You are on page 1of 66

Edukacyjny Atomowa Retusze

sprint strona 25 polisa strona 37 historii strona 55


w w w . p o l s k a - z b r o j n a . p l
T Y G O D N I K

NR 35 (657) 30 sierpnia 2009 Cena 3 zł (w tym 7% VAT) INDEKS 337 374 ISSN 0867-4523

Siła
ochotników
strona 13

Profesjonalne siły zbrojne poza wieloma


walorami mają jedną wadę – ograniczone rezerwy.
Inn o wa c yj n o Ś ć p r z y z a c h o wa n Iu t r a d y c j I :
j a k t e g o d o k o n a ć?

W 91. rocznice˛ powstania Polskich Sił Powietrznych koncern Lockheed Martin pragnie wyrazić uznanie
wszystkim, którzy przyczynili sie˛ do rozwoju polskiego lotnictwa: pilotom, technikom, konstruktorom oraz
przedstawicielom przemysłu lotniczego. Kontynuacja dumnej tradycji polskiego lotnictwa przy jednoczesnym
zachowaniu wysokiego poziomu rozwoju technologicznego daje odpowiedź na pytanie: “Jak tego dokonać?”
I właśnie Jak stanowi różnice˛.
J A S N O W I Z O R

FOT. US DOD
AFGANISTAN, 2009 ROK

I D E O L O
MAREK
Tajemnice szynela SARJUSZ-WOLSKI
Szynel, jak powszechnie wiadomo,
to szykowny płaszcz wojskowy. Ale poliszynel?

G
dy dowódca się spił, młodsi oficero- czeństwo, a nie pisać sprawozdania i tłuma- wać drogę Kabul–Kandahar. Amerykanie uży-
wie pożyczali jego płaszcz, by nawie- czyć się żandarmerii z każdej łuski”.) czają ich tylko w sytuacjach awaryjnych.
dzać eleganckie lokale. Starszy oficer 22 września 2008 roku. Trzeba przyspie- 8 grudnia 2008 roku. Cougary (MRAP)
był bowiem godniej traktowany niż niższe szyć rozmowy z Amerykanami o wypożycze- wypożyczone od Amerykanów jeżdżą już na
szarże. A że sam zawinił pijaństwem? Nikt nie niu 40 MRAP (Mine Resistant Ambush Pro- patrole! Potrzebne są radiostacje krótkofalowe.
karał oficerów. Fakt był powszechnie znany, tected – pojazdy opancerzone o zwiększonej 15 grudnia 2008 roku. Gubernator Ghazni
lecz jego oficjalne ogłoszenie przyniosłoby odporności na miny). wyraził uznanie dla polskich żołnierzy za
szkody obu stronom. Zabieram zatem trencz 6 października 2008 roku. Gospodarz jest to, że ryzykując życie, dokonują prawdziwego
zostawiony przez roztargnionego generała wyraźnie poirytowany. Ogłasza, że jeżeli do- rozpoznania, a nie strzelają do wszystkiego,
przy ulicy Klonowej 1 i przebazowuję się stawy Rosomaków do Afganistanu nie zostaną jak inni, a potem oceniają zagrożenie po
w nim do Czytelników z nadzieją, że nie zo- przyspieszone, będą kary. Na doposażenie zwłokach.
stanę „pociągnięty za konsekwencje” ujawnie- kontyngentu przeznaczono 266 milionów zło- Muszę przerwać, bo żandarmi wynieśli już
nia tajemnic, które i tak wszyscy znają. tych. Z zastosowaniem procedur PPO (pilne z Adrii moją pijaną oślicę, udającą generalskie-
25 sierpnia 2008 roku. Gospodarz cotygo- potrzeby operacyjne) trzeba kupić: kamizelki go rumaka, i właśnie ściągają mi z karku poli-
dniowej narady kierownictwa MON informu- uniwersalne, ubiory bojowe żołnierza piechoty szynel. Meldują uprzejmie, że publicznie nie
je, że dowódcy w Afganistanie wciąż nie dają i strzelca pokładowego, 40-milimetrowe gra- wolno paradować w politycznym szynelu. Na nic
sobie rady z biurokratycznymi barierami nie- natniki automatyczne i podwieszane, hełmy zdają się me rozpaczliwe tłumaczenia, że należy
wydolnego mechanizmu wydawania pienię- kompozytowe, beryle z celownikami hologra- on przecież do masek komicznych i był najbar-
dzy z funduszu CIMIC (współpraca cywilno- ficznymi i mini-beryle. Saperom brakuje farby dziej charakterystyczną (obok Kolombiny) po-
-wojskowa). Rozpatrywanie wniosku trwa pół w sprayu. Mimo tych ubytków Brytyjczycy stacią komedii dell’arte. Poliszynel był garbatą,
roku. Rychło ma dojść do spotkania delegatów zazdroszczą nam nasycenia sprzętem. wielce gadatliwą osobowością, wciąż rozsie-
Ministerstwa Obrony Narodowej, Minister- 13 listopada 2008 roku. Trzeba przyspie- wającą plotki. Niby to szepcąc pod nosem,
stwa Spraw Zagranicznych i Ministerstwa szyć remonty główne sprzętu wycofywanego dzielił się wszelkimi informacjami z publicz-
Finansów, by szefowie kompanii, batalionów z misji, bo zużywa się on tam nawet dziewięć nością. By jego zachowanie opisać, Niemcy
i kontyngentu w ciągu jednego dnia mogli ku- razy szybciej niż na poligonach. Najnowszy posługują się sformułowaniem offenes Gehe-
pować z wolnej ręki, co im potrzebne. i najlepszy sprzęt ma trafiać do Afganistanu imnis (otwarta tajemnica). Jest ono używane
1 września 2008 roku. Na polecenie go- kosztem Wojsk Lądowych w kraju. przy dżentelmeńskim podejściu do wstydli-
spodarza zaproszeni goście referują zmiany 1 grudnia 2008 roku. Kontyngent musi wych lub kompromitujących kwestii. Wiedza
w zasadach użycia broni. („Żołnierze w Afga- być wyposażony w bezzałogowce dalekiego jest uwzględniana w decyzjach, lecz sama jej
nistanie mają walczyć, dbać o własne bezpie- zasięgu, bo tylko dzięki nim można obserwo- treść nie bywa omawiana. 

POLSKA ZBROJNA NR 35 | 30 SIERPNIA 2009 3


K R Ó T K A S E R I A

ARMIA 43 | ANDRZEJ JONAS


Powrót do przyszłości
8 | WŁODZIMIERZ KALETA 44 | RAFAŁ RYBICKI
Obywatel NSR Prawo do cyberobrony
13 | TADEUSZ WRÓBEL 46 | KRZYSZTOF GŁOWACKI
Siła ochotników Przebudzenie słonia
16 | JANUSZ B. GROCHOWSKI
48 | MARCIN KACZMARSKI
WŁODZIMIERZ KALETA Lekcja do odrobienia
Płonący Kaukaz
Obywatel NSR 8 21 | ROMAN PRZECISZEWSKI
Sztuka konwersacji
49 | PAWEŁ HENSKI
Duża nowelizacja ustawy o powszechnym
Myśliwska dziura
obowiązku obrony wprowadza NARODOWE SIŁY 25 | BOGUSŁAW POLITOWSKI
REZERWY jako integralną część sił zbrojnych.
Edukacyjny sprint 54 | ROMAN KUŹNIAR
29 | PIOTR BERNABIUK Wojna i odpowiedzialność
Eksperymenty na wysokościach
32 | KRZYSZTOF WILEWSKI HORYZONTY
Specjaliści od Os
36 | BOGUSŁAW PACEK 55 | MAŁGORZATA
Eksperci od wojska SCHWARZGRUBER
Retusze historii
BEZPIECZEŃSTWO
62 | BARTOSZ ŁOWCZYNOWSKI
MARIUSZ BORKOWSKI

Atomowa 37 | MARIUSZ BORKOWSKI


Z szabelką na pancerz
64 | ZDZISŁAW NAJDER
polisa 37 Atomowa polisa
42 | MAŁGORZATA Muszkieterowie i pojedynki
GROŹBA „PRYMITYWNEGO UŻYCIA” BRONI
ATOMOWEJ PRZEZ TERRORYSTÓW to całkiem SCHWARZGRUBER 66 | ANDRZEJ FĄFARA
nowe wyzwanie dla świata w XXI wieku.
Zmagania z dnem morza Bezmiar szczęścia

tel.: +4822 684 52 30, CA MON 845 230; FOTOREPORTER


Aneta Wiśniewska, tel.: +4822 684 52 13, Jarosław Wiśniewski, ZDJĘCIE
CA MON 845 213; tel.: +4822 684 52 29, CA MON 845 229; NA OKŁADCE
DYREKTOR REDAKCJI WOJSKOWEJ polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl WSPÓŁPRACOWNICY US DoD
REDAKTOR NACZELNY Norbert Bączyk, Robert Czulda, Andrzej
Marek Sarjusz-Wolski, KIEROWNICY DZIAŁÓW Fąfara, Krzysztof Głowacki, Janusz
tel.: +4822 684 53 65, 684 56 85, Anna Dąbrowska, ppłk Artur Goławski, Grochowski, Paweł Henski, Mariusz
faks: 684 55 03; CA MON 845 365, Tadeusz Wróbel, tel.: +4822 684 03 55, Jędrzejko, Andrzej Jonas, Marcin Kaczmarski,
845 685, faks: 845 503; CA MON 840 355; Włodzimierz Kaleta, Roman Kuźniar, Damian
sekretariat@redakcjawojskowa.pl Markowski, Marek Orzechowski, Bogusław Redaktor
Al. Jerozolimskie 97, 00-909 Warszawa PUBLICYŚCI Pacek, Marek Przybylik, Henryk Suchar wydania
WARSZAWA: Piotr Bernabiuk, Paulina KATARZYNA
ZASTĘPCA DYREKTORA Glińska, Marek Pielach, Roman DZIAŁ GRAFICZNY PIETRASZEK
REDAKCJI WOJSKOWEJ Przeciszewski, Małgorzata Schwarzgruber, tel.: +4822 684 51 70, CA MON 845 170;
SEKRETARZ REDAKCJI „POLSKI ZBROJNEJ” Aaron Welman, Marcin Dmowski (kierownik), Paweł Kępka, PRENUMERATA: RUCH SA, KOLPORTER SA,
Wojciech Kiss-Orski, tel.: +4822 684 52 44, CA MON 845 244; Monika Klekociuk, Andrzej Witkowski Garmond PRESS, GLM.
tel.: +4822 684 02 22, CA MON 840 222; tel.: +4822 684 52 29, CA MON 845 229; Informacja: +4822 684 04 00
wko@redakcjawojskowa.pl BYDGOSZCZ: Krzysztof Wilewski, OPRACOWANIE STYLISTYCZNE
tel.: +4852 378 25 90, CA MON 415 200; tel.: +4822 684 55 02, CA MON 845 502; KOLPORTAŻ I REKLAMACJE
ZASTĘPCA DYREKTORA GDYNIA: Tomasz Gos, tel.: +4858 626 24 Renata Gromska (kierownik), Małgorzata Bellona SA, tel.: +4822 457 04 37,
REDAKCJI WOJSKOWEJ 13, CA MON 262 413; Mielcarz, Aleksandra Ogłoza 6879 041, CA MON 879 041
ppłk Lech Mleczko KRAKÓW: Magdalena Kowalska-Sendek,
„Kwartalnik Bellona”, przeglądy rodzajów sił Jacek Szustakowski, BIURO REKLAMY I MARKETINGU DRUK
zbrojnych, lech.mleczko@redakcjawojskowa.pl, tel.: +4812 455 17 80, CA MON 131 780; Adam Niemczak (kierownik), Drukarnia Wydawnicza „Trans-Druk”, Golina
tel.: +4822 684 56 85; POZNAŃ: Piotr Laskowski, CA MON 572 446, Anita Kwaterowska (tłumacz), Numer zamknięto: 24.08.2009 r.
mjr Tomasz Szulejko, Małgorzata Szustkowska,
REDAKTORZY PROWADZĄCY tel.: +4861 857 52 40, CA MON 572 240; tel. +4822 684 53 87, 684 51 80,
Katarzyna Pietraszek, tel.: +4822 684 02 WROCŁAW: Bogusław Politowski, 684 55 03, faks: +4822 CA MON 845 387;
27, CA MON 840 227; Joanna Rochowicz tel.: +4871 765 38 53, CA MON 653 853; reklama@redakcjawojskowa.pl
Treść zamieszczanych materiałów nie zawsze odzwierciedla stanowisko redakcji. Tekstów niezamówionych redakcja nie zwraca. Zastrzega sobie prawo do skrótów.

4 POLSKA ZBROJNA NR 35 | 30 SIERPNIA 2009


M E L D U N E K

Pakiet afgański
À P R O P O S

Arsenał polskiego kontyngentu


w Afganistanie zostanie wzmocniony.
Trzeci kordon
DARIUSZ KACPERCZYK

R ząd przyjął w trybie pilnym


propozycję nowelizacji ustawy
porterów Rosomak, kontenerową
salę opatrunkową oraz przystoso- Jak wyglądała sytuacja w prowincji
offsetowej, według której zakupy wać kolejne śmigłowce Mi-17 do Ghazni w okresie wyborów?
uzbrojenia, sprzętu wojskowego, ewakuacji rannych (zamienią śmi-

P
części zamiennych i materiałów głowce, którym w kontyngencie odczas wyborów polskie trykcie Adżiristan Polacy ostrzela-
eksploatacyjnych, dokonywane skończy się międzyremontowy re- siły odpowiadały w prowin- li z moździerzy grupę terrorystów
z myślą o misjach ekspedycyjnych, surs eksploatacyjny). Jeszcze przed cji za organizację tak zwa- szykującą się do ostrzału pobli-
byłyby zwolnione z obowiązku za- nadejściem zimy do Afganistanu nego trzeciego kordonu bezpie- skiego posterunku. W ciągu dnia
wierania umów kompensujących. ma zostać wysłanych siedem Roso- czeństwa. Oznaczało to, że nasi kilka razy próbowano ostrzelać
maków bojowych z armatą Hitfist, żołnierze rozlokowani byli w stre- polskie bazy, ale za każdym ra-
dziesięć bazowych z obrotnicą do fach odpowiedzialności poza ba- zem niecelnie. Podsumowując,
opcjonalnego montażu uzbrojenia, zami, co pozwoliło kontrolować dzień wyborów w prowincji Gha-
a także osiem wozów medycznych. sytuację i skrócić czas reakcji. zni przebiegł spokojnie. Zanoto-
W 2010 roku kupione mają być W prowincji doszło do kilkunastu wano co prawda zwiększoną licz-
bezzałogowce rozpoznawcze śred- drobnych incydentów, w tym do bę incydentów, jednak gros z nich
niego i krótkiego zasięgu, pięć śmi- dwóch, w których interweniowały nie stanowiło istotnego zagroże-
głowców Mi-17 w wersji wsparcia Polskie Siły Zadaniowe. W obu nia dla bezpieczeństwa. (ANN)
bojowego, kołowe pojazdy opance- przypadkach Polacy natychmiast
Podpułkownik DARIUSZ
rzone (patrolowce), wielosensoro-
FOT. COMCAM DO

odpowiadali ogniem. Napastnicy


KACPERCZYK jest rzecznikiem
wy system rozpoznania i dozoro- zwykle uciekali, pozostawiając prasowym Dowództwa Operacyjnego
wania, ciężkie kołowe pojazdy ewa- broń i środki transportu. W dys- Sił Zbrojnych
kuacji i ratownictwa technicznego,

Dla polskiego kontyngentu


pojazdy i roboty do rozminowywa-
nia oraz elementy wyposażenia in- Pożegnanie kapitana
w Afganistanie resort obrony chce
pozyskać do końca bieżącego roku
zestawy bezzałogowych samolo-
dywidualnego – między innymi
ubiory bojowe żołnierza piechoty
i strzelca pokładowego, kamizelki
R odzina i żołnierze z 25 Bryga-
dy Kawalerii Powietrznej poże-
gnali w Jarocinie 18 sierpnia pole-
Lech Kaczyński napisał w liście, że
dzięki bohaterskiej służbie kapitana
Ambrozińskiego każdy żołnierz
tów rozpoznawczych średniego za- ochronne i taktyczne, karabiny, pi- głego w Afganistanie kapitana będzie z dumą nosił polski mundur.
sięgu, dodatkowe moździerze, broń stolety, granatniki. Daniela Ambrozińskiego. Na Oficer został pośmiertnie awanso-
strzelecką dużego kalibru, wojsko- W MON oszacowano, że tak cmentarzu komunalnym premier wany na wyższy stopień oficerski,
we odbiorniki GPS, celowniki ho- skomponowany „pakiet afgański” Donald Tusk mówił: „Dziś żegna a prezydent RP odznaczył go Krzy-
lograficzne do karabinków Beryl, wart będzie ponad miliard zło- Cię cała Ojczyzna. Wszyscy Polacy żem Komandorskim Orderu Krzyża
pakiet części zamiennych do trans- tych. (AG)  chylą nisko czoło”, a prezydent Wojskowego. (TS) 

K A R T O T E K A Generał odchodzi kładnie przekazał jego wypowiedź.


„Minister wyraźnie podkreślił
w Sopocie, iż generał przyznał się
Dowódca Wojsk Lądowych do błędu, że forma, miejsce i czas
Generał brygady generał broni Waldemar Skrzypczak odchodzi z armii. jego wypowiedzi – nad trumną ka-
ANDRZEJ
KACZYŃSKI
od 12 sierpnia jest
G enerał wysłał do Sztabu Gene-
ralnego Wojska Polskiego
prośbę o dymisję. Poinformował
błąd. „Uznał, że nie powinien w ta-
kich okolicznościach, w takiej for-
mie i w taki sposób wypowiadać
pitana Ambrozińskiego – były nie-
stosowne”, dodał rzecznik.
Generał Skrzypczak 17 sierpnia
szefem Zarządu o tym 20 sierpnia, po tym, gdy pre- tego, co wypowiedział”, mówił oddał się do dyspozycji prezyden-
Planowania Systemów Dowo- zydent Lech Kaczyński, który spo- minister, odnosząc się do krytycz- ta, uzasadniając to utratą zaufania
dzenia i Łączności – P6 Sztabu tkał się tego dnia w Sopocie z mini- nych słów szefa Wojsk Lądowych ze strony szefa MON. Stało się to
Generalnego WP. Wcześniej był strem obrony Bogdanem Klichem, o sytuacji w armii. Generał po tym, gdy 16 sierpnia na uro-
polskim narodowym przedstawi- zdecydował, że pozostawi generała Skrzypczak wyjaśnił, że przyznał czystości powitania ciała poległe-
cielem wojskowym przy Kwate- na stanowisku dowódcy WL. Pre- się do błędu, ale tylko w sensie go w Afganistanie żołnierza
rze Głównej Sojuszniczych Sił zydent ocenił, że choć wypowiedź miejsca, czasu i okoliczności jego i dzień później w wywiadzie dla
Zbrojnych NATO w Europie. generała Skrzypczaka na temat sy- wypowiedzi, a nie jej samej. „A mi- „Dziennika” dowódca Wojsk Lą-
tuacji w armii była niedopuszczal- nister mówi, że przyznałem się do dowych zarzucił resortowi, że
Komandor podporucznik na, okoliczności są wyjątkowe. błędu. Ja zdania nie zmieniłem. To, biurokratyczne procedury często
GRZEGORZ OKULJAR Jako powód swojego odejścia ge- co powiedziałem, jest prawdą. Jako utrudniają niezbędne wojsku za-
szef sztabu – zastępca dowódcy nerał podał słowa ministra Klicha żołnierz nie mam wyjścia, odcho- kupy. Minister Klich uznał to za
2 Dywizjonu Okrętów Transporto- wygłoszone po spotkaniu z prezy- dzę”, tłumaczył generał. Rzecznik podważenie zasady cywilnej kon-
wo-Minowych, od 19 sierpnia dentem. Minister powiedział, że MON Robert Rochowicz stwier- troli nad armią. Kadencja generała
pełni czasowo obowiązki dowód- generał Skrzypczak podczas roz- dził, że minister Klich nie zgadza Skrzypczaka upływa z końcem
cy tego dywizjonu. (AD)  mowy z nim 19 sierpnia uznał swój się z zarzutem generała, iż niedo- września. (AD) 

POLSKA ZBROJNA NR 35 | 30 SIERPNIA 2009 5


M E L D U N E K

FRANCISZEK GĄGOR

Żołnierska powinność
Podstawą funkcjonowania każdej armii są regulamin i rozkaz.

D
o najważniejszych obo- na nieprawidłowości służbowe, milczeć, go do generała. Lotnicy, marynarze, żołnierze
wiązków żołnierzy na- gdy widzimy, że coś w funkcjonowaniu Wojsk Lądowych i Wojsk Specjalnych. Każdy
leży respektowanie za- armii należy zmienić. Lecz nie żołnier- z nas zna swoje miejsce w szyku, każdy ma do
pisów wojskowych re- ską rzeczą jest dyskutowanie o tym pu- odegrania określoną rolę i zadanie do wypełnie-
gulaminów i instrukcji blicznie, w atmosferze skandalu i me- nia. Jeden na polu walki, drugi za sterem samo-
oraz wykonywanie rozkazów przełożo- dialnej histerii. Mamy do tego inne fora lotu, okrętu, czołgu czy transportera. A jeszcze
nych. W służbie obowiązuje nas także i miejsca. W przypadku wysokich ran- inny w sztabie, przy mapie czy za biurkiem.
przestrzeganie drogi służbowej i bez- gą dowódców są to spotkania kierow- Wszyscy ci żołnierze – szeregowi, podoficero-
względne akceptowanie zasady cywil- nictwa resortu, odprawy kierowniczej W TYCH wie i oficerowie – są dla sprawności naszej armii
WYJĄTKOWO
nej kontroli nad siłami zbrojnymi. kadry, kolegia szefa Sztabu Generalne- TRUDNYCH tak samo ważni i potrzebni. O jej wartości decy-
go WP czy też spotkania Rady Uzbroje- CZASACH duje zarówno żołnierz walczący w Afganistanie,
WOJSKO TO MY WSZYSCY nia. Tam można przedstawić wszystkie nasze szeregi jak i wojskowy planista programujący przyszłość
Wkładając mundur, zgadzamy się na wnioski i potrzeby, pamiętając, że w za- powinny być sił zbrojnych i tworzący koncepcje ich dalszego
zwarte,
przestrzeganie określonych reguł. Ak- biegach o lepsze siły zbrojne należy a działanie musi rozwoju.
ceptujemy fakt, że nie będziemy wcho- kierować się dobrem całego systemu opierać się na
dzili w role zastrzeżone dla polityków, obronnego. Nigdy nie powinien to być szczególnym DZIELENIE
nie będziemy uczestniczyli w politycz- partykularny interes jednej osoby, for- poszanowaniu
żołnierskich
ZAMIAST INTEGROWANIA
nych sporach i dysputach. Nie oznacza macji czy rodzaju sił zbrojnych. Wojsko zasad Dlatego tak zabolały mnie ostatnie wypo-
to jednak, że mamy pozostać obojętni bowiem to my wszyscy, od szeregowe- i regulaminów. wiedzi dowódcy Wojsk Lądowych, w których

6 POLSKA ZBROJNA NR 35 | 30 SIERPNIA 2009


MISJA W AFGANISTANIE jest

jako szef Sztabu Generalnego nie mogę się sza się w miarę możliwości, ponieważ nasi prze-
naszym bezwzględnym priorytetem.
Gros wydatków na zakupy sprzętu zgodzić. łożeni polityczni podnieśli nasz poziom ambicji
i uzbrojenia dotyczy właśnie w Afganistanie. Dwa lata temu polski kontyngent
polskiego kontyngentu CHYBIONY STRZAŁ był rozrzucony po kilku prowincjach małymi
wojskowego w tym państwie.
Nie leży w mojej kompetencji wypowiadanie pododdziałami, teraz zintegrowaliśmy naszych
się co do jakości kadr w ministerstwie obrony, ale żołnierzy w jednej prowincji, Ghazni, i za nią od-
moim obowiązkiem jest bronić mych bezpośred- powiadamy. To ogromne wyzwanie dla wojska.
nich podwładnych, gdy stają się ofiarami takiego Doświadczenie bojowe zdobywają tam nie tylko
nieuzasadnionego ataku. Kierownicza kadra mo- szeregowi żołnierze, ale także sztab polskiej bry-
jego sztabu legitymuje się wieloletnim doświad- gady, który wykonuje zadania w składzie elitar-
czeniem na stanowiskach liniowych. Nie pracują nej amerykańskiej dywizji. Służba w Afganista-
tu ludzie, którzy spadli z księżyca. Żołnierze ci nie jest ogromnym doświadczeniem dla nas
przyszli tu z jednostek liniowych i z reguły wrócą wszystkich – dowódców, oficerów, podoficerów,
tam po pewnym okresie służby w sztabie, bo to dla całości Sił Zbrojnych RP.
mają wpisane w prognozach rozwoju osobistego, Poprawa w wyposażeniu kontyngentu nastąpi-
bo sami o to zabiegają, bo są ła także dzięki wnioskom żołnie-
świetni jako dowódcy i sprawdza- Nowy sprzęt rzy, którzy tam służyli, i doświad-
ją się jako planiści. Mają bogate czeniom zebranym w trakcie do-
dowódcze doświadczenie, są ab-
będzie tychczasowych pięciu zmian kon-
solwentami renomowanych za- przekazywany tyngentów. I za to wszystkim im
granicznych uczelni wojskowych, naszym żołnierzom dziękuję. Są to doświadczenia bez-
z doświadczeniami wyniesiony- cenne. Jednak dostosowanie ekwi-
mi ze służby w strukturach
w Afganistanie punku do warunków służby jest
NATO. Czy można zarzucić w najkrótszym procesem ciągłym. Przyznaję, że
brak bojowego doświadczenia możliwym terminie w naszych zabiegach o lepszy
choćby generałom Gocułowi, sprzęt napotykamy bariery prawne
Tomaszyckiemu, Różańskiemu czy i organizacyjne. Dlatego cieszę się, że rząd zgo-
Biziewskiemu? Po służbie w Iraku i Afganistanie dził się na przyspieszenie procesu nabywania
to właśnie między innymi oni, na odpowiedzial- sprzętu przez zwolnienie kontraktów (z myślą
FOT. ZESPÓŁ PRASOWY SG WP

nych stanowiskach w Sztabie Generalnym, two- o doposażeniu kontyngentu) z wymogu offseto-


rzą koncepcje szkolenia i rozwoju naszej armii na wego. I to będzie, po uchwaleniu przez parla-
kolejną dekadę. Czy do tych ludzi dowódca ment, pozytywna wartość ostatnich wydarzeń.
Wojsk Lądowych kierował swą emocjonalną kry- Wymóg offsetu opóźniał bowiem proces kupo-
tykę? Czy uważa ich za wojskowych biurokra- wania nowego sprzętu.
tów? Jeżeli tak, był to strzał chybiony… Kierownictwo MON zabiega dodatkowo o no-
Czas kryzysu gospodarczego to okres trud- welizację ustawy o zamówieniach publicznych,
nych wyborów. Także w armii, gdzie brak pie- tak by umożliwić specjalny – łatwiejszy – tryb
oprócz oczywistego łamania obowiązujących niędzy odczuwamy na każdym kroku. Nasze po- pozyskiwania uzbrojenia i sprzętu dla kontyn-
nas wszystkich regulaminów, zasad i procedur trzeby dotyczące sprzętu i uzbrojenia, jaki chcie- gentów. Zatem procedury są i będą udoskonala-
dostrzegłem próbę konfrontowania i dzielenia libyśmy pozyskać, boleśnie zderzają się ze skut- ne oraz upraszczane. Chcemy mieć w Afganista-
armii na oderwanych od rzeczywistości szta- kami tego kryzysu. Zdajemy sobie sprawę, że nie sprzęt, który jest potrzebny na polu walki,
bowych biurokratów i gotowych do najwyż- w tej sytuacji armia nie może być wyspą szczę- i chcemy go mieć w możliwie najszybszym ter-
szych poświęceń żołnierzy bojowych jedno- ścia na oceanie finansowych cięć. Nie możemy minie. W tej sytuacji jestem całkowicie przeko-
stek liniowych. Nic bardziej mylnego. W swo- obrażać się na tę rzeczywistość. Musimy tak nany, że nowe wyposażenie – śmigłowce, bezza-
ich emocjonalnych wypowiedziach generał zmieniać armię, by potrafiła sprostać stawianym łogowce, transportery, wozy patrolowe – będzie
Skrzypczak niezasłużenie krzywdzi znako- przed nami zadaniom takimi środkami i siłami, przekazywane naszym żołnierzom w najkrót-
mitą większość doskonałych, oddanych służ- jakie mamy do dyspozycji. Trzeba nam więcej szym możliwym terminie.
bie żołnierzy z instytucji centralnych resortu pozytywistycznej mozolnej „pracy u podstaw”,
obrony narodowej i Sztabu Generalnego. Nie a mniej wojskowego romantyzmu. POTRZEBUJEMY ZAUFANIA
wymieniając konkretnych osób i instytucji, Misja w Afganistanie jest naszym bezwzględ- Na zakończenie jeszcze jedna refleksja. Ostat-
wskazuje tak naprawdę palcem wszystkich nym priorytetem. Gros wydatków na zakupy nie wydarzenia pokazały, że nie możemy zapo-
bez wyjątku żołnierzy zatrudnionych w depar- sprzętu, uzbrojenia i usług remontowych dotyczy minać o tym, iż największą siłą naszej żołnier-
tamentach Ministerstwa Obrony Narodowej właśnie polskiego kontyngentu wojskowego skiej wspólnoty jest wewnętrzna jedność oraz za-
czy zarządach Sztabu Generalnego Wojska w tym państwie. Tu nie ma i nie może być mowy wodowa solidarność w realizacji trudnych zadań,
Polskiego. o oszczędnościach. Wystarczy spojrzeć, jakim do których armia została powołana. W tych wy-
Co gorsza, wskazuje ich jako swoich wro- sprzętem i wyposażeniem dysponowaliśmy tam jątkowo ciężkich czasach nasze szeregi powinny
gów, przeciwników zmian na lepsze, którzy dwa lata temu, a jaki arsenał mają żołnierze dziś. być mocno zwarte, a działanie musi opierać się
nie mają pojęcia o potrzebach walczących To zupełnie inna jakość. Zamiast 24 transporte- na szczególnym poszanowaniu żołnierskich za-
w Afganistanie żołnierzy. Takie przesłanie po- rów Rosomak jest ich tam teraz 70, a wkrótce bę- sad i regulaminów. Potrzebujemy porządku, dys-
zostawił swoim żołnierzom odchodzący ze dzie blisko 90. To więcej, niż przewiduje etat. cypliny i wzajemnego zaufania. Na wszystkich
stanowiska dowódca. Przesłanie nieodpowie- Mamy 11 śmigłowców, a dwa lata temu nie mie- szczeblach dowodzenia. To najprostsza wojsko-
dzialne, fałszywe – które zamiast integrować, liśmy żadnego. Mamy użyczone przez amery- wa recepta na trudy codziennej służby. 
łączyć we wspólnej trosce o dobro sił zbroj- kańskich sojuszników 32 Cougary, dwa lata te- Generał FRANCISZEK GĄGOR
nych, dzieli i rozbija. Z takim przesłaniem mu zaś było zero. Arsenał kontyngentu powięk- jest szefem Sztabu Generalnego WP.

POLSKA ZBROJNA NR 35 | 30 SIERPNIA 2009 7


P E R Y S K O P
WŁODZIMIERZ KALETA
zajmuje się
wojskową służbą
zdrowia

Duża nowelizacja ustawy


o powszechnym obowiązku obrony
wprowadza Narodowe Siły Rezerwy

Obywatel
jako integralną część sił zbrojnych.

8 POLSKA ZBROJNA NR 35 | 30 SIERPNIA 2009


ARMIA ARMIA
ARMIA Redaktor działu ARTUR GOŁAWSKI

B
łażej Mariusz z Częstochowy
od półtora roku – od czasu, kie-
dy w „Polsce Zbrojnej” przeczy-
tał informację o planach utwo-
rzenia Narodowych Sił Rezerwy
(NSR) – regularnie dzwoni do redakcji. Ma
sporadyczny dostęp do „PZ”, a nie chce prze-
gapić terminu rozpoczęcia naboru do nowo
tworzonych sił. Kocha wojsko. Ze średnim
wykształceniem i ukończonym kursem ratow-
nika medycznego mógłby związać się z nim
na dłużej, zostając szeregowym zawodowym.
Ma jednak dobrą pracę. Zarabia o wiele wię-
cej, niż wojsko oferuje żołnierzom tego korpu-
su. Jak mówi, zostanie zawodowym rezerwistą
rozwiązałoby doskonale jego dylemat: połą-
czyłby wykonywaną pracę z żołnierską pasją.
„Czy już wiadomo, co z naborem?”, kończy
pytaniem każdą rozmowę.
Dopóki nie było żadnych legislacyjnych
rozwiązań dotyczących NSR, dopóty takim lu-
dziom proponowaliśmy systematyczny kon-
takt z właściwą wojskową komendą uzupeł-
nień. Tymczasem według zapisów znowelizo-
wanej ustawy o powszechnym obowiązku
obrony, przyjętej przez sejm 16 lipca 2009 ro-
ku i procedowanej podczas posiedzeń senatu
29–31 lipca, nie jest to odpowiedź precyzyjna.
Przepisy stanowią bowiem, że o przyjęciu
obywatela do NSR decyduje dowódca jednost-
ki. Do niego zatem powinni zgłaszać się chęt-
ni do tej służby i to on – po zaliczeniu przez
kandydata testu fizycznego oraz po rozmowie
kwalifikacyjnej – podpisuje z nimi kontrakt na
służbę na określonym stanowisku.
Nie znaczy to jednak, że ochotnicy do sił
rezerwy zgłaszający się do WKU robią błąd.
Trudno dziś podać szczegóły, ale najpewniej,
tak jak to było dotychczas, dowódcy zwracać
się będą do WKU z zapotrzebowaniem na
specjalistów rezerwy na określone stanowi-
ska. „Będziemy wyszukiwać ich w swoich
zasobach i kierować do jednostek”, precyzuje
kwestie rekrutacji podpułkownik Zbigniew

NSR
Jaranowicz, szef Wojskowej Komendy Uzu-
pełnień Szczecin-Podjuchy.

BRAK KONKRETÓW
Oficjalnie nie ma zatwierdzonego wykazu
jednostek mających przyjmować rezerwi-
stów. Do końca 2009 roku prowadzone będą
prace nad ustaleniem nowych struktur jedno-
FOT. TOMASZ SZULEJKO

stek i określeniem przeznaczonych dla nich


stanowisk służbowych. W pierwszej kolejno-
ści dotyczyć to będzie jednostek przygotowy-
wanych do działania poza granicami kraju,
jak również tych, do których zadań należy

POLSKA ZBROJNA NR 35 | 30 SIERPNIA 2009 9


P E R Y S K O P

C O M M E N T
Pułkownik STANISŁAW Wojsko najbardziej
RUMAN, szef Zespołu liczy na żołnierzy,
do spraw Profesjonalizacji którzy odeszli
Sił Zbrojnych RP: do cywila w ostatnich
latach

D la rozwoju przyszłych Narodowych Sił


Rezerwy ważne znaczenie ma społecz-
na świadomość potrzeby takiej służby oraz
sensu jej pełnienia. To zaś zależy od kształ-
towania oraz utrwalania prestiżu budowa-
nych sił rezerwowych w społeczeństwie. Po-
trzebujemy powszechnego przekonania, że
są one potrzebne, oraz aprobaty dla osób
pełniących tę służbę. Tak jak to jest
w Niemczech, gdzie wprawdzie nie ma spe-
cjalnych sił rezerwy podobnych do tych,
które budujemy, ale jeśli trzeba, rezerwiści
na ochotnika zgłaszają się do pełnienia
obowiązków. Służba w rezerwie to dla na-
szych zachodnich sąsiadów zaszczyt, pre-
stiż i uznanie w pracy oraz otoczeniu.
U nas natomiast chętni, którzy w przeszło-
ści gotowi byli zgłosić się do służby w rezer-
wie, spotykali się z docinkami, wręcz się
z nich naśmiewano. Wojsko musi pracować
nad zmianą mentalności rezerwistów, prze-
konując do nowych rozwiązań w ich służbie.
To zadanie nie tylko dla resortu obrony, ale
także pracodawców oraz mediów. 

udział w działaniach kryzysowych – dysponu-


ją one sprzętem przeciwpowodziowym i inży-
nieryjnym czy obrony przeciwchemicznej.
Można założyć, że znajdą się wśród nich
między innymi: 6 Brygada Desantowo-Sztur-
mowa, 25 Brygada Kawalerii Powietrznej,
21 Brygada Strzelców Podhalańskich, 10 Bry-
gada Kawalerii Pancernej w Świętoszowie
oraz 17 Brygada Zmechanizowana w Między-
rzeczu i 12 Brygada Zmechanizowana
w Szczecinie. A także: bazy lotnicze w Pozna-
niu-Krzesinach oraz Łasku, pułki śmigłowców
bojowych w Gdańsku i Inowrocławiu, 3 Flo-
tylla Okrętów z Gdyni, chemicy z Brodnicy,
saperzy z Brzegu oraz jednostki inżynieryjne
ze Szczecina, Dęblina, Chełmna i Włocławka.
Błażej Mariusz miałby najbliżej do Brzegu.
Nie ma też jeszcze szczegółów dotyczących zbrojne mają liczyć 120 tysięcy żołnierzy oficerowie, którzy pełnili wcześniej służbę
wymogów, jakie będą musieli spełnić kandy- w służbie czynnej oraz w Narodowych Siłach w jednostkach przewidywanych do uzupełnie-
daci na rezerwistów. Kiedy ustawa wejdzie Rezerwy. W przyszłym roku wojsko planuje nia przez rezerwistów, a także inni ochotnicy
w życie, minister obrony narodowej wyda roz- powołać do niej do 10 tysięcy rezerwistów. zamieszkujący w danym regionie, pod warun-
porządzenie ustalające zasady budowy sił re- Mniej więcej drugie tyle ma trafić na stanowi- kiem, że odbyli służbę wojskową.
zerwowych. Można jedynie przypuszczać, że ska w 2011 roku. Wojsko najbardziej liczy na żołnierzy, któ-
wymogi wobec kandydatów do poszczegól- W projekcie resortowego budżetu na rok rzy odeszli do cywila w ostatnich latach,
nych korpusów osobowych będą adekwatne przyszły przewidziano pieniądze na ten cel, po- zwłaszcza w końcu czerwca 2009 roku. Po-
do tych dotyczących żołnierzy w służbie czyn- nad 100 milionów złotych. Nie możemy mieć śród 15 tysięcy osób zwolnionych wówczas ze
nej. Oficer rezerwy będzie musiał mieć wy- jednak pewności, czy rząd, szukając oszczęd- służby było wielu ochotników, którzy chcieli
kształcenie wyższe, podoficer średnie, a szere- ności, nie sięgnie głębiej do kasy MON, czę- związać się z armią. Musieli z tego jednak zre-
gowy – przynajmniej gimnazjum. ściowo zmieniając plany budowy NSR. zygnować, gdyż ze względów oszczędnościo-
W aktach wykonawczych do ustawy mini- wych zawieszono nabór do służby nadtermi-
ster określi również dokładnie zasady i prze- ZAWÓD – REZERWISTA nowej oraz do korpusu szeregowych zawodo-
bieg naboru. Przyjmowanie rezerwistów ruszy Rekrutacja do sił rezerwy ma mieć przede wych. Dla nich decyzja o wstąpieniu do sił re-
najpewniej w 2010 roku. Według planów re- wszystkim charakter regionalny. W pierwszej zerwowych może być pociągającą namiastką
sortu obrony, w pełni uzawodowione siły kolejności werbowani będą oficerowie i pod- zawodowej służby.

