Chemia nieorganiczna – pytania

1. Budowa atomu.
Atom – najmniejsza część materii; masa od 10-24 do 10-22 grama; wymiary 10-8 cm. Atom
składa się z jądra atomowego i elektronów. Wymiary jądra od 10 -13 do 10-12 cm; masa
elektronu to około 1/1840 masy protonu lub neutronu. Cząsteczki subatomowe, tworzące
jądro – proton (p+) i neutron (n0). Oprócz protonu i neutronu w jądrze znajduje się ok. 60
innych cząsteczek subatomowych (np.: mezony Π, Π+, Π-, Π0, antycząstki, elektrony w
jądrze, neutrino n, pozytony). Wiązanie łączące atom z jądrem jest około 2 mln razy
silniejsze niż wiązanie jonowe.

2. Budowa jądra a promieniotwórczość pierwiastków.

W trwałych jądrach istnieje stan równowagi. Szybkości reakcji wymiany mezonów są
równe, a więc stopień trwałości związany jest ze stosunkiem liczby neutronów do liczby
protonów. Najbardziej trwałe jądra mają tę samą liczbę protonów co neutronów.
Odstępstwa od tej prawidłowości powodują nietrwałość jąder, a co za tym idzie przemiany
promieniotwórcze
 α + (He) - samorzutny rozpad pierwiastka, emisja korpuskuł, powstaje nowy
pierwiastek. Liczba porządkowa mniejsza o 2 a liczba masowa mniejsza o 4; przesunięty o
2 miejsca.
 β - (ē) - powstaje nowy pierwiastek przesunięty w prawo o 1 miejsce.
 γ - fala elektromagnetyczna, która powstała przez przemianę masy w energię. Jest to
promieniowanie wtórne do przemian α i β (aby zaistniało, musi zajść najpierw
przemiana α lub β ).
 Promieniowanie X (Roentgena) – powstaje na powłokach elektronowych
(wykorzystywane w radiologii).
 Luminescencja – pochodzi z powłok elektronowych (promieniowanie nieszkodliwe,
użyteczne).

3. Reguła Soddy’ego Fajansa

Emisja cząstki α powoduje zmniejszenie masy jądra o cztery jednostki masy atomowej, a
ładunku - o dwa ładunki elementarne, wskutek czego powstały pierwiastek znajduje się o
dwa miejsca na lewo w układzie okresowym w stosunku do pierwiastka macierzystego
(liczba masowa maleje o 4, atomowa maleje o 2). Emisja ß- powoduje przesunięcie
położenia pierwiastka o jedno miejsce na prawo (liczba atomowa wzrasta o 1, masowa bez
zmian).

4. Liczby opisujące atomy.

5. Powłoki elektronowe.
n – główna liczba kwantowa. Przyjmuje całkowite wartości. Wskazuje przeciętną
odległość elektronu od jądra.
n = 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 → K, L, M, N, O, P, Q.
l – poboczna liczba kwantowa (orbitalna). Każdej głównej liczbie kwantowej odpowiada
poboczna liczba kwantowa. Przyjmuje wartości całkowite. Informuje o kształcie toru
elektronowego l = 0, 1, 2, 3, 4 → s, p, d, f, g.
m – magnetyczna liczba kwantowa. Uzasadnia pewne zmiany w widmie, jeśli atomy
znajdują się w polu magnetycznym lub elektrycznym. Przyjmuje wartości całkowite od - l
do l z zerem. Informuje o wzajemnym usytuowaniu torów eliptycznych względem siebie
(w obrębie tej samej liczby orbitalnej l).
s – spin (kręt) elektronu. Moment pędu wynikający z obrotu elektronu wokół własnej osi.
Odgrywa rolę w tworzeniu cząstek z atomów. Przyjmuje wartości s = ± ½.
Istnieje ograniczenie w zapełnianiu stanów energetycznych w atomie elektronami – zakaz
Pauliego. W atomie nie może być elektronów o tych samych wartościach czterech liczb
kwantowych (reprezentujących tę samą energię).
6. Defekt masy
Odgrywa rolę w tworzeniu cząstek z atomów jest to zmniejszenie masy syntetyzowanego
jądra na skutek wypromieniowania przez jądro energii. E = mc², E = Δmc²
E = 0,03036 (3 ∙ 1010)2 = 2,73 ∙ 1019 ergów = 6,52 ∙ 109 Kcal. Defekt masy powstaje przy
syntezie jądra He i jest równy 0,03036 u. Synteza jądrowa zaoszczędza energię.

