Professional Documents
Culture Documents
Administracja publiczna jest to przejęte przez państwo i realizowane przez jego zawisłe organy, a także przez
organy samorządu terytorialnego zaspokajanie zbiorowych i indywidualnych potrzeb obywateli, wynikających
ze współżycia ludzi w społecznościach. Stanowi całokształt struktur organizacyjnych w państwie oraz ludzi
zatrudnionych w tych strukturach spełniających zadania publiczne, zbiorowe i indywidualne, reglamentacyjne i
świadczące oraz organizatorskie podmiotów kierowniczych i decydenckich.
1. hierarchiczność
2. przymus,
3. monopolistyczny charakter,
4. trwałość,
5. planowość. Naturalnie można wyobrazić sobie administrację zanarchizowaną, gdy urzędnik będzie, np.
otwierał urząd o dowolnej porze dnia i nocy.
6. ciągłość,
7. stabilność,
8. apolityczność,
9. fachowość, osiągana dzięki wykształceniu urzędników, przygotowaniu praktycznemu i doświadczeniu,
10. wyodrębnienie i uporządkowanie organizacyjne oraz kompetencyjne,
11. legalizm, oparcie na obowiązujących przepisach prawa w zakresie prawa materialnego i proceduralnego,
poszanowanie interesu publicznego (dobra ogólnego), czyli np. ochrona obywateli, ale i środowiska naturalnego
• ma charakter władczy,
• działa w imieniu interesu publicznego co oznacza, ze organy administracji publicznej i
inne podmioty kształtujące bezpośrednio sytuację administrowanego nie mają
własnych interesów, mieszczą się w sferze zadań i kompetencji.
• działa w imieniu prawa opierając się na normach prawnych – oznacza to, że
obywatelowi wolno wszystko to czego prawo nie zakazuje, natomiast podmiotowi
administrującemu wszystko to na co prawo zezwala.
3.Prawo publiczne prawo prywatnePrawo prywatne (łac. ius privatum) - jedna z dwóch
podstawowych gałęzi prawa (obok prawa publicznego), skupiająca normy prawne, których
zadaniem jest ochrona interesu jednostek i regulacja stosunków pomiędzy nimi.
• prawo administracyjne ustrojowe, które określa strukturę oraz zasady funkcjonowania administracji
publicznej
• prawo administracyjne materialne, które reguluje prawa i obowiązki organów administracji publicznej i
obywateli
• prawo administracyjne procesowe, określa postępowanie administracyjne.
Poprzez źródła prawa można więc uważać zarówno treść norm prawnych (będą to źródła poznania). Do źródeł
prawa należą w tym znaczeniu publikatory, w których ogłaszane są akty normatywne stanowione przez właściwe
organy. Publikatorami są np. Dziennik Urzędowy, Monitor Polski czy Wojewódzki Dziennik Urzędowy.
Kwestie związane z opublikowaniem aktów normatywnych są uregulowane ustawą z dnia 20 lipca 2000 r. o
ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych aktów prawnych.
Drugim sposobem rozumienia terminu "źródła prawa" jest pojmowanie go jako samego aktu, w którym zawarte
są poszczególne akty prawne. Takie rozumienie pozwala na zachowanie porządku prawnego a także pozwala na
uregulowanie norm prawnych oraz ułatwia określenie ich wzajemnego stosunku. Tym samym, za źródło prawa
uważa się formę, w której ujęte zostały normy prawne. Takie rozumienie jest rozumieniem prawniczymi stanowi
przedmiot dalszych rozważań.
Na podstawie art. 38 Statutu Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości oraz praktyki stosowania prawa
międzynarodowego przyjmuje się, że prawem międzynarodowym z art. 9 Konstytucji są:
•
o umowy międzynarodowe wszelkiego rodzaju (umowy zawarte między państwami,
niezależnie od ich nazwy (porozumienie, konwencja itp.) oraz od sposobu przyjęcia przez
państwo (poprzez ratyfikację, podpisanie, przyjęcie, wymianę not, przystąpienie czy w
jakikolwiek inny sposób przewidziany prawem międzynarodowym);
•
o powszechne zasady prawa uznane przez narody cywilizowane (np. zasady słuszności i
sprawiedliwości akceptowane w wymiarze ogólnoświatowym);
•
o zwyczaj międzynarodowy, czyli przyjęta między państwami praktyka postępowania,
stosowana przez nie w przekonaniu, iż tworzy ona obowiązujące prawo;
•
o do źródeł prawa międzynarodowego zalicza się również – nie wymienione w art. 38 statutu
MTS – uchwały prawotwórcze organizacji międzynarodowych (np. rezolucje).
