Professional Documents
Culture Documents
WYKADY
2009/2010
CHOROBY PASOYTNICZE
MISOERNYCH
Zenon Sotysiak
By M.
Trypanosomozy psw
Choroba Chagasa
- Trypanosoma cruzi pasoytuje u czowieka oraz psa w trzech postaciach: trypomastigota, amastigota i sferomastigota.
- Posta wewntrzkomrkowa (amastigota) jest owalna lub okrga o rednicy 1,5-6m, zawiera due owalne jdro i
paeczkowaty kinetoplast, powstaje z formy sferomastigota
- Posta trypomastigota jest wrzecionowata dugoci 10-20 m
Biologia widrowcw
- Zaraenie nastpuje przez uszkodzon skr, spojwk lub bon luzow jamy ustnej postaci trypomastigota, ktry
dostaje si z kaem lub wymiocinami pluskwiakw Rhodnius prolixus, Triatoma brasiliensis, Panstrongytus megistus
- Posta trypomastigota wnika do tkanki podskrnej lub bony luzowej, wytwarza ognisko pierwotne (chagoma) i
przechodzi w posta amastigota, ktra dzieli si i po rozpadzie komrki ywiciela przeksztaca si w posta trypomastigota.
- Forma trypomastigota z prdem krwi zanoszona jest do komrek siateczki lub komrek rdbonka, a take do wzw
chonnych, wtroby, ledziony, minia sercowego i mzgu.
- W miniach m.in. miniu sercowym oraz mzgu wytwarza skupienia otoczone tkank ywiciela (tkanka czna lub
tkanka glejowa) (pseudocysty) w ktrych wystpuj postacie (trypomastigota, sferomastigota i amastigota).
Leiszmanioza psw
- Przyczyna Leishmania infantum
- ywiciel ostateczny - psy, koty, czowiek
- ywiciel poredni- miank1z rodziny Phlebotomidae.
- Umiejscowienie - komrki ukadu fagocytarnego wtroby, ledziony, wzw chonnych.
Obraz kliniczny leiszmaniozy psw
- Wzrost temperatury ciaa, biegunka, splenomegalia, hepatomegalia, rdmiszowe zapalenie nerek, stany zapalne gaek
ocznych, wyniszczenie, objawy skrne: wyysienia, wrzody, guzki, depigmentacja naskrka.
Zwalczanie
- Allopurinol 20 mg/kg mc. Per os przez wiele miesicy
- Pentamidyna 2-4 mg/kg. Kilkakrotnie w odstpach 2-3 dni
- Paromomycyna 5 mg/kg mc. Podskrne 2 x dziennie przez 4 tyg
- Amfoterycyna B - 0,5-0,8 mg/kg mc. Doylnie 2x w tygodniu
- Preparaty antymonowe
Leiszmanioza skrna u ludzi
Leiszmanioza skrna moe przybiera odmienne formy kliniczne:
Leishmania tropica
forma miejska na Bliskim Wschodzie
1. Niewielkie zmiany skrne, suche, pojedyncze w postaci nacieku komrkowego, rzadko wrzodziejcego, cofajce si
samoistnie po kilku miesicach, pozostawiajce niewielk blizn
Leishmania major
- Forma wiejska na rodkowym wschodzie, w Chinach, Indiach, Afryce, Ameryce rodkowej i Poudniowej
- Zmiany skrne liczne, sczce, dajce owrzodzenia o uniesionym brzegu.
- Zmiany goj si po duszym czasie, tworzc, zapadnit, nieregularn blizn
Leishmania mexicana
- W Ameryce rodkowej i Poudniowej
- Liczne zmiany nawracajce (chiclero ulcer)
Leiszmanioza luzwkowo-skrna u ludzi
Leishmania brasiliensis
- Zmiany naciekajce i wrzodziejce skry, bony luzowej, chrzstek nosa lub podniebienia twardego, prowadzce do
destrukcji tkanek i oszpecenia twarzy.
- Zmiany te ustpuj samoistnie.
- Z trudem s leczone paromomycyn i amfoterycyn B.
Rozpoznanie
- Znalezienie pasoyta w materiale pobranym z brzegw owrzodze
- Test montenegro z leischmanin.
Leiszmanioza trzewna u ludzi (Kala-azar)
Jest wywoywana przez:
Leishmania donowani u modziey i osb dorosych w Afryce, Iranie, Indiach, Chinach
Leishmania infantum u dzieci w Afryce Pnocnej, Europie Poudniowej
Toksoplazmoza (toxoplasmosis)
A. Tachyzoity
B. Cysta z w tkance mini.
C. Cysta tkankowa izolowana z mzgu
D. Schizont z licznymi merozoitami
E. Gameta mska.
F. Niesporalowana oocysta z kau kota
G. Sporulowana oocysta z cienk cian, 2 sporocysty po 4 sporozoity.
W MZGU
SARKOCYSTOZA (SARCOCYSTOSIS)
YWICIEL POREDNI - BYDO
SARCOCYSTIS BOVICANIS (syn. S. cruzi.S. fusiformis),
SARCOCYSTIS BOVIFELIS (syn. S. hirsuta),
SARCOCYSTIS BOVIHOMINIS (syn S. hominis).
YWICIEL POREDNI- OWCE.
SARCOCYSTIS OVICANIS (syn. S. tenella, Isospora bigemina),
SARCOCYSTIS OVIFELIS (syn. S. gigantea, S. medusiformis, Ispora bigemina).
YWICIEL POREDNI- KOZY.
S. CAPRICANIS, S. HIRCICANIS, S.HIRCIFELIS.
UMIEJSCOWIENIE-Minie.
YWICIEL OSTATECZNY - PIES.
S. BOVICANIS (syn. S. cruzi),
S. OVICANIS (syn. S. tenella),
S.CAPRICANIS,
S. HIRCICANIS,
S. SUICANIS (syn. Sarcocystic porcicanis, S. miescheriana)
S. EQUCANIS (syn. S. bertrami),
S. FAYERI,
S. HOVARTHI,
S. CAMELI.
YWICIEL OSTATECZY - KOT.
S. BOVIFELIS (syn. S. hirsuta, S. fusiformis)
S. OVIFELIS (syn. S. tenella, S. gigantea, S. medusiformis, Isospora bigemina),
S. PORCIFELIS (syn. S. suifelis).
ywiciel ostateczny:
Kot, lis, pies, wini oraz czowiek.
Pierwszy ywiciel poredni
limak sodkowodny Bithynia leachi.
Drugim ywiciel poredni,
Ryby, najczciej z rodziny karpiowatych (karpie, pocie, liny, leszcze i in.).
Umiejscowienie:
U ywiciela ostatecznego przewody ciowe wtroby, niekiedy przewody trzustki.
Obraz kliniczny
Silniejsza inwazja O. felineus u kotw prowadzi do wychudzenia, zaburze ze strony przewodu pokarmowego,
niedokrwistoci, taczki, obrzkw, a nawet wodobrzusza.
Przy omacywaniu jamy brzusznej stwierdza si niekiedy powikszenie wtroby.
Zmiany anatomopatologiczne
Stwierdza si oznaki taczki i powikszenie wtroby oraz rozszerzenie przewodw ciowych, prowadzce miejscami do
powstawania torbieli wielkoci orzecha woskiego (wypenionych przywrami).
