RYNEK KSIKI W POLSCE 2013

W Polsce do poowy 2012 roku zarejestrowanych byo blisko 38 000 wydawnictw, jednake wydawnictw aktywnych
dziaa nie wicej ni 2,000 do 2,500.
Jednoczenie koncentracja na rynku jest bardzo dua. Udzia trzystu najwikszych wydawnictw brany wynosi
prawie 98 proc. Okoo 600-700 firm wydaje w cigu roku wicej ni dziesi ksiek. W 2012 roku ponad 300
wydawnictw osigno ponad 1 mln z obrotu, a ok. 160 ponad 2 mln z. Pozostali zarejestrowani wydawcy w
wikszoci s wydawcami jednej lub kilku ksiek i nie uczestnicz w rynku wydawniczym.
Udzia wydawnictw w rynku w 2012 roku w podziale wedug wielkoci

Due wydawnictwa

Liczba
podmiotw w
grupie

Przychd ze
sprzeday w
grupie w mln z

Przychd ze
sprzeday w
grupie w mln
EUR

Procentowy
udzia w rynku

42

2185

522,7

81,8

ok. 250

430

102,9

16,1

ponad 1500

50

12,0

1,9

ponad 4000

1,2

0,2

Roczny przychd ponad 4 mln EUR

rednie wydawnictwa
Roczny przychd od 200 tys. do 4
mln EUR
Mae wydawnictwa
Roczny przychd poniej 200 tys.
EUR przy co najmniej dwch
wydanych tytuach
Wydawnictwa nieaktywne
wydajce ksiki okazjonalnie
Rynek ksiki w Polsce 2013, Biblioteka Analiz Sp. z o.o.
Warto rynku ksiki w Polsce w 2012 roku wynosia 2,67 mld z (639 mln euro) w cenach zbytu wydawcw, czyli
cenach, po jakich wydawcy sprzedaj ksiki dystrybutorom. Oznacza to, e w 2012 roku warto tego rynku spada
o 1,5 proc. w porwnaniu z rokiem poprzednim, kiedy wyniosa 2,71 mld z. Spadek rynku w Polsce jest oczywicie
wpisany w globaln tendencj coraz mniejszego zainteresowania publikacjami drukowanymi i zmian
cywilizacyjnych zachodzcych sposobie percepcji sowa pisanego.

Rynek ksiki w Polsce w latach 2007-2012

Rok

Przychody ze sprzeday ksiek w

cenach zbytu wydawcw w mln z

Wzrost w
procentach

Przychody w
mln EUR

Wzrost w
procentach

2007

2,600

9%

688

12 %

2008

2,910

12 %

829

20 %

2009

2,860

-2%

662

- 20 %

2010

2,940

3%

735

11 %

2011

2,710

-8%

658

- 10 %

2012

2,670

- 1,5 %

639

- 1,5 %

Rynek ksiki w Polsce 2013, Biblioteka Analiz Sp. z o.o.

Jako inne przyczyny spadku na polskim rynku ksiki w latach 2011 i 2012 wymienia si przede wszystkim
wprowadzenie od 1 stycznia 2011 roku 5 proc. podatku VAT, gdy do tego czasu ksiki oboone byy zerowym
podatkiem VAT. Spowodowao to wzrost ceny detalicznej ksiek do 10 proc., a w przypadku podrcznikw nawet
o 15 do 20 proc.
Najwiksze problemy, z jakimi boryka si polski rynek ksiki w ostatnim okresie to przeduajca si wyprzeda
zapasw z lat poprzednich, marazm w polityce handlowej dominujcej w segmencie detalicznym sieci Empik dla
wikszoci wydawcw literatury niefachowej oraz pozaedukacyjnej podstawowego odbiorcy ich produkcji
wydawniczej oraz spadek sprzeday ksigarstwa tradycyjnego i postpujca mniejsza konsumpcja spoeczestwa.
Z tymi zjawiskami wie si rwnie coraz bardziej zauwaalny odpyw klientw z ksigar i wzrost ich aktywnoci
w obszarze zakupu ksiek przez internet, co walnie przyczynio si do znaczcego wzrostu sprzeday w tym kanale
dystrybucyjnym w ostatnich latach. Jest to te wynik wzrostu oferty kierowanej przez wydawcw do tzw. taniej
ksiki, ten segment take kolejny ju rok notowa wysze przychody ze sprzeday, jednoczenie ograniczajc
warto sprzeday ksiek na rynku pierwotnym. Na powysze problemy naoy si rwnie dynamiczny wzrost
zjawiska nieformalnego obiegu treci objtych prawami autorskimi w internecie (piractwo).
Kolejnym zjawiskiem, ktre ma coraz wyraniejszy wpyw na ksztat rynku jest rosnce zaangaowanie kapitaowe
duych firm dystrybucyjnych w sektor wydawniczy na przykad Firma Ksigarska Jacek Olesiejuk utworzya
odrbne wydawnictwo Olesiejuk Sp. z o.o., ktre notuje dynamiczny coroczny wzrost i w 2012 roku osigno
przychd ze sprzeday ksiek wynoszcy 86,05 mln z. Rwnie sie ksigarska Empik dynamicznie wesza do
segmentu wydawniczego tworzc w 2012 roku Grup Wydawnicz Foksal, ktra obejmuje trzy zakupione
wydawnictwa: Buchmann, W.A.B. i Wilga.

Produkcja ksiek
2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

Wydane tytuy

19,920

21,810

21,740

22,460

24,380

24,920

27,060

Pierwsze wydania

11,990

13,260

13,280

13,310

13,430

12,180

13,410

Nakady (w mln egz.)

133,6

146,4

145,7

144,4

139,2

122,4

107,9

redni nakad (w
egz.)

6,707

6,713

6,702

6,429

5,710

4,912

3,987

Rynek ksiki w Polsce 2013, Biblioteka Analiz Sp. z o.o.

