Professional Documents
Culture Documents
Wojciech KOPERSKI
ppor mgr in. ukasz SZMIT
mgr Adam GAWRON
Wojskowa Akademia Techniczna
Abstract: The purpose of dynamic research conducted in order to determine interaction between
bullets and target of low density (simulating live body) covered with light ballistic layers of types used
in body armors. Research allowed to optimize construction of ballistic protection devices to more
effective dissipation the bullets kinetic energy. It has influence on body armors requirements
formulation. These body armors were used as individual protection device of soldiers and officers
providing better protection and diminishing the risk of after shot traumas (bones cracking, multiple
traumatic injures). Research was based on firing at targets made of different materials protecting live
body covered with light ballistic protection materials. During every survey, impact kinetic energy was
measured and interaction with target and protection layers material was registered. In case of
protection perforation, the energy and character of target damages was also registered. Moreover,
overpressure generated by bullet passing the target (after protection layer perforation) was measured.
Mentioned above data allowed to verify models which simulate wounds. Analyzing all data collected
during research will allowed to optimize existing constructions of ballistic protection devices.
Developed methodology of ballistic protection devices testing allowed to test new solutions in field of
body armors, regarding bullets terminal effects complex determining. Additionally, introducing of
standardizes testing methodology allowed to compare protective materials and ballistic properties of
projectiles being in use and developed as well.
187
1. Wstp
Osony balistyczne s jednym z podstawowych rodkw zwikszenia bezpieczestwa
onierzy i funkcjonariuszy realizujcych swoje zadania. Kamizelki kuloodporne oprcz
podstawowej funkcji ochrony balistycznej peni rwnie wan rol psychologiczn,
zwikszajc poczucie bezpieczestwa. Uytkownik kamizelki musi by przekonany o
skutecznoci osony, ktrej uywa oraz musi by pewien, e sama osona nie bdzie rdem
zranienia. Dotychczasowe metody oceny skutecznoci oson balistycznych tylko czciowo
uwzgldniaj zjawiska zachodzce podczas trafienia pocisku w oson. Stosuje si zazwyczaj
kryterium dopuszczalnego ugicia osony. Deformacja tylnej ciany osony w kierunku ciaa
uytkownika moe by rdem obcienia, powodujcego uszkodzenia tkanek.
W zwizku z tym, celowym jest podjcie dziaa majcych na celu wprowadzenie takich
procedur badawczych, ktre uwzgldni w szerszym ujciu problem dynamicznego ugicia
oson balistycznych i konieczno bezpiecznego dla uytkownika rozproszenia energii
kinetycznej pocisku uderzajcego w oson. Drugim, niezwykle istotnym zagadnieniem, jest
dynamicznie rozwijajcy si kierunek w konstrukcji amunicji, zmierzajcy ku zmniejszeniu
kalibru i zwikszeniu prdkoci pociskw. Pojawiajce si rozwizania konstrukcyjne
maokalibrowej amunicji charakteryzuj si pociskiem o prdkoci pocztkowej ok. 700 m/s,
kalibrem od 4 do 6 mm oraz mas pocisku ok. 2g. Pociski takie posiadaj znacznie wysz
zdolno do przebijania oson balistycznych. Naley zatem poszukiwa skutecznych
i bezpiecznych sposobw ochrony przed dziaaniem nowo konstruowanych typw amunicji.
Kolejnym wanym zagadnieniem jest moliwo stosowania amunicji z pociskami
fragmentujcymi. Amunicja uwaana za bezpieczn, stosowana do szkolenia na strzelnicach,
w przypadku prby uycia jej poza strzelnic niesie due zagroenie dla osb postronnych.
Naley uwiadomi uytkownikw amunicji z pociskami fragmentujcymi jakie zagroenia
moe spowodowa niewaciwe jej uycie. Z wyej wymienionych powodw celowym jest
podjcie prac w kierunku okrelenia oddziaywania rnej konstrukcji pociskw amunicji
strzeleckiej na cele o niskiej gstoci (od 0,6g/cm3 do 1,4g/cm3) imitujcych tkank yw.
