Professional Documents
Culture Documents
Spis treci:
Wstp
Podziemny wiat
Staroytne legendy o pustych przestrzeniach
Teoria koncentrycznych sfer
Dziwna podr Olafa Jansena
Prorok kosmogonii komrkowej
Hitler i widmowy wszechwiat
Tajny dziennik pokadowy admiraa Byrda
Dziury w szczycie wiata
UFO z Pustej Ziemi: Antarktyda
UFO z Pustej Ziemi: Arktyka
rdziemcy
Wszechwiat pustych wiatw?
Epilog
Bibliografia
Wstp
Staroytna poudniowoamerykaska legenda opowiada, e 2000 lat temu czterej bracia i cztery
siostry wyszli z olbrzymiej jaskini sigajcej rodka Ziemi. Najstarszy z braci wspi si na szczyt
gry w kraju zwanym dzisiaj Peru, podnis cztery kamienie i rzuci je w cztery strony wiata. W
ten sposb obj w posiadanie ziemie, ktre znalazy si w zasigu tych kamieni i wszystkich ludzi,
ktrzy je zamieszkiwali. Zaoy miasto Cuzco, pniejsz stolic potnego pastwa Inkw.
Wedug miejscowej tradycji ci mczyzi i kobiety przybyli z jakiego podziemnego wiata i nauczyli ludzi budownictwa, uprawy ziemi, wszelkich sztuk i rzemios oraz organizacji gospodarki i
spoeczestwa. Wszystko to uczynio z pastwa Inkw prawdziwy cud Ameryki prekolumbijskiej,
lecz zostao zniszczone przez hiszpaskich najedcw. Tajemniczy dobroczycy pozostawili te
wykute na kamiennej tabliczce przesanie, ktre ma dla nas szczeglne znaczenie u pocztkw
nowego tysiclecia.
Kiedy min dwa tysice lat,
Pod zamarznitymi wodami
Odkryty zostanie nowy wiat.
Naukowcy, ktrzy badali ten trjwiersz, sugeruj i wzmianka o zamarznitych wodach prawdopodobnie odnosi si do bieguna poudniowego; za sformuowanie nowy wiat do bardzo
starego wierzenia, e wanie tam znajduje si wejcie do baniowej Pustej Ziemi. Jeli to prawda,
proroctwo to daje wreszcie nadziej wyjanienia jednej z najwikszych zagadek w historii wiata
zamieszkanego przez ludzi.
Podziemny wiat
Teoria o Pustej Ziemi bya jedn z pierwszych kontrowersyjnych kwestii naukowych, ktr
zainteresowa si Amerykanin Charles Fort. Jego ksiki o niewytumaczalnych zjawiskach i wydarze-niach doprowadziy do stworzenia
Fortean Society i, porednio, do powstania cieszcych si wielkim
powodzeniem takich filmw jak Bliskie spotkania trzeciego stopnia
oraz serialu tele-wizyjnego Z Archiwum X. Tego niezmordowanego
dziennikarza przez cae ycie zbierajcego niesamowite i dziwaczne
historie, ktrych nauka nie potrafia wyjani, w pewnych krgach
uwaano za dziwaka, bo popiera najbardziej absurdalne teorie; dla
innych, jak dla angielskiego pisarza Erica Franka Russela, by on
jedynym prawdziwym geniuszem w dziedzinie fantastyki naukowej.
Fort (1874-1932), przez cae ycie stara si przekona ludzi, e wiat
w ktrym yjemy jest znacznie dziwniejszym miejscem, ni si nam
wydaje. Wprawdzie nie mia formalnego wyksztacenia i czerpa wikszo materiaw z ksiek, gazet i czasopism, wierzy jednak, e naley
Charles Fort (1874-1932) zaznajomi ludzi z nawet najbardziej nieprawdopodobnymi informacjami
o wiecie, w ktrym mieszkaj. Ten inteligentny, lecz czsto zoliwy czowiek regularnie atakowa
rodowisko nauko-we za dogmatyczne odrzucanie niekonwencjonalnych opinii i spiera si o
uznawane za alarmistyczne teorie, wedug ktrych wszyscy moglibymy by wasnoci
wszechwiedzcych kosmitw. Kiedy w wieku 43 lat Fort nieoczekiwanie odziedziczy spory spadek
i ju nie musia zarabia na ycie, bez reszty powici si swoim poszukiwaniom. W rezultacie
napisa szereg obrazoburczych prac, cznie z Book of the Damned (Ksiga przekltych, 1919),
New Lands (Nowe ldy, 1923) i Wild Talents (Dzikie talenty, 1932), ktre wyrobiy mu
odpowiedni reputacj.
Do wczenie, podczas wypraw poza granice oficjalnej nauki, Fort po raz pierwszy zetkn si
z zagadk pustej, czy te wydronej Ziemi. Natychmiast wzbudzia ona jego zainteresowanie jako
temat wart bada. Zacz wic snu plany pracy pod tytuem Y, by zbada t histori. Niestety,
nigdy nie ukoczy ani nie opublikowa rkopisu, w ktrym poczy gwne wtki niezwykej
legendy a przekona si, e pisano o niej w czasach biblijnych i nawet jeszcze wczeniej.
Dowiedzia si zatem, e wntrze naszej planety jest puste i przypuszczalnie zamieszkane od
niepamitnych czasw. Pewne opisy, na ktre si natkn, sugeroway, e mieszkacy podziemi
mog by ludmi ocalaymi z zaginionych kontynentw Atlantydy lub Mu. Uciekli oni do
podziemnego wiata po zatoniciu ich ojczystych ldw.
Podobnie jak inni, ktrych pocigaa ta godna uwagi opowie, Fort wyczyta, e zdaniem
wczeniejszych badaczy Ziemia ma ksztat pczka podobnego do otaczajcych j pasw Van
Allena, i e istnieje wiele teorii wyjaniajcych, dlaczego nie jest tak jednolita, jak twierdzi
oficjalna nauka, lecz pusta, z centralnym socem w rodku oraz wasn przyjazn yciu atmosfer i
klimatem. Oba bieguny Ziemi miay by olbrzymimi dziurami prowadzcymi do podziemnego
wiata, otworami o rednicy od 1287 do 2252 kilometrw, o szerokoci mniej wicej 482
kilometrw w najwszym miejscu, przebijajcymi si przez skorup ziemsk o przecitnej
gruboci 1448 kilometrw. Przez nie wanie morzem lub powietrzem mogli tam dotrze
badacze nieznanych ldw. We wntrzu znajdowa si podziemny raj, zoony z oceanw i ldw
oraz z yznej i bogatej gleby mogcej wykarmi roliny, zwierzta i ludzi niemal zwierciadlane
odbicie naszego wiata.
Natomiast podrczniki naukowe, ktre przeczyta Fort, poinformoway go, i Ziemia jest
jednolit spaszczon kul o promieniu rwnikowym wynoszcym 6378 kilometrw, a biegunowym
4
6356 kilometrw. Uwaano, e skada si ona z jdra wewntrznego odlegego od jej rodka o
jakie 1287 kilometrw, z jdra zewntrznego oddalonego o mniej wicej 1526 kilometrw
(prawdopodobnie zoonego z pynnego elaza i niklu) oraz z paszcza z twardych ska o gruboci
okoo 2896 kilometrw, oddzielonego od zewntrznej skorupy warstw grub na 4 do 8 kilometrw.
Powierzchnia ldw na Ziemi wynosi okoo 91 milionw kilometrw kwadratowych, a dna mrz i
oceanw 223 miliony kilometrw kwadratowych. Wag naszej planety oceniano na 6
sekstylionw ton.
Im wicej Fort czyta, tym bardziej roso w nim przekonanie jak u innych badaczy Pustej
Ziemi przed nim i po nim e olbrzymi obszar pod powierzchni Ziemi nadal pozostaje cakowicie
nieznany. Rzuci wic wyzwanie zarozumiaoci i kompetencji uczonych, zgadzajc si z innym
przypuszczeniem, e jeli Ziemia jest jednolit kul, musiaaby way ponad 6 sekstylionw ton.
Wydawao si prawdopodobne, e wewntrzne jdro, ktrego skadu nauka nie potrafia cakowicie
okreli, mogo mie promie liczcy okoo 3539 kilometrw a wic pomieci, powiedzmy,
Ksiyc, ktrego rednica wynosi 3475 kilometrw. W takim razie co mogo si tam znajdowa?
Charles Fort zapisa wszystkie legendy i teorie, na ktre natrafi, powtarzajc je w swoim
charakterystycznym stylu: mieszance wywoujcych gbokie wraenie danych i, wtrcanych od
czasu do czasu, wasnych opinii. Chocia zawsze gotw by przyzna, e cz wykorzystanego
materiau moga by niewiele warta w wietle nauki, nigdy jednak nie zmieni swego gbokiego
przekonania, i we wszystkim istnieje jaka jedno nawet w pozornie nie zwizanych ze sob
faktach. Niektrzy ludzie zapewne uznaj za szalon teori, e ich wiat jest jednak pusty w rodku,
ale badacze problemu nadal dysponuj du iloci dowodw na jego poparcie. A jeli tak si
rzeczy maj, wyjania to wikszo zjawisk, ktre Fort opisa w swojej pracy.
Ksiki Charlesa Forta, ktre doprowadziy do zaoenia Fortean Society majcej kontynuowa
jego prac, a pniej do powstania miesicznika Fortean Times, zachciy rwnie pniejsze
pokolenia pisarzy do traktowania nieprawdopodobnych wydarze bez uprzedze. Ludzie tacy jak
Graham Hancock, niedawno nazwany w Sunday Timesie Indian Jonesem archeologii
alternatywnej, to autor bestsellerw, a wrd nich ksiki lady palcw bogw, sprzedanej w
ponad czterech milionach egzemplarzy, i serialu telewizyjnego Quest for the Lost Civilisation (W
poszukiwaniu zaginionej cywilizacji), sta si powszechnie znany na wiecie.
Hancock wysun teori, e nieznana, wysoko rozwinita cywilizacja, ktra ulega zniszczeniu w
oglnowiatowym kataklizmie pod koniec epoki lodowcowej, okoo 10.500 lat p.n.e., moga da
pocztek tak oddalonym od siebie kulturom jak Egipt, Peru, Meksyk i Kamboda. Ten byy
korespondent prasowy z Afryki Wschodniej na pewno rzuci nowe wiato na tak godne uwagi cuda
wiata staroytnego, jak megality z Wielkiej Brytanii i Francji oraz wielkie budowle z Ameryki
Poudniowej. Odkry te w pobliu japoskiej wyspy Yonaguni niezwyk zatopion w morzu
piramid, ktra, jak si uwaa, znajdowaa si ponad powierzchni wody wicej ni 10.000 lat
temu. A przecie, cho jego odkrycia i wnioski s tak niezwyke, dziwi si, dlaczego nie zauway
lub pomin milczeniem moliwo, e opisywane przez niego wpywy kulturalne, mogy
rwnie dobrze by dzieem ludzi, ktrzy uciekli do Pustej Ziemi lub nawet stamtd si wywodzili.
Yonaguni miejsce odkryte w 1985 roku przez przewodnika wycieczek Kihachiro Aratake. Znajduje si
ono na wschd od Tajwanu, w Archipelagu Riukiu i naley do japoskiej prefektury Okinawa.
Ksiki Hancocka nale do tej samej tradycji co dziea ojcw zaoycieli ostatniej fazy nauki
alternatywnej, a wic szwajcarskiego pisarza Ericha von Dnikena i Amerykanina Charlesa
Berlitza. Berlitz zdoby midzynarodow saw opowieci o niewyjanionych znikniciach w
monografii Trjkt bermudzki, a ostatnio poruszy temat Pustej Ziemi w ksice World of
Strange Phenomena (wiat fenomenw, 1990):
Wiara w pust ziemi pojawia si w wielu kulturach na caym wiecie i zwolennicy tej teorii
wskazuj e wiele rzeczy w przyrodzie na przykad koci, odek, owoce i zwierzta
zbudowane s wok wewntrznej prni. Logika nakazuje wic przyj zaoenie, i podobnie
rzecz ma si z Ziemi.
Erich von Dniken rwnie pojawi si na tej scenie ze wiatowym bestsellerem Chariots of the
Gods. (Rydwany bogw, 1969). Stara si udowodni, e przybysze z Kosmosu odwiedzali
Ziemi zarwno w prehistorii, jak i w czasach historycznych. Ostatnio jednak zmieni temat bada z
nieba na sam Ziemi i uwaa, e odpowied na to, co znajduje si w podziemnym wiecie, mona
znale w atwiejszy sposb ni poprzez poszukiwania otworw na biegunach. W kwietniu 1998
roku, w wywiadzie udzielonym czasopismu Encounters, wysun przypuszczenie, e wejcie do
Pustej Ziemi moe znajdowa si w wielkich piramidach w Gizie w Egipcie:
W piramidach w Gizie kryje si jeszcze wiele tajemnic. Na przykad tajemniczy szyb, ktry
wraz z moim przyjacielem Rudolfem Gatenbrinkiem zbadaem w roku 1993 z pomoc specjalnie
zbudowanej, dugiej na 37 centymetrw kamery-robota. Ukazaa nam ona wntrze szybu, ktrego ludzkie oczy nie oglday od co najmniej 4500 lat. Na jego kocu znajduj si staroytne
drzwi. Z pomoc lasera Gatenbrink zdoa wykaza, e korytarz ten prowadzi do dalszej, nie
zbadanej czci piramidy. Czy moe to by wejcie do podziemnego wiata, o ktrym mwiono
od tysicy lat?
Von Dniken uwaa, e odpowied na to pytanie otrzymamy tylko wtedy, gdy otworzymy te
staroytne podwoje. Teraz, kiedy to pisz, wydaje si to niemoliwe z powodu sceptycyzmu
zarwno wadz Egiptu, jak i wielu wybitnych egiptologw, ktrzy nie podzielaj pogldw von
Dnikena na niekonwencjonaln nauk podobnie traktujc Charlesa Forta, Charlesa Berlitza i ich
9
kolegw. Naukowcy twierdz e nic tam nie ma. Jednake wszyscy ci pisarze dokonali wanej
rzeczy: przyczynili si do zwikszenia zainteresowania tajemnic Pustej Ziemi. Mam nadziej, e
teraz czytelnik gotw jest wyruszy w podr w poszukiwaniu wiedzy, ktra zaprowadzi nas do
czasu narodzin naszej planety.
Prawie 5.000.000.000 lat temu Ziemia bya tylko olbrzymi kul zoon z gorcych, wirujcych
gazw, ktre powoli si ochadzay. Zgodnie z prawami fizyki, stygnce gazy kondensuj si,
pozwalajc kuli naszej planecie zgszcza si w miar, jak gorco si rozpraszao. Fizycy
uwaaj i proces ten mia posta wirujcej spirali, tak e sia grawitacji stopniowo zagszczaa
gazy, a mniej wicej 2.800.000.000 lat temu zamieniy si one w tward kul.
Tak przedstawia si teoria jednolitej Ziemi i rzeczywicie, prbki pobrane z jdra naszej
planety dziki wierceniom gbinowym zdaj si j potwierdza, cho odwierty te dotary jedynie
na pewn gboko. Dowiadczenia wykazay, e temperatura wntrza Ziemi ronie wraz
gbokoci chocia znowu jest to prawdziwe tylko do tych gbi, do ktrych dotary odwierty.
Wobec tego, jak twierdzi tradycyjna nauka, mona zaoy, e nasz wiat jest jednolity od powierzchni do jdra. Ale czy rzeczywicie?
Chocia teoria ta zostaa powszechnie zaakceptowana, jeli chodzi o ewolucj wielkich cia
niebieskich, takich jak gwiazdy, wydaje si, i nie jest ostatnim sowem w odniesieniu do narodzin
planet typu Ziemi. I rzeczywicie, zbadanie dziaania siy odrodkowej pozwala dojrze cakowicie
odmienn moliwo. Grawitacja, jak wiemy, prbuje przyciga wszystkie ciaa materialne do
rodka, natomiast sia odrodkowa zachowuje si wrcz przeciwnie. Pamitajc o tym Cate Malone,
amerykaska badaczka Pustej Ziemi, przytoczya powszechnie znany przykad, aby wyjani, co jej
zdaniem wydarzyo si wtedy, gdy powstawa nasz wiat. W artykule zamieszczonym w periodyku
Exposure, tom 3, nr 2, pisze:
Nauka akceptuje fakt, e Ziemia obraca si wok swojej osi. Sia odrodkowa sprawia, i
planeta wybrzusza si lekko na rwniku i spaszcza na biegunach. eby wyobrazi sobie, jak
moga powsta nasza planetarna ojczyzna, prosz pomyle o pralce podczas prania. Osona
(gazy, pyny i czsteczki materii) s odrzucane na zewntrz ku ciankom pralki (grawitacja).
Natomiast we wntrzu nic nie pozostaje i tak tworzy si pusty rodek. Podobnie jak Ziemia
nigdy nie przestanie si obraca, tak ta pralka nigdy nie znieruchomieje. Jeeli pralka nadal
bdzie dziaa, czy woda i ubrania zaczn skupia si w centrum bbna, czy te bd wirowa
bez koca wok pustego rodka?
Malone wyjania, e to wanie prawa ruchu a konkretnie sia odrodkowa usiujca odrzuci
wszelkie drobiny materii od osi wirujcej, wci powikszajcej si Ziemi, stworzyy w kocu
rwnowag midzy tymi dwiema potnymi naturalnymi siami. I w rezultacie tego kompromisu
powstaa pusta w rodku, wirujca kula o rednicy okoo 12.872 kilometrw. Weduge Marka Harpa
(A Case for the Hollow Earth Theory, Przyczynek do teorii Pustej Ziemi, Nexus z grudnia 1994
roku):
Istnieje pewna wana cecha charakterystyczna dla siy odrodkowej, ktrej nie moemy
pomin. Sia ta znacznie sabnie, kiedy zblia si pod ktem prostym do kierunku obrotu.
Najprostszym wyjanieniem tego zachowania jest woda w basenie. Jeeli wycignie si zatyczk
i pozwoli wodzie wypywa z basenu, co w kocu zobaczymy? Wir, czyli pust przestrze
otoczon szybko obracajcymi si czstkami wody.
A teraz wyobramy sobie t sam zasad w odniesieniu do podlegajcego przeciwstawnym
wpywom ciaa, ktre w przyszoci miao si sta nasz Ziemi. Dziaajc pod ktem prostym w
odniesieniu do osi, wok ktrej wirowaa powstajca planeta innymi sowy, do biegunw
sia odrodkowa bya tam znacznie sabsza ni gdzie indziej, zwaszcza za na rwniku. Dlatego
cho na rwniku Ziemi sia odrodkowa moga zatrzyma podajc w stron rodka cikoci
materi w odlegoci okoo 12.872 kilometrw, miaa znaczniej mniej powodzenia w okolicy
biegunw, powstrzymujc kurczenie si na dystansie okoo 2252 kilometrw. W wyniku tego
naturalnego kompromisu nasza planeta zakoczya ewolucj jako pusta w rodku kula o rednicy
10
12
Cz ludzi, ktrzy zbadali ten problem, a wrd nich i ja sam, uwaa, i zorze polarne w
rzeczywistoci s odbiciem soca ukrytego we wntrzu Ziemi. Po prostu w atmosferze nad
biegunami jest zbyt wiele socopodobnych czstek, by pochodziy wycznie z naszej
gwiazdy dziennej. Chodzi o to, e wiato wewntrznego soca dociera na powierzchni Ziemi z
otworw na biegunach. Najpierw odbija si od atmosfery ziemskiej, a potem jeszcze raz w dole,
w lodach stref polarnych, i std pojawiaj si tam te niezwyke wiata.
13
Zorza polarna
14
Pole magnetyczne tego soca wypywaoby z Ziemi przez dziury na biegunach. Kiedy to
mae soce kry, koyszc si bez przerwy, to samo dzieje si z jego polem magnetycznym. Ten
prd magnetyczny wypywaby, powiedzmy, na biegunie poudniowym z gbi Ziemi i tak samo
na biegunie pnocnym. Kompas na znajdujcym si na zewntrz okrcie wskazywaby na
pnoc. W wypadku, gdyby okrt ten zbliy si do dziury, na biegunie, iga kompasu wskazywaaby w d. Wtedy naleaoby rcznie ustawi kompas, gdy inaczej iga zaczaby krci si w
kko. Kiedy za okrt pogryby si w tym otworze, kompas znowu by zacz dziaa normalnie. Nadal wskazywaby pnoc, ale w istocie byoby to poudnie.
Naley te pamita, e szybko Ziemi mkncej w przestrzeni kosmicznej nie jest absolutnie
staa. W rzeczywistoci bowiem nasza planeta przypiesza i zwalnia biegu. Dlatego nasze
wewntrzne soce kolebaoby si jak pasaer w autobusie.
Na poparcie swojej hipotezy Lamprecht przytacza relacj norweskiego badacza Fridtjofa
Nansena. W roku 1895, kiedy prbowa on dotrze na statku Fram do bieguna pnocnego, straci
orientacj i donis, e widzia czerwone soce, cho dobrze wiedzia, e prawdziwe soce
znajdowao si za horyzontem. Cz innych polarnikw rwnie dostrzega przelotnie to faszywe
soce w miejscach, gdzie nie moga si znajdowa nasza gwiazda dzienna. Jedyne wyjanienie,
wedug Lamprechta, to blask wewntrznego soca docierajcy poprzez otwr na biegunie.
Fram (norw. Naprzd) norweski statek, ktry wsawi si wyprawami do obu biegunw, obecnie
znajduje si w Muzeum Statku Polarnego Fram w Oslo.
Najbardziej oczywiste pytanie, ktre mona zada w tym miejscu, brzmi: jeeli Pusta Ziemia
istnieje, dlaczego trudno dostrzec otwory na biegunach? Odpowied jest taka sama, jak na pytanie,
dlaczego ludzkie oko nie widzi, e Ziemia jest okrga: poniewa zakrzywia si ona stopniowo.
Podobnie nie da si dostrzec krzywizny wielkich otworw na biegunach; zreszt obszary te zaz 15
wyczaj przesaniaj gste chmury, co utrudnia zadanie nawet sztucznym satelitom okrajcym
Ziemi. wiadomie uyem sowa utrudnia, a nie uniemoliwia. Pniej wyjani dlaczego.
Na podstawie tych faktw nie mona odrzuci hipotezy Pustej Ziemi jako zwykej pogoski czy
fantastycznego przypuszczenia. Istniej przecie dowody potwierdzajce istnienie podziemnego
wiata, opowieci tych, ktrzy wyruszyli na jego poszukiwanie zarwno wyksztaconych ludzi i
naukowcw, jak i ekscentrykw i majcych chwalebne zamiary dziwakw oraz domysy, kto
moe tam y. Wszystko to razem podbudowuje t niezwyk tez i umoliwia cigle zaskakujc
wdrwk po historii naszego wiata.
16
Wyspa Tory znajduje si w pobliu pnocno-zachodniego kraca Donegalu, okoo 11 kilometrw od Irlandii. Na pierwszy rzut oka wydaje si raczej niegocinnym miejscem, skadajcym si z
twardych, poszarpanych ska przykrytych cienk warstw gleby, wikszo ktrej usuny szalejce
ywioy. A przecie z powodu tego odosobnienia i jaowoci wydaje si, i czas si na niej
zatrzyma. I rzeczywicie tak byo przez wiele, wiele lat.
Wyspa Tory
Kt, pod jakim wyspa stawia czoo ciemnym, wzburzonym wodom Atlantyku, sprawia, e wiatry i fale zawsze s silne i zdarzaj si dni, kiedy mae odzie nie mog przepyn z Sheep Haven do
Irlandii. Jednake ci przybysze, ktrzy odbywaj t podr, czsto po powrocie twierdz, e Tory
jest znacznie bardziej intrygujca ni jej synna ssiadka, Aran, i bardziej zwizana z histori
staroytnej Irlandii ni jakiekolwiek inne miejsce tej celtyckiej krainy.
Podobnie jak na wikszoci zachodnich wysp, na Tory nie rosn drzewa, a jej zwrcon ku
Atlantykowi stron tworz wysokie, nagie, podobne do filarw klify o fantastycznych ksztatach
zwane tors. To wanie od nich wywodzi si nazwa wyspy, od irlandzkiego sowa toraigh,
oznaczajcego ld peen wysokich ska. Niektre z tych filarw strzelaj ku grze niczym wielkie
monolity z minionych wiekw, natomiast inne sprawiaj wraenie, jakby staroytni rzemielnicy
chcieli nada im ksztat drogowskazw zwrconych w stron pnocnego horyzontu. Wschodni
kraniec wyspy oddziela od jej szerszej czci wski przesmyk znany jako dun. Nadal wida tam
pozostaoci fortyfikacji ziemnych i uwaa si, e niegdy w tym miejscu znajdowaa si
prehistoryczna twierdza. Na pewno forteca bya tam w XVII wieku, kiedy grupa wyspiarzy stana
17
do ostatniej walki z siami Korony angielskiej. Poniewa wyspa Tory ley na pnocnoatlantyckich
szlakach handlowych, czsto dochodzio tam do katastrof morskich, o czym wiadcz kawaki stali,
elazne sztaby i rne przedmioty z zatopionych statkw wykorzystywane w gospodarstwach
domowych wyspiarzy.
Wyspa Tory to miejsce, w ktrym przetrway do naszych czasw staroytne legendy, i gdzie
nadal opowiada si mnstwo historii o dawno minionych wiekach.
Mieszkacy Tory doywaj pnej staroci; istniej opowieci o mczyznach i kobietach
szukajcych nowych partnerw po ukoczeniu stu lat. W dawnych czasach nawet wybierano
krla wyspy i do dzi zachowao si ozdobne krzeso, ktre naleao do ostatniego wadcy. Wielu
wyspiarzy nadal mwi w Gaelic i wanie samo przetrwanie tego jzyka przyczynio si do
zachowania staroytnych tradycji przekazywanych ustnie z pokolenia na pokolenie od niepamitnych czasw.
Piszc o tym apekcie ycia na Tory, profesor Thomas Westropp, czonek Royal Irish Academy i
ekspert w dziedzinie mitycznych krain pooonych na Atlantyku, napisa w periodyku tego
stowarzyszenia w padzierniku 1953 roku:
atwo mona zrozumie trwao tradycji i sowa mwionego w prymitywnej, odizolowanej
od wiata spoecznoci, ktrej czonkowie odznaczaj si dugowiecznoci. Nigdzie nie
widziaem tego tak wyranie jak na wyspie Tory. Prehistoryczne mity i legendy mieszaj si tam
ze redniowiecznymi faktami historycznymi i niedawnymi wydarzeniami. Opowiada si to
wszystko tak, jakby bya to jedna opowie o tym, co dziao si przed kilku laty. Dominujc
postaci tej mitologii jest Balor, wdz Fomorw, legendarnych wdrowcw, ktrzy niegdy
zamieszkiwali t wysp i stamtd nkali reszt Irlandii napadami i grabieami.
Wanie konfrontacja midzy zymi Fomorami a tajemniczym ludem Tuatha D Danann, ktry
przyby do Irlandii z krainy poza Oceanem, wedug Roberta Charroux, dostarczya nam jednej z
najwczeniejszych opowieci zwizanych z legend o Pustej Ziemi.
W legendach Fomorowie byli nieksztatnymi i porywczymi ludmi i mieli tak fataln
reputacj, e uznano ich za ze bstwa mitologii irlandzkiej. Najbardziej wiarygodnym rdem
informacji o nich jest Ksiga Burej Krowy (Tain, czyli uprowadzenie stad z Cuailgne,
Warszawa 1983), manuskrypt spisany okoo 1090 roku, ktry opowiada, e pierwszym ich
przyczkiem w Irlandii bya wyspa Tory zamieniona pniej w gwn twierdz. Pozostaoci tego
nadal wida w postaci umocnie ziemnych, okrgej wiey z nieregularnych kamiennych blokw,
staroytnego dolmenu i kilku pokrytych napisami kamieni.
Kiedy Fomorowie ufortyfikowali swoj baz, zaczli napada i bra do niewoli innych
mieszkacw Irlandii. Byli wrd nich Partholonowie, Nemedianie i sawni Tuatha D Danann,
ktrzy mieli ich w kocu pokona. Partholn, przywdca pierwszej grupy, by potomkiem Magoga i
wraz ze swoim ludem osiedli si w Munster. Tam dzielnie odpierali ataki Fomorw, pki nie
wyginli od zarazy. Nemedianom, ktrzy przybyli do Irlandii ze Scytii, nie wiodo si lepiej. Po
wielu latach niewoli u Fomorw, kiedy udao im si pokona w bitwie ich wadc Conana zostali
dosownie wycici w pie podczas ataku odwetowego. Przy yciu pozostao wtedy mniej ni
trzydziestu Nemedian, ktrzy na zawsze uciekli z Irlandii.
Jednake Tuatha D Danann mieli si okaza zupenie innymi przeciwnikami. Od dawna snuto
rozwaania o prawdziwym pochodzeniu tych wysokich, jasnoskrych, przystojnych mczyzn i
kobiet, ktrzy wedug irlandzkiej legendy byli ludem bogini Dany i przybyli do Irlandii z piknej
krainy na pnocy. Rzymski filozof Lukrecjusz, ktry w swoim dziele zastanawia si nad
pochodzeniem wszechwiata, napisa o nich: Przez wiele lat wiedli ycie w gbinach Ziemi, za
Robert Charroux doda jeszcze bardziej znaczco: Tuatha D Danann przywieli ze swojej
ojczyzny magiczne przedmioty: Miecz Nuady Wczni Luga, Kocio Dagdy i Kamie zwany Fal,
czyli Gaz Przeznaczenia, ktry krzycza, gdy wstpi na prawowity krl.
Ksiga Burej Krowy powiada, e w przeciwiestwie do gwatownych Fomorw, Tuatha D
Danann uwaano za bogw wiata i dobroci. Cho w razie potrzeby byli dzielnymi i mnymi
wojownikami, starali si wprowadzi w Irlandii taki sam pokj i harmoni, jakie panoway w ich
18
zamorskiej ojczynie. Najwidoczniej byli wyjtkowym ludem i, jak zauway Peter Berresford
Elias w Dictionary oflrish Mythology (Sownik mitologii irlandzkiej, 1987) kiedy mnisi
chrzecijascy zaczli spisywa [irlandzkie] sagi, zdegradowali bogw i boginie do bohaterw i
bohaterek, cho w wielu przypadkach pozostawili im podobne boskim zdolnoci.
Powiedziawszy to, musz doda, e Tuatha D Danann nie byli cakowicie supermczyznami i
superkobietami. Tak jak zwykli ludzie szukali szczcia, przyjemnoci oraz mioci i
najwidoczniej przedstawicielom obu pci nieobce byy pewne wady i naogi. Jasne jest te, e
przewyszali inteligencj wszystkie inne wczesne ludy oraz wadali tajemniczymi mocami,
ktrych nikt inny nie rozumia, jak wspomina Lady Wilde w Ancient Legends od Ireland (Staroytne legendy Irlandii, 1888):
Owi Tuatha byli wielkimi czarnoksinikami, biegymi we wszelkich rodzajach magii i
wyrniali si w sztukach jako budowniczowie, poeci i muzycy.
Byli rwnie zaawansowani w medycynie i nauce. Wyranie na to wskazuje historia Nuady, ktry
zosta ich pierwszym przywdc po przybyciu do Irlandii. W jednej z pierwszych potyczek z
Fomorami nieprzyjacielski miecz odrba mu rk. Dian Cecht, opisany w staroytnych tekstach
jako bg medycyny, zoperowa rami Nuady i dostarczy mu cakowicie funkcjonalny metalowy
odpowiednik. To od tej sztucznej koczyny wdz Tuatha D Danann zyska przydomek Nuada o
Srebrnej Rce.
Jeeli kto mg pooy kres napaciom Fomorw prowadzonym z twierdzy na wyspie Tory, to
wanie plemi bogini Dany, ktre, wedug Lady Wilde, dysponowao przeraajc si:
Kawalkada rycerzy Tuatha bya wspaniaym widokiem. Sto czterdzieci rumakw, kady z
klejnotem byszczcym na czole jak gwiazda, i stu czterdziestu jedcw, a wszyscy byli
krlewskimi synami, w swoich obramionych zotem zielonych opoczach, w zotych hemach na
gowach oraz w zotych zbrojach i kady rycerz dziery w doni zot wczni.