10 POLSKA ZBROJNA NR 35 | 30 SIERPNIA 2009


A R M I A

C O M M E N T A R I U M

Rezerwowe pytania
Wciąż nie ma odpowiedzi na
wiele pytań związanych
z budową NSR.

K
to w brygadzie złożonej uczyć się obsługi nowoczesnego
z zawodowców, z których sprzętu. Pomocą w szkoleniu mo-
każdy ma konkretne zada- głyby być nowoczesne trenażery,
nia, miałby zająć się szkoleniem ale one nie rozwiążą problemu
rezerwistów? Dowódcy oceniani do końca. Wszystkiego „na su-
będą przecież za przygotowanie cho” nie da się nauczyć.
do działania macierzystych pod- Może szkolenie rezerwistów po-
oddziałów. Jeśli tak, czy jest to po- winno zostać przeniesione do
trzebne, skoro do tej pory w jed- centrów i ośrodków szkolenia?
nostkach ze szkoleniem rezerwi- Łącznie mogą one przeszkolić
stów jakoś sobie radzono? 21 tysięcy osób rocznie. A może
FOT. SYLWIA GUZOWSKA, ALEKSANDER RAWSKI

Kiedyś w większości jednostek należałoby je przenieść do jed-


powoływanie rezerwy na ćwicze- nostek przewidywanych przez
nia ograniczało się do sprawdze- MON do skadrowania? Wcześniej
nia personaliów rezerwistów, po- oczywiście powinny one dostać
brania i przymierzenia elemen- niezbędny do tego sprzęt. Tylko
tów umundurowania oraz odby- czy rezerwiści zechcą podróżo-
cia strzelań z broni indywidual- wać po Polsce po to, by odbyć kil-
nej. Czasem zdarzał się wyjazd kudniowe szkolenie daleko od
na poligon. Teraz to nie wystar- domu? I czy MON wyda dodatko-
czy, jeśli rezerwiści, tak jak żoł- we pieniądze na opłacenie po-
nierze służby czynnej, mają na- dróży służbowych? 

„Od dawna gromadzimy w bazie dane ciu–siedmiu takich specjalistów, z reguły na się uruchomienie tak zwanej służby przygoto-
rezerwistów chętnych do służby w zawo- potrzeby misji zagranicznych. wawczej do szkolenia przyszłych rezerwistów.
dowej armii. Ich liczba wciąż rośnie. Być Zasadniczą część sił rezerwy mają stanowić W przyszłości do NSR będą mogły wstępo-
może część z nich zdecyduje się na kon- żołnierze będący zapleczem kadrowym dla wać także kobiety”, mówi pułkownik Leszek
trakt rezerwisty. Wszystko zależy od wa- jednostek wysokiej gotowości. Rezerwiści, Jankowiak, zastępca szefa Zespołu do spraw
runków, jakie im zaoferujemy, od prestiżu zajmujący czasowo stanowiska funkcyjnych Profesjonalizacji Sił Zbrojnych.
tej służby”, uważa pułkownik Wojciech skierowanych do innych zadań, zapewnialiby Ostatecznie liczebność i znaczenie NSR za-
Filkowski, komendant Wojewódzkiego jednostce gotowość bojową. Z czasem przygo- leżeć będą od tego, ilu kandydatów i jacy zde-
Sztabu Wojskowego w Łodzi. towywaliby się do służby z jednostką poza cydują się na tę służbę. Nie sposób ochotnicze-
Do NSR werbowano by również specja- krajem, zamieniając niektóre ze skierowanych go naboru do sił rezerwy oprzeć na wolontariu-
listów, dla których przeszkolenie przed na misje pododdziałów. szach zgłaszających się do służby jedynie z mi-
wyjazdem do służby poza krajem nie jest Trudno powiedzieć, ilu będzie ochotników łości do munduru. W siłach zbrojnych państw
konieczne, jak chociażby tłumaczy czy do tej służby wśród byłych żołnierzy. Kierow- NATO motywacje rezerwistów do dobrowolne-
archeologów. Powoływani byliby do jed- nictwo resortu zdaje sobie sprawę, że ich licz- go brania udziału w świadczeniach na rzecz sił
nostki tuż przed jej wyjazdem na misję, ba z każdym rokiem będzie malała. Dlatego zbrojnych własnego kraju wspierane są przez
a po powrocie do kraju – zwalniani. Do- w dalszej kolejności planuje nabór do NSR wojsko różnorodnymi zachętami, przede
tychczas armia wcielała rocznie około pię- także innych kandydatów. „Docelowo zakłada wszystkim materialnymi.

POLSKA ZBROJNA NR 35 | 30 SIERPNIA 2009 11


P E R Y S K O P
MON również wypracowało wiele różnych C O M M E N T A R I U M
mechanizmów motywacyjnych, zarówno ma-
terialnych, jak i innych. Mają one zachęcać re-
zerwistów do ochotniczego podejmowania tej
służby, uwzględniając jednocześnie ograni- 36 miesięcy szkolenia
czone możliwości budżetu resortu obrony. ZYGMUNT MOCHOCKI

KUSZENIE OCHOTNIKÓW Narodowe Siły Rezerwy mają łączyć


„Jakiego rodzaju mają to być zachęty i ile
będą kosztować, okaże się po zakończeniu
w działaniu to wszystko, co niezbędne
prac, najprawdopodobniej pod koniec grud- dla obronności kraju oraz misji.
nia 2009 roku, kiedy stanie się jasne, jakim

D
ostatecznie budżetem dysponuje MON”, ocelowo żołnierze Narodo- sie ćwiczeń rotacyjnych oraz koń-
twierdzą nasi rozmówcy z centrali resortu. wych Sił Rezerwy w jednost- czyło udziałem rezerwistów w ćwi-
W przyszłym roku rezerwiści na pewno kach wojskowych funkcjonu- czeniach taktycznych pododdziału.
otrzymają zapłatę za udział w ćwiczeniach jących w czasie pokoju, według pro- Ostatnim cyklem szkolenia rezerwi-
oraz czas powołania do służby okresowej. Na pozycji, będą brali udział w 36-mie- stów, także dwunastomiesięcznym,
początku zasadniczą formą szkolenia rezer- sięcznym programie szkolenia, po- ma być szkolenie doskonalące lub
wistów NSR mają być ćwiczenia rotacyjne dzielonym na trzy fazy. podtrzymujące umiejętności, pro-
do 30 dni w roku. Nie obejdzie się też naj- Pierwszy, dwunastomiesięczny wadzone w formie okresowych kur-
pewniej bez jakiejś rekompensaty dla praco- okres, obejmowałby doskonalenie sów i szkoleń w jednostkach lub
dawcy zwalniającego na ćwiczenia zatrud- ZASADNICZĄ umiejętności indywidualnych. Koń- w czasie ćwiczeń uwzględniających
nionego u siebie rezerwistę. Wartość tej za- CZĘŚĆ SIŁ czyłby się egzaminem podczas ćwi- przygotowanie i udział w misjach
chęty zależeć będzie od zasobności resorto- REZERWY mają czeń rotacyjnych (do 30 dni w roku), poza granicami kraju. 
stanowić
wej kasy. Należy zakładać, że mimo wszyst- żołnierze będący po indywidualnym ustaleniu terminu
Pułkownik
ko będzie na tyle atrakcyjna, że wpłynie na zapleczem zaliczenia z dowódcą jednostki.
kadrowym dla ZYGMUNT
zmianę dotychczasowego statusu rezerwisty Kolejnym etapem byłoby szkolenie
jednostek MOCHOCKI, szef Od-
i jego stosunku do przypisanych mu obowiąz- zgrywające – trwające również działu Analiz Szkolenia
wysokiej
ków. „Dotychczas rezerwiści traktowali ćwi- gotowości. 12 miesięcy – uwzględniające ro- Wojsk Sztabu Generalne-
czenia z reguły jako znaczącą uciążliwość, dzaje pododdziału i specjalności. go Wojska Polskiego
komplikującą niejednokrotnie ich sprawy za- Odbywałoby się ono również w cza-
wodowe i rodzinne”, wspomina pułkownik
Stanisław Ruman, szef Zespołu do spraw zmem. Do ich wykonywania można w razie szłości. To jednak perspektywa co najmniej
Profesjonalizacji Sił Zbrojnych RP. potrzeby powołać pod broń zdecydowaną dekady, jeśli nie dwóch.
większość z wielomilionowej rzeszy by-
W POSZUKIWANIU łych żołnierzy z poboru oraz zastępy pobo- KALKULACJE
ZŁOTEGO ŚRODKA rowych stających każdego roku do kwalifi- Budowane Narodowe Siły Rezerwy mają łą-
Zgodnie z ustawą, nowo tworzone siły re- kacji wojskowej. czyć w działaniu to wszystko, co niezbędne dla
zerwy będą zobowiązane do niesienia pomocy Nie wytrzymała też konfrontacji z realia- obronności kraju oraz misji zagranicznych. Ten
ludności w czasie klęsk żywiołowych oraz ma- mi optymistyczna propozycja zbudowania plan zakłada jednak długi okres przejściowy, ze
sowych katastrof. Nie zaakceptowano jednej NSR na podobieństwo amerykańskiej Gwar- względu na konieczność uniknięcia pułapek
z wcześniejszych koncepcji przypisania NSR dii Narodowej (GN). Tamtejsi gwardziści to związanych z możliwością dalszego szukania
wyłącznie tego rodzaju zadań. wysoko wyspecjalizowana formacja, mająca oszczędności w resorcie. Na rozbudowę i mo-
Paradoksalnie, jednego, czego armii obec- pełne umocowanie prawne oraz struktury dernizację techniczną bazy szkoleniowej w pro-
nie nie brakuje, to rezerwiści. Ich zasoby wzorowane na amerykańskich jednostkach jektach centralnych planów rzeczowo-finanso-
sztabowcy oceniają na ponad 8 milionów bojowych. W pełni zmotoryzowana, dyspo- wych na lata 2008–2010 na rok 2010 zaplanowa-
żołnierzy. Mimo że przez ostatnie lata rezer- nująca znaczną siłą militarną, wyposażona no łącznie prawie 268 milionów złotych. W tym
wy te się zestarzały, to do wykonywania za- w ciężki sprzęt, ze śmigłowcami i samolota- na inwestycje i remonty obiektów szkolenio-
dań na czas powodzi czy innych klęsk ży- mi bojowymi włącznie. Jedyne, co upodab- wych, w szczególności strzelnic i pasów taktycz-
wiołowych wciąż nadają się doskonale, i nie niać będzie polskie NSR do amerykańskiej nych oraz specjalistycznych ośrodków szkolenia,
trzeba do tego budować specjalnych ochot- formacji, to wykonywanie przez rezerwi- prawie 242 miliony. Na sprzęt szkoleniowy,
niczych sił rezerwy. stów zadań związanych z pomocą ludności głównie trenażery, symulatory, przekroje, urzą-
Uznania nie zdobyła również koncepcja sił w sytuacjach klęsk żywiołowych, co rów- dzenia szkolno-treningowe – 26 milionów zło-
rezerwy działających w zwartych pododdzia- nież jest domeną gwardzistów. tych. Czy te dane są aktualne? Czy takie inwesty-
łach, na podobieństwo żołnierzy jednostek Zasadnicze przeznaczenie oddziałów GN cje w infrastrukturę mającą służyć również re-
obrony terytorialnej. Według niej rezerwiści, bardziej wpisuje się w koncepcje działania zerwistom, dojdą do skutku?
uzbrojeni w kałasznikowy oraz ręczne granat- wojsk nowoczesnej obrony terytorialnej, mo- Budowa NSR z uwzględnieniem możliwo-
niki przeciwpancerne, mieliby w razie zagro- gących z powodzeniem wspierać i uzupełniać ści budżetu w kryzysie to kalkulacja trudna
żenia bronić wsi i miasteczek, w których działania armii zawodowej. Jej pododdziały i skomplikowana, ale nie pozbawiona racjo-
mieszkają, wspierać siły porządkowe, pilno- uczestniczą również w misjach zagranicznych. nalności i szans powodzenia. Jedno jest pew-
wać magazynów, zabezpieczać ruch wojsk W Iraku stanowiły jedną trzecią żołnierzy ne: w przyszłym roku odpowiedź na wiele
oraz kierować nim. amerykańskich. Nas na to nie stać. Gwardia z dotychczasowych pytań będzie łatwiejsza.
Tego rodzaju zadania dla zawodowych może co najwyżej wskazywać docelowy kie- Przekonamy się wówczas, jak dalece praktyka
rezerwistów wydają się obecnie anachroni- runek budowy naszych sił rezerwy w przy- zweryfikuje założenia budowy NSR. 

12 POLSKA ZBROJNA NR 35 | 30 SIERPNIA 2009


A R M I A

PO UZYSKANIU
NIEPODLEGŁOŚCI
przez USA nadal
istniały zbrojne
formacje stanowe,
które w 1916 roku
przemianowano na
Gwardię
Narodową.
FOT. NATIONAL GUARD

TADEUSZ WRÓBEL

Siła ochotników
Profesjonalne siły zbrojne poza wieloma walorami mają jedną
strukturami resortu obrony a władzami stano-
wymi, ponieważ to ich gubernatorom podlega-
poważną wadę – ograniczone rezerwy. ją bezpośrednio jednostki gwardii.

Z
Owo podwójne podporządkowanie znajdu-
a modelowe rozwiązania cy wspomagali armię w wojnach z In- je odbicie w zadaniach formacji, które dzielą
dotyczące rezerw profe- diami i Francją. Pierwszy oddział po- się na federalne (na przykład udział wraz
sjonalnych sił zbrojnych wstał w 1636 roku. Po uzyskaniu nie- z jednostkami regularnymi w misjach zagra-
można uznać te, które za- podległości przez USA nadal istniały nicznych) i stanowe (między innymi pomoc
stosowano w państwach anglosa- zbrojne formacje stanowe, które w wypadku klęsk żywiołowych). Organizacja
skich. Opierają się one w dużej mie- w 1916 roku przemianowano na terytorialna sprawia, że w jednostce służą
rze na ludziach zdecydowanych na Gwardię Narodową. ochotnicy zamieszkujący stan czy teryto-
łączenie służby wojskowej z życiem Współczesna gwardia to kilkaset ty- rium, na którym stacjonuje jednostka. Są oni
cywilnym. sięcy ludzi podzielonych na dwie czę- zobowiązani do odbycia szkolenia weekendo-
ści: Gwardię Narodową Wojsk Lądo- wego raz w miesiącu oraz dwutygodniowych
WIELKA GWARDIA wych (Army National Guard) i Gwar- ćwiczeń raz w roku (zwykle latem). Po dwu-
Dobry przykład owego dualizmu dię Narodową Lotnictwa (Air Natio- dziestu latach służby gwardzista nabywa pra-
rezerwy to Stany Zjednoczone. Tam nal Guard). Każda z nich ma odrębne- wo do emerytury wojskowej. Przysługuje ono
ochotnicy są zgrupowani w odrębnej go dyrektora w ramach Departamentu również tym, którzy po piętnastu latach mu-
formacji militarnej, Gwardii Narodo- Obrony. Podlegają oni Biuru Gwardii sieli zakończyć przygodę z gwardią ze wzglę-
wej (National Guard). Jej rodowód Narodowej, które zajmuje się kwestia- du na stan zdrowia.
wywodzi się jeszcze z czasów koloni- mi finansowymi i administracyjnymi, Poza Gwardią Narodową w wojskach lądo-
zacji angielskiej. Wówczas to osadni- jak też odgrywa rolę łącznika między wych, siłach powietrznych, marynarce wojen-

POLSKA ZBROJNA NR 35 | 30 SIERPNIA 2009 13


P E R Y S K O P

FOT. UK MOD
ZA MODELOWE ROZWIĄZANIA dotyczące rezerw profesjonalnych sił zbrojnych można uznać te istniejące w państwach anglosaskich.

nej i korpusie piechoty są wyodrębnione struk- kudniowych szkoleń. W przypadku sił po-
INSTYTUT SOCJOLOGII
tury rezerwowe. Zapełniają je w razie potrze- wietrznych limit wynosi 27 dni.
by powoływani pod broń wojskowi, którzy za- W kanadyjskich siłach lądowych za odpo- UNIWERSYTET
MIKO£AJA KOPERNIKA
kończyli czynną służbę. Według danych z po- wiednik TA można uznać siły rezerwowe
czątku sierpnia, zmobilizowanych było (wraz (Reserve Force). Wcześniej, do 1968 roku, Studia podyplomowe
ze strażą przybrzeżną) ponad 143 tysiące re- określane były jako Milicja (Militia), która
zerwistów. do 1940 roku w szerszym znaczeniu ozna- SOCJOLOGIA
czała całe wojska lądowe tego państwa. Ty-
WSPÓLNE KORZENIE pową formacją ochotniczej rezerwy są kana- BEZPIECZEÑSTWA
Również w Wielkiej Brytanii istnieje ochot- dyjscy rangersi. Stanowią oni znaczący ele- WEWNÊTRZNEGO
nicza rezerwa. W wojskach lądowych jest to ment w systemie bezpieczeństwa dalekiej
Armia Terytorialna (Territorial Army). Konty- północy kraju. Zarz¹dzanie kryzysowe
Ochrona informacji niejawnych
nuuje ona tradycje utworzonych w 1907 roku, Także w innym państwie kręgu anglosaskie-
Szacowanie ryzyka
po doświadczeniach z wojny burskiej, Sił Te- go, w Australii, w wojskach lądowych rozróż- Systemy ostrzegania
rytorialnych. Co prawda rozwiązano je w 1918 nia się jednostki regularne i rezerwowe. Po- Kierowanie instytucjami w stanach
roku, ale już dwa lata później odrodziły się dobnie rzecz się ma we flocie i lotnictwie. wyj¹tkowych
pod obecną nazwą. Dziś, choć zredukowana W tym ostatnim jest dziesięć rezerwowych Dwa semestry w systemie weekendowym
po zimnej wojnie, Territorial Army jest waż- eskadr. Przykładem we flocie jest 10 Zespół (co 2 tygodnie)
nym komponentem brytyjskiego systemu Płetwonurków.
obronnego. Tysiące jej żołnierzy pełniło W sąsiedniej Nowej Zelandii istnieją tery- Termin sk³adania podañ:
do 30 wrzeœnia 2009
w ostatnich latach służbę w Iraku. Aby forma- torialne rezerwy wojsk lądowych i sił po- www.bezpieczenstwo.umk.pl
cja stała się jak najbardziej efektywna, zacie- wietrznych. Te pierwsze składają się z sze-
śniono więzi między jednostkami armii czyn- ściu regionalnych grup batalionowych.
nej i TA, tak by personel tych ostatnich mógł W marynarce wojennej wyróżnia się nato-
szkolić się na najnowszym sprzęcie. miast Naval Volunters Reserve, która jest od-
Struktury rezerwowe istnieją też w pozosta- powiednikiem sił terytorialnych. Według ofi-
łych rodzajach sił zbrojnych. Podobnie jak cjalnych danych, siły zbrojne Nowej Zelandii
w USA, także rezerwiści brytyjscy są zobo- składają się z 9702 żołnierzy regularnych Instytut Socjologii UMK
ul. Fosa Staromiejska 1a, p. 213, 87-100 Toruñ
wiązani do odbycia parę razy w ciągu roku kil- i 2249 w siłach terytorialnych.  tel. (0-56) 611 3636, 509 143332, fax 622 4765

14 POLSKA ZBROJNA NR 35 | 30 SIERPNIA 2009


A R M I A

POLSKA ZBROJNA NR 35 | 30 SIERPNIA 2009 15


N A C E L O W N I K U

Lekcja
16
do odrobienia
POLSKA ZBROJNA NR 35 | 30 SIERPNIA 2009
A R M I A

Z generałem dywizji BOGUSŁAWEM


PACKIEM o kłopotach, jakie mają Unia
Europejska i ONZ z operacjami
wojskowymi nie tylko w Afryce,
rozmawia JANUSZ B. GROCHOWSKI
POLSKA ZBROJNA: Rzadko się zdarza, Pieniądze to główny problem nie tylko tej opera-
aby prezydent Francji osobiście wręczył cji. Dotyczy on wszystkich państw świata, z naj-
Ordre National du Mérite polskiemu ofice- bogatszymi włącznie.
rowi, a już na pewno po raz pierwszy w ten
sposób uhonorowany został felietonista POLSKA ZBROJNA: Misja w Czadzie zo-
„Polski Zbrojnej”. stała oceniona jako duży sukces. Czy wszyst-
BOGUSŁAW PACEK: Ten medal tak napraw- ko faktycznie udało się zrealizować?
dę jest wyrazem uznania nie tylko dla mnie, ale BOGUSŁAW PACEK: Nie udało się uzyskać
przede wszystkim dla polskiego wojska za zgody na utworzenie rezerwy strategicznej.
udział w misji Unii Europejskiej w Czadzie i Re- A jeden batalion, który w sytuacji alarmowej
publice Środkowoafrykańskiej. Sytuacja jest w ciągu kilku dni mógłby wesprzeć tę operację,
jednak wyjątkowa, gdyż nigdy się nie zdarzyło, bezdyskusyjnie był potrzebny. Sytuacja jest o ty-
aby z rąk prezydenta taki honor spotkał zastępcę le dziwna, że unia ma już przecież grupy bojo-
dowódcy operacji. Tradycyjnie wyróżniani są we. Dowódca operacji wnioskował, aby grupa
tylko dowódcy największych misji. Satysfakcja będąca wtedy w gotowości pełniła rolę rezerwy.
jest tym większa, że nasze początki w Czadzie
były trudne. Francuzom bardzo zależało na tej POLSKA ZBROJNA: Która grupa bojowa
misji, tymczasem pięć prób ustalenia składu sił wchodziła w grę?
operacji zakończyło się fiaskiem. Jej powodze- BOGUSŁAW PACEK: To nie ma znaczenia.
nie w dużym stopniu zależało od Polski, która Istotne jest, że wniosek dowódcy spotkał się
wysłała tam batalion i trzy śmigłowce. W za- z brakiem unijnej reakcji. Mimo to widać, że
mian dostaliśmy wiele obietnic, z których speł- w Unii rośnie zrozumienie dla kwestii bezpie-
nieniem były kłopoty. W twardych, żołnierskich czeństwa międzynarodowego. Tworzone są od-
rozmowach udało się jednak osiągnąć kompro- powiednie struktury, trwa szkolenie. I ma to do-
mis i myślę, że dzisiaj lepiej się rozumiemy. bre tempo, co dobrze wróży na przyszłość. Tym
bardziej że, choć teoretycznie podmiotów odpo-
POLSKA ZBROJNA: Wyrażano nadzieje, że wiedzialnych za bezpieczeństwo jest wiele, tak
operacja czadyjska przyczyni się do nadania naprawdę pierwsze skrzypce grają tylko trzy:
bardziej realnych kształtów europejskiej poli- NATO, UE i ONZ.
tyce obronnej i bezpieczeństwa. Udało się?
BOGUSŁAW PACEK: Jesteśmy zdecydowa- POLSKA ZBROJNA: Pojawia się jednak
nie tego bliżej. Unia Europejska to ważny pod- pytanie, jakie mają być relacje chociażby
miot, który w przyszłości może zapewnić Stare- między UE a NATO?
mu Kontynentowi – ale nie tylko – bezpieczeń- BOGUSŁAW PACEK: To trudny problem.
stwo. Chociaż nie będzie to takie proste. Zasad- Unia w swoim zamyśle, podobnie jak Narody
niczą przeszkodą jest kwestia zdolności do po- Zjednoczone wiele lat temu, poszła bardzo da-
dejmowania decyzji politycznych. Osiągnięcie leko, usiłując utworzyć własne wojska tylko dla
konsensusu 27 państw członkowskich, zwłasz- celów unijnych. I tak jak w przypadku ONZ
cza gdy wiąże się on z wydaniem wcale niema- – nie wyszło. Francuzi, którzy byli inicjatorami
łych pieniędzy, jest szczególnie trudne, ale to tej idei, w końcu po latach wrócili do NATO.
przypadłość nie tylko unii. Sojusz na te przejawy separatystycznego myśle-
nia patrzył najpierw bardzo niechętnie. Teraz
POLSKA ZBROJNA: O jak dużych pienią- jednak nastąpiła zmiana i obydwie organizacje
dzach mówimy? współpracują ze sobą.
BOGUSŁAW PACEK: Jeżeli chodzi o całko-
FOT. JAROSŁAW WIŚNIEWSKI

wity koszt, to tak do końca chyba nikt tego nie POLSKA ZBROJNA: Dlaczego się to nie
wie. Wiadomo natomiast, że UE ze wspólnej udało? Pomysł sam w sobie był godny po-
kasy przeznaczyła na tę operację 119 milionów parcia.
euro. Z tej kwoty 80 procent poszło na budowę BOGUSŁAW PACEK: Z prostej przyczyny.
infrastruktury w Czadzie. Do tego trzeba doli- Państw europejskich nie stać na to, aby mieć od-
czyć pokaźny udział finansowy kontrybutorów. dzielne wojska dla Unii i oddzielne dla sojuszu.

POLSKA ZBROJNA NR 35 | 30 SIERPNIA 2009 17


P OA
N SC ŁE UL OŻ BW IN E I K U
Dzisiaj podczas rozmów Unia uważnie słucha
tego, co mówi NATO, a sojusz przywiązuje du-
żą wagę do opinii UE. Punktem wyjścia są oczy-
wiście wzajemne oczekiwania. NATO chciało-
by, żeby unia koncentrowała się na wybranych Wysoką
zadaniach wspierających misje sojusznicze. klasę na misji
w Czadzie pokazali
Unia, prowadząc swoje operacje, pragnęłaby ko- kolejni dowódcy
rzystać ze zdolności natowskich. kontyngentów i sami
żołnierze.
POLSKA ZBROJNA: W jakich sferach?
BOGUSŁAW PACEK: Piętą achillesową UE
jest na pewno łączność. Podczas operacja
w Czadzie korzystano wyłącznie ze sprzętu
żołnierzy francuskich. Kłopoty są też z rozpo-
znaniem strategicznym. Oczywiście Francja
i Wielka Brytania mają duże możliwości, ale
są one nieporównywalne z potencjałem, jakim
dysponują Stany Zjednoczone. I sądzę, że
Unia w tym względzie chętnie skorzystałaby
z zasobów natowskich. W jakim stopniu so-
jusz będzie otwarty, to się okaże, bo czym in-
nym są deklaracje polityczne, a czym innym
rzeczywista wola współpracy.

POLSKA ZBROJNA: Jak układała się


współpraca z NATO w Czadzie?
BOGUSŁAW PACEK: Miało miejsce wiele
wizyt i rozmów, które owocowały jedynie wy-
mianą doświadczeń. Przecież nie była to wielka
operacja. Wprawdzie obszarowo dość rozległa,
ale zagrożeń militarnych pojawiało się niewiele
i mieliśmy tylko 3,5 tysiąca żołnierzy. Zresztą,
trudno prosić NATO o rozpoznanie w Afryce,
gdzie od dziesiątków lat obecna jest Francja. To
Francuzi mają tam wszystko w jednym palcu.
Trzeba natomiast myśleć o przyszłości. A przy- nicznych. Dużą liczbę sił wysyłają też włoscy konsensusu przy podejmowaniu kluczowych
szła aktywność Unii niewątpliwie wybiega poza Carabinieri. Również procentowy udział pol- decyzji, będzie miała sukcesy.
Europę. Nie jest to proste. Ważne jednak, że UE skiej Żandarmerii Wojskowej jest duży.
nie zamyka się w granicach Europy, że jest obec- POLSKA ZBROJNA: Po wejściu w życie
na w Gruzji, deklaruje wydzielanie sił do Afga- POLSKA ZBROJNA: Jakie są tego po- traktatu lizbońskiego powinno to być ła-
nistanu. A także, co według mnie jest bardzo wody? twiejsze.
istotne, próbuje w tych operacjach połączenia BOGUSŁAW PACEK: Łatwiej wyekspedio- BOGUSŁAW PACEK: Z pewnością, ale do
elementów wojskowego i cywilnego, szeroko wać na misję żandarmów niż policjantów. Nie rozwiązania pozostanie jeszcze problem
włączając cywilów w sprawy bezpieczeństwa. prowadzą oni codziennej walki z przestępczo- struktur. A właściwie ich brak. Francja za-
ścią na taką skalę jak policja, znają procedury proponowała budowę dowództw na wzór na-
POLSKA ZBROJNA: Robią to Narody międzynarodowe, dysponują odpowiednim towski. Z wojskowego punktu widzenia to
Zjednoczone… wyposażeniem i zabezpieczeniem logistycz- idealne rozwiązanie.
BOGUSŁAW PACEK: Unia robi to inaczej nym, są przygotowani do operacji zagranicz-
niż ONZ. I przygotowuje więcej niż inne organi- nych. Ten problem dotyka wielu państw, POLSKA ZBROJNA: Czy nie byłoby to du-
zacje operacji z udziałem sił policyjnych. Więk- w tym także Polski. Niezwykle trudno znaleźć blowanie natowskiego SHAPE?
szość misji ma problemy z zagrożeniami krymi- nawet kompanię policjantów na misję, a prze- BOGUSŁAW PACEK: To nie problem dublo-
nalnymi, a nie militarnymi. cież potem trzeba ich rotować. Unia próbuje tę wania, lecz kwestia możliwości. Po doświadcze-
kwestię rozwiązać, podejmując operacje poli- niach z Czadu muszę przyznać rację tym ame-
POLSKA ZBROJNA: I z udziałem żandar- cyjno-wojskowe z udziałem żandarmerii. Coś rykańskim generałom, którzy twierdzą, że udział
merii… takiego miało miejsce w Gruzji. Podobnie by- w realnych działaniach bojowych, takich jak
BOGUSŁAW PACEK: Żandarmeria to pe- ło w Czadzie, gdzie świetnie funkcjonował chociażby w Afganistanie, należy poprzedzić
wien rodzaj policji i wojska. W coraz większej nasz batalion składający się z kompanii wojsk rokiem ćwiczeń pododdziałów i zgrywaniem,
liczbie państw zmienia swoje usytuowanie lądowych i żandarmerii. UE chce szybko roz- zwłaszcza sztabów. Nie wystarczy wysłać ileś
i przechodzi z MON do MSW. Zaczyna pełnić wiązywać konflikty, czego kolejnym przykła- tam batalionów i powiedzieć „naprzód”. Jeżeli
podobną rolę jak niegdyś u nas jednostki nadwi- dem jest Somalia. Działa podobnie jak ONZ, Unia będzie chciała podejmować się poważnych
ślańskie. Tak uczyniła od nowego roku ze swo- na wiele sposobów, nie tylko wojskowo, ale operacji, gdzie istotne są zagrożenia wojskowe,
imi stu tysiącami żandarmów Francja. Podobnie też i humanitarnie, i dyplomatycznie, pragnąc nie da się działać tak jak w Czadzie. Poszcze-
jest w Portugalii i Hiszpanii. Ich wojskowe poli- być skuteczna jak NATO. Jeżeli uda się jej po- gólne dowództwa muszą być odpowiednio przy-
cje odgrywają ważną rolę w operacjach zagra- konać trudności z uzyskiwaniem politycznego gotowane i rozpocząć działanie wcześniej.

18 POLSKA ZBROJNA NR 35 | 30 SIERPNIA 2009


A R M I A

liby się kilka razy w roku. Budowanie dowództw


i rozpoczynanie każdej operacji od początku,
w warunkach dużego zagrożenia i deficytu cza-
su, jest zbyt ryzykowne.

POLSKA ZBROJNA: Zwłaszcza kiedy


uzgadnianie konkretnych sił mających wziąć
udział w operacji idzie opornie.
BOGUSŁAW PACEK: W Czadzie praktycz-
nie trwało to przez cały czas misji. Tak w poło-
wie operacji dokooptowaliśmy Rosjan z cztere-
ma śmigłowcami, bo takiego sprzętu brakowało.
Długo pertraktowaliśmy o przedłużeniu misji
z Albanią, bo nie było wystarczających sił do
ochrony baz. Podobnie było z transportem po-
wietrznym. Tymczasem rozpoczynanie operacji
bez niezbędnego minimum sił niesie zagroże-
nia. Politycy muszą mieć tego świadomość.
Trzeba się na coś zdecydować – albo organizo-
wać kompletne misje, albo dać sobie spokój. To
problem nie tylko tej operacji i nie tylko Unii.
Na przykład konieczność posiadania rezerwy
strategicznej to elementarz operacji. Decydenci

FOT. DARIUSZ KUDLEWSKI, KRZYSZTOF PLAŻUK


nie mogą chować głowy w piasek po uchwale-
niu mandatu. Także po tej operacji Unia ma du-
żo lekcji do odrobienia.