W przypadkach przewlekej inwazji stwierdza si poza tym nieytowe zapalenie cian przewodw ciowych oraz rozrost
nabonka, prowadzcy do powstawania brodawczakowatych lub gruczolakowatych zmian.
Rozpoznawanie.
Polega na poszukiwaniu charakterystycznych jaj w kale metod sedymentacji.
Zwalczanie.
Do leczenia zaleca si prazikwantel w dawce 25 mg/kg przez 3 dni i heksachlorofen w dawkach 20 mg/kg m.c. podawany
doustnie.
Zapobieganie
Ogranicza si do wykluczenia z diety surowych lub niedogotowanych ryb.
- JAJO
CLONORCHIS SINENSIS
Morfologia i Cykl rozwojowy
Przywra chiska dugoci 20-25mm o wyduonym ksztacie i czerwonej barwie.
Wystpuje u czowieka, psa, kota i wini.
Miejsce osiedlenia- Przewody ciowe
Z chwil wydalenia w jaju znajduje si uksztatowane miracidium.
ywicielami porednimi s: limak i ryba
I- limak (Bulinus fucsianus, Alocinoma longicornus).
W jamie ciaa limaka miracidium przeksztaca si w sporocyst, a po 4 tygodniach stwierdza si ju redie.
Redie przenikaj do trzustkowtroby limaka i po 4-6 tygodniach rozwin si cerkarie. Cerkarie wydostaj si ze limaka i
pywaj w wodzie atakujc
II-ywiciela poredniego tj. ryb (karpiowate, okoniowate) usadawiaj si w miniach i przechodz po 6 tygodniach w
encystowan metacerkari.
ALARIOZA ZWIERZT
Alaria alata
Dugoci 36 mm.
Uszka" dobrze rozwinite.
Przedni odcinek ciaa dugi, spaszczony, w tylnej czci rozszerzony.
Tylny odcinek krtki, zaokrglony.
Narzd czepny poza przyssawk brzuszn.
Rodzina Strigeidae
Gatunek ALARIA ALATA
1 - przyssawka gbowa;
2 - gardziel;
3 - jelito;
4 - przyssawka brzuszna;
5 - tniki;
6 - dodatkowy narzd czepny;
7 - jajo;
8 - jajnik;
9 - jdro przednie;
10 - jdro tylne;
11 - pcherzyk nasienny;
12 - otwr rozrodczy.
YWICIELE POREDNI
I poredni- limak (Planorbis, planorbis,Spiralina vortex)
II poredni- kijanki lub dorose aby
YWICIEL OSTATECZNY
lis, wilk, pies, kot.
Cykl rozwojowy
Z jaj wydalanych do wody rozwija si miracidium po 25 dniach.
Wnika do limaka zatoczka i umiejscawia si w trzustkowtrobie i przeksztaca si w sporo cyst macierzyst a ta w sporo
cysty potomne. Brak redii.
Cerakarie typu furkocerkarii opuszczaj sporocysty i wydostaj si ze limaka, aby wnikn do drugiego ywiciela tj. aby
lub kijanki aby gdzie przeksztac si w inwazyjne metacerkarie.
Schistozomoza byda (schistosomatosis)
Etiologia.
Przyczyn choroby s rozdziel no pciowe przywry z rodzaju Schistosoma - gatunek Schistosoma bovis
pasoytujcym u przeuwaczy domowych w naczyniach krwiononych.
Inwazja ta rozprzestrzeniona jest w Afryce, Azji i na Dalekim Wschodzie. W rejonie Morza rdziemnego oraz w Afryce
Wschodniej.
Morfologia pasoyta
Samiec (9-22 mm dugoci)
Ma poniej tylnej przyssawki dwa fady brzuszne, ograniczajce tzw. rynienk pciow (canalis gynaecophorus), w ktrej
umieszczona jest dusza
Samica (dugoci do 28 mm)
Jaja, o rednich wymiarach 60x80 m maj wrzecionowaty ksztat i zaopatrzone s w kolec na jednym z biegunw.
ywiciel ostateczny.
Bydo, owce i kozy.
ywiciel poredni.
limaki - Bulinus truncatus, Bulinus contortus, Physopsis africanus i inne, yjce gwnie w wodach stojcych lub leniwym
nurcie
Umiejscowienie
Wystpujce zawsze parami dojrzae przywry umiejscawiaj si niekiedy w duej iloci w yle wrotnej i yach
krezkowych.
Poza tym. mog pasoytowa w maych yach cian jelit, a niekiedy nawet - w yach ledziony i trzustki.
Biologia pasoyta
Samice skadaj jaja w maych naczyniach ylnych cian jelit.
Przedostaj si one dziki kolcom oraz litycznym substancjom (zawartym wewntrz jaja) rozluniajcym tkanki, przez
cian naczy i jelit do wiata przewodu pokarmowego, a std do rodowiska zewntrznego.
W rodowisku wodnym z jaj wylgaj si miracidia, z ktrych po wnikniciu do limakw - ywicieli porednich rozwijaj
si (poprzez sporocysty pierwszego i drugiego rzdu) w formy inwazyjne - furkocerkarie, zaopatrzone w rozwidlony
ogonek i gruczoy penetracyjne.
Inwazja nastpuje per cutis w trakcie pojenia lub przebywania zwierzt w wodzie.
Po wnikniciu do ukadu krwiononego mode przywry rozpoczynaj wdrwk do miejsca swej lokalizacji.
SCHISTOSOMA HAEMATOBIUM
Wnikaj czynnie przez skr czowieka. W czasie kpieli lub uprawy ryu. Cerkarie trac ogonek i przeksztacaj si
schistosomul.
Schistosomule docieraj do yy wrotnej i ttnicy krezkowej.
Przedostawszy si do wtroby, zasiedlaj drobne naczynia ylne, dojrzewaj pciowo i cz si w pary.
Samice w celu zoenia przechodz do naczy wosowatych pcherza moczowego.
Przywra yje u ywiciela do 20 lat.
OBRAZ KLINICZNY INWAZJI
Schistosomatoza lub bilharcjoza powoduje stany zapalne oraz rozrost nowotworowy pcherza moczowego i macicy na
skutek mechanicznego uszkodzenia ciany narzdw przez jaja pasoyta.
Fazy kliniczne inwazji:
1. wid skry - przenikanie furkocerkarii.
2. Faza toksyczno-alergiczna - wdrwka i dojrzewanie przywr (10 tygodni).
3. Faza narzdowa-bytowanie pasoytw w naczyniach ylnych miednicy mniejszej i skadanie przez nie jaj
SCHISTOSOMA MANSONI
Samiec 1 mm, Samica 1,6 mm.
Jajo zaopatrzone w sztylecik z boku skorupki bliej dolnego koca, przebijaj cian naczy i wydostaj si z kaem. W
rodowisku wodnym z jaja wylga si miracidium. Wnikaj do limaka zatoczka z rodzaju Biomphalaria glabrata i rodzaj
Tropicorbis.
W limakach przeksztacaj si w sporocyst macierzyst a z nich rozwijaj si sporocysty potomne, w nich z kolei
furkocerkarie.
Brak redii.
Furkocerkarie pywaj w wodzie poszukujc ywiciela.
