Professional Documents
Culture Documents
NR 46 (668) 15 listopada 2009 Cena 3 zł (w tym 7% VAT) INDEKS 337 374 ISSN 0867-4523
strona 12
Zaplątani
w sznurówki
Kto im strona 8
dał broń?
Pistolety lepiej byłoby im zabrać,
żeby sobie krzywdy nie zrobili.
Inn o wa c yj n o Ś ć p r z y z a c h o wa nIu t r a d y c j I :
j a k t e g o d o k o n a ć?
W 91. rocznice˛ powstania Polskich Sił Powietrznych koncern Lockheed Martin pragnie wyrazić uznanie
wszystkim, którzy przyczynili sie˛ do rozwoju polskiego lotnictwa: pilotom, technikom, konstruktorom oraz
przedstawicielom przemysłu lotniczego. Kontynuacja dumnej tradycji polskiego lotnictwa przy jednoczesnym
zachowaniu wysokiego poziomu rozwoju technologicznego daje odpowiedź na pytanie: “Jak tego dokonać?”
I właśnie Jak stanowi różnice˛.
J A S N O W I Z O R
I D E O L O
MAREK
Czopek genewski SARJUSZ-WOLSKI
Nowe czasy nie biorą jeńców,
nie przestrzegają konwencji.
P
owyższe słowa Kazika Staszewskiego renów okupowanych, brać zakładników i rabo- w niewoli może być zatrudniony jedynie wtedy,
nie są, przyznajmy, wygórowanie od- wać, że należy traktować personel medyczny jeśli sam poprosi o pracę? Czy też widzieć
krywcze. Stare czasy nie były lepsze. jako neutralny w konflikcie, tudzież nie stoso- w nim szeregowca, który może zostać robotni-
Chciał to zmienić Henry Dunant, na którego wać metod powodujących zbędne cierpienia kiem pod warunkiem zagwarantowania mu żyw-
drodze 24 czerwca 1859 roku przygodnie zna- oraz długotrwałe szkody w środowisku. Przepi- ności, snu i ubrania oraz powrotu do domu po
lazło się włoskie miasteczko Solferino. Właśnie sy na zacne i szlachetne mordowanie innych są zakończeniu działań wojennych? Może w dowód
kończyła się najkrwawsza po Waterloo jatka rzecz jasna dalece obszerniejsze, wnikliwsze i uznania zezwolić mu na noszenie podczas inter-
ówczesnej Europy. Genewski kupiec był wstrzą- bardziej drobiazgowe. nowania białej broni? W tym przypadku byłyby
śnięty widokiem 40 tysięcy zabitych i dogory- Jakob Kellenberger, obecny szef Między- to lateksowe rękawiczki.
wających rannych. Pierwszy laureat Pokojowej narodowego Komitetu Czerwonego Krzyża, Rzecz jasna, zbrojny aktor niepaństwowy, bez
Nagrody Nobla doprowadził do powstania Mię- doszedł jednak do wniosku, że konwencje ge- względu na konwencje i konsekwencje, będzie
dzynarodowego Czerwonego Krzyża oraz pod- newskie warto uaktualnić: „Potrzebne jest maltretowany przez państwo, które go pojmało.
pisania kolejnych konwencji genewskich. Czy uwzględnienie charakteru współczesnych kon- Może więc praktyczniej będzie stworzyć porozu-
dzięki nim udało się nadać wojnom cywilizo- fliktów zbrojnych, które w większości rozgry- mienie o dopuszczalnych metodach tortur?
wany charakter? Czy w ogóle reguły mordowa- wają się wewnątrz państw, a nie między nimi”. Ostatnio Pentagon ujawnił, że w Guantanamo
nia mogą być humanitarne? Kellenbergerowi chodzi o to, że większości męczono podejrzanych, puszczając im przeboje
Według sygnatariuszy kolejnych konwencji walk nie prowadzą dziś rządy, a grupy rebe- Britney Spears, Metalliki i Eminema oraz ka-
(pierwszą podpisano w 1864 roku, kiedy Koza- lianckie. W języku dyplomatycznym jakże sub- żąc oglądać „Ulicę Sezamkową”. Zaprotestowali
cy miłosiernie dławili powstanie styczniowe, telnie nazywa się je „zbrojnymi aktorami nie- muzycy Pearl Jam, R.E.M. oraz Nine Inch Nails.
a ostatnią – w 2005 roku, gdy Guantanamo było państwowymi”. Nie z tego powodu, że ich utworów zabrakło
już sławne) obowiązują one nawet wtedy jeśli Idea, jak to zazwyczaj w statecznej Genewie, podczas dyskotekowych tortur, lecz dlatego, że
wojny nie wypowiedziano. Nie ma znaczenia strzelista i estetyczna. Aplikujmy ją. Oto muzyka ich przyjaciół była wykorzystana w nie-
kwalifikacja konfliktu przez jego uczestników w Dżuddzie aktor niepaństwowy przyszedł za- cnych celach bez zgody wykonawców. Gdyby
(wojna obronna, napastnicza, słuszna bądź nie- bić saudyjskiego ministra. Był zbrojny nietypo- mędrcy genewscy uznali, że w nowych czasach
sprawiedliwa). Konwencje dotyczą również wo. Mianowicie – w sercu miał obietnicę sie- cierpienia jednostki są jednak warte ratunku dla
okupacji, nawet jeśli nie napotyka ona zbrojne- demdziesięciu rajskich dziewic, a w tyłku bom- tysięcy, trzeba będzie stworzyć katalog indywi-
go oporu. 194 państwa (początkowo było ich bę w czopku. Oczywiście, po odpaleniu swej dualnych profili alergii muzycznych (pamięta-
tylko 16) zgodziły się, że podczas wojny trzeba Wunderwaffe zginął, uznajmy, mało komforto- jąc o prawach autorskich). Moje typy: Alicja
chronić cywilów i godnie traktować jeńców wo- wo, jak również – niezbyt honorowo. Ale gdyby Majewska i Jerzy Połomski. Słodko i za-
jennych, że nie wolno przesiedlać ludności z te- przeżył… Czy traktować go jako oficera, który szczytnie jest umierać za proroków.
Paryskie
deklaracje
P olska i Francja przyjęły 5 li-
POLSKA
FOT. USAF
Amerykańskie rytmy
Z OKAZJI 90-LECIA nawiązania stosunków dyplomatycznych pomiędzy USA i Polską w pięciu polskich miastach wystąpiła Orkiestra Koncertowa
Sił Powietrznych Stanów Zjednoczonych w Europie. Muzycy, którzy na co dzień stacjonują w bazie w niemieckim Sembach, większą część roku
spędzają na zagranicznych tournée w Europie i południowo–zachodniej Azji. W Polsce Ambasada USA przygotowała pięć koncertów amerykań-
skich muzyków – we Wrocławiu, Opolu, Nowym Sączu, Radlinie i Bydgoszczy. Podczas tych występów nie zabrakło zarówno wojskowych marszów,
jak i klasycznej amerykańskiej muzyki rozrywkowej. (KW)
WŁODZIMIERZ
KOPEĆ
Karabinek i pistolet to
podstawowe narzędzia pracy
żołnierzy, dlatego kontakt
z nimi powinni mieć częsty
i nieprzypadkowy.
Kto im
8
dał broń?
POLSKA ZBROJNA NR 46 | 15 LISTOPADA 2009
ARMIA ARMIA
ARMIA Redaktor działu ARTUR GOŁAWSKI
O
d dłuższego czasu można do-
strzec niepokojące zjawisko
mnożenia procedur, dodatko-
wych zasad bezpieczeństwa i
ograniczania dostępu do broni.
Zmniejszanie tego kontaktu na rzecz teoretycz-
nych wykładów o użyciu broni może doprowa-
dzić do powstania zagrożeń będących konse-
kwencją braku nawyków u żołnierzy. Daleko-
siężnym rezultatem tego zjawiska będzie wy-
tworzenie się atmosfery braku zaufania wszyst-
kich do wszystkich, co w końcu spowoduje
utratę zaufania żołnierzy do samych siebie!
NA BAKIER Z LOGIKĄ
Podejmowane są iluzoryczne działania mają-
ce naprawić opisaną sytuację. Przeprowadza się
kontrole, choć żadna z nich nie może zastąpić
szkolenia, i są miejsca, gdzie nikt nie sprawdzi,
czy to, co robi żołnierz z bronią, jest dobre i
zgodne z przepisami. A co się dzieje, gdy żoł-
nierz popełnia błędy? Wówczas mamy tylko
skutek – najczęściej tragiczny. I pojawiają się
pytania przełożonych lub żandarmów: „Kto mu
dał broń? Kto dopuścił do zajęć?”.
Na te pytania przełożony musi odpowiedzieć.
Tu zapewne tk wi praprzyczyna ograniczania
podwładnym przez dowódców wszystkich
szczebli dostępu do broni. Taka profilaktyka
prowadzi do braku odpowiednich nawyków u
żołnierzy. I koło się zamyka.
Sytuację można, a nawet trzeba zmienić. Wy-
starczy nie tworzyć wewnętrznych – resorto-
wych przepisów sprzecznych z logiką, które ka-
żą dowódcy odpowiadać za wszystko, nawet za
to, czego nie jest w stanie kontrolować. Oczy-
wistym wymogiem pozostałoby przestrzeganie
nadrzędnych przepisów kodeksu karnego,
wskazujących jednoznacznie, że za każde zła-
manie prawa odpowiada osoba, która się go do-
puściła. Dowódca odpowiadałby za wypadek
tylko wtedy, gdyby przyczynił się do niego jego
rozkaz.
Konsekwentne stosowanie tych zasad sprawi,
że użytkownicy broni będą mieli świadomość,
że to wyłącznie oni odpowiadają za jej użycie.
Na takiej samej zasadzie jak każdy kierowca,
który wie, że to on ponosi konsekwencje swego
zachowania na drodze, a nie ten, kto wydał mu
prawo jazdy lub udostępnił samochód.
FOT. PIOTR BERNABIUK
ILUZJA BEZPIECZEŃSTWA
Kolejnym niepokojącym zjawiskiem jest do-
dawanie do obowiązujących procedur kolejnych
zasad, wybiórczo zapożyczonych z nowoczes-
nych systemów walki, aby poprawić bezpie-
czeństwo starego sposobu nauczania, który ma sku Polskim. Przyjęte u nas procedury często stwa i zachowań z bronią. Pierwsza prezentacja
się nijak do zadań współczesnej armii. Jest to uczą bezradności. Żołnierz ma problemy, gdy wybranych elementów nowego systemu odbyła
próba stworzenia bezpiecznego szkolenia przez musi poradzić sobie z sytuacją, której nie prze- się na poligonie drawskim w marcu 2009 roku,
powtarzanie słowa „bezpieczeństwo”. widział regulamin. w trakcie kursu zorganizowanego przez Szefo-
Tymczasem nie tędy droga. Wcześniejsze za- stwo Wojsk Pancernych i Zmechanizowanych.
jęcia, które miały wyrobić u żołnierzy prawid- PROSTY, SZYBKI, SKUTECZNY Wnioski z tych zajęć zostały przekazane na od-
łowe nawyki pozwalające skutecznie i bez- W poznańskim Centrum Szkolenia Wojsk prawie dowódcy Wojsk Lądowych, i dzięki jego
piecznie wykonywać zadania bojowe, były po- Lądowych w cyklu wychowania fizycznego i decyzji zaczęto prace na rzecz wdrożenia do
zbawione realizmu. Niestety, na- sportu od 2005 roku prowa- szkolenia w jednostkach WL, opartego na roz-
dal mamy do czynienia z biurokra- dzone są kursy dla instrukto- wiązaniach szwajcarskich, nowego polskiego
cją, paraliżującą zajęcia, wpisującą Każdy kierowca rów systemu walki w bliskim systemu szkolenia z walki i bezpiecznego po-
się w zjawisko braku zaufania do wie, że to on kontakcie (WWBK). W 2006 sługiwania się bronią. W porównaniu z po-
żołnierzy zawodowych, spowalnia- roku w pionie szkolenia Wojsk przednim jest on prostszy – w dobrym tego sło-
jącą i utrudniającą szkolenie. Ta
ponosi Lądowych zainicjowano na wa znaczeniu, łatwy do opanowania oraz sku-
biurokracja nie poprawia bezpie- odpowiedzialność, bazie kursów pierwszego stop- teczny w prawdziwej walce.
czeństwa, za to dodaje prowadzą- a nie ten, kto nia WWBK cykl szkoleń łą-
cemu strzelanie obowiązków, któ-
wydał mu prawo czących walkę wręcz z walką PIRAMIDA SZKOLENIA
re odwracają uwagę od faktyczne- bronią w bezpośrednim kon- Wstępnym etapem szkolenia w naszym sy-
go celu zajęć. jazdy. takcie z przeciwnikiem. Dzię- stemie jest poznanie zasad bezpieczeństwa. Zo-
W szkoleniu nie należy koncen- ki współpracy międzynarodo- stały one tak opracowane, by nie ograniczać
trować się na kwitach, lecz na stworzeniu wa- wej udało się doprowadzić do wymiany do- żołnierzy w czasie akcji z bronią, a jednocześ-
runków jak najbardziej zbliżonych do prawdzi- świadczeń między instruktorami CSWL a in- nie sprawić, by jej użytkownicy, stosujący te za-
wego pola walki. Powinno się działać w myśl struktorami walki bronią z centrum szkolenia sady, nie stwarzali zagrożenia dla siebie i osób
zasady: „Trenuj tak, jakbyś walczył, a walcz, wojsk lądowych armii szwajcarskiej w Walen- postronnych.
jakbyś trenował”. Z przykrością stwierdzam, że stadt. Zaowocowała ona opracowaniem no- Schemat szkolenia podstawowego przypomi-
to zalecenie nie odnosi się do strzelań w Woj- wych, uwspółcześnionych zasad bezpieczeń- na piramidę, w której każdy żołnierz w odpo-
Piramida
szkolenia
podstawowego
J ej pierwszym elementem
jest nauka zasad bezpie-
czeństwa – wychodzimy z zało-
żenia, że nie może ono ograni-
czać możliwości/skuteczności
broni. Natomiast możliwości bro-
ni nie mogą naruszać
zasad bezpieczeństwa.
mał wa z
bezpieczeńst ej
wych zasad yn aj ąc
idy zacz
części piram lenia.
ko
cały proces sz oni,
chod zi od br
B po
L – od lufy,
nia,
O – od otocze
tu .
S – od spus
wiedniej kolejności uczy się czynności związa- całkowicie odpowiada za swoje postępowanie szkolić żołnierzy. Jednak znajomość zasad bez-
nych z posługiwaniem się bronią. Na początek w posługiwaniu się bronią. pieczeństwa, bez obycia z bronią, nie poprawią
poznaje zasady bezpieczeństwa, następnie ćwi- poziomu wyszkolenia strzeleckiego i samego
czy się w obsłudze broni osobistej, tak by móc NIEWAŻNY KALIBER bezpieczeństwa.
sprawnie korzystać z niej w każdej sytuacji. W Szkoleni uczą się, że: W etapie pierwszym – podstawowym, a na-
skład tych podstawowych czynności wchodzą: każdą napotkaną broń trzeba traktować jak stępnie w zaawansowanym szkolenie ukierun-
ładowanie, rozładowanie, sprawdzenie, przeka- załadowaną do momentu sprawdzenia; kowane jest na pracę z jednym żołnierzem, na-
zywanie oraz zmiana magazynka i usuwanie zabrania się kierowania wylotu lufy w stępnie z dwoma, później z sekcją czterooso-
niesprawności broni. Po opanowaniu tych pod- stronę osób i miejsc niestanowiących celu; bową, i tak dalej. Liczba współpracujących za-
stawowych elementów żołnierz przechodzi do przed oddaniem strzału należy sprawdzić leżna jest od formacji i przewidzianych dla
następnej części treningu – nauki oddania cel- otoczenie w okolicy celu, by uniknąć postrzele- niej zadań.
nego strzału. Jest to szkolenie obowiązkowe dla nia osób trzecich; Można się spodziewać, że po wprowadzeniu
wszystkich żołnierzy. kontakt palca z językiem spustowym na- tego systemu poprawią się bezpieczeństwo i
Przejście na wyższy etap naszej piramidy jest stępuje tylko w celu oddania strzału. skuteczność szkolenia. Ujednolicone zostaną
poprzedzane zaliczeniem z wcześniejszego po- Cztery reguły ujęte w akronim BLOS (broń, procedury, wzrośnie zaufanie i pewność siebie
ziomu nauczania. Żołnierze, którym się to nie lufa, otoczenie, spust) są jasne i proste do zapa- wśród żołnierzy, zwiększy się odpowiedzial-
udało, powtarzają szkolenie aż do chwili uzy- miętania. Zarazem porządkują wszelkie sposo- ność. Niewiadomą pozostaje, czy w następ-
skania pożądanych umiejętności, i przystępują by postępowania z bronią. Mogą one znaleźć nych etapach pracy nad naszym systemem
do kolejnych zajęć w następnym terminie. zastosowanie we wszystkich rodzajach strzelań, przełożeni będą mieli odpowiednio dużo do-
Na koniec szkolenia podstawowego uczestni- bez względu na kaliber broni i rodzaj formacji. brej woli i odwagi, by podjąć decyzje, które
czący w nim żołnierze zdają egzamin obejmu- Przyjęcie ich oznacza zgodę na budowanie sy- powinny unowocześnić szkolenie ogniowe w
jący wszystkie etapy. Na test składają się część stemu szkolenia, w którym pierwsze zajęcia z polskim wojsku.
teoretyczna (znajomość budowy i zasad działa- danego tematu są konsekwentnie powtarzane w
nia broni oraz zasad bezpieczeństwa) i prak- bardziej skomplikowanych formach i tylko do- Kapitan WŁODZIMIERZ KOPEĆ
tyczna (czynności manualne oraz strzelanie). daje się do nich kolejne elementy wiedzy, sto- jest, wykładowcą CWFiS w CSWL Poznań, szefem
Po zaliczeniu sprawdzianu użytkownik broni sownie do poziomu, do jakiego chcemy wy- kursów walki w bliskim kontakcie w jednostkach
podległych i nadzorowanych przez MON.
Co stoi na przeszkodzie
wypracowaniu
i wprowadzeniu nowoczesnych
programów szkoleniowych?
FOT. PIOTR BERNABIUK
ARKADIUSZ KUPS
Zaplątani w sznurówki
Ucząc walki, nie można opierać się na jednej szkole.
Trzeba czerpać z wielu źródeł.
P
istolet, określany w wojsku jako ficznym, acz znakomitym uzupełnieniem siły świecie. Ja sam własne doświadczenia od czasu
broń osobista, w założeniach tak- ognia. do czasu konfrontuję z kolegami z zagranicz-
tycznych pełni bardziej sprecyzo- W 56 Kompanii Specjalnej w Szczecinie nych formacji i ośrodków, w tym tak elitarnych
waną rolę broni pierwszego i wykorzystywaliśmy na początku lat dziewięć- jak izraelska Masada czy niemiecki GSG 9, a
ostatniego kontaktu. W wielu sy- dziesiątych doświadczenia Węgrów z batalio- także z instruktorami z polskiej czołówki w tej
tuacjach, ze względu na możliwość szybkiego nu specjalnego w Szolnoku, którzy prezento- dziedzinie. Mam też wielokrotnie okazję po-
użycia oraz tego, że nie ogranicza on sprawno- wali najlepszy poziom walki z użyciem pisto- równać swoją wiedzę z tym, co w tej kwestii re-
ści i zwrotności użytkownika, jest niezastąpio- letu. Korzystaliśmy również w tym czasie z prezentują nasze siły zbrojne.
ny. Szczególnie wówczas, gdy broń etatowa dorobku izraelskiej formacji SM, na której
staje się z różnych powodów nieprzydatna – wzorowały się podobne jednostki w USA. Me- KPINA, NIE STRZELANIE
brakuje amunicji, ograniczona jest sprawność tody izraelskie, nieustannie sprawdzane w wal- Ktoś mądry powiedział, że wojsko zaczyna
poruszania się, następuje skrócenie dystansu ce, przez wiele lat były idealnym modelem do się od sznurowadeł. Życie potwierdza tę prawdę
walki. naśladowania dla „reszty świata”. na każdym kroku. Szkolenie ogniowe żołnierza
W czasach Układu Warszawskiego w Woj- Dziś widzę, jak z czasem procedury i wzorce zaczyna się więc od nauki posługiwania się
sku Polskim (nie licząc pododdziałów specjal- się zmieniają. Wielu instruktorów, którzy w la- bronią, czyli od pistoletu. Niestety, obowiązują-
nych) pistolet traktowano marginalnie. W gru- tach dziewięćdziesiątych wypracowywali pod- cy u nas program nauki strzelania z tej broni był
pach specjalnych jednak stanowił drugi eg- stawy Systemu Combat 56, dziś regularnie dotąd kompletną kpiną, a w konfrontacji z
zemplarz broni każdego żołnierza i był specy- szkoli się w elitarnych formacjach na całym wcześniej obowiązującym – wręcz uwstecznie-
Przywitanie
na odprawie kadry kierowniczej tych sił pro-
gram Combat 56 CQB, którego efektem final-
nym miał być uformowany w pełni instruktor,
uczący w jednostkach żołnierzy nowoczesnego
posługiwania się pistoletem. Nie proponowa-
z bronią
łem żadnej sensacji, gdyż w ostatnich latach
przez to szkolenie przeszło na stażach i kursach
kilkuset żołnierzy, którzy nabyli umiejętności i
wyrobili sobie niezbędne nawyki. Po 21 godzi-
nach treningu na sucho wykonywali na bojowo
strzelanie w ruchu, wymianę magazynka, mieli
także opanowane zachowania w sytuacjach Broń krótką lepiej byłoby im
awaryjnych. Tak właśnie wygląda nowoczesne
szkolenie w Niemczech czy Izraelu.
zabrać, żeby sobie krzywdy nie
Cóż z tego, skoro wielokrotnie słyszałem zrobili – mówi o uczestnikach
później od tych, którzy przeszli ów kurs, że
nie mogą się ze swą sztuką przebić, bo w woj- Patrolu jeden z instruktorów.