Ponadto, zbadania wymaga oddziaywanie oson balistycznych na orodki o gstoci
zblionej do ciaa ludzkiego.
3. Metodyka bada
Do przeprowadzania bada zestawiono stanowisko badawcze, ktrego schemat
przedstawiono na rysunku 1.
189
191
b) 0 s
c) 300 s
d) 600 s
e) 700 s
f) 1585 s
Wida jak pocisk, po opuszczeniu bloku, traci stabilizacj i zaczyna koziokowa. Jama
chwilowa dalej zwiksza sw objto. rednia prdko wylotowa pocisku na tym odcinku
wyniosa 275 m/s, co daje spadek prdkoci o 20,3%, a warto rednia energii 301,8 J
spadek o 36,5%.
Ostatnia fotografia 1f pokazuje moment uzyskania przez chwilow jam postrzaow
najwikszej rednicy, ktrej warto rednia wyniosa 53,6 mm. Zdjcie to zarejestrowano ok.
1 585 s po uderzeniu pocisku w blok.
Analizujc rejestracj procesu penetracji bloku przez pocisk bojowy, wida wyranie, epo
wylocie pocisk zachowuje swj ksztat i 63% energii (302 J), czyli nadal jest zdolny razi cele
w bliskiej odlegoci za blokiem elatyny. Jama chwilowa ma regularne ksztaty, a powstay
kana trway nie wykazuje dodatkowych zniszcze.
Przebieg penetracji bloku elatynowego pociskiem fragmentujcym ze spieku Cu-Sn w
konfiguracji nr 1przedstawiono na fotografii2. Podobnie jak w przypadku pocisku bojowego
fotografia 2a przedstawia chwil na 100 s przed uderzeniem. rednia warto prdkoci
zmierzona w tym miejscu wyniosa 440 m/s a obliczona energia 583,8 J. Kadr 2b to moment
uderzenia. Zdjcie 2c przedstawia sytuacj po 200 s od momentu uderzenia.
a) - 100 s
b) 0 s
c) 200 s
d) 460 s
f) 1670 s
e) 600 s
tym momencie wynosia 337 m/s (spadek o 23,3%) a energia 343,7 J (spadek o
41,1%).Ostatnie zdjcie zostao wykonane 1 670 s od chwili uderzenia pocisku w blok
elatynowy. W tym momencie kana chwilowy uzyska najwiksz rednic, ktrej warto
rednia dla wszystkich serii strzaw wyniosa 64,7mm, czyli o ponad 10 mm wicej ni w
przypadku pocisku bojowego.
Porwnujc wyniki dla pocisku bojowego i fragmentujcego Cu-Sn w konfiguracji nr 1
mona stwierdzi, e:
pociski fragmentujce uzyskuj znacznie wiksze prdkoci, zarwno uderzenia, jak i
wylotu(masa mniejsza o 2 g). W zwizku z tym, w oczywisty sposb wzrosa
rwnie energia uderzenia tych pociskw;
ze wzgldu na mniejsz mas i bezwadno, pociski fragmentujce trac w bloku
elatynowym wicej energii, co skutkuje znaczcym wzrostem rednicy kanau
chwilowego;
nieosonity blok elatynowy nie powoduje fragmentacji i deformacji pocisku Cu-Sn,
mona wic stwierdzi i zachowuje si podobnie jak pocisk bojowy.
Przebieg strzau w konfiguracji ukadu nr 2 przedstawiono na fotografii 3.
a) - 100 s
b) 0 s
c) 200 s
d) 420 s
e) 560 s
f) 1680 s
Prdko wylotu pocisku z ukadu zmierzono 580 s po uderzeniu. rednia jej warto
wynosia 333 m/s, rednia energia kinetyczna pocisku 334,9 J. Z oblicze wynika wic, e
blok osonity tkanin przej ok. 42,2% energii pocisku, czyli warto bardzo zblion do
wartoci uzyskanych w przypadku bloku nieosonitego (343,7 J 41,1%). Mona te
zauway, i pocisk nieznacznie odchyla si od osi strzau. rednic maksymaln chwilowej
jamy postrzaowej ustalono w chwili ok. 1 680 s po uderzeniu (fotografia 3e),jej rednia
194
b) 0 s
c) 380 s
d) 610 s
e) 840 s
f) 2500 s
196
a)- 100 s
b) 0 s
c) 135 s
d) 180 s
e) 650 s
f) 830 s
g) 1055 s
h) 2700 s
wiksze zniszczenia bloku, co naley odczyta, jako znacznie wiksze obraenia. Jest to
kolejny dowd na zwikszone niebezpieczestwo stosowania pociskw fragmentujcych do
celw innych ni szkolno-treningowe.
