz yaplmak zorunluluu bulunan 150 santimetreden
daha derin kazlarda (17), yan yzler uygun ekilde desteklenmek veya iksa edilmek suretiyle tahkim edilmeli ve
iksa iin kullanlacak kalas balar, kaz st kenarndan 20
santimetre yukar kartlmaldr. ksann yeterlilii i sresince (yetkili personel tarafndan) kontrol edilmeli sonular kaydedilmelidir (20). i ukur ierisine girmeden nce
yetkili kii 1.22 metre (4 feet) ve daha derin olan kazlarda
oksijen yeterliliini, tehlikeli atmosfer oluturabilecek yerleri ve tehlikeli maddeleri test etmelidir. Eer bir tehlikeyle
karlalalrsa, iiye uygun havalandrma veya uygun
solunum korumas salanmaldr. Bunlara ek olarak , atmosferik kirlilikleri azaltp uygun konuma getirmek iin btn kontroller test edilmelidir (4).

Resim 10 Su borusu
montajnda aluminyum hidrolik
payandalalrn kullanlmas (17)

Resim 11 Kanalizasyon
almalarnda payanda
kullanma rnei (21)

Malzeme veya cisim dmesi veya su baskn tehlikesine ve insanlarn dmesine kar uygun nlemler alnmaldr, Salk iin tehlikeli veya zararl olmayan zellikte
solunabilir hava salamak iin btn alma yerlerinde
yeterli havalandrma yaplmaldr (22) .
Kaz ilerinde ya srasnda ii altrlmaz. (Yan durmasndan ve gvenlik tedbirlerinin alnmasndan
sonra ii altrlabilir.) Arazi durumuna gre, olas su
basknlarna kar gereken tedbirler alnmaldr (20).
Yangn, su baskn veya gk gibi durumlarda iilerin gvenli bir yere ulamalar salananmaldr (22).
Kaz ilerinin yaplaca yerlerde (ie balamadan
nce); elektrik kablolar, gaz borular, su yollar, kanalizasyon ve benzeri tesisatn bulunup bulunmad nceden
aratrlmal ve duruma gre gereken tedbirler alnmaldr.
Kasm - Aralk 2012

15

 Sal
Gvenlii
Kaz srasnda, zehirli ve boucu gaz bulunduu anlald hallerde, iiler, derhal oradan uzaklatrlmal; gaz
k nlenmeli ve biriken gaz boaltlmadka kaz ileri
balatlmamaldr (20). Kaz alanna giri ve k iin gvenli yollar salanmaldr (22) .
150 santimetreden daha derin olan kaz ilerinde,
iilerin inip kmalar iin yeteri kadar el merdivenleri bulundurulmaldr. ksa tertibatn ve desteklerini, inip kma
iin kullanmak yasaklanmaldr (20) .
Kaz iine balamadan nce i ekipmanlarnn alma sahas, kan topran biriktirilebilecei alann aratrmas ve planlamas yaplmaldr. makinalarnn operatrleri salkl, eitimli ve belgeli olmaldr.

alacaklarna dair talimatlar verilmelidir (18). Eer kaz

ierisinde salksz atmosferik durumlar var, yada belirirse oksijen maskesi, parat tipi emniyet kemeri ve yaam
halat, sedye gibi acil yardm ekipman bulundurulmal ve
bunlarn kullanma hazr olduundan emin olmalsnz.
Kaz alanlarna insan ve ara dmesi

ekil 5 Hendek gvenlik nlemi

YANLI YNTEM
ekil 3 Kaz da makinas yanl kullanm (23)

DORU YNTEM
ekil 4- Kaz da i makinasnn doru kullanm (23)

Kazdan kan toprak, kaymasna engel olmak zere, toprak cinsinin gerektirdii uzakla atlmaldr. Bunun
uygun olmamas halinde kazda gerekli iksa yaplmaldr
(20) .
Toprak ve malzeme ynlar ve hareketli aralar
kaz yerinden uzak tutulmal ve gerekiyorsa uygun bariyerler yaplmaldr (20, 22).
alanlara; baret, elbisesi, eldiven, i gvenlii
gzl, lastik izme, i gvenlii ayakkabs ve yamurluk gibi KKD verilmeli ve kullandrlmaldr.
6 m (20 feet)den daha derin hendek ve kaz almalar ok karmak olabilir. Bu durumda, ya bu derinlikler
iin uzman firmalarca retilmi koruyucu sistemler kullanlmal da da bu konuda profesyonel mhendislerden destek
alnmaldr.
18 yan doldurmam hi bir ii hendek ve kanal
iinde altrlmamaldr.
Kaz alanlarnda alan kiilere kaz ve hendek
almalarnda karlaabilecekleri tehlikeler ve bunlara
kar alnabilecek gvenlik nlemleri konusunda (onlarn
anlayabilecei dzey ve dilde) eitim (17) ve nasl gvenli
16 ALIMA ORTAMI

ekil 6 Hendek korkuluu

Kaz alanna insanlarn dmesini nlemek iin tedbirler alnmaldr. Eer hendek 2 m ya da daha derin ise, parmaklk ve eteklik gibi dayankl bariyerler temin edilmelidir.
Mmkn olduu hallerde aralar kaz alanlarndan uzak
tutulmaldr. Gerekli olan yerlerde parlak boyanm kiriler,
bantlar ya da bariyerler kullanlmaldr. Aralarn kaz alanlarnn iine malzeme boaltmas gerektii hallerde, aracn
kaz ierisine girmesini nlemek iin durdurma bloklar kullanlmaldr. Kaz alanlarnn kenarlarnda fazladan destee ihtiya olabilecei gz nnde bulundurulmaldr.
Yayalarn ve aralarn iine dmesini nlemek iin
tm kaz alanlarn kamuya ak alanlardan ayrlmaldr.
saatleri dnda blgede ocuklarn bulunmas ve herhangi bir ekilde yaralanmalar ihtimaline kar gerekli tedbirler alnmaldr (18,19).
b) ilerin Bilmesi Gerekenler:
Herhangi bir topran kendi arln tayabileceini beklemeyin.
sahasnda tehlike oluturabilecek btn yzey
engelleri minimize edin veya kaldrn. (Ksa srecek bir
i iin bile olsa) Gvenlik nlemi alnmam hendeklere
kaz alanna girmeyin.
Hendee girmeden nce koruyucu sistemi gzden
geirin.
Kasm - Aralk 2012