Hordami Fomorw rzdzi wwczas Balor o Zym Oku. Jego kompani uwaali si teraz za
niezwycionych. Zwaszcza Balor chepi si swoim przezwiskiem otrzyma je, jak mwiono,
gdy mia tak ze oczy, i mogy umierci kadego, na kogo spojrza. By jednak rwnie bardzo
przesdny i kiedy przepowiedziano mu, e zabije go jego wasny wnuk, poleci zbudowa na
wyspie Tory krysztaow wie i uwizi w niej swoj jedyn crk Ethlinn, by nigdy nie miaa
dziecka.
Kiedy wieci o tej piknej winiarce dotary do uszu Ciana, syna Diana Cechta, lekarza ludu
bogini Dany jak twierdzi legenda przysig on uwolni dziewczyn. W kobiecym przebraniu
zdoa oszuka stranikw i dotar do Ethlinn. Szybko jednak zorientowa si, e nigdy nie
wydobdzie jej z wiey. Odby wic z ni stosunek miosny i wymkn si przed witem. Kiedy
pniej Balor usysza o ciy Ethlinn, musia zda sobie spraw, e jego najgorsze obawy si
sprawdziy.
Podczas synnej bitwy na Magh Tuireadh, Fomorowie starli si z Tuatha D Danann i cho Balor
zdoa zabi dzielnego Nuad, jego oddziay poniosy due straty. Tak jak przepowiedziano, Balor
zgin pniej z rki swego wnuka Lugha i z jego mierci zakoczyy si fomoriaskie rzdy
terroru w Irlandii (interesujce, e imi tego zego wadcy nadal fascynuje mieszkacw Tory i
kiedy w 1931 roku na pozostaociach prehistorycznych fortyfikacji znaleziono niewielki skarb
elbietaskich monet, znalazczyni nie wtpia, e byy to pienidze Balora).
Przez pewien czas Irlandia cieszya si pokojem i rozwojem pod dobroczynnymi rzdami Tuatha
D Danann, a inny lud, Milezowie, rzuci im wyzwanie. Plemi to, pochodzce z Hiszpanii,
nazwano tak od Milesiusa (co znaczy onierz), ktrego przodkowie mieli wywodzi si ze
staroytnego Egiptu. Dzisiaj lud ten powszechnie uwaa si za ostatni grup prehistorycznych
najedcw i przodkw celtyckich Goidelw, dzisiejszych mieszkacw Irlandii. To wanie czterej
synowie Milesiusa Eber, Amergin, Ir i Colpa dokonali podboju Irlandii i pokonali Tuatha D
Danann. W tym momencie opowie ta staje si jeszcze bardziej tajemnicza.
19
Wedug wikszoci relacji, ocaleli Tuatha D Danann zostali wygnani z Irlandii i wrcili do
swych bajecznych miast na pnocy. Czy mogli powrci do swojej ojczyzny wewntrz Ziemi?
Historycy John Michell i Robert J. M. Rickard w ksice Phenomena (Fenomeny, 1977), w
rozdziale powiconym Pustej Ziemi uwaaj e takiej moliwoci nie sposb wykluczy:
Jeeli w tych staroytnych mitach i opowieciach jest jakie dbo prawdy, midzy dolnym
i grnym wiatem musia istnie oywiony ruch. Ludzie przenosili si z jednego do drugiego. Na
przykad pamitamy e wedug starych irlandzkich legend przed wiekami rozgorzaa bitwa
midzy Milezami i wadajcymi moc czarodziejsk Tuatha D Danann o panowanie nad
krajem. W kocu podzielili go midzy siebie: zwyciscy Milezowie wzili grn poow,
wypdzajc starszy lud pod powierzchni Ziemi.
Niektrzy uwaaj, e interesujcy, wysoki na 1,8 metra krzy w ksztacie litery T stojcy na
pnocnym wybrzeu wyspy jest milczcym wiadkiem tego odejcia. Wprawdzie pewne autorytety
uwaaj go za chrzecijaski, lecz lokalna tradycja twierdzi, e pochodzi on ze znacznie
wczeniejszej epoki. Badacze dopatruj si w nim pewnego podobiestwa do krzyy znajdowanych
w Egipcie. W ten sposb czy si ten daleki skrawek Irlandii z pustynnym krajem na drugim kocu
wiata, gdzie, jak zasugerowa Erich von Dniken, moe znajdowa si wejcie do Pustej Ziemi. Na
pewno nie ma drugiego takiego w caej Irlandii i s na nim trzy dziwaczne znaki, ktrych
pochodzenia dotd nie wyjaniono. Wysunito tylko przypuszczenie, e jest on dzieem jakiego
rzemielnika z plemienia bogini Dany, a nacicia na nim to lady prb zniszczenia go przez
Milezw nieudanych, poniewa okaza si za twardy. Ostateczne wnioski czekaj na dalsze
badania.
20
Inna tradycja twierdzi, e Tuatha D Danann udali si do ojczyzny swoich przodkw przez
wielki, podobny do krateru otwr w pnocnych klifach wyspy Tory. Szeroka na okoo 45 metrw u
gry, dziura ta zwa si znacznie ku doowi, schodzc ku morzu, ktre czsto j zalewa przez
otwr w pobliu podna klifw. Nic wic dziwnego, e wyspiarze spogldajna to miejsce ze
strachem i e wielu unika go noc. Niektrzy nawet twierdz i syszeli dziwne odgosy wydobywajce si z tego otworu...
Michell i Rickard napisali rwnie, e kiedy Tuatha D Danann zniknli pod ziemi, ulegli
degradacji w oczach Irlandczykw i opowieci o nich poczono z baniami o sheegees (elfach) i
innych czarodziejskich istotach. Czy moliwe jest, e ten tajemniczy lud wywodzi si z Pustej
Ziemi? Niektrzy uczeni przypuszczali, i Tuatha D Danann byli z pochodzenia Normanami, cho
na adnej mapie Skandynawii nie ma bajecznych miast Falais, Gorias, Finias i Murias, z ktrych
mieli przyby. Nie ma te adnych dowodw na to, e wczeni Skandynawowie byli tak
inteligentni lub tak zaawansowani w dziedzinie techniki, nauki i medycyny jak Tuatha D Danann
w tym okresie ich historii. Jeli jednak pochodzili oni z krainy poza biegunami, jak sdz badacze
Pustej Ziemi, byli wic tylko jak przypuszczaj Michell i Rickard ostatnimi z licznych goci
przybyych na powierzchni naszej planety, poczynajc od najdawniejszych czasw.
W ostatnim stuleciu w staroytnym indyjskim krlestwie Konkan odkryto w jaskiniach szereg
malowide skalnych, ktre, jak si uwaa, s odbiciem tradycji sigajcej prehistorii. Przedstawiaj
one grup ludzi wychodzcych z pustej przestrzeni pod powierzchni Ziemi. Wedug legendy s
to pierwsze istoty ludzkie przybywaj ce ze wiata podziemnego, by zaludni Ziemi.
Dwa indiaskie plemiona z Ameryki Pnocnej rwnie maj legendy twierdzce, i ludzie
powstali w gbi naszej planety. Mandanowie wierz e niegdy przebywali w jednej podziemnej
wiosce nad wielkim jeziorem. Winorol zapucia korzenie a do ich chat i sprawia, i ujrzeli
wiato w grze. Niektrzy odwaniejsi mczyni i kobiety wspili si po odydze winoroli i
zdumieli si widokiem, ktry roztoczy si przed ich oczami: pokrytej wszystkimi rodzajami
rolinnoci ziemi, gdzie pasy si bizony. Kiedy poowa plemienia wydostaa si na Ziemi, pod
wpywem ciaru ciaa pewnej piersiastej lub grubej kobiety, ktra wanie si wdrapywaa, odyga
urwaa si zasaniajc wiato Soca przed ni i przed reszt Mandanw.
Siuksowie rwnie opowiadajhistori o tym, i kiedy yli w wielkiej podziemnej spoecznoci,
zanim wydostali si na powierzchni Ziemi. Legenda mwi, e ich emigracj przypieszya wojna
wywoana przez zego boga, ktrego powstrzymaa grupa wojownikw uznanych pniej przez ich
plemi za bogw pomylnoci.
Na Wschodzie istnieje tradycja, e sam Adam przyby ze wiata podziemnego. Wedug tej wersji
pochodzenia rodzaju ludzkiego dom Adama znajdowa si w rodku Ziemi, a jego zadaniem byo
przeprowadzenie zwiadu na powierzchni naszej planety. Hinduski folklor uzupenia t legend
twierdzc, e Adam by krlem grupy, ktra ucieka do Pustej Ziemi po wielkim kataklizmie, a
potem wrcia na powierzchni, by odrodzi ludzko.
Rne inne staroytne teksty religijne te wspominaj o wiecie ukrytym pod skorup ziemsk.
Na przykad kiedy Gilgamesz, legendarny bohater eposw sumeryjskich i babiloskich, wyruszy z
wizyt do swego przodka Utnapisztima, zszed do wntrza Ziemi. Tam te wyruszy Orfeusz na
poszukiwania duszy Eurydyki. Ulisses, dotarszy do najdalszych zachodnich kracw Ziemi, zoy
krwaw ofiar, by duchy zmarych przybyy z gbi Hadesu i udzieliy mu rady. W niektrych
legendach rwnie Wenus zostaa wygnana do wntrza Ziemi.
Piszc o tej samej tradycji w Records of the Past (Zapisy przeszoci, 1923) genealog A. M.
Sayce stwierdza:
Czsto mwi si nam o siedzibie, ktr bogowie stworzyli dla pierwszych ludzi
siedzibie, w ktrej ci ostatni stali si wielcy i rozmnoyli si, a jej lokalizacj opisuje si
sowami dokadnie odpowiadajcymi sformuowaniom z literatury hinduskiej, chiskiej,
skandynawskiej i azteckiej, mianowicie w rodku Ziemi.
Co wicej, pewna liczba takich legend stwierdza, e pierwsza cywilizacja na Ziemi powstaa na
21
dalekiej pnocy, zanim czapa lodowa skua bezmiar Arktyki. Mwi one, e przodkowie czowieka
przybyli z Krainy Bogw, Niezniszczalnych Wysp i z Gry Meru, pooonego poza
biegunem pnocnym piknego miejsca penego wiata, opisanego w jednej z opowieci jako
sigajce do nieba na pnocy. Dla staroytnych ludw obszar ten by cudownym, witym
krajem, zamieszkanym przez czarownikw kierujcych losami ludzkoci. Dzisiejszym fascynujcym echem tych starodawnych tradycji jest fakt, e dzieci pisz listy do witego Mikoaja
przebywajcego w krainie cudw na biegunie pnocnym, proszc o podarunki.
Badacze Pustej Ziemi zwrcili rwnie uwag na pewn liczb fragmentw z Biblii, zwaszcza z
Ksig Izajasza i Joba, ktre ich zdaniem wskazuj e pojcie to byo dobrze znane i rozumiane w
owych czasach. Szczeglnie wane s wersety z Joba 26,7-10*, ktre ich zdaniem odnosz si do
bieguna pnocnego i do wiata podziemnego, ktry si pod nim znajduje:
Rozpociera pnoc ponad pustk, a ziemie zawiesza nad nicoci.
Skupia wody w swoich chmurach, a jednak obok nie pka pod ich ciarem.
Zasania widok swojego tronu i rozpociera nad nim swj obok.
Na kracu wd zakreli granice, oddzieli wiato od ciemnoci.
Grecki filozof Platon (ok. 427-347 p.n.e.) przypuszczalnie by pierwszym czowiekiem, ktry
pisa o podziemnym wiecie. W kilku swoich pracach wspomina o olbrzymich podziemnych
potokach i tunelach, zarwno szerokich, jak i wskich, we wntrzu Ziemi, pisze te o tych, ktrzy
mog tam mieszka. Stwierdza mianowicie, e prawdziwym domem boga Apollina jest pikna
kraina Hyperborejczykw, ziemia ycia wiecznego, gdzie, jak powiadaj mity, spotkay si dwa
gobie wypuszczone z przeciwlegych kracw Ziemi. Dla podkrelenia zwizkw Apollina z tym
obszarem dodaje, e jego matka Latona, urodzia si na oceanie daleko poza Wiatrem Pnocnym.
Apollo za siedzi w samym rodku, na ppku Ziemi i to wanie on objania religi caej ludzkoci.
Dla osb wierzcych w Pust Ziemi ppek Ziemi jest dowodem na to, e ten wielki filozof mia
na myli wiat podziemny.
Pierwszym czowiekiem, ktry napisa ca prac powicon koncepcji Pustej Ziemi by, co
moe wyda si zaskakujce, Edmund Halley, angielski astronom i matematyk (1656-1742). To
wanie on w 1682 roku zauway komet nazwan dzi jego nazwiskiem. Dziesi lat pniej
mianowano go astronomem krlewskim. Halley by bliskim przyjacielem Isaaca Newtona i
przedyskutowa z nim szczegowo jego epokowe dzieo Philosophia Naturalis Principia
Mathematica (Matematyczne podstawy filozofii przyrody, 1687); z niego to wywodz si
rwnania matematyczne, ktre stay si podstaw caej wspczesnej inynierii technicznej. Jednak
cho Halley zgadza si z zaproponowanymi przez swego przyjaciela wyjanieniami rnych
rodzajw zjawisk, od ruchw planet do spadania kuli armatniej, nie znalaz jednak odpowiedzi na
pewne anomalie, na przykad deklinacje magnetyczne. Halleyowi chodzio zwaszcza o to, e
bieguny magnetyczne Ziemi te, na ktre wskazuje iga kompasu raczej wdruj ni stoj w
miejscu.
Rezultatem tych rozwaa by artyku: An Account of the Cause of the Change of the Variation
of the Magnetic Needle (Wyjanienie przyczyny zmian deklinacji igy magnetycznej wraz z
hipotez o wewntrznej budowie Ziemi), opublikowany w Philosophical Transaction wydawanym
przez Royal Society of London w roku 1692. W tej dugiej pracy, w oparciu o matematyk i
filozofi, Halley wysun hipotez, e Ziemia nie jest ciaem jednolitym, lecz pustym w rodku.
Miaa te zawiera trzy sfery, ktre, jak powiedzia, rozwizyway problem deklinacji
magnetycznej. Wedug Halleya wystarczyo przyj, i bieguny magnetyczne w istocie znajdoway
si na jednej lub dwch wewntrznych sferach i e obracay si wok osi z nieco inn szybkoci
ni zewntrzna skorupa Ziemi. Sedno swojej tezy Halley uj nastpujco:
________________________________
* Biblia to jest Pismo wite Starego i Nowego Testamentu z apokryfami, Warszawa 1990.
22
Zewntrzne czci globu mona nazwa skorup, za wewntrzne jdrem lub wewntrznym
globusem, zawartym w rodku naszego, z pynn substancj pomidzy nimi. Majc ten sam
wsplny rodek i o obrotu dobowego, mog obraca si wok naszej Ziemi co 24 godziny;
jednake ta zewntrzna sfera ma ruch obrotowy nieco wolniejszy lub szybszy ni wewntrzna
kula. Wraz z upywem czasu nawet bardzo niewielkie powtarzajce si rnice staj si
wyczuwalne. Dlatego wewntrzne czci bd stopniowo oddala si od zewntrznych i nie
dotrzymujc sobie kroku zdawa si przesuwa albo na wschd, albo na zachd dziki rnicy
ich obrotw.
Zaoywszy zatem, e wewntrzna sfera bdzie miaa taki wanie ruch, rozwiemy t
zagadk. Jeeli bowiem zewntrzna skorupa Ziemi bdzie magnesem, a jej bieguny bd si
znajdoway w pewnej odlegoci od biegunw obrotu dobowego; i jeli wewntrzne jdro bdzie
takim samym magnesem majcym swoje bieguny w dwch rnych miejscach, rwnie
odlegych od jego osi, wwczas te ostatnie poprzez stopniow i powoln przemian ruchu
zmieni swoje pooenie w stosunku do skorupy zewntrznej; w ten sposb moemy da
rozsdne wyjanienie deklinacji magnetycznej, a nikt dotd nie podj takiej prby.
Wymieniwszy wszystkie najwaniejsze, jego zdaniem, zastrzeenia czytelnika do swojej teorii
e aden taki wewntrzny glob nie bdzie mg si utrzyma we wntrzu skorupy ziemskiej, e
woda morska nieustannie bdzie do niego cieka, a cakowite ciemnoci uniemoliwi istnienie
jakiejkolwiek formy ycia Halley raczej nieprzekonujco odwouje si do mdroci Stwrcy,
ktry zadba o makrokosmos znacznie lepiej ni ja mog sobie wyobrazi czy wyrazi. Przedstawi
jednak diagram swojej wizji Pustej Ziemi wraz z kilkoma obliczeniami matematycznymi, by
23
Narysowany przez Halleya diagram Pustej Ziemi, ktry pojawi si w jego artykule w Philosophical
Transactions.
Aurora Borealis
Chocia pniej matematycy i fizycy odrzucili wywody Halleya, pozostaa jednak pewna liczba
ludzi dostatecznie zainteresowanych jego teori by wspomnie o niej w swoich wasnych pracach.
Jednym z pierwszych by Cottom Mather (1663-1728), purytaski pastor z Nowej Anglii, znany z
wywoania nagonki na czarownice w Salem. Cakowicie zgadza si on z t hipotez i w ksice
The Christian Philosopher (Chrzecijaski filozof, 1721) w rodziale pt. O magnetyzmie,
przytoczy niemal dosownie to, co Halley napisa. Moemy uzna zewntrzn cz naszego
globu jako skorup, napisa, rodkow za jako jdro lub wewntrzny glob, ktre, majc ten sam
wsplny rodek i o obrotu dobowego, mog obraca si wok naszej Ziemi co 24 godziny.
Pniej Mather stwierdzi, e zgadza si rwnie z wnioskami Halleya o aurora borealis:
25
26
Pomnik w parku w Hamilton, w poudniowo-zachodnim Ohio, wzniesiony w 1829 roku przez Americusa
Vespuciusa Symmesa dla uczczenia pamici swego ojca, kapitana Johna Clevesa Symmesa.
Wszystko to sprawia, e Hamilton w Ohio jest odpowiednim miejscem dla rozwoju kariery
Johna Clevesa Symmesa, zwolennika teorii koncentrycznych sfer, cho nie urodzi si tutaj, lecz w
hrabstwie Sussex w New Jersey, 5 listopada 1780 roku. Ochrzczono go imieniem synnego wuja
noszcego to samo nazwisko. Wuj w odegra znaczn rol w historii rodkowego Wschodu,
wymyli bowiem tzw. nabytek Symmesa. Do jego przodkw zalicza si rd wybitnych pastorw
z Nowej Anglii, z ktrych pierwszym by Zachariasz Symmes. Ten angielski purytanin wyemigrowa do Massachusetts ze wschodniej Anglii w 1634 roku.
28
W szkole mody John wykaza si zdolnociami matematycznymi, mia zainteresowania naukowe i by te wszechstronnym czytelnikiem. Poniewa w jego domowej bibliotece
bya pewna liczba dzie Cottona Mathera, rwnie pastora i
przyjaciela Zachariasza Symmesa, uwaa si, i jego potomek po raz pierwszy zetkn si z teori Pustej Ziemi w
ksice The Christian Philospher.
Jednake w wieku 20 lat Symmes wybra karier wojskow i szybko okaza si zdolnym i dobrze wyszkolonym
onierzem. Do roku 1812, gdy wybucha wojna midzy
Ameryk i Wielk Brytani awansowa do stopnia kapitana.
Uczestniczy w bitwach pod Bridgewater i Lundys Lane i
zasyn z odwagi. W 1813 roku odegra wan rol w
zwycistwie Olivera Hazarda Perryego nad jeziorem Erie,
kiedy poprowadzi oddzia komandosw na brytyjskie
John Cleves Symmes, Jr.
umocnienia, otwierajc drog atakowi gwnych si amerykaskich. Otrzyma kilka medali za odwag i sta si kim w rodzaju bohatera. Niestety, wielce
indywidualistyczny sposb walki Symmesa, ktry jednak uczyni jego niespodziewany atak tak
udanym, w poczeniu z ostrym jzykiem a nie krpowa si zarwno wobec podwadnych, jak i
zwierzchnikw nie zapewniy mu popularnoci w dowdztwie. Po ostatecznym zwycistwie
Andrewa Jacksona w Nowym Orleanie w styczniu 1815 roku, odesano Symmesa do zagubionego
w lenych ostpach fortu w grnym biegu Mississippi.
Chocia taki przydzia musia by wielce frustrujcy dla Symmesa, postanowi on wykorzysta
wolny czas na rozwinicie swoich zainteresowa budow Ziemi pod wpywem eseju Cottona
Mathera. Zatopi si w lekturze i w ten sposb pozna teorie dwch amerykaskich profesorw,
Abnera Burnetta i Johna Woodwarda. Burnett utrzymywa, e Ziemia powstaa jako pywajca kula
z bota pokrytego olejem i zgromadzia kosmiczne miecie, by utworzy zewntrzn skorup.
Natomiast Woodward twierdzi, i nasza planeta skada si jak cebula z wyranie odrbnych,
nakadajcych si na siebie warstw. Jednake John Cleves Symmes wycign wasne wnioski e
Ziemia jest pusta, z picioma koncentrycznymi sferami pod zewntrzn skorup, a wszystkie maj
wsplny rodek. Symmes zauway te, e w naturze wiele rzeczy jest pustych; poczynajc od
trzcin rosncych na brzegach Mississippi do koci w misie podawanym na kolacj. I, co byo
bardziej kontrowersyjne, uzna, e teoria grawitacji Newtona jest faszywa. Doszed bowiem do
wniosku, i atmosfer wypenia niewidzialna substancja, ktr nazwa plastycznym, eterycznym
fluidem zoonym z malekich kulek eteru, rwnie pustych. To wanie ta substancja, jak
twierdzi, spychaa wszystko do ziemi, a nie przyciganie z teorii Newtona.
Caa ta koncepcja stopniowo zamienia si w obsesj i w 1826 roku Symmes poda si do
dymisji, by przedstawi sw teori amerykaskiej opinii publicznej. Dla sfinansowania swoich
bada przenis si do St. Louis w stanie Missouri i zaoy tam placwk handlow. Zaopatrujc
wojsko i handlujc z Indianami nadal znajdowa czas na prac nad swym projektem. Polubi te
wdow Mary Ann Lockwood, ktra miaa ju szecioro dzieci, i szybko spodzi jeszcze czworo, a
wszystkie otrzymay podobne imiona jak jego pierworodny, Americus Vespucius Symmes.
Pewnego dnia, gdy Symmes siedzia nad Missouri, inna myl przysza mu do gowy. Jeeli
istniay wejcia do tego pustego wiata, to najprawdopodobniej musiay znajdowa si na
biegunach. Ale jak si tam dosta i przekona o tym? Zdawa sobie spraw, e koniecznie musi
szuka poparcia rzdu i naukowcw, dlatego postanowi zoy pewne owiadczenie. Zamierza
wystosowa je do prezydenta Stanw Zjednoczonych, do Kongresu, najwikszych uniwersytetw
amerykaskich, przywdcw pastw i wybitnych naukowcw w Europie, a take do mieszkacw
kadego wikszego miasta i miasteczka w swojej ojczynie. Egzemplarz tego unikalnego
dokumentu, ktry zdoby Symmmesowi rozgos, datowany na 10 kwietnia 1818 roku, nadal
znajduje si w Library of Congress w Waszyngtonie.
29
na poudniu.
Linia oznaczajca lokalizacj wierzchoka pnocnego otworu zaczyna si w pewnym
punkcie w Laponii okoo 68 stopni szerokoci pnocnej i 20 stopni dugoci wschodniej od
Londynu na poudniku przecinajcym Spitsbergen, skd biegnie na poudniowy zachd przez
Ocean Atlantycki i poudniow cz Grenladnii, Zatok Hudsona i przez kontynent
amerykaski do Pacyfiku w pobliu Cook's Inlet, stamtd za do Fox Islands do punktu okoo 56
stopnia szerokoci geograficznej pnocnej i 160 stopni dugoci geograficznej wschodniej w
pobliu poudniowego kraca Cieniny Beringa. Pniej przemierza Pacyfik, poudniow cz
Kamczatki, kieruje si na pnocny zachd przez Syberi, do Europy przez Ural na szerokoci
okoo 58 stopni szerokoci geograficznej pnocnej i mija wybrzea Arktyki przy wejciu na
Morze Biae, po czym wraca do punktu wyjcia...
Kapitan Symmes bardzo pracowicie zestawi liczne odrbne fakty ze swoich bada, z relacji
Rossa, Howego, Parryego, McKenziego i innych, ktrzy na ldzie i morzu badali strefy polarne,
oraz podobne dowody z pniejszych ekspedycji od czasu ogoszenia jego teorii w roku 1829.
aden z badaczy, ktrzy dostarczyli dowodw na poparcie tej teorii, zdaje si nie mie o niej
najmniejszego pojcia. Fakty te s znane i nie mona zarzuci autorowi, i zebra je na poparcie
urojonych przesanek.
Clark stwierdza, e Symmes jako jeden z argumentw przytoczy znaczne rnice klimatyczne
na biegunach; otwarte przestrzenie oceanu, ktre tam istniej; zjawiska takie jak zorze polarne,
ktre mona wyjani tylko wiatem docierajcym z otworw na biegunach; dziwaczne
zachowanie si igie kompasw; i, na koniec, piercienie Saturna jako dowd na istnienie
koncentrycznoci w naturze. Kapitan Symmes zgromadzi imponujc ilo faktw i dowodw na
poparcie swojej teorii, zakoczy jego uwany suchacz i tylko czas, wielki odkrywca tajemnic,
dowiedzie, czy ta zaskakujca teoria jest prawdziwa w caoci lub czciowo i czy jej autor by
wizjonerem, czy te prawdziwym filozofem czczonym przez potomnych.
Pomimo yczliwego przyjcia, z jakim John Cleves Symmes spotka si tym razem, czsto
witano go kpinami i czasami nawet musia wasnorcznie wyrzuca z sali co bardziej dokuczliwych
drczycieli. Jego raczej szowinistyczne twierdzenie, e odkrycie Pustej Ziemi przysporzy Ameryce
nowych terytoriw, spotkao si ze zrozumieniem w niektrych mniejszych spoecznociach.
Woania Symmesa o poparcie zwrciy uwag bogatego biznesmena Jamesa McBridea z Miami
w stanie Ohio, ktry by czonkiem zarzdu miejscowego uniwersytetu i mia wysoko postawionych
przyjaci. Udzieli wsparcia finansowego Symmesowi, ktry dziki temu mg zamieszka w
pobliskim Hamilton. Przedstawi go te Richardowi Mentorowi Johnsonowi, stosownie nazwanemu
przedstawicielowi ssiedniego stanu Kentucky. Johnson okaza si bezstronnym, inteligentnym
politykiem, ktry, cho niecakowicie przekonany do teorii Symmesa, uzna, e przynajmniej
zasuguje ona na przedstawienie w Waszyngtonie.
Wobec tego 28 stycznia 1823 roku Johnson zaproponowa w Kongresie, eby rzd amerykaski
sfinansowa wypraw, by zaj tereny znajdujce si wewntrz Ziemi. Przedstawi w oglnych
zarysach teori Symmesa i jego plany oraz podnis duy pk listw, ktre, jak twierdzi, napisali
mieszkacy Ohio, Kentucky, Indiany i Missouri. Wszyscy oni s zdrowymi na umyle, inteligentnymi wyborcami dajcymi, abymy przynieli wielki zaszczyt i przysporzyli korzyci
Stanom Zjednoczonym przez otwarcie tych nowych ziem, owiadczy.
Niestety, bardzo nieliczni kongresmeni podzielili entuzjazm Johnsona do tej propozycji, ktra
zostaa odoona ad acta. Dla Symmesa oznaczao to poszukiwanie niezbdnych funduszy gdzie
indziej, natomiast dla Johnsona chwila ta miaa wkrtce sta si tylko dziwacznym incydentem w
karierze, ktr zakoczy wybr na wiceprezydenta Stanw Zjednoczonych.
31
Glob ziemski wedug Symmesa, przedstawiony na tylnej stronie okadki jego ksiki The Symmes Theory
of Concentric Spheres z 1885 roku.
Symmesa do domu w Hamilton, gdzie czule opiekowaa si nim jego wyrozumiaa ona. Lecz
Symmes w kocu przypaci yciem obsesj na punkcie Pustej Ziemi i zmar we nie 29 maja 1829
roku. Pochowano go z honorami wojskowymi i jego nekrolog w Hamilton Eagle zawiera wicej
podziwu dla kariery w armii ni dla teorii koncentrycznych sfer.
Lecz teoria Symmesa nie umara razem z nim. Jego zwolennik Joseph Reynolds, absolwent Ohio
Univerisity, ktry przyczy si do Symmesa po wysuchaniu jednego z wykadw i zosta menederem odpowiedzialnym za organizacj odczytw, postanowi kontynuowa zbirk pienidzy na
wypraw do Pustej Ziemi. Wygaszane przeze mowy byy znacznie barwniejsze ni wykady jego
mentora; obiecywa w nich podziemny wiat zalany ciepym wiatem, z piknymi miastami
zamieszkanymi przez ras wysokich na 6,5 metra olbrzymw, strzegcych bezcennego skarbu.
Zaproszenia na t wypraw, ktre Reynolds rozdawa suchaczom, przyniosy mu setki dolarw.
Najwikszym sukcesem Reynoldsa byo przekonanie amerykaskiego sekretarza do spraw
marynarki wojennej, Samuela Lewisa Southarda, o sensownoci jego planu. Zdaje si, e Southard
z kolei przekona ni mniej ni wicej tylko samego prezydenta Johna Quinceya Adamsa, e ta teoria
warta jest zbadania. Istniej dowody, i prezydent rozkaza sprawdzi moliwo wysania okrtu
na biegun poudniowy. Zanim jednak rozkaz zosta wykonany, kadencja Adamsa dobiega koca, a
jego nastpca, trzewo mylcy byy dowdca i bohater wojny 1812 roku, Andrew Jackson,
odrzuci propozycj Southarda.
Joseph Reynolds sprbowa jeszcze innego sposobu. W roku 1829 zaoy Kompani Eksploracji Pustej Ziemi i wprowadzi jej akcje na gied nowojorsk. Wydaje si, e koncepcja ta miaa w
sobie co, co pocigao odwaniejszych i zamoniejszych mieszkacw tego miasta. A pogoski o
majtku, jaki mona zbi na znalezieniu podziemnego wiata sprawiy, i Reynolds i jego
wsplnicy zgromadzili dostatecznie duo pienidzy, eby wyekwpipowa dwa okrty, ktre miay
popyn do bieguna poudniowego. Byy to brygantyny: Annawan, pod dowdztwem kapitana
N.B. Palmera, i Seraph, ktrym dowodzi kapitan Robert Pendelton. Wypyny z portu
nowojorskiego 29 padziernika 1829 roku.
Istniej jednak pewne wtpliwoci, czy Joseph Reynolds rzeczywicie wzi udzia w tej
wyprawie, chocia dokumenty wykazuj na Seraphie obecno uczonego nazwiskiem J.
Reynolds, ktremu towarzyszy niejaki doktor Watson. Rwnie niepewny jest los obu statkw.
Jedna wersja gosi, e brygantyny dotary tylko do wybrzey Chile, gdzie zaogi si zbuntoway.
Wedug drugiej okrty rozbiy si na skaach, natomiast trzecia utrzymuje, e dotary do bieguna
poudniowego, ale grupa wysadzonych na lodowiec marynarzy niebawem zabdzia i w ostatniej
chwili uratowano ich przed mierci z zimna i godu. Nie ma jednak najmniejszych wtpliwoci, e
nieszczsna ekspedycja nie znalaza otworu na biegunie, i e ju nigdy wicej nie syszano o
Josephie Reynoldsie.
To prawdziwa tragedia, e bez wtpienia powane plany Symmesa zakoczyy si w tak
niepowany sposb. Lecz podobnie jak jego pomnik w Hamilton przetrwa mimo upywu czasu, tak
jego wizja wiata nie przestaa inspirowa innych. W wiecie literatury teoria Symmesa daa
pocztek prawdziwej lawinie powieci i opowiada, ktre przez ptora wieku intrygoway i
cieszyy czytelnikw, cho zapewne wikszo z nich wiedziaa niewiele lub nic o rdle inspiracji,
z jakiego czerpali autorzy.