W 2012 roku zwikszya si liczba tytuw wprowadzonych do sprzeday o 9 proc. w stosunku do roku
poprzedniego, spad natomiast znacznie redni nakad do 3,987 egz., czyli by o 19 proc. mniejszy ni w roku 2011.
czny nakad ksiek wydanych w 2012 roku wynosi 107,9 mln egz. i by o 12 proc. niszy ni rok wczeniej.
Powyej podano liczby tytuw wprowadzonych do sprzeday, natomiast Biblioteka Narodowa, ktra ewidencjonuje
wszystkie ksiki opatrzone numerem ISBN zarejestrowaa, e cznie w Polsce w 2012 roku ukazao si 34.147
tytuw ksiek. Byo to o ponad 8 proc. wicej ni w roku poprzednim, kiedy ukazao si 31.515 tytuw i a o
ponad 15.5 proc. wicej ni w roku 2010, gdy wydano 29.539 tytuw.
Literatura pikna tytuy i nakady
2008

2009

2010

2011

2012

Dla dorosych

Dla dzieci i
modziey

Dla dorosych

Dla dzieci i
modziey

Dla
dorosych

Dla dzieci
i
modziey

Dla
dorosych

Dla dzieci
i
modziey

Dla
dorosych

Dla dzieci
i
modziey

Wydane
tytuy

4,316

1,262

4,185

1,699

4,708

1,482

5,089

1,890

5,223

2,081

Egzemplarze
w tys.

19,107

8,162

15,621

9,249

20,280

7,515

22,275

9,854

17,191

11,408

redni
nakad

4,427

6,467

3,756

5,443

4,307

5,070

4,377

5,214

3,291

5,482

Ruch Wydawniczy w Liczbach Biblioteka Narodowa

Literatura pikna nowoci i wznowienia
2008

2009

2010

2011

2012

Dla dorosych

Dla dzieci i
modziey

Dla dorosych

Dla dzieci i
modziey

Dla
dorosych

Dla dzieci
i
modziey

Dla
dorosych

Dla dzieci
i
modziey

Dla
dorosych

Dla dzieci
i
modziey

Pierwsze
wydania

3,679

1,144

3,532

1,466

3,886

1,034

4,354

1,529

4,495

1,841

Wznowienia

637

118

653

233

822

488

735

361

728

240

Ruch Wydawniczy w Liczbach Biblioteka Narodowa

Oryginay i tumaczenia (wszystkie)

2008

Wydane
tytuy

2009

2010

2011

2012

Oryginay

Tumaczenia

Oryginay

Tumaczenia

Oryginay

Tumaczenia

Oryginay

Tumaczenia

Oryginay

Tumaczenia

21,005

7,243

20,149

6,654

10,095

6,266

21,268

6,974

23,319

6,688

Ruch Wydawniczy w Liczbach Biblioteka Narodowa

Oryginay i tumaczenia (literatura pikna dla dorosych)
2008

Wydane
tytuy

2009

2010

2011

2012

Oryginay

Tumaczenia

Oryginay

Tumaczenia

Oryginay

Tumaczenia

Oryginay

Tumaczenia

Oryginay

Tumaczenia

2,915

3,020

2,972

2,912

2,482

2,206

2,626

2,444

2,944

2,249

Ruch Wydawniczy w Liczbach Biblioteka Narodowa

Udzia procentowy w przychodach ze sprzeday ksiek wedug typw wydawanej literatury
2007

2008

2009

2010

2011

2012

Literatura pikna

18.9

17.9

14.9

15.0

13.1

12.9

Literatura dziecica

8.2

8.4

7.9

7.5

5.9

5.6

Lektury szkolne

2.5

2.4

2.3

2.2

2.2

2.1

Ksika szkolna

24.9

23.9

27.1

27.5

30.1

31.5

Ksika naukowa i
fachowa

26.7

29.7

32.9

33.3

36.3

36.5

Ksiki ilustrowane

7.0

6.5

5.4

5.1

4.3

3.9

Ksika religijna

6.4

6.0

5.6

5.8

4.6

4.5

Inne (w tym nuty i

kartografia)

5.4

5.2

4.0

3.6

3.5

3.0

Rynek ksiki w Polsce 2013, Biblioteka Analiz Sp. z o.o.

Liczba sprzedanych egzemplarzy (w mln)

Liczba sprzedanych egz.

(w mln)

2007

2008

2009

2010

2011

2012

140,4

147,1

143,6

139,8

119,3

115,5

Rynek ksiki w Polsce 2013, Biblioteka Analiz Sp. z o.o

Najwiksi wydawcy ksiek w Polsce 2012

1.

Wydawnictwo

Przychody ze sprzeday
ksiek w 2012 roku w mln z

Przychody ze sprzeday
ksiek w 2011 roku w mln z

Nowa Era

226,60

225,00

198,00

183,00

181,30

186,20

130,70

153,90

112,00

115,40

100,70

96,80

93,30

86,10

82,70

107,90

68,70

75,40

66,30

59,00

www.nowaera.pl
2.

Wydawnictwa Szkolne i
Pedagogiczne
www.wsip.com.pl

3.

Wolters Kluwer Polska

www.wolterskluwer.pl

4.

Grupa PWN
www.pwn.pl

5.

Pearson Central Europe

www.pearson.pl

6.

Wydawnictwo Olesiejuk
www.olesiejuk.pl

7.

SIW Znak
www.znak.com.pl

8.

Wiedza i Praktyka
www.wip.pl

9.

C.H. Beck
www.beck.com.pl

10.

