KOMPAS ~ 2013

Kapitan
Zorianoho
Flotu
Erik
Mastrem i joho peryj pominyk Oha Krasnova doekalysia nareti popovnennia v komandi na zorelit Kardif prybuly troje
junych vypusknykiv Zorianoji koly. Jich peryj rejs tiky poynajesia, koly Kardif vyjavliaje drejfujuyj v prostori Koveh odyn
z dvoch legendarnych zoreliotiv, vidpravlenych e otyry stolittia tomu z perymy kolonistamy na bortu i bezslidno znyklych nezabarom pislia zapusku. Pasayry jak i ranie yvi,
choa i perebuvaju v anabizi. Molyvo,
vdassia znajty i vriatuvaty i druhyj korabe,
o spriamovuvavsia do tajemnyoji systemy
519-oji Stricia?..

Roman

Ja ve j zabuv, jake nebo na Marsi brudno-synie, maje sire, vkryte ovtavymy

perystymy chmaramy. Ja vidvyknuv vid tutenioho rozridenoho povitria, suchoho koliuoho vitru i orstokoho cholodu, o projmav a do samych kistok. Ale najnepryjemniym
buv vsiudysuyj marsinkyj pisok, jakyj myttiu zabyvsia pid odiah i zarypiv u mene na
zubach, ojno ja vyjov nazovni erez pasayrkyj liuk atla j zrobyv kika krokiv unyz
po trapu.
Mars zalyavsia Marsom suvoroju, nepryjaznoju planetoju. Za pja stori teraformuvannia joho vdalosia prystosuvaty do liudkoho yttia, ale peretvoryty na kvituyj,
blahodatnyj svit vyjavylosia ne do snahy. V rezutati vyjla taka sobi sumi Sybiru, Sachary j Himalajkoho vysokohirja.
Slidom za mnoju po trapu spustylasia Krasnova. Jiji strunku posta ino ohortav
uteplenyj kite z elektronahrivom, tomu, na vidminu vid mene, odiahnenoho v zvyajnyj
mundyr, vona pouvalasia cilkom komfortno na cholodnomu marsinkomu vitri. My razom dyvylysia na nevelykyj bilyj gravikar z yrokoju zelenoju smuhoju vzdov korpusu,
o same vidalyv vid budivli kosmoportu i vydko pomav nad litnym polem, priamujuy
v na bik.
Ja zhadav toj de, koly na takomu kinomu kari (a moe, j na ciomu samomu)
mene, otyrnadciatyrinoho chlopyka, pidvezly do orbitanoho atla j predstavyly kapitanovi korablia Amsterdam Gijermo Lopesu mojemu peromu komandyrovi. Pid
joho orudoju ja prosluyv do dvadciaty rokiv, potim Lopes perevivsia v Doslidnykyj Departament, i kapitanom Amsterdama stav staryj pominyk Berenyj, a ja posiv joho
misce druhoho pilota i starpoma. Vtim, na cij posadi ja probuv nedovho, lye try z polovynoju roky, pislia oho zdijsnyv erhovyj karjernyj strybok i otrymav pid svoje komanduvannia korabe Kardif. I o teper nastala moja erha pryjmaty novakiv.
Pjatnadcia rokiv ne bula na Marsi, zadumlyvo promovyla Krasnova. Vidkoly zakinyla kolu. A ty, kep?
Trynadcia, vidpoviv ja. Tako pislia koly. I nikoly ne chotiv povernutysia.
My obminialysia rozumijuymy pohliadamy. Malo chto z vypusknykiv Marsinkoji
Zorianoji koly mav tepli y bodaj nostagini pouttia do svojeji ama-mater. Sim rokiv
navannia v nij buly a nijak ne najkraoju poroju naoho yttia. kola vidibrala v nas
dytynstvo, i cioho my jij vybayty ne mohly. Ta ce zovsim ne oznaaje, o my koduvaly

pro mynule. Jakby mona bulo povernuty as nazad i zanovo proyty kini roky, to
osobysto ja zalyyv by vse jak je. Ini, hadaju, vynyly b tak samo.
Gravikar zupynyvsia, i z nioho vyjlo troje pidlitkiv u kadetkych formach dva
chlopcia ta divyna; v rukach vony trymaly valizy z osobystymy reamy. A suprovoduvav
jich, na mij prevelykyj podyv, toj samyj kapitan Lopes. Pislia joho perechodu v Doslidnykyj Departament (abo, skoroeno, Dosdep) my bie ne zustrialysia: Amsterdam
perevely na najdovyj koloninyj marrut, do planety Esperansa, a Lopes misiaciamy
propadav u dalekych ekspedycijach, i tak ue sklalosia, o nai liachy odnoho razu ne
peretnuly. Zate, jak i ranie, v informacijnych mereach Zemli ta inych planet reguliarno zjavlialysia joho novi statti z astrozyky. Pryomu osoblyvo ukaty ne dovodylosia
vsi providni universytety neodminno vnosyly jich do svojich katalogiv najvalyviych
novynok. Kapitan Lopes buv ne lye astronavtom, ale j znanym naukovcem.
Mene vrazylo, jak syno vin postariv za ci roky joho posta vtratyla kolyniu vypravku, nabula ohriadnosti, oblyia vkrylosia hustym mereyvom zmorok, a z-pid formenoho kaketa vybyvalosia he ue syve volossia. I vin bie ne buv kapitanom na
joho pohonach vyblyskuvaly admiraki zirky.
Pislia obminu pryvitanniamy, Lopes skazav:
O, kapitane Mastrom, pryviv vam popovnennia. Prou liubyty j anuvaty.
Vidtak povernuvsia do svojich pidopinych, jaki z bojazkoju cikavistiu pozyraly na nas z
Krasnovoju. Nu o , kadety, vae navannia zakinylosia, teper poynajesia sluba.
Hidno nesi vysoke zvannia Lopes zamovk i prokaliavsia. Et! Do bisa vsi ci promovy. Idi, chlopjata. asty vam.
Myttiu zdohadavy, o admiral choe pohovoryty zi mnoju, Krasnova zaprosyla
novakiv projty do atla. Vony staranno vidsaliutuvaly nam i slidom za mojim starym
pominykom pidnialysia po trapu do pasayrkoho liuka.
Lopes proviv jich sumovytym pohliadom, u jakomu vyrazno viduvalasia zazdris
starosti do junosti. Potim znovu podyvyvsia na mene.
Radyj naij zustrii, Eriku. Jak tam u tebe, vse harazd?
Hrich narikaty, vidpoviv ja. Jak bayte, ve komanduju korablem.
Admiral kyvnuv:
Ja buv due hordyj za tebe, koly ty stav kapitanom. Ne zdyvuju, jako e do
trydciatyriia odery druhyj rang.
Ja nedbalo stenuv pleyma.
Zvannia dlia mene ne holovne. Ja chotiv by perevestysia v Dosdep. Ue zonduvav
grunt z pryvodu novoho krejsera, diznavavsia, y je sens podavaty raport pislia oholoennia pro nabir ekipau. Ale v tabi mene vidradyly. Skazaly, o moju kandydaturu navi
ne rozhliadatymu. Movliav, ja e maju nabratysia dosvidu.
I ce spravdi tak, skazav Lopes. Ty z molodych ta rannich, prote spravnij
dosvid use-taky prychody z rokamy. A komanduvaty doslidnykym korablem velyka
vidpovidanis. Jakby ty buv prosto druhym pilotom, nijakych problem z perevedenniam
ne vynyklo b u naastva ty na harnomu rachunku. Ale ty ne pohodysia na ponyennia v posadi, pravda?
Zvyajno, ne pohodusia, pidtverdyv ja. Jako ue zvyk buty kapitanom.
Do cioho due vydko zvykaje.
Oto-to j vono. Tomu nabery terpinnia j ekaj na svij ans. V seredniomu
opivtora roku v Dosdepi zviniajesia odna kapitanka posada. Tobi lye dvadcia sim,

asu poperedu bahato. Tvoja karjera tiky poynajesia. Vin mymovoli zitchnuv.
A ja zapiznilo zbahnuv, o z moho boku bulo ne nadto taktovno zavodyty rozmovu
pro Departament. Komu-komu, a Lopesovi e zamolodu bula vidkryta doroha do
neyslennych lav astronavtiv-doslidnykiv, prote erez simejni obstavyny vin maje vsiu
svoju karjeru prosluyv na vantanych korabliach. Jomu bulo devjatnadcia, koly vin oenyvsia na divyni z Taury najblyoji do Zemli zorianoji koloniji, a za dva roky po tomu
vona potrapyla v avariju j na vse yttia stala invalidom. Lopes liubyv jiji j kynuty ne mih,
a perechid u Dosdep oznaav by joho tryvali bahatomisiani vidluky. Tak vin protiahom
otyrioch desiatyli i litav mi Zemleju j Tauroju speru druhym pilotom, a potim kapitanom.
Joho druyna pomerla sim rokiv tomu, i tiky todi Lopes stav vinym. Na toj as
jomu ve vypovnylosia istdesiat, zazvyaj u takomu vici v Doslidnykyj Departament ne
beru, a nadto na posadu kapitana, ale dlia Lopesa, vrachuvavy joho naukovi dosiahnennia, zrobyly vyniatok. Prote, jak i slid bulo oikuvaty, nenadovho ve same admirake zvannia oznaalo, o vin piov z Velykoho Kosmosu
Nu a vy, admirale? obereno zapytav ja. Davno vas e-e pidkosylo?
Lopes spochmurniv.
e pja rokiv tomu.
Pja rokiv? perepytav ja zdyvovano. A ja nioho ne uv.
Pro ce nichto ne znav. Ja piov u vidstavku lye na poatku cioho roku.
Oho! Ja buv vraenyj. Dovho vy protrymalysia!
Ato, dovho. Sam takoho ne ekav. Prychovuvav ce vid usich, duryv likariv
tak chotilosia protiahty do simdesiaty Ale ne dotiahnuv.
Vas vykryly?
Ni, ce bulo moje vlasne riennia. Meni stavalo dedali vae perenosyty tryvalyj
hiperdrajv, nareti ja zrozumiv, o ve ne mou povnoju miroju vykonuvaty kapitanki
obovjazky, tomu napysav raport. Prykynuvsia, niby v mene ojno poalasia druha stadija, i v medkomisiji meni poviryly. Zovsim zviniatysia zi sluby e ne chotiv, prote dlia
vyprobuvaa buv ue zastaryj, a tabna posada mene ne pryvabliuvala, tomu piov instruktorom do koly korotki polioty dlia mene poky ne problema.
I jak ce, buty vytelem u naij koli? pocikavyvsia ja.
Vako, ziznavsia Lopes. Nadzvyajno vako. Niby chody po lezu noa.
Varto vykazaty bodaj trochy mjakosti, jak dity poynaju vymahaty postupok, alijusia,
o ne vstyhaju z zavdanniamy, i v rezutati hamujesia ve navanyj proces. Zajva
suvoris te ne do dobra todi uni stverdujusia na dumci, o takomu vykladaevi vse
odno ne dohody, cho jak ne starajsia Lopes pochytav holovoju. Meni he ne
podobajesia, o my tak zavantaujemo ditej, zmuujemo jich praciuvaty z ranku do noi,
maje ne zalyajemo jim asu dlia dozvillia a lye dlia vidpoynku. Ce nepravyno, nespravedlyvo ta inake ne mona.
Ja ce rozumiv. My vsi rozumily. Na Zorianyj Flot i bez toho viduvav chroninyj
brak kadriv i o dali, to due. A koen zajvyj rik navannia oznaav vtratu e ponad
sotni specilistiv.
Bojusia, vy nedovho protrymajete na cij roboti, skazav ja vidverto. Vy
udovyj komandyr, harnyj nastavnyk, ale nadto dobra ta ujna liudyna dlia kinoho vytelia.
Lopes chmyknuv.

 Hadaje, ini vykladai bezserdeni? Vony tako liudy, jim tako koda ditej
Choa, molyvo, ty maje raciju. Majbutnie pokae. Jako ne zmou vtrymatysia v koli,
pidu praciuvaty v universytet, ytatymu lekciji z astrozyky. Mene, do rei, ve zaprouju ale ni na Zemli, ni na Marsi ja ne zalyu. Vyberu odnu iz zorianych kolonij Bujaku, okrim Taury. Pry ciomu v joho pohliadi promajnuv zatamovanyj bi. Najpevnie, Cefeju.
V Espero-Siti te nepohanyj universytet, zauvayv ja.
Vin syluvano vsmichnuvsia.
Agituje za svoju planetu? Bau, ty po-spravniomu pryvjazavsia do Esperansy.
Tak, pryvjazavsia, pidtverdyv ja. Za ci sim rokiv vona stala mojim domom.
Molyvo, ja uperedenyj, ale vvaaju jiji najkraoju z usich kolonij.
Tvoju dumku podiliaju ymalo naych koleg. Ja rozhliadaju Esperansu jak odyn
z molyvych varintiv. A tonie jak druhyj pislia Cefeji. Prote ostatono e ne vyriyv. Z cymy slovamy vin pozyrnuv na hodynnyka. Harazd, Eriku, meni pora. Za
desia chvylyn maju suprovoduvaty nastupnu grupu. Chaj tobi asty. I bu dlia ditlachiv harnym komandyrom.
Namahatymu buty takym, jak vy, admirale.
Koly ja pidniavsia na bort atla, Krasnova ekala mene na vychodi zi liuzovoji kamery.
Jak tam novaky? zapytav ja.
Sydia tycho, mov myeniata, vidpovila vona z javnym neschvalenniam u holosi. Rozhubleni j navi trochy obraeni. Admiral povivsia nepravyno urvav naputniu promovu, ne predstavyv jich tobi jak hodysia. Ja, zvyajno, rozumiju: vin chotiv, ob
use bulo po-prostomu, bez formanostej, ale vony cioho ne ocinyly.
Ne bida, skazav ja. Zaraz use vypravliu. A ty jdy do kabiny, zapytaj u
dyspeterkoji dozvil na zlit.
Dobre, kep.
Krasnova podalasia do pilotkoji kabiny, a ja promynuv tambur i vvijov u pasayrkyj salon. Pry mojij pojavi novaky druno povstavaly zi svojich mis.
Sidajte, machnuv ja rukoju. I moete zniaty kiteli, tut dosy teplo.
Vony dosluchaly mojeji porady. Tym asom ja vlatuvavsia v krisli navproty i zmiriav usich trioch dopytlyvym pohliadom. Meni e vora nadislaly jichni dokumenty, prote
ja ne stav navi vidkryvaty fajly, bo chotiv poznajomytysia z novymy lenamy komandy
osobysto. Pere vraennia najvalyvie, i ja ne zbyravsia psuvaty joho pid vplyvom yjeji storonnioji dumky.
Dvoje chlopciv zovni stanovyly cilkovytu protylenis odyn odnomu. Peryj buv rudyj, z hrubymy rysamy oblyia, riasno vkrytoho lastovynniam, vysokyj na zrist, micnoji
statury. Druhyj nevysokyj tenditnyj blondyn z jasno-synimy oyma j po-divoomu vrodlyvym lycem. Vin zdavavsia nabahato molodym za svoho rudoho tovarya, choa naspravdi usim jim bulo po otyrnadcia rokiv. o do divyny, to niym osoblyvym vona
ne vyriznialasia chudorliava karooka atenka, dosy sympatyna, ale ne taka harna,
jak menyj z chlopciv.
Ja ve zbyravsia zahovoryty do nych, koly vvimknuvsia interkom i prolunav holos
Krasnovoji:
Kep, dyspeterka dala dozvil na zlit.
Ot i dobre, skazav ja. Pojichaly.

 Pryjniato. Poynaju rulinnia. Gravikompensatory zadijani.

Ja viduv, jak krislo pidi mnoju trochy prosilo, a tilo nalylosia dodatkovoju vahoju
Krasnova vvimknula na bortu atla tunu gravitaciju i dovela jiji rive do standartnoji
odynyci. Novaky vidreaguvaly na ce normano: vsi troje buly rodom z Zemli, a v
kinomu hurtoytku dlia zemlian i vychidciv z zorianych kolonij pidtrymuvalasia zemna
syla tiainnia, ob uni ne vidvykaly vid normanoji gravitaciji (a z urodenych marsin
komplektuvalysia okremi ekipai).
V saloni poulosia slabke hudinnia vid zapuenych termojadernych dvyhuniv
zvukoizoliacija nikoly ne buvaje ideanoju. My etvero povernulysia do najblyoho iliuminatora. atl zalyyv stojanku i po rulivnij dorici vyjichav na zlitnu smuhu. Pislia korotkoho rozhonu mayna zdijnialasia v nebo i stala strimko nabyraty vysotu. V pryncypi,
my mohly b zletity j na antygravach, prote Krasnova, jak i koen pilot, poliubliala reaktyvnu tiahu j korystuvalasia neju za peroji-lipoji nahody.
Pryblyzno erez pivhodyny prybudemo na orbitanu stanciju i zvidty perejdemo
na na korabe, skazav ja novakam. Tam, jak i naley, predstavliu vas ekipaevi.
A poky poznajommosia. Ja kapitan tretioho rangu Mastrom, komandyr mizorianoho
transportu Kardif, na jakomu vy budete sluyty. Maju nadiju, my nepohano spraciujemosia. Ja zrobyv korotku pauzu j podyvyvsia na divynu. Teper tvoja erha.
Vona myttiu schopylasia, mov pidkynuta pruynoju, i zatorochkotila:
Kadet Chagrivz, ser! Osnovna specinis pilotuvannia j navigacija. Dodatkovi
specinosti informatyka ta zvjazok, systemy hiperdrajvu. Znannia mov: vine volodinnia anglijka, ispanka; zi slovnykom nimeka, portugaka, italijka.
Ja pomoryvsia.
Zarady Boha, sidaj! Ne strybaj, jak kenguru. Divyna zbenteeno prysila, i ja,
ve mjakym tonom, zapytav: To jak tebe zvaty?
Kadet Chagrivz, ser. Mara Chagrivz.
Due mylo, Maro, skazav ja. y, moe, tebe krae nazyvaty Marsi?
Nu Tak, ser. Ja bie zvykla do Marsi. Tak mene vsi nazyvaly v koli. Marsi na
Marsi Vona nijakovo klipnula oyma. Ce takyj kalambur, ser. Moje imja i planeta.
Diakuju za pojasnennia, sam by nizao ne zdohadavsia, ironino promovyv
ja, ym vyklykav u divyny slabku, ledve pomitnu posmiku. Ote, Marsi, o ve ne
na Marsi. Ty musy zatiamyty odnu ri: ja ne liubliu, koly do mene zvertajusia ser.
Meni bie do vpodoby kapitan abo kep. Zrozumilo?
Tak, kapitane.
A vam, chlopci?
Tak, kapitane, chorom vidpovily oboje.
Ot i udovo. Sluchajte dali, provadyv ja. Vy ve ne koliari, tomu zabute
pro ci strojovi tuky. Ja chotiv buv dodaty, o takoho tybu tuky buly pryznaeni
dlia toho, ob jakomoha micnie trymaty univ u orach. Ale potim zhadav, o kapitan
Lopes pro ce ne hovoryv, poky ja sam ne rozibravsia. Zretoju, my ne vijkovi, i ja
vymahaju vid vas prosto rozumnoji dyscypliny. A vid toho, o vy raz po raz stavatymete
strunko, vam ne dodassia ni rozumu, ni zna, ni dosvidu. U nas na korabli ne kazarma,
a drunyj i zlahodenyj kolektyv, mona navi skazaty, rodyna z dvanadciaty liudej
teper, razom z vamy, bude pjatnadcia. Pevna ri, my pidporiadkovujemosia statutovi j
dotrymujemosia subordynaciji prote bez zajvych formanostej. U pozaslubovyj as

vai stari kolegy zazvyaj nazyvatymu vas na imja, a pid as vachty vyvatymu
prizvye. Vy zvertajtesia do nych za zvanniam y posadoju, ne dodajuy ser, mem
abo jichni analogy inymy movamy. I do vaoho vidoma: staryj pominyk Krasnova volije, ob jiji nazyvaly starpom, a holovnyj inener tern prosto ef, i jomu bajdue,
o u vijkovych tak zvertajusia do serantiv ta staryn. Vam jasno?
Vsi troje pidtverdyly, o jasno, i my prodovyly znajomstvo. Rudoho chlopcia zvaly
Milo Sabli, vin buv inenerom yrokoho proliu ridkisnyj vypadok dlia sviospeenoho vypusknyka. Ce oznaalo, o vin ovolodiv usima inenernymy specinostiamy,
jaki vykladaly u koli.
A jaka z nych osnovna? zapytav ja.
Vsi, samovdovoleno vidpoviv Milo. Za konoju ja projov povnyj kurs i
otrymav najvyi baly.
Zrozumilo, kruhlyj vidminnyk. U koli ja takych ne poliubliav, vony dratuvaly mene
svojeju pravynistiu. A podorosliavy, jak pravylo, stavaly bezdunymy suchariamy. Ja
egojistyno potiyvsia vid toho, o z Miloem zdebioho matyme spravu na holovnyj
inener, i povernuvsia do chudekoho chlopcia:
Nu, a ty?
Symon Garje, nesmilyvo predstavyvsia toj, hospodara sluba. Dodatkova specinis tut vin zamjavsia, a joho vucha poervonily, poliovi operaciji.
Huby Miloa vyhnulysia v hluzlyvij posmici, a ot u Marsinych oach vyrazno promajnulo spivuttia. Vsich koliariv, chto ne prochodyv za tytunymy specinostiamy
pilotiv abo ineneriv, neodminno hotuvaly do poliovych operacij pid cym rozumivsia
ve kompleks navyok, neobchidnych dlia vysadky na nevyveni planety u skladi desantnych grup. erez svoju tenditnu staturu Symon nitrochy ne hodyvsia na ro bezstranoho
pidkoriuvaa inych svitiv. Ta j osoblyvym rozumom, voevy, ne vidznaavsia, raz ne
spromihsia otrymaty nijakoji inoji kvalikaciji, okrim hospodarnyka.
Prote navi takyj prostyj chlope, jak vin, stanovyv velyeznu cinnis. Ade v Zorianyj Flot pryjmaly zovsim ne za rozumovymy zdibnostiamy i ne za zynymy danymy, a
za inymy kryterijamy. Virnie, za odnym-jedynym, jakyj nazyvavsia rezystentnistiu. I
nijakoho konkursu ne isnuvalo braly vsich pospi, e j narikaly na hostryj brak kadriv.
Tvoja druha specinis nam ne znadobysia, bo na korabe vantanyj, a ne doslidnykyj, zaspokojiv ja Symona. A ot pera stane vemy v pryhodi. Vidkoly na
stiuard piov na pensiju, vsima hospodarkymy spravamy v nas zajmajesia technik Karla
Beker. Ot tiky na kambuzi vid neji korysti malo kulinar z neji due kepkyj. Spodivaju, ty dobre hotuje?
Nu nepohano.
Marsi za kinoju zvykoju (och, i dovho vid neji pozbavliatymesia!) pidniala ruku.
Ja kyvnuv jij.
Symon prybidniajesia, kapitane, skazala vona. Vin due dobre hotuje.
Moja podruha, jaka razom z nym vyvala kulinariju, rozpovidala, o vin zavdy, na konomu uroci, buv najkraym u jichniomu klasi.
Ce udovo, promovyv ja z neprychovanym zadovolenniam. Vychody, nam
due poastylo.
Symon buv uleenyj mojimy slovamy i navi ne stiky slovamy, skiky mojim
tonom. A Milo tycheko pyrchnuv, demonstrujuy svoju znevahu do takoji neserjoznoji profesiji. Durnyj, zarozumilyj chlopyko! Vin prosto ne rozumije, jak ce

tyniamy charuvatysia vsuchomjatku abo navydkuru pryhotovanymy napivfabrykatamy.

Ot my j poznajomylysia, pidsumuvav ja. Teper pro te, o ekaje vas na
korabli. Ty, Symone, otrymaje u svoje rozporiadennia kambuz. Pro ini obovjazky stiuarda poky ne dumaj: zaraz tvoja holovna i jedyna zadaa hoduvaty komandu. Bezposerednio bude pidporiadkovuvatysia staromu techniku Moreno. o do tebe, Miloe, to
tvojim priamym naanykom, jasna ri, bude ef tern. Vin i vyriy, ym konkretno ty
zajmesia. Nu, a ty, Marsi, pide pid moju ruku, stane tretim pilotom. Vidpovidno my
budemo j vaymy nastavnykamy. Ne soromtesia zvertatysia do nas zi svojimy problemamy. A jak vynykne baannia prodovyty osvitu rozrachovujte na nau dopomohu j
pidtrymku.
Tak, kapitane, nehajno ozvalasia Marsi, skorystavy mojeju pauzoju. Ce
due dobre. U koli ja vyvala e try specinosti, ale meni trieky zabraklo, zovsim
trieky, ob sklasty ispyty. Ja b chotila ce vypravyty.
Ja pochytav holovoju:
Ne varto pospiaty. Najblyi kika misiaciv ne radu vam dumaty pro navannia. Zoseretesia na vykonanni svojich slubovych obovjazkiv. Porivniano zi koloju, vy
matymete nabahato bie vinoho asu ale j vidpovidanis nezmirno zroste. Tomu na
dozvilli vidpoyvajte j rozvaajtesia. Jakomoha bie spilkujtesia z lenamy komandy,
hrajte v ihry, sluchajte muzyku, dyvisia my, ytajte knyky.
Milo nedbalo skryvyvsia. Ja zrozumiv, o vin tono ne ytatyme knyok, a jedynoju
rozvahoju, jaku sobi dozvoly, budu reguliarni zaniattia u sportzali. Retu asu provodytyme za navanniam, prahnuy e bie rozyryty svij yrokyj inenernyj pro. Chlope
javno buv beznadijnyj
Marsi znovu pidniala ruku.
Kapitane, a koly my vidbuvajemo v rejs?
erez istnadcia hodyn, vidpoviv ja. Zavtra o vomij trydcia za bortovym
asom. Port pryznaennia Cefeja. Zvyajno my praciujemo na marruti Zemlia
Esperansa, ta inodi, jak ot zaraz, nas nadsylaju i do inych planet.
Povedemo na buksyri baru?
Ja, zvisno, ne stav pojasniuvaty jij, o za nepysanymy pravylamy Zorianoho Flotu
korabe z novakom-pilotom na bortu svij peryj rejs zdijsniuje z minimanym navantaenniam. Natomis skazav:
Cioho razu bari ne bude. My majemo ine, due vidpovidane zavdannia vezemo erhovu grupu ditej.
Tobto partiju embriniv? utonyv Milo.
Ja podyvyvsia na nioho dovhym pohliadom. Potim povino j itko vidpoviv:
Same tak. Prote my zvykly nazyvaty jich dimy.

Nastupnoho dnia ja prokynuvsia trochy ranie ni zvyajno o ostij ranku, ob

bez pospichu zdijsnyty obchid korablia pered pryznaenym na vomu trydcia startom.

Prote vyjavylosia, o ja buv ne samoju rannioju ptakoju, mene vyperedyv Symon Garje,
jakomu ne terpilosia ymvyde vziatysia do obovjazkiv na kambuzi (vora vveeri vin
vstyh lye ohlianuty svoje nove hospodarstvo).
Ja vyjavyv ce, koly nadislav kuchonnomu avtomatovi zamovlennia na standartnyj
snidanok, a za chvylynu, zamis zvynoji picy z hrybamy, otrymav po mini-liftu navdyvovyu smanu mjasnu zapikanku i hrekyj salat y ne smaniyj za zapikanku. Navi
kava bula jaka osoblyva; ja pyv jiji nekvapno, smakujuy koen kovtok, i z pouttiam
hlybokoho zadovolennia dumav pro te, o teper maju povnistiu ukomplektovanyj ekipa
dlia korablia takoho klasu, jak Kardif, try piloty (vkliuno zi mnoju), pja ineneriv,
pja technikiv, likar i kuchar-stiuard. Ostannij formano tako naleav do technikiv u
Zorianomu Floti ne isnuvalo riadovych ta staryn, a vsi astronavty podilialysia na technikiv i oceriv; prote stiuardiv, erez jichnie osoblyve stanovye na korabli, bulo zavedeno
vidnosyty do okremoji kategoriji.
Poynajuy peredstartovyj obchid, ja nasampered zazyrnuv do kambuzu, de Symon
jakraz zavantauvav u lift snidanok dlia Ohy Krasnovoji ta jiji olovika Teodora terna.
Sluba podruia na odnomu korabli bula zvynym javyem u Zorianomu Floti. Okrim
Krasnovoji ta terna, u nas na Kardi bulo e dvi pary inener Anna Gambarini zi
starym technikom Chuanom Moreno i technik Mari Lakrua z zastupnykom holovnoho
inenera ore Olivejroju.
Koly ja pochvalyv Symona za rozkinyj snidanok, vin ve prosiajav i vydeko pryhotuvav meni druhu aku kavy.
I vse-taky, Symone, skazav ja, ne radu tobi nadto rano vstavaty. Prokydajsia razom z retoju komandy o siomij ranku. Snidaty my zvykly na vydku ruku. Na
poperednij stiuard zajmavsia lye obidom ta veereju.
Ale vin mav j ini obovjazky, zauvayv Symon. A ja praciuju tiky na
kambuzi, i snidanky dlia mene ne problema. Jako z veora vse nahotuvaty, to vranci
zalyysia prosto vvimknuty duchovky j narizaty ovoi. Prokydatymu chvylyn na sorok
ranie i po vsiomu.
Hm Ja b ne chotiv, ob ty praciuvav cilisikyj de. U tebe maje buty vinyj
as.
Chlope usmichnuvsia:
asu j tak bude vdosta, kapitane. Porivniano zi koloju Do toho ja liubliu
hotuvaty. Dlia mene ce ne robota, a zadovolennia.
Ja kyvnuv:
udovo tebe rozumiju. Dlia mene robota tako sucine zadovolennia. A ym ty
e poliubliaje zajmatysia?
ytaty, vidpoviv vin z takym zbenteenym vyhliadom, niby ziznavavsia v omu neprystojnomu.
U koli ytannia chudonioji literatury, zvisno, ne zaboronialy, ale j ne zaochouvaly. Biurokraty z uriadu vvaaly, o ce vidvolikaje univ vid zania korysniymy
reamy. Ci biurokraty napevno pojasnyly b nyki ocinky Symona z biosti kinych
predmetiv joho zachoplenniam lehkym tyvom. A ja buv perekonanyj, o v chlopcia
prosto dua ne leala do navannia. Buvaju taki dity nae j ne durni, ale neochoi
bahato vytysia. Krim toho, jak ja ve znav z joho osobovoji spravy, Symon mav suto humanitarnyj sklad rozumu: vin ne zdav odnoho ispytu z techninych specinostej, zate
bez osoblyvych zusy doskonalo ovolodiv usima vimoma ocijnymy movamy Federaciji.

Per ni zalyyty kambuz, ja skazav:

Knyky ce dobre, Symone. Korysno i dlia rozumu, i dlia sercia. Ja tako liubliu
ytaty.
Potim ja zajov do kontronoho centru system yttiezabezpeennia, jakyj roztaovuvavsia v odnomu vidsiku z medastynoju. Cym hospodarstvom u nas zaviduvav korabenyj likar, pjatdesiatyrinyj Sergij Kaur najstaryj len ekipau i jedynyj z nas, chto
otrymav svoju osnovnu specinis ue ne v koli, a v universyteti. Medycyna zavdy bula
vrazlyvym miscem u pidhotovci kadriv dlia Zorianoho Flotu. Jak svidyla praktyka, navi
najntensyvnie navannia ne dozvolialo zrobyty z pidlitka kvalikovanoho likaria
ade dlia toho, ob uspino likuvaty liudej, potribni ne lye znannia ta praktyka, a e j
pevnyj yttievyj dosvid, jakyj prychody lye z rokamy.
Tomu v koli obmeuvalysia vyvenniam lye osnov medycyny, krai vypusknyky z
cijeji specinosti oderuvaly dyplomy federiv i medsester, a majbutnich likariv nabyraly ve z ynnych astronavtiv u dvadciatyrinomu vici. Jich vidriadaly do medynoho
centru pry Miunchenkomu universyteti, de vony za otyry roky prochodyly pryskorene
navannia j internaturu. Jak pravylo, cioho vystaalo, ob pid as poliotu steyty za stanom zdorovja ekipau, likuvaty zvyajni chvoroby i navi robyty najprostii, ale nevidkladni operaciji. Vtim, doktor Kaur buv zdatnyj i na bie, oskiky v perid mi dvadciama pjama i soroka rokamy tryi prochodyv otyrymisiani kursy pidvyennia kvalikaciji. Svoho asu vin spodivavsia perevestysia v Doslidnykyj Departament, de vysuvaly znano vyi vymohy do fachovych navyok likariv. Na a, erez rizni obstavyny,
joho plany tak i ne zdijsnylysia.
Doktora Kaura na misci ja ne zastav vin tako provodyv obchid korablia, ob
ostannij raz pered startom uziaty proby povitria ta vody v usich ytlovych prymienniach. A post u kontronomu centri zajmala technik juzan Gregori, dvadciatytryrina
briunetka s mylym vesniankuvatym oblyiam. Vona zustrila mene trochy sonnoju usmikoju.
Dobroho ranku, kep.
Pryvit, ju, vidpoviv ja. Jak hotovnis do startu?
Vona hlianula na odyn z dysplejiv, de vyvodylasia dignostyna informacija pro stan
bortovych system yttiezabezpeennia.
Perevirka pila ve po druhomu kolu. Vse praciuje spravno. Naa sluba do poliotu hotova.
Ce dobre, skazav ja i pynie prydyvyvsia do neji. Ty o, ne vyspalasia?
juzan pochytala holovoju:
Jakraz navpaky. Vora zarano liahla, zbyralasia podyvytysia pered snom m,
ale maje zrazu zasnula i prospala desia hodyn.
Zrozumilo, kyvnuv ja. To ty dosi ne moe prokynutysia?
Ta ni, kep, zi mnoju vse harazd, zapevnyla vona. Chiba holova nu, trochy vaka. Ta ce puste zaraz vypju druhu aku kavy j budu v normi. Do rei, na novyj
kuchar hotuje smaniuu kavu.
Ta o tam kava! nedbalo stenuv ja pleyma. Ot zapikanka bula prosto
super. Tobi spodobalasia?
Ja ne kutuvala, vidpovila juzan. Bo na snidanok jim lye frukty. y ty
ve zabuv?

 Zvisno, ni, vidpoviv ja, namahajuy zberehty nezvorunis. Prosto z holovy vyletilo.
Meni zavdy stavalo nijakovo, koly juzan nahaduvala pro nai kolyni stosunky,
tomu ja pospichom zaveryv inspekciju centru yttiezabezpeennia j popriamuvav u kormovu astynu korablia, de roztaovuvavsia maynnyj vidsik.
juzan meni due podobalasia. Mene vabylo do neji bukvano z peroho dnia sluby
na Kardi, i vona tako ne zalyalasia do mene bajduoju. Ve pozamynulyj rik my buly
razom, i ja navi vyriyv, o nareti znajov sobi paru, poav buv dumaty pro odruennia ale nioho ne vyjlo.
Ja tak i ne zmih zbahnuty, jaka kika mi namy probihla. Voevy, i juzan cioho
ne rozumila. Ne bulo ni svarok, ni skandaliv, prosto my raptovo i bez bu-jakoji vydymoji
pryyny ochololy odne do odnoho. e jakyj as namahalysia nalahodyty nai stosunky,
ta marno. A pislia erhovoji korotkoji vidpustky na Esperansi, jaku my vyriyly provesty
narizno, koen z nas povernuvsia z tverdoju vpevnenistiu, o v osobystomu plani mi
namy nioho buty ne moe.
Pravdu kauy, ja oikuvav, o juzan poprosy perevesty jiji na inyj korabe. Do
takych procha (nadto koly jlosia pro nevdalyj roman z kapitanom) kerivnyctvo Flotu
stavylosia z rozuminniam i znachodylo pryjniatne dlia vsich riennia. Prote raport pro
perevedennia juzan ne podala j prodovuvala sluyty na Kardi, a nai popervach naprueni stosunky postupovo staly rivnymy i suto profesijnymy.
Choa ne krytymu: u hlybyni dui ja due koduvav pro na rozryv. I juzan,
napevno, tako. Prote ni ja, ni vona ne baaly povernennia do mynuloho
Rivno o vomij hodyni, zakinyvy obchid usioho korablia, ja vvijov do rubky
keruvannia. Tam ue perebuvalo troje leniv komandy staryj pominyk Oha Krasnova, novospeenyj tretij pilot Mara Chagrivz, a tako sub-lejtenant Chiroi Josido, erhovyj po mistku inener, vidpovidanyj za robotu system navigaciji, zasobiv zovninioho
zachystu, spostereennia i zvjazku. Marsi pryjla bez moho specinoho zaproennia, ale
v povnij vidpovidnosti z pravylamy, jaki vymahaly, ob pry vidbutti korablia v rejs i pry
joho zaverenni v rubci buly vsi tatni piloty.
Ja viddav nakaz rozpoaty ostatonu perevirku hotovnosti bortovych system. Krasnova z Josido vzialysia do spravy, a ja pidizvav Marsi, o doty skromno stojala popid
zadnioju stinoju rubky.
Vora vveeri oznajomyvsia z tvojeju osobovoju spravoju. Vyjavliajesia praktykum z pilotuvannia ta navigaciji ty sklala najkrae z-pomi usich ciohorinych vypusknykiv.
Divyna zaarilasia vid zadovolennia.
A ja j ne znala
Teper znaje. Vitaju.
Diakuju, kapitane. Vona trochy povahalasia, potim zapytala: A ja nestymu
okremu vachtu, y lye asystuvatymu vam ta starpomovi?
Otrymaje okremu vachtu. Siohodni u druhu zminu. Ale ja, zvyajno, nahliadatymu za toboju.
Do vomoji trydcia perevirka bortovych system zaverylasia, i ja oholosyv start. Z
zapuenym na povnu potunis termojadernymy dvyhunamy Kardif zalyyv orbitu i
stav viddaliatysia vid Marsa, zahlybliujuy u miplanetnyj prostir. Prote ne dlia toho,

ob nabraty pevnu vydkis, pryyna bula v inomu. Vsupere poyrenij chybnij dumci,
korabe ne potrebuvav nijakoho rozhonu dlia zdijsnennia nadsvitlovoho strybka ade,
zretoju, ruch u pryrodi vidnosnyj. Prote perechid u hiperdrajv suprovoduvavsia potunym elektromagnitnym impusom, i pravyla bezpeky zaboronialy ce robyty poblyzu naselenych planet, kosminych stancij ta inych korabliv, ob unyknuty perekod u roboti
system zvjazku.
erez ver hodyny Josido dopoviv:
Kep, poperedennia vid Marsinkoji Protykosminoji Oborony. Poperedu vyjavleno vnutriniosystemnyj transport Azijkoho Sojuzu, o jde zustrinym kursom. vydkis dvanadcia z polovynoju. Vidsta bezpena otyry trysta, odnak nam radia
buty nastoroi.
Zrozumilo. Starpome, skiky do hiperdrajvu?
is chvylyn desia sekund, vidpovila Krasnova.
Todi majemo vstyhnuty. Ta pro vsiak vypadok vvimkny dodatkovyj zachyst, Josido. e oho dobroho jim stukne v holovu dovbanuty v nas iz lazernych harmat, a potim
zajavyty, o pomylkovo pryjnialy korabe za velykyj meteoryt.
Sylovyj ekran zadijano, vidzvituvav Chiroi.
A Marsi tycho promovyla:
Ot e pohanci!
Ne pohanci, a prosto ozlobleni, skazav ja. Vony zvynuvauju nas v usich
svojich neharazdach. Zokrema vvaaju, o Pivnina Federacija obmeyla jichnij yttievyj prostir. Spoatku na Zemli koly jim ne dozvolyly zachopyty Sybir ta Avstraliju, a
potim u kosmosi koly my ne pustyly jich na Mars.
I pravyno zrobyly. Vony vidmovylysia braty uas u joho teraformuvanni. Chotily pryjty na vse hotove.
Vono-to tak, pohodyvsia ja. Za logikoju vse pravyno, ale Treba zvaaty
na te, o Federacija zajmaje dobru polovynu zemnoji sui i pry ciomu jiji naselennia skladaje lye pjatu astynu vid zahanoji kikosti mekanciv Zemli. Nam vako ujavyty, v
jakych achlyvych umovach yve reta liudej. U nas asto narikaju na nykyj rive yttia,
bezrobittia, brak prodovostva, pohirennia ekologinoji sytuaciji. Prote vsi nai bidy
nio, porivniano z problemamy toho Azijkoho Sojuzu, Islamkoji Damachiriji i, osoblyvo, Afrykankoji Respubliky. Tam kojasia strani rei, a my navi pacem ne voruchnemo, ob ymo dopomohty Chiba o kupujemo v nych rezystentnych ditej, platymo
hrubi hroi j lycemirno nazyvajemo ce humanitarnoju dopomohoju. Choa dobre znajemo,
o levova astka cijeji dopomohy osidaje v kyeniach jichnich pravyteliv, a prostomu
narodovi perepadaju chiba aliuhidni krychty.
Pry mojich ostannich slovach Marsi ne strymalasia j nykom pohlianula na Josido.
Dvadciatydvorinyj Chiroi pomityv ce i syluvano posmichnuvsia.
oho zyrkaje, mala? Lybo vyriyla, o raz ja kosookyj, to ve j kuplenyj?
Vin zobraav ironiju, choa naspravdi jomu bulo prykro. Do tvoho vidoma, ja ne kytaje, a japone, i moja krajina len Federaciji.
Marsi zbenteeno opustyla oi. Vtim, jiji pomylku mona bulo zrozumity. U Zorianij
koli vona odnia spilkuvalasia z uniamy riznych azijkych nacinanostej i, pevno ,
umila jich rozrizniaty za zovninistiu. Prote Chiroi Josido, stovidsotkovyj japone, za
dyvnoju prymchoju pryrody mav vyhliad typovoho kytajcia. Nezvaajuy na imja ta
prizvye, joho asteko pryjmaly za kuplenoho o jomu he ne podobalosia.

Dali my movky oikuvaly na peryj strybok. Nareti Krasnova oholosyla:

Maynnyj vidsik dopovidaje pro hotovnis do hiperdrajvu. Poynaju trydciatysekundnyj vidlik.
Ja zvyno kynuv pohliad na dysplej, de vyvodylysia charakterystyky pusu leniv
komandy za pravylamy, koen musyv nosyty na zapjastku specinyj braslet z sensorom. Pokazy svidyly, o nichto z ekipau ne spy. Hiperdrajv buv nesumisnyj zi snom.
Trydcia sekund splyvlo i my vvijly u nadsvitlovyj strybok spokijno j budenno,
jak robyly ce bezli raziv. Pry perechodi v hiperdrajv usi liudy na korabli viduly lehku
zahamovanis, niby dumky v naych holovach znenaka natovchnulysia na nevydymyj
prunyj barjer. Ale ve nastupnoji sekundy barjer znyk i vse normalizuvalosia. Do cioho
javya, jake astronavty nazyvaly dubodum, my zvykly e zi kinych rokiv i davno
perestaly na nioho zvaaty.
Krasnova povidomyla:
Systemy hiperdrajvu praciuju u stabinomu reymi. Rozrachunkovyj as
strybka 8 chvylyn 52 sekundy. Vidsta 0,47 parseka.
Vsi ohliadovi ekrany ziajaly ornotoju. Vony nioho ne pokazuvaly, oskiky zovni
nioho ne bulo. Navi vakuumu. My, astronavty, vyvajemo slova letity j polit, rozumijuy pid cym poslidovnis strybkiv; ale nikoly ne nazyvajemo poliotom sam strybok
tym bie, poliotom u hiperprostori. Bo nema nijakoho hiperprostoru; je lye Absoliutne
Nio, Vidvina Pustka, jaku my pronyzujemo, ob distatysia do zirok. Pustka,
achlyvia, ni bu-jakyj okean energiji
Koly u 2177 roci, trochy bie otyrioch stoli tomu, bulo rozrobleno teoriju hiperdrajvu i stvoreno peryj kosminyj aparat, jakyj za soti astky sekundy dolav vidsta
u kika astronominych odyny, vse liudstvo trimfuvalo. Zori, o ranie zdavalysia takym dalekymy j nedosianymy, vraz zrobylysia blykymy j dostupnymy. Pered liumy
vidkrylasia doroha u Velykyj Kosmos, ne obmeenyj ramkamy Sonianoji systemy. Doroha do inych svitiv, do novoho yttievoho prostoru.
Zatamuvavy podych, perenaselena Zemlia steyla za eksperymentamy z tvarynamy
vid myej do mavp. Potim medyky dovho sposterihaly za otyrynohymy astronavtamy,
provodyly riznomanitni testy i vreti dijly odnostajnoho vysnovku, o hiperdrajv jim
nitrochy ne zakodyv. Nastala erha liudyny i po vsij planeti prokotyvsia stohin achu
j rozaruvannia.
Nadsvitlovyj strybok ne vbyvav liudej, ale he pozbavliav jich hluzdu, peretvoriuvav
na cilkovytych iditiv. Odna korotka my hiperdrajvu bukvano rozplavliuvala liudkyj
mozok, todi jak rozum tvaryn i prymityvnyj myayj, i vysokorozvynenyj u prymativ
pry ciomu odnym ynom ne stradav. Spravu ne riatuvaly j mjaki formy anabizu, na
zrazok hibernaciji. Vid boevillia ubezpeuvalo lye povne zamorouvannia u krigennych kamerach, ale tut vynykala ina, tako nepodolanna problema v seredniomu visim z desiaty liudej ne oyvaly pislia orstkoho anabizu, a ti, o vcilily, potrebuvaly
tryvaloji vidnovliuvanoji terapiji. A koly vrachuvaty, o tam, bilia inych zirok, ne bulo
nikoho, chto mih by nadaty medynu dopomohu rozmoroenym liudiam, to jmovirnis
smerti zrostala do vsich sta vidsotkiv.
liach u Velykyj Kosmos naspravdi vyjavyvsia dorohoju kri peklo. Hiperdrajv, zvyajno, znajov praktyne zastosuvannia bezpilotni transporty vykorystovuvalysia dlia

perevezennia terminovych vantaiv u meach Sonianoji systemy, a do zirok sporiadalysia avtomatyni doslidnyki stanciji (skoroeno jich nazyvaly avtomaty). Ale biis
liudej ce ne cikavylo. Jich turbuvaly nahanii pytannia, peredovsim perenaselenis,
zabrudnennia dovkolynioho seredovya i vysnaennia pryrodnych resursiv.
Prote eksperymenty z nadsvitlovymy strybkamy za uastiu liudej ne prypynialysia.
Naukovci ta inenery postijno udoskonaliuvaly systemy hiperdrajvu, vyprobuvaly rizni
modeli j molyvi reymy roboty, rozroblialy chytromudri zasoby zachystu ta vse namarno. Jim ne vdavalosia navi zrozumity, omu hiperdrajv rujnuje liudkyj rozum. Ce,
do rei, dosi nevidomo.
Tiky erez dvadcia devja rokiv pislia vynachodu hiperdrajvu, ve na poatku
XXIII stolittia, stalosia te, na o ve nichto serjozno ne spodivavsia: erhovyj piddoslidnyj
zalyyvsia pislia strybka rozumovo normanoju liudynoju. Zvaly joho Raden Afandi; jak i
perevana biis dobrovociv u doslidach z hiperdrajvom, o jich provodyla Pivnina Federacija, vin buv neleganym migrantom i zholosyvsia na uas v eksperymenti zarady
nadannia joho rodyni hromadianstva.
Due skoro stalo oevydno, o ani reym hiperdrajvu, ani osoblyvosti konstrukciji
danoji konkretnoji modeli, ani zasoby zachystu ne vidihraly tut nijakoji roli. Pryyna bula
v samomu Afandi, kotroho maje odrazu nazvaly rezystentnym tobto stijkym, opirnym. Znano skladnie bulo zjasuvaty ni, navi ne te, omu vin ne zboevoliv, a
bodaj oznaku, za jakoju mona vidukaty inych rezystentnych. V reti-ret, pislia analizu
tysia riznych varintiv, taku oznaku znajly. Vona bula dosy prosta i lehko vyjavlialasia
za dopomohoju seriji ne nadto skladnych medynych testiv. Ot tiky zjasuvalosia, o rezystentni zustriajusia nadzvyajno ridko pryblyzno odyn na dva mijony liudej.
U Pivninij Federaciji, de koen hromadianyn mav dostup do medycyny (jako ne
do platnoji, to do strachovoji, jako ne do strachovoji, to do socinoji), maje vsich rezystentnych vyjavlialy e sered nemovliat. V inych nadderavach Zemli z cym bulo nabahato hire, nadto v Afrykankij Respublici, de ponad try verti naselennia buly pozbavleni navi elementarnoho medynoho obsluhovuvannia. Uriad Federaciji neodnorazovo
proponuvav afrykanciam dopomohu v vyjavlenni rezystentnych (pevna ri, z vyhodoju
dlia sebe), ale orazu tamtenia vlada vysuvala napered nepryjniatni umovy.
Jak zasvidyly genetyni doslidennia, rezystentnis ne bula spadkovoju oznakoju i
ne piddavalasia tunomu pryeplenniu. Mechanizm jiji vynyknennia j funkcinuvannia
tak i zalyyvsia nerozhadanoju zahadkoju. Rozpodil rezystentnych za riznymy rasovymy
j etninymy grupamy buv pryblyzno odnakovyj, a vidchylennia vid serednioho v toj y
inyj bik ne vychodyly za mei statystynoji pochybky.
Zate vyjavylasia istotna koreliacija mi rezystentnistiu ta rozumovymy zdibnostiamy. Apriri logino bulo prypustyty, o oskiky vsi tvaryny, vkliuno z mavpamy, absoliutno nevrazlyvi do hiperdrajvu, to sered liudej najstijkiymy maly buty perevano indyvidy z nykym rivnem intelektu. Prote reana kartyna vyjavylasia priamo protylenoju:
u visimdesiaty vidsotkiv rezystentnych koecijent rozumovoho rozvytku perevyuvav
sto dvadcia odyny, todi jak po vsiomu liudstvu takyj pokaznyk mav lye koen ostyj.
Z vidkryttiam rezystentnosti poalasia tretia kosmina era zoriana era. Prote dlia
zvyajnych liudej ce nioho ne minialo. Vsi vony, za vyniatkom meky obranych, i nadali
buly vjazniamy Sonianoji systemy, a problema perenaselennia Zemli zalyala takoju
aktuanoju. Liudstvo zahalom zdobulo bezsmertia nechaj i povino, due povino, vono
taky poalo pidkoriuvaty Galaktyku. Zate okremi indyvidy, o skladaly ce liudstvo, buly

pryreeni pomerty tam, de j narodylysia. opravda, koen e mav ans zdijsnyty mizorianu podoro u krigennij kameri teper bulo komu podbaty pro tych, chto vyyv pislia
rozmorouvannia. Ale takyj sposib pereselennia na ini planety, z imovirnistiu otyry do
odnoho potrapyty na toj svit, ne nabuv yrokoji populiarnosti. Choa ochoych ryzyknuty
ne brakuvalo i same vony (virnie, dvadcia vidsotkiv ucililych) stavaly zasnovnykamy
novych pozazemnych kolonij.
Nu a my, rezystentni, staly znariaddiam kosminoji ekspansiji liudstva. Jak i do
vsich, chto vyokremliuvavsia sered rety liudej, do nas stavylysia dvoznano. Namy zachopliuvalysia i nas znevaaly, nam zazdryly i nas nenavydily, my buly elitoju j parijamy.
My buly astronavtamy liumy, o litaly do zirok
Nareti splyvly nepovni devja chvylyn strybka, i korabe povernuvsia u prostir. Na
ohliadovych ekranach znovu zasiajaly zori. My perebuvaly na vidstani pivparseka vid Zemli. Soniane svitlo dolitalo siudy za pivtora roky.
Krasnova zvirylasia z danymy navigacijnoho kompjutera j povidomyla:
Vychid provedeno v rozrachunkovij toci. Devicija 0,36 astroodyny.
Ja podyvyvsia na Marsi, zbyrajuy vidislaty jiji z rubky. Ale raptom peredumav.
Divyna perestupala z nohy na nohu, jiji oi hariakovo vyblyskuvaly. Z usioho bulo vydno, o jij ne terpysia sisty za put keruvannia, tiky todi vona viduje sebe povnocinnym lenom komandy.
Chagrivz, promovyv ja.
Tak, kapitane? ozvalasia vona, myttiu prybravy povanoho vyhliadu. Ce
vpere ja nazvav jiji na prizvye, i vona vidrazu zbahnula, o zaraz ja zvertajusia do neji
jak komandyr do pidlehloho pry vykonanni obovjazkiv.
Zajmy misce pilota.
Tut Marsi cilkovyto pereminylasia. Spokijno i vpevneno, bez tini vdavanoji bravady,
vona vlatuvalasia v krisli, jake zvinyla dlia neji Krasnova, vidreguliuvala joho pid sebe
j vyklykala na holovnyj dysplej koordynaty druhoji opornoji toky.
Rozrachovuvaty nastupnyj strybok, kapitane?
Dij, kyvnuv ja.
Vporalasia Marsi nepohano. Choa j trochy pokvapylasia z vyborom toky vchodu
kompjuter ledve vstyh rozrachuvaty parametry hiperdrajvu, i zamis standartnoho
trydciatysekundnoho vidliku buv zmuenyj zapustyty skoroenyj desiatysekundnyj.
Ne bida, skazav ja, koly Kardif vvijov u strybok. Take asom trapliajesia z usima, ne lye z novakamy. Prosto namahajsia ne pospiaty. U nas, pilotiv, je
taka prykazka: Chvylynu zaoady, hodynu vtraty. Zapamjataj jiji.
Ja znaju, kapitane, vidpovila prysoromlena Marsi. Jiji nam asto povtoriuvav admiral Lopes. Ale ja zabula zachopylasia.
Ne bida, povtoryv ja i vydko perezyrnuvsia z Krasnovoju. Vona leheko
vsmichnulasia, kyvnula i vyjla z rubky.
Dali vse jlo hladeseko-rivneseko, i do otyrnadciatoji trydciaty, koly zakinylasia
pera zmina, Kardif proletiv trochy bie trynadciaty parsekiv polovynu dobovoji
normy dlia korablia, o jde poroniakom, tobto bez bari. Na sudnach Zorianoho Flotu
litna vachta skladalasia z dvoch estyhodynnych zmin. Ini dvanadcia hodyn, vid piv na
devjatu veora do piv na devjatu ranku, korabe prosto drejfuvav u kosmosi. Ce buv optymanyj reym, o dozvoliav naij nervovij systemi cilkom vidnovytysia pislia dennoji

seriji strybkiv. Hiperdrajv, nechaj i slabko, taky vplyvav na rezystentnych. I ne lye v my

perechodu, koly projavliavsia efekt duboduma, a j protiahom usioho strybka, choa svidomo my cioho ne viduvaly. A ot uvi sni, koly rozum vidkrytyj i bezzachysnyj, hiperdrajv
uzahali buv bezanyj. Odnoho razu, e na Amsterdami, ja brav uas u cilodobovomu
polioti i todi meni snylysia rozkini komary.
O piv na tretiu Marsi peredala vachtu Krasnovij, vemy zadovolena soboju. Ja tako
buv zadovolenyj neju vona vyjavylasia udovym pilotom. o tut kazaty, ja mav serjozni
pretenziji do Zorianoji koly, jaka pozbavliala univ dytynstva, davala jim ukraj odnobinu osvitu. Razom z tym ja ne mih zapereuvaty, o same zavdiaky ciomu jiji vypusknyky ve v otyrnadciatyrinomu vici buly spravnimy fachivciamy za svojeju osnovnoju
specinistiu.
Ce bulo zovsim nevako, pochvalylasia Marsi, koly my vyjly z rubky j popriamuvaly do jidani, de nas ekav pryhotovanyj Symonom obid (za tverdenniam Krasnovoji, povnyj vidpad). Ja nitrochy ne vtomylasia.
Vaki ne sami strybky, zauvayv ja. Vako de u de, cilisiki tyni provodyty v polioti.
To ce klasno!
Pevna ri, klasno. Ale j vako odne inomu ne superey. Ty ne kvapsia z vysnovkamy. Ot na zvorotnomu liachu budemo tiahty baru todi podyvymosia, jakoji ty
zaspivaje.
Ne zaspivaju, vidpovila vona z usmikoju.
Ja te usmichnuvsia. Marsi, darma o bula divynoju, due nahaduvala mene samoho v takomu vici. Ja e ne vyriyv, harno ce y pohano.
***
Z pojavoju v komandi Kardifa tretioho pilota u mene istotno pobialo asu na
vykonannia vlasne kapitankych obovjazkiv, astynu jakych ja ranie deleguvav staromu
pominykovi Krasnovij ta holovnomu inenerovi ternu. Vtim, ce bula zvyna praktyka
v Zorianomu Floti, bo blyko dvoch tretyn naych korabliv litaly z nedoukomplektovanymy ekipaamy. Osoblyvo hostro viduvalasia nestaa pilotiv, tomu bahatiom kapitanam, a ne lye meni, dovodylosia, krim usioho inoho, odnia nesty litnu vachtu. Ja
ponad rik bombarduvav tab zajavkamy, poky, nareti, do mojich vymoh dosluchalysia.
opravda, u peri try dni rejsu ja maje postijno perebuvav na mistku, koly erhuvala Marsi, i kontroliuvav jiji diji. Ale postupovo perekonavsia, o vona uspino spravliajesia jak z samymy strybkamy, tak i z tiaharem vidpovidanosti za keruvannia korablem. A vidtodi, jak Marsi stala nazyvaty mene kep zamis kapitan, ja ostatono
vpevnyvsia v tomu, o vona ve bi-men osvojilasia na korabli, i poav dedali astie
zalyaty jiji samu na vachti virnie, u pari z Chiroi Josido, kotryj, jak i bahato ineneriv, dodatkovo vyvav astronavigaciju i v razi potreby mih pryjty jij na dopomohu.
Prote, zabihajuy napered, vidznau, o takoji potreby ne vynykalo.
Sto devjanosto is parsekiv, o rozdilialy Zemliu ta Cefeju, my podolaly za nepovni
visim dib. Ce bula najstara (cho i ne najblya) zoriana kolonija Zemli, jiji poaly zaseliaty maje vidrazu pislia vidkryttia rezystentnosti j utvorennia Zorianoho Flotu. Cefeja
ve davno stala cilkom samodostatnioju kolonijeju i bie ne viduvala potreby v tu-

nomu pryrosti naselennia. A prote cefejci, prahnuy dodatkovo uriznomanitnyty svij genofond, as vid asu zamovlialy z Zemli ditej pevna ri, u vyhliadi embriniv. Nu, a na
Zemli vidboju ne bulo vid ochoych prodovyty svij rid na inych planetach, to ditej vystaalo jak dlia tych kolonij, o lye rozvyvalysia, tak i dlia ve stalych, na zrazok tijeji
Cefeji, Taury, Sagitariji abo Esperansy.
Za pravylamy Zorianoho Flotu, pislia konoho pereliotu v odyn kine ekipau korablia naleav odyn de vidpustky na planeti (a jako rejs tryvav ponad otyrnadcia dib,
to cilych dva dni). Ale, oskiky pryznaena dlia nas bara ve bula hotova do vidpravlennia, my vyriyly ne marnuvaty zaroblenyj vychidnyj i vyruyly do Zemli vidrazu pislia
vyvantaennia z triumiv korablia kontejneriv z embrinamy ditej i popovnennia bortovych zapasiv prodovostva. Pravda, Marsi z Symonom buly trochy zasmueni takym rienniam, ale ja pojasnyv jim, o zaraz na Cefeji nevdalyj as dlia ekskursij: na oboch
naselenych kontynentach bula piznia osi, doova i sliotava, a na Arktynomu materyku
cilori panuvala suvora zyma.
e vstyhnete pobuvaty tut ulitku, poobiciav ja. A znajomstvo z kolonijamy
vam krae rozpoaty z Esperansy. Povirte meni na slovo: vy e raditymete, o zaraz
my zaoadyly zajvyj de.
Na zvorotnyj rejs buv skladniyj i tryvaliyj, pozajak my vely na buksyri zdorovennu baru, zavantaenu pjatystamy tysiaamy tonn vidbirnoho cefejkoho zerna dlia
vino holodnych zemlian. Sama po sobi procedura buksyruvannia bula prosta: spoatku
my po radizvjazku programuvaly navigacijnu systemu bari j vidpravlialy jiji v strybok,
pislia oho jly slidom za neju.
Pislia hiperdrajvu vynykala devicija vidchylennia toky vychodu vid napered zadanych koordynat, jake asom dosiahalo odnijeji astronominoji odynyci. Ce ne malo nioho spinoho z pochybkoju v rozrachunkach y z netonistiu vstanovlennia poatkovych
umov. Devicija bula naslidkom fundamentanych zakoniv pryrody, jedyno vidomym
nauci projavom kvantovoho pryncypu nevyznaenosti na makrorivni. Jak rezutat, pislia
standartnoho strybka na pivparseka holovnyj i provadenyj korabli rozdiliala prystojna
vidsta i dobre, jako ce buv lye desiatok-druhyj mijoniv kilometriv. Ale v bu-jakomu razi nam dovodylosia dodatkovo zdijsniuvaty korotkyj strybok do bari, ob maty
zmohu viddavaty jij instrukciji v reymi reanoho asu, bez tryvaloji zatrymky. A potim
use poynalosia po novomu.
Zahalom, sprava bula ne nadto skladna, ale znano marudnia, ni odynonyj polit.
Marsi nareti perekonalasia, o ne vse kotu masnycia, i perestala zadyraty nosa, choa j
nadali udovo spravlialasia zi svojeju robotoju. Krim toho, vona bie ne iplialasia do
mene zi svojimy ubovymy planamy zrozumila, o ja mav cilkovytu slunis, koly radyv jij ne kvapytysia z podaym navanniam, a speru zvyknuty do sluby.
A ot Milo, popry nai zi ternom umovliannia, vperto prodovuvav navannia. V
takij joho oderymosti navriad y zavynyla odna lye kola. Prosto vin naleav do toho
typu emocijno vidmoroenych ditej, jaki zovsim ne chou buty dimy i prahnu jakomoha
vyde podorosliaty. tern as vid asu narikav na Miloeve nadmirne zavziattia, ta razom z tym ne mih nachvalytysia joho vysokoju, jak na novaka, inenernoju kvalikacijeju.
Zate Symon nijakych narika ni v koho ne vyklykav. Z peroho dnia vin stav
uliublencem usijeji komandy, i joho ladni buly nosyty na rukach. My, astronavty, liudy a
nijak ne bidni, nai slubovi oklady ne postupajusia honoraram u ou-biznesi, kino ta

sporti, tomu my zvykly do vsioho najkraoho, i dosi nas due dratuvala vidsutnis normanoji jii pid as rejsiv. Zvisno, nai cholodynyky na korabli buly napchani riznomanitnymy delikatesamy, o j ne snylysia perevanij biosti zemlian. Prote ni buterbrod z
tovstym arom ervonoji abo ornoji ikry, ni navydkuru rozmoroenyj u mikrochvyliovij
pici omar ne zdatni zaminyty pryhotovanych za vsima pravylamy kulinarnoho mystectva
vyukanych strav, na jaki Symon buv spravnij mastak.
Znaje, kep, jako skazala meni Krasnova. Ja vpevnena, o do nas ne vypadkovo potrapylo troje kraych za svojimy specinostiamy vypusknykiv. Ty tono pidmazav koho iz kadrovoho viddilu. Ziznavajsia, bahatekyj Buratino, skiky zaplatyv
i my rozdilymo tvoji vytraty.
Ja ne ziznavsia, bo chabariv nikomu ne davav. Prote mav velyku pidozru, o tut ne
obijlosia bez spryjannia admirala Lopesa.
A Marsi, o ula nau rozmovu, zhodom zapytala v mene:
Kep, omu starpom nazvala vas buratino? Ce italijkoju oznaaje marinetka.
Ne tiky, vidpoviv ja. Tako Buratino persona odnijeji rosijkoji knyky. Na zrazok Pinoki prote ne zovsim.
A chto takyj Pinoki, pocikavylasia Marsi.
Trochy povahavy, ja zaprosyv jiji do svojeji kajuty j vidynyv afu, de stojaly moji
najliublenii knyky i ne zvyajni elektronni planetky, a najspravnisiki paperovi,
v udovomu poligranomu vykonanni, z tverdymy obkladynkamy. Distavy z peroji polyci tomyk Karlo Kollodi, ja peredav joho Marsi.
Moe poytaty. A zarazom pidtiahne svoju italijku.
Marsi z sumnivom podyvylasia na iliustrovanu obkladynku, potim obereno vidkryla knyku i perehornula kika storinok.
Ale vona dytiaa, kep!
Tak, dytiaa, vidpoviv ja. Ta ce ne znay, o pohana.
Ja j ne kau, o pohana. Prosto taki knyky ytaje Symon.
I pravyno roby.
Z trochy rozhublenym vyrazom oblyia vona okynula pohliadom knyky v mojij a,
osoblyvo vidznayvy uvahoju jaskravo oformleni korinci na perij polyci.
Ce te dytiai?
Ja stverdno kyvnuv:
Najkrai dytiai knyky. Najcikavii.
Vy jich ytajete?
I pereytuju. A o tut takoho?
Marsi rozhubleno trusnula holovoju.
Ale , kep, vy doroslyj!
Ja teplo vsmichnuvsia jij.
Odne inomu ne zavaaje. Zhodom ty ce zrozumije Hm, spodivajusia, o zrozumije. Ot Milo tono nikoly ne zrozumije. A ty e moe zrozumity.
o zrozumity?
Ce, vkazav ja na peru polyciu, astyna naoho vtraenoho dytynstva.
Toho dytynstva, jakoho nas pozbavyly v koli. Podorosliavy, bahato z nas poynaju
usvidomliuvaty ciu vtratu i prahnu nadoluyty zhajane. Do prykladu, ja liubliu ytaty
dytiai knyky. Osoblyvo meni podobajusia stari devjatnadciatoho, dvadciatoho ta

dvadcia peroho stori. Vony rozumni, dobri, ale bez navjazlyvoho moralizmu, ym hria
suasni. I fantazija v nych rozkutia. Ot, skaimo, cia, ja vysunuv odnu z knyok,
pro divynku Alisu, jaka provalylasia v kroliau noru j potrapyla do Krajiny Dyv. Cia
pro chlopyka Pitera, o ne chotiv stavaty doroslym. Cia pro pryhody divynky Doroti
u Krajini Oz. A cia ty jiji ne zmoe ytaty, bo vona mojeju ridnoju movoju, pro
chlopyka, jakoho vsi nazyvaly prosto Malym, i pro joho druha Karlsona, o mekav na
dachu. A tut, ja posunuvsia vpravo, ve ne zovsim dytiai knyky. Pro liudej i kazkovych istot, ev, gnomiv ta hobitiv, o protystoja zly sylam. Pro chlopcia-akluna
Harri ta joho borobu z Temnym Lordom Lye z rokamy ja zrozumiv, jak meni brakuvalo takych knyok, koly ja navavsia v koli.
Pislia dejakych rozdumiv Marsi povernula na misce Pryhody Pinoki i vziala Hobita, oevydiaky pid vplyvom mojich sliv, o ce ne zovsim dytiaa knyka.
Sprobuju poytaty.
Tiky ne zmuuj sebe, zasterih ja. Bo inake vse zipsuje.
Zvyajno, kep, poobiciala vona. Ja ne zbyrajusia ytaty ponad sylu. Navio marnuvaty as na te, o nekorysno j necikavo?
Ja maje ne sumnivavsia, o ve nastupnoho veora Marsi poverne meni knyku i
skae, o jij ce necikavo. Ale pomylyvsia vona povernula jiji lye za try dni j nesmilyvo,
niby soromliay, poprosyla prodovennia. Ja dav jij peryj tom Volodaria Persniv.