Amerykanin Edgar Allan Poe dosownie wymyli t szko fantastyki w krtkim opowiadaniu
Rkopis znaleziony w butelce (1833), nastpnie napisa powie Narrative of Arthur Gordon
Pym (Opowie Artura Gordona Pyma, 1838). Nie zdy jednak ukoczy jej przed mierci i
pniej zakoczy j Juliusz Verne, ktry nada jej tytu Le mystere antarctique (Tajemnica
Antarktydy, 1898). Verne wczeniej napisa prawdopodobnie najlepsz znan ksik na ten temat,
Podr do wntrza Ziemi (1872), o grupie badaczy, ktrzy zawdrowali do Pustej Ziemi przez
krater wygasego wulkanu. W 1959 roku powie ta zostaa zrcznie sfilmowana z Jamesem
Masonem w roli dowdcy wyprawy.
Ducha Symmesa mona rwnie odnale w powieci Williama R. Bradshawa The Goddess of
Atvatabar: Being the History of the Discovery of the Interior Worlds and Conquest of Atvatabar
(Bogini Atvatabaru. Historia odkrycia wewntrznego wiata i podboju Atvatabaru, 1892), ktr
33
34
Dzisiaj nie ma nikogo w Glendale, rozlegym pnocnym przedmieciu Los Angeles, kto byby
cakowicie pewny gdzie mieszka Olaf Jansen jeli w ogle sysza o tym niezwykym starym
eglarzu. Przed laty niektrzy mieszkacy uwaali, e czowiek, ktry twierdzi, i dotar do Pustej
Ziemi, mia dom obok dzisiejszego Colorado Boulevard; natomiast inni syszeli, e mieszka obok
ogrodu zoologicznego w Los Angeles gdzie, jak stwierdzili cynicy, powinno si go zamkn po
podaniu do wiadomoci publicznej szczegw jego przygd, podobnych do Mnchausenowskich.
Jednake wedug wszelkiego prawdopodobiestwa jego skromny, may bungalow sta w pobliu
Foothill Boulevard, w pooonej na poudniowym wschodzie San Fernando Valley, gdy Jansen
mwi czsto o widoku z okna sypialni na soce wschodzce ponad szczytami San Jacinto na
wschodzie.
Glendale jest ruchliwym, przemysowo-mieszkalnym rejonem z wasnym lotniskiem i
ogromnym Brand Park. Jeli chodzi o histori, to jego najwaniejszym zabytkiem jest Casa Adobe,
budynek z suszonej na socu cegy zbudowany w latach 60. XIX wieku i Forest Lawn Memorial
Park, gdzie pochowano wielu wielkich i wybitnych mieszkacw Los Angeles. Cmentarz ten
zaoono w 1886 roku na terenie hiszpaskiej posiadoci z koca XVIII wieku (1784 rok). Zawiera
on kopie wielu wspaniaych dzie sztuki, midzy innymi Wee Kirk othe Heather, rekonstrukcj
szkockiego kocika Annie Laurie. Mimo e niektre relacje utrzymuj i Olaf Jansen rwnie
zosta pochowany na Forest Lawn, nigdy nie znaleziono jego grobu.
Historia opowiedziana przez tego starego Skandynawa z urodzenia, a Amerykanina z wyboru, o
jego podry do Pustej Ziemi bya przedmiotem oywionej dyskusji od ogoszenia jej publicznie w
1908 roku. Pewne rodowiska odrzuciy j jako romantyczn fantazj, inne za owiadczyy, i jest
to zrczna adaptacja teorii Johna Clevesa Symmesa. Olaf Jansen, ktry mia wtedy dziewidziesit
par lat twierdzi, e jego opowie jest prawdziwa pod kadym wzgldem. Przez wiele lat nie
opowiada o swoich przygodach z powodu reakcji pierwszych suchaczy i zego wpywu, jakie
wywary na jego ycie. Lecz opowie Jansena to jedna z nielicznych relacji o podry do wiata
wewntrznego, ktra nie zostaa cakowicie odrzucona pord zamieszania wywoanego przez
powieci fantastyczne inspirowane teori Symmesa. Wedug wasnych sw Jansena, on sam nigdy
nawet nie sysza o teorii koncentrycznych sfer, nie czyta te ani prac Symmesa, ani
jakichkolwiek informacji o nim, kiedy przey co dziwnego na biegunie pnocnym.
Olaf Jansen urodzi si 27 padziernika 1811 roku w Uleaborg obecnie zwanym Oulu porcie
rybackim na zachodnim wybrzeu Zatoki Botnickiej w Finlandii. Jego ojciec Jens Jansen by
Norwegiem, gdy urodzi si na Lofotach, natomiast matka pochodzia ze Sztokholmu, gdzie
maonkowie zamieszkali. Pomimo zaawansowanej ciy pani Jansen, para nie zrezygnowaa z
corocznej przejadki odzi Jensa do Zatoki Botnickiej. Jansenowie planowali wrci do
Sztokholmu przed narodzinami pierwszego dziecka, ale wzburzone morze zmusio ich do odoenia
podry powrotnej i udania si do Uleaborgu, gdzie pani Jansen urodzia chopczyka.
Jak ju wtedy byo wida z wielkoci i wagi, odziedziczy on wzrost ojca, jego krzepkie ciao i
czujne szare oczy. Kiedy dors, odznacza si tak sam cierpliwoci, szorstkoci i determinacj
w poczeniu z wielk agodnoci. Niebawem okazao si, i mody Olaf podziela te ojcowsk
mio do morza. Po ukoczeniu w wieku 14 lat pewnej prywatnej szkoy w Sztokholmie, chopiec
zacz wypywa z ojcem na poowy wok wybrzey Skandynawii. Jens Jansen by czowiekiem,
ktry lubi rzuca wyzwanie morzu, ale zawsze docenia jego potg. Nauczy swego syna sztuki
eglarskiej i nabi mu gow opowieciami o legendarnych bogach skandynawskich, ktrych bardzo
podziwia. Olaf Jansen mia dokadnie 19 lat, kiedy wraz z ojcem wyruszy w podr, ktra miaa
zapewni im miejsce w nauce o Pustej Ziemi.
Wedug Olafa Jansena opucili Sztokholm na pokadzie aglowego statku rybackiego jego ojca 3
35
kwietnia 1829 roku. Popynli na poudnie midzy wyspami Gotlandia i Olandi, a potem przez
cienin oddzielajc Szwecj od Danii. Po krtkim postoju w Kristiansand na wybrzeu Norwegii,
skierowali si na pnoc, mijajc Lofoty, zanim zatrzymali si w najdalej wysunitym na pnoc
porcie, Hemmerfest. Po zaopatrzeniu si w prowiant, ojciec i syn poeglowali na Spitzbergen, gdzie
po raz pierwszy ujrzeli kilka olbrzymich gr lodowych, po czym 23 czerwca bezpiecznie zarzucili
kotwic w Zatoce Wijade. Tam z powodzeniem owili ryby przez kilka dni, a nastpnie ruszyli dalej
przez Cienin Hinlopen w stron Ziemi Franciszka Jzefa. Olaf Jansen tak o tym opowiada:
Przez kilka dni pynlimy wzdu skalistego wybrzea Ziemi Franciszka Jzefa. Wreszcie
zerwa si przychylny wiatr, ktry umoliwi nam dotarcie do West Coast i, po caodobowej
egludze, dopynlimy do jakiej piknej zatoczki. Nie chciao nam si wierzy, e znajdujemy
si tak daleko na pnocy. Cz tego miejsca pokrywaa bujna rolinno, a tamtejsze powietrze
byo ciepe i spokojne. Naprzeciwko nas, bezporednio na pnocy, rozcigao si otwarte, nie
zamarznite morze.
Mj ojciec arliwie wierzy w Odyna i Thora i czsto mawia do mnie, e byli to bogowie,
ktrzy przybyli z daleka, spoza Wiatru Pnocnego. Wyjani, e istnieje tradycja, wedug
ktrej jeszcze dalej na pnocy znajduje si kraj pikniejszy od wszystkiego, co widzieli
miertelni ludzie. Jego zapa, arliwo i religijna gorliwo pobudziy moj modziecz
wyobrani i zawoaem: Dlaczego nie mielibymy popyn do tego kraju? Niebo jest czyste,
wiatr przyjazny i morze wolne od lodu. Jeszcze teraz widz przyjemne zaskoczenie, jakie
odmalowao si na jego obliczu, gdy odwrci si do mnie i zapyta: Mj synu, czy chcesz
popyn ze mn i zbada nieznane ziemie? Popyn tam, dokd nie dotar aden czowiek?
Odpowiedziaem twierdzco. Doskonale odrzek. Oby chroni nas bg Odyn! i szybko
ustawiwszy agle spojrza na nasz kompas, zwrci dzib statku na pnoc w stron otwartego
przesmyku i nasza podr si rozpocza.
Przez trzy dni aglowiec pyn na pnoc, a Olafa wyrwa ze snu gwatowny sztorm i woanie
ojca o pomoc w zwiniciu agli. Mody mczyzna wspomina po latach, e wszdzie wokoo
otaczaa nas gsta mga, czarna jak egipska noc, a w grze biaa niczym para wodna; w kocu
stracilimy j z oczu, gdy wtopia si w wielkie biae patki padajcego niegu.
Kiedy ojciec i syn szamotali si z aglami, statek koysa si na wszystkie strony, jakby znalaz
si w rodku wiru. Trwao to trzy godziny, a przemoczeni do suchej nitki i wyczerpani rybacy
znaleli si na spokojnych wodach. Kiedy ogldali d w poszukiwaniu uszkodze, Olaf nagle
zauway w grze jakie niezwyke zjawisko:
Promienie soca paday ukonie, jakbymy znajdowali si gdzie na pkuli poudniowej, a
nie tak daleko na pnocy. Soce obracao si, koyszc si jednoczenie, jego orbita bya
widoczna przez cay czas i unosio si coraz wyej i wyej. Czsto przesaniaa je mga, a mimo
to wci przewiecao przez delikatne jak koronka chmury niczym zirytowane oko
przeznaczenia, strzegce tej tajemniczej pnocnej krainy. Z daleka, na prawo od nas, odbijajce
si w grach lodowych promienie soneczne tworzyy panoram niezliczonych kolorw i
ksztatw, natomiast poniej wida byo zielonkawe morze, a w grze purpurowe niebo.
Kiedy Olaf przypadkiem sprbowa kilku kropel wody morskiej, ktre spady na jego rk,
zaskoczy go jej smak, gdy bya sodka. Po uzupenieniu zapasw wody dziki temu nieoczekiwanemu darowi losu, obaj mczyni pynli dalej jeszcze przez kilka dni.
Ktrego dnia mniej wicej o tej samej porze ojciec zaskoczy mnie, gdy zwrci mi uwag
na nowy widok rozcigajcy si prosto przed nami, niemal na horyzoncie. To faszywe
soce!, zawoa. Czytaem o nich; nazywa si je odbiciem lub miraem. Wkrtce zniknie.
Ale to matowoczerwone, faszywe soce, jak je nazywalimy, nie znikao przez kilka godzin; i
cho nie wiedzielimy, czy rzeczywicie wieci, przez cay ten czas moglimy omie spojrzeniem horyzont i zlokalizowa blask tego faszywego soca co najmniej przez 12 godzin z
kadej doby.
36
Trudno wszake powiedzie, e przypominao ono soce, chyba tylko okrgym ksztatem, a
kiedy nie przesaniay go chmury lub oceaniczna mga, miao brzow, jakby zamazan powierzchni, ktra zmieniaa si w co w rodzaju biaej, wietlistej chmury, jakby odbijaa jakie
silniejsze wiato spoza siebie. Wreszcie zgodzilimy si podczas dyskusji, e to arzce si jak
palenisko soce, bez wzgldu na przyczyny tego zjawiska, nie byo odbiciem naszego Soca,
lecz jedn z planet w kadym razie istniao rzeczywicie.
Kompas pokadowy rwnie pokazywa, e dzieje si co bardzo dziwnego.
Kompas, ktry mocno przywizalimy do jego miejsca z obawy przed nastpnym sztormem,
nadal wskazywa na pnoc i porusza si na czopie tak, jak w Sztokholmie. Iga przestaa si
nachyla. C to mogo znaczy? Po wielu dniach eglugi na pewno dawno minlimy biegun
pnocny a przecie iga nadal wskazywaa na pnoc. Zdumiao to nas, gdy powinnimy byli
teraz pyn na poudnie.
Wedug opowieci Olafa Jansena przez nastpne pitnacie dni obaj eglarze wyranie widzieli
lini brzegow kilku ldw, jednych rwninnych, innych za z acuchami grskimi. Wreszcie
postanowili dobi do jednego z nich. Kiedy wdrowali po nieznanej ziemi, ujrzeli rwce rzeki,
pikne drzewa i bujn flor bardzo podobn do tej, ktr znali, ale wszystko byo znacznie wiksze.
Soce znw zwrcio ich uwag, jak wspomina pniej Olaf.
W midzyczasie nie widzielimy ju promieni naszego soca, znalelimy jednak
wewntrzny blask, bijcy od matowoczerwonego soca, ktre ju wczeniej przycigno
nasz uwag. Emitowao teraz biae wiato, jak gdyby spoza dalekiej awicy chmur naprzeciwko
nas. wiecio mocniej ni, powiedzmy, dwa ksiyce w peni w cakowicie bezchmurn noc. Po
12 godzinach ta biaa chmura znikaa z oczu, jakby zasonio j jakie ciao, i nastpne dwanacie
godzin odpowiadao naszej nocy.
Mj ojciec i ja skomentowalimy fakt, e nasz kompas nadal wskazywa na pnoc, chocia
teraz ju wiedzielimy, e przepynlimy przez zakrzywienie lub skraj otworu w Ziemi, i e
znajdowalimy si daleko na poudniu wewntrz skorupy ziemskiej, ktra, wedug naszych
oblicze, musi mie okoo 482 kilometrw gruboci od wewntrznej do zewntrznej
powierzchni. Krtko mwic, nie jest grubsza ni skorupa jajka, tak e powierzchnia
wewntrz jest niemal taka sama jak na zewntrz.
Wydaje si, e wielka wietlista chmura lub kula matowoczerwonego ognia, ktr
postanowilimy nazwa Zadymionym Bogiem ognistoczerwona rano i wieczorem i piknie
biaa w nocy zawieszona jest w wielkiej prni we wntrzu Ziemi i utrzymywana tam przez
niezmienne prawo grawitacji lub jak odpychajc si atmosferyczn. W rzeczywistoci
Zadymiony Bg jest nieruchomy i zjawisko dnia i nocy wewntrz Ziemi wywouje jej
dobowy obrt wok osi.
Wedug Olafa Jansena ta niezwyka odyseja trwaa sto, a moe wicej dni, ktrych nie da si
opisa. W tym samym czasie w morzu, przez ktre pynli, dokonay si pewne niewielkie
przemiany, zmieni si te klimat:
Uznalimy, e nadszed ju listopad lub grudzie i wyczulimy, i tak zwany biegun
poudniowy zwrcony jest ku socu. Dlatego uwaalimy, e kiedy wydostaniemy si spod
wewntrznego blasku i ciepa Zadymionego Boga, natkniemy si na wiato i ciepo prawdziwego Soca, docierajce do otworu na biegunie poudniowym. I nie pomylilimy si.
Pniej statek Jansena znw pochwyciy coraz to wiksze fale, kiedy pcha go do przodu ciepy
wiatr wiata wewntrznego. Stopniowo zdali sobie spraw, e powietrze robi si coraz chodniejsze
i zauwayli na horyzoncie kilka gr lodowych.
Wkrtce znalelimy si wrd awicy kry i nie mam pojcia, w jaki sposb nasz stateczek
37
przepyn przez wskie szczeliny midzy nimi i nie zosta zmiadony. Kompas nadal zachowywa si rwnie dziwacznie i chwia si jak pijany, gdy mijalimy poudniowe zakrzywienie
lub skraj skorupy ziemskiej, tak samo jak na jej pnocnym odpowiedniku. Wirowa, nachyla si
i zdawao si, e co go optao.
Przez wiele dni obaj eglarze musieli manewrowa midzy grami lodowymi, a wreszcie
wypynli na otwarte morze. Jednak kiedy wydawao si im, e s ju bezpieczni, d uderzya w
czciowo zanurzon w falach gr lodow. Zostali wyrzuceni za burt. Olaf spad, nieprzytomny,
na gr lodow. Kiedy ockn si po kilku minutach, nigdzie nie byo wida jego ojca. I chocia
gorczkowo szuka wszdzie wok gry lodowej i bada wzrokiem ocean, nigdzie nie dostrzeg ani
Jensa Jansena, ani statku.
Bez prowiantu i ciepej odziey, Olaf Jansen przygotowywa si na mier. Potem
nieoczekiwanie w jego polu widzenia pojawi si jaki statek. Nie chcc wierzy wasnym oczom,
Olaf przekona si, e jest to szkocki wielorybnik z napisan na burcie nazw Arlington. Pniej
mia si dowiedzie, i statek ten wypyn we wrzeniu z Dundee, by owi wieloryby wok
Antarktydy. Wymachujc rkami Olaf zdoa zwrci uwag zaogi i p godziny pniej by ju
bezpieczny na pokadzie. Kapitan wielorybnika, Angus MacPherson, okaza si miym, cho
upartym, starym wilkiem morskim. Nie znosi jednak opowieci, ktre uwaa za czyst fantazj.
Kiedy sprbowaem mu powiedzie, e przybyem z wntrza Ziemi, kapitan i mat spojrzeli
po sobie, pokiwali gowami i nalegali, ebym pooy si na koi pod cisym nadzorem lekarza
okrtowego, wspomina Olaf Jansen. Po duszym odpoczynku i spoyciu kilku smacznych
posikw rozbitek postanowi nie opowiada wicej o swoich przeyciach.
Min rok, zanim Olaf Jansen dotar w kocu do swego domu w Sztokholmie. Tam dowiedzia
si, e jego matka zmara podczas, gdy on podrowa z ojcem. Modzieniec po raz drugi
opowiedzia swoje przygody wujowi, Gustafowi Osterlindowi, jedynemu yjcemu krewnemu.
Odkd wyowiono go w pobliu Antarktydy mia do czasu na refleksje nad swoj dziwn podr
i chcia teraz przekona wuja, by sfinansowa ekspedycj do wiata wewntrznego.
Pocztkowo mylaem, e popiera mj projekt. Wydawa si zainteresowany i poprosi,
abym poszed z nim do jakich urzdnikw i opowiedzia im tak jak jemu o mojej podry i
odkryciu. Prosz sobie wyobrazi mj zawd i przeraenie, kiedy po zakoczeniu mojej
opowieci, wuj podpisa jakie papiery i bez ostrzeenia zamknito mnie w szpitalu dla umysowo chorych. Miaem tam spdzi dwadziecia osiem dugich, nudnych i strasznych lat.
Wedug relacji Jansena wypuszczono go ze szpitala w padzierniku 1862 roku. W midzyczasie
jego wuj umar i Olaf Jansen by teraz zupenie sam na wiecie. Liczy sobie ponad 50 lat, nie mia
przyjaci, a w jego dokumentach odnotowano, e przeszed chorob umysow. C innego mg
zrobi, jak wrci na morze? Przez nastpne dwadziecia siedem lat pracowa jako rybak,
powicajc wolny czas na poszukiwanie dowodw na to, i jego przeycia w Pustej Ziemi nie byy
jedynie snem. Zgromadzi kolekcj ksiek o wyprawach polarnych, zrobi mnstwo notatek i z
trudem narysowa mapy. Lecz przez cay ten czas ywej duszy nie opowiedzia o swojej dziwnej
podry.
W roku 1889 Jansen, ktry wtedy mia dobrze po siedemdziesitce, sprzeda swj statek i
postanowi wyemigrowa do Ameryki, by spdzi reszt ycia w cieplejszym klimacie. Przez
dwanacie lat mieszka spokojnie w Illinois, zanim 4 marca 1901 roku przenis si do Glendale w
Los Angeles. Dat t dobrze zapamita jako dzie rozpoczcia drugiej kadencji prezydenta
McKinleya. Zamieszka skromnie w niewielkiej posiadoci i spdza czas na pielgnowaniu
kwiatw i kilku drzew figowych do dnia, kiedy spotka Willisa Georgea Emersona.
Emerson (1856-1918) by powieciopisarzem. W 1907 roku przenis si do Los Angeles wraz
ze swoj on Bonnie, by pracowa w rodzcym si przemyle filmowym. Jako popularny autor
westernw wyczu, e zapowiada si zapotrzebowanie na tego rodzaju scenariusze po wielkim
sukcesie The Great Train Robbery (Wielki napad na pocig), ktrego akcja toczya si na Dzikim
Zachodzie, a wywietlanym w 1903 roku. Bya to dobra decyzja, gdy w 1907 roku Gilbert
38
Anderson, gwiazdor z The Great Train Robbery, stworzy Brancho Billyego prawdopodobnie
pierwsz synn posta w dziejach kina w serialu filmowym The Bandit Makes Good
(Nawrcenie bandyty). Mia to by pierwszy z ponad czterystu odcinkw o tym kowboju, a
oznaczao to seri umw z pisarzami takimi jak Willis Emerson.
Mimo e Emerson i jego ona mieszkali zaledwie par przecznic dalej od Olafa Jansena, autor
scenariuszy dopiero stopniowo zacz zauwaa siwowosego starca, gdy mija go idc do studia
filmowego i wracajc do domu. Czsto widywa Jansena w ogrodzie, ale starzec przez wikszo
czasu wydawa si pogrony w mylach, jak uwiadomi to sobie pniej Emerson. Jednake
pewnego wiosennego poranka pomacha mu wesoo rk i w ten sposb narodzia si przyja,
ktra pniej staa si partnerstwem literackim. Emerson napisa:
Niebawem przekonaem si, e mj nowy znajomy jest niezwykym czowiekiem,
inteligentnym i wyksztaconym w godnym podziwu stopniu. Poniewa dopiero w pniejszym
okresie swego dugiego ycia zatopi si w lekturze, nauczy si spdza dugie godziny pogrony w gbokim zamyleniu. Zachcaem go do rozmowy i w nastpnych dniach i tygodniach
dobrze poznaem Olafa Jansena, ktry po trochu opowiedzia mi histori tak zdumiewajc, i jej
rozmach rzuca wyzwanie rozsdkowi i wierze. Ten starzec zawsze mwi tak ywo i szczerze,
e oczaroway mnie jego dziwne opowieci.
Jansen pokaza te Emersonowi swoje notatki i mapy, w ktrych zapisa i narysowa kady
zapamitany szczeg z podry do wiata wewntrznego. Wciskajc je pisarzowi w rce powiedzia:
Zostawiam je panu, jeli obieca mi pan, e ofiaruje je wiatu. Pragn, by ludzie poznali
prawd, gdy wtedy wyjanione zostan wszystkie tajemnice dotyczce pokrytej lodem
Pnocy.
Mimo pewnych zastrzee, Emerson wyrazi zgod i w rezultacie powstaa ksika The Smoky
God: or A Voyage to the Inner World (Zadymiony bg, albo podr do wiata wewntrznego)
opowiedziana wasnymi sowami przez Olafa Jansena. Emerson przekaza j swoim wydawcom,
Forbes & Company, w Chicago. Ksika zostaa opublikowana na wiosn 1908 roku, ale, niestety,
Olaf Jansen umar kilka tygodni wczeniej. Tym razem jednak nie musiaby by naraony na
szyderstwa lub ryzyko szpitala dla psychicznie chorych.
W swoim wstpie do wsplnego z Jansenem dziea Emerson przyzna, e wielu czytelnikw nie
bdzie chciao uwierzy w t histori tak jak on sam. Mimo e tre tej ksiki nie zgadza si z
kosmograficznymi rkopisami z przeszoci, napisa, mona na nich polega jako na zapisie tego,
o czym Olaf Jansen twierdzi, e zobaczy na wasne oczy. Istnieje prastare porzekado, e prawda
jest dziwniejsza od fikcji i jeli o mnie chodzi, sprawdzio si co do joty, gdy pisaem t ksik.
Emerson zwrci rwnie uwag na to, e jego informator doszed do wniosku, i, jak
stwierdzaj dawne legendy, ludzko prawdopodobnie powstaa w Pustej Ziemi. I e wanie tam
niegdy znajdowa si bajeczny Rajski Ogrd. Legendy o Noem i Arce po prostu s znieksztaceniem prawdy, twierdzi Jansen: grupa mczyzn i kobiet bardzo dawno temu wypyna ze
wiata wewntrznego tak jak zrobi to on sam i jego ojciec by skolonizowa powierzchni
naszej planety.
Wprawdzie dzisiaj Olaf Jansen ma zapewnione miejsce w historii zagadki Pustej Ziemi, ale
bardzo trudno jest znale egzemplarz ksiki Emersona. Autor artykuu zamieszczonego w
periodyku Fate w marcu 1966 roku, debatujc nad tym, czy opowie tego starego marynarza bya
iluzj rezultatem katastrofy jego statku, czy te naley j uzna za prawdziw pod kadym
wzgldem, stwierdzi: Bez wzgldu na to, jaka jest odpowied, nadal naley zapyta, dlaczego
dwa egzemplarze tej ksiki zostay usunite z archiwum rzdowego?
Cz badaczy Pustej Ziemi wysuna przypuszczenie, e chodzi tu zarwno wtedy, a moe i
obecnie o zmow milczenia midzy pewnymi rzdami utrzymujcymi w tajemnicy materiay
dotyczce wiata podziemnego. Czy istniej powody, by przypuszcza, i naley do nich ksika
39
cieplejszym klimacie i na otwartym morzu. Obserwacje tego zjawiska dowodz, e rnica kilku
stopni zaley jednoczenie od dugoci, jak i od szerokoci geograficznej. Najdalej na pnocy
niekoniecznie musi znajdowa si ld. Otwr prowadzcy do wntrza Ziemi moe znajdowa si
na ldzie lub na wodzie, a przecie tak si zdarza. Kompas polarnika, ktry dotrze do
najdalszego punktu tego krgu podczas prowadzenia bada, wykae najdalsz pnoc. Jeli
jednak ruszy on dalej przed siebie, zgubi si lub bdzie si oddala od domniemanego bieguna i
pody na poudnie nie majc o tym pojcia, gdy na kompasie nie mona polega.
Reed przypuszcza, e Ziemia zaczyna si zakrzywia na szerokoci od 70 do 75 stopni
szerokoci geograficznej pnocnej i poudniowej, i e bieguny s w istocie zewntrznymi
krawdziami krgw magnetycznych wok otworw polarnych. Oznaczao to, e bieguny, tak jak
rozumiemy ten termin, w rzeczywistoci znajduj si w powietrzu.
aden badacz nie mgby twierdzi, e dotar do ktrego z nich, bo zmylioby go dziwaczne
zachowanie si kompasu. Zarwno na pnocy, jak i na poudniu iga wskazywaaby pionowo w d
i, jak podkreli autor, zjawisko to zaobserwowao wielu polarnikw.
Przytoczyem cytaty z relacji niemal wszystkich tych badaczy... i ich uwagi udowodniy bez
wtpienia, i to, co twierdz, jest prawdziwe: Oceany Arktyczny i Antarktyczny s otwartymi
akwenami, obfitujcymi w zwierzta wszelkich rodzajw, znacznie cieplejszymi ni tereny
pooone w gbi ldu. Jeli to prawda, to dlaczego nikt nie dotar do adnego z biegunw?
Bieguny s tylko miraami a Ziemia jest pusta, bo w przeciwnym wypadku wszystkie zasady
logicznego mylenia musz zawie!
Druga ksika, A Journey to the Earth Interior: or Have the Poles Really Been Discovered?
(Podr do wntrza ziemi. Czy bieguny naprawd odkryto?) autorstwa Marshalla B. Gardnera
pojawia si siedem lat pniej, w roku 1913. Zostaa wydana wasnym sumptem autora w jego
rodzinnym miasteczku Aurora w hrabstwie Kane w stanie Illinois i, podobnie jak na prac Reeda,
trudno dzi na ni trafi. O dziwo, Gardner nie wymienia The Phantom of the Poles ani w tekcie,
ani w bibliografii, nie moemy wic stwierdzi, czy j czyta, czy te nie. Wspomina jednak o
Symmesie i o innym zwolenniku teorii Pustej Ziemi, zwanym prorokiem Koreshem (o ktrym
opowiem dalej). Twierdzi, e Ziemia jest pusta i ma otwory na biegunach. Od swoich poprzednikw
rni si wiar, i we wntrzu Ziemi, w jej centralnym punkcie, znajduje si jakie soce.
Gardner, robotnik z Aurory, by oddanym badaczem legendy o Pustej Ziemi. Twierdzi, e
powici prawie wier wieku na napisanie swej liczcej czterysta pidziesit stron ksiki
obfitujcej w fotografie Arktyki i Antarktyki oraz liczne diagramy.
Wedug Gardnera Ziemia ma na biegunach okrge otwory, przez ktre wpywaj wody
oceanw. Woda moe przylega do twardej skorupy ziemskiej zarwno w grze, jak i poniej
otworu, poniewa rodek cikoci znajduje si w rodku tej skorupy, a nie w jej pustym wntrzu.
Gardner owiadczy, e jeli jaki statek miaby przepyn przez otwr polarny i dotrze do rodka,
bdzie pyn w odwrotnej pozycji po wewntrznej stronie skorupy ziemskiej, utrzymywany si
grawitacji. Uwaa te, i sia cienia wok zakrzywienia skorupy ziemskiej z zewntrz do
wntrza Ziemi bdzie miaa znaczny wpyw na kadego badacza, ktry tam si znajdzie. Kiedy
wacy 75 kilogramw mczyzna przepynie przez otwr polarny, jego waga prawdopodobnie si
podwoi, ale gdy dotrze do wiata wewntrznego, odzyska pierwotny ciar. Gardner wyjania t
tez mwic, e do utrzymania jakiego ciaa wewntrz wirujcego pustego obiektu bdzie
potrzebna mniejsza sia cienia ni na zewntrz.
Wierzy te, e przyciganie grawitacyjne w otworach polarnych bdzie tak silne, i w poowie
kadego z nich sona woda oceanu bdzie si miesza ze sodk wod ze wiata wewntrznego; lecz
ta pierwsza pozostanie o kilkadziesit centymetrw poniej drugiej. Podobnie jak William Reed,
Gardner uwaa, i temperatury w wiecie wewntrznym bd bardziej stae ni na zewntrz;
chocia czsto padaj tam deszcze, nigdy jednak nie jest do chodno, by spad nieg. Wedug
Gardnera w tym podziemnym wiecie panuje wspaniay, subtropikalny klimat, sowem jest to
Rajski Ogrd czekajcy na kadego miaka, ktry tam trafi. Na ostatnich stronach swojej ksiki
41
Gardner zachca rzd Stanw Zjednoczonych, aby jako pierwszy skorzysta z tej wyjtkowej
sposobnoci.
Diagram Pustej Ziemi wedug Marshalla B. Gardnera zamieszczony w jego ksice A Journey to the
Earths Interior.
Marshall Gardner by tak pewny susznoci swoich wnioskw, e przed opublikowaniem ksiki
zgosi swoje odkrycie w Urzdzie Patentowym Stanw Zjednoczonych. Wypeni formularz 25
listopada 1912 roku i dwa lata pniej, 12 maja 1914 roku, otrzyma patent nr 1096102. Istnienie
tego dokumentu pozostaje do dzi tajemnic dla wszystkich poza garstk oddanych badaczy Pustej
Ziemi, cho miaby on ogromne znaczenie, gdyby udowodniono prawdziwo teorii.
Biorc przykad z Symmesa, Marshall Gardner rwnie wysa swoj ksik do pewnej liczby
wybitnych amerykaskich kongresmenw i kilku przywdcw pastw europejskich. Dowody
wiadcz, e jego praca zostaa przyjta przez wikszo odbiorcw, cho tylko bardzo nieliczni j
skomentowali. Jednym z wyjtkw by Anglik, sir Artur Conan Doyle (twrca postaci Sherlocka
Holmesa), ktry coraz bardziej interesowa si spirytyzmem. Napisa do autora tak:
Przeczytaem pask ma ksik (i wielk teori) z prawdziwym zainteresowaniem. Jest
ona bardzo oryginalna i wyjania wiele tajemnic, gdyby wic nie fakt, i zdobyto oba bieguny,
stabym si paskim zwolennikiem. Mimo to uwaam, e jest to wielce interesujca pozycja.
Gardner, cho na pewno by zachwycony odpowiedzi, odpisa, e w istocie bieguny nie zostay
zdobyte o czym Conan Doyle przekonaby si bez wtpienia, gdyby zechcia powtrnie
przeczyta cz ksiki powicon zachowaniu si kompasw, na ktrych nie mona polega w
kole podbiegunowym.