Readers Digest

www.digest.com.pl
Rynek ksiki w Polsce 2013, Biblioteka Analiz Sp. z o.o
Rok 2012 by podobnie jak rok poprzedni trudny dla sektora wydawniczego i przynis wyrane spadki przychodw,
ktre nie ominy zarwno czoowych firm, jak te mniejszych wydawnictw, ktre dynamicznie rozwijay si w
latach poprzednich.
W roku 2012 roku udzia w rynku piciu najwikszych wydawcw (Nowa Era, WSiP, Wolters Kluwer Polska,
Grupa PWN i Grupa Edukacyjna) wynosi 34,1 proc.
Wydawnictwa z kapitaem zagranicznym maj duy udzia wrd najwikszych wydawcw w Polsce (Nowa Era,
Wolters Kluwer Polska, Grupa PWN, Pearson Central Europe, Wiedza i Praktyka, C.H.Beck, LexisNexis, Macmillan
Polska, Egmont Polska) jednak w 2012 i I poowie 2013 roku kilka znaczcych firm (Weltdbild Polska, Readers
Digest, Langenscheidt Polska i Hachette Polska) ograniczyo dziaalno lub wycofao si z polskiego rynku.
Liczba zatrudnionych w wydawnictwach w 2012 roku wynosia 5860 osb i bya o 1,7 proc. nisza ni w roku
poprzednim.
Rok 2012 rok by kolejnym rokiem, w ktrym wielu wydawcw widocznie rozszerzyo ofert publikacji
elektronicznych i rozwino systemy ich sprzeday. Mimo e obroty ze sprzeday plikw nie przekraczaj jeszcze 23 proc. rynku, to wyranie wida, e wydawcy uznali takie dziaania za konieczne i realnie perspektywiczne.
Dotkliwym problemem pozostaje kwestia piractwa internetowego, w tym dziaalno serwisw takich jak
Chomikuj.pl i sposobw walki z tym procederem. W 2012 roku grupa wydawcw, czonkw Polskiej Izby Ksiki,
wniosa do sdu bezprecedensowy pozew zbiorowy przeciw wacicielom portalu Chomikuj.pl i oczekiwany jest
wyrok w tej sprawie.
REDNIA CENA KSIKI
Ceny ksiek w cigu ostatnich kilku lat wzrosy nieznacznie, mimo to wielu czytelnikw ma poczucie, e ksiki s
drogie. Jednoczenie poda tzw. taniej ksiki (egzemplarze przecenione przez wydawnictwa bd hurtownie) jest
ogromna. W ostatnich latach rynek tanich publikacji poszerzyy tytuy doczane do gazet. W 2011 roku ceny
ksiek wzrosy o ponad 10 proc. czyli wicej ni stawka VAT, do 37,8 zotych, a wzrost ceny nowych tytuw by
nawet wikszy. W 2012 roku rednia cena wzrosa o 2 proc. do 38,7 z.

Cena
detaliczna

2007

2008

2009

2010

2011

2012

30.5

31.9

32.5

34.3

37.8

38.7

EUR

8.06

9.11

7.52

8.57

8.40

9.26

Rynek ksiki w Polsce 2013, Biblioteka Analiz Sp. z o.o.

DYSTRYBUCJA
Hurtownie maj duy, ale malejcy 50 proc. udzia w rynku.
Oglna liczba podmiotw hurtu ksigarskiego zmniejsza si i po wielu spektakularnych bankructwach na rynku
dziaa okoo 210 firm. Najsilniejsze s cztery sieci sprzeday o zasigu oglnopolskim Azymut, FK Jacek
Olesiejuk, Platon i Wikr.
Podzia rynku dystrybucji: 2012
Ksigarnie 36%
Kluby i wysyka 13%
Internet 29%
Supermarkety 15%
Kioski z pras 5%
Akwizycja 2%
KSIGARNIE
W roku 2012 funkcjonowao ponad 1850 ksigar. Rabaty dla hurtowni wynosz rednio okoo 50 proc. Ksigarnie
pracuj na 30-35 % upucie w przypadku ksiki tzw. kolorowej i 25-28 % dla podrcznikw. Nawet do 35 proc.
dostaj ksigarze zaopatrujcy si bezporednio u wydawcw (poza duymi sieciami ksigarskimi jak Empik).
Gwne sieci ksigarskie
Empik / empik.com
Najwiksza sie ksigarska w kraju, ktr tworzy prawie 188 sklepw w najwikszych miastach Polski. Jej oferta
liczy okoo 65 000 tytuw. W 2011 roku grupa kapitaowa, w ramach ktrej dziaa Empik, przeja ksigarni
internetow Gandalf.com oraz wydawnictwa: Buchmann, Wilga i W.A.B, a take dystrybutora publikacji
elektronicznych Virtualo. Pod koniec 2012 roku firmy te utworzyy Grup Wydawnicz Foksal, ich obrt, wczajc
sprzeda Empiku, przekroczy 50 milionw zotych.
Matras / matras.pl
Sie zajmuje si sprzeda zarwno hurtow jak i detaliczn. Naley do niej 160 ksigarni w 70 miastach na terenie
caego kraju. W 2011 roku firma uruchomia ksigarni internetow. W 2012 roku obrt firmy przekroczy 180
milionw zotych.
Dom Ksiki / domksiazki.pl
Niemal jedyny detaliczny dystrybutor ksiek w latach 1950-1989. Obecnie skada si z kilku niezalenych spek:
Dom Ksiki Biaystok, Gdaski Dom Ksiki, Dom Ksiki Katowice. Sie liczy 100-120 ksigarni, ktrych czny
obrt wynosi 80-100 milionw zotych.
Ksinica Polska / ksiaznica.pl
Dziaa w pnocno-wschodniej Polsce prowadzc sprzeda hurtow i detaliczn. Do firmy naley ok. 26 ksigarni w
18 miastach (w Olsztynie, Gdasku, Warszawie, Lublinie, Poznaniu i wielu innych). Firma prowadzi take program
partnerski skierowany do ksigar indywidualnych, dziki ktremu zyskuj one m.in. lepsze warunki handlowe i
bezpieczestwo w zakresie dostaw.

INTERNET
W 2012 roku funkcjonowao 550 sklepw internetowych sprzedajcych ksiki i multimedia. 67 proc. gospodarstw
domowych ma dostp do Internetu, co skutkuje wzrostem sprzeday internetowej. Sprzeda ksiek w roku 2012
pozostaa na tym samym poziomie co w roku poprzednim.

Ksigarnie internetowe prowadzce wysyk za granic:

