P. VIRGILIT MARONIS OPERA OMNIA EX EDITIONE HEYNIANA CUM NOTIS ET INTERPRETATIONE IN USUM DELPHINI VARIIS LECTIONIBUS NOTIS VARIORUM EXCURSIBUS HEYNIANIS RECENSU EDITIONUM ET CODICUM "Er INDICE LOCUPLETISSIMO ACCURATE RECENSITA. YOLUMEN SECUNDUM. 7 LONDINI: CURANTE ET IMPRIMENTE A. J. VALPY, A. M. 13.JENEIDOS LIB. I. 5OL Delitui, dum vela, darent si forte, dedissent. Nee mihi jam patriam antiquam spes ulla videndi, Nec dulces natos exoptatumque parentem : Quos illi fors ad poenas ob nostra reposcent Effugia, ct culpam hane miserorum moite piabunt Quod te, per Superos, et conscia numina veri, Per, si qua est, qua restet adhuc mortalibus usquam Tntemerata fides, oro, miserere laborum Tantorum; miserere anim non digna ferentis. His lacrymis vitam damus, et mise.escimus ultro. 140 145 Umosi lacus, donec preberent rela ventes, st fortasse prabitri essent, Neque mihe auune spes ull est videudi veterene jutreane, et jucundos liberos, et patrem desider a= tum: quos itli fortasse ad sucrificiuim repetent ob mean fugant, et cxpiabunt hoe de- ictus nece muserorum. Hue ergo precor te, per Superos ct Deos qui veretatem sciunt ; per, si qua est mvioluta fides, quee supersit uspiam hominabus: muserere tot calanttatum, miserere animi itdigna passi, Hts lucrymis concedimes vitam, ct Brul timosa Marius caput abdidit vlea, 1, 70 —136. dificw Menag alt daret tragm Monet sé forte tulisset alte: Hamb, solita vyartatione in hoe verbo; nist putes: si fate tulissent. Sensum conimodim versi subycci interpunc- tione mutata: ut sit, dum rela dedissent, si forte darent Vulgo legebatur jejume et incommode ; dwx rete darent, si forte dedissent. Multa argutantur Servins et Donatus ; nihil, quod ad rem faciat, Itaque malebam suspieart, versnm imperfectum Delitwi, dum rela darent, ab aliena manu male esse sup- pletum —138 Eas Serviams apparet, fatsse ohm, qm dupizes legerent, quia dudces leve esset_et Comimmme epitheton hberorum 139 fors ct p Medic. Gud. et Rottend tett., quibns addi quos forsan etiam ile poenas reposcent. _poscerc cum duobus accusativis lustrat Heins , sed yecte monet Burmanans, iis locutn esse, ubt aliquid poscimus, quod ille ipse, a quo poscitur, dare vel facere possit, at filii ipsi Sinonis vice puniendi posceban- tur. fors et ortum ex seitptura antiqua a pro ad. Junsere apnd Servinm alii forset pro forsit, fors sit, fortasse Vulgatam habet Pomponius Quos dle ad _p. forsen ed Ven.—l10 refegia Bigot —142 restet ab Heins receptun, uippe elegantius post s: qua est, ex Medic am. sec. Gudiano sec et tert. ‘ottend et Menag, adde Goth tert Vulgo restut. unquane Medic am. pr et alii, vitiose — horum m. laborui Bigot. maloram Von —144. muisereve virt Bigot —145_ veniam Ms Petay solenni varetate, sed bene Barmannus monet, h.1_reriam per tifam potuisse explican, non facile rztam per tenian, ultra pr Hamb. pro var. lect. Ceterwm possit disttugui ante ultro; nec NOTE 141 Quod] Vel est quocirea, vel re- dundat, ut sepe apud Graccos grt, yel, wt mili videtar, pronomen est, quod te oro; id est, hoc te ore, hoc unum fe oro, miserere,§e Sie JEn, v1. 363 * Quod te per cccli jucundum Inmeu et auras, Per gemtorem oro,’ &c. 142 Per, si qua est, §c.] Locutio poetis fantihatis ; et sensus est: Per intemeratam fidem, st qua est intemerate, fides homenibus. Sic An, xu. 56. © per si quis Amat Tangit honos anj- mum”502 P VIRGILIT MARONIS Tpse viro primus mantcas atque arcta levari Vinela jubet Priamus ; dictisque ita fatur amicis: Quisquis cs, amissos hine jain obliviseere Graios ; Noster cris; milngue hae edissere vera rogantr. Quo molem hanc immanis equi statuere? quis auctor? 