Art. 9 Konstytucji nie włącza do prawa polskiego żadnego ze źródeł prawa międzynarodowego gdyż art. 87 ust.
1 Konstytucji do źródeł prawa polskiego zalicza wyłącznie "ratyfikowane umowy międzynarodowe". Z
przytoczonego przepisu wynika, że do systemu prawa polskiego nie należy zwyczaj międzynarodowy,
powszechnie uznane zasady prawa i uchwały prawotwórcze organizacji międzynarodowych, lecz również te
umowy międzynarodowe, które zostały przyjęte przez państwo polskie w inny sposób niż przez ratyfikację (np.
przez podpisanie, wymianę not itp.).
Wobec obywateli spośród źródeł prawa międzynarodowego tylko ratyfikowane umowy międzynarodowe mogą
stanowić w Polsce podstawę rozstrzygnięcia o prawach i obowiązkach. Natomiast w wypadku gdy
Rzeczpospolita Polska związała się określoną normą prawa międzynarodowego, które nie została uznana przez
Konstytucję za źródło prawa polskiego, to prawodawca polski zobowiązany jest do inkorporacji takiej normy do
systemu prawa polskiego za pomocą jednego z aktów prawa powszechnie obowiązującego.[30]
Normy prawa administracyjnego spośród norm innych dziedzin prawa tym się szczególnie wyróżniają, że są
pomyślane specjalnie dla potrzeb podmiotów administracji publicznej.
Jednocześnie w sposób unikalny czyli niepowtarzalny regulują działanie administracji danego państwa. W
jednym porządku prawnym RP normy prawa konstytucyjnego stanowią punkt wyjścia dla kształtu prawa
administracyjnego.
Prawo administracyjne jest najbardziej rozległą dziedziną prawa. Samo jego zdefiniowanie jest sporne w
literaturze, wątpliwości pojawiają się:
1. W kwestii zasięgu norm prawa administracyjnego, jako instrumentu regulowania życia społecznego i
jednostkowego.
2. W płaszczyźnie stosunku prawa administracyjnego do innych dziedzin prawa, jak np. prawo
konstytucyjne, podatkowe, rolne, finansowe itd.
Sam ustawodawca, a także praktyka rozstrzygania spraw różnie podchodzą do problemów społecznych, jednym
razem materię społeczną traktują ze względu na przyjętą metodę regulacji, jako administracyjno – prawną a
innym razem jako cywilno – prawną.
Przyjmuje się powszechnie w nauce, że podstawowym kryterium wyróżniania prawa administracyjnego jest to,
czym w wyniku zastosowania jego norm nawiązywany jest stosunek administracyjno – prawny.
Z tego względu do prawa administracyjnego włącza się:
- prawo finansowe
- prawo podatkowe
- prawo celne
- prawo o wolnych zawodach
- prawo o strefach publicznych, itd.
Obejmuje również normy dotyczące stosunków służbowych i pracy, nawiązywanych na podstawie mianowania.
Tak przyjmowane prawo jest przedmiotem działalności orzeczniczej Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Reguluje ono w sposób bezpośredni działalność administracji publicznej na rzecz finansów państwa, przypływu
towarów i usług, ochrony środowiska, wykonywania wolnych zawodów, itd.
W sferze jednoczącej się Europy znaczenia nabierają pewne normy wspólne tego prawa,
dla różnych państw.
W prawie administracyjnym nie ma podobnie jak np. w kodeksie cywilnym czy karnym
części ogólnej.
Jest ona wynikiem raczej nauki rozważań teoretycznych. Zawiera jak np. w pracy prof. Ury
zasady ogólne.
Źródła te należą do tzw. porządku otwartego w którym zmiany dokonuje się w sposób nie założony
z góry, niekontrolowany. Źródła te zależą od wielu czynników społecznych, polityki, gospodarki itd.
Zwyczaj
W polskim prawie niezwykle rzadko spotyka się odesłanie do norm zwyczajowych, ale nie
uzyskują one waloru prawnego i nie wchodzą do państwowego porządku prawnego –
stanowią elementy sytuacji faktycznej, z którymi norma prawna wiąże pewne
konsekwencje określone w prawie.
Orzecznictwo sądowe
Doktryna
Jest szczególnym, nieformalnym źródłem prawa.
1.przygotowuje w sposób ciągły założenia podstawowe i treść rozwiązań szczególnych
2.sugeruje potrzebę zmiany prawa
3.ustanawiając nowe prawo, tak porządkuje materiał pojęciowy, aby mógł on być
bezpośrednio wprowadzany do regulacji prawnych – poszczególne poglądy coraz częściej
dostają się do wyroków NSA i orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego
4.leżą w niej siły służące kształceniu.