E-BOOKI
Rok 2012 przynis ponad 100-proc. wzrost wartoci rynku ksiek cyfrowych, do poziomu przeszo 50 mln z.
Wielko oferty polskojzycznych ksiek elektronicznych, w ujciu cznym, czyli przy uwzgldnieniu pozycji
objtych prawem autorskim jak i pochodzcych z domeny publicznej, szacuje si na 25-30 tys. tytuw.
Lata 2011-2012 to okres dynamicznego rozwoju rynku - wzrostu liczby oferowanych tytuw, umocnienia si
dominacji formatu ePUB oraz rozbudowy oferty w formacie MOBI, dedykowanej urzdzeniom koncernu Amazon, a
take upowszechnienia si technologii watermark jako najpopularniejszego systemu ochrony plikw.
Do najwikszych wydawcw cyfrowej oferty ksiek niefachowych nale: Czarna Owca, Nasza Ksigarnia, Zysk i
S-ka, DW Rebis, wiat Ksiki, Znak, Wydawnictwo Literackie, Albatros, Czarne, Insignis, Fabryka Sw, G+J
Ksiki, Sonia Draga, Noir sur Blanc.
W ostatnim kwartale 2012 roku, we wsppracy z operatorami telefonii komrkowych, zainicjowano pierwsze
systemy sprzeday ksiek cyfrowych oparte o sta opat w systemie abonamentowym (Legimi, Virtualo, Nexto).
Rynek e-czytnikw w Polsce pod koniec 2012 roku stanowio ok. 150 tys. sprzedanych urzdze. W tym samym
okresie sprzedano take 600-700 tys. sztuk tabletw. Kolejnym nonikiem e-bookw s telefony komrkowe, ktre
posiada obecnie 62 proc. Polakw.
Gwnym hamulcem rozwoju polskiego rynku e-ksiek jest rnica w stawce opodatkowania fizycznej i cyfrowej
postaci ksiki. Podatek VAT na e-booki wynosi w Polsce 23 proc., gdy wszystkie inne formy ksiek
opodatkowane s stawk 5 proc. Z tego powodu rodowisko ksiki stanowczo domaga si obnienia i zrwnania tej
stawki tak jak to ma miejsce we Francji i Luksemburgu. Chocia w 2013 roku postulat ten popar premier rzdu to
konkretne decyzje nie zapadn wczeniej ni w 2014 roku.
Ministerstwo Edukacji Narodowej wprowadza program Cyfrowa szkoa, obejmujcy bezpatne e-podrczniki,
ktry wywoa jednak protesty wydawcw edukacyjnych, co powoduje opnienie jego realizacji. Do koca 2012
roku przeprowadzono pilotaow cz programu w 399 szkoach, do ktrych dostarczono i zintegrowano sprzt
komputerowy.

AUDIOBOOKI
W 2012 roku warto segmentu audio wzrosa o blisko 23 proc. z 23,6 do 29 mln z. W 2010 roku byo to 21,7 mln
z a w 2009 roku - 19,9 mln z.
Rynek ksiki audio po kilku latach szybkich wzrostw, zarwno pod wzgldem dostpnej oferty, jak i wartoci
sprzeday, dotkno kolejne spowolnienie w tempie rozwoju. Jednoczenie wraz ze wzrostem cen nowych tytuw
rednia sprzeda poszczeglnych pozycji nie tylko nie ronie w szybkim tempie, ale wrcz ulega stopniowej
redukcji. Oczywicie zjawisko to dotyczy przede wszystkim ksiek audio sprzedawanych na fizycznych nonikach
(pyty CD).
W 2012 roku oferta publikacji audio po raz kolejny zanotowaa wzrost, o blisko 20 proc., z 1960 do ponad 2350
tytuw. Jego skala bya nawet wiksza ni w latach 2010-2011, kiedy liczba tytuw audio wprowadzanych do
sprzeday wzrosa odpowiednio o 18 i 17 proc. Take pierwsza poowa 2013 roku przyniosa ze sob wiele nowoci
w tym czasie w sprzeday dostpnych byo ju ponad 2600 pozycji (nie liczc publikacji do nauki jzykw obcych
i wersji obcojzycznych).

Wyranie ronie udzia w sprzeday plikw MP3, kupowanych za porednictwem e-sklepw internetowych
Audioteka.pl, Nexto.pl, Virtualo.pl czy Audiobook.pl, jak te z Merlin.pl czy Empik.com. W dalszym cigu
problemem jest stawka podatku VAT, ktra dla ksiek audio w plikach od pocztku 2011 roku jest znacznie wysza
ni w przypadku ksiki papierowej i wynosi 23 proc.
Rynek audiobookw w latach 2007-2012
2007

2008

2009

2010

2011

2012

Liczba wydawcw
audiobookw

23

31

43

55

72

90

Warto sprzeday w mln

z

10,1

16,8

19,9

21,7

23,1

29,0

Liczba oferowanych
tytuw

400

1100

1420

1680

1960

2350

Procentowy wzrost liczby

tytuw (%)

23,3

17,5

29,0

18,0

17,0

19,9

Rynek ksiki w Polsce 2013, Biblioteka Analiz Sp. z o.o.

10 NAJWIKSZYCH WYDAWNICTW LITERACKICH

Albatros (122 nowych tytuw w 2012 roku) wydawnictwo zaoone w 2000 roku znane jest jako
fabryka bestsellerw. Publikuje gwnie wietnie sprzedajcych si zagranicznych autorw, takich jak Harlan
Coben, Dan Brown (we wsppracy z wydawnictwem Sonia Draga), Stephen King, Joseph Heller, Ken Follett,
Mario Puzo, Frederick Forsyth, Ian McEwan i wielu innych. www.wydawnictwoalbatros.com
Czarne (61 nowych tytuw w 2012 roku) wydawnictwo zaoone w 1996 roku. Wydaje wspczesn
proz polsk i rodkowoeuropejsk, eseistyk i reportae. Autorzy: Jacek Hugo-Bader, Wojciech Tochman, Andrzej
Stasiuk, Krzysztof Varga, Maciej Zaremba, Mariusz Szczygie. www.czarne.com.pl
Muza (99 nowych tytuw w 2012 roku) wydawnictwo zaoone w czerwcu 1989 roku wydaje wiele
serii beletrystyki i eseistyki. Oficyna inwestuje w zakup praw autorskich do wiatowej literatury piknej. Publikuje
wielu zagranicznych autorw, takich jak Roberto Bolao, Carlos Ruiz Zafn, Daniel Silva, Vladimir Nabokov i
Arturo Prez Reverte. www.muza.com.pl
Prszyski i S-ka (211 nowych tytuw w 2012 roku) wydawnictwo zaoone w 1990 roku, od tego
czasu udao si mu wypromowa wiele nowych nazwisk polskiej literatury popularnej. Wydaje rwnie ksiki
znanych twrcw SF i literatury kryminalnej, a take literatur popularno-naukow. www.proszynski.pl
Rebis (118 nowych tytuw w 2012 roku) wydawnictwo zaoone w 1999 roku, osigno sukces
przez stae poszerzanie profilu beletrystyka to ok. 45 proc. oferty. W ostatnich latach publikuje coraz wicej
ksiek non-fiction, poradnikw psychologicznych, poradnikw dla rodzicw, literatury popularnonaukowej.
Podobnie jak inni wydawcy beletrystyki wydaje wikszo ksiek w dugich seriach. www.rebis.com.pl
wiat Ksiki (234 nowych tytuw w 2012 roku) wydawnictwo zaoone 1994 roku, wydaje ksiki
najpopularniejszych polskich autorw (Jerzy Pilch, Manuela Gretkowska, Janusz Gowacki, Micha Witkowski), jak
te wiele tumacze, natomiast ogranicza dotychczasow ofert poradnikw. W 2011 roku wiat Ksiki (wczeniej
cz koncernu Bertelsmann Group) przeja niemiecka grupa Weltbild, od ktrej w 2013 roku wiat Ksiki
odkupio wrocawskie wydawnictwo Bukowy Las. www.swiatksiazki.pl