POLSKA ZBROJNA: Przez ten rok obec-


ności wojsk unijnych Czad zszedł z czołó-
wek światowych gazet. Czy jest tam już
tak dobrze?
BOGUSŁAW PACEK: Czad nie był i nie jest
głównym problemem serca Afryki. Przyczyną
zła jest Sudan. Prezydent tego kraju, zgodnie
z decyzją Międzynarodowego Trybunału Kar-
POLSKA ZBROJNA: A dlaczego ona, musi się dorobić także jakiegoś nego, powinien być aresztowany, ale znajduje
nie są? uzgodnionego systemu rotacji. popleczników wśród przywódców afrykańskich
BOGUSŁAW PACEK: Wadą i na razie włos z głowy mu nie spadnie. Sytuacja
wszystkich operacji, nie tylko unij- POLSKA ZBROJNA: Państwa ro- w Darfurze też się niewiele poprawiła. Zabijanie
nych, jest oddelegowywanie przez bią to źle? ludzi jest tam sposobem na rozwiązywanie pro-
państwa takich oficerów, jakich mają BOGUSŁAW PACEK: Jeżeli rotują blemów. Na to nakładają się złożone podziały
lub jakich chcą wysłać, a nie takich, w ramach swojego kontyngentu, nie ma polityczne, religijne, etniczne. Rebeliantami na-
jacy są potrzebni. Pododdziały przed sprawy, ale dowództwo operacji nie mo- zywa się opozycję, a często wśród niej jest wię-
wyjazdem przechodzą certyfikację, że być grupą turystyczną, której człon- cej profesorów niż w reżimach, z którymi te ru-
natomiast członkowie dowództw już kowie się stale zmieniają. Codziennie W MISJACH chy walczą. Sudan oskarża Czad, Czad – Sudan.
nie, choć ich umiejętności powinny na porannych odprawach widzieliśmy ONZ, żeby Niby prowadzone są rozmowy pokojowe, ale
odpowiadać opisowi stanowiska. Róż- nowych przybyszy. Ludzie przyjeżdżali załatwić mogą one potrwać jeszcze 20 lat. Myślałem, że
nie z tym bywa. W efekcie wśród pra- na trzy tygodnie, inni na miesiąc bądź cokolwiek, efektem operacji unijnej będzie choć częściowa
trzeba uzyskać
wie 140 żołnierzy służących w do- trzy. Tych, którzy wytrwali przez całą zgodę Nowego zmiana mentalności. Niestety, nic takiego się
wództwie operacji oraz prawie 150 operację, nie było wielu. Jeżeli to jest Jorku. nie stało. Po półtora roku pomocy udzielanej
w dowództwie sił w Czadzie napraw- operacja treningowa, jaką w dużym przez Unię biednemu Czadowi, jego prezydent
dę byli różni ludzie. Także tacy, któ- stopniu był Czad, można z tym żyć. Nie kupił trzy samoloty Su-25, dużo transporterów,
rzy za granicą zajmowali się zupełnie wyobrażam sobie tego jednak w Afga- kilkanaście śmigłowców, w tym bojowe Mi-35,
czymś innym niż w kraju. Dochodzą nistanie, gdzie nieznajomość możliwo- i zaatakował rebeliantów, gdy tylko przekroczy-
jeszcze bariery językowe. Dowódz- ści podwładnego utrudnia stawianie mu li granicę z Sudanem, manifestując swą siłę.
two, które w dużej mierze decyduje zadań. Niezrozumienie zadania lub brak Zginęło kilkaset osób.
o powodzeniu operacji, nie ma na to wiedzy, jak je wykonać, może mieć
żadnego wpływu. Dobrze byłoby wpływ na całą operację. To trzeba zmie- POLSKA ZBROJNA: Czy wobec tego może-
więc stworzyć jakieś elementy nieza- nić. Pewnie nie uda się zbudować sta- my mówić o fiasku operacji?
leżnej certyfikacji również dla ofice- łych unijnych struktur dowodzenia, ale BOGUSŁAW PACEK: Zdecydowanie nie.
rów, a przynajmniej dać dowódcy ich szkieletowe konstrukcje powinny Unia miała przede wszystkim pomagać ONZ.
operacji możliwość odesłania do kra- dobrze funkcjonować. Może należałoby Tak się stało. Bezpieczeństwo misji Narodów
ju delikwenta bez wywołania poli- obsadzić kilka kluczowych stanowisk Zjednoczonych, 76 organizacjom humanitar-
tycznego skandalu. Unia, ale nie tylko na stałe, a pozostali oficerowie spotyka- nym działającym na tym terenie, ale i cywi-

POLSKA ZBROJNA NR 35 | 30 SIERPNIA 2009 19


N A C E L O W N I K U
lom, zostało zapewnione. Do końca operacji nie przedłużane. Czad jest tego jednym z przy- cześnie zgodziliśmy się sprzedać na warunkach
żaden rebeliant nie zagroził istotnie komukol- kładów. EUFOR miał być, jak to określano, pa- korzystnych dla obu stron – oczywiście poza
wiek w Czadzie. Spodziewano się większych rasolem ochronnym dla MINURCAT. I Unia go uzbrojeniem – dużą część wyposażenia.
sukcesów w rozwiązywaniu problemu 300 ty- trzymała, tyle że misja organizowała się wiele
sięcy przesiedleńców z Sudanu, którzy stano- miesięcy. Wtedy jest sens trzymać parasol, gdy POLSKA ZBROJNA: Na czym te korzyści
wią poważne obciążenie dla dziesięciomiliono- ktoś pod nim stoi. Najwyższy czas, aby doko- polegają?
wego Czadu. Próbowano ich skłonić do powro- nać gruntownych zmian. BOGUSŁAW PACEK: ONZ i tak musiała-
tu do domu, ale było to niemożliwe, bowiem w by gdzieś ten sprzęt kupić, a my musieliby-
Sudanie nadal zabija się ludzi. Zresztą nie POLSKA ZBROJNA: Rozpatrywano możli- śmy zapłacić kilka milionów, żeby go prze-
wiem, czy oni będą kiedykolwiek chcieli wró- wość przedłużenia misji UE? wieźć do domu.
cić. Mają pożywienie, wodę, szkoły, są bez- BOGUSŁAW PACEK: Zastanawiano się nad
pieczni – po co mają wyjeżdżać? Zwłaszcza że tym na samym początku, ale nikt nie chciał POLSKA ZBROJNA: Po co tak naprawdę
w Afryce granice są często czysto umowne. szybko o tym słyszeć. Bo jeżeli dłużej, to o ile? pojechaliśmy do Czadu?
Chociaż niektórzy z uchodźców bardzo nas Była to od początku operacja pomostowa. BOGUSŁAW PACEK: Aby pokazać naszą
prosili, aby uszczelnić granicę z Sudanem. W zakładanym czasie zadania przejęła ONZ. rolę i miejsce w Unii Europejskiej, a nie w Afry-
Misja miała w Europie swoich zwolenników, ce. Udowodniliśmy, że stojąc w tej misji obok
POLSKA ZBROJNA: Dlaczego? ale i przeciwników. Nie byłoby łatwo osiągnąć Francji, jesteśmy w UE liczącym się członkiem.
BOGUSŁAW PACEK: Uważali bowiem, że konsensusu dla nowej decyzji. Dłuższe trwanie Polski kontyngent miał najlepszy sprzęt, klima-
jak więcej ludzi ucieknie do Czadu, to będzie to większe koszta. tyzowane namioty. Nasi żołnierze mieli lepsze
mniej pomocy humanitar- warunki niż francuscy oficerowie. Wysoką kla-
nej do podziału. Piętą achillesową POLSKA ZBROJNA: Oba-
wiano się, że Czad może stać
sę pokazali kolejni dowódcy kontyngentów i sa-
mi żołnierze. Wykonaliśmy też dobrą robotę
POLSKA ZBROJNA: Nie UE jest na pewno się dla UE tym, czym Afgani- w samym Czadzie. Nawiązane przez MON
ma Pan poczucia niespeł- stan dla NATO. Minister
nienia? łączność. Bogdan Klich określił nie-
kontakty dobrze rokują na przyszłość. Czad to
zasobny kraj, bogaty w różnorodne surowce.
BOGUSŁAW PACEK:
Mam poczucie niespełnie-
Kłopoty są też gdyś sytuację w Ndżamenie
„okiem cyklonu”.
Znajdujące się w nich pierwiastki wypełniają
połowę tablicy Mendelejewa.
nia co do sposobu kontynu- z rozpoznaniem BOGUSŁAW PACEK: Anali-
owania tej operacji przez si- tycy unijni przeszacowali mili- POLSKA ZBROJNA: Jakie są zatem wnio-
ły ONZ. Może nie ma dramatu, ale liczyłem, że tarne zagrożenia w Czadzie. Naprawdę myślano, ski na przyszłość?
będzie znacznie lepiej. Zwłaszcza że w wyko- że idziemy na wojnę. Tymczasem „oko cyklonu” BOGUSŁAW PACEK: Moim zdaniem, moż-
naniu Unii była ona wojskowym majsterszty- stanowiły zagrożenia kryminalne, klimat, trud- na było skierować więcej oficerów do dowódz-
kiem. I przecież ONZ miało dużo czasu, żeby ności logistyczne, nieprzychylność miejscowych twa operacji we Francji, gdzie – przy podobnej
się przygotować. Dostało gotowe bazy, pasy władz. Rebelianci jednak omijali oddziały unij- wielkości wystawianych kontyngentów – było
startowe, namioty, kontenery. Tymczasem do- ne, zwłaszcza że różnica sił była ogromna. Cho- 18 Irlandczyków i czterech Polaków. W do-
brze funkcjonująca maszyna nagle zaczęła ciaż gdyby nie nasza manifestacja siły, być może wództwie sił w Czadzie relacje były jeszcze gor-
szwankować. Poszczególne kontyngenty tuż po przyszłoby się zmierzyć z wyzwaniami takimi sze, bo 20 do zaledwie trzech. To nie jest tak, że
przejęciu misji przez ONZ zaczęły skarżyć się jak w Afganistanie. Życie ludzkie ma w Czadzie kto ma dowódcę, ten ma wszystko. Liczą się też
na racjonowanie wody pitnej, brak paliwa, ogra- niską cenę, a zwolennicy różnych ruchów często kluczowe stanowiska, choćby szefa „piątki”,
niczenia operacyjne i kłopoty z zabezpiecze- są fanatycznie zdeterminowani. który odpowiada za planowanie, „czwórki” – za
niem medycznym. logistykę czy „trójki” – za działania operacyjne.
POLSKA ZBROJNA: Spodziewano się jed- Aby mieć mądrych przyszłych generałów i puł-
POLSKA ZBROJNA: Czym są spowodowa- nak, że Polska przedłuży swoją obecność kowników, warto wcześniej wysyłać kapitanów
ne trudności ONZ? w Czadzie. i majorów po nauki do różnych dowództw. 
BOGUSŁAW PACEK: Organizacja ta musi BOGUSŁAW PACEK: Wokół tej kwestii było
się poważnie zastanowić nad sposobem prowa- sporo zamieszania. W Nowym Jorku spodziewa- WIZYTÓWKA
dzenia tej operacji i misji w ogóle. Misje unijne no się, że Polska będzie tam tak długo, jak ONZ.
są podobne do natowskich, czyli ich dowódca Przyznaję, że sam miałem wątpliwości, czy Pol-
ma w jednej ręce i element bojowy, i zabezpie- ska powinna być tam obecna tak krótko. Ale wy- Generał dywizji
czający. Odpowiada i decyduje o całości. W mi- braliśmy dobre rozwiązanie. Po wykonaniu za- BOGUSŁAW PACEK
sjach ONZ, co dzisiaj stanowi już anachronizm, dania wrócimy do kraju. Irlandczycy, którzy za- od 1991 roku dowodził wy-
istnieją dwa piony: wojskowy i cywilny z za- kładali przedłużenie swojej obecności na połu- działem żandarmerii w Gdańsku. Po pięciu
bezpieczeniem logistycznym, który jest oddzie- dniu, gdy zobaczyli, co dzieje się po wycofaniu latach został komendantem oddziału bydgo-
lony od dowódcy. Aby załatwić cokolwiek, Unii, też rozważają, czy nie wycofać się dużo skiego, a dwa lata później mazowieckiego
trzeba uzyskać zgodę Nowego Jorku. Biurokra- szybciej, niż planowali. Francuzi, którzy czują w Warszawie, który dwukrotnie został wyróż-
cja ONZ sięga zenitu. Dochodzi do absurdów. się tam jak w domu, mają takie same wątpliwo- niony Znakiem Honorowym Sił Zbrojnych RP.
Dowódca sił, który poleciał do polskiego kon- ści. Z 1750 żołnierzy swój kontyngent zmniej- W sierpniu 2003 roku mianowano go ko-
tyngentu, nie miał czym wrócić, bo… planiści szyli do 250. Nie ma więc o co kruszyć kopii. mendantem głównym Żandarmerii Wojsko-
tego nie przewidzieli. To nie jest kwestia złego Załatwiliśmy to, co było do załatwienia, i może- wej. Jest twórcą oddziałów specjalnych ŻW.
dowodzenia, to problem złej organizacji na my się spokojnie wycofać. Przedłużenie operacji Generał Pacek był zastępcą dowódcy misji
wyższym poziomie. Nie wystarczy już zajęcie o pół roku w ramach ONZ umożliwiło Malawi, Unii Europejskiej w Czadzie i Republice
pozycji i trwanie. Świat oczekuje efektów. Tym- które ma nas zastąpić, przygotowanie się i zorga- Środkowoafrykańskiej. Skończył filologię
czasem operacje ONZ kosztują dużo, a niewie- nizowanie na północy. ONZ pokryje koszty polską na Uniwersytecie Gdańskim. Jest
le dają – bo trwają długo, a czasami są sztucz- transportu sprzętu i żołnierzy do Polski. Jedno- doktorem nauk humanistycznych.

20 POLSKA ZBROJNA NR 35 | 30 SIERPNIA 2009


A R M I A

z oficerów, mąż zaufania jednostki, zastrzegając


nazwisko do wiadomości redakcji.

LIST DO KONWENTU
Podpułkownik Krzysztof Monkiewicz, mąż
zaufania 13 Pułku Przeciwlotniczego w Elblą-
gu, nie chce być anonimowym rozmówcą.
„Odczuwamy niepokój, zakłopotanie, rozgo-
ryczenie i zażenowanie poziomem polemiki
oraz tym, że o kluczowych sprawach dotyczą-
cych naszej egzystencji dowiadujemy się
w ostatniej kolejności, przypadkowo. Poczu-
cie przedmiotowego potraktowania kadry
i członków jej rodzin związanych z elbląskim
13 pplot działa destrukcyjnie na morale oraz
nastroje, wprowadzając wręcz entropię w tak

FOT. JANUSZ GROCHOWSKI


uporządkowanym systemie, jakim jest nasza
ROMAN PRZECISZEWSKI

Sztuka konwersacji
jednostka”, cytuje fragment listu skierowane-
go do przewodniczącego Konwentu Dzieka-
nów Korpusu Oficerów Wojska Polskiego.
Pułkownik Marian Babuśka, wiceprzewod-
niczący konwentu, przyznaje: „Ten list zrobił
Czego wciąż brakuje w wojsku? W wielu garnizonach można wrażenie. Nie mógł pozostać bez odpowiedzi.
usłyszeć to samo: szczerej rozmowy przełożonych z podwładnymi Podpisało się pod nim imieniem i nazwiskiem
czterech żołnierzy zawodowych 13 pułku, mę-
o służbowych planach na przyszłość.

Z
żów zaufania poszczególnych korpusów, którzy
godnie z programem roz- „Mamy kolejną powtórkę z historii, wystąpili z prośbą o pomoc w zorganizowaniu
woju Sił Zbrojnych RP już mimo rzetelnych meldunków o nastro- 13 PUŁK spotkania z przedstawicielami MON, potrafiący-
wkrótce zamiast obecnych jach i funkcjonowaniu różnych struk- się wyróżnia. mi wyjaśnić to wszystko, co pojawiło się w gaze-
Kadra ma
czterech dywizji będą trzy. tur przedstawicielskich kadry. Żołnie- mieszkania, tach i internecie. Problem przedstawiliśmy na
Każda z nich zachowa jeden pułk rze niejednego garnizonu nadal żyją a infrastruktura odprawie w Sztabie Generalnym WP”.
przeciwlotniczy. Skoro zatem dzisiaj w niepewności. Nie wiedzą, jakie kry- jednostki należy List reprezentantów „trzynastego”, podpisany
jest takich pułków sześć – po jednym teria przesądzają o przyszłości tej do najlepszych przez przedstawicieli wszystkich korpusów oso-
w wojsku.
w Czerwieńsku, Elblągu, Gołdapi, bądź innej jednostki, kto ma jakieś bowych, był odpowiedzią na tekst, który ukazał
Lesznie i dwa w koszalińskim kom- perspektywy, a kto pójdzie pod re- się w „Rzeczpospolitej”. Wynikało z niego, że
pleksie – to muszą zacząć się cięcia. strukturyzacyjny młotek. Pojawia się 13 pplot przestanie istnieć nie ze względów me-
Trudne, bolesne, jednak konieczne. zwątpienie, gorycz, a rachunek za to rytorycznych, ale politycznych. „Chcemy się
Dlatego nie powinno być żadnych py- najczęściej wystawia się nam, repre- dowiedzieć, jakimi priorytetami kierują się
tań, niepewności czy wątpliwości. zentującym żołnierzy”, mówi jeden przełożeni w związku z ewentualnym wzmoc-

Między plotkami a rozkazem


skach czy domniemaniach. Dopóki nie dosta-
nie odpowiedniego rozkazu, dopóty ma wyko-
Z pułkownikiem dyplomowanym nywać to, co zapisane jest w jego obowiąz-
CEZARYM JANOWSKIM kach. Rok temu kończyłem Podyplomowe
Studium Operacyjno-Strategiczne i podczas
o emocjach, które nie powinny rozmowy kadrowej otrzymałem propozycję
dowodzenia 13 Pułkiem Przeciwlotniczym.
towarzyszyć służbie, rozmawia Dla mnie, pełniącego kiedyś służbę w 11 pplot

ROMAN PRZECISZEWSKI w Bolesławcu, było to duże wyróżnienie.


„Trzynasty” zawsze bowiem przodował, za-
wsze był najwyżej oceniany. Historia dała mi
więc szansę sprawdzenia się w jednostce, któ-
POLSKA ZBROJNA: „Dowódca podczas w błąd. Informacje, które niedawno niespodzie- ra była, jest i – jak myślałem – będzie ważnym
zbiórki jednostki zapewniał kadrę pułku, wanie pojawiły się w mediach, również dla elementem polskiego systemu obronnego.
że nasza przyszłość jest pewna i że powin- mnie były dość nieprzyjemnym zaskoczeniem. Zresztą, podczas mojego dotychczasowego,
niśmy spokojnie pełnić służbę. Teraz oka- nieco ponaddwunastomiesięcznego pobytu
FOT. R. PRZECISZEWSKI

zuje się, że kłamał”, można wyczytać na POLSKA ZBROJNA: Szczerze mówiąc, w Elblągu wiele przemawiało za tym, że tak
jednym z internetowych portali. Ten do- trudno uwierzyć, że dowódca nie zna per- naprawdę się stanie.
wódca to Pan... spektyw swojej jednostki.
CEZARY JANOWSKI: Nigdy nikogo nie CEZARY JANOWSKI: Dowódca nie może POLSKA ZBROJNA: Mówmy konkretnie:
okłamałem, nie wprowadziłem świadomie budować swej wiedzy na plotkach, pogło- co przemawiało?

POLSKA ZBROJNA NR 35 | 30 SIERPNIA 2009 21


W O J S K A L Ą D O W E
nieniem 15 Pułku w Gołdapi siłami 13 pplot”,
napisali między innymi reprezentanci kadry el-
bląskiej jednostki.

ODDZIAŁ POD NAMIOTEM


Artykuł w „Rzeczpospolitej” nie pozostał
bez echa również poza wojskiem. Wywołał
liczne komentarze zarówno dziennikarzy, jak
i polityków czy też... byłych wojskowych.
Koncepcja przeniesienia części 13 pplot do
Gołdapi – wspierana społecznymi względami
– nie spotkała się ze zrozumieniem. Kontrar-
gumenty były następujące: 13 Pułk się wyróż-
nia. Kadra ma mieszkania, a infrastruktura
jednostki należy do najlepszych w wojsku.
Koszary znajdują się na obrzeżach miasta, żoł-
nierze mogą się tam szkolić na kilkusethekta-
rowym placu ćwiczeń. Poza tym, do poligonu
w Wicku Morskim, gdzie strzelają przeciwlot-
nicy, jest znacznie bliżej niż z Gołdapi, a zlo-
kalizowanie nowego pułku przeciwlotniczego
kilka kilometrów od granicy kłóci się ze zdro-
wym rozsądkiem.
„Wszystko, co dzieje się w tej jednostce,
można zobaczyć przez lornetkę. Tak naprawdę
możemy zlikwidować wartość bojową
13 pplot, no, chyba że miałby on bronić bez-
pieczeństwa powietrznego lotnika w Kalinin-

gradzie”, osądził jeden z posłów. Być może ta
opinia wywołała do odpowiedzi mężów zaufa-
nia 15 Pułku Przeciwlotniczego w Gołdapi.
Na adres Konwentu Dziekanów Korpusu Ofi-
cerów WP skierowali taki list: „Przecież nikt
przy zdrowych zmysłach nie umieści w XXI ZGODNIE Z DOKTRYNĄ
OBRONNĄ RP wszystkie
wieku pododdziałów w szczerym polu, pod jednostki przeciwlotnicze
namiotami. To nie jest Armia Czerwona wy- Wojsk Lądowych wychodzą
cofująca się z NRD”, podkreślili. Na korzyść z garnizonów i wykonują zadania
pułku w Gołdapi przemawia również to, że na rzecz ogólnowojskowych
związków taktycznych
obecnie służy tam 256 szeregowych zawodo- w rejonach operacyjnego
wych i jest to najbardziej uzawodowiona jed- przeznaczenia, które mogą
nostka przeciwlotnicza. A że jest tuż pod gra- znajdować się na terenie
nicą? „Wiadomo nie od dziś, że zgodnie całego kraju.
z doktryną obronną RP wszystkie jednostki

CEZARY JANOWSKI: W marcu gotowości bojowej, a także na popra- POLSKA ZBROJNA: Dlaczego do tej pory
tego roku mieliśmy kontrolę gospo- wę warunków socjalnych żołnierzy. nie wziął Pan w niej udziału?
darczą. Dostaliśmy ocenę 4,08 – jak W 2008 roku na rożnego typu mo- CEZARY JANOWSKI: Gdyż noszę mundur
dotąd najwyższą w Siłach Zbrojnych dernizacje pułk dostał ponad milion HISTORIA
i na swoim stanowisku – nie wiedząc, jakie są
RP. W czerwcu przeprowadziliśmy złotych, a kadra kolejne nowe miesz- dała mi szansę plany strategiczne kraju – z koncepcjami prze-
sprawdzian ogniowy na poligonie kania. W tym roku remontowi miały sprawdzenia się łożonych nie dyskutuję. Jestem tylko wyko-
w Wicku Morskim i dwanaście za- zostać poddane dwa koszarowce w jednostce, nawcą, dowodzę elementem, który ma zabez-
która była, jest
dań wykonaliśmy na piątkę, zużywa- i stołówka. i – jak myślałem
pieczać dywizję. Znam swoje zadania i do ich
jąc przy tym nie 24, ale 19 rakiet. – będzie wykonania przygotowuję pułk. A co najważ-
Wkrótce potem dowiedziałem się, że POLSKA ZBROJNA: I nagle stanowiła niejsze – jak dotąd na moje biurko nie trafił
strzelać będziemy także za rok. To wszystko się zmieniło? ważny element żaden rozkaz, który ma to wszystko zmienić.
polskiego
naprawdę wyróżnienie. Czułem się CEZARY JANOWSKI: Tak. Nie- systemu
więc dumny, że mogę dowodzić ta- spodziewanie dostałem pismo z Rejo- obronnego. POLSKA ZBROJNA: Czy czasami nie
kim bojowym pułkiem. Byłem szczę- nowego Zarządu Infrastruktury chodzi Pan w różowych okularach? Z me-
śliwy, że swą uwagę skupiamy w Olsztynie o wstrzymaniu zaplano- dialnych informacji wynika przecież jasno,
przede wszystkim na sprawach służ- wanych inwestycji. Równie niespo- że 16 Dywizja będzie miała przeciwlotni-
bowych, a przełożeni – dostrzegając dziewanie wybuchła publiczna dysku- ków jedynie w Gołdapi.
nasze zaangażowanie – nie szczędzą sja o podobno już przesądzonym roz- CEZARY JANOWSKI: Mogę tylko powtó-
środków na szkolenia i zapewnienie formowaniu pułku. rzyć, że nie dotarł do mnie żaden rozkaz

22 POLSKA ZBROJNA NR 35 | 30 SIERPNIA 2009


A R M I A

Pismo do premiera
Henryk Słonina, prezydent Elbląga,
w piśmie do premiera Donalda Tuska.

W najgłębszym przekonaniu
elblążan, wielu eksper-
tów wojskowych, a także moim
wie najwyższych środków fi-
nansowych na realizację za-
dań niezbędnych dla obronno-
własnym projektowana decyzja ści Państwa i rozwoju Sił Zbroj-
ministra obrony narodowej jest nych RP”. Trudno podzielić mi
nietrafna zarówno z wojskowe- ten pogląd. 13 Pułk dysponuje
go punktu widzenia, jak i ze wyremontowaną bazą lokalo-
względów ekonomiczno-gospo- wą, a jego rozformowanie spo-
darczych i społecznych. woduje, że nakłady publicz-
W uzasadnieniu decyzji o roz- nych środków finansowych
formowaniu 13 pplot minister pójdą na marne, natomiast
obrony napisał, że „ma ona na w Gołdapi trzeba będzie wyło-
celu wygospodarowanie możli- żyć kolejne. 

przeciwlotnicze Wojsk Lądowych wychodzą


„Położyłem obok z garnizonów i wykonują zadania na rzecz
siebie dwa listy ogólnowojskowych związków taktycznych w re-
– ten od mężów
zaufania
jonach operacyjnego przeznaczenia, które mogą
«trzynastego» znajdować się na terenie całego kraju. I nie ma tu
oraz ten znaczenia miejsce stałej dyslokacji. A że stacjo-
od «piętnastego» nujemy w strefie przygranicznej? Zarówno po-
– i nie wiem,
co o tym wiat gołdapski, jak i elbląski graniczą z obwo-
wszystkim dem kaliningradzkim”, akcentują przedstawicie-
sądzić”, mówi le kadry 15 pplot.
pułkownik Anatol „Powstała sytuacja, w której trudno być sę-
Tichoniuk,
przewodniczący dzią. Położyłem obok siebie dwa listy – ten od
Konwentu mężów zaufania «trzynastego» oraz ten z «pięt-
Dziekanów nastego» – i nie wiem, co o tym wszystkim są-
Korpusu dzić”, mówi pułkownik Anatol Tichoniuk, prze-
Oficerów WP.
wodniczący Konwentu Dziekanów Korpusu Ofi-
cerów WP.
Nieoficjalnie, bez ujawniania nazwisk i zaj-
FOT. JAROSŁAW WIŚNIEWSKI

mowanych stanowisk, kadra jest znacznie bar-


dziej otwarta. „Brakuje nam szczerej rozmowy
z decydentami o służbowych planach i perspek-
tywach”, mówi wielu. Albo inaczej: „Czy żoł-
nierz jest pionkiem, który może być przesuwany
z jednej pozycji na drugą? Czy decydenci nigdy
nie będą z nami rozmawiać?”. 

w tej kwestii. Dlatego też swoim żołnierzom nad „i” w sytuacji, gdy jeszcze może się coś CEZARY JANOWSKI: Mówi pan o 2012 ro-
staram się uzmysłowić, że emocje nie powin- zmienić. ku? To jeszcze trochę czasu. Poczekamy, zo-
ny towarzyszyć służbie. Mówię: udowadniaj- baczymy. Jestem przekonany, że zdecyduje in-
cie, że jesteście bardzo dobrzy, że w szkole- POLSKA ZBROJNA: Co jednak może się teres obronności kraju.
niu nie ma wam równych, a być może komuś zmienić? Niedawno z kadrą i pracownika-
mocniej zabije jeszcze serce... mi wojska pułku spotkał się dowódca Wojsk POLSKA ZBROJNA: A gdy ten interes
Lądowych generał broni Waldemar Skrzyp- rzeczywiście będzie oznaczał rozformowa-
POLSKA ZBROJNA: Niektórzy z tych czak i... nie 13 pplot?
żołnierzy piszą jednak na internetowym CEZARY JANOWSKI: Przepraszam, ale nie CEZARY JANOWSKI: Być może poczuję
forum, że czują się oszukani, że dowódca chcę mówić na ten temat. To było nasze we- się wtedy jak syndyk masy upadłościowej.
ich okłamał. wnętrzne spotkanie. Jednak gdy padnie rozkaz, to bezwarunkowo
CEZARY JANOWSKI: Nie kryję: to stwier- go wykonam. Oczywiście razem ze swoimi
dzenie zabolało. To przecież poważny zarzut, POLSKA ZBROJNA: Powiem za Pana, że żołnierzami. 
jakby początek kłótni w rodzinie. Po ucałowa- generał Skrzypczak poinformował, iż ewen- Pułkownik CEZARY JANOWSKI dowodzi
niu sztandaru każdy dowódca staje się czę- tualne rozformowanie 13 pplot i przedyslo- 13 Pułkiem Przeciwlotniczym od 1 lipca 2008 roku.
ścią danej społeczności, jest z nią na dobre kowanie niektórych jego pododdziałów do Wcześniej był między innymi szefem sztabu i zastęp-
i złe. Tymczasem ja naprawdę nie mogę mó- Gołdapi mogłoby nastąpić w 2012 roku. cą dowódcy zielonogórskiego 4 pplot. Został wice-
prymusem Akademii Obrony Narodowej, a w czerw-
wić na zbiórkach pułku o sprawach, które nie Praktycznie na koniec restrukturyzacji jed- cu 2008 roku z oceną bardzo dobrą ukończył Pody-
są jeszcze pewne. Nie mogę stawiać kropki nostek przeciwlotniczych. plomowe Studium Operacyjno-Strategiczne.

POLSKA ZBROJNA NR 35 | 30 SIERPNIA 2009 23


M S P O
Ośrodek Badawczo-Wdrożeniowy Służby
Żywnościowej przedstawi sposoby badania
oraz certyfikacji produktów spożywczych
i sprzętu służby żywnościowej produkowa-
nych na potrzeby Sił Zbrojnych RP.
W pierwszym dniu targów, w ramach poka-
zu dynamicznego, swoje umiejętności zade-
monstrują żołnierze pododdziałów logistycz-
nych, którzy pokażą różne sposoby ewakuacji
sprzętu z pola walki. Będzie można zobaczyć
między innymi: załadunek uszkodzonego
czołgu PT-91 na zestaw niskopodwoziowy,
ewakuację uszkodzonego bojowego wozu pie-
choty BWP za pomocą wozu zabezpieczenia
technicznego WZT-3 oraz załadunek pojazdu
patrolowego Skorpion na platformę samozała-
dowczą. Pokaz dynamiczny zostanie przepro-
wadzony w warunkach imitujących realne
działania wojsk, z użyciem środków pozoracji
pola walki.
Firma Niewiadów wystawi swój najnowszy
poduszkowiec, a ZM Mesko najnowsze rakiety
do samolotów oraz śmigłowców. Nie zabraknie
również krajowych propozycji pojazdów patro-
lowo-interwencyjnych oraz innego sprzętu po-
trzebnego polskim żołnierzom w Afganistanie,
między innymi gogli noktowizyjnych, dalmie-
rzy lornetkowych i lornetek noktowizyjnych,
systemów kierowania ogniem z kamerami ter-
mowizyjnymi, produkowanych przez Przemy-
FOT. TARGI KIELCE

słowe Centrum Optyki, oraz innych nowocze-


snych systemów termowizyjnych.

TRADYCJA I PRESTIŻ
Wśród wystawców MSPO znajdują się także

Obronność i interesy
między innymi korporacje i firmy, takie jak:
Rafael, Elbit Systems, Aeronautics, Agusta, Ko-
rea Aerospace Industries czy Saab i Patria.
W sumie ponad 30 procent wystawców salonu
to firmy i koncerny zagraniczne.
XVII Międzynarodowy Salon Przemysłu Obronnego w Kielcach, który odbędzie W tym roku Wystawę Narodową zorgani-
się 31 sierpnia – 3 września, jest imprezą o wyjątkowym znaczeniu, ponieważ zują państwa z Grupy V4. Węgrzy pokażą
daje pełny przegląd ofert światowych koncernów w branży militarnej. między innymi uzbrojenie strzeleckie, kara-

K
binki snajperskie i pistolety, a także wyposa-
ieleckie targi to największa w Pol- logistyczny. Wojska Lądowe pokażą między in- żenie indywidualne żołnierzy. Są oni od daw-
sce wystawa wyposażenia i uzbro- nymi wyrzutnię rakietową Langusta, trał prze- na zainteresowani współpracą z Polską
jenia naszych sił zbrojnych ofero- ciwminowy Bożena, artyleryjski zestaw prze- w dziedzinie uzbrojenia. Zwłaszcza w zakre-
wanych przez krajowe zakłady pro- ciwlotniczy Loara oraz system rozpoznawczo- sie najnowocześniejszych systemów dowo-
dukujące dla wojska. To także największa -zakłócający Przebiśnieg. Logistycy zaprezen- dzenia oraz łączności cyfrowej.
w kraju prezentacja najnowocześniejszych sys- tują natomiast: bazę noclegową w namiotach Na pierwszy dzień targów (31 sierpnia) za-
temów militarnych zagranicznych koncernów pneumatycznych, warsztat remontu sprzętu planowano I Krajową Debatę na temat sposo-
oraz zakładów. uzbrojenia, prototypową kontenerową łaźnię bów finansowania i konkurencyjności polskiego
W tym roku wystawa sił zbrojnych odbędzie polową, moduł polowego magazynu wody oraz przemysłu obronnego, której organizatorem bę-
się pod hasłem „Profesjonalni żołnierze – pro- samochód Star 944 w wersji opancerzonej. dzie Magazyn Wojskowy „Armia” (sala CK2).
fesjonalny sprzęt”. Organizuje ją Inspektorat Na ten dzień zaplanowano również konferencję
Wsparcia Sił Zbrojnych przy współudziale KOSMICZNE TECHNOLOGIE „Koncepcja obrony przeciwlotniczej i przeciw-
Wojsk Lądowych. Odwiedzający tegoroczną Na wystawie znajdą się również stoiska rakietowej terytorium Polski” zorganizowaną
edycję kieleckich targów na przełomie sierpnia ośrodków badawczo-wdrożeniowych funk- przez Bumar i „Raport WTO” (Centrum Konfe-
i września będą mieli okazję zobaczyć najnow- cjonujących w strukturach Inspektoratu rencyjne TK, sala CK1). Drugiego dnia MSPO
sze uzbrojenie i sprzęt wojskowy (UiSW) sił Wsparcia Sił Zbrojnych. Specjaliści z Woj- Redakcja Wojskowa („Polska Zbrojna”) zorga-
zbrojnych, w tym między innymi kołowe trans- skowego Ośrodka Badawczo-Wdrożeniowe- nizuje w Centrum Konferencyjnym TK (sala
portery opancerzone Rosomak, sprzęt wojsk in- go Służby Mundurowej zaprezentują kierunki CK2) konferencję na temat ,,Możliwości krajo-
żynieryjnych, artyleryjskie i rakietowe systemy zmian w umundurowaniu i wyekwipowaniu wego przemysłowego potencjału obronnego
przeciwlotnicze, systemy rozpoznania i sprzęt polskich żołnierzy. Natomiast Wojskowy w aspekcie wymagań pola walki”. (WK) 

24 POLSKA ZBROJNA NR 35 | 30 SIERPNIA 2009


A R M I A

FOT. ZBIGNIEW PŁACZKIEWICZ


BOGUSŁAW POLITOWSKI

Edukacyjny sprint
Jedni mówią sól armii, inni nazywają ich jej kręgosłupem. ludźmi wcielonymi do wojska na przymus, po-
Bez względu na nazwy korpus podoficerski odgrywa coraz ważniejszą rolę dobnie jak oni sami, dawno odeszła w zapo-
mnienie. Podobnie jak wizerunek plutonowego
w naszych profesjonalnych siłach zbrojnych.

N
po zawodówce w utytłanym mundurze, o któ-
iedawno w czterech szkołach pod- się o tym mówi, ale też stwarza ku temu nale- rym mówiono żartobliwie „kaloryfer”, bo wów-
oficerskich Wojsk Lądowych odby- żyte warunki. czas pierwszy stopień podoficera zawodowego
ły się uroczyste promocje absolwen- Era kaprali zasadniczej służby wojskowej po oznaczał kilka belek na naramiennikach,
tów. Po urlopach do jednostek półrocznych szkółkach, mających dowodzić co często nie miało nic wspólnego z wiedzą
wszystkich rodzajów wojsk trafi kilkuset mło- i intelektem.
dych kaprali. Większość z nich przyszła do tych C O M M E N T Współczesny podoficer, od najniższego do
uczelni prosto z cywila. Po zaledwie jedenasto- Starszy chorąży sztabowy najwyższego stopnia, ma być w korpusie syno-
miesięcznym szkoleniu dostali awanse na ANDRZEJ SKŁADOWSKI, nimem dumy, profesjonalizmu, ambicji i przy-
pierwszy stopień podoficerski i prawo dowo- komendant Szkoły wództwa. Ma być, i na szczęście coraz bardziej
dzenia. Czy podołają obowiązkom? Czy po tak Podoficerskiej Wojsk nim jest.
krótkiej edukacji są zdolni stanąć w bojowej Lądowych we Wrocławiu: Wróćmy jednak do podoficerskiej edukacji.
jednostce przed drużyną, załogą czy zespołem
złożonym często ze starych misyjnych wyjada-
czy i stanowczym głosem wydawać mądre roz-
K iedyś zastanawiano się, czy podofice-
rów w szkołach podoficerskich mają
kształcić oficerowie, czy podoficerowie. Za-
Czy jedenaście miesięcy nauki w szkole pod-
oficerskiej wystarczy, aby z cywila zrobić do-
brego żołnierza, a do tego dowódcę? Gdyby
kazy? Na kilkadziesiąt godzin przed promocją ufano nam, podoficerom, i chyba słusznie. sprawa dotyczyła dawnej armii defiladowo-
zapewniają, że tak. Nie trzeba być jednak by- Mam kontakty z przedstawicielami różnych -pokazowej z lat siedemdziesiątych czy nawet
strym obserwatorem, aby w ich głosie wyczuć jednostek i miło mi słyszeć, że nasi absol- osiemdziesiątych, można by być spokojnym.
wahanie. wenci są przez nas do swojej roli dobrze Obecnie, mając na uwadze wojenne misje,
przygotowani i sprawdzają się w dowodze-
a co za tym idzie udział naszych żołnierzy
niu. Mamy za sobą piątą promocję. Wiem,
SUPERKORPUS że nowo promowani także są dobrymi spe-
w walkach i potyczkach nie udawanych, ale
Od kilku lat Siły Zbrojne RP stawiają sobie cjalistami i dowódcy jednostek będą mieli toczonych realnie, pytanie to nabiera ważnego
za cel stworzenie silnego zawodowego korpu- z nich duży pożytek. Osiągamy dobre wyni- znaczenia.
su podoficerskiego na wzór armii zachod- ki kształcenia między innymi dlatego, że Promocje tegoroczne były jubileuszowe, bo
nich. W przeciwieństwie do podobnie szczyt- elewów szkolą doskonali instruktorzy prak- piąte w historii szkół podoficerskich. Piąte, ale
nych założeń głoszonych przez całe dekady tycy, znający realia panujące nie tylko zarazem na jakiś czas ostatnie dla ochotników
w armii starego systemu, tym razem nie tylko w jednostkach, ale także na misjach. z cywila, bo system naboru będzie teraz inny.