Autorzy kilku recenzji w prasie amerykaskiej okrelili ksik Gardnera jako teori Symmesa
podan w nowej szacie. Gardner popiesznie odrzuci ten zarzut jako absurdalny, poniewa nie
byo adnego podobiestwa midzy koncepcj serii koncentrycznych sfer we wntrzu Ziemi i jego
wasnej teori o otwartej przestrzeni ogrzewanej przez centralne soce:
42
Naley zwrci uwag, e Symmes nie stworzy logicznej teorii ani nie przytoczy adnych
faktw wyjaniajcych, w jaki sposb przestrzenie midzy jego koncentrycznymi sferami s
owietlane i ogrzewane. To wanie w tym punkcie jego teoria zaamuje si w sposb
katastrofalny. My za przynajmniej udowodnilimy, e wewntrz Ziemi jest cieplej ni na
zewntrz. Wykazalimy to wszystko na podstawie zaobserwowanych faktw, Symmes za opiera
si tylko na teorii i to w dodatku bdnej.
Gardner jest rwnie krytycznie nastawiony do pracy czowieka, ktrego nazywa mistykiem
Koreshem. Odrzuca jego teori o radykalnie innej Pustej Ziemi jako czyste spekulacje i nie
podaje czytelnikowi ani jednego cytatu z pism Koresha, ani te adnej informacji o tym, gdzie
mona je znale. W rzeczywistoci Koresh to inna wybitna posta zajmujca si tym problemem.
Wysun on bowiem przypuszczenie, e Ziemia nie tylko jest pusta, lecz take e w jej wntrzu yj
ludzie. W nastpnym rozdziale zajmiemy si t teori i jej nastpstwami.
43
Albowiem ju od modoci Cyrus Teed wypatrywa jakiej sprawy z arem fanatyka religijnego.
Urodzi si w roku 1839 na farmie w hrabstwie Delaware w stanie Nowy Jork. Rodzice, Jesse i
Mary Teed, wychowali go na pobonego baptyst (kiedy pniej Cyrus Teed doszed do wniosku, i
jest prorokiem, zwraca uwag na imi swego ojca i na znaczenie pewnego tekstu z Biblii
goszcego, e z pnia Jessego wzronie rzga i ga wyronie z jego korzeni). Pastwo Teed mieli
nadziej, e ich syn kiedy zostanie pastorem.
Jednake modzieca wzito do wojska, uczestniczy wic w wojnie secesyjnej jako szeregowiec
w armii Unii. Przez wikszo czasu pracowa w szpitalu polowym, i tam, jak przed nim Symmes,
zacz w wolnych chwilach interesowa si alternatywn nauk i medycyn. Tak bardzo si nimi
przej, e po zakoczeniu wojny, zapisa si do New York Eclectic Medical College w Utyce,
orodku popularnego wwczas medycznego nurtu eklektycyzmu, ktry bada leki zioowe. Po
trzech latach nauki Teed ukoczy college i miesic pniej otworzy w Utyce wasny gabinet
lekarski.
I znw, tak jak Symmesa, Teeda zdumiaa wikszo prawd goszonych przez oficjaln nauk o
Ziemi. Teoria o wiecie wirujcym w nieskoczonym Kosmosie niepokoia go, gdy zdawaa si
zupenie nie pasowa do sw Biblii, w ktre tak arliwie wierzy. Zacz szuka odpowiedzi
praktykujc to, co nazwa alchemi nie tradycyjn chemi dawnych alchemikw, lecz rodzaj
medytacji nad natur Wszechwiata. Rezultatem trzydziestu lat takiej medytacji byo pewne
zdarzenie nazwa je wizj ktre zmienio jego ycie.
Pewnej nocy w 1869 roku, o pnocy, gdy Teed siedzia samotnie w swoim laboratorium
organo-alchemicznym (czyli gabinecie w Utyce), nagle zauway stojc przed nim pikn
eteryczn kobiet. Po chwili milczenia posta ta zwrcia si do niego jako do proroka Koresha
(Koresh to hebrajski odpowiednik imienia Cyrus). Teed od razu zrozumia, e nieznajoma jest
duchem wysanym przez Boga.
W broszurze, ktr pniej napisa, zatytuowanej The Illumination of Koresh: Marvellous
Experience of the Great Alchemist at Utica, N. Y. (Objawienie Koresha. Niezwyke dowiadczenie
wielkiego alchemika w Utyce) Teed streci dalszy cig rozmowy ze zjaw. Kobieta powiedziaa
mu, i y ju kilkakrotnie, i e teraz przeznaczony jest na mesjasza. Dla wypenienia swojej misji
musi posi uniwersaln wiedz, a jej najwaniejszym elementem jest zrozumienie Ziemi. Wedug
prawdziwej kosmogonii powierzchnia, na ktrej yje ludzko, to cakowita odwrotno tego, co
twierdzi wspczesna nauka: e Ziemia jest wypuka. Sama Biblia potwierdza to w wersecie:
Niech powstanie sklepienie pord wd i niech oddzieli wody od wd (Rdz 1,7). Teed ma ogosi
t prawd caej ludzkoci, dodaa zjawa przed znikniciem.
Na to specjalne objawienie, jak pniej je nazywa, prorok czeka cae ycie. Od razu zaj
sijeszcze bardziej zaawansowanymi badaniami i kontemplacj. W roku 1870 opublikowa drugi
traktat The Cellular Cosmogony: The Earth a Concave Sphere (Kosmogonia komrkowa: wklsa
Ziemia), w ktrym przedstawi odkryte przez siebie nowe fakty astronomiczne. Wyda t prac
pod pseudonimem proroka Koresha*.
W swojej drugiej ksice Teed wyjani, e Ziemia podobna jest do jajka. Ludzko yje we
wntrzu skorupy, ktra ma 161 kilometrw gruboci i skada si z siedemnastu warstw. Pi
wewntrznych warstw to strata geologiczne, na ktrych spoczywa pi warstw mineralnych, a
nastpne siedem skada si wycznie z metali. Nie mona z jednej strony widzie drugiej strony
skorupy, poniewa atmosfera jest tak gsta, e podnoszc wzrok nie jestemy w stanie dostrzec
kontynentw takich jak Australia, o ktrych wiemy, i znajduj si po przeciwnej stronie wiata.
___________________________________
* Nie istnieje aden zwizek z Dayidem Koreshem (alias Vernonem Howellem) przywdc Kocioa
Kultu Dawidowego, heretyckiego odgazienia Adwentystw Dnia Sidmego, ktry wierzy, e zblia si
koniec wiata i na wiosn 1993 roku broni si przez 51 dni, oblegany przez policj i agentw FBI w
Waco w stanie Teksas. Koresh, ktry twierdzi, e jest Chrystusem, popeni wraz z osiemdziesicioma
picioma czonkami swojej sekty masowe samobjstwo, gdy 19 kwietnia 1993 roku rozkaza zamieni
swoj obwarowan siedzib w ponce pieko.
45
W dalszych rozdziaach The Cellular Cosmogony autor bardziej szczegowo opisa budow
tzw. cia niebieskich, chocia z powodu jego zamiowania do zawiego jzyka i pseudonaukowych
terminw czytelnicy z trudem mogli ledzi tok rozumowania. Planety opisa na przykad jako
sfery substancji skupionych poprzez zderzenie dorodkowych i odrodkowych napyww
ekstraktw, natomiast komety skaday si ze zlepiajcej siy wywoanej kondensacj substancji
poprzez rozproszenie kolorowej materii u wejcia do obwodw elektromagnetycznych, ktre
zamykaj przewody izolacyjne energii sonecznej i ksiycowej.
46
Na pewno nie bdzie zaskoczeniem dla czytelnika, e wrogie przyjcie, z jakim spotkaa si
ksika Teeda, doprowadzio do tego, i w jednych rodowiskach uznano go za dziwaka, a w
innych nawet za wariata. Nie nalea on jednak do ludzi, ktrzy atwo daj si zastraszy, i
odpowiedzia na pewn wyjtkowo jadowit recenzj z godn proroka pewnoci siebie: Sprzeciw
wobec mojej pracy jest tak nierozsdny, absurdalny i idiotyczny jak ten, z ktrym spotkay si prace
Harveya i Galileusza. O dziwo, nie porwna si z Johnem Clevesem Symmesem.
Z czasem Teed zgromadzi niewielk grup zwolennikw. Jednake w miar jak rs jego
entuzjazm do kosmogonii komrkowej, coraz bardziej podupadaa jego praktyka lekarska w Utyce,
zwaszcza kiedy miejscowa plotka nadaa mu miano zwariowanego doktora. Zrozpaczona ona
Edith opucia go, zabierajc ze sob ich jedyne dziecko, Douglasa.
Nie zamierzajc wyrzec si swojej misji yciowej, Cyrus Teed porzuci medycyn i postanowi
objecha kraj wygaszajc odczyty na temat prawdziwej natury Ziemi. wczesne relacje wskazuj,
e by wietnym mwc, ktrego charyzma szczeglnie przycigaa kobiety. Do roku 1886 mia ju
kilkuset zwolennikw, gwnie kobiety, i wybra Chicago na swoj kwater gwn. Tam, w
Cottage Grove Avenue, stworzy Koreshan Unity, niewielk spoeczno, dla ktrej codziennie
prowadzi wykady na temat swoich odkry. W miar jak zyskiwa coraz to nowych adherentw, w
Chicago zaczy pojawia si afisze goszce: yjemy wewntrz!, wyjaniajce filozofi Teeda.
W 1894 roku artyku zamieszczony w Chicago Herald oszacowa liczb zwolennikw Teeda na
cztery tysice, dodajc, e prorok zgromadzi ponad 60 tysicy dolarw ze swoich wykadw.
Pomys wydronego wiata moe by dziwaczny, ale nie brakowao mu poparcia.
Cyrus Teed uy czci tych pienidzy na wylansowanie periodyku The Flaming Sword i w
jednym z pierwszych numerw w artykule wstpnym, pod ktrym podpisa si jako Cyrus
Wysannik Boy, wyranie okreli lini pisma:
Powicilimy wiele energii i wysiku, aby przedstawi opinii publicznej do dyskusji
kwesti kosmologii koreshaskiej. Z tego te powodu znielimy zuchwae drwiny i zacieke
przeladowania, z jakimi zawsze spotykaj si nowe idee, ktrym przeciwna jest wikszo teje
opinii a dzieje si tak zawsze. Gosilimy nasz wiedz kosmogologiczn tak uparcie, e a
zwolennicy faszywej nauki poczuli si niepewnie.
Historia nie zanotowaa, czy Teed z czasem uzna, e nie moe bezpiecznie kontynuowa swojej
misji w Chicago, w kadym razie w 1894 roku postanowi przenie si wraz ze swymi
zwolennikami do spokojniejszego miejsca na wybrzeu Florydy. Tutaj, w odlegoci 26 kilometrw
od Fort Meyers, kupi kawaek ziemi i ogosi zaoenie nowej spoecznoci zwanej Estero. Tu
zamierza nadal prowadzi prac nad udowodnieniem tezy, e ludzko yje wewntrz Ziemi.
Powiedzia, i z czasem miasto to stanie si Now Jerozolim i w kocu stolic wiata, jak
wierzy, domem omiu milionw wierzcych. W rzeczywistoci mniej ni dwiecie osb osiedlio
si w okolicy pomimo idyllicznego klimatu i piknego krajobrazu. Prorok wybra grup
zwolennikw, ktrzy mieli mu pomaga w dalszej pracy i to wanie ci naukowcy w lipcu 1897
roku przeprowadzili opisany wyej eksperyment, by udowodni, e wiat jest wklsy na
wybrzeu naprzeciwko dzisiejszej mierzcej 11 kilometrw play wyspy Estero. Uczeni przy
pomocy rectilineatora popchnli drut na odlego prawie 6,5 kilometrw w stron Florida Keys,
a pogry si w morzu.
Teed by zachwycony. Opadajca pod wod lina bya dla niego dowodem, e Ziemia
rzeczywicie przypomina wielkie jajo. Pniejszy artyku w Fort Meyer Journal, ktrego redaktor z
bliska, cynicznie obserwowa wsplnot Koresha, stwierdza, e eksperyment ten udowodni tylko
jedno: i rectilineator jest bezuyteczny. Prorok odpowiedzia w typowy dla siebie sposb:
Wiedzie o wklsoci Ziemi, napisa we The Flaming Sword, to zna Boga. Wiara w wypuko
Ziemi jest odtrcaniem Jego i Jego dziea. Wszystko, co stoi w sprzecznoci z koreshastwem,
naley do antychrysta.
Mimo obelg, ktre spaday na Teeda i jego pogldy, wsplnota w Koresh nadal istniaa. The
Flaming Sword wychodzi, niosc wiatu przesanie o kosmogonii komrkowej, a prorok zaj si
pisaniem jeszcze dwch ksiek. Jedna, The Great Red Dragon: or The Flaming Devil of the Orient
47
48
50
Pewnego ranka na pocztku marca 1942 roku byego niemieckiego pilota Petera Bendera, ktry
suy w cesarskich siach powietrznych w czasie I wojny wiatowej, przedstawiono czowiekowi
zajtemu wtedy prowadzeniem drugiego wiatowego konfliktu majcego pomci wczeniejsze
ponienie jego narodu. Mimo e wwczas Adolf Hitler, wdz nazistowskich Niemiec, by raczej
zaabsorbowany losem swych oddziaw walczcych z Rosjanami na wschodzie, rozkaza jednak
sprowadzi Bendera do kwatery gwnej w Rastenburgu, aby wytumaczy mu teori, ktra zyskaa
aprobat kilku wyszych oficerw niemieckiej marynarki wojennej i, co znacznie waniejsze,
drugiego urzdnika w pastwie, marszaka Rzeszy Hermana Gringa. Egzemplarz pracy, w ktrej
Bender przedstawi t teori, Die Hohl Welt Lehre (Teoria Pustej Ziemi), lea otwarty na biurku
Hitlera, kiedy jej autor podszed, podnis do pozdrawiajc siedzcego mczyzn, ktrego
podziwia od wielu lat, i czeka na rozpoczcie jednego z najciekawszych spotka ery do dzi
syncej z wielu dziwacznych teorii i niesamowitej pseudonauki, jaka rozprzestrzenia si wrd
hierarchii partyjno-pastwowej Trzeciej Rzeszy.
Czowiek tumaczcy teori Pustej Ziemi w Rastenburgu, silnie ufortyfikowanej siedzibie
Hitlera w lesie w Prusach Wschodnich, w pobliu Ktrzyna w Polsce, mia w sobie co ujmujcego.
Twierdz, oficjalnie nazywan Fhrerhauptquartier Wolfsschanze (Kwatera Gwna Wodza
Wilczy Szaniec), wznieli budowniczowie i inynierowie Fhrera w latach 1940-1941, zwracajc
specjaln uwag na pewne elementy mitologiczne i okultystyczne. W pobliu staa jedna z wielkich
twierdz krzyackich, a na terenie kwatery gwnej Hitlera znajdowa si cywilny cmentarz i wite
rdo czone ze staroytnymi mocami magicznymi. Co jeszcze bardziej znamienne, Wilczy
Szaniec zbudowano wedug zasad geomancji i sta on w rodku konfiguracji linii geomantycznych,
zwrconej wprost na pnocny wschd, ku Moskwie. Grupa doradcw Hitlera, zwolennikw
okultyzmu, wyjania mu, e w dawnych czasach ludzie uywali takiej wanie konfiguracji do
kierowania atakw psychicznych na swych wrogw. Powiedzieli, i nawet sama nazwa Rastenburg
zwizana jest z liniami geomantycznymi, co czyni ze idealne miejsce mocy.
Hitler nie potrzebowa dalszych perswazji i uzna t lokalizacj za odpowiedni, mimo jej do
ponurego wygldu i otaczajcych j zalesionych mokrade. Rozkaza zbudowa kwater, ktra po
bunkrze berliskim miaa si sta najwaniejsz w jego pastwie. Jednake pomimo caej troski i
dbaoci o ezoteryczne szczegy, to wanie tam w lipcu 1944 roku dokonano zamachu
bombowego na ycie wodza.
51
52
Nikt nie przeczuwa niczego marcowego poranka, kiedy Hitler opracowywa rne dalekosine
plany dla nowej Europy. Inwazja na Zwizek Radziecki, rozpoczta w czerwcu ubiegego roku,
bya znw kontynuowana po straszliwej zimie. Przez kilka miesicy wojska niemieckie posuway
si wci do przodu, a dotary na odlego 129 kilometrw od Moskwy. Lecz na pocztku
padziernika spad nieg i w poczeniu z wczesnym spadkiem temperatury poniej zera zmusi
niemieckie siy inwazyjne do zatrzymania ataku. Nieprzygotowani do walki w takich arktycznych
warunkach Niemcy nie mieli bowiem zimowej odziey i nie zamarzajcej broni musieli stawi
53
czoo kontrofensywie Armii Czerwonej i modlili si o wiosn i szybk odwil. Chocia Hitler
jeszcze tego nie wiedzia, do wiosny 1942 roku straty Niemcw miay wynie 1.168.000 zabitych i
rannych. Losy wojny nieubaganie zaczy si zmienia na jego niekorzy.
Oczywicie zainteresowania Adolfa Hitlera s dobrze znane, jak rwnie fakt, i jego marzenia o
Tysicletniej Rzeszy opieray si na starogermaskich podaniach o rasie obdarzonych magiczn
moc nadludzi, ktra miaa pewnego dnia rzdzi wiatem. Hitler urodzi si w granicznym
austriackim miasteczku Braunau, skd wywodzili si synni spirytyci, jak bracia Willi i Rudi
Schneiderowie, ktrzy posiadali zdolnoci psychokinetyczne pozwalajce im porusza przedmioty
na odlego. Wedug Louisa Pauwelsa i Jacquesa Bergiera, autorw The Morning of the Magicians
(Poranek magikw, 1960) Hitler mia t sam mamk co Willi Schneider. Zarwno Pauwels, jak i
Bergier rozwaali przypuszczenie cho, trzeba powiedzie, niezbyt powanie czy tamci dwaj
nie mogli wyssa z jej mlekiem jakich tajemniczych mocy! Nieliczni historycy okultyzmu
zastanawiali si te, czy czowiek, ktry pniej zosta wodzem Niemiec, mia jakie zdolnoci
prekognicyjne. Nie ma jednak adnych wtpliwoci, e Hitler bez zastrzee wierzy w astrologi i
54
sprawdza swj horoskop przed podjciem kadej wanej decyzji wojskowej lub politycznej. Opinia
publiczna wiedziaa o tym jeszcze przed wybuchem II wojny wiatowej, jak wskazuje artyku w
Gazette de Lausanne z 5 kwietnia 1939 roku:
Nikt nie wierzy w astrologi bardziej ni Herr Hitler. Kadego miesica pyta o nowe przepowiednie astrologiczne. To nie przypadek, e wszystkie jego zamachy miay miejsce w marcu.
Przed atakiem wybiera najlepsz por wskazan przez gwiazdy. A marzec na pewno jest jego
najlepszym miesicem...
Jeeli Peter Bender pragn idealnej pory, w ktrej mgby przedstawi Hitlerowi swoj trwajc
cae ycie wiar w Pust Ziemi i w moliwo wykorzystania jej dla dobra niemieckich zmaga
wojennych, nie mg sobie wyobrazi lepszej. Nieco ponad miesic wczeniej, 25 stycznia 1942
roku, Hitler mwi o mitach i legendach podczas kolacji, jak zanotowa Francois Genoud w Hitler s
Table Talk (Rozmowy towarzyskie Hitlera, 1953): Nic nie przeszkadza nam przypuszcza, e
mitologia jest odbiciem rzeczy, ktre niegdy istniay i o ktrych ludzko zachowaa niejasne
wspomnienia, powiedzia Fhrer swoim towarzyszom. Kto wie, jakich odkry mona by
dokona, gdybymy potrafili zbada zalane teraz przez wod ldy?
Taki wic by stan umysu czowieka, ktremu Bender przedstawi koncepcje, na jakie natkn
si podczas I wojny wiatowej. Od tej pory bez wytchnienia pracowa nad ich udowodnieniem.
Niewiele wiadomo o wczesnych latach ycia Petera Bendera. Urodzi si w Berlinie, uczszcza
na miejscowy uniwersytet, gdzie studiowa geografi i jzyki obce. Jako dwudziestopiciolatek
wstpi do cesarskiego lotnictwa i zdoby tam zawd pilota. Po wybuchu I wojny wiatowej
przydzielono go do eskadry znanej jako Szwadron mierci, ktr dowodzi znakomity mody
pilot Herman Gring. Pomimo cakowicie odmiennych charakterw, obaj modziecy niebawem
zostali bliskimi przyjacimi. Razem penili misje nad Francji obu przypisywano du ilo
zestrzele. Jednake od tamtej pory kariera Gringa bya jednym pasmem sukcesw i po
zakoczeniu wojny w listopadzie 1918 roku uwaano go za najsynniejszego yjcego niemieckiego pilota wojskowego. Pniej zosta oblatywaczem u szwedzkiego fabrykanta samolotw,
polubi szwedzk arystokratk Emmy Sonnemann i po powrocie do Niemiec wstpi do niedawno
powstaej partii nazistowskiej, w ktrej wkrtce doszed do najwyszych dostojestw i wadzy w
lad za jej wodzem, Adolfem Hitlerem. W czerwcu 1941 roku Gring osign szczyt kariery: Hitler
mianowa go swym nastpc.
Peterowi Benderowi nie wiodo si rwnie dobrze. Latem 1916 roku, podczas lotu patrolowego
nad Francj i tym razem nie w towarzystwie swego przyjaciela Gringa zosta zestrzelony przez
francuskiego pilota i ciko ranny w katastrofie samolotu. Nastpne dwa lata spdzi jako jeniec
wojenny. Najwyraniej Benden nie ukada heroicznych planw ucieczki; przyzwyczai si do
leniwego ycia w obozie, odzyskujc powoli zdrowie. Lubi jednak czyta i chwyta wszystko, co
miao zwizek z jego zainteresowaniami geograficznymi. Poniewa mg czyta po angielsku, mia
wikszy wybr ni pozostali jecy wojenni. Pewnego dnia wrd stosw ksiek i czasopism
znalaz kilka egzemplarzy The Flaming Sword Cyrusa Teeda. Natychmiast zafascynowaa go
koncepcja rodzaju ludzkiego yjcego wewntrz Pustej Ziemi, a nie na jej powierzchni, i
zastanawia si nad kadym sowem. Nadal roztrzsa teori Teeda, kiedy odzyska wolno po
zawieszeniu broni, tu przed Boym Narodzeniem 1918 roku.
Po powrocie do Berlina, Bender znw spotka si ze swoim starym przyjacielem Hermanem
Gringiem i chocia obaj czuli, e sdzone s im odmienne losy, przyrzekli sobie, i bd
utrzymywa ze sob kontakt. Pomimo wszystkich zarzutw, jakimi go obciono, Gring bez
wtpienia by wiernym przyjacielem i dotrzyma sowa danego dawnemu towarzyszowi broni.
Z powodu odniesionych na wojnie ran Benderowi trudno byo znale prac, ale wreszcie
zdoby skromnie opacan posad urzdnika pastwowego. Nadal zajmowa si koncepcjami Teeda
i w wolnych chwilach napisa szereg artykuw dla czasopism okultystycznych, podajc wasn
interpertacj Pustej Ziemi. Pniej rozwin j w kilku broszurach i ksikach. We wszystkich
zachca do radykalnej zmiany wizji wiata. Twierdzi, e nie jest to teoria, lecz doktryna Die
Hohl Welt Lehre.
55
jacielskie okrty.
Bender namawia oficerw marynarki, a pniej i Hitlera podczas spotkania w Rastenburgu, do
przeprowadzenia eksperymentw z pomoc radaru, by potwierdzi jego teori. Proponowa oprze
je na dowiadczeniu, ktre Teed zrobi na Florydzie, a Mengering nie zdoa zakoczy w Berlinie.
Owiadczy jednak, e to, co on sam ma na myli, na pewno podziaa.
Historia nie mwi nam nic o pierwszej reakcji Hitlera na wyjanienia Bendera. Wiemy jednak,
e wyda rozkaz przeprowadzenia takich eksperymentw w najwikszej tajemnicy, pod nadzorem
sztabu generalnego admiralicji na batyckiej wyspie Rugii, oddalonej od brzegu o 483 kilometry.
Dziwnym zrzdzeniem losu byo to miejsce majce takie samo okultystyczne znaczenie jak
Rastenburg.
Rugia, ktr dzisiaj najlepiej pamita si jako miejsce, gdzie Niemcy zbudowali i
wyprbowywali rakiety V-1 i V-2, w staroytnoci bya pogaskim sanktuarium, w ktrym dokonywano przywoujcych moc obrzdw. Synna legenda opowiada, jak krl Waldemar I z Danii,
obawiajc si mocy mieszkacw Rugii, poprowadzi przeciwko nim krucjat w 1168 roku i
zrwna z ziemi ich witynie. Podczas swej liczcej wiele wiekw historii wit wysp, jak j
czasami nazywano, okupowali Duczycy, Szwedzi i Francuzi, a wreszcie wpada w rce Niemcw
po obaleniu Napoleona w 1815 roku.
Ze wzgldu na zwizki ze staroytnoci i bohaterami z przeszoci partia nazistowska wybraa
Rugi jako miejsce na pomnik modziey hitlerowskiej. wityni t, oficjalnie wzniesion dla
uczczenia pamici Hansa Mallona, czonka Hitlerjugend, zabitego w roku 1931, zbudowano z
grubo ciosanych granitowych blokw i pokryto tradycyjn somian strzech; w rodku znajdowa
si masywny monolityczny otarz. Kiedy kto wszed do ciemnego wntrza, owietlonego tylko
wiatem dziennym sczcym si przez wskie okna, mia wraenie, jakby com si w czasie o
tysice lat do dni pogaskich mitw.
To wanie na t wysp, z jej wci obecn atmosfer staroytnego mistycyzmu, miesic po
spotkaniu Bendera z Hitlerem, przybya grupa niemieckich ekspertw do spraw radia, radaru i
fotografii, aby zweryfikowa jego teori. Byli wyposaeni w osigalne w Niemczech najnowsze
zdobycze techniki, specjalnie cignite z caej Rzeszy. Kierowa nimi doktor Heinz Fisher, gwny
niemiecki ekspert od promieni podczerwonych, ktrego oderwano od niezwykle wanej dla kraju
pracy nad systemem obronnym. Fisher nie by z tego zadowolony. Jak powiedzia pniej, sam
pomys wydawa mu si dziwaczny. Otrzymawszy jednak rozkaz od pewnego czonka sztabu
Hitlera, by zawiesi swoje badania i zameldowa si w Berlinie dla natychmiastowego przydziau,
musia go posucha.
Pewnego piknego, jasnego poranka w drugim tygodniu kwietnia doktor Fisher i jego zesp
rozpoczli prby zgodnie z instrukcjami. Eksperymentalny przyrzd emitujcy promienie
podczerwone umieszczono w pobliu pnocnego kraca Rugii i skierowano w niebo pod ktem 45
stopni. Fisher, ktrego dokadnie poinformowano o koncepcji Bendera, postanowi nie dzieli si t
wiedz z innymi naukowcami i technikami: nikt z nich nie wiedzia, dlaczego przeprowadzaj ten
niezwyky eksperyment. Kiedy zesp Fishera pracowa, wok terenu bada rozmieszczono agentw SS, aby zapewni utrzymanie wszystkiego w tajemnicy; onierze patrolowali te wybrzee, by
strzec go przeciwko nieoczekiwanej ingerencji przyjaci lub wrogw.
Przez cakowicie nierzeczywisty tydzie zesp Fishera obsugiwa aparatur przez dwadziecia
cztery godziny na dob. Zawsze mieli wraenie, e kieruj j w stron, z ktrej, jak si zdawao, nic
nie mona byo wykry. Codziennie dokonywano wszystkich moliwych regulacji przyrzdu, by
mie pewno, e dobrze dziaa, notujc jednoczenie starannie otrzymane dane. Wszystko to
zakoczyo si... niczym.
Oczywicie Fisher wiedzia, co te prby miay wykaza. Jeeli Bender si nie myli, wwczas
mknce po linii prostej promienie podczerwone odskoczyyby od Pustej Ziemi i zlokalizowayby
wszystko, co znajduje si za horyzontem. Ich cele stanowia brytyjska flota, ktra miaa przebywa
w Scapa Flow na Orkadach. Fisher przyzna te, e jeli w teorii Bendera jest cho dbo prawdy,
podczas tych prb aparatura powinna odebra sygnay z jednej smej powierzchni Ziemi i zapewni
Hitlerowi olbrzymi przewag w realizacji planw, ktre przygotowywa: ofensywy na wszystkich
57
frontach. Lecz po siedmiu dniach spdzonych na Rugii, kiedy nie ujrzano ani jednego punkciku,
Fisher przerwa eksperyment i przygotowa raport dla sztabu generalnego admiralicji. Jak napisa,
nie mg si doczeka, a opuci wysp i wrci do swojej powanej pracy.
Nieudane testy i dalszy los gwnych bohaterw tego dramatu pozostay tajemnic a do koca
wojny. W 1946 roku profesor Gerard Kuiper z obserwatorium na Mount Palomar usysza o ciekawych wydarzeniach na Rugii i po dogbnych badaniach napisa artyku do popularnonaukowego
czasopisma Popular Astronomy. Stwierdzi w nim, e:
Wysi oficerowie niemieckiej admiralicji i lotnictwa wierzyli w teori Pustej Ziemi.
Uwaali, e moe ona okaza si uyteczna do lokalizacji brytyjskiej floty wojennej poniewa
wklso Ziemi uatwi dalekosine obserwacje z pomoc promieni podczerwonych, ktre s
mniej zakrzywione ni fale wiata widzialnego.
Profesor Kuiper odkry te, e czowiek, ktry kierowa tymi prbami, doktor Heinz Fisher,
przey wojn i w 1945 roku przenis si do Ameryki, gdzie wraz z grup innych sprowadzonych z
Niemiec uczonych pomaga w rozwoju broni atomowej. Kiedy zapytano go o jego pobyt na Rugii,
odpar po prostu: Nazici zmusili mnie do robienia zwariowanych rzeczy, ktre bardzo mi przeszkadzay w moich badaniach.
Historia ta jednak nie koczy si w tym miejscu. W 1957 roku stacja badawcza armii
amerykaskiej w Dayton w stanie Ohio owiadczya, e pracuje nad bomb wodorow zdoln
wytworzy temperatur miliona stopni. Wrd wybitnych specjalistw uczestniczcych w tym
zdumiewajcym programie by... doktor Fisher. Krew w yach mrozi myl, e gdyby nie skierowano go do prac nad Pust Ziemi i pozwolono mu kontynuowa inne badania, Hitler mgby zyska znacznie lepsz bro, zanim alianci spowodowaliby jego upadek.
Niepowodzenie na Rugii drogo kosztowao Petera Bendera. Hitler, ktry nigdy nie tolerowa
niepowodze, kaza umieci autora Die Hohl Welt Lehre w obozie koncentracyjnym. Kiedy
usysza o tym Gring, zrozumia, e nic nie moe zrobi dla ratowania kolegi. Beneder jeszcze raz
znalaz si za drutami ale tym razem nawet nie pozwalano mu na szukanie pociechy w ksikach
lub w czasopismach. Ostatnie lata ycia spdzi w ndzy, podupadajc na zdrowiu, wyszydzany
przez innych winiw. Zmar zim 1944 roku. Lecz nawet na ou mierci Peter Bender nie
wyrzek si swoich wierze o Pustej Ziemi.
Zreszt teoria Widmowego Wszechwiata nie umara razem z nim. Testy przeprowadzone w
kwietniu 1942 roku nie byy tak beznadziejne, jak wtedy uznano. Nigel Pennick zwrci na to
uwag w ksice Hitler's Secret Sciences (Tajne nauki Hitlera, 1981):
Eksperymenty z promieniami podczerwonymi na Rugii nie zawiody cakowicie, gdy stay
si podstaw systemu wykrywania okrtw, ktry Niemcy usiowali zainstalowa w Cieninie
Gibraltarskiej, by monitorowa alianckie transporty. W ostatnich latach II wojny wiatowej na
Rugii znajdowaa si stacja radarowa ledzca pociski rakietowe wystrzeliwane z Pennemnde.
Nazwisko Petera Bendera rwnie przetrwao. W 1948 roku pewien niemiecki zwolennik Die
Hohl Welt Lehre, Karl E. Neupart, wyda seri ulotek, w ktrych stwierdza, e wierzy w ywotno
tej doktryny i geniusz jej ordownika. Egzemplarze tych ulotek nadal kr wrd maej grupy
Europejczykw, ktrzy wierz, jak Bender, e nasz wiat jest kul uwizion w litej skale; ksik
Neuparta Geokosmos (1953) uwaa si za najwaniejsze opracowanie tego tematu. W latach 50. w
Garmisch-Partenkirchen w Niemczech powstao Stowarzyszenie Bada Geokosmicznych, ktre
ponownie przyjo teorie Teeda i jego nastpcw oraz opublikowao wasn map wydronego
globu.
