Professional Documents
Culture Documents
Kronolojisi
Servet BAOL
ATCo 156
FOO 56
Bilerek Bo Brakld
1899-04-XX Gustav Weisskopf - Pittsburgh, Pennsylvania uuuAmerika Birleik Devletlerinde tek kanatl ve buhar motorlu havadan ar
uan ilk pervaneli uak, Alman Gustav Weisskopf (Amerikallar bu Almana, isminin
Ingilizce tercmesi ile Whitehead demektedirler!) tarafndan uuruldu. Uak ilk
uuunda yerden ancak 7.5 m havaland ve yolu zerindeki katl bir binay
aamayarak ona arpt.
1899-05-17 Augustus. M. Herring - Atsz Asr - uuu.
Bisiklet tasarmcs ve hafif uak motor reticisi olarak tannan Herring, ilk
uuunu yaptnda, Atsz Asr adl mecmua, bu uuu yeni bir asrn balangc
olarak sekin okurlarna 17 May 1899daki says ile duyurmutu.
Derginin bast resme bakarak ok ilgin tesbitler yaplmaktadr. rnein
Wright kardelerin ilk uaklar, bu tasarmn ayns olmakla birlikte, Herringin
kontrol yzeyleri, onlarn yaptklar ilk uakta yoktu. Wright kardeler bu kontrol
mekanizmalarn ancak ilk uaklarndan 4 sene sonra gelitirdikleri yeni uaklarna
uygulayabileceklerdi.
1899-05-18 Lahey Konferans
Laheyde toplanan ve zellikle uluslararas hukukun gelimesine nemli
katklar olan konferanslarn ilkidir. Bar ve silahszlanma konularn ele almak
zere 26 lkenin katlm ile yaplmtr. bu konferansta kabul edilen szleme
ve deklarasyon 31 temmuz 1899'da imzalanan sonu bildirgesinde toplanmtr.
1899-10-11 Augustus Herringin ift Kanatl Uak ile uuu.
1896da, insann kulland, havadan ar, motor gc ile, control edilebilen
bir Uan Makina patenti iin USA patent ofisine mracaat etmitir.
Octave Chanute ve Augustos Herring'in ua, ift kanatl ve sktrlm
hava ile umakta idi. Octave Chanutenin planr tasarmn esas alarak yapt
uak ile, Michigan Gl kumsalndaki ilk uuunda 15 m yol almt.
22 Ekim gn yaplan denemede ise 8 ila 10 saniye havada kalan uak, 22 m
yol ald.
1900-04-26 Guglielmo Markoni ve ilk telsiz patenti
lk defa Londrada ayarlanabilir dalga boyu iin 26 Nis 1900de patent iin
mracaat etti ve 13 Nis 1901de 7777 nolu ngiliz patentini ald.
1933-05-15/29
Roma Anlamas
Romada dzenlenen nc Uluslar aras zel Hava Hukuku Konferans,
yeni geliimlere de sahne oldu. Bunlar;
1- Yabanc bir uan, yerde nc kiilere verecei zarar ile ilgili eitli
kurallarn birletirilmesi iin Konvansiyon,
2- Uak Karmay nleyici eitli kurallarn birletirilmesi iin Konvansiyon.
Bu her iki Konvansiyon kararlar, 29 Mays 1933de 20 lke tarafndan
imzaland. Bu Konvansiyonlarn amac, yerde hasar gren nc ahslarn snrl
da olsa belirli limitlerde hasarlar tazmin edilirken, bu sorumluluu tayan
Havayollarnn da gelimesine engel olmayacak ekilde kurallar uluslararas
biimde dzenlemek olmutu.
Bu Konvansiyon ile ilk defa aksine bir yazl belge olmamas durumunda
mal sahibi, var ise iletici sorumlu tutulmu ama bu sorumluluk yine snrlanarak
havacln gelimesini engellemesinin nne geilmitir.
1933-08-XX lk Kadn Pilotumuz - Bedriye Tahir GKMEN
Bedriye Tahir GKMEN, Vecihi Sivil Tayyare Mektebi mezun olan ilk kadn
pilotumuzdur.
1933-09-25 7.ci Pan-Amerikan Konferans - Uruguay
Montevideo-Uruguay da 7.ci Pan-Amerikan Konferans topland. Bu
toplantda Uzman Komisyon fikri hayata geirildi.
1933-xx-XX Trkiyede Kurumlar aras anlama
Posta idaresi ile hava yollar devlet iletme idaresi kapsamnda 9 maddelik
anlama, bir kararname ile kabul edilmitir.
1935-05-03 Trk Hava Kurumu (THK)
Kongre kararyla Trk Tayyare Cemiyet'in ismi "Trk Hava Kurumu" (THK)
olarak deitirildi.
1935-05-03 Trkkuu kuruldu.
Kongre kararyla Trk Tayyare Cemiyet'in ismi "Trk Hava Kurumu" (THK)
olarak deitirilirken yine ayn kongre kararyla Atatrk'n yllar boyu her gittii
yerde konumalar yaparak genlie vermek istedii havaclk ak, havaclk
cokusu, ksa srede sonuca ulat ve Trkkuu kuruldu.