POLSKA ZBROJNA NR 35 | 30 SIERPNIA 2009 25


K O R P U S P O D O F I C E R S K I

C O M M E N T

Kapral
MICHAŁ NYCZ:

W iem, że na początku dowodzenia


muszę zdobyć zaufanie podwładnych.
Nie ma co ukrywać, że będę się musiał od
nich wiele nauczyć. Nie mam zamiaru być
sztuczny i pokazywać, że jestem nie
wiadomo kim. Myślę jednak, że z czasem
zyskam szacunek i będą widzieli we mnie
dobrego dowódcę.

KORPUS
PODOFICERSKI
stanowi zasadniczą
FOT. MARCIN SZUBERT

część polskiej armii


– obecnie w siłach
zbrojnych służy
ponad 40 tysięcy
żołnierzy
zawodowych.

„Zmieniliśmy koncepcję. Od tego roku nizacja ma na celu głównie zmniejsze- pomocą lin, co jest już trochę wyższą szkołą
w szkołach podoficerskich będą szko- nie wojskowej administracji oraz stwo- żołnierskiej jazdy.
leni tylko żołnierze, starsi szeregowi rzenie jednej komendy szkoły odpo- Kapral Michał Nycz, mimo że prochu jesz-
i szeregowi zawodowi, którzy przez wiedzialnej za cały proces edukacji. cze nie wąchał, będzie mógł jednak śmiało sta-
dowódców jednostek zostaną wytypo- nąć przed przyszłą drużyną, wiedząc, że „gapa”
wani na podoficerów”, powiedział do- BRAK CZASU na jego mundurze, sprawność fizyczna i wiedza
wódca Wojsk Lądowych generał broni Z rozmowy z tegorocznymi absol- teoretyczna, są dobrą podstawą do dowodzenia.
Waldemar Skrzypczak. wentami wynika, że głównym powo- Doświadczenie zaś, jak u młodego dowódcy
W tej samej rozmowie generał za- dem do narzekania jest brak czasu w każdym stopniu i każdego szczebla, przyj-
pewnił jednak, że dotychczasowy, pię- wolnego, olbrzymia liczba zajęć i zwią- dzie mu dopiero zdobywać.
cioletni monitoring absolwentów szkół zane z tym nadrabianie zaległości w go- WSPÓŁCZESNEGO Swoisty edukacyjny sprint, dający jednak spo-
PODOFICERA,
podoficerskich nie wykazał braków dzinach popołudniowych. Czas zdoby- od najniższego rą dawkę wiedzy nie tylko teoretycznej, ale
w ich przygotowaniu. To, co można wania wiedzy absolwenci określali do najwyższego i praktycznej, cechował edukację elewów
ocenić jako sukces, zdaniem generała niejednokrotnie mianem istnego stopnia, w każdej specjalności. Kapral Marek Bielawski
armia zawdzięcza temu, że elewów do edukacyjnego sprintu. Gdy jednak w korpusie zdecydował się zostać saperem. Uważa, że choć
ma wyróżniać
ich przyszłych, niełatwych obowiąz- przychodziło do rozmów o efektach duma, nie ma dużego doświadczenia, byłby jednak
ków przygotowywali w szkołach do- takiego systemu nauczania, o zdoby- profesjonalizm, w stanie iść z wykrywaczem na prawdziwą nie-
świadczeni instruktorzy. Trzeba dodać, tych umiejętnościach, uprawnieniach ambicja bezpieczną ścieżkę saperską, gdzieś w Afgani-
że w systemie szkolnictwa podoficer- czy kursach odbytych w tak krótkim i przywództwo. stanie. Mimo młodego wieku i żołnierskiego
Ma być
skiego będzie więcej bardziej radykal- czasie, to niejeden doświadczony wia- i na szczęście stażu nie obawia się dowodzenia. Wiedza teore-
nych zmian. Jak zapowiedział szef re- rus mógłby się zdziwić, ile elewi zdą- coraz bardziej tyczna, poparta umiejętnościami metodyczny-
sortu obrony Bogdan Klich, podczas żyli się w tak krótkim czasie nauczyć. nim jest. mi, pomoże mu w prowadzeniu zajęć i zdoby-
promocji we Wrocławiu, z istniejących Oto bowiem świeżo upieczony ka- ciu zaufania podwładnych.
obecnie w Wojskach Lądowych czte- pral Michał Nycz mający dowodzić
rech szkół podoficerskich pozostanie drużyną rozpoznania, i to nie byle NOWA KONCEPCJA
tylko jedna – poznańska. Obowiązy- gdzie, bo w 25 Brygadzie Kawalerii Zmiana systemu naboru słuchaczy do szkół
wać zacznie zasada, że każdy rodzaj Powietrznej, edukację praktyczną od- podoficerskich wydaje się słuszna. Tymczaso-
wojsk będzie dysponował jedną tego bywał pod czujnym okiem komando- wa rezygnacja z kandydatów prosto z cywila na
typu placówką. Minister uspokajał od sów z 16 Batalionu Powietrznodesan- rzecz elewów wywodzących się z grona szere-
razu, że reorganizacja ta nie oznacza towego z Krakowa oraz kawalerzystów gowych zawodowych niesie kilka korzyści.
całkowitej likwidacji trzech pozosta- powietrznych z Leźnicy Wielkiej. Pod- Po pierwsze, chodzi o skrócenie czasu szkole-
łych szkół. Dotychczasowe SP we czas zajęć praktycznych uzyskał tytuł nia. Żołnierza z doświadczeniem często nie trze-
Wrocławiu, Toruniu i Zegrzu zmienią skoczka spadochronowego, a także ba już edukować od podstaw, czyli można pomi-
stan etatowy, staną się filiami szkoły sporo czasu spędził w śmigłowcach, nąć w SP cały etap szkolenia podstawowego.
poznańskiej, i będą w nich prowadzo- ćwicząc różne metody desantowania, Po drugie, typowanie najlepszych szerego-
ne szkolenia specjalistyczne. Reorga- nie tylko z przyziemienia, ale także za wych zawodowych do szkół podoficerskich

26 POLSKA ZBROJNA NR 35 | 30 SIERPNIA 2009


A R M I A

władnych niż podoficer, który stażu wojskowe- jak powiedział nam komendant wrocławskiej
go w jednostce bojowej praktycznie nie ma. szkoły starszy chorąży sztabowy Andrzej
Jeśli założymy, że młody podoficer ma jak Składowski, w procesie edukacji wykładowcy
najszybciej stać się nie tylko dobrym dowódcą i instruktorzy, oprócz wiedzy i umiejętności,
i specjalistą, ale także przywódcą i liderem próbują wszczepić elewom także poczucie du-
w drużynie czy zespole, to z pewnością szyb- my ze służby w korpusie podoficerskim. Uczą
ciej osiągnie to żołnierz – doświadczony uczest- wychowanków, jak być dobrym przywódcą
nik jednej lub wielu misji niż kapral zaledwie i jak w trakcie niełatwej służby budować swój
z rocznym stażem. autorytet.
Kierownictwo resortu Kierownik sekcji szkole-
chce, aby na stanowiska Czy jedenaście miesięcy nia wrocławskiej placówki
podoficerskie trafiali przede chorąży Rafał Dyła nie ukry-
wszystkim najlepsi szerego-
nauki w szkole wa, że nauka w szkole przez
wi zawodowi, po uzupełnie- podoficerskiej cały turnus była intensywna.
niu wykształcenia i uzyska- wystarczy, aby z cywila Do tego stopnia, że kilku słu-
niu odpowiedniej specjaliza- chaczy nie wytrzymało tem-
cji. Dąży się również do te-
zrobić dobrego pa i zrezygnowało przed cza-
go, aby najlepszym podofi- żołnierza, a do tego sem z wojskowej kariery. Ci,
cerom stwarzać warunki do dowódcę? którzy wytrwali, są spraw-
dalszego kształcenia i w per- dzeni i dobrze przygotowani
FOT. ZBIGNIEW PŁACZKIEWICZ

spektywie wejścia do korpusu oficerskiego. do funkcji w jednostkach.


Taka droga kariery będzie szczególnie łatwa, Korpus podoficerski wzbogacił się więc
gdyż wspomniani wcześniej absolwenci Szkoły o kilkuset nowych dowódców – kaprali, dobrze
Podoficerskiej Wojsk Lądowych z Wrocławia wykształconych i przygotowanych do służby.
to ludzie po studiach, którzy z pewnością nie Biorąc pod uwagę to, że kierownictwo sił zbroj-
myślą o staniu w miejscu, lecz ciągłym rozwoju nych dąży do stworzenia podoficerom skutecz-
i podwyższaniu kwalifikacji. nego i sprawnego systemu motywacyjnego oraz
Podoficer musi być profesjonalistą. Wyzwa- różnych mechanizmów zachęt, w tym między
otwiera przedstawicielom tego korpusu drogę nia stojące obecnie przed naszym wojskiem, innymi do sprawniejszego rozwiązywania pro-
awansu zawodowego. szczególnie misje, pokazały, że potrzebni są blemu mieszkań dla podoficerskich rodzin,
Po trzecie, awansowany na stopień kaprala podoficerowie nowego typu, ludzie, którzy po- można śmiało powiedzieć, że najmłodsi kapra-
żołnierz z odpowiednim stażem i doświadcze- trafią profesjonalnie szkolić, ale też przewo- le będą już nową, wzorcową generacją swojego
niem zawsze szybciej zdobędzie autorytet pod- dzić podwładnym i wychowywać ich. Dlatego, korpusu. 
R E K L A M A

POLSKA ZBROJNA NR 35 | 30 SIERPNIA 2009 27


EADS PZL „Warszawa – Okęcie” S.A.
Al. Krakowska 110/114, 00-971 Warszawa, Poland.
Tel. (+48 22) 57 72 202, Fax. (+48 22) 57 72 203,
eadspzl@pzl.eads.net
A R M I A

PIOTR BERNABIUK

Eksperymenty

FOT. JAROSŁAW WOĆKO


na wysokościach
W Afganistanie Polacy często pełnią służbę na terenach położonych powyżej nienia i zachowanie człowieka na dużych wy-
3 tysięcy metrów nad poziomem morza. To granica, po której przekroczeniu sokościach. W rozmowie zwróciła uwagę
na coś pozornie bardzo oczywistego, co
u większości ludzi występują dolegliwości związane z wysokością.

W
stało się punktem wyjścia dla moich dal-
Wojskowym Instytucie przystosowanie człowieka do działa- szych działań: żołnierza nie powinno się
Medycznym zespół nia w trudnych, często wręcz skraj- wysyłać w nieznane warunki bez odpo-
generała Grzegorza nych warunkach. Gdy zatem zbliżał wiedniego przygotowania. Będzie patrzył
Gieleraka prowadzi się termin wyprawy w Himalaje na z zachwytem i szeroko otwartymi oczami
program badawczy, którego efektem Nanda Devi East, w której miał być na dziwy przyrody, ale gdy zacznie się
ma być kwalifikowanie i wspomaga- kierownikiem organizacyjnym i jed- z nim dziać coś nieoczekiwanego, nie sku-
nie przez medycynę żołnierzy prze- nocześnie lekarzem, zadał sobie py- pi się zadaniu, lecz skoncentruje na stanie
widzianych do działania w rejonach tanie: czy mam jechać jedynie po to, własnego zdrowia”, podkreśla kapitan
wysokogórskich. W Afganistanie Po- żeby dotknąć legendy? Nie był pla- Sadłoń. „Powinien więc być zaopatrzony
ZANIM przyjdzie
lacy często pełnią służbę powyżej nowany do głównej grupy szczyto- żołnierzom w bezcenną broń – wiedzę o tym, jak jego
trzech tysięcy metrów. Niby niezbyt wej. Z góry zakładał, że może nie wykonywać organizm zachowa się na wysokości”.
wysoko, a jednak jest to granica, po uczestniczyć w zdobywaniu wierz- zadania bojowe
której przekroczeniu u większości chołka. Postanowił więc przygoto- tam, gdzie W GÓRY Z APARATURĄ
„wysokościówka”
ludzi występują dolegliwości zwią- wać ambitny plan medyczny. tworzy problemy, Cennym prezentem dla lekarza wyprawy
zane z wysokością. Po złożeniu odpowiednich doku- powinni parę dni były badania na członkach ekspedycji przepro-
Badaniom towarzyszy założenie, mentów do komisji bioetycznej wy- posiedzieć na wadzone w WIM jeszcze przed wylotem do
że materiał medyczny powinien być sokogórskie działania kapitana dużej wysokości, Indii. Wiedział dzięki nim, że jedzie ze zdro-
dostać wycisk
opracowany na wypadek działania sił Sadłonia stały się częścią oficjal- i przeanalizować wą ekipą, miał ponadto punkt odniesienia do
zbrojnych w misjach prowadzonych nych badań naukowych. to, co się z nimi badań porównawczych po powrocie z gór. Ża-
w znacznie wyższych górach. Le- Nawiązał kontakt z docent Joanną dzieje, sprawdzić łował jedynie, że alpiniści nie zdążyli poddać
karz, wybierający się w ośmioosobo- Łaszczyńską, szefową Zakładu jak można wyjść się sprawdzianowi zdolności adaptacji do wa-
z kłopotów.
wej ekipie na wysokość ponad sied- Fizjologii Lotniczej Wojskowego runków wysokogórskich w komorze niskich
miu tysięcy metrów, spadł im niemal Instytutu Medycyny Lotniczej, a za- ciśnień: „Za niedotlenieniem idą bowiem dal-
jak z nieba. razem prezes Polskiego Towarzystwa sze zaburzenia, łącznie z objawami psychicz-
Kapitan lekarz Narcyz Sadłoń, Naukowego Człowiek w Ekstremal- nymi, które mogą człowieka po prostu dys-
który pracuje na oddziale ratunko- nych Warunkach Środowiska. „Pani kwalifikować z jakiegokolwiek działania na
wym WIM-u, od lat łączy wyprawy docent Łaszczyńskiej nie można po- wysokościach”.
i starty w zawodach ekstremalnych minąć, jeśli się chce badać choroby W Himalajach kapitan Sadłoń dysponował
z pasją badawczą. A interesuje go wysokościowe, parametry niedotle- nowatorskim sprzętem do monitoringu pracy

POLSKA ZBROJNA NR 35 | 30 SIERPNIA 2009 29


I N I C J A T Y W Y
serca i zjawisk chemodynamicznych, czynno- W HIMALAJACH kapitan Sadłoń dysponował nowatorskim sprzętem do monitoringu pracy serca
ściowej oceny układu krążenia na zasadzie po- i zjawisk chemodynamicznych, czynnościowej oceny układu krążenia na zasadzie pomiaru oporności
miaru oporności struktur klatki piersiowej, struktur klatki piersiowej, opracowanym w laboratoriach NASA.
opracowanym w laboratoriach NASA. Udo-
stępniona przez firmę „mmed” z Krakowa
aparatura do dziś rzadko używana jest w Pol-
sce, nigdy zaś na dużych wysokościach. Po-
nieważ Włochom nie udała się ze względów
technicznych próba przeprowadzenia takich
badań na wysokości 8 tysięcy metrów, praw-
dopodobnie więc jako jedyny dotąd przepro-
wadził tego typu obserwacje. „Za pomocą pro-
stych pomiarów, z wykorzystaniem urządzeń
monitorujących szeroki zakres parametrów,
wiedziałem na bieżąco, że nie ma zagrożenia
zdrowotnego. Budowałem dzięki temu po-
czucie bezpieczeństwa całego zespołu, mo-
głem też poprowadzić każdemu z kolegów
indywidualnie proces aklimatyzacyjny”.
Obserwacje prowadził praktycznie co-
dziennie. Część danych zbierał bardzo prostą
i podstawową metodą – mierzył ciśnienie
krwi, tętno, saturację tlenem. Badał wszyst-
kich, na różnych dystansach drogi, etapach
aklimatyzacji i rozmaitych wysokościach.
„Z pozoru są to banalne doświadczenia, wie- C O M M E N T A R I U M
lokrotnie powtarzane przez różne ekspedycje.
Sam je zresztą prowadziłem na kolejnych wy-
prawach. W przypadku tak dużej grupy wy-
niki okazały się jednak zaskakujące, chociaż-
by ze względu na zmiany ciśnienia krwi i sa- ŻOŁNIERZA
Ekstremalny bagaż
nie powinno się JAROSŁAW WOĆKO
turacji”, mówi kapitan Sadłoń. wysyłać
Otóż parametry, które na co dzień, podczas w nieznane
warunki bez
Doświadczenie ludzi odgrywa
pracy w szpitalu, traktujemy jako bliskie
śmierci, a przynajmniej zagrażające życiu,
odpowiedniego zasadniczą rolę zarówno w działalności
przygotowania.
tam, powyżej wysokości 4 tysięcy metrów, by- Będzie patrzył wysokogórskiej, jak i na polu walki.
ły stanem normalnym. „Pracowaliśmy na tak z zachwytem

B
zwanym niewysyceniu tlenem krwi, który nor- na dziwy ez poznania samego sie- we, co budzi lęk, zwątpienie.
przyrody, ale
malnie jest stanem patologicznym i nie po- gdy zacznie się bie, swojego organizmu, Badania prowadzone przez
zwala na funkcjonowanie. Zaskoczeniem było z nim dziać coś reakcji na stres, nie ma Narcyza Sadłonia w trakcie na-
również dramatyczne obniżenie ciśnienia tęt- nieoczekiwanego, mowy o racjonalnym działaniu. szej wyprawy umożliwiły każde-
niczego krwi, w granicach 60/30, normalnie nie skupi się na Czy to będzie alpinista, czy żoł- mu z nas przesunięcie własnego
zadaniu, lecz
niepozwalającego na prawidłowe działanie or- skoncentruje nierz, bez odpowiedniego bagażu „horyzontu”. 
ganizmu. A tu badany kolega czuje się świet- na stanie doświadczeń niewiele wskóra
nie, zakłada plecak i idzie w kierunku szczytu. własnego w ekstremalnych warunkach. JAROSŁAW WOĆKO – od 28 lat
Można o tym poczytać w książkach, jednak zdrowia. Mówi się, że jesteśmy ogranicze- podróżnik, grotołaz, alpinista.
dla lekarza odpowiadającego za zdrowie i ży- ni horyzontem poznania świata Zdobywał ośmiotysięczniki
w Himalajach i eksplorował tysiącme-
cie ludzi to bezcenne, osobiste doświadcze- i siebie samego. Przez całe życie trowe jaskinie w Alpach. Uczestnik
nie”, podkreśla Narcyz Sadłoń. Przecież, kie- poszerzamy więc ten horyzont, i organizator ponad 30 wypraw w naj-
rując się nizinna logiką, powinienem im po- przechodząc przez to, co jest no- bardziej niedostępne miejsca Ziemi.
wiedzieć: schodzimy do bazy, bo nikt z nas nie
jest w stanie tu funkcjonować. słać” ludzi na każdą wysokość, w pełni wiary- Zaczęło się wówczas myślenie: a może się
Dążył dzień po dniu do tego, żeby wie- godnie określa wydolność organizmu i jego odwodniłem? Bo dlaczego boli mnie głowa?
dzieć, co się dzieje i dlaczego, jak ma zare- reakcję na chwilowy niedobór tlenu. W wa- A może złapałem amebę, bo skąd by się
agować, jeśli zjawisko będzie przerastało runkach laboratoryjnych nie da się jednak wzięła biegunka? Gdy na grani Nandy poja-
zdolności kompensacyjne organizmu. Zebra- sprawdzić wszystkiego i zawsze wiele pytań wiły się półtorakilometrowe przepaście, do
ne obserwacje uważa za bardzo ciekawe, dziś pozostanie bez odpowiedzi. tego śniegi i niska temperatura oraz we znaki
ważniejsze jest jednak dla niego zobiektywi- W Tatrach z kolei można doskonale zbudo- dała się wysokość ponad 6 tysięcy metrów,
zowanie ich i ujęcie w ramy naukowe, wy- wać kondycję, oswoić się z formami skalny- nawet znakomici wspinacze skałkowi zaczęli
znaczenie pewnych parametrów i granic. mi, nauczyć technik pokonywania górskich mieć kłopoty”, przyznaje lekarz-alpinista.
szlaków i reagowania na zmienność pogody. „Trudno im było skoncentrować się na kolej-
BOLI MNIE GŁOWA Tylko że po praktyce na wysokości poniżej nym chwycie, na skale nad sobą. Myśleli
Zdaniem kapitana Sadłonia, sprawdzian 3 tysięcy metrów nadal grożą niespodzianki. przede wszystkim o tym, jak wyjść cało
w komorze niskich ciśnień, gdzie można „wy- „W Himalajach inaczej reagowała psychika. z opresji i wrócić szczęśliwie do bazy”.

30 POLSKA ZBROJNA NR 35 | 30 SIERPNIA 2009


A R M I A

PARAMETRY, które na co dzień, góry, koncentrowali się na przetrwaniu”,


podczas pracy w szpitalu,
traktujemy jako bliskie śmierci,
wspomina pobyt w Himalajach.
powyżej czterech tysięcy metrów
były czymś normalnym. ŚPISZ, CZY NIE ŻYJESZ?
Zdaniem lekarza, wyszkolenie żołnierzy,
aspekt osobistego doświadczenia działający
na całą jego psychikę, jest znacznie cenniejszy
niż wiedza teoretyczna o tym, jak przeciw-
działać objawom choroby wysokościowej.
„Zanim przyjdzie im wykonywać zadania bo-
jowe tam, gdzie «wysokościówka» tworzy
problemy, powinni parę dni posiedzieć na du-
żej wysokości, dostać wycisk i przeanalizować
to, co się z nimi dzieje, sprawdzić, jak można
wyjść z kłopotów. Jeśli nie doświadczą tego
wszyscy, to próbę powinni przejść przynajm-
niej ci, którzy będą za innych odpowiadali,
szkolili ich. Bo wtedy dowódca powie swoje-
mu żołnierzowi: jeśli boli głowa, to ma boleć.
Jak masz duszności i bezdech nocny, to tak ma
być. Musisz kontrolować swój stan. W nocy
macie się nawzajem obserwować z kolegą,
obok którego śpisz. Bo akurat mój partner
z namiotu miał ostrą postać choroby wysoko-
ściowej i idące za tym długie bezdechy. Mu-
siałem go więc w nocy przepytywać: śpisz,
czy już nie żyjesz?”.
FOT. JAROSŁAW WOĆKO (3) Przygoda z medycyną wysokogórską, jak
twierdzi kapitan, rozpoczęła się dla niego
w Wojskowym Instytucie Medycznym, na od-
dziale ratunkowym, który jest znakomitym po-
ligonem uczącym rozpoznawania, segregowa-
nia i kwalifikowania najbardziej nieprawdopo-
dobnych przypadków. W języku wojennym
C O M M E N T oddział stanowi punkt segregacji chorych
i rannych. „Nie wiem, czy odważyłbym się
uczestniczyć w roli lekarza w ekspedycji bez
NARCYZ takiego doświadczenia. Praca na tym oddziale
SADŁOŃ: ogromnie kształtuje psychikę, pozwala z du-
żym spokojem podchodzić do każdego stanu
C zy takie eksperymenty są niezbędne
lekarzowi? Tak. Często w gronie kole-
gów mówimy, że jeśli lekarz nie doświad-
człowieka, na każdym etapie jego życia. Po-
zwala ze spokojem pracować w każdych wa-
czył bólu choroby, to nie zrozumie pacjen- runkach, nawet gdy pewne rzeczy są nowe,
ta. Jeśli niejednokrotnie doznałem maksy- budzą niepokój, ale nie zaskakują w sposób
malnego wyczerpania, działałem w rzeczy- paraliżujący działanie. Wiem, co robić, gdy
wiście skrajnych warunkach pogodowych rozpoczną się procesy zagrażające życiu.
i terenowych, to mogę rozmawiać z żołnie- Wiem, że pewnym zjawiskom nie jestem
rzem o granicach jego możliwości, o naj- w stanie przeciwdziałać, i wiem także, jak się
większym wysiłku. A czysta teoria jest czę- wówczas zachowywać”.
sto dość odległa od praktyki.
GÓRAL OD MAŁEGO
Jeśli nie ma w zespole ludzi doświadczonych Z kolei Jarek Woćko i Daniel Cieszyński, Kapitan Narcyz Sadłoń wychował się
pod tym względem, to stres zaczyna wszyst- którzy chodzili już po ośmiotysięcznikach, w Tatrach. Zdobywał też własne doświad-
ko rozwalać, a nasz szczyt, czy zadanie po- nie przychodzili po poradę, zachowywali się czenia na wysokościach 5 tysięcy metrów na
stawione żołnierzom, przestają być celem. racjonalnie, konfrontowali objawy. Mogliśmy Mt. Blanc, Mt. Kenia i Elbrusie. Wchodząc
Zaczyna się, przeważnie dość chaotyczna, rozmawiać jak partnerzy. Mimo że na 2500 na Przełęcz Longstaffa w masywie Nanda
walka o przetrwanie, której nikt nie jest metrach Jarek miał wymioty i zaburzenia Devi East, prawie 6 tysięcy metrów, pobił
w stanie kontrolować. Kapitan Sadłoń opo- gastryczne, być może zatrucie lub ostrą reak- swój rekord wysokości. Zawsze, zarówno
wiada, jak wyraźnie zarysował się w ekipie cję na niedotlenienie, kłopotów z nim nie by- w górach, jak i podczas wypraw i startów
poziom doświadczenia. „Kolega, który nie ło. Pozostali, nie wiedząc, co się z nimi dzie- w rajdach ekstremalnych, eksperymentował
był nigdy wysoko, miał ostre objawy choroby je, chodzili wokół mnie i prowadzili długie na sobie w poszukiwaniu granic odporności
wysokościowej, ale mógł spokojnie działać rozmowy, zadawali mnóstwo banalnych py- na trud, na skrajnie ciężkie warunki, starając
pod nadzorem farmakologicznym. Początko- tań, bo brakowi wiedzy towarzyszył niepo- się łączyć wiedzę medyczną z własnym do-
wo był jednak przerażony, chciał schodzić. kój. Przestawali myśleć o zdobyciu szczytu świadczeniem. 

POLSKA ZBROJNA NR 35 | 30 SIERPNIA 2009 31


M O D E R N I Z A C J E

D
la przeciętnego Brytyjczyka
miasteczko Manorbier kojarzy
się ze zbudowanym około
1000 roku przez normandzkie-
go rycerza Odo de Barii zam-
kiem i przepięknymi, skalistymi plażami.
Manorbier zaś nie tylko wchodzi w skład naj-
większego kompleksu poligonowego w Wiel-
kiej Brytanii – Defence Training Estate Pem-
brokeshire (Walia), ale jest również strate-
gicznym poligonem brytyjskiego lotnictwa
i jednostek obrony przeciwlotniczej. Na nie-
wielkim, skalistym poligonie przeciwlotnicy
uczą się, jak skutecznie walczyć z samolota-
mi, a piloci – jak niszczyć stanowiska ognio-
we OPL.

TECHNOLOGIA
ZZA KURTYNY
Ponieważ Brytyjczycy starają się maksy-
malnie urealnić szkolenie, wprawne oko wy-
patrzy czasem na niebie nad Walią MiG-29,
a na ziemi zestawy przeciwlotnicze KUB
i Osa. Aby jednak pozorowana walka z po-
zyskanym po rozpadzie Układu Warszaw-
skiego uzbrojeniem miała jakikolwiek sens,
zarówno postsowieckie samoloty, jak i ra-
kietowe systemy przeciwlotnicze, muszą być
przez Armię Jej Królewskiej Mości syste-
matycznie modernizowane. O ile nie jest do-
kładnie jasne, kto zajmuje się ulepszaniem ZDOBYCIE przez WZU SA
angielskich samolotów, o tyle w przypadku w Grudziądzu zamówienia
OPL sytuacja jest bardzo klarowna. Kon- od Brytyjczyków na
modernizację zestawów
trakt na modernizację należących do Brytyj- SA-6 KUB i SA-8 Osa jest
czyków SA-8 Osa i SA-6 KUB powierzono w czasach kryzysu finansów
Wojskowym Zakładom Uzbrojenia SA MON dużym sukcesem firmy
z Grudziądza, które pokonały dwanaście
firm zbrojeniowych z całego świata.

KRZYSZTOF WILEWSKI

Specjaliści od Os
Po upadku żelaznej kurtyny armie zachodnie weszły w posiadanie dużych ilości sowieckiego sprzętu
przeciwlotniczego. Muszą go jednak modernizować. Polska zbrojeniówka jest pod tym względem niedościgniona.
Kiedy w poprzednim systemie politycznym rzono Wojskowym Zakładom Uzbro- bie znakomicie. W 1999 roku opraco-
kupowaliśmy od naszego ówczesnego sojusz- jenia nr 2 (obecnie spółka akcyjna) wano w Grudziądzu modernizację
nika sprzęt i uzbrojenie wojskowe, poszcze- z Grudziądza. Nawet po upadku ko- przeciwlotniczego zestawu rakietowe-
gólnym zakładom polskiego przemysłu zbro- munizmu, gdy do należących do pań- go 2K12 KUB (SA-6), rok później
jeniowego przypisano wąską specjalizację stwa wojskowych przedsiębiorstw re- 2K11Krug (SA-4), w 2002 roku
– pancerną, lotniczą, śmigłowcową i radio- montowo-produkcyjnych (WPRP) S-200WE (SA-5), a dwa lata później
elektroniczną. W myśl tej idei wszystko, co wkroczył kapitalizm, specjalizacja 9K33 Osa (SA-8).
miało gąsienice, było serwisowane w Pozna- Wojskowe
w serwisie sprzętu i uzbrojenia zosta- Na czym polegała modernizacja
niu, to, co miało skrzydła – w Bydgoszczy, Zakłady ła zachowana. Dopiero wejście Polski tych zestawów? Ogólnie rzecz ujmu-
a to, co wyposażone w śmigła – w Łodzi. Uzbrojenia SA do NATO w 1999 roku oznaczało dla jąc, na wymianie przestarzałej już
Opiekę nad sprzętem rakietowym, w tym z Grudziądza WPRP konieczność przystosowania nieco elektroniki na urządzenia naj-
pokonały
w szczególności nad rakietowymi systemami dwanaście firm
uzbrojenia do natowskich standardów nowszej generacji, które umożliwią
przeciwlotniczymi, które wzbudzały w za- zbrojeniowych i wymusiło modyfikacje profilu dzia- bezproblemową pracę, jakkolwiek
chodnich armiach respekt i szacunek, powie- z całego świata. łania. WZU nr 2 poradziło z tym so- patrzeć, sowieckich systemów rakie-

32 POLSKA ZBROJNA NR 35 | 30 SIERPNIA 2009


A R M I A

Modernizacja 9A33BM Osa-P


Nieco już przestarzała elektronika zostanie
wymieniona na urządzenia najnowszej generacji.
 zwiększono odporność ze- dzeń wykrywania oraz śledze-
stawu na zakłócenia pasywne nia celu (głowica optoelektro-
i aktywne niczna, wideotraker) ograniczo-
 zamontowano urządzenia do no do minimum promieniowa-
identyfikacji celów w standar- nie radiolokacyjne
dzie Mark XII mod 4 UPGRADE  zamontowano GPS
Mark XIIA mod 5, mod S  zwiększono wykrywalność
 wprowadzono nowe metody celów o małej skutecznej po-
i algorytmy cyfrowego przetwa- wierzchni odbicia
rzania i zobrazowania sygna-  zmodernizowano wyrzutnie,
łów radiolokacyjnych przystosowując je do rakiet no-
 dzięki zastosowaniu pasyw- wej generacji
nych optoelektronicznych urzą-  wyeliminowano regulację
i strojenie zestawu
 zamontowano klimatyzację

FOT. JAROSŁAW WIŚNIEWSKI

sojusznika zza oceanu, jest objęte tajemnicą


handlową.

MODERNIZACYJNA WOJNA
Zdobycie przez WZU SA w Grudziądzu
zamówienia od Brytyjczyków na moderniza-
cję zestawów SA-6 KUB i SA-8 Osa jest
towych w strukturach natowskiej obrony „W 2007 roku, po przeprowadzonych przez w czasach kryzysu finansów MON dużym
przeciwlotniczej. ekspertów Biura Programowego Internatio- sukcesem firmy. Choć szczegóły umowy nie
Ulepszono również radary, dzięki czemu nal AIMS Departamentu Obrony Stanów są jawne, to można przypuszczać, że kontrakt
KUB-y, Krugi, S-200 i Osy znacznie zwięk- Zjednoczonych testach i badaniach certyfiku- pozwoli uniknąć zakładom losu tych WPRP,
szyły swoje możliwości bojowe. O tym, że jących, nasze zakłady uzyskały amerykański które w ostatnich tygodniach musiały dra-
modernizacje systemów rakietowych zrobio- certyfikat Departamentu Obrony Stanów stycznie ograniczyć pracownikom pensje,
no dobrze, najlepiej świadczy zainteresowa- Zjednoczonych USDoD AIMS o interopera- a nawet zwolnić część ludzi.
nie produktami z Grudziądza na świecie. cyjności z systemem identyfikacji NATO Polskie firmy dużo wiedzą o postsowieckim
W 2001 roku firma podpisała kontrakt na MARK XII na poziomie platformy na zmo- sprzęcie wojskowym. Potrafimy świetnie go
modernizację KUB-ów dla armii węgier- dernizowany zestaw SA-6 KUB-1S91M2-P1 modernizować, a w przypadku samolotów
skiej, a w cztery lata później dla armii nie- oraz zmodernizowany zestaw SA-8 OSA-P, MiG-29 (Wojskowe Zakłady Lotnicze nr 2
mieckiej. Pracą inżynierów z WZU nr 2 zintegrowany z produkowanym przez nas sys- w Bydgoszczy) oraz rakietowych systemów
i ich ulepszeniami postsowieckich wyrzutni temem IFF, skonfigurowanym z szyfratorem przeciwlotniczych (WZU SA) można nawet
rakietowych zainteresowali się również KIV 16 Mod4”, wyjaśniał prezes WZU SA zaryzykować stwierdzenie, że najlepiej na
Amerykanie, w tym szczególnie koncern Zdzisław Juchacz. Upraszczając nieco ten świecie. Miejmy nadzieję, że po kryzysie
Raytheon. Zaowocowało to wspólnym ze techniczny język, przyznanie certyfikatu w państwowych finansach nie okaże się, że
zbrojeniowym gigantem projektem moder- oznaczało, iż montowane na Osach i KUB-ach nie ma już kto tego robić, bo firmy albo zban-
nizacji przeciwlotniczego zestawu rakieto- systemy identyfikacji swój–obcy są w pełni krutowały bez zamówień z MON-u, albo zo-
wego 2K12 KUB – na wyrzutni 2P25M, któ- kompatybilne z najnowszym amerykańskim stały przejęte przez zbrojeniowego giganta
ry może strzelać nie tylko typowymi pociska- uzbrojeniem, i modernizowany w Polsce z Zachodu (lub o zgrozo – Wschodu!). Szcze-
mi 3M9, ale również rakietami Raytheona sprzęt może zostać zakupiony przez US gólnie to drugie rozwiązanie jest groźne dla
RIM-7 Sea Sparrow. Współpraca z Raythe- Army. Amerykanie bardzo szybko z tego WPRP. Rosjanie nie ukrywają bowiem, że bar-
onem otworzyła WZU SA drzwi na amery- skorzystali. To jednak, ile dokładnie zesta- dzo im się nie podoba nasz wkład w moderni-
kański rynek. wów Os i KUB-ów ulepszono dla naszego zację MiG-ów 29, Os oraz KUB-ów. 

POLSKA ZBROJNA NR 35 | 30 SIERPNIA 2009 33


P O D N A S Z Y M P A T R O N A T E M

P rawie dziesięciokilo-
metrowy cross wiodą-
cy przez środek jeziora,
następnie wzdłuż i w po-
przek rowów melioracyj-
nych i przez najgęstsze
w okolicy błota zdobył już
nie tylko w Polsce renomę
„błotnego piekła”. Szcze-
gólnie po ubiegłorocznych
kataklizmach pogodowych
wydawało się, że organiza-
torzy osiągnęli ekstremal-
ne granice i ciężej już być
nie może. Było! (PB)

Błotne
34
piekło W Kokotku nieopodal Lublińca odbył się
V Bieg Katorżnika i będący jego częścią IV Galernik Team
POLSKA ZBROJNA NR 35 | 30 SIERPNIA 2009
A R M I A

W y n i k i
Galernik Team
1. WKB Meta
Porucznik
WOJCIECH
2. Puma Running Team
ROBAK
3. Olaws Kobud Złotoryja wylosował bieg
8. 1 Pułk Specjalny Komandosów w pierwszej
18. 5 Lubawski Pułk Artylerii grupie, przecie-
21. 10 Warszawski Pułk Samochodowy rającej pozosta-
23. Tygodnik „Polska Zbrojna” łym błotne
szlaki. To jej
członkowie byli
Zwycięstwa indywidualne głównymi
Marcin Świerc – WKB Meta Lubliniec bohaterami
Knut Hohler – Brooks morderczej
Karolina Pilarska – WKB Meta Lubliniec trasy.
Przemysław Krajczyński – AZS AWF Gorzów
Maciej Wojciechowski – Puma Running Team

y
Chorąży rezerw K,
IU
PIOTR BERNAB
u, od
kapitan zespoł
lek-
czterech lat ko
er żeliwnych
cjon
u Ka-
podków z Bieg
ale
torżnika, doskon
swo-
sobie radził w
owej,
jej grupie wiek
ze śćdz iesiąt
czyli „s
plus”.