Dovizy do Zemli zerno, my zatrymalysia v Sonianij systemi rivno nastiky, skiky

bulo potribno dlia planovoho techohliadu korablia, joho zapravlennia dejterijem i zavantaennia triumiv riznymy riznoamy. Vidtak uzialy na buksyr baru z vysokotechnologinym obladnanniam i popriamuvaly do systemy zori Alansar, dovkola jakoji obertalasia
planeta Esperansa.
Devjanosto vidsotkiv rejsiv Kardif zdijsniuvav same za cym marrutom, i dlia bahatioch leniv naoji komandy Esperansa bula bioju miroju domom, ani Zemlia. A dlia
dekoho prosto domom, spravnim domom. Tak, u inenera Anny Gambarini ta staroho technika Chuana Moreno na cij planeti zrostaly doky-blyzniuky (na a, ne rezystentni), Chiroi Josido dva roky tomu odruyvsia z miscevoju divynoju, a Teodor
tern uzahali buv rodom z Esperansy odnym z vimoch jiji hromadian, o nyni perebuvaly na dijsnij slubi v Zorianomu Floti. Zrozumilo, o j dlia Krasnovoji, druyny
terna, Esperansa stala ridnym svitom, a joho simja jiji simjeju.
o do mene, to ja ve davno vyriyv, o v majbutniomu, koly mene spyu na
bereh, bez varintiv oseliusia na Esperansi. I v ciomu rienni ja buv daleko ne oryginanyj. Z-pomi devjaty planet, kolonizovanych Pivninoju Federacijeju, najbioju populiarnistiu sered astronavtiv korystuvalasia same Esperansa v seredniomu koen tretij vidstavnyk obyrav jiji dlia proyvannia.
Esperansa, o znachodylasia na vidstani triochsot visimdesiaty parsekiv vid Zemli,
bula najviddalenioju z zorianych kolonij, ale istoryno sklalosia tak, o vona vyjavylasia
peroju prydatnoju dlia yttia planetoju, vyjavlenoju avtomatynymy doslidnykymy

stancijamy e do vidkryttia rezystentnosti. Todi vlada Pivdennoji Ameryky zdijsnyla

boevinu sprobu jiji kolonizaciji, jaka, zvyajno , z triskom provalylasia.
Z pojavoju rezystentnych, a ote, j pilotovanych liumy korabliv, bulo vyjavleno ini
planety z zemnymy umovamy, znano blyi, ni Esperansa. Zokrema, v radisi dvochsot
parsekiv vid Soncia takych planet znajlosia a sim. Pja z nych zastovpyla za soboju Pivnina Federacija, do skladu jakoji na toj as vvijla j Pivdenna Ameryka, a retu dvi
prybrav do svojich ruk azijkyj Sojuz.
Ani Islamka Damachirija, ani Afrykanka Respublika v ciomu podili uasti ne
braly, pozajak na toj as ne maly mizorianych korabliv. Vlasne, afrykanci j dosi jich ne
maju, a vsich svojich rezystentnych (virnie tych, koho vyjavliaje jichnia nedoluha medycyna) vony prodaju Federaciji. Damachirija zretoju zavela nevelykyj ot, z ymalymy
trudnoamy kolonizuvala odnu-jedynu planetu j doteper vysmoktuje z neji vsi soky, odnoasno torhujuy z Federacijeju zajvymy rezystentnymy. Do rei, Azijkyj Sojuz tako
ne hrebuje prodaem astyny svojich rezystentnych zdebioho divat i slabkych na
zdorovja chlopykiv.
Molyvo, Esperansa e b dovho zalyalasia nezaselenoju, jakby ne adibnis
Azijkoho Sojuzu, o zajavyv na neji svoji prava. Pretenziji gruntuvalysia na zapysach
avtomatynoji doslidnykoji stanciji Laou, o vidbula v polit u 2192 roci j cilych try
desiatylittia blukala v kosmosi erez zbij navigacijnoji programy (zvyna ri dlia avtomativ), a poky jiji vypadkovo znajly v okolyciach Zori Barnarda. Z cych zapysiv vyplyvalo, o Laou pobuvala u systemi Alansar i vyjavyla tam prydatnu do yttia planetu
na dva roky ranie vid pivdennoamerykankoho avtomata, a tomu peris u vidkrytti
Esperansy naley Sojuzovi. Z toky zoru minarodnoho prava j elementarnoho zdorovoho hluzdu ce tverdennia ne vytrymuvalo odnoji krytyky, prote azijkyj uriad napoliahav na svojemu i vymahav vid Federaciji bezumovnoho vyznannia joho prava na Esperansu.
erez pivstolittia pislia tych podij bulo perekonlyvo dovedeno, o bortovi zapysy
Laou majsterna pidrobka, a sama avtomatyna stancija navi blyko ne pidchodyla do Esperansy. Istoryky zijlysia na dumci, o Azijkyj Sojuz zatijav uve cej blef
z metoju vytorhuvaty v Pivninoji Federaciji pevni polityni postupky.
Prote Federacija torhuvatysia ne stala. Za napoliahanniam senatoriv z krajin Pivdennoji Ameryky federanyj uriad deo prytrymav tempy osvojennia najblyych planet
i spriamuvav zvineni resursy na kolonizaciju Esperansy. Azijkyj Sojuz, zvisno, stav
dybky, ale vdijaty nioho ne mih perevaha Pivninoji Federaciji v kosmosi bula nezaperenoju.
Popervach eksperty odnostajno prorokuvaly Esperansi vkraj upovinenyj rozvytok
erez znanu viddalenis vid Zemli, ale ve peri desiatyriia sprostuvaly ci pesymistyni
prognozy. Mjakyj, blahodatnyj klimat maje na vsich yrotach, krim krajnioji pivnoi ta
krajnioho pivdnia, vidsutnis serjoznych pohodnych kataklizmiv, bahatstvo pryrodnych
resursiv spryjaly vydkomu zrostanniu koloniji. Navi viddalenis planety, jaku vvaaly
istotnoju perekodoju, na praktyci vidihrala pozytyvnu ro, pryvyvy kolonistiv mene
spodivatysia na dopomohu Zemli j bie pokladatysia na vlasni syly. Narazi Esperansa
bula cho i ne najysenioju, zate najzamonioju, najspinioju i najsamostijnioju z
usich zorianych kolonij.
***

Zhidno z prypysamy pravyl bezpeky, zi svoho ostannioho dovhoho strybka Kardif

razom z bareju vyjov za meamy systemy Alansar, na vidstani dvoch desiatkiv astronominych odyny vid zori. Dali my jly korotkymy strybkamy z minimanoju devicijeju, a
za pivmijona kilometriv vid Esperansy zapustyly termojaderni dvyhuny j ruyly do planety na reaktyvnij tiazi. Virnie, ne do samoji planety, a do velykoji kosminoji stanciji na
jiji orbiti.
Za kika chvylyn Gambarini, o erhuvala za inenernym putom i, zokrema, vidpovidala za zovninij zvjazok, povidomyla:
Baza vitaje, nas, kep. Prosy peredaty kontro nad bareju.
Kontro peredaty, rozporiadyvsia ja. Nadislaty zapyt pro nomer pryalu.
Ve pid keruvannia dyspetera zi stanciji bara stala povino viddaliatysia vid korablia, ruchajuy nazustri buksyruvanyku, jakyj mav dopravyty jiji do vantanoho terminalu.
etvertyj zorianyj pryal hotovyj nas pryjniaty, dopovila Gambarini.
Harazd, vidpoviv ja. Kurs na etvertyj zorianyj.
Vykonuju, kep, vidpovila Krasnova, jaka same bula erhovym pilotom.
Pid jiji keruvanniam Kardif, ue bez bari, prodovyv zblyennia zi stancijeju, orijentujuy na etvertyj pryal u sektori dlia mizorianych korabliv. Zbiene zobraennia
na dopominomu ekrani zovninioho spostereennia svidylo pro te, o peri try pryaly,
a tako pjatyj zajniati inymy korabliamy.
Do pjatoho pryvartovano transport Zagreb, ozvalasia Marsi, o sydila za
rezervnym putom; ja tak i dumav, o vona ne vtraty nahody prodemonstruvaty nam,
o harno vyvyla bazu danych Zorianoho Flotu i teper zdatna rozpiznaty korabli za jichnim zovninim vyhliadom, ne vdajuy do dopomohy kompjutera. Do tretioho
Chersones, do druhoho doslidnykyj krejser Posejdon. A do peroho Tut
Marsi zavahalasia. Dyvno. Speru ja dumala, o ce Oklend, ale ni, inyj. Ne znaju,
jak vin nazyvajesia, skazala vona zasmueno.
Ernesto e Gevara, vidpovila Gambarini.
Marsi zdyvuvalasia:
Ce imja jakoji liudyny, pravyno? A vsi vantani korabli Federaciji nazyvajusia na es mist. Cej korabe tono vantanyj. Chiba vin ne na?
Ja nevyznaeno znyzav pleyma.
Skladne pytannia. Vin na i ne na odnoasno. Ne na bo ne naley do Zorianoho Flotu Federaciji. Ta razom z tym i na bo je vlasnistiu Esperansy, jaka prydbala
joho v Azijkoho Sojuzu. Zaraz e Gevara prochody kapitanyj remont, na niomu onovliujesia vse elektronne naynnia j pererobliajesia interjer. Pislia remontu vin stane
perym mizorianym korablem otu Esperansy.
Jak e tak? zapytala okovana Marsi. Chiba ce molyvo? Za zakonamy Federaciji, vsi korabli, ustatkovani systemamy hiperdrajvu, neodminno maju perebuvaty u
vlasnosti centranoho uriadu.
Krasnova j Gambarini lye poblalyvo posmichnulysia. A ja pojasnyv:
Ty musy zrozumity odnu ri, Chagrivz. Dijsnis ne v usiomu vidpovidaje tomu,
oho vas navaly v koli. Zakony Federaciji diju na Esperansi lye v tij miri, v jakij ce
vlatovuje samych esperansciv. Vony prosto ignoruju konstytucijnu normu pro zverchnis federanoho zakonodavstva i peredovsim kerujusia svojim vlasnym. Taka sytuacija

i v inych rozvynenych kolonijach, jaki ve ne maju krytynoji zalenosti vid postaannia

z Zemli. De-fakto vsi vony je samostijnymy deravamy, povjazanymy z Federacijeju vzajemovyhidnym spivrobitnyctvom.
Marsi hlyboko zamyslylasia nad mojimy slovamy, jaki javno staly dlia neji vidkryttiam.
A jak e buty z kotamy, vytraenymy na osvojennia planet? Hroi naych hromadian, jichnia pracia jdu na te, ob zabezpeyty harne yttia dlia kolonistiv
jaki, pidchopyv ja, svojeju praceju dopomahaju vyyty desiaty mijardam hromadian Federaciji, jak zemlian, tak i marsin. Koty, vytraeni na kolonizaciju,
povertajusia storyceju, bo lye zavdiaky isnuvanniu zorianych kolonij nai spivvityznyky ne holoduju. Ave, jakis jichnioho yttia zalyaje baaty kraoho, devjanosto vidsotkiv naselennia zmueni obmeuvaty sebe v usiomu j zadovoniatysia odnomanitnym
charuvanniam. Ale vid holodu, v usiakomu razi, liudy ne pomyraju. A raz tak, to nikoho
ne maje turbuvaty, o na Esperansi liudy bie anuju miscevi zakony, ni federani,
koloninu administraciju nazyvaju uriadom, a gubernatora prezydentom. Prypuskaju, o dejakych nadmiru ambitnych zemnych politykiv i ynovnykiv takyj stan sprav
ne vlatovuje, ale v nych ruky zakorotki ob dotiahtysia bodaj do Taury, ne kauy ve
pro Esperansu. o vony mou vdijaty oholosyty embargo? Tak ce bude udar peredovsim po samij Zemli. Vijko dlia pryborkannia nepokirlyvych kolonistiv tako ne nadile nas, rezystentnych, due malo, a z ochoych uziatysia za taku brudnu robotu
navriad y naberesia bodaj odna rota. Do toho usi nai planety maju nepohanu protykosminu oboronu ob vidbyvatysia vid molyvych napadiv azijkych ta damachirijkych korabliv, ale z takym samym uspichom vona moe protystojaty j sylam Federaciji.
Tomu na uriad zmuenyj myrytysia z realijamy j zadovoniatysia rivnopravnymy vidnosynamy z zorianymy kolonijamy. Teper zrozumilo?
Tak, kep, zrozumilo, skazala Marsi. Ale ja inoho ne vtoropaju. Jako v
Esperansy z Federacijeju vzajemovyhidne spivrobitnyctvo, to navio jij svij mizorianyj
korabe? Po-mojemu, joho ekspluatacija obijdesia nabahato doroe, ni posluhy
zemnych korabliv.
Tut ty maje raciju, pohodyvsia ja. Vlada Esperansy planuje zadijaty e
Gevaru dlia priamoji torhivli z inymy kolonijamy, ale zaraz potreba v nij nevelyka i v
najblyomu majbutniomu navriad y o zminysia. Osnovna stattia eksportu vsich bez
vyniatku zorianych kolonij produkty charuvannia, to torhivlia mi nymy poliahatyme zdebioho v obmini delikatesamy. Ot, napryklad, na Esperansi vyrouju najkrau kavu, rivnoji jakij nema bie nide; na Sagitariji z nezjasovanych poky pryyn zvyajni sorty vynohradu daju unikane za svojimy smakovymy jakostiamy vyno; a Tevtonija jedyna planeta, de zmohly pryytysia vsi zemni osetrovi.
Cym mona torhuvaty j erez Zemliu, zauvayla Marsi.
Tak i roblia, pidtverdyv ja. A pozajak mi Zemleju j kolonijamy korabli
chodia z povnisikymy triumamy, ta e j buksyruju bari, taka torhivlia obchodysia
porivniano deevo. V konomu razi, deeve, ni haniaty mi samymy kolonijamy
napivporonij korabe. Ale dlia Esperansy ce ne holovne. Je e taka tuka, jak presty.
Biis esperansciv vvaaje, o maty svij mizorianyj korabe ce kruto. A jichnia planeta dosy bahata, ob dozvolyty sobi vytratytysia zadlia pidvyennia prestyu jak u
vlasnych oach, tak i v oach inych kolonij.
Na cej as my ve dosy blyko pidijly do stanciji, ob dobre bayty jiji bez bu-

jakoho zbiennia. etvertyj pryal buv priamo po kursu Kardifa, jakyj teper letiv u
reymi hamuvannia. Krasnova hotuvalasia rozpoaty manevry zi vartuvannia.
A jak buty z komandoju korablia? znovu ozvalasia Marsi. Ade na Esperansi zamalo rezystentnych. Do toho usich jich e dimy vidpravliaju na navannia v
Zorianu kolu, a potim vony slua u Zorianomu Floti.
Nu, odo rezystentnych ty pomyliajesia, zapereyv ja. Jich na Esperansi
vdosta.
Vy kaete pro star pro vidstavnych?
Same pro nych. Jak minimum dvi sotni cilkom mou litaty opravda, ne
reguliarno, a z tryvalymy perervamy. Odyn rejs, potim komandu zminiuju, pislia druhoho znovu rotacija i tak dali. Mona ne sumnivatysia, ochoych bude vdosta.
Marsi povino kyvnula:
Tak, ce vychid. Choa, mabu, na komandni posty krae vziaty molodych astronavtiv. Prynajmni na post kapitana. Hadaju, mona znajty jakoho-nebu staroho pominyka, o pohodysia prominiaty slubu v Zorianomu Floti na kapitanku posadu.
Ja malo ne kynuv na Marsi serdytyj pohliad, ale vasno zbahnuv, o jiji mirkuvannia maju suto abstraktnyj charakter i vona navi ne pidozriuje, o svojimy slovamy zaepyla due boliuu dlia Krasnovoji temu. Vlasne, ce ja utnuv velyku durnyciu, dozvolyvy
zavesty rozmovu na takyj chystkyj grunt.
otyry roky tomu, koly poperednij komandyr Kardyfa hotuvavsia pity u vidstavku, Krasnova rozrachovuvala posisty joho misce. Vtim, todi jij bulo lye dvadcia pja
rokiv, tomu navriad y vona bula stovidsotkovo vpevnena u svojemu majbutniomu kapitanstvi, ale nadiji na ce pokladala. Odnae u tabi rozvayly inake, jiji zalyyly na posadi
druhoho pilota j staroho pominyka, a kapitanom pryznayly ocera z inoho korablia
mene.
Jakby ja buv prynajmni rovesnykom Krasnovoji, osoblyvych problem ne vynyklo b.
Prote na toj as meni e ne vypovnylosia dvadciaty otyrioch rokiv, u koli ja navavsia
na dva klasy molode za neji, i prosto skazaty, o vona bula oburena takym rienniam
naastva, znaylo b due prykrasyty sytuaciju.
Peri kika misiaciv na novij posadi meni dovodylosia skrutno. Ta zretoju Krasnova
zmyrylasia z sytuacijeju, i v ciomu bula ymala zasluha jiji olovika, holovnoho inenera
terna, staroho vid neji na devja rokiv, jakyj doklav tytaninych zusy, ob zahasyty
na konikt i nalahodyty mi namy normani stosunky. A zhodom my navi potovaryuvaly, choa ja pidozriuvav, o hirkyj osad u neji taky zalyyvsia.
Neodavno kerivnyctvo Esperansy zaproponuvalo ternovi, svojemu spivvityznyku, staty holovnym inenerom e Gevary, a Krasnovij poobicialy posadu kapitana.
tern riue vidkynuv ciu propozyciju, erez o serjozno posvaryvsia z druynoju. Krasnova due chotila komanduvaty korablem i, mabu, zarady cioho navi pila b na rozryv
z olovikom ot tiky kapitanstvo na e Gevari jij proponuvaly vyniatkovo erez
terna, jakyj zaslueno vvaavsia odnym z najkvalikovaniych ineneriv Zorianoho
Flotu.
Sam e tern, jak i ja, zavdy mrijav staty astronavtom-doslidnykom, a perejty na
e Gevaru oznaalo dlia nioho vidmovytysia vid svojeji mriji i do kincia karjery zajmatysia vantanymy perevezenniamy. Vlasne, vin by davno otrymav pryznaennia v Doslidnykyj Departament, koly b ne vysuvav, jak neodminnu umovu, perevedennia razom z
nym i druyny. A z cym vynykaly problemy

Koly my pryvartuvaly i vykonaly vsi neobchidni diji z perevedennia system korablia v reym stojanky, ja oholosyv ekipaevi pro poatok semydennoji vidpustky same
stiky my zarobyly pid as rejsu za marrutom Esperansa Zemlia Cefeja Zemlia
Esperansa. Nevdovzi vsi leny komandy zalyyly bort Kardifa, kvapliay rozjichatysia po svojich domivkach (Marsi, Symona ta Miloa vzialy pid svoju opiku Krasnova
zi ternom), i tiky ja odyn zatrymavsia: po-pere, kapitan zavdy pokydaje korabe
ostannim, a po-druhe, meni e nalealo zustritysia z inspektorom po vantaach. Jak komandyr korablia, ja odnoasno vykonuvav obovjazky superkargo, i jako za baru nis
vidpovidanis jak za odne cile, to za vanta u triumach musyv vidzvituvaty malo ne potuno.
Protiahom hodyny vsi dokumenty bulo oformleno, i stancijni pracivnyky vzialysia
za rozvantaennia. A ja, prychopyvy z kajuty dvi valizy, vyjov z korablia erez pasayrkyj liuk i tunelem ruyv do terminalu.
Tam na mene yhav siurpryz: u krislach popid stinkoju sydily Symon ta Marsi, a
poru na graviplatformi lealy jichni valizy z reamy. Pered mojeju pojavoju Symon,
schoe, drimav (za naym bortovym asom buv ue piznij veir); Marsi dojidala morozyvo,
voevy, kuplene de na stanciji.
Otakoji! promovyv ja zaskoeno. Neve Krasnova ta tern zahubyly vas i
nioho ne pomityly?
Ni, kep, vidpovila Marsi trochy zbenteeno. Vony sami nas vidpustyly.
Z jakoho ce dyva?
Nu vzahali, ja zapytala v nych, jak by vy postavylysia do toho, ob ja poyla u
vas
I ja tako, dodav Symon.
Aha, pidtverdyla Marsi. Todi j Symon skazav, o choe do vas. Spoatku
starpom bula proty, ale ef jiji perekonav. Movliav, ce pide vam na korys.
Jasno, protiahnuv ja rozhubleno. Harneki spravy!
Vy nezadovoleni? stryvoyla Marsi.
My vam zavaatymemo? maje odnoasno z neju zapytav Symon. U vas
nemaje dlia nas miscia?
Ta ni, tut bez problem, zapevnyv ja jich. I misce dlia vas znajdesia, i zavaaty ne budete. Prosto prosto ja bojusia, o ne zmou podbaty pro vas jak hodysia.
A navio? My sami pro sebe podbajemo, vavo zapereyla Marsi. Vona vstala
z krisla j vykynula obhortku vid morozyva v najblyyj utylizator. My ne dity, kep.
Vam bude nudno zi mnoju, prodovuvav vidbyvatysia ja, vtim, ne due energijno. A u terna bahato rodyiv, o mekaju poblyzu, sered nych kupa pleminnykiv
i pleminny, dekotri vaoho viku
Oto-to, promovyv Symon. Ce mene j liakaje. Zovsim ne te, o bahato
liudej, a te, o vsi vony odyn dlia odnoho svoji, i sered nych my budemo uymy.
Tono, pidtrymala joho Marsi. Koly ef rozpovidav pro svoju yslennu ridniu, ja zrozumila, o dlia mene ce bude zanadto. I dlia Symona tako, dodala vona,
ojno toj rozkryv rota. Ot Milou vse po cymbalach, vin zamknesia v svojij kimnati j
zajmatymesia tam z ranku do veora. A my z Symonom choemo prosto vidpoyty. Vy
jako kazaly, o mekajete na ostrovi v tropikach, zaprouvaly nas pohostiuvaty.

Vona promenysto vsmichnulasia. Nu ot my j zbyrajemosia do vas zavitaty. Tiky priamo zvidsy, a ne vid efa ta starpoma.
Ne strymavy, ja vsmichnuvsia u vidpovi:
o , prou do mene v hosti. Tiky vy ne podumajte, o ja ne radyj vam, prosto
vse ce zvalylosia na mene he nespodivano. Choa b poperedyly.
Starpom proponuvala zvjazatysia z vamy, vidpoviv Symon. Ale ef vidmovyv jiji. Skazav, o todi vy sprobujete vykrutytysia.
Ave, vin dobre mene znaje, skazav ja, postavyvy svoji valizy na graviplatformu. Harazd, chodimo.
Ini leny naoji komandy mekaly na Jukatankomu materyku, tomu poletily zi
stanciji na rejsovomu transporti v Espero-Siti, stolyciu planety. Mij e dim znachodyvsia
na ostrovi Bolivara posered Karybkoho okeanu, i orazu, pokydajuy Esperansu, ja zalyav u stancijnomu angari nevelykyj otyrymisnyj orbitanyj atl, jakyj dozvoliav meni
vyde distatysia dodomu.
e koly Kardif pryvartuvavsia do stanciji, ja nadislav do dyspeterkoji zapyt,
ob atl pidhotuvaly do vidliotu, i teper vin ekav na nas u specinij kataputi. My vlatuvalysia v kabini ja z Marsi poperedu, a Symon na zadniomu sydinni, ja proviv
standartnu perevirku system i povidomyv dyspeterovi pro povnu hotovnis do startu. A
svojich junych suputnykiv poperedyv:
Gravikompensatory zadijani, ale ne na vsi sto vidsotkiv. To pryhotujtesia vas
trochy triastyme.
Ot i dobre, z vyhliadom buvaloho kosminoho vovka schvalyla Marsi. Ce
dozvoly viduty polit.
Symon nioho komentuvaty ne stav. Choa z vyrazu joho oblyia bulo zrozumilo,
o my mohly b spokijnisiko obijtysia i bez usich cych pilotkych zamorook.
Peryj raz nas trusnulo, koly elektromagnitna kataputa poburyla atl u kosmos.
Kika chvylyn my letily za inercijeju, viddaliajuy vid stanciji, potim ja zapustyv reaktyvni dvyhuny i stav znyatysia do planety.
A mona meni porulyty? nabravy smilyvosti, poprosyla Marsi. U mene
dobre vychody.
Z jiji osobovoji spravy ja ce znav. Vona bula najkraoju u vypusku za vsima punktamy programy pidhotovky pilotiv, vkliuno z orbitanymy j atmosfernymy manevramy.
Dobre, pohodyvsia ja, moe porulyty. Dotrymujsia zadanoho kursu j
uvano ste za pokazamy navigacijnych suputnykiv. A e vrachuj, o Esperansa vdevjatero masyvnia za Mars.
Zvyajno vrachuju, kep, vidpovila vona.
Ja perekliuyv keruvannia na jiji put, ale bu-jakoji myti buv hotovyj povernuty
sobi kontro nad atlom.
Utim, cioho ne znadobylosia. Marsi keruvala atlom umilo i vpevneno, pravda,
vvijla v atmosferu po nadto polohij trajektoriji, prote rykoetu ne stalosia. Rozarene vid
tertia povitria palalo za bortom i lejfom tiahlosia pozadu atla; a oskiky ce vidbuvalosia
na ninomu boci planety, to vydovye z kabiny vidkryvalosia dyvovyne. Marsi tycheko
popyskuvala vid zadovolennia. Symon tako nasoloduvavsia poliotom, darma o jomu
bulo trochy liano.
Postupovo sucine vohnye za bortom zminylosia okremym spolochamy, jaki dedali

slabaly, a poky zovsim ezly. Prodovujuy hamuvaty i znyuvatysia, atl mav na

zachid navzdohin sonciu. Koly my dosiahly troposfery, ja znovu perebrav na sebe
keruvannia i trochy vidkoryguvav kurs. Poperedu bahrianymy barvamy rozhorialasia veirnia zahrava, a za pjatnadcia kilometriv pid namy rozkynulasia spokijna hladi Karybkoho okeanu.
Prytysnuvy lobom do prozoroji stinky kabiny, Symon podyvyvsia vnyz i promovyv:
Ja e nikoly ne kupavsia v mori. I v okeani tako. Lye v basejni.
A e u vanni, z posmikoju dokynula Marsi. A ot ja, koly bula maloju,
rosla sered moria. Na ostrovi Melvil. Tiky tam due cholodno.
Zate na mojemu ostrovi zavdy teplo, skazav ja. Nakupajesia vvoliu.
Do ostrova Bolivara my pidletily maje na erepaaij vydkosti simsot pjatdesiat
kilometriv na hodynu. Za miscevym asom bula osta veora, nynij kraj soncia ve torkavsia obriju.
ob pokazaty Marsi j Symonovi ostriv, ja pered zachodom na posadku zrobyv velyke
kolo.
O u cij laguni po pravomu bortu, jiji nazyvaju Perlystoju, najkrayj plia,
povidomyv ja. A v buchti priamo za kursom na nevelykyj morkyj port. Tam ranie stojala j moja motorna jachta.
Ranie? perepytala Marsi. A zaraz?
Jiji bie nemaje. Pivroku tomu etvero chlopciv-staroklasnykiv pozyyly jiji bez
moho dozvolu, ob pokatatysia zi svojimy podrukamy, ale ne vporalysia z keruvanniam
i naletily na ryfy.
Vony vsi potonuly?
Na astia, ni. Vasno nahodylysia syly berehovoji ochorony. Jachtu tako vdalosia b uriatuvaty, jakby same todi ne rozhuliavsia synyj torm. Jiji prosto na druzky
roztroylo.
koda zitchnuv Symon, ujavyvy, lybo, jak bulo b udovo prohuliatysia na
jachti po okeanu. A o z tymy chlopciamy, jaki rozbyly jachtu? Jich zaprotoryly do
vypravnoji koloniji?
Ni v jakomu razi. Ce ne Zemlia, tut za take ne kydaju za graty. Vony ne maly
zloho namiru, prosto utnuly durnyciu. Vsich otyrioch zasudyly do hromadkych robit na
perid litnich kanikul. Same zaraz vony vidbuvaju pokarannia.
Te meni pokarannia! pyrchnula Marsi.
Dlia nych serjozne. Vony praciuju po sorok hodyn na tyde, todi jak ini koliari vidpoyvaju i rozvaajusia.
Ale vy zaznaly zbytkiv
Jich vidkoduvala strachova kompanija. Vona namahalasia pozyvaty do bakiv
tych chlopciv, ale sud vidchylyv jiji pretenziji. V umovach polisu buv prysutnij punkt pro
avariju jachty z vyny tretich osib, a ote, kompanija otrymuvala vid mene strachovi
vnesky za molyvis korabletroi vnaslidok uhonu, tomu ne mohla pretenduvaty na dodatkovu kompensaciju.
Oce tak-tak! zdyvovano promovyla Marsi. Bau, tut i spravdi he ini zakony.
Normani zakony. Liudki, a ne drakonivki. Ja ostatono zhasyv vydkis
atla, vymknuv reaktyvni dvyhuny i, zadijavy antygravy, stav zachodyty na posadku.
Cia sprava ve zakryta. Zaraz dlia mene buduju novu jachtu, e krau za poperedniu.

Do nastupnoho naoho vizytu na Esperansu vona bude hotova, i todi my vvoliu nahuliajemosia okeankymy prostoramy.
Mij dim z velyekoju sadyboju znachodyvsia v pivnino-schidnij astyni ostrova, na
vysokomu plato, zvidky vidkryvavsia udovyj vyhliad na okean i Perlystu lagunu. Ja akuratno posadovyv atl na specino pryznaenyj dlia cioho majdanyk, pravobi budynku,
viddav komandu rozblokuvaty liuk i vypustyty korotkyj trap.
Ot my j pryjichaly.
Marsi pera vybralasia z kabiny, spustylasia po trapu j povino rozzyrnulasia dovkola. Vidtak zoseredyla uvahu na mojemu dvopoverchovomu budynku z biloho vapniaku,
fasad jakoho prykraav yrokyj ganok z kolonamy, a dach buv ukrytyj ervonoju erepyceju.
I skiky liudej tut mekaje? pocikavyla vona.
Propustyvy vpered Symona, ja ostannim vyjov z atla, zachriasnuv liuk i lye todi
vidpoviv:
Poky lye ja odyn. Jak vam, mabu, vidomo, ni druyny, ni ditej u mene nemaje.
To ve mij dim u vaomu cilkovytomu rozporiadenni.
Oboje pryholomeno vtupyly u mene. Potim znovu podyvyly na budynok, voevy,
prymiriajuy, skiky v niomu kimnat. Ja vyriyv jim dopomohty:
Na peromu poversi chol, kuchnia, jidania, vitania, bibliteka i dva kabinety.
Na druhomu devja ytlovych kimnat, kona z okremoju vannoju. Moja spania roztaovana nad paradnym vchodom; reta pryznaeni dlia hostej. Je e vnutrinij dvoryk,
pati nazyvajesia, zvidsy joho ne vydno. Tam nevelykyj basejn. Slovom, dim jak dim.
Marsi rozziavyla bula rota, ale potim zakryla joho, tak nioho j ne skazavy. Symon
te vraeno movav. Vony, zvyajno, znaly, o v zorianych kolonijach liudy yvu zamono i pryvino, u krasyvych velykych budynkach; ale znaly ce v teoriji. A na praktyci
bayly lye perenaselenu Zemliu zi straennoju doroneeju konoho kvadratnoho metra,
ta e napolovynu vkrytyj kryhoju Mars, de brakuvalo tepla dlia obihrivu velykych prymie.
Na Esperansi jim vidkryvsia zovsim inyj svit prote ne v bananomu rozuminni
novoji planety. Ce buv svit z inym sposobom yttia, z inymy cinnostiamy ta prirytetamy. Svit, de liudej ne kydaju do vjaznyci za najmenu provynu. Svit u jakomu peresini
hromadiany zdatni vyhraty sud u strachovoji kompaniji. Svit, de mona spokijnisiko posadovyty orbitanyj atl na svojemu podvirji. Svit, de odna liudyna moe mekaty v
takomu veletenkomu, prosto gigantkomu, za mirkamy zemlian, budynku
Ja vydobuv z vantanoho vidsiku atla nai valizy i zvernuvsia do Marsi z Symonom:
Nu, chodimo v dim, vyberete sobi kimnaty. Jako choete, moete vziaty po dvi.
A to j po try.

Tak sklalosia (a moe, ce zovsim ne zbih), o vsi vidomi planety zemnoho typu obertajusia dovkola vlasnoji osi pryblyzno z odnakovoju vydkistiu i, vidpovidno, tryvalis
doby na nych ne due vidrizniajesia vid standartnych dvadciaty otyrioch hodyn. Na

Esperansi cia riznycia vzahali mizerna jakycho sim z polovynoju chvylyn, oho organizm zovsim ne viduvaje. Zalyalo chiba prystosuvatysia do miscevoho pojasnoho asu
a z cym u mene nikoly problem ne vynykalo.
Uora, prybuvy na ostriv, my rozijlysia spaty dosy rano, nevdovzi pislia vomoji
veora. Vpere ja prokynuvsia o etvertij ranku, ale voliovym zusylliam zmusyv sebe
znovu zasnuty i vybravsia z lika u zvynyj dlia mene as, o siomij.
Punktom nomer odyn u mojemu tuteniomu rozporiadku znaylasia rankova probika. Pered cym ja dzvonyv u naberenyj restoran Akapuko j zamovliav snidanok,
jakyj meni pryvozyly na ajeri. Cioho razu ja za zvykoju te stav nabyraty nomer restoranu, ale vasno zbahnuv, o raz u mene poselyvsia Symon, to vin napevno maje svoji
plany stosovno snidanku, i vyriyv speru pereviryty, ym vin zajmajesia.
Davy vidbij videofonu, ja vyjov z kimnaty i spustyvsia na peryj poverch u chol.
Tam znajov Marsi sviu, badioru, bez najmenych slidiv snu na oblyi, odiahnenu ne
v zvynu dlia mene otku formu, a v sympatyne kartate plattiako. Pry mojij pojavi
vona jakraz zajmalasia programuvanniam avtomativ-prybyranykiv.
Ce ty daremno, skazav ja jij pislia dobroho ranku. Tut pozavora prybyraly. I prybyratymu zavtra. Ja plau komunanym slubam ostrova, ob vony pidtrymuvaly poriadok u domi, dbaly pro sadybu, ystyly basejn i vse ine.
A meni prosto cikavo, vidpovila Marsi. Ranie ja prybyrala lye v svojij
kinij kimnati i v kajuti na korabli. A v takomu zdorovennomu budynku Meni due
korty sprobuvaty.
Harazd, probuj. Ty davno vstala?
O piv na ostu.
Raneko. A Symon?
Tako. Zaraz vin na kuchni, hotuje snidanok. My vzialy va ajer vy ne zapereujete? zlitaly v port i nakupyly produktiv u supermarketi.
Aha, kyvnuv ja, nitrochy ne zdyvovanyj jichnim zavziattiam. Zaplatyly
svojimy hroyma?
Speru zaplatyly. Ale na stojanci nas nazdohnav meneder i zapytav, chto my
Tobto, vin i tak zdohadavsia, o my pryletily z vamy, a koly my ce pidtverdyly, vin povernuv nam usi hroi j skazav, o vse bude zapysano na va pihovyj rachunok. Tut vas
due povaaju!
Ja chmyknuv.
Sprava ne v povazi. Prosto ce mij supermarket.
Marsi z rozuminniam usmichnulasia:
Bahatekyj Buratino, tak?
Ato. Pevna ri, ja ne stav vychvaliatysia, o cej supermarket skladaje lye
neznanu astku svojeji vlasnosti na Esperansi. Due vyhidno zakupliatysia v samoho
sebe, chiba ni?
Ja projov na kuchniu, de akluvav Symon, pryvitavsia j zapytav u nioho, o bude
na snidanok. Vyjavylosia tukovana kartoplia z mjasom ta hrybamy, salat z krevetok
i, neodminno, joho rmova kava. Oblyznuvy, ja podavsia nahuliuvaty apetyt.
Za pivhodyny ja probihsia dovkola naoho nevelykoho plato, po dorozi kika raziv
zupyniavsia, ob perekynutysia dvijkom sliv z susidamy, a koly povernuvsia, to e vstyh
pryjniaty du, per ni Symon podav nam snidanok. Potim, jak ja j obiciav naperedodni
vveeri, my vtrioch spustylysia do uzbereia i tam, u Perlystij laguni, due pryjemno

provely vsiu peru polovynu dnia, kupajuy i niay u lahidnych promeniach soncia
ozonovyj ar Esperansy buv iniyj, ni na Zemli, i propuskav znano mene
utraletu.
Pravda, popervach Marsi z Symonom povodylysia storoko j ne ryzykuvaly viddaliatysia vid bereha, darma o oboje plavaty vmily u Zorianij koli buly basejny i vsi uni
obovjakovo skladaly zalik z plavannia. Prosto vony potrebuvaly asu, ob zvyknuty do
bezkrajnioho vodnoho prostoru, ade Symon dosi zovsim ne bayv moria, a Marsi, choa
j zrostala na ostrovi Melvil, prote ce buv ostriv na krajnij pivnoi Kanady, daleko za Poliarnym kolom, to navriad y tam chto kupavsia navi u samyj rozpal lita.
Zretoju vony posmilyvialy, postupovo staly vidplyvaty ymraz dali vid bereha, a
zhodom meni vdalosia pidbyty Marsi na zaplyv erez usiu lagunu a do pianoho baru,
o vidmeovuvav jiji vid vidkrytoho okeanu (Symon vidmovyvsia braty v ciomu uas i
sposterihav za nam z bereha). Nazad my vyriyly plysty navvyperedky, i Marsi malo ne
vyhrala lye na ostanniomu ryvku meni vdalosia obihnaty jiji.
Koly my povernulysia na plia, to vyjavyly, o za naoji vidsutnosti Symon zaviv
znajomstvo z kikoma pidlitkamy rokiv otyrnadciaty pjatnadciaty. U nych zaraz buly
kanikuly, i vony chuteko prybihly do Perlystoji laguny, jak tiky po ostrovu rozijlasia
zvistka, o ja pryviz z soboju dvoch junych astronavtiv. Na vidminu vid zemlian ta marsin, mekanci zorianych kolonij stavylysia do nas, rezystentnych, zdebioho dobrozylyvo. Choa, zvisno, zazdryly nam, ale jichnia zazdris perevano bula pozbavlena zlostyvosti, ne zabarvlena v ornyj kolir.
Chlopci ta divata zaprosyly do svoho tovarystva j Marsi. Vona pryjednalasia do nych
ne nadto ochoe, pouvajuy deo skuto j nepevno. Zahalom Marsi normano ladnala z
doroslymy, ale pohano ujavliala, jak trymatysia zi zvyajnymy dimy svoho viku. Ja udovo rozumiv jiji, bo j sam pislia koly buv takym dykuvatym.
Zate Symon ne mav odnych problem u spilkuvanni z odnolitkamy, o dyvyly na
nioho, jak na heroja. Vin do toho zachopyvsia, o navi zabuv pro svij namir pryhotuvaty
nam obid. A koly zhadav i stav kvapyty nas z povernenniam, ja riue oholosyv, o siohodni my obidajemo ne vdoma, i za hodynu vidviv joho z Marsi do restoranu Akapuko.
Skutuvavy tamteni stravy, Symon musyv vyznaty, o miscevi kuchari znajusia na
svojij spravi.
Tomu, skazav ja, nioho z namy ne stanesia, jako my zamovliatymemo
jiu tut. Zaraz ty u vidpustci, Symone, tomu rozslabsia j vidpoyvaj.
Prote Symon tak lehko ne zdavsia. Pislia tryvaloji supereky vin postupyvsia veereju, zhodom meni vdalosia vidmovyty joho vid pryhotuvannia obidiv, a ot u snidanok vin
uepyvsia namertvo. Vreti ja zrozumiv, o podaych postupok vid nioho ne dobjusia, i
pohodyvsia na takyj kompromisnyj varint.
A nadveir meni podzvonyla Krasnova i stala rozpytuvaty pro mojich pidopinych,
plekajuy nadiju, o vony ve nabrydly meni i ja budu radyj jich spekatysia. U vidpovi
ja zasmutyv jiji, zapevnyvy, o rado podbaju pro Marsi z Symonom do zakinennia vidpustky. Krasnova due liubyla ditej, prote vlasnych zavodyty ne pospiala, choa tern
jiji postijno vmovliav. Voevy, vona pobojuvalasia, o materynstvo zakody jiji karjeri,
i, treba skazaty, mala na ce vahomi pidstavy. Kerivnyctvo Zorianoho Flotu vzahali neochoe pryznaalo inok komandyramy korabliv, a inok z dimy maje nikoly
Nastupnoho dnia ja vlatuvav dlia Marsi ta Symona ekskursiju po ostrovach naoho
archipelagu i zarazom my vidvidaly otyrioch astronavtiv-vidstavnykiv, jaki tut mekaly.

A na pytannia Marsi, y zbyraju ja zavitaty do koho iz naych, vidpoviv zapereno:

Ni. Zazvyaj pid as vidpustky my ne zustriajemosia. Volijemo vidpoyty odyn
vid odnoho. Ce tako korysno.
Pevna ri, ja ne stav hovoryty, o maje ve pozamynulyj rik provodyv svoji vidpustky razom zi juzan Gregori. Jim pro ce znaty ni do oho. Zretoju, o bulo, te splylo
Choa inodi, dodav ja, do mene na odnu dnynu pryjizdia Krasnova zi
ternom, i my vlatovujemo prohulianku na jachti. Ale ne cioho razu bo jachty nemaje.
A vy o, ve skuajete za nymy?
Ni, e ne vstyhly zaskuaty, vidpoviv Symon za oboch. Nam i z vamy
dobre.
Ave, pidtverdyla Marsi. Due dobre.
Tretij de poavsia z toho, o zranku do nas zavitaly tuteni Symonovi pryjateli.
Vony pryvely z soboju e kikoch ditlachiv, i na jakyj as moja sadyba peretvorylasia na
taku sobi podobu skautkoho taboru. Tut ue j Marsi znajla toky dotyku z odnolitkamy:
okrim basejnu, v mene buv tako kort, i vona vlatuvala mini-turnir z tenisu (mati,
zvisno, provodylysia za skoroenym reglamentom). Z Marsinoji osobovoji spravy ja znav,
o ce buv jiji koronnyj vyd sportu, i protiahom ostannich dvoch rokiv vona stavala empinkoju koly sered divat.
ob ne zavaaty molodi, ja usamitnyvsia v svojemu kabineti, vvimknuv kompjuternyj terminal i stav perehliadaty potonu nansovu zvitnis pidpryjemstv, o perebuvaly
v mojij vlasnosti. Bahato chto nazyvav mene vdalym biznesmenom, prote ja ne vvaav
sebe za takoho. Ja lye vkladav u ekonomiku Esperansy koty jak svoji vlasni, zarobleni
na slubi u Floti, tak i ti, jaki vydav meni did, nazvavy ce mojeju astynoju spadku. Zvyajno, ja mih prosto trymaty jich u riznych bankach na kikoch planetach (jak ce robyly
maje vsi astronavty), ale is rokiv tomu v meni prokynulasia rodynna pidpryjemnyka
ylka, i ja zajniavsia investycijamy, jaki nespodivano vyjavylysia dosy prybutkovymy.
Po obidi vsi chlopci ta divata podalysia na plia. Symon poperedyv mene, o vony
probudu tam do samisikoho veora, prote vyjavylosia, o vin hovoryv lye za sebe. Ve
za pivtory hodyny Marsi povernulasia dodomu, trochy poplavala v basejni, ob zmyty
morku si (ja bayv ce erez vikno kabinetu), vidtak ulatuvalasia v ezlongu pid tinniu
pam i stala ytaty knyku.
Z Volodarem Persniv vona rozibralasia e na korabli, i cia trylogija jij due spodobalasia. A prybuvy na Esperansu, Marsi vyjavyla v mojij bibliteci cilu kolekciju sykveliv ta prykveliv do legendarnoji epopeji. Na mij podyv, vony obrala ne odne z kikoch prodove, a istoriju asiv rannioji Ardy roman pro Berena ta Liutin, jakyj zaraz zachopleno ytala.
Zhodom Marsi perebralasia z pati do vitani, a ja, vporavy na toj as zi spravamy,
pryjednavsia do neji, vvimknuv tryvizor i stav dyvytysia pidsumkovyj vypusk novyn z
Espero-Siti, de ve nastav veir. Okrim miscevych podij, rozpovily tako pro najvalyvie
z yttia inych zorianych kolonij ta Sonianoji systemy. Centranym u ciomu bloci buv
reporta pro pryetnis federanoho ministra pryrodnych resursiv do dijanosti neleganoho hirnyovydobuvnoho karteliu v Asterojidnomu pojasi.
Koly novyny skinylysia, Marsi rozhubleno pozyrnula na mene poverch knyky i
skazala:
Ja ve pomityla, o tut rozpovidaju pro Federaciju vsiliaki paskudstva. omu
tak?

Ja pochytav holovoju:
Ce ne paskudstva. Na a, ce pravda Hm. A vtim, ty maje raciju. Ce taky paskudstva ale vony kojasia naspravdi.
Jakby jij skazav pro ce chto inyj, Marsi napevno b oburylasia. Prote za misia
sluby na Kardi vona zvykla doviriaty mojim sudenniam, tomu prosto zapytala:
A omu na Zemli ta Marsi pro ce ne rozpovidaju?
Bo ne mona. Zaboroneno. Choa Federacija vinia za ini zemni nadderavy,
ale do povnoji svobody jij daleko. A nai zoriani koloniji po-spravniomu vini, i vony
chou znaty vsiu pravdu, a ne lye te, ym napychaju holovy zemlian ta marsin. Ot my
j zabezpeujemo jich cijeju pravdoju.
My?! vraeno perepytala Marsi. Vy choete skazaty
Same tak, pidtverdyv ja. Zokrema j naa komanda. Zdebioho cym zajmajusia Josido j Gambarini. Koly my vychodymo na orbitu Zemli abo Marsa, vony pidjednujusia do planetarnoji merei, zvjazujusia zi slubamy novyn i otrymuju zvidty
ysti, e ne cenzurovani materily novyny, statti, reportai, intervju.
A ce zakonno?
Stroho kauy, ni. Taki diji superea vymoham Zakonu pro otrymannia i poyrennia informaciji. Odnak uriadovci zapliuuju na ce oi. Rokiv dvisti tomu e namahalysia protydijaty urnalistiv trafuvaly, osoblyvo nepokirlyvych zvinialy; astronavtiv ipaty ne navauvalysia, zate vsiliako perekodaly jim. Ta zretoju zemna vlada
vidstupylasia, oskiky koloniji dedali napolehlyvie vymahaly povnoji ta objektyvnoji informaciji, a vid urizanoji prosto vidmovlialysia. Vlasne, uriadu vid cioho i ne sverby, i ne
boly, ade vsi necenzurovani materily opryliudniujusia za bahato svitlovych rokiv vid
Zemli, a hromadiany Federaciji tak i zalyajusia nepoinformovanymy pro te, o, napryklad, odyn z ministriv pokryvaje zloynciv. Ta j dlia urnalistiv taka-siaka vidduyna: ne
mou skazaty pravdu mijardam, to skau bodaj mijonam.
Marsi vidklala knyku i kika chvylyn movala, neuvano dyvliay na ekran tryvizora, de ve myhotily kadry pohoni ajeriv z jakoho bojovyka. Ja ne zavaav jij zbyratysia
z dumkamy, pozajak rozumiv, o kojisia v neji na dui; trynadcia rokiv tomu ja j sam
erez ce projov. Zvyajnij zemnij divyni jiji viku zaraz bulo b nabahato vae bo, na
astia, v Zorianij koli ditej ne napychaly propagandoju, z nych vychovuvaly astronavtiv,
a ne lojanych hromadian Federaciji. Krim toho, jich pryvaly samostijno myslyty, krytyno spryjmaty dijsnis i vodnoas viryty svojemu naastvu. A dlia Marsi naastvom
buly ne jaki tam ynovnyky, ne uriad u cilomu i navi ne kerivnyctvo Zorianoho Flotu.
Najholovniym jiji naanykom buv ja jiji komandyr
Ale omu? nareti zapytala vona. omu na Zemli ne kau pravdu?
Bo pravda poyva dlia vinych liudej. Prote na Zemli takych malo i ne z
yjeji zloji voli, a z suto ekonominych pryyn. Navi u vidnosno zamonij Pivninij Federaciji rive yttia devjanosta vidsotkiv naselennia krytyno nykyj. A bidni liudy za
vyznaennia ne mou buty vinymy. U nych zovsim ini turboty, vony chaty chotily na
svobodu, a jako odera jiji, to nehajno prominiaju na matok chliba, na dach nad holovoju, na bi-men prystojnu robotu. Na Marsi sytuacija trochy kraa, ale polityno vin
povnistiu zalenyj vid metropoliji, jaka navjazuje jomu svoji poriadky. A pro nezalenis
marsiny mou lye mrijaty navi jako zdobudu jiji, to nedovho zalyatymusia nezalenymy, jich tut-taky zachopy Azijkyj Sojuz. Vlasne, j na samij Zemli je ymalo leniv

Federaciji, jaki vpevneni, o okremo vony b yly krae jakby ne zahroza z boku azijciv, afrykanciv ta damachirijciv. Za velykym rachunkom, usia Pivnina Federacija trymajesia na strachu. Ce dobrovino-vymuene objednannia bidnych krajin dlia zachystu
vid zlydennych. Ja zrozumiv, o na peryj raz dlia Marsi dosy, i pidvivsia. Nu,
harazd, hodi cych balaok. Moe zihrajemo v tenis?
Ochoe, z javnym polehenniam vidpovila vona.
My vzialy raketky z mjaamy j pily na kort. Jak ja ve vidznaav, u koli Marsi bula
empinkoju z tenisu, ale tamteni korty maly tune pokryttia, a v mene buv travjanyj
gazon, dlia neji nezvynyj. opravda, vona ve mala molyvis trochy prystosuvatysia do
nioho, hrajuy vranci z miscevymy pidlitkamy, prote ja sumnivavsia, o cioho bulo dosy,
tomu vyriyv hraty z neju ne na povnu sylu.
Vtim, ue peri podai pokazaly, o ja nedoocinyv Marsi. Abo, o virnie, pereocinyv sebe. Ja liubyv cej sport, ale nikoly ne buv nadto harnym tenisystom dlia cioho
meni brakuvalo vydkosti.
Peryj set my zihraly na rivnych, i lye na taj-brejku Marsi meni postupylasia. U
druhomu vona prylatuvalasia do mojich synych, ale peredbauvanych poda, i vpevneno
perehrala mene ja nioho ne mih protystavyty jiji strimkym vychodam do sitky i pidstupnym rizanym udaram. Poza bu-jakym sumnivom, u tretiomu seti mene ekav cilkovytyj rozhrom, a tut due vasno v nebi nad namy zjavyvsia ajer, o poav znyatysia, trymajuy kurs na posadkovyj majdanyk bilia budynku. Sudiay z emblemy na korpusi, ce bula mayna z prokatnoho biuro v miscevomu aeroportu. Ote, hosti do mene
prybuly zdaleku.
Bju ob zaklad, ce Krasnova, skazav ja, razom z Marsi priamujuy do budynku. Sama abo z olovikom. Mabu, ne vdovonylasia pozavoranim dzvinkom, to
vyriyla nahodytysia bez poperedennia j podyvyty, jak vam u mene yvesia.
A chiba ef i starpom ne maju svoho atla? pocikavylasia Marsi.
Vzahali maju. Tiky ne atl, a suborbitanyj litak. I zavelykyj, ob sadovyty
joho de zavhodno. Tomu dovelosia letity v aeroport, a tam uziaty ajer.
Jak vyjavylosia, ja pokvapyvsia z vysnovkamy. Koly ajer pryzemlyvsia, z nioho vyjly ne Krasnova zi ternom, a kremeznyj olovik rokiv soroka, v temno-syniomu mundyri
Zorianoho Flotu z pohonamy kapitana druhoho rangu. Vin rozhonystym krokom ruyv
meni nazustri i po-druniomu obijniav mene.
Pryvit, kep.
Ce skazav ne vin, ce skazav ja. A vin vidpoviv:
Pryvit, Eriku. Davneko ne baylysia.
Tak, davneko. Maje rik. Postijno rozmynajemosia. A ty koly pryletiv?
Try hodyny tomu. Jak pobayv na pryali tvij Kardif, to najpere vyriyv vidvidaty tebe. Vin pereviv pohliad na Marsi, o skromno stojala ostoro. uv, u tvojij
komandi popovnennia.
Ato, pidtverdyv ja i predstavyv jich odne odnomu: Tretij pilot Mara
Chagrivz, jaka volije, ob jiji nazyvaly Marsi. Kapitan Andrij Berenyj, komandyr korablia Amsterdam, de ja sluyv do perevedennia na Kardif.
Due mylo, Marsi, pryjazno movyv Berenyj, prostiahnuvy jij ruku.
Vona potysla jiji j emno vidpovila:
Rada poznajomytysia z vamy, ser. Kapitan Mastrom bahato pro vas rozpovidav.
Kazav, o same vy navyly joho buty komandyrom.

Berenyj usmichnuvsia j pochytav holovoju:

Erik perebiuje. Ja nioho joho ne navav, vin sam navavsia na mojich pomylkach.
My projly v dim, ja pryhotuvav dlia hostia joho uliublenyj martini, sobi vziav cholodnoho pyva, a Marsi vdovonylasia pomaranevym sokom. Berenyj rozpytuvav pro
moji spravy, ja vidpovidav jomu, sam stavyv pytannia j odnoasno suyv sobi holovu nad
pryynamy joho nespodivanoho vizytu.
Podyv vyklykav ne sam fakt, o mij kolynij kapitan vyriyv navidaty do mene.
Navpaky ja b due zdyvuvavsia, jakby vin proignoruvav moju prysutnis na Esperansi
j ne zazyrnuv u hosti. Vid samoho poatku mojeji karjery Andrij Berenyj opikuvav mene,
a zhodom, popry riznyciu u vici, my navi staly druziamy. Osoblyvo v ostanni roky spinoji
sluby, koly vin buv kapitanom, a ja joho starym pominykom. Vidtodi, jak ja otrymav
pryznaennia na Kardif, my baylysia vkraj ridko, ale ce ne vplynulo na nai druni
stosunky my zavdy buly radi zustritysia j pospilkuvatysia.
A prote, meni vydalasia pidozriloju kvaplyvis, z jakoju Berenyj prybuv do mene,
navi ne zazyrnuvy do sebe dodomu, asu jomu vystaalo lye na te, ob peresisty v
Espero-Siti z rejsovoho atla na litak do ostrova Bolivara. Krim toho, vin ne poperedyv
pro svij vizyt, choa jomu nioho ne varto bulo podzvonyty meni j domovytysia pro zustri.
Ilosia zovsim ne pro vvilyvis, prosto buv ryzyk daremno proletity kika tysia kilometriv i ne zastaty mene vdoma (napryklad, zavtra ja zbyravsia vidvezty Marsi ta Symona
do stolyci, pokazaty jim j ini velyki mista planety). o bie ja dumav pro ce, o dove
rozmovliav z Andrijem, to micniymy stavaly moji pidozry, o z nym ne vse harazd. Ale
o same zbahnuty ne mih.
Blyko ostoji z pliau povernuvsia Symon i, diznavy, o v nas takyj his, zaproponuvav na siohodni vidmovytysia vid hotovoji veeri z restoranu, a vlatuvaty barbekiu.
Joho ideja bula odnostajno schvalena, i retu do nastannia temriavy asu my provely na
haliavyni pered budynkom, pidsmaujuy na hryli matky zdobrenoho specijamy mjasa i
tut-taky zjidajuy jich. Berenyj buv balakuyj, bahato artuvav i vzahali vdavav z sebe
samu bezturbotnis, prote ja ve ne sumnivavsia joho o hnity. I to due syno
Koly na benket na vidkrytomu povitri zakinyvsia, my prybraly na haliavyni, povernulysia v dim i na desert polasuvaly jablunym pyrohom z ajem. Potim Symon i Marsi
podalysia do vitani, a my z Berenym projly v pati i vlatuvalysia na lavi bilia basejnu.
U tropikach ni nastaje vydko, i na toj as ue he stemnilo, a v nebi jaskravo zasiajaly zori. Kiky chvylyn my sydily movky, nareti Andrij trochy melancholijno promovyv:
udovi v tebe ditlachy, due slavni. Jak pouvajesia v roli tatusia?
Nepohano, vidpoviv ja. Zovsim nepohano. Utim, ne vpevnenyj odo tatusia, a ot starym bratom dlia Marsi ta Symona ja tono pouvaju. Ta j vony stavliasia
do mene ne lye jak do svoho naanyka.
Tak, ce pomitno, kyvnuv Berenyj. aslyva ty liudyna. A ja Vin pomovav, potim skazav tycho, maje poepky, ale ci joho slova prolunaly v mojich vuchach
jak ohlulyvyj hurkit hromu: Eriku, mene zaepyla zorianka.
Vid nespodivanky ja zakaliavsia i omanilo vtupyvsia v nioho. Mabu, meni slid bulo
jako vidreaguvaty, napryklad, spytaty: Ty ce serjozno? abo Ty vpevnenyj? Ale, pryholomenyj takoju zvistkoju, ja bukvano onimiv i ne zmih vyavyty z sebe ani zvuku
o ve kazaty pro zvjaznu movu.

Lahidnym slovom zorianka, niby v namahanni zadobryty jiji, astronavty pomi

sebe nazyvaly zorianu chvorobu rizke zrostannia utlyvosti do hiperdrajvu (dubodum u moment perechodu ne rachuvavsia). Perym symptomom chvoroby buly migreni
pid as strybkiv popervach slabki, le vidutni, ale z asom vony dedali synialy. Z
migreniamy borolysia za dopomohoju anagetykiv, i ciu stadiju chvoroby charakteryzuvaly slovamy zorianka zaepyla. Druha stadija nastavala, koly tryvali perelioty
poynaly vyklykaty rozlad snu, pidvyenu vtomliuvanis, pryhnienis i todi kazaly,
o zorianka pidkosyla. A tretia stadija zorianoji chvoroby suprovoduvalasia haliucynacijamy pry hiperdrajvi j zatianoju depresijeju pislia poliotu; dlia cijeji stadiji isnuvav
vysliv zorianka dobyla. Zvyajno, navi dobyti zoriankoju rezystentni maly velyeznu
perevahu pered zvyajnymy liumy: vony vse mohly podorouvaty do zirok abo nakaani zneboliuvanymy i psychotropnymy preparatamy, abo zanureni v bezpenu dlia
yttia ta zdorovja formu anabizu, hebernacijnyj son.
Pera stadija zorianoji chvoroby ne tiahla za soboju nehajnoji vidstavky, ale ce buv
itkyj sygnal hotuvatysia do neji asovyj promiok mi tym, koly zorianka ipliaje i
koly pidkouje, vkraj ridko perevyuvav pivtora-dva roky. Perevana biis astronavtiv
prychovuvaly svoji migreni u spodivanni na udo, i kerivnyctvo Flotu davno z cym prymyrylosia. Zate chvorych na druhij stadiji vyjavlialy due vydko, za ridkisnym vyniatkom
na zrazok admirala Lopesa, jakomu vdavalosia e kika rokiv vodyty medykiv za nosa.
Zoriana chvoroba vvaalasia neduhoju starosti dvi tretyny rezystentnych zachvoriuvaly na neji ve pislia istdesiaty, i lye v odnomu vypadku z sotni vona dolala
liudynu do pjatdesiaty. A Berenomu bulo lye trydcia devja
Davno v tebe poalosia? obereno zapytav ja.
Ve etvertyj misia, pochmuro vidpoviv vin. Speru ja perekonuvav sebe,
o nioho stranoho ne stalosia, i v mene prosto boly holova. Ale cej samoobman dovho
ne protrymavsia. Bi stavav dedali syniym, i teper, koly my vchodymo v strybok, mij
erep niby v leatach styskaje.
o pryjmaje?
Poky ni, ale skoro, mabu, ponu.
A do likaria ne dumaje zvernutysia?
Berenyj zapereno pochytav holovoju:
V odnomu razi! Ja vzahali ne zbyraju nikomu kazaty Oce tiky z toboju vyriyv podilytysia. Vyjlo impusyvno diznavsia, o ty na planeti, i vidrazu hajnuv do
tebe. Poklavsia na vypadok: zastanu vdoma rozpovim, a ni to ni. Choa teper dumaju, o rozpoviv by za bu-jakych obstavyn. Due vako trymaty vse v sobi.
U mene malo ne vychopylosia: Tak, rozumiju, ale ja vasno strymavsia. Ce buly
prosto slova, vony nioho ne znayly. Bo po-spravniomu zrozumity Andrija ja mih, lye
opynyvy u joho kuri j viduvy na sobi te, o viduvaje vin. A ja yro spodivavsia, o
mene obmyne cia aa hirka, i kliata zorianka ne pidrie meni kryla na zleti karjery, a
nazdoene lye v starosti, koly ja j sam ue zachou pity na spoynok
A koly tebe pidkosy, ty j dali movatyme? prodovuvav dopytuvaty ja.
e ne vyriyv. Ta, mabu, borotymusia do kincia A jak by ty sam uynyv na
mojemu misci?
Ja znyzav pleyma.
Ne znaju, jak by ja vynyv, Andriju. Dlia cioho treba pereyty te, o pereyvaje
ty. Prote zdorovyj hluzd pidkazuje, o z tvoho boku ce bude velyka pomylka. Ce hodysia

dlia starych, komu ve nioho vtraaty, ale ne dlia tebe. Do toho jim lehe prychovuvaty
symptomy druhoji stadiji, a u zdorovoho sorokarinoho olovika vony odrazu kydatymusia v oi. Tebe vydko vykryju i prosto-naprosto poturia z Flotu; todi ty zmoe litaty na mizorianych korabliach lye jak pasayr. A tobi e rano stavyty na sobi chrest
ty daleko ne peryj, koho tak rano zdolala zoriana chvoroba, ale ne bulo e odnoho
vypadku, ob tretia stadija nastavala do istdesiaty. Jako ty ne utne durnyci i vasno
dopovisy naastvu pro svoji problemy, to zmoe prodovyty karjeru v Zahoni vyprobuvaiv.
Berenyj neveselo rozsmijavsia:
Cha! Zahin vyprobuvaiv! Tam i tak kupa narodu, a novych korabliv malo. Na
vsich ne vystaaje.
Tobi vystay, zapevnyv ja. Jako ne pomyliajusia, zaraz u Zahoni nemaje
nikoho molodoho za pjatdesiat. Povir, ty bude najzatrebuvaniym sered nych: z odnoho
boku, maje ymalyj dosvid, a z inoho e molodyj; i ce roby tebe optymanoju kandydaturoju dlia vykonannia takoji vidpovidanoji roboty. Ade vsiudy, krim Zorianoho
Flotu, vyprobuvai vvaajusia elitoju, nymy staju lye krai z kraych, i tiky v nas,
erez chroninyj brak pilotiv dlia reguliarnych rejsiv, vsiu novu techniku vyprobovuju
veterany peredpensijnoho viku.
Berenyj vako zitchnuv.
Ja vse rozumiju, Eriku. Ty kae pravyni slova, ale Chaj jomu ort! Ja tak
spodivavsia potrapyty v Doslidnykyj Departament, mrijav litaty do dalekych, nevyvenych zirok My z toboju razom mrijaly, pamjataje? Vin hirko posmichnuvsia. A
teper moji mriji zvelysia do toho, ob jakomoha dove zalyatysia na vantanych marrutach.
o ja tut mih skazaty? Chiba o pospivuvaty. Prote Andrij ne potrebuvav
spivuttia ni moho, ni yjoho inoho. Prosto chotiv pohovoryty zi mnoju, jak z druhom
ta kolegoju, i najmene ekav vid mene ajka i ojka, skorbotnych pochytuva holovoju,
sliv rozrady. Jomu ce bulo ni do oho.
Berenyj zakynuv holovu i spriamuvav svij pohliad u povne zirok nebo.
Jak taky nepravyno vlatovano svit, vidstoroneno, bez bu-jakych emocij
promovyv vin. Nepravyno i nespravedlyvo. Ja kau ne pro sebe, a pro vsich liudej.
Pro tych, o tisniasia na Zemli. Pro tych, o merznu na Marsi. I navi pro tych, o
narazi rozkouju u zorianych kolonijach. Vsi vony vjazni, a jichni tiurmy ce planety,
de vony pryreeni yty doviku A ujavliaje, oho b my dosiahly za ostanni otyry storiia, jakby ne kliata problema hiperdrajvu?
Ujavliaju, vidpoviv ja. My b ue zaselyly dobru sotniu planet. A moe, navi dvi y try sotni. Pouvalysia b hospodariamy u Velykomu Kosmosi, a ne bojazkymy
hostiamy. Desiatky tysia naych korabliv boroznyly b prostory Galaktyky, zazyrajuy v
najviddalenii jiji kutoky. A molyvo Ja trochy pomovav. I ne prosto molyvo,
a maje napevno, dejaki planety vojuvaly b odna z odnoju.
Nechaj i tak. Nechaj by vojuvaly. Navi ce krae, ni nyninia stagnacija. Rozvytok liudstva zavdy suprovodujesia koniktamy na a, taka naa pryroda. Prote
zaraz my ne rozvyvajemosia, ne ruchajemosia vpered, a onajbie povzemo. Pryomu
povzemo tak povino, o cioho nam ledve vystaaje dlia vyyvannia jak vydu. Bez kolonij,
bez jichnioho prodovostva Zemlia ve pomerla b. Ta rano y pizno vona odnakovo pomre,

a koly i vsi teperini koloniji povtoria jiji doliu, peredavy estafetu nastupnym kolonijam. Tak my j budemo rozpovzatysia po Galaktyci, zalyajuy pislia sebe mertvi planety.
Chiba ce pravyno?
Ja ne vidpoviv. Pytannia bulo suto rytoryne.