9.Uniwersalistyczny model organizacji życia publicznego.
Współcześnie wyodrębniono dwa sposoby pojmowania państwa prawa jest to: model
formalistyczny oraz model demokratyczny. Aspekt formalny tej koncepcji nasadza się na
związanie państwa i jego organów w działaniu wobec obywateli i mieszkańców państwa
normami i zasadami prawa. Każde działanie organu państwowego wobec jednostek
podmiotów prawnych niepaństwowych powinno znajdować oparcie w obowiązujących
przepisach prawa, mieć podstawę prawną.
Przedmiot badań:
1. Podział pracy miedzy poszczególne stanowiska oraz specjalizacja w sferze zadań.
2. Rozgraniczenie kompetencji koniecznych do pełnienia poszczególnych funkcji.
3. Opis hierarchii funkcji i stanowisk oraz sieci powiązań między nimi.
4. Problem utrzymania dyscypliny w strukturach organizacyjnych i administracyjnych.
5. Podporządkowanie interesu osobistego pracowników zadaniom całej organizacji.
Mikrostruktura administracji
Celem tworzenia stanowisk pracy jest zapewnienie należytego wykonania szczegółowo
określonych zadań, wynikających z potrzeby ochrony „dobra wspólnego”
Makrostruktury administracji
-celem tworzenia rozbudowanego systemu organów adm. publicznej jest zapewnienie
skutecznego sprawnego wykonania zadań-wynikających z ochrony „dobra wspólnego”-
dla całej, objętej administracją wspólnoty
-im wspólnota jest większa tym więcej stanowisk pracy potrzeba do jej obsługi. Większa
liczba stanowisk wymaga powstawania ośrodków koordynujących zapewniających
jednolitość praktyk i rozstrzygnięć.
1. Prezydent:
2. Rada Ministrów:
4. Ministrowie.
Organy centralne administracji (inaczej urzędy centralne) działają na podstawie właściwych ustaw czy statutów
nadawanych przez Prezesa Rady Ministrów w drodze rozporządzenia i regulaminów organizacyjnych
nadawanych przez kierownika urzędu w drodze zarządzenia.
Administracja zespolona jest elementem rządowej administracji terenowej. Chodzi o powiązanie organizacyjne
organów tej administracji wyróżnionych przedmiotem działania, należących do różnych działów administracji
rządowej (nazwanych w ustawie o administracji rządowej w województwie kierownikami zespolonych służb,
inspekcji i straży, np. komendant wojewódzki straży pożarnej, wojewódzki lekarz weterynarii, kurator oświaty,
itd.), pod kierownictwem jednego organu o kompetencji ogólnej-wojewody w celu redukcji kosztów
administracji, lepszej koordynacji działań i unikania dublowania kompetencji. Przeciwieństwo zasady
resortowości. W ramach zespolenia wojewoda jest uprawniony m.in. do powoływania kierowników służb,
inspekcji i straży (wyjątki w przypadku komendantów wojewódzkich policji-wymóg opinii wojewody i straży
pożarnej-wymóg zgody), do zatwierdzania regulaminów tych jednostek, tworzenia i znoszenia jednostek
organizacyjnych stanowiących ich aparat pomocniczy. Co do zasady organy te winny być skupione w jednym
urzędzie wojewódzkim i dysponować wspólnym budżetem, ale w praktyce zasada ta doznaje znaczących
wyjątków, np. w przypadku policji.
Samorządy powstały po to, aby realizować zadania regionalne i lokalne, które mogłyby być zbyt trudne do
wykonania przez organy państwowe koordynowane przez rząd na poziomie krajowym. Są to najczęściej zadania
administracyjne, które sprawniej mogą być realizowane przez lokalne organy potrafiące trafniej określić warunki
i potrzeby danego regionu oraz elastycznie reagować w przypadku różnych wydarzeń. Dodatkowo
wprowadzenie systemu wyboru najważniejszych funkcjonariuszy samorządu przez mieszkańców regionu
pozwala im mieć poczucie, że władza nie jest im narzucona, że mogą decydować czy poziom świadczonych im
usług jest zadowalających oraz wprowadzać pożądane zmiany. Jednocześnie uczestniczą oni w budowaniu
społeczeństwa obywatelskiego. Budzenie świadomości w mieszkańcach, że mają oni wpływ, przynosi ogromne
korzyści dla regionu, aktywizując lokalną społeczność.