Kapral MONIKA
MINKIEWICZ
na co dzień
prowadzi wielką
ciężarówkę i nie
boi się wyzwań.
Właśnie ukończyła
studia
i pokonała
bagna.
FOT. JAROSAW WINIEWSKI (5)

POLSKA ZBROJNA NR 35 | 30 SIERPNIA 2009 35


W samo sedno
F E L I E T O N
BOGUSŁAW
PACEK

Coraz częściej media, nie mogąc samodzielnie


ocenić różnych spraw dotyczących wojska,
posiłkują się opiniami wojskowych ekspertów.

Eksperci od wojska
M
etoda ta jest po- skowe, strajki kupców czy sianie pie- racją w tym kraju. Dlaczego nikt ich nie za-
wszechnie stoso- truszki. To przykre, ale część znanych prasza i nie traktuje jako ekspertów przy ta-
wana jest nie tylko osób w trosce o własną popularność kich zdarzeniach? Nieobecni nie mają racji.
w Polsce. Nic tyl- wypowiada się w każdej sprawie, Nie ma co się obrażać na media. Gdy jest te-
ko gratulować roz- nawet jeżeli nie ma o danym tema- mat trudny, głos muszą zabierać ci, którzy na-
sądku dziennikarzom, którzy zapra- cie pojęcia. A głos w Polskę idzie. prawdę zdobyli wiedzę i doświadczenie. I to
szają do studia albo na łamy gazet Ekspert to ekspert. Jak mówi, to wojsku, a nie mediom musi zależeć, aby wy-
znawców określonego tematu. No ma rację. Niektórzy powinni się stąpili publicznie. Kiedy obserwowałem dzien-
właśnie: znawców, ekspertów, ludzi o trochę opamiętać. Miano „ekspert” nikarzy zadających ministrowi i wiceministro-
szczególnej wiedzy w danej dziedzi- zobowiązuje. wi obrony szczegółowe pytania, momentami
nie. Czy tacy występują w mediach Burza medialna związana z tra- miałem wrażenie, że szef resortu przejął do-
przy omawianiu newralgicznych te- giczną śmiercią kapitana, bohatera wodzenie siłami zbrojnymi. Wiele z nich do-
matów związanych z żołnierzami? w Afganistanie, przykuła uwagę ro- tyczyło detali prowadzonych działań wojsko-
Mechanizm zapraszania do studia daków. Ponownie odezwali się też wych, konkretnych rozwiązań operacyjnych,
jest dość prosty. Dziennikarze korzy- eksperci. Trudno odmówić prawa do sposobów użycia żołnierzy i sprzętu.
stają zawsze z tych samych osób, do zabrania głosu byłemu dowódcy Trudno oczekiwać, by politycy odpowie-
których: GROM-u czy profesorowi nauk woj- dzialni za cywilne kierowanie byli znawcami
po pierwsze, mają numery telefo- skowych, którzy są naturalnymi spe- od dowodzenia. Ludzie w mundurach nie lu-
nów komórkowych; cjalistami w sprawach użycia wojsk bią występować w mediach. Wolą się realizo-
po drugie, wiedzą, że są dyspozy- w operacjach. Ale „afgańskimi” eks- wać na poligonach, polu walki, czasami w ci-
cyjne i przyjadą na określoną godzinę; pertami są przede wszystkim ludzie, szy gabinetów. To dobra zasada, ale niemoż-
po trzecie, które mają znane na- którzy dowodzili w Afganistanie liwa do stosowania w epoce, w której media
zwiska. i Iraku, kierują i nadzorują przebie- czasami mają większy wpływ na wojsko
Ważne, aby ekspert miał coś do giem wykonywanych niż ministrowie i generałowie. 
powiedzenia, ale jeszcze ważniejsze, zadań przez polskich
żeby przyciągał widzów, słuchaczy żołnierzy. Akademia
i czytelników. Dobrze, gdy powie Obrony Narodowej ma
coś z sensem, ale jeszcze lepiej, jak nawet profesora, który
rzuci jakąś sensacją, którą będzie prowadził badania
można powtarzać we wszystkich wy- naukowe w Afga-
daniach przez kilka dni. Zgodność nistanie zwią-
z rzeczywistością jest mile widziana, zane z ope-
ale nie pożądana. Najlepszy dla me-
diów jest ekspert krytykujący wszyst-
kich i wszystko, a już marzeniem
– skandalista.
Inną sprawą jest moralna odwaga
samych ekspertów, których część wy-
powiada się na każdy temat, próbu-
FOT. WWW.SXC.HU

jąc wykazać głębię wiedzy obej-


mującą lotnictwo, operacje woj-

36 POLSKA ZBROJNA NR 35 | 30 SIERPNIA 2009


BEZPIECZEŃSTWO
BEZPIECZEŃSTWO
BEZPIECZEŃSTWO
BEZPIECZEŃSTWO
MARIUSZ BORKOWSKI
specjalizuje się
Redaktor działu TADEUSZ WRÓBEL

w tematyce
bliskowschodniej

Atomowa
polisa
Groźba „prymitywnego użycia” broni atomowej
przez terrorystów to całkiem nowe
wyzwanie dla świata w XXI wieku.
FOT. FRENCH MOD

POLSKA ZBROJNA NR 35 | 30 SIERPNIA 2009 37


B R O Ń N U K L E A R N A

Atomowa polisa
B
omby atomowe zrzucone Korea Północna i Iran. Skuteczna pre-
przez Amerykanów w sierp- sja międzynarodowa i oddziaływanie OKRĘTY
niu 1945 roku na Hiroszi- „Traktatu o nierozprzestrzenianiu bro- PODWODNE
są uważane
mę i Nagasaki rozpoczęły ni nuklearnej” położyły kres próbom za najlepszych
erę broni zmasowanego odwetu. Jej zbudowania własnych sił jądrowych nosicieli broni
użycie, powodujące straszliwe znisz- przez RPA (choć Pretoria przeprowa- nuklearnej,
czenia, miało zastraszyć przeciwnika dziła dwie eksperymentalne próby gdyż trudno je
zlokalizować
i rzucić go na kolana. Tak właśnie sta- atomowe). i zniszczyć.


ło się w przypadku Japonii. Wtedy Na początku lat sześćdziesiątych,
też zaczęto uważać, że liczące się mo- w apogeum zimnej wojny, eksperci
carstwo musi podbudować swoją po- wojskowi prognozowali, że pod ko-
tęgę posiadaniem własnej broni ato- niec XX wieku na świecie będzie
mowej, a zarazem za jej pomocą sku- około 30–35 państw dysponujących
tecznie odstraszać potencjalnego własną bronią atomową. To, że jest
przeciwnika. ich tylko osiem, stanowi niewątpliwie
Mechanizm ten doprowadził do po- zasługę wspomnianego traktatu o nie-
jawienia się broni nuklearnej – oprócz proliferacji, który co prawda nie blo-
USA – w ZSRR, Wielkiej Brytanii kuje całkowicie „nowym państwom” państw uznała, iż masowe upowszechnienie
i we Francji. Pod koniec lat sześćdzie- dostępu do własnej broni jądrowej, ale się broni atomowej na świecie, zamiast pod-
siątych do elitarnego klubu państw dość skutecznie utrudnia wejście nieść poziom bezpieczeństwa wszystkich kra-
atomowych dołączyły Chiny i Izrael. w jej posiadanie. Zawarcie w 1968 ro- jów, tylko zwiększy zagrożenie. Był to prze-
W siedemdziesiątych – Indie i Paki- ku traktatu – i jego bezterminowe łom w sposobie postrzegania wojskowego po-
stan. Ostatnio intensywnie próbują przedłużenie w 1995 roku – było tencjału atomowego. Przełom ten nie dotyczył
zbudować własną broń atomową możliwe tylko dlatego, że większość jednak sposobu myślenia wojskowych z USA

Stan posiadania
Liczba nuklearnych głowic na świecie
przedstawia się następująco:

NATO
W RAMACH NATO amerykańskie siły
dysponują atomowymi
USA bombami grawitacyjnymi
typu B-61 w bazach:
W sumie  Kleine-Brogel (Belgia) – 20 bomb
10,5 tysiąca  Volkel (Holandia) – 20 bomb
głowic:  Buechel (Niemcy) – 20 bomb
4,1 tysiąca  Ghedi-Torre (Włochy) – 40 bomb
głowic bojowych  Aviano (Włochy) – 50 bomb
(dla rakiet i bomb)  Incirlik (Turcja) – 90 bomb
gotowych do użycia W sumie 240 ładunków atomowych,
6,4 tysiąca głowic do których przenoszenia
zmagazynowanych przystosowano bombowce
i przeznaczonych tak zwanego podwójnego
do likwidacji przeznaczenia.

Szachowanie odwetem ba bomb i głowic rosła, po obu stro-


nach, w postępie geometrycznym.
oznaczało jeszcze większą ich nisz-
czycielską moc. Podczas gdy Ame-
Choć dla postronnego obserwatora rykanie specjalizowali się w zwięk-
Koncepcje użycia broni nuklearnej zakładały początkowo było to absurdalne, to na początku szaniu precyzyjności trafienia w cel,
zaskoczenie przeciwnika zmasowanym atakiem jądrowym. lat sześćdziesiątych w planach stra- nieco zapóźnieni technologicznie

O d czasu, gdy w amerykańskich


i radzieckich arsenałach poja-
wiły się bomby – najpierw atomo-
dały użycie tej broni już w pierwszej
fazie ewentualnego konfliktu po to,
by zniszczyć potencjał strategiczny
tegicznych liczono, ile razy będzie
można zniszczyć przeciwnika przy
użyciu całego posiadanego arsena-
w tej dziedzinie Rosjanie równowa-
żyli to zwiększoną znacznie mocą
ładunków bojowych.
we, a potem wodorowe – plany stra- przeciwnika, a także wywołać dru- łu broni jądrowej. Równolegle rosła W latach siedemdziesiątych oba
tegiczne obu supermocarstw zakła- zgocące straty w gospodarce. Licz- wielkość ładunków bojowych, co supermocarstwa zrozumiały wresz-

38 POLSKA ZBROJNA NR 35 | 30 SIERPNIA 2009


B E Z P I E C Z E Ń S T W O

Ponadto Wielka Brytania i Francja dysponują nałów brytyjskich i francuskich wskazują ze


własnymi, całkiem pokaźnymi arsenałami nu- swej strony na dwa aspekty. Rozpoczynanie
klearnymi. Wielu natowskich ekspertów, na mar- teraz dyskusji w NATO wokół tej kwestii mo-
ginesie propozycji prezydenta Baracka Obamy że tylko uwidocznić szkodliwe i sprzyjające
odnośnie do całkowitej likwidacji broni atomo- wrogom sojuszu rozbieżności, osłabiające je-
wej, zaczyna toczyć spór, czy sojusz powinien go spójność. Innym wysuwanym argumentem
mieć w Europie gotową do użycia broń nuklear- jest to, że Europa (jako sojusznik Waszyngto-
ną i czy w ogóle państwom europejskim jest ona nu) stanowi drugi po USA najlepszy cel do
potrzebna. Zwłaszcza że – w po- ugodzenia przez tak zwane kraje
równaniu do arsenałów obu wiel- Większość bandyckie lub międzynarodowy
kich mocarstw – jest tej broni terroryzm. I tu posiadanie broni
bardzo niewiele. mieszkańców jądrowej ma być skutecznym
Krytycy „nuklearnego” NATO państw straszakiem – choć jej użycie
wskazują, że atomowy arsenał wchodzących i tak uzależnione byłoby od zgo-
jest reliktem zimnej wojny, nato- dy Waszyngtonu.
miast sojusz dysponuje znaczną
w skład NATO Do tego wszystkiego należy
przewagą broni klasycznej nad nie pamięta, dodać, że wciąż niewyjaśnionym
ewentualnymi przeciwnikami, że sojusz ma bazy elementem, istotnym dla natow-
a ci nie mają własnej broni ją- skiego „mieć czy nie mieć”, jest
z amerykańską
FOT. US NAVY

drowej. Ponadto straciła już ona niejasna postawa Rosji. Jej dok-
funkcje militarnego odstrasza- bronią atomową tryna wojskowa nadal traktuje
nia, stając się coraz bardziej „za- NATO jako potencjalnego wro-
i ZSRR zaangażowanych w zimną wojnę, a kurzoną” i zapomnianą gdzieś polisą ubezpie- ga, a ambitny program modernizacji i zwięk-
dodatkowo w wojnę w Wietnamie. czeniową. W dodatku ten czynnik odstrasza- szenia potencjału armii plus zaskakujące zwro-
nia jest bardziej wiarygodny w postaci amery- ty polityki Moskwy czynią z niej mało przewi-
ODSTRASZANIE PRZECIWNIKA kańskiego arsenału atomowego, który może dywalnego partnera.
Większość mieszkańców państw należą- być w każdej chwili użyty w obronie europej-
cych do NATO nawet nie pamięta, że sojusz skich członków NATO. NIEPRZEWIDYWALNI
ma bazy z (amerykańską) bronią atomową. Zwolennicy zachowania amerykańskiej bro- WOJOWNICY
ni jądrowej w bazach europejskich oraz arse- Kraje nienatowskie, które albo już mają
własną broń atomową (Indie, Izrael i Paki-
Wielka Brytania Rosja stan), albo usilnie pracują nad jej zbudowa-
200 głowic bojowych gotowych W sumie niem (Korea Północna i Iran), są obecnie naj-
do użycia, nieujawniona liczba 14 tysięcy głowic: groźniejszym i najbardziej nieprzewidywal-
głowic zmagazynowanych 5,2 tysiąca głowic
bojowych gotowych
do użycia
8,8 tysiąca głowic
zmagazynowanych
i przeznaczonych
do likwidacji
Chiny
Od 180 do 240
głowic bojowych
gotowych do użycia

Francja Izrael Pakistan


60 głowic bojowych

Korea
320 głowic
bojowych gotowych Od 75 do 200
do użycia
Północna
głowic
(oficjalnie
nie przyznaje
Indie 5 do 10 głowic
się do 50 do 100
głowic (ale w stadium
posiadania nieoperacyjnym)
broni
atomowej)

cie, że dalsze zwiększanie poten- Koncepcje użycia broni nuklearnej nawzajem szachować się groźbą podjęcie pierwszych poważnych ne-
cjału atomowego nie zmieni zakładały początkowo zaskoczenie atomowego odwetu. Krótko mó- gocjacji co do ograniczenia arsena-
już równowagi sił i strachu. Zimna przeciwnika i zmiażdżenie go zma- wiąc, pojawiły się koncepcje tak łów obu wielkich mocarstw. Do te-
wojna zaczęła przygasać. Rozpo- sowanym atakiem jądrowym. Ro- zwanej równowagi strachu. Poten- go, by polisa bezpieczeństwa za-
częto wówczas skuteczny proces snąca świadomość, że pierwszą cjał nuklearny przestał być tylko ele- działała, nie trzeba było mieć zdol-
ograniczania liczby ładunków ją- salwę ataku nuklearnego wróg prze- mentem planowania wojskowego, ności dziesięciokrotnego wymaza-
drowych po obu stronach, pracując trwa (bo liczba głowic bojowych jest stając się polityczną polisą bezpie- nia z mapy przeciwnika. Wystarcza-
zarazem intensywnie nad unowo- bardzo duża) i będzie jeszcze na ty- czeństwa. ło mieć możliwość skutecznego
cześnianiem środków ich przeno- le silny, by zadać druzgocący cios Takie podejście do potencjału ato- kontruderzenia – nawet po zaska-
szenia. napastnikowi, sprawiła, że zaczęto mowego sprawiło, że możliwe było kującym ataku wroga. 

POLSKA ZBROJNA NR 35 | 30 SIERPNIA 2009 39


B R O Ń N U K L E A R N A
swych bomb w razie przegranego konfliktu
konwencjonalnego. Iran dąży do szybkiego
wyprodukowania broni atomowej jako ele-
mentu szantażu wobec Izraela. Choć nie
miałby szans na szybkie zbudowanie dużego
arsenału, to nawet kilkadziesiąt bomb mia-
łoby znaczenie. Podobne rachuby prowadzi
reżim północnokoreański, który ma już wy-
produkowane, ale nieoperacyjne, głowice
atomowe. Oznacza to, że na razie mogą jesz-
cze być niezbyt sprawne technicznie, ale za
parę lat...
Już sam fakt posiadania przez te kraje istot-
nego potencjału broni jądrowej sprawia, że
wyzbycie się jej arsenałów lub zbyt daleko idą-
ce ich ograniczenia wśród tak zwanych sta-

FOT. US DOD
rych członków klubu atomowego wydają się
mało prawdopodobne i niezbyt roztropne.
I tak „zakurzona” polisa ubezpieczeniowa
w postaci arsenałów atomowych nabiera no-
nym elementem atomowego równania lę. Dla przypomnienia: Izrael nieofi- wego znaczenia i aktualności.
XXI wieku. Każde z nich jest zaanga- cjalnie daje do zrozumienia, że wyko- OD CZASU
zakończenia
żowane w tak zwane gorące konflikty rzystałby tę broń w obliczu znaczne- zimnej wojny broń
ATOMOWI TERRORYŚCI
z sąsiadami lub przygotowane na taką go zagrożenia ze strony arabskich są- atomowa Ostatnie miejsce w tej atomowej układance
sytuację – może więc sięgnąć po swój siadów i ma rozważyć jej użycie prze- straciła funkcję zajmują tak zwani atomowi terroryści. Chodzi
istniejący lub budowany arsenał. Co ciwko Iranowi. militarnego tu o organizacje i grupy terrorystyczne, które
odstraszania,
prawda nie są to tak wielkie ilości Pakistan, znajdujący się w niewy- stając się
mogłyby użyć albo małych ładunków atomo-
broni jak w przypadku USA czy Ro- gasającym sporze granicznym z In- coraz bardziej wych odpalanych przez samobójców w cen-
sji, ale użycie jej w regionalnych kon- diami (oba te państwa mają „atom”, zapomnianą polisą trach miast Zachodu, albo też brudnych bomb,
fliktach mogłoby doprowadzić do przy czym indyjski arsenał jest ubezpieczeniową. czyli prymitywnych ładunków, które powodują
konfrontacji na znacznie większą ska- znacznie większy), mógłby użyć niewielkie zniszczenia, ale za to ogromne ska-

Kłopotliwa broń
żenie substancjami radioaktywnymi. Do tej
pory takie zagrożenie było traktowane dość hi-
potetycznie, jako fikcja dziennikarska.

Co więcej, tylko bomby atomowe stanowią ele-


ment obrony strategicznej. Posiadanie tego ro-
Z PETEREM CRAILEM dzaju broni umożliwia wejście pod „atomowy

o proliferacji broni masowego parasol”, co ma miejsce choćby w przypadku


NATO, a zatem także Polski. Z tego też powodu
rażenia i atomowej rozmawia broń atomowa jest jednocześnie narzędziem
politycznym.
ROBERT CZULDA
POLSKA ZBROJNA: Czy użycie broni ato-
POLSKA ZBROJNA: Który rodzaj broni i Egipt. Część to państwa azjatyckie, takie jak mowej jest w dzisiejszych czasach realne?
masowego rażenia jest najbardziej rozpo- Indonezja, Filipiny i Wietnam. Oczywiście mo- PETER CRAIL: Może dojść do jej użycia
wszechniony? że się to przełożyć na światowe bezpieczeń- w konflikcie indyjsko-pakistańskim. Obie strony
PETER CRAIL: Z pewnością broń atomowa, stwo, mimo deklaracji wykorzystania progra- zdają sobie jednak sprawę, że nie przyniosłoby
co wynika z dużych zapasów, jakie mają dwa mów atomowych do celów cywilnych. im to żadnej korzyści. Dużo bardziej prawdopo-
państwa – Stany Zjednoczone i Rosja, a wcze- dobne jest wykorzystanie broni atomowej przez
śniej Związek Sowiecki. Pod względem liczby POLSKA ZBROJNA: Czy lepiej rozbroić grupy terrorystyczne. Al-Kaida stwierdziła na
posiadaczy najbardziej rozpowszechniona jest państwa mające broń atomową czy też spra- przykład, że posiadanie takiej broni jest jej reli-
broń chemiczna, ponieważ dużo łatwiej ją wy- wić, aby kolejne jej nie zdobyły? gijnym obowiązkiem.
produkować. Coraz więcej państw rezygnuje PETER CRAIL: Należy działać równolegle.
natomiast z arsenałów broni biologicznej. Trze- Rozbrojenie takiego państwa jak Korea Północ- POLSKA ZBROJNA: Czy do terrorystycz-
ba tu wymienić Stany Zjednoczone, Rosję oraz na sprawi, że inne mniej chętnie będą sięgać po nego ataku atomowego mogą zostać wykorzy-
Indie. taką broń. Całkowite rozbrojenie atomowe zaj- stane rakiety balistyczne?
mie jednak dekady, i to tylko pod warunkiem, PETER CRAIL: Niewiele grup terrorystycz-
POLSKA ZBROJNA: Ile państw atomo- że nowe państwa nie wejdą w jej posiadanie. nych ma możliwość ich zdobycia, a następnie
wych pojawi się w nadchodzących latach? wykorzystania. Jedną z takich organizacji jest
PETER CRAIL: Około 30 państw na świecie POLSKA ZBROJNA: Dlaczego broń ato- Hezbollah, jednak i on korzysta z pomocy pań-
wyraziło chęć wejścia w posiadanie technologii mowa przyciąga największą uwagę? stwa. Podczas wojny w 2006 roku Hezbollah za-
atomowych. Nieco ponad połowa z nich to kra- PETER CRAIL: Jest bez porównania bardziej atakował izraelski okręt rakietą manewrującą
je bliskowschodnie, w tym Arabia Saudyjska niszczycielska niż chemiczna czy biologiczna. sprowadzoną z Iranu. Grupy terrorystyczne, ta-

40 POLSKA ZBROJNA NR 35 | 30 SIERPNIA 2009


B E Z P I E C Z E Ń S T W O

Niestety, powtarzające się doniesienia ROBERT CZULDA

Dziurawy traktat
o zniknięciu z arsenałów postradzieckich mi-
nibomb walizkowych, które rzekomo miały
być odsprzedane przez „sfrustrowanych” straż-
ników bliżej nieokreślonym organizacjom,
oraz pojawienie się w przechwyconych doku-
mentach Al-Kaidy planów konstrukcyjnych Układ o nieproliferacji broni jądrowej ma redukować ryzyko powiększenia się
brudnych bomb, budzą obawy. Bomby te to po klubu jej posiadaczy. Chociaż NPT nie do końca wywiązuje się z tej roli, nadal
prostu zwykłe ładunki wybuchowe z dołączo-
nym do nich pojemnikiem z substancją o wy- stanowi najważniejszy dokument międzynarodowy w tym zakresie.

N
sokiej promieniotwórczości lub – w najgor- egocjacje nad powołaniem traktatu wać, że porozumienie jest skuteczne. Najwięk-
szym wypadku – niewielką ilością trującego NPT (Nuclear Non-Proliferation Treaty) szą bolączką jest jednak to, że poza nim pozo-
i radioaktywnego plutonu. Wiadomo, że były niezwykle długie i trudne. Mocar- stają aż cztery państwa atomowe. Izrael, Indie
„przecieki” techniki jądrowej dla terrorystów stwa atomowe, mimo znajdowania się pod au- i Pakistan nie ratyfikowały NPT, nie zrzekając
pochodzą od pakistańskich twórców tamtej- spicjami ONZ, przez długi czas nie chciały zgo- się tym samym prawa do wejścia w posiada-
szego programu nuklearnego. Chodzi oczywi- dzić się na wprowadzenie ograniczeń do wła- nie broni atomowej. W 2003 roku z porozu-
ście o stosunkowo tanie i proste, lecz nie mniej snej polityki nuklearnej. Szczególnie widoczne mienia wycofała się Korea Północna.
skuteczne urządzenia. To, że mają do nich do- były niechęć i nieufność dwóch globalnych Kazus Indii dobrze pokazuje obowiązywanie
stęp organizacje terrorystyczne, przekreśla ca- mocarstw – Związku Sowieckiego i Stanów podwójnych standardów, które negatywnie od-
łą obowiązującą dotychczas filozofię atomo- Zjednoczonych – dla których broń atomowa bijają się na NPT. Aż do 2001 roku Indie kryty-
wego odstraszania. stanowiła główne narzędzie odstraszania. Roz- kowano za próby nuklearne z 1998 roku, nie-
O ile problemy znanego z końca XX wieku poczęte w 1957 roku rozmowy zakończyły się przestrzeganie umów międzynarodowych
atomowego wyścigu zbrojeń praktycznie sukcesem dopiero jedenaście i ukrywanie swojego programu
przygasły i nie stanowią już zagrożenia dla lat później. Traktat wszedł w ży- Dotychczas traktat atomowego. Po wydarzeniach
pokoju, o tyle rozpowszechnienie się broni cie 5 marca 1970 roku. z 11 września 2001 roku nastą-
nuklearnej w krajach uznawanych za nieobli- NPT został piło zbliżenie Amerykanów z In-
czalne i groźba jej „prymitywnego użycia” POTRZEBA ratyfikowany przez diami. W 2005 roku podpisano
przez terrorystów stanowią całkiem nowe WSPÓŁPRACY 190 państw świata, dziesięcioletnią umowę wojsko-
wyzwania dla świata w XXI wieku. Od wy- W ramach NPT co pięć lat orga- wą dotyczącą między innymi
buchu dwóch bomb – jednej z izotopem ura- nizuje się konferencje przeglą- co mogłoby transferu technologii rakieto-
nu 235, a drugiej z izotopem plutonu 239 dowe, których celem jest okre- sugerować, że wych. Rok później Amerykanie
– nad miastami Japonii minęły już 64 lata, ślenie skuteczności i efektywno- porozumienie jest zgodzili się przekazać Indiom
a niebezpieczeństwo ponownego użycia mili- ści porozumienia. Ostatnia taka technologię nuklearną do celów
tarnego atomu nie zniknęło.  konferencja odbyła się w 2005 skuteczne pokojowych. Waszyngton jedy-
roku, jednak nie przyniosła nie „zasugerował” Nowemu
kie jak Al-Kaida, działają w sposób skryty, tak oczekiwanych rezultatów. Państwa atomowe Delhi, które nadal nie godzi się na inspekcję
więc nie mogą wykorzystywać rakiet. nie porozumiały się z nieatomowymi. Być mo- swoich instalacji wojskowych, przestrzeganie
że bardziej owocna będzie zaplanowana na traktatu NPT.
POLSKA ZBROJNA: Istnieje pogląd, że połowę 2010 roku konferencja w Nowym Jor-
bombę atomową można zbudować według ku, gdzie zebrani mają rozmawiać między in- CYNICZNI MANIPULANCI
instrukcji z internetu. Czy to prawda? nymi na temat uniwersalizacji NPT, progra- W 2004 roku prezydent George W. Bush mia-
PETER CRAIL: To mit, bowiem w całym mów atomowych Iranu, Syrii i Korei Północnej, nem „cynicznej manipulacji” NPT nazwał poli-
procesie najtrudniejszym elementem jest zgro- a także o możliwym traktacie w sprawie tykę Iranu, Korei Północnej oraz Libii. Jego
madzenie potrzebnych materiałów. Nawet tak dystrybucji materiałów rozszczepialnych. zdaniem, państwa te wykorzystują prawo
wielkie państwo jak Iran ma z tym problemy, Zapisy NPT dotyczą państw zarówno posiada- do pokojowego używania energii atomowej,
pomimo zainwestowania olbrzymich sum pie- jących broń atomową, jak i tych, które jej nie aby w kolejnym etapie wyprodukować broń.
niędzy i poświęconego czasu. mają. Państwa atomowe, to jest Stany Zjedno- Wezwał państwa eksportujące paliwo jądrowe
czone, Rosja, Chiny, Francja i Wielka Brytania do jego sprzedaży wyłącznie odbiorcom
POLSKA ZBROJNA: Po upadku Związku (zdefiniowane jako takie, które dokonały eksplo- wykorzystującym atom pokojowo, niepodejmu-
Sowieckiego znaczna część materiałów ato- zji przed 1 stycznia 1967 roku), zgodziły się nie jącym prób jego wzbogacania w celach
mowych zaginęła. Czy są podejrzenia, gdzie przekazywać innym broni atomowej ani też nie wojskowych.
mogą się znajdować? udzielać pomocy w jej produkcji lub zdobyciu. Konieczność wzmocnienia reżimu NPT dostrzegł
PETER CRAIL: Nie wiadomo, ile materia- Państwa bez tej broni dobrowolnie zrzekają na konferencji przeglądowej w 2005 roku Kofi
łów skradziono ani też, gdzie teraz są. Wiado- się prawa do jej posiadania. W zamian mogą Annan. Ostrzegł on wtedy, że jeśli w nadchodzą-
mo jednak, że były to bardzo radioaktywne liczyć na wsparcie przy programach cywilnych, cych latach więcej państw posiądzie zdolność
materiały, które wymagają specjalnych środ- jako że każde państwo ma prawo do pokojo- produkcji paliwa atomowego (zgodnie z artyku-
ków do przechowywania. Podejrzewać więc wego wykorzystania energii atomowej pod łem IV o „niezbywalnym prawie”), umożliwiającą
można, że nie są w posiadaniu zwykłych grup nadzorem inspektorów Międzynarodowej tworzenie zapasów materiałów rozszczepialnych
przestępczych, ale nie można też wykluczyć, Agencji Energii Atomowej. Państwa członkow- (głównie wzbogaconego uranu), będą na otwar-
iż nie znajdują się w rękach terrorystów.  skie mają współpracować na rzecz globalnego tej drodze do produkcji broni atomowej. Między
rozbrojenia i dbać o bezpieczeństwo swoich innymi z tego powodu Waszyngton zapropono-
PETER CRAIL jest ekspertem od spraw
proliferacji technologii atomowych i broni instalacji. wał powołanie „specjalnego komitetu”, który
balistycznej w Arms Control Association Dotychczas traktat NPT został ratyfikowany miałby badać łamanie zapisów NPT oraz dzia-
w Waszyngtonie. przez 190 państw świata, co mogłoby sugero- łania niezgodne z jego duchem. 

POLSKA ZBROJNA NR 35 | 30 SIERPNIA 2009 41


Z A G R O Ż E N I A
jących wykrywanie zatopionej amunicji,
broni konwencjonalnej i chemicznej wzdłuż
trasy gazociągu. Przeprowadziliśmy bada-
nia dna morskiego przy użyciu najnow-
szych technologii: echosondy wielowiązko-
wej, sonaru ze skanowaniem bocznym, ma-
gnetometrów, gradiometrów (wykrywaczy
metali) oraz za pomocą wideokamer. Po-
zwoliło to zidentyfikować w korytarzu bez-
pieczeństwa 50 niewybuchów oraz trzy ob-
szary składowania amunicji chemicznej.
W rejonie Bornholmu wykryto także nikłe
ślady produktów rozkładu broni chemicz-
nej. Prawdopodobieństwo naruszenia tego
typu amunicji na trasie gazociągu jest za-
tem oceniane jako niewielkie.

POLSKA ZBROJNA: Co trzeba zrobić ze


znaleziskami?

FOT. IG_UTEXAS_EDU
SIMON BONNELL: Zgodnie z opinią
władz duńskich, trzy znaleziska broni che-
micznej należy pozostawić na miejscu. My
ze swej strony podczas układania gazocią-
gu będziemy prowadzić stały monitoring za

Zmagania
pomocą zdalnie sterowanych pojazdów
kontrolnych.

POLSKA ZBROJNA: Czy da się w stu pro-

z dnem morza
centach uniknąć zagrożeń?
SIMON BONNELL: To raczej niemożli-
we. Nie udało się nam poprowadzić gazo-
ciągu w taki sposób, by całkowicie i z dale-
ka ominąć wszystkie niewybuchy, szcze-
gólnie te zatopione w Zatoce Fińskiej.
Z SIMONEM BONNELLEM o problemach W pasie bezpieczeństwa o szerokości
50 metrów będziemy je unieszkodliwiać.
z budową gazociągu po dnie Bałtyku, o których Zatwierdził to właściwy urząd dozoru tech-

pisaliśmy w 34. numerze „Polski Zbrojnej”, nicznego. Gdy zlokalizowane obiekty trze-
ba unieszkodliwić, przeprowadzane są
rozmawia MAŁGORZATA SCHWARZGRUBER szczegółowe badania i opracowywane pla-
ny ich utylizacji w ścisłej współpracy
POLSKA ZBROJNA: Nord Stream wiarygodności. W grę wchodzi ich z właściwymi władzami. Wybierane są od-
zlecił badania dna Morza Bałtyc- dobra opinia. Badaniom poddano: powiednie procedury i technika wraz
kiego. Jaki miały zakres? meteorologię, batymetrię, hydro- z działaniami zabezpieczającymi, minima-
SIMON BONNELL: Sprawdzono grafię, zasoby surowcowe, stan lizującymi wpływ prac na ssaki, ryby i pta-
ponad 40 tysięcy kilometrów dna środowiska pelagialnego (morskie- ki. Przewidujemy zastosowanie bezpiecz-
morskiego. Pomiary prowadzono tak- go) i bentycznego (dna morza), nych i sprawdzonych metod unieszkodli-
że na próbkach wody morskiej, osa- florę i faunę, obszary chronione, wiania min, podobnych do tych stosowa-
dów dennych i planktonu. Przebadano tereny turystyki i rekreacji, dzie- nych przez saperów, lecz uzupełnionych
ssaki morskie oraz ptaki. Na mode- dzictwo kulturowe, poligony woj- SIMON BONNELL o działania minimalizujące wpływ na bał-
lach komputerowych weryfikowano skowe, zalegającą amunicję broni jest szefem tycką faunę. Od 1996 roku na Bałtyku
przebieg prądów morskich. W pra- chemicznej i konwencjonalnej, badań unieszkodliwiono ponad 800 min.
pionu
cach uczestniczyło kilkanaście spe- ruch statków, infrastrukturę gazo- technicznego
cjalistycznych firm. Dzięki ich staran- ciągu off-shore (w morzu), ochro- Nord Stream AG. POLSKA ZBROJNA: Jakie metody utyliza-
nym badaniom możemy komplekso- nę powietrza, ochronę przed hała- cji zostałyby zastosowane, gdyby doszło do
wo ocenić stan Bałtyku i inwestycję sem i zmiany klimatyczne. rozszczelnienia pojemników z bronią che-
od strony zagadnień środowiskowych, miczną?
technicznych, ekonomicznych i eko- POLSKA ZBROJNA: Czy badania SIMON BONNELL: Dowództwo floty duń-
logicznych. potwierdziły zagrożenia związane skiej dysponuje służbami ratowniczymi, któ-
z leżącą na dnie Bałtyku amunicją re reagują w przypadkach zgłaszania przez
POLSKA ZBROJNA: W jakim i bronią chemiczną? rybaków podejrzanych znalezisk. Nord Stre-
stopniu te badania są bezstronne? SIMON BONNELL: Opracowali- am zamierza ściśle współpracować z tymi
SIMON BONNELL: Uczestni- śmy koncepcję screeningu, czyli służbami. Planujemy także przygotowanie
czącym w nich firmom zależy na przekrojowych badań, umożliwia- własnych procedur ratowniczych. 

42 POLSKA ZBROJNA NR 35 | 30 SIERPNIA 2009


Mi g a w k i z e ś w i a t a
F E L I E T O N
ANDRZEJ
JONAS
redaktor
naczelny
„The Warsaw
Voice”

Powrót do przyszłości
Wojna, która przeorała cywilizację 70 lat temu,
jest wciąż w nas obecna.