Za vyniatkom neveseloji rozmovy z Andrijem Berenym, cia tyneva vidpustka vdalasia na slavu. Marsi z Symonom buly v cilkovytomu zachvati: jim spodobala Esperansa,
spodobavsia ostriv Bolivara, spodobalosia yty v mene, i za ci sim dniv vony navylysia
spryjmaty mene ne lye jak komandyra, a j prosto jak staroho tovarya. A meni, zi svoho
boku, bulo due pryjemno opikuvatysia nymy.
Koly vidpustka zakinyla i vsia komanda zibralasia na bortu Kardifa, Krasnova
pry perij e zustrii zmiriala Symona ta Marsi pryskiplyvym pohliadom, javno vyukujuy oznaky pohanoho pikluvannia pro nych. Prote marno oboje maly sviyj i vidpoylyj
vyhliad, buly povni syl, veseli j zasmahli. ym, do rei, vyhidno vidriznialysia vid Miloa,
o zalyavsia takym samym serjoznym i blidym, jak tyde tomu.
Zhodom tern dovirlyvo poskaryvsia meni:
Milo prosto nesterpnyj! Vsiu vidpustku zajmavsia navanniam, lye odnoho
razu vdalosia vytiahty joho na ozero. Pryomu bukvano za vucha Vin pochytav holovoju. I ujavy sobi: navi todi prymudryvsia nykom prychopyty z soboju planetku!
Ja nitrochy ne zdyvuvavsia.
Ote, zubryv i na ozeri?
Aha. Poplavav zo pivhodyny i to ne dlia zadovolennia, a prosto ob rozimjatysia. Potim zasiv na berezi j do veora studijuvav rivniannia Skliarkoho Bronsona.
Tvoji, lybo, takych konykiv ne vykydaly.
Pevno, o ne vykydaly, usmichnuvsia ja. Ale tut tobi nikoho zvynuvauvaty, okrim samoho sebe. Ce bo ty napolig, ob Marsi ta Symon oselyly u mene.
Zovsim ne napolig, a lye postupyvsia jichniomu baanniu. Vony vidverto demonstruvaly, o voliju buty z toboju, a ne z namy. Nam e z Ohoju distavsia Milo taka
naa dolia. Vin pravynyj chlope, zdibnyj, praciovytyj, z nioho vyjde vydatnyj inener. A
prote tern zitchnuv. Skau tobi za velykym sekretom, kep: ja b ne chotiv maty
takoho syna
Pryjniavy vanta u triumach i vziavy na buksyr baru, my vyruyly v rejs do Zemli.
Znovu potiahlysia zvyajni roboi budni, ale deo na korabli taky zminylosia u nas
pomenalo e na odnoho novaka. Jako Symon, zavdiaky svojij prostoti j vidkrytosti,
myttievo vpysavsia v ekipa, to Marsi dlia cioho znadobylosia bie misiacia. A tynevyj
vidpoynok na Esperansi doveryv spravu, dozvolyvy jij vidvolikty vid slubovych
obovjazkiv, zibraty na dumkach i niby zi storony ocinyty svoje misce ta svoju ro u komandi. I povernulasia vona na korabe z itkym usvidomlenniam toho, o je povnopravnym lenom kolektyvu i vykonuje valyvu robotu, do toho vykonuje jiji dobre.
A ot Milo dosi ne mih pozbutysia kompleksu univstva. Ale ne tomu o vperto
prodovuvav svoju osvitu ce he ina ri. Bahato astronavtiv ne polyaly navannia

pislia koly, nadto ti, chto prahnuv staty doslidnykom. (Do slova, vomero leniv naoji
komandy, vkliuno zi mnoju, maly universytetki dyplomy z tych abo inych doslidnykych specinostej.) Prote Milo chybno rozstavyv prirytety: navannia bulo dlia nioho na peromu misci, a robota lye na druhomu. I jak naslidok, popry uspine vykonannia svojich obovjazkiv, vin u biij miri pouvavsia unem-teoretykom, ani inenerom-praktykom. V ciomu poliahala joho najstotnia pomylka.
Desia dniv poliotu, pryblyzno polovynu liachu do Zemli, my projly u zvyajnomu
dlia buksyruvanyka reymi. A na odynadciatyj de, nezadovho do poludnia, koly my zi
ternom inspektuvaly maynnyj vidsik, mene vyklykala po interkomu Marsi, jaka same
nesla vachtu.
Kep, povidomyla vona schvyliovanym holosom, majemo netatnu sytuaciju za kategorijeju 2-B.
U perekladi na normanu movu ce oznaalo: o stalosia poza korablem, ale bezposerednioji zahrozy dlia nas ne stanovy.
Dopovidaj, skazav ja.
Pislia vychodu z hiperdrajvu nai systemy zovninioho spostereennia vyjavyly
za sorok mijoniv kilometriv vid Kardifa nepiznane sudno.
Joho kurs?
Ley u drej. Vidnosna vydkis 3,71 kilometriv na sekundu. Zberihaje povne
radimovannia, ne nadsylaje navi pozyvnych.
Harazd, zaraz budu.
Ja nehajno podavsia do rubky keruvannia. Zaintrygovanyj tern, zalyyvy na postu
svoho zastupnyka Olivejru, piov razom zi mnoju. Zustri u mizorianomu prostori z bujakym inym korablem bula podijeju ne prosto neperesinoju, a vyniatkovoju.
Mabu, zabludlyj avtomat, prypustyv holovnyj inener.
Najpevnie tak, pohodyvsia ja.
Za otyry storiia v kosmosi zahubylosia ymalo avtomatynych doslidnykych
stancij zdebioho, jak vvaalosia, erez zboji v roboti navigacijnych system abo vychodu z ladu hiperprostorovych ruijiv. Inodi, due ridko, jich cilkom vypadkovo znachodyly ta j to lye zavdiaky radimajakam, jaki mona bulo zapelenguvaty na vidstani
kikoch tysia astronominych odyny. Ale vizuano vyjavyty korabe u drej z vymknenym majakom ni pro o podibne ja e ne uv. Ce ve bula vypadkovis na mei nejmovirnosti!
A krae b ce bula zahublena kymo bara, prodovuvav rozvyvaty svoju
dumku tern. Ta tiky ne
Vin ne dohovoryv, prote ja zrozumiv joho. Hubylysia ne lye bezpilotni avtomaty
ta bari z vantaem; as vid asu znykaly j korabli z ekipaamy. Vostannie ce stalosia
dvadcia devja rokiv tomu, e do moho narodennia; a v peri desiatylittia pilotovanych
mizorianych poliotiv ne mynalo j roku bez toho, ob jakyj korabe ne povernuvsia z
rejsu. e odnoho znykloho korablia ne znajly, i nichto z astronavtiv ne palav baanniam jich vidukaty. Za bu-jakych rozkladiv, usi liudy tam ue davno buly mertvi, a nam
a nijak ne chotilosia tryvoyty jich vinyj son. Na nae perekonannia, mizorianyj prostir
najkraa mohyla dlia tych, chto prysviatyv svoje yttia kosmosu.
Koly my vvijly do rubky, tam, krim erhovych Marsi Chagrivz i Chiroi Josido, bula
tako Oha Krasnova. Vsi troje dyvylysia na dopominyj ohliadovyj ekran z rozplyvastym

unaslidok znanoho zbiennia zobraenniam dosy potvornoho na vyhliad sudna. Cilkovyta utylitarnis konstrukciji, vidsutnis najmenoho natiaku na vyukanis form nepomyno vkazuvaly na joho povanyj vik jak minimum trysta rokiv. U ti davni asy, projektujuy korabli, konstruktory najmene dbaly pro estetyku.
Odnae, pry vsij nepokaznosti starovynnoho zoreliota, i Krasnova, i Josido, i Marsi
vtupylysia v nioho takymy zaudovanymy pohliadamy, niby uzdrily vome dyvo svitu.
Ce ne avtomat, vidrazu vyznayv ja. vyde, nevelyka bara. On ti priamokutni vidsiky napevno, vantani triumy.
Ni, kep, ne bara, perym ohovtavsia Chiroi. Kompjuter ojno rozpiznav
sudno.
Nu i..?
Ujavi sobi, ce odyn z Kovehiv! Peryj y druhyj nevidomo. Ade vony buly
identyni.
Teper ja zbahnuv, omu vsi troje tak vraeno dyvylysia na korabe. Ja j sam pryholomeno vytriyvsia na ekran. tern tako.
Kovehy buly legendoju sered astronavtiv. Legendoju motoronoju i vodnoas velynoju. Legendoju pro samu peru, chaj i nevdalu, sprobu liudstva dosiahnuty zirok.
Dva korabli pid nazvoju Koveh-1 i Koveh-2 startuvaly v 2205 roci erez
dvadcia visim rokiv pislia vidkryttia hiperdrajvu i lye za pivtora roky do vyjavlennia
rezystentnosti. Ekspedyciju bulo organizovano Pivdennoamerykankoju Demokratynoju Spivdrunistiu, jaka todi e isnuvala okremo vid Federaciji, z metoju zasnuvaty
liudku koloniju na Esperansi jedyno vidomij na toj as planeti zemnoho typu.
Uriad Pivninoji Federaciji tako mav podibni namiry i navi oholosyv nabir dobrovociv, o pohodylysia b na hlyboke zamorouvannia, ale praktyne zdijsnennia cioho
projektu hamuvalosia dvoma obstavynamy. Po-pere, avtomatyno kerovani korabli
asto zbyvalysia z kursu, vtraajuy orijentaciju v mizorianomu prostori. A po-druhe,
liudy, o vyyvu pislia anabizu, potrebuvatymu dohliadu j likuvannia, oho avtomatyka zabezpeyty jim ne mohla. erez ci pryyny, sered ochoych ryzyknuty yttiam i
ne na visimdesiat vidsotkiv, a praktyno na vsi sto, bulo nadto malo zyno zdorovych
i rozumovo povnocinnych liudej, zdatnych staty pidkoriuvaamy novoho svitu, zrostyty
ditej z zamoroenych embriniv (na vidminu vid doroslych organizmiv, zarodky bez problem perenosyly orstkyj anabiz) i hidno vychovaty nastupne pokolinnia kolonistiv. Do
toho federanyj Senat navidsi vidmovyvsia nadavaty asygnuvannia na taku, jak bulo
skazano v joho rezoliuciji, antyhumannu avantiuru.
Zate vlada Pivdennoji Ameryky dijala bez vaha. Dobrovociamy bulo pryznaeno
istdesiat tysia politynych vjazniv, vid revoliucineriv-marksystiv do liberaliv. Jich zamorozyly u krigennych kamerach, zavantayly na dva korabli j razom z sotneju tysia
liudkych embriniv vidpravyly v polit do Esperansy. ob zbiyty ansy ekspedyciji na
uspich, korabliamy keruvaly ne zvyajni kompjutery, a intelektuani kibernetyni systemy, skoroeno IKSy tuni rozumy, nadileni vsima oznakamy povnocinnoji osobystosti.
Za samoju svojeju pryrodoju, intelektuani kibernetyni systemy buly nekontroliovani j neperedbauvani, a jichnia zdatnis samostijno myslyty j robyty usvidomlenyj vybir
asto-husto pryzvodyla do koniktiv z liumy. Sproby reglamentuvaty povedinku IKSiv
specinymy zapobinykamy, na zrazok sformuliovanych e v seredyni XX stolittia Za-

koniv Robototechniky, jak pravylo suprovoduvalysia neperedbauvanymy i vemy nepryjemnymy siurpryzamy. e naprykinci XXI stolittia, pislia nyzky traginych incydentiv, vykorystannia IKSiv bulo zaboroneno speru nacinanymy zakonodavstvamy, a
potim i minarodnoju konvencijeju. Prote rozrobnyky projektu Koveh perekonaly pivdennoamerykankyj uriad zrobyty narazi vyniatok. Svoju pozyciju vony argumentuvaly
tym, o lye IKSy zdatni zabezpeyty nalenyj dohliad za rozmoroenymy, garantuvaty
jichnie oduannia. A krim toho, korabe pid keruvanniam tunoho rozumu mav bie
ansiv distatysia do mety podoroi, ani zi zvyajnym avtopilotom.
Na a, ce ne dopomohlo, i Kovehy ne doletily do Esperansy. Zavynyly v ciomu
IKSy y ni, ne znav nichto. Maje otyry stolittia dolia oboch znyklych korabliv zalyalasia
nevidomoju a poky my ne zustrily odnoho z nych
Nejmovirno! proburmotiv tern. A ce tono Koveh?
Identykacija odnoznana, efe, vidpoviv Josido. Kompjuter ne dopuskaje
inych varintiv.
Ve nadislaly zapyt? ozvavsia ja.
Ni, kep. Vyriyly doekatysia vaych rozporiade. My navi ne korystuvalysia
aktyvnymy detektoramy lye pasyvnymy.
Vse odno Koveh nas pomityv, skazav tern. Ade my podajemo pozyvni.
Pomityv, jako IKS ie funkcinuje, zauvayla Krasnova. V omu ja
due sumnivajusia. Vona zapytlyvo hlianula na mene. o budemo robyty, kep?
Peredovsim, ne vtraaty pynosti, vidpoviv ja, vlatovujuy u kapitankomu
krisli. Pro vsiak vypadok. Ja zhoden z tym, o za otyrysta rokiv IKS maje napevno
vyjov z ladu j vymknuvsia. Ale jako vin dosi funkcinuje, to ve davno zjichav z hluzdu.
Tomu treba buty nastoroi.
Cej staryj brucht ne stanovy dlia nas zahrozy, skazav Chiroi, jakyj tym asom vyklykav z bortovoho archivu fajly specykaciji Kovehiv i teper, razom z holovnym inenerom, perehliadav jich. Korabe maje na ozbrojenni lye malopotuni protymeteorytni harmaty. Na vidstani ponad dvisti tysia kilometriv vony ne zavdadu odnoji kody.
Zaraz idesia ne pro nau bezpeku, Josido. Na bortu Koveha trydcia tysia
krikamer z doroslymy liumy i pjatdesiat tysia z dimy-embrinamy. Jako IKS ne
vvimknuv rozmorouvannia, jich e mona vriatuvaty. Hotujmosia do strybka.
Krasnova nehajno pidijla do krisla pilota, Marsi zbyrala bula postupyty jij miscem, ale ja rizko promovyv:
Chagrivz, vidstavyty! Tvoja zmina e ne skinylasia.
Pereprouju, kep, vybayla Marsi, prote v jiji holosi vuvavsia radisnyj podyv: vona javno ne spodivalasia, o ja dozvoliu jij zdijsnyty cej manevr. Jaki parametry?
Pivmijona kilometriv do objekta. Reta na rozsud pilota.
Pryjniato. Marsi zadijala bokovi dvyhuny, rozvernula korabe u napriamku
Koveha i provela neobchidni rozrachunky. Hotovo, kep. Pjatdesiat sekund do
strybka. Vidsta trydcia visim mijoniv simsot. Maksymana devicija otyry tysiai dvisti.
Strybok dozvoliaju, maje zrazu vidpoviv ja, kynuvy lye vydkyj pohliad na
svij informacijnyj dysplej.

Utim, tut ja trochy schytruvav. Davy zrozumity Marsi, o cilkom jij doviriaju, ja
potim use pereviryv pravynis jiji kursu i buv hotovyj bu-jakoji myti daty vidbij, koly
vyjavysia, o my zanadto blyko pidchodymo do Koveha, ryzykujuy narvatysia na
zalp z protymeteorytnych harmat. Abo navpaky vyjdemo nadto daleko dlia toho, ob
zavadyty jomu perejty v hiperdrajv. Prote nioho skasovuvaty ne dovelosia.
Strybok na taku korotku dystanciju zajniav nevlovymu my. Roztauvannia zirok
na ohliadovych ekranach zovsim ne zminylosia jich zsuv mohly vyjavyty lye nadtoni
vymiriuvani prylady. Chiba o znyklo zobraennia Koveha; ale za kika sekund, koly
teleskop znov upijmav joho v fokus, kartynka povernulasia ve nabahato itkia, ni
ranie.
Korabe dosi ne vykazuvav oznak aktyvnosti. Prote vin funkcinuvav teper, koly
my perebuvaly znano blye, nai datyky zmohly zaksuvaty slabke teplove vyprominiuvannia i takyj samyj slabkyj nejtrynnyj potik vid termojadernoho reaktora, o praciuvav na minimanij potunosti. Krim toho, yttievo valyvi vidsiky sudna bulo zachyeno sylovymy ekranamy.
Keruvannia zovninim zvjazkom perebyraju na sebe, rozporiadyvsia ja.
Josido, zadijaty lazer. Trymaty na prycili nosovyj rezonator. Vidkryvaty voho lye za
mojeju komandoju.
Vsi prysutni myttiu zbahnuly mij zadum. Jako Koveh sprobuje vtekty, to dlia
pidhotovky do strybka jomu znadobysia dejakyj as cilkom dostatnij, ob my vstyhly
vyvesty z ladu systemy hiperdrajvu, ne zavdavy korabliu inych pokode.
Hotovo, kep, vidzvituvav Chiroi. Rezonator pid prycilom.
Dobre zadumano, pochvalyv tern. Buvy na odynadcia rokiv starym za
mene i rivnym meni za zvanniam, vin inkoly dozvoliav sobi v slubovij obstanovci davaty
ocinku mojim dijam. Utim, robyv ce neasto. V razi oho my potim zmoemo vidnovyty
rezonator.
Ja vvimknuv systemu zovninioho zvjazku v yrokomu astotnomu dipazoni j ispankoju movoju (oskiky Koveh buv pivdennoamerykankoho vyrobnyctva) zahovoryv:
Korabe Kardif, Zorianyj Flot Objednanoji Federaciji Evropy, Pivninoji Aziji,
Pivninoji ta Pivdennoji Ameryk, Avstraliji j Marsa, vyklykaje korabe Koveh. Vidpovidajte, Koveh.
Za kika sekund na dyspleji zjavylasia vidpovi:
Korabe Kardif, va vyklyk pryjniato. Prochannia zaekaty, vidbuvajesia zavantaennia holovnoji systemy. Do zaverennia 2 chvylyny 36 sekund.
Koveh osekundy povtoriuvav ce povidomlennia, v jakomu zminiuvavsia lye as
do zaverennia zavantaennia.
Ot tak IKS, ot tak suyj syn! prokomentuvala Krasnova. Vychody, vin
pryspav sebe, a korabe zalyyv pid kontrolem zvyajnych kompjuteriv. Nu, todi je ans,
o vin e ne zovsim schybnuvsia.
erez dvi z polovynoju chvylyny z dynamikiv zovninioho zvjazku pouvsia harno
moduliovanyj oloviyj holos:
Na zvjazku Koveh-1, specinyj projekt Esperansa Demokratynoji Spivdrunosti Vinych Derav Pivdennoji ta Centranoji Ameryky. Status mizorianyj korabe pid keruvanniam Intelektuanoji Kompjuternoji Systemy serijnyj nomer DA-84.
Kardif, prou povidomyty va status.

Ja nehajno vidpoviv:
Bahatociliovyj mizorianyj transport pid keruvanniam liudkoho ekipau. Komandyr korablia kapitan tretioho rangu Mastrom.
Vynykla pauza i ne tiky tomu, o IKS obrobliav otrymanu informaciju. Prosto
nas rozdilialo pivmijona kilometriv, i dlia radichvy, ob dijty do Koveha j povernutysia nazad, bulo potribno ponad try sekundy.
Rozrobnykam vdalosia usunuty negatyvnyj vplyv hiperdrajvu? zapytav
IKS. y vynajdeno bezpenyj sposib anabizu?
I tut spraciuvala moja intujicija, jaka e nikoly mene ne zraduvala. Spoatku ja
skazav ystu pravdu:
Na a, hiperdrajv dosi zhubnyj dlia biosti liudej. Ale medycyna navylasia vyjavliaty tych, yj rozum zdatnyj vytrymuvaty strybky. Taki liudy, jak my, nazyvajusia
rezystentnym. Pislia oho natchnenno zbrechav: A ot z anabizom spravy nabahato
krai. Novoho sposobu, opravda, ne vynajdeno, zastosovujemo staru krigennu technologiju. Odnak teper rozmorouvannia cilkom bezpena procedura. Za ostanni desia
rokiv ne zarejestrovano odnoho letanoho vypadku.
Moji pidlehli zdyvovano vtupyly u mene, prote jim vystaylo rozvalyvosti promovaty. A koly nadijla vidpovi IKSa, v joho tunomu holosi vyrazno vuvalosia zadovolennia i navi samovdovolennia.
Ote, ja pravyno vynyv, koly pryjniav riennia perervaty polit. Takym ynom
ja zberih yttia vsim trydciaty tysiaam liudej, o perebuvaju pid mojeju opikoju. Teper
vony mou poselytysia na Esperansi. Abo na inij planeti, jako Esperansa ve kolonizovana.
Kolonizacija Esperansy davno zaverena, skazav ja. Ale je ini planety, o
potrebuju poselenciv. Tudy jich, najpevnie, nadiliu Utim, povernimosia do tvojeji
misiji. omu ty perervav polit? erez nepoladky?
Ni, kapitane Mastrom. Vsi systemy korablia funkcinuju normano, krigenni
kamery z liumy ta liudkymy embrinamy spravni. Za trysta simdesiat devja rokiv ne
stalosia odnoho krytynoho zboju. Ja pryjniav riennia liahty u drejf, ob zapobihty zahybeli liudej u krikamerach. Za tohoasnoju metodykoju rozmorouvannia lye u dvadciaty odnoho i trioch desiatych vidsotka z nych buv ans vyyty.
Ale cym samym ty poruyv priamyj nakaz!
Vin supereyv mojemu obovjazkovi berehty j zachyaty liudej, dbaty pro jichnie
yttia ta zdorovja.
Tak, zrozumilo, promovyv ja. Zaekaj, meni treba podumaty.
ojno ja vymknuv mikrofon, jak Krasnova vyhuknula:
Ce bula fantastyna brechnia, kep! Jak ty zdohadavsia?
Ni pro o ja ne zdohaduvavsia. Prosto, koly IKS zhadav anabiz, u mojij holovi
prodzveniv jakyj dzvonyk. Ja vyriyv, o dejake perebiennia uspichiv suasnoji
krigennoji technologiji zovsim ne zakody. I vluyv u jabluko.
Zakony Azimova, prokomentuvav tern. O na omu pohoriv uve projekt A prote dyvno. Cym IKSam musyly daty itki j odnoznani instrukciji, o jichnia
vidpovidanis za yttia ta zdorovja liudej ne poyriujesia na proces rozmorouvannia.
Ja znovu vvimknuv mikrofon i zapytav pro ce v IKSa. Toj vidpoviv:
Tak, kapitane Mastrom. I ja, i Koveh-2 oderaly taki instrukciji. Dorohoju

my bahato rozdumuvaly pro ce, a v perervach mi strybkamy obminiuvalysia informacijeju. V rezutati vsebinoho rozhliadu problemy my dijly vysnovku, o ci instrukciji maju nyyj prirytet porivniano z naym holovnym zavdanniam. Tomu ja zaproponuvav
liahty v drejf na pjatsot rokiv, rozrachovujuy, o na toj as nauka prosunesia daleko
vpered i dozvoly unyknuty znanych vtrat pry rozmorouvanni.
A omu same na pjatsot rokiv? zapytav ja.
Ce termin nekrytynoho znoennia bortovych system u reymi jich astkovoji
konservaciji. Prote ja peridyno provodyv monitoryng, i jakby
Harazd, ja zrozumiv. Zaraz mene cikavy ine o z druhym Kovehom?
Tako de drejfuje?
Ni, vin ne pryjniav moho planu dij. Vyruyv ukaty dopomohy u vysokorozvynenych pozazemnych cyvilizacij.
o?! omanilo perepytav ja. U koho?!
U vysokorozvynenych pozazemnych cyvilizacij, povtoryv IKS. Vin naytavsia fantastynych knyok z bortovoji bibliteky, nadyvyvsia miv i rozcinyv najavnu
v nych informaciju pro ini kosmini rasy ne jak chudonij vymysel, a jak naukovu hipotezu, o pidliahaje perevirci. Ja hadaju, o tunyj rozum Koveha-2 vtratyv zdatnis
do krytynoho spryjniattia dijsnosti. U liudej ce nazyvajesia boevilliam.
U vas oboch elektronni myi v schemach zavelysia, podumav ja. Prosto
odyn schybnuvsia tycho, a inyj he zduriv
***
Popry svoje boevillia, IKS Koveha vyjavyvsia dosy zhovirlyvym i skoryvsia naomu rienniu povernuty joho v Sonianu systemu. opravda, spoatku vin namiryvsia
buv prodovyty polit do Esperansy, prote meni bez osoblyvych zusy vdalosia perekonaty
joho v tomu, o riennia pro podau doliu liudej v anabizi maje uchvalyty uriad Federaciji, do skladu jakoji teper vchodyla j Pivdenna Ameryka, kotrij nalealy obydva
Kovehy. Ja skazav IKSovi, o novi poselenci, molyvo, znadobliasia na Novij Dakoti
planeti, jaku narazi lye hotuvaly do kolonizaciji.
erez nevysoki chodovi jakosti Koveha podayj polit Kardifa istotno vpovinyvsia. Popervach my zbyralysia zalyyty baru drejfuvaty naa znachidka bula
valyvia, ni navi trysta tysia tonn penyci j pivtorasta tysia tonn kavy, ale potim
pidrachuvaly, o ce ne das nam odnoho vyhrau v vydkosti. Poky stareznyj korabe
perebuvav u svojemu nekvapnomu hiperdrajvi, my vstyhaly vyjty zi strybka, provesty
manevr zblyennia z bareju j vidpravyty jiji dali, a potim e chvyly pja abo desia oikuvaty na pojavu Koveha.
erez try dni ja vyklykav do sebe Marsi, Miloa ta Symona, ob obhovoryty z nymy
odne nahane pytannia.
Jak vy ve znajete, skazav ja jim, za znachodennia vtraenoho korablia
vsim lenam komandy naley premija. Oskiky my znajly ne zvyajnyj avtomat abo
baru, a legendarnyj Koveh, to premija bude znana. Ta ne ce holovne zretoju, my
j tak nepohano zarobliajemo. Valyvie ine: teper u naoji komandy zjavyvsia ans, pro
jakyj mriju bahato astronavtiv, o praciuju na marrutnych linijach mi Zemleju ta
kolonijamy. Maju na uvazi perevedennia v Doslidnykyj Departament.
Na moji ostanni slova Marsini oi zblysnuly.

 Kruto! promovyla vona.

Tiky ne kvapsia radity, vhamuvav ja jiji zapal. Jak ja ve kazav, u nas
zjavyvsia ans ale tiky ans. Nema odnych garantij, o naastvo pide nam nazustri. Choa, zvyajno, ta obstavyna, o my znajly Koveh-1 i natrapyly na slid
Koveha-2, daje nam vahomi pidstavy rozrachovuvaty na pozytyvne vyriennia cioho
pytannia. Pryomu ja tverdo napoliahatymu na perevedeni vsijeji naoji komandy
pevna ri, z tych, chto cioho baatyme. Moment narazi spryjatlyvyj: neodavno na korabeni Tytana bulo zbudovano novyj doslidnykyj krejser, zaraz vin prochody vyprobuvannia, jaki, za mojeju informacijeju, zakinasia lye za misia. To my majemo vsi
pidstavy spodivatysia, o otrymajemo cej novekyj korabe. Reta naych ue napysaly
raporty pro zarachuvannia v Dosdep. Teper sprava za vamy.
Tut i dumaty nioho, kep, neterpliae ozvalasia Marsi. Zvisno , my
zhodni.
Nu, prypustimo, v nij ja vid samoho poatku ne sumnivavsia. Ina ri Milo ta
Symon. Z nymy bulo skladnie.
Kay tiky za sebe, Chagrivz, suvoro promovyv ja. Vse ne tak prosto,
druzi. Zajmatysia kosminymy doslidenniamy ce ne buksyruvaty bari vid Zemli do
kolonij i nazad. Doslidnyky provodia u bezperervnomu polioti ne jaki paru tyniv, a po
kika misiaciv. y hotovi vy do takych navantae? y hotovi do toho, o budete ridko
baytysia zi svojimy ridnymy? Dobreko podumajte, ne pospiajte.
Marsi poryvala bula znovu o skazaty, prote, skoriajuy mojemu pohliadovi, promovala. Symon dyvyvsia vbik i naprueno rozdumuvav. A Milo nekvapno zahovoryv:
Skau tiky za sebe, kep. Ja vpevnenyj, o vporajusia. Hadaju, ef tern pidtverdy ce. Pislia koly ja ve ne bojusia nijakych navantae. A odo ridnych nu, my j
ranie baylysia neasto. A za ostanni dva roky lye odyn raz. To tut nemaje problem.
Vlasne, ja ekav takoji vidpovidi. Za roky navannia dity-rezystentni postupovo viddalialysia vid svojich ridnych ta blykych, a neridko i zovsim vtraaly z nymy zvjazok.
Spoatku simju nam zaminiala kola, potim naoju domivkoju stavav korabe, kudy nas
napravlialy sluyty, a zhodom my obzavodylysia vlasnoju rodynoju i vlasnym domom
jak pravylo, ne na Zemli, a v kolonijach, de pouvalysia nabahato komfortnie. I v ciomu
vidnoenni nedavnim vypusknykam lehe bulo perenosyty tryvali podoroi, ani biosti
doroslych. Jichni kolyni zvjazky lyylysia v mynulomu, novi e ne vynykly, tomu nio
ne trymalo jich poblyzu naselenych planet. Vony buly samotnimy vovatamy i dekotri z
nych zhodom stavaly doroslymy samotnimy vovkamy takymy, jak ja
A Symon i dali movav. Ja estom nakazav Marsi z Miloem vyjty, vidtak mjako
zvernuvsia do nioho:
Ne soromsia, Symone. Ja dobre tebe rozumiju. Tobi bude krae na koloninych
marrutach.
Vin nesmilyvo podyvyvsia na mene.
Ni, kep, meni bude krae z vamy. Meni podobajesia sluyty pid vaym kerivnyctvom, vy udovyj kapitan, u vas udova komanda. A z bakamy ja ne bayvsia, vidkoly
vstupyv do koly. Vony odnoho razu ne vidvidaly mene. Hadaju, jim soromno, o vony
viddaly mene deravi. Bojasia, o ja zasuduju jich.
Ale ty ne zasuduje?
Ni, zvyajno. Vsi tak roblia. Rezystentni potribni vsiomu liudstvu.
A znaje, promovyv ja dovirym tonom, moji baky malo ne zalyyly mene

v simji.
Pravda? omu?
Ri u tim, o naa rodyna maje bahato hroej. Navi neprystojno bahato. Moe,
ty uv, jak staryj pominyk inodi nazyvaje mene bahatekym Buratino?
uv, pidtverdyv Symon. I ja znaju, o va did holova pravlinnia
Mastrom Indastriz, a bako peryj vice-prezydent korporaciji.
Oto-to. Moji tato z mamoju ne potrebuvaly nijakych pih, nijakych socinych
kredytiv, a sertykaty na druhu ta tretiu dytynu vony j tak maly. Ja buv jichnij pervistok, spadkojeme. Ale vreti jich oboch vdalosia perekonaty. Uriad piov na bezprecedentnyj krok i dozvolyv jim maty a pjatero ditej, ne rachujuy mene, a cioho ni za jaki
hroi ne kupy. Vony prosto ne mohly vstojaty i tomu vvaaju, o zavynyly peredi
mnoju. Ja , navpaky, nikoly ne prostyv by jim, jakby vony ne viddaly mene do koly.
Ja, mabu, tako, pohodyvsia Symon. U koli bulo vako, ale ja ne koduju.
Ja liubliu litaty do zirok choa ja pohanyj astronavt. U mene v dyplomi napysano
vin opustyv oi, poliovi operaciji. Prote ja ja ne zmou
Aha! zbahnuv ja. O u im ri! Ce tebe hryze?
Tak, kep. Same ce.
Todi ne turbujsia. Nichto ne nadsylatyme tebe v desant. Ty neperevereno hotuje, i cioho dosy. Navi bie ni dosy osoblyvo v dalekych ekspedycijach. ob ty znav,
pislia kapitana j holovnoho inenera, kuchar najvalyvia liudyna na korabli. Ja nitrochy ne artuju.
Symon nareti vsmichnuvsia.
Todi ja te napyu raport.
O vomij dvadcia veora ja vvijov do rubky keruvannia, de jakraz zakinuvaly svoju
vachtu Krasnova ta Gambarini. U mojij prysutnosti vony zdijsnyly e odyn, ostannij na
cej de strybok i poklaly korabe z bareju v drejf. Vyklykavy maynnyj vidsik, ja rozporiadyvsia perevesty chodovi systemy v reym oikuvannia, a potim po zahanomu
zvjazku spovistyv komandu pro zaverennia dennoho pereliotu.
Teper zalyalosia doekatysia na prybuttia Koveha, prote ja vyriyv ne zatrymuvaty Krasnovu z Gambarini j vidpustyv jich, skazavy, o sam z cym uporajusia. Siohodni za rozkladom bula moja erha nesty nine erhuvannia do piv na tretiu ranku,
pislia oho mene mav zminyty Josido. Choa korabe i perebuvav u drej, joho vse ne
mona bulo zalyaty zovsim bez nahliadu.
Pobaavy meni spokijnoho erhuvannia, Gambarini vidrazu pila, a ot Krasnova
navi ne pidvelasia z pilotkoho krisla. Koly my lyylysia vdvoch, vona povernulasia do
mene j zapytala:
Kep, ty ve pohovoryv z dimy?
Tak, vidpoviv ja. Vsi troje pohodylysia.
Na jiji oblyia nabihla ti.
Ce pohiruje nai ansy.
Rozumiju, kyvnuv ja. Ta inake ne mona. Vony astyna komandy. Ja
ve ne kau pro te, o same Marsi pera pomityla Koveh, i z naoho boku bulo b
svynstvom pryvlasnyty jiji zasluhu.
Ave, tvoja pravda, pohodylasia Krasnova. A prote, ty musy rozumity,
o same Marsi vyklye v naastva najbie zaperee. U Dosdep e nikoly ne braly

nedosvidenych pilotiv.
Ja znaju. Ale ja stojatymu na svojemu. Jako nam vidmovlia, todi koen
zmoe perevestysia v indyviduanomu poriadku. Sam ja cioho ne robytymu.
A darma. Tebe b tono vzialy.
Tak, zaraz uzialy b. Vyniatkovo zavdiaky Kovehovi. Tobto, zavdiaky Marsi.
Na ce ja nikoly ne pidu j dokladu vsich zusy, ob u Dosdep potrapyla vsia naa komanda.
Choa Kika sekund ja movav, zvaujuy v dumkach, y varto poruuvaty ce pytannia. Zretoju vyriyv, o maju projasnyty sytuaciju do kincia. A jak odo tebe,
Oho? Ty spravdi choe staty doslidnykom y, moe, tobi krae zalyytysia na Kardi kapitanom? Ja peven, o cioho razu tebe ne omynu z pidvyenniam i ty stane
komandyrom korablia. opravda, ve z inym ekipaem.
Krasnova rozhubleno vidvela pohliad, a jiji oky zaarilysia vid zbenteennia. Na
chvyliu mi namy povysla nijakova movanka. Nareti vona zitchnula j promovyla:
Ja dumala pro ce, kep. Radylasia z Teo, i vin meni skazav, o pidtrymaje bujake moje riennia, ale vid sluby v Dosdepi nizao ne vidmovysia. A ote, jako ja zalyu na Kardi, na liub rozpadesia chaj i ne de-jure, ale de-fakto. Vono j spravdi:
o to za simja, koly olovik ta druyna baasia raz y dvii na rik? A ja ne chou vtraaty
Teo.
I zadlia nioho ty ladna poertvuvaty svojeju karjeroju?
Krasnova stenula pleyma.
A omu raptom poertvuvaty? Chiba ce mona nazvaty ertvoju? Choa ne
kryvytymu dueju ja chou komanduvaty korablem. Ale ne maju namiru dobyvatysia
cijeji posady za bu-jaku cinu. Do toho zovsim ne fakt, o buty kapitanom vantanoho
transportu prestynie, ni sluyty starym pominykom na doslidnykomu korabli. A
pohotiv na takomu korabli!
Vona rozvernulasia v krisli do puta j vyvela na dopominyj ekran zobraennia nedavno pobudovanoho krejsera, o pro nioho ja hovoryv Marsi, Milou ta Symonovi. Vin
e ne mav vlasnoho imeni, poky lye serijnyj nomer: SC-05132. Za tradycijeju Zorianoho
Flotu, pravo nazvaty novyj korabe nadavalosia joho peromu kapitanovi.
Doslidnykyj krejser SC-05132 buv pryblyzno takych samych gabarytiv, jak i Kardif, ale znano sympatyniyj na vyhliad. Vin mav ideani obtini formy, nevelyki kryla
ta stabilizatory, o dozvolialy jomu lehko zdijsniuvaty aerodynamini manevry v atmosferi. Zamis vantanych triumiv buly vidsiky z doslidnykym obladnanniam, a tako
angar dlia atla planetarnoho klasu i trioch pjatymisnych posadkovych moduliv na gravitacijnych ruijach. Udoskonaleni systemy hiperdrajvu dozvolialy prochodyty trydcia pja
parsekiv za standartnyj dvanadciatyhodynnyj roboyj de, o na dvadcia vidsotkiv perevyuvalo normu Krdifa. Jak i biis korabliv Zorianoho Flotu, novyj krejser buv
rozrachovanyj na ekipa z pjatnadciaty osib, prote joho systema yttiezabezpeennia
mohla stabino praciuvaty i pry vdvii biomu navantaenni, a v ytlovomu vidsiku znachodylosia e pja dodatkovych kajut dlia pasayriv, jaki v razi potreby zaprosto pereobladnuvalysia v dvo abo navi trymisni.
ykarnyj korabe, skazav ja. Spodivaju, joho e nikomu ne viddaly.
Do zaverennia vyprobuva ce ne praktykuju, zauvayla Krasnova. Ina
ri, jakby joho pobuduvaly zamis zastariloho korablia, pryznaenoho do spysannia. Ale
ni vsi sudna Doslidnykoho Departamentu perebuvaju u dobromu stani.
Meni ce vidomo. Prote ja kau ne pro ocijne pryznaennia, a pro neformanu

obicianku Hm, jaku zavdy mona vziaty nazad. Pravda, todi ja nayvu sobi liutoho
voroha v osobi oukanoho kapitana.
Krasnova pyrchnula:
Mona podumaty, tiky ty odyn! Jako nau komandu vimu u Dosdep, ta e
j dadu novyj krejser, to nas znenavydia usi, chto tiyvsia bodaj najmenoju nadijeju potrapyty na cej korabe. Chto-chto, a ja znaju, o take zazdris.
My obminialysia posmikamy. Vtim, slid vyznaty, deo vymuenymy.
Skay, Oho, ale esno, promovyv ja pislia dejakych vaha. Ty dosi zla na
mene? De tam, u hlybyni dui?
Ni, ve ne zla, vidpovila Krasnova. Navi u hlybyni dui. Teper ja rozumiju, o na toj as ie ne bula hotova komanduvaty korablem. I vzahali Paru
sekund vona zvolikala. Znaje, ja ne zovsim upevnena, o hotova do cioho j zaraz. Ot
ty, koly pryjov na korabe, bukvano zrazu porozumivsia z usim ekipaem. Navi do
mene znajov pidchid darma o todi ja ladna bula vydriapaty tobi oi. I sytuaciju zi
juzan, due neprostu, treba skazaty, sytuaciju, ty vmilo rozrulyv. Nichto z nas ne viryv,
o vona zalyysia na Kardi; a prote zalyylasia. Abo sviekyj pryklad nai ditlachy. Mene vony prosto povaaju, prysluchovujusia do mojich porad, staranno vykonuju
moji nakazy. I ce vse. A tebe vony oboniuju, osoblyvo Marsi z Symonom. Iz kury
pnusia, aby lye zasluyty tvoju pochvalu.
Ce tomu, o ja jichnij kapitan.
Ato, ty kapitan. Pryrodenyj kapitan. A ja Krasnova znovu zitchnula.
Schoe, ja pryrodenyj starpom.

Ja stojav na ohliadovij palubi orbitanoji stanciji Astra i kri prozoru stinu-iliuminator dyvyvsia na bilo-blakytnu planetu, o plyvla sered zirok.
Z kosmosu Zemlia zdavalasia arivnoju. Zvidsy ne bulo vydno ni potvornych mistmuranykiv, operezanych kolamy zlydennych peredmis, ni kolynich promyslovych zon,
jaki navi erez kikasot rokiv pislia jichnioho zakryttia vse odno zalyalysia rozjatrenymy
vyrazkamy na tili planety, a obyrni dilianky suchodolu, peretvoreni na otrujni pusteli
vnaslidok technogennych katastrof druhoji polovyny XXI i poatku XXII stori, maly vyhliad zvyajnych i cilkom bezpenych rudych pliam. Blaky vodojm spravliala omanlyve
vraennia, niby vony ysti j spovneni yttia, choa naspravdi Svitovyj okean povino vmyrav. Vlasne, jak i vsia Zemlia. Liudy vidajduno namahalysia zupynyty cej proces, ale jim
vdavalosia lye zahamuvaty joho. Nai predky zavziato popraciuvaly, rujnujuy svij
spinyj dim, a koly pochopylysia bulo ve zapizno
Ja liubyv Zemliu, ale vkraj ridko buvav na nij, volijuy ne piddavaty svoje pouttia
nadto suvoromu vyprobuvanniu. Ce buv same toj vypadok, koly vidsta lye spryjaje liubovi i o vona bia, to krae. Ot i zaraz, vymueno zatrymavy na holovnij bazi
Zorianoho Flotu, ja ne skorystavsia z nahody vidvidaty ridnych, a obmeyvsia besidamy
z nymy po videofonu. Do rei, tak samo vynyly j usi moji pidlehli, pryomu ja mav velyku
pidozru, o biis iz nych navi ne zvjazuvalysia zi svojimy rodyamy.

Zate Mars ja zbyravsia buv vidvidaty, darma o ne liubyv joho ni zblyka, ni

zdaleku. Vtim, robyty cioho ne dovelosia: admiral Lopes, z jakym ja j chotiv pobayty na
Marsi, sam zavitav do mene v hosti ve na tretij de pislia toho, jak my trimfano prybuly v Sonianu systemu, dopravyvy na buksyri Koveh-1 mona skazaty, yvoho
svidka perych krokiv liudstva do zirok.
Skorystavy aitaem dovkola cijeji sensacijnoji znachidky, vsi leny naoji komandy operatyvno spriamuvaly do tabu Zorianoho Flotu raporty pro perevedennia v Doslidnykyj Departament, i ve sam fakt, o nikomu z nas ne vidmovyly v rozhliadi, buv
dobrym znakom. Z cym pohodyvsia j Lopes, ale vodnoas vemy skeptyno ocinyv moji
spodivannia na te, o vsi pjatnadcia raportiv bude pryjniato.
Rozhliadaj ce jak programu-maksymum, perekonuvav vin mene. Vyjde
udovo, a ne vyjde zadovinysia menym. Do toho ce mene bude ne take ve j male:
semero tvojich liudej garantovano otrymaju pryznaennia, e dvoje cilkom imovirno.
A reta pjatero ne maju odnych ansiv. Vony rozumiju ce j prymyriasia z vidmovoju.
Zvisno, budu zasmueni, ale prymyriasia.
Zate ja ne prymyriusia, skazav ja vperto. My vsi razom znajly Koveh,
ce naa spina zasluha, i ja ne mou dopustyty podilu mojeji komandy na bi i men
hidnych.
Lopes pochytav holovoju:
Ce nepravyna pozycija, Eriku. Vkraj nepravyna Ta, mabu, dodav vin
pislia dejakych rozdumiv, ja na tvojemu misci vynyv by tak samo
Rozhliad naych raportiv zatiahuvavsia, i na pjatyj de, ob my ne bajdykuvaly na
bazi (braty vidpustku na Zemliu abo Mars my kategoryno vidmovlialysia), naastvo vidpravylo Kardif u rejs na Tauru. Do planety bulo lye trochy bie sta parsekiv, tomu
my vporalysia z zavdanniam za trynadcia dniv, dva z jakych provely na samij Tauri, poky
dlia nas hotuvaly baru z zamoroenoju ryboju, a pislia povernennia v Sonianu systemu
e otyry dni z neterpinniam oikuvaly na vidpovi zi tabu.
Ci zvolikannia neabyjak dratuvaly mene ale vodnoas i obnadijuvaly. Taka tryvala zatrymka svidyla pro te, o v tabi nijak ne mohly pryjniaty riennia z pryvodu
kikoch problemnych kandydatur, jaki Lopes vvaav neprochidnymy. A prote jich rozhliadaly, pryomu dosy dovho. Ote, reano prypuskaly molyvis jichnioho schvalennia
Komunikator u mojij kyeni leheko zavibruvav. Ce buv ne vyklyk na zvjazok, a
sygnal organajzera. Ja pohlianuv na svij narunyj hodynnyk zaraz bulo za try chvylyny
etverta. Nu vse, pora.
Ja zalyyv ohliadovu palubu i spustyvsia na tretij jarus, v administratyvnyj sektor.
Nekvapno peretnuv z kincia v kine radinyj korydor z yslennymy dveryma kabinetiv i
rivno o 16:00 vvijov do prostoroji pryjmani, de mene zustriv molodyj adjutant u
sribliasto-sirij formi dopominych astyn Zorianoho Flotu. Temno-syni mundyry, jak u
mene, nosyly vyniatkovo astronavty, a perevana biis tabnych pracivnykiv buly zvyajnymy liumy, nerezystentnymy, jakym nikoly ne sudylosia zdijsnyty mizorianu podoro. Tiky najvalyvii, providni posady v tabi obijmaly astronavty-vidstavnyky i,
varto zaznayty, taka robota ne korystuvalasia sered nas osoblyvoju populiarnistiu. Do
prykladu, toj e admiral Lopes vyznav za krae vykladaty v koli, choa jomu napevno
proponuvaly vysokyj post u kerivnyctvi Flotu. Molyvo, navi najvyyj ade teperiniomu naanykovi tabu, admiralovi Horovicu, bulo ve daleko za visimdesiat.
Dobryde, kapitane Mastrom, pryvitavsia zi mnoju adjutant. Dozvote

zauvayty, o vy na dyvo punktuani. Bu laska, zaekajte sekundu. Zaraz ja dopovim

pro vas admiralovi.
Aktyvuvavy svij interkom, vin povidomyv pro moje prybuttia. U vidpovi prolunav
skrypuyj holos, o zaprosyv mene vvijty do kabinetu. Ja tak i vynyv.
Admiral Moe Horovic keruvav Zorianym Flotom maje pjatnadcia rokiv, ale za cej
as tak i ne zavdav sobi klopotu zaminyty v svojemu kabineti mebli, uspadkovani vid vysokoho j kremeznoho poperednyka. Chudorliavyj korotun, vin vyhliadav deo komino v
yrokomu krisli z vysokoju spynkoju za masyvnym stolom i zdavavsia e dribniym, ni
buv naspravdi. A koly pry mojij pojavi pidvivsia j prostiahnuv ruku, meni dovelosia malo
ne perechylytysia erez uve stil, ob potysnuty jiji.
Due radyj vas bayty, kapitane, skazav admiral, prote joho procholodnyj ton
i nepryjaznyj vyraz zmorkuvatoho oblyia vyklykaly sumniv u yrosti movlenych
sliv. Prou, sidajte.
Vlatovujuy u zrunomu mjakomu krisli, ja ne zvodyv pohliadu z nevelykoji
stopky paperovych dokumentiv u daniomu vid mene kinci stola. Koly my z admiralom
potyskaly ruky, ja vstyh rozdyvytysia, o zhory leala rozdrukivka moho raportu z pozytyvnoju rezoliucijeju.
Vtim, ce mene ne nadto potiylo. Za sebe j inych oceriv ja ne pereyvav ve zi
sliv Lopesa, jakyj mav harni zvjazky v tabi, bulo zrozumilo, o nai kandydatury zaperee ne vyklykaly. A ot o z retoju?.. Pevnoju miroju mene obnadijuvala admiralova
nepryjaz ve joho vyhliad svidyv pro te, o sytuacija jomu he ne podobajesia, ale
vin proty vlasnoji voli zmuenyj rachuvatysia z najavnymy obstavynamy. Pytannia lye v
tomu, jak daleko vin hotovyj zajty v postupkach
Ote, kapitane, sucho zahovoryv Horovic, speru v zahanych rysach zmaliuju vam sytuaciju. Protiahom dvoch ostannich desiatyli Zorianyj Flot dobyvavsia vid
uriadu zhody na zbiennia doslidnykoji otyliji z dvadciaty trioch do dvadciaty otyrioch
korabliv. Nam postijno vidmovlialy, virnie, kazaly, o korabli my moemo buduvaty, ale
zbiuvaty ysenis osobovoho skladu Departamentu bodaj na odnu liudynu ne dozvolialy. Pozyciju ynovnykiv mona zrozumity: rezystentnych zaledve vystaaje dlia bezperebijnych vantanych pereveze mi Zemleju ta kolonijamy, a v kosminych doslidenniach vony ne baa osoblyvoji korysti, bo dyvliasia v majbutnie ne dali erhovoji vyboroji
kampaniji. Vreti, cinoju nadzvyajnych zusy, nam vdalosia provesty erez Senat rezoliuciju, jaka prymusyla uriad dosluchatysia do naych procha. Bulo pobudovano novyj korabe, nezabarom my planuvaly oholosyty po vsiomu Flotu konkurs, chotily obraty najkraych Admiral spriamuvav na mene pronyzlyvyj pohliad. A tut zjavliajetesia
vy zi svojim Kovehom, i vse lety kereber. Za taku sensacijnu znachidku vy, bezumovno, zasluyly ymalu vynahorodu, cioho nichto ne zapereuje. Prote vy he znachabnily i vymahajete, ne malo ne bahato, vsi pjatnadcia vakantnych mis u Doslidnykomu
departamenti, o jich my z takymy zusylliamy vybyly. y ne zdajesia vam, kapitane
Mastrom, o ce ni v jaki vorota ne lize?
Ja promovav i a nijak ne tomu, o vahavsia z vidpoviddiu. Prosto vyriyv ne
vstriavaty v supereku z zahanych pyta, a prytrymaty svoji argumenty do toho momentu, koly rozmova perejde v praktynu ploynu.
Horovic zrozumiv, o vidpovidaty ja ne zbyraju, i ponovyv svij monolog:
Na mij prevelykyj a, my ne moemo vidmovyty vam usim. Take riennia ne

znajde ni rozuminnia, ni pidtrymky sered naych koleg krim, molyvo, tych pjatnadciaty, kotri otrymaju miscia na novomu korabli. Z inoho boku, schvalyty vsi vai kandydatury oznaaje pryjniaty v Departament najslabkiu komandu doslidnykiv za vsiu istoriju Zorianoho Flotu. Z cymy slovamy admiral prysunuv po sebe nai raporty. Stosovno vas, kapitane, pretenzij my ne majemo. U vas korysna doslidnyka specinis
astrozyka. Otrymaly dyplom magistra, teper pretendujete na stupi doktora losoji.
opravda, nadto molodi dlia komandyra doslidnykoho korablia Ta ce nioho, z asom
mynesia. Vin vidklav mij raport ubik i vziav nastupnyj. Holovnyj inener Teodor
tern. Tako astrozyk, do toho doktor nauk. Komentari, jak to kau, zajvi. Komukomu, a jomu davno misce v Departamenti. Teper staryj pominyk Oha Krasnova
planetolog, magistr. Lejtenant Anna Gambarini te same plius dyplom bakalavra z
chimiji. Lejtenant ore Olivejra znovu astrozyk, doktor losoji. Staryj technik
Chuan Moreno bilog, magistr. Lejtenant Sergij Kaur doktor medycyny, likar vysokoji kvalikaciji, a ote, dobre rozbyrajesia v chimiji ta bilogiji. I, nareti, sub-lejtenant Chiroi Josido bilog, bakalavr, hotujesia do otrymannia stupenia magistra.
Admiral poklav jichni raporty poverch moho j liasnuv po nych doloneju. Zahalom
vomero liudej. Lye visim z pjatnadciaty leniv ekipau maju doslidnyki specinosti.
Ce nemalo, zauvayv ja.
Dlia komandy vantanoho sudna, tak, bezpereno. Muu vyznaty, o u vas
pidibralasia udova kompanija intelektualiv. Prote dlia Doslidnykoho Departamentu cioho zamalo. Ade Departament elita Zorianoho Flotu, tudy pryjmaju lye najdostojniych i najkompetentniych. I beru ne cilymy ekipaamy, a konu kandydaturu rozhliadaju indyviduano. Za zvyajnych obstavyn ne vsi z vas vimoch projly b takyj vidbir,
ale zaraz ne budemo zanadto pryskipuvatysia do rivnia vaoji kvalikaciji. Vvaatymemo,
o vsia vaa visimka hodysia dlia sluby v Departamenti Aha, e j technik Symon
Garje, dodav admiral. Vy, zvyajno, v kursi, o dlia stiuardiv my robymo vyniatok. omu ridko buvaje tak, ob odna liudyna sumiala v sobi talanty kulinara j doslidnyka; a v dalekych ekspedycijach bez harnoho kucharia ne obijtysia. My vrachuvaly vai
rekomendaciji, a tako nadislaly zapyt do koly, i nam vidpovily, o Garje buv kraym
za svojeju specinistiu z-pomi ostannich pjaty vypuskiv. A te, o vin e pidlitok, ne
strano. Na kambuzi vik ne holovne.
Horovic distav z uchliady stola lazernu peatku, postavyv na Symonovomu raporti
tamp Pryjniaty i pereklav joho v nau stopku.
Tak, idemo dali. Technik juzan Gregori. Doslidnykoji specinosti ne maje,
choa jiji kini ocinky z pryrodnyych dyscyplin buly dosy vysoki. Zate zakinyla zaono
istorynyj fakutet v universyteti Espero-Siti. Admiral znevalyvo pyrchnuv. o
tut skazaty, vemy korysna specinis u kosmosi! e b jurysprudencijeju zajnialasia
Vtim, u koli vona otrymala dyplom medsestry, a naprykinci visimdesiat peroho roku
vyslovyla baannia vyvytysia na likaria. Uspino projla konkursnyj vidbir, ale ostannioji
myti peredumala j vidmovylasia. Svoje riennia pojasnyla tym, o choe vziatysia za vyvennia planetologiji i zhodom pretenduvaty na misce v Doslidnykomu Departamenti.
Prote vidtodi u tabi nioho ne uly pro jiji akademini uspichy. Jakych, hadaju, prosto
nema. Vse vyevkazane charakteryzuje technika Gregori jak vemy neorganizovanu
osobu, o nespromona vyznaytysia zi svojimy prirytetamy.
Sluchajuy admirala, ja dokladav usich zusy, ob zberehty nezvorunis i, boro
Boe, ne poervonity. U tomu, o juzan vidmovylasia vid likarkoji karjery, bula ymala

astka mojeji vyny. Koly vona povidomyla, o jde z naoji komandy, bo jiji vzialy na navannia do Miunchenkoho medynoho centru, ja ne zmih prychovaty, jak syno zasmuenyj, i tym samym mymovoli vykazav svoji pouttia do neji. Todi j zjasuvalosia, o
juzan cilkom podiliaje jich. V rezutati vona zalyylasia na korabli, u nas poavsia roman, a pro Miunchen bulo zabuto. Ja perekonav juzan vziatysia za vyvennia odnijeji z
doslidnykych specinostej, vona obrala planetologiju i protiahom nastupnoho roku
praktyno pidhotuvalasia do ispytiv z ciloji nyzky bazovych predmetiv. Ale potim mi
namy stavsia rozryv, juzan zakynula svoji zaniattia (pidozriuju, meni na zlo) i povernulasia do nych lye misia tomu, koly my znajly Koveh i na obriji zamrila cilkom reana
perspektyva perevedennia v Dosdep. Hadaju, teper vona due koduvala, o zmarnuvala
ostanni pivtora roku
Technik Gregori prodovuje vyvaty planetologiju, skazav ja i formano ne
zbrechav. Prosto ranie vona ne bayla sensu kvapyty podiji zretoju, jij lye dvadcia try. Prote vidnedavna sytuacija zminylasia, i ja mou vam garantuvaty, o maksymum za dva roky Gregori zdobude stupi bakalavra, a e za dva magistra. o do
jiji zachoplennia istorijeju, to ce svidy pro yrotu j riznobinis interesiv, o dlia doslidnyka zovsim ne zajve. Krim toho, hotujuy staty likarem, vona pohlybleno studijuvala
chimiju ta bilogiju
Harazd, harazd, perekonaly, burknuv Horovic i serdyto protampuvav raport. Pid vau osobystu vidpovidanis.
Ja zrozumiv, o pozytyvne riennia stosovno juzan bulo pryjniato e do naoji
zustrii. Poky vsi Lopesovi prognozy zdijsniuvalysia a ote, dali na mene ekav vakyj,
maje beznadijnyj bij.
Admiral rozklav pered soboju v riad retu pja raportiv i zmiriav jich pochmurym
pohliadom.
Troje technikiv, promovyv vin. Karla Beker, Piter Nisen i Mari Lakrua.
Vsim za trydcia, u koli navalysia vidverto slabko, pislia jiji zakinennia ne vykazuvaly
ni najmenoho baannia prodovyty navannia. Nu, jaka vid nych bude korys u doslidnykych ekspedycijach? Navi jako my zaraz jich vimemo, to za pja rokiv pry pereatestaciji jich vidrachuju z Departamentu erez profesijnu neprydatnis. Navio nam cej
ping-pong, skai-no, bute laskavi? I, ne dozvolyvy meni vstavyty ani slova, admiral
perejov do ostannich dvoch. Miman Mara Chagrivz i miman Milo Sabli. Ne zapereuju, talanovyti dity. Kraa vypusknycia z pilotuvannia ta navigaciji j krayj vypusknyk z inenernych dyscyplin. Za logikoju, varto b e rozibratysia, jak vony vdvoch
(a z urachuvanniam stiuarda Garje, to vtrioch) potrapyly na odyn korabe. Prote ja cioho
ne robytymu, bo ryzykuju zvynuvatyty v nepotyzmi vice-admirala Lopesa, do jakoho pouvaju hlyboku povahu Ale narazi jdesia ne pro ce. Ja perekonanyj, o koly-nebu i
Chagrivz, i Sabli zaslua na perevedennia v Doslidnykyj Departament. Prote ne zaraz
i ne v najblyomu majbutniomu. V dalekych ekspedycijach potribni dosvideni piloty ta
inenery, a dosvid prychody lye z praktykoju, i nijakyj talant, nijaki vydatni zdibnosti
joho ne zaminia. Tomu, kapitane, za cych dvoch navi ne prosi. I za zhadanych technikiv
tako. Vony kategoryno ne hodiasia. Desiatero liudej ce toj maksymum, na jakyj my
zhodni. A na retu pja vakansij ve siohodni oholosymo konkurs, i ja vam obiciaju, o
odnoho novoho lena komandy ne bude zatverdeno bez vaoho schvalennia.
Ce bulo hire, ni ja spodivavsia. Pislia takych sliv ne bulo sensu vychvaliaty Marsi
z Miloem i navodyty argumenty (jako esno, to prytiahneni za vucha) na korys

Nisena, Beker i Lakrua. Admiral ne zalyyv meni prostoru dlia manevriv, odnoasno
davy zrozumity, o joho verdykt ostatonyj i oskarenniu ne pidliahaje. Teper mij vybir
zvivsia do dvoch molyvych varintiv, pryomu odyn z nych pohodytysia z rienniam
tabu buv dlia mene nepryjniatnym.
Zibravy na riuosti, ja promovyv:
U takomu razi, admirale, ja zmuenyj vidklykaty svij raport.
Jak vyjavylosia, moji slova ne staly dlia nioho siurpryzom. Schoe, vin vid samoho
poatku zdohaduvavsia, do oho pryzvede naa rozmova, i morano buv hotovyj do takoho
rozvytku podij. Tomu ne rozserdyvsia, ne hriuknuv rozdratovano kulakom po stolu i navi
ne prosverdlyv mene hnivnym pohliadom. Vin prosto zitchnuv vtomleno i pryreeno.
Ce anta, kapitane Mastrom. Nachabnyj anta.
A nijak, ser, vidpoviv ja tverdo. Ja vidklykaju raport ne zadlia tysku na
vas, a tomu, o vynyty tak mene zmuuje obovjazok pered pidlehlymy. Ja obiciav jim,
o dobyvatymusia perevedennia v Doslidnykyj Departament usijeji naoji komandy, a
raz cioho ne vyjlo, to teper ne maju inoho vychodu, jak zalyytysia na Kardi razom
z tymy, komu vy vidmovyly.
Horovic vidkynuvsia na spynku krisla i podyvyvsia na mene dovhym pohliadom.
Spodivaju, kapitane, vy usvidomliujete vsi naslidky vaoho vynku? Jako zaraz vy zaberete raport, to moete zabuty pro doslidnyku karjeru. liach u Departament
bude dlia vas zakrytyj. Nazavdy. Vy ce rozumijete?
Tak, admirale, rozumiju. I zapevniaju vas, dlia mene ce neproste riennia. Ale ja
pokynu Kardif lye z usijeju komandoju i nijak inake.
Nastupni pivhodyny my perelyvaly z pustoho v poronie. Horovic napolehlyvo vmovliav mene pryjniaty joho propozyciju, a ja vperto stojav na svojemu. Nareti, perekonavy u mojij nepochytnosti, admiral znovu zitchnuv, uziav peatku j povino, demonstrujuy vsim svojim vyhliadom krajnie neschvalennia, protampuvav retu raportiv.
Tiky ne dumajte diakuvaty, svarlyvo movyv vin, vyperedajuy moji zapevnennia v tomu, o naa komanda vypravdaje vyjavlenu jij doviru. Take riennia pryjniala kolegija tabu z perevahoju lye v odyn holos. I cej holos buv ne mij. Osobysto ja
vystupav za te, ob vidchylyty va raport u razi, jak vy nadumajete vpyratysia erez cych
pjatioch. Prote ja opynyvsia u menosti.
Horovic prysunuv do sebe kompjuternu konso i prostavyv rezoliuciji na elektronnych oryginalach naych raportiv. A paperovi kopiji peredav meni, dodavy do nych
tonku papku i ojno rozdrukovanyj nakaz pro zarachuvannia vsijeji komandy Kardifa
do skladu Doslidnykoho Departamentu.
O, trymajte. Moete opravyty v ramoky j poepyty na stiny v svojich kajutach.
Hm-m, u svojich novych kajutach. Z cymy slovamy vin pidvivsia. Chodimo, kapitane. Vladnajemo vse prosto zaraz.
My razom vyjly z osu naanyka tabu, pidnialysia na devjatyj jarus i popriamuvaly do pryanoho sektora F, de zazvyaj vartuvalysia doslidnyki korabli. Ja
styskav u rukach dorohocinnu papku z naymy raportamy ta nakazom pro pryznaennia
i as vid asu kydav skosa pohliady na lyskuu admiralovu lysynu, o znachodylasia na
rivni mojich hrudej. Z jakoji nezrozumiloji pryyny vin maje nikoly ne nosyv kaketa,
choa, na moju dumku, v holovnomu ubori mav by povaniyj vyhliad.
Na pivdorozi my rozmynulysia z dvoma vijkovymy u blakytnij formi Vijkovo-Kos-

minych Syl Federaciji. Obydva buly armijkymy kapitanamy (tobto, za otkymy mirkamy, lejtenantamy) i pry naomu nablyenni vzialy pid kozyrky, vitajuy starych za
zvanniam. Choa, mona ne sumnivatysia, vony b iz velyeznoju nasolodoju zapchaly nas
do najblyoho liuzu i vykynuly u vidkrytyj kosmos. Jako na sviti j isnuvalo o ornie za absoliutno orne tilo, to ce buv kolir zazdrosti, o jiji pouvaly kosmonavty do
nas, astronavtiv. Ne bulo nikoho, chto b nenavydiv nas tak liuto j nestiamno, jak liudy,
o boroznyly prostory Sonianoji systemy, ale buly pozbavleni molyvosti zlitaty bodaj
do najblyoji zori.
Cilkom pryrodno, o erez take stavlennia do nas my ne poliublialy kosmonavtiv,
prote ne pouvaly do nych nenavysti, a rade alily jich. Zretoju, vony buly naymy kolegamy, jakym prosto ne poastylo narodytysia rezystentnymy. Pry vstupi do kosminych uyly, jak vijkovych, tak i cyvinych, abiturijenty prochodyly due orstkyj vidbir,
i kosmonavtamy stavaly lye najkrai z nych z neperesinymy rozumovymy zdibnostiamy j ideanym zdorovjam, syni, vytryvali, psychino stijki, z blyskavynoju reakcijeju,
z nezlamnoju syloju voli i e bahama inymy dostojinstvamy. Serednij kosmonavt perevaav serednioho astronavta za vsima parametramy, okrim jedynoho stijkosti do hiperdrajvu
U sektori F bulo pja pryaliv, i lye odyn z nych specino pryznaavsia dlia korabliv z otyliji Dosdepu. Cioho cilkom vystaalo, oskiky doslidnyky buly neastymy hostiamy v lokanomu prostori Zemli. Povertajuy iz erhovoji dalekoji ekspedyciji, vony
zatrymuvalysia v Sonianij systemi lye dlia toho, ob vidzvituvaty pro vykonanu robotu,
peredaty materily doslide i zibrani zrazky zdebioho mineranoho ta biloginoho
pochodennia, pislia oho priamuvaly v porty postijnoho bazuvannia. Takymy buly otyry
najrozvynenii koloniji Cefeja, Taura, Esperansa j Sagitarija, o mohly zabezpeyty
technine obsluhovuvannia korabliv, vkliuno z remontom. Tam leny ekipaiv provodyly
svoji vidpustky i zazvyaj priamo zvidty vyrualy v novi ekspedyciji.
Na vchodi do sektora F stojav post ochorony z dvoch riadovych i seranta v
sribliasto-sirych mundyrach, nepodalik vetalo kika techninych pracivnykiv, ale, vsupere mojim spodivannia, my ne zustrily tut odnoho astronavta, jakyj stav by svidkom
moho trimfu.
Nad pasayrkym terminalom peroho pryalu svitylosia tablo, de zamis nazvy korablia guruvav zapovitnyj serijnyj nomer SC-05132.
Hadaju, kapitane, ozvavsia Horovic, vy ve dumaly nad tym, jak nazvete
svij novyj korabe. A jako ujava zradyla vas, mou zaproponuvaty kika varintiv.
Ja posmichnuvsia. Zvyajno , ostanni slova buly movleni artoma. Za tradycijeju
Zorianoho Flotu, doslidnykym korabliam davaly imena personaiv antynych mitiv, a
erez maloysenis otyliji Dosdepu varintiv bulo vdosta. I svij vybir ja zrobyv davno
e todi, koly vpere pouv pro budivnyctvo cioho krejsera i poav mrijaty (na toj as
beznadijno), jak stanu joho kapitanom. Tomu vidrazu vidpoviv:
Diakuju za propozyciju, admirale, ale ja ve vybrav imja. Dyvno, o vono dosi
zalyalosia vakantnym. Ja chou nazvaty korabe Hermesom.
Chaj bude tak! schvalyv Horovic, i ton joho trochy potepliav. Na jaku dribnyku, na paru desiatych gradusa. Krim usioho inoho, Hermes vvaavsia zastupnykom mandrivnykiv. Koly davno ja mav ans staty komandyrom novoho korablia i zbyravsia daty jomu imja same cioho hrekoho boha. Ale ne sklalosia. Na toj novyj krejser
bulo pryznaeno dosvidenioho kapitana, a ja otrymav pid komanduvannia starekyj

Pegas, na jakomu litav do samoji vidstavky. Joho potim spysaly.

To on vono o! podumav ja, krokujuy razom z admiralom po tuneliu. Horovic
buv zlyj na mene e j tomu, o svoho asu jomu erez molodis ne vdalosia otrymaty
novyj korabe, a ot meni poastylo bie. Ale, zdajesia, mij vybir nazvy dlia krejsera
trochy pomjakyv joho serce.
My promynuly dva liuzy stancijnyj, potim korabenyj, i opynyly u tamburi.
Ja oikuvav, o tut nas zustriatyme kerivnyk ostannioji grupy vyprobuvaiv, jakyj
symvolino peredas meni komanduvannia korablem, prote v tamburi nikoho ne bulo.
Sudiay z usioho, korabe uzahali buv poronij.
Vy ve darujte, kapitane, skazav Horovic, ale zaraz ja ne nalatovanyj na
ceremoniji. Vyprobuvai zalyyly bort e vora vveeri, i ja ne stav vyklykaty jich znovu.
Maju nadiju, vy ne due zasmueni?
Ni, ser, vidpoviv ja cilkom yro. Aniskileky.
Zavasno vidislavy vyprobuvaiv i ne vyklykavy na pryal moju komandu, admiral
oevydiaky spodivavsia zipsuvaty meni sviato. Ta tut vin prorachuvavsia ade najholovniym dlia mene bulo sviato v dui, i ja zovsim ne zapereuvav proty toho, ob
zdijsnyty peryj obchid moho korablia, moho Hermesa, u spokijnij obstanovci, tycho
radijuy tomu, jak zdijsnylasia moja najzapovitnia mrija
My vyjly z tambura v holovnyj korydor druhoho jarusu, jakyj vyjavyvsia maje na
metr yrym, ni analoginyj korydor na Kardi, ale pry ciomu zdavavsia zatyniym,
zavdiaky prunomu kylymovomu pokryttiu, a tako mjakij obbyvci stin i zaokruhlenoji
steli. Pry pobudovi doslidnykych suden velyku uvahu prydilialy interjeru z tym, ob
zabezpeyty ekipaevi maksymanyj komfort pid as tryvalych bahatomisianych ekspedycij.
Jak ja rozumiju, promovyv Horovic, koly my popriamuvaly v nosovu astynu
korablia do rubky keruvannia, za port bazuvannia Hermesa vy oberete Esperansu?
Tak, ser, vidpoviv ja. My vvaajemo jiji svojim domom.
Admiral kyvnuv:
Ne zapereuju, harna planeta. Taka harna, o jiji ve obraly visim doslidnykych
komand, vaa bude devjatoju. Pevna ri, nas ne due vlatovuje, o bie tretyny otyliji
Departamentu bazujesia bilia najdaoji vid Zemli koloniji, ale tut nioho ne vdije
vybir za ekipaamy. Choa dlia obkatuvannia sektor Esperansy hodysia jak nijakyj inyj
vin najmen vyvenyj porivniano z okolyciamy rety trioch bazovych system.
Novi doslidnyki korabli pislia zvyajnoho vyprobuvanoho cyklu prochodyly e tak
zvane obkatuvannia seriju korotkych ekspedycij tryvalistiu po kika dniv. Holovna
meta obkatuvannia poliahala v tomu, ob u reanych umovach pereviryty na pracezdatnis ve kompleks ustatkuvannia, pryznaenoho dlia provedennia doslide riznych kosminych objektiv. Taki mini-ekspedyciji ne stanovyly osoblyvoji naukovoji cinnosti, oskiky vsi bi-men cikavi zori poblyzu kolonij buly dobre vyveni. Vtim, z inoho boku,
mea mi zoriamy cikavymy j malocikavymy dosy rozmyta, a v radisi pjatdesiaty parsekiv dovkola tijeji Esperansy jich ponad dvadcia tysia cyfra velyeka. To i ci
korotki polioty, pry nalenomu vybori objektiv vyvennia, obicialy buty ne nudnymy i ne
rutynnymy. Tym bie dlia nas, novakiv u doslidnykij spravi.
A jaka bude norma obkatuvannia? zapytav ja.
Standartna, vidpoviv Horovic. Vy musyte nalitaty ne men ni visimsot
parsekiv i vidvidaty ne men ni pjatnadcia system. Ce zajme blyko misiacia, a dali vas

ekaju try tyni vidpustky pered peroju spravnioju ekspedycijeju. Za cej as my vyznaymosia z vaym zavdanniam i nadilemo vam usi neobchidni instrukciji rejsovym
korablem.
Ja mav vlasni mirkuvannia z pryvodu naoho peroho zavdannia, ale vyriyv zaekaty z poruenniam cijeji temy, bo my same zajly do rubky. Vona malo vidriznialasia vid
rubky na Kardi, chiba o bula ustatkovana doskonaliymy systemamy spostereennia i dodatkovymy putamy dlia keruvannia zondamy, geoskaneramy, lazernymy buramy
ta inym doslidnykym obladnanniam. Nu j, zvyajno, vse v nij a siajalo novyznoju
vid pryladovych panelej j ohliadovych ekraniv do obtiahnenych naturanoju kiroju zrunych krisel. Mene tak i poryvalo prymiriatysia do kapitankoho krisla, odnak u prysutnosti admirala ja ne navauvavsia, a natomis pidijov do puta erhovoho po mistku inenera, kudy nadchodyly vsi dani pro stan korabenych system.
Chodova astyna Hermesa bezdijala, reaktory bulo zupyneno, a systemy komunikaciji, yttiezabezpeennia j elektropostaannia praciuvaly v normanomu reymi, otrymujuy energiju dlia svoho funkcinuvannia ne vid bortovych akumuliatoriv, a vid stancijnoho derela yvlennia. Ce bula poyrena praktyka, o dozvoliala pid as stojanky zaoaduvaty vnutrini resursy sudna.
udovyj korabe, promovyv admiral i sumovyto pohlianuv na kapitanke
krislo. Najsuasnie obladnannia. Ot tiky Mabu, vin znovu zbyravsia naholosyty na slabkij pidhotovci naoho ekipau, prote peredumav. I e, kapitane Mastrom.
My majemo namir nadaty holovnomu inenerovi ternu druhyj rang. Vas ne obrazy, o
odyn z vaych pidlehlych bude starym vid vas za zvanniam?
Ja nedbalo znyzav pleyma.
Ne bau problem. My ne vijkovi, o postijno miriajusia pohonamy.
Ce pravyno, kyvnuv Horovic. A z vaym pidvyenniam my e zaekajemo. Podyvymo, jak vy ta vaa komanda vporajetesia z kikoma zavdanniamy, todi j
vyriymo.
Do rei, odo peroho zavdannia, skazav ja. My ne lye znajly Koveh1, a j zjasuvaly podayj marrut Koveha-2. A za nepysanymy pravylamy Dosdepu,
same nam maju doruyty joho pouky.
Admiral povino projovsia po rubci, zaklavy za spynu ruky, pyno vdyvyvsia v ohliadovyj ekran pravoho bortu, niby ne pomiajuy, o vin vymknenyj. Lye potim povernuvsia do mene j vidpoviv:
Peredovsim, todi vy ne nalealy do osobovoho skladu Departamentu, a ote, ce
pravylo na vas ne poyriujesia. Prote je j serjoznia perekoda: taka poukova ekspedycija
bude nadzvyajno skladnoju misijeju, jiji ni za o ne doviria komandi doslidnykiv-novakiv. Pro ce j movy buty ne moe.
I vse odno, napoliahav ja, my podamo zajavku.
Horovic skruno pochytav holovoju:
A vy due vpertyj, kapitane. I nachabnyj do toho . esno kauy, ja radyj, o
skoro jdu na pensiju. A mojemu nastupnykovi ne zazdriu vy e popsujete jomu nervy
Nu, harazd. Retu formanostej zalahodyte ve z naanykom Doslidnykoho Departamentu admiralom Klejnom. A na mene ekaju ini spravy. Tomu pryjmajte komanduvannia korablem.
Ja pidnis ruku do kozyrka.
Je, ser! Kapitan tretioho rangu Mastrom komanduvannia pryjniav.