 Sal
Gvenlii

> Sayfa 23n yant

K DAKKA DN

ALIMA ORTAMI

Ne yaplmal ?
1. Ykleyen; Konteryneri getiren ara srcsnn
anilinin karayolu nakliyat iin kaza talimatnamesini
okuduundan / bildiinden emin olunmaldr. Ykleyen
src; tanan tehlikeli madde, maddenin Birlemi
Milletler (UN) numaras, tamada kullanlan resmi ad
ve eer mmknse paketleme grubu ile ilgili olarak bilgilendirmelidir..(*)
2. Elleleme iinde grevli tm alanlara (balanty yapan/sken, bidonlar dolduran, tayan vb.)
anilinin geerli malzeme gvenlik bilgi formu hakknda
bilgi verilmelidir.
3. Elleleme yaplan sahaya grevi olmayanlarn
girmemesi iin nlem alnmal, gzetim salanmaldr.
4. Konteyner,n zerine kmadan nce yan tarafta
bulunan korkuluk kaldrlmaldr. Ayakkabnn alt temiz
ve kaymaz olmaldr.
5. alanlar, buharn solumamal, gzlerine girmesine, cildine veya giysilerine bulamasna izin vermemelidir. [Bu balamda kimyasallara direnli, alann vcut llerine uygun i tulumu (koruyucu giysi),
kimyasallara direnli eldiven, yz siperi veya kimyasallar iin koruyucu gzlk, buharlamas durumunda
solunum yollar koruyucusu kullanlmaldr].
6. Is ve alevden uzak tutulmaldr.Statik elektrikten
korunmaldr.
7. Ellelemelerden sonra ok iyi bir ekilde eller
ykanmal, bulaan yer, eldivenler ykanmaldr.
8. Temas etmesi / bulamas durumunda, derhal
gzler veya cilt en az 15 dakika akan bol su ile ykanmal, bir yandan da bulaan giysileri ve ayakkablar kartlmaldr. Giysiler tekrar kullanlmadan nce ykanmaldr.
9. Eer yutulmusa, derhal salk grevlilerinin
(tbbi personelin) tanmlad ekilde kusturulmaldr.
[Bilinci yerinde olmayan kiilere asla azdan bir ey
verilmez. EER SOLUNMUSA, kazal temiz havaya
kartlmal. Eer soluk alamyorsa, suni solunum uygulanmal. CANLANDIRMAK N AIZDAN AIZA
SUN SOLUNUM UYGULAMA. Eer solunumda glk ekiliyorsa, oksijen verilmelidir. Kazal alan lk
tutulmal ve istirahat ettirilmelidir. Btn durumlarda
derhal bir hekime bavurulmaldr.]
10. Bidonlar fiziksel hasarlardan korunmal. Serin,
kuru, iyi havalandrlan yerlerde, yangn tehlikesinden
uzak bir yerde depolanmal. Darda veya ayr / mstakil bir yerde depolanmas tercih edilmelidir. Uyumad
maddelerden ayr tutulmaldr.
11. Statik kvlcmlardan kanmak iin transferi /
tanmas srasnda kaplar (bidonlar) topraklanmal
ve ksa devre yaplmaldr. Depolama sahasnda asla
sigara iilmez, iirtilmez. Herhangi bir ey yenmez
iilmez.
12. Vanalar, balant kelepeleri , kapaklar alrken
veya kapatlrken kvlcm kartmayan el aletleri ve tehizat kullanlmaldr. Dondan korunmaldr.

Kaynaka
1 - http://www.cdc.gov/niosh/docs/wp-solutions/2011-208/pdfs/2011-208.pdf
2 -http://www.sgk.gov.tr/wps/portal/tr/kurumsal/istatistikler/sgk_istatistik_yilliklari
3 - http://www.cdc.gov/niosh/docs/wp-solutions/2011-208/pdfs/2011-208.pdf
4 - http://www.osha.gov/Publications/OSHA2226/2226.html
5-http://www.dha.com.tr/ankarada-gocuk_177722.html
6-http://www.trt.gov.tr/haber/HaberDetay.aspx?HaberKodu=080499b27981-4c18-a9ea-d978952b05e2
7-http://fotogaleri.haberler.com/tbmm-onunde-gocuk/resim-3/
8- http://fotogaleri.haberler.com/tbmm-onunde-gocuk/ (eriim 16.06.2012)
9-http://www.olay.com.tr/haber/guncel/is-guvenligi-gorusulurken-iskazasindan-oldu-109381.html
10-http://www.gazeteport.com.tr/haber/102736/yanlislikla-basini-kopardilar
11- http://www.hurriyet.com.tr/gundem/20897051.asp
12- http://www.ensonhaber.com/belediye-baskani-gocuk-altinda-kaldi-201208-25.html
13- http://www.cnnturk.com/2012/turkiye/08/26/gocuk.altinda.kalan.baskan.
olumden.dondu /674298.0/ index.html
14-http://www.haberdesin.com/haber/yerel/gocuk-altinda-kalan-baskankurtarildi
15- http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleI
D=1103973&Category ID=77 (eriim 18.10.2012)
16-http://www.posta.com.tr/turkiye/HaberGaleri/Hastane-bahcesindegocuk--2-isci-oldu.htm?ArticleID=143952
17-http://www.cdc.gov/niosh/docs/wp-solutions/2011-208/pdfs/2011-208.pdf
18-http://www.isveguvenlik.com/insaat-yapi-isleri-sektoru/kazi-islerinde-isguvenligi.html (eriim
19 - http://www.county-safety-services.com/_docs/cis08.pdf
20 - Yap lerinde i Sal ve Gvenlii Tz
21-http://workinjurylawblog.com/category/trench-or-wall-collapse-accident/#
22- Yap lerinde i sal ve gvenli ynetmelii
23-http://www.elcosh.org/en/document/1084/d001019/focus-4-hazards.html