Urząd jako wyodrębniony zespół kompetencji, tj. praw i obowiązków związanych z określonym organem
administracji publicznej, np. urząd prezydenta, ministra, wojewody. Pojęcie to jest równoznaczne z pojęciem
stanowiska, z tym, że utworzenie urzędu nie jest tożsame z powołaniem organu lecz oznacza wprowadzenie do
struktury organizacyjnej nowej jednostki. Obsadzenie urzędu oznacza powołanie organu w drodze aktu organu
władzy, decyzja organu zwierzchniczego lub wyborów. Urząd jako szczególna nazwa: Urz. Górniczy, Celny,
Morski. To nazwa uznawana gdyż organem jest zazwyczaj organ jednoosobowy, czyli kierownik urzędu.
Urząd jako zorganizowany zespół osób oraz zespół struktur materialnych, przyznany organowi do pomocy w
wykonywaniu jego funkcji: Urz. Gminy, Wojewódzki, Marszałkowski.
Urząd nie jest organem, nie posiada kompetencji, stąd stosunki między pracownikami urzędu a organem nie są
stosunkami między organem admin. Publicznej.
Lub podejmujący inne czynności leżące w sferze ich uprawnień i obowiązków, realizuje kompetencje organu a
nie własne. Podział pracy w urzędzie jest oparty na naukowej konstrukcji polegającej na dekoncentracji wewn.
18.Stosunek administracyjnoprawny : pojęcie i rodzaje.
• Przedmiot stosunku administracyjnoprawnego – musi dotyczyć sfery publicznej i być normowany przez
kompetentne organy administracji publicznej, w drodze wydawanych na podstawie prawa, aktów
administracyjnych;
• Stosunek materialny – powstaje na skutek zaistnienia stanu faktycznego lub faktu prawnego,
wyczerpującego zakres zastosowania norm prawa administracyjnego materialnego. Nawiązanie
stosunku materialnego jest związane z nałożeniem na adresatów norm prawa materialnego, określonych
w nim praw i obowiązków;
• Stosunek egzekucyjny – jest pochodną stosunku procesowego. Jego istota polega na konieczności
bezwzględnego podporządkowania się decyzji egzekucyjnej, organu administracji publicznej wydanej
w celu wykonania prawa; łączy się z mniejszą lub większą dolegliwością.
a) podmiot stosunku - jest nim obligatoryjnie organ administracyjny kompetentny do żądania określonego
zachowania się albo wykonania jakiejś czynności
b) drugi podmiot - jest nim osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nie posiadająca
osobowości prawnej, której dotyczy dany nakaz lub zakaz, albo, który ma prawo podmiotowe do żądania od
administracji publicznej określonego działania lub zaniechania jakiegoś działania.
c) przedmiot stosunku - czyli zakres działalności administracji publicznej, który wynika z norm prawa
materialnego
d) podstawa prawna
e) obowiązki i uprawnienia - polegają na przykład na działaniu, znoszeniu lub zaniechaniu. Obowiązki i
uprawnienia mają charakter osobisty i nie mogą być przenoszone na inne osoby (nie podlegają sukcesji),
wygasają z chwilą śmierci osoby obowiązanej lub uprawnionej
Ad3) Nawiązanie stosunku następuje na podstawie normy prawnej, a polega na skonkretyzowaniu tejże normy w
drodze wydania, przez właściwy podmiot, aktu administracyjnego lub poprzez zawarcie umowy
administracyjnej.
Aktami normatywnymi administracji będą takie akty prawne wydawane przez organy administracji publicznej,
które zawierają treści normatywne, czyli zobowiązują adresatów do określonego zachowania się. Do wydania
aktu normatywnego niezbędna jest odpowiednia podstawa prawna. Akty normatywne są aktami stanowienia
prawa. Prawo w nich stanowione będzie najczęściej obowiązywało jedynie jednostki organizacyjnie podległe
organowi, który wydał dany akt normatywne. Tym niemniej organy jednostek samorządu terytorialnego mają
prawo wydawania aktów prawa miejscowego, które obowiązują na obszarze działania tychże organów.
Akt administracyjny jest sformalizowanym (podjętym w wyniku postępowania) objawem woli organu
administrującego, który jest wydawany na podstawie prawa oraz w granicach kompetencji przysługujących temu
organowi. Jest on kierowany do zindywidualizowanego adresata, w konkretnej sprawie, wywołuje skutki prawne
w sferze prawa administracyjnego, a czasem również w zakresie innych działów prawa.