Horovic korotko kyvnuv, tut-taky rozvernuvsia j movky vyjov z rubky. Schoe nam
ne sudylosia staty druziamy.
Zalyyvy odyn, ja nehajno vlatuvavsia v kapitankomu krisli j vidznayv, o joho
slid trochy pidniaty, prystosuvavy do moho zrostu. Ale ne zaraz, ce zaekaje. Ja poklav
na kolina papku z raportamy j vidkynuvsia na mjaku spynku krisla. Mene spovniuvalo
pjanke pouttia trimfu. O vin ja, Erik Gunvad Mastrom, za nepovnych otyrnadcia
rokiv sluby, e do toho, jak meni vypovnylosia dvadcia visim, dosiahnuv veryny
karjery stav komandyrom doslidnykoho korablia. Dali v Zorianomu Floti rosty nikudy, chiba o zalyylosia otrymaty pohony kapitana druhoho rangu, a zhodom i peroho. A vid admirakoho zvannia nechaj dolia beree mene jakomoha dove. U nas admiralamy stavaly tiky vidstavnyky, pryomu vsi astronavty bez vyniatku, z tijeju lye
riznyceju, o techniky otrymuvaly odnu zirku kapitana-komandora, molodi ocery
dvi zirky kontr-admirala, a stari try zirky vice-admirala. Ce bula prosto nahoroda za
slubu, ne bie.
Utim, pro zvannia ja narazi ne dumav. Moja ujava perenesla mene v majbutnie, ve
he blyke, koly pislia obkatuvannia Hermesa i trytynevoji vidpustky (o tako pryjemno) my vyruymo v svoju peru daleku ekspedyciju. Chaj navi ne na pouky druhoho
Koveha, harazd, to do jakoji nevyvenoji tumannosti abo podvijnoji systemy zoria
orna dira. y do bu-jakoho inoho kosminoho objekta, o prychovuje v sobi e nerozkryti tajemnyci.
A e ja mrijav doyty do toho dnia (i ne prosto doyty, a j zalyatysia v lavach Zorianoho Flotu), koly bude organizovana ekspedycija do Galaktynoho Jadra. Na toj as,
usupere skeptycyzmovi admirala Horovica, naa komanda stane najkraoju v Dosdepi,
my budemo perymy pretendentamy na ciu poesnu misiju i same nas vidpravlia u
najdayj v istoriji liudstva polit
Zhadavy pro komandu, ja znenaka viduv dokory sumlinnia. Mij poatkovyj zadum na samoti, bez pospichu ohlianuty korabe, teper vydavsia meni verchom egojizmu.
Ade vsi moji pidlehli neterpliae ekaly vid mene zvistky! Ja navi nakazav jim zalyatysia na bortu Kardifa, ob odrazu mih zibraty vsich i povidomyty pro riennia naastva. Riennia ve je, a ja Ni, tak ne hodysia!
Ja vysunuv z bycia krisla put, nacilyv na sebe videokameru i erez stancijnu
mereu vyklykav Kardif. Na velykomu ekrani zovninioho zvjazku zjavylosia oblyia
Gambarini, o same erhuvala v rubci.
O, kep! ojno pobayvy mene, movyla vona schvyliovano. Jak tam? Ty
ve za Lye zaraz do neji dijlo, de ja znachodusia; vona yroko rozpliuyla oi vid
podyvu j tycheko skryknula vid zachvatu. Ote vyjlo?!
A jak-bo inake, vidpoviv ja iz vdavanoju nedbalistiu i vziav do ruk papku.
O tut usi pjatnadcia raportiv z rezoliucijeju Pryjniaty.
Z-za kadru poulosia pyskliave vau!, o javno nalealo Marsi, a slidom za tym
pouvsia nehunyj stuk, niby chto prytopnuv nohoju. V mene vynykla velyka pidozra,
o v rubci zibralasia dobra polovyna komandy.
Ot o, Anno, skazav ja, pidkliuy mene do zahanoho zvjazku.
Zaraz, kep, Gambarini vydko probihla paciamy po putu. Hotovo! Moe
hovoryty.
Ja poav:
Do uvahy vsioho ekipau. Hovory kapitan tut ja zrobyv vyraznu pauzu,

kapitan doslidnykoho krejsera Hermes. Zaekavy kika sekund, ob usi usvidomyly znaennia mojich sliv, ja prodovyv: Korote, druzi, daju vam ver hodyny na
zbory. Nadiahajte paradni mundyry i bihom do pryanoho sektora F. My majemo
novyj korabe!

Nebo bulo yste, bez odnoji chmarynky, ale viter duv synyj, poryvastyj. More trochy tormylo, i jachtu vidutno chytalo na chvyliach. Utim, ce lye dodavalo meni zadovolennia vid prohulianky.
Ja stojav na mistku poru z Marsi j steyv za tym, jak vona porajesia zi sternom.
Vychodylo v neji nepohano, choa j ne tak doskonalo, jak za putom zorianoho sudna.
A znajete, kep, skazala Marsi. Keruvaty morkym korablem te cikavo.
e b pak, pohodyvsia ja. Ale motorna jachta to dribnyci. Ot chodyty pid
parusom vzahali super.
Vy vmijete vodyty j parusnyky?
Samostijno ni. Tut treba serjozno navatysia, a meni brakuje na ce asu. Choa
ja due liubliu more. Ne tak, jak kosmos, ta vse odno liubliu. Jakby ja narodyvsia rokiv
na tysiau ranie, neodminno stav by moriakom.
A omu ne liotykom?
Jak i vsi rezystentni, Marsi vyvala v koli lye istoriju osvojennia kosmosu. Pro
perid do poatku kosminoji ery vona mala vemy tumanne ujavlennia.
U istnadciatomu storii e ne bulo litakiv, vidpoviv ja. Vony zjavylysia
v dvadciatomu. Todi b ja, pevna ri, stav liotykom.
Ja vidkynuv holovu j podyvyvsia vhoru. V nebi z pronyzlyvymy krykamy yrialy ilary
tuteni rodyi zemnych ajok. Znano vye i trochy pivdennie kruliav patrunyj
ajr berehovoji ochorony. Pislia zahybeli mojeji poperednioji jachty, darma o do cioho
incydentu ja ne buv pryetnyj, uriad Esperansy vyriyv perestrachuvatysia, i teper
orazu, koly ja vychodyv u more, v meach priamoji vydymosti neodminno zjavlialysia
riatuvanyky. Taka turbota meni he ne podobalasia, ale ja ne protestuvav ce nioho b
ne dalo
My perebuvaly u vidpustci ve dva tyni, a doty ponad misia zajmalysia obkatuvanniam Hermesa, nalitaly blyko tysiai parsekiv i doslidyly visimnadcia system. Pry ciomu zori my obyraly ne navmannia, a speru zjasuvaly u miscevych naukovciv, jaki kosmini objekty v okolyciach Esperansy jich najbie cikavlia. V rezutati nai ekspedyciji
vyjavylysia dosy plidnymy, i choa nijakych vidkryttiv my ne zdijsnyly, prote svij nevelykyj vnesok do skarbnyci liudkych zna vse-taky zrobyly. Krim toho, ce posluylo dlia
nas harnym trenuvanniam pered naoju peroju spravnioju ekspedycijeju.
Narazi Hermes buv pryvartovanyj do orbitanoji stanciji, povnistiu hotovyj do
dalekoji dorohy, a my vidpoyvaly na Esperansi j ekaly zvistok z Zemli y pryjme na
tab zajavku na pouky Koveha-2, y vidpravy nas na ine zavdannia. V pryncypi, ja
buv ne proty bu-jakoji doslidnykoji misiji, ale meni due chotilosia vziaty za pouky
schyblenoho na inych cyvilizacijach Koveha

Na palubu vyjly Krasnova zi ternom i vlatuvaly u pletenych krislach na nosu

jachty.
Ahov, kep! poklykav mene holovnyj inener, o trymav u rukach dva kelychy. Aperytyvu ne baaje?
Ochoe.
Ja zalyyv Marsi bilia sterna, a sam pryjednavsia do nych i vziav zaproponovanyj
kelych. Vidpyvy kovtok, zapytav:
Skoro obid?
Symon obiciaje za ver hodyny, vidpoviv tern. Prohnav nas, ob my ne
zavaaly jomu.
A Milo use zajmajesia?
Aha. Hryze granit nauky, a iskry sypliasia. Nesterpnyj chlopyko. Nu, nijak
ne vtovkmay jomu, o asom korysno rozslabytysia j pobajdykuvaty.
Pislia naoho perevedennia v Dosdep, Milo deo vhamuvav svij zapal u vyvenni
prykladnych inenernych dyscyplin ta lye z tijeji pryyny, o vserjoz zajniavsia astrozykoju. A stosovno do nioho slovo vserjoz oznaalo z usim molyvym zavziattiam,
i vin prosto zateroryzuvav terna, postijno vymahajuy vid nioho novych zavda.
Do rei, Marsi tako vyvala cej predmet, ale, na vidminu vid Miloa, ne nadto navantauvala sebe, zalyajuy as i dlia vidpoynku, i dlia rozvah, vkliuno z ytanniam
chudonich knyok. Jiji zaniattia kuryruvav ja, prote tern, jak kompetentniyj fachive
i dosvideniyj nastavnyk, reguliarno vlatovuvav dlia neji z Miloem kontroni. Za joho
slovamy, choa Marsi j vidstavala vid Miloa za obsiahom projdenoho materilu, ale v ue
vyvenomu orijentuvalasia nabahato krae, jiji znannia buly hlybi j gruntovnii.
Vtim, navanniam buly zajniati ne lye Marsi ta Milo. Same v ci dni Chiroi Josido
zdobuvav stupi magistra v universyteti Espero-Siti, a juzan Gregori zdavala tam ispyty
za peryj kurs na fakuteti planetologiji. Techniky Nisen, Beker i Lakrua zholosylysia
vyvaty ksenobotaniku najprostiu doslidnyku specinis, jaka, vlasne, bula skladovoju astynoju bilogiji, odnak usi troje buly realistamy j rozumily, o povnoho kursu
vony ne poduaju. A dyplom z ksenobotaniky davav jim nepohanyj ans erez pja rokiv
uspino projty pereatestaciju j ostatono zakripytysia v lavach Dosdepu.
Navi Symon, zauvy pro pereatestaciju, zvernuvsia do mene z pytanniam, jaku
korysnu dlia doslidnyka specinis vin mih by zdobuty. Ja vidrazu zbahnuv pryynu nespodivanoho baannia chlopcia povernutysia do navannia i zapevnyv joho, o stiuardovi
vidrachuvannia ne zahrouje chiba o vin rozuysia hotuvaty. Symon myttiu zaspokojivsia i bie ciu temu ne poruuvav.
o do mene, to pislia obkatuvannia Hermesa na katedri zyky zirok kosmologinoho fakutetu meni zaproponuvaly napysaty dysertaciju za materilamy provedenych
doslide. Dvoje inych naych astrozykiv, tern ta joho zastupnyk Olivejra, nitrochy
ne zapereuvaly proty toho, ob ja skorystavsia rezutatamy naoji spinoji roboty
zretoju, oboje ve maly doktorki stupeni, a tern uzahali buv doktorom nauk. Poza bu1

jakym sumnivom, abrevitura Ph.D. prykrasyla b mij poslunyj spysok, ale ja vidmovyvsia. Po-pere, e ne vvaav sebe hotovym do cioho, bo za rivnem kvalikaciji istotno

1 Doktor losoji, tobto kandydat nauk.

postupavsia Olivejri, ne kauy ve pro terna. A po-druhe (i ce, ziznaju, bulo najholovniym), ja chotiv provesty vidpustku u svoje zadovolennia i mene zovsim ne nadychala
perspektyva moroytysia v cej as z dysertacijeju. yttia poperedu dovhe, e vstyhnu
Marsi pomachala rukoju, pryvertajuy moju uvahu, j huknula:
Kep! Mona ja vvimknu krujiz-kontro i pidu dopomou Symonovi?
Bez problem, vidpoviv ja.
Vona zadijala avtomatyne keruvannia jachtoju, lehko zbihla z mistka i znykla v
triumi. Ja proviv jiji zadumlyvym pohliadom. Za as svojeji sluby Marsi due zminylasia.
Ne te, ob podorosliala (choa j ce bulo), a vyde rozkvitla i navdyvovyu poharniala,
v jiji chodi, estach, maneri trymatysia j hovoryty stala projavliatysia inonis zovsim
trochy, ta vse pomitno. De j podilasia ta cybata, zanadto chudorliava divynka, z jakoju
ja zustrivsia pid pochmurym marsinkym nebom. A vidtodi ne mynulo j pivroku
Marsi a mlije vid Symona, zauvayla Krasnova. Ta j vin do neji ne
bajduyj. Ty pomityv, kep?
Ni, vidpoviv ja zdyvovano. Po-mojemu, vony prosto druzi.
Vona pochytala holovoju:
Jaki tam druzi! Nu, ty daje! U tebe vdoma yve dvijko zakochanych, a ty jak
slipyj. o tut skazaty olovik.
Ne sluchaj jiji, kep, ozvavsia tern. Oha, svojim zvyajem, use perebiuje. Vsiudy jij marysia romantyka taka v neji natura. A naspravdi Marsi stavysia
do Symona jak do menoho brata. Vlasne, vony e dity.
Oj, Teo, obly! pyrchnula Krasnova. Do tvoho vidoma, Symon staryj vid
Marsi. I mi inym, ja bula takoho viku, koly nakynula na tebe okom.
tern usmichnuvsia:
Ave, pamjataju te nesterpne divyko, o peresliduvalo mene po vsiomu korabliu. I navi u vidpustci ne davalo spokoju A pislia pauzy vin trochy sumno dodav:
ort, jak vydko lety as! Zdavalosia, ce bulo ojno vora i o meni ve skoro sorok.
Dvi tretyny yttia pozadu.
Tipun tobi na jazyka! skazala Krasnova. Jaki e dvi tretyny yttia?
Jdesia pro aktyvne yttia, Oliu. Polioty. Dobre o ne dovedesia do samoji pensiji tiahaty bari. Diakuvaty Kovehovi.
Komu-komu, zauvayv ja, a tobi nemaje za o diakuvaty Kovehovi.
Tebe tak i tak uzialy b u Dosdep.
Tak holovne te, o vzialy nas usich. Vsiu nau komandu cilkom udovu
komandu, chaj o tam kau v tabi. A krim toho, nam distavsia Hermes najkrayj
zorianyj korabe.
Superkorabe! pidchopyla Krasnova.
Ce tono, zitchnuv ja. Ot by pohaniatysia na niomu za druhym Kovehom.
tern popleskav mene po pleu.
Hodi tobi, kep, ne depresuj. Nu, ne dadu nam ce zavdannia, bis iz nym, otrymajemo ine. Cho tam jak, a v odnomu admiral Horovic maje raciju: pouky Koveha
skladna misija. ortova diuyna zirok, maje desia tysia parsekiv liachu, z odnoho zachodu ne poduajemo. Ce sprava dlia buvalych doslidnykiv a my, jak ne kruty, e
novaky.
Ja chmyknuv.

 Skiky tobi kazaty, o nam ne dovedesia vidviduvaty vsi trynadcia system.

Koveh zastriah ue bilia etvertoji, v krajniomu razi, bilia pjatoji zori.
A ja znovu kau: ni! ne postupavsia tern. Vin zastriah lye v tomu razi,
jako zlamavsia. A palyvo dlia nioho ne problema. Vin mih popovnyty zapasy na bujakij vodnij abo metanovij planeti.
Lye z liudkoju dopomohoju, napoliahav ja. A liudej vin rozmorouvaty
ne stav by.
Liudy jomu ne potribni. Ja taky inener, kep, i krae znaju, na o zdatne obladnannia Koveha. Poza tym, vin mih ity na nadpovinomu hiperdrajvi z takym
rozrachunkom, ob vystaylo palyva na ve marrut. Dlia zamoroenych odnakovo,
skiky asu tryvatyme strybok.
Ja mav vahomi zapereennia i proty takoho varintu, a tut u nau supereku vtrutylasia Krasnova:
A moe dosy, chlopci? Nu, skiky ve mona! Osobysto dlia mene ne maje znaennia, jak daleko mih zaletity cej skaenyj korabe. Vse odno ja vpevnena, o nam ne
dorua joho pouky.
I ce bude vkraj nespravedlyvo, skazav ja. Bo lye zavdiaky nam vdalosia
zjasuvaty, kudy podavsia druhyj Koveh.
Zavdiaky ne nam, a tobi, utonyla Krasnova. Prote meni hadajesia, o ty
perebiuje znaennia svojeji vyhadky z anabizom. Ce, zvyajno, buv geninyj zdohad,
inyj by na tvojemu misci ne dotumkav. Todi b dovelosia pidbyvaty rezonator i vysaduvaty na korabe desant. Ta v bu-jakomu razi marrut Koveha-2 stav by vidomyj.
E ni, Oho, tut ty pomyliajesia. Prypustimo, my znyyly b nosovyj rezonator,
pozbavyvy Koveha-1 molyvosti vtekty. Postav sebe na misce IKSa z joho zaskokom
jak by ty todi vynyla? Ty rozumila b, o svojich pidopinych ue ne vriatuje. Ale je
e trydcia tysia zamoroenych na Kovezi-2. Formano ty za nych ne vidpovidaje,
ale v tebe stavsia hliuk na grunti Peroho Zakonu Azimova. Ty musy bu-o vberehty
jich vid ryzykovanoho dlia yttia rozmorouvannia. Pryrodno, o v takomu razi ty nehajno zitre zi svojeji pamjati vsiu informaciju, povjazanu z druhym Kovehom. Zokrema i v peru erhu! perelik zirok, jaki vin zbyravsia vidvidaty v poukach pozazemnoho rozumu.
Na oblyi Krasnovoji vidbyvsia podyv. A tern promovyv:
My pro ce jako ne podumaly.
Ja stenuv pleyma.
Po-mojemu, ce bulo oevydno.
Tut u mojij kyeni zadzvonyv telefon. Ja distav joho j pohlianuv na dysplej.
Hm. Dyvno.
o tam? pocikavylasia Krasnova.
Ce redyrekt z bortovoho videofonu. A vyklyk z moho domu. Pidu rozberusia.
Pidvodiay z krisla, ja natysnuv knopku poperednioho zjednannia (Vyklyk pryjniato. Prou zaekaty), peretnuv nosovu palubu i vvijov do kajut-kompaniji. Tam u
kutku sydiv Milo i zoseredeno vodyv svitlovym perom po planetci. A na paneli bilia
vmontovanoho v stinu stereoskopinoho ekrana blymav ervonyj vohnyk vyklyku.
Miloe, ty pomityv, o nam dzvonia? zapytav ja.

 Tak, kep, egmatyno vidpoviv vin, bukvano na sekundu vidirvavy vid svojeji planetky. Ale i vy otrymaly vyklyk, pravyno?
Ja pochytav holovoju i vvimknuv videofon. Na ekrani zjavylasia znajoma obstanovka
mojeji vitani, posered jakoji v yrokomu mjakomu krisli vlatuvavsia syvyj olovik rokiv
simdesiaty. Pobayvy mene, vin pryjazno vsmichnuvsia, ale pryvitatysia my ne vstyhly,
bo same cijeji myti Milo rizko zirvavsia na nohy.
Admiral, ser!
Lopes a ce buv vin nedbalo vidmachnuvsia.
Ne metuysia, chlope. Ty ve ne ue, a ja ne tvij uyte. Ja vzahali bie ne
praciuju v koli. A teper dozvo nam z kapitanom pohovoryty. I bez usiliakych tam sluchaju, ser.
Milo zbenteeno kyvnuv i vyjov z kajut-kompaniji.
Dobryde, admirale, skazav ja, sidajuy na dyvan pered ekranom.
Pryvit, Eriku. Ty ve daruj, o bez dozvolu zabravsia v tvij dim. Prosto chotiv
zrobyty tobi siurpryz, prybuv bez poperedennia i vyjavyv, o ty procholodujesia v
mori. A mene zovsim ne nadychala perspektyva ekaty tebe na ganku.
Mij dim zavdy do vaych posluh, zapevnyv ja joho. Davno pryletily?
ojno z korablia.
Taky vyriyly oselytysia na Esperansi?
Poky ni, e dumaju. A zaraz ja tut u spravach. Do rei, povjazanych z toboju.
Maju dlia tebe zvistku zi tabu. Tvoju zajavku na pouky druhoho Koveha astkovo
zadovonyly.
Jak ce astkovo?
tab vyznav nedocinym sporiadennia specinoji poukovoji misiji do vsich trynadciaty zirok. Bulo vyrieno doruyty jich perevirku riznym doslidnykym ekspedycijam
jak dodatkove zavdannia. Muu vyznaty, o ce rozumno. opravda, dlia odnijeji zori
taky zrobyly vyniatok, do neji nadsylaju okremu ekspedyciju same va Hermes. Ja
pryviz z soboju vidpovidne rozporiadennia. Pislia vidpustky vy vyruajete do 519-ji
Stricia.
Meni znadobylosia kika sekund, ob zorijentuvatysia.
Ale vona a sioma v marruti Koveha, zauvayv ja. omu takyj dyvnyj
vybir?
Bo sama zoria dyvna, vona vypadaje z zahanoji zakonomirnosti. Koveh-1 tobi
rozpoviv, o joho blyzniuk, druhyj Koveh, obrav zori dlia pouku pozazemnych cyvilizacij z fantastynych knyok, miv ta ihor, jaki vin vvaav chudonim vykladom naukovych hipotez. Jak pravylo, avtory ne dbaju pro tonis i prosto vyhaduju zori, daju jim
imena, inodi vkazuju pryblyznu vidsta vid Zemli, zridka roztauvannia v tomu abo
inomu suzirji. I lye lieni odynyci do toho pryskiplyvi, o vyukuju na zorianych kartach konkretni systemy, de j oseliaju svojich inoplanetian. Same taku informaciju vidibrav Koveh-2, potim vidsijav usi varinty, o supereyly logici abo naukovym danym, tako vykliuyv zanadto viddaleni zori, do jakych odnakovo ne zmih by distatysia, i
v rezutati otrymav dvanadcia system
Trynadcia, maynano vypravyv ja.
Ni, zapereyv Lopes, jakraz dvanadcia. 519-a Stricia ne naley do cijeji
kategoriji. Vona ne zustriajesia nide, vzahali nide, krim astronominych kart i dovid-

nykiv. Analityky z Federanoji Agenciji Kosminych Doslide, jaki vyjavyly cej fakt, omu ne nadaly jomu znaennia. Vyriyly, o Koveh-2 obrav jiji za astrozynymy charakterystykamy oskiky vona, jak i Sonce, naley do spektranoho klasu G i maje
onajmene odnu planetu z masoju, blykoju do zemnoji. Prote takych zirok u radisi
dvoch tysia parsekiv vid Zemli mijony. A kryteriji, jakymy keruvavsia Koveh, buly
zovsim ini.
Tak, bezumovno ini, pohodyvsia ja. I z cijeji pryyny tab vyriyv vidpravyty do neji ekspedyciju?
Ne bez moho vtruannia. Ja maju pevni zvjazky v kerivnyctvi i skorystavsia
nymy, ob provesty potribne riennia.
Diakuju, yro promovyv ja. Zvyajno, odna zoria z trynadciaty, ta e j
lye sioma v erzi, ce ne zovsim te, oho ja chotiv. Ale krae tak, ni vzahali nijak.
Lopes chmyknuv.
Ne pospiaj diakuvaty. U cij spravi ja vychodyv nasampered z vlasnych interesiv.
Boju, tobi ce ne spodobajesia, ale naanykom ekspedyciji pryznayly mene.
Ja vraeno vtupyvsia v nioho.
Vy poletyte razom z namy?
Tak, kyvnuv vin. Ce bude mij ostannij polit u Dalekyj Kosmos. Mona
skazaty, moja lebedyna pisnia. I ja obiciaju, Eriku, ne zazichaty na tvij status komandyra
korablia. Poky my ne doberemosia do 519-ji, ja vzahali ni u o ne vtruatymusia. Nu, a
potim pryjmatymemo riennia spino. Spodivaju, ty ne due zasmuenyj?
Ni, admirale, vidpoviv ja, vse e pryholomenyj cijeju zvistkoju. Meni
bude pryjemno znovu praciuvaty z vamy. A prote Ja trochy pomovav, zbyrajuy
na dumkach. Dlia zaverennia karjery vy mohly b obraty j perspektyvniu ekspedyciju,
ni naa.
Tut ty pomyliajesia. Jakraz vau ekspedyciju ja vvaaju najperspektyvnioju.
omu?
Lopes podyvyvsia na mene j zahadkovo vsmichnuvsia.
Poky ne mou skazaty. Jako zaraz ja podiliusia z toboju svojimy mirkuvanniamy, ty vyriy, o ja tak samo zboevoliv, jak i druhyj Koveh.

Lopes dotrymavsia slova j ne zavaav meni vykonuvaty kapitanki obovjazky. Vsijeju svojeju povedinkoju admiral demonstruvav ekipau, o na as poliotu vin lye pasayr, a holovnym na korabli zalyaju ja. Ce bulo due liubjazno z joho boku nadto
koly vrachuvaty, o vin mav ocijni povnovaennia naanyka ekspedyciji, a ote, stojav
vye za mene ne tiky za zvanniam, a j za posadoju.
Utim, ja najmene pobojuvavsia, o Lopes jakym ynom utyskatyme moji prava
komandyra. Znano bie mene turbuvalo, y vytrymaje vin zi svojeju poslablenoju rezystentnistiu tryvalu semytynevu podoro na 1750 parsekiv i ce lye v odyn kine.
Pravdu kauy, ja maje ne sumnivavsia, o rano y pizno dovedesia poklasty joho v
hibernacijnu kameru takych na korabli bulo dvi. Prote admiral trymavsia stijko i zovni

ne vykazuvav odnych oznak zorianoji chvoroby. Ale ce zovsim ne oznaalo, o vin ne

stradav prosto vmilo prychovuvav svoji napady. Ade slid urachuvaty, o vprodov
pjaty rokiv pered vidstavkoju jomu vdavalosia vodyty za nosa vlasnu komandu i kvalikovanych likariv z medkomisiji.
Na as poliotu Lopes astkovo zvinyv nas zi ternom vid obovjazkiv nastavnykiv
Marsi ta Miloa, vziavy pid svij kontro jichni zaniattia z astrozyky. A buvy doslidnykom-universalom, vin tako konsutuvav juzan Gregori z planetologiji (pryomu nabahato uspinie, ni ce robyly Krasnova y Gambarini) j dopomahav technikam Nisenu,
Beker i Lakrua u vyvenni ksenobotaniky.
Na perij polovyni liachu do naoji mety, vykonujuy zavdannia tabu, my vidvidaly
try zori, ovti karlyky, i pereviryly jich na najavnis prydatnych do yttia planet. U perych dvoch systemach vsi planety zemnoho rozmiru maly otrujnu atmosferu, a v tretij,
roztaovanij na vidstani visimsot trydciaty parsekiv vid Zemli i maje semysot vid
Esperansy, znajlasia dejaka podoba suasnoho teraformovanoho Marsa, o ne stanovylo
odnoji cinnosti dlia kolonizacijnych program. U naomu regioni Galaktyky vystaalo j
planet ysto zemnoho typu, prosto jich nelehko bulo znajty sered bahatioch mijoniv zirok. Zvyajni astronomini spostereennia dozvolialy lye vstanovyty najavnis u zori planet, jichniu pryblyznu masu, a zridka i z due nevysokoju tonistiu sklad atmosfery.
Tomu dovodylosia nadsylaty ekspedyciji abo avtomatyni doslidnyki stanciji. Prote
avtomaty asto hubylysia, a dlia pilotovanych korabliv chronino brakuvalo liudej.
Tomu ne dyvno, o za otyry stolittia isnuvannia system hiperdrajvu, kosmos za meamy
pjatysot parsekiv vid Zemli tak i zalyavsia praktyno nedoslidenym.
U tretij systemi my nenadovho zatrymalysia, prote ne erez planetu, a ob vidznayty odrazu dvi podiji. Po-pere, nastupav novyj 2585 rik, a po-druhe, 31 hrudnia,
jakraz ostannioho dnia staroho roku, Symonovi vypovnylosia pjatnadcia. Vin buv na
kika misiaciv staryj vid Marsi ta Miloa, choa j zdavavsia molodym za nych oboch.
Ciu podvijnu datu my vidznayly skromno, ale zi smakom. Spoatku sviatkuvaly Symoniv de narodennia, a trochy zhodom, za tym samym stolom, zustrily Novyj rik. Ne
poastylo ore Olivejri, jakomu v cej as vypalo erhuvaty v rubci (u takych vypadkach
my kydaly sered oceriv ereb). Pravda, vin dystancijno brav uas u zastilli, spilkujuy
iz namy erez velykyj ekran u kajut-kompaniji, a nezadovho do dvanadciatoji pryjednavsia
do nas, ob rivno opivnoi pidniaty kelycha z bezalkohonym sokom. Tako vid spyrtnoho dovelosia utrymatysia doktoru Kauru, jakyj zminiav Olivejru o piv na tretiu, a
Gambarini, o zastupala na erhuvannia zranku, obmeylasia kikoma kovtkamy ampankoho. Stiky vypyly, Symon, Marsi ta Milo, zate reta, vkliuno zi mnoju, nepohano vidtiahlysia vtim, ne vtraajuy pouttia miry.
Peroho sinia my vidpoyvaly, a druhoho znovu vyruyly v dorohu, vziavy kurs
bezposerednio na 519-u Stricia nadali odnych zupynok u naomu marruti zaplanovano ne bulo. Protiahom nastupnych dvadciaty trioch dniv polit prochodyv normano,
bez bu-jakych siurpryziv, a na dvadcia etvertyj, koly do mety zalyalosia ve mene
dvochsot parsekiv, nai korabeni detektory zaksuvaly nespodivano potunyj potik vysokoenergetynych nejtryno.
Nehajno vyklykanyj do rubky Lopes prosto z porohu zapytav:
Derelo naa zoria?
Napriamok tonyj, admirale, vidpovila Gambarini, o zajmala post erhovoho po mistku inenera. Ale ob skazaty napevno, potribna tringuliacija.

 Ve hotujemosia do korotkoho strybka, povidomyv ja, kynuvy vydkyj pohliad na Krasnovu, o sydila za putom keruvannia. Hadaju, desia astroodyny cilkom vystay.
Koly rozpoavsia trydciatysekundnyj vidlik, zjavylysia tern ta Marsi vidpovidno
do pravyl, pry bu-jakych netatnych sytuacijach u rubci keruvannia maju buty prysutni
vsi piloty j holovnyj inener korablia.
ekajemo na nejtrynnyj spalach? vidrazu zapytav tern.
Molysia, ob joho ne bulo, skazav ja. Bo inake nijakych slidiv Koveha
my ne znajdemo.
Nu to j o? Zate my stanemo perovidkryvaamy nadzvyajnoho fenomenu
peredasnoho vybuchu zori, jaka ojno ziskovznula z holovnoji poslidovnosti. A ce nabahato cikavie ni pouky druhoho Koveha.
My zdijsnyly myttievyj strybok na desia astronominych odyny perpendykuliarno
napriamku na zoriu. Gambarini vydko provela rozrachunky j dopovila:
Vse pidtverdujesia. Derelo nejtryno 519-a.
Lopes pochytav holovoju:
Nejmovirno! Cioho prosto buty ne moe.
A prote je, skazav ja.
Nastupni kika chvylyn my prosto ekaly, koly potik nejtryno, i tak nadzvyajno
potunyj, na jaku astku sekundy zroste e v sotni mijoniv raziv, a potim, pislia dejakoho zatyku, zoria v centri holovnoho ohliadovoho ekrana jaskravo spalachne, peretvoryvy na Supernovu.
Prote as mynav, ale nioho ne zminiuvalosia.
Dyvno, promymryv tern, zajniavy misce Gambarini. Intensyvnis kolyvajesia cilkom stochastyno, bez bu-jakoji zakonomirnosti. I spalachu dosi nemaje.
Ja rozporiadyvsia zdijsnyty strybok na sto astronominych odyny upered za
kursom. Kartyna ne zminylasia zoria prodovuvala vyprominiuvaty orstki nejtryno,
ale vybuchaty ne pospiala.
Schoe, Supernovoji ne doekajemosia, zauvayv Lopes. Tut o ine
Ale o?
Vvimknuvy systemu zahanoho zvjazku, ja postavyv uve ekipa do vidoma, o my
natrapyly na nezvyajne kosmine javye i narazi zajmajemosia joho vyvenniam. Poperedennia bulo neobchidne dlia toho, ob reta leniv komandy ne chvyliuvalysia erez
asti perechody v hiperdrajv.
Zdijsnyvy e kika strybkiv u toj ta inyj bik, my ostatono zjasuvaly, o istsot
trynadcia rokiv tomu 512-a Stricia ni z toho, ni z sioho, bez najmenych zmin u spektri
ta svitnosti, stala aktyvno vyprominiuvaty nejtryno, i lye erez sorok dniv intensyvnis
nejtrynnoho potoku poala postupovo znyuvatysia, poky protiahom nastupnych pjaty
misiaciv ne povernulasia do zvyajnoji normy.
ortivnia jaka! promovyv admiral. Nioho ne rozumiju.
Ja rozumiv e mene. Tomu prosto nakazav Krasnovij prodovuvaty polit. Ot prybudemo na misce, tam use i zjasujemo. Mabu, zjasujemo
Pislia veeri ja, jak nalealo, zibrav komandu na bryng, prysviaenyj siohodninim
podijam. Do kajut-kompaniji pryjly vsi leny ekipau, krim Josido, o same zastupyv na
nine erhuvannia.

Bryng viv admiral Lopes. Vin vemy dochidlyvo rozjasnyv, z jakym neordynarnym
fenomenom my zustrilysia, vidtak stav vidpovidaty na zapytannia. Meni tako chotilosia
pro deo v nioho spytaty, prote ja ne zbyravsia robyty cioho v prysutnosti inych.
De za pivhodyny mi Lopesom ta ternom rozhorilasia zapekla supereka z pryvodu molyvych pryyn orstkoho nejtrynnoho vyprominiuvannia zori. Nevdovzi vony
zabralysia v taki neprolazni chai teoretynoji astrozyky, o navi ja z Olivejroju jich
ledve rozumily a o ve kazaty pro retu. Moji pidlehli rozcinyly ce tak, o lekcija
zaverylasia, i poaly rozchodytysia.
Ja tako pokynuv kajut-kompaniju, najpere schodyv do rubky, de perekynuvsia
kikoma slovamy z Chiroi Josido j perekonavsia, o z korablem use harazd. Potim vyriyv vidvidaty kambuz i diznatysia v Symona, ym vin zbyrajesia potiyty nas na
snidanok.
V nevelykij korabenij jidani bulo poronio, a z proynenych dverej kuchni dolynaly holosy dzvinkyj divoyj i trochy chrypkuvatyj chlopjayj. Ja zupynyvsia j prysluchavsia, ob vyriyty pryjednatysia do jichnioji kompaniji y tycheko pity he.
Nu, Symone, hovoryla Marsi, ce elementarni rei. Kona zoria vyprominiuje nejtryno. Vony vynykaju pry zlytti dvoch vodnevych jader v odne jadro dejteriju.
Zvyajna termojaderna reakcija, jasno?
Poky jasno, vidpoviv Symon rozhubleno, jak ce buvalo zavdy, koly chto namahavsia roztlumayty jomu su tych abo inych javy. Ale pry vsiomu tomu Symona ne
mona bulo nazvaty durnym, prosto vin zvyk spryjmaty pryrodu z pozycij estetyky, a ne
zyky, i detani naukovi pojasnennia lye zbyvaly joho z pantelyku, psuvaly jomu vsiu
kartynu svitu.
Teper dali, prodovuvala Marsi. Taki nejtryno nazyvajusia sonianymy;
jich, jak ja ve kazala, vyprominiuje kona zoria. Ale my zustrily potik nejtryno z due
vysokoju energijeju, vony ne mou vynykaty pry zlytti vodnevych jader. Vony narodujusia pry zachoplenni protonamy elektroniv a taki reakciji charakterni tiky dlia zori,
jaka maje vybuchnuty. A 519-a tak i ne vybuchnula. I vzahali vybuchnuty ne mohla, bo
dlia cioho potribna temperatura v desiatky mijardiv gradusiv, o v tysiau raziv perevyuje zvyajnu dlia zirok cioho typu. Taki temperatury zustriajusia lye v nadrach
starych zirok, ervonych gigantiv, u jakych v centranij astyni ve vyhoriv uve vode i
poalasia reakcija syntezu vaych elementiv. Dosi, na mij pohliad, Marsi vela rozmovu v pravynomu rusli j dovoli dostupno pojasniuvala Symonovi su problemy. Ale potim vona vse zipsuvala: Na etapi pered peretvorenniam takoji zori na Supernovu, v jiji
jadri masovo poynajesia rozpad afa-astok, vynykaje velyezna kikis vinych nukloniv, o svojeju erhoju pryzvody do rizkoho zbiennia vydkosti utvorennia nejtryno.
Ce j nazyvajesia nejtrynnym spalachom. Vin vykonuje funkciju due potunoho cholodynyka, vidbyrajuy nadlykovu energiju v jadra zori j dozvoliajuy jomu katastrono
stysnutysia pid dijeju gravitaciji. Pry ciomu, u vidpovidnosti z zakonamy termodynamiky,
temperatura znovu pidvyujesia, ine jadro staje neprozorym dlia nejtryno i cholodynyk vymykajesia. Todi zovninia obolonka zori, o ve poala bula padaty do jiji centru, zupyniajesia, vydko rozihrivajesia j vybuchaje. Tak narodujesia Supernova.
Jasno?
Symon vidpoviv ne odrazu. A koly zahovoryv, joho holos buv spovnenyj nerozuminnia:
Ale jak moe spalach buty cholodynykom? Vin-bo hariayj!

Poulosia rozarovane zitchannia.

Hospody, Symone! promovyla Marsi z jakymy dyvnymy notkamy. Nu,
chiba mona budy takym durnekym?
Znenaka pouvsia hurkit posudu. Potim zliakanyj skryk.
Ja nehajno uvirvavsia do kuchni j pobayv, jak Marsi prytyskaje Symona do stinky,
a toj vidajduno vidbrykujesia. Na jaku my u mene promajnula dyka dumka, o
divyna, rozdratovana nespromonistiu svoho tovarya zrozumity taki elementarni
rei, vyriyla joho zaduyty. Ta ve nastupnoji sekundy ja zbahnuv, o vona prosto namahajesia pociluvaty joho.
Pomityvy mene, Marsi rvuko vidskoyla j rozhubleno zaklipala oyma, a na jiji
oky nabihla husta barva.
Kep, ja cioho och, vybate!..
vydko promyhnuvy povz mene, vona kuleju vyletila z kuchni. Ja podyvyvsia jij
uslid, potim znovu povernuvsia do Symona. Vin stojav, prytulyvy do stinky, j uryvasto
dychav. Joho pohliad bezcino blukav po prymienniu, a oky, na vidminu vid Marsinych, buly he blidi.
Vse harazd? zapytav ja.
Tak, kep Tobto ni. Zbenteeno zyrknuvy na mene, vin kvaplyvo vidviv pohliad, joho oky z zapiznenniam poaly ervonity. Ja prosto dure.
Obly ce, promovyv ja jakomoha tverdie. U tebe inyj sklad rozumu, ot i
vse. Ne koen zdatnyj rozibratysia v mechanizmi utvorennia Supernovoji, ce e ne kryterij intelektu.
Ja rozumiju, kep. Ta ja ne pro ce a pro Marsi. Znovu vydkyj pohliad na
mene. Ja mov dytyna rozhubyvsia.
A ty i je dytyna, podumav ja, prote vholos skazav:
Bu-chto na tvojemu misci rozhubyvsia b. Tobi podobajesia Marsi?
Tak. Cioho razu Symon podyvyvsia na mene priamo, cho i nijakovo. Vona
taka klasna. Ale v koli druyla lye z najrozumniymy chlopciamy. Mene zovsim ne
pomiala.
Ja pochytav holovoju:
Dumaju, ty pomyliajesia. Ja vid samoho poatku pomityv, o Marsi sympatyzuje tobi. Prosto v koli vona ne mohla cioho pokazaty. Tam use bulo inake.
Symon ponuro kyvnuv:
U koli ja buv nikym. Luzerom.
U tim-to j ri. A Marsi bula populiarnoju divynoju. Vona mohla druyty lye z
populiarnymy chlopciamy, bo inake vtratyla b svoju populiarnis. Svit pidlitkiv orstokyj svit. Ale teper vy yvete v doroslomu sviti. Ne mona skazaty, o vin dobriyj; prote
vin mjakyj i terpymiyj. U ciomu sviti Marsi ve ne treba pidkoriatysia kinym umovnostiam. Ty rozumije, u omu tvoja pomylka?
Nu mabu, ja povynen buv perym
Bezpereno. Ty prymuuvav Marsi ekaty, ne rozumiv jiji natiakiv. y, rade,
bojavsia zrozumity. Bie tak ne roby. U stosunkach z divatamy krae zajvyj raz otrymaty vidkoa, ni perestrachuvatysia i vtratyty svij ans. Utiamyv?
Tak, ue znano smilyvie vidpoviv Symon.
Ot i dobre, zadovoleno kyvnuv ja. I do rei, pro cholodynyk. Vin ne kone

musy buty cholodnym, joho pryznaennia zabyraty teplo, a ne davaty cholod. Nejtrynnyj spalach perenosy energiju z nadr zori v kosmos, i v ciomu sensi vin je cholodynykom. Teper zrozumiv?
Zrozumiv, promovyv vin maje radisno. A omu Marsi tak ne skazala?
Vona prosto vykabluujesia.
Pidbadiorlyvo vsmichnuvy Symonovi, ja zalyyv kuchniu, peretnuv jidaniu i vyjov u korydor. Tam na mene ekala Marsi ve ne taka schvyliovana j rozhublena, ale j
dosi zbenteena.
Pidsluchovuvala? zapytav ja, ino zaynyvy za soboju dveri kambuzu.
Ni, kep, ni v jakomu razi, vidpovila vona. Ja prosto chotila pohovoryty.
Moe, tobi krae pity do Krasnovoji, zaproponuvav ja. Vona vse-taky
inka, z neju bude lehe.
Marsi zapereno chytnula holovoju.
Ni, kep, lehe z vamy. Vam ne treba nioho rozpovidaty, vy sami vse bayly.
Ato, bayv.
Vona znovu zaarilasia.
Ce ce moja vyna. Ne znaju, o na mene najlo. Symon tak rozizlyv svojeju
netiamuistiu, i
Ce stalo ostannioju krapleju, dopomih ja jij. Tebe ve davno bisylo, o vin
takyj pasyvnyj, ne vyjavliaje inicityvy. Tak?
Tak, kep. Vin musyv perym nu, zrobyty peryj krok. Ade vin olovik.
Vin e ne olovik, Marsi, mjako zapereyv ja. Vin lye chlopyko. Ta j
ty A vtim, ty taky doroslia za nioho. Tomu maje rozumity, o poky rano vymahaty
vid Symona dorosloji povedinky. Ja trochy pomovav. Daruj za neskromne pytannia, ale omu vin tobi podobajesia? Vy taki rizni.
Zate vin due harnyj.
I ce jedyna pryyna?
Nu, ja mala na uvazi ne lye vrodu. Symon vzahali harnyj. Dobryj, skromnyj,
najivnyj. Meni z nym cikavo, cho vin i ne nadto rozumnyj. Vlasne, ja ne liubliu rozumnykiv takych ot, jak Milo. Ja sama rozumna, i meni cioho dosy.
Jasno Ja znovu zavahavsia, pouvajuy ukraj nezruno. Ty cioho slovom, ne pospiaj.
Marsi serjozno kyvnula:
Ja ne pospiaju, kep. Nam u koli kazaly, o seksuani stosunky varto poynaty
ne ranie simnadciaty rokiv. Dumaju, ce pravyno. U mene e ni z kym nioho ne bulo.
Pocilunky, zvisno, ne rachujusia. Pravda ?
Pevno, o tak, vidpoviv ja nezhrabno.
Ech, kepkyj z mene poradnyk u serdenych spravach. Tym bie dlia otyrnadciatyrinoji divyny
***
Na toj as, jak ja zakinyv obchid korablia, Lopes ue vdosta pospereavsia zi ternom i povernuvsia do svojeji kajuty. Schoe, vin zdohadavsia, o ja zavitav ne prosto
pobaaty jomu na dobrani, bo vidrazu zaprosyv mene sisty j zaproponuvav kavy abo aju.
Vid napojiv ja vidmovyvsia i bez bu-jakych ceremonij perejov do spravy:

 Dumaju, admirale, nastav as prodovyty rozmovu, jaku my ne zaveryly pivtora

misiaci tomu. Teper ja perekonavsia, o 519-a osoblyva zoria, i chou znaty, omu vy
vid samoho poatku tak vvaaly. Te, o vona ne schoa na retu dvanadcia zirok iz
spysku Koveha, e ne argument. Ta j vy sami vyznaly, o maly dodatkovi mirkuvannia. Obiciaju ne vvaaty vas boevinym.
Lopes syluvano vsmichnuvsia.
Ce bude vako, Eriku. Ty same tak pro mene j podumaje, ja cioho peven. Ri u
tim, o vidkoly moja rezystentnis poala slabaty, ja dedali vyraznie viduvav poklyk
cijeji zori.
Mi namy zapala movanka. Meni dovelosia doklasty ymalych zusy, ob ni pohliadom, ni vyrazom oblyia ne vykazaty svojich dumok. Nu, a dumav ja pro te, o admiral
taky yzonuvsia. Popry joho zastereennia, popry moju obicianku, ja ne mih tak ne dumaty.
Oto-bo, kyvnuv Lopes. Ale mou zapevnyty tebe: ja ne navienyj. I nijakych astranych holosiv ne uju. Prosto ja vyjavyv, o, zaleno vid napriamku strybka,
hiperdrajv vplyvaje na mij rozum to due, to slabe. Speru ja ne nadavav ciomu znaennia, potim poav zapysuvaty svoji spostereennia j analizuvaty jich. Zretoju ja vstanovyv,
o najmene stradaju vid zorianoji chvoroby, koly korabe zdijsniuje strybok u napriamku tijeji astyny kosmosu, de roztaovana 519-a Stricia. Ot zaraz, koly my letymo
priamo do neji, ja due lehko perenou hiperdrajv, a asom i vzahali ne viduvaju joho.
Take pojasnennia trochy zaspokojilo mene. Pevna ri, zvualo vono dosy dyko
ale, na astia, bez usiliakoji nadpryrodnoji ortivni.
Ote, zapytav ja, vy ve davno znaly pro ciu zoriu?
Ne pro neji konkretno. Jak ty rozumije, viduttia subjektyvni, i, kerujuy
nymy, ja ne mih vyznayty tonyj napriam. Meni vdalosia lye pryblyzno okreslyty dilianku prostoru, dovynoju v sotniu svitlovych rokiv i blyko dvadciaty v pererizi. A tam
ponad pjatdesiat tysia zirok, vkliuno z naoju 519-ju. ob zvuzyty dipazon pouku,
treba bulo pidibratysia blye. Ja podav naastvu zajavku z propozycijeju sporiadyty
tudy ekspedyciju. Pro svij poklyk, zrozumilo, ne obmovyvsia odnym slovom, a naviv
ini argumenty na korys doslidennia cioho regionu. Ta, na a, moje klopotannia vidchylyly, i todi ja dobrovino piov u vidstavku. Meni proponuvaly vysoku posadu v tabi,
navi due vysoku planuvalosia, o Horovic pide na pensiju, joho misce posiade admiral Klejn, a ja stanu naanykom Doslidnykoho Departamentu. Na cij posadi ja bez problem organizuvav by potribnu meni ekspedyciju, ale sam ne zmih by vziaty v nij uas
ce proty pravyl. Tomu ja vlatuvavsia praciuvaty v koli j vidtodi ekav slunoji nahody.
A koly pobayv u spysku Koveha 519-u Stricia i perekonavsia, o IKS uziav jiji ne z
fantastynych tvoriv, to vidrazu zbahnuv: ce ta sama zoria, jaku ja ukav. A vyjavlenyj
namy nejtrynnyj kvazispalach ne zalyyv u mene odnych sumniviv z 519-ju, y bezposerednio poblyzu neji, vidbuvajesia o nadzvyajne.
Ja nenadovho zadumavsia.
Hm-m. A vam ne zdajesia, o druhyj Koveh mih vybraty ciu zoriu z tijeji
pryyny, o j vy?
Ave, cilkom logine prypuennia. Ce stoji perym punktom u spysku mojich
hipotez. Ne vykliueno, o IKS Koveha-2 vid samoho poatku stradav na kibernetynyj riznovyd zorianoji chvoroby. Na vidminu vid liudyny, vin mih matematyno prorachuvaty miru vplyvu na sebe hiperdrajvu i tono vyznayty napriam na 519-u e pid

as vyprobuvanych poliotiv.
A omu todi vin nikomu ne povidomyv? Navi svojemu dvijnyku, peromu
Kovehovi?
Lopes znovu vsmichnuvsia.
A jak ty hadaje, Eriku? Vin e buv po-liudkomu rozumnyj. I, vidpovidno, bojavsia, o joho vyznaju boevinym.

Tak, dobre, promovyv admiral Lopes. Vin stojav posered rubky, a joho zamyslenyj pohliad buv spriamovanyj na centranyj ekran, de plyvla pomi zirok iravo-sira
planeta. I o ce oznaaje?
Ce pytannia, v najrizniych varicijach, vin stavyv sobi ve kika hodyn pospi, vidkoly Hermes prybuv do systemy 519-ji Stricia. Za dopomohoju zasobiv zovninioho
spostereennia my vyvyly vsi trynadcia planet, o obertalysia dovkola zori, i nau
uvahu vidrazu pryvernula etverta vid svityla rozmiramy pryblyzno jak Zemlia.
Na dumku naych planetologiv, Krasnovoji ta Gambarini, koly u mynulomu na nij,
molyvo, isnuvalo yttia, ale potim stalasia jaka kosmina katastrofa, na zrazok vykydu
veletenkoji kikosti sonianoji reovyny, i vsia jiji poverchnia peretvorylasia na mertvu
pusteliu. Kolyni moria ta okeany myttiu skypily, i vodiana para, razom z bioju astynoju atmosfery, rozsijalasia v kosmosi. Krim toho, bulo porueno tektoninyj balans, rizko
aktyvizuvavsia ruch kory, i po vsij planeti poalosia vyverennia vulkaniv. Bahato z nych
dijaly j dosi, vid oho rozridena atmosfera bula nasyena monookysom i dvookysom vuhleciu.
Ale o najpere vpadalo v vii, o najbie intryguvalo nas, tak ce chmary, jaki
opovyvaly planetu na vysoti trochy bie simdesiaty kilometriv. Ce buly vemy nezvyajni
chmary, i ne tiky tomu o znachodylysia tak vysoko. Vony skladalysia ne zi skondensovanoji pary, a z jakoji nevidomoji substanciji, o vperto ne piddavalasia spektroskopinomu analizu. Ci utvorennia, bili, trochy syzuvati, maly formu ideano priamych linij
tovynoju blyko desiaty metriv i pivtory sotni kilometriv u dovynu. Konym zi svojich
kinciv taka chmaryna zjednuvalasia z dvoma inymy pid kutom 120 gradusiv, a vsi razom vony utvoriuvaly pevnu podobu sitky z pravynych estykutnych viok, o vkryvaly
vsiu planetu cilkom.
opravda, v cij sitci podekudy ziajaly diry to tut, to tam brakuvalo chmarynperetynok, ale ci vady lye pidkresliuvaly ideanu uporiadkovanis zahanoji struktury.
Na kompjuter narachuvav ponad odynadcia tysia cilych estykutnych viok. Sitka
obertalasia razom z planetoju, pryomu tak synchronno, o za ve as, poky my sposterihaly ce javye, jiji vika na oden santymetr ne zruyly vidnosno poverchni.
Vse ce razom uziate bukvano volalo pro svoje tune pochodennia. My buly, mabu, perymy za vsiu istoriji liudstva, chto natrapyv na takyj javnyj, takyj perekonlyvyj
dokaz isnuvannia pozazemnoho rozumu.
Teper nam nalealo rozibratysia v suti cioho fenomenu, zjasuvaty, dlia oho pryznaena sukupnis tunych psevdochmar dovkola mertvoji planety. Deo pro jiji vlastyvosti

my ve znaly zavdiaky spostereenniam. Vnutrinij prostir viok buv absoliutno prozoryj

dlia vydymoho, infraervonoho i radispektru elektromagnitnych chvy. orstke vyprominiuvannia, poynajuy z rentgenivkoho dipazonu, vika stovidsotkovo vidbyvaly.
Utraletove prominnia astkovo pronykalo kri nych, astkovo vidbyvalosia, a astkovo
pohlynalosia. Takym ynom sitka sluyla zaminnykom zachysnoho ozonovoho aru
choa navriad y ce bulo jiji osnovnoju funkcijeju.
A ot z kosminymy promeniamy j sonianym vitrom bulo znano skladnie. astky,
ne zachopleni radicijnym pojasom planety, naebto pronykaly kri vika, ale pry ciomu,
jako sudyty z jichnich trekiv u atmosferi, istotno zminiuvaly svij jakisnyj ta kikisnyj
sklad pryomu dlia riznych viok po-riznomu. Z nejtryno tako vidbuvalysia dyvni rei:
jichnij potik pry prochodenni kri planetu (a ote, i kri sitku) radykano zminiuvavsia
ale vstanovyty bodaj jaku zakonomirnis nam ne vdavalosia.
Harazd, promovyv Lopes, perechodymo do aktyvnych doslide. Dumaju,
otyrysta kilometriv te, o treba. V zoni poludnia. Baano tam, de b nam ne zavaaly
zvyajni chmary.
Choa Marsi, o sydila za putom keruvannia, ula ci slova, ja povtoryv jich u formi
rozporiadennia jak-ne-jak same ja buv komandyrom korablia, i pilot pidporiadkovuvavsia meni, a ne naanyku ekspedyciji.
Nezabarom Hermes zavys na vysoti otyriochsot kilometriv nad poverchneju. Ale
pry tomu my ne znachodyly na orbiti tobto ne ruchaly u vinomu padinni dovkola
planety, a neporuno vysily nad jiji ksovanoju diliankoju. Termojaderni dvyhuny j antygravy prodovuvaly praciuvaty, utrymujuy korabe u ciomu nerivnovanomu stani.
Planeta zapolonyla soboju ve holovnyj ohliadovyj ekran, i teper my bayly lye astynu jiji dysku. Vnyzu pid nam vriznobi tiahlysia rukotvorni chmary, o rozrizaly poverchniu na estykutni klityny, navijujuy dumky pro veletenkych kosminych bdil, o
stvoriuju sobi vulyky z cilych planet.
Cia kartyna, razom z usim, o vidbuvalosia na mistku, transliuvalasia po systemi
zahanoho zvjazku, ob koen len komandy mih steyty za podijamy, a v razi neobchidnosti j vyslovyty erez interkom svoju dumku. V samij e rubci nas bulo pjatero ja,
Lopes, Marsi, Krasnova i tern. Ostannij zajmav post erhovoho po mistku inenera i,
vidpovidno, kontroliuvav use doslidnyke obladnannia.
Nu o, admirale? zapytav vin. Vidpravliajemo zond?
Vidpravliajte, efe, kyvnuv Lopes. A poky vin letityme, protestujmo objekt
lazeramy.
Admiral pidstupyv do odnoho z dopominych putiv i zadijav lazernyj bur. Tonkyj
promi uhnuv unyz, priamo v centr roztaovanoho pid namy vika. Vin bezperekodno
projov kri nioho i vdaryv u skeliastu poverchniu planety. Bur praciuvav na porivniano
nevelykij potunosti, to osoblyvoji kody promi ne zavdav jako stosovno cijeji spotvorenoji planety vzahali doreno hovoryty pro jaku kodu.
Promi zsunuvsia vbik i peretnuv odnu z chmaryn-peretynok. Svitlo na nij astkovo rozsijalosia, a poza tym bie nioho ne stalosia.
Treba zbiyty potunis, skazav Lopes.
Ce moe buty nebezpeno, poperedyla Krasnova. Ne vykliueno, o rozirvani vika jakraz i buly pokodeni potunym energetynym udarom.
Nu, todi my otrymajemo pidtverdennia cijeji hipotezy.
A jako pry ciomu stanesia vybuch? Molyvo, katastrofa na cij planeti jakraz i

bula vyklykana rozryvom viok.

Znovu taky, my otrymajemo ciomu pidtverdennia. A z korablem nioho ne
trapysia, vin maje nadijnyj zachyst. Prodovymo.
Potunis promenia stala zrostaty. Na ohliadovomu ekrani zobraennia zbiylosia,
i stalo vydno, jak na poverchni planety, v misci, kudy byv promi, vynyk fontan z pylu ta
rozarenoho kaminnia i poala utvoriuvatysia, vydko zbiujuy u rozmirach, vyrva.
A raptom ce prypynylosia. Bur i dali praciuvav, prote promi bie ne dosiahav
poverchni joho movby zrizalo u ployni vika.
Povne pohlynannia, konstatuvav Lopes. A teper povino zmenujemo potunis O tak, tak Promi po toj bik vika zjavyvsia znovu i prodovyv vhryzatysia v poverchniu planety. udovo! Dyskretnyj strybok bez bu-jakoho perechodu. Takym ynom, viko pohlynaje i mjaki fotony za umovy dostatnio vysokoji hustyny jichnioho
potoku. Dobre, vymykaju lazer. Z nym prodovymo zhodom. Zond ue na misci.
Uprodov nastupnoji hodyny my z Lopesom navvyperedky keruvaly dijamy terna,
jakyj kontroliuvav zond. Zretoju, vtomyvy vid naych superelyvych instrukcij, holovnyj inener poprosyv nas vyznaytysia, yji komandy vin maje vykonuvaty. Ja postupyvsia
admiralovi choa b tomu, o vin buv staryj vid mene i mav znano vyu kvalikaciju.
Zond usima prystupnymy dlia nioho zasobamy vyvav jak vnutrinij prostir viok,
tak i peretynky mi nymy. Ni chiminyj analiz, ani ini vymiriuvannia maje nioho ne
daly, chiba o otrymaly svoje pidtverdennia vsi vstanovleni za nepriamymy danymy
vlastyvosti viok stosovno jichnioji propusknoji zdatnosti dlia elektromagnitnych chvy,
nejtryno j inych elementarnych astok.
Zond vino prochodyv kri vika jak v odyn, tak i v inyj bik, ne zaznajuy ni najmenoho oporu. Tut u Lopesa vynykla ideja:
Anu rozeni joho, efe. Ponimo zi zvukovoho barjeru.
Na nadzvukovij vydkosti zond bez problem projov kri viko.
A teper tutenia pera kosmina.
Zond opustyvsia vnyz do planety, a potim rizko rvonuv uhoru. Pry peretyni ployny
vika vin ez. Bez bu-jakych spalachiv, fejerverkiv, a prosto j budenno movby roztanuv.
Znykla vsia telemetrija, dopoviv tern. Kontakt z zondom vidsutnij.
Pohlynenyj, prypustyv ja. Peretvorenyj na energiju.
A moe j ni, promovyv Lopes, vyblyskujuy oyma. Moe efe, jak maje
zreaguvaty avtomatyka zonda na vtratu zovninioho keruvannia?
Nehajno zahamuvaty j zavysnuty nad ksovanoju diliankoju planety.
V jakij orijentaciji?
Tonisiko kormoju donyzu.
Cia mode peredbaaje keruvannia bez zvorotnoho zvjazku?
Tak, vidpoviv tern, ne prychovujuy svoho podyvu.
Ot i dobre. Sprobujemo naoslip. Lopes znovu zadijav lazernyj bur i doviv joho
potunis do toho rivnia, koly promi obirvavsia u ployni vika. Spodivaju, mij zdohad pravynyj. Spodivaju, sygnal probjesia kri ce vikno Peredava na povnu potunis! Nadislaty komandu vidkliuennia reymu zvorotnoho zvjazku.
Vykonano.
Teper sprobujemo keruvaty naoslip. Formujte paket komand: pidjom vertykano

vhoru e na dvadcia kilometriv zi zbereenniam ksovanoho horyzontanoho poloennia vidnosno poverchni planety, rozvernutysia na 180 gradusiv, rozhin z pryskorenniam
50 g do dosiahnennia vydkosti 10 kilometriv na sekundu, potim znovu rozvernutysia na
180 gradusiv, kormoju v napriamku ruchu, i do otrymannia podaych instrukcij polit
za inercijeju.
Paket sformovano, admirale.
Lopes hlyboko vdychnuv i rozporiadyvsia:
Nadislaty paket!
Paket nadislano, vidzvituvav tern.
Dobre. ekajemo. Bute napohotovi.
Tiahlysia neskinenno dovhi sekundy. Krasnova, o stojala poru zi mnoju, mala
vyhliad liudyny, jaka oho ne rozumije, ale ot-ot zbahne. tern uvano steyv za pokazamy pryladiv, ta raz za razom pozyrav na Lopesa z takym vyrazom, nae chotiv spytaty:
Vy ce serjozno, admirale? Ja prosto bojavsia poviryty v te, pro o poynav zdohaduvaty. I lye odna Marsi nioho ne rozumila.
Znenaka na ohliadovomu ekrani vynyk zond. Vin zjavyvsia u ployni vika, za desia kilometriv vid miscia zrizu lazernoho promenia i z karkolomnoju vydkistiu pomav
donyzu.
Hamuvannia! vyhuknuv admiral, vymykajuy lazer. Na maksymumi.
Utim, tern i sam vidreaguvav. Vin zumiv zupynyty padinnia zonda na pivdorozi do
poverchni planety j povernuv joho nazad.
Prokruti zapys, efe, skomanduvav Lopes. Vid momentu prypynennia
zvjazku.
Zapys, prote, poavsia kikoma sekundamy ranie, i my e vstyhly myhcem pobayty ovtyj dysk 519-ji Stricia, o svojim svitlom zamariuvav dovkolyni zori. Potim
bez bu-jakoho perechodu kartynka na ekrani zminylasia: svitylo ezlo, lyyly tiky
zori ale ne ti, o ranie! Ja dyvyvsia na nych, jak zavoroenyj. Ja vidrazu zbahnuv, o
ce ne moe buty tutenie nebo zirok bulo nadto bahato, vony roztaovuvaly nadto
husto
Marsi vraeno zojknula.
Ce Jako ja ne zdurila, ce zovsim inyj region Galaktyky!
Oblyia terna ta Krasnovoji vyraaly pryholomene rozuminnia. Na sekundu vidirvavy vid ekrana, holovnyj inener kynuv na Lopesa zachoplenyj i vodnoas zazdrisnyj pohliad. Pevno, v hlybyni dui vin pouvav dosadu, o peryj do cioho ne dodumavsia.
Sam admiral, zaklavy ruky za spynu, dyvyvsia na ui zori, a oi joho siajaly. Ja
zhadav, jak ostanni kika hodyn vin neterpliae krokuvav po rubci j postijno povtoriuvav:
I o ce oznaaje? Naspravdi vin znav ni, vin zdohaduvavsia, ni, vin vyde
spodivavsia na ce. Molyvo, spodivavsia znajty o podibne, e koly zadumuvav nau
ekspedyciju. I zaraz buv as joho trimfu, najvya toka joho karjery jak doslidnyka kosmosu
Zobraennia poalo zsuvatysia zond rozvertavsia na 180 gradusiv. Promajnulo
slipue blakytne sonce i zjavylasia planeta ina, ne cia, ale taka spotvorena nevidomoju kosminoju katastrofoju i tak samo ohornena sitkoju psevdochmar, jaki naspravdi
vyjavylysia zovsim ne chmaramy, a ymo na zrazok viv u tkanyni prostoru-asu.
Z pjatdesiatykratnym pryskorenniam zond uhnuv unyz, do vika, v centri jakoho,

zdavalosia, nizvidky vyryvavsia jaskravyj strumi svitla prodovennia lazernoho promenia, obrizanoho nad naoju planetoju. Potim zond dosiahnuv zadanoji vydkosti, znovu
rozvernuvsia, a za kika sekund na ekrani zjavylosia tutenie nebo z 519-ju v zeniti.
Nejmovirno! nareti ohovtavsia tern. Ce hiperprostorovyj tune z nuliovoju vlasnoju dovynoju!
Ne tune, a tuneli, vypravyv joho Lopes. On jak jich bahato. efe, proanalizujte kartynu zorianoho neba z zapysu.
Navigacijnyj kompjuter ue cym zajmajesia. Ale my majemo nepovni dani
planeta zatuliaje maje polovynu vsich zirok. Jako vydymoji astyny galaktynych rukaviv vyjavysia zamalo, to A o i peri rezutaty!
Informacija nehajno bula produbliovana i na mij taktynyj dysplej. Meni znadobylosia lye kika sekund, ob zbahnuty jiji su, i ja bukvano onimiv vid bezmenoho
podyvu.
Kompjuter zaznav sko, namahajuy vyznayty koordynaty za roztauvanniam
galaktynych rukaviv, a analiz najblyoho otoennia tumannostej i zorianych skupe
pryviv joho do odnoznanoho vysnovku, o ce ne moe buty naa Galaktyka.
Poky my peretravliuvaly ciu novynu, kompjuter prodovyv rozrachunky. Zrobyvy
kika logino obgruntovanych prypue, vin vstanovyv, o blakytna zoria, v yjij systemi pobuvav zond, z velykoju astkoju jmovirnosti znachodysia v galaktyci NGC 1232,
roztaovanoji za trydcia mijoniv parsekiv vid nas ce ponad dvi tysiai rokiv liachu
na najvydomu z suasnych korabliv. Meni a zapamoroylo u holovi vid dumky pro
taku bezodniu vidstani.
ob mene hre pobyv! ozvalasia pryholomena Krasnova. Ujavliajete, jake
vidkryttia my zrobyly? Ci tuneli, lybo, pojednuju tysiai planet z riznych galaktyk
cilyj klubok svitiv, zvjazanych mi soboju.
A omu tak skromno? promovyv Lopes. omu lye tysiai? Molyvo,
mijony. A moe, navi mijardy. Ta j porivniannia z klubkom ne zdajesia meni vdalym.
Navriad y tuneli prokladalysia za pryncypom, ob kona z planet bula napriamu spoluena z bu-jakoju inoju. Ce neekonomno, neefektyvno i, zretoju, nerozumno. Na moju
dumku, ci tuneli utvoriuju hiperprostorove pavutynnia, o rozkynulosia po vsij naij
Metagalaktyci. A moe i po vsiomu Vsesvitu.
tern pidozrilo pohlianuv na nioho:
U vas buv as dumaty nad cym, admirale? Koly? Vy o, napered use znaly?
Ni, efe, ne znav. Ale due chotiv, ob use bulo same tak. I narazi mene najbie
cikavy pytannia: o stalosia z pavukamy, jaki vytkaly ce pavutynnia?

ob pryskoryty doslidennia riznych viok, ja rozporiadyvsia aktyvuvaty e dva

dopomini puty dlia keruvannia zondamy i vsadovyv za nych specino vyklykanych do
rubky Annu Gambarini ta juzan Gregori. Nadali nam ne dovodylosia probyvaty za dopomohoju lazeriv dirky u vikach dlia peredai radisygnaliv pislia prochodennia
tuneliv zondy v avtomatynomu reymi vykonuvaly zazdalehi zaprogramovani manevry

i povertalysia nazad. Zrobleni nymy videozapysy zavantauvalysia v navigacijnyj kompjuter, toj metodyno obrobliav jich i pryblyzno vyznaav roztauvannia took vychodu.
Vtim, daleko ne zavdy jomu ce vdavalosia de u konomu druhomu vypadku prosto
ne znachodylosia odnych orijentyriv, za jaki mona bulo b zaepytysia.
Pytannia z nazvamy bulo vyrieno stychijno. Systemu spoluenych tuneliamy planet
my ochrestyly vemy prozajino j banano Merea Svitiv, a vika-vchody do tuneliv
nazvaly portalamy. Ja zaproponuvav tymasovo imenuvaty novovidkryti planety Atlantydamy, prote juzan zapereyla, o ce slovo nadto ve zataskane, i vysunula svij varint
ambala. Nazva vsim spodobalasia, my schvalyly jiji odnostajno. Poesnyj nomer 1
bulo nadano planeti, bilia jakoji my znachodylysia, a ambaloju-2 stala planeta, kudy vyjov na peryj zond, nu, i tak dali.
Krim toho, bulo vstanovleno, o pokodeni vika, mi jakymy vidsutnia peretynka,
vse odno spravno funkcinuju, ale diju jak jedynyj portal i vedu do tijeji samoji planety. My zijlysia na tomu, o tut spraciovuje vidomyj pryncyp pryroda ne terpy poronei, i pry rujnuvanni tuneliu odyn z susidnich portaliv prosto zachopliuje zvinenu dilianku prostoru.
Do odynadciatoji veora, koly my nareti vyriyly zrobyty perervu na ni, namy bulo
rozvidano maje visim desiatkiv planet, o takoju miroju, a to j due, postradaly vid
nevidomoji, ale napevno spinoji dlia vsich katastrofy. I lye ambala-74 mala znano
meni mastaby pokode, ni reta. Za Lopesovym rienniam, tudy bulo vdruhe nadislano zond zi specinoju programoju, vin zdijsnyv try vytky dovkola neji v perpendykuliarnych ploynach i povernuvsia z detanymy videozapysamy riznych astyn poverchni.
Cia planeta mala spravni moria ta okeany, pokodeni dilianky zajmaly ne bie
verti poverchni sui, vulkaniv (jak dijuych, tak i ve zhaslych) bulo na cilyj poriadok
mene, a v regionach, jaki omynula katastrofa, isnuvalo roslynne i, molyvo, tvarynne
yttia. Pryskiplyvyj analiz zapysiv ne vyjavyv oznak technologinoji cyvilizaciji y, prynajmni, jiji retok. Z cioho pryvodu Krasnova vyslovyla prypuennia, o perevana
biis planet u Merei Svitiv buly nezaseleni. Movliav, cyvilizacija jiji tvorciv prosto rezervuvala dlia sebe yttievyj prostir na mijony rokiv upered.
Nad ambaloju-74 systema portaliv bula maje cila. Na zapysach my vyjavyly lye
dva desiatky rozryviv i same v tych misciach, de poverchnia najbie postradala. Takym ynom, zdobula dodatkove pidtverdennia hipoteza pro bezposerednij zvjazok mi
pokodenniamy na planetach ta rujnacijeju tuneliv. o do molyvych pryyn cioho
kataklizmu, to vony zalyalysia predmetom zapeklych supereok zdebioho mi Lopesom ta ternom, do jakych peridyno doluavsia Olivejra, o erhuvav u maynnomu
vidsiku.
Ja v jichnij dyskusiji uasti ne brav, choa mav svoji mirkuvannia z cioho pryvodu.
Prosto zaraz mene turbuvalo ine. Ja dyvyvsia na otoenu portalamy planetu i dumav pro
te, y hodiasia ci tuneli dlia nas. Te, o zondy bezperekodno prochodyly erez nych i
povertalysia nazad, e nioho ne oznaalo. Zvyajni hiperprostorovi strybky tako ne zavdavaly kody avtomatyci zate liudej, za vyniatkom meky obranych, peretvoriuvaly
na iditiv. Ta y zmoemo bodaj my, rezystentni, vytrymaty perechid po tuneliu na desiatky j sotni mijoniv parsekiv? Jak ce pereviryty, ja ne znav
Tobto, zvyajno, znav. Ce buv mij obovjazok i moja prerogatyva jak kapitana korablia.