Wnikaj czynnie przez skr czowieka w czasie kpieli lub uprawy ryu. Furkocerkarie trac ogonek i przeksztacaj si
schistosomul.
Schistosomule docieraj do wtroby, gdzie, dojrzewaj pciowo i cz si w pary.
Jeli samice skadaj jaja to przechodz do naczy wosowatych kapilarw y trzewnych.
Cz jaj z prdem krwi zawlekana jest do wtroby, puc, oczu i mzgu.
OBRAZ KLINICZNY INWAZJI
Schistosomatoza lub bilharcjoza przebiega :
Posta jelitowa z krwawymi biegunkami. Prowadzi do powstawania brodawczakw, owrzodze i rozrostw nowotw
Zawlekane jaja do wtroby mog powodowa zatory naczy ylnych, co prowadzi do hepatomegalii, splenomegali,
wodobrzusza i obrzkw.
Fazy kliniczne inwazji:
1. wid skry - przenikanie furkocerkarii.
2. Faza toksyczno-alergiczna - wdrwka i dojrzewanie przywr (10 tygodni).
3. Faza narzd owa-bytowanie pasoytw w naczyniach ylnych jelita grubego i skadanie przez nie jaj.
SCHISTOSOMA JAPONICUM
Samiec 25 mm, Samica 30 mm. Jajo zaopatrzone w sztylecik z boku skorupki przebijaj cian naczy i wydostaj si do
wiata jelita. Z jaj wylga si miracidium.
Wnikaj do ywiciela poredniego limakw z rodzaju Oncomelania.
W limakach przeksztacaj si w sporocyst macierzyst a z nich rozwijaj si sporocysty potomne, w nich cerkarie.
Brak redii.
Cerkarie pywaj w wodzie poszukujc ywiciela ostatecznego. Nale do typu furkocerkarii.
Wnikaj czynnie przez skr czowieka. W czasie kpieli lub uprawy ryu. Cerkarie trac ogonek i przeksztacaj si
schistosomul.
Schistosomule docieraj do yy wrotnej i ttnicy krezkowej.
Przedostawszy si do wtroby, dojrzewaj pciowo i cz si w pary.
Jeli samice skadaj jaja to przechodz z naczy yy krezkowej grnej do drobnych naczy wosowatych jelita.
Cz jaj z prdem krwi zawlekana jest do wtroby, puc i mzgu.
OBRAZ KLINICZNY INWAZJI
Schistosomatoza lub bilharcjoza przebiega pod kilkoma postaciami:
Posta jelitowa z krwawymi biegunkami
Posta wtrobowa-prowadzi do marskoci wtroby.
Posta mzgowa-utrata mowy, utrata pamici, stany padaczkowe.
TASIEMCE NISZE Rzd - Pseudophyllidea
Pierwsze stadium larwalne tasiemcw z rzdu Pseudophyllidea czyli onkosfera jest otoczona paszczem zoonym z jednej
warstwy najczciej urzsionych komrek nosi nazw koracidium (coracidium).
U tasiemcw wyszych z rzdu Cyclophyllidea otaczajce onkosfer bony nie maj budowy komrkowej.
W pierwszym ywicielu porednim rozwija si drugie stadium larwalne tasiemcw z rzdu Pseudophyllidea procerkoid
Ksztat ciaa tej larwy jest wyduony, a jej tylny koniec jest wyodrbniony i zaopatrzony w 3 pary hakw.
W drugim ywicielu porednim procerkoid przeksztaca si w plerocerkoid (larw o zwartej budowie z wyksztaconym,
jako skoleks, przednim kocem ciaa).
Umiejscowienie
U psw i innych ssakw w jelicie cienkim.
U ryb w miniach i narzdach wewntrznych.
Biologia Diphyllobothrium latum
Zaraanie czowieka i misoernych nastpuje przez zjadanie surowych lub psurowych opadnitych
plerocerkoidami.
Okres prepatentny waha si od 3 do 5 tygodni.
Rodzaj Spirometra
Cechy rodzaju:
Oddzielne otwory pciowe znajduj si na stronie brzusznej czonu.
Otwr prcia ley w linii rodkowej czonu, tu za nim znajduje si otwr pochwy, a poniej rwnie oddzielny otwr
macicy.
Zaopatrzone w wieczko jaja s na kocach zwone.
Spirometra erinacei europaei
Tasiemiec ten jest znacznie rzadziej spotykany u zwierzt misoernych w Europie ni D. latum.
Czsto wystpuje na Dalekim Wschodzie.
ywicielem ostatecznym s psy, koty oraz dzikie misoerne.
1. Pierwszym ywicielem porednim s widonogi planktonowe z rodzaju Cyclops,
2. Drugim - wiele gatunkw pazw (aby), gadw (we), a take ptaki i ssaki, w tkankach ktrych rozwija si
plerocerkoid.
Spirometra erinacei europaei
Larwa ta zjedzona (np. w przypadku spoywania ab) przez niewaciwego ywiciela, np. czowieka lub wini, nie rozwija
si do postaci dojrzaego tasiemca, natomiast migruje z jelita do mini, a niekiedy take do innych narzdw, gdzie osiedla
si w postaci - plerocerkoidu - zwanego sparganum.
Umiejscowiony w organizmie czowieka, np. w gace ocznej (sparganoza oczna), mzgu lub naczyniach krwiononych,
staje si dla niego niebezpieczny.
TASIEMCZYCE ZWIERZT MISOERNYCH MESOCESTOIDOZA ZWIERZT
MESOCESTOIDES LINEATUS
Tetratyridium
Dipylidium caninum
SKOLEKS
B- czon hermafrodytyczny:
1 - jdra,
2 - nasieniowd,
3 - cirrus,
4 - torebka cirrusa,
5 - zatoka pciowa,
6 - jajnik,
7 - ootyp
8 - tnik,
9 - pochwa.
Cykl rozwojowy
1 - skoleks i obok haki w powikszeniu,
2 - czon maciczny,
3 - torebka z jajami,
4 i 5- larwa i imago pchy,
6 - cysticerkoid,
7 - ywiciel ostateczny
YWICIEL OSTATECZNY I POREDNI
ywiciel ostateczny. Pies, kot i inne misoerne i czowiek
(szczeglnie dzieci).
ywiciel poredni. Larwy pche psich, kocich, ludzkich.
(Ctenocephalides canis, C. felis, Pulex irritans Trichodectes canis).
UWAGA!
Czony maciczne D. caninum (zawierajce jaja) wykazuj zdolno
samodzielnego pezania po sierci psa.
Rozwj pasoyta
Larwa tasiemca cysticerkoid, koczy swj rozwj (po okoo
miesicu) w dojrzaych owadach i osiga stadium inwazyjne.
Przeknite (wraz z pchami) przez ywiciela ostatecznego (psy lub
koty) cysticerkoidy dojrzewaj w jelicie cienkim tych zwierzt po 2 3 tygodniach.
Taenia hydatigena
skoleks
Taenia hydatigena
ywiciel, ostateczny. Pies, kot, lis, wilk, szakal, kojot, kuna, aska oraz inne dzikie misoerne.
ywiciel poredni. Domowe i dzikie przeuwacze, winie, rzadziej gryzonie.