150 Quidve petunt? que religio? aut que niachina bell? Dixerat. Mle dolis instructus et arte Pelasga, Sustulit exutas vinclis ad sidera palmas: Vos, zeterni ignes, ct non violabile vestrum. Testor uumen, ait; vos are, eisesque nefandi, Quos fugi, vitteeque Deum, quas hostia gessi: 155 inbeuter miseremnr ens, Tpse Prramus imperat solri manicas et catenas strictas , ct amicis cerbis sie lognitur : Qurcumgue sis, jam inde obliviscere Graecos relictos, noster evis: sed Iuee mihi petenti vere declara, Cur poseerunt lune ingeatem muolem equi? quis hujus auctor est ? aut quid petunt? que est in eo religio? aut quec est hive machine belli? Dixerat. Ue, imbutus fraudilas et calliditate Greca, extulit ad astra manus solutas vinculis: Vos attestor, iuquit, xgnes scmpi- terni, et inviolabilem vestram divinitatem: vos arce et enscs junesti, quos evilavi , et tenia Deorum, gras victima gestavi; licent mihi violare arcana sacrament beeceserncer tamen satis bene.—146. Ipse ultro primus Sprot. marcos primus alter Hamb alta Hugen. arta utque Grey levarit Goth, tert., deberet sequi: Vincla senex vel bonus Prianus. Pro ita fatur Goth. tert. adstat, forte ex adfatur.—148, Inc Leid. et alt. Rottend. hinc nam pr Moret. hie obliriscere Bigot.—149, mihi lure hiatn relicto Leid. Montalb. alt. Hamb, mikique hoe Sprot mhique edissere duo aut tres Heins. Sed mithique hee agnoscit etiam Donat. ap. Burm—150. quid molem Hugen. qui pr. Moret. a mi. pr. hawc abest sec. Hamb. strarere Ald. quis actor Hamb. pi —151. petant tres Burm __ petit Sprot. a m. pr.—153. exhaustas Leid. wnus. exustas Goth, alter—15 4. t¢s- trun N. Speciosissima est Markland: emendatw ad Stat. p. 7 Vesta N, qui etiam preclare advocat versns inf. 296. 297. ef Jortin (Tracts Tom, 11. p. 465). Firmat eam codex Ge, Fabricii, forte ct hoc, quod Sinon, qui yam Trojanus civis videri volebat, numen Trojx tutelare mvocat. Obstat tamen, quod jam a viris doctis monitum, non ad arbem ct arcem, in qua servaliatur saccr ignis, conrersum, sed manibus ad sidera sublatis ieee dicere Sinonem. ef. Burm. —156. titteque, Dewm q. ita distnguitur in Mentel. et n Pierii codd., et sic jam: olim distinetum Servis tempore. Placebatque Cerdm ea ratio Sed NOTE 146 Manieas] Vox a manu dedueta: signifieatque aliqnando vestium pur- tem, quie manus et brachia proterit : aliquando vincula mantum; ut com- pedes, podun, 152 Arte Pelasgd] Greci_vafritic et mala fide infaincs facrunt. De Petasgis, propric Thessalis, En. 1.628. 151 Vos, cterni ignes| Aliqui expli- cant de ignibus arm, quos eflugerat ; ahi melins cum Servio, dc Sole, Lima, sideribus aliis, Nam hac putabant veteres, et ignew esse natura, etn wtermum lucere, et habere divimta- tem; et fiequenter jurabant per si- dera, ZEu. vir 429. €calum hoc et conseia sidera testor.”ANTIDOS LIB. IT, 503 Fas mihi Graiorum sacrata resolvere jura, Fas odisse viros, atque omnia ferre sub auras, Si qua tegunt; teneor patrie nce Iegibus ullis. ‘Tu modo promissis maneas, scrvataque serves 160 Troja fidem ; si vera feram, si magna rependam. Omnis spes Danaum, et coepti fiducia belli Palladis auxiliis semper stetit. Impius ex quo Tydides sed enim, scelerumque inventor Ulixes, Fatale aggressi sacrato aveliere templo Palladium, cesis summe: custodibus arcis, Corripuere sacram efligicm, manibusque cruentis Gracorun: liceut odisse Hos, ct exponere cuncta in Incem, si occultant wliqua: neque vero jam bstrictus sum wllis legibus patric. Tu tantun, 0 Troja, sta pro- nussis; ct per me servata, serra mihi fidem: si vera profero, si magni presto. Tota spes Greecorum ct confidentia tucepiti hellé postta futt in one Patlalis, Ab cero a quo tempore impius Diomedes ct Ulysses repertor criminwn, aggressi auferre @, suncto tenplo Trojx, fatale Palladium, occisis custodibys summa areis, rapuerunt vita Dewn sunt divinis rebns adhibite, ct viltcque Witt —157, seercte Leid. Hamb. sec, et pro var. lect, alter Leid., quod a Couterio male defensum recte rejecit Burmannus. revolvcere Hamb, pr. et Menag. alter.