7. Wartościowość.
Wartościowość danego pierwiastka opisuje się liczbą bez znaku, mówiącą ile orbitali
wiążących zawiera dany atom, co w zupełnym uproszczeniu można określić jako liczbę
wiązań jonowych lub atomowych, jakie może ten pierwiastek wytworzyć.
Elektrowartościowość jest to liczba ze znakiem, informująca o zyskanych lub utraconych
elektronach. Jeżeli liczba jest przed znakiem, to elektrowartościowość jest pełna
(całkowity zysk lub strata). Jeżeli liczba jest za znakiem, to elektrowartościowość jest
cząstkowa.

8. Budowa pierwiastka a jego własności fizyczne i chemiczne.

9. Wiązania chemiczne. Np.: H3PO4 H2SO4

10. Typy reakcji chemicznych.

-energetyczne
-endo/egzotermiczne
-reakcje ?
-syntezy A+B  AB
-analizy AB  A+B
-wymiany (pojedynczej) AB+C  AC+B
(podwójnej) AB+CD  AC+CB
-ze względu na fazę
-homogeniczne
-heterogeniczne

11. Rodzaje soli.

*Sole tlenowe- pochodne od kwasów tlenowych, na przykład:
-siarczany (VI) Na2SO4, MgSO4
-azotany (V) AgNO3, KNO3
*Sole beztlenowe- pochodne od kwasów beztlenowych, na przykład:
-chlorki AgCl, NaCl
-siarczki Na2S, CaS
*Sole proste to sole zawierające jeden rodzaj kationów i jeden rodzaj anionów, np.
MgCO3, Na2S, Na2SiO4.
*Sole podwójne to sole, które mogą zawierać dwa rodzaje kationów, np. MgAl2(SO4)4,
lub dwa rodzaje anionów, np. Pb2Cl2CO3.
*Sole wielokrotne to sole, które zawierają trzy i więcej kationów lub anionów. Są to na
ogół minerały, np. CaNaCu5Cl(AsO4)4.
*Sole, które w swej cząsteczce zawierają aniony z atomami wodoru nazywa się
wodorosolami, np. NaHCO3 wodorowęglan sodu, Ca(H2PO4)2 wodorofosforan wapnia.
*Sole , które zawierają kationy z grupami wodorotlenkowymi noszą nazwę hydroksyli,
np. [Cu(OH)]2CO3 węglan hydroksomiedzi (II).
*Wszystkie sole, które składają się z kationów metali i anionów reszt kwasowych noszą
nazwę soli obojętnych, np. NaCl, CuSO4, AgNO3.
*Istnieją także sole uwodnione (hydraty). Sole te w stanie stałym mają wbudowane w sieć
krystaliczną cząsteczki wody (woda hydratacyjna), np. CuSO4 × 5H2O, CaSO4× 2H2O
(gips)
12. Dysocjacja: skutki, rodzaje, przebieg.
To fizyko-chemiczne działanie rozpuszczalnika. Skutkiem jest rozpad cząsteczek
związków chemicznych na jony.
Kiedy działamy wodą nazywamy to hydratacją.

13. Teorie kwasów i zasad.

Arrhenius: Kwas to każdy związek, który wprowadzony do roztworu wodnego zwiększa
stężenie jonów oksoniowych H3O + (zmniejsza pH roztworu). Automatycznie zasadą jest
każdy związek, który zwiększa stężenie jonów wodorotlenkowych OH − . Definicja ta ma
głównie zastosowanie do roztworów wodnych.