Najwaniejszym punktem programu Stowarzyszenia Bada Geokosmicznych byo twierdzenie,
e Ziemia rozciga si nieskoczenie we wszystkie strony. Nie ma ukrytego centralnego soca, ale
znane wszystkim Soce, ktre w poowie jest jasne i w poowie ciemne. Soce to jest stacjonarne,
natomiast wntrze Ziemi obraca si w cigu 24 godzin, powodujc nastanie nocy i dnia. W jednej
ze swych publikacji stowarzyszenie owiadczyo tonem, ktry na pewno zyskaby uznanie Teeda:
58
Ludzko moe tylko na tym zyska, jeli uzna, e yje w zamknitej przestrzeni i e
jednoczenie tkwi w Kosmosie.
Ziemia jako pusty w rodku glob wedug Niemieckiego Stowarzyszenia Bada Geokosmicznych.
59
Ciekawe post scriptum do tej historii zaprowadzi nas cakiem naturalnie do nastpnego wielkiego wydarzenia w zagadce Pustej Ziemi. W 1938 roku Hitler
wysa trzy samoloty do Antarktyki, gdzie miay one przelecie nad
obecn Ziemi Krlowej Maud. Ich zaogom polecono zaoy
baz, a potem upuci chorgiewk ze swastyk nad tym terytorium i obj je w posiadanie w imieniu Niemiec. Miao si nazywa
Neue Schwabenland (Nowa Szwabia).
Z dzisiejszej perspektywy wydaje si oczywiste, e Hitler by
czciowo zainteresowany dodaniem nowych ziem do swego
imperium i czciowo tym, co si dziao w tych dalekich stronach.
Albowiem w Niemczech snuto spekulacje o zaginionych miastach na Antarktydzie, w zdumiewajcy sposb ogrzewanych przez
Logo ekspedycji 1938-1939.
wykorzystanie aktywnoci wulkanicznej. Niemieccy archeolodzy
kierowali ekspedycjami na ten zamarznity kontynent w latach 1873, 1901 i 1911, a wzrost
zainteresowania staroytnymi mitami w erze Hitlera zwaszcza tymi, ktre mwiy, e obszar
bieguna poudniowego mg niegdy stanowi cz Atlantydy przygotowa grunt dla dodatkowych misji badawczych.
60
Niestety, nie ma adnych wiadectw rdowych o tym, co si stao z tymi Niemcami i z ich
misj. Kr pogoski o zaoeniu tam tajnej bazy U-bootw, ktra dziaaa a do koca wojny. Nie
ma jednak dowodw, e niemieccy badacze odkryli cokolwiek w tym osnutym legendami kraju,
cho Nigel Pennick znaczco skomentowa w epizod:
Moe ta najdalej na poudnie pooona nazistowska baza bya ostatnim przyczkiem
Trzeciej Rzeszy? Kilka lat po jej upadku ekspedycja wojskowa pod wodz admiraa Byrda
opucia Stany Zjednoczone i skierowaa si wanie na to terytorium, ktre teraz naley do
Norwegii. Meldunki o stratach lotnictwa amerykaskiego stwierdzay otwarcie: zniszczone
przez nieprzyjaciela. Synny teraz lot Byrda, ktry, jak si mwi, znalaz si nad nie objtym
mapami obszarem bdcym wejciem do wiata wewntrznego Pustej Ziemi, odby si
wanie wtedy. Moe kontynuowa on badania nazistw, gdy ich zainteresowanie teori Pustej
Ziemi jest dobrze znane. Nawet jeli nie dotar nad nie znane ziemie, znieksztacona relacja o
jego podry do Pustej Ziemi moga zrodzi si pod wpywem nazistowskich dokumentw
zdobytych podczas tej ekspedycji.
W rzeczywistoci od dnia, w ktrym Pennick napisa te sowa, wyszo na jaw znacznie wicej
dowodw wiadczcych, e admira Richard Byrd rzeczywicie wlecia do wiata wewntrznego.
Dowody te zawarte s w jego dziennikach pokadowych i w pamitnikach, a niektre z nich do
niedawna byy okryte tajemnic. Opisuj one podr rwnie interesujc, jak podobna morska
wdrwka Olafa Jansena.
61
Ci, ktrzy spotkali kontradmiraa Richarda Byrda, opisywali go jako typowego, cakowicie
amerykaskiego bohatera. Wysoki, przystojny, z jasnymi, krconymi si wosami, czsto mia si i
umiecha. Ten mionik przygd nigdy nie ustpowa przed wyzwaniem i zawsze skromnie mwi
o swoich dokonaniach, cho doskonale zdawa sobie spraw ze znaczenia reklamy dla realizacji
wasnych celw. Jako znakomity oficer marynarki i doskonay pilot nie mia jednak wybujaej
wyobrani: przestworza morza i nieba, w ktrych spdzi cz ycia ksztatujc, jego charakter,
wybiy mu to z gowy. By prostolinijny we wszystkim, co robi, inspirowa wszystkich, ktrymi
dowodzi, i precyzyjnie opisywa swoje przeycia, choby najdziwniejsze. Bdc ju marynarzem i
lotnikiem, Byrd sta si te podrnikiem-badaczem i dzisiaj najlepiej pamita si jego dalekosine
loty nad Atlantykiem, jego dobrze zorganizowane wyprawy na Antarktyd i fakt, e przey
samotnie ca zim w pobliu bieguna poudniowego jednym sowem, wszystkie wyczyny, ktre
dostarczyy bezcennych informacji dla jego nastpcw.
A przecie ten wytrzymay i pomysowy czowiek, ktry na wasnej skrze odczu wpyw
skrajnoci klimatycznych na kracach Ziemi, jest inn kluczow postaci w zagadce Pustej Ziemi.
Albowiem rda wskazuj, e admira Byrd dwukrotnie wlecia do wiata wewntrznego przez
bieguny i pozostawi opis swoich przey, ktry jest rwnie zadziwiajcy jak relacja Olafa Jansena,
cho opowiedziany z cakiem innej perspektywy.
62
Swoje pene niebezpieczestw ycie badacza i podrnika Richard Evelyn Byrd opisa w prosty,
racjonalny sposb w swych dwch ksikach Discovery (Odkrycie, 1935) i Alone (Samotny,
1938). Lecz historia jego zdumiewajcych lotw w Arktyce i nad Antarktyd wci owiana jest
tajemnic i pena pyta bez odpowiedzi. Dziennik pokadowy z tych lotw pozostaje niedostpny
mimo wielokrotnie powtarzanych prb do nowojorskiego urzdu Naval Research. Po mierci
Byrda w 1957 roku, pamitnik, w ktrym opisa inne dziwne przeycia podczas przelotw nad
strefami polarnymi, zabrao US Naval Intelligence Bureau w Waszyngtonie i utajnio przed
uczonymi oraz opini publiczn. Jednake dziki pomocy pewnego kolegi-badacza Pustej Ziemi
zdobyem wyjtki z najwaniejszych fragmentw obu dokumentw, ktre pozostay tajemnic
przez prawie p wieku. Ich zawarto, jak si pastwo przekonacie, zdumiewa.
63
Co w rzeczywistoci zobaczy Byrd tego majowego dnia? Otwarta, wolna od lodu woda bya z
pewnoci zaskoczeniem, ale dojrza on te przelotnie poza biegunem co, czego nigdy dotd nie
widziano, a tylko wspominano od staroytnoci. Bez wzgldu na to, po powrocie do Stanw
Zjednoczonych sta si bohaterem narodowym, mianowano go kontradmiraem i przyznano mu US
Congregational Medal of Honour. Jednake niektre autorytety uznay, e punkt kulminacyjny jego
lotu mg by iluzj jak wyjania Richard Montague w Oceans, Poles and Airmen (Oceany,
bieguny i lotnicy, 1981):
Na pocztku lat 70. zrodziy si wtpliwoci co do tych zapiskw i do twierdzenia Byrda, e
w ogle dotar do bieguna.
Czy jest to pierwsza aluzja do spisku majcego na celu ukrycie tego, co zobaczy lotnik? Byrd ze
swej strony nigdy nie wtpi w niezwyke zjawiska, ktrych by wiadkiem i zawsze o nich pamita
podczas nastpnych wypraw polarnych.
Jesieni 1928 roku, po rozgrzewajcym locie przez Atlantyk ze wschodu na zachd w czerwcu
1927 roku, Byrd ogosi, e zamierza uda si na drug pkul i przelecie nad nieznanymi
rejonami Antarktydy. Dziki swej sawie i umiejtnoci autoreklamy otrzyma wsparcie finansowe
od takich bogatych Amerykanw, jak Ford i Rockefeller i potok wpat od wielbicieli; suma
przekroczya 400 tysicy dolarw. W oparciu o te fundusze poprowadzi du i dobrze
wyekwipowan ekspedycj, by zaoy baz na frontowej cianie Ross Ice Shelf. Nazwa j, z
pobudek patriotycznych, Ma Ameryk. Jeszcze raz niespodzianki czekay na Byrda, gdy wzbi
si w powietrze 29 listopada 1929 roku. Opisa je w wydanej w roku 1931 ksice Little America:
Aerial Exploration in the Antarctic and the Flight to the South Pole (Maa Ameryka: lotnicze
badania Antarktydy i lot do bieguna poudniowego):
Ten istniejcy tylko w wyobrani punkt, biegun poudniowy to baamutne miejsce. cz si
w nim wszystkie poudniki i strefy czasowe. Osoba tak pechowa, e musiaaby mieszka w jego
pobliu, miaaby trudnoci z ustaleniem, jakiego czasu powinna si trzyma. Kierunki, tak jak je
rozumiemy, rwnie nic by nie znaczyy dla tej nieszczsnej istoty. Gdy jeli nie wdrowaaby
ona na pnoc lub na poudnie, nie mogaby i w linii prostej i nadal w tym samym kierunku.
Zmieniaaby kierunek w widoczny sposb co kilka minut i chcc i tam, dokd zmierzaa,
musiaaby i po spirali.
Kiedy Byrd przelecia nad dolnym kracem wiata, dowiadczy nowych, dziwnych zjawisk i
odczu.
Ze wszystkich lotw, jakie odbyem, aden nie by tak podniecajcy i tak poyteczny.
Widmo zbliajcego si dramatu ocieniao kady przeleciany kilometr. Pnoc, wschd,
poudnie i zachd tego wszystkiego nie widzia, nie przeby i nie pozna aden czowiek.
Niewyrane ksztaty zamajaczyy we mgle na poudniowym wschodzie, wskazujc na blisko
ldu. W dziwnej, charakterystycznej dla Antarktydy zej widzialnoci przypominay ksztatem
egipskie piramidy. Wydawao si to nam bardzo wane, a przecie nie moglimy si cieszy.
Natura wykonaa swoje dzieo na tak wielk skal i z tak nieskoczenie wielk moc, e
moglimy tylko wpatrywa si nie z otwartymi ustami i powiedzie: O, do licha! Albowiem
ujrzelimy tu epok lodowcow w caej jej potdze. Widzielimy zduszony i przygnieciony
lodem kontynent. Bya to martwa pustynia zrodzona z jednego z najwikszych zlodowace,
jakie kiedykolwiek znaa Ziemia. Patrzc na Antarktyd, nie chciao si wierzy, e kiedy miaa
ona ciepy klimat i yzn ziemi, z wasnymi rolinami i wysokimi drzewami.
Kontradmira Byrd i jego nawigator Lloyd K. Grenlie jeszcze kilkakrotnie przelecieli nad
Antarktyd tamtej zimy, odkrywajc acuch wysokich gr, ktrym nadali nazw Rockefeller
Mountains na cze sponsora ekspedycji, i spory, nieznany dotd obszar nazwany Ziemi Marie
Byrd od imienia ony pilota. Najwidoczniej wyruszyli te po raz drugi w poblie bieguna
poudniowego, cho fakt ten nie zosta wyranie wymieniony w ksice Byrda. Informacj o tym
64
locie mona znale w pracy F. A. Gianniniego Worlds Beyond the Poles (wiaty za biegunami,
1959), w ktrych przytacza on informacje z kroniki filmowej:
Tego roku [1929] w kinach Ameryki ogldano kronik filmow, w ktrej omwiono oba
loty. Ukazywaa ona rwnie fotografie ziemi poza biegunem poudniowym z jej grami,
drzewami, rzekami i wielkim zwierzciem, ktre zidentyfikowano jako mamuta. Dzisiaj ta
kronika zapewne ju nie istnieje, cho setki osb pamita, e j widziao.
Na wasne oczy ujrzeli oni utrwalone na tamie filmowej obrazy dowodzce, e w nieznany,
nie zaznaczony na mapach ld, ktrego istnieniu obecnie si zaprzecza, naprawd tam jest.
Gianinni utrzymywa, e Lloyd Grenlie potwierdzi te fakty w rozmowie z jednym z ssiadw w
Nelsonville, w stanie Wisconsin, na kilka lat przed swoj mierci w czerwcu 1970 roku. Autor
powiedzia te, i istnienie owej kroniki filmowej potwierdzia pewna liczba listw od ludzi, ktrzy
j widzieli. Zacytowa jeden z nich, napisany przez pani Dorothy E. Grafton z Nowego Jorku:
W sprawie: lotw admiraa Byrda na biegun poudniowy i co zobaczy we wntrzu Ziemi na
biegunie poudniowym. Nikt nie wspomina filmu dokumentalnego, ktry Byrd nakrci podczas
tego lotu i ktry wywietlano w kinach w caych Stanach Zjednoczonych wkrtce po jego
powrocie do kraju. Moja siostra i ja widziaymy ten film w White Plains w Nowym Jorku. Sam
Byrd by narratorem w tej kronice filmowej i wykrzykn ze zdumienia, gdy zbliy si do
ciepego jeziora otoczonego drzewami iglastymi; wrd tych drzew poruszao si jakie due
zwierz. Na filmie pokazano te co, co Byrd opisa jako gr wgla iskrzc si od
diamentw.
Jednak mimo tajemnicy otaczajcej ten lot nie ulega wtpliwoci, e Byrd powrci do Maej
Ameryki po raz drugi w roku 1933, by zbada i nanie na map nowe terytorium. Midzy marcem
i sierpniem 1933 roku spdzi te pi miesicy samotnie w chacie na stacji meteorologicznej
Bolling Advance Base, odlegej o okoo 200 kilometrw od Maej Ameryki. Wytrzyma tu tak
niskie temperatury jak minus 42 stopnie Celsjusza i kiedy w kocu go wyratowano, cierpia na odmroenia i zatrucie tlenkiem wgla, przez ktre omal nie straci ycia. Ksika Alone szczegowo
opisuje te wydarzenia.
Cho ten wyczyn wymaga wielkiej odwagi, jeszcze dziwniejsze wydarzenia czekay tego
nieustraszonego podrnika po II wojnie wiatowej. Podczas dziaa wojennych Byrd otrzyma
niezbyt eksponowane stanowisko czonka dowdztwa operacyjnego marynarki wojennej. Pniej w
1946 roku mianowano go kierownikiem programu nazwanego Operacja Wysoki Skok, rzekomo
po to, by kontynuowa tworzenie map biegunw. Jednak, jak przypuszcza Nigel Pennick, moliwe,
i poproszono go, aby sprawdzi, czy nazici nie ukrywaj si gdzie w tych stronach. W lutym
1947 roku, przed odlotem do Arktyki, Byrd znw udzieli wywiadu prasie, zapoznajc j ze swymi
planami. Mia powiedzie:
Chciabym zobaczy krain poza biegunem [pnocnym]. Ten obszar jest centrum Wielkiego
Nieznanego.
Wedug oficjalnych rde amerykaskich, podczas pniejszego siedmiogodzinnego lotu przez
Atlantyk Byrd przelecia 2735 kilometrw i wrci z bardzo poytecznymi danymi. Dlaczego
jednak nie ma dostpu do bardziej szczegowych informacji o tym locie, ktry najwyraniej by
kolejnym kamieniem milowym w eksploracji stref polarnych?
I, co wydaje si jeszcze dziwniejsze, dlaczego Byrd, ktry wyruszy z tak wielkimi nadziejami
na zobaczenie centrum Wielkiego Nieznanego, do koca ycia nic nie powiedzia o tej podry?
Jeeli uznamy za autentyczny egzemplarz dziennika pokadowego Byrda uzyskany przez
Hollow Earth Society z Australii, okae si, e sprawdziy si jego nadzieje zobaczenia krainy poza
biegunem. Wprawdzie ten dugi dokument zaopatrzony jest w adnotacje, ale wyjtki, ktre
przytaczam poniej, napisane s w typowym dla Richarda Byrda stylu i jzyku. Czytelnik sam
osdzi, czy s one autentyczne, czy te nie.
65
Mapa Antarktydy
68
Jednake zainteresowanie odkryciami Byrda zmalao niemal rwnie szybko, jak si zrodzio,
gdy gazety, radio i kroniki filmowe zajy si innymi sprawami, bliszymi Amerykanom. Jeeli
kontradmira odkry wiat wewntrzny, ktry mgby na zawsze zmieni postrzeganie Ziemi przez
ludzko, media, jak si wydawao, znalazy ciekawsze tematy. Ale czy rzeczywicie? Doktor
Raymond Bernard w swojej broszurze The Hollow Earth (Pusta Ziemia, 1969) uwaa, e istnieje
inne wyjanienie tej obojtnoci:
Odkrycie admiraa Byrda jest dzisiaj najwiksz midzynarodow tajemnic i trwa to od
roku 1947. Po nadaniu przez Byrda komunikatu radiowego z samolotu i po krtkiej kampanii
prasowej, wszystkie pniejsze informacje na ten temat zostay starannie zatuszowane przez
agencje rzdowe. Wyjanienie jest oczywiste. Zamy, e admira Byrd dokona doniosego
odkrycia, bez wtpienia najwikszego w historii, nowego, nieznanego, prawdopodobnie
wielkiego ldu, nad ktrym jego ekspedycja przeleciaa ponad 6436 kilometrw nad kadym z
biegunw, i ktry jest prawdopodobnie rwnie szeroki jak dugi. A poniewa Byrd zawrci
przed dotarciem do koca tego ldu, jego powierzchnia zapewne przekracza 6436 kilometrw
kwadratowych. Dlatego w interesie rzdu amerykaskiego ley utrzymanie tego odkrycia w
tajemnicy, by inne narody nie dowiedziay si o tym terytorium i nim nie zawadny.
Bez wzgldu na to, czy kontradmira Richard Evelyn Byrd by ofiar teorii spiskowej, czy te
nie, zakoczy swoj karier obwieszony medalami i nagrodzony pochwaami za wyprawy polarne i
wzorow postaw. Kiedy umar w Bostonie 11 marca 1957 roku, wadze uczciy go jako bohatera
narodowego i zosta pogrzebany na Arlington National Cemetery w Wirginii, ze wszystkimi
honorami wojskowymi. Zabra jednak ze sob do grobu tajemnic tego, co w istocie zobaczy
przelatujc nad biegunami. Ostatni fragment jego pamitnika nie odpowiada na wszystkie te
pytania, wskazuje jednak, e Byrd uwaa, i w Arktyce i na Antarktydzie jest co wicej ni
bezkres zamarznitego niegu:
24 grudnia 1956. Ostatnie kilka lat od 1947 roku nie byy dla mnie tak pomylne. To ostatni
zapis w tym szczeglnym pamitniku. Koczc, musz stwierdzi, e dotrzymaem sowa i
dochowaem tajemnicy przez te wszystkie lata zgodnie z rozkazami. Byo to cakowicie sprzeczne z moimi wartociami i zasadami moralnymi. Teraz wydaje mi si, e wyczuwam nadejcie
dugiej nocy i e tajemnica ta nie umrze wraz ze mn, ale zatriumfuje, jak zawsze triumfuje
prawda. To jest jedyna nadzieja dla ludzkoci. Widziaem to i podnioso mnie na duchu i
uczynio mnie wolnym. Zadouczyniem moim obowizkom wobec monstrualnego kompleksu
militarno-przemysowego. Teraz duga noc Arktyki dobiega koca, jasne soce prawdy znw
zawieci i ci, ktrzy su ciemnoci, ponios klsk. Albowiem widziaem kraj poza biegunami,
centrum Wielkiego Nieznanego.
Pod spodem widnieje nagryzmolony, dobrze znany podpis Richard E. Byrd, marynarka
wojenna Stanw Zjednoczonych.
69
70
71
Zdjcie bieguna pnocnego pozbawionego chmur zrobione przez satelit ESSA-7 23 listopada 1968 roku,
ukazane na okadce magazynu Flying Saucers wydanie nr 69 z czerwca i w wydaniu nr 92 magazynu
Search Magazine w lipcu 1970 roku.
Raymond Artur Palmer zwany przez przyjaci Rapem urodzi si w Milwaukee w stanie
Winconsin 1 sierpnia 1910 roku i w dziecistwie cierpia na rne choroby oraz ulega wypadkom.
W wieku siedmiu lat przetrci sobie krzy w wypadku samochodowym, spad z dachu, gdy mia
dziesi, a kiedy dors, mierzy zaledwie sto czterdzieci centymetrw. Przykuty do ka na kilka
lat w wieku, gdy ksztatuje si osobowo dziecka, Ray szuka ucieczki w fantastyce naukowej,
karmic wyobrani ksikami Juliusza Vernea, H.G. Wellsa i Edgara Rice Burroughsa, jak
rwnie pierwszym czasopismem zaspokajajcym rosnce potrzeby w tej dziedzinie, Amazing
Stories. Pomysy i koncepcje, ktrymi nabi sobie gow, bez wtpienia zdecydoway o jego
przyszoci. W 1930 roku wyda pierwsze pismo SF w Ameryce, Comet, a potem zacz pisywa do
Amazing Stories i rywalizujcych z nimi Astounding Stories oraz Wonder Stories. Szybko zyska
sobie reputacj w tej dziedzinie i w lutym 1938 roku zaproponowano mu stanowisko redaktora
Amazing Stories chicagowskiego periodyku, ktry zainspirowa jego yciow fascynacj fantastyk.
To wanie jako redaktor tego pisma Ray Palmer mia zdoby mark, po pierwsze nadal
publikujc opowiadania Edgara Rice'a Burroughsa, a po drugie, drukujc Toast, debiut pisarski
legendarnego Isaaca Asimova. Co wicej, fascynoway go wszystkie tajemnicze zjawiska i wydarzenia, ktre opisyway ksiki Charlesa Forta. Wykorzysta wic swoje stanowisko, by poszuka
wyjanienia dla niektrych z najdziwniejszych przypadkw. Na przykad wierzc, e Jesse James
nadal yje, wysa wielkiego detektywa Johna Shelvina, by schwyta tego przestpc; a kiedy pilot
Kenneth Arnold uku termin latajce talerze, by opisa niezidentyfikowane obiekty, ktre
72
zobaczy na niebie, to Palmer w 1952 roku zosta wspautorem fundamentalnej pracy na ten temat,
The Coming of the Saucers (Przybycie latajcych talerzy). Stao si to zaledwie w dwa lata po
upadku, ktry sparaliowa go od pasa w d, a lekarze bdnie uznali ten stan za ostateczny.
Obrci go na swoj korzy opowiadajc, e kiedy ludzie widzieli go po raz pierwszy, niemal
zawsze woali: Och, pan naprawd jest tym Marsjaninem!
Wprawdzie rzecznik lotnictwa Stanw Zjednoczonych oskary kiedy publicznie Palmera o
sfabrykowanie caej zagadki UFO jako kampanii reklamowej, ale ten szybko odpowiedzia, e sam
nie wierzy w popularne wyobraenia o latajcych talerzach. Ja naprawd w nie nie wierz,
powiedzia periodykowi Saga w roku 1965, a przynajmniej nie w powszechne rozumienie tego
terminu, ktry opinia publiczna interpretuje jako synonim pojazdu kosmicznego obcych istot. Ja
wierz, e poza tajemnic latajcych talerzy kryje si jaka rzeczywisto ale obecnie jej nie
znamy.
W 1949 roku zrezygnowa ze stanowiska redaktora Amazing Stories i wrci do ojczystego
Winconsin, by zaoy wasne wydawnictwo. Tam, w Amherst, przeksztaci budynek dawnej
szkoy w kwater gwn grupy czasopism: Fate (ktry kontynowa poszukiwania rozpoczte przez
Charlesa Forta), Search, Space World i Rocket World (wszystkie trzy zajmoway si przyszoci
podry kosmicznych i moliwoci istnienia ycia w Kosmosie) oraz Flying Saucers, w ktrym
walczy o umoliwienie cywilom badania zagadki latajcych talerzy i czsto zoci i irytowa wiat
nauki swymi stwierdzeniami. Niewiele z tych tematw wzbudzio wicej polemik ni przypadek
Dziury na szczycie wiata.
amazing.jpg
Okadka pierwszego wydania Amazing Stories.
procent powierzchni Ziemi i ukazuje cz Ameryki Pnocnej, Grenlandi oraz niektre rejony
Azji).
Potwierdziwszy w Waszyngtonie, e zdjcie to jest autentyczne, Palmer bez zwoki opublikowa
je na okadce czerwcowego wydania Flying Saucers z roku 1970. Wewntrz, w artykule wstpnym,
owiadczy, e bez zastrzee wierzy w prawdziwo tego ujcia:
W ubiegych latach obiektem najbezwgldniejszej krytyki bya nasza teoria o dziurach w
biegunach i Pustej Ziemi. Koronnym argumentem naszych przeciwnikw byo twierdzenie, e
adne zdjcie satelitarne nie ukazuje takiego otworu. Wprawdzie z orbity zrobiono p tuzina
zdj ukazujcych ciemny obszar w tym rejonie, ale nie sposb byo uzna ich za ostateczne
rozwizanie takiego zjawiska jak dziura w Ziemi. A teraz mamy takie zdjcie!
Palmer uprzedzi wszelkie oskarenia, e jego teza oparta tylko na jednej fotografii nie jest
wiarygodna, gdy moga ona by rezultatem defektu w kamerze lub ktrej z jej soczewek,
zamieszczajc zdjcia zrobione przez ESSA-3 i ATS-III odkryte w midzyczasie przez jego
korespondenta w Waszyngtonie. Poniej tych fotografii, ktre, na nieszczcie, nie s rwnie
wyrane jak zdjcie zrobione przez ESSA-7, stwierdzi stanowczo:
Gdyby informacje o UFO znajdoway si w supertajnej teczce, dane o miejscu ich
pochodzenia na pewno te by tam byy! A oprcz latajcych talerzy, istnienie dziur na biegunach
tym bardziej zaliczono by do informacji tajnych specjalnego znaczenia. Dla wojskowych
miaoby to wielkie znaczenie zwaszcza jeli wntrze Ziemi jest zamieszkane, moe przez ras
znacznie przewyszajc nas poziomem rozwoju nauki i techniki! Bardziej wspczesne
koncepcje powstawania planet przyjmuj teori wiru. Twierdzi ona, e ciaa kosmiczne
powstaj dziki ruchowi wirowemu w eterze, ktry gromadzi materi w swym rodku,
stopniowo j powikszajc, a stanie si socem, planet, ksiycem lub komet. Ten pkulisty
obiekt ma typowy ksztat wiru, takiego, jaki wida w wodzie spywajcej ze zlewu z dziur w
rodku zawirowania. Dlatego wedug tej teorii, popieranej przez licznych astronomw i
fizykw, wiele planet nadal ma w swoim rodku dziur w centrum wiru, ktry je uksztatowa.
Opinie, ktrymi powitano publikacje tych fotografii i artyku wstpny Palmera byy, jak si
naleao spodziewa, kracowo rne. Cynicy zapytali: dlaczego w czasie, gdy kilka linii
lotniczych reklamuje fakt, e ich samoloty codziennie przelatuj nad biegunem pnocnym, nikt nie
zobaczy wielokrotnie tej tzw. dziury (w rzeczywistoci loty nad strefami polarnymi rzadko maj
miejsce w odlegoci mniejszej ni 240 kilometrw od bieguna geograficznego z powodu
moliwych zakce w funkcjonowaniu instrumentw nawigacyjnych). Inni czytelnicy nie chcieli
wierzy, e pokrywa chmur jest tam stale tak gsta, i moliwe byo zrobienie tylko kilku takich
zdj wrd milionw innych, i zadali wicej danych. Jednak dla mionikw tego, co nieznane i
niezwyke, zwaszcza takich jak szanowany brytyjski badacz UFO Brinsley Le Poer Trench, autor
wielu ksiek na ten temat, zdjcie zrobione przez satelit ESSA-7 stao si gwnym dowodem w
zagadce Pustej Ziemi.
Le Poer Trench (1911-1995), ktry by smym earlem Clancarty i przewodniczcym midzypartyjnej UFO-Study Group w Izbie Lordw, sam bada moliwo ziemskiego pochodzenia tych
obiektw, o czym wiadcz jego ksiki The Flying Saucer Story (Historia latajcych talerzy,
1966) i Operation Earth (Operacja Ziemia, 1969). Bardzo podniecony zdjciem ESSA-7,
powiedzia londyskiej gazecie The Sunday Times w padzierniku 1974 roku:
Jest to jedno z najbardziej podniecajcych i godnych uwagi zdj, jakie kiedykolwiek
zrobiono, wyranie ukazujce wejcie na biegunie pnocnym, ktrego ludzko szukaa od
niepamitnych czasw.
Niektrzy czytelnicy napisali do Flying Saucers mniej pochlebne listy. Jeden z nich twierdzi, i
zdjcie to jest fotomontaem (Palmer temu zaprzeczy, a ESSA potwierdzio jego autentyczno),
natomiast inny, ktry nazwa siebie operatorem radiowym pracujcym w Arktyce, napisa, e wielu
74
specjalistw rzdowych przewdrowao cay ten obszar wzdu i wszerz nie natrafiwszy na aden
lad tej dziury. Palmer ponownie chwyci za piro, zarwno w obronie rewelacyjnego zdjcia, jak
i dla przytoczenia nowych, powanych argumentw:
Ostatnio najbardziej fascynujcym odkryciem w kole podbiegunowym byo stwierdzenie, e
kiedy zbliamy si do bieguna pnocnego powierzchnia oceanu zaczyna si nachyla ukonie
ku pnocy. Obecnie kady student ze szkoy wyszej wie, e cakowicie niezawodnym
sposobem znalezienia rwnej paszczyzny i zbudowania czego na niej jest uycie w tym celu
powierzchni wody, ktra nigdy si nie przechyla. A dlaczego w odlegoci 1287 kilometrw od
bieguna woda nagle zaczyna si przechyla w tym kierunku? Najwidoczniej grawitacja ma co z
tym wsplnego. Albo sia cienia nie dziaa ju bezporednio w kierunku rodka Ziemi, albo
rodek masy si przesuwa (czy poprzez fakt zsuwania si pod coraz wikszym ktem w
zagbienie, ktrego powierzchnia znajduje si pod ktem prostym do tego przemieszczenia
rodka cikoci naszej planety?).
W strefach polarnych dzieje si wiele dziwnych rzeczy, jak opisywali to badacze i podrnicy
na przykad, e odlego midzy horyzontem ze wschodu na zachd jest wiksza ni
pomidzy jego odpowiednikiem z pnocy na poudnie co tak oszoomio Nansena i
musiabym napisa bardzo grub ksig, gdybym chcia przedstawi wszystkie fakty niemoliwe
do wyjanienia bez teorii o dziurze na biegunie czyli Pustej Ziemi.
Pniej Palmer rzuci wyzwanie:
Mam bardzo wane powody do opublikowania tej fotografii w moim miesiczniku. Nikt na
wiecie, kto kiedykolwiek przeczyta ktre z moich wydawnictw, nie moe powiedzie, e
oszukaem go lub wyprowadziem w pole. Daem czytelnikom szanse zobaczenia tego na wasne
oczy samodzielnego podjcia decyzji i odrzucenie lub udzielenie mi poparcia, jeli mog to
uczyni.
Czwarta i najwiesza fotografia dziury na biegunie pnocnym jest bardziej problematyczna,
cho potencjalnie daje moliwo najbardziej podniecajcego potwierdzenia teorii Pustej Ziemi. Jej
pochodzenie oraz data wykonania s mniej pewne ni zdj z roku 1967 i 1968, zostaa jednak
szeroko rozpowszechniona i dyskutowano o niej w Internecie w ostatnich kilku latach.