W
sku obowiązuje archaiczny program szkolenia
ogniowego i niewiele da się zrobić bez za- trakcie kursu Patrol młodzi
twierdzonych „na górze” materiałów szkole- dowódcy pododdziałów roz-
niowych. Te ostatnie nadal opierają się na sta- poznawczych po raz pierwszy
rych wzorcach, polegających na strzelaniu zetknęli się ze wspinaczką,
sportowym, czy – jak mówią inni – pojedyn- sszkoleniem
zkoleniem z wykorzystaniem śmigłowca
kowym, nazywane też pogardliwie „systemem czy nurkowaniem. Szczególny jednak na-
NKWD”. cisk organizatorzy kładli na taktyczne
ratownictwo medyczne oraz sztukę
WZORCE POD RĘKĄ posługiwania się bronią. Jeśli bo-
W czym tkwi problem? Co w dobie profe- wiem żołnierz nie potrafi strze-
sjonalizacji stoi na przeszkodzie w wypraco- lać, to po co mu cała reszta?
waniu i wprowadzeniu nowoczesnych progra- Zarówno oficerowie, jak i
mów szkoleniowych? Przecież dzisiejsi żoł- podoficerowie zaprezentowa-
nierze przywożą doświadczenia z misji, z kur- li nierówne przygotowanie do
sów zagranicznych, kontaktów z innymi ar- prestiżowego szkolenia. Ka-
miami. Czy tak trudno jest wypracować meto- pitan Waldemar Niwald, in-
dykę nauczania bojowego wykorzystania pi- struktor Patrolu, a zarazem
stoletu w walce? szkoleniowiec z Centrum Szkolenia
Przypomina mi się historia programu spo- Wojsk Lądowych w Poznaniu, mówi o
rządzonego kilkanaście lat temu w Warszawie. tym bez ogródek: „Nie mogliśmy za
Pomysłodawcy zrzedła mina, gdy się okazało, wysoko podnosić poziomu kursu,
że każdy nasz zawodowy komandos zużywa w gdyż nieustannie napotykaliśmy
ciągu tygodnia więcej amunicji niż on przez wielkie luki. Szczególnie widać to by-
cały rok. To najlepszy dowód na to, że instruk- ło w szkoleniu ogniowym. Broń krót-
cje tego typu czy też modele szkoleniowe po- ką lepiej byłoby im zabrać, żeby sobie
winni wdrażać profesjonaliści, a zarazem krzywdy nie zrobili. Z karabinu ma-
praktycy, którzy z bronią obcują na co dzień, szynowego PK zazwyczaj w ogóle
łączą szkolenie ogniowe z taktyką, mają wyro- wcześniej nie strzelali, natomiast z
bione nawyki zarówno ruchowe, jak i w spo- pozostałej broni – owszem, ale
sobie myślenia. Takim nawykiem musi być nie ma co mówić o jakimkol-
traktowanie broni jako narzędzia używanego wiek wyszkoleniu strzeleckim.
codziennie. Jeśli nie będzie takiego podejścia Sprawdzaliśmy więc, co po-
do sprawy, to narodzi się kolejna hybryda, nie-
mająca nic wspólnego z realizmem pola walki.
Procedury i wzorce szkolenia są, chciałoby się
Specjalnie dla Patrolu
rzec, na wyciągnięcie ręki. Szkoda, że dopiero
w trakcie przygotowań do misji przypomina-
my sobie o starej prawdzie, iż wojsko zaczyna
się od sznurówek.
W ybiegające daleko poza rutynę szkole-
nie ogniowe zawarte jest w programie
opracowanym specjalnie dla Patrolu, za-
twierdzonym przez dowódcę Wojsk Lądo-
Major rezerwy ARKADIUSZ KUPS wych. W trakcie kursu uczestnicy używają
był między innymi szkoleniowcem 56 Kompanii karabinków Beryl, pistoletów wojskowych
Specjalnej. Jest też czynnym szkoleniowcem,
FOT. CGDP
Salut z importu
O bowiązująca ustawa ogranicza prawa do posiadania broni hukowej. Dlatego organizatorzy re-
konstrukcji, przygotowując imprezy, zamawiają firmy z Czech, które przyjeżdżają do nas ze swo-
ją bronią hukową. W Republice Czeskiej władze nie widzą zagrożenia w posiadaniu broni salutacyj-
nej, natomiast w Polsce przepisy na to nie pozwalają. Organizatorzy rekonstrukcji historycznych ku-
pują więc broń od południowych sąsiadów, zamiast wspierać naszych producentów.
S
zróżnicowane szkolenie ogniowe przed wyjaz- skróconych odległościach, z niewielką liczbą
dem do Afganistanu. Głównie dzięki dowódcy pocisków i nastawieniem na „skupienie”. Pod- ejmowa komisja „Przyjazne Państwo”
nasz pluton strzelał dwa razy więcej niż cała czas jednego treningu z bronią krótką strzelec zaczęła prace nad ustawą, która ma uła-
kompania. To jednak, co się działo podczas Pa- zużywał w kilkunastu podejściach sto, a nawet twić dostęp do broni palnej. Obecną
trolu, to dla większości z nas kosmos”. dwieście sztuk amunicji. ustawę o broni i amunicji, pochodzącą
Pułkownik Tomasz Łysek, jeden z autorów Trening zaawansowany obejmował ćwicze- z 1999 roku, krytykują środowiska strzeleckie.
Patrolu i szef szkolenia kursu, nie chce wysta- nia przygotowawcze i strzelanie indywidualne, Nie są one jednak jednomyślne w kwestii tego,
wiać oceny jednostkom, ale przyznaje, że wy- będące wstępem do prowadzenia walki w róż- co należy w niej zmienić. Fundacja Rozwoju
warł na nim wrażenie brak u młodych dowód- nych sytuacjach. Regułą stosowaną na tym eta- Strzelectwa w Polsce uważa, że trzeba znacznie
ców przygotowania ogniowego, brak ostrzela- pie było znowu przećwiczenie i zaliczenie zliberalizować dostęp do broni. W Polskim
nia, nawet umiejętności noszenia broni podczas wszystkich czynności na sucho. Czyli na ko- Związku Strzelectwa Sportowego (PZSS) twier-
długich marszów. „Nie można zjawiska uogól- lejne strzelanie, prowadzone już z użyciem dzą, że problem tkwi w stosowaniu ustawy i
niać, ale prawda jest często taka, że szkolenia na amunicji bojowej, musieli zapracować. traktowaniu po macoszemu ustaw o kulturze fi-
odpowiednim poziomie po prostu w jednost- Niestety, najwyższego poziomu, strzelania zycznej z 1996 roku i o sporcie kwalifikowanym
kach nie ma – nie ma długich marszów, nie ma specjalistycznego – obejmującego strzelanie z 2005 roku, dlatego w nowelizowanej ustawie o
systematycznego treningu strzeleckiego”. zespołowe w sekcjach i grupach, symulujące broni powinny znaleźć się odpowiednie zapisy.
A dynamiczne treningi może poprowadzić działania bojowe w zasadzce, walkę w po-
każdy dowódca. Wystarczy, że opracuje odpo- mieszczeniach i w kontakcie bezpośrednim – PRZEZ PRAWO DO ABSURDU
wiedni zestaw ćwiczeń ogniowych dla swojego nie udało się dotąd przeprowadzić ze względu Projekt zgłosiła do komisji Fundacja Rozwoju
pododdziału. Dlaczego tego unika? Ponieważ na niewystarczające przygotowanie żołnierzy. Strzelectwa w Polsce. Zakłada on niemal po-
coś może się stać. Czasami też, kiedy chce zor- Na zakończenie kolejnych kursów uczestni- wszechny dostęp do niektórych rodzajów broni
ganizować coś nadprogramowego, musi prze- cy Patrolu wykonywali strzelanie zespołowe. sportowej, strzelb na śrut, wiatrówek i pistole-
brnąć przez rozmaite formalności. W zależności od fabuły ćwiczenia i poziomu tów gazowych. Pozwolenie na taką broń mógłby
Szkolenie strzeleckie uczestnicy kursu zaczę- jego uczestników była to obrona bazy, zdoby- otrzymać każdy polski obywatel powyżej 21 ro-
li od nauki zasad strzelania dynamicznego, sta- wanie wzgórza lub atak na budynek. ku życia, pod warunkiem, że jest zdrowy psy-
Podobną negatywną decyzję dostał sportowiec,
który spełniał ustawowe wymagania – nie był
karany, brał udział w zawodach. Policja uzasad-
niała odmowę brakiem „wybitnych wyników
sportowych”.
Postrzelone nonsensy
Żołnierz olimpijczyk musiał wymeldować się z województwa pomorskiego, ropejskiej Karty Broni również dla stowarzy-
aby dostać dopuszczenie do pracy z bronią. szeń, dopuszczenie do pracy z bronią zawodni-
ków kadry narodowej i trenerów niebędących
chicznie i nie był karany. Wydawałby je wójt, jak się to fachowo nazywa – dopuszczenie do pracownikami klubów, określenie jednolitego w
burmistrz lub prezydent miasta. Obecnie po- pracy z bronią. Komendant wojewódzki w skali kraju wykazu dokumentów niezbędnych
zwolenia przyznaje policja. Zarówno fundacja, Gdańsku wydał mu decyzję odmowną, bo przy ubieganiu się o wydanie pozwolenia na
jak i związek zgodnie twierdzą jednak, że decy- sierżant nie miał umowy o pracę ani ze broń do celów sportowych.
zje są podejmowane zbyt uznaniowo. związkiem, ani z klubem sportowym. Podob- „Naszą pracę nad ustawą bacznie obserwują
„Policja arbitralnie i w niejasny sposób decy- ne problemy mieli też pozostali członkowie różne środowiska zainteresowane rozwojem
duje, czy ktoś dostanie pozwolenie. Brak jest ja- polskiej kadry olimpijskiej w strzelaniu spor- strzelectwa i wytwarzaniem różnego typu bro-
kichkolwiek jednolitych kryteriów obowiązują- towym, którzy są żołnierzami. ni. W jednym z pism do komisji przedstawi-
cych w całym kraju”, mówi prezes PZSS To- Z kolei myśliwi otrzymują pozwolenia na kil- ciele spółki Bumar napisali: «Całym sercem
masz Kwiecień. kanaście sztuk broni łowieckiej, by trenować popieramy wysiłki państwa w sprawie wspo-
Różne interpretacje przepisów prowadzą do umiejętności, a nie mogą dostać zgody na broń mnianej ustawy i trzymamy kciuki za powo-
absurdów. Żołnierz zawodowy, olimpijczyk z sportową. Pozwolenia na karabinek sportowy dzenie w trudnej misji”», mówił na posiedze-
Aten, Pekinu i Atlanty, musiał wymeldować się odmówiono ochroniarzowi, który z pistoletem niu komisji przewodniczący obradom poseł
z województwa pomorskiego, aby dostać – maszynowym ochrania konwój z pieniędzmi. Mirosław Sekuła.
Zresetowana
16
chirurżka
POLSKA ZBROJNA NR 46 | 15 LISTOPADA 2009
A R M I A
JAN MIODEK: Język wojskowy jest bardzo czyć, że zapożyczaliśmy zawsze z narodów
konkretny. To język regulaminów, w którym i krajów silnych, wielkich.
jest prostota, zasadniczość. Jest poukładany, do Możemy znaleźć przykłady na to, że polsz-
pewnego stopnia schematyczny. Świadczą czyzna też dała coś światu. Słowo „granica” nie
o tym dowcipy związane z językiem żołnier- pochodzi przecież od niemieckiego słowa
skim. Te słynne wojskowe pytania i odpowie- „Grenze”, lecz na odwrót. To słowo w języku
niemieckim jest polonizmem. Nasz ję- tradycyjnych czasowników: wypo- najwyżej miesięczny wypoczynek czy urlop.
zyk w XVII wieku był panującym na cząć, odpocząć, zrelaksować się, od- Ludziom inteligentnym nie trzeba przypomi-
dworach ruskich. Myśmy w XIX wie- nowić. Dzisiaj co trzeci Polak za- nać, że w użyciu języka potrzebne jest pewne
ku pomogli Czechom, gdy odradzali miast użyć ich właśnie, powie, że wyczucie estetyki.
się językowo, i tam też wiele słów jest musi się zresetować. Systemowi języka polskiego nie dzieje się
DZIENNIKARZ
polonizmami. Ten „język rzeczywistości elektro- musi mieć
nic złego, nic nam nie zagraża. Wyrazy obce, te
Nie można się jednak martwić. Ja nicznej” ulega bardzo szybkiej mody- w sobie indoeuropeizmy, tak jak były adaptowane tysiąc
wszystkich tych germanizmów, italia- fikacji. Kiedyś podczas inauguracji ro- etyczność. Gdy lat temu, tak samo są adaptowane dzisiaj. Zmie-
nizmów, słów pochodzących z języka ku akademickiego w jednej z warszaw- przebywa nia się też pisownia. „Joystick” można zapisać
w rejonie walk,
angielskiego czy innych nie traktuję skich szkół wyższych rektor, zwraca- nie powinien
już dzisiaj jako „dżojstik”, „googlować” będzie
jako tworów obcych. Wszyscy bo- jąc się do nowo przyjętych studentów, szukać można niedługo zapisać przez „u”, bo „guglu-
wiem żyjemy w rodzinie indoeuropej- powiedział: „Życzę państwu, żebyście nieszczęść, ją” i „czatują” dzisiaj wszyscy.
skiej. Od dzisiejszej Portugalii po In- nie byli jak dyskietki, żebyście się na- tragedii i krwi
na siłę.
die tylko Węgrzy, Finowie i Estończy- uczyli tutaj myśleć”. Gdyby powie- POLSKA ZBROJNA: Do wojska coraz czę-
cy są ludami ugrofińskimi. Wszystkie dział tak dzisiaj, zostałby odebrany jak ściej trafiają kobiety. Można odnieść wraże-
inne ludy i języki wywodzą się z jed- człowiek archaiczny. Dyskietka bo- nie, że dzięki temu łagodnieje trochę słow-
nej wielkiej rodziny. wiem odchodzi w niepamięć, coraz nictwo wojskowe, mniej jest wulgaryzmów.
rzadziej używa się tego słowa. JAN MIODEK: Łagodzenie obyczajów i pięk-
POLSKA ZBROJNA: Czy podziela niejsze mówienie przy paniach dotyczy raczej
Pan pogląd, że obecnie siłą determi- POLSKA ZBROJNA: Czy nie ma ludzi trochę starszego pokolenia. Niestety,
nującą zachowania społeczne, w tym obawy, że terminy rodem z kom- z ubolewaniem stwierdzam, że ludzie młodzi
także język, jest „rzeczywistość elek- putera zaśmiecą nadmiernie polsz- tego nie czują. Młode kobiety, słysząc wulgary-
troniczna”? czyznę? zmy, nie obrażają się, pozwalają na taki język,
JAN MIODEK: Ten proces wymie- JAN MIODEK: Myślę, że nie. Uży- a czasami same mówią bardziej wulgarnie niż
niam zawsze na jednym z pierwszych wając ich, trzeba mieć jednak trochę mężczyźni. Może w wojsku jest inaczej, ale to,
miejsc, kiedy opisuję zjawiska za- wyczucia. Ja w żadnym wystąpieniu co dostrzegam wśród studentów, przeraża.
chodzące w języku polskim. Najbar- czy tekście oficjalnym nie powiedział-
dziej intrygujące jest oddziaływanie bym: „Witam państwa, czuję się dzisiaj POLSKA ZBROJNA: Mamy pewien kłopot
sfery elektronicznej na naszą wy- bardzo zresetowany”. Mogę w ten spo- z rodzajem żeńskim od rzeczowników żoł-
obraźnię językową. Z pełną odpo- sób co najwyżej zażartować. Gdybym nierz czy oficer. Czy dopuszczalne są formy
wiedzialnością stwierdzam, że oto był na przykład lekarzem, też nie zale- żołnierka, oficerka, artyleryjka i inne?
mamy nowy, elektroniczny wariant ciłbym pacjentowi zresetowania, a co W wojsku jakoś się one nie przyjmują.
JAN MIODEK: Jeżeli chodzi o pisownię, to godniach odebrałem telefon. Zadzwonił do tkania i wykłady w jednostkach i instytucjach
polszczyzna, jeden z największych języków mnie Władysław Tomasz Stecewicz. Powie- wojskowych. Ponadto w młodości byłem też
słowiańskich, których istotą typologiczną było dział, że jego zdaniem jestem urodzonym czło- żołnierzem – mam stopień plutonowego pod-
przez wieki eksponowanie rodzajowości gra- wiekiem telewizji i zaproponował mi wspólne chorążego. Pełniłem nawet funkcję dowódcy
matycznej i obfitość żeńskich przyrostków, przygotowywanie programu. Miałem wygła- plutonu. Mam kilka wojskowych odznaczeń
w ostatnich kilkudziesięciu latach od tej cechy szać gawędy o języku, a on miał się zająć stro- resortowych oraz bardzo dużo ryngrafów i in-
odchodzi. W przeciwieństwie do Czechów, ną techniczną. W krótkim czasie nakręciliśmy nych pamiątek. W czasie studiów, w latach
Słowaków czy Niemców, u których tak się nie pierwsze odcinki, które pomyślnie przeszły 1963–1968, jak każdy student raz w tygodniu
dzieje. W języku czeskim czy słowackim jest przez kolaudację. Programy te emitowane były wkładałem mundur i brałem udział w zaję-
i rektorka i dziekanka, kobieta profesorka i re- w telewizyjnej Dwójce przez dwadzieścia lat. ciach szkolenia wojskowego. Byłem dobrym
żyserka. Żaden z Niemców nie nazwie Angeli Otrzymałem za nie trzy Wiktory oraz Super strzelcem i jako reprezentant swojej kompanii
Merkel kanclerzem, tylko powie, że jest ona Wiktora. W 2007 roku program nagle zniknął brałem udział w wielu zawodach. Po czwar-
kanclerką. z anteny i nikt z władz telewizji nie powiedział tym roku odbywaliśmy pięciotygodniowy
W polszczyźnie, zwłaszcza w odniesieniu do mi nawet „dziękuję”. obóz podchorążacki. Ja podoficerskie szlify
zawodów czy godności, które przez wieki były zdobywałem w jednostce numer 1607 w Opo-
zarezerwowane dla mężczyzn, lub jeśli chodzi POLSKA ZBROJNA: Mimo to Jan Mio- lu. Te ćwiczenia wspominam bardzo mile.
o zawody od wieków wykonywane tylko przez dek nie zniknął całkiem z anteny? Mieliśmy bardzo sympatycznych i kultural-
mężczyzn, nagłe sfeminizowanie byłoby rażą- JAN MIODEK: Obecnie w regionalnej tele- nych oficerów. Czasami kadra miała z nami
ce. Dziwnie, a wręcz głupio brzmiałoby mó- wizji we Wrocławiu emitowany jest mój pro- problemy, gdy na przykład, zamiast okopywać
wienie „ta chirurga”. Może ładniej byłoby „chi- gram zatytułowany „Profesor Miodek odpo- się w obronie, wybieraliśmy zbieranie dorod-
rurgini”, bo jest bóg i bogini? Dla mnie najle- wiada”. To audycja na żywo. Telewidzowie łą- nych jagód w poligonowym lesie.
piej brzmiałaby „chirurżka”. czą się ze mną telefonicznie,
Polszczyzna nie toleruje jed-
nak zbitek spółgłoskowych, Wojskowe a ja na antenie udzielam im
porad językowych.