Brønsted-Lowry: Kwas to każdy związek chemiczny, który w warunkach danej reakcji

jest donorem, (czyli inaczej dostarczycielem) jonu wodorowego H+. Z drugiej strony
zasada to każdy związek, który może być akceptorem, (czyli inaczej przyjmującym) jon
wodorowy. W reakcji kwasu i zasady Brønsteda-Lowry’ego powstaje nowy kwas i nowa
zasada.

Gilbert Newton Lewis: Kwas to związek, który jest akceptorem (przyjmującym) w

warunkach danej reakcji parę elektronową, (więc zasada jest donorem pary elektronowej).

14. Związki kompleksowe.

To związki chemiczne, w których można wyróżnić jeden lub więcej atomów centralnych,
otoczonych przez inne atomy lub ich grupy zwane ligandami, przy czym przynajmniej
jedno wiązanie atomu centralnego z ligandem ma charakter wiązania koordynacyjnego.

Atom lub jon przyłączający (koordynujący) cząsteczki nosi nazwę jonu lub atomu
centralnego. Grupy lub jony związane z nim noszą nazwę ligandów

Sumaryczną liczbę pełnych pojedynczych wiązań atomu centralnego z atomami ligandów

nazywa się liczbą koordynacyjną. Gdy w kompleksie występują wiązania wielokrotne lub
wiązania o składowej donorowej i zwrotnej, w szczególności tworzone przez dwa lub
więcej sąsiednich atomów liganda (jak to ma np. miejsce w kompleksach
cyklopentadienylowych i kompleksach alkilidenowych), ustalenie liczby koordynacyjnej
staje się kontrowersyjne (lub wręcz niemożliwe).

Formalny ładunek przypisywany centralnemu atomowi nazywa się jego stopniem

utlenienia. Ustalanie tego stopnia, a także zagadnienie, jaki faktyczny ładunek posiada
centralny atom, jest w wielu przypadkach sprawą kontrowersyjną.

15. Kwasy tlenowe.

16. Skala pH, iloczyn jonowy H2O, dysocjacja.
Woda ulega autoprotolizie w/g równania:

H2O + H2O <=> H3O+ + OH-

Równowaga pomiędzy jonami H3O+ + OH- a niezdysocjowaną wodą można wyrazić stałą
równowagi

Ponieważ stężenie czystej wody w wodzie jest wielkością stałą to iloczyn K * [H2O] jest
również wielkością stałą i nazywany jest iloczynem jonowym wody Kw.

Kw = K * [H2O]2 = [H3O+] * [OH-] = 10-14 (mol/dm3)

W temperaturze 298,15oK stężenie jonów hydronowych w czystej wodzie jest równe

stężeniu jonów wodorotlenowych i wynosi:

[H3O+] = [OH-] = 1,00 * 10-7 mol/dm3

Podobnie jak w czystej wodzie, również we wszystkich roztworach obojętnych [H3O+] =

10-7 mol/dm3. W roztworach kwaśnych [H3O+] > 10-7 mol/dm3 a w roztworach
zasadowych [H3O+] < 10-7 mol/dm3.
Posługiwanie się tak małymi stężeniami jest niewygodne w zapisach i obliczeniach.
Dlatego przyjęto wyrażać aktywność jonów wodorowych w roztworze w tzw. skali pH.

pH definiujemy jako ujemny logarytm dziesiętny z wartości liczbowej stężenia jonów

hydronowych

pH = - lg[H3O+]

analogicznie

pOH = - lg[OH-]

Roztwory, których pH jest niższe od 7 mają odczyn kwaśny, tym bardziej kwaśny, im
niższe jest pH roztworu, np. roztwór o pH = 1 ma w jednostce objętości 1000 razy więcej
jonów wodorowych niż roztwór o pH = 4.
Roztwory, których pH jest wyższe od 7 mają odczyn zasadowy, tym bardziej zasadowy im
wyższe jest pH roztworu.
Skala pH obejmuje roztwory od pH = 0 do roztworów silnie alkalicznych o pH = 14. W
roztworach obojętnych pH = 7.

17. Proces hydrolizy na przykładzie.

Na2CO2 + H2O  H2CO3 + 2 NaOH
Po tej reakcji następuje dysocjacja. Ponieważ zasada jest mocniejsza od kwasu dysocjuje w
dużo większym stopniu.