—158. ac 0. Ondart, ct cuacta qu, Moret. cf cunctas Menag. pr., oumes vitiose—159, tria: tencor Leid., eo sensu mollins, teneur Hettnan, couj,, non mali tamen Burm.—160, Dum iodo Wall, jurutaque tert, Moret. promissague Goth. tert—161. si vera rependam Menag, alter, ex priore loco. repandum nonnulli apud Pierinm. Sed magnam mercetlem pro salute sua persolvit, arcana Gtecorum retegendo.—162. capti Vratisl. capti ct Ven, cf. v.75.— 163, aucitio tres Burm., quod vulgare esset. semper fuit Bigot.—164. Titiles Tibri, vitiose. seclerumque repertor Grav. ex glossa. vid. Burmann.—165. NOTE 159 Si qua teguat] Si, pro siquidem, non dubitantis, sed affirmantis est. 162 Dunawm] Gracorum. Zn. 1. 34. De Palladc, ibid. 43. et sapra, 31. De Tydide, Diomeide Tydei filio, 1. 101, De Ulysse, supra, v. 7. 166 Palladium) Statua fuit Palladis, armata parma, id est, scuto breviore, et hasta; eo ritu consecrata, ut cre- derent, urbem, in qua esset, inex- pugnabilem fore, Aliqui dicunt e coelo essc delapsam; alii factam ex ossibus Pelopis. Hane Ulysses et Diomedes, sublapsi per cnniculos ant cloacas in urbem Trojam, cx arce subripuerunt; Diomedes deinde post excidinm Troje tempestate actus in Ltaliam, Deorum vesponsis monitus ut Palladinm Trojanis restitueret, dicitur illid Aine per Calabriam transenuti restituisse, vel cnidam ex JEnee ainicis, cni nomen Nautes. Ab hoe illatom in Italiam, ei Lavinii p mum, deinde Albw, tim Rome ser- vatom in templo Veste, sub Vesta- linm et Nauti familia custodia ; tam secreto, ut Herodianus testetur, snb Commodo Imsperatore eum templum Veste conflagrasset, Palladium Ro- me (unc primo visnm esse. De ritéis, supra v. 133. Virgince dicmmtur, quia Pallas innupta.504 VIRGILII MARONIS Virgineas ausi Dive. centingere vittas : Ex illo fluere ac retro sublapsa referri Spes Danaum, fractee vires, aversa Dez mens, 170 Nec dubiis ea signa dedit Tritonia mounstris. ‘Vix positum castris simulacrum: arsere coruscze Luminibus flamme arrectis, salsusque per artus Sudor iit; terque ipsa solo (mirabile dictu) Emicuit, parmamque ferens hastamque trementem. 175 Extemplo tentanda fuga canit zquora Calchas ; Nec posse Argolicis exscindi Pergama telis ; Dee: cavit Pallas. saoram statuam ; et ausi sunt tangere sunguinolentis manibus virgineam infulion ub illo tempore spes Greecorun capit zafirmate sunt, animus Dew alienatus est ab i auescere, et retro acta abire vires Nec incertis portentis id signifi~ Vis statua deposita est m castris Grecorum ; cum ratilee flumma eruperunt ex ejus oculis subrectis, ef salsus suilor fluxit per ejus membra, ct ipsa ter exiltit ¢ terra, quassans clypeum et hastam trémentem ; quiz res est miranda dictu, egressi_ Grev. Dan. Beins Diras Menag. alt. acs. Menag. et retro duo Burm. ubi pro flucre, rucre. sitius pro hoc ipso ruere. petiisse notionem videri potest. Statin Cudchas dectarut tentandam esse fugam mari: nec posse Trajan alvcliere Menag, alter pro abvellere —168, ringineusque ed. sunt Dine ausi Ven. et Parrhas.—169, retro sublata Hamb. pr. sed vindicat vulgatam Nonius in /luere, et repetitns pro div. leet. Zslil., sm versus Ge. 1, 200, iSane) quee reteollstun (ars rian tar ogroonee tea Ethel 170, cal poéta non de monte sed de flumine ersa Gud. eum guinque aliis, solenni varietate.