POLSKA ZBROJNA: Jaki jest profesor
Miodek poza katedrą i kamerą?
a tu występują obok siebie
trzy spółgłoski trudne do wy-
czy wojenne Pod naciskiem telewi-
dzów na początku roku 2009
JAN MIODEK: Jestem człowiekiem pogod-
nym, rodzinnym. Zapalonym kibicem, szcze-
mówienia. Tak więc kobieta akcesoria bądź telewizja Polonia wymyśliła gólnie piłki nożnej. Kocham muzykę, z wyjąt-
pozostanie chirurgiem, mimo
że, podobnie jak kobiet nazewnictwo są program emitowany sateli-
tarnie na cały świat, w któ-
kiem jej najwspółcześniejszych nurtów typu
rap czy hip-hop. Prasie wojskowej zdradzę, że
w wojsku, jest ich w branży
coraz więcej. Powiemy więc
od dawna rym słuchacze łączą się ze
mną za pomocą jednego
ostatnio skutecznie realizuję marzenia z mło-
dości związane z występami estradowymi. We
chirurg Kowalska, chirurg chętnie z komunikatorów interneto- Wrocławiu od pewnego czasu działa zespół
Wiśniewska, idę do tej pani wych. Program emitowany „Sygit Band”. Założył go inżynier i ekonomi-
chirurg. Nieodmienność jest wykorzystywane jest raz w tygodniu. Jego za- sta Maciej Sygit. W zespole grają i przy jego
znakiem żeńskości. Czyli,
idę do pułkownika – wiado-
w polityce sięg jest olbrzymi. Łączyli
się już ze mną między inny-
akompaniamencie śpiewają ludzie różnych
profesji. Od niedawna w grupie wokalistów
mo, że do mężczyzny. Idę do mi Polacy (i nie tylko!) znalazłem się i ja. Występujemy przede
pułkownik – wiadomo, że do kobiety. Można z Australii, RPA, Argentyny, USA, Tajlandii, wszystkim charytatywnie, szczególnie na
jednak pisać „żołnierka”, opisując kobietę Portugalii czy Hiszpanii. rzecz chorych lub biednych dzieci. Te występy
w mundurze, ale już nie należy używać formy sprawiają mi olbrzymią radość. Śpiewałem
„oficerka”, pisząc o kobiecie z gwiazdkami na POLSKA ZBROJNA: Czy zdarzyły się Pa- tam, między innymi, „Zabawę podmiejską”
naramiennikach. nu na antenie jakieś wpadki? z repertuaru Piotra Szczepanika i kilka in-
JAN MIODEK: Zdarzyło mi się kilka razy nych utworów. O dziwo, nie mam najmniejszej
POLSKA ZBROJNA: Jest Pan doskona- coś pomieszać, ale nie były to wielkie potknię- tremy. Gdy widzę tłum, czuję się w swoim ży-
łym felietonistą. O języku polskim w lokal- cia, których mógłbym się wstydzić. wiole. Czasami może troszeczkę usztywnia
nej prasie pisze Pan od bardzo dawna... mnie obecność moich najbliższych podczas
JAN MIODEK: W 1968 roku, głównie za POLSKA ZBROJNA: Jest Pan laureatem występu, ale i z tym sobie radzę.
sprawą profesora Stanisława Pietraszki, sta- setek prestiżowych nagród i wyróżnień. Czy
łem się cotygodniowym felietonistą wrocław- tak utytułowany językoznawca ma jeszcze WIZYTÓWKA
skiego dziennika „Słowo Polskie”. Zacząłem jakieś zawodowe marzenia?
tam prowadzić rubrykę „Rzecz o języku”, któ- JAN MIODEK: Zawodowo czuję się spełnio-
ra, mimo zmiany tytułu gazety, przetrwała do ny. Mam dopiero 63 lata i może się wydawać, JAN FRANCISZEK
dziś. Tych felietonów powstało już około że powinienem mieć jeszcze dużo celów za- MIODEK
dwóch tysięcy. wodowych. Powiem jednak, że życie mnie wy-
niosło. Stałem się osobą publiczną, popularną, Profesor zwyczajny. Wybitny polski języko-
POLSKA ZBROJNA: Trochę później poja- ciągle w rozjazdach. To trochę męczy. Dlatego znawca i publicysta. Laureat wielu nagród
wił się program telewizyjny „Ojczyzna pol- marzy mi się kameralna atmosfera, z żoną, sy- w kraju i za granicą, doktor honoris causa
szczyzna”. Zyskał on uznanie widzów. nem, synową i wnukiem. Wileńskiego Uniwersytetu Pedagogicznego
JAN MIODEK: Jako człowiek mediów by- i Uniwersytetu Opolskiego. Zajął między in-
nymi czwarte miejsce w plebiscycie na naj-
łem zapraszany na różne spotkania z czytelni- POLSKA ZBROJNA: Czy Pana kontakty
wybitniejszą postać telewizji XX wieku orga-
kami w całej Polsce. W 1987 roku znalazłem z wojskiem ograniczają się jedynie do oka-
nizowanym przez tygodnik „Polityka”. Jest
się na „Święcie słowa” w Świdnicy. Impreza zjonalnych spotkań i wykładów? dyrektorem Instytutu Filologii Polskiej Uni-
trwała całą noc. Ja swój krótki wykład miałem JAN MIODEK: Cały czas współpracuję wersytetu Wrocławskiego.
chyba około trzeciej nad ranem. Po dwóch ty- z żołnierskim środowiskiem. Często mam spo-
Oszczędna Temida
budżet Ministerstwa Obrony Narodowej, po-
nieważ niezbędna kwota jest przewidziana
w wydzielonej na 2010 rok dla sądów wojsko-
wych części budżetu resortu.
Zmniejszy się liczba wojskowych sądów garnizonowych – 1 lipca 2010 roku
mają zostać zlikwidowane placówki w Bydgoszczy, Krakowie i Zielonej Górze. MNIEJSZE KOSZTY
S
Jeżeli natomiast zniesienie sądów nastąpi
prawy likwidowanych sądów liczbę i strukturę wojskowych sądów pod koniec przyszłego roku, wydatki związa-
– także te wszczęte i nieza- garnizonowych do zamierzeń organi- ne ze zwolnieniem sędziów, sekretarzy i pra-
kończone – przejmą inne zacyjnych sił zbrojnych, z uwzględ- cowników sądów wyniosą około 900 tysięcy
placówki. Planowane jest nieniem obecnego stanu przestępczo- złotych i zostaną przeznaczone między innymi
rozszerzenie właściwości miejsco- ści w pozostających we właściwości na odprawy oraz gratyfikacje urlopowe. Pro-
wych sądów garnizonowych w Lu- sądów jednostkach i związanego gnozowane wydatki uwzględniają sytuację,
blinie, Poznaniu, Warszawie i Wro- z nim obciążenia poszczególnych or- DZIĘKI w której wszyscy sędziowie znoszonych są-
cławiu. Obecnie w Polsce działa ganów sprawiedliwości. LIKWIDACJI dów postanowią odejść z zawodowej służby
dziesięć wojskowych sądów garnizo- Proponowane zmiany wynikają czterech sądów wojskowej. Jeśli zostaną przeniesieni za swoją
oszczędności
nowych, oprócz tych w wymienio- również z częściowego ograniczenia w kolejnych
zgodą do innych jednostek, koszty te mogą się
nych miastach także w Gdyni, Olsz- właściwości sądów wojskowych latach wyniosą zmniejszyć.
tynie i Szczecinie. W ramach woj- i spadku liczby rozpatrywanych około miliona Zgodnie z uzasadnieniem do nowelizacji
skowego sądownictwa nadal pozosta- w nich spraw, co jest efektem zmian złotych rocznie. nie jest natomiast planowane zatrudnienie se-
ną dwa sądy okręgowe – w Warsza- wprowadzonych w kodeksie postępo- kretarzy i pracowników sądów likwidowanych
wie i Poznaniu. wania karnego. Nowelizacja, która za- placówek w innych sądach wojskowych. Re-
częła obowiązywać na początku tego gulacja wpłynie zatem na miejscowe rynki
NOWY KODEKS roku, scedowała bowiem na sądy po- pracy. Jak zapewnia jednak ustawodawca
Opracowany w Ministerstwie Obro- wszechne rozpatrywanie części spraw – tylko w nieznacznym stopniu. Zwolniona ma
ny Narodowej projekt zmiany rozpo- dotyczących żołnierzy i pracowników być stosunkowo niewielka liczba osób, ponie-
rządzenia ministra obrony w sprawie wojska. waż pięciu sekretarzy sądowych ma już woj-
utworzenia sądów wojskowych oraz Jak napisano w ocenie skutków re- skowe uprawnienia emerytalne. Szacuje się
określenia ich siedzib i obszarów wła- gulacji, w trzech sądach garnizono- ponadto, że dzięki likwidacji czterech sądów
ściwości trafił do uzgodnień między- wych, które mają zostać zlikwidowa- oszczędności w kolejnych latach wyniosą oko-
resortowych. Mają one dostosować ne, pracuje dwunastu sędziów, dwu- ło miliona złotych rocznie.
Inżynierowie
Podczas misji w Iraku transportem zajmo-
wali się za nas w dużej mierze Amerykanie.
Do siedziby STiRW-CKRW skierowali 30 spe-
cjalistów z systemami łączności, którzy pomo-
W
wania ładunków do transportu lotniczego. Do
logistyce transportowej w na- Dopiero po kilku latach zaczęto wykorzysty- obsługi operacji przeładunkowych na lotni-
szych siłach zbrojnych do koń- wać do tego celu lotnictwo. skach cywilnych i w portach sformowano do-
ca ubiegłego wieku koncen- Prawdziwym wyzwaniem stał się przerzut raźne grupy kontroli ruchu (GKR) na bazie
trowano się na obsłudze dzia- polskiego kontyngentu do Iraku w 2003 roku. Wojskowych Komend Transportu.
łań wojsk własnych w kraju. Zmieniło się to na Nie mieliśmy wtedy własnych środków strate-
przełomie czerwca i lipca 1999 roku, gdy trze- gicznego transportu lotniczego czy morskiego GDZIE WÓZEK, GDZIE PALETY
ba było wyekspediować żołnierzy 18 Batalio- ani dostępu do sprzętu sojuszników umożli- Żołnierzy, którzy weszli w skład tych sekcji
nu Desantowo-Szturmowego do operacji wiającego zaopatrywanie pododdziałów na i grup, trzeba było fachowo przeszkolić. Znów
NATO „Joint Guardian” w Kosowie. W jej tak dużą odległość. Nie mieliśmy też w tej pomogli Amerykanie, organizując dwumie-
pierwszym okresie ludzi, podobnie jak sprzęt, dziedzinie żadnego doświadczenia. Stało się sięczne kursy na temat transportu ludzi i sprzę-
wożono koleją, autobusami i ciężarówkami. oczywiste, że system wojskowych usług trans- tu. Każdy uczestnik dostał certyfikat i upraw-
one 6140 osób oraz 6480 ton ładunków. (grupa państw kupiła trzy samoloty C-17),
Zatem przez siedem miesięcy w roku w którym Polska dostała limit 150 godzin.
w powietrzu znajdował się ciągle jakiś sa- Warto pamiętać, że jeszcze w czasie zma-
molot wiozący ludzi i sprzęt z Polski do gań irackich zaszła potrzeba wyekspediowania
Afganistanu. kontyngentu do Czadu. W tym czasie mieli-
śmy kontyngenty na Bliskim Wschodzie
nienia na dwa lata. Aby je przedłużyć, mieli kłopoty ze znalezieniem sprzętu i w Afganistanie.
trzeba okresowo zdawać egzaminy do załadunku palet. Dziś potrafią za-
teoretyczne i praktyczne. ładować i wyładować każdy samolot POTRZEBA NIEZALEŻNOŚCI
Sekcję utworzoną w 3 Bazie Lotni- transportowy świata. Do Afganistanu W coraz większym stopniu jesteśmy zdolni
czej tuż po sformowaniu wyposażono drogą lotniczą wysyłamy nie tylko ty- do samodzielnego organizowania i prowadze-
w niezbędny sprzęt przeładunkowy siące ludzi, ale także śmigłowce i Ro- nia transportu międzynarodowego. Maszyny
i oprogramowanie komputerowe do somaki. C-295M mogą służyć praktycznie tylko do
planowania rozmieszczenia ładunków przerzutu ludzi i małej ilości towaru na pale-
na pokładach statków powietrznych. BRAK FLOTY tach lotniczych, ale już niedługo uzupełnią je
W transporcie lotniczym, a wojsko- Gdy zaczynaliśmy misję iracką, samoloty C-130E Hercules. Na razie co praw-
PILOCI lecący
wym w szczególności, ważną kwestią brakowało nie tylko wyszkolonych w strefę wojny da Amerykanie dostarczyli tylko jeden egzem-
jest znajomość procedur postępowa- specjalistów od transportu strategicz- do perfekcji plarz z pięciu obiecanych, więc tymczasowo
nia z towarami niebezpiecznymi nego, ale także odpowiednich statków muszą mieć dwa chcemy od nich wypożyczyć (jeden
(amunicją, materiałami wybuchowy- powietrznych. Na początku 2003 roku opanowaną z nich 2 listopada wylądował już na warszaw-
umiejętność
mi). Polscy transportowcy taką wie- mieliśmy tylko kilka samolotów taktycznego, skim Okęciu). Gdy dostaniemy komplet Her-
dzę także zdobywali u amerykańskich An-26 nienadających się do tego typu szybkiego culesów (jesienią 2011 roku), będziemy mogli
kolegów. Obecnie uprawnienia oraz operacji, a pierwsza hiszpańska ma- lądowania przemieszczać na duże odległości także więk-
potwierdzenia ważności certyfikatów szyna C-295M w 13 Eskadrze Lotnic- z dużej sze samochody, ambulanse i kontenery.
wysokości.
członkowie sekcji zdobywają na kur- twa Transportowego pojawiła się Naszej armii potrzebne są też środki trans-
sach cywilnych w kraju, organizowa- 15 sierpnia 2003 roku. portu strategicznego, bo do Afganistanu jest
nych zgodnie z przepisami Międzyna- Most powietrzny między krajem około 4500 kilometrów i żaden ze wspomnia-
rodowego Stowarzyszenia Transportu a Irakiem trzeba było „wybudować”. nych samolotów bez międzylądowania tam nie
Lotniczego (IATA). Zajęło się tym Szefostwo Transportu doleci, a nie zawsze udaje się na nie uzyskać
Osiągnięto duży postęp. Gdy i Ruchu Wojsk – Centrum Koordyna- zgodę. Ponadto wraz ze zmianą zadań i potrze-
w 1998 roku w Powidzu wylądował cji Ruchu Wojsk, w czym pomogła bą dozbrajania kontyngentu konieczne staje się
norweski samolot C-130, by zabrać mu umowa ACSA zawarta między przewożenie tam setek ton ładunków i sprzętu,
polskie dary na Bałkany, żołnierze Departamentem Obrony USA a pol- w tym Rosomaków i śmigłowców. Dlatego
ienie
uniezależn
Całkowite có w
da w
od usługo
h może
zewnętrznyc nie
w nić jedy
zape
przez siły
posiadanie h–trzech
óc
zbrojne dw olotów
m
własnych sa tegicznego.
spor tu stra
tran
LIWIEC
Radar Rozpoznania Artyleryjskiego
“LIWIEC” jest mobilnym radarem rozpoznania arty- - automatyczne wykrywanie i œledzenie wielu
leryjskiego charakteryzuj¹cym siê wysok¹ pocisków artyleryjskich ró¿nych typów,
mobilnoœci¹ i odpornoœci¹ na zak³ócenia czynne - automatyczn¹ klasyfikacjê typów pocisków oraz
i bierne. Jego architektura i wyposa¿enie pozwalaj¹ odzajów stanowisk ogniowych,
na wykorzystanie go w zintegrowanym systemie - okreœlanie po³o¿enia pojedynczych stanowisk i ich
dowodzenia artylerii, jak równie¿ na bezpoœredni¹ grupowanie,
wspó³pracê z pojedynczymi jednostkami - okreœlanie wspó³rzêdnych punktu upadku pocisku
ogniowymi. - wspó³pracê z zautomatyzowanym zestawem
Wspomaganie walki z artyleri¹ przeciwnika “LIWIEC” kierowania ogniem.
realizuje poprzez:
Gra o rzecznika
MAŁGORZATA SCHWARZGRUBER
FOT. EWA KORSAK
Wkrótce do laski marszałkowskiej wpłynie projekt ustawy dzenia kontroli. Ma być on uprawniony do bada-
nia spraw, nawet bez uprzedzenia, na przykład
o powołaniu rzecznika praw żołnierza. Czy zdobędzie poparcie posłów, w jednostce wojskowej, czy żądania złożenia
skoro sprawami żołnierzy zajmuje się dziś kilka instytucji? wyjaśnień przez organy administracji państwo-
P
wej i jednostki organizacyjne sił zbrojnych.
rojekt ustawy o powołaniu istniał skuteczny aparat pomocy żołnie- Projekt został wysłany do około 150 organiza-
rzecznika praw żołnierza rzom w dochodzeniu ich praw, umiej- cji związanych z wojskiem. Dotychczas odpo-
przygotowało Koło Posel- scowiony poza strukturami zajmujący- wiedziała co piąta. Większość pozytywnie. Po-
skie Socjaldemokracji Pol- mi się obroną narodową”, czytamy słanka Izabella Sierakowska z sejmowej komi-
skiej. „Żołnierze potrzebują takiej po- w uzasadnieniu do projektu ustawy. sji obrony zebrała już wymagane prawem
mocy”, uważa wiceprzewodniczący Rzecznik, do którego mogliby się 15 podpisów, czeka jeszcze na zakończenie spo-
partii Bartosz Dominiak. I zwraca zwracać żołnierze, działałby przy parla- łecznych konsultacji („być może trzeba będzie
uwagę na coraz większą ilość stano- mencie, a nie przy resorcie obrony. Po- nanieść jakieś poprawki”), zanim przekaże pro-
wionego prawa oraz skomplikowane słowie Socjaldemokracji, prezentując RZECZNIK, jekt marszałkowi sejmu.
do którego
procedury, które muszą pokonać oby- projekt na konferencji prasowej w sej- mogliby się
watele, gdy chcą dochodzić swoich mie, podkreślali, że taka instytucja zwracać NIE MA KLIMATU
praw. W związku z tym pojawili się jest potrzebna, o czym świadczy jej żołnierze, „Marzy mi się, abyśmy mieli takiego rzecz-
rzecznicy przypisani do określonych istnienie w wielu państwach NATO, działałby przy nika jak w Bundestagu”, mówi Jadwiga
parlamencie,
grup społecznych czy zawodów. Ma- choćby w Niemczech i krajach skandy- a nie przy Zakrzewska, wiceprzewodnicząca sejmowej ko-
my rzecznika praw obywatelskich, nawskich. resorcie misji obrony. „Ale nie ma klimatu dla takiej ini-
rzecznika praw dziecka, rzeczników Według projektu ustawy, uprawnieni obrony. cjatywy. Nie ma ona szans pod względem praw-
ubezpieczonych i konsumentów, do ochrony ze strony rzecznika mają nym. Nie możemy powołać rzecznika na wzór
a także pełnomocnika rządu do spraw być: żołnierze w czynnej służbie, żoł- niemiecki, bo trzeba by zmienić konstytucję, że-
równego traktowania. nierze w stanie spoczynku, żołnierze by wprowadzić taką funkcję”.
przeniesieni do rezerwy – za okres peł- Grzegorz Dolniak, wiceprzewodniczący
CZEKAMY NA OPINIE nienia służby – a także członkowie ro- Klubu Parlamentarnego Platformy Obywatel-
„Hierarchiczna struktura wojska czę- dzin żołnierzy i pracownicy wojska. skiej, członek komisji obrony uważa, że rzecznik
sto nie pozwala na skuteczne dochodze- Rzecznik miałby monitorować takie praw żołnierza jest niepotrzebny, bo ewentualne
nie praw przez żołnierzy. Ograniczenia sprawy, jak: zapewnienie odpowiednich skargi wojskowi mogą składać do komisji obro-
wynikają między innymi z zamknięte- warunków służby, przestrzeganie wol- ny lub poszczególnych posłów.
go trybu dochodzenia praw (przełożeni, ności sumienia i wyznania, kwestie na- Sprawami żołnierzy zajmuje się także Biuro
prokuratura wojskowa, sądy wojskowe, gród, awansów czy zakwaterowania. Konwentu Dziekanów Korpusu Oficerów Woj-
MON). Utrudnieniem są również ogra- Projekt zakłada, że będzie mógł on sa- ska Polskiego. Odpowiada ono na liczne wystą-
niczenia nałożone na żołnierzy na przy- modzielnie prowadzić postępowanie pienia żołnierzy w sprawach bezpośrednio do-
kład ze względu na członkostwo w sto- wyjaśniające, a także zwrócić się do tyczących warunków ich służby. „Tylko w trak-
warzyszeniach. Dlatego ważne jest, aby sejmu o zlecenie NIK-owi przeprowa- cie jednej kadencji takich wystąpień było ponad
Obrońcy żołnierzy
W KANADZIE instytucja ombudsmana zaj-
mującego się sprawami wojska istnieje od
Impuls do dyskusji
1998 roku. Jest on powoływany przez mi-
nistra obrony i działa w jego imieniu.