Badania oddziaywania pociskw w konfiguracji nr 5 miay za zadanie zbada zdolno
raenia siy ywej przez odamki powstae na wskutek fragmentacji pocisku w niewielkiej
odlegoci od siy ywej. Stosowanie pociskw fragmentujcych w pomieszczeniach
zamknitych powoduje bardzo due prawdopodobiestwo wywoania ich fragmentacji przez
przedmioty znajdujce si w pomieszczeniu. W zwizku z tym, aby zbada skutki raenia
fragmentami pocisku z wikszej odlegoci ni to miao miejsce w konfiguracji nr 4,
zaproponowano ukad badawczy w konfiguracji nr 5, skadajcy si ze sztywno zamocowanej
osony z blachy gruboci 1 mm i oddalonego od niej o 280 mm bloku elatynowego,
osonitego warstw tkaniny.
Na fotografii 6 przedstawiono proces oddziaywania fragmentw pocisku fragmentujcego
ze spieku Cu-Sn na si yw w konfiguracji nr 5.
a) 200 s
b) 0 s
c)140 s
d)540 s
f)1300 s
e)900 s
h) 2400 s
g)2000 s
Co prawda, strza oddawany jest tylko za pomoc pocisku fragmentujcego, ale jak wykazay
badania w ukadzie badawczym nr 1 pociski te, niepoddane fragmentacji, zachowuj si
niemale identycznie, jak pociski bojowe i mona z niewielkim bdem stwierdzi, i do
momentu uderzenia pocisku w tward przegrod mamy do czynienia z symulacj strzau
pociskiem bojowym, a od momentu perforacji przesony symulujemy penetracj pociskiem
fragmentujcym. Ze wzgldu na powysze zaoenie, jak i na porwnawczy charakter bada
w tym ukadzie, nie dokonano w tym przypadku adnych pomiarw, a badania potraktowano
jakociowo.
Fotografia 7 przedstawia wizualizacj procesu penetracji bloku elatynowego w konfiguracji
nr 6. Na zdjciu 7a przedstawiono sytuacj na 100 s przed strzaem. Fotografia 7b to
moment uderzenia pocisku w pierwszy blok elatynowy. Cz 7c to chwila po 200 s od
uderzenia.
a) -100 s
b)0 s
c)200 s
d)420 s
e)800 s
f)1210 s
g) 1780 s
g) 2810 s
pocisku. Wida tu jak odmienny charakter ma proces penetracji bloku przez fragmenty.
Gwne ich zgrupowanie porusza si szybciej i dry jam chwilow w podobny sposb co
bojowy, odchylajc si jednak od kierunku strzau. Reszta fragmentw porusza si w rnych
kierunkach i powiksza skokowo rednic jamy chwilowej. Podobn sytuacj mona byo
zaobserwowa w konfiguracjach nr 3, 4 i 5. Jama chwilowa po stronie pocisku bojowego ma
ju ksztat walca i powiksza stopniowo swoj rednic.