18. Hydroliza.
Jest to chemiczne działanie na sole wodą w wyniku czego odtwarza się kwas i zasada z
których wcześniej powstała sól.

19. Hybrydyzacja.
Hybrydy-powłoki
 20. Elektroliza.
Proces elektrolizy polega na wędrówce jonów do obojętnych chemicznie elektrod,
zanurzonych w elektrolicie, po przyłożeniu do nich odpowiedniego napięcia prądu
elektrycznego. W elektrolizie elektroda naładowana ujemnie jest nazywana katodą, a
elektroda naładowana dodatnio anodą. Każda z elektrod przyciąga do siebie przeciwnie
naładowane jony. Do katody dążą więc dodatnio naładowane kationy a do anody ujemnie
naładowane aniony. Po dotarciu do elektrod jony przekazują im swój ładunek na skutek
czego zamieniają się w obojętne elektrycznie związki chemiczne lub pierwiastki.
Powstające w ten sposób substancje zwykle albo osadzają się na elektrodach lub
wydzielają się z układu w postaci gazu. Proces elektrolizy wymaga stałego dostarczania
energii elektrycznej. Suma ładunków elektrycznych kationów i anionów, powstających na
skutek dysocjacji elektrolitycznej elektrolitów jest zawsze równa zeru. Nieelektrolity tzn.
substancje, które w roztworach i w stanie stopionym nie przewodzą prądu elektrycznego,
nie ulegają dysocjacji elektrolitycznej
.
21. Amfoteryczność.
Amfoteryczność to cecha charakteryzująca fizyczne metale. Jeśli pierwiastek daje zarówno
kwasy jak i zasady jest amfoterem.

22. Szereg napięciowy.

To zestawienie pierwiastków chemicznych o własnościach metalicznych, według ich
potencjału standardowego E0. Punktem odniesienia dla tego zestawienia jest elektroda
wodorowa, której potencjał standardowy przyjmuje się umownie za zero.
Prościej mówiąc szereg napięciowy informuje nas o tym które pierwiastki wypierają
wodór w reakcjach a które nie (nie wypierają metale szlachetne)
max  Li K Na Ca Mg Al Zn Cr Fe Cd Co Ni Sn Pb H Cu Ag Hg Au  min

23. Metaliczność i niemetaliczność.

Metaliczność fizyczna – połysk (wynika z dużej zdolności odbijania promieni
świetlnych), nieprzezroczystość, ciągłość, kowalność, dobre przewodnictwo cieplne i
elektryczne.
Metaliczność chemiczna – jest to zdolność do oddawania elektronów z wytworzeniem
kationu i wiązania jonowego, zdolność do tworzenia wodorotlenków, (zasad).
Niemetaliczność fizyczna – różne barwy, różne stany skupienia, różne właściwości, brak
przewodnictwa cieplnego i elektrycznego, brak kowalności i ciągłości.
Niemetaliczność chemiczna - to zdolność do przyjmowania elektronów z wytworzeniem
anionu, zdolność do tworzenia wiązań atomowych i koordynacyjnych, jonowych, zdolność
do tworzenia kwasów i tlenków będących bezwodnikami kwasowymi.
Amfoteryczność – zdolność do dawania wiązań jonowych poprzez kation, zdolność do
dawania wiązań atomowych i koordynacyjnych, zdolność do zarówno kwasów jak i zasad

24. Procesy wielkopiecowe dla żelaza.

Gaz wielkopiecowy ~27% CO; ~13% CO2; 60% N2
Żelazo otrzymuje się z ród: Fe3O4 (magnetyt); FeCO3 (syderyt); Fe(OH)3

~20 ton ródy Topnikami są krzemiany i glinokrzemiany

+ koks + top. 1300oC
bez O2
gaz wielkopiecowy

„surówka” (Fe(C))
Fe2O3 + 2C  FeO + Fe + 2CO
FeO + CO  Fe + CO2
Fe2O3 + 3CO  2Fe + 3CO2
 Fe2O3 + 3C  2Fe + 3CO Surówkę „wyświeża” się i powstaje stal (96% Fe)
25. Produkcja H2SO4.
S + O2  SO2
SO2 + ½ O2  SO3 (900 c/ kat)