Ale ja bojavsia. Dosi nikoly ne vvaav sebe bojahuzom, prote zaraz meni bulo strano
a do dryakiv
***
Blyko opivnoi vsi rozijlysia spaty, i ja lyyvsia v rubci sam-odyn jakraz siohodni
bula moja erha nesty vachtu v peru polovynu noi. Ce zbihlosia naproud vdalo, bo
inake meni dovelosia b zminiuvaty grak erhuva, o mohlo vyklykaty pidozry.
Jakyj as ja pochodav rubkoju, namahajuy uhamuvaty chvyliuvannia i perekonujuy sebe, o raz ja vse odno muu ce zrobyty, to krae zaraz, bo ekannia tono zvede
mene z rozumu. V reti-ret ja zmusyv sebe pidijty do inenernoho putu j zajniavsia peredstartovoju pidhotovkoju atla planetarnoho klasu, o znachodyvsia v angari korablia.
Ja maje vporavsia z cijeju spravoju, koly do rubky vvijly Marsi z Josido.
Pereprouju, kep, skazav Chiroi, ale o ne spysia. o j ne dyvno pislia
takoho bahatoho na podiji dnia.
My tut rozmovlialy pro Mereu Svitiv, pidchopyla Marsi. I vse hadaly, o
stalosia z tymy, chto jiji stvoryv. Ja vvaaju, o vony zahynuly, Chiroi ni. A vy o
dumajete?
Ja pidozrilo podyvyvsia na nych. Neve vony pro vse zdohadalysia? Oboje maly jakyj
nervovyj vyhliad. I trymalysia tak naprueno, niby buly ladni bu-jakoji myti nakynutysia na mene. Voevy, o zapidozryly j vyriyly pereviryty. Mona ne sumnivatysia:
jako zaraz nakau jim pity, to jichnia pidozra peretvorysia na vpevnenis.
Navi ne znaju, o j dumaty, vidpoviv ja neochoe. Utim, meni zdajesia,
o chaziajiv Merei Svitiv bie nemaje.
Josido skeptyno chmyknuv:
A ot ja ne mou poviryty, o cyvilizacija, jaka pobuduvala taku migalaktynu
systemu komunikacij, mohla zahynuty. Ce superey logici.
Jakraz navpaky, v ciomu je svoja logika. Ja viduv, o mymovoli vtiahuju u
rozmovu, tym samym vidkladajuy moment, jakoho tak bojavsia. Jako pryjniaty hipotezu pro nespodivanu globanu katastrofu, to cilkom molyvo.
A jak vy hadajete, ym mohla buty vyklykana cia katastrofa? zapytala Marsi
z deo perebienoju cikavistiu.
Supernova, skazav ja. Sonce odnijeji z planet Merei vybuchnulo. Po dorozi my ve vstanovyly, o istsot simnadcia rokiv tomu u 519-ji rizko zroslo nejtrynne
vyprominiuvannia. Za mojim prypuenniam, ce buv vidhomin spravnioho nejtrynnoho
spalachu, o pereduvav narodenniu Supernovoji. Potrapyvy v Mereu Svitiv, orstki
nejtryno kika misiaciv rozhuliuvaly po nij, potrapliajuy z tuneliu v tune, jichni potoky znaj nakladalysia odyn na odnoho, doky povnistiu ne rozsijalysia u prostori.
Klasno zvuy, kep, zachopleno movyla Marsi. I bahato pojasniuje. A ef
tern ta admiral do cioho ne dodumalysia.
Dodumalysia, ne sumnivajsia. I Olivejra dodumavsia. Prosto poky vony ne navaujusia hovoryty pro ce vholos. Nadto asto v astrozyci spysuju zahadkovi javya na
naslidky vid vybuchiv Supernovych. Ce stalo zajaloenym tampom. Tomu nai doktory
nauk taki strymani j obereni, voliju speru perebraty vsi ini varinty. A ja prostyj
magistr, meni ne strano poytysia v durni.
Nu, harazd, kep, skazav Josido. Prypustimo, vybuchnula zoria. Planeta,

nazvem jiji Afa, pevna ri, peretvoryla na plazmu. Potim pila reakcija po tuneliach.
Bez sumnivu, ta grupa planet, Beta, o bezposerednio pryliahala do Afy, tako bula
znyena. Ale dali udarna chvylia poslabala, energija vybuchu Supernovoji vyerpalasia.
U svitach Gamma, na zrazok naoji ambaly-1, rujnuvannia zatorknuly lye poverchniu. A planety nastupnoho eelonu, Deta, taki, skaimo, jak ambala-74, vzahali vidbulysia lehkym pereliakom. Pevna ri, kikis postradalych planet maje buty velyezna
kikadesiat, a to j kikasot tysia. Ale jako Merea Svitiv, za prypuenniam admirala
Lopesa, ochopliuje mijony i navi mijardy planet, to rujnuva zaznala lye neznana
jich astyna.
Zate najvalyvia, zauvayv ja. Zva, o iz semy desiatkiv dovino obranych tuneliv znajovsia tiky odyn, jakyj vede do astkovo ukodenoji planety, a reta
do tak samo zrujnovanych, jak ambala-1. Okrim toho, udaru bulo zavdano ne erez odyn
abo kika tuneliv, a jak minimum erez kika sote. Zvidsy vyplyvaje, o planety cijeji
grupy buly tisno povjazani jak mi soboju, tak i, vidpovidno do tvojeji terminologiji, z
grupoju planet Beta, jakych uent znyyla udarna chvylia vid Afy. A de v Merei
Svitiv, jako pryjniaty Lopesovu mode pavutynnia, moe buty take ine pletyvo tuneliv? Jasno, o lye v jiji centri. Tam, de za logikoju reej, maly znachodytysia naseleni
svity rozumnych istot, jaki j stvoryly ciu systemu hiperprostorovych tuneliv.
Ote, promovyv Chiroi, zhidno z vaoju hipotezoju, vybuch Supernovoji
znyyv usiu centranu, tak by movyty, cyvilizovanu astynu Merei, a vcilila jiji peryferijna astyna vinyj, e nikym ne zajniatyj yttievyj prostir?
Ce cilkom imovirno.
A Marsi kyvnula:
Due schoe na pravdu. Ja dumaju, tak use j vidbulosia.
Pevnie, ty choe tak dumaty, utonyv Josido. Tebe liakaje sama dumka
pro zustri z budivnyymy Merei Svitiv. Z cyvilizacijeju, o vyperedyla nas u rozvytku
na bahato tysiaoli. I, jako esno, mene ce tako liakaje. Tak liakaje, o ve erez ce
odne ja laden pohodytysia z vaoju, kep, hipotezoju. Tym bie o vona do bisa logina.
Z cymy slovamy vin trochy famijarno popleskav mene po pleu a nastupnoji
sekundy ja ve leav dolily na pidlozi. Chiroi vsivsia na mene i skrutyv za spynoju ruky.
Boliu ja maje ne viduvav use bulo zrobleno ne lye blyskavyno, ale j nadzvyajno
akuratno. Z davnich-daven u deevych bojovykach malo ne vsich japonciv zobraaju majstramy jedynoborstv, cho naspravdi ce ne tak. Prote Josido buv jakraz iz tych japonciv,
o doskonalo volodily bojovymy mystectvamy.
ort! obureno proharav ja, marno namahajuy zvinytysia. o tut dijesia? Vy oboje podurily?
Meni due koda, kep, z yrym alem skazav Chiroi. Ale tak bulo treba.
Tym asom Marsi vmostylasia v krisli erhovoho po mistku inenera, vydobula z
kyeni komunikator i promovyla:
Admirale, vy maly raciju. atl ue hotovyj do startu. Znimaju blokuvannia angara.
Molodcia, divynko, pouvsia u vidpovi Lopesiv holos. Kapitan mene
uje?
Tak, ser.
Todi Lopes zahovoryv hunie:
Eriku, ty deo zabuv. Ato, ty spravdi kapitan korablia ale ekspedyciju

ooliuju ja. I ce mij obovjazok, a ne tvij. Ce moje pravo i ja ne dozvoliu tobi uzurpuvaty
joho. Do rei, maju skazaty, o ty harnyj komandyr. Pidlehli liublia tebe. Koly ja povidomyv Chiroi ta Marsi pro te, o ty zbyrajesia zrobyty, vony ne vahalysia odnoji
sekundy j odrazu pohodylysia na cej malekyj zakolot. Ne obraajsia na nych, dobre?
Ja nioho ne vidpoviv. Prosto ne znav, o j skazaty. Mene rozbyraly zlis i dosada,
ale vodnoas ochopylo velyezne polehennia, vid jakoho, v svoju erhu, meni stalo
soromno. Sam, z vlasnoji voli, ja ne mih vidmovytysia vid cioho vyprobuvanoho poliotu,
ja musyv joho zdijsnyty. Prote mene zupynyly i v hlybyni dui ja viduvav zradnyku,
nehidnu, navi hanebnu radis
Harazd, pislia pauzy skazav Lopes. Proatysia ne budemo. Ja vpevnenyj,
o skoro povernusia. Kine zvjazku.
asty vam, admirale! huknula v komunikator Marsi, choa navriad Lopes
pouv jiji.
Mynula dovha chvylyna, protiahom jakoji my vsi troje movaly. Nareti Marsi ziskovznula z krisla j povidomyla:
Vse harazd. atl vidalyv.
Chiroi nehajno vidpustyv mene j pokvapcem vidstupyv na kika krokiv.
Ja pidvivsia, hlianuv na nioho ta Marsi z movaznym dokorom, potim vydko pidijov do puta j zorijentuvav bortovyj teleskop na atl, o strimko mav unyz, do roztaovanych nad planetoju portaliv. Nezabarom stalo zrozumilo, o vin priamuje do tuneliu,
jakyj vede na ambalu-74.
o , rozumnyj vybir, promymryv ja.
Marsi z Josido promovaly. I pravyno vynyly inake b otrymaly dobriaoho
prouchana.
Z moho pohliadu, bezpenie bulo b speru pirnuty pid sitku portaliv zi vydkistiu
menoju za peru kosminu, a potim rozihnatysia i prokoloty jiji znyzu. Prote Lopes
vyriyv ne marnuvaty asu na zajvi manevry. Pry nablyenni do portalu vin zorijentuvav
atl kormoju donyzu, hotujuy rozpoaty ekstrene hamuvannia, ob ne vpasty na poverchniu planety. A za sekundu atl ez.
Potiahlysia chvylyny napruenoho ekannia. Ja nervovo kusav huby, Marsi, o stojala poru, neterpliae perestupala z nohy na nohu, zate Chiroi vyhliadav cilkom nezvorunym. Utim, ja udovo rozumiv, o vin tako pereyvaje.
Nareti Marsi ne vytrymala:
Vin obovjazkovo povernesia. Ot zaraz
Ja kynuv na neji pochmuryj pohliad.
Molysia, ob povernuvsia. Bo inake
Zakinyty svoju pohrozu ja ne vstyh, oskiky same cijeji myti maje z centru vika
vyletiv atl i lih u krutyj vira, rozvertajuy u napriamku korablia. Marsi zavyala vid
zachvatu, a Chiroi radisno vsmichnuvsia. Ja , popry te svynstvo, o joho vony dopiru
vynyly, laden buv obijniaty jich i rozciluvaty.
Na puti zablymav vohnyk vyklyku. Ja nehajno vvimknuv zovninij zvjazok, i na
ekrani vynyklo zadovolene Lopesove oblyia.
Eriku, nehidnyku! svarlyvo promovyv vin. I ty chotiv pozbavyty mene cioho! Chotiv zabraty v mene pravo perym pobuvaty v inij galaktyci!
Ja radyj, o ne vyjlo, vidpoviv ja yro.

Pro detali cioho ninoho incydentu ja vyriyv promovaty i reti leniv komandy
povidomyv lye te, o admiral Lopes zdijsnyv na atli tunenyj perechid do ambaly-74 i
bez odnych pryhod povernuvsia nazad. Tak samo ja zapysav i v korabenomu urnali,
prote pislia tryvalych rozdumiv taky rozpoviv Krasnovij, jak bulo naspravdi. Ja vvaav
neetynym prychovuvaty vid svoho staroho pominyka, na jaki vytivky zdatni Josido j
Marsi.
Ta bu-chto z nas na jichniomu misci vynyv by tak samo, zauvayla vona,
nitrochy ne vraena mojeju rozpoviddiu. I vzahali, kep, use ce melodrama. Meni j tak
bulo jasno, o tuneli cilkom bezpeni. Ade oevydno, o Merea Svitiv pryznaalasia
dlia masovoji migraciji liudej. Inake ne bulo sensu jiji stvoriuvaty.
A zvidky taka vpevnenis, o tvorci Merei buly liumy? zapytav ja.
Vona nedbalo stenula pleyma.
Ne skau, o vpevnena. Rade ja zatiato viriu v ce. Prosto tomu, o ne chou
zustritysia nu, prymirom, iz rozumnymy jairkamy. Abo z ymo e hirym.
Nastupni dva dni my prodovuvaly aktyvno dosliduvaty tuneli, i v tretij sotni vyjavyly odyn, o viv do planety, roztaovanoji zovsim nedaleko porivniano z inymy u
susidnij galaktyci Trykutnyka. Ce dozvolialo spodivatysia, o rano y pizno my vyjavymo
bodaj odnu planetu, jaka razom z ambaloju-1 znachodysia v naij Galaktyci. A o takych planet isnuje ymalo, nichto z nas ne sumnivavsia.
Z druhoho dnia do roboty doluyvsia j atl. opravda, novi tuneli, jak i ranie, my
rozviduvaly z dopomohoju zondiv, a doslidnyku grupu na atli vidpravlialy lye do svitiv,
o stanovyly osoblyvyj interes. Napryklad, do tijeji ambaly-251 u Tumannosti Trykutnyka bulo prosto zachoplyvo pobayty nau Galaktyku zi storony. Jiji znimky, peri
reani, a ne zmodeliovani kompjuterom, stanovyly velyeznu naukovu j piznavanu
cinnis.
Paraleno z cym geoskanery Hermesa reteno dosliduvaly planetarnu koru ambaly-1 u poukach bu-jakych slidiv rozumnoji dijanosti. Osobysto ja ne pokladav na ce
odnych nadij i tym bie buv zdyvovanyj, koly naprykinci tretioho dnia, bukvano na
samij poverchni, vsioho ly pid pjatymetrovym arom vulkaninoho pylu, geoskanery vyjavyly o pidozrilo schoe na ulamky nevelykoho kosminoho aparata.
I meni, j Lopesovi due chotilosia vidbuty do miscia znachidky, prote atl z Krasnovoju, Marsi, Gambarini ta Moreno jakraz buv u polioti, to cho-ne-cho dovelosia doruyty ciu spravu jim. A nam z admiralom zalyalosia chiba sposterihaty za perebihom
rozkopok po videozvjazku z rubky keruvannia.
Koly z maksymanoju oberenistiu ulamky bulo vydobuto na poverchniu, stalo
jasno, o ce nijakyj ne artefakt starodavnioji cyvilizaciji, a cilkom zemnyj (tobto, zroblenyj liumy) orbitanyj baken zastariloji konstrukciji. Na odnomu z fragmentiv joho
obyvky navi astkovo zberehlosia markuvannia: EARA2, i tut ne treba bulo
maty vydatnych kryptologinych zdibnostej, aby rozyfruvaty ce jak EL ARCA 2,
tobto, v perekladi z ispankoji, KOVEH-2.
Chaj meni ort! zaudovano promovyv Josido, o razom z namy sposterihav

za rozkopkamy. yro kauy, ja buv upevnenyj, o cej antykvarit zastriah ue bilia

peroji zori zi svoho spysku. A na tobi distavsia siudy! Fantastyka!
Cilkom zachopleni vidkryttiam Merei Svitiv, my praktyno zabuly pro druhyj
Koveh, vin perestav nas cikavyty. A jako j zavodyly pro nioho movu, to nitrochy ne
sumnivalysia, o do ambaly-1 vin ne doletiv. Utim, tern kika raziv buv zhaduvav
pro nadpovinyj hiperdrajv i molyvis samostijnoho popovnennia zapasiv palyva ale
robyv ce rade za inercijeju, bez najmenoho entuzizmu. A Lopes uzahali movav z cioho
pryvodu, i lye zaraz, pislia vyjavlennia bakena, vin zauvayv:
Teper ja ne dumaju, o Koveh dotrymuvavsia svoho marrutu. Najpevnie,
vin odrazu poletiv siudy. A spysok z trynadciaty system sklav vyniatkovo dlia peroho
Koveha, ob pereviryty joho na tiamuis. Ale toj nioho ne zbahnuv.
Voevy, baken obertavsia dovkola ambaly-1 po stacinarnij orbiti, prote potim
o trapylosia moe, v nioho vluyv dribnyj meteoryt, a moe, stavsia zbij u roboti
avtomatyky, i v rezutati vin upav na planetu. Zavdiaky termino stijkij obyvci j rozridenij atmosferi, baken ne zhoriv pry padinni, ale vid udaru rozbyvsia na astyny. Joho
blok pamjati zaznav vidutnych pokode, to naym fachivciam z elektroniky, Josido
ta Gambarini, dovelosia dobriae popraciuvaty, ob vydobuty zi zrujnovanych krystaliv
informaciju, zalyenu IKSom Koveha-2. Na astia, vona bula bahatorazovo produbliovana, i choa z konoji kopiji vcililo ne bie kikoch vidsotkiv, u kincevomu pidsumku
vdalosia vidnovyty jiji do ostannioho bita.
Povidomlennia pryznaalosia dlia peroho Koveha j mistylo detanyj zvit pro doslidennia viok-portaliv. Cikavo, o IKS vysunuv tu samu hipotezu, o i ja v besidi z
Josido ta Marsi pro vybuch Supernovoji i pro te, o vnaslidok katastrofy bulo znyeno
vsiu cyvilizovanu astynu Merei Svitiv (vin vykorystovuvav taku nazvu, jak i my, razom z terminamy tuneli j portaly, o zajvyj raz svidylo pro jichniu samooevydnis).
A na zaverennia bulo skazano:
Ja ne polyaju nadiji vstanovyty kontakt z naadkamy tvorciv Merei Svitiv, jaki zberehly znannia svojich predkiv. Dlia zbiennia jmovirnosti cijeji
zustrii ja vyriyv oblatuvaty postijnu bazu na planeti Edem-1068 (dyv. karty);
koly zustrinemosia, ty zrozumije, na omu gruntujusia moji oikuvannia.
Tako muu z prykristiu konstatuvaty, o meni dovedesia astkovo poruyty
svoji zobovjazannia i rozmorozyty pevnu kikis pasayriv, oskiky v procesi tryvaloho doslidennia Merei Svitiv ja maje vyerpav bortovi zapasy vodniu ta
dejteriju, a popovnyty jich samostijno ne maju molyvosti

(Otak! skazav ja znijakovilomu ternu.)

Ce kone neobchidnyj krok, bo inake pid zahrozoju opyniasia yttia
vsich trydciaty tysia liudej i pjatdesiaty tysia liudkych embriniv u krigennych kamerach. Reta informaciji pry zustrii.
IKS, s/n: DA-685, korabe Koveh-2.

Zhadanych u teksti kart bulo istdesiat sim, poslidovno pronumerovanych. Vony javlialy soboju tryvymirni zobraennia planet z itkymy nazemnymy orijentyramy i sitkoju
portaliv nad nymy. Pid nomerom perym guruvala karta ambaly-1 (za terminologijeju
IKSa, Inferno-1). Odyn z jiji portaliv bulo poznaeno slovom poatok. Na nastupnych

kartach bulo vkazano vchidni ta vychidni portaly, spolueni strilkamy. A istdesiat sioma
zobraala sam Edem-1068 z orijentovnym miscem roztauvannia tymasovoji bazy. Dlia
bioji zrunosti karty vsich planet maly systemu geogranych koordynat, pryomu na
konij z nych nuliovyj merydin (jakyj, na vidminu vid poliusiv ta ekvatora, je objektom
vidnosnym) prochodyv erez centr vchidnoho portalu.
Peri try svity na ciomu marruti buly povnistiu zrujnovani Inferno. Dali jly
zrujnovani astkovo Limbo, o erhuvalysia z Edemamy planetamy, jaki zovsim ne
zaznaly rujnuva. A poynajuy z trydcia siomoji planety, liach prochodyv vyniatkovo
erez Edemy; voevy, ymraz dali vid centranoji astyny Merei Svitiv.
A Koveh, virnie, joho tunyj rozum, vyjavyvsia poetom, zauvayla Krasnova. On jaki nazvy vyhadav! Mertvi planety Inferno, peklo. Vidnosno postradali
Limbo, ystylye. Ne zaepleni katastrofoju Edemy.
Mi inym, dodala Gambarini, planety stovidsotkovo zemnoho typu. Istoty, o stvoryly Mereu Svitiv, napevno potrebuvaly dlia yttia takych samych pryrodnych umov, o j my. I dobyraly planety due reteno, lye najkrai. Sudiay z zobrae,
Edemy j spravdi nahaduju rajki kui.
Rekreacijna zona, prokomentuvav tern. Vidpoynok u dykomu, nezajmanomu otoenni, safari vsiliaki. Pryvillia dlia potencijnych Robinzoniv: jako
vtomyvsia vid tempu yttia v cyvilizovanomu sviti, to obyraj nezaselenu planetu na svij
smak i yvy na nij u hordij samotnosti. Nu, mona prychopyty z soboju Pjatnyciu olovioji abo inooji stati, zaleno vid smakiv Hm. Choa zalyajesia pytannia, y buly
budivnyi Merei dvostatevi.
Mona ne sumnivatysia, skazav Josido. Vsi vyi tvaryny, vyjavleni namy
na riznych planetach, neodminno podiliajusia na samok ta samciv.
Ce ne argument, zapereyv ja. My doslidyly lye krychitnu astynu naoji
Galaktyky. A ty poyriuje cej mizernyj dosvid malo ne na ve Vsesvit.
Ne poyriuju, a ekstrapoliuju, utonyv Chiroi. Ce prosto moje prypuennia. I, vodnoas, moje nepochytne perekonannia. Treba dyvytysia v hlyb reej, u kori, v
osnovu. A o ley v osnovi vsioho yvoho? Bilok. A v osnovi bilka? Aminokysloty. Vsi
vidomi nam inoplanetni formy yttia je vykliuno bilkovymy, do toho skladajusia z
takych samych aminokyslot, o j na Zemli. Aminokysloty ce universana mova, jakoju
Hospo Boh pye svoju kosminu knyhu yttia.
Vy viryte v Boha, Chiroi? zapytav u nioho Lopes.
Odnoznano, ser. Prote ne v jakyj vyyj duch, o nahliadaje za namy, sudy
nas za nai vynky, odnych proaje, inych karaje. Ni, ja viriu v inoho Boha. U Tvorcia
vsioho suoho u Vsesviti. Mij atejizm zdymiv, ojno ja serjozno zajniavsia bilogijeju. U
cij nauci Hospo stukaje v koni dveri j otak vkradlyvo pytaje: A vhadajte, dity moji,
omu za vsijeji riznomanitnosti planet yttia vsiudy gruntujesia na odnakovych pryncypach? Chto tak ulatuvav?
Due cikavo, skazav admiral. My neodminno pohovorymo pro ce jako
zhodom, na dozvilli. A narazi majemo ini, nahanii spravy. I ve zvernuvsia do
mene. Pytannia pro te, letity na Edem-1068 y ni, ne stoji. Bezumovno, treba letity.
Tiky jak vsi razom na Hermesi y sporiadymo atl z rozviduvanoju grupoju?
Proponujuy druhyj varint, Lopes javno mav na uvazi, o rozviduvanu grupu
ooly vin.

 atl ne hodysia, riue vidpoviv ja. istdesiat is tuneliv liach neblykyj, i jak kapitan ja kategoryno proty toho, ob nadovho rozdiliaty ekipa. Krim
toho, atl praktyno bezzachysnyj, a na Edemi-1068 moe buty o zavhodno v kraomu razi, he schyblenyj Koveh-2, jakyj dosi ekaje na zustri z vysokorozvynenoju
inoplanetnoju cyvilizacijeju. Tomu letymo na Hermesi. Zretoju, ce tako bude mizoriana podoro.
Lopes zhidno kyvnuv:
I ne prosto mizoriana, a migalaktyna.
***
Polit erez istdesiat pja prominych planet zabrav u nas trochy mene dvoch dib.
Sami perechody po tuneliach vidbuvalysia myttievo, ale vchidni ta vychidni portaly buly
roztaovani na prystojnij vidstani odyn vid odnoho, asom navi z protylenych bokiv planet, i v seredniomu na perelit mi nymy my vytraaly blyko soroka chvylyn.
Distavy do Edema-1068, my bez problem znajly vkazanu na karti nazemnu bazu.
A tonie, te misce, de vona koly bula. Vid neji zalyylosia zovsim nebahato: ledve vydymi
slidy tranej po perymetru; retky fundamentu dlia kikoch blonych budive; porosla
travoju j aharnykom, ale dosi dobre pomitna z vysoty ymala dilianka koly vypalenoji
zemli na misci posadky korablia (v ti asy e ne isnuvalo antygraviv); ta dva kanaly,
provedeni vid riky, o protikala nepodalik, do posadkovoho majdanyka. Peryj kanal,
o buv vye za teijeju, pryznaavsia dlia zakauvannia vody v korabenyj tr, a druhyj
dlia zlyvannia nazad u riku pislia vidboru z neji vodniu ta dejteriju v neobchidnij dlia
roboty reaktora proporciji.
Sudiay z rozmiriv taboru, tut proyvalo kika tysia liudej, konstatuvav Lopes, koly Hermes zavysnuv na antygravach na vysoti desiaty kilometriv nad kolynim
miscem stojanky. Ote, Koveh rozmorozyv usich svojich pasayriv y, vyde,
pera grupa liudej, jakych IKS oyvyv, ob vony dopomohly jomu z napovnenniam palyvnych bakiv, perebraly vladu do svojich ruk i vyvely z anabizu vsich inych. Pevnyj as,
vid kikoch misiaciv do kikoch rokiv, vony mekaly tut, a potim kudy poletily. Ale kudy
same? Za logikoju, vony maly b zalyyty vkazivky.
Priamujuy siudy, zauvayla Krasnova, my obletily polovynu planety.
Jakby na orbiti buv baken, my b pouly joho pozyvni. Choa v nioho mohlo zakinytysia
yvlennia. Abo vin, jak na ambali-1, upav na planetu. Jako tak, to vin tono zhoriv u
inych arach atmosfery.
Vaa pravda, starpome, pohodyvsia Lopes. I v takomu razi my matymemo
problemu. Velyku problemu. Prote ja spodivajusia, o pasayry Koveha zalyyly kontejner z zapysamy de u meach svoho taboru. Geoskanuvannia svidy pro najavnis na
nevelykij hlybyni pid zemleju bezlii riznych predmetiv. Prote sered cijeji polovy moe
vidukatysia j potribne nam zerniatko.
Provedemo vysadku, admirale? zapytav ja.
Pevna ri. Zi mnoju poletia tern, Moreno, Nisen i Chagrivz. Pidhotujte atl do
startu, kapitane.
Ja chotiv buv zapereyty, ale ne vstyh Lopes, vvaajuy pytannia vyrienym, vydko vyjov z rubky. Zadovolena Marsi podalasia slidom za nym.
Za ver hodyny atl vidvartuvavsia vid korablia j kolamy piov na znyennia. Bilia

poverchni vin upovinyv vydkis, cilkom perejovy na antygravy, i plavno opustyvsia na

asi posered kolynioho poselennia liudej z Koveha. Pasayrkyj liuk vidynyvsia j
zovni vyslyznuly Moreno z Nisenom u specinych poliovych formach, osnaenych broneyletamy, zi zbrojeju napohotovi. Kyndanym vohnem lazeriv vony oystyly prylehlu
terytoriju vid nadto vysokoji travy ta aharnyku, pislia oho z atla vyjov Lopes u suprovodi terna. Marsi, za nakazom admirala, zalyylasia v pilotkij kabini, ob u razi neobchidnosti zabezpeyty vydku evakuaciju vsijeji desantnoji grupy. To radila vona daremno.
Ani Lopes, ani joho suputnyky dychanych masok na sobi ne maly sklad atmosfery j tysk cilkom vidpovidaly zemnym standartam, a vid najavnoji v povitri mikroory vony buly ubezpeeni injekcijamy utratymalinu potunoho imunomoduliatora yrokoho spektru diji. Kona ekosystema, navi najspryjatlyvia dlia liudyny, misty
svij kompleks chvorobotvorych virusiv, bakterij ta mikrobiv, do jakych storonnij organizm mih ne maty imunitetu. A utratymalin, razom z zahanym stymuliuvanniam imunnoji systemy, spryjav vydkomu vyjavlenniu uych mikroorganizmiv i vyroblenniu efektyvnych dlia boroby z nymy antytil. Zvisno, joho molyvosti ne buly bezmenymy, vin ne
mih uberehty organizm vid miscevych analogiv umy, cholery, SNIDu abo eboly tut
potribno specine likuvannia. Na astia, na odnij z planet taki smerteni zbudnyky ne
rojasia v povitri, zarazytysia nymy dovoli skladno, a vid usiliakych hrypiv ta dyzenterij
utratymalin zachyav cilkom nadijno.
Admiral charakternym estom popravyv navunyka z mikrofonom, i z dynamika
zovninioho zvjazku pouvsia joho holos:
Zajmatysia rozkopkamy poky ne budemo. Spoatku prosto ohlianemo tabir.
Ohliad tryvav ponad pivhodyny, ale nioho korysnoho znajty ne vdalosia. Teper zalyalosia odne perekopaty vsiu terytoriju u spodivanni znajty bodaj jaku zaipku.
I vse-taky, vse-taky, hovoryv Lopes, u zadumi rozzyrajuy dovkola.
Jako pasayry Koveha zalyyly povidomlennia, to maly obraty dlia cioho jake osoblyve misce. Take, ob odrazu vpadalo v vii. Ideanyj varint u rajoni pochovannia
pomerlych pry rozmorouvanni liudej Starpome, zvernuvsia vin do Krasnovoji, o
sydila za inenernym putom i kontroliuvala doslidnyke obladnannia, e raz proskanujte miscevis. ukajte skupennia nevelykych cylindrynych kapsul. Abo odnu velyku
kapsulu ne vykliueno, o popil usich zahyblych zibraly razom.
Nioho schooho nemaje, vidpovila Krasnova. Meni ve spadalo ce na
dumku. Mabu, jich perepochovaly na inij planeti. Na tij, de poselylysia vsi, chto vyyv.
Tak, cilkom imovirno, pohodyvsia admiral. Dlia postijnoho proyvannia
vony obraly inyj svit i, pryrodno, tam pochovaly svojich tovaryiv. Ale de? Mirkujmo
logino. Najpere pytannia: omu vony zabrakuvaly ciu planetu j pereselylysia na inu?
Molyva vidpovi: ta, ina planeta, znachodysia v naij Galaktyci. Ne maje znaennia, v
jakomu regioni. Za mirkamy Merei, ce vse odno maje vdoma. Teper nastupne: omu
sam Koveh obrav ciu planetu? Dlia popovnennia palyvnych zapasiv vin potrebuvav try
rei najavnis vody, zrune misce stojanky bilia vodojmy i naleni pryrodni umovy, ob
rozmoroeni liudy pouvalysia komfortno. Ale dlia cioho zhodyvsia b bu-jakyj svit typu
Edema. omu vin ne obrav najblyyj do ambaly-1, omu tak zahlybyvsia v netri Merei?
I, mi inym, ce misce ne najvdalie grunt zamjakyj dlia posadky takoho vakoho korablia, a rika nevelyka, z nadto povinoju teijeju. Chiba o Tut Lopes zamovk,
vidkynuv holovu j kika sekund dyvyvsia vhoru. Hm, cikava ideja. Kapitane, vy ujete

mene?
Tak, admirale, vidpoviv ja, vvimknuvy mikrofon.
Perevirte, kudy vede portal priamo nad namy. Tiky ne zatrymujtesia dovho.
Prosto hliate, o tam, i povertajte nazad.
Dobre.
Ja vidviv korabe trochy vbik vid taboru i zapustyv chodovi dvyhuny z trydciatykratnym pryskorenniam. Men ni za pivchvylyny Hermes dosiahnuv potribnoji vydkosti
j pirnuv u tune.
I vidrazu vyrynuv. o najbie mene vraalo v takych strybkach, ce cilkovyta vidsutnis bodaj jakycho nadzvyajnych viduttiv. I zvyajnych tako. Prosto poperednioji
myti kartynka na ohliadovych ekranach bula odna, a potim stala inoju. Lye korabe
trochy strusnulo vid rizkoji zminy povitrianych potokiv ale na simdesiatykilometrovij
vysoti, de inis atmosfery bula v desia tysia raziv menoju, ni na poverchni planety,
ce niym ne zahrouvalo.
My potrapyly na dennyj bik planety, v rajon rannioho veora abo piznioho ranku. Ja
zhasyv vertykanu vydkis, vyrivniav Hermes u horyzontanomu poloenni j opustyvsia nye rivnia portaliv. Vnyzu pid namy, astkovo vkrytyj chmaramy, rozkynuvsia
vid obriju do obriju okean. Z cijeji vysoty my bayly ymalu dilianku planety, v radisi
blyko tysiai kilometriv, i maje vsiudy bula voda, lye vdalyni vid nas, po pravomu
bortu, tiahlosia pasmo nevelykych ostroviv.
Za vsima parametramy, ce svit edemkoho typu, skazala Krasnova, znajomliay z pokazamy analizatoriv. Syla tiainnia do tretioho znaku zbihajesia zi standartnoju, orijentovnyj sklad povitria bilia poverchni 22 vidsotky kysniu i 77 vidsotkiv azotu.
Nijakych kidlyvych domiok, krim, zvisno, vuhlekysloho gazu, astka jakoho navi trochy mena, ni na Esperansi. Tysk na rivni moria 0,92 standartnoji zemnoji atmosfery.
vydkis obertannia dovkola osi, poky z nevelykoju tonistiu, dorivniuje dvadciaty esty
z etvertiu hodynam. Temperatura
Hodi, zupynyv ja jiji. Vse ce dribnyci. Admiral rozrachovuvav znajty tut
o osoblyve. Zaraz pidnimemosia vye, pohlianemo, de najblyyj materyk A vtim,
ni. Speru pokay ti ostrovy.
Krasnova nehajno spriamuvala bortovyj teleskop na najblyyj z ostroviv i vvimknula zbiennia. Koly zobraennia zapovnylo ve ekran, my druno vydychnuly:
Je!
Schoe, znajly!
Odnoho pohliadu na ekran bulo dosy, aby zrozumity, o na planeti isnuje cyvilizacija. Ne nadto rozvynena, prote zdatna obrobliaty zemliu, zvodyty budivli, prokladaty dorohy. Dodavy zbiennia, my zmohly rozhledity na dorohach archajini transportni zasoby, o pryvodylysia v ruch zapriaenymy tvarynamy. Ini tvaryny, vini vid tiahlovoji
roboty, nesly na svojich spynach jakycho istot. Taki sami istoty jly dorohoju piky na
svojich dvoch nohach, rozmachujuy v takt chodi dvoma rukamy.
Krasnova e zbiyla zobraennia, vpijmavy v objektyv odnoho z piochodiv, o
zupynyvsia na uzbii dlia vidpoynku. Joho zovninij vyhliad cilkom zemnyj, cilkom
liudkyj, rozvijav nai ostanni sumnivy.
Ot i vse, pouk zakineno, konstatuvav ja. V ciomu sviti mekaju naadky pasayriv Koveha.
A Krasnova skruno pochytala holovoju:

 Podumaty lye, tvaryny jak zasib peresuvannia. Mabu, i zemliu obrobliaju

pluhom. Treba tak zdyavity za otyrysta rokiv!

Zabravy z Edema-1068 grupu Lopesa, my rozpoaly doslidennia ojno vidkrytoho

svitu. Cioho razu admiral lyyvsia na korabli za holovnoho, a ja peresiv na atl, prychopyvy z soboju Krasnovu, Josido, a tako juzan Gregori, yje zachoplennia istorijeju za
najavnych obstavyn mohlo staty nam u pryhodi. Tam asom jak z Hermesa, o perebuvav na nykij orbiti, vyvaly zahanu kartynu planety, my z atla rozdyvlialysia detali.
erez kika hodyn, tryi obletivy planetu, my ostatono perekonalysia, o nai poatkovi vysnovky i pro pochodennia tutenioji cyvilizaciji, i pro rive jiji rozvytku,
vyjavylysia pomylkovymy. Peredovsim, planeta bula dosy hustonaselena. Za pryblyznymy ocinkamy kompjutera, kikis jiji mekanciv perevyuvala pivtora mijarda, i navi
v ideali vony ne mohly buty naadkamy vcililych pislia anabizu doroslych pasayriv
Koveha ta ditej, narodenych z embriniv.
Ta vse odno ci liudy naadky zemnych liudej, napoliahav tern, o razom
z Lopesom perebuvav u rubci keruvannia Hermesa j pidtrymuvav z namy radizvjazok. Dumaju, v davni asy tvorci Merei vyvezly z Zemli jake zabute istorijeju
plemja i poselyly joho tut. Moe, ce buv socinyj eksperyment. A moe, vony takym ynom zaselialy Mereu Svitiv.
A dokazy? zapytav ja.
Prosto podyvy na nych. Jaki e potribni dokazy? Ci liudy v usiomu schoi na
nas. Ja navi laden daty ruku na vidsi, o my genetyno sumisni.
Nu to j o? zapereyv Chiroi Josido. Ce e nioho ne dovody. omu b
ne pryjniaty za fakt, o liudyna spravdi vine pryrody? Osobysto ja ne sumnivajusia, o
j budivnyi Merei Svitiv nalealy do vydu homo sapijens. Ade v Sviatomu Pymi skazano, o Hospo stvoryv liudej za svojim obrazom ta podoboju.
Ne znaju, jak odo obrazu ta podoby Boych, ozvavsia Lopes, ale schois
mi namy j mekanciamy cijeji planety spravdi vraajua. Bezumovno, koly my zdijsnymo
posadku i vstupymo z cymy liumy v tisnyj kontakt, to zblyka pomitymo v jichnij zovninosti pevni antropologini osoblyvosti, charakterni rysy, nepomitni na aerofotoznimkach. Prote ve zaraz oevydno, o za naoju klasykacijeju vsi vony nalea do evropeojidnoji rasy, blye do atlanto-baltijkoho typu. A koly vrachuvaty, o, sudiay z perechoplenych namy radipereda, vony spilkujusia odnijeju movoju, to ce stavy pid velykyj
sumniv jichnie avtochtonne pochodennia na cij planeti.
Vy tako vvaajete jich naadkamy zemlian? pocikavylasia Krasnova.
Chtozna. Hipoteza efa terna zasluhovuje na uvahu, ale ce ne jedyne molyve
pojasnennia. Jako vidkynuty slova Josido pro Boha ta obraz i podobu, to z retoju
joho tverde ja schynyj pohodytysia. Ne vykliueno, o tvorci Merei Svitiv buly ne
prosto humanojidamy, a liumy, i mekanci cijeji planety jichni naadky.
Zdyavili pislia katastrofy?
Virnie, regresovani. Do feodanych, a podekudy, molyvo, j rabovlasnykych

stosunkiv. Potim, z pryrostom naselennia, regres zupynyvsia, suspistvo stabilizuvalosia

j stalo rozvyvatysia po vyschidnij, a narazi dosiahlo rannioindustrinoho rivnia. opravda, jak my moemo bayty, ne vsiudy.
Ato, my bayly. Toj ostriv posered okeanu buv jaskravym svidenniam neodnoridnosti rivnia cyvilizaciji na planeti. Koly my staly obsteuvaty materyky (a jich bulo try),
to vyjavyly, o serednij rive rozvytku suspistva vidpovidaje poatku XX stolittia za
zemnymy mirkamy. Miscevi mekanci buduvaly fabryky ta zavody, prokladaly zaliznyci,
zastosovuvaly v vyrobnyctvi ta transporti energiju pary, tako jim buv znajomyj dvyhun
vnutrinioho zhoriannia na vulyciach mist i na dorohach mi mistamy zustrialosia
ymalo avtomobiliv. Po rikach i moriach chodyly paroplavy; vony kursuvaly j mi materykamy, ale my z Krasnovoju pry perij pojavi ne pomityly odnoho, oskiky toj rajon
okeanu, nad jakym my vyjly z tuneliu, buv roztaovanyj viddalik morkych liachiv.
Tut ue vynajly radi i ne prosto vynajly, a j aktyvno ekspluatuvaly joho. y ne
v konomu velykomu misti bula odna abo kika radistancij, o transliuvaly muzyku j
rozmovni programy. (Do rei, tubina mova, za rezutatamy kompjuternoho analizu, ne
mala sporidnenych sered nyni isnujuych y ve mertvych, ale e vidomych, zemnych
mov. Jiji charakternoju osoblyvistiu bulo dominuvannia holosnych i napivholosnych, a
neyslenni pryholosni vyvalysia zdebioho v redukovanij formi jak korotki j nadkorotki zvuky.) Krim toho, tut isnuvala j avicija pravda, e na ranniomu, zarodkovomu
etapi. Tuteni litaky maly vemy prymityvnu konstrukciju, prote vony litaly, a dejaki z
nych dosy nepohano.
Vtim, use vyeskazane stosuvalosia lye promyslovo rozvynenych regioniv planety,
na zrazok toho, nad jakym zaraz barauvav na atl. Z nymy erhuvalysia vidstali rajony,
de providni pozyciji dosi zajmalo naturane hospodarstvo, a mista vidriznialysia vid sil
chiba o biymy rozmiramy. Fabryk i zavodiv my tam ne pomityly, zaliznyci buly ridkistiu, a avtomobili zustrialysia lye vriady-hody. Meni ce zdalosia nepryrodnym, i zretoju ja zvernuvsia za rozjasnenniamy do juzan, kotra ve cej as movala j uvano perehliadala zrobleni naymy kameramy zapysy.
Ave, tvoja pravda, kep, nekvapno vidpovila vona, vidvoliky vid svoho terminalu. Prote podyv vyklykaje ne sam fakt najavnosti rozvynenych i vidstalych krajin,
a vidsutnis regionanoho rozmeuvannia mi nymy. V usi peridy istoriji Zemli vysokorozvyneni deravy ne buly rozkydani po vsij planeti, a utvoriuvaly cilisni terytorini
grupy. Na cij e planeti kartyna bie schoa na achovu doku orne, bile, orne, bile.
I ce e ne najdyvnie. Ja tut analizuvala otrymani materily i vyjavyla cilu nyzku anachronizmiv. Ne v sensi oho zastariloho, a navpaky zanadto progresyvnoho, o pomitno vyperedaje techninyj rive tutenioji cyvilizaciji.
A same? zacikavyvsia Lopes.
Ot, prymirom, avtomobili, ser. Z naoho pohliadu vony vsi prymityvni j
nezhrabni. Prote je sered nych nevelyka kikis mayn, o vidrizniajusia vid rety tak
samo raziue, jak na Hermes vid Koveha. juzan vyvela na svij ekran zobraennia j retransliuvala joho v rubku korablia. Porivniajte ci dva avta. Oboje na vyhliad
novisiki, ale te, o livoru, ve za svojim zovninim dyzajnom spravliaje vraennia
znano doskonalioho v techninomu plani. A teper podyvymosia na nych u roboti.
Kartynky zaruchalysia. Pera mayna bere rozhin maje z miscia, jide nabahato vyde, ale jiji chid rivnyj i plavnyj, vona krae manevruje, a jiji hamivna systema zabezpeuje vydku i vodnoas mjaku zupynku, bez najmenoho sipannia.

 Tak, pohodyvsia Lopes, riznycia viduvajesia. Prote ce moe buty

ekskliuzyvna mode, nadzvyajno doroha, pryznaena lye dlia najzamoniych klijentiv.
o dlia najzamoniych, ce bezumovno. Takych avtomobiliv due malo. I samoji
ekskliuzyvnosti tut nedostatnio. Realizacija techninych rie, vtilenych u ciu mode, potrebuje vyoho rivnia vyrobnyctva. A ce jakisnyj strybok usijeji promyslovosti. Schoa
sytuacija i z litakamy. Na a, ja ne vstyhla sklasty porivnianu tablyciu, ale my vsi bayly,
o tut litaju jak prymityvni etaerky, tak i vemy sympatyni dvomotorni mayny z
obtinym korpusom i skladnoji formy krylamy, sprojektovanymy za vsima pravylamy aerodynamiky.
Stosovno litakiv, ja zvernula na ce uvahu, skazala Krasnova, ne ozyrajuy;
vona keruvala atlom, trymajuy joho na vysoti dvadciaty kilometriv cilkom dostatnij,
ob nas ne mohly pomityty znyzu. I e dyvuvalasia, omu vony dosi ekspluatuju cej
brucht, jako ve vmiju buduvaty bi-men prystojni mayny.
Dlia nych ce ne brucht, starpome. Etaerky cilkom vidpovidaju tuteniomu
techninomu rivniu. A ot bi-men prystojni litaky znano pereveruju cej rive. I
aerodromy v dejakych mistach a nadto velyki, z nabahato bioju propusknoju spromonistiu, ni potribno zaraz i protiahom najblyych desiatyli. juzan prokalialasia.
Je j ini pryklady, krim avtomobiliv ta litakiv. Due rozvynena hirnyovydobuvna j pererobna promyslovis neproporcijno do inych haluzej ekonomiky. Zvyajno, vy moete
skazaty, o ja nadmiru zachopylasia paraleliamy z naym mynulym i ne vrachovuju miscevoji specyky. Todi jak vam spodobajesia ce?
Vona vyvela na ekran novu kartynku, i ja myttiu poervoniv. Blyko hodyny tomu,
koly my prolitaly nad velykym mistom, ja vozyvsia z bortovym teleskopom u poukach
oho cikavoho i vypadkovo zazyrnuv u vnutrinij dvoryk odnijeji rozkinoji villy. Tam,
bilia basejnu, zasmahala v ezlonzi moloda, due pryvablyva j cilkom hola divyna, i ja ne
vtrymavsia vid spokusy trochy popidhliadaty za neju.
Vtim, juzan cikavyla ne vidsutnis odiahu na divyni. Vona zrobyla stop-kadr i skazala:
Zverni uvahu: pannoka v navunykach. U malekych navunykach, a ne v zdorovennych, o zatuliaju usi vucha. Ale ne zupyniatymusia na takych dribnyciach.
Valyvie ine navunyky pidjednani do nevelykoho predmeta na stoli. Vin stoji torcem, to nam zalyajesia tiky hadaty, o to take radipryjma y prohrava. Ta ce j
ne maje znaennia. Holovne, o vin malych rozmiriv, i vid nioho ne tiahnesia drit zovninioho yvlennia. Ote, prystrij ne moe buty lampovym, vin jak minimum praciuje na
napivprovidnykach. A ce ve nova doba v technici. Na Zemli peri tranzystory zjavylysia
lye pislia atomnych bomb.
Spravdi cikavo, promovyv Lopes. Ostannij va pryklad vydajesia meni perekonlyviym, ni z avtomobiliamy ta litakamy. Hm Teper, schoe, jasno, o stalosia z
pasayramy Koveha. Maje otyrysta rokiv tomu vony intruvalysia v tutenie suspistvo, a jichni naadky zaraz zajmaju providne stanovye v promyslovo rozvynenych
krajinach.
Z usioho bulo vydno, o juzan ne zhodna z admiralom, prote zapereyty nioho ne
vstyhla, oskiky jiji vyperedyla Krasnova:
A o, jako ne pomyliajusia, odna z tych ekskliuzyvnych mayn. Priamisiko pid
namy. Nioho skazaty, chvako my po gruntovci! e oho dobroho Oj!..
Ja hlianuv na ekran teleskopa jakraz tijeji myti, koly jaskravo-ervona mayna z

tonovanymy viknamy na velykij vydkosti bukvano zletila na pryhorok, a pry spusku

vtratyla zeplennia z dorohoju, jiji zneslo na uzbiia, tam vona perekynula i zalyylasia
leaty dohory drygom.
ort! vylajavsia Josido. Zaraz vybuchne. Ci avta na benzyni
Jak pravylo vybuchaju lye v starych istorynych mach, zauvayla
juzan. Ale cij mayni vybuch ni za jakych obstavyn ne zahrouje. Zaraz itko vydno,
o vona ne maje vychlopnoji truby, a ote, jiji dvyhun elektrynyj.
Rady Boha! ozvavsia ja rozdratovano. Jaka riznycia, elektrynyj dvyhun
y benzynovyj! Na naych oach liudy potrapyly v avariju, a poblyzu nemaje nikoho, chto
mih by dopomohty jim jako vony e yvi. I ja nakazav Krasnovij: Jdemo na
znyennia, Oho. My musymo nadaty postradalym dopomohu.
Vykonuju, kep, vidpovila vona i, ne zvolikajuy odnoji sekundy, poklala atl
u krute pike.
Vy vvaajete ce neobchidnym, kapitane? prolunalo zapytannia vid Lopesa.
Bezpereno, admirale. Ne kauy ve pro morani mirkuvannia, ce bude harnym
poatkom kontaktu. Ade liudy na mayni napevno nalea do miscevoho isteblimentu,
z jakym nam i dovedesia maty spravu. Holovne, ob vony vcilily.
Tiky bute obereni. Jako pasayry zahynuly, nehajno zabyrajtesia.
Dobre, vidpoviv ja i povernuvsia do juzan. Vysadujemosia, ju. Pryhotuj
use neobchidne dlia peroji medynoji dopomohy.
Ja z vamy, tut-taky zholosyvsia Josido. Jak bilog, ja trochy rozbyrajusia
v medycyni. Teoretyno.
Harazd, skazav ja, ve vychodiay z kabiny do tamburu. Chodimo z namy,
dopomoe ju v teoriji.
Krasnova znyuvalasia due vydko. Ja ledve vstyh nadiahty nalenu v takych vypadkach poliovu formu z broneyletom, vziaty tabenu zbroju j zakripyty navunyk z mikrofonom, jak atl ue zdijsnyv posadku.
Josido rozblokuvav liuk i perym vyjov nazovni. Za nym, z aptekoju v rukach, ila
juzan. Ja buv ostannim, bo pro vsiak vypadok vyriyv prychopyty gravinosylky.
Josido nehajno kynuvsia do mayny i ne bez zusy vidynyv peredni pravi dverciata.
Zazyrnuvy doseredyny, vin povidomyv:
Lye odna liudyna, vodij ort, ce divyko! Pidlitok. Ale, zdajesia, nioho
stranoho, krovi nide nemaje. Jiji vriatuvala protyavarijna poduka.
Vin prosunuvsia hlybe do salonu, a za pivchvylyny vybravsia zvidty, trymajuy na
rukach molodeku divynu, rokiv istnadciaty za naymy mirkamy, odiahnenu cilkom
po-zemnomu v bilij bluzci, bordovij spidnyci, ornych panochach i tufekach na
nykych pidborach. Vona bula neprytomna, ale odnych pokode na nij my ne pomityly.
Josido dbajlyvo poklav postradalu na nosylky. Tym asom juzan vziala z apteky
portatyvnyj medynyj skaner i stala obsteuvaty divynu.
Nioho serjoznoho, zrobyla vona vysnovok. Oznaky erepno-mozkovoji
travmy vidsutni; na tili kika nevelykych synciv; zvychiv i perelomiv nemaje; serceva dijanis i dychannia v normi dlia zemnoho homo sapiens. Dyvna ri zilogino
divyna cilkom totona nam.
Josido movky znyzav pleyma: movliav, dlia nioho v ciomu nemaje nioho dyvnoho.
A ja vhledivsia v oblyia divyny. Za zemnymy mirkamy vona bula due harneka;
mabu, i za tutenimy tako. Jak i v rety liudej, o jich my bayly na cij planeti, v jiji

zovninosti ne bulo nioho takoho, ym by vona raziue vidrizniala vid nas. A prote, jak
i peredbaav Lopes, pyno vdyvliajuy u jiji rysy, ja vlovyv u nych jaku nezvynis, choa
ne mih zbahnuty, v omu vona poliahaje. Prosto zovninis divyny bula trieky, le
vidutno, ekzotyna o lye dodavalo jij pryvablyvosti.
Tym asom juzan postavyla ostatonyj dignoz:
Vtrata svidomosti, najpevnie, vyklykana okom. Medykamentozne vtruannia
ne potribne. Chiba o lehka stymuliacija.
Vydobuvy zi svojeji apteky maleku ampulu, vona rozdavyla jiji pid nosom u
divyny. Ta vidrazu povoruchnula i chnula. Potim rozpliuyla oi j sprobuvala vstaty.
juzan turbotlyvo pidtrymala jiji j dopomohla prybraty sydiae poloennia, opustyvy nosylky donyzu, ob nohy divyny torkalysia zemli. Mymochi ja vidznayv, o nohy v neji
dovhi ta strunki, pravda, e nadto chudeki, ta vse odno harni.
Z zapytlyvoju intonacijeju divyna spivue promovyla jaku frazu, vodnoas rozzyrajuy dovkola. Oi v neji buly nejmovirnoho smarahdovoho kolioru. U nych vuvalasia
rozhublenis, zmiana z nerozuminniam, voevy, vona namahalasia zhadaty, o z
neju stalosia. Nareti jiji pohliad zupynyvsia na perekynutij mayni, divyna zbenteeno
vsmichnulasia i znovu o skazala javno vynuvatym tonom.
Potim vona pobayla na atl. Z miscevymy litakamy joho splutaty bulo nemolyvo,
i my neterpliae ekaly na jiji reakciju.
Nastupnoji sekundy divyna pryholomyla nas, zahovoryvy due ystoju, cho i
deo archajinoju, ispankoju movoju:
Vy ne z Junaja, vy zemliany! Jak ja vidrazu ne zdohadalasia!.. To vy povernulysia, tak? Vy bie ne pidete vid nas?
My vsi onimily vid podyvu. erez svij navunyk ja pouv, jak u rubci korablia vylajavsia Lopes. A trochy ohovtavy, vin poradyv:
Uvaha, Eriku! Obereno, vkraj obereno zavedy rozmovu. Zjasuj, o jij vidomo.
Zvaujuy kone slovo, ja zapytav:
Zvidky ty znaje nau movu?
Lopes nezadovoleno pyrchnuv. Mabu, vyriyv, o pytannia ne nadto oberene.
Prote divyna ne znajla v niomu nioho pidozriloho j vidpovila:
Ja navala u vas, na Novij Zemli. Mij bako bankir i promyslove, polkovnyk
Ajola. U nioho tako zemna osvita. Vin maje mav z vamy biznesovi stosunky. A mene
zvaty Eja Ajola, ja joho stara doka.
Radyj poznajomytysia, panno Ajolo, skazav ja, vodnoas obdumujuy poute.
U kikoch korotkych reenniach Eja vydala nam kupu korysnoji informaciji. Vychody, liudy z Koveha ne zmialysia z miscevym naselenniam. Vony obraly dlia sebe jakyj inyj svit i nazvaly joho Novoju Zemleju. Novi zemliany pidtrymuvaly kontakt z
mekanciamy cijeji planety (jako ja pravyno zrozumiv, vona nazyvala Junaj) i, molyvo, spriamovuvaly rozvytok tutenioji cyvilizaciji. V usiakomu razi, Ejin bako viv z
nymy spravy, koly navavsia v jichnij koli, a potim viddav tudy svoju doku.
Komentar vid Lopesa buv cilkom spivzvunyj mojim dumkam. Ale vin zvernuv
uvahu tako i na tu obstavynu, o divyna hovoryla pro ce v mynulomu asi. Krim toho,
e na samomu poatku vona zapytala, y spravdi my povernulysia i y ne zbyrajemosia
znovu pity.
Mi Junajem ta Novoju Zemleju o stalosia, prypustyv admiral. Schoe,
neodavno novozemliany z jakoji pryyny prypynyly spivpraciu z junajciamy j pily z

jichnioji planety.
Viduvy sebe krae, Eja vstala z nosylok, pidstupyla do mene i prydyvylasia do
nayvok na mojemu komiri.
Vy tut najstaryj, majore?
Tak, najstaryj, pidtverdyv ja. Tiky ne major, a kapitan tretioho rangu.
Ce otke zvannia.
Flotke? zdyvovano perepytala Eja. To vy z cyvinoji aviciji? A vdiahneni
jak vijkovi. Navi zbroju majete.
Per ni ja vstyh o-nebu prydumaty, per ni Lopes razom z Krasnovoju zakinyly dokoriaty meni za neoberenis, Eja schopyla mene za rukav i proytala napys na
emblemi:
North Federation. Star Fleet. S.S. Hermes. Ce ne zemna mova tobto, ne ispanka. Divyna pidvela holovu j pidozrilo podyvylasia meni v oi. I rozmovliajete
vy dyvno, i vzahali Vona vidstupyla na krok, zmiriala nas pryskiplyvym pohliadom,
i vraz na jiji oblyi vidbylosia pryholomene rozuminnia. Vy vy ini zemliany,
pravda? Vy zi Staroji Zemli, zi SPRAVNIOJI ZEMLI!
Ziznavajsia, Eriku, poradyv meni Lopes. Ce navi na krae.
Tak, my zi spravnioji Zemli, skazav ja. Pryletily v poukach Koveha,
jakyj pryviz siudy predkiv tutenich zemlian.
Eja zachopleno zapleskala v doloni.
Ot zdorovo! Vy navylysia litaty mi zoriamy? Maju na uvazi, bez anabizu?
Zahalom tak.
Davno pryletily?
Kika hodyn tomu. Dosi lye ohliadaly vau planetu.
I e ni z kym ne zustrialysia?
Ni, ty pera. My bayly, jak ty potrapyla v avariju, i vyriyly dopomohty.
Vona kynula vydkyj pohliad na svoju maynu j nenadovho zadumalasia.
Ote, vy ukajete svojich nu, tutenich zemlian?
ukajemo, pidtverdyv ja. A de jich mona znajty?
Eja sumno vidpovila:
Jich bie nemaje. Vony pily devja misiaciv tomu. Za vaym kalendarem, ce
sim misiaciv.
Jak ce pily?
Prosto perestaly prylitaty. Raptovo. A ti zemliany, o buly na toj as u nas, nezabarom poletily dodomu i tako ne povernulysia. Pravda, dechto zalyyvsia. Choa
takych nebahato, blyko sotni na vsij planeti.
I o vony kau?
Sami nioho ne rozumiju. Maje vsi chou povernutysia dodomu, ale na Junaji
bie nemaje suborbitanych litakiv. Jich buduju lye na Novij Zemli. A nai junajki e
nadto povino litaju, ob uvijty v tune.
Lopes poav buv o hovoryty, prote ja ne stav joho sluchaty j vymknuv navunyka.
Admiral orijentuvavsia v sytuaciji nitrochy ne krae, ni ja, a joho komentari lye vidvolikaly mene.
Teper, Eje, promovyv ja, vporiadkujmo trochy podiji. Ote, de pivroku
tomu tuteni zemliany ni z toho ni z sioho perestaly prylitaty.
Tak.

 Pislia cioho, viv dali ja, biis tych zemlian, o buly na Junaji, vidletily
na bakivynu.
Tak.
Jak vony ce pojasnyly?
Nijak. Vony buly rozhubleni. Mij bako a vin tisno spilkuvavsia z nymy
kae, o vony ne prykydalysia. Sami ne znaly, omu perestaly prybuvaty litaky z Novoji
Zemli. Vony poletily zjasuvaty, v omu sprava, a nazad ne povernulysia.
Otak vzialy i vsi razom poletily zjasovuvaty? skeptyno movyv ja. A ce ne
zdajesia pidozrilym?
Vony poletily ne vsi razom, a postupovo, protiahom kikoch dniv, pojasnyla
Eja. I ne povertalysia, choa j obicialy vernutysia. A pid kine ue poalasia panika, i
ti zemliany, o e zalyalysia na Junaji, navi uynialy bijky za miscia na ostannich suborbitanych litakach. Dekomu poletity ne vdalosia. A na Novij Zemli zalyylosia ymalo
junajciv, o perebuvaly tam z riznymy spravamy.
I odnych zdohadiv, o stalosia?
Nu, popervach usi dumaly, o z Novoju Zemleju trapylasia katastrofa jak u ti
davni asy. Ta jakby ce bulo tak, to bodaj astyna litakiv povernulasia b. Mij bako vvaaje, o ri v inomu: zemliany sami vyriyly rozirvaty z namy vsi zvjazky, ob nadali
nai cyvilizaciji rozvyvalysia samostijno, ne vplyvajuy odna na odnu. Choa mohly b poperedyty nas, zabraty z Junaja vsich svojich i povernuty dodomu junajciv z Novoji Zemli Eja rozhubleno pochytala holovoju. Ale pro ce vam krae pohovoryty z
samym bakom. Jak ja ve kazala, vin viv z zemlianamy spravy. I zaraz asto spilkujesia
z tymy, chto zalyyvsia v nas.
Ce slid rozumity jak zaproennia? zapytav ja.
Pevna ri! prosiajavy, zapevnyla nas Eja. Bako due zradije takym hostiam.
Ja stycha muhyknuv. e b pak jomu ne zradity! Ade, za Ejinymy slovamy, jiji bako
mav biznes z novymy zemlianamy, i jlosia, mabu, pro ymali hroi. Pislia rozryvu
zvjazkiv, joho spravy, napevno, jdu ne due dobre, a tut zjavliajemosia my, stari zemliany, i vin peryj vstupy z namy v kontakt.
Ce daleko?
Eja vidpovila, o zovsim blyko. Zaraz jiji bako perebuvav u svojij rezydenciji za
dvadcia kilometriv zvidsy. Divyna jakraz priamuvala dodomu, pospiala vstyhnuty do
obidu i v rezutati potrapyla v avariju. Ale, dodala Eja lukavo, nema lycha bez dobra
bo same zavdiaky ciomu vona zustrilasia z namy.
A na moje zapytannia, chto dozvolyv jij u takomu vici keruvaty maynoju, Eja povano vidpovila:
Meni odynadcia rokiv tobto, po-vaomu, istnadcia standartnych, i ja ve
povnolitnia.
Ta neve? zasumnivavsia ja.
Vona znijakovila.
Nu, neocijno vvaajesia, o v odynadcia junajkych rokiv divyna staje dorosloju, moe vychodyty zami choa vodijke posvidennia vydaju lye v trynadcia. Ale
tato dozvoliaje meni jizdyty na mayni, ja navi maju vid nioho zapysku dlia doronioji
varty nu, dlia policiji. V naij krajini baka vsi znaju i anuju, a meni vin ni v omu ne
vidmovliaje, jako ja due poprou. Eja zitchnula. Ta teper vin tono zaborony

meni jizdyty. Vy , zvyajno, skaete jomu pro avariju?

Obovjazkovo skau, z usijeju tverdistiu poobiciav ja, i arynky nadiji v Ejinych smarahdovych oach ostatono zhasly.
Potim my z Josido, zastosuvavy antygravitacijnyj vai, perekynuly avto j postavyly
joho na kolesa. juzan, jak holovnyj fachive z archajinoji techniky, sila na misce vodija
j perekonalasia, o mayna praciuje, a sama vona bez problem moe keruvaty neju.
Vidtak ja povernuvsia v atl, ob poradytysia z Lopesom pro nai podai diji j zaodno zminyty poliovu formu na zvyajnu. Admiral pochmuro dyvyvsia na mene z ekrana,
nezadovolenyj, o ja vymknuv navunyka, prote vyslovliuvaty svoji pretenziji ne stav, a
odrazu perejov do spravy:
Ideja vidvidaty polkovnyka due vdala. Sudiay z usioho, vin vemy vplyvova
osoba jako ne na vsiomu Junaji, to v cij krajini tono.
Hadaju, vam varto pryjednatysia do nas, zauvayv ja.
Krasno diakuju za zaproennia, kapitane, vjidlyvo movyv Lopes.
Ja proignoruvav joho sarkazm i skazav Krasnovij:
Pislia avariji Eji ne mona sidaty za kermo. My z Josido ta Gregori suprovoduvatymemo jiji na mayni, a ty povertajsia na Hermes i peredaj atl admiralovi. Zalyysia
na korabli za holovnoho.
Lopesa ce cilkom vlatovuvalo. A Krasnova nezadovoleno proburala:
Due mylo! Vy tut hostiuvatymete u spravnich inoplanetnykiv, a meni dovedesia styraty na orbiti. Za holovnoho fe!..

Darma o mayna bula na chodu, naslidky avariji vse davalysia vznaky, i pry vysokych oborotach dvyhuna o poynalo pidozrilo postukuvaty. Tomu juzan jichala povino, ne perevyujuy trydciaty kilometriv na hodynu. Zasoby keruvannia, jak i pokazy
pryladiv, ne zavdavaly jij odnych trudnoiv, oskiky avto bulo zrobleno na Novij Zemli
z dotrymanniam zvynych dlia nas standartiv. Utim, navi z maynoju miscevoho vyrobnyctva my ne maly b osoblyvych klopotiv. Za Ejinym tverdenniam, usi rozvyneni krajiny
jiji planety ve davno perejly na zemnu systemu odyny vahy, dovyny, asu ta pochidnych vid nych, i pryjnialy arabki cyfry dlia poznaennia ysel (pry ciomu vidmovylysia vid svojeji spokonvinoji vomerynoji systemy na korys desiaterynoji). Navi
dobu staly vymiriuvaty zemnymy hodynamy, dodajuy do standartnych dvadciaty otyrioch e dvi hodyny i trynadcia z chvostykom chvylyn tak zvanych opivninych.
Sluchajuy Eju, ja ymraz bie perekonuvavsia, o vprodov otyriochsot rokiv
tuteni zemliany, popervach tajemno, nykom, a o dali, to vidvertie, spriamovuvaly
rozvytok cyvilizaciji na Junaji v potribnomu dlia nych rusli. Jim ne zavdy i ne vsiudy ce
vdavalosia, pravyteli dejakych derav (i takych bulo ymalo) navidsi vidmovlialysia
spivaty ui pisni cia misceva idima perekladalasia jak tanciuvaty pid uu dudku.
V rezutati j vynykla taka rizka dyferencicija rivnia rozvytku riznych krajin, asom
susidnich odna z odnoju.
Z asom usi deravy usvidomyly vyhodu vid spivrobitnyctva z Novoju Zemleju, prote

likviduvaty vidstalis kolynich upertiuchiv (vlasne Ejin vysliv) vyjavylosia neprosto,

do toho novozemliany nikoly ne zajmalysia dobroynnistiu, nioho ne robyly zadarma.
Za jichniu dopomohu dovodylosia platyty peredovsim vony potrebuvaly produktiv
charuvannia, bo svoho sikoho hospodarstva maje ne maly, i promyslovoji syrovyny
vydobutok i pervisnu pererobku korysnych kopalyn novozemliany rado pereklaly na plei
junajciv, a sami zajmalysia vysokymy technologijamy. Na oboch cych rynkach vidstali
krajiny ne vytrymuvaly konkurenciji z rozvynenymy susidamy i musyly vdovoniatysia
krychtamy vid zahanoho pyroha.
Vony sami vynni, pojasniuvala Eja. Koly my vsi perebuvaly v rivnych umovach, vony ne zachotily modernizuvaty svoje vyrobnyctvo. Jichni vladomoci hovoryly:
movliav, my j tak nepohano yvemo, navio nam o zminiuvaty ta e j platyty uynciam za jichni porady? I vony vidmovylysia vid spivpraci, a koly pochopyly, bulo zapizno,
i jim zalyalosia chiba likti kusaty. Divyna pomovala. Vtim, zaraz, koly zemliany
pily, my tako opynyly u skruti, i bako kae, o ce lye poatok kryzy. Ta vse odno,
ekonomina sytuacija v nas nabahato kraa, ni u vidstalych krajinach. A kryzu my jako
pereyvemo, bako cioho peven. Choa koda, o zemliany tak raptovo znykly pislia
stikoch rokiv vzajemovyhidnoji spivpraci.
Tut u nau rozmovu vtrutylasia juzan:
Ale i Nova Zemlia maje postradaty vid takoho rozryvu. Ja tak zrozumila, o
jiji ekonomika bula micno zavjazana na vaij syrovynnij bazi ta sikomu hospodarstvi.
e j jak zavjazana, pohodyla Eja. Bako peven, o zaraz na Novij Zemli
kryza ne zhir za nau. Prote v nioho svoja teorija. Vin vvaaje, o zemliany vyriyly
prypynyty z namy kontakty a nijak ne zadlia naoho dobra; ne dlia toho, ob my mohly
jty svojim vlasnym liachom, a ne navjazanym nymy. Jakraz navpaky vony bojaly
zvorotnoho.
A same? zapytav ja.
Asymiliaciji, pojasnyla divyna. Ade jich lye pjatdesiat mijoniv, a nas
maje dva mijardy. Zretoju vony zrozumily, o popry svoju naukovo-techninu perevahu nad namy, ne zmou peretvoryty nas na zemlian. I zliakalysia, o rano y pizno
my zrobymo jich usich junajciamy.
Ja ne mih ne zachopytysia Ejinym rozumom. Zvisno, vona zdebioho vyslovliuvala
ne svoji dumky, a povtoriuvala bakovi mirkuvannia prote povtoriuvala jich ne mechanino, a cilkom usvidomleno, dobre rozumijuy te, pro o kae. Bulo vydno, o vona
vmije dumaty i jij podobajesia ce zaniattia.
Jichni pobojuvannia odo cioho buly pomitni davno, tym asom prodovuvala Eja. e desia rokiv tomu uriad Novoji Zemli zaboronyv svojim hromadianam braty liub z junajciamy.
Jak ce? zdyvuvavsia Josido. A porunykiv o, za hraty?
Ni. Prosto zemlianyn, o odruyvsia z junajkoju, abo zemlianka, jaka vyjla za
junajcia, avtomatyno vtraaly hromadianstvo i bie ne mohly mekaty na Novij Zemli.
I ce zupynylo zmiani liuby?
Zahalom, tak. Jako ranie oroku rejestruvalosia po kika tysia takych podrunich par, to pislia vprovadennia zaborony jichnia kikis skorotylasia do kikoch
desiatkiv. Koly ja kazala pro sotniu zemlian, o zalyylysia na Junaji, to ne vrachovuvala
tych, chto mekaje tut razom zi svojimy rodynamy. Vony ve napolovynu junajci. A jichni
dity na vsi sto vidsotkiv.

 Ote, neobereno bovknuv ja, vid zmianych liubiv narodujusia dity?