Fotografia 7f przedstawia moment, gdy pierwsze fragmenty opuszczaj ukad po 1 210 s
od uderzenia. Wida na niej, jak bardzo odchyli si kierunek ruchu najwikszych
fragmentw od kierunku strzau. Zauway mona rwnie, jak jama chwilowa po stronie
pocisku fragmentujcego, podzielona jest na dwie czci jedna ma ksztat pochylonego
walca a druga przypomina kul. Jest to zapewne spowodowane faktem, i w czci kulistej
oddziayway zarwno wiksze fragmenty, ktre dokonay cakowitej penetracji jak i
fragmenty mniejsze, rozchodzce si radialnie od osi strzau, ktre wyhamoway w elatynie i
s widoczne w postaci ciemnych punktw. Cz walcowa za powstaa przez oddziaywanie
grupy wikszych fragmentw poruszajcych si blisko siebie w kierunku strzau, dziaajcych
podobnie jak pocisk lity. Po stronie pocisku bojowego jama chwilowa ma jednolity ksztat
walca, ktrego rednica dalej ronie. Na zdjciu 7g przedstawiono sytuacj w chwili 1 780 s
po uderzeniu. Jama chwilowa po stronie pocisku bojowego osigna w tym momencie swoj
maksymaln rednic. Po stronie pocisku fragmentujcego jama ta nadal zwiksza sw
objto. Ostatnie zdjcie 7hprzedstawia moment osignicia maksymalnej rednicy przez
kana chwilowy po stronie pocisku fragmentujcego. Ma to miejsce 2 810 s po uderzeniu.
Analizujc wyniki opisane powyej mona stwierdzi, e oddziaywanie pocisku
bojowego na si yw ma znacznie agodniejszy charakter ni fragmentujcego pocisku ze
spieku Cu-Sn.
4.2 Badania oddziaywania na cele o niskiej gstoci 9 mm pociskw amunicji
pistoletowej o zwikszonej skutecznoci
W opisanej poniej czci bada przeprowadzono testy okrelajce oddziaywanie na cel
o niskiej gstoci pociskw o zwikszonej skutecznoci. Do bada uyto 9mm amunicji
Parabellum JHP (Jacket Holow Point). Oddziaywanie amunicji JHP porwnano ze
standardowym pociskiem FMJ uywanym midzy innymi w NATO. Na fotografiach8-13
przedstawiono oddziaywanie standardowego pocisku FMJ. Fotografia8 przedstawia pocisk
wnikajcy w blok elatynowy, prdko pocisku wynosia 325 m/s. Na fotografii9
przedstawiono formujcy si kana chwilowy.
201
Po okoo 980 s pocisk opuszcza blok elatynowy z prdkoci ok. 210 m/s. Na
fotografii10 pokazano narastajcy regularny, stokowy kana chwilowy.
203
Fot.15. 9 mm pocisk JHP penetrujcy 20% blok elatynowy 400 s po uderzeniu w blok,
widoczny zaburzony kana rany postrzaowej
204
205
206
Po 5 200 s narastajcy z prdkoci 4,1 m/s kana chwilowy osiga rozmiary maksymalne.
Maksymalna rednica kanau wynosia 125,7 m/s (fot. 24).
207
Po okoo 180 s pocisk traci stabilizacj i zaczyna obraca si w bloku. Kana chwilowy
zwiksza rednic(fot.29).
208
Fot.31. Penetracja 20% nieosonitego bloku elatynowego przez pocisk kalibru 5,7 mm
2 100 s po uderzeniu w blok
Fot.32. Penetracja 20% nieosonitego bloku elatynowego przez pocisk kalibru 5,7 mm
2 400 s po uderzeniu w blok
209
Fot.33. Penetracja 20% nieosonitego bloku elatynowego przez pocisk kalibru 5,7 mm
4000 s po uderzeniu w blok
Fot.34. Penetracja 20% bloku elatynowego osonitego mikk oson balistyczn przez pocisk
kalibru 5,7 mm 90 s po uderzeniu w blok widoczne przebicie osony
210
Fot.35. Penetracja 20% bloku elatynowego osonitego mikk oson balistyczn przez pocisk
kalibru 5,7 mm 200 ms po uderzeniu w blok
Fot.36. Penetracja 20% bloku elatynowego osonitego mikk oson balistyczn przez pocisk
kalibru 5,7 mm chwila wylotu pocisku z przestrzelonego bloku
Fot.37. Penetracja 20% bloku elatynowego osonitego mikk oson balistyczn przez pocisk
kalibru 5,7 mm chwila maksymalnego rozmiaru kanau chwilowego
211
Fot.38. Penetracja 20% bloku elatynowego osonitego tward oson balistyczn przez pocisk
kalibru 5,7 mm chwila uderzenia w oson
Fot.39. Penetracja 20% bloku elatynowego osonitego tward oson balistyczn przez pocisk
kalibru 5,7 mm 2700 s po uderzeniu pocisku
Osona zatrzymuje pociski, jednak nastpuje naruszenie cigoci tylnej warstwy osony,
powodujc oderwanie si pojedynczych fragmentw materiau osony.