- akt konstytutywny tworzy, zmienia lub uchyla skutki prawne, przy czym zmiana sytuacji prawnej następuje tu
nie na podstawie ustawy, ale mocą właśnie tego aktu administracyjnego; ponieważ akt konstytutywny tworzy
nową sytuację prawną, ma charakter twórczy, obowiązuje więc ex nunc np. wydanie paszportu, decyzja o
zmianie nazwiska,;
- akt deklaratoryjny potwierdza (deklaruje) prawa i obowiązki, które wynikają dla adresatów z mocy prawa, nie
tworzy więc nowego stanu prawnego, który się nie zmienia (ex tunc), lecz dopiero z chwilą wydania takiego aktu
adresat może się skutecznie powołać na swoje prawo; np. dyplom uniwersytecki, stwierdzenie nabycia
obywatelstwa, decyzja stwierdzająca wygaśnięcie czy nabycie danych uprawnień z mocy prawa.
Pod względem charakteru stosunku prawnego, który łączy organ administracyjny wydający akt i jego adresata,
możemy wyróżnić:
- akty wewnętrzne są adresowane do instytucji, organów czy pracowników, którzy są podlegli służbowo
organowi wydającemu akt;
- akty związane to takie, przy których wydawaniu organ administracyjny może zachować się tylko w jeden
określony sposób;
- akty swobodne to takie, przy wydawaniu których organ administracyjny może wybrać optymalne rozwiązanie
ze względu na przyjęty sposób widzenia spośród dwóch lub większej liczby rozwiązań dopuszczalnych przez
ustawę, przy czym ten wybór nie jest zupełnie dowolny, lecz ograniczony przez normę prawną wprowadzającą
możliwość uznania administracyjnego;
- akty, które dochodzą do skutku niezależnie od tego, czy adresat wyraził na nie zgodę;
Zgodę tę wyraża się często jeszcze przed wydaniem aktu administracyjnego, np. w podaniu o przyjęcie na studia.
- akty, które rodzą bezpośrednie skutki cywilnoprawne (np. ostateczna decyzja o wywłaszczeniu stanowi
jednocześnie podstawę do dokonania odpowiednich wpisów w księdze wieczystej);
- akty, które wywołują skutki cywilnoprawne pośrednio (np. decyzja dotycząca przydziału lokalu mieszkalnego
prowadzi do obowiązku zawarcia umowy najmu przez adresata tej decyzji).
Uznanie administracyjne - jest to możliwość wyboru konsekwencji prawnych aktu administracyjnego, a ściślej
możliwość wyboru optymalnego rozwiązania ze względu na przyjęty sposób widzenia spośród dwóch lub
większej liczby rozwiązań dopuszczalnych przez ustawę, przy czym ten wybór nie jest zupełnie dowolny, lecz
ograniczony przez normę prawną wprowadzającą możliwość uznania administracyjnego;
Akty zaskarżalne (wzruszalne)- naruszające normy pr. mat lub pro ale w tak wysokim stopniu by prowadzić do
stwierdzenia nieważności. Są skuteczne dopóki nie zostaną zmienione lub uchylone przez właściwy organ. Z
takim żądaniem wystąpić może też adresat aktu, np. dcyzje administracyjne wydane w wyniku przestępstwa lub
przez pracownika administracji lub organ, którzy podlegają wyłączeniu z mocy prawa.
W doktrynie przyjęto zasadę ważności aktu administracyjnego (akt nawet wadliwy uznawany jest za
obowiązujący dopóki nie zostanie zmieniony lub uchylony). Nie jest to domniemanie prawidłowości wydanych
aktów lecz że do czasu udowodnienia sytuacji przeciwnej akt taki obowiązuje prawnie jako całkowicie
poprawny.
Kwestia: czy akt administracyjny (niewadliwy) ma moc trwania czasowo nieograniczona, czy też może być
cofnięty lub zniesiony jednostronnie przez organ administracji publicznej, a jeśli tak, to pod jakimi warunkami i
czy w każdym czasie?
Administracja, jak możemy się spodziewać dąży do tego, aby mieć w tej kwestii wolną rękę, ale trzeba brać pod
uwagę też interesy osób, których te akty dotyczą. Dlatego też, ustawodawca musiał wprowadzić pewna linię
graniczną, zezwalając adm. w pewnych przypadkach na cofnięcie lub zmianę wydanego aktu, a w innych nie. Ta
linia graniczna przebiega rozmaicie.
Trwałość aktu administracyjnego i jego odwołalność może być określona w przepisach prawa. Pytanie: czy akt
prawomocny jest trwały, gdy nie jest dotknięty wadami pociągającymi za sobą wzruszalność czy nawet
nieważność?
a) Prawomocność formalna – niezaskarżalność aktu administracyjnego polegająca na tym, że strona nie może
spowodować uchylania lub zmiany aktu przez wniesienie zwyczajnego środka prawnego. Akt prawomocny
formalnie nie może być zmieniony ani zniesiony na skutek wniosku strony (jest dla niej wiążący i tworzy dla
niej prawo) – akt administracyjny nie jest formalnie prawomocny dopóty, dopóki stronie przysługuje prawo
wniesienia zwyczajnego środka prawnego.
b) Prawomocność materialna – polega na tym, że akt administracyjny nie może być zmieniony ani zniesiony,
zarówno na wniosek stron ani też przez organ z urzędu, aktem równorzędnym. Akt prawomocny materialnie jest
wiążący zarówno dla stron, jak i dla organu. Prawomocność materialna oznacza więc niewzruszalność aktu.