Metoda kontaktowa
4 FeS + 11O2  2Fe2O3 + 8 SO2 + Q
O2 SO3
SO2
SO2 SO2 SO2 SO2

KATALIZATOR (V2O5 / PtO4 )

SO3 + H2O  H2SO4 (98%)

\
+ SO3H2S2O7 (oleum)
Metoda wieżowa

(NO)HSO4

2(NO)HSO4 + SO2 + H2O  3H2SO4 + 2N

SO2

26. Cement i rodzaje zapraw murarskich.

CaCO3  CaO + CO2↑ (900)
\wapno palone
CaO + H2O  Ca(OH)2 + Q
\wapno gaszone
Skład cementu
CaO ~63%
SiO2 ~23%
Al2O3 ~10%
MgO ~3%
Fe2O3 ~3%
Na2O ~1%
K2O ~1%
Cement + woda  beton
Cement + woda + piach  zaprawa murarska

Zaprawa murarska
Ca(OH)2 + SiO2  CaSiO3 + H2O↑
Ca(OH)2 + CO2  CaCO3 + H2O↑
\bardziej kruchy ale szybciej schnie
27. Produkcja sody oczyszczonej i żrącej.
NaOH – soda żrąca

2Na + 2H2O  2NaOH + H2

Metoda elektrolityczna
NaCl ← HO → Na+ + Cl-
2

K(-) Na+ + e  Na0 +H2O  NaOH + ½ H2↑

A(+)Cl- - 2e  Cl2

Na2CO3 – soda (kalcynowana)

Metoda Leblanca
NaCl + H2SO4  Na2SO4 + 2HCl
Na2SO4 + 4C  Na2S + 4CO (beztlenowo/ temp)
Na2S + CaCO3  Na2CO3 + CaS (soda nie jest kalcynowana, a metoda daje dwa ciężkie
do zagospodarowania produkty –HCl i CaS)

Metoda Solvay’a
CaCO3  CaO + CO2
\użyte ponownie w procesie lub do cementowni
NH3 + H2O + CO2  NH4HCO3
NH4HCO3 + NaCl  NaHCO3 + NH4Cl
↓
2 NH4Cl + H2O +CaO  NH4OH + CaCl2
↓
2NH3 + H2O
2 NaHCO3  Na2CO3 + CO2 + H2O (kalcynowanie/prażenie)

Używany jako nawóz

28. Cechy wspólne pierwiastków I i II grupy.

29. III grupa.

B, Al, Ga, In, Tl

Bor
Fizycznie metal, chemicznie niemetal, nie występuje w stanie wolnym
H3BO3 – kwas borny
- nie rozpuszcza się w wodzie
- rozpuszcza się w HNO3
- rozpuszcza się w alkaliach dając Na2BO3
- 5% woda borowa- leczniczy środek do oczu
- 10% konserwacja żywności
BH3 – borowodorek –jedyny związek boru z wiązaniami jonowymi
Bor daje wiązania atomowe tj. BF3
NaBH4 – borowodorek sodu –doskonałe własności redukcyjne

Glin
-Fizycznie metal, chemicznie amfoter
-Biały; lekki; miękki, ale w połączeniu z innymi pierwiastkami daje doskonałe stopy:
Al + Mg + Mn  duraluminium
Al + Mg  magnaluminium (?)
-Sole pojedyncze : Al2(SO4)3
-Sole podwójne : K2SO4 * Al2(SO4)3 * 2H2O
Na2SO4 * Al2(SO4)3 * 2H2O
 -Al2O3 – bezwodnik zasadowy
-Sole zasadowe - Al2O3 + 3 H2O  2Al(OH)3↓
-Sproszkowany Al – „lekarstwo na popękane konstrukcje”
2Al + Fe2O3  Al2O3 + 2Fe + 3000oC
-glinokrzemiany – tlenek I lub II grupy * Al2O3 * 6SiO2
K2O * Al2O3 * 6SiO2 - ortoklaz
Na2O * Al2O3 * 6SiO2 - albit
CaO * Al2O3 * 6SiO2 – anortyt