Najbardziej popularny pogld gosi, e zdjcie to zrobiono z pokadu Apollo 16, wkrtce po
starcie 20 kwietnia 1972 roku. Ta misja ksiycowa zakoczya si 27 kwietnia tego roku, kiedy
statek kosmiczny wraz z zaog bezpiecznie wyldowa na Pacyfiku. Ogromna ilo zdj
zrobionych przez czonkw tej wyprawy zostaa pniej udostpniona mediom, ale wymienion
wyej fotografi odkryto dopiero po kilku latach. Ukazuje ona ca Ziemi z okrgym otworem w
powoce chmur zasaniajcych biegun pnocny.
Zdjcie zostao wywoane w Goddard Flight Centre w Nowym Meksyku, ale udostpnione w
NASA Photographic Library dopiero w poowie lat 70. Mona si tylko domyla powodw
takiego opnienia. Poniewa jednak wszystkie materiay NASA s udostpniane opinii publicznej,
take i t fotografi wydrukowano i omwiono w kilku majcych niewielki zasig amerykaskich i
australijskich publikacjach kontynuujcych popularyzowanie idei Charlesa Forta. Mimo to opinia
publiczna waciwie nie wiedziaa o istnieniu tego zdjcia, dopki w roku 1996 nie zostao
zamieszczone w Internecie na stronie Obrazy Kosmosu.
Od tego czasu fotografia ta przycigna uwag wieluset ciekawskich goci, nie wspominajc
ju o dugotrwaej polemice na temat jej autentycznoci. Na zdjciu powikszono i wyostrzono z
pomoc komputera okolice bieguna pnocnego, a zamieszczona w mojej ksice odbitka jest
powszechnie dostpna. Ukazuje ona co, co wyglda na cakowicie wolny od niegu ld tu poza
krawdzi dziury. Tylko czciowo zasonite przez chmury s, jak si wydaje, fale oceanu
wpadajce do otworu wejciowego. Jeden z amerykaskich badaczy Pustej Ziemi skomentowa
fakt, e dziura ta ma ksztat prawie idealnego koa. Zada te sobie pytanie, czy takie niezwyke
rozejcie si chmur ponad ni moe wskazywa, e poniej, tu pod nimi, znajduje si ciepe
75
76
Pierwszy z serii latajcych obiektw w ksztacie cygara widziano w ostatnim tygodniu lipca
1909 roku. Obiekty te poruszay si z wielk szybkoci i widywano je zarwno w dzie, jak i w
nocy kiedy najprawdopodobniej, dziki wiatom bijcym z ich wntrza, ujrzao je wiele dziesitkw ludzi na ziemi. Przez nastpne sze tygodni, a do ostatniego tygodnia wrzenia, obserwowano niemal codziennie te tajemnicze zjawiska, a znikny rwnie nagle, jak si pojawiy. Jeden
aspekt tych odwiedzin, jeli nimi byy, pozostawa niezmienny: wszystkie UFO nadlatyway z
poudnia lub powracay tam, gdzie, jak wiedzia kady naoczny wiadek, znajdowala si nie
zbadana, tajemnicza Antarktyda.
Te niezwyke wydarzenia, ktre miay miejsce dziewidziesit lat temu nad South Island w
Nowej Zelandii, zwaszcza nad miastem Invercargill, godne s uwagi z trzech powodw. Po
pierwsze, w tym czasie jedynymi latajcymi maszynami na wiecie byy sterowce hrabiego
Zeppelina, ktry wypuci swj pierwszy balon w Niemczech w roku 1900, i braci Wright, ktrzy
wzbili si w powietrze w Kitty Hawk trzy lata pniej. Chocia w Europie uywano statkw
powietrznych od roku 1909, ich zasig by cile ograniczony i aden nie mgby dolecie do
Nowej Zelandii a tym bardziej lata tak szybko i tak zrcznie manewrowa jak tamte tajemnicze
obiekty!
Po drugie, w 1909 roku jeszcze nie ukuto terminw UFO i latajce talerze i takie niezwyke
77
widoki na niebie przewanie wyjaniano jako zjawiska atmosferyczne, mirae lub zudzenia
optyczne. A po trzecie, jest to najwczeniejsza zarejestrowana relacja majca znaczenie dla tezy, e
UFO, ktre widywano na caym wiecie, mog nie pochodzi z Kosmosu, jak wolaoby wierzy
wielu ekspertw, ale z Pustej Ziemi, do ktrej wlatuj i ktr opuszczaj przez otwory na
biegunach. W tym rozdziale zbadamy liczce niemal sto lat dowody uzyskane od ludzi yjcych
najbliej Antarktydy, co doda wiarygodnoci tej hipotezie. W nastpnym zajmiemy si Arktyk.
Invercargill, gdzie rozpoczyna si ta opowie, znajduje si nad Zatok Bluff w najdalej
wysunitym na poudnie kracu South Island. Po drugiej stronie zatoki ley Stewart Island,
podobna w ksztacie do grotu strzay skierowanego bezporednio w stron bieguna poudniowego.
Wymieniana bywa jako punkt orientacyjny w pewnej liczbie relacji o obiektach w ksztacie cygara,
ktre okrelano rwnie jako podobne do torped, dorszy lub odzi. Kilka z nich widziano w
innym miejscu nad South Island, a gar nawet nad North Island. Zgromadzone przez
nowozelandzk pras opowieci dziesitkw wiadkw potwierdzay te same podstawowe fakty.
Tajemnicze widma zachowyway si bardzo rnie: jedne wisiay w powietrzu, inne za mkny
po niebie z olbrzymi szybkoci. Wszystkie wyglday majestatycznie, unoszc si i opadajc
niczym ptaki, i manewroway zataczajc ciasne krgi, czasami schodzc na wysoko 330 metrw
nad ziemi.
We wrzeniu 1909 roku, po ustaniu fali tajemniczych zjawisk, artyku w Christ-church Press
donis o wyjtkowym zdarzeniu w miasteczku Gore, oddalonym o niecae 64 kilometry od
Invercargill:
Dwaj mieszkacy Gore poinformowali, e widzieli w nocy obiekt w ksztacie odzi nioscy
dwa due wachlarze i posiadajcy trzy wiata, ktre czasami zasaniay te wachlarze. Dwaj inni
mieszkacy tej samej miejscowoci (robotnicy pracujcy na drodze) wczesnym rankiem ujrzeli
obiekt podobny do odzi z otwart grn czci, ktry zniy lot we mgle. Robotnicy ci
przysigaj, e mogli rozrni dwie postacie na pokadzie tego pojazdu. Kilkoro uczniw
widziao podobny obiekt tego samego dnia w poudnie. Stwierdzili, e siedziaa w nim podobna
do czowieka posta. A kierownik pewnej firmy w Invercargill zobaczy obiekt w ksztacie
cygara, ktry lecia wzdu wybrzea, w odlegoci 8 kilometrw od brzegu morza. Powiedzia,
e obserwowa go przez kwadrans, zanim dziwny pojazd nie odlecia majestatycznie w stron
bieguna poudniowego.
Zrozumiae, e te ciekawe incydenty nad South Island nadal przycigaj uwag ufologw. Henk
J. Hinfelaar, dyrektor nowozelandzkiej Scientific Space Research Centre i wydawca pisma
Spaceview, stworzy wasne akta tych wydarze i niedawno napisa:
Nie ma adnych dowodw wskazujcych na to, e w 1909 roku UFO ldowao w Nowej
Zelandii. Jednake dla wikszoci wiadkw te trwajce sze tygodni zjawiska byy dostatecznie przekonujce, by uznali, e na niebie nad Now Zelandi pojawiy si nieznane obiekty
latajce kierowane przez obc inteligencj.
Okazao si, e te kierujce si w stron Antarktydy UFO byy tylko pierwszymi z licznych
nieznanych obiektw latajcych widzianych nie tylko nad Now Zelandi, lecz take nad innymi
krajami tej czci wiata.
Ju trzy lata pniej, w 1912 roku, pewien mieszkaniec Dunedin, nadbrzenej miejscowoci
pooonej w odlegoci kilku kilometrw na wschd od Invercargill, zobaczy inny tajemniczy
obiekt. Relacj pira Isabelli Walmsley z pisma Christ-church przytoczy Harold T. Wilkins w
swojej ksice Flying Saucers on the Moon (Latajce talerze na Ksiycu, 1954). Kilka lat
pniej pani Walmsley powoaa si te na wasne przeycie tego rodzaju:
Oczywicie wszyscy pomyleli, e ten czowiek z Dunedin jest troch stuknity, kiedy
stwierdzi, i ujrza na niebie dziwny obiekt leccy na poudnie wzdu wybrzea. Ludzie
powiedzieli, i musia zobaczy meteor... Jeli o mnie chodzi, mam lekki sen, pozostao z dni,
78
kiedy pracowaam jako pielgniarka. Ot pewnej nocy, gdy mieszkalimy w Timaru [rwnie
nadbrzena miejscowo, oddalona o 160 kilometrw od Dunedin], obudzi mnie nagle gony,
ryczcy, syczcy dwik, ktry szybko przemieci si nad naszym domem. By to rok 1935,
kiedy jeszcze nie pojawiy si latajce w nocy samoloty. Po wybuchu II wojny wiatowej
pomylaam, e zapewne by to jaki japoski samolot, ale nie przyszo mi do gowy zada sobie
pytanie, gdzie w takim razie znajdowaa si jego baza. Przecie Now Zelandi ze wszystkich
stron otaczaj tysice kilometrw otwartego morza! Kilka dni pniej rozmawiaam z pewnym
staruszkiem, mieszkajcym w ssiedztwie, ktry opowiedzia mi, e obudzi si tej samej nocy i
e kiedy wyszed na dwr, zobaczy wielkie jak soce wiato lecce na poudnie nad paniusi
domem!
W kwietniu 1952 roku spdziam tydzie w Dunedin i podobnie jak przed laty obudzi mnie
gony szelest w grze, przesuwajcy si na poudnie. Wok panowa spokj i bya czwarta
rano. Dobrze to pamitam! Haas by syszalny, a potem nagle ucich! Nie wspomniaam o tym
ludziom, u ktrych mieszkaam, gdy wiedziaam, jak mogli zareagowa na moj opowie. Po
kilku dniach nowozelandzkie i australijskie gazety pene byy relacji o latajcych talerzach.
W 1955 roku doniesiono o jeszcze trzech takich incydentach a wszyscy naoczni wiadkowie
byli pilotami doskonale znajcymi wszystkie typy normalnych samolotw przelatujcych nad Now
Zelandi. Znowu UFO leciay na linii poudnie-pnoc z Antarktydy. 31 padziernika kapitan
samolotu National Airlaines DC-3, leccego z Wellington do Christchurch, zameldowa, e widzia
jasny okrgy obiekt, ktry lecia tu nad nimi i ponad wybrzeem South Island.
W nastpnym roku, w niedzieln noc z 10 na 11 czerwca, mechanik samolotowy, B.L. Lovelock,
szed drog do Waikumete, kiedy zobaczy co, co opisa jako odwrcony do gry talerz z kopu
w ksztacie dzwonu na szczycie. UFO miao niebieskawobia barw, owiadczy Lovelock, i
obserwowa je przez jaki czas, a skierowao si na poudnie w stron horyzontu. Mechanik doda,
e mia nieprzyjemne uczucie, i latajcy talerz podnis go do gry. Dao to pocztek
spekulacjom, e mg by ofiar nieudanego porwania przez Obcych.
3 wrzenia tego samego roku dwaj piloci z 4 eskadry transportowej Royal New Zealand Air
Force zameldowali o podobnym przypadku. Dowdca eskadry, major K.B. Smith, lecia na
Hastingsie ponad South Island o 18.42, kiedy ujrza jarzcy si obiekt, ktry kierowa si w
stron Dunedin. Pocztkowo pomylaem, e to odrzutowiec, powiedzia, ale potem zdaem
sobie spraw, i tak nie jest. To co leciao poziomo z fantastyczn szybkoci. Smith doda, e
pniej dowiedzia si, i jeden z jego kolegw, major O. Staples, rwnie widzia to samo UFO.
5 kwietnia 1960 roku, wedug Wellington Evening Post dziwny latajcy obiekt zoy
powtrn wizyt w Invercargill. Naoczni wiadkowie zobaczyli ten okrgy pojazd z byskajcymi
wiatami wtedy, gdy lecia nisko nad ujciem rzeki w stron Zatoki Bluff i znikn w kierunku
Antarktydy, wywoujc u starszych wiekiem mieszkacw miasta blade wspomnienia o wydarzeniach z roku 1909.
16 czerwca 1963 roku w Palmerston, pooonym na wybrzeu na pnoc od Dunedin, ucze
collegeu, Harold Fulton, zauway dwa jaskrawe wiata, ktre zniay si zygzakujc. Obiekty
te wisiay nieruchomo okoo 5 sekund, po czym nagle pomkny z ogromn prdkoci,
pocztkowo poziomo przede mn, a potem strzeliy w niebo pod ktem okoo 45 stopni. Po raz
ostatni ujrza je, gdy znikay na poudniu.
Bliszy w czasie, szeroko opisywany i omawiany incydent pojawienie si nad Now Zelandi
UFO podajcego w stron Antarktydy mia miejsce w styczniu 1979 roku. Kapitan J. Startup,
leccy na myliwcu odrzutowym RNZAF Skyhawk, zobaczy jaskrawy, owalny obiekt kierujcy si
na poudnie ponad Cook Strait midzy South Island i North Island. aden samolot nie byby w
stanie tak przypieszy jak to co, stwierdzi po powrocie na ziemi. Geoffrey Causer, kontroler
lotw, zapisa w dzienniku urzdowym informacj o tym UFO i pewnej liczbie innych, ktre
pojawiy si w tym samym czasie. Skomentowa to tak:
To nie byy samoloty, lecz niezidentyfikowane obiekty latajce. I jest to jedyna rzecz, ktr
mog stwierdzi na pewno. W cigu ponad dziesiciu dni UFO widziao szeciu pilotw lata 79
jcych na argosach, byo te sporo obserwacji radarowych. Najwidoczniej wok South Island
mamy do czynienia z jakim dziwnym zjawiskiem, ktre trzeba wyjani.
Podobne relacje o aktywnoci UFO w pobliu bieguna poudniowego spotykamy rwnie w
Australii. Tu znw tradycja wyprzedza opowieci o latajcych talerzach, a jednym z
najwczeniejszych naocznych wiadkw by sir Francis Chichester, synny eglarz. Przed
samotnym przepyniciem Atlantyku Chichester znany by dobrze ze swoich odwanych lotw na
Tiger Moth. 10 czerwca 1931 roku wystartowa z Nowej Poudniowej Walii, by dolecie do Nowej
Zelandii. Z otwartej kabiny pilota mia wspaniay widok na bezchmurne niebo i morze. Nagle od
strony Antarktydy ujrza co, co wygldao jak zbliajcy si matowy, szarobiay statek powietrzny.
By podobny do owalnej pery, powiedzia pniej reporterowi periodyku The Unknown, byska
jaskrawym wiatem, znika cyklicznie, pojawia si ponownie, przypiesza i wreszcie przepad w
tej samej stronie, z ktrej przyby. I Chichester kontynuowa:
Zmruyem oczy, nie chcc im wierzy, i wykonaem kilka skrtw samolotem w t i w
tamt stron, sdzc, e obiekt ten musi znajdowa si w miejscu, ktrego nie mog dojrze.
Olepiajce byski docieray z czterech lub piciu rnych stron, ale nadal nie mogem dostrzec
adnych samolotw. Pniej z chmur z prawej wylecia inny statek powietrzny, a moe ten sam.
Obserwowaem go uwanie, zdecydowany nie odwrci oczu nawet na sekund. Zbliy si do
mnie i ujrzaem matowy blask wiata na jego przodzie i z tyu. Lecia dalej, lecz zamiast rosn,
zmniejsza si w miar zbliania. Kiedy by ju cakiem blisko, nagle zamieni si we wasne
widmo w jednej sekundzie mogem widzie przez niego, a w nastpnej znikn. Cokolwiek
wtedy zobaczyem, wydaje si, e musiao by bardzo podobne do tego, co ludzie od lat
nazywaj latajcymi talerzami.
Dwadziecia lat pniej, inny zrwnowaony pilot cywilny kapitan B.L. Jones, pracujcy w
Australian Northern Airlines, wieczorem 17 maja 1953 roku zauway rwnie zdumiewajcy obiekt
nad wybrzeem Queensland w pobliu Brisbane:
Wyglda jakby mia jaskrawo owietlon szklan kopu i jarzy si olepiajcym blaskiem.
Porusza si bezdwicznie, manewrowa wok mojego samolotu i dwukrotnie przelecia mi
drog. Wiea kontrolna lotniska sprawdzia i nie znalaza w pobliu adnego innego samolotu.
Dziewi godzin pniej pewien radiooperator zobaczy go nad Pacyfikiem, wznoszcego si w
gr z wielk szybkoci i mkncego w kierunku bieguna poudniowego.
W 1954 roku wiele relacji o latajcych talerzach pojawio si w australijskich mediach;
wikszo z nich obserwowano nad najdalej wysunitym na poudnie stanem Victoria, zwaszcza
wok Melbourne. Na przykad 1 stycznia tysice mionikw wycigw konnych ujrzay okrgy,
srebrzysty dysk wiszcy nieruchomo i bezdwicznie na niebie przez dwie minuty, ktry potem
zawrci i znikn na poudniu. Co jeszcze dziwniejsze, tego samego dnia plaowicze na Hampton
Beach zobaczyli, e jasny obiekt w ksztacie talerza, ktry wydawa si wykonany z plastiku,
przemkn przez niebo. Natomiast w wielu innych miejscach tego stanu widziano wielki srebrny
obiekt niewiadomego pochodzenia cigncy za sob smug czerwono-niebieskiego pomienia,
ktry mkn ze zdumiewajc szybkoci na poudnie.
6 stycznia, po dwudziestu takich obserwacjach nad stanem Victoria, w tym szeciu w
Melbourne, superintendent kontroli lotw w Department of Civil Aviation poprosi rodakw o
meldunki o UFO. To nie jest art, stwierdzi (prawdopodobnie nie rozbawio go, kiedy 14
stycznia otrzyma list od pewnego, nie wymienionego z nazwiska francuskiego profesora, ktry
twierdzi, e latajce talerze bd walczy po obu stronach w nastpnej wojnie wiatowej:
czarnych Jupiterian z jednej i czerwonych Marsjan z drugiej, a nasza stara planeta bdzie dla nich
pik non).
19 maja 1957 roku wydarzyo si to, co nadal nazywane jest jedn z najbardziej autentycznych
obserwacji UFO w Australii, gdy srebrzysty obiekt pozostawiajcy za sob biay lad z pary
wodnej przemkn ponad stanem Victoria z szybkoci 3218 kilometrw na godzin, kierujc si na
80
Frederick Valentich zagin 21 padziernika 1978 roku nad Cienin Bass lecc jednosilnikow Cessn
182 (po prawej).
81
De Havilland DH-82A Tiger Moth samolot tego typu zagin we wrzeniu 1972, z dwiema osobami na
pokadzie podczas podry z kontynentu australijskiego.
roku, 1 listopada 1957 roku, dwa myliwce odrzutowe typu Sabre z South African Air Force
wysano, by zbaday dziesitki doniesie o dwch cylindrycznych obiektach, ktre nadleciay znad
wybrzey Natalu, przemkny nad Pretori i Johanesburgiem z olbrzymi szybkoci, a potem
skieroway si na poudnie. Pilot jednego z myliwcw zameldowa przez radio, e wznis si na
maksymaln wysoko ponad 15 tysicy metrw, a oba obiekty znajduj si o kilkaset metrw
powyej niego i zdaj w kierunku Antarktydy. Pewien oficer z wywiadu lotniczego powiedzia
prasie, e obiekty te to jaka forma zjawisk fizycznych, ktrych, jak na razie, nie umiemy
wyjani.
Raport o latajcym talerzu wiszcym przez ponad cztery godziny w pobliu Fort Beaufort na
Eastern Cape w czerwcu 1972 roku to jedna z najbardziej godnych uwagi relacji z Afryki
Poudniowej i rwnie znaczca dla naszej hipotezy o pochodzeniu UFO. 27 czerwca Bernie Smith
zobaczy nad swoim gospodarstwem, Braeside Farm, owalny obiekt barwy oksydowanego metalu,
ktry jarzy si i czsto zmienia kolor z zielonego na ty, a potem na biay. Przez wiksz cz
poranka Smith i kilku jego afrykaskich robotnikw obserwowali obiekt przecinajcy niebo, jakby
nas bada, jak powiedzia pniej farmer, gdy oddzia policji przyby na miejsce, by przeprowadzi
ledztwo. Do tego czasu jednak tajemniczy obiekt odlecia ze straszliw prdkoci na poudnie.
Podobne meldunki pochodzce z tego samego okresu dotary z Argentyny. Znowu znaczna ich
cz stwierdza, e UFO odlatyway na poudnie. W listopadzie 1954 roku pewien meteorolog
pracujcy nad Zatok Brande w pobliu poudniowego kraca tego kraju zauway przez lorntek
dwa wiszce, wiecce obiekty, ktre przeleciay nad Falklandami, zdajc w kierunku bieguna
poudniowego. Trzy lata pniej, w lipcu 1957 roku, grupa miejscowych dygnitarzy w Comodoro
Rivadavia nad Zatok San Jorge ujrzaa przelotnie byszczcy obiekt leccy ku nim znad morza.
Doktor Hugo Zamit i prawnik Manuel Altuna jechali wwczas samochodem i zaobserwowali, e
UFO kilkakrotnie zmienio kurs, zanim znikno szybciej ni jakikolwiek ziemski wyrb. Dwa
dni pniej burmistrz Comodoro Rivadavia i kilku radnych zameldowali, i widzieli identyczny
obiekt wiszcy w powietrzu nad wybrzeem, zanim odlecia szybko w stron poudniowego
Atlantyku.
Wiosn 1962 roku nadesza kolej argentyskiej marynarki wojennej na obserwacje dziwnych
obiektw na niebie. Wedug El Mundo, dziennika z Buenos Aires, cztery obserwacje zrobiono na
morzu, dwie poczynili piloci samolotw marynarki wojennej i dwie oficerowie marynarki.
Pniej to samo czasopismo donioso, e w nocy 15 czerwca w Mar del Plata pewna liczba osb
zauwaya niezwykle jasny obiekt leccy wysoko na niebie, natomiast w pobliskiej nadbrzenej
miejscowoci Miramar o 21.30 widziano obiekt w ksztacie cygara nadlatujcy od strony bieguna
poudniowego. Cay ten pojazd by jaskrawo owietlony napisa El Mundo i mia trzy bardzo
jasne wiata czerwone w rodku, te z prawej i zielone z lewej. Potop tych kosmicznych
obserwacji wywar gboki emocjonalny wpyw na wielu naocznych wiadkw, dodaa gazeta, i
moe by pocztkiem nowej ery w odniesieniu do problemu UFO [sic].
Dwa nastpne wydarzenia w Argentynie rwnie zwrciy uwag mediw i zostay przez nie
skomentowane. 17 lipca 1965 roku okrgy obiekt, ktry odbija promienie soneczne od metalicznej, wypolerowanej powierzchni, zawis nad pla w pobliu River Plata, gdzie widziay go setki
plaowiczw. Skonio to gazet La Nation do wypowiedzenia nastpnego dnia znamiennej opinii:
Nie wierzymy, e mona duej ukrywa prawdziwe wyjanienie takich zdarze.
To samo czasopismo wraz z pewn liczb innych w Ameryce Poudniowej opisao jeszcze
bardziej sensacyjn histori o kierowcy ciarwki Vincente Bordoli z Mar del Plata i o tym, co mu
si przytrafio 12 sierpnia 1982 roku, kiedy wraz ze swym synem Hugonem jecha autostrad nr 3
na poudnie. Droga ta cignie si skrajem poudniowoatlantyckiego wybrzea Argentyny. W
pewnym momencie Bardoli dostrzeg dziwaczny, wieccy pojazd unoszcy si nad morzem.
Zjecha na pobocze drogi, po czym obaj uwanie obserwowali tajemniczy obiekt.
Syszaem wszystko o latajcych talerzach, powiedzia pniej prasie Bordoli. I jestem
pewien, e to by jeden z nich. Pozosta nieruchomo w powietrzu przez kilka minut, zanim zanurkowa w d w stron horyzontu. Jestem cakowicie pewny, e te latajce spodki maj swoj baz
gdzie w gbinach morza.
83
Jednym z pierwszych ufologw, ktry zwrci uwag na znaczenie wszystkich tych obserwacji
w ssiedztwie bieguna poudniowego by Brinsley Le Poer Trench w artykule Does Antarctica Hold
the Key? (Czy Antarktyda jest kluczem [do tajemnicy UFO]?), Flying Saucer Review z majaczerwca 1956 roku:
Na nic si zda prba oceny latajcych talerzy i ich zag na podstawie naszej obecnej
wiedzy. Czy wobec tego wyjciem bdzie rozwinicie teorii o tym, e rodek Ziemi jest pusty
z wielkimi otworami w strefach polarnych, i e UFO mog stamtd pochodzi? Oczywicie
[latajce] talerze widziano w wielu krajach wiata, ale szczeglnie czsto w strefach
podbiegunowych. Wydaje si, e zarwno nad Ameryk Poudniow, Australi, Now Zelandi,
jak i nad Afryk Poudniow zaobserwowano wyjtkow aktywno UFO. Czy klucz do tej
tajemnicy kryje si w lodowych przestworzach kontynentu otaczajcego biegun poudniowy?
Seria artykuw w popularnym brazylijskim periodyku O Cruziero w tym samym czasie
ujawnia, e inni te myleli podobnie. W tym wypadku ich autorem by Paulo Strauss, byy
komandor brazylijskiej marynarki wojennej, ktrego artyku na temat latajcych talerzy ze wiata
podziemnego opublikowano w lutowym numerze z roku 1956:
Hipoteza o pozaziemskim pochodzeniu latajcych talerzy wydaje si nie do przyjcia. Inna
moliwo gosi, e s one wojskowymi statkami powietrznymi nalecymi do jakiego narodu
na Ziemi, ale nikt nie dysponuje tak technik. Wobec tego musimy rozway najwiesz i
najbardziej interesujc teori, ktr wysunito dla wyjanienia pochodzenia latajcych talerzy:
istnienie wielkiego podziemnego wiata z, czego nie sposb wykluczy, niezliczonymi miastami,
zamieszkanymi przez ludzi, ktrzy osignli bardzo wysoki poziom cywilizacji, organizacji
ekonomicznej oraz rozwoju spoecznego, kulturalnego i duchowego, take w porwnaniu z nimi
ludzko yjca na powierzchni Ziemi moe by uwaana za ras barbarzycw.
Inna grupa badaczy z Ameryki, International Flying Saucer Bureau z baz w Connecticut,
bardziej skania si ku tezie, e Antarktyda prawdopodobnie jest czym w rodzaju bazy, jak
zauway Le Poer Trench w swoim artykule z roku 1956:
Pytaj, czy moliwe jest, e przybysze z Kosmosu s ju tutaj, i e zaoyli baz na
Antarktydzie? Kontynent ten jest nieznany, nie zbadany i niezaludniony. To idealne miejsce dla
kosmicznych latajcych talerzy, by zaaklimatyzowa si w naszej atmosferze... miejsce, gdzie
nikt nie bdzie obserwowa ich przez wikszo czasu, cho nie zawsze. Wysunito te
przypuszczenie, e innym czynnikiem majcym zwizek z biegunem poudniowym, moe by
fakt, i latajce talerze s napdzane jakim rodzajem pola siowego wywierajcego bezporedni
wpyw na grawitacj. Magnetyczny biegun poudniowy moe by idealnym miejscem do
adowania si tak moc.
Le Poer Trench zakoczy swj przeomowy artyku przytaczajc dwie powiadczone
obserwacje, ktre, jak uwaa, s dowodami potwierdzajcymi jego teori. W marcu 1950 roku,
podczas pobytu na wodach wok Antarktydy, pewien oficer chilijskiej marynarki wojennej, kapitan
Augusto Vars Orrego, zameldowa: W nocy, a s one bardzo jasne w tych stronach, widzielimy
latajce talerze, jeden nad drugim, zawracajce z olbrzymimi prdkociami. Mamy fotografie na
potwierdzenie tego, co zobaczylimy. Niestety, dowdztwo chilijskiej marynarki wojennej nigdy
nie opublikowao tych zdj, pomimo powtarzanych prb. Sze lat pniej, w styczniu 1956 roku,
grupa naukowcw, ktra leciaa na wysp Robertson na Morzu Weddella, by zbada jej budow
geologiczn zauwaya dwa metaliczne obiekty w ksztacie cygara, poyskujce w promieniach
soca. Pojazdy te wykonay z wielk szybkoci szereg ewolucji, zmieniajc kierunek lotu pod
ostrym ktem, co sprawio, e naoczni wiadkowie uznali, i ledzi je jaka inteligencja, ktra z
jakiego powodu wolaa pozosta anonimowa. UFO znikny za horyzontem rwnie nagle, jak si
pojawiy.
W cigu lat, ktre upyny od opublikowania artykuu Le Poer Trencha, na biegunie poud 84
niowym przeprowadzono jeszcze kilka obserwacji, ktre doday wiarygodnoci jego wnioskom. W
roku 1958, podczas Midzynarodowego Roku Geofizycznego, kiedy uczeni z jedenastu krajw
zbudowali dziesitki stacji badawczych i obozw na Antarktydzie, by prowadzi tam badania,
dziwne zdarzenia nastpoway jedno po drugim. Opisa to Peter Kolosimo w ksice Not of this
World (Nie z tego wiata, 1970):
Od osb pracujcych wok argentyskich stacji badawczych dotaro co najmniej tuzin
relacji o niezidentyfikowanych obiektach zaobserwowanych na niebie lub na lodzie, a wikszo
z nich miaa owalne ksztaty. Rni rosyjscy i amerykascy badacze przelecieli nad rejonami
penymi struktur tak dziwacznych, e przypominay im otwarte przestrzenie z gigantycznymi
murami i budynkami ukrytymi w cikich blokach lodu. Niektrzy, zwizani z sowieckimi
bazami (prawdopodobnie Wostok 1, Wostok 2 lub Sowietskaja) owiadczyli, e widzieli struktury
zbyt geometryczne, by mona je byo przypisa ywioom; a nawet poruszajce si stwory,
cznie z krp, ciemn, peznc mas nie wiadomo czego i biaym ksztatem podobnym do
niedwiedzia lub do czowieka.
Kolosimo podj temat tam, gdzie pozostawi go Le Poer Trench, by ponownie podkreli, jak
czsto widywano UFO na Antarktydzie. Zwrci szczeglnie uwag na pewien incydent z lipca
1965 roku, ktry by tak niezwyky, e wydano po nim oficjalne owiadczenie. Historia ta pochodzi
z brazylijskiej gazety O Estado de So Paulo, z wydania z 8 lipca:
Pierwszy raz w historii rzd opublikowa oficjalny komunikat o latajcych talerzach. Jest to
dokument wydany przez argentysk marynark wojenn, oparty na relacjach wielu
argentyskich, chilijskich i brytyjskich marynarzy stacjonujcych w bazie na Antarktydzie.
Komunikat brzmi nastpujco: Argentyski garnizon w argentyskim rejonie (Wyspa
Deception) zauway w nocy z 3 na 4 lipca o godz. 19. 14 (czasu miejscowego) olbrzymi
latajcy obiekt w ksztacie soczewki; wydawa si on by ciaem staym, gwnie koloru
czerwonawo-zielonkawego, czasami jednak zmienia go na ty, niebieski, biay lub
pomaraczowy odcie. Wprawdzie obiekt ten przemieszcza si zygzakami na wschd, ale
kilkakrotnie zmieni kurs na zachodni i pnocny z rn szybkoci, cakowicie cicho,
przelatujc pod ktem 45 stopni nad horyzontem w odlegoci od 10 do 15 kilometrw od bazy.
Podczas manewrw wykonywanych przez ten obiekt naoczni wiadkowie mogli wyrobi sobie
pojcie o jego olbrzymiej szybkoci i nie tylko, gdy przez okoo kwadrans wisia nieruchomo w
powietrzu na wysokoci mniej wicej 5000 metrw.
Sekretariat floty argentyskiej stwierdza rwnie w tym komunikacie, e wydarzenie to
obserwowali naukowcy z trzech baz marynarki wojennej, a opisane przez nich fakty cakowicie
si zgadzaj. Rozumie si, e zdjcia zrobione przez fotografa jednej z tych baz zostan
udostpnione opinii publicznej po przeanalizowaniu ich przez naukowcw [zamiar ten nigdy nie
zosta zrealizowany].