W
racamy do niej kolenia ten inkaust historii służył je- wnioski, stworzyć nowy stan – świadomo-
bezustannie, dynie doskonaleniu sztuki zabijania. ści, instytucji, zachowań. Konflikty, prze-
nie tylko na Byliśmy świadomi okropieństw ciwstawne interesy, człowiek ze swymi
cment arzach. wojny, ale też przekonani o jej nie- wrodzonymi skłonnościami – to pozostało.
Kształtuje po- uchronności. Zawsze przecież jest Udało się odnaleźć obszar wspólnych war-
stawy, wpływa na działania poko- koniec jakiejś drogi… Gdy wyczer- tości, przenieść konflikty do sal obrad,
leń, które nie mogą się o niej nic pią się możliwości rokowań, gdy na- ujawnić źródła napięć i starać się wspólnie
dowiedzieć nawet od swoich ro- sze interesy są naprawdę zagrożone, im przeciwdziałać.
dziców. Ciągle nie możemy jej gdy już dotarliśmy do kresu… Co Rocznice służą politykom. Są bardzo wi-
zrozumieć. Wciąż zastanawiamy wówczas? doczne, zwłaszcza dziś, w dobie mediów.
się, co sprawiło, że, jak pisała Potrafiliśmy się też jednak wiele Pozwalają przyciągnąć uwagę, uwypuklić
Zofia Nałkowska, „ludzie lu- nauczyć. Wyciągnąć i zaakcentować. Służą też społe-
dziom zgotowali ten los”. czeństwu – aby
Chyba między innymi z tych wspomnieć, zasta-
właśnie przyczyn wspomina- nowić się, porów-
my. Pamięć ma nas uchro- nać, spojrzeć w przy-
nić przed powtórką. Zro- szłość. Jeszcze raz wycią-
zumienie – stworzyć gnąć wnioski. Jacy byliśmy,
środki przeciwdziałają- jacy jesteśmy, jacy będziemy. Czy
ce recydywie. Obrazy kroczymy dawnymi drogami, co czy-
przeszłości mają przera- nimy, by nie odtwarzać złowróżbnego
żać, odstraszać, po- myślenia i działania, jak zachowamy
wstrzymywać. się w godzinie próby?
Skuteczność tych za-
biegów jest zarazem
wielka i niewielka. Nie- Według Clausewitza
wielka, bo mieliśmy
Bałkany, tamtejszych
wojna jest
zbrodniarzy, europej- kontynuacją polityki,
skie ludobójstwo. Na
naszych oczach, przy na- tylko innymi
szej bezczynności i bez-
radności, gdy nasze kina
metodami
i kawiarnie były pełne,
„ludzie ludziom gotowali Po 70 latach spotykają się wspólnie
ten los”. Działały te same dawni sojusznicy i dawni wrogowie.
co wtedy mechanizmy. Hi- Dziś po tej samej stronie barykady. Nie
storia się powtarzała. po to, mam nadzieję, aby sobie wypo-
Wszystkie ważne książki za- minać grzechy. Pamiętając o przeszło-
wsze pisaliśmy krwią. Przez po- ści, spotykają się w imię przyszłości.

POLSKA ZBROJNA NR 35 | 30 SIERPNIA 2009 43


T E R R O R Y Z M

W
„Polsce Zbrojnej” (33/2009)
ukazały się ciekawe artyku-
ły poruszające tematy cy-
berterroryzmu i cyberwoj-
ny. Warto je uzupełnić
o analizę prawnych aspektów obu zjawisk.
Termin „terroryzm” ma prawdopodobnie naj-
więcej definicji spośród wszystkich terminów
używanych w prawie. Mimo rozbieżności,
można w nich jednak znaleźć wspólne jądro,
na które składają się takie elementy, jak: stoso-
wanie przemocy, motywy polityczne, sianie
strachu i poczucia zagrożenia.
Terroryzm jest metodą walki używaną przez
podmioty inne niż państwa (z angielskiego
non-state actors). Ofiarami ataków terrory-
stycznych zazwyczaj padają cywile, zaś stoso-
wanie terroru ma wywołać stan permanentne-
go strachu w zaatakowanym społeczeństwie,
co z kolei służy osiągnięciu założonych celów
politycznych. W tym kontekście cyberterro-
ryzm oznacza akt terroryzmu popełniony
z użyciem środków elektronicznych (kompute-
ry, sieci i tym podobne), motywowany poli-
tycznie bądź ideologicznie.

ZAMACH STANU W SIECI


Cyberterroryzm może występować w dwóch


wariantach – groźniejszym, gdy celami ataków
są obiekty, takie jak systemy nawigacji po-
wietrznej lub infrastruktura przemysłowa (na
przykład fabryki chemiczne), i mniej groźnym, KOMPUTERY są we współczesnych
gdy akty napaści przybierają postać włamań na państwach używane nie tylko do
przechowywania ważnych danych,
strony rządowe w celu podmieniania ich zawar- ale także do rządzenia krajem.
tości, lub ataków DDoS, mających na celu za- W takim przypadku cyberterroryzm
blokowanie dostępu do określonych usług inter- może stanowić realne zagrożenie
netowych. Zatem hacking sam w sobie nie sta- dla administracji państwowej.

RAFAŁ RYBICKI

Prawo do cyberobrony
Czy agresja w cyberprzestrzeni upoważnia zaatakowane
państwo do samoobrony z użyciem metod konwencjonalnych?
nowi cyberterroryzmu tak długo, dopóki nie tego typu czynów. Szczególne znacze- stanu, zamach terrorystyczny, ale także
ma tła politycznego. nie będzie miało tu przestępstwo sabo- usuwanie znaków państwowych. Oczy-
Polskie prawo identyfikuje przestępstwa, które tażu komputerowego, obejmujące wiście trudno jest wyobrazić sobie za-
można określić mianem cyberterroryzmu. uszkadzanie, zmianę lub usuwanie oraz mach stanu przeprowadzony wyłącznie
Z grubsza da się je podzielić na dwie kategorie zakłócenie przetwarzania danych infor- w internecie. Należy jednak pamiętać,
– przestępstwa typowego cyberterroryzmu (kom- matycznych o szczególnym znaczeniu że komputery są we współczesnych
puterowe, jeżeli popełnione zostały z pobudek dla obronności kraju, bezpieczeństwa państwach używane nie tylko do prze-
politycznych) i akty terroru popełnione z uży- w komunikacji czy funkcjonowania ad- chowywania ważnych danych, ale także
CYBERWOJNA
ciem środków elektronicznych. ministracji publicznej. Warto zauważyć, do rządzenia krajem. W takim przypad-
może na trwale
Do pierwszej grupy należą ujęte w rozdzia- zachwiać że pokrywa się to w dużym stopniu ku cyberterroryzm może stanowić za-
le 33 kodeksu karnego: niszczenie baz danych, zasadą z przywołaną wyżej definicją cyberter- grożenie dla administracji państwowej.
sabotaż komputerowy, zakłócanie pracy sieci. rozróżnienia roryzmu w wersji groźniejszej. Przykładem niech będą procedury wy-
celów
Przestępstwa te zagrożone są karą do ośmiu lat wojskowych
Do drugiej grupy można zaliczyć borcze (na przykład zliczanie głosów),
pozbawienia wolności, widać więc, że ustawo- od celów wiele przestępstw o charakterze poli- które mogą być zakłócone przez cyber-
dawca poważnie traktuje społeczną szkodliwość cywilnych. tycznym i terrorystycznym, jak: zamach terrorystów. Z kolei przestępstwo zwane

44 POLSKA ZBROJNA NR 35 | 30 SIERPNIA 2009


B E Z P I E C Z E Ń S T W O

Znikająca flaga
Znaki państwowe najczęściej padają ofiarą ataków.

C iekawym przykładem prze-


stępstwa politycznego,
które może być popełnione
grożenie dla bezpieczeństwa
państwa, za to popełniane naj-
częściej. Za znaki państwowe
w cyberprzestrzeni, jest usu- polskie prawo uznaje nie tylko
wanie znaków państwowych. godło i flagę, ale także logoty-
Być może jest to przestępstwo py ministerstw i innych urzę-
powodujące najmniejsze za- dów państwowych. 

państwa osiągną jakiekolwiek porozumienie


w sprawach istotnych dla cyberwojny, zagadnie-
nia te staną się nieaktualne wobec rozwoju
cybermilitarnych technologii.

KAGANIEC PRAWNY
Rozwój technologii powoduje, że aktualizu-
jąc obowiązujące prawo wojenne i prawo huma-
ZANIM PAŃSTWA nitarne, powinniśmy rozstrzygnąć na przykład
osiągną
jakiekolwiek
takie kwestie: czy państwa wojujące w cyber-
porozumienie przestrzeni są w stanie wojny i czy agresja
w sprawach w cyberprzestrzeni upoważnia zaatakowane
istotnych państwo do samoobrony z użyciem metod kon-
dla cyberwojny,
zagadnienia
wencjonalnych?
te staną się Choć w obecnym stanie rozwoju nauki prawa
nieaktualne międzynarodowego nie ma na te pytania jedno-
wobec rozwoju znacznej odpowiedzi, należy się przychylić do
cybermilitarnych
technologii.
tezy, że państwa walczące ze sobą w cyberprze-
strzeni znajdują się w stanie wojny. Rozpoczęcie
stanu wojny jest bowiem przede wszystkim kwe-
stią faktyczną, nie zaś prawną.
FOT. LOCKHEED MARTIN

Jeżeli dwa podmioty wdają się w konflikt


zbrojny, który może toczyć się w cyberprzestrze-
ni, to można stwierdzić zaistnienie między nimi
stanu wojny. Nie ulega też wątpliwości, że zaata-
kowane państwo może w ramach dopuszczalnej
prawem międzynarodowym samoobrony użyć
zamachem terrorystycznym (w rozumieniu cesem, musi przewidywać akcje skierowane środków innych niż użyło państwo agresor. Klu-
prawa karnego) polega między innymi na nisz- przeciw infrastrukturze cyfrowej, bo jest to naj- czową kwestię stanowi tu bowiem nie rodzaj uży-
czeniu obiektów lub urządzeń o znaczeniu prostszy sposób na zniszczenie wszelkich insta- tych środków militarnych, lecz proporcjonalne
obronnym. Nie ma wątpliwości, że w dzisiej- lacji kontrolowanych przez komputery przeciw- użycie środków obrony w stosunku do agresji.
szych czasach „urządzeniem o znaczeniu nika. Nigdy dotąd jednak nie pojawiła się okazja, Inną ważną kwestią jest ochrona cywilów pod-
obronnym” mogą być wojskowe sieci kompu- by obserwować ten nowy rodzaj walki w praw- czas cyberwojny. Zgodnie z protokołem dodat-
terowe, niewątpliwie zagrożone atakiem dziwym konflikcie międzynarodowym. kowym numer 1 do konwencji genewskich cywi-
cyberterrorystów. Prawo międzynarodowe nie nadąża za proble- le i obiekty cywilne nie mogą być atakowani
matyką cyberwojny. Wszystkie najważniejsze podczas operacji wojskowych. Zasada rozróżnie-
NOWY RODZAJ WALKI traktaty dotyczące prawa wojennego podpisano nia, kluczowa dla prawa humanitarnego, wyma-
Cyberwojna jest zupełną nowością. To kon- wiele dziesiątków lat przed pojawieniem się ga tego, by w każdych okolicznościach walczące
cepcja traktująca cyberprzestrzeń jako teatr dzia- i upowszechnieniem internetu. Stoimy wobec strony odróżniały obiekty wojskowe od cywil-
łań wojennych taki sam jak ląd, powietrze i mo- ważnego pytania – czy społeczność międzynaro- nych i chroniły te ostatnie.
rze. Metody używane w walce cybernetycznej dowa powinna uchwalić nowe konwencje zajmu- W przypadku cyberwojny zagrożenie dla cy-
są podobne, a czasem nawet identyczne z ty- jące się problemem cyberwojny, czy raczej po- wilów jest wyjątkowo wysokie, szczególnie dla-
mi, którymi posługują się cyberterroryści, za- winna zmierzać w kierunku dostosowania istnie- tego, że często trudno znaleźć jednoznaczne
równo w łagodniejszej, jak i ostrzejszej wersji. jących rozwiązań prawnych do nowej praktyki kryteria pozwalające stwierdzić, że dana infra-
Najważniejszym elementem cyberwojny jest militarnej? struktura jest czysto cywilna lub czysto wojsko-
podmiot używający tych metod. Musi to być Choć pojawiają się głosy za powstaniem no- wa. W literaturze przedmiotu podnosi się więc,
państwo. wej kodyfikacji, obejmującej wojnę w cyberprze- że cyberwojna może trwale zachwiać zasadą
W dzisiejszych czasach komputery kontrolują strzeni, to zdecydowana większość opinii skłania rozróżnienia. 
większość cywilnej i wojskowej infrastruktury, się ku przeciwnemu poglądowi. Z jednego za-
włączając w to tak istotne dziedziny, jak komuni- sadniczego powodu – postęp technologiczny za- RAFAŁ RYBICKI jest prawnikiem specjalizującym
się w prawie międzynarodowym, publicznym
kacja, energetyka, służba zdrowia. Jest oczywi- wsze będzie szybszy od tempa, w jakim powsta- oraz konstytucyjnym, pracuje jako analityk
ste, że operacja wojskowa, by zakończyła się suk- ją traktaty regulujące prawa wojenne. Zanim w DolnośląskimOśrodku Studiów Strategicznych.

POLSKA ZBROJNA NR 35 | 30 SIERPNIA 2009 45


I N D I E

O
statnie dwieście–trzysta lat hi-
storii świata to głównie dzieje
Europy, Ameryki czy też, mó-
wiąc szerzej, świata zachodnie-
go. Między XV a XIX stule-
ciem zdobyliśmy znaczącą przewagę technolo-
giczną oraz ekonomiczną nad przedstawicielami
pozostałych cywilizacji. Na przełomie XIX
i XX wieku Europejczycy i Amerykanie podbi-
li bądź uzależnili od siebie niemal cały świat.
Od kilku dekad sytuacja ta się jednak zmienia.
Widok bankrutujących banków i popadających
w histerię maklerów giełdowych z Wall Street
czy przegrywane wojny w Afganistanie i Iraku Zdaniem wielu
trudno uznać za zapowiedź świetlanej przyszło- analityków,
rola przyszłego
ści. Jeśli do tego dodamy fakt, że Stary Konty- światowego
nent boryka się z zapaścią demograficzną, jasne hegemona
się stanie, że świat zachodni oddaje palmę przypadnie
w udziale Indiom.
pierwszeństwa w świecie. Kto ją przejmie?

STATUS MOCARSTWOWY
Zdaniem wielu analityków, rola przyszłego
światowego hegemona przypadnie w udziale In-
diom. Na mocarstwowy status tego państwa
wskazuje wiele czynników. Z geograficznego
punktu widzenia to jeden z największych kra-
jów na świecie. Indie mają ponad 3 miliony
kilometrów kwadratowych powierzchni, na
których znajdują się liczne, cenne dla gospo-
darki surowce. W Indiach żyje 1,5 miliarda
ludności, a społeczeństwo cechuje wysoki
przyrost naturalny.
Papierkiem lakmusowym w ocenianiu mo-
carstwowości danego kraju od zawsze była jego
siła militarna. Armia indyjska liczy ponad mi-
lion aktywnych żołnierzy oraz kolejny milion

KRZYSZTOF GŁOWACKI

Przebudzenie słonia
Indie są na najlepszej drodze, by w niedalekiej przyszłości stać się
potęgą gospodarczo-militarną świata.
w rezerwie. Około 300 milionów Hindusów jest jedną z najszybciej rozwijających się na świecie. go, że w Bangalore zatrudnionych jest więcej
zdolnych do noszenia broni. Oczywiście należy Jest to wynikiem doskonałego wykorzystania specjalistów sektora IT niż w Dolinie Krzemo-
wziąć pod uwagę fakt, że wojska Indii pod przez Indie swojej pozycji w informatyce. Dzię- wej w USA.
względem jakości uzbrojenia wciąż ustępują ki tej branży stały się one światowym potenta- Mając to wszystko na uwadze, renomowane
USA oraz pozostałym najwyżej rozwiniętym tem w dziedzinie tak zwanego outsourcingu, uczelnie zachodnie otwierają w Indiach swoje
państwom NATO. Niemniej kraj ten sukcesyw- czyli delegowania procesów gospodarczych filie, a międzynarodowe koncerny prowadzą
nie unowocześnia swoje siły zbrojne. Poza tym przedsiębiorstwom zewnętrznym. W ciągu rekrutacje wśród absolwentów. Nawet Chiń-
Nowe Delhi dysponuje arsenałem atomowym ostatnich kilku lat ponad sto wielkich zachod- czycy otwierają nad Gangesem placówki ba-
i rozwija własny program kosmiczny. nich korporacji założyło w Indiach laboratoria dawcze. Według niektórych szacunków, tego
badawcze. Intel i Texas Instruments projektują rodzaju outsourcingiem zagranicznym posłu-
EKONOMICZNY HEGEMON tam układy scalone przyszłych generacji. Indie z guje się aż 400 największych na świecie firm
Indie od lat 90. podwoiły stopę wzrostu go- 92 przedsiębiorstwami z sektora usług IT, posia- z listy 500 największych korporacji, opubliko-
spodarczego – obecnie prognozy mówią dającymi certyfikat CMM Level 5, pozostają w wanej przez amerykański dwutygodnik „Fortu-
o 8 procentach rocznie przez kolejne kilka lat, ścisłej czołówce krajów, które oferują najwyż- ne”. Ostatnio szefowie IBM zdecydowali,
co powoduje, że gospodarka tego kraju staje się szej jakości usługi informatyczne. Nic dziwne- że w ciągu najbliższych trzech lat zainwestują

46 POLSKA ZBROJNA NR 35 | 30 SIERPNIA 2009


B E Z P I E C Z E Ń S T W O

Biorą wszystkie rodzaje uzbrojenia i płacą za nie nerstwo na rzecz pokoju i prosperity”. Rok 2006
miliardy dolarów. Jeszcze w tym roku kupią ogłoszono rokiem przyjaźni obu krajów.
350 czołgów T-90. To najnowocześniejsza ro- W 2008 roku Chińczycy (co jeszcze parę lat te-
syjska maszyna. Waży 46,5 tony i bez dodatko- mu było nie do pomyślenia) wyrazili poparcie
wego tankowania może przejechać 500 kilome- dla indyjskich starań o członkostwo w Radzie
trów z prędkością 60 kilometrów na godzinę. Bezpieczeństwa ONZ.
Pocisk wystrzelony z działa 125 milimetrów bez Ostre w latach zimnej wojny konflikty gra-
problemu pokona 5 kilometrów. Nowoczesny niczne wydają się być mocno wygaszone. Na
pancerz czołgu składa się z wielu warstw. Aż przykład w 2003 roku Indie ostatecznie uznały
dziw, że Rosjanie zgodzili się sprzedawać tak przynależność Tybetu do ChRL, zaś Państwo
zaawansowaną technicznie broń. Środka przynależność stanu Sikkim do Indii.
To jednak nie wszystko. W wyniku porozumienia z 2005
Niedawno Indie podpisały roku oba państwa wyraziły rów-
umowę na zakup 18 wielo- Indie nie zapominają nież chęć całkowitego rozwiąza-
zadaniowych samolotów o rozwoju technologii nia kwestii granicznych w Hima-
myśliwskich Su-30 MKI za kosmicznej. Nie tak lajach. Pekin i Nowe Delhi doga-
niebagatelną kwotę 700 mi- dują się również w innych kwe-
lionów dolarów. Rosja do- dawno z kosmodromu stiach. Od kilku lat wspólnie
starczy też w najbliższych Sriharikota uczestniczą w Azjatyckim Fo-
tygodniach indyjskim siłom wystartowała sonda rum Regionalnym. Przypieczę-
zbrojnym pierwszą partię towaniem współpracy obu
wyrzutni rakiet ziemia-zie- Chandrayaan-1, czyli państw są ich stosunki gospodar-
mia Smiersz. Księżycowy Statek cze. Jeszcze w 1991 roku obroty
Indie nie zapominają tak- handlowe między nimi wynosiły
że o rozwoju technologii kosmicznej. Nie tak 265 milionów dolarów. W 2008 roku osiągnęły
dawno z kosmodromu Sriharikota wystartowała poziom 28 miliardów dolarów.
sonda Chandrayaan-1, czyli Księżycowy Statek.
Celem misji, która ma trwać dwa lata, jest ze- KONIEC SIELANKI?
branie danych o powierzchni Księżyca, dzięki To, co łączy oba mocarstwa, nie może jednak
którym naukowcy chcą wykonać mapę roz- przesłonić wielu kwestii, które je dzielą. Anali-
mieszczenia pierwiastków i minerałów. Dla In- tycy przestrzegają, że dzieląc Azję na dwie stre-
dii wyprawa na Księżyc, warta 80 milionów do- fy wpływów Nowe Delhi i Pekin natrafią na ob-
larów, jest nie tylko osiągnięciem naukowym, szary, w których ich interesy najzwyczajniej bę-
ale także demonstracją nowej pewności siebie. dą się zderzać. Już teraz widać pierwsze niepo-
FOT. WWW.SXC.HU (4)

kojące tego symptomy. Bliskim sojusznikiem


SŁOŃ KONTRA SMOK Państwa Środka jest Birma. Rządząca w Naypy-
Rosnąca potęga Indii nie uchodzi uwagi in- idaw hunta wojskowa wydzierżawiła Chinom
nego regionalnego mocarstwa – Chin. Na prze- bazę na Wyspach Kokosowych. To samo zrobił
strzeni dziejów stosunki państw chińskiego i in- Pakistan, co dla Indii jest faktem szczególnie
dyjskiego były pokojowe. Opierały się na han- drażniącym.
w Indiach 6 miliardów dolarów, w wyniku dlu oraz wymianie kulturalnej. Dopiero brutal- Hindusi naturalnie nie pozostają dłużni.
czego wartość indyjskiego sektora IT wzroś- ne stłumienie powstania Tybetańczyków, W 2005 roku wizytę w Waszyngtonie złożył
nie o około 25 procent. Inny lider tej branży, ucieczka Dalajlamy do Indii oraz wybudowanie premier Indii Manmohan Singh. W opiniach
Microsoft, zapowiedział podwojenie liczby przez Chiny drogi łączącej Tybet z Xinjangiem wielu obserwatorów oznaczało to zmianę w sto-
zatrudnianych przez siebie pracowników przez terytorium indyjskie zaogniło stosunki bi- sunkach amerykańsko-indyjskich. Podpisano
w tym kraju. Bill Gates wyda na ten cel 1,7 lateralne. Kulminacją napięcia stała się stoczo- wówczas wiele deklaracji, między innymi
miliarda dolarów. Działalność w Indiach na jesienią 1962 roku tak zwana wojna himalaj- w dziedzinie pokojowego wykorzystania energii
wkrótce poszerzą kolejni: Intel i Cisco Sy- ska, która zakończyła się zwycięstwem strony nuklearnej oraz współpracy wojskowej. Co waż-
stems (łącznie 2 miliardy dolarów), Hewlett- chińskiej. W następnych latach oba kraje usiło- ne, Amerykanie postanowili wznowić (wstrzy-
-Packard, Google oraz Motorola. Szefowie wały „szachować się” wzajemnie – Indie rozwi- mane w 1998 roku) dostawy wzbogaconego
firm IT są zgodni co do zalet hinduskich pra- jały bardzo dobre stosunki ze Związkiem Ra- uranu do indyjskich elektrowni oraz urządzeń
cowników: dobrze wykształceni, rzetelni, dzieckim (wróg ChRL w konflikcie ideologicz- i technologii do budowy reaktorów.
pracowici, doskonale znający język angiel- nym w ramach obozu komunistycznego), zaś Indie próbują się przeciwstawić potędze Chin
ski. Oprócz inżynierów Indie mają znakomi- Chiny utrzymywały dobre stosunki z Pakista- także na własną rękę. Rząd w Nowym Delhi
tą kadrę bankową, ubezpieczeniową oraz nem i popierały go podczas kolejnych konflik- podjął decyzję o rozbudowie floty oraz stwo-
księgową. Takie zaplecze pomaga wymier- tów w rejonie Kaszmiru. rzeniu strategicznych baz marynarki wojennej.
nie w utrzymaniu konkurencyjności całego Obecnie Chiny i Indie pragną odzyskać na- Jedna z nich ma powstać na Madagaskarze.
sektora zaawansowanych technologii. leżne im miejsce w systemie międzynarodo- Wyposażona w stację radarową i nasłuchową
wym. Z tego powodu popierają powstanie świa- zapewni Indiom kontrolę nad całym Oceanem
CZAS NA ZBROJENIA ta wielobiegunowego, w którym ładem powi- Indyjskim. To strategiczny region, w którym
Nowe Delhi nie poprzestaje tylko na rozwo- nien zarządzać „koncert mocarstw” z ich udzia- przebiegają szlaki morskie ropy naftowej z za-
ju gospodarczym. Dużo uwagi poświęca rów- łem. Podczas wizyty w Indiach w 2005 roku chodu na wschód Azji. 
nież sferze militarnej. Indie wyrastają na dru- premier Chin Wen Jiabao określił stosunki obu
giego po Chinach importera rosyjskiej broni. państw jako „strategiczne kooperatywne part- KRZYSZTOF GŁOWACKI
zajmuje się polityką międzynarodową.

POLSKA ZBROJNA NR 35 | 30 SIERPNIA 2009 47


A Z J A

Na Wsch dzie  bez zmian?


mianą jednego przywódcy na drugiego (chociaż
nawet taka wymiana nie jest procesem łatwym)?
A może traktuje Kaukaz Północny jak typową
kolonię i stosując metodę „dziel i rządź”, trzyma
poszczególnych przywódców w szachu, znie-
chęcając do powrotu separatyzmu?
Aleksiej Małaszenko
Małaszenko, jeden z najbardziej
Nawet jeśli
znanych analityków rosyjskich zajmują-
Kadyrow zwiększa cych się Kaukazem, określił ten region
swoją niezależność jako „wewnętrzną zagranicę”, stwier-
od Moskwy, to nie dzając, że „coraz bardziej wygląda on
może sobie pozwolić
na rzucenie jej
jak sąsiad Rosji, żyjący według swo-
otwartego ich praw, chociaż podlegający metro-
wyzwania. polii”. W praktyce na południu Rosji to-
czy się regularny konflikt niskiej intensyw-
FOT. CHECHNYA FREE.RU

ności, żeby nie powiedzieć: wojna.


Jednocześnie zagrożenia płynące z Kaukazu
dla centrum w ostatnich latach poważnie się
zmniejszyły. Separatyzm czeczeński został stłu-
miony. Nawet jeśli Kadyrow stopniowo zwięk-
sza swoją niezależność od Moskwy, to nie może
MARCIN KACZMARSKI sobie pozwolić na rzucenie jej otwartego wy-

Płonący Kaukaz
zwania (wojska federalne wciąż stacjonują
w republice, a odbudowa Czeczenii postępuje
dzięki funduszom z Moskwy).
Inne podmioty Kaukazu Północnego nie
wykazują tendencji niepodległościowych.
Stabilizacja w Czeczenii Kaukaz Północny nie wydaje się też być atrak-
zaczyna odchodzić w przeszłość. cyjny dla tak zwanych fundamentalistów

N
islamskich – spory mają przede wszystkim
a rosyjskim Kaukazie Północnym larnie prowadzone „operacje antyterrorystycz- wymiar lokalny.
przemoc (stosowana przez organy ne”, których rezultatem jest zazwyczaj Przez lata Moskwa nie próbowała poradzić
władzy, ich przeciwników poli- „wyeliminowanie” od kilku do kilkunastu sobie z przyczynami destabilizacji sytuacji na
tycznych oraz pospolitych prze- „bojowników”. Kaukazie Północnym: biedą, bezrobociem, bra-
stępców) jest stałym elementem życia co- Obecnie najbardziej niestabilna jest wschod- kiem perspektyw, ogromną – nawet jak na skalę
dziennego. Jednak wydarzenia ostatniego nia część Północnego Kaukazu – Inguszetia, rosyjską – korupcją, przemocą stosowaną rzeko-
kwartału skłaniają do pytań o politykę prowa- Dagestan i Czeczenia. Jeszcze niedawno mo w imieniu państwa przez organy siłowe
dzoną przez Moskwę w tym regionie. ta ostatnia republika uchodziła za przykład wszystkich szczebli. Nie należy oczekiwać, że
W sierpniu doszło do dwóch spektakularnych „wzorcowej” stabilizacji – Ramzan w warunkach kryzysu gospodarczego dotych-
aktów przemocy – uprowadzona i zamordowana Kadyrow, stosując brutalne metody, spacyfi- czasowa polityka się zmieni. Zmienią się co
została dwójka działaczy obywatelskich z Cze- kował wszelką opozycję. Jednak dziwnym tra- najwyżej kolejni przywódcy, ewentualnie peł-
czenii, a ministra budownictwa Inguszetii za- fem od chwili zniesienia reżimu operacji an- nomocnik prezydenta w południowym okręgu
strzelono w jego gabinecie. Chociaż oba zdarze- tyterrorystycznej w całej Czeczenii nasiliły federalnym. Natomiast dopóki problemy Kau-
nia nie mają ze sobą bezpośredniego związku, się ataki bojowników na siły lokalne i federal- kazu nie dotrą do Moskwy bądź na arenę mię-
to pokazują, jaki panuje w tym regionie chaos. ne oraz zabójstwa działaczy społeczeństwa dzynarodową, dopóty Kreml będzie tolerował
Wcześniej, w czerwcu 2009 roku, zastrzeleni obywatelskiego. Niezależnie od tego, czy to „konflikt niskiej intensywności” w „wewnętrz-
zostali minister spraw wewnętrznych Dagesta- Kadyrow czuje się na tyle pewnie, że elimi- nej zagranicy”. 
nu, wiceprzewodnicząca sądu najwyższego In- nuje przeciwników, czy przysłani z Moskwy
guszetii, a w zamachu ciężko ranny został pre- siłowicy pragną pokazać mu ograniczenia je- WIZYTÓWKA
zydent tej ostatniej republiki. go władzy, stabilizacja w Czeczenii zaczyna
Za każdym razem lista podejrzanych jest po- odchodzić w przeszłość. MARCIN
dobna – polityczni przeciwnicy lokalnych W naturalny sposób nasuwa się pytanie o rolę KACZMARSKI
przywódców, skorumpowani urzędnicy Kremla. Czy w ogóle zrezygnował z rządzenia Analityk Ośrodka Studiów
i biznesmeni, przedstawiciele lokalnych i fede- regionem i ogranicza się do transferu pieniędzy, Wschodnich, pracuje
ralnych resortów siłowych. I prawie za każdym licząc w zamian, że lojalni przywódcy zapewnią również w Instytucie Stosunków Międzynaro-
razem sprawcy i zleceniodawcy pozostają nie- stabilność? Czy też nie ma żadnych innych na- dowych Uniwersytetu Warszawskiego, autor
wykryci, a jedyną odpowiedzią władz są regu- rzędzi poza zwiększeniem siły militarnej i wy- książki „Rosja na rozdrożu”.

48 POLSKA ZBROJNA NR 35 | 30 SIERPNIA 2009


B E Z P I E C Z E Ń S T W O

FOT. USAF
PAWEŁ HENSKI

Myśliwska dziura
runkach polowych (na pokładach lotniskowców)
siłami lokalnych techników. Każda inspekcja zaj-
muje trzy godziny, a ewentualna naprawa – do
dwóch tygodni.
Kongres wstrzymał produkcję myśliwców F-22A Raptor, a nowe F-35 nie Zdaniem wielu kongresmanów, marynarka
powinna kupić nowe myśliwce, zamiast starać
wejdą do służby, zanim nie zostaną z niej wycofane stare F-15, F-16 i F/A-18.

W
się przedłużać życie starym, o gorszych zdolno-
czerwcu amerykański na przestrzeni ostatnich dwudziestu lat. ściach bojowych. „Nie widzę w tym najmniej-
Kongres zawarł Trzydzieści osiem z tych myśliwców szego sensu, że departament obrony chce zapła-
specjalną klauzulę osiągnęło już 8 tysięcy godzin resursu. cić 26 milionów dolarów za przedłużenie resursu
w ustawie budżetowej Do tej pory dopiero dziewięć przeszło starego samolotu tylko o 1500 godzin, podczas
obligującą marynarkę wojenną do za- kapitalny remont przedłużający ich ży- gdy za 50 milionów może kupić nowy z resur-
kupu nowych myśliwców F/A-18E/F wotność o dodatkowe 600 godzin. Ana- sem około 8 tysięcy godzin i lepszymi zdolno-
Super Hornet. Zapis ten nie wynika lizy wykazały jednak, że do 159 tak ściami bojowymi”, stwierdził reprezentant stanu
z obecnej polityki departamentu obro- zwanych zapalnych punktów w kon- Missisipi Gene Taylor.
ny, który oficjalnie domagał się, żeby strukcji płatowca wymagających inspek- Również Boeingowi, producentowi Horne-
w 2010 roku kupić mniej tych samolo- cji oraz ewentualnych napraw i remon- tów, bardziej zależy na nowych zamówieniach,
ZDANIEM wielu
tów. Pierwsze F-35C dla marynarki tów doszło 60 kolejnych. Procedury są kongresmanów, które przedłużyłyby produkcję Super Horneta
wojennej zaczną wchodzić do służby bardzo czasochłonne – remont jednego marynarka przynajmniej o kilka lat. Jak stwierdził Bob
w 2015 roku, nie zdążą więc zastąpić egzemplarza trwa prawie rok i pochła- powinna kupić Gower, wiceprezydent Boeinga do spraw pro-
starzejących się myśliwców F/A-18. nia średnio 2400 roboczogodzin. nowe myśliwce, gramu F/A-18, „wszyscy zastanawiają się, jak
zamiast starać
Problem z dziurą będzie już w 2010 Jakby tego było mało, ponad miesiąc się przedłużać wielki ma być niedobór samolotów – 70 maszyn,
roku, gdy marynarce zabraknie około temu marynarka w specjalnym biulety- życie starym, a może 250? Jednak nikt nie mówi o tym, że le-
50 samolotów. W zeszłym roku szaco- nie nakazała inspekcję mocowania si- o gorszych piej byłoby, gdyby nie było go w ogóle”.
wano, że w 2018 roku brakować jej bę- łowników sterujących płytami usterze- zdolnościach
bojowych.
dzie około 125 maszyn, czyli jakieś nia poziomego. W kilku Hornetach od- JAK POKONAĆ F-22
10 procent floty myśliwskiej. W tym kryto mikropęknięcia w strukturze mo- Podczas gdy marynarka wojenna ma szansę
roku jednak szacunki okazały się bar- cowań, których powiększanie mogłoby załatać swoje braki Super Hornetem, siły po-
dziej pesymistyczne: zabraknie około zakończyć się nawet urwaniem stabili- wietrzne nie będą miały takiej szansy, którą pier-
243 maszyn, czyli ponad 20 procent sił zatora podczas lotu. wotnie były myśliwce F-22. Przez ostatnie dwa
myśliwskich. Inspekcje zarządzono we wszystkich miesiące toczyła się w Kongresie prawdziwa ba-
starych wersjach, czyli 622 myśliwcach talia o to, czy kontynuować produkcję myśliw-
PRZEDŁUŻANIE ŻYCIA F/A-18A/B i F/A-18C/D należących do ców piątej generacji F-22A Raptor. Administra-
Starsze Hornety, czyli F/A-18 w wer- US Navy i marines. Usterki nie wykry- cja prezydenta Baracka Obamy stała na moc-
sji A/B oraz C/D, starzeją się w szybkim to w najnowszych F/A-18 E/F Super nym stanowisku, że produkcję należy zakończyć.
tempie. To efekt intensywnego wyko- Hornet i EA-18G Growler. Na szczę- Głównym oponentem był sekretarz obrony
rzystywania ich w konfliktach i wojnach ście siłowniki można zamocować w wa- Robert Gates, który przekonywał, że pieniądze

POLSKA ZBROJNA NR 35 | 30 SIERPNIA 2009 49


M I L I T A R I A
ewentualnie wydane na F-22 potrzebne są na za- nansowaniu kolejnych 12 myśliwców. W lipcu, USAF. Jedno jest jednak pewne – flotę F-16
kup uzbrojenia adekwatnego do skali obecnych gdy senat przygotowywał projekt ustawy budże- i F-15 wkrótce trzeba będzie zastąpić nowszymi
konfliktów. Miał na myśli platformy bezzałogo- towej, administracja zapowiedziała weto prezy- myśliwcami. Czy podoła temu wyłącznie F-35?
we i wszystko, co wpisuje się w działania ISR, denta wobec budżetu obronnego, który uwzględ-
czyli wywiad, inwigilację i rozpoznanie. niałby zakup dodatkowych Raptorów. 21 lipca TRYLION DOLARÓW
Przeciwnicy Raptora wytoczyli najcięższe amerykański senat przyjął wersję projektu bu- Po raz pierwszy w historii producent, czyli
działa, bo wskazali na olbrzymi koszt jednostko- dżetu, usuwając z niego zapis o wyasygnowaniu Lockheed Martin (który produkuje F-22 wraz
wy przy zakupie myśliwca (około 140 milionów kwoty potrzebnej na zakup w 2010 roku pierw- z Boeingiem), nie lobbował za kontynuowaniem
dolarów), wysokie koszty eksploatacji i obsługi szych siedmiu myśliwców F-22. produkcji swojego samolotu. Powód jest prosty
(godzina lotu i obsługi: 44 tysiące dolarów, pod- Groźba weta prezydenta wobec finalnego pro- – zakończenie produkcji F-22 otwiera szeroką
czas gdy w przypadku F-15 jest to 30 tysięcy) jektu ustawy podziałała. 28 lipca Izba Reprezen- drogę dla flagowego produktu Lockheeda, czyli
oraz wyższą niż zakładano usterkowość awioni- tantów przegłosowała poprawkę, która przesunę- F-35 – największego programu zbrojeniowego
ki. Padły argumenty, że w dobie konfliktów asy- ła ustalone wcześniej 369 milionów dolarów na w historii, wartego około tryliona dolarów. Sza-
metrycznych USA nie potrzebują tak dużo (wię- zakup części zamiennych i silników dla F-22, cuje się, że USA oraz przynajmniej osiem państw
cej niż 187) drogich supermyśliwców. które już są w służbie. Tym samym w ustawie kooperantów kupi ponad 3 tysiące F-35.
Obrońcy Raptora argumentowali, że wraz dotyczącej budżetu obronnego na 2010 rok nie Sekretarz obrony wypowiadał się za finanso-
z wydłużającą się służbą koszty eksploatacji spa- znalazł się zapis o jakiejkolwiek sumie na konty- waniem programu F-35, które będą mogły prze-
dają (na przykład obniżono liczbę roboczogo- nuowanie produkcji F-22. jąć zadania wypełniane przez F-22. Teoretycznie
dzin obsługi z 18 do 10 godzin), a im większe Wielu komentatorów uważa, że F-22 padł F-22 miały zastąpić F-15, a F-35 – F-16. W prak-
zamówienie, tym mniejsza cena jednostkowa za- ofiarą próby sił między władzą legislacyjną a ad- tyce jednak F-22 będą musiały być wspomagane
kupu. Produkcja F-22 angażuje bezpośrednio ministracją. Siły powietrzne przyjęły wyczekują- starzejącymi się myśliwcami F-15. Z kolei pro-
22 tysiące osób, a kolejnych 40 tysięcy zatrud- cą postawę, a większość dowódców poparła se- dukcja F-35 nie załata dziury po F-16.
nionych jest przy produkcji pośredniej w różnych kretarza obrony. Teza o tym, że kontynuowanie Już dzisiaj generał Harry M. Wyatt, dyrektor
firmach w 44 stanach. produkcji F-22 jest niezwykle kosztowne, dowo- ANG (Sił Powietrznych Gwardii Narodowej),
dzi tego, że myśliwiec stał się kozłem ofiar-
BUDŻETOWE PRZEPYCHANKI nym. Wydatek 1,75 miliarda dolarów na za-
Początkowo w czerwcu komisja do spraw sił kup siedmiu samolotów stanowi ledwie uła-
zbrojnych Izby Reprezentantów wypowiedziała mek w budżecie obronnym ustalonym na
się za wyasygnowaniem 369 milionów dolarów 640,4 miliarda dolarów w 2010 roku. Nie
potrzebnych do zainicjowania produkcji 12 do- ma ciągle odpowiedzi na pytanie,
datkowych myśliwców. Ich finalny koszt miał ile myśliwców F-22 potrzebują
wynieść 2,8 miliarda dolarów, czyli około
234 milionów za egzemplarz.
Projekt budżetu obronnego przygotowany
przez Izbę Reprezentantów zawierał zapis o fi-