Tal – jego związki są bardzo trujące, między innymi stosowane jako środki owado- i
chwastobójcze

30. IV grupa główna

C, Si, Ge, Sn, Pb
4 orbitale aktywne, węgiel i krzem (oprócz SiCl4) nie występują w postaci jonowej (reszta
2+ i 4+)
Węgiel tworzy wiązania pojedyncze, podwójne i potrójne między swoimi atomami. Z
tlenem podwójne. Krzem daje tylko wiązania pojedyncze

Węgiel

3 odmiany alotropowe : diament, grafit (smary, pod 100 tys atm i 2 tys C daje diament
techniczny) i sadza (lek, filtry, utwardzacz)

Występowanie: antracyt (29%), węgiel kamienny (85%), węgiel brunatny (65%), torf
(45%), koks (90%)DESTYLACJA WĘGLA KAMIENNEGO W WARYNKACH BEZTLENOWYCH

Związki węgla
[CO3]2- - węglany, wszystkie rozpuszczalne w wodzie
CaCO3 – składnik skał wapiennych (groty i jaskinie)
CO2 – efekt cieplarniany
CO – czad, w połączeniu z hemoglobiną daje karboksyhemoglobinę która nie wiąrze się z
tlenem, skutkiem jest uduszenie

Krzem (patrz 39 i 42)

Cyna
- własności amfoteryczne
- H2SnO3
- cyniany i cyniny powstające w środowisku kwasowym – zatrucie, gąbczenie mózgu.
Związki te powstają w środowisku kwaśnym, były przyczyną zatruć (misy cynowe)

Ołów
Ciężki pierwiastek, pochłania promienie X dlatego ma zastosowanie np. w medycynie –
fartuchy ołowiowe używane w gabinetach gdzie wykonuje się prześwietlenia.
Ma również zastosowanie w akumulatorach
Proces rozładowania akumulatora
Pb+ PbO2+2 H2SO4 PbSO4+2 H2O+123kcal (prąd)
Proces naładowania akumulatora
PbSO4 ← H SO → PbO+SO3
2 4

+H2O

H2SO4
31. Związki azotu.

NH3 – amoniak
NH3 + H+ - kation amonowy
H2N-NH2 - hydrazyna
NH2OH – hydroksyloamina
R-NH2 – amina pierwszego rzędu
R-NH-R –amina drugiego rzędu
R-N-R
| - amina trzeciego rzędu
R
NH3
CH3-C -amid kwasowy
O

OH
CH2-C -aminokwas
| O
NH2

N2O -nadtlenek azotu <w sensie, że lol>

NO –tlenek azotu, b. reaktywny
(NO)+ -gr. nitrozylowa
N2O3 –bezwodnik HNO2
N2O5 –bezwodnik HNO3
NOCl –chlorek nitrozylu
(NO)HSO4 –kwas nitrozylosiarkowy
NH4HCO –kwaśny węglan amonu
NaNO3 –saletra chilijska
KNO3 –saletra indyjska

32. Związki chloru.

33. Związki jodu.
34. Otrzymywanie NH3
Metoda Habera – Boscha
N2 + 3H2  2NH3 (200 atm, 500 temp)

35. Próba Marsha

Zn + H2SO4  ZnSO4 + H2
As2O3 + 12H  2AsH3 + 3H2O
4AsH3  As4 + 6H2

36. Miedź
Cu2O – kupryt
CuCO3 * Cu(OH)2 – malachit
2CuCO3 * Cu(OH)2 – azuryt

Reakcja patynowania : Cu + CO2 + H2O + O2  Cu(OH)2 + CuCO3

90% Cu i 10% Sn –brąz

60% Cu i 40% Zn – mosiądz
80% Cu i 20 % Zn – tombak

Posiada własności kompleksotwórcze [Cu(NH3)4]2+ ; [Cu(CN)4]2-

37. Fluor.
-nie daje kwasów tlenowych
-gaz, nie występuje w stanie wolnym
-trujący
- z tlenem daje fluorek tlenu OF2!!
-najbardziej elektroujemny pierwiastek
- 19F – trwały izotop
- 18F – b. nietrwały