Każdy akt prawomocny materialnie jest jednocześnie prawomocny formalnie.
Prawomocność nie obejmuje aktów wewnętrznych ani też poświadczeń, ale wyłącznie prawotwórcze akty
zewnętrzne, kształtujące konkretną sytuację prawną adresatów. Prawomocność oznacza niemożność uchylenia
lub zmiany aktu przez akty równorzędne, ale nie oznacza odporności na akty prawne wyższej rangi. Dodać też
należy, że prawomocność aktu administracyjnego nie chroni przed wywłaszczeniem prawa, np. art. 161 k.p.a.
Akty obowiązują tylko te jednostki, które podległe są organowi wydającemu te akty. Nie mogą one regulować
bezpośrednio sfery praw i obowiązków obywateli, nie mogą stanowić podstawy decyzji wobec osób fizycznych i
prawnych.
- czynności władcze
Czynnościami administracyjnymi o charakterze władczym są akty normatywne (generalne) i akty
administracyjne.
- czynności niewładcze
Czynnościom niewładczym brak jest waloru imperium, choć regulowane są one przez przepisy prawa
administracyjnego. Brak władztwa wynika stąd, że organ administracyjny oraz drugi podmiot stosunku
administracyjnoprawnego są sobie równorzędne, tzn. brak jest podporządkowania drugiego podmiotu organowi
administracyjnemu. Czynnościami administracyjnymi niewładczymi są:
• ugoda administracyjna,
• porozumienie administracyjne i
• przyrzeczenia administracyjne.
Związane najczęściej ze wspólnym wykonywaniem zadań lub też przekazaniem albo powierzeniem
wykonywania zadań z zakresu administracji pub.
Charakter takich umów mają:
- związki komunalne;
- porozumienia komunalne;
- porozumienia o wykonywaniu zadań z zakresu administracji rządowej;
- kontrakty wojewódzkie.
Sprawa administracyjna
Interes prawny – jest to pewna zależność między toczącym się post. adm., a sytuacją
prawną danego podmiotu prawa, polegająca na tym, że wynik tego postępowania może
mieć wpływ na sytuację prawną tego podmiotu.
- NTA (1922-39) – nie obejmował katalogu działań adm. – tzw. Wg uznania adm.
- NSA (1980) – wszystkie działania adm. podlegają jego kontroli
- Uznaniem adm. nie są:
a) swoboda dat wydawania lub niewydawanie decyzji
b) swobodna ocena dowodów
c) swoboda w zakresie wykładni prawa
- uznanie ma miejsce gdy jest przewidziane wprost przez ustawodawcę – zwrot
„może” przy określeniu kompetencji
- organ administracji publ. stosujący prawo nie pozostaje w stos. organ. z adresatem
decyzji
- organ administracji publ. stosujący prawo jest zainteresowany efektami decyzji
adm. w tym sensie, że osiąganie określonych efektów społ. jest wpisane w jego
zakres działania, a decyzja jest instrumentem osiągania tych efektów
- organ administracji publ. stosujący prawo jest związany prawem powsz.
obowiązującym oraz wytycznymi płynącymi od organów wyższego rzędu do granic
kolizji z prawem powsz. obowiązującym
- organ działa na podstawie kompetencji szczegółowej
- decyzja adm. podejmowana jest w sytuacji niespornej tj. w sytuacji, w której
między organ stosującym prawo a adresatem nie ma sporu oprawo
- decyzja adm. jest podejmowana w celu nałożenia obowiązku, uprawnień itp.
- proces stosowania prawa może być wszczęty na wniosek lub z urzędu
- sposób podejmowania decyzji jest uregulowany przepisami proceduralnymi
zwanymi postępowaniem administracyjnym
- w państwach, gdzie istnieje sądowa kontrola decyzji adm., decyzja może być
zaskarżona do sądów powszechnych lub adm.
Utrata mocy obowiązującej decyzji adm.