Larwa Cysticercus tenuicollis wgier cienkoszyjny, ksztatu pcherza wielkoci jaja kurzego, z wpuklonym skoleksem,
osadzony na dugiej cienkiej szyjce umiejscawia si na bonach surowiczych, czsto na sieci, krezce, pod torebk wtroby,
rzadziej na otrzewnej i opucnej ywiciela poredniego.
Rozwj larwy do stadium inwazyjnego po okoo 3 miesicach.
Okres prepatentny u ywiciela ostatecznego wynosi 1012 tygodni.
Taenia pisiformis syn. T. serrata
ywiciel ostateczny. Pies i lis, rzadko kot.
ywiciel poredni. Gwnie zajczaki, tj. zajce i krliki, myszy, szczury i inne gryzonie.
Rozwj pasoyta
Larwy tego tasiemca Cysticercus pisiformis (w postaci winnego grona) umiejscawiaj si najczciej w sieci, na krezce
pod bon surowicz wtroby ywicieli porednich.
Rozwj larwy do stadium inwazyjnego trwa okoo 2 miesicy. Okres prepatentny u ywiciela ostatecznego wynosi okoo 8
tygodni.
Umiejscowienie. Jelito cienkie.
PRZEKRJ PRZEZ FORM LARWALN WGRA CYSTICERCUS PISIFORMIS
Nacieki zapalne limfo-histiocytarne z udziaem komrek olbrzymich typu cia obcych w ssiedztwie larwy wgra
Cysticercus pisiformis
Taenia ovis
ywiciel ostateczny. - Pies.
ywiciel poredni. - Owca i koza.
Rozwj pasoyta.
W miniach ywiciela poredniego (a szczeglnie w miniu sercowym) rozwija si w cigu okoo 3 miesicy wgier
Cysticercus ovis.
Okres prepatentny u ywiciela ostatecznego wynosi okoo 2 miesice.
Umiejscowienie. - Jelito cienkie.
Taenia cervi
Rozwj pasoyta. W miniach szkieletowych i miniu sercowym ywiciela poredniego rozwija si w cigu okoo 3
miesicy wgier - Cysticercus cervi.
Okres prepatentny u ywiciela ostatecznego wynosi 46-50 dni.
Umiejscowienie - Jelito cienkie.
Hydatigera taeniaeformis syn. Taenia crassicollis
ywiciel ostateczny. Kot, rzadko lis.
ywiciel poredni. Liczne gatunki gryzoni, czsto myszy domowe i szczury.
Rozwj pasoyta
Larwa - Strobilocercus (cysticercus) fasciolaris (inwazyjna po okoo 2 miesicach) umiejscawia si u ywiciela poredniego
w wtrobie, w pcherzykowatej cycie.
Uwolniona z cysty larwa ma dugo od 3 do 30 cm, czonowana z wpuklon gwk na przednim, zwonym kocu ciaa.
Tylny koniec ciaa jest pcherzykowato rozszerzony.
Okres prepatentny u ywiciela ostatecznego waha si od 36 do 42 dni.
Umiejscowienie. Jelito cienkie.
Multiceps multiceps; syn. Taenia coenurus
ywiciel ostateczny- Pies (gwnie owczarski), lis, wilk, kojot i szakal.
ywiciel poredni- Owca, rzadziej koza, bydo, baw, jak, sarna, jele, wielbd, wini ko, krlik, wyjtkowo czowiek.
Rozwj pasoyta.
Larwa Coenurus cerebralis (w postaci pcherza z wpuklonymi licznymi, do kilkuset, skoleksami) osiedla si w mzgu,
rzadziej w rdzeniu krgowym przede wszystkim owiec.
Peny rozwj do stadium inwazyjnego coenurus osiga po 23 miesicach.
Okres prepatentny u ywiciela ostatecznego wynosi okoo I miesica.
Umiejscowienie. Jelito cienkie.
Multiceps serialis; syn. Taenia serialis
ywiciel ostateczny - Pies, wilk, lis, szakal, kojot i inne dzikie, misoerne, wyjtkowo czowiek.
ywiciel poredni - Zajc, krlik, rzadziej wiewirka, nutria i inne liczne gryzonie.
Rozwj pasoyta
W miniach ywicieli porednich (w tkance cznej mini) rozwija si w cigu okoo 5 miesicy larwa - Coenurus
serialis.
Ma ona ksztat pcherza wielkoci orzecha woskiego, do wntrza (lub na zewntrz) ktrego pczkuj pcherze wtrne.
Umiejscowienie. U ywiciela ostatecznego w jelicie cienkim.
Echinococcus granulosus; syn. Taenia echinococcus
A - dorosy tasiemiec:
1 - ryjek,
2 - haki,
3 - przyssawki,
4 - zacztki narzdw rozrodczych,
5 - jdra,
6 - macica,
7 - przewd wyprowadzajcy,
8 - jajnik,
9 - przewd tnikowy,
10 - gruczo tnikowy,
11 - torebka cirrusa,
12 - cirrus,
13 - otwr pciowy,
14 - pochwa,
15 - zbiornik nasienia;
16 - ootyp,
17 - jaja.
B -bblowiec:
1 - bona twrcza,
2 - bona oskrkowa,
3 - cznotkankowa bona ywiciela,
4-6 - torebki lgowe pierwszego pokolenia,
7 - torebka lgowa drugiego pokolenia,
8-10 - protoskoleksy,
11-14 - kolejne fazy rozwoju protoskoleksa egzogennego.
ywiciel ostateczny. - Pies, wilk, szakal, dingo i kojot, lis.
U kotw tasiemiec ten nie osiga dojrzaoci pciowej.
ywiciel poredni.- Przede wszystkim przeuwacze domowe i dzikie,
poza tym winia, ko oraz czowiek.
Rozwj pasoyta.
Larwa - Echinococcus unilocularis seu hydatidosis
bblowiec jednojamowy (w postaci pcherza wielkoci orzecha
laskowego do jaja kurzego z pczkujcymi do wntrza protoskoleksami i
torebkami lgowymi) umiejscawia si zwykle w wtrobie, pucach,
rzadziej w innych narzdach ywicieli porednich.
U owiec w przypadku zaraenia, prawie z reguy, bo w 95%, rozwijaj
si tzw. bblowce podne - echinococcus fertilis, t.j. zawierajce w swym wntrzu protoskoleksy.
U wi w 80% rozwijaj si bblowce podne,
U byda tylko w 20%. U tych zwierzt zwykle rozwijaj si bblowce jaowe - echinococcus sterilis, nie zawierajce
protoskoleksw.
Okres rozwoju bblowca w organizmie ywiciela poredniego do stadium inwazyjnego (tj. zawierajcego protoskoleksy)
jest dugi i wynosi 1-2 lat).
Okres prepatentny u psw waha si w zalenoci od wieku zwierzt, od 2 miesicy u modych, do 3,5 miesica u starszych
zwierzt.
Dugo ycia tasiemcw u psw wynosi do okoo 7 miesicy.
Echinococcus multilocularis
Cykl rozwojowy
Zwalczanie tasiemczycy
1. Preparaty arekolinowe, np. Nemural (sl arekolinowa acetarsolu), w dawkach 6 mg/kg m.c.
Dla zwierzt wyniszczonych zaleca si zmniejszy dawk do 4 mg/kg m.c; przed leczeniem poda rodki nasercowe.