W NIEMCZECH parlamentarny komisarz
do spraw sił zbrojnych funkcjonuje od Z pułkownikiem
1959 roku i jest organem pomocniczym
Bundestagu.
ANATOLEM TICHONIUKIEM
W IRLANDII rzecznik do spraw sił zbroj- o tym, kto broni praw żołnierzy,
nych działa od 2004 roku, powołuje go pre-
zydent; jest on niezależny od ministerstwa rozmawia MAŁGORZATA
obrony i władz wojskowych.
W SZWECJI przestrzeganiem prawa w in-
SCHWARZGRUBER
stytucjach wojskowych zajmuje się jeden
z czterech ombudsmanów powoływanych
przez parlament i przed nim odpowiedzial- POLSKA ZBROJNA: Jak Pan ocenia pro- POLSKA ZBROJNA: Prawami żołnierza
nych. pozycję ustanowienia rzecznika praw żoł- interesuje się także Rada Europy.
W NORWEGII funkcja parlamentarnego nierzy? ANATOL TICHONIUK: W Radzie Europy
ombudsmana do spraw sił zbrojnych ist- ANATOL TICHONIUK: To ciekawy i po- w Strasburgu zakończono prace nad rekomen-
nieje od 1952 roku, jest on częścią admi- żądany projekt. Może on spotkać się z pozy- dacją dla Komitetu Ministrów Rady Europy
nistracji parlamentarnej. tywnym odbiorem w środowisku wojskowym. w sprawie praw człowieka w siłach zbrojnych.
W WIELKIEJ BRYTANII w 2006 roku zosta- Instytucja umocowana na podobieństwo in- Przygotowany projekt dokumentu, zawierający
ła ustanowiona funkcja komisarza do nych rzeczników w Polsce i wybierana przez katalog podstawowych praw żołnierzy, odwołu-
spraw skarg związanych ze służbą wojsko- parlament doskonale może się wpisać w sys- je się do zasady wyrażanej przez Europejski
wą. Powołuje go minister obrony. tem ochrony praw żołnierzy oraz parlamentar- Trybunał Praw Człowieka, że „prawa człowieka
nej kontroli nad siłami zbrojnymi. W żaden nie zatrzymują się przed bramą koszar”. Wska-
pół tysiąca. Głównie odnosiły się one do pro- sposób nie powinna ona być (i zapewne nie zuje on również, że funkcjonująca w części kra-
blemów zakwaterowania i pragmatyki służby, będzie) konkurencyjna wobec instytucji jów europejskich instytucja rzecznika do spraw
na przykład zmiany korpusu osobowego, do- Rzecznika Praw Obywatelskich, a może żołnierzy (wojskowych) jest ważnym elemen-
datków do uposażenia z tytułu pełnienia funkcji w sposób istotny uzupełniać jej prerogatywy. tem systemu ochrony praw tej grupy.
nieetatowych, podnoszenia kwalifikacji, czasu Może to być zatem kolejny, milowy krok
służby oraz konsekwencji nowelizacji stano- w demokratyzowaniu naszego wojska. POLSKA ZBROJNA: Po co żołnierzom no-
wionego prawa”, mówi pułkownik Anatol wy rzecznik, skoro istnieje wasz kon-
Tichoniuk, przewodniczący Konwentu Dzieka- POLSKA ZBROJNA: Tacy rzecz- went i RPO?
Prawa
nów. Jak dodaje, w trakcie jednej kadencji orga- nicy działają w innych pań- ANATOL TICHONIUK: W in-
człowieka
nów przedstawicielskich konwent opracował stwach. Możemy skorzystać nie zatrzymują nych służbach mundurowych (Poli-
217 opinii do projektów ustaw, rozporządzeń z ich doświadczeń? się przed bramą cja, Straż Graniczna, Państwowa
i zarządzeń, a także inicjatyw legislacyjnych ANATOL TICHONIUK: Moż- koszar. Straż Pożarna, Służba Więzienna)
w sprawie ich nowelizacji. W tej liczbie są rów- na i należy wzorować się na dojrza- wolności obywatelskie mają szerszy
nież opinie, wystąpienia i publiczne stanowiska łych demokracjach, w których ochro- zasięg – chociażby istnieje prawo do
zajmowane w sprawach dotyczących żołnierzy na praw i wolności obywatelskich żołnie- przynależności do związków i stowarzyszeń
zawodowych. rzy ma długą tradycję i znakomicie się spraw- zawodowych. W wojsku obowiązuje pełna dys-
Kilkuosobowy Zespół Ochrony Praw Żołnie- dza. W uzasadnieniu do projektu przywołuje pozycyjność, hierarchiczna struktura, ustawowy
rzy i Funkcjonariuszy Służb Publicznych działa się ciekawe rozwiązania, które przyjęto w in- zakaz przynależności do stowarzyszeń i związ-
przy Rzeczniku Praw Obywatelskich. Spośród nych państwach. Takim przykładem może być ków zawodowych, które z założenia bronią praw
około półtora tysiąca spraw rocznie, które trafia- instytucja rzecznika Bundestagu do spraw sił swoich członków. Nie wolno nam również nale-
ją do rzecznika, żołnierzy dotyczy około trzy- zbrojnych Niemiec. Obecnie pełniący tę funk- żeć do partii politycznych, a występować pu-
dziestu. Posłanka Zakrzewska uważa, że RPO cję Reinhold Robbe w październiku ubiegłe- blicznie mogą wyłącznie osoby uprawnione
powinien położyć większy nacisk na sprawy go roku na zaproszenie przewodniczącego sej- przez przełożonych. W stosunku do instytucji
wojskowe. Nie może zajmować się tylko cywila- mowej Komisji Obrony Narodowej i przewod- państwowych i publicznych żołnierze zatem
mi, ponieważ żołnierz też jest obywatelem. Dla- niczącego Konwentu Dziekanów Korpusu w sposób zasadniczy są stroną słabszą, o ograni-
tego trzeba rozbudować i wzmocnić go kadrowo, Oficerów WP gościł w Polsce. Celem tej wi- czonych prawach. Nowa instytucja może zatem
finansowo i strukturalnie. „Dziś rzecznik margi- zyty były wymiana doświadczeń oraz porów- służyć ich upodmiotowieniu. Oczywiście mężo-
nalizuje sprawy wojskowe”. nanie standardów socjalnych kadry Bunde- wie zaufania i konwent spełniają funkcję repre-
„Budujemy demokrację, niezbędni są ludzie swehry i Sił Zbrojnych RP. zentanta żołnierzy zawodowych wobec przeło-
występujący w obronie tych, którzy tego potrze- Rzecznik w Niemczech zajmuje się opieką żonych oraz organów władzy publicznej. Jeste-
bują”, podsumowuje Izabella Sierakowska. nad żołnierzami, wizytacją kontyngentów, śmy umocowani prawnie, mamy określony ob-
„Uważam, że musi być ktoś, niezależny od MON przyjmowaniem petycji i skarg związanych szar niezależności, ale nie zastąpimy nigdy par-
i rządu, kto będzie występował w imieniu żołnie- z funkcjonowaniem wojska oraz nadzorem lamentarnej instytucji ombudsmana.
rzy i pracowników wojska, ale także emerytów nad separacją wojska od polityki. Stąd też, Pułkownik ANATOL TICHONIUK
i rencistów, będzie bronił żołnierzy i przedsta- jak sądzę, wizyta była dobrym impulsem do jest przewodniczącym Konwentu Dziekanów
wiał ich prawa bez żadnych ograniczeń”. dyskusji. Korpusu Oficerów WP
ARTUR GOŁAWSKI
Wóz z klimą
Podczas misji w Afganistanie polscy żołnierze po raz pierwszy
w warunkach wojennych używają wozów patrolowych Cougar.
Z
40 zamówionych dostaliśmy od Techniki Uzbrojenia Wojskowej Akademii uformowany na podobieństwo litery V, bez
Amerykanów 32 pojazdy o zwięk- Technicznej, uczestnik czwartej zmiany nasze- zbędnych węzłów mocujących i ram. Dużą
szonej minoodporności Cougar go kontyngentu w siłach ISAF, który okiem fa- niezawodność pojazdów uzyskano dzięki za-
w wersji 4x4. „To bardzo dobre wo- chowca obserwował pojazdy w działaniu. stosowaniu podzespołów renomowanych firm
zy. Choć mają prymitywną konstrukcję, to każ- Przyznaje, że nie rozumie, dlaczego nikt nie i zdublowaniu wszystkich podstawowych
de rozwiązanie techniczne zostało przez ich pomyślał przed laty, że mogą one być naszym systemów.
producenta starannie przemyślane, zwłaszcza żołnierzom potrzebne, i tak prostych wozów Podwójna instalacja pneumatyczna Cougara
pod kątem zapewnienia bezpieczeństwa zało- nie można było wyprodukować w kraju. ma dwa zbiorniki – sprężone powietrze jest
dze”, zachwala podpułkownik doktor inżynier Podwyższoną minoodporność Cougarom wykorzystywane w układzie hamulcowym
Przemysław Kupidura, adiunkt Instytutu zapewnia kształt dolnej części kadłuba, oraz do sterowania skrzynią biegów, redukto-
Force Tracker, używany głównie do nawigacji. pojazdu – wysoko położony środek ciężkości,
Ponadto obrazuje on pozycje innych obiektów który wymaga od kierowców dużego do-
– nawet śmigłowców – w niego wyposażonych świadczenia. Gdy wóz przewróci się na bok,
oraz jest środkiem przekazania informacji wyjść z niego można tylko przez wieżę i cia-
o zagrożeniach, a nawet sny właz ewakuacyjny w dachu. Boczne
służy do łączności między drzwi są opancerzone, a przez to zbyt
wozami. ciężkie do uchylenia.
Polacy być może Do piątej zmiany włącznie nie
przez przypadek stali się odnotowano jednak
użytkownikami BFT, w kontyngencie wywrotki
bo Amerykanie dzi- Cougara, choć w wielu sytu-
wili się, że go ma- acjach omal do tego nie do-
my. „Zbierajmy szło. Dobrze to świadczy
doświadczenia o umiejętnościach naszych
z posługiwania kierowców, zwłaszcza że
się tym syste- układ dwu osi (4x4) źle wpły-
mem, skoro próbu- wa na komfort jazdy. Dla Ame-
jemy wprowadzić rykanów wywrotka jest czymś normalnym.
podobny do wyposażenia własnych wozów bo-
jowych”, zachęca podpułkownik Kupidura. ZDALNE STEROWANIE
„Jeśli osiągniemy połowę funkcjonalności ame- Polskim użytkownikom MRAP-ów brakuje
rykańskiego systemu, to będzie bardzo dobrze”. wystarczającej liczby pojemników do transpor-
W Cougarach fabrycznie zamontowano środ- towania wyposażenia indywidualnego. „Wóz tej
ki łączności, które nie są kompatybilne z polski- klasy zapewnia bezpieczeństwo załodze, gdy
mi, montowanymi na nasze życzenie przez ame- nie ma we wnętrzu luźno przechowywanych
rykański serwis. Wozy kontyngentu są wyposa- rzeczy”, zauważył naukowiec. „A my, jako wy-
żone w karabiny maszynowe PKM (7,62 mili- pożyczający samochody, nie możemy ich prze-
metra) albo NSW-T (12,7 milimetra) lub granat- rabiać”. Zwrócił uwagę, że Amerykanie zaczy-
niki automatyczne Mk-19 Mod 3. Niekiedy nają już wprowadzać dodatkowe pojemniki do
można spotkać też dodatkowe karabiny PKM wyposażenia Cougarów.
montowane na podstawie z boku wieży. Powstała wersja o podwyższonym dachu,
Przydałaby się
możliwość
Do 9 października, czyli dnia, w którym do- dla patroli rozminowania i oczyszczania
szkolenia szło do tragicznego w skutkach ataku na kon- dróg, żeby przy wybuchu żołnierze nie ude-
żołnierzy w jeździe wój w prowincji Wardak, ataków na Cougary rzali głowami w sufit. Wkrótce powinna po-
Cougarami z Polakami było niewiele w porównaniu z za- jawić się wersja z trałami przeciwminowy-
w kraju, przed
misją. Niestety,
sadzkami na Rosomaki. Dlatego że transporte- mi. Na wozach sojuszników widać też
sprowadzenie rów kontyngent ma trzy razy więcej niż patro- uchwyty do mocowania pancerzy chronią-
jednego lowców i są one dłużej używane przez naszych cych przed pociskami formowanymi wybu-
egzemplarza żołnierzy. W czwartej zmianie rebelianci chowo (EFP), ale samych osłon oni nie za-
FOT. US DOD
do nauki jest
nieopłacalne – nie
uszkodzili dwa pojazdy, detonując pod nimi kładają, bo zasadzek z użyciem EFP w Afga-
będzie serwisu! miny pułapki o zawartości od 5 do 8 kilogra- nistanie było niewiele. W użyciu są osłony
mów materiałów wybuchowych. Podpułkow- prętowe przeciwko pociskom z ręcznych gra-
rem czy blokadami mechanizmów różnico- nik Kupidura odnotował, że w pierwszym natników przeciwpancernych. W samocho-
wych. Układ hamulcowy jest wspomagany se- zdarzeniu wóz stracił błotniki oraz miał dach zastosowano zdalnie sterowane moduły
lektywnym systemem ABS – działa nawet uszkodzone układy pneumatyczne i elektrycz- uzbrojenia.
wtedy, gdy jedno z kół zostanie uszkodzone po ne, ale nie ucierpiał układ jezdny, więc wóz „Nasi dowódcy boją się ich jak diabeł świę-
wybuchu miny. został odholowany do bazy na własnych ko- conej wody, bo uważają, że żołnierze w wie-
łach. W drugim przypadku została tylko prze- żach mają większe pole obserwacji”, zauważa
FUNKCJONALNOŚĆ bita opona, a nie było uszkodzeń mechanicz- oficer. „Tymczasem wystający z wież żołnie-
Żołnierze chwalą nie tylko klimatyzację wnę- nych. „Mieliśmy szczęście. Aby wysyłać rze podczas zasadzki są najbardziej narażeni
trza i umieszczenie tam gniazdek elektrycznych, Cougary na patrole częściej, powinniśmy da- na niebezpieczeństwo”.
do których mogą podłączyć iPoda lub czajnik. wać im do towarzystwa wozy ewakuacyjne.
Podobają im się przeszklone burty (pancerne Niestety, nie mamy takich”. Serwis sojuszni- Na podstawie prelekcji
szyby pozwalają obserwować otoczenie) oraz ków szybko uporał się z naprawami Cougarów. podpułkownika PRZEMYSŁAWA KUPIDURY
wyposażenie elektroniczne, głównie termowizor Wadą wypożyczonych nam przez Ameryka- wygłoszonej 8 października na konferencji
kierowcy i system zarządzania polem walki Blue nów MRAP-ów jest – jak każdego tego typu „Uzbrojenie 2009”.
D
rugoklasiści, sama młodość, mo-
że trochę dzieciństwa. A jednak
rozmawiając z dziennikarzem,
nie zostawiają cienia wątpliwości
co do powodów ich bytności
w Dęblinie. „Dostaliśmy się tu, bo chcemy la-
tać”, przekonują stanowczo i całkiem poważnie
Artur Białoszkiewicz, Kornelia Humienna
i Arkadiusz Lupa.
TYLKO F-16
Mamy październik 2009 roku, a ta trójka
oraz pozostałych 170 uczniów Ogólnokształcą-
cego Liceum Lotniczego marzy o jednym
– o zajęciu miejsca w kabinie F-16. Choć nie
mówią tego wprost, z wyrazu ich twarzy odczy-
tać można, że latanie transportowcami czy śmi-
głowcami są gotowi uznać za życiową porażkę.
W powietrze ciągnęło ich od chwili, gdy uj-
rzeli latające nad głowami samoloty. O ogólnia-
ku, gdzie można nauczyć się pilotażu, dowie-
dzieli się z telewizji. „Był reportaż o odbiorze
polskich efów. Komentator wspomniał, że jest
liceum w Dęblinie. Siadłem do kompa, wrzuci-
łem do wyszukiwarki «liceum lotnicze» i do-
wiedziałem się, co i jak”, wspomina Lupa.
Białoszkiewicza też zwerbowały telewizja
i internet. „Potem był pośpiech, by zdążyć z ba-
daniami. Zdążyłem w przedostatnim terminie”,
cieszy się.
„O szkole powiedział mi tato. W internecie
znalazłam www.lotnik.com i wiedziałam już,
co chcę w życiu robić”, mówi Humienna.
Ptasi instynkt
ARTUR GOŁAWSKI
Prawdziwi patroni
Do dziś dęblińskie liceum lotnicze
doczekało się 3154 abiturientów.
miotów oraz sprawności fizycznej. Dziś zdarza Lotniczej generał brygady pilot Józef Kowalski. z piętrowymi łóżkami, w budynku stanowią-
się, że „szóstkowicze” z gimnazjum mają w li- Internet nie istniał: w Dęblinie, a może i w ca- cym obecną siedzibę szkoły.
ceum jedynki z WF-u. Muszą się przez trzy la- łym województwie lubelskim nie było ani jed- Gdy Załęski uczęszczał do „Lotnika”, z ko-
ta napocić, żeby dostać się do szkoły oficer- nego komputera, komórki mogły być wytwo- legami entuzjazmował się modelarstwem.
skiej. Tam czeka ich test kondycji, a wymagania rem literatury science fiction, a telewizja nada- Szczytem ich marzeń były skoki ze spadochro-
dla pilotów są tylko nieznacznie niższe od tych wała jeden czarno-biały program. nem, latanie szybowcami Mucha i Bocian.
dla komandosów. Skąd zatem udało się znaleźć uczniów do W lotnictwie bojowym hitem były MiG-21,
Teraz licealiści mają rozszerzoną matematy- placówki tworzonej w takim pośpiechu? „Nie Su-7 i Su-20, dziś do zobaczenia w muzeach.
kę, fizykę i angielski. „Oferujemy im wiele róż- miałem żadnych związków z lotnictwem i nie „Odrzutowce nie rozpalały naszej wyobraźni.
norodnych zajęć pozalekcyjnych. Ponadto chce- ciągnęło mnie do latania”, opowiada generał Dużo uczyliśmy się historii oraz przedmiotów
my doprowadzić do tego, żeby uzyskiwali li- dywizji Krzysztof Załęski, szef sztabu Sił Po- zawodowych. Większość czytała «Skrzydlatą
cencję pilota turystycznego”, mówi dyrektor wietrznych. „O szkole dowiedziałem się od ofi- Polskę» i sklejała modele”.
Ziółkowski. Licencja zawsze była marzeniem cera, który odwiedził moją uczelnię, szukając „Fali nie było, ale uczniowie wyższych klas
uczniów. Do tej pory niespełnionym. „Na razie kandydatów do nauki w Dęblinie. Zaryzykowa- cieszyli się pewnymi przywilejami”, komentuje
zmieniliśmy statut. W wakacje po pierwszej łem. Lekarze uznali mnie za zdolnego do lata- generał. „Na przykład na stołówce nie musieli
klasie uczniowie będą skakać ze spadochronem nia i tak zostałem uczniem LL. Dopiero tam za- stać w kolejce po posiłek. Nikomu to specjalnie
i latać szybowcami”, przewiduje dyrektor. „Po raziłem się lotnictwem”. nie przeszkadzało, ale wtedy było nas niewielu,
ukończeniu drugiej klasy siądą za sterem samo- Rocznik zwerbowanych pionierów podzielo- więc kolejki nie były duże”.
lotu. Absolwent dolata 20 godzin i uzyska li- no na trzy klasy. W pierwszym roku szkoła
cencję turystyczną”. zmieniała siedzibę trzy- lub czterokrotnie, a po- PARA W GWIZDEK
czątkowo uczniowie mieszkali, stołowali się Do 1992 roku istniały dwa licea lotnicze,
MARZENIE O BOCIANIE i uczyli w pałacu Jabłonowskich. Na początku w Dęblinie i Zielonej Górze. W końcówce ubie-
Cofnijmy się do października 1972 roku. Od drugiego roku, przez dwa miesiące aż do póź- głej dekady los pozostawionego po oszczędno-
miesiąca w nowo powołanym rozkazem szefa nej jesieni, kwaterowali w namiotach i myli się ściowych cięciach dęblińskiego jedynaka wy-
Sztabu Generalnego WP liceum o profilu za- w zimnej wodzie z tak zwanego żołnierskiego dawał się niepewny. Dyrektor Ziółkowski uwa-
wodowym uczy się 89 uczniów. Wśród nich koryta. „Hartowaliśmy się”, wspomina z uśmie- ża, że było to odreagowanie sytuacji z połowy
Krzysztof Załęski. Z inicjatywą utworzenia chem generał. W kolejnych latach, gdy warunki lat osiemdziesiątych, gdy nakazano przyjmo-
placówki wystąpił kilka tygodni wcześniej ów- socjalne się poprawiły, mieszkali w dwudzie- wać do szkoły wszystkich, którzy się zgłoszą,
czesny komendant Wyższej Oficerskiej Szkoły stoosobowych typowych izbach żołnierskich, nawet bez badań.