W.A.B. / Grupa Wydawnicza Foksal (110 nowych tytuw w 2012 roku) wydawnictwo zaoone
1991 roku, w ktrego ofercie znajduje si wielu znanych autorw zagranicznych, jednake w czowce znajduj si
polscy autorzy (Joanna Bator, Jacek Dehnel, Mariusz Czubaj). Wydawnictwo wypromowao wikszo nowych
nazwisk polskiej literatury. Od 2000 roku oficyna sprzedaa ponad 300 praw do przekadw, na rynek niemiecki,
francuski, rosyjski, brytyjski i rodkowoeuropejski. W.A.B. sprzedao te w Polsce prawa do kilkudziesiciu
adaptacji filmowych i teatralnych. W 2011 roku W.A.B. przej Empik i obecnie jest czci grupy Wydawniczej
Foksal. www.wab.com.pl
Wydawnictwo Literackie (98 nowych tytuw w 2012 roku) wydawnictwo zaoone w 1953 roku,
wydawca wielu wanych polskich autorw, zajmuje si te promocj nowych tytuw literatury obcej i krajowej
autorw takich jak Jacek Dukaj, Katarzyna Grochola, Dorota Terakowska, Olga Tokarczuk, Ignacy Karpowicz.
Oprcz literatury ambitnej wydaje te thrillery, literatur faktu, powieci sensacyjne i lektury dla kobiet.
www.wydawnictwoliterackie.pl
Znak (214 nowych tytuw w 2012 roku) wydawnictwo zaoone w 1959 roku, wydawca literatury
piknej, eseistyki i reportay, jak rwnie literatury dziecicej. Publikuje wielu znakomitych autorw (Czesaw
Miosz, Wisawa Szymborska, Jzef Tischner, Pawe Huelle, Leszek Koakowski, Magorzata Szejnert).
www.znak.com.pl
Zysk i S-ka (105 nowych tytuw w 2012 roku) wydawnictwo zaoone w 1994 roku beletrystyka dla
dorosych daje spce okoo 80 proc. przychodw. Wydawnictwo promuje polskich autorw (m.in. Magorzat
Kalicisk obecnie najpopularniejsz autork literatury dla kobiet i Wojciecha Cejrowskiego znanego
podrnika, pisarza i dziennikarza). W obszarze fantastyki oficyna jest jedn z wiodcych na rynku.
www.zysk.com.pl

TUMACZENIA LITERATURY POLSKIEJ

Tradycja przekadw literatury polskiej na inne jzyki siga XVI wieku. Tumaczono wwczas twrczo poetw
polskiego renesansu; pniej popularnoci cieszyy si XVII i XVIII-wieczne teksty powieciowe.
Spord pisarzy wspczesnych najwikszym zainteresowaniem ciesz si wci utwory Stanisawa Lema (1023
przekadw caych ksiek + 78 utworw w antologiach), Ryszarda Kapuciskiego (378), Witolda Gombrowicza
(366 +42), Czesawa Miosza (329 + 122), Sawomira Mroka (241+ 67), Andrzeja Sapkowskiego (221), Wisawy
Szymborskiej (205 + 150), Janusza Korczaka (148 + 24), Zbigniewa Herberta (150 + 104), Tadeusza Rewicza
(141 + 170), Jarosawa Iwaszkiewicza (126 + 155), Brunona Schulza (114 + 31), Jerzego Andrzejewskiego (101 +
38), Andrzeja Stasiuka (100 + 32), Andrzeja Szczypiorskiego (98 + 9), Olgi Tokarczuk (98 + 20) , Tadeusza
Konwickiego (84 + 8), i Hanny Krall (78 + 13).
Odrbnym zjawiskiem jest popularno humorystycznych kryminaw Joanny Chmielewskiej (449) w Rosji, ktre
osigaj tam gigantyczne nakady.
Z klasykw literatury polskiej najczciej tumaczy si dziea Henryka Sienkiewicza (799 + 59), Adama
Mickiewicza (154 + 147), Bolesawa Prusa (141 + 33), Wadysawa Stanisawa Reymonta (92 + 35), Jzefa
Ignacego Kraszewskiego (91 + 28) czy Witkacego (87 + 35).
Jeli jednak za kryterium popularnoci pisarza przyj liczb jzykw, na ktre przeoono jego utwory, to
najczciej tumaczonymi pisarzami okazuj si Tadeusz Rewicz (49 jzykw), Czesaw Miosz (44), Wisawa
Szymborska (43), Stanisaw Lem (42), Sawomir Mroek (41), Zbigniew Herbert (40), Jarosaw Iwaszkiewicz (40),
Ryszard Kapuciski (38), Witold Gombrowicz (35), Bruno Schulz (33), Jerzy Andrzejewski (33), Janusz Korczak
(36), polski papie Karol Wojtya (30) i Olga Tokarczuk (29), Tadeusz Konwicki (27), Andrzej Stasiuk (26),
Andrzej Szczypiorski (24), Pawe Huelle (21) i Antoni Libera (20).
W latach 2002-2012 najwicej utworw z literatury polskiej przetumaczono na jzyk rosyjski (1199 pozycji),
niemiecki (888), francuski (542), a w dalszej kolejnoci angielski (472), czeski (351), hiszpaski (346), woski (345),
litewski (248), wgierski (244).