CaF2 –fluoryt –minerał stosowany w metalurgii

3Ca3(PO4)2*CaF2 – apatyt –składnik szkliwa i kości
C2F4 – teflon
HF- gaz
Otrzymywanie H2 + F2  HF + Q
CaF2 + H2SO4  CaSO2 + 2HF↑
40% HF w H2O – kwas fluorowodorowy
\problemy z przechowywaniem, trawienie szkła (kryształ),
przechowywanie tylko w szkle pokrytym parafiną

Trawienie szkła : 4HF + SiO2  SiF4↑ + 2 H2O

38. Otrzymywanie tlenu

a. Przemysłowo
Destylacja skroplonego powietrza
Elektroliza zasad lub soli [ Ca(OH)2, NH4OH, H2SO4 ]
b. Destylacja termiczna tlenków
HgO  Hg + ½ O2 ↑
3MnO2  Mn3O4 + O2 ↑
2PbO2  2PbO + O2 ↑
2CrO3  Cr2O3 + 1½ O2 ↑

39. Krzem.
Otrzymywanie:
SiO2 + 2Hg  2HgO + Si + 88,9 kcal
3SiO2 + 4Al  2Al2O3 + 3Si + 150,1 kcal
SiCl4 + 2Zn  2ZnCl2 + Si –najczystszy krzem
D tej pory najczystszy otrzymany krzem zawierał 99,9998% czystego Si ( w PL 98%)

Związki:
-silany, siloksany, silikony (patrz 42)
-(SiO2)n –krzemionka n>106 – piach
n>/= 1012 – zaczynają tworzyć się kryształy
- SiO2 ma trzy odmiany polimorficzne
Kwarc (efekt piezzoelekryczny)
Trydymit
Krystobalit

40. Fluorokrzemiany – co to jest?

41. VII grupa główna.

F, Cl, Br, I, At
42. Co to są silikony, silany i siloksany?
Silany – ciała stałe
H H
| | disilan
H ---- Si ---- Si ---- H
| |
H H

H
| monosilan (ciecz)
H ---- Si ---- H
|
H

Siloksany
R
| R – podstawnik org. (C2H5, CH3, H)
R ---- Si ---- O
|
R

R
| polimer siloksanowy
( Si ---- O )n
|
R

H
| pojedynczy siloksan
H ---- Si ---- O ---- H
|
H

Silikony – siloksany, CH3, polimeryzacja

CH3
| silikon
( ----Si ---- )n
|
CH3
n≤7- oleje silnikowe
n≤15 – smary silikonowe, odporne na temperaturę
n>15 – wkładki silikonowe, bieżniki opon

43. Produkcja HNO3.

Metoda Birkelanda – Eddy’ego – Mościckiego
N2 + O2  2NO (przy temp 300 i ciśnieniu 10 atm)
2NO + O2  2NO2
2NO2 + H2O  HNO3 + HNO2
HNO2  HNO3 + H2O + 2NO (temp)
\zawrócone do procesu
Metoda Ostwalda
4NH3 + 5O2  4NO + 6H2O (kat i temp)
2NO + O2  2NO2
2NO2 + H2O  HNO3 + HNO2
HNO2  HNO3 + H2O + 2NO (temp)
\zawrócone do procesu
44. Nawozy sztuczne.
Azotowe
Wapniowe
Fosforowe
Potasowe

superfosfat potrójny P2O5+CaO+SO3

kalimagnezja K2SO4∙MgSO4
siarczan amonu (NH4)2SO4
siarczan magnezu
wapno magnezowe-tlenkowe
saletrzak NH4NO3+ MgCO3
wapniak rolniczy
mocznik CO(NH2)2
saletra amonowa NH4NO3
sól potasowa K2O
fosforan amonu
wapno pocelulozowe
azotniak
kainit magnezowy KCl * MgSO4 * 3H2O
mączka fosforytowa