Eja zyrknula na mene malo ne z oburenniam.
Nu, pevno , narodujusia! My tako liudy. y, po-vaomu, my ne nadto schoi
na liudej?
Ave schoi, vidpoviv ja prysoromleno. Zvyajno, vy liudy. Ale ja podumav, o raz my pochodymo z riznych planet, to v nas mou buty dejaki genetyni vidminnosti na reproduktyvnomu rivni
Josido holosno pyrchnuv.
Ne verzi durny, kep. Bu-jaki vidminnosti na reproduktyvnomu rivni neodminno poznaylysia b na zovninosti. Pryomu vemy radykanym ynom. Dlia biloga
dosy odnoho pohliadu nu, skaimo, na vas i pannoku Eju, ob konstatuvaty vau
cilkovytu genetynu sumisnis. U vas moe buty stiky ditej, skiky vy zabaajete.
Eja poervonila. Ja tako. A juzan, jak meni zdalosia, trochy spochmurnila, ne ocinyvy sumnivnoho humoru Chiroi.
Harazd, promovyv ja. Vvaatymemo incydent vyerpanym. Spodivaju,
Eja vybay moju netaktovnis.
Vybaaju, skazala vona. Ale bu laska, ne nazyvajte mene Eja.
Darujte, panno Ajolo, vidpoviv ja. Prosto meni zdalosia, o vy ne zapereujete
Oj, ni, zovsim ne te! dosadlyvo pomorylasia divyna. Moete zvertaty
do mene na ty j nazyvaty na imja. Vy staryj, ta e j komandyr korablia. Tiky kai
pravyno Eja.
Ja i kau Eja.
Ni, ne tak. Treba e, a ne e.
Hm, ne viduvaju riznyci.
Zate ja viduvaju, znov ozvavsia Josido. Ne e, a e. Tak, pannoko? Eja
nepravyno, a Eja pravyno.
Same tak, kyvnula vona.
Ja zitchnuv i pochytav holovoju:
A dlia mene odnakovo.
Ce tomu, kep, liubjazno pojasnyv Chiroi, o v dytynstvi vam vedmi na
vucho nastupyv.
Eja spivutlyvo podyvyla na mene.
Pravda? Ja bayla u vaych mach vedmediv, vony schoi na naych voau. Vam
bulo due boliae?
My z Josido ne vytrymaly j rozsmijalysia. juzan tako usmichnulasia.
Ce takyj obraznyj vysliv, pojasnyv ja rozhublenij Eji. Dyvno, o ty joho ni
razu ne ula na Novij Zemli. Vin dosy poyrenyj i oznaaje, o v liudyny vidsutnij muzynyj sluch. Jak ot u mene. Tomu ja ne mou vlovyty riznyci mi dvoma vaymy e.
Dumaju, zhodom navusia jich rozrizniaty, a poky Spodivaju, Eja z nepravynym
e ne oznaaje nioho pohanoho?
Pohanoho ne oznaaje. Divyna znovu zaarilasia. Vono perekladajesia
jak krychitka.
Todi vse normano, znyzav pleyma Chiroi j nykom osmichnuvsia. Ade
vas ne obrazy, jako kep z vyny vedmedia, o travmuvav jomu vucho, inodi nazyvatyme
vas krychitkoju?

 Nu ni, ne obrazy. Prosto trochy nijakovo. Ale ja sterpliu. I Eja slipue

vsmichnulasia meni.
Na toj as, jak my distalysia zamikoji rezydenciji polkovnyka Ajoly, joho doka ostatono pryaruvala mene.
***
U rodovomu majetku simji Ajola bula zlitno-posadkova smuha dlia osobystoho litaka
polkovnyka, tomu Lopes, jakoho suprovoduvav tern, mih dozvolyty sobi rozki pryzemlytysia ne na antygravach, a v aerodynaminomu reymi. Skynuvy vydkis, atl vyrulyv na stojanku pered angarom, de na nioho ekav hospodar u paradnomu mundyri razom
iz lenamy svojeji rodyny dvoma dokamy, malym synom i nezaminioju sestroju (sam
polkovnyk buv udivcem).
o do mene, Josido i juzan, to naa pojava v majetku projla zovsim ne tak
uroysto, a vyde metulyvo j nervovo. Todi polkovnyk, pobayvy na pidjiznij aleji pobytu doynu maynu, due rozchvyliuvavsia, podumav buv, o z Ejeju trapyla jaka
bida, a potim, perekonavy, o vona cila j neukodena, nareti zvernuv na nas uvahu i
buv he pryholomenyj zvistkoju, o my ne prosto zemliany, a spravni zemliany, jaki
prybuly z planety Zemlia bez preksu Nova.
Zate pered Lopesom polkovnyk zjavyvsia ve v usiomu svojemu blysku rodovytoho
arystokrata, odnoho z najbahatych liudej planety, o mav pomitnyj plyv v uriadi Korolivstva Uevo najmohutnioji deravy Pivdennoji pivkuli.
Pislia obminu ceremonnymy vitanniamy, polkovnyk zaprosyv usich nas do stolu
tut nai zvyaji zbihalysia, choa, molyvo, junajci zapozyyly jich, jak i bahato inoho, v
novozemlian. Obid napolovynu skladavsia zi strav latynoamerykankoji kuchni, a reta,
miscevi, buly dovoli ekzotyni na vyhliad i nezvyni na smak, prote cilkom jistivni. Na
astia ni zmij, ni ab, ni inych zemnovodnych, plazuniv abo predstavnykiv carstva
komach junajci (prynajmni, mekanci Uevo) v jiu ne vyvaly.
Lopes jiv usioho potrochu rivno stiky, ob viddaty nalene hostynnosti polkovnyka. A ot u rozpytuvanniach vin ne buv takym strymanym, ale Ejin bako zovsim ne
pouvavsia obraenym navjazanoju jomu rolliu derela informaciji. Vin ochoe rozpovidav
pro istoriju svoho svitu, pro joho teperinij i kolynij politynyj ustrij, pro vidnosyny
Junaja z Novoju Zemleju.
Do rei, zjasuvalosia, o stosovno naoho hospodaria polkovnyk ce ne vijkove
zvannia, a liachetkyj tytul, virnie, joho vinyj pereklad z miscevoji movy. Ponad try
storiia tomu, koly naadky pasayriv Koveha oblatuvalysia na Novij Zemli j poaly
aktyvno (choa j tajemno) vtruatysia v spravy na Junaji, tutenie suspistvo jakraz pereyvalo rozkvit feodalizmu. U biosti krajin isnuvala skladna systema vasanych
stosunkiv, nabahato skladnia, ni svoho asu na Zemli, j feodana ijerarchija narachovuvala do desiaty, a asom i bie stupeniv. Uyvaty oryginani tytuly, dosy dovhi j perenasyeni holosnymy, novozemlianam bulo vako, tomu vony vyriyly postavyty jim u
vidpovidnis armijki zvannia vid praporykiv do generaliv.
Nas tak rvuko vysmyknuly z serednioviia, pojasniuvav polkovnyk, o
my prychopyly z soboju kupu joho pereytkiv zokrema tytuly j pevni povjazani z nymy
pryvileji. Do prykladu, ja za pravom narodennia je lenom verchnioji palaty naoho par-

lamentu Korolivkoji Rady. Vsi ci archajizmy asom due zavaaju nam, prote evoliucijnym liachom pozbutysia jich vako. A vid revoliucij nas Boh myluvav.
Na vsiomu Junaji isnuvala jedyna, monotejistyna religija, o i v obriadovomu plani
i v doktrynanomu bahato v omu nahaduvala zemne chrystyjanstvo. erez vidsutnis
konkurentnych ve vona ne mala specinoho terminu dlia svoho poznaennia, jiji nazyvaly prosto ijecholoaa, o perekladalosia jak pravdyve slovo na protyvahu riznym
jeretynym teijam, vtim, ne nadto poyrenym, kotri ocijna cerkva tavruvala jak ujialoaa, tobto chybne slovo. Cia religijna monolitnis razom z movnoju, kuturnoju ta rasovoju odnoridnistiu bezzapereno svidyly pro tune pochodennia junajkoji cyvilizaciji. Z cioho pryvodu polkovnyk skazav:
Nai istoryni derela pro starodavni asy due kuci j superelyvi. Ale vsi vony
svida pro te, o j zadovho do katastrofy my yly okreminio, ne pidozriujuy pro isnuvannia Merei Svitiv. Z-pomi molyvych hipotez pro nae pochodennia narazi najpopuliarnii try, o maju bahato prychynykiv jak sered naych, tak i sered zemnych istorykiv ta archeologiv. Pera: my naadky nevelykoji kikosti liudej z vysokorozvynenoho
svitu, o z tych y inych pryyn vyriyly zamekaty na dykij, nezaselenij planeti, a potim
vtratyly zvjazok z bakivynoju. Druha hipoteza, za velykym rachunkom, je varicijeju
peroji: my je dalekymy naadkamy zaslanciv, grupy kryminanych zloynciv abo inakodumciv. A ot tretia hipoteza vydajesia meni najperekonlyvioju: nae suspistvo
produkt socinoho eksperymentu, o poavsia ponad pivtory tysiai naych rokiv tomu
i buv perervanyj v rezutati ve zhadanoji katastrofy.
A omu vy vvaajete jiji najperekonlyvioju? pocikavyvsia Lopes.
Na vidminu vid dvoch perych, vona pojasniuje, omu my zberehly svoju movnokuturnu j religijnu odnoridnis. Jakby suspistvo rozvyvalosia spontanno, nekontroliovano, to za takyj tryvalyj as naa jedyna mova rozpalasia b na grupu sporidnenych
schoe, do rei, neodnorazovo traplialosia v istoriji Staroji Zemli. Tak samo bulo b z religijeju, a kuturna reginalizacija vyjavylasia b znano bioju, ni je zaraz. Jako vy
uvano oznajomytesia z naoju istorijeju, bezpereno, pomityte, o v nij bulo dva storiia
po-vaomu, maje try, koly dedali itkie poznaalasia tendencija do utvorennia
regionanych dilektiv naoji movy, oho ranie ne bulo, a v religiji posylylysia rozbinosti, o zahrouvaly jij rozkolom. Ce vidbuvalosia ne v taki ve davni asy, a v perid
pislia katastrofy v Merei Svitiv. Zhidno z hipotezoju pro socinyj eksperyment, same v
toj as nae suspistvo rozvyvalosia samovino, bez zovninioho vplyvu. A potim vai odnopleminnyky vzialy sytuaciju pid svij kontro i postupovo vse vladnalosia.
A vy jak do cioho stavytesia? Vam ne dokuliaje, o vprodov stori usim vaym
svitom keruvav chto zovni?
Zvyajno, dokuliaje. Ale z mynulym ja vse odno nioho ne mou vdijaty, a ve
na mojij pamjati zemliany povodylysia vemy korektno. Vony ne manipuliuvaly namy, jak
liakovody marinetkamy, u nas buly partnerki, cho i nerivni stosunky. Tut treba viddaty nalene zemlianam hm, choa va termin novozemliany vdaliyj, ade spravni
zemliany vy Tak ot, novozemliany nikoly ne namahalysia navjazaty nam te, do oho
junajke suspistvo e ne bulo pidhotovlene. Vony pidtovchuvaly na rozvytok, spriamovuvaly joho v potribnomu dlia nych rusli, ale robyly ce akuratno j poslidovno.
A jak e elektromobili, personani litaky, pobutova elektronika?
Nu, za velykym rachunkom, vse ce ciaky. Do toho due kotovni ciaky, dostupni lye najzamoniym. A koly mova zachodyla pro o serjozne, na zrazok jadernoji

energetyky abo kosminych technologij, to tut novozemliany buly nepochytni: my e ne

hotovi ce pryjniaty. Na uriad i uriady dejakych inych krajin neodnorazovo zvertalysia
do kerivnyctva Novoji Zemli z prochanniam vyvesty na orbitu Junaja bodaj kika suputnykiv zvjazku za vidpovidnu platniu, pevna ri. Prote vony kategoryno vidmovlialysia.
Do rei, pro kosmini technologiji, zauvayv ja. Jak meni vidomo zi sliv
vaoji doky, novozemliany zberehly technologiju hiperdrajvu. omu vony ne namahalysia zvjazatysia z Zemleju, nadislaty avtomatyni korabli zi zvistkoju pro sebe? Neve vony
tak i ne zmohly vybayty, o jichnich predkiv sylomi zapchnuly v krigenni kamery j
vidriadyly osvojuvaty Esperansu?
Polkovnyk Ajola pochytav holovoju:
Ni, pryyna v inomu. Choa, treba skazaty, hirke pouttia obrazy taky peredavalosia z pokolinnia v pokolinnia, ale zovsim ne ce zavadylo novozemlianam vstanovyty
zvjazok z prabakivynoju. Vony prosto ne zmohly. e na samomu poatku, koly
Koveh rozmorozyv peru grupu liudej, ti odrazu zachopyly kontro nad korablem i
deaktyvuvaly joho tunyj rozum. o cilkom pryrodno ade odna normana liudyna
ne zachotila b yty za vkazivkamy mayny. Prote stalasia nepryjemna ri: per ni IKS
bulo vymkneno, vin vstyh sterty zi svojeji pamjati vsiu informaciju pro doslideni nym
tuneli. Liudy ne znaly, jak znajty planetu, o jiji vy nazyvajete ambaloju-1.
Ato, rozumiju, kyvnu Lopes. liach erez istdesiat is tuneliv, u konoji
planety blyko desiaty tysia portaliv, v rezutati kikis varintiv perevyuje dvisti
logaryfminych odyny A vtim, ni, ce prymityvnyj rozrachunok. Vychody velyyna,
bia za yslo atomiv u Vsesviti. Bezpereno, lanciuky tuneliv postijno peretynajusia.
Same tak, pidtverdyv polkovnyk. Za ostannimy ocinkamy naukovciv z Novoji Zemli, Merea Svitiv narachovuje blyko tryjona planet. Vse odno cyfra velyezna, i
jmovirnis znajty navmannia zvorotnyj liach skladaje desiatymijardni astky vidsotka.
Liudy z Koveha namahalysia ukaty, vony dovho ukaly ale marno. Zate znajly
inu planetu z vaoji galaktyky, vony nazvaly jiji Novoju Zemleju j vyriyly tam oselytysia
jakomoha blye do ridnoho svitu. Vtim, cia blykis lye vidnosna, bo Nova Zemlia
roztaovana za trynadcia kiloparsekiv vid Staroji Zemli a taku vidsta nespromoni
podolaty navi jichni suasni zorelioty.
Nai tako, skazav ja. A my, hadaju, znano vyperedajemo novozemlian
u naukovo-techninomu rozvytku.
Bezumovno, kapitane. Ot, napryklad, na Novij Zemli lye eksperymentuju z antygravitacijeju, a vy ve aktyvno ekspluatujete jiji. Ta j zhubnyj vplyv hiperprostorovych
strybkiv vony dosi ne podolaly.
My z Lopesom obminialysia vydkymy pohliadamy. Tak vyjlo, o polkovnyk navi
ne pocikavyvsia, jakym ynom my perenosymo hiperdrajv. Dlia nioho bu-jaki kosmini
polioty i vnutriniosystemni, i mizoriani, buly e abstrakcijeju. Sam fakt naoho
prybuttia vin rozcinyv jak svidennia toho, o my vporalysia z cijeju problemoju, a pro
detali ne rozpytuvav.
Novozemliany, jak vydno, dosi ne vidkryly rezystentnis i zovsim ne erez naukovo-technine vidstavannia vid nas. Sprava bula v ystij statystyci. Zemli fantastyno
poastylo, o lye pislia kikoch tysia bezuspinych sprob bulo vyjavleno rezystentnoho
odnoho na dva mijony zvyajnych liudej. A novozemlianam tak ne potalanylo. Ta j
navriad y vony intensyvno provodyly ci doslidennia, o potrebuvaly abo velykoji
kikosti dobrovociv, abo orstkoho prymusu. Do toho tut, u Merei Svitiv, ne bulo

takoho hostroho stymulu do mizorianych podoroej ade j bez toho buly dostupni bezli planet, pojednanych cilkom bezpenymy tuneliamy.
I ot ironija doli, tym asom prodovuvav polkovnyk. Novozemliany tak
mrijaly vstanovyty zvjazok z bakivynoju svojich prauriv, de u hlybyni dui navi
spodivalysia, o rano y pizno vy sami jich znajdete i pily z Junaja lye za pivroku do
vaoji pojavy tut.
Ale Novu Zemliu mona znajty? ozvavsia tern.
Tak, mona. Vona za visim tuneliv zvidsy. Kika hodyn liachu. Prote Ejin
bako spochmurniv. Jako novozemliany serjozno vyriyly rozirvaty z namy zvjazok,
to pislia povernennia ostannioho litaka z Junaja cilkom mohly znyyty odyn z prominych tuneliv.
Aha promovyv Lopes. To ce molyvo?
Polkovnyk stverdno kyvnuv.
Rokiv sto tomu takyj doslid bulo provedeno. Z suto naukovoju metoju, ob pidtverdyty hipotezu pro pochodennia rozirvanych viok u postradalych vid katastrofy svitach. Vyjavylosia, o dlia cioho dosy pidirvaty v centri portalu termojadernu bombu potunistiu sim tysia megatonn.
I jakyj buv rezutat?
Peredovsim, syno postradaly obydvi planety, spolueni cym tunelem. Utim,
vony j do toho buly mertvi novozemliany, pevna ri, obraly dlia doslidu svity typu Inferno. Tako vybuch zaepyv desiatok susidnich planet. A tune, u portali jakoho pidirvaly bombu, bulo znyeno. Choa ne vidrazu e kika dniv vin nestabino funkcinuvav, potim znyk. Zvjazok mi dvoma cymy planetamy perervavsia, a vini portaly
bulo zachopleno susidnimy tuneliamy.
Ote, vy vvaajete, o same takym ynom novozemliany vidhorodylysia vid vas?
Ja ne vvaaju, utonyv polkovnyk, a lye prypuskaju taku molyvis. Prote
due spodivajusia, o vony ne navayly na takyj radykanyj krok.
A vy vpevneni, o novozemliany prosto pily sami, z vlasnoji voli? Vy vykliuajete bu-jaki ini varinty?
Ja nioho ne vykliuaju, admirale. Versija z dobrovinym vidmeuvanniam maje
svoji slabyny, ale reta prypue e men perekonlyvi. Napryklad, pro raptovu katastrofu abo na Novij Zemli, abo v odnomu z prominych svitiv. V takomu razi postradaly b susidni planety, i ci slidy rujnuva zasterehly b novozemlian, o povertalysia dodomu abo z Junaja, abo z doslidnykych ekspedycij po Merei. Ne mohly vony vsi, jak
odyn, zahynuty z neobanosti.
A jak odo storonnioho vtruannia? zapytav Josido. Navi koly prypustyty, o cyvilizacija tvorciv Merei zahynula v katastro istsot dvadcia rokiv tomu, jaki jiji ulamkiv napevno zberehlysia.
I my, mabu, je odnym z takych ulamkiv, zauvayv polkovnyk. Ja ne sumnivajusia, o v Merei Svitiv isnuje ymalo lokanych cyvilizacij, jak vidstalych, tak i vysokorozvynenych. Cilkom molyvo, o de nepodalik je planeta, naselena liumy abo
neliumy, jaki za svojim rozvytkom pereveruju i nas, junajciv, i novozemlian, i navi
vas, starych zemlian. My storiiamy mohly mekaty poru i ne znaty odne pro odnoho
ade mastaby Merei Svitiv nepidvladni liudkij ujavi. Tomu ne mona vykliuaty,
o jaki uynci vreti vyjavyly j zachopyly Novu Zemliu. Ale todi postaje rezonne pytannia: omu vony cym obmeylysia, omu ne zjavylysia na Junaji? Rozumnoji vidpovidi ja

ne znachodu

Systema telekomunikacij na Junaji bula dosy rozvynena, ob lye za kika hodyn

zvistka pro nae prybuttia rozneslasia po vsij planeti. A oskiky majetok polkovnyka Ajoly
znachodyvsia ne due daleko vid ChajijA-Uevo, stolyci krajiny, to nadveir siudy zavitav
cilyj natovp vysokopostavlenych hostej. Sered nych buly nansovo-promyslovi kyty, na
zrazok samoho polkovnyka, vplyvovi polityky, posly inozemnych derav, kika leniv korolivkoji rodyny Uevo, a tako miscevyj archijepyskop, yj tytul bukvano perekladavsia
jak peryj sviaenyk krajiny.
Diznavy pro pryjdenie naestia, Lopes perekonav mene vyklykaty z Hermesa
Krasnovu ta Gambarini ade biis hostej maly prybuty z druynamy, a v naij delegaciji bula lye juzan. Ja osobysto zlitav za oboma inkamy, zalyyvy holovnym na
Hermesi ore Olivejru, a zaodno prychopyv z soboju Marsi, Symona ta Miloa.
Ostannie vyjavylosia due dorenym, bo dejaki hosti pryjichaly ne lye z druynamy,
a j z dimy u vici vid dvanadciaty rokiv. Tovarykyj i bezposerednij Symon zaliubky spilkuvavsia z pidlitkamy, Marsi tako trymalasia nepohano, choa asom trochy nijakovila,
a ot Milo zadyrav nosa i vsim svojim vyhliadom pokazuvav, o dytiaa kompanija jomu
zovsim ne cikava.
Cioho veora ja vpere yro radiv, o ne sumiaju obovjazky kapitana korablia j
naanyka ekspedyciji. My vsi buly v centri uvahy, nam usim dokualy yslennymy j odnomanitnymy zapytanniamy, ale do Lopesa, jak do najholovnioho z nas, prysutni bukvano ykuvaly u erhu. Krim usioho inoho, jomu adresuvalasia cila kupa zaproe
vid korolia Uevo, jakyj erez svoho dvojuridnoho brata vyslovyv pobaannia ve zavtra
vlatuvaty na nau es uroystyj pryjom, vid inozemnych posliv, o dijaly za vkazivkoju
svojich uriadiv, i prosto vid predstavnykiv velykoho biznesu ta vplyvovych politykiv. Ja
due tiyvsia tym, o z usima cymy zaproenniamy dovedesia rozbyratysia admiralovi,
a ne meni.
A e zoseredenis hostej na Lopesi dozvoliala meni bie asu provodyty z Ejeju.
Na pryjom vona nadiahla rozkinu sukniu z jakoji mjakoji zolotystoji tkanyny i v ciomu
vbranni mala nadzvyajno znadlyvyj vyhliad, a za objekt vplyvu svojich ariv obrala moju
skromnu osobu. ojno ja zviniavsia vid erhovoho spivrozmovnyka, Eja tut-taky perechopliuvala mene, per ni chto inyj vstyhav zavolodity mojeju uvahoju. Ja ochoe i
vemy dokladno vidpovidav na vsi jiji zapytannia, sam rozpytuvav jiji pro rizni rei i
ne lye z cikavosti, a prosto dlia toho, ob buv pryvid jakomoha dove utrymaty divynu
bilia sebe. V ciomu nai baannia cilkovyto zbihalysia, my b rado prohovoryly odne z odnym ve veir, prote rozumily, o tak ne mona. Tomu Eja, koly pomiala, o chto iz
prysutnich prahne pospilkuvatysia zi mnoju, taktovno vidstupala, ale trymala nepodalik
v oikuvannia, koly ja znovu zviniu.
Okrim junajciv, sered hostej tako buv odyn novozemlianyn z tych, chto ne zmih
povernutysia na bakivynu j lyyvsia tut, na Junaji. Ce buv dobryj znajomyj polkovnyka
Chose Lujis Fernandes, nevysokyj smahliavyj olovik rokiv za sorok. Ranie vin obijmav

vysoku posadu v torhivenomu predstavnyctvi Novoji Zemli v Korolivstvi Uevo, prote

pivroku tomu, u zvjazku z vidomymy podijamy, predstavnyctvo zakrylosia, a vin
pozbuvsia roboty. Vtim, ebraty jomu ne dovelosia: jak i biis novozemlian, o praciuvaly na Junaji, Fernandes mav tut vlasnyj biznes volodiv nevelykym avtomobinym
zavodom, jakyj, zokrema, zajmavsia obsluhovuvanniam i remontom pobudovanych na
Novij Zemli mayn.
Fernandes spilkuvavsia z Lopesom lye kika chvylyn, pislia oho musyv postupytysia inym prysutnim, a natomis zoseredyv svoju uvahu na meni. Vsupere mojim oikuvanniam, vin ne stav rozpytuvaty, y zbyrajemo my vidvidaty joho ridnu planetu i
zjasuvaty, o tam stalosia. Nasampered joho cikavylo vse povjazane z Zemleju zi Staroju Zemleju, jak vin jiji nazyvav, teperinij politynyj ustrij, socino-ekonomina i
demograna sytuacija, nai naukovo-technini dosiahnennia, uspichy v osvojenni kosmosu, kolonizacija liudstvom inych planet. Pry ciomu pryrodnym ynom postalo pytannia pro hiperdrajv, i ja, ne vbaajuy odnych pryyn prychovuvaty pravdu, rozpoviv Fernandesu vse jak je. Joho ce ne due zdyvuvalo ve znajuy vid mene pro perenaselenis
Zemli, vin buv hotovyj do toho, o z mizorianymy podoroamy, u nas ne vse harazd.
To on vono jak, zadumlyvo movyv vin. Zori lye dlia obranych, a dlia liudstva zahalom vony buly j zalyajusia nedosianoju mrijeju.
Dlia liudstva poza Mereeju Svitiv, utonyv ja.
I v nij tako, kapitane. Prosto vy e ne viduly cioho. Za velykym rachunkom,
vsia Merea odna gigantka planeta. Ato, vona dozvoliaje vyriyty biis materinych problem liudstva, peredovsim problemu pryrodnych resursiv i yttievoho prostoru. Ta vse odno Merea zalyajesia klitkoju, nechaj i due prostoroju, maje bezmenoju. U nebi konoho svitu nam siaju rizni zori z riznych galaktyk odnakovo nedosiani dlia nas.
Ote, promovyv ja, i na Novij Zemli liudy mriju pro mizoriani polioty?
Pevna ri. Prosto v nas ini motyvy, ni u mekanciv Staroji Zemli. Dlia biosti
vaych spivvityznykiv ini zori symvolizuju vyriennia tych samych materinych problem, pro jaki ja ve kazav. A nae prahnennia do zirok pozbavlene merkantynosti. My
mrijemo pro mizoriani podoroi zarady samych podoroej. My choemo piznaty Vsesvit
zarady samoho piznannia. Vidtodi, jak kolonija na Novij Zemli zipjalasia na nohy, my ne
prypynialy roboty nad hiperdrajvom, namahalysia vyriyty problemu joho vplyvu na liudynu.
Hm-m, protiah ja. Ne dumaju, o vai zradiju, diznavy jiji riennia..
e b pak, pohodyvsia Fernandes. Lye dva abo try desiatky aslyvciv na
vsiu planetu Tut vin zamovk i spochmurniv. Chou vas poperedyty, kapitane.
Ve zavtra do vas ponu zvertatysia nai zemliany tobto, novozemliany, z prochanniam dopomohty jim povernutysia dodomu. Ta ja ne radyv by vam letity na Novu Zemliu.
Krae utrymajtesia do pory do asu.
Ja pyno podyvyvsia na nioho.
Vam o vidomo pro ce?
Vin pochytav holovoju:
Nioho takoho, pro o b ne znaly ini. Prosto za naturoju svojeju ja liudyna vkraj
oberena. Molyvo, na polkovnyk rozpovidav vam, o ja mav vlasnyj suborbitanyj litak,
ale joho vykraly. Virnie, vidibraly moji spivvityznyky cilym natovpom prybuly do
mene na zavod i staly vymahaty litak. Ja ne mav inoho vyboru, jak pidkorytysia jim.

Prote, ja mih poletity razom z nymy. Ale ne poletiv, vyriyv ne ryzykuvaty. I ne ja odyn
takyj. De polovyna z tych, chto zalyyvsia na Junaji, vynyly tak z vlasnoji voli.
Vy pobojujetesia ja zrobyv pauzu, dobyrajuy slova, o z Novoju Zemleju stalasia velyka bida?
odo cioho ja ne maju odnych sumniviv. A ot o same pytannia bez vidpovidi. Bu-jaki versiji, o jich ja uv, bu-jaki zdohady, o meni samomu spadaly na
dumku, hria odnym suttievym nedolikom: vony ne pojasniuju, omu nichto ne povernuvsia na Junaj. oden litak, odna liudyna. I mene ce liakaje. U nas, na Novij Zemli,
trapylosia o take, oho nichto navi ujavyty ne moe. Tomu ja zaklykaju vas do oberenosti. Svoju misiju vy ve vykonaly zjasuvaly, o stalosia z Kovehom-2, a tako
vyjavyly Mereu Svitiv j inoplanetnu liudku cyvilizaciju. Ce velyke vidkryttia, ne ryzykujte nym. Povertajtesia na Staru Zemliu i prylitajte do nas ue v skladi yslennioji
ekspedyciji z kikoch korabliv. Ot todi mona bude podumaty i pro pouky Novoji Zemli.
Pislia cioho Fernandes buv zmuenyj zalyyty moje tovarystvo, bo Eja ve vidverto
kydala na nas neterpliai pohliady, vkraj nezadovolena tym, o naa rozmova nadto zatiahlasia.
A jako ne sekret, zapytala divyna, koly my znov opynylysia razom, u
omu tak napolehlyvo perekonuvav vas pan Fernandes? Vin mav due dramatynyj vyhliad.
Vidraduvav nas letity na Novu Zemliu, pojasnyv ja. Zaklykav do oberenosti. Proponuvav vidklasty ce do nastupnoji ekspedyciji.
I o vy dumajete?
Ja trochy pomovav, potim vidpoviv:
Dumaju, vin dav slunu poradu. Holovne dlia nas povernutysia na Zemliu z
informacijeju pro Mereu Svitiv i pro va Junaj. A vse reta zaekaje. Zokrema j Nova
Zemlia
Blye do noi, koly veirnij pryjom rozhubyv usi oznaky ocizu j postupovo peretvoryvsia na zvyajnu velykosvitku veirku, mene zacikavyla povedinka archijepyskopa.
Cej litnij, ta vse e strunkyj i micnyj olovik u mantiji karminovoho kolioru ne dijmav
nas, jak ini, neskinennymy zapytanniamy, a zdebioho movav i uvano sluchav rozmovy, perechodiay vid odnijeji grupy do inoji. Ale ne mona bulo skazaty, o vin pryjov
siudy z prostoji cikavosti. Rade skladalosia vraennia, o vin tut o ukaje.
Ja podilyvsia svojimy spostereenniamy z Ejeju, ekajuy pouty u vidpovi, o
meni prosto zdalosia. Prote vona postavylasia do mojich sliv cilkom serjozno.
Vy pravyno zdohadalysia, Eriku. Prevelebnyj spravdi deo ukaje. A same, dokazy toho, o vy vidpovidajete umovam davnioho cerkovnoho proroctva pro prybuciv z
inych planet liudej-z-neba, jak tam movysia. Joho avtorom buv Vaulou, yje imja
perekladajesia jak velemudryj. Vin yv u asy katastrofy i, do rei, buv naym predkom, zasnovnykom rodu Ajola. Za odnijeju z versij, mav protekciju z boku todinioho archijepyskopa Uevo; a za inoju, sam protehuvav slabkomu j bezinicityvnomu archijepyskopovi, buv joho jak ce po-vaomu?.. aha, buv joho sirym kardynalom.
A pro o jdesia v tomu proroctvi?
Povnoho tekstu ne znaje nichto, cerkva beree joho v suvorij tajemnyci. Vidomo
lye poatok, u jakomu skazano, o rano y pizno na Junaj pryletia liudy-z-neba na zaliznych ptachach. Faktyno, vin peredbayv pojavu zemlian zadovho do toho, jak ce stalosia.

Ja chmyknuv.
Nu, v ciomu proroctvi nemaje nioho nadpryrodnoho. Hadaju, Vaulou o znav
pro Mereu Svitiv i peredbaav, o koly-nebu na Junaji zjavliasia mekanci inych planet.
Bako te tak vvaaje. Odnak proroctvo stosujesia ne prybuciv z inych svitiv
Merei. Vaulou osoblyvo naholosyv, o slid ekaty pojavy osoblyvych liudej-z-neba, yji
zalizni ptachy litaju do zirok, a na jichnij bakivyni nemaje nebesnoho pavutynnia
tak u nas ranie nazyvaly sitku portaliv. Cilkom oevydno, o mova jde pro liudej zpoza me Merei Svitiv.
Zdajesia, tak, pohodyvsia ja. I o dali?
Ce vse, o vidomo. Rokiv zo dvadcia tomu bulo pohrabovano katedranyj sobor
Doky Hospodnioji v ChajijA-Uevo. Zloynci poliuvaly zdebioho na kotovnosti, ale j ne
pohrebuvaly archivom. Nezabarom jich schopyly i sered inoji zdobyi vyjavyly arku pergamentu z peroju astynoju proroctva. Tak, vlasne, i stalo vidomo pro joho isnuvannia.
opravda, cerkva oholosyla pergament pidrobkoju, ale nichto v ce ne poviryv sprostuvannia bulo a nadto kvaplyvym i kategorynym. A do vsioho inoho, nabuv rozholosu
odyn cikavyj epizod z memuariv Ernana Kastijo, o buv prezydentom Novoji Zemli
pivtora storiia tomu jakraz u ti asy, koly novozemliany perestaly chovatysia vid nas
i vidkryto vstupyly z namy v kontakt. Prezydent Kastijo v podrobyciach opysav svoju
peru zustri z todinim archijepyskopom Uevo i osoblyvo naholosyv, o prevelebnyj
due napolehlyvo zjasovuvav u nioho, y litaju jichni korabli do inych zirok. A vidpovi,
o mou litaty lye v avtomatynomu reymi, bez liudej, za vraenniam prezydenta, ne
zadovonyla archijepyskopa.
Tobto, reziumuvav ja, odnijeji z umov proroctva, na dumku cerkvy, dotrymano ne bulo.
Tak vvaaju, kyvnula Eja. A ot vy cilkom vidpovidajete proroctvu virnie, vidomij nam astyni proroctva Vaulou. Do rei, choete pobayty joho portret?
Zvyajno, vidpoviv ja.
To chodimo v bibliteku.
Vona vziala mene za ruku j povela za soboju do schodiv. My pidnialysia na druhyj
poverch i vvijly do prostoroho prymiennia, roztaovanoho jakraz nad vitaneju. Tam
buly dovhi riady stelaiv z velykoju kikistiu knyok jak starodavnich folintiv u kirianych opravach, tak i cilkom suasnych (za junajkymy mirkamy, pevna ri).
Dechto z novozemlian, prokomentuvala Eja, znachody jaku romantyku
v paperovych knykach. Ta jak na mene, elektronni krai j zrunii. Rano y pizno my
tako perejdemo na nych.
U promikach mi zatorenymy viknamy bibliteky vysily v riad odynadcia portretiv z zobraenniam olovikiv ta inok u rozkinych starovynnych atach. Ja ruyv buv do
nych, prote Eja zupynyla mene.
Ni, ne tam. Ce te nai predky, ale ne taki daleki. istsot rokiv tomu na Junaji
e ne isnuvalo techniky yvopysu na polotni. Jedyne vidome zobraennia Vaulou zberehlosia na freskach katedranoho soboru. Tut je abom z jichnimy reprodukcijamy.
My projly mi dvoma stelaamy v inyj kine bibliteky, i Eja distala z odnijeji z
poly hrubeznyj yrokoformatnyj tom u barvystij superobkladynci j stala hortaty cupki
hliancevi storinky z koliorovymy svitlynamy nastinnych rozpysiv. Mene vrazyla jichnia
schois z chrystyjankymy freskamy, jaki ja neodnorazovo bayv po tryvizoru.

 Aha, o! promovyla Eja.

Vona povernula do mene abom i vkazala na maliunok olovika v dovhomu vbranni,
schoomu y to na togu, y to na riasu. Joho oblyia bulo zobraeno dosy schematyno,
ta razom z tym vemy vyrazno tut, bezumovno, davsia vznaky talant starodavnioho
chudonyka. Prava ruka Vaulou bula prostiahnena vpered i povernuta dohory doloneju,
na jakij leav kruhlyj predmet rozmirom z tenisnyj mja.
Istoryky vvaaju, o ce globus, pojasnyla Eja. Vlasne Vaulou tym i vidomyj, o buv avtorom uennia pro sferynu formu Junaja j perekonav Radu Perosviaenykiv oholosyty ce cerkovnoju dogmoju. Na toj as rive rozvytku naoho suspistva
pryblyzno vidpovidav Zachidnij Evropi desiatoho storiia. Cikavo, o v analoginyj perid vae chrystyjanstvo vidmovlialosia vyznavaty Zemliu kruhloju. I e ne skoro ce vyznalo.
Tut ty pomyliajesia, skazav ja, pryhadavy rozmovu na ciu temu zi
juzan. Virnie, pomyliajusia tvoji vyteli z Novoji Zemli. Ce vzahali poyrena pomylka. e na poatku svojeji istoriji chrystyjanka cerkva pryjniala geocentrynu systemu Ptolemeja, v jakij Zemlia mala formu kuli. Choa, muu vyznaty, buly sproby
udoskonalyty teoriju j zaminyty kruhlu Zemliu na plosku. Dejaki hilky chrystyjanstva
dosiahly v ciomu uspichu i navi u dobu navkolosvitnich podoroej napoliahaly na svojemu traktuvanni svitobudovy.
Eja vsmichnulasia.
Ja tako muu vyznaty, o j pislia Vaulou ymalo junajciv vvaaly svit dyskom,
o plyve po okeanu na spynach u trioch veletenkych horbatych ryb. Maje jak u vas.
Ato, spravdi, pohodyvsia ja. I vzahali, u nas z vamy bahato spinoho. Ce,
zvisno, lye pere vraennia, ale meni zdajesia, o v kuturnomu j etynomu plani Junaj
blyyj do naoji evropejkoji cyvilizaciji, ni, napryklad, toj e zemnyj Azijkyj Sojuz. Mabu, ce naslidok vplyvu Novoji Zemli.
Bezumovno, novozemliany vplynuly na na rozvytok, pohodylasia Eja. Ale
ne takym ue j radykanym ynom. Nai kutury vid samoho poatku buly due schoi.
Vziaty choa b religiju tut schois prosto vraajua. Na Novij Zemli ymalo istorykiv
zrobyly sobi karjeru, vyvajuy cej fenomen.
I do jakych vysnovkiv vony dijly?
Do riznych. Faktyno, skiky naukovciv, stiky j dumok. Dechto vvaaje podibnis religij lye naslidkom schoych liachiv rozvytku junajkoji cyvilizaciji ta evropejkoji
tak by movyty, buttia vyznaaje svidomis. Ini prypuskaju, o v syvu davnynu Zemlia vchodyla do Merei Svitiv, ale potim, z jakoji nevidomoji pryyny, vypala z neji. A
do toho vona zaznavala takoho zovninioho vplyvu, jak i Junaj do katastrofy.
Nu, ce navriad, z sumnivom promovyv ja. Jakby bulo tak, to bodaj u dejakych perekazach zberehlysia b zhadky pro portaly v ninomu nebi.
Ne obovjazkovo, zapereyla Eja. U starodavni asy legendy ta mity peredavalysia vyniatkovo v usnij formi j postijno zminiuvalysia z pokolinnia v pokolinnia.
Jako Zemlia koly bula v Merei, to erez kika stori pislia jiji vypadinnia pamja pro
nebesne pavutynnia sterlasia. I, pryrodno, vsi zhadky pro neji znykly z perekaziv. Bo
odna ri, rozpovidaty pro vsiliakych arivnych istot, jaki mou chovatysia vid liudkoho
oka, a zovsim ina hovoryty pro svitlovi liniji v ninomu nebi, na jake zavdy mona
podyvytysia.
Pislia dejakych rozdumiv ja kyvnuv:

 Taky v ciomu o je. Choa pravdopodibniym meni vydajesia varint, o

tvorci Merei mohly perevezty vaych predkiv na Junaj z Zemli.
Ce populiarna sered novozemlian hipoteza. Ale vona hriy tym, o naa mova
ne maje nioho spinoho z odnoju zemnoju. Prynajmni z tych mov, o buly v pamjati
Koveha.
A junajci o pro ce dumaju?
Tako rizne. Choa v nas dominuje tak zvana boestvenna versija. Vona pojasniuje schois religij tym, o obydvi istynni. Riznycia tiky v tomu, o na Zemliu Boh
nadislav svoho Syna, a na Junaj Doku. Bahato naych u ce viry.
A ty?
Eja nevyznaeno znyzala pleyma.
Ne znaju. Vake pytannia. Vlasne, ja nebohovirna ale vodnoas kategoryno
ne spryjmaju materilizm. Vvaaju joho obrazlyvym dlia liudkoji hidnosti.
omu?
Vona pyno podyvylasia na mene svojimy jasnymy smarahdovymy oyma.
A chiba ne zrozumilo? Jako vse na sviti pidkoriajesia vyniatkovo zakonam
pryrody, to nai vynky, nai dumky, pouttia, baannia je niym inym jak naslidkom
chiminych reakcij i vplyvu dovkolynioho seredovya. My ne obyrajemo, jak nam yty,
bo vse ve vyznaeno napered. Dolia konoji liudyny zaprogramovana e v my Velykoho
Vybuchu. Materilizm ne zalyaje miscia dlia svobody voli j usvidomlenoho vyboru.
Ty perebiuje, Eje, mjako skazav ja, rozumijuy, o zaepyv boliue dlia
neji pytannia. Naspravdi zakony pryrody ne orstko deterministyni. Vony dopuskaju vypadkovis na samomu fundamentanomu rivni.
Vona vperto pochytala holovoju:
Ce nioho ne zminiuje. Vypadkovis ne rivnoznana vyboru. Teorija jmovirnostej
takyj e tonyj matematynyj zakon, jak reta. Ja ne znaju, je Boh y ni, prote tverdo
viriu, o liudy maju vinu voliu j obyraju svij yttievyj liach usvidomleno. A ote, v
konomu z nas musy buty jaka nematerina sutnis, jaka dozvoliaje nam vyrvatysia z
tenet jak determinizmu, tak i slipoji vypadkovosti.
Dua?
Nechaj bude dua. Slovo niym ne hire za ini. Eja zabrala v mene abom z
reprodukcijamy j postavyla joho na polyciu. Ve as povertatysia, Eriku. Jako bako
pomity, o nas oboch dovho nemaje, to Ni, zvyajno, vin nioho ne skae. Ale moe
podumaty kazna-o u nioho burchlyva ujava.
Obminiavy nijakovymy usmikamy, my vyjly z bibliteky i spustylysia na peryj
poverch. Tam lunala plavna, due pryjemna na sluch muzyka, a posered vitani krulialo
v povinomu tanci kika par, sered jakych buly j nai Krasnova zi ternom, juzan z
Josido ta Gambarini z kymo z hostej, yje imja ja ne zapamjatav.
udovo! zradila Eja. Bako taky vyriyv ulatuvaty tanci. Vona vziala
mene za ruku. Chodimo j my potanciujemo.
Nu, ja b ochoe Tiky ne vmiju.
Ini vai tako ne vmiju, zauvayla Eja i kynula vydkyj pohliad v bik Krasnovoji ta terna, jaki vyde tupciuvaly po parketu v takt muzyci, ani po-spravniomu
tanciuvaly. Prote jim ce zovsim ne zavaaje. A ja vmiju i vam dopomou.
Ne baajuy sluchaty podai zapereennia, vona malo ne sylomi potiahla mene na
seredynu vitani, poklala moji ruky sobi na taliju, a svoji meni na plei, j riue povela.

Ja namahavsia vtrymuvaty zadanyj neju temp i ne nastupaty jij na nohy. Jak ne dyvno,
meni ce vdavalosia.
Pobayvy, o ja tanciuju z Ejeju, do nas pryjednalysia Symon z Marsi pryomu
ja vidznayv, o cioho razu inicityva naleala Symonovi. A mena Ejina sestra Jiiva
sprobuvala zaprosyty Miloa, odnae toj u vidpovi zapereno pochytav holovoju j zalyyvsia stojaty v kutku vitani. Za chvyliu vin vidyv e odnu divynku, pislia oho do
nioho bie nichto ne pidchodyv.
Eja, o tako zvernula na ce uvahu, skazala:
Milo due hrubyj i nevychovanyj. Jako ne choe tanciuvaty, mih by vidmovyty
vvilyvie.
Obovjazkovo z nym pobalakaju, poobiciav ja.
A ot Symon meni podobajesia, vela dali Eja. I Marsi te. Do rei, vony
harna para.
Pid kine tanciu ja ve trochy prystosuvavsia, tomu bez najmenych zaperee pohodyvsia na nastupnyj. Ne te ob meni a nadto spodobalosia tanciuvaty ale bulo nadzvyajno pryjemno trymaty v svojich obijmach Eju
A reta naych zminyly sobi partneriv. Symon vykazav spravniu galantnis i zaprosyv Jiivu, a Chiroi Josido inu divynku, jakij vidmovyv Milo. Marsi tanciuvala z
chlopcem, na dvijko rokiv starym za neji; juzan z molodym arystokratom, dalekym
rodyem polkovnyka; Gambarini z Fernandesom; a Krasnova z korolivkym kuzenom. I lye tern vyriyv, o odnoho tanciu z nioho dosy, i pryjednavsia do Lopesa, otoenoho natovpom hostej.
Pryblyzno za chvylynu pislia poatku druhoho tanciu Eja neriue promovyla:
Darujte za cikavis, Eriku, ale jaki u vas stosunky z technikom Gregori? Maju
na uvazi ne slubovi, a suto osobysti.
Spodivaju, ja ne zaarivsia.
A omu ty pytaje?
Ta o pomityla, o vona dyvno pohliadaje na mene. Ne revnyvo, ni. I ne serdyto.
A rade sumno. I trochy zazdrisno Povirte, ja ne vyhaduju. Tak i je.
Ja jij poviryv i pereviriaty ne stav. Bojavsia, o podyvliusia na juzan v najnevdaliyj moment i zustrinusia z tym samym pohliadom, pro jakyj hovoryla Eja.
Zaraz nai stosunky suto profesijni. Nu, i e druni.
A ranie?
Ranie bulo bie.
Jak ce bie? Vy buly odrueni?
Na astia, ne vstyhly. Vasno opamjatalysia.
Ale vy buly kochanciamy? dopytuvala Eja.
Meni vystaylo esnosti vidpovisty stverdno.
Nespodivano vydko tane zakinyvsia, i Eja s alem skazala:
Chotilosia b ie, ale ne mona. Majemo miniatysia paramy. Treba zaekaty
choa b try tanci todi zmoemo znovu. Domovyly?
Dobre, pohodyvsia ja, provodajuy jiji do vinoho krisla bilia stiny.
Ni z kym inym, okrim Eji, ja tanciuvaty ne chotiv, tomu za prykladom terna
doluyvsia do tovarystva osoblyvo valyvych person. Meni znovu i znovu dovelosia vidpovidaty hostiam na odnakovi zapytannia pro Zemliu, ale chvylyn erez dvadcia ja otrymav za ce vynahorodu pislia trioch tanciv Eja dala meni znak, o teper nastala moja

erha.
Do takoho manevru my vdalysia e dvii, a potim veir zakinyvsia i hosti staly
zbyratysia dodomu odni jichaly na svojich maynach, ini vidlitaly na nevelykych pryvatnych litakach. Prote ne vstyhly my poproatysia z ostannim z nych, jak do majetku
prybulo dvoje novych vidviduvaiv na elektromobili. Ja odrazu zdohadavsia, chto vony
taki na vidminu vid junajciv, u perevanij biosti svitlokirych blondyniv, obydva buly,
jak i Fernandes, smahliavymy j temnovolosymy.
Polkovnyk predstavyv nam jich jak Viktora Alonso i Pedro Nujesa. Vony tako buly
joho znajomymy ta, voevy, ne nastiky blykymy, ob jich zaprosyly na pryjom.
Utim, uroysti zachody Nujesa j Alonso nitrochy ne cikavyly. Vony peredaly nam dysk
zi schemoju marrutu vid Junaja do Novoji Zemli, a v rozmovi z namy namahalysia vyvidaty, koly my zbyrajemosia zlitaty na jichniu planetu i prozoro natiakaly, o rado skladu
nam tovarystvo.
My vidpovidaly jim obereno, ne kauy ni tak, ni ni. Ce bulo ne te, na o vony
rozrachovuvaly, ta zretoju jim dovelosia vdovonytysia naoju nevyznaenoju obiciankoju podumaty nad jichnioju propozycijeju.
Bojusia, ce lye poatok, skazav polkovnyk, koly mayna z novozemlianamy
vyjichala z vorit sadyby. Ale ne turbujtesia, naestia vam ne zahrouje. Ja zaraz e
nakau posylyty ochoronu Hm. A vy, jak ja rozumiju, ne zbyrajetesia letity na Novu
Zemliu?
Ni, vidpoviv ja due tverdo. Vidklademo ce do nastupnoji ekspedyciji.
Hadaju, kapitan maje raciju, pohodyvsia Lopes, prote v joho holosi vuvalasia
nevpevnenis.
e vde polkovnyk zaproponuvav nam svoju hostynnis na ve as naoho perebuvannia na Junaji. Z naoho boku bulo b nevvilyvo vidmovytysia, do toho za dva misiaci, provedeni v kosmosi, my znuhuvalysia za vidkrytym prostorom, travoju j derevamy, zemleju pid nohamy ta synim nebom nad holovoju.
Ale vsi razom my nijak ne mohly skorystatysia cym liubjaznym zaproenniam. Ja j
tak ue poruyv pravyla, zalyyvy na korabli mene polovyny ekipau, tomu vyriyv zavtra zranku sklasty grak perebuvannia na planeti. A siohodni na ni zaproponuvav lyytysia Lopesovi, ternu ta Krasnovij razom z najmolodymy lenamy komandy, Marsi, Miloem i Symonom. odo trioch ostannich, to ja vzahali dav jim vidpustku na ve toj as,
poky my budemo na Junaji. Marsi j Symon buly due zadovoleni, a ot Milo cym ne skorystavsia j zachotiv povernutysia na Hermes. Vlasne, ce bulo cilkom u joho styli, vin ne
liubyv vidpustok i najkomfortnie pouvavsia na korabli, to ja ne zdyvuvavsia joho vidmovi, choa j pomityv, o siohodni chlope pochmuriyj, ni zvyajno, ba navi serdytyj.
Ja zbyravsia pohovoryty z Miloem piznie, a tut vyjavylosia, o ne vin odyn uziav
samovidvid. Tako povernutysia na korabe zholosyvsia Lopes, pojasnyvy ce tym, o
vtomyvsia na siohodniniomu pryjomi j choe vidpoyty, a jako vin nouvatyme tut, to
vranci jomu tono ne dadu vyspatysia obovjazkovo pryjide jakyj vysokopovanyj his
z nevidkladnymy spravamy. Tak ot i vyjlo, o zamis Lopesa hostiuvaty v polkovnyka
zalyyvsia ja, a zamis Miloa juzan.
Pered samym vidliotom atla admiral meni skazav:
Molyvo, Eriku, my prypuskajemosia velykoji pomylky.
Vy pro Novu Zemliu? zdohadavsia ja.

 Tak, kyvnuv vin. Za logikoju, naebto vse pravyno: nechaj cym zajmajesia nastupna ekspedycija. Ale moje uttia te same, jake e nikoly mene ne
zraduvalo, pidkazuje meni, o todi bude zapizno.
omu?
U tim-to j ri, o ne znaju. Prosto viduvaju, i vse. My musymo poletity na Novu
Zemliu same my i same zaraz. Prote meni brakuje povnovae, ob napoliahty na
svojemu. Zvyajno, ja mou nakazaty tobi, prote ty maje pravo ne pidkorytysia. Komanda
tebe pidtrymaje, jak svoho kapitana, a dyscyplinarna komisija, poza sumnivom, vyznaje
tvoji diji vypravdanymy.
Ave vyznaje, pidtverdyv ja. Teper my ne moemo ryzykuvaty. Najperyj
na obovjazok spovistyty Zemliu pro vidkryttia Merei Svitiv.
Lopes posmichnuvsia.
Nadto pizno ty zhadav pro obovjazok. Za vsima pravylamy, my maly povernutysia na Zemliu, e koly vyjavyly Mereu. A letity slidom za Kovehom bulo ve poruenniam.
A nijak, zapereyv ja. Jakby z namy o stalosia, do 519-ji Stricia sporiadyly b poukovu ekspedyciju. To pro Mereu Svitiv u bu-jakomu razi stalo b vidomo.
Ale teper my, do vsioho inoho, vyjavyly Junaj i dovidalysia pro roztauvannia Novoji
Zemli. Ce, tak by movyty, povorotna toka. Z takoju informacijeju my prosto ne majemo
prava navi na minimanyj ryzyk.
Lopes pryreeno zitchnuv.
Bau, ty nepochytnyj. koda, due koda A vtim, je e odyn varint i tut ty
nioho ne vdije. Jak naanyk ekspedyciji, ja maju pravo vino rozporiadatysia vsim
doslidnykym sporiadenniam, do jakoho naley i atl. Ja mou poletity na niomu abo
sam, abo z suputnykamy. Spodivajusia, sered ekipau znajdusia dobrovoci, a ty ne stane jim zaboroniaty.
Ce bezhluzdia, admirale! rizko promovyv ja. oden novozemnyj litak ne
povernuvsia na Junaj. Jako v Hermesa z joho nadijnym zachystom i ozbrojenniam,
molyvo, e je ansy, to v atla nijakych.
Oto-to, kyvnuv Lopes. Tomu dobriae podumaj i vyriuj abo ja na atli,
abo vsi my na Hermesi.
Pislia vidliotu admirala ja ne odrazu lih spaty, a e zo dvi hodyny proviv u tovarystvi
polkovnyka Ajoly (Krasnova zi ternom, juzan, Marsi ta Symon nevdovzi pily spaty).
My z polkovnykom dovho sydily u vnutriniomu dvoryku, dychaly sviym ninym povitriam, pyly miscevyj riznovyd aju, dyvylysia v zoriane nebo j rozmovlialy pro Mereu
Svitiv i Junaj, pro Novu Zemliu i pro Staru, spravniu Zemliu.
Polkovnyk buv ue v kursi toho, o problemu hiperdrajvu dosi ne vyrieno po suti,
u nij vidnajdeno lye nevelyku parynku, jakoju mou skorystatysia odynyci z mijoniv.
Popervach cia zvistka zasmutyla joho, ale vin due vydko zbahnuv, jaku fantastynu
vyhodu moe prynesty Junaju torhivlia z perenaselenoju Zemleju navi nezvaajuy na
ymalu vidsta u istdesiat z hakom tuneliv po Merei plius maje dvi tysiai parsekiv
kosminoho prostoru vid ambaly-1 do Zemli.
Zhodom mova zajla pro Vaulou ta joho proroctvo odo liudej-z-neba. Polkovnyk
buv perekonanyj, o z cym proroctvom ne vse tak prosto, bo nadto ve serjozno stavylasia

do nioho cerkva, prote nioho istotnoho ponad te, o ja ve znav vid Eji, vin ne povidomyv. Zate bahato rozpoviv pro samoho Vaulou, jakyj spravdi buv vyznanoju postattiu
v junajkij istoriji.
Nasamkine ja podilyvsia z polkovnykom svojeju sturbovanistiu stosovno Lopesovoho namiru letity na atli do Novoji Zemli. Vynyv ja tak u spodivanni, o v razi neobchidnosti Ejin bako pohodysia potrymaty admirala v svojij rezydenciji, jako ja vyznaju
za neobchidne vidstoronyty joho vid obovjazkiv naanyka ekspedyciji. Prote polkovnyk
zaproponuvav zovsim ine.
A bez atla, zapytav vin, vy zmoete vysaduvatysia na planetu j povertatysia nazad na korabe?
Moemo, vidpoviv ja. My majemo try posadkovi moduli, obladnani gravitacijnymy ruijamy. Vony due povini, osoblyvo pry vychodi na orbitu, ale dlia spoluennia z planetoju cilkom hodiasia. A e j sam Hermes, jak malogabarytne sudno, prystosovanyj dlia posadky na planety z syloju tiainnia menoju dvoch odyny i atmosfernym
tyskom do trioch bar. Tomu atl ne je nevidjemnoju astynoju korablia, i admiral maje
cilkovyte pravo joho rekvizuvaty.
Nu, todi prosto pokote joho chodovu astynu. Abo systemu yttiezabezpeennia. Tak, ob atl mona bulo vidremontuvaty lye na Zemli.
Ja hlianuv na polkovnyka z povahoju.
A ce udova ideja! Jak ja sam ne dodumavsia
Pomitno zaspokojenyj, ja poproavsia z hospodarem domu j pidniavsia na tretij poverch budynku, de roztaovuvalysia vidvedeni nam hostiovi spani. U korydori ja perestriv Eju, jaka ojno vyjla z Marsinoji kimnaty. Vona arivno vsmichnulasia meni j
pojasnyla:
Zahovorylysia trochy. A jako esno, to navi zabazikaly. Tiky b bako ne pobayv, o ja e ne spliu. V jiji oach zamerechtily smarahdovi vohnyky. A znajete,
z Marsi tak cikavo! Vona moloda za mene, ale ja cioho zovsim ne viduvaju.
Radyj, o vy potovaryuvaly, skazav ja.
Eja prytulylasia spynoju do stiny, schylyla holovu nabik i podyvylasia na mene mlosnym pohliadom.
Ta najkrae meni bulo z vamy, promovyla vona. Ja due pryjemno provela veir. A vy?
Meni stalo nijakovo. I vodnoas Ejini slova zmusyly moje serce zabytysia vyde, u
hrudiach rozlylasia pryjemna tepli, a v holovi leheko zapamoroylosia.
Nu tak, zvyajno vidpoviv ja rozhubleno. Meni te bulo pryjemno.
Ja ula, o zavtra, prodovyla Eja, vas zaproeno do korolivkoho palacu.
Vimete mene z soboju?
A chiba tvoho baka ne zaprosyly?
Pevno , zaprosyly. I vin vime mene jak svoju doku. Ale ce ne tak cikavo. Ja
chotila b suprovoduvaty vas, buty vaoju paroju Tiky, kvaplyvo dodala vona,
ne podumajte nioho takoho. Prosto za pravylamy, jako u zaproenoho na korolivkyj
pryjom nemaje ni druyny, ni nareenoji, vin moe pryvesty z soboju bu-jaku inu suputnyciu. Vy ni z kym ne zarueni?
Ni, vidpoviv ja, zaskoenyj znenaka jiji propozycijeju. Ale tvij bako
Pro ce ne turbujtesia, z tatom ja vse vladnaju, zapevnyla mene Eja. To vy
zhodni?

Zvisno, ja ne mih jij vidmovyty. Ta j ne chotiv, jak na te pilo.

Vemy zadovolena, Eja pobaala meni na dobrani, nahorodyla na proannia e
odnijeju arivlyvoju usmikoju j pila po korydoru v ine krylo budynku, de znachodylysia
pokoji vsich trioch ditej polkovnyka Ajoly.
A ja proviv jiji tenditnu posta zadumlyvym pohliadom, namahajuy perekonaty
sebe v tomu, o vona nadto juna dlia mene. Ale marno
Tycho zitnuvy, ja pidijov do kimnaty, jaku zajmala Marsi, j postukav.
Mona uvijty?
Zaekajte, kep, pouvsia jiji holos. Ja zaraz.
Za pivchvylyny Marsi vidynyla dveri i propustyla mene do kimnaty. Zamis formy,
na nij buv sympatynyj kvitastyj chalatyk, voevy, z Ejinych reej.
Jak spravy? zapytav ja. Ne spysia?
Vse harazd, kep. Ue davno zbyralasia liahty, ale pryjla Eja, i my z neju dovho
rozmovlialy.
Tak, ja zustriv jiji v korydori. A zajov, vlasne, erez Miloa. Ty ne znaje, o z
nym stalosia? omu vin buv takyj naburmosenyj?
Bo durnyj. Obrazyvsia na Eju, o vona ne zachotila z nym tanciuvaty. Ani slova
jomu ne skazala prosto hlianula na nioho znevalyvo j movky vidvernulasia.
Jiji mona zrozumity, zauvayv ja. Milo due neharno povivsia z Jiivoju.
Ne prosto neharno, a jak spravnie chamlo. Tiky Eja musyla b speru pojasnyty
Miloevi, o ce pokarannia za Jiivu. Ade vin takyj samovdovolenyj jolop, o navi ne
pomityv svoho chamstva. Prote vona do cioho ne dodumalasia, jiji zovsim ine zajmalo Marsi lukavo posmichnulasia. Eja bahato rozpytuvala pro vas, kep. Chotila
znaty vse. A osoblyvo y majete vy nareenu. odo cioho ja jiji zaspokojila skazala,
o my z Symonom provodyly z vamy vidpustky na Esperansi i odnoho razu ne pomityly,
ob vy zustrialysia z jakoju divynoju. Choa ja ne vykliuyla molyvosti, o vy vnoi,
potaj vid nas, bihaly na pobaennia.
Tijeji myti pouvsia prytlumlenyj kae tak, niby chto osyly namahavsia strymaty smich. Ja vydko pidijov do proynenych dverej balkonu, vyzyrnuv nazovni j pobayv Symona, o chovavsia v kutoku pid viknom. Ce mene nitrochy ne zdyvuvalo.
Tak, skazav ja. Ote, kurymo?
Symon rozhubyvsia.
Ja ne cioho ja e nikoly
Za mojeju spynoju skruno zitchnula Marsi.
Na Boha, Symone, ce prosto art! A koly ja povernuvsia do neji, vona zbenteeno movyla: Ne podumajte nioho takoho, kep. My lye nu, rozmovlialy a tut
pryjla Eja.
I Symon schovavsia na balkoni?
Zvisno, ni. My rozmovlialy vtrioch. A potim
Potim pryjov ja, i ty nakazala jomu schovatysia. ob ja nioho takoho ne podumav.
Marsi soromjazlyvo vsmichnulasia.
Vlasne, tak, kep. Vy mohly podumaty i, mabu, podumaly o my zbyrajemosia nu, sami znajete o. Ale ce ne tak. My prosto ciluvalysia. I vse. Pravda, Symone.
Vidpovisty Symon ne vstyh, bo v mojij kyeni zapyav komunikator, za dopomohoju

jakoho ja pidtrymuvav zvjazok z Hermesom, a erez nioho z usima lenamy komandy, nezaleno vid toho, y vony perebuvaly na planeti, y na bortu korablia. Narazi
dysplej vysviuvav napys: Rubka keruvannia.
Ja natysnuv knopku vidpovidi j promovyv:
Kapitan na zvjazku.
Kep, pouvsia schvyliovanyj holos Gambarini. Majemo velyki problemy.
U mene tiochnulo serce. Ja vidrazu zdohadavsia, o ce za problemy.
Lopes?
Tak. Vony poletily na Novu Zemliu. Vyba, ja ne mohla tebe poperedyty. Admiral
perekryv parolem ve zovninij zvjazok. Ja lye zaraz zniala blokuvannia
Stryvaj, Anno, zupynyv ja jiji. Ty skazala vony. Admiral poletiv ne sam?
Z nym Olivejra ta Nisen.
ort! Jak vin jich perekonav?
Vin nikoho ne perekonuvav, a speru zbyravsia letity sam. Koly my prybuly na
korabe, admiral povidomyv, o rekvizuje atl dlia poliotu na Novu Zemliu, nakazav dozapravyty joho j zavantayty prodovostvo. Todi ja sprobuvala vyklykaty tebe, ale ne
zmohla Ja zapereuvala, kep, vymahala, ob ty dav dozvil. Prote admiral zajavyv, o
nijakoho pohodennia ne potrebuje, movliav, ce joho pravo jak naanyka ekspedyciji. Ja
due spodivalasia, o mene pidtrymaje Olivejra, razom my zmohly b zupynyty ciu avantiuru a vin navpaky stav na bik admirala i zholosyvsia letity z nym. Ta j ne lye vin,
ini tako, sered nych buv i Chuan, vona mala na uvazi svoho olovika, staroho technika Moreno. Admiral obrav Olivejru ta Nisena.
Ja pryreeno zitchnuv i prysiv na kraj Marsinoho lika. Sama Marsi, o ula nau
rozmovu, stojala posered kimnaty j rozhubleno dyvylasia na mene.
Chaj jomu hre! skazav ja. Ce moja vyna. Ja znav pro joho zadum, ale navi
prypustyty ne mih, o vin dijatyme tak blyskavyno Davno vony vidletily?
Chvylyn desia tomu. Ve vvijly do tuneliu. V holosi Gambarini vuvalasia
bezporadnis. Ja ne znala, o robyty. Sprobuvaty nazdohnaty jich
Ne vyjde, vidpoviv ja. V atmosferi atl lety vyde za korabe. Jich ue ne
doene. Tym bie, o dysk z marrutom lyyvsia v Lopesa. A poky my dobudemo kopiju,
poky vy zaberete nas z planety Ni. V odnim razi my ne moemo tudy letity. Ja ne maju
prava ryzykuvaty korablem i komandoju.
Na zadniomu plani poulysia yji nerozbirlyvi holosy.
Chvyleku, kep, skazala Gambarini. I, ve zvertajuy do koho u rubci:
Tak?.. o?.. O Boe!..
V omu ri, Anno? stryvoeno zapytav ja, pereduvajuy novu bidu. o
tam e stalosia?
Milo, pryhnieno vidpovila vona. Joho nide nemaje. Schoe, vin potaj zabravsia v atl i te poletiv.