(*) Tehlikeli Maddelerin Karayoluyla Tanmas Hakknda Ynetmelik

Eer koruyucu sistemde herhangi bir soruna (probleme) dair bir delil grrseniz derhal hendekten kn ve
uzman personele haber verin. Gk ncesi herhangi bir
uyar olabileceini veya sahay derhal gvenli bir ekilde
terk edebileceinizi (asla) dnmeyin.
Akta yaplan kaz ilerinde, 150 santimetreden
daha derin toprak ynlarnn ve
her derinlikte yaplan temel ve kanal kazlarnda yan
cdarlarn altlarn erit gibi kazarak yukardan kertmeyin
(20)
. Baretsiz ve Islak elbiselerle almayn (20). Su iinde
almay gerektiren hallerde, uygun lastik izmeler giyin
(20) .
zellikle ara trafiinin olduu sahalarda alrken
yksek grnrlkl yelekler giyin.
i yapan herkes gvenli kaz uygulamalarn ve
acil durum prosedrlerini bilmelidir.
c) Devletin Yapmas Gerekenler :
Yap lerinde Salk ve Gvenlik Ynetmelii
yenilenmeli ve yenilenirken i Sal ve Gvenlii
Tznden daha ok yararlanlmaldr [zellikle anlan
tznn nc ksm (madde 18-47) ynetmelie aktarlmaldr].
Kanunu, Sal ve Gvenlii Kanunu gibi yasa,
ynetmelik ve standardlarn etkin bir ekilde uygulanmasn salamak iin denetim fonksiyonunu (yeterli dzeyde)
yerine getirmelidir.
alma ortamnda, srekli deien alma durumlarnn gvenlik nlemlerini almak, aldrtmak ve denetlemek iin (ayda birke saat veya gn i sahasnda bulunacak i gvenlii uzmanlarna ilave olarak), iin yapld srece iyerinde bulunacak (yap ileri) i gvenlii
teknisyenliini i sal ve gvenlii kanununda niteliini, grev ve yetkisini tanmlamaldr.
Bu konudaki nerimiz; Elektrik le lgili Fen Adamlarnn Yetki Grev ve Sorumluluklar Hakknda Ynetmelike
benzer bir ynetmelik ile i gvenlii, i hijyeni teknisyenleri, iyeri hemiresinin grev yetki ve sorumluluklar tanmlanabilir.
Kaz, hendek ve kanal almalarnn gvenli yaplabilmesi iin zellikle iverenlere, tasarmclara, mteahhitlere, taeronlara, koordinatrlere, (kaz ve hendek almasn nn gzetimini yapan) uzman kiilere ve i gvenlii
uzmanlarna klavuzluk edecek rehberleri hazrlamaldr,
vb.