45. Co to jest:
- Teflon- politetrafluoroetylen -[-CF2-CF2-]n- (PTFE). Czysty politetrafluoroetylen jest
całkowicie nietopliwy i zaczyna rozkładać się w temperaturze 327°C. W temperaturze ok.
260°C przechodzi z fazy krystalicznej do fazy condis, w której staje się przezroczysty i dość
miękki - ale nie płynny.
a. Składnik smarów
b. Wyściełanie aparatury chemicznej
c. Produkcja materiałów dla ubrań CUG używanych w straży pożarnej oraz zakładach
przemysłowych posiadających kontakt ze środkami chemicznymi
d. Produkcja rur i kształtek urządzeń pracujących w ekstremalnych warunkach
e. Powłoki zapobiegające przywieraniu w sprzętach gospodarstwa domowego i innym
f. Materiały uszczelniające w postaci nici, taśm.
g. Kolczyki do piercingu.
h. Implanty przy rekonstrukcjach twarzy.
i. "Ślizgacze" pod profesjonalnymi myszkami komputerowymi dla graczy
j. powlekanie amunicji broni ręcznej

- Brąz - stopy miedzi z innymi metalami i ewentualnie innymi pierwiastkami, w którym

zawartość miedzi zawiera się w granicach 80-90% wagowych

- Termit –mieszanka reaktywnego metalu i tlenku innego metalu. Najczęściej jest to mieszanka
sproszkowanego glinu (aluminium) oraz tlenku żelaza. Mogą to być też inne mieszanki, np.
zawierające magnez zamiast glinu, oraz tlenki innych żelazowców zamiast tlenku żelaza. Ze
względu na największą popularność termitu składającego się z glinu i tlenku żelaza, skupimy
się właśnie na tej mieszance.
Cechą charakterystyczną termitu jest to, że spala się on w bardzo wysokiej temperaturze. W
wyniku tak wysokiej temperatury, produkt reakcji (żelazo) występuje w postaci płynnej, co
znalazło zastosowanie np. w spawalnictwie.
2Al + Fe2O3  Al2O3 + 2Fe + 3000oC
 - Ałun – podwójne uwodnione siarczany (VI) metali jedno- i trójwartościowych, krystalizują w
układzie regularnym i są izomorficzne, dobrze rozpuszczalne w wodzie; stosowane m.in. w
garbarstwie i fotografii. jest to sól podwójna o ogólnym wzorze :
MI2SO4 * MIII2(SO4)3 * XH2O
np. K2SO4 * Al2(SO4)3 * 2H2O- ałun glinowo-potasowy

- Mosiądz- stop miedzi i cynku zawierający do 40% tego metalu. Mosiądze mogą zawierać
także dodatki takich metali jak ołów, aluminium, cyna , mangan, żelazo i chrom oraz krzem.
Topi się w temperaturze ok. 1000°C (zależnie od gatunku).

46. Produkcja H2O2.

Nadtlenek + kwas
BaO2 + H2SO4  BaSO4 + H2O2
3% - woda utleniona
30% - perhydrol
85-95% - paliwo rakietowe

47. Produkcja Na.

48. Amfotery Bi i As.

49. 200 gram NaOH 15% rozcieńczono w 500cm3 H2O. Oblicz normalność roztworu.

4. Liczby względne i bezwzględne pierwiastków.

Bezwzględne masy atomów i cząsteczek są niezwykle małe, rzędu od 10-24 do 10-22 grama. Względną
masę atomu lub cząsteczki, wyrażamy w odniesieniu do 1/12 masy atomu izotopu od 12C. Względna masa
atomu jest wielkością niemianowaną, mówi ile razy masa danego pierwiastka jest większa od masy 1/12
masy atomu izotopu od 12C.
mc/12 = 1,67 ∙ 10-24 g = 1 u (umownie przyjęta jednostka masy).
Mol określa ilość substancji zawierającą liczbę cząstek (atomów, jonów), dokładnie równą liczbie
atomów zawartych w 12 g izotopu 12C. W jednym molu znajduje się 6,02 ∙ 1023 cząsteczek (atomów,
jonów).