LITERATURA ZAGRANICZNA
Zagraniczne publikacje to znaczca cz rynku. W 2012 roku, z liczby 34 147 wydanych ogem tytuw,
tumaczenia stanowiy 20 proc (6 688 tytuw).
Tumaczenia w 2011 i 2012 roku
Jzyk oryginau

2011

2012

Tytuy

W tym literatura
pikna dla
dorosych

Tytuy

W tym literatura
pikna dla
dorosych

Angielski

4,271

1,511

3,886

1,273

Niemiecki

680

125

707

143

Francuski

514

119

502

88

Woski

314

42

310

36

Hiszpaski

193

65

177

43

Rosyjski

156

60

155

37

Norweski

185

173

183

178

Szwedzki

131

131

91

42

Japoski

13

b.d.

103

100

Ruch Wydawniczy w Liczbach Biblioteka Narodowa

W 2012 roku nastpi spadek tumacze z jzyka angielskiego, wzrosa natomiast liczba tumacze z jzyka
niemieckiego i po raz pierwszy pojawia si widoczna liczba tumacze z jzyka japoskiego.

TARGI KSIKI
Warszawskie Targi Ksiki / targi-ksiazki.waw.pl w czwartej edycji targw, zorganizowanych przez grup 11
wydawcw i firm wystawiennicz Murator Expo w maju 2013 roku po raz pierwszy w nowym, szczeglnym
miejscu jakim jest Stadion Narodowy, wzio udzia 500 wystawcw z Polski i zagranicy, a odwiedzio je ponad 60
tys. osb, gdy rok wczeniej w poprzednim miejscu czyli w Paacu Kultury i Nauki byo 40 tys. zwiedzajcych.
Pomimo e impreza odbya si dopiero po raz czwarty, Warszawa ma dug tradycj organizowania targw ksiki,
od 1956 do 2010 roku w stolicy odbyway si Midzynarodowe Targi Ksiki.
Targi w Krakowie / targi.krakow.pl 16. edycja targw potwierdzia rosncy status tej imprezy. Krakowskie targi
staj si obowizkowym punktem w jesiennym kalendarzu wszystkich liczcych si w Polsce wydawnictw. W 2012
roku w targach wzio udzia 562 wystawcw z caej Polski. Targi odwiedzio 34 tys. osb.
Coraz wiksze znaczenie uzyskuj targi specjalistyczne, a take targi w mniejszych orodkach, jak: Poznaskie
Spotkania Targowe Ksika dla Dzieci i Modziey, Targi Edukacyjne EDUKACJA w Kielcach, Wrocawskie
Targi Ksiki Naukowej, Targi Ksiki w Biaymstoku, Targi Wydawcw Katolickich w Warszawie, Targi Ksiki

w Katowicach, Poznaskie Dni Ksiki Naukowej, Targi Ksiki Akademickiej i Naukowej ACADEMIA, ktre w
2013 roku zostay wczone do Warszawskich Targw Ksiki, Targi Ksiki Historycznej w Warszawie,
Wrocawskie Promocje Dobrych Ksiek oraz Salon Ciekawej Ksiki w odzi Targi Nowej Ksiki.

BESTSELLERY ROKU 2012

Zestawienie najlepiej sprzedajcych si tytuw Polsce w 2012 roku (dane deklarowane przez wydawcw)
Kategoria literatura polska
1. Houston mamy problem, Katarzyna Grochola, liczba sprzedanych egzemplarzy: 144 000 (Wydawnictwo
Literackie)
2. Lilka, Magorzata Kaliciska, liczba sprzedanych egzemplarzy: 130 000 (Zysk i S-ka)
3. Marzenia i tajemnice, Danuta Wasa, liczba sprzedanych egzemplarzy: 119 000 (Wydawnictwo Literackie)
4. Tak sobie myl, Jerzy Stuhr, liczba sprzedanych egzemplarzy: 90 500 (Wydawnictwo Literackie)
5. Wystarczy, Wisawa Szymborska, liczba sprzedanych egzemplarzy: 85 000 (a5)
6. Mcdusia, Magorzata Musierowicz, liczba sprzedanych egzemplarzy: 80 000 (Akapit Press)
7. Kady szczyt ma swj czubaszek, Maria Czubaszek, Artur Andrus, liczba sprzedanych egzemplarzy: 70 000
(Prszyski Media)
8. Alibi na szcie, Anna Ficner-Ogonowska, liczba sprzedanych egzemplarzy: 57 000 (Znak)
9. Drzwi do pieka, Maria Nurowska, liczba sprzedanych egzemplarzy: 49 000 (Znak)
10. Wakowanie Ameryki, Marek Wakuski, liczba sprzedanych egzemplarzy: 48 000 (Znak)
Kategoria literatura obcojzyczna
1. Pidziesit twarzy Greya, E.L. James, tum. Monika Winiewska, liczba sprzedanych egzemplarzy: 298 000,
(Sonia Draga)
2. Ciemniejsza strona Greya, E.L. James, tum. Monika Winiewska, liczba sprzedanych egzemplarzy: 144 000,
(Sonia Draga)
3. Trafny wybr, J.K. Rowling, tum. Anna Gralak, liczba sprzedanych egzemplarzy: 144 000 (Znak)
4. Dziedzictwo (cykl Dziedzictwo, tom 2), Christopher Paolini, tum. Paulina Braiter, liczba sprzedanych
egzemplarzy: 91 000 (Mag)
5. Igrzyska mierci Suzanne Collins, tum. Piotr Budkiewicz i Magorzata Hesko-Koodziska, liczba sprzedanych
egzemplarzy: 90 000 (Media Rodzina)
6. Taniec ze smokami (cz 1), George R.R. Martin, tum. Micha Jakuszewski, liczba sprzedanych egzemplarzy:
77 000 (Zysk i S-ka)
7. W piercieniu ognia, Suzanne Collins, tum. Piotr Budkiewicz i Magorzata Hesko-Koodziska, liczba
sprzedanych egzemplarzy: 74 700 (Media Rodzina)
8. Kobiety dyktatorw, Diane Ducret, tum. Maria Rostworowska, liczba sprzedanych egzemplarzy: 72 600 (Znak)
9. Taniec ze smokami (cz 2), George R.R. Martin, tum. Micha Jakuszewski, liczba sprzedanych egzemplarzy:
71 000 (Zysk i S-ka)
10. Kosogos, Suzanne Collins, tum. Piotr Budkiewicz i Magorzata Hesko-Koodziska, liczba sprzedanych
egzemplarzy: 71 000 (Media Rodzina)
W ostatnich latach najwicej bestsellerw ukazao si nakadem nastpujcych wydawnictw: Znak, Albatros,
Wydawnictwo Literackie, Zysk i S-ka, Czarna Owca, Fabryka Sw, Muza, Rebis, Prszyski i S-ka, Otwarte,
Insignis, Nasza Ksigarnia.