F-22A
Maksymalna masa startowa: 38 ton
Silniki: 2 x Pratt & Whitney
F119-PW-100 (turbowentylatorowy
z wektorowaniem ciągu) o mocy ponad
156 kN (z dopalaniem) każdy
Prędkość maksymalna:
 2,25 macha (2410 kilometrów
na godzinę)
 bez dopalania, w trybie
supercruise: 1,82 macha
(1963 kilometra na godzinę)
Zasięg: 1600 kilometrów
Promień bojowy: 759 kilometrów
Zasięg maksymalny: 3219 kilometrów
(z dwoma zbiornikami podwieszanymi)
Pułap operacyjny: 19 812 metrów
Uzbrojenie: działko M61A2 Vulcan
kaliber 20 milimetrów z zapasem
480 pocisków
Podwieszenia:
 cztery pylony podskrzydłowe
(w sumie 4,5 tony udźwigu) F-15
 trzy komory wewnętrzne z sześcioma Koszty eksploatacji (godzina lotu i obsługi)
pylonami (około 5 ton udźwigu) to tylko 30 tysięcy dolarów.
Radar: Northrop Grumman
AN/APG-77 (AESA)

50 POLSKA ZBROJNA NR 35 | 30 SIERPNIA 2009


B E Z P I E C Z E Ń S T W O

zapowiada, że nie będzie możliwe utrzymanie


takiego samego standardu wyposażenia w ANG
i jednostkach sił powietrznych. W następnych
F-35
ośmiu latach 80 procent myśliwców F-16 należą- F-35A (CTOL – myśliwiec Promień bojowy
cych do Sił Powietrznych Gwardii Narodowej konwencjonalnego startu i lądowania) na zbiornikach wewnętrznych:
będzie musiało zostać wycofanych ze służby. F-35B (STOVL – myśliwiec  A: 1110 kilometrów
Mają one dostać jedynie jeden dywizjon F-22, skróconego/pionowego startu i lądowania)  B: 910 kilometrów
który będzie stacjonował w bazie Hickam na Ha- F-35C (CV – myśliwiec pokładowy)  C: 1150 kilometrów
wajach. Natomiast myśliwce F-35 zaczną otrzy- Maksymalna masa startowa: Pułap operacyjny: 18 288 metrów (A/B/C)
mywać nie wcześniej niż w połowie 2020 roku.  A/C: 31,8 tony Uzbrojenie:
Remedium ma być plan modernizacji od 100 do  B: 27,2 tony  A: integralne działko GAU-11/A
150 samolotów F-16 i F-15. Jednak są to kolejne, Silnik: Pratt & Whitney F135 kaliber 25 milimetrów z zapasem
niemałe wydatki. (turbowentylatorowy z dopalaczem) 180 pocisków
Produkcja Raptorów potrwa jeszcze kilka lat.  Ciąg suchy: 111 kN  B/C: zasobnik podwieszany z działkiem
Na razie dostarczono do jednostek około 150  Ciąg z dopalaczem: ponad 178 kN GAU-11/A kaliber 25 milimetrów z zapasem
maszyn. Ich los nie jest jeszcze do końca przesą- Silnik opcjonalny: General 220 pocisków
dzony. Jeśli w publikowanej co cztery lata dok- Electric/Rolls-Royce F136 Podwieszenia:
trynie strategicznej QDR, która ukaże się teraz Prędkość maksymalna: 1,67 macha  A/B/C: sześć pylonów podskrzydłowych
w 2010 roku (Quadrennial Defense Raview (2065 kilometrów na godzinę) o udźwigu 6,8 tony
– QDR 2010), znajdzie się zapis o potrzebie po- Zasięg na zbiornikach wewnętrznych:  A/C: dwie komory wewnętrzne
siadania myśliwców takich jak F-22, nie jest wy-  A: 2220 kilometrów (z 2 pylonami każda) o udźwigu 1,4 tony
kluczone, że będą dalej produkowane.   B: 1670 kilometrów Radar (A/B/C): Northrop Grumman
 C: 2520 kilometrów AN/APG-81 (AESA)

F-16
Flotę wykruszającymi się
F-16 wkrótce trzeba będzie
zastąpić nowszymi myśliwcami.

F/A-18
W wersji A/B oraz C/D
starzeją się w szybkim
tempie. To efekt
intensywnego
wykorzystywania ich
w konfliktach i wojnach
na przestrzeni ostatnich
dwudziestu lat.

Powietrzny
zawrót głowy
FOT. USAF/LOCKEEH MARTIN

Marynarka wojenna ma szansę załatać dziurę


Super Hornetem, ale siły powietrzne nie będą miały
takiej szansy, którą pierwotnie były myśliwce F-22

POLSKA ZBROJNA NR 35 | 30 SIERPNIA 2009 51


B E Z G R A N I C

WIELKA BRYTANIA

Trudny raport

FOT. UK MOD
TYGODNIK „SUNDAY TIMES” poinformował, że tajny raport przygotowany dla brytyjskiego ministerstwa obrony potwierdza złe wyposażenie żołnie-
rzy brytyjskich w Afganistanie. Raport przygotował Bernard Gray, doradca poprzedniego ministra Johna Huttona. Jego następca Bob Ainsword zde-
cydował się utajnić dokument. Według tygodnika, autor jasno wykazał słabości systemu zakupów. Nie szczędził też słów krytyki politykom, którzy
uchylali się od podejmowania trudnych decyzji i przecenili możliwości sił zbrojnych. Autor raportu zalecił przeprowadzanie strategicznych przeglądów
co cztery–pięć lat. Dokument zbiegł się w czasie z krytycznymi uwagami pod adresem władz ze strony byłego dowódcy wojsk lądowych generała Ri-
charda Dannatta, który mówił o niedoborach w wyposażeniu kontyngentu afgańskiego. (WR) 

Coraz trudniej Alternatywa Boeinga


Wątpliwe, by po wyborach sytuacja w Afganistanie USA. Departament Obrony uznał który w razie zagrożenia można
za sensowną propozycję Boeinga, by dostarczać samolotami trans-
znacznie się poprawiła.
która ma być alternatywą dla sta- portowymi. Pocisk przechwytują-
AFGANISTAN. „Sytuacja cią- niejsza, są dane o atakach na kon- cjonarnych instalacji systemu cy o wadze 25 ton byłby umiesz-
gle się pogarsza. Ruch rebelian- tyngent włoski, stacjonujący w obrony antyrakietowej. Zdaniem czany na platformie mającej 20
cki talibów umocnił się i jego relatywnie spokojnej zachodniej rzecznika resortu pułkownik metrów wysokości. Według ofe-
działania są bardziej wyrafinowa- części kraju. W lipcu było ich Shawn Turner jest jednak zbyt renta, byłoby to tańsze rozwiąza-
ne”, oświadczył kilka dni po wy- 134, a w sierpniu prawdopodob- wcześnie, by ją oceniać. Boeing nie niż stałe bazy w Europie Środ-
borach prezydenckich i lokalnych nie przekroczona zastanie liczba zaproponował system przenośny, kowej. (WWT) 
w Afganistanie przewodniczący 170, podczas gdy między stycz-
Kolegium Połączonych Sztabów niem a kwietniem było zaledwie
USA, admirał Mike Mullen. Py-
tany o wysłanie tam dodatkowych
około 40 miesięcznie. Niemiecki
minister spraw zagranicznych i
Trzeci stopień zagrożenia
oddziałów odparł, że nie podjęto kandydat socjaldemokratów na SZWECJA. Dziennik „Dagens stała zgłoszona szwedzkiej policji
FOT. US DOD

jeszcze w tej sprawie decyzji, a kanclerza Niemiec Frank-Walter Nyheter” ujawnił 22 sierpnia, że bezpieczeństwa dopiero w ubie-
dowódca wojsk koalicji, generał Steinmeier zapowiedział, że w przed kilku laty szwedzka armia głym tygodniu. Ta uważa, że może
Stanley McChrystal, nie popro- przypadku wygrania przez jego zgubiła kilkaset zastrzeżonych do- zaistnieć duże zagrożenie dla bez-
sił na razie o posiłki. partię wyborów do Bundestagu kumentów z informacjami na te- pieczeństwa państwa, jeśli owe
Admirała Mullena niepokoi rozpocznie z władzami w Kabulu mat lokalizacji obiektów obron- materiały trafiły w niepowołane
spadek poparcia opinii społecznej rozmowy na temat „konkretnego nych na północy kraju (na ponad ręce. W ocenie wojska zniknięcie
dla wojny w Afganistanie. Podob- planu” wycofania niemieckich połowie terytorium), takich jak dokumentów stanowi „znaczącą
nie dzieje się w innych krajach, wojsk z Afganistanu. Przeciwny fortyfikacje czy stanowiska dowo- szkodę dla obronności i bezpie-
między innymi w Wielkiej Bryta- tworzeniu strategii wyjścia jest dzenia. Ich brak zauważono, gdy czeństwa kraju”, co oznacza trzeci
nii. Potwierdzeniem, że sytuacja szef resortu obrony, chadek w 2006 roku likwidowano jednost- stopień w czterostopniowej skali
w Afganistanie jest coraz trud- Franz-Josef Jung. (WR)  kę lotniczą Stersund. Sprawa zo- zagrożenia. 

52 POLSKA ZBROJNA NR 35 | 30 SIERPNIA 2009


B E Z P I E C Z E Ń S T W O

R Y K O S Z E T E M
Niebezpieczny Bagdad
Nowe zamachy pokazują, że sytuacja w Iraku jest nadal bardzo niestabilna. Nowy myśliwiec
ROSJA. Dyrektor generalny
IRAK. Według władz irackich, za dzono w pobliżu ministerstwa fi- firmy lotniczej Suchoj Michaił Po-
krwawymi zamachami z 19 sierp- nansów. Krwawe zamachy podwa- gosjan nie wykluczył, że jeszcze w
nia, w których zginęło 95 osób, a żają deklaracje premiera Nuriego tym roku w powietrze wzbije się
ponad 1200 zostało rannych, stoją al-Malikiego, zapewniające o po- prototyp myśliwca piątej generacji
zwolennicy obalonego reżimu prawie bezpieczeństwa przed nazywany perspektywicznym
Saddama Husajna. Rzecznik ira- styczniowymi wyborami parla- kompleksem lotniczym lotnictwa
ckiej armii w Bagdadzie, generał mentarnymi. Tymczasem pojawiły frontowego. Prace nad nim rozpo-
Kasim al-Musawi, wskazał, że się informacje, że być może woj- częto w latach 90. RIA-Novosti
głównym ich organizatorem był ska amerykańskie będą musiały poinformowała, że powstały trzy
57-letni Wisam Ali Kazim Ibra- opuścić Irak wcześniej niż plano- egzemplarze prototypowe.

FOT. US DOD
him, wysoki funkcjonariusz zdele- wano. Rząd w Bagdadzie chce
galizowanej w Iraku partii Baas,
do 1995 roku szef policji w Muk-
przeprowadzić referendum, w któ-
rym Irakijczycy zdecydują o lo- Oskarżenie gazety
tadii, w prowincji Dijala. Po aresz- przekupili funkcjonariuszy służb sach porozumienia z Waszyngto- SZWECJA. Władze izraelskie
towaniu ujawnił on, że zamachow- bezpieczeństwa, którzy kontrolo- nem, zakładającego wycofanie się zaprotestowały przeciwko artyku-
cy prowadzący ciężarówki wypeł- wali ich po drodze z prowincji Amerykanów do końca 2011 ro- łowi, który ukazał się w szwedz-
nione materiałami wybuchowymi Dijala do Bagdadu. Pojazdy wysa- ku. (WT)  kim dzienniku „Aftonbladet”,
uznając go za rasistowski. Jego
autor Donal Bostrom zasugero-
Sukces służb miennych w Mohmandzie w ich
ręce wpadł Mauvi Omar. We- Dziwna wał, że armia izraelska jest za-
mieszana w handel organami po-
PAKISTAN. W ostatnich tygo-
dniach pakistańskie siły bezpie-
dług informacji z kręgu paki-
stańskiego wywiadu, miejsce je- historia branymi od zabitych Palestyńczy-
ków. Swój materiał oparł na rela-
czeństwa schwytały dwóch bli- go pobytu pomogli odkryć miej- cjach mieszkańców Strefy Gazy i
skich współpracowników zabi- scowi przywódcy plemienni. ROSJA. W mediach nie ustają Zachodniego Brzegu Jordanu.
tego 5 sierpnia głównego przy- Wcześniej w szpitalu w Islama- spekulacje związane z porwa- Bostrom połączył palestyńskie
wódcy pakistańskich talibów badzie zatrzymano innego niem statku „Arctic Sea”. Nie zarzuty z niedawnym zatrzyma-
Baitullaha Mehsuda. W wio- współpracownika Mehsuda, rozwiało ich przechwycenie jed- niem w stanach Zjednoczonych
sce Khaawazeo na terenach ple- Qariego Saifullaha. (W)  nostki przez rosyjską fregatę obywatela amerykańskiego naro-
„Ładnyj” w rejonie Wysp Zielo- dowości żydowskiej podejrzane-
nego Przylądka i zatrzymanie go o tego rodzaju praktyki. Agen-

Moskiewski dylemat ośmiu osób podejrzanych o jego


porwanie. Wśród piratów byli
cja Reutersa przypomniała nato-
miast, że podobne zarzuty Pale-
Estończycy, Łotysze i Rosjanie. styńczycy wysuwali już na po-
Okazało się, że jeden z aresz- czątku lat 90., ale nie znaleziono
towanych formalnie od trzech potwierdzających je dowodów.
lat jest uznany za zmarłego. Po-
jawiły się pytania, dlaczego za
porwanym na Morzu Bałtyckim Dwa wyjątki
frachtowcem z drewnem wysła- USA. Na stronnie internetowej
no w pościg wszystkie rosyjskie dziennika „New York Times” zna-
okręty wojenne na Atlantyku. lazła się 22 czerwca informacja,
Jedna z hipotez, którą zresztą że siły zbrojne USA zaczęły prze-
podważono, zakładała, że być kazywać Międzynarodowemu Ko-
FOT. ARMY RECOGNITION

może na pokładzie była broń dla mitetowi Czerwonego Krzyża


Iranu. Prościej i bezpieczniej (MKCK) informacje o osobach
Rosjanie mogą jednak wysłać przetrzymywanych w tajnych wię-
taki transport przez Morze Ka- zieniach w Iraku i Afganistanie.
spijskie. Inne przypuszczenie Gazeta, powołując się na anoni-
dotyczy możliwego przemytu mowych informatorów, podała,
ROSJA. Pomimo podpisania w Rosji powiedział, że prezy- broni masowego rażenia lub ra- że według nowych zasad dane o
przed dwoma laty kontraktu, dent Dmitrij Miedwiediew kiet. Tajemniczości sprawie na- zatrzymanych mają być przekazy-
Rosjanie nie rozpoczęli jeszcze obiecał przemyśleć ową sprze- daje fakt, że rodziny nie mogły wane MKCK w ciągu dwóch tygo-
dostaw rakietowego systemu daż. Podkreślił, że pojawienie się skontaktować z uwolnionymi dni. Jego przedstawiciele mają
obrony powietrznej S-300 do się S-300 zmieniłoby układ sił członkami załogi. Inna informa- mieć też dostęp do miejsc od-
Iranu. Transakcję próbują za- w regionie. Teheran prawdopo- cja mówi, że naprawdę cały czas osobnienia, poza dwoma. We-
blokować USA i Izrael. W ubie- dobnie wykorzystałby nową znano pozycję porwanego statku, dług dziennika, wyjątki dotyczą
głym tygodniu izraelski prezy- broń do obrony swych obiektów ale nie ujawniano jej ze wzglę- Bagram w Afganistanie i Balad w
dent Szimon Peres po wizycie nuklearnych. (W)  dów bezpieczeństwa. (W)  Iraku. 

POLSKA ZBROJNA NR 35 | 30 SIERPNIA 2009 53


Powiększenie
F E L I E T O N

ROMAN
KUŹNIAR
szef Zakładu Studiów
Strategicznych
Na wojnie giną żołnierze i śmierć jednego, dramatyczna
w Instytucie Stosunków dla jego najbliższych, nie powinna prowadzić do takich
Międzynarodowych UW emocji na politycznych i wojskowych szczytach.

Wojna i odpowiedzialność
Ś
mierć polskiego oficera wręcz obowiązek. I każdy głos, także w tym kraju. Obecne tam oddziały NATO,
w Afganistanie wywołała za wycofaniem się z udziału w niej, w tym polskie, mają mandat ONZ. Nie ozna-
dwie nieco zaskakujące jest prawomocny. Jeśli się pojawi, nie cza to jednak, że operacja jest prowadzona
reakcje. Pierwszą było może być uznawany za nieodpowie- bezbłędnie. Przyznają to wreszcie sami Ame-
oburzenie, że do tego do- dzialny czy sprzeczny z polską racją rykanie, choć z trudem przychodzi im wycią-
szło i jednocześnie szukanie win- stanu. Powinni o tym pamiętać wszy- ganie wniosków. Nie może również podlegać
nych. Jest to całkowite nieporozumie- scy uczestnicy życia publicznego analizie i osądowi każdy aspekt tej długiej,
nie. Na wojnie giną żołnierze i śmierć i politycznego. Wyższość demokracji kosztownej i przynoszącej straty w ludziach
jednego, dramatyczna dla jego naj- nad każdym innym systemem poli- kampanii wojennej. Nietrafna jest jednak
bliższych, nie powinna prowadzić do tycznym polega nie na tym, że nie w naszym przypadku próba stawiania przy tej
takich emocji na politycznych i woj- popełnia się błędów, lecz na tym, że okazji pod ścianą Ministerstwa Obrony Naro-
skowych szczytach. Wyjaśnienie można o nich otwarcie dyskutować, dowej. W tej wojnie jest Polska – nie MON.
przyczyn nie może też zamieniać się co umożliwia wprowadzenie korekty. Od wszystkich należy oczekiwać odpowie-
w natychmiastowe poszukiwanie Bo demokracja to nieustanne samo- dzialnego podejścia do tej sytuacji: od polity-
winnego. Żołnierze mogą ginąć, na- korygowanie. ków, wojskowych, ekspertów i komentatorów.
wet gdy są najlepiej wyszkoleni, do- Nikt, kto zajmuje się problematyką Chodzi także o odpowiedzialność niepolegają-
wodzeni i wyposażeni. Spójrzmy na bezpieczeństwa, a także żaden zdro- cą na zamykaniu ust tym, którzy inaczej
kontyngent brytyjski. Doświadcze- wo myślący obywatel nie powie, że w tej sprawie myślą, mocnym epitetem czy od-
nie Brytyjczyków w tego rodzaju jeśli toczymy wojnę od ośmiu lat wołaniem się do racji stanu. Odpowiedzial-
operacjach jest być może najwięk- i nie widać perspektyw na jej zakoń- ność powinna polegać także na zdolności do
sze na świecie, nie wątpię, że ich czenie, to wszystko jest w porządku. starannego namysłu. Poważne i przemyślane
wyposażenie lepsze od polskiego, W toku tak długiego i trudnego kon- podejście do kwestii wojny jest częścią każdej
a zginęło ich w Afganistanie już po- fliktu błędy miały prawo się zdarzać. racji stanu. 
nad dwustu – tylko w lipcu bodaj Prawdziwy błąd jest jednak dopiero
dwudziestu. Można się dziwić, że wtedy, gdy nie potrafimy go dostrzec
doświadczony generał nie potrafi ani i w marszu korygować. Kontynuacja
zrozumieć, ani wytrzymać tej sytu- i eskalacja takiej wojny w ósmym roku
acji emocjonalnie. jej trwania nie jest strategią. Do okrop-
Druga reakcja – polityczna – także nego i zbędnego konfliktu irackiego
jest zaskakująca. Szkoda, że dopiero nie musiałoby dojść, gdyby w amery-
śmierć kolejnego polskiego żołnierza kańskim establishmencie było wtedy
stanowi dla naszej klasy politycznej przyzwolenie na wewnętrzną dyskusję.
powód do dyskusji na temat wojny
w Afganistanie. Niepokój muszą bu-
Jak wiemy, nie było. Co w Polsce się
wówczas działo – pamiętamy. Opera-
OPERACJA W AFGANISTANIE
dzić głosy, że o tym konflikcie nie cja w Afganistanie różni się od tej NIE JEST PROWADZONA
należy dyskutować – wystarczy go
kontynuować. W demokratycznym
w Iraku, inne są motywy na-
szej obecności BEZBŁĘDNIE
kraju wojna od ośmiu lat toczona w od-
ległym regionie świata powinna być
przedmiotem otwartej
i szczerej dys-
kusji. Jest to

54 POLSKA ZBROJNA NR 35 | 30 SIERPNIA 2009


HORYZONTY
HORYZONTY
HORYZONTY HORYZONTY
MAŁGORZATA
SCHWARZGRUBER
Redaktor działu ANNA DĄBROWSKA

specjalizuje się
w tematyce
niemieckiej i unijnej

Retusze
historii Być może podczas wizyty premiera
Władimira Putina w Polsce uda się
zamknąć sprawę Katynia.
FOT. MARIAN KLUCZYŃSKI

POLSKA ZBROJNA NR 35 | 30 SIERPNIA 2009 55


P O W R Ó T D O P R Z E S Z Ł O Ś C I
FOT. SYLWIA GUZOWSKA

Retusze historii

FOT. RED CROSS


P
utin, gdy był prezydentem, wonej na Polskę 17 września 1939 roku niła 116 spośród 183 tomów akt. W uzasadnie-
mówił: „Dla dobra obywateli i polityki ZSRR wobec naszego kraju niu napisano między innymi, że zabicie pol-
należy patrzeć w przyszłość”. do 22 czerwca 1941 roku, zbrodni ka- skich oficerów było przestępstwem, ale nie no-
Zgodnie z tym rosyjscy poli- tyńskiej, problemu granic i obywatel- siło znamion eksterminacji narodu polskiego.
tycy twierdzili, że historia jest kulą stwa po układzie z 30 lipca 1941 roku, Jako kwalifikację prawną podano artykuł
u nogi w rozwoju stosunków polsko-ro- kontrowersji wokół Armii Polskiej, sta- 193 punkt 17 kodeksu karnego RFSRR – nad-
syjskich. Dlatego należy zostawić ją nowiska Stalina wobec powstania war- użycie władzy przez osoby należące do wyż-
ekspertom i unikać rozdrapywania ran. szawskiego i przeforsowania tak zwanej szego dowództwa Armii Czerwonej.
Propozycje te wydawały się wychodzić Polski lubelskiej, zależności od ZSRR W Rosji temat Katynia nigdy nie wszedł do
naprzeciw postulatom strony polskiej, po 1945 roku, ustaleń w Jałcie i Pocz- szerokiej dyskusji o historii, pozostał w kręgu za-
jednak dla nas nie oznaczały wycisze- damie, a także wzoru radzieckiego jako W ROSJI interesowań inteligencji. Większości słowo „Ka-
nia dyskusji o niewygodnych wydarze- modelu władzy. Publikacja ma się uka- temat Katynia tyń” kojarzy się z białoruską wioską Chatyń pod
pozostał
niach z przeszłości. zać w 2010 roku. w kręgu Mińskiem, brutalnie spacyfikowaną w czasie
W polsko-rosyjskich relacjach jest zainteresowań wojny przez hitlerowców. Do dziś nie brakuje
wiele kwestii trudnych dla obu stron. EMOCJONALNA wąskiego kręgu Rosjan, którzy powtarzają, że zbrodni katyńskiej
Dzieli nas między innymi spór o Katyń, ZBRODNIA inteligencji. dokonali Niemcy, kwestionują liczbę zabitych
współpraca Stalina z Hitlerem, data Bez wątpienia najtrudniejszą sprawą polskich oficerów, a dokumenty znajdujące się
wybuchu wojny. Bez wyjaśnienia bole- jest wyjaśnienie zbrodni katyńskiej. w rosyjskich archiwach uważają za fałszywki
snych spraw z przeszłości trudno budo- Moskwa długo negowała odpowie- wrzucone tam w czasach pierestrojki, które mia-
wać stosunki zwrócone ku przyszłości. dzialność za zamordowanie w marcu ły skompromitować władzę radziecką.
Takie jest zadanie Polsko-Rosyjskiej 1940 roku na rozkaz władz państwa „We współczesnej Rosji występuje niebez-
Grupy do spraw Trudnych. Wchodzą- kilkudziesięciu tysięcy polskich jeń- pieczna tendencja zapominania lub mylnej
cy w jej skład historycy pracują nad ców, głównie oficerów rezerwy. interpretacji przeszłości”, pisał Siergiej
monografią „Białe plamy, czarne pla- W 1992 roku ówczesny prezydent Tierieszenkow. Artykuł „Katyń: nierozwiąza-
my”, obejmującą 15 najtrudniejszych Borys Jelcyn polecił otworzyć rosyj- na prawda” ukazał się w wydawanym po an-
wydarzeń w historii polsko-rosyjskiej. skie archiwa z dokumentami dotyczą- gielsku przez państwową agencję RIA Nowosti
Dotyczą one: stosunków w latach cymi tej zbrodni. Rozmowy trwały, piśmie „Russia Profile”. „To wydaje się główną
1917–1918, relacji w latach trzydzie- jednak gdy Moskwa była gotowa zgo- przyczyną zamknięcia sprawy katyńskiej. Wyci-
stych XX wieku, paktu o nieagresji dzić się na uznanie Katynia za zbrod- szanie tematu i w konsekwencji utożsamianie się
Polska–ZSRR z 1932 roku i polskiej nię wojenną, polski IPN upierał się, że odradzającego się (po komunizmie) społeczeń-
polityki balansowania między ZSRR było to ludobójstwo. stwa rosyjskiego z systemem sowieckim dają po-
a Niemcami, genezy II wojny świato- 5 marca 2005 roku Naczelna Proku- wód do wielu spekulacji na Zachodzie. Prowadzi
wej, w tym relacji między ZSRR a Pol- ratura Wojskowa Federacji Rosyjskiej to często do oskarżeń (za zbrodnie stalinowskie)
ską w 1939 roku, inwazji Armii Czer- zamknęła śledztwo w tej sprawie i utaj- nie wobec systemu totalitarnego, ale Rosji jako

56 POLSKA ZBROJNA NR 35 | 30 SIERPNIA 2009


B E Z P I E C Z E Ń S T W O

Reaktywacja
Polsko-Rosyjską Grupę do spraw Trudnych powołano w styczniu 2002
roku podczas oficjalnej wizyty prezydenta Władimira Putina w Polsce.

M iała ona prowadzić regu-


larne konsultacje pol-
sko-rosyjskie dotyczące tak
Prace grupy nie przynosiły
zadowalających rezultatów,
a z powodu ochłodzenia w rela-
(z lewej), przywrócili
działalność grupy.
W 2008 roku reaktywo-
zwanych spraw trudnych. Cho- cjach polsko-rosyjskich w spo- wano także Polsko-Ro-
dziło między innymi o kwestie tkaniach nastąpiła przerwa. Do syjskie Forum Dialogu
śledztwa katyńskiego i od- nowego otwarcia doszło w grud- Obywatelskiego, w któ-
szkodowań dla obywateli pol- niu 2007 roku, gdy po spotka- rym uczestniczą twórcy

FOT. MSZ (2)


skich za pracę przymusową niu w Brukseli szefowie dyplo- kultury, ludzie mediów,
w byłym ZSRR oraz Polaków macji obu państw, Radosław politolodzy oraz politycy
– ofiar represji stalinowskich. Sikorski i Siergiej Ławrow z Polski i Rosji. 

C O M M E N T
Profesor
MARIUSZ WOŁOS,
dyrektor Stacji Naukowej
PAN w Moskwie:

R osja ma swoją wizję tamtych wydarzeń,


Niemcy – swoją. Polska też ma swoją
wizję. W wielu kwestiach możemy osiągnąć
Polityczna taki czy inny kompromis, w innych to się
decyzja Moskwy nie uda, gdyż w odmienny sposób rozsta-
i Warszawy w sprawie wiamy akcenty. Na tym polega różne spoj-
katyńskiej zapadnie FOT. NATO
we wrześniu podczas
rzenie na historię.
wizyty premiera
prawnej spadkobierczyni Władimira Putina na pakt Ribbentrop–Mołotow, który przewi- Jeden z liderów demokratycznej opozycji hi-
ZSRR, a nawet Rosjan jako w Polsce. dywał podział Europy i umożliwił Moskwie storyk Władimir Ryżkow wiąże dekret prezy-
narodu. Dlatego Rosja ma uni- aneksję między innymi krajów bałtyckich oraz denta z przypadającą 1 września 70. rocznicą
katową szansę wyzwolić się z duchów przeszło- dwóch trzecich terytorium Polski”, pisał pod wybuchu II wojny światowej: „Niewykluczone,
ści, ale będzie to wymagało konfrontacji z praw- koniec lipca dziennik „Guardian”. Rosyjskie że komisja została powołana, aby zamknąć usta
dą i doprowadzenia śledztwa w sprawie Katy- władze zamknęły wówczas portal internetowy tym, którzy chcieli pisać o zbrodniach reżimu
nia do logicznego końca”. hrono.info, poruszający kontrowersyjne kwe- stalinowskiego. Pod pretekstem, że ludzie po-
Wypracowaniem kompromisu zajmuje się stie z historii ZSRR. Wpisało się to w nową trzebują prawdy, właśnie tej prawdy chce się
Polsko-Rosyjska Grupa do spraw Trudnych, któ- inicjatywę Kremla – walkę z „fałszowaniem” zabronić”.
ra pracuje pod kierunkiem byłego szefa dyplo- historii. Jak poinformowała służba prasowa Kremla,
macji profesora Adama Rotfelda i Anatolija Przy okazji obchodów 64. rocznicy zwycię- głównym zadaniem komisji będzie „zbieranie
Torkunowa, rektora Moskiewskiego Państwo- stwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej – jak i analizowanie informacji o fałszowaniu histo-
wego Instytutu Stosunków Międzynarodowych. w Rosji nazywa się tę część II wojny światowej, rycznych faktów i wydarzeń, mających na celu
Nieoficjalnie wiadomo, że obaj wiceprzewod- kiedy ZSRR walczył po stronie koalicji antyhi- pomniejszanie międzynarodowego prestiżu Fe-
niczący proponują utworzenie wspólnego insty- tlerowskiej – prezydent Dmitrij Miedwiediew deracji Rosyjskiej. W jej skład weszli przedsta-
tutu historycznego oraz zapewnienie dostępu ostrzegał, że nie dopuści do wypaczania historii wiciele ministerstw, agencji rządowych, służb
do archiwów na terytorium obu państw. Propo- II wojny światowej. specjalnych i archiwów, obu izb parlamentu
zycję tę mają teraz zaakceptować władze. Największe pretensje Rosja ma do Ukrainy oraz kilku historyków.
Rosyjski dziennik „Niezawisimaja Gazieta” – za dążenia do rehabilitacji Organizacji Ukraiń- „W Rosji nie będzie można pisać o tym, co
pisał ostatnio, że polityczna decyzja Moskwy skich Nacjonalistów (OUN) i Ukraińskiej Po- działo się w 1939 roku w stosunkach z Polską
i Warszawy w sprawie katyńskiej zapadnie we wstańczej Armii (UPA) – oraz do trzech krajów i republikami nadbałtyckimi, o mordzie katyń-
wrześniu podczas wizyty premiera Władimira bałtyckich za to, że uważają, iż nie były przez skim, pacyfikacjach NKWD, o fali gwałtu i ro-
Putina w Polsce. Gazeta cytowała premiera ZSRR wyzwalane, lecz okupowane. syjskiej przemocy, która przetoczyła się w la-
Donalda Tuska, który powiedział, że wizyta „W krajach bałtyckich burzy się pomniki bo- tach 1944–1945 przez Europę Środkową”, uwa-
Putina może oznaczać przełom w myśleniu po- haterów Wielkiej Wojny Ojczyźnianej i wsadza ża historyk PAN profesor Wojciech Materski,
lityków o wspólnej przeszłości. Kompromis do więzień jej bardzo już sędziwych bohaterów. który jest członkiem Polsko-Rosyjskiej Grupy
w sprawie zbrodni katyńskiej nie może naruszać Niczego nie robimy, aby temu przeciwdziałać”, do spraw Trudnych.
naszej prawdy o Katyniu ani traktować współ- grzmiał Siergiej Szojgu, minister do spraw sy- „Fałszowanie” historii będzie karane. Na po-
czesnych Rosjan i Rosji jako winnych. tuacji nadzwyczajnych w rządzie Putina. Gdy czątku maja do Dumy Państwowej, niższej izby
w maju prezydent Miedwiediew powołał komi- rosyjskiego parlamentu, wpłynął projekt popra-
SPOJRZENIE W PRZESZŁOŚĆ sję do spraw przeciwdziałania próbom fałszo- wek do kodeksu karnego Federacji Rosyjskiej.
Po rozpadzie ZSRR nie nastąpiło rozliczenie wania historii na szkodę interesów Rosji, libe- Przewidują one odpowiedzialność karną za re-
z historią. „Większość sowieckiej historii to te- ralni krytycy Kremla uznali, że to krok do retu- habilitowanie nazizmu i pomniejszanie roli
mat tabu. Kreml jest szczególnie wyczulony szowania historii. ZSRR w zwycięstwie nad hitlerowskimi Niem-

POLSKA ZBROJNA NR 35 | 30 SIERPNIA 2009 57


P O W R Ó T D O P R Z E S Z Ł O Ś C I

Trudne
cami. Karane miałoby być między innymi okre-
ślanie mianem przestępstwa jakichkolwiek
działań koalicji antyhitlerowskiej.