Mene rozbudyv zumer vyklyku. Ledve zauvy joho, ja rvuko pidskoyv, siv u liku

i schopyv z tumboky komunikator. A ve nastupnoji sekundy rozarovano zitchnuv i

povernuv aparat na misce. Naspravdi mene nichto ne vyklykav dzvinok meni lye nasnyvsia. Ja tak spodivavsia na povernennia Lopesa z joho suputnykamy, o ekav jich
navi uvi sni. I onoi jak minimum odyn raz prokydavsia z upevnenistiu, o vony povernulysia i teper vychodia zi mnoju na zvjazok. Ta, na a, ce buly lye sny
Nebo za viknom ue stalo sirym, zori zhasly, jla pjata hodyna ranku. Ja znovu lig,
natiahy na sebe machrove prostyradlo, choa j rozumiv, o navriad y zasnu. Ale i vstavaty bulo e zarano. Oto ja prosto leav, dyvliay u napivmorok spani, i dumav.
Dumky moji buly neveseli.
Mynulo ve odynadcia miscevych dniv, vidkoly admiral Lopes, Olivejra, Nisen i
Milo poletily na atli na Novu Zemliu. I ne povernuly jak doty ne povertavsia oden
novozemnyj litak. Meni dovelosia zadijaty ve svij avtorytet, ob vidmovyty komandu
ruyty slidom za nymy. Na astia, stari ocery ekipau, tern i Krasnova, dosluchaly
do mojich argumentiv i pidtrymaly mene, a Gambarini vid samoho poatku bula na mojemu boci. Krim nych, korablem e mohly keruvaty Marsi, Josido, juzan ta Moreno; i
jako u virnosti peroji ja buv cilkovyto vpevnenyj, to reta troje vyklykaly v mene pevni
sumnivy.
Ale najskrutnie dovelosia z Mari Lakrua, druynoju Olivejry. Zrozumilo, o vona
bula u vidaji, a pja dniv tomu navi namahala vykrasty posadkovyj modu i poletity na
niomu za olovikom. Pislia cioho incydentu, zadlia unyknennia podaych ekscesiv, ja vyriyv posadyty korabe na planetu i zniaty z nioho ve ekipa.
Zaraz Hermes perebuvav na vijkovomu aerodromi poblyzu ChajijA-Uevo, pid
pynym nahliadom ciloho polku korolivkoji gvardiji, a my oselylysia v rodovomu majetku
hostynnoho polkovnyka Ajoly i prodovuvaly ekaty. Choa j rozumily vsiu marnis
naych nadij ade do Novoji Zemli j nazad bulo trochy bie desiaty hodyn liachu, a
Lopes nizao ne stav by zvolikaty z povernenniam, bo rozumiv, jak my pereyvajemo za
nioho i trioch naych tovaryiv. Z nymy tono o trapylosia. o same zalyalosia
tiky hadaty.
A prote my ekaly raptom stanesia udo. I vodnoas rozumily, o udes na sviti
ne buvaje
Pislia pjatoji do mene dolynuv viddalenyj hurkit avicijnych motoriv. Ja zdohadavsia, o ce polkovnyk Ajola zrannia poletiv do ChajijA-Uevo, de buv centranyj os
joho banku. Ostanni kika dniv vin provodyv na roboti ve de do piznioho veora, i ce
bulo bezposerednio povjazano z naoju pojavoju. Jako ranie erez prypynennia kontaktiv z Novoju Zemleju junajka ekonomika pereyvala depresiju, to zaraz sposterihalosia strimke zrostannia dilovoji aktyvnosti. Perspektyva torhivli nechaj i z dalekoju, ale
perenaselenoju j holodnoju Staroju Zemleju pomitno povavyla zanepalych duchom
junajkych biznesmeniv, osoblyvo tych, chto zajmavsia sikym hospodarstvom i charovoju promyslovistiu. Vony ochoe braly dovhoterminovi kredyty pid dosy vysoki vidsotky, to u bankiriv narazi bula spekotna pora.
Vreti ja vyriyv, o dali leaty nemaje nijakoho sensu, vybravsia z lika j poalapav
do vannoji, de pryjniav cholodnyj du. A za pivhodyny, badioryj, odiahnenyj i pryepurenyj, spustyvsia na peryj poverch i projov na kuchniu, zbyrajuy o-nebu zjisty.
O cij rannij pori tam bula lye odna litnia kucharka. Ispankoji vona ne rozumila,
tomu meni dovelosia na mygach pojasnyty jij, o ja ne maju namiru najidatysia do puza,

a prosto chou perekusyty. V rezutati ja otrymav mat dobre prosmaenoho mjasa z jajeneju i aku hariaoho napoju, jakyj nazyvavsia ijuva joho zavariuvaly z suenoho
lystia, jak aj, ale na smak vin bie nahaduvav kavu.
Poky ja snidav, kucharka namahalasia o utovkmayty meni, prote z usich jiji sliv
ja rozibrav lye ajji Eja o, jak meni ve bulo vidomo, oznaalo pannoka Eja.
To o Eja? zapytav ja.
Jje Eja, vypravyla mene kucharka, jo Eja. I vkazala v napriamku vikna,
o vychodylo na kvituyj sad.
Vona tam? Ue prokynulasia?
Kucharka energijno zakyvala. Ja vziav jiji informaciju do vidoma, choa j ne buv
peven, o my pravyno zrozumily odne odnoho.
Zjivy mjaso z jajeneju i vypyvy ijuvu, ja podiakuvav inci za smanyj snidanok,
vyjov erez kuchonni dveri z budynku i pislia nedovhych rozdumiv ruyv dihonanoju
stekoju v centr sadu, de znachodylasia velyka klumba, dovkola jakoji stojalo kika vidpolirovanych derevjanych lavok.
Na odnij z nych, pid rozlohoju kronoju vsypanoho roevym cvitom dereva sydila Eja
z rozhornenoju knykoju v rukach. Na nij buv temno-zelenyj aket i takoho kolioru
spidnycia trochy vye kolin, a svitle volossia bulo zibrane v skromnu, ale sympatynu
zaisku.
Pomityvy mene, Eja vidklala knyku i pryjazno vsmichnulasia:
Pryvit, Eriku. Ty zavdy tak rano vstaje?
Ve na tretij de vona poala nazyvaty mene na ty, a ja, zvisno, ne zapereuvav.
Ni, ne zavdy. Ta asom buvaje, vidpoviv ja i prysiv na tu lavku, ale tak,
ob nas rozdiliala knyka. A ty omu prokynulasia vdosvita?
Nevelykyj mandra, pojasnyla Eja. Siohodni o devjatij jidu do koly skladaty svij peryj vypusknyj ispyt. Z chimiji a jiji ja ne due liubliu. Meni bie do vpodoby
zyka j matematyka.
Ja zdyvuvavsia:
Tak ty zakinyla kolu na Novij Zemli. Neve na Junaji tamteni dyplomy ne
vyznaju?
Zvyajno, vyznaju. Zdobuty osvitu na Novij Zemli u nas vvaajesia due prestynym. A ja do toho navalasia v odnij z najkraych kil u Torresivkij politechninij.
Ale problema v tomu, o ja jiji ne zakinyla. Lyavsia e odyn rik, i jakraz buly litni
kanikuly, koly nu, vse ce stalosia. Prodovuvaty navannia na Junaji ne bulo sensu
nai kini programy znano slabi za novozemni. Meni zalyalosia chiba trochy piduyty
junajku istoriju ta literaturu i doekatysia, poky v nas ponusia vypuskni ispyty. Ot
vony j poalysia.
Nu, raz tak, skazav ja, zbyrajuy vstavaty, to meni krae pity. Ne zavaatymu tobi hotuvatysia.
A ja j ne hotujusia. Tiky durni viria, o kvaplyve povtorennia materilu pered
samymy ispytamy jim dopomoe. Ce ne pidrunyk, Eja vkazala na knyku, o leala
mi namy, a prosto roman. esno kauy, ne due cikavyj. Ja ytala joho lye dlia toho,
ob zhajaty as i zaspokojitysia. Ale teper, koly ty poru, ja zovsim ne chvyliujusia.
Vona prybrala knyku i trochy prysunulasia do mene. Zmoe pobuty zi mnoju do
devjatoji? Ce ne poruy tvoji plany?
Na siohodni ne maju odnych planiv, vidpoviv ja, hostro viduvajuy jiji

blykis, choa vona navi ne torkalasia do mene. Rado skladu tobi tovarystvo.
Diakuju, skazala Eja. Ty harnyj druh.
Utim, my obydva rozumily, o druba tut ni do oho. Te, o ja pouvav do Eji, a
vona do mene, bulo biym ni druboju, znano biym. I hlybym. Ce vynyklo e v
peryj de naoho znajomstva i z konym dnem lye nabyralo syly. Ja udovo znav pro
Ejini pouttia, vona znala pro moji, a vsi dovkola znaly pro nai. I ja, i Eja, j usi ini posyleno robyly vyhliad, niby nioho ne vidbuvajesia, ale vychodylo v nas ne due perekonlyvo.
Popervach ja oikuvav, o polkovnyk Ajola ot-ot zavede zi mnoju serjoznu oloviu
rozmovu i poprosy ne moroyty holovu joho nepovnolitnij doci. Prote vin movav, i nezabarom ja zrozumiv, o joho cilkom vlatovuje takyj rozvytok podij. Jak pravylo,
junajki divata rano vychodyly zami, a ja, z pohliadu polkovnyka, buv dlia Eji vemy
vdaloju paroju. Zia-astronavt, a tym pae komandyr korablia, prynis by velyku korys
joho biznesovi j pospryjav by zrostanniu joho politynoho vplyvu.
Taki plany polkovnyka, pry vsij jichnij oevydnij merkantynosti, znachodyly vavyj
vidhuk u mojij dui. Dumka pro odruennia z Ejeju dedali due zachopliuvala mene, i
jakby vona vyjavylasia rezystentnoju, ja ne sumnivavsia b ani sekundy, jak meni vynyty.
Ta, na a, provedeni doktorom Kaurom testy, u cilkovytij vidpovidnosti z teorijeju jmovirnosti, dala negatyvnyj rezutat. Eja ne mohla poletity zi mnoju do zirok, a ja ne mih
zavdy zalyatysia z neju na planeti chaj navi na planeti v Merei Svitiv
Znaje, Eriku, zamysleno promovyla Eja, asom ja pouvajusia vynnoju.
erez Miloa? odrazu zdohadavsia ja.
Tak, erez nioho. Todi, na tanciach, ja vynyla pravyno, bo vin obrazyv moju
sestryku. Ta jakby ja povelasia z nym ne tak hrubo abo prosto prysoromyla joho, pojasnyla, o ne mona buty takym nachaboju
Ne bery blyko do sercia, skazav ja. Milo poletiv z admiralom ne tomu,
o obrazyvsia na tebe. Jomu prosto zakortilo pryhod na svoju holovu. A e vin prahnuv
vysluytysia. V nioho bula Ja zatnuvsia i vydko vypravyv sebe: U nioho je taka
rysa.
Znaju. Marsi meni hovoryla. Ta spravy ce ne miniaje. Ade na korabe vin povernuvsia same erez obrazu na mene. Inake b zalyyvsia tut i nikudy ne poletiv.
Moe, tak, a moe, j ni. I v bu-jakomu razi ce moja vyna. Ja zdohaduvavsia pro
Lopesovi namiry i musyv buv povernutysia z nym na Hermes. Ne vpevnenyj, o zmih
by joho zupynyty zretoju, vin naanyk ekspedyciji. Ale inych ja b tono ne pustyv
ni Miloa, ni Olivejru, ni Nisena. Vony b mene posluchalysia.
I todi, zauvayla Eja, ty dokoriav by sobi tym, o ne vtrymav admirala.
Nechaj tak. Zate zberih by vsiu komandu.
Jakyj as my sydily movky, ale ce movannia ne zavdavalo nam nezrunostej. Meni
bula pryjemna sama prysutnis Eji, meni podobalosia dyvyty na neji, i v taki chvylyny ja
pouvavsia aslyvym prosto tomu, o vona je, o zaraz vona poru zi mnoju. Choa ce
buly nebezpeni chvylyny
Eja pozyrnula na svij narunyj hodynnyk i raptom usmichnulasia:
Do rei, Eriku, vitaju z dnem narodennia.
Diakuju, vidpoviv ja, ale ty trochy pokvapylasia. Mij de narodennia zavtra.
Vona pochytala holovoju:

 Ni, jakraz siohodni. Ty ne vrachuvav, o naa doba dova. Marsi tak i dumala,
o ty pereplutaje.
Ja podyvyvsia na svij hodynnyk i perekliuyv joho z miscevoho asu, jakym my korystuvalysia v ostanni dni, na korabenyj za Grynviem. I spravdi: neodavno mynula
pivni i poalosia druhe bereznia.
Ato, siohodni, vyznav ja. Meni ve dvadcia visim.
Eja povernulasia do mene, i jiji kolino prytyslosia do mojeji nohy. Moje serce tiochnulo ja y to zliakavsia, y to spovnyvsia nadijeju, o zaraz vona pociluje mene.
Prote Eja cilkom nespodivano zahovoryla pro ine. Virnie, meni zdalosia, o pro
ine. Ta ja pomyliavsia.
Na Novij Zemli, skazala vona, lyylysia dejaki moji rei. Koly jichala na
kanikuly, ne zachotila braty zajvu valizu, ot i lyyla deo v koli. Nioho osoblyvoho
odiah, kika knyok, rizni dribnyky. Pro nych ja ne due koduju. Ale razom z nymy ja
zabula vypadkovo, z neuvanosti, svij medajon. Vin buv due dorohyj dlia mene, i
zovsim ne tomu, o zroblenyj z zolota.
yj podarunok? prypustyv ja.
Zahalom tak. Ale daruvaly joho ne meni. U nas ce nazyvajesia zapovitnym podarunkom. Medajon bulo zrobleno dlia mene za mamynym zamovlenniam, nezadovho
do jiji smerti. A vseredyni mij portret. Mama zapovila podaruvaty joho tomu, koho ja
po-spravniomu pokochaju. Eja zrobyla vyraznu pauzu. I zaraz meni due koda,
o ne mou podaruvaty cej medajon tobi.
Ce bulo maje neprychovane osvidennia. Eja pronyklyvo dyvyla meni v oi, na jiji
oblyi zastyhlo napruene ekannia, a roztuleni vusta leheko tremtily.
Ja movav, ne znajuy, o skazaty. Bo rozumiv: odne neoberene slovo, i ja piznaju
smak cych prynadlyvych ust a potim tono vtrau rozum. Zakinysia vse tym, o na
Zemliu poleu, zalyyvy tut molodu druynu, i zmou znovu pobayty jiji ne ranie, ni
za pivroku. Tak tryvatyme vse nae yttia
Ne doekavy vidpovidi, Eja vidvernulasia i skruno zitchnula. Potim rvuko
pidvelasia i vziala mene za ruku.
Harazd, Eriku, hodi sydity. Chodimo prohuliajmosia po sadu.
Chodimo, pohodyvsia ja, viduvajuy odnoasno i a i polehennia.
oho bulo bie, ja ne znav. Mabu, toho j toho porivnu.

Fernandes pryjichav u druhij polovyni dnia, po obidi, koly ja vidpoyvav u bibliteci,

hortajuy tretij tom Istoriji Junaja ispankoju movoju. Tovarystvo meni skladav Josido,
jakyj uvano vyvav pidrunyk z gramatyky junajkoji movy, pryznaenyj dlia novozemlian. Majuy neperesini lingvistyni zdibnosti ta ideanyj muzynyj sluch (o narazi
bulo zovsim ne zajvym), Chiroi za porivniano korotkyj as dosiahnuv nepohanych
uspichiv. Prote jomu bulo daleko do Symona, jakyj bez odnych pidrunykiv, a prosto v
yvomu spilkuvanni ve navyvsia bi-men vino rozmovliaty na najprostii pobutovi
temy.

Polkovnyk Ajola, jak zavdy o cij pori, perebuvav u svojemu bankovi. Tako bula
vidsutnia joho sestra, tomu naanyk ochorony dopoviv pro hostia bezposerednio meni.
Choa aita dovkola naoji pojavy ve pomitno vuchnuv, vse odno znachodylosia ymalo ochoych pospilkuvatysia z namy jak sered novozemlian, tak i junajciv. erez ce
polkovnykovu sadybu vde i vnoi ochoroniala dobra sotnia policejkych, prystavlenych
do nas za osobystym rozporiadenniam korolia.
Fernandesa pryvela Eja, o za vidsutnosti baka j titky vykonuvala obovjazky hospodyni domu. Pryvitavy z namy, his ulatuvavsia u vinomu krisli j uziav zi stolyka
kelych z ocholodenym sokom. Eja, pislia dejakych vaha, tako vyriyla zalyytysia.
Pryjov poproatysia, skazav Fernandes. uv, o zavtra vy vidlitajete.
Ja ponuro kyvnuv:
Tak, nam pora. Dali ekaty marno. I tak ekaly try tyni.
Nu, todi asty vam u dorozi.
Na vidlit bulo pryznaeno na ranok nastupnoho dnia. Vora my z Krasnovoju, ternom ta Gambarini provely kapitanu perevirku vsich bortovych system i pidhotovyly korabe do startu. A zavtra vidbudesia uroysta ceremonija provodiv (na omu napolig sam
koro), potim my zijdemo na bort Hermesa j vyruymo u zvorotnyj liach do Zemli. Bez
Lopesa. Bez Miloa. Bez Olivejry ta Nisena
Utim, pislia movannia prodovyv Fernandes, ja pryjov ne lye poproatysia. Tako vvaaju svojim obovjazkom zasterehty vas.
On jak? zacikavyvsia ja. Znovu?
Tak, kapitane. Vidrazu chou skazaty, o kerujusia zovsim ne ystym
atrujistom. Ja krevno zacikavlenyj u najvydomu nalahodenni zvjazku z Novoju Zemleju choa b tomu, o rozrachovuju staty odnym z poserednykiv u vaij torhivli z
Junajem. Spodivaju, mij dosvid, znannia tutenioho rynku, yroki zvjazky v politynych
i biznesovych kolach stanu vam u pryhodi.
Bezumovno, pidtverdyv ja. Ce bude vzajemovyhidne spivrobitnyctvo. Zemlia potrebuje prodovostva i ladna kupuvaty joho v neobmeenij kikosti. A Junaju potribni vysoki technologiji To pro o vy chotily poperedyty?
Pro zavtranij vizyt archijepyskopa.
Aha, tiky j skazav ja.
Pravdu kauy, ja ve zabuv i pro archijepyskopa, i pro te cerkovne proroctvo pro
liudej-z-neba. Ja mav serjoznii klopoty, a sam perosviaenyk vid asu naoho znajomstva niym ne nahaduvav pro sebe.
Josido zapytav:
Ote, vin choe zustritysia z namy?
Naskiky ja znaju, tak. U odnoho moho znajomoho je pryjate, o praciuje v
kanceliariji archijeparchiji. Vin i povidomyv pro ce. Hadaju, nadveir vam zatelefonuju,
ob domovytysia pro zustri.
Mabu, ce povjazano z proroctvom Vaulou, prypustyla Eja.
Maje napevno, skazav Fernandes. Vzahali, ja ne viriu v usiu ciu mistyku,
ta chtozna: molyvo, Vaulou buv ne zvyajnym junajcem, a predstavnykiv vysokorozvynenoji cyvilizaciji, jaka ne lye stvoryla Mereu Svitiv, a j volodila znanniamy pro majbutnie Ale v bu-jakomu razi, chaj o tam skae vam archijepyskop, navi jako vin povidomy bezpenyj liach na Novu Zemliu, ja nastijlyvo radu ne miniaty svojich planiv.
My ne zminymo jich, tverdo poobiciav ja. Moete ne sumnivatysia.

 Mudre riennia, schvano kyvnuv Fernandes. Tak, i e odne. Vin vydobuv z kyeni dysk u prozoromu futliari j peredav joho meni. Jak vy j prosyly, ja
skopijuvav usi knyky z mojeji elektronnoji bibliteky. A tako moji druzi pospryjaly, ym
mohly. Vony pohodylysia zi mnoju, o nyni, za vidsutnosti zvjazku z Novoju Zemleju,
pytannia dotrymannia avtorkych prav ne je aktuanym.
Due diakuju, skazav ja. Dlia zemlian ci knyky stanovytymu velyku
cinnis. A z avtorkymy pravamy my o vyriymo.
Podaa naa rozmova prochodyla dosy mliavo i de za pivhodyny Fernandes, poslavy na nevidkladni spravy, e raz pobaav nam aslyvoji dorohy j poproavsia. Razom z nym pila j Eja. Jak zavdy, ja proviv jiji sumnym i ninym pohliadom.
Koly dveri za Ejeju ta Fernandesom zaynylysia, Josido meni skazav:
Darujte, o lizu ne v svoji spravy, kep, ale ce beznadijno.
Ja odrazu zbahnuv, pro o vin hovory.
Ave, Chiroi, beznadijno. Ja ce rozumiju.
Eja due myla divyna, prote vona ne rezystentna. Vy litajete v kosmosi, a vona
doviku pryvjazana do planety. Chaj navi u Merei ce nioho ne miniaje.
Tak, skazav ja.
Vy, zvisno, stari za mene, kep, posmilyviavy, prodovuvav Josido, ale
ja odruenyj ue dva roky. I za ve cej as zaledve try misiaci proviv z inkoju. A teper,
pislia perevedennia v Dosdep, mij liub tono rozpadesia.
Tak, povtoryv ja.
My majemo ukaty sobi paru lye sered naych. A vsi ini varinty vid lukavoho.
Tak, z zitchanniam pohodyvsia ja.
***
Jak i peredbaav Fernandes, uveeri archijepyskop zatelefonuvav polkovnykovi j
erez nioho peredav nam propozyciju pro zavtraniu zustri. Utim, joho j tak bulo zaproeno poesnym hostem na vroysti provody, organizovani korolem Uevo, ale speru vin
chotiv pobaytysia z namy u pryvatnij obstanovci, e do toho, jak my zalyymo polkovnykovu rezydenciju j vyruymo na aerodrom, de maly vidbutysia ocijni zachody.
Pevna ri, ja pohodyvsia. I ne tiky tomu, o bulo nevvilyvo vidmovliaty takij vplyvovij na Junaji osobi jak archijepyskop Uevo. I meni, j reti leniv komandy bulo due
cikavo, o takoho valyvoho moe mistytysia v proroctvi Vaulou ciomu poslanni
erez stolittia, napysanomu, cilkom imovirno, ne korinnym junajcem, a prybucem z inoho svitu Merei, ne vykliueno, o predstavnykom cyvilizaciji jiji budivnyych.
Cho tam jak, a rozmovy pro zavtranij vizyt archijepyskopa trochy povavyly na
ostannij veir na Junaji, jakyj sam po sobi buv dovoli sumnym. My vidlitaly, zalyyvy v
Merei Svitiv naych tovaryiv, nioho ne znajuy pro jichniu doliu, ne znajuy navi, yvi
vony y ni. I sered nych buv Milo, otyrnadciatyrinyj chlopyko, ne prosto len komandy, ale j na pidopinyj, na vychovane
A ja, krim toho, mav e odnu pryynu dlia pohanoho nastroju. Jiji zvaly Eja. Ve
veir vona ne znachodyla sobi miscia, znaj kydajuy na mene spovneni hirkoty ta smutku
pohliady. Blyko desiatoji Eja, razom z molodymy bratom ta sestroju, pila spaty. Ja ne
sumnivavsia, o vona, zaynyvy u sebe v kimnati, zaraz plae ale ne znav, ym jij

dopomohty.
Polkovnyk Ajola tako buv pomitno zasmuenyj naym vidbuttiam ade vprodov
ostannich trioch tyniv vin perebuvav u centri zahanoji uvahy zavdiaky tomu, o v nioho hostiuvaly prybuci zi Staroji Zemli. Prote vin utiav sebe tym, o nevdovzi na Junaj
znovu pryletia zemliany ve ne na odnomu korabli i ne lye z doslidnykoju metoju.
Priamo ja jomu nioho ne obiciav, ale itko dav zrozumity, o maje napevno na uriad
ne zvolikatyme z poatkom torhivenych stosunkiv, bo maloliudni, porivniano z Junajem,
zemni koloniji ne mohly povnoju miroju zadovonyty potreby desiatymijardnoji Pivninoji Federaciji u prodovostvi.
Pislia odynadciatoji, za try hodyny do pivnoi (jak ja ve vidznaav, junajka doba
bula dova za zemnu), my rozijlysia spaty. Vtim, ja e trochy zatrymavsia na prochannia
polkovnyka voevy, vin zbyravsia pohovoryty zi mnoju pro Eju, ale tak i ne zmih
dibraty potribnych sliv. To my prosto vypyly po kelychu slabekoho vyna na son pryjdenij i rozproalysia.
Uvijovy do svojeji kimnaty, ja ne stav umykaty svitlo, a pidstupyv do vikna i z
sumom spriamuvav pohliad u yste nine nebo Junaja. ue nebo uoji planety, husto
vsypane uymy zoriamy j poerkane mianymy, le pomitnymy neozbrojenym okom nytkamy-peretynkamy portaliv tvori uoho rozumu. My znachodylysia nevymovno daleko vid ridnych krajiv, maje za sto mijoniv parsekiv vid Zemli, v odnij z galaktyk grupy
Perseja. Zvidsy nijak, navi u najpotuniyj teleskop, ne mona bulo pobayty na umakyj liach, bo joho zatulialo otoene inoju pylovoju chmaroju tutenie galaktyne
jadro
Nuhuje za domom, Eriku? pouvsia za spynoju znajomyj tychyj holos.
Vid nespodivanky ja zdryhnuvsia i rvuko povernuvsia. V najtemniomu kutku
sydila u krisli Eja, jaku ja ne pomityv u pimi, koly zachodyv do kimnaty.
o ty tut roby? rozhubleno zapytav ja, viduvajuy, jak zakalatalo moje serce.
ekaju na tebe, vidpovila Eja, pidvodiay z krisla.
Vona pidijla do vikna i stala poru zi mnoju. Na nij bula koroteka suknia, o obliahala jiji strunku posta, prymarne zoriane svitlo sriblylo biliave volossia i vidbyvalosia
v blyskuych oach, vid oho vony zdavalysia ne smarahdovymy, jak pry normanomu
osvitlenni, a sirymy, mov nebo pered svitanniam.
Meni toskno, Eriku, skazala vona. Meni boliae. Tak boliae, o ladna
kryaty. Ja ne chou rozluatysia z toboju.
Ja te ne chou. Ale muu Ja trochy pomovav, vidtak esno dodav: I
sprava ne lye v obovjazku. Ja ne mou bez kosmosu.
A ja ne mou bez tebe Vona tycho schlypnula. Nu, omu vse tak nepravyno vlatovano? omu meni ne mona letity z toboju? Ce nespravedlyvo!
Tak, pohodyvsia ja, nespravedlyvo. Ale my ne v zmozi nioho zminyty.
Eja prysunula do mene vprytul i pryhornulasia do mojich hrudej. Ja maynano
obijniav jiji za taliju i ve ne mih prymusyty sebe rozimknuty obijmy. Mjakyj, zbudlyvyj
aromat jiji volossia ymdali due pjanyv mene.
Ty znaje, navio ja pryjla? zapytala vona erez dejakyj as.
Znaju. Ale ce ce bude pomylkoju. My ne majemo majbutnioho, Eje, ty rozumije? Moje misce v kosmosi, tvoje na planeti. My ne zmoemo buty razom.
omu? Ty ne nazavdy lety? Ty povernesia?

 Ce ne maje znaennia. Navi za najspryjatlyviych obstavyn my budemo baytysia lye kika raziv na rik.
Nu j nechaj, vidpovila Eja, e micnie pryhortajuy do mene. Krae yty
ridkymy zustriamy z toboju, ni uzahali bez tebe.
Ja tycho zitchnuv.
Ne kay durny, divynko. Ty zasluhovuje bioho, ni ci korotki zustrii.
Eja pidvela holovu i z bezmenoju ninistiu podyvyla meni v oi.
Ja zasluhovuju tebe, Eriku. Tiky tebe. Vse svoje yttia ja ekala, koly ty pryjde.
Vona obchopyla rukamy moju yju j potiahlasia vustamy do mojich ust. Jiji pocilunok buv nevmilyj, ale palkyj i prystrasnyj. Ja zrozumiv, o e trochy i vtrau retky
rozsudlyvosti
Zibravy vsiu svoju voliu v kulak, ja mjako vidstoronyv vid sebe Eju.
Ni, ce nepravyno. Tak ne mona. Potim ty koduvatyme.
Ne koduvatymu, riue zapevnyla vona.
Zate ja pokoduju Bu-laska, idy zvidsy.
Jiji oi spovnylysia slimy rozpau j obrazy.
Ty ty promovyla vona, zadychajuy. Ty prosto
Tak i ne zakinyvy, Eja rvuko rozvernulasia j vybihla z kimnaty, huno
chriasnuvy za soboju dveryma.
Ja zalyyvsia stojaty bilia vikna. Meni bulo hirko j toskno. Prote ja znav, o vynyv
pravyno. Jakby ja skorystavsia Ejinym stanom, to buv by ostannim nehidnykom. A tak
ja prosto pouvav sebe ostannim durnem.

Nastupnoho ranku ja ekav i bojavsia zustrii z Ejeju, ale na snidanok vona ne

pryjla. Polkovnyk Ajola vybayvsia pered namy za vidsutnis staroji doky, pojasnyvy,
o vona zle pouvajesia. Rozpytuvaty v nioho podrobyci ja ne stav, bo j tak znav pro
pryyny jiji pohanoho samopouttia. A zhodom Marsi poepky rozpovila meni, o zachodyla do Eji vona leala v liku, plakala j ne chotila ni z kym rozmovliaty. Pislia cioho
meni zrobylosia he kepko.
Nevdovzi pislia snidanku prybuv archijepyskop. Oskiky asu lyalosia obma, vin
ne stav rozvodyty ceremonij, a prosto poprosyv mene pro rozmovu vi-na-vi. Polkovnyk
nehajno proviv nas do svoho kabinetu na druhomu poversi j odrazu vyjov, choa bulo
vydno, o vin a palaje z cikavosti.
Koly my zalyyly udvoch, archijepyskop prysiv u krislo j poklav sobi na kolina nevelyku skryku, jaku pryviz iz soboju, javno starovynnu, z ervonoho dereva, vkrytu
prostekoju inkrustacijeju.
Vy, mabu, zdohadalysia, kapitane Mastrom, promovyv vin, o pryyna
naoji zustrii Zapovit Vaulou.
Tobto proroctvo? utonyv ja, vlatuvavy u krisli naproty.
Tak joho nazyvaju neobiznani. Naspravdi Vaulou nioho ne prorokuvav. Vin
prosto prypuskav, o koly na Junaj mou pryletity liudy z planety, jaka ne vchody do

Merei Svitiv. I na cej vypadok vin zapovidav Cerkvi, jak najstabiniomu suspinomu
instytutovi, zberihaty pevnyj predmet, ob peredaty joho v nalenyj as nalenym
liudiam. Archijepyskop kynuv pohliad na skryku. e pivtora storiia tomu, koly
tuteni zemliany vidkryto oholosyly pro svoje isnuvannia, mij poperednyk vyriyv buv,
o vony je ti sami liudy, pro jakych movysia v Zapoviti. Prote vin vyjavyv dostatniu
oberenis i zretoju perekonavsia, o vony ne vidpovidaju pererachovanym Vaulou kryterijam. Ade jichnia bakivyna, Nova Zemlia, znachodysia v Merei, a te, o jichni
predky koly prybuly z-poza jiji me, ne maje znaennia. Krim toho, vony sami vyznavaly,
o ne mou litaty mi zoriamy. Zate z vamy vse inake. Same pro vas hovoryv Vaulou.
Vtim, u holosi archijepyskopa meni poulysia notky nevpevnenosti.
A prote, vy e sumnivajetesia, zauvayv ja. Potrebujete dodatkovych dokaziv?
Vin povino pochytav holovoju:
Ni, kapitane. Dokaziv, o vy prybuly z-poza Merei Svitiv, bi ni dosy. Ale vy
majete raciju: ja spravdi sumnivaju. Vid samoho poatku, z peroho dnia vaoji pojavy
na Junaji, ja nijak ne mih vyriyty, y varto meni vykonuvaty Zapovit Vaulou. Tomu zvolikav do ostannioho. I zaraz zovsim ne peven, o yniu pravyno.
omu?
Archijepyskop vidpoviv ne vidrazu. U mene sklalosia vraennia, o vin boresia z
baanniam ustaty j pity.
V junosti ja zdobuv zemnu osvitu, nareti zahovoryv vin. Meni vidomo,
chto taki danajci, i jaki dary vony pidnosia. U nas je schoa prykazka, prote symvolika
trojankoho konia vydajesia meni vyraznioju. Ja ce vedu do toho, o dar, zalyenyj dlia
vas Vaulou, cilkom moe vyjavytysia ne kraym za danajkyj. Perosviaenyk vidkryv skryku i vziav zvidty nevelyku zolotavu kuliu, blyko esty santymetriv u dimetri, z jakoho lyskuoho materilu, najmovirnie, metalinoho splavu. U Zapoviti cej
predmet nazyvajesia prosto Ri, z velykoji litery. Vona maje j inu nazvu ale vy ve
sami z cym rozberetesia. Cia Ri, bez sumnivu, pereveruje vsi vai naukovi dosiahnennia
razom uziati. Ta ja ne peven, o vona potribna liudiam Staroji Zemli. Popry vsi nezapereni vyhody, o jich vam moe zaproponuvaty cia Ri, varto pamjataty pro te, o kona
meda maje svij zvorotnyj bik. Katastrofa estysotrinoji davnyny, neodavnie zahadkove znyknennia Novoji Zemli Jak ja ve kazav, u mene bula velyka spokusa proignoruvaty voliu Vaulou. Odnae ja ne zmih uziaty na sebe taku vidpovidanis. To teper
riennia majete pryjniaty vy, kapitane. Same tomu ja poprosyv vas pro rozmovu naodynci.
Pereprouju, vaa prevelebnoste, movyv ja zdyvovano, ale vy hovoryte zahadkamy. Ja vas ne rozumiju.
Nioho, skoro rozberetesia. Archijepyskop povernuv kuliu do skryky i poklav jiji na pymovyj stil polkovnyka. Ja zalyaju vas z Riiu. I vid vaoho imeni poprou, ob nichto ne zavaav vam. A vy dobre podumajte. Moe, toj liach, jakyj obrala
Zemlia, vakyj liach, boliuyj, vydassia vam perspektyvniym. Moe, vy vyriyte nioho
ne rozpovidaty svojim pidlehlym, a ciu Ri prosto vykynete u vidkrytyj kosmos i zabudete
pro neji. Zi svoho boku ja obiciaju zberehty vse v tajemnyci.
Per ni ja vstyh o-nebu skazaty, perosviaenyk vyjov z kabinetu.
Kika sekund ja v cilkovytij rozhublenosti dyvyvsia na zayneni dveri, potim pidijov
do stola i vziav zi skryky kuliu. Vona vyjavylasia na dyvo leka, maje nevahoma, ale
nadzvyajno tverda. Na dotyk jiji poverchnia bula trochy orstkoju i procholodnoju.

Tut ja zhadav reprodukciju fresky, jaku e v peryj de pokazuvala meni Eja. Tam
bulo zobraeno Vaulou z kuleju na doloni, o mala pryblyzno takyj samyj rozmir (z popravkoju na mastab, zvisno). A ote, istoryky pomylialysia v svojemu traktuvannia to
buv ne globus, a cia Ri. Ale dlia oho vona pryznaena?..
Ja micno stysnuv kuliu v ruci, ob pereviryty, jak vydko vona nahrijesia i tijeji
myti u mene vynyklo viduttia, movby na mene dyvliasia z usich bokiv. I odnoasno
nizvidky.
Raptom meni zapamoroylo u holovi. Ja schopyvsia za kraj stola i vpustyv kuliu na
pidlohu. Bezzvuno vdaryvy ob nayenyj parket, vona ne vidskoyla i ne pokotylasia,
a zakliakla na misci, nae pryklejena.
Zapamoroennia vydko mynulo. Jakyj as ja pidozrilo dyvyvsia na kuliu, syno
sumnivajuy, y varto meni znovu torkatysia do neji. Zretoju nachylyvsia j obereno
pidniav jiji, trymajuy dvoma paciamy.
Znenaka u mene v holovi prolunav bezplotnyj epit:
Ne bojatysia. Nema kody. Prosyty styskaty v ruka. Dali vyty jak hovoryty.
Vid nespodivanky ja zamalym znovu ne vpustyv ciu zahadkovu Ri, jaku ve ne navauvavsia nazyvaty prosto kuleju. A vona pislia pauzy znovu vtrutyla u moji dumky:
Micniyj kontakt potriben. Nedostatnie znannia movy. Nemaje zahrozy.
Et, chaj bude o bude! Ja siv u krislo i znovu stysnuv Ri u ruci. U holovi znov
zapamoroylosia, ale tryvalo ce nedovho sekund pja, onajbie desia. Pislia oho v
mojich dumkach itko prolunalo:
Lingvistynyj analiz zavereno. Nepryjemnych somatynych viduttiv bie ne
bude. Teper ja hotovyj nadaty informaciju
De za ver hodyny dzvinok komunikatora vyviv mene z zadumy. Ja distav z kyeni
aparat, vydko hlianuv na dysplej i vidpoviv:
Tak, Oho?
Vyba, kep, o turbuju. Archijepyskop prosyv ne zavaaty tobi, ale
Vse harazd. Ja same zbyravsia vyklykaty tebe z Teo. Prychote ale tiky
vdvoch. Moji vybaennia polkovnykovi.
Dobre. Zaraz budemo.
Ne mynulo j chvylyny, jak Krasnova zi ternom uvijly v kabinet i zapytlyvo podyvyly mene. Mij pryholomenyj i rozhublenyj vyhliad spravyv na nych neabyjake vraennia.
V omu ri? zapytav tern. o trapylosia?
Speru siate, poradyv ja, a koly vony vlatuvaly u krislach, pokazav jim
kuliu. Cej predmet hm, cej objekt dav meni archijepyskop. Joho zapoviv nam Vaulou.
I o ce take?
Vin nazyvaje sebe Mereevym Kliuem. Kae, o termin nevdalyj, ale toniych
denicij pidibraty ne moe.
Kae? zdyvovano skynula brovy Krasnova. Jak?
Podumky, pojasnyv ja. Tiky ne kvaptesia nadiahaty na mene hamivnu
soroku. Vin spravdi obminiujesia zi mnoju dumkamy. erez sensornyj kontakt. Dlia
demonstraciji ostannich sliv ja stysnuv kuliu v ruci.
Vin IKS?

 Stverduje, o ni. Za joho slovamy, vin ne maje osnovnych oznak osobystosti.

Joho intelektuanyj komponent javliaje soboju potunyj superkompjuter z telepatynym
interfejsom.
Kruto! skazav tern. Hm Ote, Kliu. I vid jakych vin dverej?
Vid dverej u Mereu. Vin pryjednuje do neji novi svity.
Jak ja j ekav, oboje mojich spivrozmovnykiv nedovirlyvo vtupyly u mene.
artuje! promovyla Krasnova.
Jako ce art, to ne mij, a Kliua. Prote ja jomu viriu.
Tobto, Zemlia
Tak. I Mars. I zoriani koloniji. Kliu stverduje, o vstanovlennia portaliv ne
zavdas odnoji kody ani planetam, ani liudiam na nych.
To ce poav buv tern, ale osiksia.
udovo? zapytav ja, vhadavy joho nezakinenu dumku. Skladne pytannia.
Po-mojemu, ne vse tak odnoznano.
Krasnova movky prostiahla do mene ruku. Ja viddav jij Kliu, vona pryskiplyvo
ohlianula joho i pocikavylasia:
A omu vin zi mnoju ne rozmovliaje?
Stysny joho v doloni.
Nastupni kika chvylyn Krasnova ta tern poerhovo spilkuvalysia z Kliuem, zjasovujuy v nioho detali. Ja terpliae ekav.
Ne mou pozbutysia pouttia dea-viu, vreti ozvalasia Krasnova. o
schoe ja ve zustriala. Zdajesia, v odnomu staromu fantastynomu mi. Ale tam vynykla jaka etyna problema.
V naomu vypadku etyka ni do oho, zauvayv tern, povertajuy meni
Kliua. Pytannia suto praktyne. Pryjednannia do Merei Svitiv vyriy najboliuii
problemy zemnoho liudstva perenaselennia, bidnis, holod, obmeennia osobystych
svobod. Ta y bezpena sama Merea? O u omu zakovyka. istsot rokiv tomu tut stalasia katastrofa, virohidno, sprovokovana vybuchom Supernovoji, o davsia vznaky na bahatioch mijonach planet. Pry ciomu, jak my prypuskajemo, zahynula cyvilizacija budivnyych Merei Svitiv. Anu jak katastrofa povtorysia, ta e j u biych mastabach, ni
poperednia, i he-ysto vynyy usi planety Merei. Abo sviyj pryklad cia zahadkova
istorija z Novoju Zemleju. Harazd jako novozemliany prosto vidhorodylysia vid junajciv
i diju za pryncypom: usich vpuskaty, nikoho ne vypuskaty. Prote ja v ce ne viriu. Pislia
znyknennia naych ja bojusia, o tut use nabahato serjoznie.
Ato, pohodylasia Krasnova. Merea chovaje v sobi bezli zahadok i nebezpek. Dosi my spryjmaly ce abstraktno, vidstoroneno. Ale teper Vona zamovkla j
trusnula holovoju. Due skladna sytuacija. I pry jiji rozhliadi my musymo ne zvaaty
na svoji egojistyni, korporatyvni interesy.
ten zdyvovano zyrknuv na druynu:
Pro o ty, Oho? Jaki e korporatyvni interesy?
A to ty ne rozumije! U Merei rezystentni ve ne budu tak potribni, jak zaraz.
Durnyci! pyrchnuv vin. Vid cioho my lye vyhrajemo. Jako na chvyku
vidvoliktysia vid nebezpek Merei, to pryjednannia do neji Zemli z kolonijamy cilkom u
naych interesach. Nikomu z nas bie ne dovedesia tiahaty bari mi planetamy, my vsi
stanemo doslidnykamy. I ne odnijeji naoji Galaktyky, a vsioho bezmenoho Vsesvitu.
Nastupni pokolinnia rezystentnych ue ne ekspluatuvatymu zmalku, jim dozvolia

proyty normane dytynstvo. A te, o nas perestanu nosyty na rukach, o ne platytymu nam taki velyki hroi nu, ce dribnyci!
Zhoden, kyvnuv ja. Za velykym rachunkom, my tako zacikavleni v
Merei. Ale ce ne zaslipliuje nas, ne zavaaje zberihaty objektyvnis, tverezo zvauvaty
vsi molyvi naslidky. Zate na Zemli malo chto vahatymesia, vchodyty v Mereu y ni.
Nadto ve velyka spokusa vyriyty vsi nabolili problemy odnym machom. A nebezpeky
vony v majbutniomu, ote, neistotni. Zemliany davno zvykly yty lye najblyoju perspektyvoju.
o pravda, to pravda, pidtrymav mene tern.
Do rei, zauvayla Krasnova, zovsim ne obovjazkovo pryjednuvaty Zemliu
do Merei Svitiv. Dosy bude j Marsa.
A o ce miniaje? znyzav ja pleyma. V bu-jakomu razi maje vsi zemliany ta marsiny pereseliasia u svity Merei. Zemlia nadto zahydena, Mars zanadto
suvoryj, a tuteni planety prosto jak namaliovani. Ne darma Koveh nazvav jich
Edemamy. My musymo itko zrozumity: jako vimemo z soboju Kliu, to ce oznaatyme, o vse zemne liudstvo pereselysia v Mereu Svitiv.
A jako ne vimemo? Jako vykynemo joho do dika de u mizorianomu prostori?
Ni, Oho, tverdo promovyv ja. My ne moemo tak uynyty. Sama po sobi
Merea Svitiv udova tuka. Pryjednannia do neji obiciaje liudstvu bezmeni perspektyvy zrostannia j rozvytku. Ale per ni pryjmaty take nezvorotne riennia, slid reteno
vyvyty Mereu, zjasuvaty, jak vona funkcinuje, ocinyty stupi ryzyku jiji globanoho
znyennia. Potribni roky, a to j desiatylittia napruenych doslide.
I he ne fakt, o vony budu uspinymy, dodav tern. Merea Svitiv je
produktom cyvilizaciji, o na bahato tysiaoli vyperedyla nas u svojemu rozvytku. Novozemliany dosliduvaly jiji maje otyrysta rokiv, ale nioho ne dosiahly. Zvyajno, naa
nauka prosunulasia znano dali a vtim, ja ne stav by nadto pokladatysia na ce. Z kincia
dvadcia druhoho storiia my ne zdijsnyly nijakych jakisnych strybkiv, ne vidkryly novych pryncypiv, a prosto ruchalysia po vyschidnij, bez istotnych proryviv.
I v konomu razi, skazav ja, na Zemli ne ekatymu rezutativ doslide.
Nu, moe, e poterplia, poky my rozbyratymemosia, o stalosia z novozemlianamy
ta j to navriad.
Ote, hluchyj kut, pidsumuvav tern.
Same tak.
My nadovho zamovaly, porynuvy v rozdumy. A as nevblahanno splyvav. Do toho
momentu, jak my maly sisty v mayny j vyruyty na aerodrom, zalyalosia mene dvoch
hodyn.
Ja dyvyvsia u vikno, o vychodylo na nevelyke ozero, za jakym poynavsia hajok.
Junaj buv due schoyj na Zemliu mynuloho, koly liudy e ne vstyhly zapaskudyty jiji.
Jakyj zemlianyn pry zdorovomu hluzdi vidmovysia yty na takij udovij planeti? I nachaty na bu-jakyj ryzyk. Zretoju, o moe buty hire teperinioji Zemli?..
Jako mirkuvaty logino, povino zahovoryla Krasnova, to Kliu povynen
maty vyerpnu informaciju pro strukturu Merei. Bo inake vin ne zmih by pryjednuvaty
do neji novi planety.
Vin ce zapereuje, vidpoviv ja. Stverduje, o prosto zvjazanyj z najblyym Mereevym Vuzlom i faktyno je joho agentom, poserednykom.

 A zapytaty informaciju z Vuzla?

Joho funkcijamy ce ne peredbaeno.
Bree, skazav tern.
Molyvo. Chto my, vlasne, taki, ob rozkryvaty nam sekrety Merei?
Ta ve nichto. Storonni pohodyvsia vin, i tut joho oi zblysnuly. Vaulou! Vin tono buv predstavnykom cyvilizaciji, o stvoryla Mereu. Abo, v krajniomu razi,
kontroliuvala jiji.
Ce cilkom virohidno, pohodyvsia ja.
Dali, prodovuvav tern. Prypustimo, o vlada nad Mereeju peredajesia v spadok. Skaimo, erez igrek-chromosomu. A oskiky polkovnyk Ajola priamyj
naadok Vaulou, to vin mih uspadkuvaty ciu vladu.
Cikava ideja, promovyla Krasnova. Spirna, ale cikava. Hadaju, sprobuvaty
varto. Chiba ni, kep?
Ja nevyznaeno chytnuv holovoju. Nezaleno vid toho, maje tern raciju y ni, meni
zovsim ne vsmichalosia posviauvaty polkovnyka v ciu tajemnyciu. Choa ja odrazu vidkynuv dumku pozbutysia Kliua, ale e ne vykliuav varintu na jakyj as prychovaty
joho. A vpevnenosti v tomu, o polkovnyk pohodysia movaty, ne bulo. Rade jakraz
navpaky: vin buv biznesmenom, krevno zacikavlenym u torhivli z Zemleju, a ote, zacikavlenym u jiji vchodenni v Mereu, do toho jaknajvydomu. Za velykym rachunkom,
jomu bulo bajdue do vsich naych pobojuva. Ade sam vin yv u Merei i nijak zminyty
cioho ne mih, a zemlian rozhliadav jak perspektyvnych biznesovych partneriv. I tiky.
Zrobymo inake, skazav ja. Zvernemosia do Eji.
Ale vona ne maje igrek-chromosomy, zapereyv tern.
Oj, Teo, obly! pyrchnula Krasnova. o za ovinistyni tuky! Z jakoho
ce dyva vlada nad Mereeju maje peredavatysia kone po oloviij liniji? A inky o, druhyj sort?
Prysoromlenyj tern poav buv vypravdovuvatysia, spyrajuy na zakony spadkovosti, prote ja zupynyv joho:
Vse, dysput zavereno. Speru pidemo do Eji, a potim korote, pobaymo.

Ni bilia kabinetu polkovnyka, ni na schodach, ni v korydori na tretiomu poversi my

nikoho ne zustrily, to nam ne dovelosia nikomu nioho pojasniuvaty. Vsupere mojim
pobojuvanniam, Eja bez zaperee dozvolyla nam uvijty. Vona sydila na liku, odiahnena
v zelenu bluzku ta syni tany, a poru z neju prymostylasia Marsi v paradnij formi ve
cilkom hotova do vidbuttia na aerodrom.
My tut balakaly, vydeko povidomyla Marsi, pojasniujuy svoju prysutnis.
Poky vy chovalysia v kabineti, ja vyriyla navidatysia do Eji j trochy rozvoruyty jiji.
Zdajesia, meni ce vdalosia.
Eja vsmichnulasia nam, prote jiji pohliad i dali zalyavsia sumnym.
Molodcia, divynko, skazala Krasnova. A teper tpru zvidsy. Nam z Ejeju
treba pohovoryty.

Marsi sluchniano zbyralasia vstaty, a tut Eja micno schopyla jiji za ruku.
Ni, tak ne hodysia! oburylasia vona. o e za tpru? Ce moja kimnata,
i tut ja vyriuju, komu pity, a komu lyytysia. Choete pohovoryty prou. Ale Marsi
zalyysia zi mnoju.
Marsi rozhubleno podyvylasia na mene, ne znajuy, o jij robyty. A ja v dumkach
vylajav Krasnovu za bezceremonnis. Vykay vona bodaj trochy taktu, vse obijlosia b. A
tak Eja, o j do toho bula v kepkomu nastroji, vperla i pila na pryncyp. Ta vlasne, ce
nioho ne zminiuvalo. Ja odnakovo ne zbyravsia prychovuvaty vid komandy isnuvannia
Kliua, prosto speru chotiv rozibratysia z nym spokijno, bez zajvoji metuni.
Harazd, Eje, vyba, skazav ja. Oha pohariakuvala. My ne majemo vid
Marsi sekretiv. Z cymy slovamy ja vydobuv z kyeni Kliu. Ce peredav meni archijepyskop. Najpevnie, vin naleav tvojemu predkovi Vaulou. Ja chou, ob ty vziala joho
do ruk. Tiky ne liakajsia, koly pouje u holovi holos. Tak i povynno buty.
ojno ja poklav Kliu Eji v doloniu, jak joho ohornulo mjake zolotave siajvo.
Otak! ne vtrymavy, vyhuknuv tern.
erez kika sekund Ejini oi yroko rozpliuylysia vid podyvu.
Vin vin spravdi rozmovliaje! Podumky. Nazyvaje sebe Vidkryvaem Merei
y Mereevym Kliuem Ne mou pereklasty tono. Do mene vin hovory junajkoju,
due dyvnoju junajkoju, i ja ne zovsim vpevnena
Nazyvatymemo joho Kliuem, zaproponuvav ja.
Dobre, pohodylasia Eja. Kliu kae, o joho funkciji zalea vid rivnia dopusku korystuvaa. U vas vin nuliovyj, najnyij, jak u hostej Merei. A v mene pjatyj
ne nadto vysokyj, ale O-o! Jiji oblyia prosiajalo. Kliu kae, o ja z rodu Pravyteliv Merei!
Marsi kynula na Eju zachoplenyj pohliad, nesmilyvo prostiahla ruku j leheseko dotorknulasia do zolotavoji kuli. A ja zapytav:
omu todi tvij dopusk ne nadto vysokyj?
Bo ja e ne maju nalenych zna dosvidu vminnia kompetentnosti
Kliu kae, o v mojij movi nemaje tonoho slova. Krim toho, sama ja ne Pravyteka
Merei, a lye naleu do jichnioho rodu. Ja naadok Pravyteliv Merei.
Ale Kliu pidkoriajesia tobi?
Tak. U meach moho dopusku.
I o vin moe robyty.
Zdijsniuvaty zahanyj nahliad monitoryng stanu Merei v miscevomu sektori
tobto, v tij jiji astyni, o kontroliujesia najblyym Vuzlom. Vidsteennia potonych
podij u svitach, o perebuvaju na vidstani ne bie istnadciaty tuneliv po priamij, i
vstanovlennia z nymy myttievoho zvjazku. A e Kliu pryjednuje do Merei novi planety.
Ostannie pryznaennia Kliua spravylo na Marsi neabyjake vraennia. Ale my ve
znaly pro ce, tomu nas zacikavyly ini joho funkciji.
Vidsteennia podij zamysleno povtoryv tern. Zvidsy do Novoji Zemli
visim tuneliv. Jako Kliu kae pravdu, to vin zmoe jiji pokazaty.
Vin ne znaje, o take Nova Zemlia. Ce ne mereeve imja Choa vin stverduje,
o v meach joho dosianosti, okrim Junaja, je lye odna planeta z yslennymy slidamy
rozumnoji dijanosti do neji vsioho otyry tuneli po priamij rivno vdvii mene
Tak, zaraz podyvymosia Eja zapliuyla oi. Ja bau jiji, ce vona Tono vona, i
z neju vse harazd Ni, ne vse! Ja ne bau ruchu, ne bau liudej O Nuevo-Sanjago,

tam moja kola ale misto bezliudne!

o, zovsim nemaje liudej?
Nikohisiko. odnoji dui. U nebi ni ajeriv, ni litakiv. Nazemni mayny prosto
stoja na dorozi. Vsi poroni. Dejaki vyjichaly na trotuary, dejaki zitovchnulysia A tam
rozbytyj ajer. Ja ne bau, ob u kabini chto buv
Rujnuvannia je?
Tak, podekudy. Mabu, vid poe. Ta tono ne vid bombarduva. Ne schoe, ob
Novu Zemliu chto zachopliuvav, vona prosto pokynuta. Vsiudy slidy zanedbanosti, vse
vkryte pylom i brudom klumby ta gazony zarosly burjanamy vulyciamy blukaju tvaryny i ne lye domani Eja rozpliuyla oi j poterla doloneju olo. Kliu pidtverdyv, o na Novij Zemli ne zalyylosia liudej. Prote ne znaje, o z nymy stalosia. Mij
rive dopusku dozvoliaje sposterihaty tiky potoni podiji, v reanomu asi. Ja ne mou
otrymaty z Mereevoho Vuzla informaciju pro te, o bulo ranie.
A o v kosmosi? zapytav tern. Novozemliany volodily kosminymy
technologijamy.
Kliu bay u meach trioch z polovynoju astronominych odyny. Tam use tak
samo. Pja kosminych stancij, dva desiatky korabliv ale odnoji liudyny.
Krasnova merzliakuvato povela pleyma.
ortivnia jaka!..
Do rei, promovyv ja. Ty pamjataje, jakyj na vyhliad na atl? Nechaj
Kliu poukaje joho.
Ja ve prosyla. Vin ne znajov. Molyvo, atl rozbyvsia abo vpav u vodu. A moe,
joho tut vzahali ne bulo.
Tut meni na dumku spala odna ideja.
Todi nechaj podyvysia u prylehlych svitach.
Harazd. ekaty dovelosia nedovho, jakyj desiatok sekund. Potim Eja vyhuknula: O vin! Cilisikyj. Vysy na orbiti. Vseredyni nema nikoho Poronio
A na samij planeti? Moe, nai tam?
Prote Eja zapereno pochytala holovoju:
Ni, Eriku. Planeta bezliudna. Meni koda.
Myttievyj zvjazok! vtrutyvsia tern. Eje, ty kazala, o Kliu moe vstanovliuvaty myttievyj zvjazok.
Tak, moe. Vin zapytuje parametry.
Nu, v pryncypi, pryjma na atli praciuje v yrokomu dipazoni vid metrovych
chvy do poav buv tern, prote Eja zupynyla joho.
Vybate, Teodore. Ce zovsim ine. Pomylka v terminologiji. Ja nepravyno zrozumila, o skazav meni Kliu. Tonie bulo b pereklasty joho slova ne jak myttievyj
zvjazok, a jak priame zjednannia.
I o ce znay?
Zaraz pobayte.
My prosteyly za Ejinym pohliadom, spriamovanym na vinu dilianku stiny. Znenaka tam utvoryvsia ornyj priamokutnyk u liudkyj zrist. Nastupnoji sekundy ornota
rozsijalasia, i, niby kri tumannu zavisu, my pobayly jaskravo osvitlene prodovhuvate
prymiennia z isma krislamy, trioma kanapamy-kojkamy i zaokruhlenymy stinamy,
uzdov jakych tiahlysia zatemneni iliuminatory. A v protylenomu kinci, zliva vid umontovanoho v pereborku velykoho ekrana, buly dveri bez sumnivu, vony vely do tamburu

i dali do pilotkoji kabiny.

Nivroku ! peroju ohovtalasia Marsi. Ce salon naoho atla!
Tune! pryholomeno movyla Krasnova. Tymasovyj tune na vymohu
Ato, kyvnula Eja. Ce j nazyvajesia priamym zjednanniam. Z bu-jakym
miscem, o perebuvaje na vidstani ne dali istnadciaty stacinarnych mereevych tuneliv. Na a, ja ne mou protiahty atl na Junaj. Vin zavelykyj, a maksymanyj rozmir
portalu obmeeno pryblyzno pjama metramy v dimetri.
Per ni my vstyhly zreaguvaty, vona ziskoyla z lika, peretnula kimnatu j bezperekodno projla kri priamokutnyk. Potim ozyrnulasia j bezzvuno zavoruyla hubamy,
suprovodujuy svoji neutni nam slova cilkom zrozumilymy estamy movliav, chodi
siudy, ce bezpeno.
Zalyajte na misci, nakazav ja ternovi, Krasnovij i Marsi, a sam ruyv slidom za Ejeju.
Pry prochodenni erez portal meni trochy zaklalo vucha vid perepadu tysku, a tilo
nemov pronyzav slabkyj elektrynyj strum. Opynyvy na bortu atla, ja nehajno nakynuvsia na Eju z dokoramy:
Jak ty mohla! A jakby tut bulo porueno hermetynis? y vyjov z ladu protyradicijnyj zachyst
Ale use harazd, znyzala vona pleyma. Ja ne durna, Eriku, speru zapytala u Kliua. A vin vidpoviv, o nebezpeky nemaje.
Tut ja viduv potovch u spynu i prolunav terniv holos:
Ahov, kep, dozvo projty. Ne zahoroduj dorohu.
Vin protysnuvsia povz mene, a za nym projla i joho druyna. Ja oburyvsia:
Chaj vam ort! Jak ce rozumity? Ja vam nakazav
Obly, kep, vidmachnulasia Krasnova. Ty, zvyajno, komandyr i vse take.
Ta neve ty dumav, o my stojatymemo ostoro i spokijno za vsim sposterihatymemo?
e oho zachotiv!
Nioho ne vidpovivy, ja vydko povernuvsia do portalu, jakyj roztaovuvavsia poru
z dveryma u chvostovyj vidsik. Utim, bulo ve zapizno: jakraz tijeji myti do naoho tovarystva doluylasia Marsi. Ja zbyravsia nahrymaty na neji, ale potim peredumav i zitchnuv.
o , lyajtesia tut. Ale, mij holos stav tverdyj, same tut. Dali ani ru.
Pid tvoju vidpovidanis, Teo. Nahliadaj za Marsi. I za Ejeju tako. Koly o nehajno
povertajtesia Oho, za mnoju.
My z Krasnovoju peretnuly salon, promynuly tambur i vvijly do kabiny. Jak i kazala
Eja, atl znachodyvsia na orbiti; zhory navysala veletenka kulia planety, ohornena blakytnym atmosfernym serpankom.
Ja zajniav misce peroho pilota i vydko pereviryv stan bortovych system. Vsi vony
funkcinuvaly normano, a navigacijnyj kompjuter praciuvav u postavarijnomu reymi.
Ce oznaalo, o v pevnyj moment perestaly nadchodyty kerivni komandy, i todi avtopilot,
na vykonannia zakladenoji v nioho standartnoji programy, poklav atl na stacinarnu
orbitu dovkola planety i poav nadsylaty sygnaly nebezpeky.
Tym asom Krasnova vlatuvalasia v susidniomu krisli j stala rozbyratysia z bortovymy zapysamy.
Aha, o i krytynyj moment, promovyla vona i zvjazala erez interkom z salonom. Teo, jak tam u vas?

 Normano, vidpoviv tern z javnym nezadovolenniam.

Hodi supytysia! My ne zbyrajemosia nioho prychovuvaty. Transliuju vse, o
budemo uty j bayty.
Cho na tomu spasybi, ale joho ton pomjakav.
Krasnova poala prokruuvaty zapys vidtodi, jak atl opynyvsia v peredostanniomu
sviti, o meuvav z Novoju Zemleju. Na naomu dyspleji i na ekrani v saloni proplyvala
panorama planety, za kadrom ulysia vavi perehovory Lopesa ta Olivejry, a as vid asu
vstavlialy slivce Milo i Nisen. Vony uvano vyukuvaly bodaj najmenyj natiak na katastrofu, prote nioho ne znajly. Za chronometraem ce tryvalo ponad hodynu, ale Krasnova peridyno pryskoriuvala vidtvorennia, tomu na perehliad my vytratyly mene
pjatnadciaty chvylyn.
Zretoju Lopes nablyzyv atl do portalu, o viv na Novu Zemliu, i nedobrym slovom
pomjanuv mene za te, o ja vidmovyvsia letity siudy na Hermesi. Zaraz, vidznayv vin,
ne zavadylo b zapustyty doslidnykyj zond i pereviryty tune na prochidnis. Ja mymovoli
poervoniv vid pouttia soromu ta provyny.
Tut vtrutyvsia Milo, jakyj zaproponuvav peredaty keruvannia atlom avtopilotovi,
zaprogramuvavy joho takym ynom, ob vin na velykij vydkosti vvijov u portal, a potim rizko zminyv kurs i pirnuv nazad abo v toj samyj tune, abo v susidnij. Za slovamy
chlopcia, takyj strimkyj manevr vako bude vasno vidsteyty, a v tomu razi, jako na
Novij Zemli vidbuvajesia jakyj kataklizm, to joho, cilkom imovirno, vdassia unyknuty.
Lopes vyznav Miloevu ideju slunoju, zaprogramuvav avtopilot i vvimknuv na zapys usi kamery, vkliuno z tijeju, o v kabini. Lopes ta Olivejra sydily v krislach pilotiv,
Milo zajmav misce bortinenera, a Nisen sposterihaa.
atl rozihnavsia, nablyzyvsia do ployny portalu, Lopes zahovoryv: Procho
i nastupnoji myti na livij astyni ekrana, zamis tropinych dungliv, zjavyvsia velykyj
arktynyj (abo antarktynyj) kontynent, a na pravij z kabiny znenaka ezly vsi etvero
naych tovaryiv. atl, ue bez liudej na bortu, zletiv nad sitkoju portaliv, potim vydko
piov unyz i znovu pirnuv u toj samyj tune.
Stop! skazav ja. Nazad. Upovinenyj povtor.
Krasnova povtoryla. Ja uvano dyvyvsia na ekran. Zliva nablyavsia portal, a sprava
Lopes, povino artykuliujuy, tiahnuv: Ppprrrooochchchoo i v moment prochodennia tuneliu vin ez razom z trioma svojimy suputnykamy.
ob ja zdoch! pouvsia z interkomu terniv holos.
Me e raz perehlianuly cej fragment, ue v pokadrovij rozhortci. Ale ce nioho ne
dalo: na poperedniomu kadri, pered vchodom u tune, vse bulo harazd, a na nastupnomu,
ve v prostori Novoji Zemli, kabina vyjavylasia poronioju. A z urachuvanniam toho, o
astota kadriv stanovyla sto dvadcia na sekundu, vychodylo, o znyknennia stalosia za
lieni milisekundy.
Boe mij! promovyla oeleena Krasnova. Vony nae v povitri rozynylysia. Same rozynylysia prylady ne zaksuvaly navi najmenoho perepadu tysku v kabini I do rei, kep, ne vvaaj sebe vynnym. Zondy tut ne dopomohly b ade elektronika nioho ne vidula. Vse odno dovelosia b nadsylaty atl z liumy.
Ce tono, ozvavsia tern. A e, oho dobroho, poletily b na korabli. Chto
b mih podumaty, o
Joho perervav zliakanyj Ejin vyhuk:
Oj! Dveri!

My z Krasnovoju myttiu skoyly i, malo ne zbyvy odne odnoho z nih, pobihly do

salonu. Vtim, nioho stranoho tam ne stalosia, chiba o znyk portal u pereborci chvostovoho vidsiku.
Dveri mojeji kimnaty poaly vidyniatysia, pojasnyla Eja. I ja nakazala
Kliuu zakryty tune. Ale ne chvyliujtesia vin vidnovy joho bu-jakoji myti.
Chto do tebe zachodyv? zapytav ja.
Tato. Zazyrnuv, pobayv, o mene nemaje, j piov.
Nas ue ukaju?
Eja vidpovila ne odrazu, a kika sekund movala, zapliuyvy oi j micnie stysnuvy v ruci Kliua.
e ni. Ne bau nijakoji metuni. Mabu, usi dumaju, o vy dosi radytesia v
bakovomu kabineti.
Nu, dobre, skazav ja, sidajuy v najblye krislo. Ote, my zjasuvaly, o
na Novij Zemli kojisia o due pohane. Liudy prosto znykaju. Dezintegrujusia, teleportujusia, perenosiasia v inyj vymir
Ostannie nenaukovo, zauvayv tern. Pere navriad. Jak my mohly
bayty, i Lopes, i Olivejra, i Nisen, i Milo znykly razom z odiahom. Mona prypustyty,
o j z novozemlianamy bulo tak samo.
Schoe, o tak, pidtverdyla Eja. Prynajmni ja ne pomityla ne vulyciach
kynutoho odiahu abo joho mattia.
Oto-to. Sam cej fakt mona vvaaty obnadijlyvym, bo oznaaje, o vysmykuvannia liudej vidbuvalosia due akuratno, z tonym rozrachunkom. Osobysto ja schyliaju do versiji pro teleportaciju.
Kep, neriue movyla Eja. Hadaju, o Eji varto znovu zapytaty u Kliua,
o stalosia z liumy na Novij Zemli.
Tak ja ve pytala! zapereyla Eja.
Moe, ty ne pravyno pytala, napoliahala Marsi. Ce lye kompjuter, chaj
i nadpotunyj. Sformuliuj zapytannia tak: y isnuju na Novij Zemli abo v jiji okolyciach
jaki osoblyvi umovy, o pryzvodia do znyknennia liudej?
Korotka pauza. Raptom Eja zdryhnulasia j obvela nas pryholomenym pohliadom.
Tak, isnuju U prostori Novoji Zemli prysutnia syla, o perenosy usich liudej,
jaki potrapyly pid jiji diju, do inoho miscia v Merei.
Kudy? vyperedyv mene tern.
Kliu ne znaje.
Vzahali ne znaje, y ne moe otrymaty informaciju?
Ne moe. Ja ne maju nalenoho rivnia dopusku.
Ale cia syla porodena Mereeju? zapytav ja.
Tak.
Chto y o jiji kontroliuje?
Mereevyj Vuzol miscevoho sektora.
A o zmusylo Vuzol zastosuvaty ciu sylu?
Kliu ne moe nadaty informaciju.
Vuzol funkcinuje avtonomno y nym chto keruje?
Nema informaciji.
Kliu moe pokazaty Vuzol?
Ni vin nadto daleko. Eja na sekundu zamovkla. I v bu-jakomu razi, vin

zachyenyj vid spostereennia.

A cia syla, o dije na Novu Zemliu, vtrutyla Krasnova, jaka jiji pryroda?
Vona gruntujesia na tych samych pryncypach, o j tuneni perechody. Jiji generuju portaly za instrukcijamy z Vuzla. Ce vsia informacija, o meni dostupna.
Zapala movanka. Eja sila navproty mene, Marsi prymostylasia na byci jiji krisla.
Krasnova i tern prodovuvaly stojaty. Vyhliad maly pochmuryj i rozhublenyj.
o do mene, kep, nareti zahovoryv holovnyj inener, to ja bie ne sumnivaju. Cia ri, vin vkazav na Kliu v Ejinych rukach, ne povynna potrapyty na
Zemliu.
Za odnych obstavyn, riue pidtverdyla Krasnova.
Totalitaryzm u mastabach Vsesvitu, promovyv ja. Cilkovytyj kontro, absoliutna vlada nad svitamy Merei j usima liumy v nych. Ce ne te majbutnie, jake ja
baav by zemnomu liudstvu Ta, boju, biis zemlian zi mnoju ne pohodysia.
Nu j ne treba pytaty jichnioji zhody, zajavyla Krasnova. My prosto znyymo Kliu, skynemo joho v nadra jakoji zori. Dlia bioji pevnosti oberemo najhariaiu.
A chiba my ne poletymo do Vuzla? ozvalasia Marsi. Ade vin zabrav novozemlian. I naych tako admirala, Miloa, lejtenanta Olivejru, technika Nisena. My
musymo diznatysia, o z nymy stalosia. I sprobuvaty jich vriatuvaty.
Ja pochytav holovoju:
Ni, ce sprava nastupnoji ekspedyciji. A na obovjazok povernutysia na Zemliu
i povidomyty pro nae vidkryttia.
A e, dodav tern, otrymaty prouchana za znyennia Kliua. Choa ja
dumaju, o naastvo, postavlene ve pered dokonanym faktom, vyznaje na vynok vypravdanym.
Molyvo, pohodyvsia ja. Tak y inake, siudy spriamuju cilu otyliju korabliv. Ot todi j mona bude letity do Vuzla.
Bez Kliua? zapytala Marsi. A jak my tudy doberemosia?
Due prosto. Eja pojasny Kliuu, jak ulatovana naa systema geogranych koordynat, i pid joho dyktovku zapye marrut vid Junaja do Vuzla. Ja podyvyvsia na
Eju. Ce daleko?
otyrysta dvadcia devja tuneliv, vidpovila vona.
Neslabeko, prokomentuvala Krasnova. Blyko triochsot hodyn bezperervnoho poliotu.
Ave, kyvnuv ja, bahako. Visimsot pjatdesiat visim par koordynat. Za
hodynu jich ne zapye. A pislia cioho treba bude pereviryty, perekonatysia, o nide ne
vkralasia pomylka Harazd. Dovedesia perenesty start na zavtra. Hm, z techninych
pryyn.
Abo navi na kika dniv, zaproponuvav tern. Za cej as sprobujemo vytiahty z Kliua maksymum informaciji pro Mereu. Spodivaju, Eja nam u ciomu dopomoe.
Eja micno stysla huby, a na jiji oblyi zjavyvsia vpertyj vyraz. Jij javno ne spodobalosia, o my vyriuvaly doliu Kliua bez jiji uasti. A vona , na vidminu vid nas, mohla
keruvaty nym. Vin bioju miroju buv jiji vlasnistiu, ani naoju.
Zrozumij, Eje, skazav ja, Kliu neobchidno znyyty. Ty bo sama bayla,
o stalosia z Novoju Zemleju. Postav sebe na nae misce. Jak by ty vynyla?

 Ale, kep, znovu vtrutylasia Marsi. Kliu nam e stane v pryhodi. Vin bezposerednio zvjazanyj z Mereevym Vuzlom, a ote, maje dostup do keruvannia samoju
Mereeju. Prynajmni, v meach miscevoho sektora. Molyvo, nam vdassia vziaty joho pid
kontro, zmusyty vykonuvaty nai komandy. Zretoju, ci rivni dopusku lye kompjuternyj zachyst. A bu-jakyj zachyst mona zlamaty.
Ja kyvnuv:
Ty vse pravyno kae, Marsi. Ce bulo b udovo. Prote je odne ale: jako Kliu
potrapy na Zemliu, to zi stovidsotkovoju jmovirnistiu Zemlia doluysia do Merei Svitiv.
Ce bude najpere, dlia oho joho zastosuju. Naych spivvityznykiv ne zupyny navi dolia novozemlian. I tiky potim vony stanu rozbyratysia z inymy joho vlastyvostiamy.
Mona ne braty joho z soboju. Mona zalyyty v Eji. Abo povernuty archijepyskopovi.
Ce vykliueno, riue vidpoviv ja. Koly na Junaj prybude otylija korabliv,
to podaa dolia Kliua opynysia v rukach naanyka ekspedyciji ta rady kapitaniv. Vsi
razom vony ne vimu na sebe vidpovidanis za joho znyennia, i todi ve tono vin
potrapy na Zemliu. Joho treba znyyty zaraz, poky ce zaley vid mene. Ja
pidvivsia. Ce moje ostatone riennia.
Eja pochytala holovoju, prodovujuy sydity v krisli.
Ni, Eriku, tak ne hodysia. Tvij plan mene he ne vlatovuje. Meni bie imponuje
propozycija Marsi. Krim toho, je e odna pryyna, omu ne mona znyuvaty Kliu.
o za pryyna?
Na Vuzol ne vdassia potrapyty zvyajnym sposobom, erez stacinarnyj tune.
Taki tuneli tudy ne vedu. liach do Vuzla mona vidkryty lye z dopomohoju Kliua.
o tut kazaty, argument buv zaliznyj. Prote ja stojav na svojemu:
Ne bida. o ta prydumajemo.
Nioho vy ne prydumajete! I ty ce znaje. A kae tak lye dlia oyennia sovisti.
Holovne dlia tebe znyyty Kliu.
Ja zitchnuv.
Ty ne rozumije
Ja vse rozumiju, rizko urvala mene Eja. Ja rozumiju, o ty vbolivaje za
svojich spivvityznykiv. I tut ja zhodna z toboju. Teper ja tako vvaaju Mereu nebezpenoju. Teper ja bojusia za Junaj, jakyj, na vidminu vid tvojeji bakivyny, naley do
Merei. Ja chou zjasuvaty, o stalosia z Novoju Zemleju, i jako molyvo, vriatuvaty
novozemlian. A v ideali zrobyty tak, ob podibne ne povtorylosia.
Ale
Stryvaj, Eriku, ja e ne zakinyla. Ty ne choe, ob Kliu potrapyv na Zemliu.
I ce rozumno. Tako ty ne choe letity na Vuzol zaraz, poky Kliu e cilyj. Virnie, sam
ty cioho choe, ale tebe vtrymuje kapitankyj obovjazok. Ty neodnorazovo stverduvav,
o ne maje prava ryzykuvaty korablem, ekipaem i vsijeju vaoju misijeju. Eja na
sekundu zamovkla i zmiriala nas riuym pohliadom. Nu to j nechaj. Ja organizuju
vlasnu ekspedyciju do Vuzla. Ot povernemosia na Junaj, i ja zvjausia z naymy novozemlianamy. Vpevnena, o sered nych znajdesia ymalo dobrovociv.
Rozizlyvy, ja vidibrav u Eji Kliu. Vona ne opyralasia. ojno kulia opynylasia v
mojich rukach, jiji zolotave siajvo zhaslo.
Navi ne dumaj! promovyv ja suvoro. Nijakoji ekspedyciji ty ne organizuje. Jako ty take vperte divyko, ja zaraz e znyu Kliu. Spaliu joho v reaktori atla.