NAGRODY LITERACKIE
Nagroda literacka Nike to prestiowe wyrnienie dla najlepszej polskiej ksiki roku. Zwycizca wyaniany jest w
trzyetapowym konkursie. Pierwszy etap to przyznanie przez jury 20 nominacji, ktre ogaszanie s w maju,
nastpnie siedmiu finalistw we wrzeniu- z tej grupy wyaniany jest zwycizca. Zwyczajowo przyznawana jest ona
w padzierniku. Autor nagrodzonej ksiki otrzymuje statuetk NIKE duta Gustawa Zemy oraz nagrod pienin
w wysokoci 100.000 zotych. Przyznawana od 1997 roku nagroda promuje gwnie powieci. Konkurs dotyczcy
tylko autorw yjcych. www.nike.org.pl

Laureaci:
2007 Wiesaw Myliwski Traktat o uskaniu fasoli, SIW Znak
2008 Olga Tokarczuk Bieguni, Wydawnictwo Literackie
2009 Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki Piosenka o zalenociach i uzalenieniach, Biuro Literackie
2010 Tadeusz Sobodzianek Nasza klasa, sowo/obraz terytoria
2011 Marian Pilot Piropusz, Wydawnictwo Literackie
2012 Marek Bieczyk Ksika twarzy, wiat Ksiki
2013 Joanna Bator Ciemno, prawie noc, W.A.B.
Nagroda Literacka Gdynia doroczna nagroda, przyznawana od 2006 roku przez Prezydenta Miasta Gdynia.
Wrczana w trzech kategoriach (proza, poezja, eseistyka) autorom najlepszych ksiek wydanych w poprzednim
roku. Nagroda wynosi 50 000 zotych. www.nagrodaliterackagdynia.pl
Laureaci 2011:
Proza Justyna Bargielska Obsoletki, Czarne
Poezja Ewa Lipska Pogos, Wydawnictwo Literackie
Esej Stefan Chwin Samobjstwo jako dowiadczenie wyobrani, Tytu
Specjalna Nagroda Osobna Andrzej Sosnowski Poems, Biuro Literackie
Laureaci 2012:
Proza Magdalena Tulli Woskie szpilki, Nisza
Poezja Marta Podgrnik Rezydencja surykatek, Biuro Literackie
Esej Marian Sworze Opis krainy Gog, Biblioteka WIZI
Specjalna Nagroda Osobna Mieczysaw Porbski Spotkanie z Ablem, Wydawnictwo Literackie
Laureaci 2013:
Proza Zyta Oryszyn Ocalenie Atlantydy, wiat Ksiki
Poezja Andrzej Sosnowski Sylwetki i cienie, Biuro Literackie
Esej Adam Lipszyc Sprawiedliwo na kocu jzyka. Czytanie Waltera Benjamina, Universitas
Specjalna Nagroda Osobna Jacek ukasiewicz TR (Tadeusz Rewicz), Universitas
Literacka Nagroda Europy rodkowej ANGELUS wyrnienie przyznawane jest rodkowoeuropejskiemu
autorowi najlepszej ksiki prozatorskiej wydanej po polsku. Jest zarazem najwysz finansowo (150 tys. z)
nagrod literack w Polsce. W roku 2011 nagrod otrzymaa Swietana Aleksijewicz z Biaorusi za Wojna nie ma w
sobie nic z kobiety, Wydawnictwo Czarne. W 2012 nagrod otrzyma Miljenko Jergovi za Srda piewa o
zmierzchu w Zielone witki, Wydawnictwo Czarne, a nagrod za przekad otrzymaa Magdalena Petryska. W
2013 roku nagroda trafia do Oksany Zabuko za Muzeum porzuconych sekretw. Nagrod za przekad otrzymaa
jej tumaczka Katarzyna Kotyska www.angelus.com.pl
Nagroda Fundacji im. Kocielskich przyznawana jest od 1962 roku przez Fundacj im. Kocielskich - jedn z
najstarszych polskich instytucji kulturalnych, dziaajc w Genewie. Powstaa ona na mocy testamentu zmarej w
lipcu 1959 Moniki Kocielskiej, wdowy po Wadysawie Augucie. Laureatw, ktrzy nie przekroczyli 40. roku
ycia wybiera jury, powoywane przez Rad Fundacji i penice swoj funkcj honorowo. Oceniany jest
dotychczasowy dorobek pisarzy, ze szczeglnym uwzgldnieniem ostatnich ksiek w kategoriach prozy, poezji i
eseju. Warto nagrody zwanej polskim Noblem dla modych pisarzy nie jest staa, wynosi w przyblieniu
kilkadziesit tysicy zotych. Ostatni laureaci: Mikoaj oziski (2007), Jacek Dukaj (2008), Tadeusz Dbrowski
(2009), Marcin Kurek (2010), Andrzej Franaszek (2011), Andrzej Dybczak (2012) oraz Krystyna Dbrowska (2013).
www.koscielscy.pl
Paszport Polityki jest nagrod ustanowion w 1993 r. przez tygodnik Polityka przyznawan twrcom w szeciu
kategoriach: literatura, film, teatr, muzyka powana, plastyka (sztuki wizualne) i estrada oraz od roku 2002 nagrod
specjaln kreator kultury za osignicia w krzewieniu kultury. Ostatni laureaci w kategorii literatura: Micha
Witkowski (2007), Sylwia Chutnik (2008), Piotr Paziski (2009), Ignacy Karpowicz (2010), Mikoaj oziski
(2011) oraz Szczepan Twardych (2012). www.polityka.pl