—173. anreptis Zulich., vitiose ; idem fremcatem, Porro expectabat forte aliquis purmam vibrans hastunque , aut simile quid paulo fortius. Sed sobrie ac pudenter posta in tah teparclg; maluit is Dew foram declavare et satis habuit frementem addere, Dex siguo a terra subsiliente, tanquam pra ira. (Qnod in Servio ad 173 est, sudor salsus: “ Hoe autem Ennins de Lamis dixit;” leg. de lucrymis Locus esse debnit, qualis Accit in Pheenissi seis cruorem gutteis lact ymarwa tari Ex Ennio laudatur apnd Maerob. ‘Neque miscra lavere lacrynee salswn sanguinen)—177. Non Goth, tert, exeindé NOTE Sal~ 171 Tritonia} Pomponins Mela 1.1 ©.7. paludem ct amnem Aftier Tri- tone memorat, non longe a Syrti mi- nore; ‘unde? inquit, et Minerva: coguomen inditum est, ut incole ar- hitrantur, ibi genite : faciuntqne ci fabule aliquam fidem; quod quem nalalem ejus putant, ludieris virgimun inter se decertantium celebrant. Sic et Eucamis £ rx. 347. (Porpentem ‘Vyitonos adit illwsa paludem. Hane et Pallas amat: patrio que vertice nata Terrarum primam Libyen (nam proxima ceelo est, Ut probat ipse ca- Jor) tetigit: stagnique quieta Vultus vidit aqua, posnitque ia margine plan- tas; Et se dileeta Tritonida disit ab unda’ Vel forte allnsum est a Lati- nis auctoribus ad Greeum Palladis epithetunt, quo @icitur, iad. it. 157. ct alihi, azpurden indefessa, expers tie mors; a 7pelv timere, et a privativo. 176 Calehas| Grecormn vates. 177 Perguma] Arx Troje, En. 1, 470. Angi, ct Byccac, urbes Velopon- nesi, regize A gamemuonis, En. 1, 288,ALNEIDOS LIS. Il. 505 Omina ni repetant Argis, numenque reducant, Quod pelago et curvis secum avexcre carinis. Et nunc, quod patrias vento petiere Mycenas, Arma Deosque parant comites, pelagoque remenso Improvis) aderunt. Ita digerit omina Calchas. Hane pro Palladio, moniti, pro numine leso Effigiem statuere ; nefas que triste piaret Hane tamcn immensam Calchas attollere molem Roboribus textis, coeloque educere, jussit< Ne recipi portis, aut duci in moenia possit; Neu populum antiqua sub religione tueri 180. 185 everti Gracis armis, nisi requirant ex urbe Angiy alia auspicia; ef reducant Pale Indem faventem, quatem prius mari ct ewrvis navibus secum adduxerant. Et mune si vento redenut Mycenus, in urbem putrian; parunt nova belle et Deos socios, ct mari iternm traecto adcrunt inexpectuti: sic Crlchas disponit omnia, Pro Palla- dio rapto, ef Dea offensa, admoniti extruerunt hoc eae cara quod expiaret fn- nestumt crimen. Taren Culchas praccepit cos extruere lignis compactis hanc molem altissimam, et eam ad coclum erigeré: ne possit capi portis, et induct in muros , neve Sercare popuhan, steundum antiquam religionen. Nam, dicebat, si restre multi scribunt etiam ap, Burm.; adde fragm. Vatie. excidi Zuhch.—I78, Omnia vulgg, Numina air. Zalich,, ab interpolatione, ex tis, que: seqnuntus. —179. pelago et curvis carinis, oruate satis, sed forte secundis curis a Virgilio delendum. ct nusquam deletmu vitleo. aveaere post Pierium debetor Heins, e melioribus coda. petitum, vulgo, adrexere (quod tamen et ipsum fragm, Vatic. exhibet), et Voss, un, cum Goth. tert. Elia male.—180, Et nunc que Menag. pr. Vide an potta digni it oratio ex nuttata interpnnctione > Et nunc, quod—Calchas, Hane pro Palladio—efigien statuere. In medio posita reliqua, tanquaw in parenthesi—181. parent Parrhas. parant socios Goth. tert., non malo lapst.—182, aderané Medic. a pr. m. mina bene Heius., libroruz mclierum consensu, vulgo, omnia, quod sane ad intelligendum faci- lins. Sed v, Not —183. Et prox. Rottend. tert. mwnine repto Oudart., sed leso doctins ; vain lwsa Dea, quod fnerat rapta.—185. Hane adeo Ms, Fabric. cum Mediceo Pierii; uisi hune emndem Fabricius vespexit. tamen recte, quod vim propriam hie habere, intelliges ex nostra interpretatione immen- sun Goth, tert., ex interpretatione, ut sit pro immense.