Nemural jest mao skuteczny na Mesocestoides i Echinococcus.
2. Niklozamid, Mansonil, (Savermin- Polfa; Yomesan -Bayer) w dawce 125 mg/kg m.c. Tabletki krajowego Saverminu
zawieraj 0,8 g kompleksu niklozamidu i piperazyny.
Preparat ten zalecany jest w dawkach 200 mg/kg m.c. (1/4 tabletki).
Niklozamid jest bardzo skuteczny na tasiemce z rodzaju Taenia, mao natomiast - na Dipylidium caninum.
3. Chlorowodorek bunamidyny (Scolaban-Burroughs Wellcome) podawany psom na czczo, w dawkach 25-50 mg/kg m.c.
Skuteczny w dawkach 50 mg/kg m.c. w zwalczaniu echinokokozy psw.
4. Bithionol (Actamer-Monsanto), w dawkach
1 x 50 mg/kg m.c, jest w peni skuteczny na T. hydatigena, w dawkach 2 x 50 mg/kg m.c. Skuteczny w 100% na E.
granulosus.
5. Praziquantel (Droncit-Bayer), podawany na czczo w dawce 2,5 mg/kg m.c. Jest skuteczny u psw i kotw na Taenia
hydatigena i Hydatigera taeniaeformis. Jednorazowa dawka 5 mg/kg m.c. dla psw jest w 100% skuteczna na niedojrzae i
dojrzae tasiemce Echinococcus multilocularis.
6. Cantrodifen, Nitroscanat, (Lopatol-Ciba-Geigy) w dawkach 200250 mg/kg m.c wykazuje 100% skuteczno, na
niedojrzae i dojrzae Echinococcus granulosus. W dawkach 64100 mg/kg m.c. jest skuteczny na tasiemce z rodzaju
Taenia i Dipylidium.
7. Fenbendazol (Panacur), 50 mg/kg 3 x w odstpach 7 dni na tasiemce z rodziny Taenia.
Toxocara cati
Samiec dugoci 37 cm, szerokoci 1,1 mm. Ogon zakoczony stokowatym wyrostkiem.
Samica dugoci 410 cm,
Jaja 65-77 m
Drogi inwazji toxocara cati
Inwazja per os, (jaja), rozwj z wdrwk typu ascaris
Inwazja per os, (jaja), rozwj z wdrwk somatyozn z osiedleniem si larw w miniach, a czciowo w cianie odka
Inwazja drog laktogenn (u kocit sscych)
inwazja za porednictwem ywiciela rezerwuarowego, rozwj bezporedni bez wdrwek (dwie linki w cianie odka
kota)
okres prepatentny 6-8 tyg
Jeli zostaje poknita L2 w jaju to odbywa wdrwk;
Larwa L2 wnika do odka, kreniem przedostaje si przez wtrob do puc i tchawicy, poknita powraca do odka
gdzie linieje do formy L3, a nastpnie w odku linieje jeszcze raz (L4) i w jelicie dojrzewaj pciowo
Infekcja przez gruczo mlekowy i podczas laktacji larw L3 jest bardzo wana
Zaraenie moe nastpi przez zjedzenie ywiciela paratenicznego gdzie w tkankach s obecne larwy zatrzymane w
stadium L2 Jeli gryzo zostaje zjedzony przez kota to L2 wnika do odka i linieje (L3) i po czwartym linieniu w odku
(L4) przeksztaca si w jelicie w dojrza
Prenatalna droga me wystpuje
Okres prepatentny trwa 8 tygodni
Drogi inwazji toxascaris leonina
Rozwj toxascaris leonina przebiega bez wdrwek.
Wyklute z jaj larwy wnikaj w cian jelita, gdzie liniej dwukrotnie
Wypadaj do wiata jelita i liniej ponownie i dojrzewaj pciowo.
Okres prepatentny 7-10 tygodni
W przypadku zaraenia si niewaciwego ywiciela larwy toxascaris leonina przebywaj przez tydzie w cianie jelita
Wdruj do jamy ciaa tego ywiciela odbywaj dwa linienia a nastpnie incystuj si w tkankach jamy brzusznej
Samiec dugoci 4-6 cm.
Samica dugoci do 10 cm.
U Toxascaris leonina brak jest odeczka.
Larw inwazyjna jest L2 lub L3 obecna w tkankach gryzoni.
Larwa wdruje do jelit gdzie zatrzymuje si na 2 tygodnie.
Brak jest wdrwki.
L3 pozostaje przez 11 dni i linieje do L4 po 3-5 tygodniach od zaraenia.
Brak jest transmisji prenatalnej i laktogennej.
Okres prepatentny wynosi 10-11 tygodni.
Obraz kliniczny
Najbardziej wraliwe szczenita w wieku do2 miesica
Przypadki intensywnej inwazji rdmacicznej mog prowadzi do mierci szczenit
U zwierzt kilkutygodniowych i starszych wystpuje glistnica jelitowa. Ktra manifestuje si:
Utrat apetytu,
perwersyjnym apetytem.
wymiotami
luzowymi biegunkami,
wychudzeniem
niedokrwistoci,
zmianami krzywiczymi u modych psw
a niekiedy objawami nerwowymi
Zmiany anatpat.
W pocztkowej fazie inwazji tj. glistnicy larwalnej wystpuj zmiany zapalne puc.
W glistnicy jelitowej stwierdza si nieytowe zapalenie jelit cienkich.
W narzdach wewntrznych wystpuj ziarniniaki zapalne jako lad po wdrwce larw oraz obecno guzkw W nerkach
zawierajcych larwy toxocara canis
Angiostrongyloza zwierzt misoernych (angiostrongylosis)
Wywoywana jest przez Angiostrongylus vasorum u psw i dzikich lisw.
Wystpowanie. Nicie ten wystpuje w Europie i Ameryce Pnocnej.
W Polsce nie by notowany.
CYKL ROZWOJOWY
Skadane przez samic w ttnicy pucnej jaja dostaj si do naczy wosowatych. Tu wykluwaj tl larwy L1.
Przenikaj czynnie do pcherzykw pucnych, a nastpnie przez oskrzela do tchawicy, skd s poykane i wydalane do
rodowiska wraz z kaem, a dalszy rozwj przebiega w ywicielach porednich limakach z rodzaju Arion, Limax, Helix, w
ktrych larwy po koo 3 tygodniach osigaj stadium L3.
Po inwazji psw czy lisw w przypadku zjedzenia zaraonych limakw, larwy wdruj przedostaj si do krezkowych
wzw chonnych, liniej dwukrotnie, poczym wdruj do aorty lub serca gdzie dojrzewaj pciowo.
Umiejscowienie- pasoytuje w ttnicy pucnej, rzadziej w sercu tych zwierzt
Okres prepatentny wynosi 33-60 dni.
Okres patentny do 5 lat.
Rozpoznawanie i Zwalczanie
Poszukiwanie w kale larw A. vasorum dugoci okoo 330 m, o ostrym, falisto zaamanym ogonie, zaopatrzonym po
stronie grzbietowe) w wyrostek.
Rozpoznawanie pomiertne polega na. poszukiwaniu nicieni w ttnicy pucnej oraz jaj i larw w guzkach pucnych.
Zwalczanie
Do leczenia zaleca si Levamizol.