- może nastąpić ze względu na:
a) wady, którymi była objęta w chwili wydawania
b) zdarzenia bądź okoliczności, które wystąpiły po wydaniu decyzji
- może nastąpić z powodu
a) nie wykonania warunków zawartych w decyzji – uchylenie decyzji
z mocy prawa – np. nierozpoczęcie budowy w ciągu 2 lat
Decyzja o pozbawieniu decyzji adm. jej mocy wiążącej jest decyzją sankcjonująca,
gdyż nie dotyczy rozstrzygnięcia sprawy adm.
- Szkoła gdańska odrzuca pojęcie aktu adm. Takie zjawisko jak akt adm. w tekstach
nie występuje, istnieją jedynie decyzje i postanowienia, dlatego nie ma sensu
tworzyć zbiorowego pojęcia aktu adm. Ta konstrukcja jest kompletnie
bezużyteczna.
Kontrola to:
- badanie zgodności stanu istniejącego ze stanem postulowanym;
- ustalenie zasięgu i przyczyn rozbieżności;
- przekazanie wyników a czasem i wynikających z stąd dyspozycji zarówno podmiotowi kontrolowanemu jak i
organizacyjnie zwierzchniemu.
Nadzór- jeśli kontrola sprawowana jest przez organ zwierzchni organizacyjnie nad kontrolowanym, a zatem i
odpowiedzialny za jego działania, i jeśli temu zwierzchniemu służą środki oddziaływania władczego wobec
kontrolowanego.
) kontrola parlamentarna
Kontrolę administracji państwowej sprawuje też parlament, ale tylko jego niższa izba - Sejm. Senatowi nie
przyznano uprawnień kontrolnych.
Sejm sprawuje np. kontrolę nad działalnością Rady Ministrów, art. 95 ust. 2 Konstytucja
art. 95 Konstytucja
1. Władzę ustawodawczą w Rzeczypospolitej Polskiej sprawują Sejm i Senat.
2. Sejm sprawuje kontrolę nad działalnością Rady Ministrów w zakresie określonym przepisami Konstytucji i
ustaw.
Sejm może wyrazić wotu zaufania nowo powołanej Radzie Ministrów (Art. 154 Konstytucja
art. 154 Konstytucja
1. Prezydent Rzeczypospolitej desygnuje Prezesa Rady Ministrów, który proponuje skład Rady Ministrów.
Prezydent Rzeczypospolitej powołuje Prezesa Rady Ministrów wraz z pozostałymi członkami Rady Ministrów
w ciągu 14 dni od dnia pierwszego posiedzenia Sejmu lub przyjęcia dymisji poprzedniej Rady Ministrów i
odbiera przysięgę od członków nowo powołanej Rady Ministrów.
2. Prezes Rady Ministrów, w ciągu 14 dni od dnia powołania przez Prezydenta Rzeczypospolitej, przedstawia
Sejmowi program działania Rady Ministrów z wnioskiem o udzielenie jej wotum zaufania. Wotum zaufania
Sejm uchwala bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.
3. W razie niepowołania Rady Ministrów w trybie ust. 1 lub nieudzielenia jej wotum zaufania w trybie ust. 2
Sejm w ciągu 14 dni od upływu terminów określonych w ust. 1 lub ust. 2 wybiera Prezesa Rady Ministrów oraz
proponowanych przez niego członków Rady Ministrów bezwzględną większością głosów w obecności co
najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Prezydent Rzeczypospolitej powołuje tak wybraną Radę Ministrów i
odbiera przysięgę od jej członków.
Oprócz Sejmu jako takiego kontrolę sprawują także komisje sejmowe (np. komisje śledcze w roz. Art. 111
Konstytucja
art. 111 Konstytucja
1. Sejm może powołać komisję śledczą do zbadania określonej sprawy.
2. Tryb działania komisji śledczej określa ustawa.
)oraz poszczególni posłowie, którzy zdobywają informacje o działalności organów administracji w swoich
okręgach wyborczych.
Poszczególne komisje sejmowe mają prawo rozpatrywania sprawozdań i informacji ministrów oraz kierowników
naczelnych organów administracji państwowej, a także kierowników innych urzędów i instytucji państwowych,
analizować działalność poszczególnych działów administracji i gospodarki państwowej, rozpatrywać sprawy
związane z wprowadzeniem w życie i wykonywaniem ustaw i uchwał Sejmu (zob. art. 77 ust. 1 RegulSejm).
kontrola państwowa
Jest to kontrola sprawowana przez organy państwowe i państwowe jednostki organizacyjne, usytuowane poza
administracją rządową.
Kontrola społeczna.
1) Niezorganizowana;
2) Zorganizowana.
1) Obejmuje sytuację gdy jako podmiot kontrolujący występuje obywatel lub niezorganizowana grupa obywateli
oraz składanie skarg i wniosków na podstawie k.p.a. przez osoby fizyczne i prawne.