—187. New recipi Priscianus lib. xvir cum codd. aliquot. in portis sec, Maret. nee duci prinms Moret. posset Priscian. ibid. ¢. Gudiano et al—188. Nee alii Sed in his NOTE 178 Onnina ni repetent, §e.] Resperit morem Rontmorum, inqait Servius : want si egressi male pugnassent, re- vertebantur ad captanda rursus an- guria : ant si longivs abessent Roma; locus aliquis cx agro captive Roma- nus fiebat, in illa provineia in qua bellabatur, ad quem, si renovanda cssent auspicia, dux rediret, 182 Omina Calchas] Legunt multe omnia. 186 Roboribus] Vel species est querens robar; vel hgnum qnodvis durissimum, Ge. 1. 162. 188 Antiqua sub retigione tueré] Tl est,in loenm Palladii suecedere, qnod antiquo cultn et populi credulitate urbem seryaturum) erat.506 P. VIRGILII MARONIS Nan, si yestra manus violasset dona Minervee, Tum magnum exitium (quod Di prius omen in ipsum Convertant!) Priami imperio Phrygibusque futurum. Sin manibus vestris vestram ascendisset in urbem : Ultro Asiam magno Pclopea ad moenia bello Venturam, ct nostros ca fata manere nepotes. ‘Talibus insidiis perjurique arte Sinonis Credita res, captique dolis lacrymisque coactis, 490 195 manus lesissert hoe oblatum Pailadi munus ; tune magnim ruinam inommere rezno Priam’ et Phrygibus, quod vaticinive Dit ‘potius convertant in ipsum Caichanta : si vero manibus vestris inductum fuisset in urbem restrum; sponte Asiam magnis copiis venturam esse ad urbes Peloponnesi, ct ca fata spectare nostros: pusteros, Talibus dolis, et vufritie perjuri Sinonis, rcs credita est; et decepli fraudibus, varietas Mss ad fastidium, teneri Priscian. 1. c., vitiose —190. excidiuin Priscian, ibid. alter Hamb. et Voss ~191. convertent Puget. Plrygiis Hamb. pr. cum aliquot codd, Pierii et fragm, Vatic. antiqnissimo. Barmannus fau- dat Drakenb, ad Sil, virr, 243, Teigibus, Fragibus male scribitur.—192. tes- tris menibus Parrhas et Ven. cum Goth, tert.—193, magnam Hamb. pr. Pe- lopea Heins., reete, evm Mediceo et Schol. Statii, “ade Goth, sec. Vulgo Polopeia, quod et ipsum bene scribitur, sed non h. 1. ad Pelopera sec. Hamb., interpolate.—194, 2m nostros Witt. et vestros Bigot—196, eoactis Heinsio ac- ceptum ferendum, qui Medicei optimorumque cod Servii inpranis, forte et Donati auctoritatem recte secutus est. id. et Grammaticorum, Probat NOTE 191 Phrygibus} Trojanis, in Minore Phrygia sitis En. 1. 385. 193 Asian] Duplex est: Major et Minor, Aajor, € tribus mundi parti- bus, qnas veteres agnoverunt, louge niavinna est: quam ab Europa Tanais flavins, Pontus Eusious, et AZgeum Mare distermivaat ; ab Africa Sinus Arahicus: nine in partes distincta precipne sex, imperium .Moscoviti- cum, Tartaricam, Turcicum, Persi- cum, Indieum, et Sinense. Minor, peninsula est Majoris Asie, maxime occidentalis : inter pontumn Enxinnn ; et eam Mediterranei Maris partem, qua: Issico Sina terminatir: none Natolie: de hac sermo he est, quia in ca erat Troas. Pelopet ad mama] Vel Argos, uhi precipue regnavit Pelops: vel totam peninsnlam isthmo Corinthiaco Gracciw annenam; que cum Apia die ceretur, Peloponnesus deinde, id est, insula Pelopis, vocata est a Pelope; qui e Phrygia, ubi Tantalus ejus pater regnaverat, coloniam eo de- daxit, Pelops a'Tantalo patre dicitur appositus fuisse Diis ad epulas, cum- que humerum avidior Ceres comedis- set, eburneo humero donatus a Jove. (Enomaum deinde regem Elidis curuli certamine vicit, fraude auriga: Myr- tili, qui vectem axi subduxerat: at- que ita Hippodamiam C2nomai filiam solus ¢ procis obtinuit, aliis tredecim ab Cnomao jam ante victis et occi- sis: eam enim is posnerat legem, ut victus moreretur, victori filia nebe~ ret, monitus oraculis a genero sibi mortem imminerc. Pelops ex Hip- poilamia Alrenm ac Thyestem susce- pit: Atreus Menelawn et Agamem- nona.