Dokonana analiza rejestracji prb z 10% blokami elatynowymi wykazaa, e pociski w
blokach 10% trac znacznie mniej energii. Spowodowane jest to mniejsz gstoci orodka.
Konsekwencj tego s wiksze rozmiary kanaw chwilowych ale i mniejsze uszkodzenia
bloku w postaci kanau trwaego.
5. Wnioski
Analizujc dostpne informacje i dane literaturowe nasuwa si wniosek, e poprawa
poziomu ochrony balistycznej onierzy i funkcjonariuszy jest jednym z podstawowych
problemw, ktre naley jak najszybciej rozwiza.
Naley zastanowi si nad opracowaniem nowoczesnej metodyki bada oson
balistycznych. Dotychczas stosowane metodyki bada nie uwzgldniaj oddziaywania
dynamicznego osony na ciao uytkownika. Stosuje si jedynie kryterium mniejszego bd
wikszego dopuszczalnego ugicia osony. Podejcie takie nie uwzgldnia wielu czynnikw
powodujcych zranienia. Nie uwzgldnia si prdkoci dynamicznego odksztacania si oson
212
Literatura
[1] L. D. Heaton, J. B. Coates, J. C. Beyer, Wound Ballistics, Medical department, United
States
Army,Washington1962,http://history.armedd.army.mil/booksdoc/wwii/woundblstcs/defa
ult.html
[2] R. Woniak, W. Furmanek Wprowadzenie w technik wojskow, Bro lufowa
[3] L. Radziszewski Balistyka kocowa pociskw amunicji maokalibrowej przy strzelaniu
do wybranych celw
[4] Emergency War Surgery, Borden Institute Walter Reed Army Medical Center,
Washington, DC 2004, wyd. 3, www.brooksidepress.org/products/emergency
%20War20%Surgery/Table of Contents.pdf
[5] J. JussilaWound ballistic simulation: Assessment of the legitymacy of law enforcment
firearms ammunitions by means of wound ballistic simulation
[6] G. Dyckmans, N. Ndompetelo, A. Chabotier, Numerical and experimental study of the
impact of small caliber projectiles on ballistic soap, J. Phys. IV France 110 (2003)
[7] P. G. Arvidsson, Soldier lethality and wound ballistics from a Swedish perspective,
NDIA 51 Joint Services Small Arms Symposium, Atlantic City, 18.05.2005,
www.dtic.mil/ndia/2005smallarms/wednesday/arvidsson.pdf
[8] www.gotavapen.se/gota/cbj/soap_proj1280.jpg
[9] Nicholas N. C., Welsh J.R. Ballistic Gelatin, Istitute for Non-Lethal Defense
Technologies Report. Febuary 2004
[10] N. C. Nicholas, J. R. Welsch, Ballistic Gelatin, Applied Research Laboratory The
Pennsylvania State University, 2004
[11] Uzar Al., Dakak M., Ozer T., On G., Yit T., Kayahan C., Oner K., Sen D., A new
ballistic simulant transparent gel candle (experimental study), Turkish Journal of
Trauma and Emergency Surgery 9(2): 104-6, 2003 April
[12] Fackler M. L., Surinchak J. S., Malinowski J. A., Bowen R. E., Bullet fragmentation: a
major causa of tissue disruption, Journal of Trauma-Injury Infection & Critical Care.
24(1), 1984
[13] Fackler M. L., Malinowski J. A., The wound profile: a visual method for quantyfying
gunshot wound components, Jurnal of Trauma-Injury Infection & Critical Care, 25(6):
522-529 1985 Jun.
213
214