Podstawowe formy kontroli niez.:
a) prawo składania petycji;
b) prawo składania wniosków i skarg.
2) Sprawowana jest przez:
a) działającą na sesjach radę gminy;
b) zarząd gminy;
c) komisje rad;
d) organizacje społeczne (np. Polski Związek Wędkarski);
e) inne zorganizowane organizmy społeczne (np. Straż Ochrony Przyrody);
f) obywateli jako podmiot referendum i referendum samorządowego;
g) grupę obywateli jako podmiot konsultacji.
Kontrola sądowa- sądownictwo adm.: typy kontroli nad adm.: kontrola wykonywana przez
powołane do tego sądownictwo adm., kontrola wykonywana przez sądy powszechne, typ
mieszany kontroli wykonywanej w części przez sądy powszechne a w części przez
specjalistyczne sądownictwo adm. Sądownictwo adm. polega w zasadzie na orzekaniu o
legalności aktów adm przez organy o charakterze sądowym. Kontrola polega w tym
przypadku na możności skasowania aktu, a nie na zastąpieniu aktu wadliwego nowym
aktem. Kontrola sądów adm przybiera postać kontroli następnej. Systemy sądownictwa
adm.: 1)system klauzuli generalnej(wszystkie akty adm podlegają kontroli sądowej),
system enumeracji(kontroli sądu adm podlegają tylko akty wyraźnie wyliczone w ustawie,
cała źaś reszta nie jest poddana tej kontroli); 2)system ochrony prawa
podmiotowego(zbudowany z punktu widzenia ochrony prawa jednostki), system ochrony
prawa przedmiotowego(zbudowany z punktu widzenia kontroli legalności aktów adm bez
względu na ich stosunek do jednostek, system mający na celu zapewnienie
przestrzegania prawa przedmiotowego). Sądownictwo w Polsce: w 1980 powołano NSA,
kompetencje NSA opierały się wtedy na klauzuli enumeracji pozytywnej. Od 1990
wprowadzono klauzulę generalną, ograniczoną klauzulą enumeracji negatywnej.
Wprowadzenie klauzuli gen. oznaczało że do NSA można zaskarżać w zasadzie wszystkie
decyzje administracyjne. NSA sprawuje w zakresie określonym w ustawie kontrolę
działalności adm publicznej. Kontrola ta obejmuje również orzekanie o zgodności z
ustawami uchwał organów samorządu teryt i aktów normatywnych terenowych organów
adm rządowej. NSA dzieli się na Izbę finansową i Izbę ogólnoadministracyjną. Zakres
kontroli NSA: sąd orzeka w sprawach skarg na: decyzje adm, postanowienia adm, uchwały
organów sam teryt, akty nadzoru nad działalnością organów. NSA rozstrzyga także spory
o właściwość między organami sam teryt a terenowymi organami adm rządowej. Cech
polskiego sądownictwa adm: skoncentrowany jest w jednym sądzie, jest jednoinstancyjne,
oparte na klauzuli generalnej ograniczonej, oparte o system ochrony prawa
podmiotowego, sąd adm sprawuje kontrolę legalności działania dm publicznej, sąd
sprawuje kontrolę następną, kontroli poddane są również akty adm oparte na uznaniu
adm, sąd posiada jedynie kompetencje kasacyjne, dopuszczalna jest skarga na
bezczynność adm. Pozostałe sądy: sądy ubezpieczeń społecznych- rozpoznaje sprawy z
zakresu ubezpieczeń społecznych, są to odrębne jednostki organizacyjne sądów
okręgowych. Od decyzji oddziału ZUS`u, z zakresu ubezpieczenia społecznego, świadczeń,
z funduszu alimentacyjnego oraz innych świadczeń należących do właściwości ZUS,
przysługuje odwołanie do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych. Sąd może orzekać
merytorycznie w sprawie. Sąd antymonopolowy: od decyzji organów adm rządowej
właściwych w sprawach z zakresu energetyki i ochrony konkurencji i konsumentów,
przysługują środki odwoławcze do sądu okręgowego w Warszawie – sądu
antymonopolowego; sądy powszechne: rozpatrują sprawy z zakresu postępowania
egzekucyjnego w admin, na podstawie ustawy prawo o aktach stanu cywilnego, prawo
wodne jak również odwołania od decyzji przewodniczącego KRRITV. Ponadto strona może
dochodzić przed sądem powszechnym odszkodowania, jeżeli poniosła szkodę w wyniku
uchylenia decyzji w związku ze wznowieniem postępowania, stwierdzeniem nieważności
lub uchylenia albo zmiany decyzji.