Tworzono nawet osiem pierwszych klas, Wkrótce licealiści wdarli się na kursy pilotażu Według dyrektora Ziółkowskiego, najlepszą
w których początkowo było 280 uczniów, ale do F-16 w USA i dziś co drugi pilot Jastrzębi może miarą sukcesu liceum jest to, że trzech absol-
matury dotrwał i zdał ją co drugi. „Nikt nie liczył powiedzieć, że zdawał maturę w Dęblinie wentów uczy się w Akademii Sił Powietrznych
się z pieniędzmi. Dużo pary poszło w gwizdek. (12 oficerów) lub Zielonej Górze (8 oficerów). USA w Colorado Springs. „Nie należy jednak
Młodzież trafiała się różna. Wielu chłopców re- I tak 10 Eskadrą Lotnictwa Taktycznego dowo- więcej ich wysyłać. Najlepsi powinni zostawać
zygnowało z nauki lub ze służby w armii, bo nie dzi podpułkownik pilot Dariusz Malinowski podchorążymi w Polsce, by za kilka lat latać
pasował im rygor. Gdy zlikwidowano licea woj- (1985), mający pod komendą między innymi ma- F-16”.
skowe, zostało tylko nasze. Doszło do tego, że jora i sześciu kapitanów – absolwentów liceum
mieliśmy dwie klasy nielotne liceum wojskowe- lotniczego. Dowodzącemu 31 Bazą Lotnictwa SPACERY PO PARAPETACH
go i dwie lotnicze”. Taktycznego, gdzie znajdują się dwie eskadry Ja- Gdyby ktoś zrobił analizę przewinień dyscy-
Sytuacja zmieniła się, gdy do Sił Powietrz- strzębi, pułkownikowi pilotowi Rościsławowi plinarnych uczniów LL w Dęblinie z dawnych
nych trafiły transportowce C-295M, myśliwce Stepaniukowi (1985) podlegają podpułkownik, czasów, włosy dęba stanęłyby mu na głowie.
F-16 i MiG-29, gdy wojsko zaczęło walczyć za siedmiu kapitanów i trzech podporuczników po Wie o tym doskonale Andrzej Jaworski (ab-
granicą, a na dodatek wielu starszych lotników LL w Dęblinie lub Zielonej Górze. solwent z 1978 roku), który w latach osiem-
zdjęło mundur. Popyt na adeptów lotnictwa no- dziesiątych wrócił do liceum jako porucznik na
wej generacji wzrósł, przez co absolwenci „Lot- Klany rodzinne stanowisko opiekuna rocznika, a później został
nika” stali się potrzebni. Zbiegło się to z awansa- zastępcą dyrektora. Dziś, w stopniu podpuł-
mi generalskimi absolwentów dęblińskiego
LL. Pierwszy lampasy zdobył Piotr Luśnia (ab-
solwent 1977, obecnie emeryt). Do pocztu gene-
L iceum lotnicze w Dęblinie doczekało
się też rodzinnych klanów. Uczyli się
w nim bracia, w tym bliźniacy, umiejętnie
kownika, wciąż z młodzieńczą werwą kieruje
dziekanatem Wyższej Szkoły Oficerskiej Sił
Powietrznych. Dobrze pamięta ówczesnych
ralskich sław liceum dołączyli generał broni pilot wykorzystujący swoje podobieństwo. Te- podopiecznych, o których mówi, że to była faj-
Andrzej Błasik – dowódca Sił Powietrznych raz zaczynają do niego trafiać synowie na młodzież.
(maturzysta z roku 1981) i jego zastępca absolwentów z pierwszych roczników. „Nic nie wymaże tego okresu z mojej pamię-
Krzysztof Załęski (1976 – pierwsza grupa ab- Obecnie dziesięciu uczniów pochodzi ci. Byliśmy ze sobą po kilkanaście godzin co-
solwentów) oraz generał brygady Sławomir z rodzin wojskowych. dziennie, byli prawie moimi dziećmi”, opowia-
Kałuziński (1979 – rezerwa kadrowa MON). da, przyznając, że praca z chłopcami w wieku
o
iału Specjalneg
Żołnierze Oddz owej z Gliwic.
ojsk
Żandarmerii W
Posterunki
kontrolno-
-blokadowe
umożliwiają
wykrycie
przemytu.
Łowy
niedźwiedzie
Niedaleko akademii wojskowej czeskich sił zbrojnych na
poligonie w Brzezinie ćwiczył batalion żandarmów NATO.
Ć wiczenia „Black Bear ’09” poka-
zały, że żołnierze mają coraz więk-
sze umiejętności w prowadzeniu dzia-
wykonywali zadania w ramach wspar-
cia bojowego oraz zabezpieczenia
prewencyjnego i dochodzeniowo-śled-
drogach, wykrywali sprawców prze-
stępstw, zatrzymywali osoby mające
broń i niebezpieczne materiały. Uczyli
łań stabilizacyjnych. Polscy żandarmi czego wojsk koalicyjnych stacjonują- się również wykorzystania wsparcia
oraz żołnierze policji wojskowych cych w fikcyjnym państwie Alfaland. powietrznego i ewakuacji rannych
Chorwacji, Czech i Słowacji wspólnie Kontrolowali między innymi ruch na przy użyciu śmigłowców. (MW)
Opanowanie
za
najbardziej ag mieszek zależy od zatrzy
resywnych na mania
pastników.
i.
yposażen
u są znakomicie w
batalion
Żołnierze
Pieczątka
Rządu Narodowego
K
iedy byłem młodym chłop- dowódców, bezmyślności, przypadków łowym postaciom ówczesnej polskiej
cem, przed II wojną światową, tchórzostwa, a nawet zdrady. sceny politycznej, zaczynając od ugo-
żyli jeszcze ostatni weterani W sławnym odczycie, wygłoszonym dowca Aleksandra Wielopolskiego
powstania styczniowego. Jeden w roku 1924, Piłsudski zadał sobie py- i dochodząc do ostatniego naczelnika
z nich mieszkał w pobliżu, na tanie: gdzie znaleźć wielkość wśród powstania Romualda Traugutta.
warszawskim Powiślu. Zdejmowaliśmy przed gąszczu faktów i sprzecznych legend na I wszystkim im wielkości odmówił.
nim czapki, on sztywnym gestem salutował do temat powstania? „Wielkości, gdzie Znalazł ją w symbolu, „który silnie
rogatywki. Nie wiedziałem wtedy, że o ocenę hi- twoje imię?”. Przyjrzał się po kolei czo- – ba – nieraz wszechwładnie panował
storycznej roli powstania toczą zażarte spory hi- nad ludźmi. Była nim pieczęć – pieczęć
storycy i politycy. I toczą je nadal, i będą toczyć, Rządu Narodowego”. Piłsudski przyta-
dopóki Polska istnieje. cza liczne świadectwa, Polaków i Ro-
Jedno wydaje mi się pewne: był to w dziejach sjan, zaskakująco szerokiego zakresu
naszego narodu (narodu nie w sensie etnicznym, władzy, faktycznie sprawowanej przez
ale w sensie poczucia przynależności kulturo- anonimowy, ukryty rząd, który posłu-
wej) największy zryw posłuszeństwa wobec idei szeństwa nie mógł niczym wymuszać
niepodległego państwa. Te tysiące młodych lu- – było dobrowolne. Ta władza, pod-
dzi, którzy w styczniową noc 1863 roku, marnie kreśla Piłsudski, obejmowała także
uzbrojeni, ruszyli do walki z carską potęgą, to nie polskich Żydów.
byli żołnierze jednostek wojskowych ani człon- Wymienia on przykłady posłu-
kowie organizacji, jak ich potomkowie, członko- szeństwa poleceniom wyrażonym
wie Drużyn Strzeleckich sprzed 1914 roku; ani na skrawkach papieru, opatrzo-
ludzie powiązani w wyniku paruletnich konspi- nych pieczątką Rządu Narodowe-
racyjnych działań, jak harcerze Szarych Szere- go, oraz ofiarności prowadzącej
gów i AK-owcy z lat czterdziestych XX wieku. nieraz na śmierć. Wierność tej ta-
Żaden z nich nigdy nie zetknął się z jakąkolwiek jemnej instytucji „zazdrość wzbu-
polską instytucją: wojskiem, szkołą, urzędem. dzać może we wszystkich krajach
Nie mieli rządu, króla czy wodza na wygnaniu. i u wszystkich narodów”.
Sieć spiskowa była obszerna, ale luźna, bez wy-
raźnej hierarchii.
Szli do walki, szli na śmierć od kuli lub szu-
bienicznego stryczka, idąc na wezwanie idei. Dla Tajemne
większości z nich – idei podwójnej: wyzwolenia
narodowego i przemian społecznych (przede
Państwo Polskie
wszystkim zniesienia pańszczyzny). I właściwie było wzorem dla
z niczego stworzyli działające przez wiele mie- przyszłych pokoleń
sięcy Tajemne Państwo Polskie, wzór dla przy-
szłych pokoleń.
Powstanie zakończyło się klęską. Pół wieku
później otwarcie nawiązał do jego tradycji uro-
dzony w cieniu tej porażki Józef Piłsudski.
Nie nawiązywał bezkrytycznie: jego oparte
na źródłach prace o historii militarnej powsta-
nia są surowe w ukazywaniu bałaganu organi-
zacyjnego, chwiejności, ścierania się ambicji
MILITARIA TADEUSZ
WRÓBEL
MILITARIA
Redaktor działu TADEUSZ WRÓBEL
Najmniejszy
w rodzinie
Spółka Bumar razem z Navistar Defense oferują
FOT. J. WIŚNIEWSKI/US DOD
Najmniejszy w rodzinie
Wśród wyprodukowanych Silnik
MaxxPro było 16 egzemplarzy wysokoprężny, MaxxForce
D/D9.3I6 o pojemności 9,3 l
XL na podwoziu
sześciokołowym. Firma Moc silnika
oferuje pojazdy pomocnicze 375 KM przy 2200 obr./min
z rodziny MaxxPro, takie
jak wóz ewakuacyjny Współczynnik mocy
lub platforma do przewozu jednostkowej
kontenerów, a nawet ciągnik 20 KM/ton US
siodłowy.
Kąt najazdu
58 stopni
Kąt zjazdu
46–48 stopni
Wzniesienia o nachyleniu
60%
Nachylenia boczne
30%
Długość
6248,4 mm
Wyprodukowane
Maxxy
Wysokość
2768,6 mm
Prześwit
(środek pojazdu)
355,6 mm
W
rywalizację o dostawę mino- sił zbrojnych Stanów Zjednoczonych nal Wark Star 7000 produkowanego
odpornych pojazdów dla Woj- pojazd minoodporny MaxxPro. Z cza- na rynek cywilny. Dolna część mon-
ska Polskiego włączył się sem powstało jego kilka wersji, różnią- towanej na nim opancerzonej kabiny
amerykański koncern Navistar cych się wielkością i przeznaczeniem. ma kształt litery „V”. Takie rozwiąza-
International Corporation. Jest on najwięk- nie powoduje, że spód jest bardziej
szym producentem cywilnych samochodów WARIANT AFGAŃSKI spłaszczony niż w pojazdach
ciężarowych i średniej mocy silników Diesla Na terenie Wojskowego Instytutu z samonośnym kadłubem. Tym sa-
w Ameryce Północnej, a także jednym z naj- Techniki Pancernej i Samochodowej mym mniejsza jest jego zdolność do
większych na świecie. Koncern produkuje też POZA w Sulejówku Navistar zaprezentował rozpraszania energii wybuchu min pu-
autobusy. Rocznie taśmy produkcyjne zakła- POJAZDAMI pojazd MaxxPro Dash. Jest on naj- łapek, dlatego aby wzmocnić ochronę
dów Navistara opuszcza około 173 tysięcy po- MINOODPORNYMI mniejszy w rodzinie, stworzony dla kabiny, między osiami zamontowany
Navistar Defense
jazdów. Będący częścią koncernu Navistar De- dostarcza także
misji w Afganistanie. Podobnie jak został deflektor, także w kształcie „V”.
fense (wcześniej noszący nazwę International ciężarówki dla jego starsi i więksi kuzyni, MaxxPro Co ciekawe, kadłub nie jest spawany,
Military and Government, LLC) stworzył dla różnych armii. Dash powstał na podwoziu Internatio- ale klejony i skręcany.
TOMASZ GOS
Jednorazowy głuptak
W Marynarce Wojennej pojawi się urządzenie, wany jako mina, wówczas określi się jej typ
i szczegóły konstrukcyjne”.
które potrafi znaleźć i zniszczyć minę morską.
Zbudowali je polscy naukowcy. ZDALNE STEROWANIE
N
Dzięki identyfikacji typu miny można wy-
aukowcy z Politechniki soli operatora w wersji przenośnej brać miejsce na jej kadłubie, na które zostanie
Gdańskiej opracowali oraz przetwornika systemu nawiga- skierowany strumień kumulacyjny ładunku
projekt przeciwminowe- cyjnego”, wyjaśnia Lech Rowiński niszczącego. Po przyjęciu odpowiedniego po-
go samobieżnego pod- z Centrum Morskich Technologii łożenia PSPŁW opiera się głowicą o kadłub
wodnego ładunku wybuchowego Podwodnych Politechniki Gdańskiej. miny, a operator sygnałem z pulpitu na konso-
(PSPŁW), nazywanego potocznie „Misje przeciwminowe mogą być li detonuje materiał wybuchowy umieszczony
głuptakiem. Przeznaczony jest on również prowadzone z brzegu, na- w głowicy głuptaka. W czasie wybuchu zosta-
do identyfikacji i niszczenia min brzeża i innych budowli hydrotech- je zniszczony zarówno cel, jak i PSPŁW.
morskich na akwenach o głębokości nicznych”. Jeżeli ładunek wybuchowy nie zostanie od-
od 3 do 200 metrów. PSPŁW woduje się z okrętu za po- palony, trzeba go rozbroić i zneutralizować za-
mocą żurawia i specjalnego ciężkie- palnik. Ładunek kumulacyjny w głuptaku zło-
JAK TORPEDA go uchwytu. Do śledzenia ruchu po- żony jest z silnego materiału wybuchowego
W warunkach bojowych głuptak jazdu natomiast używany będzie hy- opartego na oktogenie i ładunku pośredniego,
będzie urządzeniem jednorazowego droakustyczny system nawigacyjny. umieszczonych w obudowach metalowych.
użytku. Ma działać podobnie jak zdal- Głuptak jest sterowany zdalnie przez W WARUNKACH Przed materiałem wybuchowym z wkładką
nie sterowana torpeda. Można go bę- operatora za pośrednictwem włókna BOJOWYCH kumulacyjną znajduje się wolna przestrzeń
głuptak będzie
dzie również wykorzystać do niszcze- światłowodowego jednorazowego urządzeniem
umożliwiająca formowanie strumienia kumu-
nia innych ładunków minopodobnych, użytku. „Obrazy z zainstalowanych jednorazowego lacyjnego, przenoszącego energię detonacji do
konstruowanych między innymi przez w PSPŁW kamer telewizyjnych i so- użytku. wnętrza miny.
terrorystów. naru ukażą się na ekranach konsoli Do sterowania głuptakiem nadaje się wyko-
„Zadania przeciwminowe z uży- operatora”, mówi Bogumił Porala rzystywana już w Marynarce Wojennej konsola
ciem PSPŁW mogą być wykonywane z Zakładu Techniki Głębinowej Poli- sterownicza pojazdów typu Ukwiał. To powin-
przez wyspecjalizowany okręt do techniki Gdańskiej. „Kiedy cel znaj- no obniżyć koszty wprowadzenia do MW no-
niszczenia min, inne okręty i jednost- dujący się w polu widzenia kamer wego pojazdu samobieżnego. Głuptak został
ki pływające oraz śmigłowce, na któ- zamontowanych obok sonaru i w gło- skonstruowany przede wszystkim z myślą o wy-
rych możliwe jest zainstalowanie kon- wicy obrotowej zostanie zidentyfiko- korzystaniu go z okrętów typu 206FM.
O czeskim transporterze,
który został poznańskim
jedynakiem
Kiedy trafił do muzeum, natychmiast stał się jednym z najczęściej odwiedzanych eksponatów.
T
ransportery opancerzone TOPAS, jedyna w swoim rodzaju, która słu-
a także BWP-y, SKOT-y i BRDM-y, żyła wyłącznie do szkolenia przy-
ruszyły o czwartej nad ranem w kie- szłych oficerów. Nieuzbrojony
runku siedzib władz regionów, fabryk TOPAS został podwyższo-
i zakładów pracy opanowanych przez „Solidar- ny o 15 centymetrów.
ność”. Tego mroźnego grudniowego poranka Zamontowano
1981 roku towarzyszył im hurkot gąsienic tysiąca w nim ze-
czterystu czołgów. Zaczął się stan wojenny, z któ- staw dodat-
rym najczęściej kojarzą się pojazdy TOPAS. kowych
radiostacji.
POLSKA PRZEBUDOWA Dzięki te-
„Transporter Opancerzony Pływający, Ale mu mógł stać
Słabo”, jak rozwijała jego nazwę część żołnie- się wielostanowi-
R
ZIO
rzy, powstał na początku lat sześćdziesiątych skowym pojazdem do-
ID
EK
w Czechosłowacji jako przeróbka radzieckiego wodzenia, do którego w cza-
AR
M
T.
transportera BTR-50 i wkrótce wszedł do sie zajęć z taktyki wsiadali wykładow-
FO
uzbrojenia Czechosłowackiej Armii Ludowej ca i ośmiu podchorążych. TOPAS wyruszał
jako OT-62. Kolejnej przebudowy dokonali na poligon, a studenci – dowódcy czołgów Upakowanej klasie kustosz funduje jeszcze
polscy inżynierowie. Po dołożeniu wieży prze- – mieli za zadanie wykrywać cele i wskazy- jedną atrakcję: zamyka pokrywy włazów i po-
ciwlotniczej z dwoma karabinami maszynowy- wać je swoim załogom. W ten sposób wykła- zwala rekrutom we wnętrzu wrzeszczeć do upa-
mi KPWT i PKT wóz dostał oznaczenie dowca sprawdzał także ich umiejętność wy- dłego przez pięć minut. „To rozładowuje każde
TOPAS-2AP. Jako pojazd desantowy, dopły- dawania komend, a ćwiczenia musiały oby- napięcie i nawet najbardziej niespokojni wycho-
wający do brzegu z odległości trzystu metrów, wać się bez ściągi. Dzięki temu, zamiast dzą zupełnie wyluzowani”.
miał falochron, urządzenia filtrowentylacyjne ośmiu czołgów spalających tony oleju napę- Z szacunkiem oglądają TOPAS-a zaznajo-
i pompę wodną odśrodkową. Na pokład zabie- dowego, po terenie ćwiczeń jeździł jeden mieni z historią wojskowości Duńczycy. Oni
rał do 16 żołnierzy. Na lądzie rozwijał pręd- TOPAS. A efekt – jak twierdzili dowódcy wiedzą, że transportery i czołgi PT-76 (pływa-
kość do 60 kilometrów na godzinę dzięki sze- – był ten sam. Ten typowo poznański wynala- juszczij tank) stacjonowały w latach zimnej woj-
ściocylindrowemu silnikowi wysokoprężnemu zek powstał w połowie lat siedemdziesiątych, ny w jednostkach obrony wybrzeża i miały słu-
o mocy 300 koni mechanicznych. gdy głośno już mówiło się o konieczności żyć do desantu na Bornholm. Wiedzą też, że
Dwie wersje TOPAS-a służyły w naszym oszczędzania. Nie wiadomo jednak dlaczego siedmiometrowej długości pojazd o wadze
wojsku od końca lat sześćdziesiątych do połowy nie wszedł do wyposażenia polskiego wojska. 12 ton bardzo dobrze radził sobie w wodzie.
lat osiemdziesiątych. Na zawsze zapamiętają ten Na razie stacjonujący w muzeum TOPAS nig-
pojazd także uczestnicy wydarzeń z grudnia SŁUŻBA MUZEALNA dzie nie pojedzie, ale kustosz rozgląda się za
1970 roku, którzy wspominają dzień aresztowa- Kiedy trafił do muzeum, natychmiast stał się sprawnym silnikiem, który dałoby się wyciągnąć
nia grupy stoczniowców i reakcję ich kolegów, jednym z najczęściej odwiedzanych – w sensie z jakiegoś PT-76, z którym pod względem tech-
idących wprost pod komitet wojewódzki PZPR, dosłownym – eksponatów. nicznym transporter ma wiele wspólnego.
by go podpalić. Wysłany przeciwko nim „To ze względu na jego pojemność”, wyja-
TOPAS został zdobyty i skierowany przeciw mi- śnia kustosz, kapitan Tomasz Ogrodniczuk. W Muzeum Broni Pancernej w Poznaniu można
obejrzeć 37 pojazdów pancernych. Większość ekspo-
licjantom, którzy na jego widok zaczęli uciekać. „Do jego wnętrza jestem w stanie wpakować na- natów była wykorzystywana podczas II wojny świato-
W poznańskim Muzeum Broni Pancernej wet 35-osobową klasę. Nikt nie protestuje, wej. Nieetatowym kustoszem muzeum jest kapitan
znajduje się jeszcze jedna wersja TOPAS-a, uczniowie są zachwyceni”. TOMASZ OGRODNICZUK.