Kasm - Aralk 2012

17

ocuk
Haber

Karanln Penesinde Kz ocuklar

Taner AKPINAR*

Low-and Middle-Income Countries

iyolojik reme yetisinin, insanolunun doal olarak

sahip olduu bir zellik olmas ve bakaca hibir meziyete sahip olmak gerekmeksizin yalnzca bu biyolojik ilevi harekete geirerek dnyaya ocuk getirebilmesi,
daha vahimi, onu sosyal olarak biimlendirmesi ne yazk!
Bedensel fonksiyonlar olarak tek tip bir varolusal yapya
sahip olan insanolu sosyo-kltrel ve ekonomik olarak
farkllamaktadr. ocuklar, dnyann neresinde olursa olsun, doduklarnda, maddesel varolu bakmndan insan
olarak nitelenmesine karn, sosyo-ekonomik ve kltrel
olarak farkl aidiyetler ve nitelendirmeler edinirler. Daha
dorusu sz konusu aidiyetleri btn bir yaam deneyimi
sonucunda kazanrlar, ancak, burada temel belirleyici olan
Fotoraf: Baak etin -2012 (www.yutmografim.com )
iine doduklar sosyal yapdr. Sosyal yap ocuklar biimlendirmektedir. Bu biimlendirme uzun zaman diliminde onlarn akl almaz fiziksel ve zihinsel ikencelere de uolmaktadr ve ocukluk dnemi bunun en kritik aamasdr. ramasna yol amaktadr. Sanayi devriminin ilk dnemleocuk bu dnemde btnyle sosyal yapnn kontrol al- rinde ocuklarn fabrikalarda ar koullarda altrlmalar
tnda pasif-edilgen bir konumdadr. Ne bilin dzeyi ne de hatta fabrika bacalarna trmandrlarak baca temizlemekte
fiziksel g olarak buna kar koyabilecek bir durumdadr. kullanlmas hibir ekilde bir cahiliye dneminin yansmaNe ac?
s deil, son derence bilinli olarak oluturulmu smr
ocuun toplumsal olarak bu savunmasz konumu, ilikilerinin bir sonucuydu. Bunlar artk insanln gerilerde,
ona, kurulu bir toplumsal yapdaki bozukluklar ve arpklk- tarihin derinliklerinde brakt karanlk dnceler de delar karsnda ok ar bedeller dettirmekte ve geri dn- ildir. Dnyann birok yerinde ocuklar zerindeki smr
olmayan tahribatlara yol amaktadr. Kafamz kaldrp ve istismar ilikileri var olmaya devam etmektedir.
etrafmza baktmzda ocuklarn ocuk iiler, ocuk
ocua Kar iddet zerine Uluslararas Sivil Toplum
askerler, ocuk gelinler, okula gnderilmeyen ocuklar, a- Konseyi adndaki uluslararas oluum tarafndan kaleme
lktan len ocuklar, sokaklara terk edilen ocuklar ve daha alnan yeni (Ekim 2010 tarihli) bir raporda ocuklara kar
birok biimde bu beldi derkenki hallerini hemen fark ede- hoyratln akl almaz binbir trnn gnmz dnyasnda
biliriz. ine doduu sosyal yap onun ans
olabildii
gibi, hala hkm srdn gstermektedir.(2)
Child
Disciplinary
suu da olabilmektedir. Byle bir suun
cezas
da
daha
Raporda aktarldna gre, dnyann kimi yerlerinde
Practices at Home
batan mebbet olarak bellidir.
ayn cinsiyete
ait birden fazla ocuu olan aileler yeni oEvidence from a Range of Low- and Middle-Income
Countries
Bu yaz, tek suu insanlk
cuk sahibi olduklarnda, bunun cinsid karanlk koullarda dnyaya
yeti farkl olursa doan bebei ya da
gelmek olan ocuklarn hikayesiterk etmekte ya da ldrmektedirler.
ni konu almaktadr. Sz konusu
Sz gelimi 3 kz ocuu olan bir aiolan ocuk iilik, yoksulluk ya
lenin drdnc ocuu erkek olursa
da savalarn veya doal afetya da tam tersi olursa, yeni dnyaya
lerin ocuklar zerindeki etkileri
gelen ve cinsiyeti dierlerinden farkl
deil, yalnzca ve yalnzca, amiolan ocuk birtakm akld dnce
yane tabirle, zr cehaletin ocukve inanlar gerei ldrlmekte ya
lar maruz brakt dr (Ne
da lme terk edilmektedir.
olduuna ilikin uygun bir sz
Yine dnyada bir yerlerde yeni
bulamadm).
doan ocuklarda bulunduuna inaUNICEF (United Nations Innlan pis kan aktmak ve hastalklara
ternational Childrens Emergency
da iyi geldii gerekesiyle ocuklarn
Fund)in 33 lkeyi kapsayan bir
vcudunun eitli yerleri kesilerek
aratrmasnn bulgularna gre,
kan aktlmaktadr.
2-14 ya aras her 4 ocuktan
Bir baka ikence gs dz3, ocuun terbiye ya da disipliletirme operasyonudur. Istlm bir
ne edilmesi ad altnda fiziksel ve
cisimle kz ocuklarnn gslerine
psikolojik iddete uramaktadr.
bastrlarak dzletirilmektedir. G(1)
Aslnda sorun bilgisizlik ya da http://www.google.com/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s s tleme olarak da adlandrlan
bilinsizliin sonucu masum bir &source=web&cd
bu ikence szm ona kz ocuklacehalet olmaktan uzaktr. ocukrnn erken yata hamile kalmasn
larn deneyimledikleri bu iddeti
nlemek ve onlar seksten ve cinsel saldrlardan korumak
basite onlarn terbiye edilmesi olarak nitelendirmek de ola- iin yaplmaktadr.
nakl deildir. Gerekte olan, ocuklarn, iine doduklar
Okurken bile insann iinin el vermedii ve tahamml
toplumsal dzene uygun bir kalba sokulmasdr. ocuklar snrlarn zorlayan, ocuklar zerindeki smr ve ikenvarolan g ve smr ilikilerine uygun bireyler olmalar cenin sapka biimlerinin sonu yoktur. Gz enfeksiyonlar
iin sosyal olarak biimlendirilmektedir. Bu biimlendirme ve hastalklarna iyi geldii inancyla ocuklarn gz kapaklarna tra bayla kesik atlarak kan aktlmas gibi r* Yrd.Do.Dr. Akdeniz niversitesi BF alma Ekonomisi ve Endstri pertici bir vahetin, bunu deneyimleyen ocuklarn dnyalikileri Blm ve Fiek Enstits alan ocuklar Bilim ve Eylem larnda meydana gelen ykm herhalde hayal bile etmemiz
olanakszdr.
Merkezi Vakf Gnlls
Child Disciplinary Practices at Home

18 ALIMA ORTAMI

Kasm - Aralk 2012

ocuk
Haber

Kz ocuklarnn snnet edilmesi, ocuk yataki kadnlarn kocalar tarafndan yzlerine asit serpilmesi, kt
cinlerin ve eytanlarn vcuttan kartlmas gibi birtakm
dinsel-byclk zrvalklar
ocuklarn urad ikencelerin listesi uzayp gitmektedir. Bu ocuklarn bazlaryla yaplm grmelerde, ocuklarn, balarna gelenlere ilikin gerek kendi anlattklar
gerekse onlarla grme yapanlarn anlattklar insann
kann-iliini dondurmaktadr.
Annem ve grmcesinin biz iki kz aldklarn ve orada drt tane daha kz olduunu hatrlyorum. () Bizi banyoya gtrp bacaklarmz ak vaziyette tuttular ve bir
ey kestiler.(3) Hibir bir anestezi vermeden yaptlar. ok
korkmutum ama acya dayandm. Acmz dindirecek hibir ey yoktu. Bir hafta boyunca ac ektim. Ondan sonra
hi doktora gitmedim. Kestikleri blgemde her adet dneminde iddetli arm oluyor.(4)
D 12 yandayken bir gn annesi ona gelenlerin oluunu ve onlar beklemesini syledi. D kapdan girenler ierisinde ebeyi tanynca ok geirdi. D direnince annesi onu
srd ve dier kadnlarla birlikte yere yatrdlar. Travmatik
bir operasyonun ardndan iyilemek iin yirmi gn yatakta
kald.(5)
14 yandayken evlenen S srekli olarak kocasnn
istismar ve tacizine uramas nedeniyle ocuklarn da
alarak evden gitti. Kocas zr dileyip, deieceine sz
vererek onu eve dnmeye ikna etti. Bir sabah kocasna
kahve verirken, kocas onun yzne asit serpti. Yz ve
ensesi yanan Snin bir gz grme yetisini kaybetti ve bir
kula da tamamen sar oldu.(6)
N 16 yandayken ailesi onu evlendirdi. Evlendikten
sonra N ailesini ziyaret etmek istediinde kocasyla tartyorlard. Tarttklar bir gn N uyuyorken kocas onun
yzne, ellerine ve vcudunun st blmne asit dkt. N
ar bir ekilde yaraland.(7)
Tren kilisede yapld. Bir papaz mumla beni yakt. Vcudumu krmz bir elbise ile rttler. Dier bir kilisede bir
aacn suyunu gzme akttlar, ok acd. frk, bynn bozulduunu syledi, gzlerim ok kt yaraland.(8)
imdi ocuklarn kendilerinin anlattklarndan hareketle
yukardaki noktal yeri vahet diye mi tamamlamak, yoksa dehet mi demek lazm? Hibiri bu durumu tanmlaALIMA ORTAMI