Ancylostomatozy zwierzt misoernych (Ancylostomatosis)
* Etiologia Przyczyn tej choroby u psw s Ancylostoma caninum i Uncinaria stenocephala.
* U kotw natomiast - Ancylostoma tubaeforme, nicienie (tzw. tgoryjce) nalece do rodzin Ancylostomatidae.
* Wystpowanie. Europa.
* W Polsce ekstensywno inwazji A. caninum psw waha si od 0,8 do 50%.
Morfologia Uncinaria stenocephala
ywicielem A. caninum i U. stenocephala jest gwnie pies.
Acylostoma caninum moe rzadko wystpowa u kota.
Umiejscowienie. Jelito cienkie
2. Przez skr
Larwy wnikaj wwczas do naczy chonnych i krwiononych, migruj wraz z krwi przez prawe serce, puca, oskrzela,
tchawic, skd wykasane i przeknite odbywaj swj dalszy rozwj w jelicie
Podczas tych wdrwek cz larw moe ulec zaham w rozwoju i pozostawa jako larwy drzemice w cianie jelita i mm
Przed porodem larwy te uaktywniaj si i z krwi dostaj si do gruczou mlekowego, powodujc, e przez 3 tygodnie siara
i mleko staj si rdem inwazji dla szczenit.
3. Inwazja rdmaciczna
Powodowana przez migrujce larwy, ktre wnikaj do duego krwiobiegu ciarnej suki.
Okres prepatentny waha si od 12 do 18 dni.
OBRAZ KLINICZNY INWAZJI
Uszkodzenie bony luzowej i naczy jelita.
S hematofagami (jeden niecie okoo 0,12 ml krwi dziennie)- niedokrwisto typu pokrwotocznego i niedoboru elaza.
Wydzielanie toksyn (hemolityczne) przez nicienie
U modych zwierzt przebieg choroby jest ciki z utrat apetytu, wychudzeniem, osabieniem, biegunk z domieszk krwi,
skonnoci do wymiotw a, czasem wystpuj objawy z OUN.
Zwalczanie
1 EMBONIAN PIRANTELU 5 mg/kg.m.c U PSW. 20 mg/kg U KOTW, DOUSTNIE, JEDNORAZOWO
2 NITROSKANAT 50 mg/kg mc, DOUSTNIE. JEDNORAZOWO.
3 FENBENDAZOL 50 mg/kg.m.c, DOUSTNIE, PRZEZ 3 KOLEJNE DNI.
4. OKSYBENDAZOL15 mg/kg m c. DOUSTNIE, JEDNORAZOWO
5. FLUBENDAZOL 22 mg/kg. DOUSTNIE PRZEZ 2 DNI.
6 FEBANTEL 15mg/kg, DOUSTNIE, JEDNORAZOWO
7. SELAMEKTYNA 6 mg/kg m.a.NASKRNIE, JEDNORAZOWO
STOSOWANIE IWERMEKTYNY U PSW JEST KONTROWERSYJNE
Necator americanus
W rozwoju N. americanus wymaga nieco wyszych temperatur ni A. duodenale.
YWICIEL I UMIEJSCOWIENIE
Przede wszystkim czowiek, take niektre mapy /np. szympans, goryl/ misoerne, winia/.
Umiejscowienie-jelito cienkie.
KAPILARIOZA ZWIERZT MISOERNYCH (CAPILARIOSIS)
Cykl rozwojowy - w jajach wydalonych z moczem wyksztaca si larwa.
Po zjedzeniu przez ddownic larwy osiedlaj si w jej tkankach.
Zjedzenie ddownicy przez zwierz misoerne uwalnia larwy (L1).
U zwierzcia misoernego larwy liniej w wietle odka.
W cianie jelita liniej ponownie i przechodz w larwy inwazyjne L3.
Larwy L3 migruj do nerek gdzie liniej. Moczowodami dostaj si do pcherza moczowego i dojrzewaj pciowo.
Okres prepatentny wynosi 60 dni.
Capillaria aerophila Kapilarioza uk oddechowego (capilariosis)
Morfologia.
Samce 15-25mm,
samice 25-32mm.
Wystpowanie-kosmopolityczny
ywiciel ostateczny - lis, pies lub kot
ywiciel poredni- ddownica
umiejscowienie - puca, oskrzela, tchawica.
Cykl rozwojowy
W jajach wydalonych z kalem wyksztaca si larwa
Po zjedzeniu jaj przez ddownic rozwijaj si larwy inwazyjne.
Zjedzenie ddownicy przez zwierz misoerne uwalnia larwy C. aerophila
Larwy naczyniami krwiononymi i chonnymi dostaj si do puc.
Po odbyciu dalszych dwch linek dojrzewaj pciowo
5kres prepatentny wynosi 25-29 dni
TOMINKSOZA U PSW (thominxosis vulpium)
Wywoywana jest gwnie u lisw, a rzadziej u psw, kotw przez Thominx aerophllus.
Wystpowanie- Pasoyt kosmopolityczny, stwierdzany by take w Polsce.
Obraz kliniczny
Obecno nicieni w drogach oddechowych powoduje zapalenie nieytowe oskrzeli i tchawicy.
Pojawia si kaszel oraz luzowy wypyw z nosa.
Szczeglnie wraliwe na inwazj s mode 3-4-miesiczne lisy, u ktrych poza objawami ze strony ukadu oddechowego
obserwuje si postpujce wychudzenie, osabienie i niedokrwisto.
MORFOLOGIA
Nicienie nitkowatego ksztatu.
Samiec dugoci 12-20 cm, o spiralnie skrcanym ogonie, zaopatrzonym w skrzydeka.
Samica dugoci 25-31cm; otwr pciowy znajduje si w okolicy tylnego koca gardzieli.
yworodne larwy D. immitis dugoci 286-340 m pozbawione s pochewki wylinkowej.
BIOLOGIA I LOKALIZACJA
Larwy, tzw. mikrofilarie, poykane wraz z krwi przez ywicieli porednich - komary z rodzajw Aedes, Culex, Anopheles
i Myzorhynchus.
Z jelita owada mikrofilarie przenikaj do cewek Malpighiego, gdzie osigaj w cigu 11-14 dni stadium inwazyjne (III),
nastpnie wracaj przez jam ciaa owada do wargi dolnej.
Zaraanie zwierzt nastpuje w trakcie ssania krwi, kiedy to inwazyjne larwy wydostaj si z wargi dolnej na skr
zwierzcia.
Lokalizacja- prawa komora serca i w ttnicy pucnej.
OBJAWY KLINICZNE
U chorych zwierzt stwierdza si objawy dusznoci, osowienia i szybkiego mczenia si.
Dua ilo nicieni oraz tworzce si wok nich zakrzepy powoduj zaburzenia w kreniu, ktrego konsekwencja s
obrzki, wodobrzusze, stany zapalne i powikszenie wtroby, a take zapalenia nerek. W miar trwania choroby obserwuje
si utrat apetytu, wychudzenie, a niekiedy take objawy nerwowe.
ROZPOZNAWANIE
Podstaw rozpoznania jest stwierdzenie mikrofilarii w krwi obwodowej.
Badanie rozmazw krwi lub te wieej kropli zmieszanej z wod. Hemoliza erytrocytw uatwia stwierdzenie ywych
poruszajcych si wykowato larw.