Genler akn akn Trkkuu'na komaya balad. Kurum, vatan gklerine
aralarnda Atatrk'n manevi kz ve dnyann ilk kadn sava pilotu Sabiha
GKEN'in de bulunduu, birok deerli elemanlar yetitirdi.
1940-xx-XX ICAN
ICAN anlamasna imza atanlarn says 33 olmutu ve ikinci dnya sava
ncesi Avrupa iin bu byk bir baar idi. Bat Avrupa da mevcut 50 hkmdar
lke olduu gz nne alnrsa, tm dnyay kapsayacak olan bir almann
nemli aamasn ifade etmektedir. nk ok az bir sre sonra, ktalar aras
uular balayacaktr.
1940-08-27 lk Jet Tepkili Motorlu Uak
talyan Caproni Campininin, hava sktrmal motoru bulmas, havaclkta
yeni bir dnemi balatacaktr. Campini,750 hp gcnde Isotta Fraschini
L.12/R.C.40 model motora bir komprasr ekleyerek, skan havay yanma odasna
gnderip yakt ile birlikte atelemi ve egzosdan kan yanan havann itmesi ile
pervanelerden ayr ve ok nemli bir itici g elde edilmesini salamtr.
Agustos aynda deneme pilotu Mario De Bernardi, bu ua uurarak,
havaclkta yeni dnemi ilan etmi oldu.
u an elimizdeki tek prototip, Romadaki Vignia di Valle Havaclk
mzesinde ve bu motorun denendii test yata ise Milanodaki Bilim ve Teknik
(Museum of Science and Technology) Mzesinde sergilenmektedir.
1941-08-17 Yeilky Tesisleri Al
Nuri Demira, uak tamir atlyesi, hangarlar ve deniz uaklar iin sahilde bir
kzaktan oluan Yeilky tesislerini 1941 ylnda gerekletirir. Okul 1943 ylna
kadar 290 pilot yetitirir, stanbul Teknik niversitesi'nin zellikle mhendislik
blm rencilerinin staj yeri olur bu okul. Hatta mhendislerin birou pilot
olur. Cumhuriyet dneminde mhendis pilotlarn ou, youn olarak bu dnemde
olmutur.
1942-xx-XX Etimesgut Uak Fabrikas
Etimesgut'ta daha nce kurulmu olan atlyelerin geniletilmesiyle Uak
Fabrikas projesini gerekletirir. Etimesgut Uak Fabrikas'nda 1200 ii ve
Trklerin yannda bata mdr Wedrychowski olmak zere 35 kadar Polonyal
mhendis ve teknisyen grev alr. Atatrk Orman iftlii arazisinde 60.000 m2'lik
bir alanda kurulur.
Fabrika iin 4.5 milyon lira, makine tehizat ile birlikte toplam 9 milyon lira
harcanr. Lisansr firma ngiliz De Havilland'dr, makineler ngiltere, Amerika ve
svire'den temin edilir. Bir sre yabanc lisansl uak motoru imalat ve onarm
yapan fabrika kapasitesinin ok altnda altrlm, pek ok yan retimde
(musluk, piston, kuyu tulumbas vb.) bulunmutur.
Etimesgut uak fabrikas giriiminin nemli zelliklerinden bir tanesi,
yurtdndan patentli uaklarn retim ve revizyonunun yannda tamam yerli
tasarm uaklar gelitirmek zere bir ett brosunu ieriyor olmasdr.
Sonu;
1945 ylndan itibaren Trkiyenin hzla Amerikaya yaknlat ve savunma
gvenlik anlamalaryla Amerika tarafndan kullanm d malzemeden hibe edilen
aralarla yetinme politikasn benimsemek zorunda kaldn vurgulamakta yarar
vardr. Trkiye, 1945ten sonra zellikle SSCBye kar NATO tarafndan
kullanlan bir gvenlik duvar ilevi grm ancak, yine Bat tarafndan kalknmas
sabote edilmi bir lkedir. Trkiyenin siyasi liderlerinin Atatrk duyarllndan
koparak, gnlk hayatn akyla yaamalar sonucu Trk uak sanayinin ilk
fabrikalar birer birer kapatlmtr.
Havaclktaki gelimelerin, devlet eli ile yaplanmas, idare ve kontrol
mekanizmalarnn gelien aa ayak uyduramamas, bazen skntlara, daha ok da
umutsuzlua srklemitir. a yakalamak iin devlet zorunlu olarak yeni kurum
ve kurululara ye olmu ama Devlet anlayndan kurtulmad iin,
oluturulamayan modern anlay, altyap ve eitim sreleri kanunlarla yeterince
koruma altna alnmamasyla, gzle grlr bir ilerleme salanamamtr.
Yeni karlan kanunlar, imzalanan anlamalar ile bir kprdanma grlmekle
beraber, alanlarn katklar yeterince salanamamakta, vasfl personel yetitirme
grevi ise hukuksal dzenleme eksiklii nedeniyle yeterince yerine
getirilememektedir.
Servet BASOL
ATCo 156
FOO 56
2013-12-04 stanbul
Bilerek Bo Brakld
Servet BASOL
2013.12.12