mak iin yeterli deil. Keke btn bunlar bir korku filminden alnm kurgusal sahneler ya da bir kabus olsayd
ocuklarn gelecein gvencesi, yarnn umudu, tarihsel ve toplumsal kazanmlarn mirass olduu trnden
vurgular ve umutlar bu karanlk tablo ierisinde kaybolmaktadr. ocuklar, bedensel ve zihinsel olarak zel durumlar
ve konumlar gzetilmeksizin, kurulu bulunan yobazlk ve
sapklk ilikilerinin kurban edilmektedir. Sorunun zmne ilikin Birlemi Milletler kaynakl reetelerin(9) etkili
olmad ortadadr.
Nazm Hikmetin Nikbinlik (iyimserlik) adyla kaleme ald iirinde mjdeledii gzelliklere bir an nce kavumak
umuduyla
Gzel gnler greceiz ocuklar
Motorlar maviliklere sreceiz
ocuklar inann, inann ocuklar
Gzel gnler greceiz, gneli gnler
Motorlar maviliklere sreceiz
Dipnotlar
(1) UNICEF (2010) Child Disciplinary Practices at Home Evidence
from a Range of Low-and Middle-Income Coutries, Eriim: http://www.childinfo.org/files/report_Disipl_FIN.pdf.
(2) VIOLATING CHILDRENS RIGHTS: Harmful Practces based on
tradition, culture, religion or superstition. A Report from the International
NGO Council on Violence against Children, October 2012, Eriim: http://
www.crin.org/docs/InCo_Report_15Oct.pdf.
(3) Kesme ilemi genellikle temiz ve steril olmayan bir jilet parasyla
yaplyor ve kesilen yer klle sarlyor. Human Rights Watch (2010), They
Took Me and Told Me Nothing, Eriim: http://www.hrw.org/sites/default/files/reports/wrd0610webwcover.pdf
(4) Human Rights Watch (2010).
(5) Human Rights Watch (2010).
(6) Combating Acid Violence in Bangladesh, India, and Cambodia,
(2011) A Report by the Avon Global Center for Women and Justice at Cornell Law School, the Committee on International Human Rights of the New
York City Bar Association, the Cornell Law School International Human
Rights Clinic and the Virtue Foundation. Eriim: http://www.lawschool.cornell.edu/news-center/upload/Combating-Acid-Violence-Report.pdf.
(7) Combating Acid Violence in Bangladesh, India, and Cambodia,
(2011).
(8) Aktaran; UNICEF (2010) Children Accused of Witchcraft An Anthropological study of contemporary practices in Africa, Eriim: http://www.
unicef.org/wcaro/wcaro_children-accused-of-witchcraft-in-Africa.pdf.
(9) VIOLATING CHILDRENS RIGHTS: Harmful Practces based on
tradition, culture, religion or superstition. A Report from the International
NGO Council on Violence against Children, October 2012, Eriim: http://
www.crin.org/docs/InCo_Report_15Oct.pdf.

Kasm - Aralk 2012

19

ocuk
Emei

Uzun Yolculuk

Blent LK*

evsimlik tarm iileri Trkiyenin gndemine genellikle yaz aylarnda bir iki kk haberle gelmekte
ve bir sonraki seneye kadar da unutulmaktadr.
Gndeme geli gerekeleri de genellikle trafik kazalarnda
yiten canlarla snrl kalmaktadr.
Oysa ger tarm iileri genellikle Mart sonundan
Kasm ortalarna kadar Trkiyenin hemen her noktasna
gitmekte ve ar yaam koullarnda kadn-erkek-ocuk
birlikte almaktadrlar.
Bu uzun yolculuk kuaklar boyu aktarlan, yeniden retilen ve her seferinde ar hak kayplar, ihlalleri ve olumsuzluklarla sren bir yolculuktur. Kaplaryla, adrlaryla,
dekleri, keileri ve kalabalk nfuslaryla kamyon kasalarnda, minibslerde, tedavlden kalkmarabalarda uzun,
ok uzun lmcl yolculuklar.
stelik bu uzun yolculukta toplumsal taraflar ok nemli
bir sorun olmadka maymunu oynamaktadr. Kentleri
ynetenler, geldikleri, gittikleri yerdekiler, kendileri, niversiteler ve genel olarak hepimiz bu oyunun parasyz.
Kamunun gerlerin toplanma alanlarna ynelik iyi niyetli ama snrl uygulamalar dnda sorunun tm boyutlaryla kavranmas ve zm retilmesinde ciddi sorunlar
var.
imdilerde, uluslararas szlemelerden kaynaklanan
ykmllklerimiz ve fndkta ocuk iilii konusunda
Avrupada oluan olumsuz kamuoyunun da etkisiyle ger
iilerin sorunu daha ok gndeme gelmeye balamtr.
Hayata Destek Dernei, fndk alcs Alman kurulularnn desteiyle 23 Temmuz 2012 30 Austos 2012 tarihleri arasnda Ordu Valilii ile birlikte fndkta ocuk iiliini
nlemeye ynelik yaz okulu almasn yrtmtr. Bu
almann ana temas ocuk Eli Demeden bal ile
fndk iiliinde 16 ya altnda ocuklarn altrlmasnn
nlenebilmesi iin toplumsal duyarllk yaratlmas ve mevsimlik iilerin toplanma merkezlerinden birisi olan Ordu
Uzunisa adrkent Toplanma Merkezinde(METP) 16 yandan kk ocuklarn eitli eitici, sportif ve kltrel
etkinlikler gerekletirilerek almalarnn engellenmesidir.
Hayata Destek Dernei (HDD) 15 kiilik arl niversite rencisi alma ekibi ile Ordu Uzunisa adrkentinde
almalarn srdrmtr.
ocuklara ynelik haftalk programlar halinde uygulanan almalarda; salk, evre, ortak yaam becerilerini
gelitirme, farkllklarla birlikte yaam, yeni rol modeller ve
meslekleri tanma gibi ana temalar, ders format dnda
aktarlmtr. Yaz okulu almalarna gnlk olarak 4-6 ya
grubunda ortalama 40, 7-14 ya grubunda ise 60 olmak
zere 100 ocuk katlmtr.
Ger ailelerin kal srelerinin deimesi nedeniyle
ocuklarla dzenli grup oluturulamamasna karn, ok
nemli davran deiiklikleri gzlenmitir. Oyun-mzik ve
sporu da ieren etkinliklerde ocuklar elenirken, renmilerdir.
Projenin balangcnda ngrlmemi olmasna karn,
HDD ekibine katlan sosyal hizmet rencileri ile kadnlara
ynelik bir anket almas ve yar yaplandrlm mlakat
teknii ile de, ocuklar, g, evlilik ykleri, tutum, dnce ve deerlendirmelerine ilikin bir aratrmada gerekletirilmitir.
HDD ekibi, yerel STKlar, kadnlar, ocuklar, genler
ve dayba diye adlandrlan ve fndk iiliinde kritik bir
araclk ilevini stlenenlerle de odak grup grmeleri
yapmtr.
* Dr., Sosyal Destek Uzman