KTO WYWOŁAŁ WOJNĘ?

zbliżenie
„Ministerstwo obrony zabrało się za rewizję
i prawne ugruntowywanie ocen II wojny świato-
wej”, pisał dziennik „Niezawisimaja Gazieta”,
gdy na stronach internetowych resortu pojawił
się tekst, w którym odpowiedzialnością za roz-
pętanie II wojny światowej obarczono Polskę.
Ukazał się on w dziale „Encyklopedia Wojsko- Z profesorem ADAMEM ROTFELDEM
wa”, w rubryce „Historia – przeciwko kłamstwu
i fałszerstwom”.
o stosunkach polsko-rosyjskich rozmawia
Jego autor pułkownik Siergiej N. Kowalow
z Instytutu Historii Wojennej Ministerstwa
MAŁGORZATA SCHWARZGRUBER
Obrony Federacji Rosyjskiej twierdzi, że woj- POLSKA ZBROJNA: Skoro mamy Polsko- tarzem stanu, a następnie ministrem spraw zagra-
na wybuchła, bo Polska odmówiła spełnienia -Rosyjską Grupę do spraw Trudnych, to zna- nicznych, wszystkie dokumenty w tej sprawie zo-
uzasadnionych niemieckich roszczeń: „A żą- czy, że w naszych stosunkach są sprawy trud- stały stronie rosyjskiej udostępnione. Co więcej,
dania Niemiec były dość umiarkowane: włą- ne. Jakie? ukazała się praca w językach polskim i rosyj-
czyć wolne miasto Danzig (obecnie – Gdańsk) ADAM ROTFELD: Takie same jak osiemna- skim; dokumenty na ten temat zostały opubliko-
do III Rzeszy oraz wyrazić zgodę na budowę ście (po otwarciu rosyjskich archiwów przez wane. Jakkolwiek do tej pory nie zostały w Rosji
eksterytorialnej autostrady i drogi kolejowej, Borysa Jelcyna) i siedem lat temu (gdy po raz udostępnione czytelnikom.
które połączyłyby Prusy Wschodnie z podsta- pierwszy powołano grupę). Lista problemów po- Gdy w 2008 roku powołano Grupę do spraw
wową częścią Niemiec”. zostaje praktycznie niezmieniona. Nie zostało Trudnych w całkowicie nowym składzie, sprawa
„Walka przeciwko fałszowaniu historii na usunięte nic, co stanowiło wówczas i dziś prze- Katynia znalazła się w centrum naszej uwagi. Nie
szkodę interesów Rosji, proklamowana na naj- szkodę w rozwoju naszych stosunków. Niektóre była jednak przedmiotem kontrowersji
wyższym szczeblu, przybiera groteskowy za- problemy mają charakter w pracach grupy, bowiem to ro-
rys”, ocenił dziennik „Wriemia Nowostiej”.
Gazeta twierdzi, że „wszystko wskazuje na to,
zwykły, rutynowy, na przy-
kład status Cieśniny Pilaw-
Wydawało się, syjscy jej członkowie grupy
– Natalia Lebiediewa, Inessa
iż resorty siłowe, których znaczenie w rosyj- skiej i swobodny przepływ że w 1992 roku Jażborowskaja, prokurator woj-
skiej historii zawsze było ogromne, zabrały się
do dzieła, zaaprobowanego przez głowę pań-
przez nią statków, niedyskry-
minacyjne traktowanie inwe- byliśmy blisko skowy Aleksandr Trietieckij
– przed laty pomogli nam
stwa, z dużym entuzjazmem”. Rzecznik pra-
sowy rosyjskiego MON wyjaśnił, że artykuł
storów w obu państwach czy
regulowanie na zasadach wza-
rozwiązania w ujawnieniu prawdy. To dzięki
nim wiemy to, co wiemy. Inny-
Kowalowa nie jest oficjalnym stanowiskiem jemności statusu nieruchomo- sprawy katyńskiej mi słowy, w grupie nikt nie kwe-
resortu. Trudno jednak uwierzyć, że tak kon- ści, w których posiadanie Pol- stionuje faktów. Potrzebna jest
trowersyjny tekst pojawił się na stronie mini- ska i Rosja weszły w okresie istnienia PRL jednak decyzja, która w sposób godny i uczciwy
sterstwa przypadkowo. i ZSRR. Są też sprawy trudne nierutynowe osądzi zbrodniarzy, upamiętni ofiary i ułatwi do-
Tak skomentowano tę sytuację w dzienniku – związane z historią, które wychodzą poza kom- tarcie do całej prawdy. Podczas ostatniego posie-
„Wiedomosti”: „Zamiast ustanowienia gran- petencje różnych urzędów i instytucji. dzenia w Krakowie w końcu maja doszliśmy do
tów na badania, otwarcia wojskowych archi- wniosku, że grupa jako taka wyczerpała już
wów, digitalizacji dokumentów, udostępnienia POLSKA ZBROJNA: Najwięcej emocji możliwości działania w tej sprawie. Upoważnio-
ich wszystkim zainteresowanym w internecie w Polsce wywołuje zbrodnia katyńska. no współprzewodniczących, aby przedstawili
i wydania w wielkich nakładach, czyli ogło- ADAM ROTFELD: Wydawało się, że w 1992 konkretne propozycje dla obu rządów i przekaza-
szenia prawdy historycznej, rosyjskie władze roku byliśmy blisko rozwiązania tego proble- li je ministrom spraw zagranicznych. Propono-
wkroczyły na drogę ustawowego zatwierdza- mu. Na polecenie prezydenta Borysa Jelcyna wane rozwiązania mają charakter trwały i insty-
nia historii”. dostaliśmy wówczas z rosyjskich archiwów tucjonalny. Naszą intencją jest, aby stworzyć wa-
kopie części list rozstrzelanych polskich ofice- runki do współpracy w sprawie upamiętnienia
RÓŻNE AKCENTY rów oraz dokumenty, które świadczyły, że de- ofiar i prowadzenia pracy edukacyjnej oraz ba-
W ramach przygotowań do obchodów cyzja o egzekucji została podjęta na najwyż- dań historycznych, a także zapobiegania temu,
70. rocznicy wybuchu II wojny światowej szym szczeblu – przez Stalina, Mołotowa, by sprawa Katynia wciąż na nowo była przed-
i 65. rocznicy zwycięstwa nad hitlerowskimi Berię, Kaganowicza i innych członków Biura miotem politycznej gry. Decyzja należy do rzą-
Niemcami odbyły się dwie konferencje histo- Politycznego bolszewickiej partii. Można było dów. Uzgodniliśmy ze stroną rosyjską, że do cza-
ryków – w Warszawie i w Moskwie. Spotka- wówczas wyjaśnianie tej sprawy doprowadzić do su jej podjęcia zachowamy dyskrecję w sprawie
nia te pokazały, że zawodowi historycy mogą końca. Tak się nie stało. W efekcie po stronie pol- szczegółowych rozwiązań.
ze sobą rozmawiać nawet o najtrudniejszych skiej narastały emocje, a po rosyjskiej pojawiły
sprawach. Różnice w postrzeganiu wspólnej się argumenty wymyślane dla potrzeb propagan- POLSKA ZBROJNA: Kiedy spodziewa się
historii zawsze będą. Dlatego nie należy uni- dy (na przykład sprawa tak zwanego anty-Katy- Pan decyzji?
kać tematów trudnych. Potrzebne są systema- nia: Rosjanie twierdzili, że po zakończeniu wojny ADAM ROTFELD: Może to nastąpić na przy-
tyczne badania i dialog, aby stworzyć niejed- polsko-bolszewickiej w 1920 roku w obozach je- kład przy okazji najbliższej wizyty premiera
nakową, ale w miarę spójną historię. Ważne, nieckich w Jabłonnej i w innych miejscowościach Putina planowanej na jesień tego roku lub pod-
by nikt nie próbował jej przekłamywać czy zginęło więcej rosyjskich żołnierzy i oficerów czas obchodów 70. rocznicy zbrodni katyńskiej
fałszować.  niż w Katyniu). Gdy byłem w 2004 roku sekre- w marcu przyszłego roku.

58 POLSKA ZBROJNA NR 35 | 30 SIERPNIA 2009


B E Z P I E C Z E Ń S T W O

elementów – zmitologizowanej postaci i bohate-


ra wszechczasów oraz jednego z największych
zbrodniarzy – jest trudne do pogodzenia.

POLSKA ZBROJNA: Dziś jest u władzy no-


we pokolenie polityków. Wydawać by się mo-
gło, że trudne i bolesne rozliczenie z własną
przeszłością powinno przyjść łatwiej.
ADAM ROTFELD: Łatwiej wspierać procesy
rozliczania z przeszłością w państwach demo-
kratycznych. Rosja deklaruje, że jest państwem
prawa. Wiemy z historii, że również w państwie
autorytarnym ustanowienie rządów prawa jest
możliwe. Respektowanie prawa jest warunkiem
demokracji, ale nie może być z demokracją utoż-
samiane. Pamiętamy, że w Prusach prosty mły-
narz wygrał proces z cesarzem Wilhelmem.
A przecież Prusy nie były państwem demokra-
tycznym.

POLSKA ZBROJNA: Jak będą wyglądały


dalsze prace Polsko-Rosyjskiej Grupy do
spraw Trudnych?
ADAM ROTFELD: Prace grupy mają charak-
ter bezterminowy. Posiedzenia odbywają się cy-
klicznie w obu krajach – co pół roku. Kończymy
syntetyczną zbiorową pracę o trudnych relacjach
Polski z Rosją w XX wieku. Nie dyskutowali-
śmy o wielu sprawach – na przykład o tym, jak
usuwać z podręczników szkolnych zafałszowane
treści, które nie sprzyjają porozumieniu między
naszymi narodami. Problemem jest na przykład
sprawa polskich dóbr kultury, które w wyniku
różnych historycznych zdarzeń znalazły się na
obszarze Federacji Rosyjskiej – niektóre jeszcze
z czasów zaborów. W latach późniejszych nie-
które z nich armia radziecka traktowała jako tro-
fea wojenne.

POLSKA ZBROJNA: Jaki jest dotychczaso-


wy dorobek grupy?
FOT. MSZ

ADAM ROTFELD: Podczas dwóch pierw-


szych posiedzeń uzgodniliśmy katalog spraw,
które określamy jako trudne. Sformułowaliśmy
POLSKA ZBROJNA: Czy nadal ADAM ROTFELD: I tak, i nie. Pre- piętnaście obszarów tematycznych, którymi zaj-
upieramy się, żeby nazywać zbrod- zydent Dmitrij Miedwiediew kładzie BEZ POMOCY mują się historycy. Przygotowujemy publikację
rosyjskich
nię katyńską ludobójstwem? duży nacisk na legalizm i aspekty partnerów
„Białe plamy, czarne plamy”, w której zostanie
ADAM ROTFELD: Nie będę wda- prawne. Uważa, że problemem Rosji nie bylibyśmy przedstawiona na zasadzie lustrzanego odbicia
wał się w kwalifikacje prawne. Grupa jest zjawisko nihilizmu prawnego, że w stanie dotrzeć polska i rosyjska interpretacja wydarzeń histo-
nie ma w tej mierze stosownych kom- prawo nie jest respektowane. Dwa lata do licznych rycznych od roku 1917 do dziś. Będą to rozdzia-
dokumentów.
petencji. Prawo zna różne kategorie te- temu ówczesny prezydent Putin złożył Wielu Rosjan ły pisane przez polskich i rosyjskich historyków.
go typu zbrodni – na przykład zbrod- hołd ofiarom stalinowskiego terroru pomaga W ten sposób polski i rosyjski czytelnik będzie
nie wojenne czy przeciwko ludzkości. i surowo ocenił zbrodnicze działania re- odtworzyć mógł poznać różne wykładnie i zrozumieć, dla-
Na marginesie odnotuję, że autorem żimu. Powtórzę, że bez pomocy rosyj- prawdę czego te same fakty i zdarzenia są inaczej po-
na temat losów
samego pojęcia „ludobójstwo” i pro- skich partnerów nie bylibyśmy w stanie poszczególnych strzegane w Rosji i w Polsce. Udało się nam rów-
jektodawcą konwencji ONZ o zapobie- dotrzeć do licznych dokumentów. Wielu więźniów. nież zyskać wsparcie w naszej pracy ze strony
ganiu i karaniu tej zbrodni zawartej Rosjan pomaga odtworzyć prawdę na Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej i Kościoła Ka-
w 1948 roku był wybitny prawnik pol- temat losów poszczególnych więźniów. tolickiego w Polsce. Rola, jaką mogą one ode-
skiego pochodzenia Rafał Lemkin. Równocześnie od kilku lat obserwuje- grać w dziele zbliżania obu naszych społe-
Istotne jest to, by zbrodnia katyńska my, że w rosyjskim społeczeństwie czeństw, jest trudna do przecenienia. 
została osądzona i rozliczona. kształtowana jest legenda, mit o Stalinie
Profesor ADAM DANIEL ROTFELD
i jego roli w zwycięstwie nad Trzecią od stycznia 2008 roku jest współprzewodniczącym
POLSKA ZBROJNA: Czy jest ku Rzeszą. Wyobrażam sobie, że dla pro- Polsko-Rosyjskiej Grupy do spraw Trudnych.
temu klimat w Rosji? stego człowieka połączenie tych dwóch W roku 2005 był ministrem spraw zagranicznych.

POLSKA ZBROJNA NR 35 | 30 SIERPNIA 2009 59


60 POLSKA ZBROJNA NR 35 | 30 SIERPNIA 2009
H O R Y Z O N T Y

Święto
redakcji
List Bogdana Klicha, ministra obrony
narodowej, odczytany na
uroczystości Święta Redakcji
Wojskowej przez generała brygady
Artura Kołosowskiego, dyrektora
sekretariatu szefa resortu obrony. Generał
brygady Artur
Szanowni Państwo! Kołosowski odznacza
dziennikarza „Polski
Rok 2009 przynosi nam wiele okazji do Zbrojnej” Krzysztofa

FOT. EWA KORSAK


świętowania. Taką okazją jest też obchodzo- Wilewskiego.
ne 21 sierpnia Święto Redakcji Wojskowej.
Pomimo stosunkowo krótkiego okresu działal-
ności w obecnej formie, Redakcja ma duże
osiągnięcia i zasługi w dziedzinie komunikacji
informacyjnej w wojsku i z otoczeniem woj-
ska. Cieszy się szacunkiem żołnierzy, a także
Wyróżnieni
opinii publicznej i naukowców, wszystkich za- Trzynastu pracowników Redakcji Wojskowej otrzymało medale i odznaczenia.
interesowanych sprawami sił zbrojnych i zgłę-
biających wiedzę z dziedziny wojskowości.
Dzięki Państwa pracy, zaangażowaniu, pro-
Z okazji obchodzonego po
raz pierwszy Święta Re-
dakcji Wojskowej 21 sierp-
znaczył Złotym Krzyżem Za-
sługi Barbarę Szymańską,
Srebrnym Krzyżem Zasługi
Wilewskiego. Ponadto decy-
zją ministra medale Siły
Zbrojne w Służbie Ojczyzny
fesjonalizmowi i nowoczesnemu podejściu do nia trzynastu pracowników – Marię Janowską i Adama otrzymali: złote – Elżbieta
kształtowania polityki informacyjnej udaje się otrzymało odznaczenia i me- Niemczaka. Minister obrony Toczek, Teresa Wieszcze-
wypełniać postawioną przed Redakcją misję, dale. Wręczał je w imieniu natomiast uhonorował me- czyńska i Andrzej Witkowski,
jaką jest zapewnienie społeczeństwu niezbęd- ministra obrony generał bry- dalem „Za Zasługi Dla Obron- srebrny – Małgorzata Tęcza,
nej wiedzy o funkcjonowaniu Sił Zbrojnych gady Artur Kołosowski, dy- ności Kraju”: srebrnym – ko- brązowe – Paulina Glińska,
RP oraz podejmowanych przez kierownictwo rektor Sekretariatu Ministra mandora podporucznika Anita Kwaterowska, Grzegorz
resortu obrony decyzjach. Obrony Narodowej. Prezy- Mariusza Konarskiego, Predel oraz Małgorzata
Cieszę się, że mamy media, które zaspoka- dent RP Lech Kaczyński od- oraz brązowym – Krzysztofa Szustkowska. (AD) 
jają zapotrzebowanie na informację o wojsku.
W dzisiejszym, nowoczesnym świecie media, Z zadowoleniem obserwuję rozwój woj- wane bezpieczeństwem i obronnością mają uła-
w tym wojskowe, spełniają funkcję nie tylko skowego wydawnictwa naukowego „Kwar- twiony dostęp do informacji publicznej, mogą
informacyjną – stają się także platformą ko- talnik Bellona”, które cieszy się dużym za- pogłębić swoją wiedzę i zainteresowania, a tak-
munikacji dwustronnej. Wychodzą naprzeciw interesowaniem i coraz większym uznaniem że wypowiedzieć się w nurtujących kwestiach.
potrzebom i wymaganiom społeczeństwa nie tylko kadry oficerskiej, ale także szero- W tym uroczystym dniu pragnę złożyć Pań-
– poruszają kwestie nurtujące nie tylko woj- kiej rzeszy czytelników zajmujących się za- stwu życzenia pomyślności i samych sukce-
sko, lecz także opinię publiczną. Otwartość wodowo problematyką bezpieczeństwa sów w pracy zawodowej. Życzę, aby Redakcja
mediów wojskowych to także działalność pu- i obronności państwa oraz studiujących na Wojskowa stale się rozwijała, misja Waszej
blicystyczna i zapewnienie forum wymiany tym kierunku. działalności była zawsze wypełniana, a wy-
opinii i poglądów. Szanowni Państwo! dawnictwa wojskowe zyskiwały coraz szersze
Pragnę w tym miejscu podkreślić zasługi ty- Dzisiejsza uroczystość jest uhonorowaniem grono czytelników. 
godnika „Polska Zbrojna”. Wraz z profesjona- Państwa pracy i odnoszonych przez Redakcję
lizacją armii wzrasta jego rola, znaczenie, sukcesów. To dzięki Państwu żołnierze, pra- BOGDAN KLICH,
a przed wydawnictwem stoją coraz większe cownicy wojska i wszystkie osoby zaintereso- minister obrony narodowej
wyzwania. Otwartość na społeczeństwo
z przekazem dotyczącym wojskowości staje O G Ł O S Z E N I E
się jednym z priorytetów w kształtowaniu po-
staw obywatelskich i zainteresowania młodych
ludzi służbą w Wojsku Polskim.
Nieocenione są także zasługi zespołów
U przejmie informujemy, że
Wyższa Szkoła Oficerska
Sił Powietrznych posiada jesz-
Ofertę kierujemy do żoł-
nierzy, pracowników woj-
ska oraz rodzin zaintere-
miast za semestr „Bezpie-
czeństwo narodowe” 1600 zł.
Bliższe informacje
redakcyjnych przeglądów rodzajów sił cze wolne miejsca na I roku sowanych podjęciem stu- na powyższy temat można
zbrojnych, które przekazując obszerną, rze- niestacjonarnych studiów cy- diów na wyżej wymienio- uzyskać na stronie
telną informację specjalistyczną, umożli- wilnych w roku akademickim nych kierunkach. internetowej WSOSP
wiają pogłębianie fachowej wiedzy żołnie- 2009/2010 na kierunkach: Odpłatność za semestr na kie- www.wsosp.deblin.pl
rzy i cywilnych ekspertów zajmujących się  lotnictwo i kosmonautyka runku „Lotnictwo i kosmonau- oraz pod nr. telefonu
sprawami wojska.  bezpieczeństwo narodowe. tyka” wynosi 1700 zł, nato- +4881 551 88 11.

POLSKA ZBROJNA NR 35 | 30 SIERPNIA 2009 61


P O W R Ó T D O P R Z E S Z Ł O Ś C I
SCENA Z „LOTNEJ” jest zwieńczeniem mitu, który stał się przyczynkiem do fałszywego postrzegania historii.

 W 1941 ROKU
Niemcy nakręcili
propagandowy film
„Kampfgeschwader
Lützow”, którego
akcja rozgrywała się
w czasie niemieckiej
inwazji na Polskę.
Obraz miał
symbolizować
wielkość
i niezniszczalność
niemieckiej armii.

BARTOSZ ŁOWCZYNOWSKI

Z szabelką na pancerz
Często propaganda tworzy historię, przemieszczającego się przeciwnika. Żołnie-
rze niespodziewanie napotkali biwakujący
w którą wielu wierzy aż do dziś. 2 Batalion Zmotoryzowany z 20 DZ. Nie mie-

W
li czasu na zaplanowanie natarcia. Jedynym
filmie Andrzeja pod Krojantami. To tam podczas wy- możliwym sposobem działania był szybki atak
Wajdy „Lotna” znaj- cofywania się części Armii „Pomo- KAWALERIA była – szarża. Kawalerzyści dobyli więc szabel
duje się słynna scena rze” z korytarza gdańskiego 9 Dywi- postrzegana jako i uderzyli na nieprzyjaciela. Pododdział Wehr-
najbardziej
– kawalerzyści z wy- zja Piechoty i Pomorska Brygada Ka- wartościowy machtu został rozbity, podczas gdy kawalerzy-
ciągniętymi szablami atakują naciera- walerii starły się z niemiecką 20 Dy- element Wojska ści nie ponieśli większych strat.
jące niemieckie czołgi. W ferworze wizją Zmotoryzowaną. Gdy polskie Polskiego. Niestety, wkrótce sytuacja się zmieniła. Na
walki widać uderzenie szablą w lufę, i niemieckie oddziały były pomiesza- Niszcząc jej reorganizującą się po szarży jazdę wyjechało
autorytet,
filmową alegorię desperacji i niemoż- ne i nie istniał regularny front, w celu podważało się z lasu kilka samochodów pancernych. Doszło
ności. Obraz ten na pokolenia zapadł umożliwienia odwrotu 9 DP kawale- wszystkie do krótkiej i nierównej walki. Kawalerzyści,
w świadomość społeczną i został rzyści musieli powstrzymać szybko wartości, nie mając środków ogniowych, które umożli-
uznany za fakt historyczny. przemieszczającego się wroga. Zada- z którymi ją wiłby im walkę z takim wrogiem, oraz nadziei
kojarzono.
nie to – zatrzymanie idących z Choj- na wsparcie, rozpoczęli odwrót. Manewr po-
POD KROJANTAMI nic na Rytel Niemców – przypadło wiódł się, choć z około 200 atakujących zginę-
W kampanii wrześniowej doszło do 18 Pułkowi Ułanów. ło 25 żołnierzy, a 50 zostało rannych.
kilku wydarzeń, które mogły przy- W trakcie przygotowywania obrony Kilka godzin później na polu walki pojawili
czynić się do powstania tego obrazu. dwa szwadrony dostały rozkaz obej- się włoscy korespondenci. Na pobojowisku uj-
Najważniejszym z nich była bitwa ścia drogi od północy i zaatakowania rzeli martwych niemieckich piechurów i pol-

62 POLSKA ZBROJNA NR 35 | 30 SIERPNIA 2009


H O R Y Z O N T Y

Rodzice dzieciom, dziadkowie wnukom opo- Niemcy byli zaskoczeni, gdy wśród zdobywa-
wiadali o ułanach szarżujących na niemieckie nych taborów jednostek jazdy znajdowali setki
czołgi. Wymysł propagandzistów zaczął żyć lanc. Jeńcy wyjaśniali im, że system uzbroje-
własnym życiem. Tymczasem prawda o pol- nia nie został dostosowany do realiów nowej
skiej kawalerii jest zupełnie inna. wojny. Regulamin polskiej kawalerii nakazy-
wał utrzymywanie lanc w arsenale, lecz nie
WYBITE Z GŁOWY pozwalał na ich używanie w boju. A że prze-
Na zdjęciach sprzed wojny widzimy uła- szkadzały w poruszaniu się, składowano je na
nów dumnie pokazujących lance i szable. zapleczu.
Przecież od wieków jazda walczyła właśnie Trochę inaczej było z szablami. Jako bar-
taką bronią, przeprowadzając szarżę, czyli dziej poręczne niż lance ułani wozili je przy-
nagły zwarty atak w pełnym galopie. Nic bar- troczone do siodła. Zgodnie z obowiązują-
dziej mylnego. Te wszystkie elementy zostały cymi regulaminami taktycznymi istniała
kawalerii „wybite z głowy” podczas I wojny możliwość użycia ich w walce. Służyły jako
światowej przez artylerię. broń podczas szarż, któ-
Wówczas to ułani bole- re też były dopuszczal-
śnie doświadczyli, że ata- Nie wolno opowiadać ne, lecz obostrzone tak
ki kończyły się, zanim na
dobre się zaczęły. Dlate- o ludziach dzielnie wieloma warunkami, że
w praktyce nie było na
go też jazda została zmu- walczących nie miejsca. Jedną
FOT. KADRY Z FILMÓW „LOTNA” I „KAMPFGESCHWADER LÜTZOW”

szona do zmiany dotych- z ewentualności był atak


czasowej taktyki. w obronie ojczyzny, na odpoczywającego lub
Nowe realia to artyle-
ria, ciężkie karabiny ma- posługując się maszerującego przeciw-
nika, ale musiało się to
szynowe na wozach (ta-
czanki), a także – co mo-
fałszem. Należy im dziać w zupełnym za-
skoczeniu i tylko wtedy,
że dziwić – samochody, się szacunek, a nie gdy czas nie pozwalał
samochody pancerne na przygotowanie natar-
i lekkie czołgi. Technika drwina cia pieszego z wykorzy-
mocno wkroczyła w ży- staniem innych środków
cie kawalerii. Nie zatrzymały jej nawet dzia- walki. Tak właśnie zdarzyło się pod Krojan-
łania z lat 1918–1921, starcia z Ukraińcami tami. Nie mogło natomiast nigdy dojść do
i Rosjanami na wschodzie, w których kawa- sytuacji, że kawaleria w szarży nacierała na
leria, jeszcze o starym obliczu, okazała się czołgi. Oprócz regulaminów decydował
przydatna jako siła mobilna i dynamiczna. Ze o tym również zdrowy rozsądek.
starego obrazu została tylko tradycja. Postęp A co z końmi? Nie brano ich na pole bitwy
w technice sprawił, że kawalerzysta zamienił i nie zostawiano samopas w lesie. W każdym
skich kawalerzystów oraz pozabijane konie, się w żołnierza, który używał konia tylko do pododdziale opiekował się nimi wybrany żoł-
w tle zaś samochody pancerne. Brak dobrej przemieszczania się. Na polu bitwy do walki nierz, który pełnił funkcję koniowoda. To on
komunikacji doprowadził do mylnych wnio- stawał pieszo. odbierał zwierzęta od ułanów i prowadził je
sków i w świat poszła wiadomość o tym, że Potęga nowych wynalazków stała się nieza- na tyły. Opiekował się nimi w czasie walki,
Polacy szarżowali na pojazdy pancerne. przeczalna i jazda została zmuszona do ich za- a potem był odpowiedzialny za dostarczenie
akceptowania. W celu zwiększenia siły wpro- ich z powrotem. Taka organizacja skutkowała
SIŁA PROPAGANDY wadzono do pododdziałów nowe rodzaje znaczną utratą siły bojowej – jeden koniowód
Kaczkę dziennikarską podłapali hitlerowscy sprzętu, a wkrótce trzeba było przyjąć także przypadał na trzech ułanów i dlatego na czas
spece od propagandy. Powstał film „Kampfge- nową organizację. To właśnie na bazie pułków walki siła pododdziału spadała o 25 procent.
schwader Lützow”. Niemcom zależało na po- kawalerii, jako mobilnej siły, rozpoczął się Starano się temu zaradzić w różny sposób,
kazaniu potęgi ich armii. Obraz miał symboli- w Polsce proces motoryzacji i mechanizacji ale nigdy nie udało się ostatecznie rozwiązać
zować jej wielkość i niezniszczalność, a zara- wojska. Przykładem jest 10 Brygada Zmotory- tego problemu.
zem ukazywać słabość i bezsilność państwa zowana Stanisława Maczka – pierwsza w peł-
polskiego w starciu z sąsiadem. Kawaleria by- ni zmechanizowana jednostka. KROPLA PRAWDY
ła bowiem postrzegana jako najbardziej warto- We wrześniu polskie brygady kawalerii dys- W każdym micie, legendzie lub podaniu
ściowy element Wojska Polskiego. Niszcząc ponowały dywizjonem artylerii, pododdziała- jest odrobina prawdy. W tym o kawalerii szar-
jej autorytet, podważało się wszystkie warto- mi przeciwpancernymi wyposażonymi w bar- żującej na czołgi – również. Ułani mogli szar-
ści, z którymi ją kojarzono. dzo dobre działka Boforsa. W dyspozycji do- żować oraz zdarzało się, że używali szabel.
Po roku 1945 drogą tą podążyła propaganda wódcy jazdy były również karabiny maszyno- Reszta to plotka i propagandowy majstersztyk.
komunistyczna. Wykorzystano zakorzeniony we, 40-milimetrowe armaty przeciwlotnicze, Udało się nabrać nań olbrzymią część społe-
już częściowo w wyobraźni mit, co pozwalało samochody pancerne i tankietki oraz samo- czeństwa. Również Andrzeja Wajdę, choć on
negować osiągnięcia II Rzeczypospolitej chody. To byli już zupełnie inni ułani. użył tego obrazu jako symbolu.
i wpisywało się w sposób postępowania no- Teraz powinniśmy zmienić ten wizerunek
wych władz. Rozpoczęło się wieloletnie in- LANCA, SZABLA I KOŃ kawalerii, bo jest błędny. Nie wolno przecież
doktrynowanie społeczeństwa. Większość lu- Co stało się z lancami, szablami, końmi opowiadać o ludziach dzielnie walczących
dzi nie miała możliwości poznania prawdy, i szarżami, które przez wieki stanowiły atry- w obronie ojczyzny, posługując się fałszem.
przyjmowała więc to, co jej przekazywano. buty jazdy? Podczas kampanii wrześniowej Należy im się szacunek, a nie drwina. 

POLSKA ZBROJNA NR 35 | 30 SIERPNIA 2009 63


Rycerskie sprawy
F E L I E T O N (34)
ZDZISŁAW NAJDER

Nie tylko Kościół, który nie mógł tolerować krwawych porachunków


między chrześcijanami, ale i królowie potępiali pojedynki.

Muszkieterowie i pojedynki
P
ojedynek zawsze był nieodłącz- Francji i wielu innych państwach do których dołącza młody Gaskoń-
nym elementem kultury rycer- były one prawnie zakazane. czyk d’Artagnan, wsławiła się ha-
skiej. Przyjmował różne formy, Pamiętamy liczne pojedynki, fron- słem „Jeden za wszystkich, wszyscy
służył rozmaitym celom, bywał towe i pozafrontowe, w trylogii za jednego”. To hasło przyjaciel-
bojem na śmierć i życie albo te- Sienkiewicza. Prawdziwą antolo- skiej wierności, opartej na wzajem-
atralnym rytuałem. Zawsze jednak miał na ce- gię malowniczych walk honoro- nym zaufaniu.
lu weryfikację. Dwaj herosi zmagali się ze so- wych możemy znaleźć w książkach Są muszkieterami króla Ludwika
bą, by wykazać, który jest waleczniejszy. Dwaj Alexandre’a Dumasa, z „Trzema XIII, ale służą głównie jego uroczej
uczestnicy turnieju zderzali się konno, by muszkieterami” na czele. Ale ta i źle traktowanej żonie Annie
sprawdzić, który jest bardziej zręczny w po- barwna powieść zasługuje na pa- Austriaczce. Król, zmienny i leniwy,
sługiwaniu się kopią i mieczem. Dwaj spiera- mięć z innych powodów. Trójka za- pozostaje pod wpływem kardynała
jący się ze sobą walczyli, by udowodnić, po bijaków Athos, Porthos i Aramis, de Richelieu. Armand-Jean du Plessis,
czyjej stronie jest sprawiedliwość (w średnio- książę de Richelieu, jest przebiegłym
wieczu miewało to wagę dowodu sądowego). intrygantem, a zarazem znakomitym
Szermierze próbowali swoich umiejętności organizatorem, twórcą sprawnego
„do pierwszej krwi”. Wyzywano się na poje- aparatu państwowego Francji. Musz-
dynki, by sprawdzić odwagę albo pozbyć się kieterowie króla stają kardynałowi na
kogoś niewygodnego. Tak zginął Alexander drodze, więc stara się ich zniszczyć.
Hamilton,, jeden z głównych twórców Sta- Król Ludwik XIII nie jest w ujęciu
nów Zjednoczonych oraz dwaj wielcy poeci Dumasa osobą godną szacunku. Na
rosyjscy Aleksander Puszkin i Michaił to zasługuje raczej bezwzględny,
Lermontow. A w Polsce Stefan Bobrowski, ale odważny, imponująco pracowi-
najzdolniejszy przywódca powstania stycz- ty i bystry kardynał. Czwórka
niowego, „Czerwony” naczelnik Warszawy, przyjaciół kieruje się więc
krótkowidz, zastrzelony przez „szuję” (okre- w swoim postępowaniu przede
ślenie Piłsudskiego) z obozu „Białych”. wszystkim wzajemną przyjaźnią
Zręczny pojedynkowicz zdobywał sobie, jak i poczuciem honoru, a nie posłu-
Wołodyjowski, reputację cennego wojownika. szeństwem wobec władzy. Nic
Ale pojedynki w sytuacjach niewojennych by- dziwnego: Dumas napisał swoją
ły kosztownym sposobem szkolenia się w rze- powieść już pół wieku po rewolu-
miośle: uczestnicy okaleczali się i zabijali bez cji, która obaliła monarchię
żadnego pożytku dla państwa lub choćby dla francuską. 
utrzymujących ich wielmożów. Dlatego też
nie tylko Kościół, który nie mógł tolerować Wyzywano się
krwawych porachunków między chrześcijana-
mi, ale i królowie potępiali pojedynki. We
na pojedynki,
by sprawdzić
WIZYTÓWKA odwagę albo pozbyć
Profesor ZDZISŁAW NAJDER
się kogoś
W 1976 roku założył podziemne Polskie niewygodnego
Porozumienie Niepodległościowe. W latach
1982–1987 był dyrektorem Rozgłośni Polskiej
Radia Wolna Europa. Skazany w 1983 roku
zaocznie na śmierć przez Sąd Wojskowy
w Warszawie. W 1991 roku założył Klub
Atlantycki, postulujący wejście Polski do NATO,
i został jego pierwszym prezesem.

64 POLSKA ZBROJNA NR 35 | 30 SIERPNIA 2009


POLSKA ZBROJNA NR 35 | 30 SIERPNIA 2009 65
Strefa sportu
F E L I E T O N

ANDRZEJ
FĄFARA
dziennikarz
sportowy
Anita Włodarczyk skręciła nogę w momencie, gdy nie miało
to już wpływu na przebieg rywalizacji. Do tej pory nasi
skręcali nogi, zanim udało im się czegokolwiek dokonać.

Bezmiar szczęścia
P
o zakończeniu lekkoatle- młotem Anity Włodarczyk, która gi zawsze przychodził zmęczony, w pewnym
tycznych mistrzostw skręciła nogę w kostce w momencie, momencie przestał robić postępy. Dopiero
świata w Berlinie czuje- kiedy nie miało to już wpływu na gdy trafił do armii, skończyły się nieprzespa-
my się trochę jak po upoj- przebieg rywalizacji. Każdy kibic ne noce”, mówi trener wicemistrza
nej nocy z udziałem pięk- wie, że do tej pory na- świata Witold Suski.
nych kobiet i zażyciu sporej Każdy z ośmiu medalistów
ilości trunków: za- mógłby opowiedzieć taką szczę-
dowoleni, ale też śliwą historię. Tłumaczenie jed-
lekko zdezoriento- nak tego, co osiągnęli w Berlinie,
wani co do przebiegu wyłącznie zbiegiem okoliczności
wydarzeń. Skąd tyle byłoby krzywdzące dla każdego
medali? Jeden, dwa, z nich. Szczęście jest oczywi-
góra trzy – to jeszcze ście niezbędne w sporcie, ale
jakoś dałoby się roz- pomaga tylko do pewnego
sądnie wytłumaczyć, stopnia. Tyczkarce Annie
ale aż osiem? Rogowskiej zwycięstwo uła-
Uradowani wysłan- twiła niespodziewana słabość
nicy TVP powtarzali wielkiej faworytki, Rosjanki
po wielokroć, że nasi Jeleny Isinbajewej. Oprócz
mieli w stolicy Niemiec tego jednak Polka sama mu-
mnóstwo szczęścia. Ów siała skoczyć wysoko, by od-
argument to w polskim nieść zwycięstwo.
sporcie coś całkiem no- Szczęściu trzeba więc
wego. Do tej pory ko- pomóc – zgodnie z wy-
mentatorzy mieli zwyczaj świechtaną maksymą. I na-
wymieniać liczne plagi, si to w Berlinie zrobili. Co
jakie spadały na naszych jednak nie zmienia faktu, że
dzielnych acz niefartow- czujemy się po mistrzostwach świata lekko
nych sportowców. A to sę- zdezorientowani. Może nam przejdzie po ko-
dzia był przeciwko nim, a to wyloso- si skręcali nogi, zanim udało im się lejnych sukcesach… 
wali zbyt trudnego rywala, a to ktoś czegokolwiek dokonać.
ich poczęstował barszczem z krokie- Szczęśliwe zrządzenia losu wcale
tem, w którym były środki dopingują- nie muszą dotyczyć samego przebie- WIZYTÓWKA
ce. Historia polskiego sportu w ostat- gu berlińskich zawodów. Jeden
nich dwudziestu latach zawiera cał- z ośmiorga naszych bohaterów mi- ANDRZEJ FĄFARA
kiem sporą listę kłód rzucanych na- strzostw świata dyskobol Piotr Wybrał zawód dziennikarza sportowego,
szym pod nogi. Małachowski za fartowny zwrot gdyż wydawał mu się najłatwiejszy.
I oto w Berlinie sytuacja zmieniła się w swoim życiu uważa podjęcie służby Po co zatem przez pięć lat studiował ekono-
FOT. WWW.SXC.HUI

diametralnie: to my mieliśmy szczęście wojskowej. Zanim zdecydował się na mię? Tę zagadkę próbuje rozwiązać do dziś.
od początku do końca zawodów. O bez- ten krok, dorabiał sobie do sportowe- Oprócz tego gra w tenisa i ogląda na żywo
wyścigi konne. Z komend wojskowych naj-
miarze fartu świadczy przypadek mi- go stypendium jako bramkarz na dys-
bardziej lubi „spocznij”.
strzyni i rekordzistki świata w rzucie kotekach. „Na poniedziałkowe trenin-

66 POLSKA ZBROJNA NR 35 | 30 SIERPNIA 2009

You might also like