FOT. CONTEMPORARYFUTURE
lityk nie był już potem tak szczery.
w Chinach w połowie tego wieku, będzie industrializacja jest przekleństwem Chin, tak
prawdziwą katastrofą. Społeczeństwo nie tyl- Indiom szkodzi... brak fabryk. To przecież
ko zestarzeje się, ale będzie też narażone na głównie rolnicze społeczeństwo analfabetów,
spadek liczby ludności i zamieszki. Polityka dla którego szansą są właśnie fabryki, bo pra-
nich rozwiązań. Chodzi o tak zwanych siedem jednego dziecka sprawiła przecież, że – szcze- ca w centrach informatycznych jest dostępna
filarów mądrości Europy i USA: wolny rynek, gólnie na wsiach – brakuje kobiet. Zostają sa- dla nielicznych.
naukę i technologię, merytokrację, pragma- mi mężczyźni, którzy ponieważ nie mają wie- „Chińska gospodarka jest trzy razy większa
tyzm, pokojowe współistnienie, rządy prawa le do stracenia, zaczynają wszczynać bunty. od indyjskiej. Jej eksport jest dziesięć razy
oraz edukację. Owszem, słychać czasem Mają zaś do tego powody. większy, wyprzedza nawet Indie w światowym
o wartościach azjatyckich, których istotą ma Chiński paradoks polega na tym, że rolnicy, handlu usługami, wydatki na infrastrukturę
być przedkładanie wspólnotowości nad indy- pozbawiani ziemi i zmuszani do płacenia miej- stanowią 10 procent PKB, w Indiach 5 pro-
widualizm i mądrości państwa nad działanie scowym klikom, nie mogą utrzymać swoich cent, a emisja dwutlenku węgla – pewny
rynku. Nie jest to jednak przykład atrakcyjny. dzieci, a dzieci wyruszające do niewolniczej wskaźnik industrializacji – jest mniej więcej
Kraje, które chcą się rozwijać postępują do- pracy w miastach nie mogą pomóc rodzicom. cztery razy większa”, przypomina Razeen
kładnie odwrotnie. Nawet jeśli Chiny będą W połowie wieku dojdzie więc pewnie do ma- Sally w artykule pod wymownym tytułem
miały dużo hard power, to ich soft power bę- sowych niepokojów społecznych, problemów „Nie wierzcie krzykliwej reklamie Indii”.
dzie daleko mniejsza od amerykańskiej. z wypłatą świadczeń i stanem opieki medycz- Jeśli więc nie Chiny i Indie, to kto będzie
Mówiąc obrazowo: na całym świecie mło- nej. Bogatym wybrzeżom coraz bardziej za- przewodził światu w XXI wieku? I tu odpo-
dzi ludzie wciąż będą marzyć o jeździe ka- cznie ciążyć biedna większość kraju. „Chiny wiedź nie jest nowa – Stany Zjednoczone. To
brioletem po kalifornijskiej autostradzie nie rozpadną się jak ZSRR, ale mogą podzie- one najpełniej ucieleśniają zachodnie warto-
w rytm rockowych piosenek, a nie o podróży lić się na cztery olbrzymie regiony: Szanghaj ści, dzięki którym na ścieżkę rozwoju wkro-
mułem po nieubitych drogach chińskich pro- i Tajwan, Północ, Południe i prowincje muzuł- czył cały świat. To one stworzyły reguły gry
wincji. Kraj, do którego ludzie płyną na tra- mańskie”, przewiduje Jacques Attali zwanej globalizacją, to tam powstał Internet,
twach z narażeniem życia, zawsze będzie bar- w „Słowniku XXI wieku”. Jakby tego było to one mają najpotężniejszą armię świata,
dziej podziwiany niż ubogie państwo, gdzie na mało, chiński rozwój może zatrzymać ekstre- największe marki i korporacje. To USA mają
stadionach rozstrzeliwuje się ludzi. I to moim malne zanieczyszczenie środowiska. najwięcej sojuszników i największe interesy
zdaniem podstawowy powód, dla którego Chi- Oglądałem ostatnio zdjęcia prawdziwych na całym globie. To ten kraj mimo kryzysu
ny mogą aspirować tylko do roli regionalnego Chin, a nie propagandowe obrazki z okazji inne chcą naśladować. Katowanie dzieci na-
mocarstwa. olimpiady. Jest to obraz przerażający. Niemal uką chińskich krzaczków nie ma zatem sen-
Drugim powodem jest geopolityka. Gdyby na każdym ujęciu w tle znajduje się jakiś ko- su. Lepiej niech dobrze opanują angielski.
Chiny miały naprawdę aspiracje globalne, In- min z czarnym dymem i rura odprowadzająca Tak jak teraz.
D
wustronne kłótnie i spory są CHINY s
ą
nieuniknione, uważa znany trzecią g na razie
o
na świec spodarką
chiński dyplomata Sun Bigan. w 2030
ie, ale
ro
Źródłami potencjalnego zwar- chcą być ku już
pierwszą
cia na Bliskim Wschodzie bę- .
dzie chęć kontroli nad zasobami ropy oraz do-
minacji na tym strategicznym obszarze.
Nie jest to dobra nowina dla regionu umęczo-
nego wojnami i permanentnym konfliktem pa-
lestyńsko-izraelskim. Sun Bigan, do marca
2009 będący specjalnym wysłannikiem Pekinu
na Bliski Wschód, w artykule na łamach „Asia
and Africa Review” napisał wprost: „Nie może-
my osłabiać uwagi, gdy na Bliskim Wschodzie
utrzymuje się stan wrogości, bo w grę wchodzą
względy energetyczne i nasze bezpieczeństwo”.
Ten opiniotwórczy miesięcznik wydaje Cen-
trum Badań nad Rozwojem w Pekinie. Ośrodek
działa pod bezpośrednim nadzorem Rady Pań-
stwowej, czyli chińskiego rządu.
DOWODY NA IRAN
Chiny są na razie trzecią gospodarką na świe-
cie, ale w 2030 roku chcą być pierwszą. Aby
prześcignąć Japonię i USA, muszą jednak sobie
najpierw zapewnić niezakłócony dopływ su-
rowców. Bliski Wschód pozostaje dla nich kie-
runkiem priorytetowym, dlatego chińscy przy-
wódcy starają się obłaskawiać głównych produ-
centów nośników energii: Arabię Saudyjską,
Oman i Iran.
HENRYK SUCHAR
To procentuje. W pierwszych trzech kwarta-
łach tego roku Chińczycy byli w stanie sprowa-
dzić o ponad połowę irańskiej ropy więcej niż
Paliwo polityczne
FOT. BP
w tym samym okresie roku 2008. Podpisali trzy
warte miliardy dolarów umowy przewidujące
zagospodarowanie nowych irańskich złóż ropy Chińscy przywódcy starają się obłaskawiać głównych
i gazu. Weszli w skład konsorcjum planującego
producentów nośników energii: Arabię Saudyjską, Oman i Iran.
budowę gazociągu z Iranu do Pakistanu i dalej
do Chin (Indie wycofały się z tego projektu). Po To może doprowadzić do konfrontacji z USA.
Angoli i Arabii Saudyjskiej Iran zajmuje trzecie Wizja takiego rozwoju wydarzeń wy- nacji. Asertywność Pekinu, jego dekla-
miejsce na liście czołowych dostawców węglo- wołuje niepokój u chińskich liderów, bo racje nieustępliwości w zabiegach
wodorów dla ChRL. nie mogą liczyć na sąsiedni Irak nadzo- o wpływy na Bliskim Wschodzie i za-
Rezerwa Pekinu wobec perspektyw zaostrze- rowany przez wojska amerykańskie. powiedzi – jeśli to będzie konieczne
nia sankcji antyirańskich przez Radę Bezpie- „USA zawsze dążyły do trzymania ręki – rywalizacji z USA zostały dobrze
czeństwa Narodów Zjednoczonych jest więc na kurkach z ropą. Waszyngton nie ze- przyjęte przez społeczność arabską.
zrozumiała. Cytowany przez „The Christian chce odpuścić kontroli nad Irakiem”, Najbardziej ucieszyli się Palestyń-
Science Monitor” Tao Wenjiao, naukowiec napisał Sun Bigan. „Współpraca Chin czycy widzący w Chińczykach prze-
z prestiżowej Chińskiej Akademii Nauk Spo- REŻIM z USA jest faktem, ale jest także między ciwwagę dla sprzymierzonych z Izrael-
AJATOLLAHÓW
łecznych, stwierdził, że nie wyczerpano jeszcze jest dla nimi walka. Stany Zjednoczone nie- czykami Amerykanów. W niektórych
dyplomatycznych możliwości w kwestii roz- Chińczyków zmiennie dostrzegają w nas potencjal- stolicach arabskich doceniono przede
wiązania irańskiego problemu nuklearnego. Jak bardziej nego wroga”. wszystkim szczerość enuncjacji Peki-
korzystny
dodał, dopóki nie ma twardych dowodów na to, nu. Autor anonimowego komentarza
niż liberalny
że Iran pragnie skonstruować broń jądrową, do- gabinet forsujący SZCZEROŚĆ redakcyjnego w libańskim dzienniku
póty Pekin nie poprze uchwały Rady Bezpie- politykę CHIŃCZYKÓW „The Daily Star” podkreślił, że wysocy
czeństwa ONZ o dotkliwszych karach wobec sprzyjającą Zdaniem Chińczyków, wysiłki admi- urzędnicy chińscy przynajmniej nie
interesom
tego kraju. Zachodu,
nistracji Baracka Obamy na rzecz po- chowają się za górnolotnymi sformuło-
Reżim ajatollahów jest dla Chińczyków bar- zwłaszcza prawy relacji ze wspólnotą islamską są waniami i uczciwie przedstawiają swo-
dziej korzystny niż liberalny gabinet forsujący Ameryki. taktycznym wybiegiem mającym je zamiary wobec obszaru bliskow-
politykę sprzyjającą interesom Zachodu, wzmocnić pozycję USA w regionie schodniego. Porównał je do pompa-
zwłaszcza Ameryki. Zmiana orientacji poli- i tym samym zablokować swobodę ma- tycznych haseł krzewienia demokracji
tycznej przez Teheran mogłaby bowiem dopro- newru innym potęgom. Ameryka jest i wolności, jakimi szermowano przed
wadzić do zredukowania roli Iranu jako dostar- nadal zbyt silna, by dobrowolnie rezy- inwazją na Irak. „A tymczasem chodzi-
czyciela paliw do Państwa Środka. gnować z zachowania globalnej domi- ło o ropę”, wnioskuje komentator.
OMIJANIE TARĆ
Aby wciągnąć Pekin do nieustającej burzy
mózgów na temat terroryzmu, Waszyngton go-
tów jest nawet odstąpić od tradycyjnej agendy,
czyli upartego przypominania Chinom o łama-
niu praw człowieka, dyskryminowaniu mniej-
szości narodowych, nierzetelnych praktykach
handlowych i naruszaniu praw własności inte-
lektualnej. Na forum biznesowym z udziałem
Wu Bangguo sekretarz stanu Hillary Clinton
mówiła o potrzebie lepszego wzajemnego ko-
munikowania się i zaufania oraz omijaniu punk-
tów drażliwych, powodujących tarcia. Podkre- HENRYK SUCHAR
Przyczajony smok
ślała za to konieczność kooperacji w sprawie
Iranu i Korei Północnej, nierozprzestrzeniania
broni jądrowej, zmian klimatycznych, zwalcza-
nia pandemii i ograniczenia zasięgu ubóstwa.
Administracja Baracka Obamy właściwie od
początku swej kadencji skłania się ku głębszemu Armia chińska się zmodernizowała i chce bronić
partnerstwu amerykańsko-chińskiemu. Prezy-
interesów Państwa Środka na całym świecie.
M
dent oświadczył wręcz, że ustanowienie trwa-
łych stosunków z Chinami jest centralnym za- inister obrony Liang Guanglie jenne, broń pancerną, myśliwce J-10 oraz po-
gadnieniem dla jego rządu. W tym kontekście przed obchodami 60. rocznicy ciski samosterujące i międzykontynentalne.
alarmistyczne przesłanie publikacji wytrawnego ustanowienia Chińskiej Repu- W ostatnim czasie skonstruowano aż pięć
chińskiego analityka może się wydawać jedynie bliki Ludowej chełpił się, że nowych rakiet, między innymi balistyczną
dmuchaniem na zimne. pod względem jakości arsenału jego kraj do- CSS-X-10 oraz L-2 przeznaczoną dla jedno-
Chiński apetyt na energię systematycznie się gonił już inne czołowe mocarstwa. Nie krył stek podwodnych. Mogą przenosić głowice
nasila. Od 2006 roku Państwo Środka jest trze- też nadziei, że po 2020 roku miejscowe stocz- bojowe na 8 tysięcy kilometrów.
cim na świecie – po USA i Japonii – importerem nie zaskoczą świat lotniskowcami o napędzie To uświadamia, jak wielką drogę przebyła
ropy naftowej. Gwałtownie wzrósł też popyt na atomowym, a jeszcze wcześniej zwodują dwie chińska armia przez ostatnich 60 lat. Pod ko-
gaz. Stąd rosnące zainteresowanie Pekinu zróż- podobne jednostki, tyle że napędzane konwen- niec lat czterdziestych ubiegłego wieku zruj-
nicowaniem sieci gazociągów biegnących z za- cjonalnie. nowane japońską okupacją i wojną domową
granicy i gazem ciekłym (LNG). Mimo to błę- Eksperci uważają, że to wystarczy, aby Chiny Chiny dysponowały zdeterminowanymi, lecz
kitne paliwo na razie nie wpływa znacząco na bi- zdominowały zachodnią część Pacyfiku i mogły marnie wyekwipowanymi żołnierzami. Jedno-
lans energetyczny. Najważniejszy jest węgiel ka- strategicznie wyjść poza tak zwaną pierwszą li- cześnie mogły liczyć na wsparcie ZSRR. Póź-
mienny. Chiny są jego największym wytwórcą nię wyspiarską biegnącą wzdłuż pasa Okinawa– niej relacje Pekinu z Moskwą się popsuły,
i konsumentem. Węgiel zaspokaja w 65 procen- –Tajwan–Filipiny. a pod koniec lat sześćdziesiątych doszło nawet
tach wewnętrzne zapotrzebowanie energetyczne; do starć granicznych.
ropa – w około 25 procentach. Siłownie wodne LĘK PRZED EKSPANSJĄ Dziś obie stolice łączy odnowione strate-
i elektrownie atomowe są jedynie niezbędnym Generał Liang Guanglie, kiedy mówił o no- giczne partnerstwo. Ale w przeciwieństwie do
ich uzupełnieniem. woczesności uzbrojenia, wymienił okręty wo- rosyjskiego wojsko chińskie jest coraz lepiej
kształceń – przechodzi radykalne przezbroje-
nie. Rząd postawił na współpracę międzynaro-
dową, zgodził się nawet na chińsko-rosyjskie
manewry. Amerykanie odwiedzający Państwo
Środka za każdym razem goszczeni są po kró-
lewsku. Celem umizgów jest zachęcenie Pen-
MINISTER tagonu do bliższej kooperacji kosztem związ-
OBRONY generał
Liang Guanglie, ków z Tajwanem i osłabienia lobby tajwań-
podkreśla, że skiego w Stanach Zjednoczonych. Pekin do-
o nowoczesności maga się reintegracji wyspy z macierzą. Czeka
armii decydują na okazję, żeby ją wchłonąć tak jak wcześniej
chińskie okręty
wojenne, odzyskał Makau i Hongkong. Na razie po
broń pancerna, 60 latach przerwy Chinom udało się przywró-
myśliwce J-10 cić pocztową, telefoniczną, bankową i lotniczą
oraz pociski łączność z Tajwanem.
samosterujące
i międzykonty-
nentalne. HANDEL
Z MIECZEM W RĘKU
Propagandowe informacje o pokojowym
charakterze zbrojeń i zabiegów ChRL nie
FOT. CHINA DEFENCE (2)
SEN O WIELOBIEGUNOWOŚCI
Rosyjska pozycja na arenie międzynarodo-
wej wynika dzisiaj nie z siły samej Moskwy
oraz jej zdolności militarnego i politycznego
nacisku, ale z możliwości odpowiedniego od-
nalezienia się w relacjach bilateralnych
z Chinami oraz Stanami Zjednoczony-
Geopolityczne mi. To bowiem stosunki w tak zwa-
przetasowania nym trójkącie geopolityki świato-
spowodowały, wej zdecydują o możliwości odzy-
że Chinom bliżej
skania przez Moskwę choć na-
teraz do USA
niż do Rosji. miastki jej dawnego statusu poli-
tycznego. Rosja ma przy tym świado-
mość, że pogorszenie stosunków z Chi-
nami zakończyłoby jej największe geopoli-
tyczne marzenie od upadku ZSRR – budowę
świata wielobiegunowego. To bowiem Stany
Zjednoczony są dla Rosji głównym strate-
gicznym przeciwnikiem na świecie. Nie-
zwykle cieszy to Chiny, które dzięki temu
FOT. SCO
W
o atomowy program Iranu – to tylko niektóre
stosunkach Rosji i Chin jak one tak naprawdę ustalają agendę relacji z rosyjskich atutów. Trzeba mieć jednak świa-
w soczewce skupiają się naj- chińsko-rosyjskich. domość, że w porównaniu z Pekinem Mo-
ważniejsze wyzwania współ- Geopolityczne przetasowania spowodowa- skwa ma ich coraz mniej.
czesności dotyczące bezpie- ły, że Chinom bliżej teraz – głównie w wy- Wielu analityków skazało już Rosję na mar-
czeństwa: począwszy od terroryzmu i ruchów miarze ekonomicznym – do Stanów Zjedno- ginalizację, sugerując nawet utratę przez nią
separatystycznych, poprzez kwestie związane czonych niż do Rosji. Proces globalizacji statusu mocarstwa regionalnego. O geopoli-
z polityką energetyczną i surowcową, na po- doprowadził do tego, że myślenie w katego- tycznej przyszłości świata miałby decydować
kryzysowej walce o zbalansowanie gospodarki riach politycznych i militarnych stref wpły- tandem Stany Zjednoczone–Chiny, czyli sław-
kończąc. Dziwny związek obu tych krajów, wów zeszło na drugi plan. Realizowana przy na już grupa G2. Nawet jeśli wydaje się to real-
naznaczony, jak to trafnie określił politolog pomocy Szanghajskiej Organizacji Współ- ne w dziedzinie gospodarki, to trudno jest wy-
Dominique Moïsi, ambiwalentnymi uczucia- pracy (Shanghai Cooperation Organization obrazić sobie taką sytuację w sferze polityki.
mi geopolitycznymi, stanowi przyczynek do – SCO) chińska ofensywa gospodarcza Świat, choć na razie zmierza w kierunku
realizacji partykularnych, nierzadko sprzecz- w Azji Centralnej, obszarze do tej pory uwa- wielobiegunowości, ostatecznie przyjmie jed-
nych, interesów. żanym za strefę rosyjskiej dominacji, najle- nak najprawdopodobniej niebiegunowy cha-
piej obrazuje, że zarówno dawne republiki rakter. Tym samym ani grupa G2, ani grupa
CHIŃCZYCY ATAKUJĄ radzieckie, jak i Chiny poszukują nowego G3 – uwzględniająca także Rosję – nie będą
Gdyby relacje chińsko-rosyjskie oceniać języka współpracy, opartego przede wszyst- odgrywały takiej roli, jaką się im dzisiaj
według słów, które na ten temat padają, na kim na ekonomii. przypisuje. Z obecnej perspektywy wydaje
czele z zaburzającym obraz rzeczywistości Chińskie inwestycje pośrednie i bezpośred- się jednak, że Rosja, kontynuując swój sen
określeniem „partnerstwo strategiczne”, wy- nie w zamian za dostęp do złóż lub za dosta- o wielobiegunowości, będzie zmuszona za-
dawałoby się, że przyszłość dla obu stron ja- wy gazu i ropy naftowej dają państwom Azji cieśnić stosunki przede wszystkim z Unią Eu-
wi się bezkonfliktowo. Chiny, przez długi Centralnej możliwość wyrwania się z poli- ropejską, co pozwoli Moskwie na zrównowa-
czas odgrywające rolę satelity Moskwy, wy- tycznego uścisku Moskwy. Już od ponad żenie pozycji między Chinami a Stanami
biły się na światową niezależność i teraz to trzech lat do Chin płynie ropa z Kazachstanu, Zjednoczonymi.