20 ALIMA ORTAMI

almann yapld adrkentte gnlk ortalama 150

adrda yaklak 800 kii, 7ila 40 gn arasnda kalmaktadr.
adrkentte bulunanlarn %5i 0-3 ya, %5i 4-6 yalar
arasndadr. Kre ve okula hazrlk dnemi olarak tanmlanabilecek bu ya grubunun iinde birka gnlk bebekten,
adrkentte doan ve her trl riske ak ortamda yaayanlara kadar %10luk bir grup bulunmaktadr.
7-14 ya grubunda youn bir ocuk grubu bulunmaktadr ve bunlarn oran %24tr. Bu grup genel olarak tarlalara gtrlmemektedir. Ancak yaplan almada saptanan
ve genellikle literatrde de dikkatleri ekmeyen bir tr gizli
ocuk iilii burada ortaya kmaktadr. adrlarda kalan
kz ocuklar ok kk yalardan itibaren (7-8) kk kardelerine bakma, adrn ihtiyac olan getir-gtr ve ayak
ilerinden sorumlu olmaktadrlar. stelik bu sorumluluk
ou kez bahede almaktan daha ar koullar iermektedir.
adrkentte kalanlarn %19u 15-18 ya grubundadr.
Projenin ana hedefinin de bu grup ocuklar olmas dnlmtr. Aada belirtilecek bulgulardan da anlalaca
zere bu grubu almaktan al koyabilecek etkili bir sonu
elde edilememitir.
19-+ ya grubunun oran ise %47dir. Gen ve yetikin kabul edilebilecek bu nfusun %6s 51 ve daha yukar
yatadr.
adrkentteki nfusun ya dalm byk lde
gerlerin arlkl olarak geldii kentlerin ve Gneydou Anadolunun ya dalmna uygundur. rnein
anlurfada ocuk nfusunun oran %48dir. adrkentte
bu oran %53dr. Bu farkn yal ve hastalarn, engellilerin
getirilmemesi ile ilikili olduu dnlmektedir.
Kasm - Aralk 2012

ocuk
Emei
Alan almasnn ktlarn ana balklar ile zetleyecek olursak;
Uzunisa adrkentinde olanlarn byk bir blm;
Nisan sonunda Konyaya pancar apalamaya, ardndan
Malatyaya kaysya, Karadenize (Giresun, Ordu, Fatsa,
nye, Samsun aramba, Dzce, Sakarya) fnda,
Anadoluya meyve ve sebzeye, ukurovaya, son olarak
da anlurfada pamua gitmektedirler. Ortalama bir kiinin
ocuun 120 ila 150 gn net alt ve ortalama gnln 32TL olduu kabul edilirse, toplam gelirin minimum
4.000TL olaca bunun 6.000TLye kadar kabilecei grlmektedir.
- Kii bana yllk gelir ortalama 5000TL kabul edilirse; ocuklar dahil ailesinde 10 kii alan bir elinin aile
geliri 50.000TL olmaktadr. Buna elinin kontrol ettii ii
gruplarndan %10 komisyon aldn ve en az 200 iiyi
altrdn 200kii x5000 TL yllk gelir= 1 000 000 TL
nin %10u olarak 100.000TL ve kendisi ve adr grevlisi
olarak altrd kii iin de ortalama 10.000TL olmak
zere ; (50.000 aile geliri + 100.000TL elilik komisyonu+
10.000TL kendi ve adrc creti= 160.000TL yllk) gelirinin aylk ortalama 13.000 TLn getii grlmektedir.
Ayrnt gibi grlebilecek bu hesaplamalar zm
nerilerini tartrken dikkate alnabilmesi amacyla sunulmaktadr. rnein bu miktarlar sosyal yardm denekleri
ile karlanamayacak miktarlardr. stelik bu mekanizma
iinde ailelerin ocuk saylar da dikkate alnrsa, ocuk iiliinin zmn zora sokan veya baka mdahaleleri
zorunlu klan bir durumdur. ok ocuk, ok eli evlilikler,
ocuk anneler, kadna ynelik olumsuz ayrmclk ve cinsiyet rolleri, yoksulluk ve yoksulluk kltr kendini yeniden
reten bir sreci de tanmlamaktadr. Bu sreci gerlik
dngs olarak tanmlamak yanl olmayacaktr.
Grlen kadnlarn,
%67si okumaz yazmaz, dierleri sadece okur yazardr.
Evlilik yalarnda %66s 17 yandan nce evlenmitir.
Bunun %13 12-14 yalar arasnda evliliktir.
Evliliklerin %50si akraba, dierleri yakn evre ile evliliktir. ok eli evlilik, berdel yaygndr.
Kadnlarn %84nn 4 ve daha ok ocuu vardr,
%63nn len ocuu da vardr ve ounluu henz dourganlk andadr. Bunlarn iinde 9 ve daha yukar ocuu olanlarn oran ise %27dir.
Kadnlarn %77si gebelikleri sresince hi kontrole gitmemitir, doumlarn %20si uygun olmayan ortamlarda,
ara ebelerince gerekletirilmitir.
0-6 ya ocuklarndan %47sinin alar ya hi yaptrlmam ya da eksiktir.
Ailelerin %47sinde okul anda olup da okula gitmeyen ocuk vardr. Okula gidenlerde ok uzun sreli devamszlk ve okula giderken dahi sokakta alma olgusu gzlemlenmektedir.
Ailelerin %70inde ana-baba ve ocuklar birlikte almaktadr. ocuk ya algs nedeniyle bu orann daha yksek olduu dnlmektedir.
Bir ocuun ylda 4 ila 6.000TL civarnda para kazanabildii grlmektedir.
%73 yeil kart genel salk sigortas- kapsamndadr. %23 hibir gvenceye sahip deildir. Kendileriyle birlikte hanede ciddi salk sorunu olanlarn oran %74dr.
%7sinde yataa baml ya da engelli birey vardr.
%90 iki veya daha ok yldr ger iidir. Elilik daybalk- etkili bir arac kurumdur.
ocuklar ve kendilerine ynelik gelecek beklentilerinde,
eitime, evlenme yana, ocuk saysna ve ocuk iiliine ilikin greceli daha olumlu tutumlar ifade edilmektedir.
Gelir miktar, oklu evlilik, ok ocukluluk, ocuk annelik ve toplumsal olumsuz cinsiyet rolleri ile kendini yeniden
reten ve zm gletiren bir ger iilik dngsnden sz etmek olanakldr.
ALIMA ORTAMI