Od tamtej pory meldunki o niezidentyfikowanych obiektach nadal napyway z tej olbrzymiej
lodowej pustyni. Na przykad w marcu 1971 roku zaoga lodoamacza znajdujcego si w Zatoce
Admiralicji ujrzaa w grze rnokolorowy obiekt podobny do ognistej kuli; natomiast w
czerwcu 1983 roku nadesza kolej na kilku meteorologw pracujcych w Zatoce Prydz. Zauwayli
oni podobny do dysku, poyskujcy w socu obiekt, ktry mkn w gb ldu. Cakiem niedawno,
w lipcu 1993 roku, widziano to-biae dyski przelatujce z ogromn szybkoci nad Przyldkiem
Hallett. Wedug pniejszego raportu: Kiedy ostatni z tych obiektw zbliy si do horyzontu [11
lipca], znikn w blasku zorzy.
Oczywicie samo znaczenie tej relacji powinno nasun tylko jeden wniosek, jak Pierre Deville
napisa w periodyku Aurora w marcu 1980 roku:
Tam w dole jest co, na co warto popatrze! Ale co? Moe fantastyczny port gwiezdny
utrzymywany od niezliczonych tysicleci na niegdy wspaniaym kontynencie, ktry teraz jest
lodowym pustkowiem? Przypomnijmy sobie, e cae wieki przed odkryciem Antarktydy
85
86
W latach 70. i 80. znaczca liczba obserwacji UFO w Kanadzie pochodzia z okolic North Bay,
gdzie znw dosownie wszystkie pojawiay si lub znikay lecc na pnoc. RCAF jeszcze raz
przeprowadzio obserwacje tych pomaraczowych/czerwonych dyskw, ktre latay wyjtkowo
wysoko, zygzakoway i wykonyway skomplikowane manewry z bardzo wielk prdkoci.
Amerykaskie lotnictwo rwnie zainteresowao si tymi wydarzeniami, zwaszcza, e cz z
nich miaa miejsce w pobliu Alaski, oddzielnego stanu USA. Przeprowadzone tam poszukiwania
relacji naocznych wiadkw wykazay, e od p wieku widywano UFO nad Alask, a wikszo
pochodzia z Arktyki.
Historie o niezidentyfikowanych obiektach nad Alask zaczy kry w ostatnim roku II wojny
wiatowej. W 1945 roku, w pobliu Aleutw, czternastu mczyzn na transportowcu wojennym
USAT Delarof zameldowao, e ujrzeli ciemny, kulisty obiekt, ktry pojawi si nad pnocnym
horyzontem, okry okrt, a potem odlecia w t sam stron. Kilku czonkw zaogi byo
najwyraniej przekonanych, e w rzeczywistoci to UFO wynurzyo si z morza. Do Waszyngtonu
wysano oficjalny raport o tym incydencie, ale opinii publicznej nie udostpniono adnych dalszych
szczegw.
Osonity mg tajemnicy jest rwnie inny incydent, ktry wydarzy si pod koniec lat 40. W
maju 1948 kilku Inuitw opowiedziao pewnemu kamerzycie filmowemu pracujcemu dla rzdu
na Alasce, o dziwnych dyskach na niebie, ktre, ich zdaniem, przybyy z wielkiej ziemi na
pnocy. Pniej kamerzysta zrobi kilka zdj tajemniczych wiate, ale kiedy wrci do Stanw,
jego pracodawca rzd Stanw Zjednoczonych przej film i zoy w jakiej piwnicy w Los
Angeles, gdzie pozostaje po dzi dzie.
2 grudnia 1950 roku, kiedy C.G. Kelley, pilot Reeves Airway, zblia si do lotniska i znajdowa
si w odlegoci okoo 13 kilometrw na poudniowy zachd od Anchorage, nagle zauway w
grze jaki obiekt przemieszczajcy si z wielk szybkoci. Obiekt wieci coraz janiej, a w
kocu nie sposb byo na patrze. Potem zobaczyem co w rodzaju wybuchu, powiedzia
pniej Kelly dziennikarzom w Fairbanks i obiekt ten znikn na pnocnym wschodzie.
Zameldowano te o zaobserwowaniu tego samego UFO na obszarze midzy Kodiak a Fairbanks, a
zwaszcza nad Seward, Portage, Skwentna i Anchorage, gdzie baterie przeciwlotnicze otworzyy
do niego ogie, gdy przelatywa nad nimi, jak twierdzi jedna z relacji.
Dwa lata pniej, 22 stycznia 1952 roku, radar wykry inny dziwny obiekt nad pnocn Alask.
W rezultacie wysano trzy samoloty myliwskie przechwytujce F-94 dla zbadania sprawy, a 14
lutego tego roku grupa pracownikw lotniska w Nome ujrzaa srebrzysty, podobny do rakiety
obiekt z pomaraczowym, ognistym ogonem, manewrujcy tak, jakby za jego sterami siedziay i
kontroloway go istoty rozumne. Tego samego dnia w Unalakleet rwnie widziano podobny
obiekt, ktry lecia szybko na pnocny zachd i pozostawia za sob widoczn smug.
Jeszcze bardziej niezwyka historia przedostaa si do prasy w lutym 1969 roku. 19 lutego Lee
R. Munsic, byy dyrektor NICAP, powiedzia New York Daily News, e w ostatnich dwch
tygodniach widziano UFO ldujce i manewrujce nad pnocn Alask i okolicami bieguna
pnocnego. Na Alasce grupa traperw w odlegoci okoo 320 kilometrw na wschd od Umias
zaobserwowaa pojedynczy pojazd w ksztacie dysku, owiadczy Munsic. Traperzy twierdz, e
UFO oddalone byo o jakie 3,5 kilometra, kiedy zauwayli je po raz pierwszy. Pojazd ten
kilkakrotnie unis si, a potem zniy lot na wysoko kilkudziesiciu centymetrw, po czym
powoli zatoczy niewielki krg i znikn. Dodali te, i mia czerwon barw. Munsic doda, e
dwch norweskich onierzy widziao to samo zjawisko w okolicy Morza McKinleya. Dostrzegli
obiekt w ksztacie talerza, ktry zdawa si przybywa znad bieguna pnocnego i odlatywa w
stron Grenlandii. Obiekt porusza si z wielk prdkoci. Jednemu z onierzy wydao si, e
pniej widzia go powracajcego w stron bieguna.
Jednake najsynniejszy raport o UFO nad Alask pochodzi z listopada 1986, kiedy japoski
pilot cywilny, kapitan Kenjyu Terauchi, opisa, co zobaczy wraz z zaog lecc jumbo jetem JAL
747 na wysokoci 12 kilometrw nad alaskask tundr w drodze z Islandii do Anchorage.
89
Kenjyu powiedzia, e nagle spostrzegli o jakie 600 metrw poniej i na lewo od nich dwa
jasne wiata poruszajce si od czasu do czasu jak bawice si niedwiadki. Pniej jaskrawe
wiato zawiecio prosto do kabiny pilota, a przed samolotem zaoga zauaya wyrane kontury
jakiego pojazdu. Mia ksztat zbliony do kwadratu, lecia przed nami w odlegoci od 16 do 33
metrw, nieco wyej ni my, powiedzia japoski kapitan. Wielkoci dorwnywa odrzutowcowi
DC-8 i mia liczne dysze wylotowe. Pomienie wydobywajce si z dysz rniy si wielkoci
moe dla utrzymania rwnowagi. Od pojazdu oddzielio si kilka malekich, jaskrawych obiektw i
leciao w szyku rwnolegle z nami. Po minucie jaskrawe obiekty ponownie poczyy si ze
statkiem-matk ktry znikn na pnocy. Podczas tego bliskiego spotkania interferencja
uniemoliwia pilotowi JAL kontakt z kontrol lotw w Anchorage, ale kiedy UFO odleciao,
powiedziano mu, e radar nic nie wykry. Terauchi i jego zaoga zrelacjonowali dokadnie przebieg
wydarze wadzom lotnictwa federalnego, ktre owiadczyy, i wszyscy oni zachowywali si
racjonalnie, jak przystao na profesjonalistw. Tajemnica lotu JAL 1628 nadal pozostaje nie
rozwizana.
Przez wiele lat adne meldunki o UFO lub latajcych talerzach nie docieray z ssiada Ameryki
Pnocnej, byego Zwizku Radzieckiego. Jednake w brytyjskiej gazecie The Sunday Times z 5
marca 1961 roku w artykule pod wielkim tytuem Russia Bars Talk of Flying Sarcers (Rosja
zakazuje rozmw o latajcych talerzach), reporter Marvin Kalb napisa z Moskwy:
W rzeczywistoci opowieci o nich zaczy kry ju w roku 1949, kiedy polarnik
nazwiskiem Muraszow zrobi zdjcie dziwnego obiektu o niezwykym ksztacie, ktry
wyglda na jaki fantastyczny aparat latajcy.
Znamienne, e najwczeniejsze historie o latajcych talerzach pocztkowo docieray gwnie z
dalekiej pnocy Rosji i byy wrd nich zarwno powane meldunki pochodzce z Wyspy
Bolszewickiej o szybko leccych jaskrawych wiatach widzianych nad Oceanem Arktycznym,
jak i wierutna bajka o marsjaskich pigmejach ldujcych na Syberii. Jedna z tych historii
mwia nawet o przybyciu na dalek pnoc zielonego stwora z Kosmosu.
90
Rysunki wykonane przez kaptana Terauchi'ego i zaog samolotu JAL lot 1628.
Kalb owiadczy, e plotki miay tak ogromny zasig, i organ partii komunistycznej, gazeta
Prawda, zwrci si do akademika L.A. Artsimowicza z Moskiewskiego Zwizku Rozprzestrzaniania Informacji Naukowej i Politycznej, aby potpi te pogoski i rozpocz krucjat
przeciwko kadej takiej nienaukowej informacji. Artsimowicz z entuzjazmem przystpi do
powierzonego mu zadania, owiadczajc, e ca t opowie zaczerpnito z amerykaskiej prasy
sprzed czternastu lat. Doda, e ludzie, ktrzy mwi o UFO to szarlatani winni samookamywania si, peni pychy, wiadomi faszerze, ktrzy powinni zosta ukarani.
Na szczcie zmiany polityczne w Rosji w ostatnich latach pozwoliy ufologom zedrze zason
z latajcych talerzy za dawn elazn kurtyn. Relacje, ktre pniej wyszy na jaw, sugeruj, e
nie tylko obserwowano tam UFO rwnie regularnie jak na Zachodzie, lecz take obiekty te
wyglday prawie tak samo i zachowyway si podobnie poday na pnoc. Rwnie i w Rosji
naocznymi wiadkami byli rni ludzie, poczynajc od takich wyksztaconych obserwatorw, jak
piloci, do zwyczajnych mczyzn i kobiet. Wszyscy oni byli jednakowo przekonani o tym, co
widzieli bez wzgldu na lini partii.
Niestety, nie udao si pozna losw polarnej fotografii Muraszowa ani wicej szczegw o
tym, co zobaczy, lecz przytaczam kopi innego raportu z tego samego miejsca z 1956 roku.
Napisa go dobrze znany i szanowany sowiecki pilot Walentyn Akkuchatow, ktry wwczas by
gwnym nawigatorem bazy lotniczej na biegunie pnocnym. Cytuj z niedawno przetumaczonej
wersji, ktr udostpnio ufologom pismo New Worlds:
Prowadzilimy rekonesans nad strategicznym, pokrytym lodem obszarem w pobliu
Grenlandii, kiedy wylecielimy z chmur na czyste niebo i nagle ujrzelimy z lewej strony
nieznany obiekt leccy rwnolegle z nami. Wyglda jak dua konstrukcja w ksztacie gruszki
91
kiedy ten reflektor poszukiwawczy skierowa si na ich samolot. Jednake po kilku chwilach
tajemnicze wiato zniko, pozostawiajc zielonkaw chmur, ktra zacza si znia z niezwyk
szybkoci.
Chmura ta pniej zaja pozycj za odrzutowcem. Pilot uprzedzi kontrol naziemn,
ktra odnalaza UFO lecce za samolotem na wysokoci 10 tysicy metrw z szybkoci 480
kilometrw na godzin. Chmura zmienia ksztat na liwkowy a potem kwadratowy [patrz
spotkanie JAL z UFO] i w kocu zmaterializowaa si jako gigantyczny statek powietrzny o
nosie ostrym jak iga, bez skrzyde, z dziwnym, podobnym do zwierzcego ogonem
owietlonym przez zielone i te wiata.
Ten samolot-chmura przelecia w lad za samolotem komunikacyjnym Aerofotu nad Ryg i
Wilnem i w obu miastach kontrola naziemna zauwaya lecce jeden za drugim pojazdy na
ekranach radarw tam, gdzie powinien by tylko jeden. Kiedy UFO w kocu si oddalio, po raz
ostatni widziano je, gdy mkno na pnoc nad Tallinem.
Po drugiej stronie Zatoki Ryskiej ley Skandynawia, gdzie w Norwegii i w Szwecji rwnie
zdarzay si odwiedziny UFO. Wspomn tylko trzy istotne raporty jako reprezentatywne dla
znacznie wikszej liczby. Pierwsza obserwacja pochodzi z 30 czerwca 1954 roku, kiedy trzy
skandynawskie samoloty komunikacyjne przewoziy grup pidziesiciu zaproszonych naukowcw i astronomw, ktrzy mieli obserwowa zamienie soca. Nagle nad Telemarkiem zauwaono
dwa byszczce dyski podajce ku pnocnemu horyzontowi. Jeden z uczonych, Bjorn Bjronulf,
powiedzia pniej: W tym caym zamieszaniu zdalimy sobie spraw, e obserwujemy co, w co
nikt z nas nie wierzy tak zwane latajce talerze. Lecz dowd widzielimy na wasne oczy.
Nieco bardziej przyziemne przeycie stao si udziaem dekoratora Trygve Jansena w kwietniu
1965 roku, kiedy wraca do domu z pracy w Oslo. Jadc samochodem obok wskiego jeziora
Gjersjoen, zobaczy na niebie wiato w ksztacie krgu, lecce niesamowicie szybko i wysoko.
Podao na pnoc i nigdy nie zboczyo ani w jedn ani w drug stron. I chocia
pomylaem, e na pewno nie pochodzi z Ziemi, w sposobie, w jaki leciao, dostrzegem co, co
przekonao mnie, i dokd zmierza. Nie mam jednak pojcia dokd.
W sierpniu 1976 roku, po drugiej stronie granicy, w Szwecji, policjant Ernst Akerberg zetkn
si z tajemnic cakowicie odmienn od wszystkich, z ktrymi mia do czynienia przez dugie lata
pracy na stanowisku oficera ledczego w Visby, na batyckiej wyspie Gotlandii. Jego histori
opublikowano w Prediction:
Pojechaem z on do naszej chaty rybackiej w Lergravsviken w odlegoci okoo 53
kilometrw od Fisby. Wanie wyszlimy z chaty na wieczorn przechadzk przy peni ksiyca,
kiedy moja ona wykrzykna: Spjrz na morze i zobacz, co si zblia! Ujrzaem obiekt w
ksztacie talerza nadlatujcy z pnocnego wschodu prosto na nas. Jego kontury byy raczej
zamazane. Nie zmieni kursu a do chwili, gdy prawie dotar do wybrzea. Przez chwil
mylaem, e zderzy si z grami, ale nagle poderwa si do gry i wrci tam, skd przyby.
Widziaem to UFO po raz ostatni, kiedy znikno nad pnocno-wschodni czci wyspy
Fitudden.
Typowa dla Akerberga skrupulatno w szczegach uczniyby ze idealnego badacza, ktry
rozwizaby jeszcze bardziej niezwyk zagadk. Chodzi tu o wydarzenia, ktre miay miejsce w
roku 1952 na wyspie Spitsbergen, pooonej midzy Norwegi i Grenlandi nadal oficjalnie
utrzymywane w tajemnicy. Tajemnica ta mogaby pomc w znalezieniu odpowiedzi na pytanie, czy
UFO rzeczywicie pochodz z Pustej Ziemi, gdy w tym wanie roku jaki niezidentyfikowany
obiekt rozbi si na Spitsbergenie, a przed katastrof lecia kursem, ktry, jak zaobserwowano,
zaprowadziby go prosto na biegun pnocny.
Spitsbergen ley w Arktyce, w odlegoci okoo 1126 kilometrw od bieguna. W rzeczywistoci
93
jest to archipelag zoony z piciu duych wysp i jego mieszkacy znajduj si w ciekawym
pooeniu, gdy musz patrze na poudnie, by ujrze aurora borealis. W istocie, gdyby nie Prd
Zatokowy, ktry przebywa odlego 8045 kilometrw od Florydy do Spitsbergenu, egluga do tego
najdalej na wiecie wysunitego na pnoc zamieszkanego ldu, gdzie nie widzi si soca od 26
padziernika do 14 lutego, byaby niemoliwa.
Tajemnicze wydarzenia na Spitsbergenie miay miejsce wiosn 1952 roku, kiedy kilka
europejskich agencji informacyjnych donioso, e norweski pilot cywilny dostrzeg rozbite szcztki
statku powietrznego. Wyglda na to, e kilku wyspiarzy ujrzao jaskrawe, okrge wiato
przelatujce nad ich gowami w stron Ziemi Franciszka Jzefa. Nagle wiato to zanurkowao w
jaki zaktek gwnej wyspy. Po meldunku tego pilota ekipy ratownicze poleciay do miejsca
katastrofy, szcztki zabrano do Oslo... i zacz si dugoletni spr.
Pomimo powtarzanych przez media prb, miny prawie trzy lata, zanim wydano oficjalny
komunikat w sprawie tej katastrofy. 4 wrzenia 1955 roku pukownik Gernod Darnbyl, oficer, ktry
kierowa komisj ledcz powoan przez norweski sztab generalny, udzieli wywiadu Stuttgarter
Tageblatt. Tym razem w mtnej i czsto kontrowersyjnej historii UFO jego sowa nie byy kolejnym
kamstwem, powiedzia bowiem otwarcie i szczerze:
Obiekt, ktry rozbi si na Spitsbergenie, nie by samolotem, lecz tym, co potocznie nazywa
si latajcym talerzem. Zosta powanie uszkodzony i zaproszono ekspertw z Wielkiej Brytanii
i z Ameryki, by przyczyli si do naszego ledztwa. Obiekt ten nadal jest dokadnie badany.
Chocia nasz obecny poziom wiedzy nie pozwala na rozwizanie wszystkich zagadek UFO,
jestem pewny, i znalezione szcztki oka si niezmiernie wane w tej materii.
Jaki czas temu doszo do nieporozumienia, gdy kto powiedzia, e dysk ten przypuszczalnie
pochodzi ze Zwizku Radzieckiego. Obiekt ten i chcemy stwierdzi to z naciskiem nie zosta
zbudowany w adnym kraju na Ziemi. Wszyscy eksperci, ktrzy uczestniczyli w badaniach, w
ogle nie znaj materiaw uytych do jego budowy. Komisja ledcza nie ogosi obszernego
raportu, dopki pewne sensacyjne fakty nie zostan przedyskutowane z amerykaskimi i
brytyjskimi ekspertami.
Po dzi dzie nie wydano innego owiadczenia na temat tajemnicy dysku ze Spitzbergenu. Na
wszystkie proby skierowane do wadz Norwegii otrzymuje si uprzejm odpowied, i nie
zamierzaj one komentowa tej sprawy. Niedawno pukownik O.B. Engvik, attache lotniczy w
ambasadzie norweskiej w Stanach Zjednoczonych powiedzia ufologowi Robertowi Loftinowi:
Materiay o UFO bdce w posiadaniu naszego lotnictwa przewanie zaliczane s do dokumentw
o rnym stopniu tajnoci, dlatego nie mona ich odda do dyspozycji opinii publicznej. Innymi
sowy, s zastrzeone. Moje wasne poszukiwania w ambasadzie norweskiej w Londynie spotkay
si z podobn odpowiedzi i z sugesti, e moe zechciabym skontaktowa si z jedn z grup
ufologw w Norwegii, ktra badaa t histori. To sprawio, e wrciem do punktu wyjcia, do
rda, ktre pierwsze dostarczyo mi t informacj.
Jednak niezupenie. Pewna osoba z Oslo przysaa mi kopi owiadczenia zoonego przez
dwch norweskich oficerw, ktrzy suyli w tym rejonie Arktyki po wydarzeniach na Spitsbergenie. Podporucznik Brobs i podporucznik Tyllensen zgodnie twierdz, e widzieli UFO nad
Arktyk. Utrzymuj te, e s pewni, i ldoway one w pobliu bieguna pnocnego. Podporucznik
Tyllensen powiedzia:
Myl, e Arktyka suy za rodzaj bazy tym nieznanym [istotom], zwaszcza podczas burz
niegowych, kiedy my musimy schroni si w naszych bazach. Wkrtce po takim zaamaniu
pogody widziaem trzy razy, jak ldoway i startoway. Zauwayem te, e po wyldowaniu
dyski te szybko wiruj. Jaskrawe wiato, ktrego natenie zaley od szybkoci ldowania i
startu, uniemoliwia obserwacj tego, co si dzieje za t wietln zason lub wewntrz samego
dysku.
Inny z moich informatorw, ktry dobrze zna Arktyk, twierdzi, e jedno UFO ley pogrzebane
94
95
rdziemcy
mnie do swojego pojazdu. Zamiast zostawi mj samochd w kamienioomie, jedna z tych osb
daa mi znak, e mog go zabra do maszyny; zosta wic przeniesiony na ramp, a potem na
pokad. Pniej wystartowalimy i polecielimy na pnoc w stron Alaski, a nastpnie do
Arktyki i nad strefami polarnymi.
Schmidt stwierdzi, e zaoga latajcego talerza skadaa si z czterech mczyzn i dwch kobiet.
Wszyscy byli wysocy, mieli szlachetne rysy twarzy i nosili szare, obcise, jednoczciowe
kombinezony. Zwaszcza kobiety byy niezwykle pikne, miay klasyczn urod, ktr Schmidt
zawsze czy z obrazami przedstawiajcymi staroytnych Grekw i Rzymian. Mwili do siebie w
jzyku, w ktrym rozpozna Hochdeutsch (jzyk wysokoniemiecki), gdy nauczyli go jego rodzice.
Jednake przez cay czas podry zwracano si do niego w bardzo dobrej angielszczynie.
Godne uwagi w tym pojedzie kosmicznym byo to, e od wewntrz cay kadub wydawa
si przezroczysty, i e mona byo widzie wszystko oprcz sekcji zaciemnionych przez
maszyny lub tablice kontrolne. Byy tam leanki, krzesa i stoliki i cho nie sprawiay wraenia
przymocowanych do podogi, nie ruszay si z miejsca, kiedy latajcy talerz wykonywa
najbardziej skomplikowane manewry z wielk szybkoci. Przez cay czas widziaem tereny, nad
ktrymi przelatywalimy, a do Arktyki. Kiedy tam dotarlimy, wydao mi si, e znalelimy si
pod Oceanem Arktycznym, i e wlecielimy do jakiej wielkiej dziury. Zobaczyem, i
przelatujemy nad jakim dziwnym krajobrazem, ale nigdzie nie wyldowalimy.
Reinhold Schmidt owiadczy, e jego gospodarze nigdy nie powiedzieli mu dokadnie, skd
przybyli, cho z kad chwil by coraz bardziej przekonany, i ich ojczyzna musi si znajdowa
gdzie w pobliu bieguna pnocnego. Latajcy pojazd wskazywa, e ta cywilizacja jest w duym
stopniu zmechanizowana. Natomiast z ich zachowania Schmidt wywnioskowa, i prowadz
wygodne i spokojne ycie. Czu, e jeli ich misja ma jaki cel, to obserwowanie ludzkoci i
uniemoliwienie jej zniszczenia Ziemi.
Podr Schmidta trwaa pi dni, podczas ktrych spa kilkakrotnie. Pamita, e mia wraenie,
i widzi krain podobn do Ziemi, owietlon przez soce do rnice si od naszego.
Dwukrotnie te wydao mu si, e przelatuje nad wielkim zakrzywieniem w oceanie, gdy horyzont
przechyli si, obniy, a potem znw wyprostowa. 18 sierpnia odwieziono go do Kalifornii i
ponownie znalaz si w kamienioomach w Bakerfields obok swego buicka. Kiedy sta,
odprowadzajc wzrokiem znikajcy szybko w stron pnocy statek kosmiczny, nagle uwiadomi
sobie, e ma nieoczekiwan pamitk z tej niezwykej podry, ktra moe pomc mu przekona
ludzi o prawdziwoci jego przey. Zauway bowiem, i lakier na grnej czci jego samochodu
zacz wieci.
Niektre z najwczeniejszych legend o Pustej Ziemi twierdz, e zamieszkuj j olbrzymy,
demoniczne istoty, may ludek, i mdra, pokojowo nastawiona humanoidalna rasa podobna do tej,
ktrej przedstawicieli spotka Reinhold Schmidt. Jedni badacze uwaaj, e we wntrzu naszej
planety yj ocaleli z katastrofy potomkowie Lemuryjczykw i Atlantw, ktrzy uciekli przed
potopem zalewajcym ich kontynenty. Drudzy za twierdz, e rdziemcy to ci sami ludzie, o
ktrych z lkiem i podziwem mwi cz najstarszych mitologii. Przytaczaj staroytne opowieci
o pewnym plemieniu, przewodzonym przez podobne bogom istoty. Przede wszystkim za mwi o
Grekach i Rzymianach, ktrzy rozwinli ca teologi dotyczc takich istot, i ktrzy wierzyli, e
bogowie i boginie w rzeczywistoci s wysannikami ze wiata wewntrznego. Historyk
William F. Warren tak znaczco skomentowa t tez w swojej ksice Paradise Found (Raj
odnaleziony, 1953):
W wielu staroytnych rkopisach i dokumentach s wzmianki mwice o dolnym wiecie
jako o prawdziwej i rzeczywistej siedzibie. Jestem zdania, e religie myl si nauczajc o
piekle w dole poniewa po wnikliwym zbadaniu tych tekstw okazuje si, i opisuj one
raczej raj ni o ognist otcha.
97
Autorem pierwszej pracy, w ktrej snu szczegowe rozwaania na temat tego, kim lub czym
mog by rdziemcy, by pewien skandynawski intelektualista pracujcy na uniwersytecie w
Kopenhadze, profesor Ludvig Holberg (1684-1754). Jego napisana po acinie i opublikowana w
roku 1741 praca nosia tytu: Nicolai Klimii iter Subterraneum. Novatelluris Theoriam as Historiam
Quintae Monarchiae adhuc Nobis Incognitae (Podr Nielsa Klima do wiata podziemnego).
Holberg, ktry urodzi si w Bergen w Norwegii, studiowa w Danii, zanim zosta profesorem na
tym samym uniwersytecie, najpierw filozofi i histori, a pniej metafizyk i retoryk acisk.
Ten inteligentny i ciekawski uczony napisa t ksik, gdy przez cae ycie interesowa si
niezwykymi legendami o wiecie podziemnym krcymi w jego rodzinnej Norwegii.
Dzieo Holberga opowiada histori pewnego mczyzny ktry, badajc jak gr, przypadkowo
trafia do Pustej Ziemi. Odkrywa tam centralne soce, wok ktrego kry miniaturowa planeta,
Nazar, a na wklsej powierzchni Ziemi yje niezwyka rasa istot rozumnych. Jednake Niels Klim
dowiaduje si, e w przeciwiestwie do wiata, ktry wanie opuci, we wntrzu Ziemi dominuj
kobiety. Pozostawiwszy mczyznom najbardziej podstawowe zadania, stworzyy utopijny kraj
pokoju i harmonii.
98
Nikogo chyba nie zaskoczy, e Holberg wola napisa swoj prac po acinie, poniewa szybko
zostaa uznana w Danii za niebezpiecznie radykaln i co prawdopodobnie zdarzyo si po raz
pierwszy w dziejach teorii Pustej Ziemi sprbowano wycofa j z obiegu. Wprawdzie w
nastpnym roku opublikowano jej angielski przekad, ale musiao upyn prawie p wieku i
wiele lat od mierci autora zanim pojawio si popularne duskie wydanie.
Ksika Holberga moga zainspirowa angielskiego prawnika, Roberta Paltocka (1698-1767) do
zastanowienia si nad moliwoci istnienia Pustej Ziemi i tosamoci jej mieszkacw. W
kadym razie w 1751 roku Paltock opublikowa swj wasny wkad do tej teorii, dwutomow prac
The Life and Adventures of Peter Wilkins, a Cornish Man. Jej tytu tak dokadnie wszystko
wyjania, e czytanie ksiki jest prawie niepotrzebne: ycie i przygody Petera Wilkinsa,
Kornwalijczyka w szczeglnoci dotycz katastrofy jego statku w pobliu bieguna poudniowego;
jego zdumiewajcego przejcia przez podziemn grot do czego w rodzaju Nowego wiata; jego
spotkaniu tam z Gawry czyli latajc kobiet, ktrej ycie ocali i ktr pniej polubi, jego
niezwykej wdrwki do Kraju Glumw i Gawrys czyli latajcych mczyzn i kobiet. Oprcz tego
opis tej dziwnej krainy, z prawami, zwyczajami i sposobach zachowania jej mieszkacw, oraz
relacja o niezwykych transakcjach autora z nimi.
Strona tytuowa w podobnym tonie wspomina o odlocie Wilkinsa ze wiata wewntrznego w
latajcej machinie (kania si UFO), uratowaniu go przez statek Hector i jego powrotnej podry do
Plymouth, gdzie, po opowiedzeniu swojej historii, zmar w 1739 roku. Ksik ozdobiono seri
drzeworytw przedstawiajcych Gawries, ktre rwnie rzdz tym narodem nie znajcym wojen i
wszelkiego za wiata zewntrznego. Angielski poeta Samuel Taylor Coleridge nazwa t ksik
niezwykle piknym dzieem i uy kilku pomysw w swoim poemacie Opowie o starym
eglarzu.
Prawdopodobnie ani Holberg, ani Paltock nie chcieli, by ich czytelnicy rzeczywicie uwierzyli w
wiat wewntrzny peen dominujcych kobiet lub skrzydlatych ludzi (chocia taki pomys mgby
im si spodoba), ale ich ksiki pomogy w ponownym podjciu dyskusji na temat tej legendy. O
dziwo, zainteresowa si ni Giacomo Casanova (1725-1798), woski libertyn, ktry w 1788 roku
napisa Icosameron, ksik wyrniajc si realistycznym tonem i wspaniaymi rozwaaniami
naukowymi, gdzie przepowiedzia m. in. odkrycie elektrycznoci... dziki pomocy rdziemcw
Wedug niego w wiecie podziemnym yj Megamikrowie duzi-mali may ludek, ktry jest
wielki duchem. Zamieszkuj swj podobny do raju wiat od niepamitnych czasw i podobno s
bez grzechu. Tutaj znw autor bez wtpienia zamierza co podkreli, a nie wystpi z powan
propozycj.
Niecae p wieku pniej kapitan John Cleves Symmes wysun swoj teori koncentrycznych
sfer, ale uwaa za niemoliwe, by kto ju mieszka we wntrzu Ziemi. Wedug Paula Clarca
(raport z Atlantic Monthly), jedyny wany komentarz Symmesa w tej sprawie dotyczy przyszoci,
kiedy ludzie bd mogli mieszka w obu wymiarach:
Symmes owiadczy, e mieszkacy powierzchni zewntrznej bd si znajdowali na
antypodach wzgldem tych, ktrzy s tu pod nimi, na powierzchni wewntrznej, podobnie jak
wobec mieszkacw przeciwlegej strony Ziemi; natomiast mieszkacy wiata wewntrznego
znajd si na antypodach tylko w porwnaniu z tymi, ktrzy przebywaj naprzeciwko nich po
drugiej stronie, to znaczy, zewntrzni mieszkacy bd si znajdowali na antypodach wzgldem
dwch rodzajw zamieszkujcych Ziemi ludzi, natomiast ci ze wiata wewntrznego tylko
jednego.
Jednake pomys Symmesa zainspirowa ksik Symzonia: A Voyage of Discovery (Symzonia.
Podr odkrywcza) pira niejakiego kapitana Adama Seaborna, opublikowan w 1820 roku wraz z
Przekrojem Ziemi ukazujcym otwory na obu biegunach.