Układanie Azji
stwie, w którym nadal (podobnie jak w Japonii)
stacjonuje amerykański kontyngent wojskowy,
a same Stany Zjednoczone mają również innego
rodzaju interesy.
P
– Chiny. Ostatnie wieści płynące z tego kraju,
ostoje w Japonii, Singapurze, Chi- ASEAN, w poprzednich latach bardzo zanie- mówiące o 8–9-procentowym wzroście PKB
nach i Korei Południowej (w tej wła- dbany przez USA, w świetle nowej aktywności w 2009 roku, z jednej strony są alarmujące,
śnie kolejności) wskazują, kto, Chin nabiera znaczenia. Premier chiński Wen a z drugiej niosą nadzieję dla pogrążonej w kry-
w oczach USA, jest w tym regionie Jiabao na niedawnym październikowym szczy- zysie i recesji gospodarki amerykańskiej.
najważniejszy. Co w tym towarzystwie robi Sin- cie stowarzyszenia w tajskim kurorcie Hua Hin Ten ambiwalentny stosunek wobec Chin mo-
gapur? To proste – tam odbędzie się kolejny potwierdził utworzenie specjalnego funduszu in- że stać się postawą amerykańskiej administracji
szczyt APEC (Asia – Pacific Economic Coope- westycyjnego dla tych państw w wysokości wobec tego kraju. Państwo Środka daje z jednej
ration), czyli największych gospodarek regionu 10 miliardów dolarów i poprosił o przyspiesze- strony nadzieję na szybszy powrót do równowa-
Azji i Pacyfiku. Podkreślmy – gospodarek, a nie nie prac nad utworzeniem strefy wolnego handlu gi na rozchwianym rynku wewnętrznym w USA
państw. Dlatego Chiny reprezentują w APEC aż łączącej Chiny i ASEAN. To nowe wyzwania dla i na rynkach światowych, a z drugiej jest wy-
trzy podmioty: ChRL, Tajwan i Hongkong. Stanów Zjednoczonych, kiedyś dobrze w tym re- zwaniem dla „jedynego supermocarstwa”.
gionie osadzonych, a ostatnio o nim zapominają- Obecna administracja, wierząca własnym
SZCZYT DZIESIĘCIU cych (bo zaangażowanych gdzie indziej). ekspertom, zaproponowała Chinom utworzenie
Ważne, że w Singapurze prezydent USA spo- Japonia, od której Obama rozpocznie azja- G2, tandemu, który miałby decydować o przy-
tka się na bezprecedensowym „szczycie” tyckie tournée, staje się coraz ważniejszym so- szłych losach gospodarki światowej. Chińczycy,
z przedstawicielami dziesięciu państw człon- jusznikiem USA w regionie. Ciągle ważne jest pomni przykazań Denga Xiaopinga, który na-
kowskich ASEAN (Association of South East też stanowisko Japonii w związku z sytuacją na kazał im budować własną potęgę, ale „bez wy-
Asian Nations, Stowarzyszenie Narodów Azji Półwyspie Koreańskim i niepewną sukcesją po rywania się przed szereg”, chłodno przyjmują
Południowo-Wschodniej) oraz z pariasem spo- chorym Kim Dzong Ilu, nie mówiąc o przyspa- jednak amerykańskie inicjatywy. Nie chcą ani
łeczności międzynarodowej – Birmą (Związ- rzającym bólów głowy światu i sąsiadom pół- G2, ani G3 (wspólnie z UE). Chcą natomiast
kiem Myanmar). W stosunku do niej nowa ad- nocnokoreańskim, tak ostatnio ożywionym pro- globalizacji i otwartych rynków. Od tego, jak
ministracja rozpoczęła politykę „aktywności”, gramie nuklearnym. W tym kontekście nie dzi- obie strony się ułożą, zależą teraz już nie tylko
a nie – jak dotychczas – tylko sankcji. wi, że podróż amerykańskiego prezydenta za- ich losy, ale także całego świata.
POZORNY ZWROT
Naturalne wydają się w związku z tym py-
tania zarówno o przyczyny takiego zwrotu,
jak i o cele, które przyświecają państwom
wspólnoty euroatlantyckiej. Wydaje się, że to
przede wszystkim wojna gruzińska unaoczni-
ła państwom zachodnim stopień determinacji
po stronie rosyjskiej i gotowość do użycia siły
zbrojnej dla powstrzymania politycznej
i ekonomicznej obecności Zachodu na
Nowe pań-
stwa członkow- obszarze poradzieckim.
skie UE postawiły Drugim istotnym czynnikiem sta-
na budowę popraw- ła się zmiana w polityce Stanów
MARCIN KACZMARSKI nych stosunków Zjednoczonych, która częściowo
Polityka resetu
z Moskwą. wynikała z osobowości nowego pre-
zydenta, a częściowo była reakcją na
bezsilność USA wobec konfliktu gruziń-
skiego. Unia Europejska, w dużej mierze pod
naciskiem Francji, uznała się za dobrego po-
Dążenie do porozumienia z Rosją średnika w relacjach między Waszyngtonem
znalazło się w głównym nurcie polityki euroatlantyckiej. a Moskwą i sobie przypisała szybkie zakoń-
T
czenie wojny gruzińskiej.
rzy lata temu na Zachodzie poja- związki z Kremlem, znalazły się w wyraźnej Nie jest natomiast jasne, dokąd ma prowa-
wiła się i bardzo szybko zyskała mniejszości. dzić poprawienie relacji między Zachodem
popularność metafora „nowej a Rosją. Z jednej strony, dochodzi do coraz
zimnej wojny”, jaka nastąpiła ZASKAKUJĄCE większego zacieśniania relacji gospodar-
w relacjach z Rosją. Za jej punkt wyjścia PRZETASOWANIE czych, łącznie z przemysłem zbrojeniowym
można uznać śmierć Aleksandra Wydawałoby się, że po wojnie gruzińskiej (rosyjskie plany zakupu francuskiego lotni-
Litwinienki, byłego pracownika rosyjskiej stosunki Rosji z Zachodem mogą jedynie ule- skowca śmigłowcowego). Unia Europejska
Federalnej Służby Bezpieczeństwa, wów- gać dalszemu pogorszeniu. Tymczasem do- jest dla gospodarki rosyjskiej kluczowym ryn-
czas będącego już obywatelem brytyjskim szło do zaskakującego przetasowania – im kiem. Z drugiej jednak strony, brakuje nowe-
i mieszkającego w Londynie. więcej czasu mija od sierpnia 2008 roku, tym go pomysłu politycznego na takie powiązanie
1 listopada 2006 roku Litwinienko został poprawniejsze wydają się relacje między pań- Rosji z Europą, które pozwoli ograniczyć ro-
otruty materiałem radioaktywnym i w ciągu stwami zachodnimi a Moskwą. Wraz z wybo- syjskie ambicje bez narażania na szwank nie-
trzech tygodni zmarł w szpitalu wskutek rem Baracka Obamy na prezydenta Stany zależności państw uznawanych w Moskwie za
choroby popromiennej. Zabójstwo to, o które Zjednoczone ogłosiły politykę nowego startu strefę „uprzywilejowanych interesów”. I do-
jednoznacznie oskarżono władze w Mo- („resetu”) wobec Kremla. Nowy sekretarz ge- póki taka idea polityczna się nie pojawi, do-
skwie, stało się symbolem powrotu Rosji do neralny NATO uczynił współpracę z Rosją póty polepszenie relacji będzie przynosiło ko-
najbardziej brutalnych metod stosowanych jednym ze swoich priorytetów. Nowe państwa rzyści przede wszystkim Rosji.
przez KGB. członkowskie Unii Europejskiej, włącznie
Kolejne miesiące przynosiły narastanie anty- z Litwą i Polską, również postawiły na budo- WIZYTÓWKA
rosyjskich nastrojów na Zachodzie, adekwat- wę poprawnych stosunków z Moskwą.
nie do podejmowanych przez Moskwę dzia- Wizytę ministra spraw zagranicznych Wiel- MARCIN
łań, takich jak wznowienie patroli przez bom- kiej Brytanii Davida Milibanda w Moskwie KACZMARSKI
bowce strategiczne czy intensyfikacja aktyw- na początku listopada można uznać za sym- Analityk Ośrodka Studiów
ności ćwiczebnej. Regularnie powtarzano te- boliczny kres „nowej zimnej wojny” w polity- Wschodnich, pracuje
zy o politycznym wykorzystywaniu przez Ro- ce euroatlantyckiej. Londyn, naciskający na również w Instytucie Stosunków Międzynaro-
sję surowców energetycznych. Państwa takie ekstradycję podejrzewanego o zabójstwo dowych Uniwersytetu Warszawskiego, autor
jak Francja czy Niemcy, promujące bliskie Litwinienki Andrieja Ługowoja (dzisiaj de- książki „Rosja na rozdrożu”.
O
statni podpis został jednoznacznych? Jak tworzyć skutecz- Otwarcie drzwi, choć to decyzja twórcza
złożony, i Europa ną, prężną organizację, gdy brak jed- i odważna, pozostaje jednak jedynie stworze-
odetchnęła z ulgą. noznacznych opinii na jej temat wśród niem szansy. Wola skorzystania z niej jest
Zwłaszcza Czesi. Ba- jej członków? bardzo ważna, ale nie wystarczy. Trzeba ją
talia o traktat lizboń- Większe uprawnienia parlamentu jeszcze zrealizować.
ski stała się już historią, wraz z epizo- europejskiego: tak zwany prezydent Organizacja Narodów Zjednoczonych nie-
dami irlandzkim, polskim i czeskim. i tak zwany minister spraw zagra- mal od chwili swego powstania jest przedmio-
Nowa konstytucja Unii Europejskiej nicznych – tym Unia ma dysponować tem krytyki. Wciąż nie spełnia oczekiwań, nie-
wejdzie w życie najprawdopodobniej od 1 grudnia. Będą także nowe zasa- dostatecznie wywiązuje się ze swych zadań,
1 grudnia. Historią staje się również dy podejmowania decyzji. To jest no- grzęźnie w problemach, nie jest w stanie ich
traktat z Nicei, tak jak wcześniej trak- we otwarcie. Bez niego tkwilibyśmy rozwiązywać. Obrońcy ONZ zawsze posługu-
tat z Maastricht. Unia jest, była i bę- w martwym punkcie. ją się tym samym argumentem – ta
dzie strukturą in statu nascendi. Ciągła organizacja, chociaż
zmiana, permanentna ewolucja jest jej stanowi odrębny
stanem naturalnym. byt, nie jest niczym
Wraz z każdym kolejnym więcej niż zbiorem
traktatem trudna materia państw; może być tylko ta-
współpracy wciąż rosną- ka jak one.
cej liczby państw jest co- Unia Europejska jest natomiast
raz bardziej opanowywa- czymś więcej. Ma własną potencję
na, choć nie bez błędów. i jest w stanie wyzwalać z państw
Traktat lizboński jest prze- członkowskich ich dobre cechy. Z pew-
pisem na organizację nością jednak możliwości tej organiza-
27 państw, starających się cji są pochodną postawy jej składników.
sprostać bieżącym i przy- To trochę tak jak z ruchem drogowym:
szłym wyzwaniom. Pro- kodeks drogowy jest niezbędny, im lep-
blemem podstawowym są szy, tym lepiej, ale w ostatecznym ra-
one same wraz ze swymi chunku o bezpiecznej jeździe decydują
obywatelami i historią. kierowcy. Mimo wszystkich wspólnoto-
Jak pogodzić suweren- wych postaw i całej europejskiej soli-
ność z akceptacją wspól- darności upór lub fanaberia jednego
nych rozstrzygnięć? Jak człowieka mogły doprowadzić do
zharmonizować interes wła- zwichnięcia projektu.
sny z interesem pozosta- Mamy traktat lizboński i to jest powód
łych? Jak tworzyć całość, do wielkiej satysfakcji. Także dla Polski,
zachowując odrębność? Jak która jest już dojrzałym członkiem Unii
międzynarodowa armia biu- i daje coraz więcej tego dowodów. Ewi-
rokratów ma odnajdować wy- dentnie przeszliśmy do następnej klasy,
raźne, proste i zrozumiałe drogi która, jak zwykle, stwarza większe możli-
dla spraw zawiłych, złożonych i nie- wości i stawia wyższe wymagania.
FOT. UK MOD
są narażeni na ataki z użyciem pod- nych pracowników organizacji.
kładanych na drogach bomb. Prze- Rzecznik ONZ Aleem Siddique
czy to twierdzeniom Browna, że podał, że na cztery do pięciu ty-
pozostali członkowie załogi nie mieckiego przedsiębiorstwa żeglu- wiedział telewizji Fox, że starał się Grupa uzbrojonych mężczyzn,
wiedzieli, co przewożą. gowego Gerd Bartels. Przed dwo- on uniknąć wysłania na front. która przeniknęła z północnego
Komandosi weszli na pokład ma miesiącami został wynajęty Fort Hood jest największą ame- Jemenu, ostrzelała patrol gra-
statku, gdy ten znajdował się przez cypryjską firmę United Fe- rykańską bazą wojskową na świe- niczny w regionie Dżizan. Zginął
100 mil morskich od wybrzeży eding Service, a płynął pod bande- cie. Stacjonuje tam około 40 tysię- oficer, a 11 strażników zostało
Izraela. Na jego pokładzie znale- rą karaibskiej Antiguy. (WT) cy żołnierzy. (W) rannych. (W)
ROMAN
KUŹNIAR
Wojna i wybory
Taki scenariusz mógł wymyślić tylko
Zachód – „demokratyczne” wybory
prezydenckie w środku krwawej wojny.
T
o się ociera o purnon- afgański resort spraw wewnętrznych sami dochodzą do wniosku, że muszą to uczy-
sens, ale niestety jest i policję, a sojusznik Karzaja, gene- nić”. I Friedman dodaje: zwalczające się
zarazem czymś o wiele rał Abdul Rashid Dostum, jest od- afgańskie ugrupowania łatwiej dojdą do jakie-
poważniejszym. Aby powiedzialny za zabicie wielu tysię- goś porozumienia lub zaprowadzą jakiś ład,
idea wyborów w czasie cy uwięzionych w 2001 roku talibów gdy będą do tego zmuszone. Nie wtedy, gdy
wojny mogła zostać wcielona w ży- i powinien natychmiast odpowiedzieć będziemy to próbować zrobić za nich.
cie, musiało zginąć bardzo wielu lu- za swoje zbrodnie (czy siły NATO Amerykanie tracą przekonanie do tej wojny,
dzi – żołnierzy NATO (w tym pol- nie mogłyby go schwytać, jak robiły to ponieważ ich wyczerpuje, a w Afganistanie
skich) oraz tych, których określamy w Jugosławii?). Jeden brat Karzaja nie znajdują właściwych partnerów dla swego
wspólnym mianem talibów i cywi- powinien zaprzestać handlu opium programu. Friedman zauważa też to, o czym
lów. A przecież odstępstwo od zasa- (jest jednym z głównych szefów pisałem już dawno: Chiny, Rosja i Al-Kaida są
dy reprezentatywnego rządu nawet afgańskiego narkobiznesu), a drugi zadowolone z tego, że Ameryka jest uwikłana
w krajach demokratycznych dopusz- nie powinien przestać być bezpośred- w długą i wycieńczającą wojnę w Afganista-
cza Pakt Praw Politycznych i Obywa- nio opłacany przez CIA. nie. Słusznie też wskazuje – szkoda, że tak
telskich. Lista grzechów i błędów tej wła- późno – iż pozostawanie w Afganistanie nie
Próba zwycięstwa idei nad rzeczy- dzy, pisze „NYT”, jest „depresyjnie zmniejsza zagrożeń dla Ameryki, tylko ją
wistością spaliła na panewce. Naj- długa”. Amerykański rząd oczekuje osłabia. Wycofanie sprawi, że Stany Zjedno-
pierw nasz kandydat, urzędujący pre- od „nowo wybranego” prezydenta czone będą silniejsze, co jest ważne dla sku-
zydent, sfałszował wybory, aby za- Afganistanu energicznego zabrania tecznego skoncentrowania się na prawdziwych
pewnić sobie zwycięstwo. Potem pod się za te wszystkie sprawy. Po sposo- wyzwaniach wewnętrznych i zewnętrznych.
presją Zachodu ustalono taki wynik bie, w jaki został wybrany, trudno Zastanawiam się zatem, czy te groteskowe
pierwszej części wyborów, aby moż- mieć taką nadzieję. Dostał przecież wybory będą jakimś przełomem w naszym
liwa była druga tura, która dałaby po- przyzwolenie na kolejne pięć lat rzą- myśleniu o Afganistanie i podejściu do tej nie-
zory demokratycznej legitymizacji dów w taki sposób, że argumenty potrzebnej wojny.
władzy, jaką popieramy. Ale wszyst- o potrzebie uczciwego i rzetelnego
ko zepsuł kontrkandydat naszego pre- sprawowania władzy nie będą dlań
tendenta, który słusznie obawiając przekonujące.
się ponownego sfałszowania wyniku Dlatego już wcześniej czołowy ko-
wyborów (skład komisji fałszującej mentator „NYT” Thomas Friedman
wynik pierwszej tury nie został zmie- wezwał prezydenta Obamę, aby ten
niony pomimo jego nalegań), wyco- nie wysyłał więcej wojsk do Afgani-
fał się przed drugą turą. Źle uczymy stanu. Zacytował przy tym znanego
ich demokracji i sami dużo płacimy
za tę lekcję.
amerykańskiego politologa Michaela
Mandelbauma: „Ludzie się nie
PRÓBA ZWYCIĘSTWA IDEI
W głównej amerykańskiej gazecie zmieniają, kiedy mówimy im, że po- NAD RZECZYWISTOŚCIĄ
„The New York Times” (2 listopada)
napisano, że Hamid Karzaj jest od-
winni to zrobić. Zmieniają
się wtedy, gdy SPALIŁA NA PANEWCE
powiedzialny za „siedem lat korup-
cji, niekompetencji i złego rządze-
nia”. Korupcja głęboko
przenika
Dziewiętnastolatka
FOT. IKC
Biało-czerwony sztandar jak wicher bije w okna
– pisał 11 listopada Witold Zechenter na łamach
„Ilustrowanego Kuryera Codziennego”.