Ger tarm iileri ile yaplan bu almann genel bir

zeti yukarda sunulmutur. Konunun tartlmasna ve
katkda bulunmasn dilediimiz bu verileri iki yaanm yknn zeti ile tamamlayalm.
1 TL
. krk terlii, alad alayacak yzyle, boyluca, onbeli yalarda bir kz ocuu panik iinde saa sola kouturuyor ve sorumuza param kaybettim diye yant veriyorsa
ve kaybettii para 1 TL.
Adn bilmiyorum, sormadm da ama yksn, yaman
yklerini reniyoruz, reniyorum. Onlar bir baka kavruluyorlar, biz de yreimizle, beynimizle onlarla kavruluyoruz.
ocuklar, aileler bir yandan gidiyor, bir yandan geliyor.
Malum fndk nce dzde toplanyor, sonra yukarlarda. Yukarlara kldka kimi ailelerde adrlaryla gidiyor. Onun
iin kimi metropol teorisyonlerinin ocuklardaki gelimeleri ltnz m sorularnn alanda karl her zaman
yok. lemiyoruz ama gryoruz, yaplan olumlu her eyin
olumlu bir karl var. Gzlemsel olarak sevginin gcn,
deitirici, gelitirici gcn gryoruz. ocuklarda gerekten ok hzl olumlu karlklar gryoruz.
Ger tarm iileri, aileleri, kadnlar, geldikleri, gittikleri yerlerdeki yaam koullar kt, ok ama ok kt. Bu
aa da, bu gzel, byk lkemize de, insanla da yakmyor, smyor.
10 bilemediniz 15 metrekarelik adrlara san yle
sarsc grntler var ki, ne, nasl, kim zecek, ne yapabiliriz diye onlarca dnsel gel gitleri yayoruz..
Bir yanda ciddi ar yoksulluk var, te yanda temeli ekonomik yoksulluu am sosyo-kltrel sorunlar var. Daha
yaln ile ocuk iiliini yaamn-geimin doal paras
haline dntrm, ekonomik olarak hallice olanlar var.
Bir sezonda bir ocuun be-altbin liraya kadar aileye para
kazandrd anlalyor. Okullar devamszla gz yumuyor. Hemen kzmayn ben retmen olsam ne yapardm
sorusunu, gz yummadnz zaman, zellikle kz ocuklarnn okuldan tmyle alnmas ve bunun da yaptrmsz
kald gerei ile yan yana dnn isterseniz.
Bir iki balk daha...adrlarda ok sayda gebe var..
Byklerin szleri dinleniyor. ookkk ocuk var. Devam
da geliyor. Gebelik izlem almas yok. Zaten kim nerede
izleyecek. Kaynpederle ayn adrda olanlar gebeliklerini
saklayabildikleri kadar saklyorlar..Ayp olduu kansyla
hastaym diyorlar. Anszn bilinen bilinmezliin sonucunda doum yapp, iki- gn iinde bebeleriyle adrlarna ve tandrdan, su tamaya kutsal dier grevlerine dnyorlar. Bebelerde ayn koularda doup, yaama
merhaba diyorlar..
Bir baka merhaba da ocuk gelinlere, annelere...
Onlar da oklar, kumalar ve hallerini yadrgamyorlar.
adr yan yana evli ve adrlar aras hakkaniyeti
gz ard etmeyen erkekler i var..
Kasm - Aralk 2012

21

ocuk
Emei
Gz ard edilemeyecek bir baka iilik var..Kardelerinden ve adrn ayak ilerinden sorumlu, genellikle 12
ya alt kz ocuklar. Clz, ocuk bedenleriyle kardelerini
tayan 10-12 ya alt kzlar..Btn getir gtrlerde onlara
emanet.
15-16 da kimisi kendisi kurtulu sanarak, kimisi de zorlanarak evlendirilecek ocuklar...
1TL diye balamtk yazya.. Onbelik kzmz iin. Sorularmz anmsayn isterseniz.. Neyse ki, 1 TLyi bizden
birisi bulmu ve sahibini aryordu. Biraz inanmaz gibi oldu,
ama kaybettii 1TL yi gzleri ldayarak ald. ...
Eeeeee..
simlerin, yerlerin deitirilmi ama yknn her satrnn yaayanlarn anlatm ve gerek olduunu unutmadan
okuyalm.
A. Hanm , 30lu yalarda, ocuklu ve eini 9 yl nce
yitirmi bir kadnmz. Bir ka kuaktr ger tarm iisi bir
aileden geliyor, kendisi de bunu - bakaca bir aresi olmad iin -srdryor.
Kendi anne ve babas ok kk yalarndayken lnce abileri ile g yollarna devam ediyor. 14 yana geldiinde abisi, ikinci karsn karyor. in iine kan girmesin denilerek berdelle 14 yanda kar tarafa kuma- gelin
olarak sunuluyor. Az aralklarla ikisi kz, ocuu oluyor.
ocuk da resmi nikahl ilk ein zerine kayt ediliyor.
Anlayacanz, A., ocuklu bekar bir kadn. ocukta kalm olmas sizi artmasn, ei 9-10 yl nce lyor. A, okumaz-yazmaz, elinden tutacak kimse yok, onun
da yapabilecei bir i yok.
Geen yl byk kz 15 yanda evlendirmi, imdi bir
torunu var. Evlendirdim, nk sahipsiziz, ad kard diyor.
En kk olan erkek ocuk. Yaz okulunun etkinliklerine
hep geldi, 10 yanda, hrn, srekli akranlaryla ekiiyor,
atyor. Hi okula gitmemi.
Annesi gndermek istedim.... ama ben annesi grnmyorum. Resmi kaytta annesi grlen kumam, baka bi-