Nagroda Fandomu Polskiego imienia Janusza A. Zajdla jest coroczn nagrod w dziedzinie fantastyki,
przyznawan przez mionikw fantastyki autorom najlepszych polskich utworw literackich. Nagroda przyznawana
jest w dwch kategoriach: powieci i opowiadania. Laureaci za rok 2012: Robert M. Wegner za powie Niebo ze
stali (Powergraph) oraz Robert M. Wegner za opowiadanie Jeszcze jeden bohater (Powergraph).
www.zajdel.fandom.art.pl
Konkurs Polskiej Sekcji IBBY Ksika Roku promuje wartociowe literacko i artystycznie polskie ksiki dla
dzieci. Nagrody i wyrnienia przyznawane s w trzech kategoriach: pisarz, ilustrator oraz upowszechnianie
czytelnictwa. W roku 2012 laureatami zostali: Micha Rusinek za Wierszyki domowe (Znak) oraz Olga Sawicka i
Dana ukasiska, piszce pod pseudonimem Marcel A. Marcel za powie Oro (Marginesy), a take Marta
Iggerska za ilustracje i projekt graficzny ksiki Wszystko gra (Wytwrnia) z tekstem Anny Czerwieskiej-Rydel
oraz Marianna Oklejak za ilustracje do ksiki Jestem miasto. Warszawa (Czuy Barbarzyca) z tekstem
Aleksandry Szkody. Nagrod za upowszechnienie czytelnictwa otrzymaa Ewa Gruda, kierowniczka Muzeum
Ksiki Dziecicej w Warszawie. Medale za caoksztat twrczoci otrzymay: Lilliana Bardijewska i Krystyna
Lipka-Sztarbao. www.ibby.pl

POZIOM CZYTELNICTWA
Grupa odbiorcw ksiek od wielu lat utrzymywaa si na staym poziomie, a do 2008 roku, gdy Biblioteka
Narodowa ogosia, e jedynie 38 % Polakw przeczytao co najmniej jedn ksik w cigu ostatniego roku. W
2010 roku poziom czytelnictwa wzrs do 44 %, przy czym zmienia si metodologia bada. Kolejne badania z 2012
roku przeprowadzone wedug nowej metodologii wykazay, e co najmniej jedn ksik w cigu ostatniego roku
przeczytao 39 proc. dorosego spoeczestwa, gdy badania nie obejmuj czytelnictwa wrd modszych uczniw.
Procent czytajcych
2002

56 %

2004

58 %

2006

50 %

2008

38 %

2010

44 %

2012

39 %
Biblioteka Narodowa

2004

2006

2008

2010

2012

Osoby nieczytajce

41,8% 50,3% 62,2% 56,0% 60,8%

Osoby czytajce 1-6 ksiek

32,9% 31,7% 24,8% 31,1% 26,5%

Osoby czytajce 7 lub wicej ksiek

24,4% 17,2% 10,6% 11,6% 11,1%

Wyniki badania przeprowadzonego przez Bibliotek Narodow w okresie 12 poprzedzajcych miesicy (2002-2012)

RDO POCHODZENIA CZYTANYCH KSIEK

rdo pochodzenia czytanych ksiek

Zakupy (take przez Internet)

Odsetek czytelnikw, ktrzy podali dane rdo

38,2 %

Prezent

15,1 %

Ksigozbir domowy

15,6 %

Wypoyczenie od znajomych lub rodziny

26,4 %

Biblioteka szkolna

9,7 %

Biblioteka publiczna

22,7 %

Inna biblioteka

2,3 %

Legalne pobranie z Internetu

1,9 %

Nielegalne pobranie z Internetu

0,5 %

Inne

0,9 %

Nieznane

1,1 %
Biblioteka Narodowa

JAKIE KSIKI POLACY KUPUJ NAJCHTNIEJ ?

Gatunek literatury

Odsetek kupujcych

Non-fiction (listy, wspomnienia, biografie)

15,1 %

Powieci kryminalne

14,1 %

Romanse

13,3 %

Literatura pikna

12,2 %

Ksiki dla dzieci i modziey

10,1 %

Fantastyka

9,0 %

Literatura fachowa

7,0 %

Poradniki

6,8 %

Eseistyka

3,0 %

Ksiki szkolne i lektury obowizkowe

2,4 %

Encyklopedie, sowniki i poradniki

1,7 %

Ksiki religijne

1,4 %

Biblioteka Narodowa

JAK LITERATUR POLACY CZYTAJ NAJCHTNIEJ ?

Gatunek literatury

Odsetek czytajcych

Literatura pikna

21,4 %

Non-fiction (listy, wspomnienia, biografie)

21,4 %

Romanse

20,3 %

Powieci kryminalne

19,6 %

Ksiki dla dzieci i modziey

15,0 %

Fantastyka

11,3 %

Literatura fachowa

9,2 %

Ksiki szkolne i lektury obowizkowe

8,2 %

Poradniki

8,0 %

Ksiki religijne

2,6 %

Eseistyka

2,5 %

Encyklopedie, sowniki i poradniki

2,2 %

Biblioteka Narodowa

BIBLIOTEKI
Biblioteki publiczne tworz sie, ktra w 2010 roku obejmowaa 8 342 placwek, jednake ich liczba spada od
pocztku lat 90-tych. Od 2004 roku spada rwnie liczba czytelnikw w bibliotekach. Rozwijaj si natomiast
biblioteki cyfrowe, wrd ktrych czoowe miejsce zajmuje Cyfrowa Biblioteka Narodowa Polona (www.polona.pl),
a sie bibliotek cyfrowych rozwijaj wysze uczelnie, wrd ktrych najwiksz jest Jagielloska Biblioteka
Cyfrowa.
W ramach Programu Rozwoju Bibliotek, realizowanego przez Polsko-Amerykask Fundacj Wolnoci oraz
Fundacj Billa i Melindy Gates we wsppracy z Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego, do polskich
bibliotek jest dostarczany sprzt multimedialny i teleinformatyczny. Program pomaga bibliotekom w maych

miejscowociach przeksztaci si w centra wiedzy i aktywnoci lokalnej. Dziki Programowi unowoczeniono

ponad poow bibliotek w maych miejscowociach 3327 placwek w caym kraju, ktre odwiedza rocznie ponad
2,5 mln osb.
W 2009 roku, z inicjatywy Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, uruchomiono projekt Biblioteka+,
ktrego celem jest renowacja i internetyzacja bibliotek, szkolenia bibliotekarzy oraz wprowadzenie systemu
katalogowego MAK+. Do poowy 2013 roku z tego rda wsparto 142 placwki kwot ponad 87 mln z.
Czytelnicy bibliotek publicznych na 1000 ludnoci
2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

197

192

184

176

171

172

170

168
Biblioteka Narodowa