ZWALCZANIE
1. Thiacetarsamid (arsenamid) w 1% roztworze, podawany doylne w dawkach 1 mg na 0.45 kg m.c. 2x dz przez 2 dni.
W przypadku wystpienia objaww zatrucia kuracj naley przerwa.
Kotom lek naley podawa raz dziennie, przez 3 kolejne dni
Do zwalczania mikrofilarii z dostpnych lekw stosowany jest
Levamizol w dawkach 5 mg/0.45 kg m.c, podawany per os codziennie przez 4-15 dni. tj. a do zlikwidowania
mikrofilaremii
INWAZJA KLESZCZY
1) S przenosicielami niebezpiecznych pasoytw.
2) S czasowymi pasoytami zewntrznymi powoduj schorzenia skry, a take niedokrwisto (wysysanie krwi i
hemolityczne dziaanie ich liny);
3) U owiec mog by przyczyn tzw. kleszczowego paraliu przebiegajcego ze znaczn miertelnoci. Rodzina Ixodidae
obejmuje kitka rodzajw: Ixodes, Haemaphysalis i Dermacentor.
Kleszcz pastwiskowy Ixodes ricinus
WYSTPOWANIE
W Polsce z grupy wymienionych rodzajw stwierdzono gatunki:
Ixodes ricinus, Ixodes persulcatus, Dermacentor pictus, Haemaphysalis punctata, Haemaphysalis concinna.
Najpospoliciej wystpujcy, mao swoisty w stos do ywicieli jest Ixodes ricinus.
Morfologia pasoyta
Samiec dugoci do 2,5 mm, barwy brunatnordzawej. Ciao Ixodes ricinus jest
niesegmentowane, skpo pokryte szczecinkami.
Osobniki dojrzae zaopatrzone s. w 4 pary czonowanych odny. Ryjek dugi,
wyranie wyodrbniony.
Samica godna dugoci do 4,0 mm, a po nassaniu si krwi do okoo 11 mm
dugoci i okoo 7 mm szerokoci.
Zabarwiona jest wwczas czarnawobrunatnie.
Oglna morfologia kleszcza A samica Ixodes od strony grzbietowej
Argasidae in contrast to
the hard tick Ixodidae
a,b,d,f,g -dorsal part
c-ventral part
L-larvae
N-nymph
Ni-nymph and adult tick
OBJAWY KLINICZNE
Inwazja kleszczy na skutek mechanicznego i chemicznego dranienia wywouje wid, a take miejscowy odczyn zapalny
skry.
Zwierzta staj si niespokojne, ogryzaj i ocieraj swdzce miejsca, co moe prowadzi do mechanicznych urazw,
lokalnych wyysie, a nawet powstawania ognisk martwicowych.
Wtrna infekcja bakteryjna powodowa moe ropne stany zapalne.
Niedokrwisto i oglne osabienie jest powodowane toksycznym dziaaniem liny tych stawonogw
Neurotoksyna zawarta w ich linie, nie tylko dojrzaych kleszczy, ale take larw i nimf, powodowa moe u owiec tzw
Parali kleszczowy (poraenie kleszczowe"), przebiegajcy bezgoraczkowo wrd objaww utraty apetytu i osabienia,
nastpnie z do szybko pojawiajcym si niedowadem narzdw ruchu, a nawet cakowitym poraeniem.
Rola epidemiologiczna i epizotiologiczna Ixodes ricinus
Przenosi wirus kleszczowego zapalenia mzgu podtypu zachodniego,
Krtki boreliozy z Lyme (Borrelia burgdorferi).
Naturalne zakaenia i nosicielstwo wirusa szetlandzkiego zapalenia mzgu (LIV- Flaviviridae),
Wirusa krymsko-kongijskiej gorczki krwotocznej (CCHFV - Bunyaviridae),
Wirusw Uukuniemi (UUKV - Bunyaviridae),
Wirusw z grupy Kemerovo (KEMV-Reoviridae)
Rola epidemiologiczna i epizotiologiczna Ixodes ricinus
Przenosi wirus kleszczowego zapalenia mzgu podtypu zachodniego,
Krtki boreliozy z Lyme (Borrelia burgdorferi).
Naturalne zakaenia i nosicielstwo wirusa szetlandzkiego zapalenia mzgu (LIV- Flaviviridae),
Wirusa krymsko-kongijskiej gorczki krwotocznej (CCHFV - Bunyaviridae),
Wirusw Uukuniemi (UUKV - Bunyewiridae),
Wirusw z grupy Kemerovo (KEMV-Reoviridae).
Ixodes ricinus przenosi rwnie liczne bakterie chorobotwrcze
Rickettsia slovaca,
R. helvetica,
Riketsje gorczki Q (Coxiella burnetii),
Riketsje gorczki kleszczowej owiec (Ehrlichia phagocytophila),
Paeczki durowe (Salmonella ententidis),
Paeczki tularemii (Francisella tularensis),
Paeczki listeriozy (Listeria monocytogenes),
Woskowce rycy (Erysipelothrix rhusiopathiae),
Paeczki brucelozy (Brucella melitensis).
Kleszcz pospolity przenosi rwnie liczne pierwotniaki wywoujce choroby zwierzt, niektre z nich przenoszone take na
ludzi
Theileria mutans i Theileria sergenti wywoujce teilerioz byda
Babesia canis i B capreoli wywoujce babeszjoz psw
Babesia divergens i B motasi wywoujce hemoglobinuri europejsk byda,
Babesia ovis wywoujc babeszjoz owiec,
Babesia microti - pasoyta gryzoni, ale stwierdzanego rwnie u ludzi
ZMIANY ANAT.PAT.
W miejscu przyczepiania si kleszczy obserwuje si miejscowe stany zapalne skry, niekiedy powikane wtrn infekcja
bakteryjn lub obecnoci ognisk martwicowych.
Rozpoznawanie
Stwierdzanie obecnoci kleszczy na skrze.
Przesuwanie doni po okolicach skry chtnie atakowanych przez kleszcze, pozwala stwierdzi nierwnoci (jakby guzki),
bdce przyssanymi pasoytami.
Przy odrywaniu ulegaj zwykle rozerwaniu, a pozostajce w skrze ryjki mog powodowa powstawanie krost i ropni.
ZWALCZANIE
Zwalczanie kleszczy polega obecnie na stosowaniu akarycydw (insektycydw) w postaci opryskiwa lub zmywa, a u
owiec take kpieli.
Najczciej uywane do tego celu s preparaty zawierajce chlorowane wglowodory (np. Uniitox, Lindan), ktrych
czynnym skadnikiem jest gammaHCH, stosowane w roztworach 0,030,05 (substancji czynnej); Chlordan, Toksafen w
roztworach 0,25-0,5%;
Zwizki fosforoorganiczne, np. Neguvon (Bayer) 0,15% r-r; Batestan (hoechst)
Dermacentor reticulatus kleszcz kowy
* Samica po nassaniu krwi osiga wielko okol 15mmx10mm.
* Samiec wielkoci okoo 5 mm x 2,5 mm posiada tarczk grzbietow z wyran ornamentacj barwy srebrzystomtecznej,
Chejletieloza kotw
Chejletiella blakei
Chejletieloza kotw jest chorob pasoytnicz wywoywan przez roztocze z gatunku Cheyletiella blakei. Gatunek ten
naley do rodziny Cheyletidae i podrodziny Cheyletiellinae.