riyle evlendi, baka bir le gitti,bulamyorum diyor. Okula

yazdrsam zaten kime brakacam diye de ekliyor. Avukata
sormu!..o da en az 2000TL gerekir demi. Avukata da
ocuklar iin yardm alabilir miyim diye... danm. Para
olmaynca da ylece brakm..
..Olan kk, by evlendirdin, sen almyorsun, nasl geiniyorsun, ne yapacaksn sorularna rasyonel yantlar verdi. lk yant olanla ilgili, imdi bulsa i
gveysi vermek istiyor. Baksn, yetitirsinler, damat yapsnlar diyor. Olann biraz delifiek olmasnn da etkisi
var anlalan. Bir de olan olduu iin, daha kymetli ve o
bu rezillikten kurtulsun istiyor.
Orduya da komular dayba acyp getirmi, alsnlar diye. alacak olan kim?.. Ortanca kz..lkokul ikiden aileye baksn diye ayrd ve fnda almaya gnderdii 14,5 yandaki E.
E.den o evin erkei gibi oldu, bize o bakyor diye gururla bahsediyor. Bu arada hava hep yad iin E, fnda
dzenli gidememi, gittii gnlerin yevmiyesinden hayrsever dayba be yevmiyeyi kesmi.
...Hani o evin erkei gibi olan 14.5 yandaki , zayf,
elimsiz kocaman!...E..
Umudu,duygular,sevinleri, hznleriyle, oyuncaklar,
giysileri, defterleri, tokalaryla E.
Var m, yok mu? Bir anneye ocukluunda olmasn
ok istediin ama olmayan ne var demitik, Mardin Yaz
Okulunda oyuncak bebek yant gelmiti, Uzunisada sorduk yantlardan birisi sakz ineyebilmek idi. 16 yandaki bir gen kzmz da niversitelilere sizin gibi kot-tirt
giyebilmek dedi.
E.,yllar sonra byle bir soru ile karlarsa ne yant
verir dersiniz?.
Sahi, onu, onlar unuttuk mu?
Nasl okumak isterseniz yle okuyun Eeeeeeee? ya da
e e e e e....

BLMSEL DANIMA KURULU YEMZ

PROF.DR. KURTHAN FEK ARAMIZDAN AYRILDI

enkli ve saygn kiilii, bir ok alanda verdii

emek ile sivrilmiti. Dndklerini saknmadan ve en etkili biimde sylemesi ile tannrd.
Spor mhabirliinden Spor Akademisi Bakanlna; gazetecilikten ke yazarlna ve ingilizce
bir gazetenin yaz ileri mdrlne; Trkiye i
22 ALIMA ORTAMI

Partisi Bilim Kurulu yeliinden, Ankara niversitesi Siyasal Bilgiler Fakltesi Kamu Ynetimi Profesrlne kadar bir ok ynyle tannd.
Televizyon programlarna kt; kendi alannda
bayapt saylabilecek bir ok rn verdi. ok beenildi. ok sevildi. Yolu genlere rnek olsun
Kasm - Aralk 2012

Bulmaca
K DAKKA DN
Tehlikeyi Tanyalm

Anilinin Ellelenmesi (tank konteynerden

kk konteynerlere-bidonlara - dkme olarak dolum yaplmas)

Mustafa TAYREK*
(mustafatasyurek@fisek.org.tr)

Durum: Anilinin (sv) limandan getirilen TIR zerindeki tank konteynerden iyerinin 220 litrelik kk
konteynerlere (klasik sa bidonlara) kantar zerinde (tartlarak) dkme olarak dolum ilemi yaplmaktadr.
ilerin bu alma srasnda karlaabilecei tehlikeleri tanmlayabilir misiniz ?
Neler Olabilir ?
1. Seviye kontrol iin
TIRn zerindeki konteynere kan ii karken, inerken veya konteynerin zerinde olduu srada aaya
debilir.
2. Vanalar veya esnek
hortumun balant flanlarndan szan ve damlayan
yada hortumun bidona konmas, bidondan kartlmas
srasnda anilin iilerin cildine bulaabilir [yerdeki ii
uygun olmayan/kimyasal
geirebilecek tulum kullanm!], Kan, kardiovaskler
sistem, merkezi sinir sistemi, karacier ve bbrekleri
etkiler .
3. Szan, damlayan anilin buharlar iilerin solunum yollarn etkileyebilir.
4. Eer yutulursa, solunursa veya cilt tarafndan
absorblanrsa (emilirse/cilte
bularsa) ldrc olabilir.
Ciltte, gzler ve solunum
yollarnda tahrie neden
olur.
5. Anilin yanabilir.
6. Bidonlarn eilmesi,
itilmesi srasnda el, ayak
yaralanmas veya bel incinmesi olabilir.
> Yant 17. sayfada

* Kim. Mh., Sal+letme Ynetimi Bilim Uzman

alma Bakanl Eski Gvenlii Mfettii (1978-1985)

Gvenlii Uzman (A Snf Sertifikal)
Fiek Enstits alan ocuklar Bilim ve Eylem Merkezi Vakf Denetim Kurulu yesi

ALIMA ORTAMI

Kasm - Aralk 2012

23

Salk
Gvenlik
evre

24 ALIMA ORTAMI

Kasm - Aralk 2012