W swojej ksice Seaborn opisuje wypraw morsk majc odnale wejcie do Pustej Ziemi od
strony bieguna pnocnego. Potny prd wsysa statek do wntrza Ziemi i eglarze odkrywajtam
zaczarowany wiat owietlony przez dwa soca i ksiyc. Zamieszkuje go rasa o niezwykle biaej
skrze. Zarwno mczyni, jak i kobiety ubieraj si na biao dla okazania swojej czystoci
99
fizycznej i moralnej. Wydaj si spokojni i agodni, ale rozwinli przeraajcy arsena broni,
ktrego najwidoczniej zamierzaj uy do ochrony swojego wiata przed skalaniem go przez
yjcych na powierzchni przedstawicieli homo sapiens. Kiedy marynarze odkryli, e w podziemnej
krainie s wielkie zoa zota i zaczli chciwie na nie zerka, wszechwadny monarcha tego
utopijnego wiata bez ceregieli kaza im si wynosi.
Izraela, ktre powdroway na pnoc od Eufratu, by zamieszka w kraju, gdzie nigdy przedtem
nie byo ludzi? Mniej wicej w tym samym czasie kapitan Tuttle, stary amerykaski dowdca
wielorybnika, odwiedzi Symzoni: ta relacja podobna jest do poprzedniej, z t jednak rnic,
i stwierdza, e w wiecie podziemnym co czwarta zima jest agodna i e mona tam dotrze
parowcem.
Willis George Emerson, ktry w 1908 roku opisa podro Olafa Jensena do wiata wewntrznego, owiadczy, e stary rybak powiedzia mu tu przed mierci i miejsce to zamieszkuje
rasa jasnoskrych olbrzymw. Mczyni s wysocy na 4 metry, a kobiety nisze o kilkadziesit
centymetrw. Obie pcie nosz haftowane tuniki i sanday. Maj agodne charaktery i yj ponad
piset lat. Wedug Jansena olbrzymi ci dysponuj tajemnicz moc potniejsz od elektrycznoci,
ktr napdzaj swoje maszyny i wyposaenie (przypomina mi to raczej moc zwan Vril, ktr
omwiem w mojej poprzedniej ksice Zaginiony wiat Agharti).
101
Brazylijski komandor Paulo Strauss ma podobne zdanie i wasn teori na temat historii jednego
z najbardziej znanych znikni w tym stuleciu:
Ci podziemni ludzie maj budow ciaa podobn do mieszkacw powierzchni Ziemi,
sjednak bardziej od nas zaawansowani. S wrd nich tacy, ktrzy przybyli z zewntrznej
powierzchni naszej planety i postanowili tam pozosta, cznie z pukownikiem Percym
Fawcettem, angielskim badaczem, ktry znikn w 1925 roku podczas wyprawy badawczej, i
jego synem Jackiem. Nie zostali oni zabici przez Indian w Matto Grosso jak si powszechnie
przypuszcza, ale znaleli wejcie do Pustego wiata, zeszli tam i zostali. Jeszcze po wielu latach
ona Fawcetta twierdzia, e utrzymuje kontakt telepatyczny ze swoim mem, ktry przebywa
w jakim podziemnym wiecie.
Raymond Palmer w 1945 roku opublikowa w Amazing Stories szereg opowiada, ktre miay
by oparte na pamici rasowej. Twierdzi w nich, e w Pustej Ziemi yje nie jedna, lecz dwie
rasy. W tych relacjach, spisanych przez Richarda S. Shavera (1907-1975), pensylwaskie
medium, [pierwsza, wydana w marcu 1945 roku, nosia tytu Iremember Lemuria (Pamitam
Lemuri)], mwi si, e wntrze naszej planety zamieszkuj resztki imigrantw z jej powierzchni,
zmuszonych szuka schronienia pod ziemi ponad 12.000 lat temu. Tam uciekinierzy podzielili si
na dwie grupy. Jedna z nich, tak zwani abandoneros (skrcone do deros) s wysoko rozwinici
technicznie, lecz maj ze zamiary. Posiadaj latajce maszyny (znw UFO) i rne zowieszcze
przyrzdy, ktrych mona uy do obudzenia dzy mordu w nic nie podejrzewajcych ofiarach.
To wanie deros, zdaniem Shavera, s odpowiedzialni za wikszo za w naszym wiecie za
wojny, wypadki, morderstwa i samobjstwa. Jednak ich najgorsze plany czasami krzyuje malejca
liczba czonkw bardzo inteligentnej i pokojowo nastawionej pierwotnej rasy znanej jako teros.
Nic wic dziwnego, e doszo do wielkiej debaty nad tymi opowieciami czsto nazywanymi
Tajemnic Shavera i okrelonymi przez periodyk Life jako najsynniejsza awantura, ktra
wstrzsna wiatem fantastyki naukowej. Lecz przez cae ycie Richard Shaver twierdzi, e
wierzy bez zastrzee w to, co napisa. Nie jestem naukowcem, owiadczy bronic swoich
opowieci, ale przeczytaem wszystkie ksiki naukowe, ktre zdoaem zdoby i w rezultacie
jeszcze mocniej uwierzyem, e przypomniaem sobie prawd.
Moe jeszcze bardziej interesujca jest relacja naocznego wiadka, amerykaskiego geologa,
ktry nalea do grupy pracujcej na Antarktydzie podczas Midzynarodowego Roku
Geofizycznego. Mczyzna ten wraz z koleg przeprowadza eksperymenty na wybrzeu Knox,
kiedy nagle wiat przesoni im silny biay wir, ktry, jak zdawali sobie spraw, nie mg by
zjawiskiem meteorologicznym. Wiedzc na pewno, e w ssiedztwie nie ma nikogo, obaj
mczyni ruszyli w stron niezwykej trby powietrznej i odkryli, i nie wywoa jej nieg, lecz
rodzaj gorcej biaej pary wodnej o ostrym zapachu, ktrego nie umieli okreli. W rodku z biaej
chmury, kiedy si rozwiaa, ujrzeli konstrukcj w ksztacie kopuy, wysok na okoo dwa metry, o
rednicy mniej wicej dziesiciu metrw. Lnia jak szko.
Mimo e nie wtpi w kwalifikacje i uczciwo obu wymienionych w tej relacji uczonych,
poproszono mnie, abym nie podawa ich nazwisk. Przytaczam jednak tutaj histori opowiedzian
wasnymi sowami przez jednego z nich.
Najpierw uznaem, e jest to co nieznanego znajdujcego si pod ziemi, moe
pochodzenia wulkanicznego. Jednoczenie zafascynowany i przeraony, pobiegem w stron
kopuy. Pocztkowo, gdy ujrzaem dwie poruszajce si postacie, pomylaem, e kto dotar
tam przede mn. Lecz potem zmrozio mi krew w yach, kiedy zobaczyem, e nie s to ludzie,
lecz okrge stwory, tawe, nie wysze ni metr, podobne do balonw, lecz niezdarnie
poruszajce si po lodzie i tylko w poowie napompowane, koyszce i obracajce si wokoo.
W pobliu nich lub na nich znajdowao si wiato przypominajce mi blask palnika
acetylenowo-tlenowego. Maa kula jakby wybucha przede mn, rozrzucajc wok niebieskie
iskry. Wpadem w panik i rzuciem si do ucieczki. Uciekaj!, zawoaem do mojego
przyjaciela, ktry pozosta z tyu. Uciekaj, szybko! Odwrcilimy si, by spojrze za siebie
102
dopiero wtedy, gdy znalelimy si w naszym bezpiecznym pojedzie. Przez kilka chwil
widzielimy odbicia kopuy, a potem ujrzelimy inny biay wir. Wida te byo odbicie na niebie,
ale ledwo dostrzegalne, potem za, kiedy chmura znikna, na lodzie nic nie byo.
Nie ma zgodnoci na temat tego, co waciwie ujrzeli uczeni. Relacja sugeruje, e natknli si na
UFO, ktre wyldowao na lodzie, moe tu przed lotem do poudniowego wejcia do Pustej Ziemi.
Lecz jeli tak byo, wygld stworw w dziwnym pojedzie nasuwa przypuszczenie, i jej
mieszkacami raczej s kosmici ni humanoidzi.
Jeszcze jeden raport doprowadza t niezwyk opowie do naszych czasw. Wedug artykuu
zamieszczonego w The National Enquirer z 25 lutego 1992 roku, duski uczony i podrnik,
Edmund Bork, niedawno wrci z midzynarodowej wyprawy, ktra ubiegego lata wyruszya na
poszukiwanie otworu na biegunie pnocnym. (Bork dowodzi t ekspedycj). Wyglda na to, e
znalaz on t szerok na 2252,6 kilometra dziur, dziki zdjciu zrobionemu przez satelit ESSA-7.
Duczyk powiedzia reporterowi:
Na biegunie pnocnym jest dziura, ktra prowadzi do tropikalnego raju znajdujcego si w
rodku Ziemi. Ma on wasne soce, pytkie, ciepe morza i bujn, tropikaln rolinno. Co
wicej, tamtejszy kontynent zamieszkuje wysoko zaawansowana i bardzo pokojowo nastawiona
ludzka rasa. Normalnie nie wida tej dziury z powietrza z powodu grubej powoki chmur nad
biegunem pnocnym. Jest niewidoczna rwnie dlatego, e mieszkacy Pustej Ziemi zasaniaj
j elektronicznymi kurtynami wietlnymi. Kurtyny te daj zudzenie wielkich, zanieonych
pl lodowych dziki poddaniu manipulacji holograficznej niegu i lodu otaczajcego dziur na
biegunie. Poniewa jest ona tak dua, ma bardzo may spadek i dlatego polarnicy nawet nie
zdaj sobie sprawy, e wchodz do innego wiata.
National Enquire doda w postaci przypisu:
Niektrzy ludzie twierdz, e weszli do dziury na biegunie pnocnym. Jest wrd nich
William Shavers, amerykaski pilot wojskowy, ktry rozbi si na biegunie pnocnym podczas
II wojny wiatowej. W roku 1956 pewne wdrowne eskimoskie plemi rwnie powiedziao
kanadyjskiemu reporterowi, e znalazo zielon krain na szczycie wiata.
To ostatnie zdanie zasuguje na wicej uwagi, poniewa cz badaczy i podrnikw wierzy, e
Inuici s blisko zwizani z Pust Ziemi i moe nawet stamtd pochodz. Na pewno pozostaj
jednym z najbardziej tajemniczych ludw na Ziemi, yj w najbardziej wrogim dla czowieka
rodowisku i niewiele wiadomo o ich pochodzeniu. Pewne autorytety uwaaj e Inuici s
najstarszymi mieszkacami pkuli pnocnej. Zamieszkuj obszar, ktrego natura nie przeznaczya
dla ludzi, i na ktry dotarli przypadkiem.
Norweski polarnik Nansen w ksice In northern Mists (W pnocnych mgach, 1911) napisa
o swoich kontaktach z, czyli Inuitami i w pewnym miejscu stwierdzi:
Kiedy przypomnimy sobie, e gdy Eskimosi prbuj nam powiedzie, skd przybyli,
wskazuj na pnoc i opisuj kraj, gdzie przez cay czas wieci soce, atwo jest zrozumie, i
Norwegowie, ktrzy kojarz strefy polarne z kocem wiata, zastanawiaj sie nad tymi osobliwymi sowami. Nic wic dziwnego, e uwaamy ich za niezwyky, moe nawet nadprzyrodzony lud, ktry rwnie dobrze mg przyby z wntrza Ziemi.
W 1909 roku, kiedy kontradmira Robert Peary bada biegun pnocny, z zaskoczeniem
dowiedzia si, e jego eskimoscy przewodnicy wierzyli, i wyruszy on, by znale wielki lud
na pnocy, z ktrego si wywodz. Peary zrozumia, e mieli na myli jaki raj, ktrego
mieszkacy wadali wielkimi mocami. Sdzc po tym, co zdoa wywnioskowa o ich religii,
Eskimosi wierzyli, i po mierci zejd pod ziemi, gdzie soce nigdy nie zachodzi i wody nigdy
nie zamarzaj.
103
Charles Berlitz w ksice World of Strange Phenomena opowiada histori dwch archeologw,
Magnusa Marksa i Froelicha Raineya, ktrzy w czerwcu 1940 roku prowadzili wykopaliska w
Ipiutak. Odkryli tam staroytne ruiny, ktre byli w stanie opisa tylko jako Arktyczne
Megalopolis. Rzdy pogrzebanych pod lodem i niegiem kamieni i wyszukane eskimoskie rzeby
wskazyway, e byo tam co najmniej osiemset domostw rozcignitych wzdu wybrzea na ponad
1,5 kilometra. Mieszkao w nich okoo czterech tysicy osb.
Wedug Raineya byo to niewiarygodnie duo jak na wiosk eskimoskich myliwych, dlatego
wysun nastpujce przypuszczenie: Mieszkacy tego Arktycznego Megalopolis przynieli swj
kunszt z jakiego zaawansowanego kulturalnie orodka.
W swojej pracy Not of this World Peter Kolosimo stwierdza rwnie znaczco: Eskimosi wierz,
e deportowano ich w wielkich metalowych ptakach [znowu UFO!] z rejonw, ktre dzisiaj le
w tropikach. Inna eskimoska legenda, rwnie znana jak ta, mwi, e niekrzy ich praojcowie, teraz
martwi lub zabrani do nieba, pniej wrcili obdarzeni magicznymi mocami, ktrych nigdy
przedtem nie mieli.
William Reed i Marshall B. Gardner, ktrzy, piszc swoje ksiki, penymi garciami czerpali z
relacji Nansena i Pearyego, doszli do takiego samego wniosku w sprawie pochodzenia Eskimosw.
Jak zauway Theodore Fitch w Our Paradise Inside the Earth: Zarwno Reed, jak i Gardner
owiadczyli, e po drugiej stronie gigantycznej lodowej zapory musi istnie jaka rajska kraina.
Obaj uwaali, e yje we wntrzu Ziemi rasa maych, brzowoskrych ludzi. Moliwe, i Eskimosi
wywodz si z tego ludu.
I rzeczywicie tak jest. Cakiem niedawno, 26 kwietnia 1998 roku, londyskie czasopismo The
Sunday Times donioso: Na skraju pl lodowych na biegunie pnocnym odkryto zaginione plemi
ciemnoskrych Eskimosw. Uczeni maj nadziej, e bd mogli przeprowadzi badania nad tymi
mczyznami i kobietami, ich stylem ycia, kultur i tradycjami, oraz wszelkimi rnicami midzy
nimi a ich bledszymi blinimi. Czas pokae, czy badania te stan si wielkim krokiem naprzd na
drodze do odkrycia innej tajemnicy Pustej Ziemi: kim s jej mieszkacy (jeli w ogle jest zamieszkana)?
104
by wyrok sdowy i ponienie autora hipotezy o Pustym Socu. Martin Gardner podaje te fakty w
swojej doskonaej pracy Pseudonauka i pseudouczeni z 1957 roku:
W 1952 roku pewien zachodnioniemiecki prawnik pracujcy dla urzdu patentowego,
Godfried Bueren, zaofiarowa 25 tysicy marek kademu, kto obali jego teori Pustego Soca.
Wedug Buerena, zewntrzna pomienna skorupa Soca otacza chodn wewntrzn sfer. To
pokryte rolinnoci ciemne jdro mona dostrzec przelotnie poprzez plamy soneczne, ktre s
czasowymi rozdarciami w rozjarzonej skorupie naszej gwiazdy dziennej. Niemieckie Towarzystwo Astronomiczne starannie obalio t tez punkt po punkcie, a kiedy Bueren odmwi
zapacenia nagrody, wystpio na drog sdow. Cho wydaje si to nie do wiary, sd wyda
wyrok na korzy astronomw. Rozkazano Buerenowi zapaci sum, ktr zaoferowa, a oprcz
tego koszty procesu i odsetki.
Teori tego Niemca na pewno trudno jest sobie wyobrazi. Bardziej prawdopodobna wydaje si
teza, e to Ksiyc mgby by pusty w rodku, jak po raz pierwszy zasugerowao w styczniu 1970
roku dwoje rosyjskich uczonych, Michai i Aleksandra Szczerbakowowie z Radzieckiej Akademii
Nauk. W artykule opublikowanym w Komsomolskiej Prawdzie odrzucili trzy oglnie przyjte
hipotezy o pochodzeniu Ksiyca:
1. Ksiyc jest wydart przez si cienia czci Ziemi.
2. Ksiyc powsta niezalenie od niej z tego samego oboku gazu i pyu.
3. Ksiyc przywdrowa z daleka do naszego Ukadu Sonecznego, i e schwytaa go ziemska
grawitacja.
Zdaniem Szczerbakoww, niska w porwnaniu z Ziemi gsto Ksiyca pozwala przypuszcza, e w istocie nasz naturalny satelita jest kul pust w rodku:
Wydaje si on skada z dwch skorup midzy ktrymi znajduje si atmosfera: wewntrznej,
grubej na 30 kilometrw i zoonej z wyjtkowo twardego metalu, oraz zewntrznej o gruboci
okoo 4 kilometrw, zoonej z chronicych przed zmianami temperatury, odpornych i nie
utleniajcych si ska zawierajcych chrom, tytan i cyrkon. Wiksze kratery ksiycowe,
zdumiewajco pytkie, wybiy meteoryty uderzajce w te metalowe absorbery wstrzsw.
Wybuchay one na boki, a nie w gb, powodujc powstanie rozlegych pytkich dziur i
rozrzucajc wszdzie wok swoje szcztki.
Najbardziej fascynujcym elementem teorii rosyjskiego maestwa jest przekonanie, e
Ksiyc w rzeczywistoci jest sztucznym satelit wystrzelonym niegdy na geocentryczn orbit
wok Ziemi przez niezwykle inteligentnych kosmitw, ktrych caa cywilizacja miaa baz w
olbrzymim statku kosmicznym:
W pustym wntrzu Ksiyca znajduj si magazyny na napd, narzdzia i materiay do
napraw, instrumenty nawigacyjne i obserwacyjne. Niektre skay ksiycowe s odmienne i
starsze od ziemskich. Nie dowodzi to, e Ksiyc zosta zbudowany przed powstaniem Ziemi,
ale bez wtpienia jest bardzo wiekowy. Satelita ten, obecnie prawdopodobnie niezamieszkany,
zamienia si we wrak, jego stabilizatory ju nie funkcjonuj, bieguny si przemieciy, a
odwrcona od Ziemi strona koysze si mocno. Ciemne maria, czyli suche morza, wydaj
si by fragmentami metalowej wewntrznej sfery obdartej z powoki ochronnej, pniej
zaatanymi. Materia, ktrym je naprawiono, i ekwipunek ukryty pod tymi miejscami wyjaniaj
zagadk maskonw, stref o zwikszonej grawitacji odkrytych z dziwacznych orbit naszych
wasnych ksiycowych satelitw. Gazy czasami wydobywajce si z kraterw nie s rezultatami
aktywnoci wulkanicznej, lecz wyciekiem wewntrznej atmosfery Ksiyca przez pknicia w
zewntrznej kuli.
Cho pocztkowo teza ta musiaa zaskoczy wielu czytelnikw, niebawem przycigna uwag
106
powanych osb w Ameryce, a zwaszcza pisarza SF Dona Wilsona, ktry opublikowa seri
esejw w periodyku Fate, dajc rne przykady, by wykaza, jakim dziwnym miejscem jest w
istocie Ksiyc. Przytoczy pewn liczb ciekawych zjawisk, ktre zaobserwowali na powierzchni
Ksiyca astronomowie z caego wiata, cznie z obokami pary wodnej i tajemniczymi mrugajcymi wiatekami.
Zwrci te uwag na fakt, e przecitna gsto Ksiyca jest taka sama jak lekkiego przecie
aluminium, i wydrukowa nowe zdjcie jednego z kraterw na biegunie poudniowym Ksiyca,
znacznie gbszego od pozostaych. Wysun przypuszczenie, e moe to by wejcie do pustego
wntrza, bardzo podobne do dziur w arktycznych i antarktycznych strefach na Ziemi. Doda dalej:
Dane sejsmiczne z Ksiyca rwnie wywieraj wyjtkowe wraenie. Naukowcy dosownie
omal nie spadli z krzese, kiedy po raz pierwszy je odebrano. Analiza przeprowadzona przez
uczonych z NASA w roku 1962 zdawaa sie prowadzi tylko do jednego wniosku e Ksiyc
musi by pusty w rodku! W astronomii mas oblicza si na podstawie mas wzgldnych innych
cia niebieskich. Jeeli tak sie rzeczy maj, jeli Ksiyc jest pusty w rodku, podobn budow
moe mie rwnie Ziemia i inne planety oraz ich ksiyce, poniewa grawitacja opiera si na
masach masach wzgldnych i na odlegociach. W takim razie, gdyby tylko jedno ciao byo
puste, bardzo by si rnio od wszystkich innych.
Pniej cz badaczy Pustej Ziemi uoya list planet i ksiycw, ktre wedug wszelkiego
prawdopodobiestwa mog by puste w rodku. Po Ziemi i Ksiycu s to: Merkury, Wenus, Mars i
jego ksiyc Fobos, Jowisz i jego satelita Kallisto, Saturn i, cho to tylko moliwe, dwa bardzo
niedawno odkryte ksiyce Urana.
MERKURY jest planet najblisz Socu i uwaa si, e ma on najbardziej wrogie yciu
rodowisko ze wszystkich wiatw w naszym ukadzie sonecznym. Podobny jest do Ksiyca, ma
wiele wyranie widocznych kraterw i, co znamienne, wntrze, ktre bardzo przypomina
ziemskie, jak stwierdzi pewien uczony z NASA po przelocie obok Merkurego sondy Mariner 10
w 1974 roku. Dziwnie sabe pole magnetyczne Merkurego sprawia, e ma on niezwyk o obrotu.
Wanie na podstawie tego faktu po raz pierwszy zaczto si zastanawia, czy planeta ta moe by
pusta w rodku.
107
108
MARS, Czerwona Planeta, prawdopodobnie wzbudzi wiksze zainteresowanie ni jakikolwiek inny wiat w naszym ukadzie sonecznym, i na pewno szeroko rozpowszechnione s
spekulacje o moliwoci istnienia na nim ycia. Historie o tak zwanych kanaach s czci
folkloru naukowego, a ksiki takie jak Wojna wiatw H.G. Wellsa (1898) zapewniy mu
wyjtkowe miejsce w fantastyce naukowej. Z powodu jego nierwnych ruchw, czap lodu na
biegunach i ciemnych, niebiesko-zielonych formacji, ktre cigle si zmieniaj uwaa si, e
prawdopodobiestwo, i ma puste wntrze, jest bardzo wysokie. Mars ma dzie niemal tak dugi
jak Ziemia, cho jego atmosfera jest znacznie rzadsza i skada si gwnie z dwutlenku wgla.
Panujce na nim temperatury nie pozwalaj na dusze istnienie wody w stanie pynnym, dlatego
bezporednio z pary wodnej zamienia si ona w ld i odwrotnie.
Amerykaski astronom Percival Lowell (1855-1916) pierwszy wysun przypuszczenie, e na
Marsie moe istnie ycie po zaobserwowaniu przecinajcych si linii, ktre uzna za kanay.
Pierwszy te snu rozwaania teoretyczne o tym, e Mars moe by pusty w rodku. Dostrzeg
przez teleskop ciemne, koliste pasy, ktre pojawiy si wok biegunw podczas pewnego
marsjaskiego lata, a nastpnej wiosny zauway co jeszcze dziwniejszego. Kiedy obserwowaem
t planet, ujrzaem nagle dwa podobne do gwiazd punkty, ktre rozbysy porodku lodowej czapy
na biegunie pnocnym. Gwiazdy, olepiajco biae na tle bardziej matowego biaego nienego ta,
wieciy jasno przez kilka chwili, a potem powoli znikny. Czy mogy to by promienie wiata z
centralnego soca wewntrz Marsa?
Wspczesny pisarz SF, Martin Caidin, poinformowa te, e w ostatnich latach kilku amerykaskich i rosyjskich astronomw zauwayo bardzo jasne byski na biegunach Marsa. Ernest L.
Norman, amerykaski badacz zjawisk paranormalnych, twierdzi w swojej ksice The Truth About
109
Mars (Prawda o Marsie, 1998), e planeta nie tylko jest pusta w rodku, lecz take zamieszkana
przez wysoce inteligentn humanoidaln ras.
Na Marsie wszystkie miasta znajduj si pod powierzchni planety. Poniewa temperatura na
zewntrz jest bardzo niska a zawarto tlenu w atmosferze niewielka, w coraz mniejszym stopniu
zalene s od tego rda powietrza. Przed tysicami lat Marsjanie nauczyli si otrzymywa
powietrze z wody poprzez elektroliz... S spokojnym, pokojowo nastawionym ludem, ktry
wyemigrowa na Marsa w statku kosmicznym z jakiej umierajcej planety i osiedli si pod
wrog yciu powierzchni.
FOBOS znajduje si bliej Marsa ni drugi ksiyc, w odlegoci okoo 9380 kilometrw, i
wiele wskazuje na to, e rwnie on jest pusty w rodku. Ten may satelita o rednicy mniej wicej
32 kilometrw, porusza si wyjtkowo szybko, gdy okra Marsa w cigu ponad siedmiu godzin,
co oznacza, e robi to dwukrotnie podczas marsjaskiego dnia. Na powierzchni tego ksiyca
znajduj si liczne bruzdy szerokie na okoo 200 metrw i kilka kraterw, z ktrych najwikszy
nazwano Stickney. Zdjcia Fobosa zrobione przez sond Viking pod koniec lat 70. nadaj mu
dziwaczny wygld statku midzygwiezdnego krcego wiecznie po orbicie wok Marsa.
Fobos, zdjcie przekazane przez sond Mars Global Surveyor w 2003 roku.
JOWISZ jest najwiksz planet w systemie sonecznym w jego bryle mogoby si zmieci
ponad tysic trzysta wiatw wielkoci Ziemi i pierwsz z czterech planet poza pasem astroidw,
ktra wraz Saturnem, Uranem i Neptunem tworzy tzw. Grup Jowiszow. Znany jest ze synnej
Wielkiej Czerwonej Plamy, dziwnego zjawiska tak olbrzymiego, e pomiecioby dwie Ziemie.
110
112
URAN, niebieskozielony dysk na odlegym kracu ukadu sonecznego, jest trzecim z kolei
najwikszym ciaem niebieskim w Grupie Jowiszowej. Przypomina wygldem Jowisza i Saturna,
ma rednic czterokrotnie wiksz od Ziemi i gst zoon z wodoru atmosfer. Uran ma te
wyjtkow orbit, gdy nachylenie jego rwnika do paszczyzny orbity wynosi 98 stopni co
znaczy, e najpierw zwraca w stron Soca jeden, a potem drugi biegun podczas trwajcego
osiemdziesit cztery ziemskie lata obrotu wok naszej gwiazdy dziennej. Oba bieguny s
widocznie spaszczone. Natomiast planeta ta obraca si bardzo szybko wok swojej osi, co
pitnacie ziemskich godzin. Oczywicie rezultatem s najdziwniejsze pory roku, z dugimi
okresami dnia i nocy. Na powierzchni Urana zauwaono pewn liczb ciemnych plam obok do
ciemnych biegunw. Dao to pocztek spekulacjom, e jakie zaburzenia mog mie miejsce
wewntrz tej planety.
Dwa mae, niedawno odkryte ksiyce, oba do oddalone od Urana i jeszcze nie nazwane,
zwikszyy tylko tajemniczo tej planety. Odkry je w kwietniu 1998 roku zesp astronomw pod
kierownictwem doktora Bretta Gladmana z University of Toronto, uywajc kamer zamontowanych
na czterometrowym teleskopie w obserwatorium w Palomar. Par t doczono do znanej wczeniej
pitki ksiycw Oberona, Tytanii, Ariela, Umbriela i Mirandy. Podobno maj one rednic
odpowiednio 64,3 i 128,7 kilometra i niezwyk czerwon barw. Pierwsze obserwacje tych
ksiycw poprowadzone przez doktora Gladmana sugeruj, e mog one pochodzi spoza Ukadu
Sonecznego, i e zostay schwytane przez przyciganie grawitacyjne Urana. Znowu
podobiestwo tych dwch interesujcych ksiycw do Fobosa i Kallisto doprowadzio do
rozwaa, e one rwnie mog by wydrone.
113
Wydaje mi si teraz cakiem oczywiste, e im dalej sigamy w Kosmos, tym bardziej ronie
prawdopodobiestwo, e Ziemia jest tylko jednym z wielu pustych wiatw. Przyznaj, i
wikszo uczonych i astronomw z du doz sceptycyzmu patrzy na t teori. Jednak aden z
nich nie zdoa przytoczy dostatecznie duo faktw, ktre by j cakowicie obaliy. Jest jeszcze
jedna idea, ktra intryguje mnie tak samo, jak innych badaczy Pustej Ziemi. Chodzi o to, e
poszukiwania ycia rozumnego w naszej galaktyce zwaszcza za prowadzony przez NASA
program SETI jak dotd zakoczyy si niepowodzeniem mimo wielu eksperymentw
naukowych, w tym wysaniu daleko w Kosmos kilkunastu sond midzyplanetarnych. Mimo to
wci jestemy przekonani, e nie jestemy, nie moemy by sami we Wszechwiecie. A moe po
prostu patrzymy w niewaciwe miejsce?
Czy moliwe, e Ziemia to jedyna planeta, na ktrej ycie istnieje na zewntrz? Czy moe gdzie
indziej w naszej galaktyce istoty rozumne wolay zamieszka wewntrz swoich wiatw, chronione
przed nieprzyjaznym rodowiskiem lub zagraajcym z przestrzeni kosmicznej niebezpieczestwem w postaci meteorytw i komet, ktre mog w wyniku zderzenia zniszczy cae populacje?
Nawet jeli zamieszkujemy wiat, pozwalajcy yciu kwitn na swojej powierzchni, czy moemy
naprawd by pewni, e jest to norm?
Wszyscy si zgadzaj, e pierwszym warunkiem istnienia ycia jest soce i jeli powstao ono
we wntrzu rodzcej si wanie planety, problem ten bdzie rozwizany w poowie. A jeli soce
to jest odpowiednio proporcjonalne do wielkoci podziemnego wiata, ktry ogrzewa i owietla, i
nie musi wysya swych promieni przez olbrzymi kosmiczn pustk jak nasza gwiazda dzienna,
114
115
Epilog
W czerwcu 1998 roku rozsiana na caym wiecie grupa uczonych ogosia rozpoczcie
wsplnego projektu DEOS (Deep Earth Observations from the Sea Floor Obserwacje gbin
Ziemi z dna morskiego), by przenikn gboko pod powierzchni naszej planety w poszukiwaniu
nowych form ycia i odpowiedzi na niektre z najtrwalszych tajemnic geologicznych.
W projekcie tym zostanie wykorzystana oglnowiatowa sie satelitarna w poczeniu z
szeregiem obserwatoriw i detektorw na dnie mrz i oceanw, ktre po raz pierwszy zajrz pod
skorup ziemsk. Zesp ten ma nadziej, e z pomoc dwikw i fal elektromagnetycznych,
zdolnych przenika nasz planet, dowie si dokadnie, co znajduje si w gbi Ziemi. Jeden z
kierownikw tego zespou, John Orcutt, profesor geofizyki na University of California, powiedzia,
e ma nadziej, i projekt DEOS zrobi dla geologw to, co teleskop Hubblea wanie czyni dla
astronomw da im bezprecedensow moliwo zajrzenia w nieodkryte dotd rejony. Od dawna
potrzebowalimy systemu takiego jak teleskop Hubblea, powiedzia Orcutt, ale po to, by patrze
w gb, a nie na zewntrz. Ta sie bdzie niezwykle wana dla nauk o Ziemi i doprowadzi do
nowych odkry.
Inny wybitny uczony, profesor Bob Detrick z Woods Hole Oceanographic Institution w
Massachusetts, doda jeszcze bardziej znaczco: Projekt ten umoliwi nam wyobraenie sobie
wntrza Ziemi z jeszcze wiksz precyzj i klarownoci oraz poznanie jego wpywu na ruchy
kontynentw, pochodzenie wulkanw i, na lokaln skal, na procesy powodujce trzsienia ziemi.
Uczeni maj nadziej, e na jeszcze wikszej gbinie DEOS da dokadny obraz rodka Ziemi.
Jest to co, nad czym ludzie zastanawiali si od wiekw, doda Jeremy Bloxham, profesor
geofizyki na Harvard University i inny wany czonek tego zespou. Myl, e obserwatoria na
dnie mrz pomog nam w rozwizaniu tego skomplikowanego problemu.
Czy liczca sobie 2000 lat przepowiednia z Ameryki Poudniowej niebawem si sprawdzi?
116
Bibliografia
117