W
kinie Filharmonja no odezwę, w której Rada przekazuje dzenie w lokalu związku, aby omówić kwestie
grano sensacyjny dra- władzę wojskową i naczelne dowódz- sprowadzenia maszyn wywiezionych z Polski,
mat w sześciu aktach two wojsk polskich brygadjerowi Józe- odszkodowań dla pracowników oraz uruchomie-
poruszający temat fowi Piłsudskiemu”. Prasa, opisując nia fabryk w kraju. Poszukiwano zdolnych żoł-
przeciwieństw rasowych – „Czarny wydarzenia z 11 listopada, skupiła się nierzy radiotelegrafistów do objęcia radiotele-
Książę”. Ruszyła sprzedaż trzeciej przede wszystkim na przejmowaniu graficznej stacji w Cytadeli – chętni mieli zgła-
polskiej loterii, z której dochód ma przez polskie wojsko i Polską Organiza- szać się do podporucznika inżyniera Jackow-
zostać przeznaczony dla inwalidów cję Wojskową niemieckich instytucji. JEDENASTY
skiego. Prokurator sądu apelacyjnego wydał po-
wojennych – można było wygrać aż „Akcja cała, kierowana jakby jakąś nie- LISTOPADA lecenie niezwłocznego uwolnienia więźniów po-
300 tysięcy marek, a z mieszkania pa- widzialną dłonią, szła jednak samorzut- świętowano litycznych i administracyjnych we wszystkich
ni Kadyńskiej z Warszawy skradzio- nie chwacko”. Tego dnia w polskie ręce przed wojną miastach byłej okupacji niemieckiej. „Kurjer Po-
ostatni raz
no parę brylantowych kolczyków. przeszły telefony, w Pułtusku oddział w 1938 roku.
ranny” informował też, że dowódca 118 Pułku
peowiaków zaatakował niemiecką sta- Na kolejne Piechoty prosi prezydenta Krakowa o interwen-
STRZAŁ DO SZPICLA cję telegrafu i zdobył 80 karabinów, obchody trzeba cję u rządu węgierskiego, aby ułatwić mu przej-
O tych wydarzeniach donosił na w południe warszawski gmach i biura było poczekać ście do Polski, w Krakowie do służby w polskim
aż 51 lat.
pierwszej stronie „Kurjer Poranny” urzędu prasowego oraz cenzury zostały wojsku zgłosiło się kilku żołnierzy włoskich
z 12 listopada 1918 roku. Dopiero we- zajęte przez Polaków, a wieczorem za- wziętych do niewoli austriackiej, a w Warszawie
wnątrz gazety znalazła się informacja, mknięto kioski sprzedające niemiecką na rogu Leszczyńskiej i Nadbrzeżnej znaleziono
dzięki której 11 listopada wszedł do na- prasę i książki. mężczyznę zabitego strzałem w lewe oko. Do
szej historii: „Wczoraj od piątej po połu- Życie powoli wracało do normy. marynarki miał przypiętą kartkę „Szpicel austry-
dniu do dziesiątej odbywała się Centralne Biuro Rewakuacji Przemysłu jacko-niemiecki”.
w mieszkaniu regenta Ostrowskiego Polskiego wzywało pracowników fa- Po 19 latach – w czwartek 11 listopada 1937
konferencja Rady Regencyjnej. Wyda- bryk ewakuowanych do Rosji na posie- roku – ten sam dziennik informował, że w myśl
ustawy z 23 kwietnia 1937 roku 11 listopada jako
dzień uroczystego Święta Niepodległości jest
dniem wolnym od pracy i wszystkie sklepy po-
winny być zamknięte. „Ilustrowany Kuryer Co-
dzienny” zamieścił odezwę prezydenta Krakowa:
„Będzie to dzień, w którym cały naród Polski jed-
nolicie zamanifestuje uczucie radości z powodu
dokonanego przed 19 laty wyzwolenia Ojczyzny PREZYDENT
Ignacy Mościcki
i złoży głęboki hołd nieśmiertelnej pamięci Wiel- składa wieniec
kiego Marszałka Józefa Piłsudskiego, Wodza na dziedzińcu
narodu i Twórcy Niepodległości”. Prezydent Belwederu
wzywał, aby młodzież stanęła tego dnia 11 listopada
1936 roku.
w „karnym żołnierskim ordynku i objawiła zro-
zumienie dla zadań, jakie przed nimi stoją”.
Także do młodzieży zwracał się na łamach
„Polski Zbrojnej” generał dywizji Tadeusz
Kasprzycki, minister spraw wojskowych: „Przy-
szli żołnierze Rzeczypospolitej. Czy wiecie, ilu
Was jest? Czy znacie swoją siłę? Stańcie w dniu
niepodległości do przeglądu sił przed władzami
wojskowymi!”. Dziennikarze „Kurjera Poranne-
go” wierzyli, że młodzi ludzie zamanifestują, iż
są gotowi iść z armią w jednym szeregu.
I poszli. Mimo kiepskiej pogody – od wcze-
snego rana było chłodno, pochmurno i mglisto,
mżył drobny deszczyk – 30 tysięcy młodzieży
przedefiladowało wraz z wojskiem przed Na-
czelnym Wodzem. „Obchód Święta Niepodle-
głości w całym kraju miał przebieg bardzo pod-
niosły i odbywał się pod hasłem zespolenia
narodu z armią”, pisali dziennika-
rze 12 listopada. „Nastrój
miasta był słoneczny,
a ulice Warszawy dudni-
ły od rana pod ciężarem
kół armat, gąsienicowych
łańcuchów czołgów, pod
miarowymi uderzeniami żoł-
PRZEKAZANIE
nierskich butów”, donosił ufundowanej br
on
„Kurjer Poranny”. Warszawiacy dla armii na dz i
iedzińcu
wylegli na trasę defilady, która wawelskim w
listopadzie
1938 roku.
wiodła od Pól Mokotowskich do
Belwederu, następnie Alejami Ujaz-
dowskimi aż do placu Zamkowego.
Kilka tysię- Święta Niepodległości. Dzień rozpo-
DEFILADA Z KASZUBAMI cy studentów częło nabożeństwo w katedrze święto-
Trzygodzinną paradę prowadził dowód- zgromadziło jańskiej, a następnie prezydent Ignacy
ca Okręgu Korpusu I w Warszawie generał się na placu przed Mościcki nadał Wielką Wstęgę Orderu
brygady Mieczysław Ryś-Trojanowski. Politechniką w Warszawie, Odrodzenia Polski zasłużonym roda-
Otwierali ją podporucznicy tamtorocznej no- aby zadeklarować łączność z armią kom – między innymi za pracę społecz-
minacji. „Ich postawa, zwartość budzą po- i gotowość służby wojskowej. Domaga- ną uhonorował marszałkową Aleksan-
wszechny entuzjazm”, czytamy w „Polsce li się wprowadzenia na wyższych uczel- drę Piłsudską. Odznaczenia otrzymali
Zbrojnej”. „Maszeruje piechota, pułki warszaw- niach obowiązku przysposobienia woj- też oficerowie i urzędnicy administracji
skiego garnizonu, kompanje pułku lotniczego, skowego i utworzenia Legii Akademic- wojskowej. „Polska Zbrojna” przezna-
saperów i marynarze. Przeciągają szwoleżero- kiej. Maszerowano także w Poznaniu, czyła całą stronę na listę odznaczonych
wie, ułani, w poszumie silników i chrzęście żela- Krakowie i we Lwowie. „Idą niezmie- tego dnia osób – otwiera ją generał dy-
za jadą wojska zmechanizowane, czołgi, tankiet- rzalną falą poszczególne pułki witane wizji Kazimierz Fabrycy, inspektor ar-
ki, artyleria konna i lekka”. Po nich szła mło- owacyjnie przez zgromadzoną publicz- mii z siedzibą we Lwowie, który otrzy-
dzież, strzelcy, junackie hufce pracy, akademicy ność, sypią się kwiaty, nie milkną nawet mał Krzyż Komandorski z gwiazdą.
niosący transparenty „Dziś książka – jutro kara- na chwilę okrzyki na cześć armii”, en- W południe na Polach Mokotowskich
bin”. Defiladę zamykali Kaszubi jadący w za- tuzjazmował się reporter „Ilustrowane- rozegrano wielką bitwę. Reporter „Pol-
montowanym na samochodzie kutrze rybackim, go Kuryera Codziennego”. ski Zbrojnej” donosił z emfazą: „Oglą-
którzy śpiewali: „Nie damy morza, nie damy Po- Defilada nie była jedynym punktem damy starcie strzelców konnych z nie-
morza, nie chcemy cudzego, nie damy swego”. centralnych obchodów pierwszego przyjacielem, pokazy brawurowej jaz-
KOPCIUSZEK ŚWIATA
11 listopada świętowano przed wojną jeszcze
FOT. IKC (6)
Tajemnica w butelce
przez specjalistów od konserwacji papieru.
Eksperci nie odważyli się go jednak rozwinąć.
KRUCHY SKARB
Nadal nie wiadomo, czy butelka zakopana 70 lat temu i odnaleziona „Papier jest osłabiony i kruszy się”, tłu-
jesienią 2009 roku w Kurozwękach kryje akt kapitulacji twierdzy Modlin. maczyła Urszula Więch-Jędras, konserwa-
K
tor z MWP. Jak dodała Donata Rams z la-
ończył się wrzesień ku szopy na terenie rodzinnej posesji. boratorium konserwatorskiego Biblioteki
1939 roku. Dowódca Po wojnie wyjechał na studia, ożenił Narodowej, dokumentu nie zabezpieczono
obrony twierdzy Mo- się i o butelce zapomniał. właściwie. Butelka nie była zalakowana, tyl-
dlin generał brygady Porucznik Sanecki co prawda ko zatkana trzpieniem z gazety i leżała oko-
Wiktor Thommée, przybity wia- wrócił z oflagu, ale był mentalnie ło 30 centymetrów pod ziemią. Warunki at-
domością o kapitulacji Warszawy, zmieniony, rozbity i nigdy nie po- mosferyczne i czas mocno nadwerężyły
pozbawiony amunicji, żywności ruszył tematu przedmiotu wywie- NA WAGĘ strukturę papieru.
i lekarstw, podjął decyzję o podda- zionego z Modlina. Dopiero DOKUMENTU Czy w butelce faktycznie schowano – jak
niu twierdzy. Akt kapitulacji pod- w sierpniu 2009 roku Antoni wskazuje decyzja przypuszczają historycy – spisany po pol-
pisano na honorowych warunkach Kiljanka opowiedział o dokumen- oficera, aby sku akt kapitulacji twierdzy Modlin podpi-
ukryć pismo.
– żołnierze mieli wrócić do do- cie Edwardowi Sputowskiemu, sany przez generała Thomméego? Losy te-
mów. Niemcy jednak nie dotrzy- emerytowanemu nauczycielowi go pisma są nieznane. Drugi oryginalny akt
mali słowa i oficerowie trafili do i miłośnikowi historii, a on napisał kapitulacji, spisany w języku niemieckim,
obozów jenieckich. o tym do Muzeum Wojska Polskie- przechowywany jest w niemieckim archi-
go w Warszawie. wum wojskowym. Zdaniem profesora
OSTATNI ROZKAZ „W połowie września pojechaliśmy Janusza Ciska, dyrektora muzeum, na wa-
Wśród obrońców twierdzy był do Kurozwęk z panem Antonim, któ- gę dokumentu wskazuje decyzja poruczni-
porucznik Zdzisław Sanecki, do- ry twierdził, że będzie w stanie ka Saneckiego, który zadał sobie tyle tru-
wódca ósmej kompanii 36 Pułku wskazać miejsce ukrycia butelki”, du, żeby pismo przesłać i ukryć. „Nie robi
Piechoty Legii Akademickiej. Za- wspomina Michał Mackiewicz się tak z rzeczami nieistotnymi”.
nim wyruszył do oflagu w Działdo- z działu historii wojskowości MWP. Dokument trafił w ręce konserwatorów,
wie, przekazał jakiś ważny doku- Niestety posesja, wciąż należąca którzy przeprowadzą badania mikrobiolo-
ment szeregowemu Stanisławowi do rodziny, wyglądała zupełnie ina- giczne i chemiczne. „Operacja jest trudna,
Chojnie, z poleceniem oddania go czej, niż ją zapamiętał pan Antoni. ale jeśli uda się wzmocnić i uelastycznić pa-
siostrze oficera mieszkającej w Ku- Po szopie nie było śladu, a teren pier, konserwatorzy spróbują go rozwinąć
rozwękach. Miała go przechować zarósł drzewami i krzakami. „Na i ustalić, co w istocie zostało odkopane”,
do czasu zakończenia wojny. Żoł- szczęście w pobliżu pracowali ro- wyjaśnia dyrektor Cisek. Możliwe jest jed-
nierz rozkaz wykonał. botnicy z koparką i zgodzili się nak też, że dokumentu nie uda się odszyfro-
Antoni Kilijanka pamięta, jak nam pomóc”, mówił Michał wać. „Wtedy postaramy się jakoś go zabez-
matka wezwała go i poleciła ukryć ja- Mackiewicz. Wreszcie po kilku pieczyć i zachować w takiej formie, w jakiej
kiś papier. Trzynastolatek zwinął go godzinach kopania oczom poszu- jest”, mówi Michał Mackiewicz. „Być mo-
w rulon, wsadził do butelki, zatkał ją kujących ukazała się brązowa bu- że za 50 lat pojawią się techniki, które po-
zwitkiem gazety i zakopał w narożni- telka po okocimskim porterze. zwolą z tego papieru coś odczytać”.
Panu płk. dr. n. med. Wyrazy szczerego współczucia i żalu Z głębokim smutkiem i żalem
Wojciechowi WÓJCICKIEMU Panu Juliuszowi przyjęliśmy wiadomość o śmierci
wyrazy głębokiego współczucia GRZEGORZEWSKIEMU płk. rez. Zbigniewa ŚLIWY
z powodu śmierci oraz Jego RODZINIE dyrektora Zakładu Inwestycji
MAMY z powodu śmierci Organizacji Traktatu
OJCA Północnoatlantyckiego.
składa W Zmarłym tracimy
personel 1 Wojskowego Szpitala składają szlachetnego człowieka
Polowego w Bydgoszczy. szef, kadra zawodowa wspaniałego oficera i przyjaciela.
oraz pracownicy wojska RODZINIE Zmarłego,
Oddziału Wychowawczego Dowództwa Jego NAJBLIŻSZYM
Wojsk Lądowych. szczere wyrazy współczucia
Pogrążonym w żałobie i smutku
składają
ŻONIE i RODZINIE Zmarłego
szef, kadra i pracownicy wojska
płk. rez. Jerzego JASIŃSKIEGO
Szefostwa Infrastruktury
byłego szefa Rejonowego Zarządu Panu komandorowi pilotowi Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych.
Infrastruktury w Zielonej Górze Tadeuszowi DRYBCZEWSKIEMU
serdeczne wyrazy współczucia oraz Jego RODZINIE
wyrazy żalu i szczerego współczucia
składają z powodu śmierci
szef, kadra i pracownicy wojska OJCA
Szefostwa Infrastruktury Panu chor. Zbigniewowi
Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych. składają ŁAGOWSKIEMU
dowódca, kadra i pracownicy wyrazy szczerego współczucia
Gdyńskiej Brygady Lotnictwa z powodu śmierci
Marynarki Wojennej RP. OJCA
Z głębokim żalem przyjęliśmy składają
wiadomość o śmierci przyjaciele i koledzy
Pana płk. rez. Jerzego JASIŃSKIEGO z Zespołu do spraw Służby
byłego szefa Rejonowego Zarządu Panu sierżantowi w Międzynarodowych Strukturach
Infrastruktury w Zielonej Górze. Krzysztofowi KUŁAKOWSKIEMU Wojskowych Zarządu Organizacji
Pogrążonym w smutku wyrazy szczerego współczucia i Uzupełnień – P1
RODZINIE i BLISKIM i głębokiego żalu Sztabu Generalnego WP.
wyrazy serdecznego współczucia z powodu śmierci
OJCA
składają
dyrekcja, kadra i pracownicy składają
Departamentu Infrastruktury MON. dowództwo, żołnierze i pracownicy
wojska „Jak trudno żegnać na zawsze kogoś,
4 Pułku Chemicznego w Brodnicy. kto jeszcze mógł być z nami”.
Globalna
ikona
W Iraku kałacha
można kupić za 600 dolarów,
w Afganistanie – za 200.
B
um, bum, bum! Serce mi bije puk,
puk! Boże, jeśli trzeba sprzedam
żonę i jej matkę za jednego nowego
kałasznikowa. Moje serce nie bije,
jeśli się gdzieś nie strzela” – tak śpiewał
Goran Bregović o najsłynniejszym przedmio-
cie XX wieku – karabinie maszynowym
AK 47. W listopadzie jego konstruktor
Michaił Kałasznikow kończy 90 lat, a fabry-
ka w Iżewsku, wytwarzająca tę broń, stoi na
krawędzi bankructwa.
Miejsca w historii nic jednak temu kara-
binowi nie odbierze. Wyprodukowano go
ponad 100 milionów sztuk dla 55 armii
świata i niezliczonej liczby bojowników,
partyzantów oraz gangsterów. Strzelali
FOT. US DOD
z niego biali, Murzyni i Azjaci. W deszczu,
Wódka
śniegu i na pustyni. Od kul z tej broni Kałasznikow
dziennie ginie blisko 200 osób. Pojawia się
ona wszędzie tam, gdzie do głosu docho- – Automat Kałasznikow, wprowadzony do niecelny. Niektórzy żartują, że tylko dzięki te-
dzą emocje, gdzie biedni strzelają do boga- wyposażenia Armii Czerwonej 60 lat temu. mu istniejemy na tej planecie.
tych lub do siebie nawzajem. Jego prosta i mocna konstrukcja szybko Sam Michaił Kałasznikow też jest skory
podbiła połowę dwubiegunowego świata. Na- do żartów. W rosyjskich mediach zapewnia,
SOWIECKA LEGENDA wet i tę granicę przekroczyła podczas wojny że nie ma wyrzutów sumienia, iż z broni na-
W Iraku kałacha można kupić za 600 do- wietnamskiej. Amerykanie zabierali pokona- zwanej od jego nazwiska zabito miliony
larów, w Afganistanie – za 200. To broń- nym Wietnamczykom ich kałasznikowy, nie osób i że to patriotyczny dar „żołnierza dla
-ikona. Umieszczona w godle państwowym mogli bowiem wyjść z podziwu, że potrafią żołnierza”. Na Zachodzie mówi z kolei, że
Mozambiku i na fladze Hezbollahu. Jedyna, one przeleżeć pół roku na nawodnionym polu czuje się okropnie i wolałby skonstruować
z którą fotografują się Czeczeni, talibowie ryżowym, a potem normalnie działać. Nie tyl- kosiarkę do trawy.
i Usama Ibn Ladin, której imieniem nazy- ko woda nie była jednak straszna dla karabinu, Ta schizofrenia nie powinna dziwić, jeśli
wa się afrykańskich chłopców. „Kiedy wi- ale też piasek, mróz czy duże wysokości. weźmiemy pod uwagę, że nie dostał za swój
dzę w telewizji Ibn Ladina z kałaszniko- Kałasznikow został zatem jednym z pierw- karabin ani kopiejki. W nowej Rosji jedy-
wem, jestem oczywiście oburzony. Ale co ja szych symptomów zjawiska, które później na- nym jego kapitałem było nazwisko. W lu-
mogę na to poradzić? W końcu terroryści zwano globalizacją. Z macierzystej fabryki tym 2003 roku sprzedał więc prawo do jego
nie są głupi. Oni także wybrali najbardziej w Iżewsku jego licencję sprzedano do 19 kra- używania niemieckiej firmie MMI, która
niezawodną broń”, nieskromnie przyznaje jów. Kopie powstawały na Kubie, w Polsce, miała prowadzić handel parasolami, płyna-
jej konstruktor. Izraelu czy Rumunii. Do dziś wytwarza się je mi po goleniu i rakietami tenisowymi. Dziś
W rzeczywistości Michaiła Timofiejewicza w Chinach i siedmiu innych krajach. trudno jednak trafić na ślad tych produktów.
Kałasznikowa wypada określać jako jednego Pewnie dlatego rok później długo trzeba by-
z konstruktorów. Samouk, po siedmiu kla- SCHIZOFRENIA ło namawiać generała, aby przyjechał do
sach, nie narysował przecież najsłynniejsze- KONSTRUKTORA Londynu i wzniósł toast wódką Kałaszni-
go karabinu XX wieku w zeszycie w kratkę. Po upadku ZSRR nikt nie przywiązywał kow. Rzecz się jednak dokonała, a zdjęcia
Sowiecka propaganda przemilczała, że kon- wagi do płacenia za licencję, co jest główną z tej prezentacji obiegły świat. Świat, który
kursów na tego rodzaju broń było kilka, przyczyną problemów macierzystej fabryki niewątpliwie byłby lepszym miejscem, gdy-
a Kałasznikow nie bał się kopiować rozwią- w Iżewsku. Skutkuje to jednak tym, że broń by symbolem XXI wieku okazała się na
zań swoich rywali. Efektem był jednak pro- jest tania, a pociski do niej można dostać wszę- przykład idealna w swej prostocie rakieta te-
dukt, jak na swój czas, doskonały: AK dzie. Całe szczęście, kałasznikow jest dość nisowa, a nie doskonały karabin.
ANDRZEJ
FĄFARA
Mało kto wie o sportowych zainteresowaniach marszałka Józefa
Piłsudskiego. Nieprzypadkowo pierwszy naczelnik niepodległego państwa
jest patronem Akademii Wychowania Fizycznego w Warszawie.