Megnin pierwszy odkry i opisa ten roztocz u dzikiego krlika europejskiego,
W 1885 r. Canestrini zmieni nazw rodzajow na Cheyletiella
Wystpowanie.
Inwazje Cheyletiella blakei u kotw opisano ju w wielu krajach europejskich, Ameryce Pn., Japonii i Australii
Ekstensywno zaraenia kotw domowych Ch. blakei nie jest wysoka i waha si od 0,16 do 2,74%.
Duo wiksz natomiast stwierdza si u kotw rasowych-25%. U kotw ras himalajskiej i perskiej moe
dochodzi do 50%.
Morfologia pasoyta
Cheyletiella blakei to drobny roztocz o grzbietowo-brzusznie spaszczonym ciele w
ksztacie szeciokta. Charakteryzuje si silnie wyksztaconymi gaszczkami ktre
zakoczone s hakami.
Samiec o wymiarach 341-435 x 234-306 m,
Samica 448-575 x254-360 um.
W rozwoju przechodzi kolejno stadia: larwy, nimfy I i II stadium
Jajo wielkoci 240-302 x 90-150 m przytwierdzone jest do wosa za pomoc
specjalnego przydatku i oplecione charakterystycznym kokonem z wkien
Obraz kliniczny
* Nasilajcy si wid skry, osigajcy swj szczyt w 3-4 tygodniu od chwili
zaraenia.
* Zwierzta drapi si i wylizuj tak intensywnie, e sier na caym tuowiu bya
mokra. Rzadziej stwierdzano zmiany na skrze, ktrym towarzyszy niewielki
wid; a sier kotw mimo widocznych, licznych pasoytw nie bya zmierzwiona
* U wszystkich kotw obserwuje si na gowie, szyi oraz wzdu krgosupa
pojedyncze strupy o rednicy 3-5 mm. Sier pokrywa drobny upie, szczeglnie
dobrze widoczny przy ciemnym umaszczeniu
Zwalczanie
Preparat Ivomec (ivermektyna) w iniekcji podskrnej. Lek podaje si dwukrotnie, w dawce 0,3 mg/kg mc, z przerw 14dniow
Po 48 godzinach od chwili pierwszej iniekcji obserwuje si zdecydowan popraw (ustpi wid i wylizywanie si).
Nie obserwuje si adnych objaww ubocznych dziaania leku.
Mona zewntrznie stosowa
Amitraz (250 ppm), trzykrotnie powtarzajc zabieg w odstpach 7-dniowych
Tiguvon (fention) w dawca 6-15 mg/kg mc, nakrapiajc go na skr tu za opatk, dwukrotnie z przerw 4-tygodniow.
Preparatu Tiguvon nie stosowa u kotw o masie ciaa mniejszej ni 0,6 kg, u zwierzt o masie ciaa od 0,6 do 2 kg
podawa l kropl preparatu na 0,2 kg mc.
WIERZB ZWIERZT MISOERNYCH
wierzb (scabies) psw, kotw t lisw
U zwierzt misoernych (psw, kotw i lisw) wierzb moe wystpowa w trzech postaciach wywoywanych przez
Trzy gatunki kosmopolitycznych wierzbowcw:
Sarcoptes scabiei var. canis,
Otodectes cynotis,
Notoedres cati.
Obraz kliniczny
Zmiany chorobowe rozpoczynaj si na zewntrznej stronie maowin usznych, a nastpnie rozprzestrzeniaj si do
szybko na ca gow, kark, obwodowe czci koczyn (stopy) i wreszcie na cae ciao.
Rwnoczenie ze zmianami na skrze pojawia si wid, nasilajcy si w miar rozprzestrzeniania procesu chorobowego
Pocztkowa na skrze pojawiaj si mae guzki i krosty
Sczcy si z nich wysik, zasychajc zlepia wosy i tworzy do grube, szarawe strupy, a skra grubieje.
Rozpoznawanie
Objawy kliniczne wierzbu s charakterystyczne. Podstaw rozpoznania jest stwierdzenie wierzbowcw w zeskrobinach
pobranych ze wieo zmienianych miejsc (z pogranicza miejsc zdrowych i chorobowo
zmienionych) przy zastosowaniu metody Stefaskiego.
Zeskrobiny powinno si (z wyjtkiem wierzbu usznego) pobiera z gbszych warstw naskrka.
Zwalczanie wierzbu misoernych
1 Zwizki fosforoorganiczne:
Ipowet 5 w 2.5% emulsji wodnej do wcierania lub zmywa, Neguvon- Bayer w postaci 0,25% roztworu wodnego do
zmywa,
Neocidol 25 EC-Ciba-Geigy w 0.06% emulsji wodnej do zmywania (nie stosowa u kotw!).
2. Karbaminiany np.:
Pularyl-Biowet w 0.5-2% roztworze wodnym do zmywania lub w postaci 5% zasypki.
3. Zwizki chloroorganiczne np.:
Alugan-Hoechst w 0,2-0,5% roztworze wodnym do zmywania. Heksachlorocykloheksan (Gameksan. Lindan) w 0,05-0.1%
roztworze wodnym do zmywania
Uwaga! Terapi naley powtrzy 3x, co 7 dni. Przeprowadzi dezynsekcj legowisk oraz przedmiotw, z ktrymi stykay
si chore zwierzta.
Do tego celu mog by uyte np. 0,1% roztw Unitoxu lub 0,2% roztwr Neguvonu,
MORFOLOGIA WIERZBOWCW PODSUMOWANIE
Biologia
Zapodnione samice skadaj 100-200 zlepionych ze sob jaj, ktre na powierzchni wody uoone s na ksztat deczki w
ekosystemach wodnych bogatych w materi organiczn (butwiejce szcztki rolinne).
Rozwj nastpuje ju w temperaturze okoo 14C.
Optymalna temperatura to 25-26C.
Czas rozwoju komara kujcego trwa okoo 2 tygodni.
Posta larwalna po wykluciu zaopatrzona jest w dugi syfon z 4 pczkami woskw.
Komary kujce bardzo czsto, w wikszej liczebnoci wystpuj w pobliu gospodarstw wiejskich.
Larwy komara kujcego rozwijaj si z jaj w kanaach ciekowych, kauach przydomowych zbiornikach wodnych,
beczkach, wannach oraz w zaciemnionych piwnicach.
Samice komara kujcego atakuj ssaki, ptaki, a take ludzi.
Szczeglnie czsto ataki tych komarw notowano w sierpniu lub na pocztku wrzenia, a w okresie jesiennym karmic si
obficie gromadz zapasy tuszczu.
Zimuj najchtniej w opuszczonych chodnych szopach i pomieszczeniach dla zwierzt.
Uwaga!
Niekiedy komary kujce niepokoj zwierzta i ludzi take w porze zimowej, zwaszcza w ogrzewanych pomieszczeniach,
aniach, szpitalach itp. lub w ciepe zimowe dni.
Ctenocephalides felis
Pulex irritans
Trichodectes canis
Cheyletiella
Otodectes cynotis
Ehrilchia canis
Babesia canis
Borelia burgdorferi
Demodex canis
Sarcoptes scabiei