A na Junaj poletymo zvyajnym liachom. Tiky j toho, o vytratymo na ce kika hodyn.

Eja z vyklykom, navi zuchvalo, hlianula na mene.
Pomyliajesia, Eriku, nioho v tebe ne vyjde. Kliu vyrvavsia z mojich ruk i
povernuvsia v jiji doloniu. Otak!
Zdyvovanyj povedinkoju Kliua, ja odnak znovu sprobuvav vidibraty joho v Eji. Ta
cioho razu ne vstyh navi dotorknutysia do nioho. Znenaka jaka nevydyma syla vidkynula mene nazad i ja vjichav spynoju v stinku.
Eja spokijno pidvelasia z krisla.
Vybate, zabula vam skazaty. Do vsioho inoho, Kliu e j zachyaje svoho
vlasnyka. A vlasnykom vin vvaaje mene. Vona zrobyla vyraznu pauzu i tverdo promovyla: My povertajemo, Eriku. I v spokijnij obstanovci vyriymo, o robyty dali.
Bie nema zaperee?
Ja pryreeno zitchnuv.
Harazd, povertajmosia. A potim slovom, e pohovorymo.
U chvostovij pereborci salonu vynyk ornyj priamokutnyk, o pereduvav vidkryttiu
portalu. My ruyly buly do nioho, a raptom Eja, nasmer pereliakanym holosom, zakryala:
Ni! Ni!
Priamokutnyk ez, i na joho misci znovu zjavylasia stinka. Ja rvuko zupynyvsia j
povernuvsia do Eji. Vona stojala neruchomo, niby skamjanivy, jiji oblyia spolotnilo, a
v yroko rozpliuenych smarahdovych oach zastyh ach.
o stalosia? vyperedyla mene Marsi.
Cia syla o zabrala novozemlian schlypujuy, z nevymovnoju mukoju v
holosi zahovoryla Eja. Teper vona na Junaji
Meni zdalosia, o moje serce zupynylosia. A dychaty ja tono perestav.
o nasylu vytysnuv z sebe ja, o ty skazala?
Kliu ojno povidomyv Na Junaji dije cia syla Vona zabrala liudej vsich
do odnoho Tam bie nikoho nemaje ni tata, ni sestryky, ni bratyka, ni titky
zovsim nikoho!.. Ja zalyylasia sama
Marsi micno vepyla meni v ruku. Krasnova stysla ternove plee, a toj holosno
vylajavsia. Eja bezsylo vypustyla z ruk Kliua, sila prosto na pidlohu i, zatulyvy lyce
rukamy, nestrymno zarydala.

Marsi vvijla do rubky rivno o vomij trydcia, maje sekunda v sekundu.

Dobroho ranku, kep. Jak erhuvannia?
Vse normano, vidpoviv ja, postupajuy jij miscem za putom keruvannia. Kapitan vachtu zdav.
Tretij pilot vachtu pryjniav, skazala vona, sidajuy v krislo.
Ja peredav jij Kliu, jakyj, dotrymujuy Ejinych instrukcij, postijno provodyv monitoryng svitiv poperedu za naym marrutom i povidomliav, y bezpenyj liach. Zaraz
korabe letiv nad erhovoju planetoju, nablyajuy do erhovoho portalu, i Kliu

stverduvav, o tam, potojbi tuneliu, nam nioho ne zahrouje.

Lyylosia trydcia devja perechodiv, konstatuvala Marsi, oznajomyvy zi
zvitom avtopilota. A potim
Vona zamovkla. Nichto z nas ne znav, o bude dali. Kliu nadijno oberihav tajemnyci Vuzla i povidomliav tiky te, o nalealo znaty Eji z jiji pjatym rivnem dopusku.
Popry vsi nai zusyllia, nam ne vdavalosia rozibraty ani v pryncypach joho roboty, ani v
joho konstrukciji. Metalevyj na dotyk, Kliu ne dozvoliav zikriabaty zi svojeji poverchni
bodaj krychitnu astoku dlia provedennia chiminoho analizu. Vin buv absoliutno neprozoryj dlia elektromagnitnych promeniv astkovo pohlynav jich, astkovo vidbyvav,
ale ne propuskav kri sebe odnoho kvantu, tym samym ne dozvoliajuy rozdyvytysia, o
tam u nioho vseredyni. Poza bu-jakym sumnivom, Kliu prychovuvav u sobi nadzvyajni
molyvosti, pro jaki my navi ne zdohaduvalysia. Te, o Eja vmila z nym robyty, schoe,
bulo lye krapleju v mori. Prote vsi nai sproby obijty joho loginyj zachyst zaveruvalysia
bezrezutatno.
Do rei, zapytav ja niby mi inym. Ty bayla Eju?
ojno zachodyla do neji. Vona ve prokynula, ale e ne vstala. I znovu ne zachotila snidaty. Marsi pochytala holovoju. Vona sebe morduje, bidolacha.
Ja tycho zitchnuv. Ne lye Eja sebe morduvala Marsi tako. Kika raziv ja zastavav jiji zaplakanu v kuchni, de vse nahaduvalo jij pro Symona. Ale zazvyaj vona ne vykazuvala svojich pouttiv, chovala jich hlyboko v sobi, i ja zovsim ne buv peven, y ce na
krae
Pobaavy Marsi vdaloho erhuvannia, ja vyjov z rubky i spustyvsia na druhyj jarus, de buly roztaovani ytlovi prymiennia. Na pryladovych paneliach biosti dverej
horily ovti vohnyky vony svidyly pro te, o kajuty zakonservovani. Tak samo buly
piddani konservaciji kajut-kompanija, sportzal, jidania (lyyla tiky kuchnia) i naukovi
laboratoriji. Ce zmenylo navantaennia na systemy yttiezabezpeennia, dozvolyvy jim
normano funkcinuvaty za minimanoho kontroliu z boku naoho neyslennoho ekipau. e bulo zupyneno holovnyj reaktor, jakyj yvyv systemy hiperdrajvu (o tako
prostojuvaly), i tiky ce dozvolialo ternovi, jedynomu kvalikovanomu inenerovi na
bortu, vykrojuvaty sobi as na vidpoynok i son.
Ue vkotre ja pochmuro podumav, o e oden kapitan Zorianoho Flotu ne vtraav
za ekspedyciju stikoch leniv komandy. Ina ri, o asom znykaly korabli z usim ekipaem A vtim, molyvo, tak vono j bude. Ce cilkom imovirno nadto koly vrachuvaty, kudy my priamujemo.
Za vsima rozrachunkamy, letity nam zalyalosia blyko doby. Prynajmni dobre te,
o ne dovelosia dobyratysia na atli. Choa za svojimy techninymy charakterystykamy
vin i hodyvsia dlia tryvalych podoroej, prote joho pasayrkyj salon buv zamalyj, ob
pjatero liudej mohly provesty v niomu dva tyni, ne dijuy odyn odnomu na nervy.
Na atli my proletily tiky try tuneli do najblyoho svitu, o meuvav z Junajem.
Tam Eja obereno vidkryla portal, zorijentovanyj tono v napriamku aerodromu, de stojav na Hermes, ja vstanovyv z bortovym kompjuterom radizvjazok i peredav neobchidni instrukciji. Korabe startuvav z planety i zdijsnyv perechid po stacinarnomu tuneliu.
Povernuvy Hermes, my peredovsim zlitaly na ambalu-1, de ja dopovnyv zapysy
zalyenych namy na orbiti bakeniv detanym zvitom pro vse, o stalosia z Novoju Zemleju ta Junajem. A do zvitu dodav schemu marrutu do Mereevoho Vuzla, zapysanu v

zemnij systemi geogranych koordynat. Utim, navriad ce dopomoe nastupnym ekspedycijam, jako my zaznajemo nevdai. Ostannij tune, o vede bezposerednio na Vuzol,
nemolyvo vidkryty bez dopomohy Kliua. Tak, u vsiakomu razi, stverduvav sam Kliu.
Plan podaych dij my navi ne obhovoriuvaly. My ne mohly poletity na Zemliu i
ne tiky erez malu ysenis naoho ekipau, a e j erez Eju, kotru dovelosia b zalyyty
tut. Oikuvaty na prybuttia poukovoji ekspedyciji bulo b prosto nesterpno. Ta j Eja ne
zbyralasia ekaty vona b sama, svojim chodom vyruyla do Vuzla. To vyboru my ne
maly
Ja zupynyvsia pered kajutoju juzan Gregori, jaku teper zajmala Eja, natysnuv
knopku dvernoho interkomu i zapytav dozvolu vvijty. Sonnyj holos z dynamika vidpoviv
zhodoju.
Eja vse e leala v liku. Kajuta bula osvitlena lye ninym svitynykom, prote ja
zmih rozhledity, o Ejini oi prypuchly ne lye vid snu, a tako i vid sliz. Siohodni, prokynuvy, vona znovu plakala.
Pryvit, skazav ja, vdavy, o nioho ne pomityv. Jak ty?
Normano, vidpovila vona, syluvano vsmichnuvy.
Normano oznaalo jak zvyajno. Tobto kepko. Bidolana divyna dosi perebuvala v hlyboki depresiji, a my niym zaradyty jiji horiu ne mohly. Eja ne prosto vtratyla
ridnych, druziv i blykych; u neji vidibraly ridnyj svit, vona lyylasia sama-samisika u
Vsesviti, polonianka Merei, pozbavlena molyvosti vyrvatysia zi svojeji bezkrajnioji vjaznyci. Ja namahavsia ujavyty svoji pouttia, jakby nespodivano znyklo vse zemne liudstvo
ne lye zemliany, ale j mekanci Marsa, Esperansy, inych kolonij, personal kosminych stancij i baz, ekipai mizorianych korabliv nu, slovom, he usi zemni liudy, okrim
mene. Ja osyly namahavsia ce ujavyty prote ne mih. Nadto strana vychodyla kartyna, ob bodaj na sekundu poviryty v jiji reanis. A mi tym, same v takij pochmurij
reanosti yla Eja
Vstavaty zbyrajesia? zapytav ja.
Vona mliavo pochytala holovoju:
Poky ni.
A snidaty?
Potim.
Ja prysiv na kraj lika i vziav Eju za ruku. Vona micno stysla moju doloniu, a v jiji
sonnych oach zamrily slabeki arynky. Zo chvyliu my movky dyvylysia odne na odnoho
z sumom i zatamovanoju ninistiu. Ce buv maksymum, o my sobi dozvolialy z tijeji
ostannioji noi na Junaji, koly ja hrubo vidtovchnuv vid sebe Eju. Vona ve ne serdylasia
na mene, ale pro svoji pouttia bie ne zahovoriuvala. Ja te namahavsia stavytysia do
neji rivno, suto po-druniomu, choa davalosia ce due vako.
Znaje, Eriku, ozvalasia Eja, siohodni meni znovu snyvsia tato.
e b pak, podumav ja. Vin jij onoi snysia. I orazu dokoriaje doci za te, o
vona probudyla Kliu i tym samym pryvernula do Junaja uvahu Mereevoho Vuzla. Ci
sny buly proekcijeju pouttia provyny, jake peresliduvalo jiji i vde, i vnoi. Buvy rozumnoju divynoju, vona cilkom zdavala sobi spravu z toho, o dvi podiji, jaki stalysia odna
za odnoju jiji manipuliaciji z Kliuem i znyknennia vsich liudej z Junaja najpevnie
povjazani mi soboju. My te tak vvaaly, choa j namahalysia perekonaty Eju v zvorotnomu. A Kliu na vsi rozpytuvannia vidpovidav, o, jak i u vypadku z Novoju Zemleju,
vin ne v zmozi nadaty informaciju pro pryynu ataky na Junaj. Vodnoas vin stverduvav,

o postijno trymaje zvjazok z Vuzlom i povidomliaje joho pro svoje misceperebuvannia.

Ce buv na holovnyj argument: jako tak, to omu Vuzol ne ipav Junaj ranie i omu
todi ne vyvaje nijakych zachodiv proty nas?..
Ale siohodni bulo inake, vela dali Eja. Tato kazav, o daremno ja zabrala
Kliu z Junaja. Cioho ne varto bulo robyty.
Dumaje, Kliu ochoroniav Junaj?
Ne znaju. Molyvo. Vora vveeri meni vdalosia zjasuvaty v nioho tonyj as, koly
poala dijaty syla, o zabrala vsich junajciv. Zakryvy tune z atla na Junaj, ja e blyko
chvylyny trymala zvjazok, pereviriajuy, o vidbuvajesia v naomu domi, a men ni
erez try milisekundy pislia toho, jak kontakt Kliua z Junajem bulo ostatono rozirvano,
i zjavylasia ta syla. A ce v odnomu razi ne mona nazvaty vypadkovistiu.
Aha, protiahnuv ja. Ote, try milisekundy Nu, harazd. Prypustimo, ty
maje raciju. A o todi zachyalo Novu Zemliu? Maje otyry storiia liudy spokijno
mekaly na nij i lye pivroku tomu znykly. Hadaje, jich ochoroniav jakyj inyj Kliu?
Molyvo, promovyla Eja bez osoblyvoji vpevnenosti. Ta vyde za vse ce
poalosia lye neodavno. Chto zachopyv kontro nad Vuzlom abo navi nad usijeju
Mereeju i vziavsia zayaty jiji vid liudej. U asy Vaulou nioho schooho napevno
ne bulo. Vin navi ne prypuskav, o take moe statysia, bo inake ne zapovidav by cerkvi
peredaty Kliua prybuciam z-poza Merei.
Mabu, pohodyvsia ja. Jakby Vaulou rozhliadav Kliu jak zachyst dlia
Junaja, vin by nadijno schovav joho. Tak, ob nichto ne znajov. Napryklad, pomistyv by
hlyboko pid zemliu. Abo vtopyv u najhlybij zapadyni okeanu.
koda, o vin cioho ne zrobyv, hirko zitchnula Eja. Due koda
Jakyj as my movaly. Ja rozdumuvav, y varto zavodyty z Ejeju rozmovu, zadlia
jakoji, vlasne, zajov do neji. Zaraz vona bula javno ne v humori choa, z inoho boku,
vona ve as perebuvala v pryhnienomu stani.
Do Vuzla lyylosia mene soroka tuneliv, ozvavsia ja. e doba poliotu.
Eja povino kyvnula:
Ato, jak my j planuvaly Ne turbujsia, Eriku, zavtra vranci ja budu v normi.
Ty maje buty hotova ranie, skazav ja. Ve vnoi my zalyymo korabe i
dali poletymo na atli.
Vona zapytlyvo hlianula na mene.
omu? Ne choe ryzykuvaty Hermesom? Ale todi krae zalyyty joho pered
ostannim tunelem. Nam ne zavady maty korabe pid rukoju.
A vin i tak bude pid rukoju. erez kika hodyn joho pidhonia Oha ta Marsi.
V Ejinych oach promajnulo rozuminnia.
Aha, jasno! Zbyrajesia naduryty jich? Sami vony ni za o ne zachou lyytysia,
tomu ty vyriyv uytysia vnoi, potaj. Lybo, i zi ternom ue domovyvsia?
Tak, ne stav zapereuvaty ja. Vin cilkom zhoden zi mnoju. Nam nema
sensu vsim razom letity na Vuzol. My b zalyyly j tebe ale ce, na a, nemolyvo. Bo
tiky ty maje dostup do rozyrenych funkcij Kliua. Bez tvojeji dopomohy nam ne obijtysia.
Dobre cho ty vidvertyj zi mnoju, skazala Eja. Vona na chvyliu zadumala,
vidtak riue pochytala holovoju. Ni, Eriku, tak ne hodysia. Ja ne pohoduju na cej
plan.
omu? Tiky z pryncypovosti? Vvaaje, o tak neesno?

 I neesno tako. Ale ne ce holovne, ri v inomu. Jako Kliu spravdi oberihav

Junaj, to teper vin zachyaje nas. A vynyty tak, jak proponuje ty, oznaaje lyyty Ohu
ta Marsi bez zachystu.
Ja skeptyno chmyknuv.
Ce tiky tvij zdohad. I vin maje odnu vadu: koly my prybuly do 519-ji Stricia i
vyjavyly Mereu, u nas ne bulo nijakoho zachystu. A prote my bezperekodno distalysia
do Junaja, i v dorozi z namy nioho ne stalosia.
Molyvo, vas prosto ne pomityly, prypustyla Eja. Merea nadto velyka,
aby prosteyty za vsim, o v nij vidbuvajesia. Ale svity, prylehli do Vuzla, napevno perebuvaju pid pynym nahliadom. Jako mij zdohad pravynyj, to Marsi z Ohoju budu
u znano biij nebezpeci, ni my.
A jako ty pomyliajesia? napoliahav ja.
Eja stenula pleyma.
Todi bez riznyci. o letity na Vuzol, o ekaty nepodalik odnakovo nebezpeno. U konomu razi vychody, o krae nam ne rozdiliatysia. Upjatioch my majemo
bie ansiv, ni utrioch. Do toho na korabli nabahato nadijnie, ni na atli. Z cymy
slovamy vona povernulasia nabik i natiahla na plei kovdru. A teper idy, Eriku. Ja
sprobuju e trochy pospaty. Nastupnoji noi navriad y zmou vyspatysia a v nas bude
due napruenyj de.

Po obidi z Ejeju namahavsia pohovoryty tern, ale tak samo bezrezutatno. Vona
vperto stojala na svojemu, a my ne mohly ne vyznaty, o jiji argumenty vahomii za nai.
Za velykym rachunkom, namy keruvaly suto osobysti motyvy: tern ubolivav za druynu,
a ja za Marsi, i my namahalysia po zmozi vidhorodyty jich vid nebezpeky, choa j rozumily, o na plan slabkyj i beznadijnyj. Tomu nam dovelosia vidmovytysia vid cioho zadumu, i ni Marsi, ni Krasnova tak i ne diznalysia, o my zbyralysia poletity na atli.
Ostannij de naoji podoroi mynuv u deo nervovij obstanovci. Vsi my pomitno
chvyliuvalysia pered zustriiu z nevidomym, ta vodnoas nam ne terpilosia ymvyde
distatysia do Mereevoho Vuzla. Bezdijane oikuvannia pryhniuvalo nas due, ni
dumky pro molyvi zahrozy, o yhaly naprykinci liachu.
Utim, chvyliuvannia ne zavadylo meni dobreko vyspatysia z veora, i o piv na tretiu
ranku ja zastupyv na svoju vachtu spovnenyj syly j energiji, hotovyj do bu-jakych vyprobuva pryjdenioho dnia.
Vsupere pobojuvanniam, cijeji noi moji suputnyky ne stradaly na bezsonnia, i do
ostoji mene nichto ne turbuvav. Tiky na poatku siomoji v rubci zjavylasia Marsi, e
trochy zaspana, ale badiora j vidpoyla. A za pivhodyny pryjla Eja i, sudiay z jiji dovoli
svioho vyhliadu, jij taky vdalosia normano pospaty. Zjasuvavy, o obydvi divyny ne
snidaly, ja vidislav jich na kuchniu, zvidky vony bukvano erez desia chvylyn povernulysia, zapevnyvy mene, o ve pojily.
tern ta Krasnova prodemonstruvaly zazdrosti hidnu cholodnokrovnis i pryjednalysia do nas lye o piv na vomu, koly zalyalosia podolaty vsioho try tuneli. Vony prynesly

meni dva sandvii z mjasom, jaki ja z zadovolenniam zjiv, zapyvajuy pohanekoju kavoju
z avtomatynoji kavovarky.
A trochy bie, ni za hodynu, Hermes uvijov u prostir ostannioji pered Vuzlom
planety. Na toj as Krasnova ve zminyla mene za putom keruvannia, tern sydiv na
misci erhovoho inenera, a ja zajniav svoje kapitanke krislo. Marsi ta Eja vlatuvalysia
za rezervnymy putamy.
Planeta vyjavylasia najzvyajnisikym mereevym svitom dykym, nezaselenym,
z ideanymy pryrodnymy umovamy. Na tij dilianci sui, jaku bulo vydno z korablia, odnych tunych objektiv my ne vyjavyly. Tak samo j u kosmosi prynajmni, u meach
dosianosti naych detektoriv.
Tut nioho nemaje, povidomyla Eja, prokonsutuvavy iz Kliuem. Ce
zvyajna planeta Merei. Tiky j toho, o meuje z Vuzlom. Jakraz zaraz Kliu nareti
spodobyvsia povidomyty meni, o takych planet u riznych astynach sektora narachovujesia trydcia dvi tysiai simsot istdesiat visim tobto, rivno sto tysia u vomerynij
systemi yslennia. A my prosto letily do najblyoji, z jakoji mona vidkryty tune do
Mereevoho Vuzla.
Tune treba vidkryvaty z poverchni? zapytav ja.
Ne obovjazkovo. Mona j prosto z korablia. A e mona vidkryty tune dlia vsioho korablia. Prote todi my potrapymo ne bezposerednio na Vuzol, a v kosminyj prostir
poblyzu nioho.
Hadaju, druhyj varint krayj, ozvavsia tern. Na korabli my bi zachyeni.
Mona vziaty atl, poav buv ja, ale Eja dosy rizko urvala mene.
Ja tebe blahaju! Ne zavo znovu movy pro te, ob my rozdilylysia. Nichto z nas
ne pohodysia.
Ce tono, kep, pidtrymala Eju Krasnova. A zalyaty korabe i perebyratysia vsim na atl ja ne bau sensu.
Nu, dobre, zdavsia ja. Eje, vidkryvaj tune dlia vsioho korablia. Skaimo,
v dvoch sotniach kilometriv poperedu za kursom.
Vona pochytala holovoju:
Ni, Eriku, tak ne vyjde. Velykyj tune mona vidkryty lye erez stacinarnyj
portal.
erez kotryj z nych?
erez bu-jakyj. Letimo do najblyoho, a pry peretyni joho ployny Kliu vstanovy tymasove zjednannia z portalom na Vuzli.
A jak prochodyty erez portal? zapytala Krasnova. Zhory y znyzu?
Ne maje znaennia. Napriamok vychodu bude toj samyj.
Krasnova hlianula na mene:
Kep?
Poynaj manevry dlia prochodennia tuneliu, rozporiadyvsia ja.
Vykonuju.
Korabe pirnuv unyz i pomav do najblyoho portalu.
Kliu hotovyj do perechodu? zapytav ja v Eji.
Tak, hotovyj, vidpovila vona. Postijnyj tune zablokovano, vidkryvajesia
tymasovyj Ve vidkrytyj. Prochodymo!
Tune, vidkrytyj Kliuem, niym ne vidrizniavsia vid stacinarnych. My podolaly

joho za jaku tysianu astku sekundy, i pro uspinyj perechid svidyv lye lehkyj strus
korablia vid perepadu tysku, a tako myttieva zmina panoramy na ohliadovych ekranach.
Speru ja vyriyv, o my opynylysia na ninomu boci planety, oskiky vydno bulo
lye svitlovi liniji na tli bezzorianoji ornoty. Ale ve nastupnoji sekundy ja zbahnuv, o
tut o ne tak. Sitka portaliv ne vyhynalasia dovkola nevydymoji nam planety, a tiahlasia
v nezbahnennu dalei, movby roztynajuy kosmos navpil na naij polovyni jaskravo
siajaly nezyslenni zori, a po inyj bik bulo temno j poronio.
o za ortivnia?! zdyvovano movyla Krasnova, rozvertajuy korabe. Teo,
de informacija?
Jakraz otrymuju, vidpoviv tern. Atmosfera za bortom vidsutnia, a gravidetektory ne zaksuvaly v bezposerednij blykosti odnych masyvnych objektiv. My perebuvajemo u vidkrytomu kosmosi, najblye derelo gravitaciji roztaovane na vidstani
estysot simnadciaty mijoniv kilometriv, o trochy bie trioch astronominych odyny.
Joho masa sorok sim sonianych.
orna dira? zapytav ja.
Ni, kep. Prosto velyka zoria, o potuno vyprominiuje v infraervonomu dipazoni. Zaraz pokau.
tern zdijsnyv vydki manipuliaciji, i na holovnomu ohliadovomu ekrani, v centri
najblyoho do korablia portalu zjavyvsia jaskravyj zelenkuvatyj dysk. Odnoasno z cym
ornota kosmosu potojbi sitky portaliv perestala buty poronioju i zapovnylasia rozsypom riznoji jaskravosti ciatok takoho zelenoho kolioru, jakyj zdavna vykorystovuvavsia
dlia poznaennia infraervonych objektiv ade spravnich zelenych zirok u pryrodi ne
isnuvalo.
I o ce oznaaje? ozvalasia Marsi rozhublenym holosom. Vsi zori tam infraervoni?
Ne dumaju, pochytav holovoju tern. vyde ce portaly pohlynaju elektromagnitne vyprominiuvannia bi vysokoji astoty. Do rei, dodav vin, hlianuvy na
dysplej svoho terminala, kompjuter obyslyv radis kryvyzny sitky. Vin dorivniuje
tym samym triom astroodynyciam. A v centri naa zoria.
Ja a prysvysnuv.
Nioheko ! Vychody, o zoria otoena portalamy?
Skydajesia na te.
Zdurity mona, skazala Krasnova. Ce tryjony portaliv!
Desiatky tryjoniv, zrobyv utonennia tern i povernuvsia do Eji, jaka
movky sydila v krisli, styskajuy v ruci zolotystu kuliu. A o hovory tvij Kliu?
Pidtverduje vai slova, vidpovila Eja. Zoria cilkom otoena zamknenoju
systemoju portaliv. Vony pohlynaju energiju jiji vyprominiuvannia i spriamovuju na
funkcinuvannia tuneliv miscevoho sektora Merei.
Nepohano zadumano, kyvnuv tern. Sfera Dajsona. Veletenkyj termojadernyj reaktor z maje stovidsotkovym koecijentom korysnoji diji.
Stupi utylizaciji energiji zminiujesia zaleno vid potreb Merei, dodala Eja.
Za as podoroi vona dobre natrenuvalasia u spilkuvanni z Kliuem i navylasia oderuvaty vid nioho informaciju, o nazyvajesia, na liotu, maje bez pauz u rozmovi.
V razi neobchidnosti portaly mou pohlynaty vsi sto vidsotkiv vyprominiuvannia zori.
Schoe, Kliu stav z toboju vidvertiym, zauvayv ja. Ty otrymala novyj
rive dopusku?

 Ni. Jak buv pjatyj, tak i lyyvsia. Prosto zaraz ja spilkuju ue ne z Kliuem, jak
takym, a erez nioho bezposerednio z Vuzlom. Mona skazaty tak: jako v zvyajnych
svitach Merei Kliu buv samostijnym kompjuterom, o mav dostup do Vuzla, to tut vin
peretvoryvsia na dystancijnyj terminal globanoho superkompjutera, o obsluhovuje
Vuzol. I, vidpovidno, obsiah dostupnoji meni informaciji istotno zbiyvsia.
I de znachodysia cej globanyj superkompjuter? zapytav tern. De vin
roztaovanyj zyno?
On tam, Eja vkazala na ekran, de svitylasia sitka portaliv. Prosto pered
namy.
Tobto v portalach?
Same tak. Usia jich sukupnis javliaje soboju jedynu integrovanu systemu, aparatnu j operacijnu bazu Mereevoho Vuzla.
Aha skazav ja, vraenyj poutym. A liudy e-e, istoty, o kontroliuju
cej Vuzol, vony znaju pro nas?
Tut nemaje nikoho, vidpovila Eja. I nikomu ne vidomo pro nau pojavu.
Tak, prynajmni, stverduje Kliu. Choa ne znaju, y mona jomu viryty. Moji prava na
otrymannia informaciji due obmeeni. Jako chto iz vyym rivnem dopusku, ni mij,
zaboronyv povidomliaty pro svoju prysutnis, to Vuzol, pevna ri, vykonav joho nakaz.
Todi ne vykliueno, zauvayla Krasnova, o same zaraz, u ciu my, istynni hospodari Vuzla pyno sposterihaju za namy. Mabu, vony zasily de useredyni
sfery.
Ce navriad, zapereyv tern. Tam panuje spravnisike peklo. Sudiay z
infraervonoji dilianky spektru, vseredyni sfery znachodysia blakytnyj gigant zi svitnistiu a u sotniu tysia raziv bioju za standartnu sonianu. A ote, vidrazu za portalamy hustyna promenevoji energiji pryblyzno taka , jak nad chromosferoju Soncia.
Umovy, mjako kauy, ne nadto komfortni.
Tak i je, pidtverdyla Eja.
Oho! promovyla Marsi. Jako cia zoria babachne Do rei! Moe, tak i
stalasia katastrofa istsot rokiv tomu? Vybuchnulo ne sonce odnoho zi zvyajnych svitiv
Merei, a otaka zdorovenna zoria na Mereevomu Vuzli.
Sumnivajusia, skazav tern. Peredovsim, taki masyvni zori ne staju Supernovymy. Na zaveranij stadiji evoliuciji na nych ekaje gravitacijnyj kolaps. Okrim
toho, tut nemaje stacinarnych tuneliv do inych svitiv Merei. Navi jako stanesia
katastrofa, to, hadaju, vse obmeysia lye znyenniam Vuzla i prypynenniam postaannia sektora energijeju. Cilkom molyvo, o pry ciomu vsi svity sektora vypadu z Merei.
Ade tak, Eje?
Kliu kae, o architekturoju Merei vrachovano molyvis katastrofy na
Vuzlach i peredbaeno zachody bezpeky. Navi jako Vuzol bude znyeno, planety ne
zaznaju rujnuva, a Merea ne vpade. U ciomu sektori isnuje e bahato podibnych sfer,
jaki narazi funkcinuju jak energetyni stanciji. Prote v razi zahybeli ynnoho Vuzla
bu-jaka z nych moe nehajno zaminyty joho.
tern kyvnuv:
Bau, tut serjozno perestrachuvalysia. Ale ty skazala bahato podibnych sfer.
Ce skiky?
Rivno stiky, skiky isnuje planet, o meuju z Mereevym Vuzlom. Virnie,
kikis takych planet vyznaajesia kikistiu energetynych sfer. Dlia naoho sektora ce

sto tysia u vomerynomu yslenni.

Kruto! prokomentuvala Marsi.
A de centr keruvannia Vuzlom? postavyv ja praktynie pytannia. Misce,
zvidky joho mona kontroliuvaty, viddavaty jomu komandy, nahliadaty za robotoju system nu, j take ine? Maje buty o na zrazok stanciji steennia?
Tak, Eja znovu vkazala na perednij ohliadovyj ekran. Vse tam, u promikach mi portalamy.
Tobto, utonyv tern, u cych svitlovych linijach-peretynkach?
Ni. Tam nakopyujesia peretvorena soniana energija dlia jiji podaoji peredai
v Mereu. A kontronyj centr Vuzla znachodysia Eja zamjalasia. Ja ne vpevnena, y pravyno rozumiju zabahato neznajomych terminiv Slovom, usi tuteni portaly nakorotko zjednani mi soboju tuneliamy, i jakraz u ciomu pletyvi roztaovano kontronyj centr.
Jakyj as usi my movaly, peretravliujuy ojno poute.
Ote, peroju ozvalasia Krasnova, vin niby rozmazanyj po vsij poverchni
sfery?
Nu v pevnomu rozuminni.
I jak tudy potrapyty?
Due prosto. Ce odna z funkcij Kliua.
Eja vstala zi svoho miscia j povernulasia do tynoji stiny rubky. Per ni ja vstyh
zdohadatysia, o vona zamyslyla, i zupynyty jiji, v pereborci utvoryvsia ve znajomyj nam
ornyj priamokutnyk tymasovoho portalu. A za sekundu krominia pima rozsijalasia, i
kri le mutnyj serpanok my pobayly vsypanyj zoriamy prostir. Portal viv prosto u vidkrytyj kosmos!..
Ja prymom pidchopyvsia z kapitankoho krisla j micno schopyv Eju za plee, ob
utrymaty jiji na misci. Vona pohlianula na mene i vsmichnulasia:
Ne turbujsia, Eriku, ce lye iliuzija. Jak u planetarijach, tiky nabahato doskonalia. Ot, dyvysia.
Bilia nynioho kraju portalu, pid priamym kutom do nioho, vynykla svitla bila pliama ovanoji formy. Vona stala vydko rozyriuvatysia, zatuliajuy zori vnyzu, poky ne
utvoryla ideano pravyne kolo dimetrom ne mene dvadciaty metriv. Zori nad nym ne
ezly, ale trochy pomianily, a ornota kosmosu nabula letovoho vidtinku. Teper ue
mona bulo rozdyvytysia, o zhory prostir obmeeno prozorym sferynym kupolom A
vtim, ni, navriad y prozorym. Rade ce bulo o na zrazok ekrana, na jakyj z nadzvyajno vysokym stupenem dostovirnosti projektuvalasia panorama zorianoho neba.
To ce i je kontronyj centr Vuzla? zapytav ja.
Tak, kyvnula Eja.
A de prylady? pocikavyvsia tern, rozdyvliajuy erez dveri portalu cilkovyto poronij zal. Nu, maju na uvazi, zasoby steennia j keruvannia?
Jich e treba aktyvuvaty, pojasnyla Eja j zapytlyvo hlianula na mene. Nu
to o, chodimo?
Ta mabu, pohodyvsia ja. Ale po erzi. Speru vvijdu ja, i jako zi mnoju
o
Nioho ne trapysia! urvala mene Eja. Tam absoliutno bezpeno.
Jako ja zahynu abo znyknu, napolehlyvo prodovuvav ja, vy nehajno povernete u Mereu, poletyte na ambalu-1 i tam ekatymete na prybuttia poukovoji

ekspedyciji. Jako zi mnoju vse bude normano, ty, Eje, vvijde slidom. A vy, ja zmiriav pohliadom terna, Krasnovu j Marsi, zalyyte tut, na korabli, i jako z namy
Krasnova holosno pyrchnula, ne davy meni dohovoryty:
Nu j o dali? Bez Eji ta Kliua my vse odno ne zmoemo povernutysia.
o pravda, to pravda, pohodyvsia tern. My, kep, usi v odnij zvjazci. Do
tvoho vidoma, kompjuter vyrachuvav nae misceznachodennia: zvidsy do Zemli vsioho
lye try mijardy parsekiv. o ty nam proponuje znajty najblyu kysnevu planetu j
doyvaty svij vik robinzonamy? A dzuky! Jako jty, to vsim. I zalyatysia razom do samoho kincia jakym by vin ne buv.
Marsi energijno kyvnula:
Ja te tak dumaju, kep.
Ja dosadlyvo pidibhav huby. Jak i konomu komandyrovi, meni he ne podobalosia,
o pidlehli vidmovliajusia vykonuvaty moji nakazy. Ta najhire bulo te, o vony maly
raciju. U nas spravdi ne lyalosia inoho vychodu, jak trymatysia razom.
Ale chto taky musy nahliadaty za korablem, vysunuv ja ostannij argument.
Nahliane avtomatyka, skazala Krasnova. I nachaty na instrukciji. Zaraz
u nas fors-maorni obstavyny.
Ja tycho zitchnuv.
Harazd, chaj bude tak. Ale ja pidu perym cioho prava vy v mene ne vidberete.
A teper zalyajtesia na misci, poky ne poklyu.
Z cymy slovamy ja riue popriamuvav do tynoji stiny rubky i vvijov u portal.

Jak i mynuloho razu, moje tilo nemov pronyzav slabkyj elektrynyj strum, a vucha
zaklalo. Ja vdychnuv yste, trochy procholodne i he pozbavlene smaku povitria, potim
projovsia vpered po osvitlenij pidlozi. Vona bula tverda j hladka, zovsim ne pruna, ale
pry vsiomu tomu moji kroky buly absoliutno bezzvuni.
Hej! skazav ja neholosno, vidtak ue hunie dodav: Ahov!
Ne bulo navi najmenoho natiaku na lunu o dlia zamknenoho poronioho prymiennia dosy nezvyno. Voevy, materil, z jakoho bulo zrobleno pidlohu ta kupol,
povnistiu pohlynav zvukovi chvyli.
Perekonavy, o mojemu yttiu tut nioho ne zahrouje, ja povernuvsia do portalu,
jakyj z cioho boku tonisiko pryliahav do poverchni kupola. Vsi etvero mojich suputnykiv naprueno dyvylysia na mene kri mutnyj serpanok. Ja machnuv jim rukoju j huknuv (choa znav, o vony mene ne pouju):
Vse harazd. Moete prochodyty.
Pera vvijla Eja, za neju Marsi ta tern, a Krasnova trochy zatrymalasia, zaverujuy perevedennia korablia v reym avtomatynoho keruvannia. Poky my jiji ekaly,
tern pomacav rukamy stinu kupola, kika raziv hriuknuv po nij kulakom, a potim nachylyvsia j proviv doloneju po pidlozi.
Meni zdajesia, skazav vin vyprostavy, o ce ne reovyna, a vyde osoblyva kombinacija poliv. Zretoju, my perebuvajemo ne v zvyajnomu prostori.

 Ce ve tono, pidchopyla Krasnova, jaka same pryjednalasia do nas. Ne

znaju, jak vy, a ja pouvaju nezatyno, koly dumaju, o nai atomy rozkydani po ploi
kvintyjona kvadratnych kilometriv. Vidtak zapytlyvo pohlianula na Eju: Nu, to
o dali?
Nioho ne vidpovivy, Eja movky popriamuvala do seredyny zalu, a my ruyly slidom za neju. Vona zupynylasia, prostiahla pered soboju ruku i vypustyla Kliu z doloni.
Vsupere oikuvanniam, vin ne vpav, a pidniavsia vhoru, pryblyzno na dva metry nad
pidlohoju, i neporuno povysnuv u povitri.
Zaraz portal zakryjesia, skazala Eja, vidstupyvy na dva kroky vid Kliua.
Tak potribno dlia aktyvaciji system keruvannia Vuzlom.
Ja vydko ozyrnuvsia nazad i e vstyh myhcem pobayty v stini kupola priamokutnyk z vyhliadom na rubku Hermesa, a ve nastupnoji myti joho pohlynula vsijana zoriamy letova temriava.
Ty zmoe potim vidkryty joho? zapytav ja v Eji.
Pevno, o zmou. Ne turbujsia.
Tym asom Kliu, choa do nioho ve ne torkalasia Eja, prodovuvav svitytysia i
navi jaskravie, ni zvyajno. Mi nym i pidlohoju vynykla zitkana zi svitlovych promeniv
liudka gura. Ce buv olovik serednioho viku v dovhych bilych atach, schoych na davniorymku togu. Joho hladko vyholene oblyia z masyvnym voliovym pidboriddiam zdalosia meni due znajomym Tono ja bayv joho v abomi z reprodukcijamy fresok
katedranoho soboru ChajijA-Uevo.
Vaulou?! vraeno vyhuknula Eja.
Nespodivano dlia nas, vidpovi prolunala ispankoju:
Peredovsim odna zauvaha. Za informacijeju, otrymanoju vid Kliua, koen z vas
volodije kikoma movamy, ale sered nych isnuje lye odna, jaku znaju vsi pjatero. Ce
ispanka, dobre meni vidoma zi sposteree za mekanciamy planety, jaku vy nazyvajete
Novoju Zemleju. Jiji ja obrav dlia spilkuvannia z vamy, prote erez vidsutnis u nij neobchidnych ponia budu zmuenyj vdavatysia do sproe i analogij. Holos zvuav sucho,
bez bu-jakych intonacij, i buv takyj bezyvnyj, o ja nehajno vidkynuv dumku, o erez
ciu hologranu proekciju do nas zvertajesia liudyna. A nastupni slova pidtverdyly ce:
Teper vidpovidaju na pere pytannia, choa vy ne sformuliuvaly joho nalenym ynom.
Pered vamy spravdi znachodysia svitlove zobraennia Pravytelia Vaulou, jakyj buv mojim ostannim Mereevym Dyspeterom. odnoho funkcinanoho navantaennia ce zobraennia ne nese, i ja vykorystav joho vyniatkovo dlia vaoji zrunosti. Jak svidy mij
dosvid, liudy pouvajusia komfortnie, koly baa pered soboju konkretnyj objekt dlia
spilkuvannia.
A z kym my rozmovliajemo? zapytav ja. Z kompjuterom Mereevoho
Vuzla?
Holograna proekcija Vaulou podyvylasia na Eju.
Speru ja maju otrymaty instrukciji vid prysutnioji tut Pravyteky Merei. y
muu ja vidpovidaty na zapytannia tvojich suputnykiv, ne ekajuy na tvoje pidtverdennia?
Pouvy, o jiji nazvaly Pravytekoju Merei, a ne prosto naadkom Pravyteliv,
Eja mymovoli prybrala povanoho vyhliadu i pohordlyvo vypnula pidboriddia.
Vidpovidaj na jichni zapytannia, jak na moji.

 Vykonuju. Termin kompjuter due prymityvnyj i lye v zahanych rysach vidpovidaje dijsnomu stanu reej. Bude tonie nazyvaty mene intelektuanoju skladovoju
Mereevoho Vuzla Sektora 371 nomer vkazano u standartnij dlia Merei vomerynij
notaciji. Ja keruju funkcijamy Vuzla, vykonuju komandy Pravyteliv Merei v meach jichnioji kompetenciji i nadaju jim neobchidnu informaciju.
Tobto, utonyv ja, ty je tunym rozumom?
Jako pid cym vy majete na uvazi podobu liudkoho rozumu z usvidomlenniam
vlasnoho ja, to ni. Tut my potrapyly v semantynu pastku, porodenu nedorozvynenistiu vaoji movy. Vas vvelo v omanu, o ja kau pro sebe vid peroji osoby, choa naspravdi ne maju osobystosti. Dlia takych vypadkiv v universanij mereevij movi isnuje
bezosobovyj zajmennyk ijech. Vin zberihsia i v ridnij movi Pravyteky.
Davniojunajke jech, pojasnyla nam Eja. Vono pryznaalosia dlia rabiv,
jakych vvaaly ne liumy, a ymo na ktalt reej, o vmiju dumaty j rozmovliaty. Jim
zaboronialosia vyvaty zajmennyk o, tobto ja. Potim vona zvernulasia do naoho
bezosobovoho spivrozmovnyka: Harazd, ce my zjasuvaly. Teper vyznamosia, jak tebe
nazyvaty. Baano odnym slovom, bo termin intelektuana skladova Mereevoho Vuzla
nadto hromizdkyj.
Moete nazyvaty mene prosto Vuzlom. Tak do mene zvertavsia mij ostannij
Dyspeter. Choa inodi vin vyvav vyraz, jakyj na vau movu perekladajesia pryblyzno
jak kontronyj centr.
Kontronyj centr, kae? vziav slovo tern. To de tvoji systemy keruvannia i steennia?
Jako Pravyteka nakae, bula vidpovi Vuzla, ja stvoriu interfejs, neobchidnyj dlia runoho keruvannia mojimy funkcijamy. Tako vona moe skorystatysia
mentanym kontaktom z Kliuem. A najprostii komandy ja vykonaju i z holosu za
umovy, o vony budu korektni j dopustymi.
V takomu razi, promovyla Eja, o moja pera komanda: skay, o stalosia
z mekanciamy Junaja ta Novoji Zemli.
Ja buv peven, o Vuzol vidmovysia vidpovidaty, posylajuy na nevysokyj Ejin dopusk. Prote vin sluchniano povidomyv:
Mekanciv usich naselenych planet pidkontronoho meni sektora bulo perepravleno v susidnij Sektor 370.
Za yjim nakazom?
A ot cioho razu nam ne poastylo.
Ce zakryta informacija. Vona dostupna lye Pravyteliam Merei zi statusom
Dyspetera. Ty takych povnovae ne maje.
Eja z dosady zakusyla hubu.
A de konkretno perebuvaju liudy z Junaja ta Novoji Zemli?
Maje myttievo pravoru vid postati Vaulou vynykla e odna proekcija synij priamokutnyk, zapovnenyj zahadkovymy symvolamy ovtoho kolioru. Vony buly vyykuvani
u visim stovpciv pryblyzno po pivsotni riadkiv koen.
Schoe na stari junajki cyfry, skazala Eja, ni do koho konkretno ne zvertajuy.
Ce mereevi koordynaty svitiv u Sektori 370, prokomentuvav Vuzol. otyrysta sorok visim planet na storinku, zahalom sim storinok, ostannia nepovna. Po
chodu joho sliv vynyklo e is takych samych priamokutnykiv, spysanych starymy

junajkymy (abo cilkom suasnymy mereevymy) cyframy. U pidsumku visimsot dvadcia try planety, v seredniomu po simsot tysia evakujovanych na konij. Peri istdesiat
devja pryjnialy liudej z Novoji Zemli, reta z Junaja.
Oho! vraeno movyv tern. Jich rozkydano po stikoch planetach! Ale navio?
ob unyknuty demogranych problem u tych svitach, jaki pryjnialy jich.
To vsi ci planety naseleni?
Tak?
A dlia oho tam znadobylysia novi mekanci?
Ce zakryta informacija.
Mona povernuty vsich nazad? zapytala Eja.
Ni, ne mona.
A okremych liudej?
Tako ni.
Eja hirko zitchnula.
A jak rozpodilialy liudej po planetach? Vypadkovym ynom?
Ni. Za geogranoju oznakoju.
Todi znajdy v pamjati Kliua koordynaty ostannioho miscia na Junaji, de vin buv
pered tym, jak zalyyty planetu. V jakyj svit potrapyly liudy z toho rajonu?
Odyn z synich priamokutnykiv vysunuvsia na perednij plan, i v tretiomu stovpci
zablymav ervonym odyn z riadkiv.
Jak vony tam? o z nymy?
Informacija vidsutnia.
To nadily zapyt!
Nadislav. Zapyt vidchyleno. Neobchidni povnovaennia Dyspetera.
Ale vony yvi? ve u vidaji vyhuknula Eja.
Informacija vidsutnia, ablonno vidpoviv Vuzol i tut-taky dodav: Znyyty
jich mona bulo j na Junaji.
Eja serdyto tupnula nohoju, ale vid burchlyvioho vyjavlennia pouttiv utrymalasia.
o , harazd. A mene ty zmoe perepravyty na ciu planetu?
Tiky za tvojim baanniam. Tebe ta tvojich suputnykiv zachyaje Kliu.
Ote, vona mala raciju, promajnulo u mene v holovi, i ja kvaplyvo vtrutyvsia:
Stryvaj, Eje, ne treba pospiaty. I ve do Vuzla: A vona zmoe povernutysia?
Ni, ne zmoe. Nichto ne zmoe. Dostup do pidkontronoho meni sektora z inych
sektoriv Merei zaboroneno.
A chto joho zaboronyv?
Dyspeter Vaulou.
Krasnova pochytala holovoju:
Oce tak siurpryz!
My z Ejeju rozhubleno perezyrnulysia. A tern zapytav:
Ciu zaboronu mona skasuvaty?
Tak, mona. Dlia cioho potribne riennia Pravytelia Merei z povnovaenniamy
Dyspetera.
Chiba takych bie nemaje?
Je, ale v inych sektorach. A dlia skasuvannia zaborony Dyspeter maje prybuty

na cej Vuzol. Prote dostup siudy z inych sektoriv zakrytyj.

tern prycoknuv jazykom.
Otakoji! Vychody zamknene kolo. Choa
Mabu, vin zbyravsia zapytaty u Vuzla te same, ale ja vstyh perym:
Jaka minimana vidsta mi planetamy cioho sektora j susidnich? Majesia na
uvazi ne po tuneliach Merei, a v kosminomu prostori.
Ce zapytannia pozbavlene sensu. Takyj sposib vymiriuvannia vidstani molyvyj
lye v meach odnoho zamknutoho kontynuumu, jakyj vy nazyvajete Vsesvitom. A rizni
sektory Merei znachodiasia v riznych Vsesvitach.
Ne skau, o my buly zdyvovani samoju zvistkoju pro mnoynnis svitobudovy. Hipotezy pro te, o na Vsesvit ne jedynyj suyj, rozhliadalysia uprodov bahatioch stoli.
Isnuvalo ymalo riznych modelej Velykoho Vsesvitu, o skladajesia zi skinennoji abo
neskinennoji sukupnosti malych Vsesvitiv, prote dosi ce bulo predmetom vyniatkovo teoretynych dyskursiv.
Odnae nas pryholomyly mastaby Merei, jaki pereveruvaly nai najsmilyvii prypuennia. Vyjavylosia, o Merea ochopliuje ne lye na Vsesvit, a j bahato inych po
sektoru na koen. A pozajak miscevyj sektor mav poriadkovyj nomer 371, to (z popravkoju
na vomerynu systemu yslennia) vychodylo, o v Merei Svitiv isnuje jak minimum
dvisti sorok devja sektoriv. Dvi z polovynoju sotni Vsesvitiv, pojednanych mi soboju hiperprostorovymy tuneliamy! A moe, j nabahato bie
Ote, promovyla Eja, nemaje odnoho sposobu potrapyty do naoho sektora z inych sektoriv?
Narazi nemaje. Neobchidno skasuvaty zaboronu Dyspetera Vaulou.
Durnyci! zajavyv tern. Jakby ne isnuvalo molyvosti peremiatysia mi
riznymy Vsesvitamy poza Mereeju, to jak e todi stvoryly samu Mereu, o ochopliuje
bahato Vsesvitiv?
Vidpovi meni nevidoma. U mojij pamjati vidsutnia informacija pro te, jak i koly
bulo stvoreno Mereu.
A v pamjati inych Vuzliv?
Dlia takoho zapytu neobchidni povnovaennia Dyspetera.
Tut do rozmovy doluylasia Marsi:
A navio Vaulou znadobylosia izoliuvaty cej sektor vid rety?
Na mij pohliad, zapytannia bulo nadto najivnym, i ja ne sumnivavsia, o Vuzol vidmovysia nadavaty informaciju abo erez jiji vidsutnis, abo erez nedostupnis. Prote
vidpovi vyjavylasia inoju.
Dyspeter Vaulou ne stavyv mene do vidoma pro svoji motyvy. Ale loginyj analiz
dozvoliaje z vysokoju jmovirnistiu prypustyty, o vin prahnuv zapobihty vidnovlenniu
cilisnosti Merei v pidkontronomu meni sektori. Po dorozi vy bayly pokodeni portaly
tuneliv.
Ato, bayly, pidtverdyv ja. A na jakij pidstavi ty zrobyv take prypuennia?
Po-pere, Dyspeter Vaulou zaboronyv meni ynyty bu-jaki diji, spriamovani
na vidnovlennia funkcinuvannia zrujnovanych tuneliv. A po-druhe, vin sam vyklykav ci
rujnuvannia, vlatuvavy odnoasnyj vybuch vomy Supernovych u riznych astynach
sektora.
Eja ta tern zahovoryly navvyperedky, rozpytujuy Vuzol pro podrobyci. A ja

movav, sluchav vidpovidi krajem vucha i dumav. Na vidminu vid inych, mene ne due
vrazyla cia novyna. e koly ja pouv pro zaboronu Vaulou na dostup z inych sektoriv
Merei, de na zadvirkach mojeji svidomosti voruchnuvsia nejasnyj zdohad pro te, oho
vin prahnuv dosiahnuty. Ce, vtim, ne oznaalo, o ja buv rozumniyj i pronyklyviyj za
mojich suputnykiv; prosto ja znav e odnu ri, pro jaku vony ne pidozriuvaly. I teper
moje prypuennia a nadto smilyve, malo ne boevine, nabulo itkych obrysiv.
Zalyalosia tiky zjasuvaty dejaki momenty, i jako vse pidtverdysia, to
Ja pidviv ruku, zaklykajuy vsich do tyi. Vony pidkorylysia.
o stanesia, zapytav ja u Vuzla, koly my vykorystajemo Kliu dlia pryjednannia do Merei e odnijeji planety?
Za najavnoji nestabinosti ce pryzvede do padinnia Merei v usiomu sektori.
Eja tycho zojknula. A ja prodovuvav:
Tobto, Merea zovsim znykne z naoho Vsesvitu?
Tak. Usi hiperprostorovi zjednannia mi svitamy bude rozirvano, a cej Vuzol i
e trydcia dvi tysiai simsot istdesiat sim energetynych stancij prypynia svoje isnuvannia.
Zdurity mona! z pouttiam movyla Krasnova. I vse erez odnu-jedynu
planetu?
Merea v pidkontronomu meni sektori nestabina, pojasnyv Vuzol. A
pryjednannia novoho svitu due skladnyj proces, o vymahaje perebudovy vsijeji
struktury tuneliv.
Ale neve na takyj vypadok ne peredbaeno zapobinych zachodiv? zdyvuvavsia tern.
Taki zapobinyky isnuju. Za inych obstavyn sprobu pryjednannia bulo b zablokovano. Prote Dyspeter Vaulou skasuvav ciu instrukciju.
Vin chotiv znyyty Mereu v usiomu sektori, tycho promovyla Eja. O
omu zalyyv Kliu dlia liudej z-poza Merei.
A omu vin sam ne poav buv ja, ale potim vyriyv sformuliuvaty pytannia
inake. A jakby chto sprobuvav pryjednaty novu planetu nevdovzi pislia katastrofy.
o b todi stalosia?
Nioho. Na toj as mereeva struktura sektora e mala dostatnij zapas micnosti.
Nestabinis zrostala postupovo i dosiahla krytynoji mei dvisti istnadcia rokiv tomu
za vaym vidlikom.
Ote, z asom sytuacija pohirujesia?
Tak.
I Merei zahrouje spontanne padinnia?
Za mojimy pryblyznymy pidrachunkamy, ce vidbudesia erez dvanadcia abo
trynadcia stori za vaym vidlikom.
Nu, teper use zrozumilo, zahovoryv tern, prote ja zupynyv joho.
Stryvaj, efe, e ne vse zrozumilo. Lyyvsia odyn moment. I ja moliusia, ob mij
zdohad vyjavyvsia virnym.
Jakyj zdohad?
Zaraz perevirymo. Ale speru ja deo rozpovim. Pid as poliotu do 519-ji Stricia,
admiral Lopes ziznavsia meni, o maje ne viduvaje napadiv zorianoji chvoroby, choa
joho ve davno j konkretno pidkosylo. Koly my vyjavyly Mereu Svitiv, ja podumav, o
ce, molyvo, jiji ciliuyj vplyv. Mabu, i Lopes tak vvaav my ne vstyhly obhovoryty z

nym ce pytannia. A teper u mene vynykla ina dumka, dimetrano protylena. Ade
naspravdi my letily ne do zvyajnoji planety Merei a do tijeji, o mala bahato zrujnovanych tuneliv.
U ternovych oach zaevrily vohnyky rozuminnia. A Krasnova zapytala:
Nu to j o?
Ja nioho jij ne vidpoviv, a znovu zvernuvsia do Vuzla:
o ty znaje pro vplyv hiperdrajvu na liudkyj rozum?
Meni vidoma lye zahana informacija z cioho pytannia. Prysutnis Merei vyklykaje zminu nadtonkoji struktury vsioho kontynuumu. Ce nijak ne poznaajesia na
lokanych procesach vid kvantovoho rivnia do makrokosminoho. Efekt vynykaje lye
pry poruenni lokanosti, koly pryynno povjazani podiji rozdileni prostoropodibnym intervalom.
Na zrazok hiperdrajvu?
Tak. Pid as strybka, navi najkorotoho, vy peretynajete mijardy stacinarnych
mereevych tuneliv, orijentovanych u riznych napriamkach. Na vidminu vid tvaryn,
liudkyj rozum ce spryjmaje, ale ne moe vporatysia z takym velyeznym obsiahom informaciji. Lye ridkisni vyniatky, jak etvero z vas, o nazyvaju sebe rezystentnymy, maju
vrodenu zdatnis blokuvannia cijeji informaciji.
A jako Merea vidsutnia?
Todi vidsutnij i negatyvnyj vplyv hiperdrajvu na liudkyj rozum.
Ja podyvyvsia na omanilych terna, Krasnovu ta Marsi.
A ot teper mona skazaty, o vse zrozumilo. Vaulou zaplanuvav znyennia
Merei v usiomu sektori, ob vidkryty mekanciam naoho Vsesvitu liach do zirok.
Schoe, peredovsim vin rozrachovuvav na te, o erez dva tysiaolittia pokodena
Merea vpade sama po sobi. Prote peredbayv molyvis, o do toho asu Junaj vidvidaju
prybuci zi svitu poza Mereeju, tomu zalyyv prymanku u vyhliadi Kliua. Jakby obstavyny sklalysia trochy inake, my b pryvezly joho v Sonianu systemu i pry sprobi pryjednaty Zemliu abo Mars do Merei stalosia b jiji padinnia.
Ale vin ne vrachuvav odnoho, sumno movyla Eja. o chto abo o zabere vsich liudej v inyj sektor omu vin ne peredbayv ciu molyvis? omu ne zaboronyv taki diji?
Vidpovi Vuzla bula korotka j prognozovana:
Informacija vidsutnia.
A bodaj tebe pokorylo! z nespodivanym zapalom vyhuknula Eja, i popervach
ja vyriyv, o vona zvertajesia do Vuzla, prote naspravdi vyjavylosia, o jiji prokliattia
adresovani Vaulou. ob ty doviku ne znav spokoju v pekli! Ja zavdy pyalasia tym,
o ty na predok, a teper ja nenavydu tebe! Ty, takyj mudryj i mohutnij, ne zachystyv
svij narod, svojich naadkiv. Jako ve nadumav znyyty Mereu, to zrobyv by ce vydko, bez zvolikannia. Ty buv Dyspeterom, chaj tobi ort! Neve ne mih prosto vymknuty jiji?
Ni, ne mih, ozvavsia Vuzol, choa formano zapytannia bulo ne do nioho.
Na toj as buv vidsutnij dostup do keruvannia funkcijamy energopostaannia.
Na toj as? perepytav ja. A zaraz?
Koly nestabinis mereevoji struktury dosiahla krytynoho rivnia, dostup vidkryvsia.
Dlia Dyspetera?

 Ne lye dlia nioho. Teper bu-jakyj Pravyte Merei moe skorystatysia cymy
funkcijamy, ob spriamuvaty energiju na vidnovlennia pokodenych dilianok. Abo navpaky povnistiu perekryty podau energiji, o pryzvede do nezvorotnoho padinnia
Merei v usiomu sektori.
Dyvno, promovyla Eja. omu ty rozpovidaje pro ce? Chiba ty ne musy
oberihaty Mereu?
Dyspeter Vaulou skasuvav usi instrukciji, o zmuuvaly mene dbaty pro zbereennia Merei.
Ote, ja mou vymknuty Mereu v usiomu sektori?
Tak, moe.
A pered cym my matymemo as, ob pokynuty Vuzol?
Do vykonannia komandy ja zmou perepravyty konoho z vas i va korabe u
bu-jake misce pidkontronoho meni sektora na va vybir. A e, jak pobaajete, v bujakyj inyj sektor prote tam vybir svitu bude obmeeno miscevym Vuzlom.
A siudy? Eja vkazala na pidsvienyj ervonym riadok u pereliku planet susidnioho sektora, kudy zabraly junajciv. Same za cijeju adresoju maly perebuvaty jiji ridni, a
tako leny naoji komandy, za vyniatkom otyrioch, o poletily na Novu Zemliu.
Vidpovi pozytyvna. Vuzol 370 dav dozvil.
Harazd. Teper tymasovo deaktyvujsia.
Vykonuju.
Proekcija Vaulou myttiu roztanula v povitri. Znykly tako syni priamokutnyky zi
spyskom koordynat. A Kliu stav svitytysia mianie i po plavnij duzi povernuvsia v Ejinu
doloniu.
Za kika sekund u prozorij stini zala zjavyvsia portal, o viv do rubky Hermesa.
o ty zamyslyla, Eje? stryvoeno zapytala Krasnova.
Tut nai liachy rozchodiasia, vidpovila vona. Vy povertajtesia na korabe, i Vuzol perepravy vas na ambalu-1. A ja viddam jomu nakaz skynuty Mereu v
ciomu Vsesviti j perejdu v Sektor 370, do mojich ridnych.
Ne vyhaduj, divynko. Ty rozumije, o odnakovo ne poverne jich dodomu.
My podiliajemo tvoji pouttia, Eje, dodav tern. Ade tam i nai liudy.
Naa komanda faktyno naa simja. Ale my bezsyli jich povernuty j musymo zmyrytysia z cijeju vtratoju, cho jak nam ce vako. A pislia padinnia Merei ty zmoe poletity z
namy
I kudy? urvala joho Eja. V ui svity? Do uych liudej?
Krasnova zitchnula.
Kep, oho movy? Skay bodaj slovo!
ojno ja rozkryv rota, jak utrutylasia Marsi:
Ja z toboju, Eje. Tam Symon. Ja maju buty z nym.
Ja povernuvsia do terna j Krasnovoji:
Oho, Teo, beri Marsi j povertajtesia na korabe.
Ni! riue zajavyla Marsi, pidbihla do Eji j schopyla jiji za ruku. My pidemo
razom. Ja chou do Symona.
Eja obniala jiji za plei j pociluvala v olo.
Meni due brakuvatyme tebe, Marsi. Ja neodminno rozpovim Symonovi, jak ty
chotila buty z nym.
Ale ja

 Ni. Vyba, bu laska.

Kliu na my zblysnuv, i Marsi pochytnulasia, vtraajuy svidomis. Eja prytrymala
jiji, poky naspiv tern, jakyj nehajno pidchopyv neprytomnu divynu na ruky.
Vona prosto spy, pojasnyla Eja. Nioho nebezpenoho.
Oho, Teo, povtoryv ja, povertajtesia na korabe. Podbajte pro Marsi, a ja
chou pohovoryty z Ejeju naodynci.
Bez najmenych zaperee vony popriamuvaly do portalu j perejly na bort Hermesa. tern znyk z polia zoru voevy, ponis Marsi do jiji kajuty, a Krasnova lyylasia
na vydnoti, sposterihajuy za namy. Prote uty nas vona ne mohla.
Ja rozumiju, Eje, zahovoryv ja, tebe tut nio ne trymaje. Tvoja planeta
spustoena, vsi tvoji ridni, druzi, spivvityznyky opynyly u inomu Vsesviti, i zvorotnoho
liachu dlia nych nema.
Tak, kyvnula vona. Za velykym rachunkom, teper tam mij dim. I tam moje
serce Eja sekundu pomovala. Virnie, odna joho polovyna. A ina zalyajesia z
toboju.
Ja pidstupyv do neji i vziav jiji ruky v svoji. Krajem oka pomityv, jak Krasnova delikatno vidijla v hlybynu rubky.
Ja te kochaju tebe, skazav ja. I due prou, ne jdy. Zarady mene, zarady
nas oboch. Ja zrobliu vse, ob mij svit stav dlia tebe ridnym. U nas bude simja, budu
dity. My zavdy budemo razom.
V jiji oach zablyaly sliozy.
Och, Eriku! Ja b tak cioho chotila. Jakby tijeji noi ty povivsia inake, to ja
zaraz ja bula b tvojeju druynoju jako ne za zakonom, to za zvyajem. I jak tvoja
inka, lyylasia b z toboju. Ale ne vyjlo ty vidmovyvsia vid mene.
Ja vynyv tak zadlia tvoho dobra. Ne chotiv psuvaty tobi yttia. Bo todi bula
he inaka sytuacija. A teper vse zminylosia. Tobto, skoro zminysia. Koly Merea znykne,
vsi liudy zmou litaty do zirok. I ty tako y ty ne viry u ce? Bojisia, o Vuzol zbrechav nam?
Ni, ne boju. Ja znaju, o tak bude. Prote dlia sebe ja ve vse vyriyla, i ty mene
ne vidmovy. Moje misce z mojeju rodynoju, z mojim narodom. Molyvo, vony vtrapyly
u velyku bidu, a ja sprobuju dopomohty jim. Zretoju, ja Pravyteka Merei, chaj i ne due
vysokoho rangu. Ce mij obovjazok, zrozumij.
Ja bayv, o vona spravdi vse vyriyla i ne peredumaje. Na dumku pro vinu rozluku meni boliae styslosia serce. Eja strimko vvirvalasia v moje yttia, i ja ve ne ujavliav
sebe bez neji
Ale tak samo ja ne mih ujavyty sebe v uomu Vsesviti, vidirvanym vid zemnoho
liudstva. Meni bulo nesterpno dumaty pro te, o ja ne sluytymu v Zorianomu Floti, o
bie ne pobau arivnu Esperansu j ini koloniji. Ne pobau spapliuenu, ale vse rivno
dorohu meni Zemliu i navi takyj neliubyj Mars
Stysnuvy svoju voliu v kulak, ja skazav:
Todi ja jdu z toboju. U mene tako je obovjazok pered tymy lenamy komandy,
jakych zakynulo v inyj Vsesvit. Ja jichnij kapitan i maju buty z nymy.
Eja pyno podyvyla meni v oi.
Ty verze durnyci, Eriku, i udovo ce znaje. Za takoju logikoju, kapitan musy
ukorotyty sobi viku, jako zahyne astyna joho komandy. Ty niym jim ne dopomoe,
tiky rozdily jichniu doliu. A mi tym, u tebe je spravnij obovjazok pered tymy, chto

vciliv. Pered Marsi, Teodorom ta Ohoju. A e pered tvojim korablem.

Ja tycho zitchnuv.
Harazd, tvoja pravda. Obovjazok tut ni do oho. Pryyna v tobi. Jako ty ne
zmoe lyytysia zi mnoju, ja pidu za toboju.
Eja aslyvo vsmichnulasia:
Zarady mene?
Tak, zarady tebe. ob my buly razom.
I ty ne pokoduje pro ce?
Ni, nikoly, vidpoviv ja z upevnenistiu, jakoji naspravdi ne viduvav.
Eja obniala mene j pociluvala dovhym i ninym pocilunkom. Sumnym pocilunkom, u jakomu vuvalasia hirkota nemynuoji rozluky.
Diakuju, liubyj, za tvoji slova. Diakuju za tvoje riennia. Teper ja znaju, o ty
spravdi kochaje mene. Ale ja ne mou pryjniaty vid tebe taku ertvu. Koly vona vstane
mi namy i ty prokliane cej de.
Ja ne
Eja ne dala meni dohovoryty, zatysnuvy doloneju moho rota.
Movy, ne zapereuj. Jako zmoe, liuby pamja pro mene. A ja ja kochatymu
tebe zavdy. Z jiji hrudej vychopylosia prytlumlene rydannia. Vyba, Eriku. I proavaj
Ja ne bayv, jak zblysnuv u jiji ruci Kliu, prote naslidky viduv povnoju miroju. Svit
u mojich oach pomaryvsia, a potim nastalo zabuttia.

Ja povernuvsia do tiamy u svojij kajuti na Hermesi.

Leav na zastelenomu liku, povnistiu odiahnenyj, lye bez vzuttia. U holovi kluboyvsia tuman, dumky plutalysia, ale nijakoho boliu ne viduvav. Voevy, Kliu vyjavyv
delikatnis, vidpravliajuy mene v nokaut ne hrubo pryholomyv, a vybirkovo podijav
na sonni receptory moho mozku.
Dolajuy mliavis, ja vstav, uzuvsia j zalyyv kajutu. Speru povino plentavsia korydorom, potim perejov na normanyj krok, a nasamkine, ne vytrymavy, zirvavsia na
bih i bukvano kuleju vletiv u rubku keruvannia, de perebuvaly Krasnova ta tern.
Odnoho pohliadu na ekrany meni vystaylo, ob use zrozumity. Hermes vysiv na
orbiti ambaly-1, a portaly nad planetoju buly vidsutni. Merei Svitiv bie ne isnuvalo v
naomu Vsesviti. I Eji tako
Koly? korotko zapytav ja.
Ponad hodynu tomu, vidpoviv tern. Portaly myhotily kika chvylyn, a
potim zhasly ostatono.
Ja hepnuvsia v kapitanke krislo i spriamuvav pohliad u poroneu pered soboju.
Krasnova pidijla do mene j poklala ruku meni na plee.
Prou, Oho, vydko promovyv ja. Ne bumo pro ce.
Dobre, pohodyla vona. Pro ce ne budemo. Tiky pro spravy. My bez tvoho
vidoma viddaly Eji atl.

Ja povino kyvnuv:
I pravyno zrobyly. Vin jij ne zavady Choa vona ne vmije nym keruvaty.
Eji ce ne potribno, zauvayv tern. Vona maje Kliua. A atl my peredaly
dlia naych.
Ave, zvyajno, skazav ja, podumky lajuy sebe za netiamuis.
I e, prodovuvala Krasnova. My z Teo same obhovoriuvaly, o robyty
dali. Ja vvaaju, o varintiv u nas nemaje musymo oikuvaty na prybuttia poukovoji
ekspedyciji.
Jaku, dodav tern, bude sporiadeno ne ranie ni za try misiaci. Plius
ie dva na dorohu siudy u pidsumku vychody pja. Za cej as my prosto oskaenijemo
vid nuhy.
Krae tak, zapereyla Krasnova, ni zahynuty na pivdorozi. U nas lye
odyn inener, zovsim nemaje techninoho personalu, a te, o majemo povnyj komplekt
pilotiv, ne nadto vtiaje.
Do rei, pochopyvsia ja, de Marsi?
U sebe v kajuti. ver hodyny tomu ja zazyrala do neji, vona e spala.
Ja za zvykoju hlianuv na dysplej, kudy vyvodylasia bimetrija vsioho ekipau. Ale
vin buv poronij na as podoroi v Merei ciu funkciju bulo vymkneno z ohliadu na
nepotribnis.
Koen z vas maje raciju, skazav ja. Provesty maje pivroku v ekanni bude
nesolodko. Ale j letity votyrioch na taku vidsta ukraj nebezpeno. Ce ne jaki tam
pivtory y dvi sotni parsekiv, a vdesiatero bie. Koly my zapustymo holovnyj reaktor i
systemy hiperdrajvu, nadto bahato dovedesia viddaty na vidkup avtomatyci, bo sami za
vsim uhledity ne zmoemo.
Zmoemo, jako letitymemo v oadnomu reymi, napoliahav tern. Po
is hodyn na de, y navi po otyry. Zi skoroenymy strybkamy j podovenymy intervalamy mi nymy, ob ne perevantauvaty reaktor. A retu asu zajmatymemosia inymy
systemamy.
I v rezutati, zauvayla Krasnova, provedemo v dorozi sim abo visim misiaciv. A poukovu ekspedyciju odnakovo vidpravlia. I malo toho vona e vstyhne
povernutysia ranie vid nas.
Ja pidvivsia z krisla i v zadumi projovsia po rubci.
Skladna sytuacija. Navi skladnia, ni vam zdajesia. Ade vy ne vrachuvaly
odnu istotnu obstavynu.
Jaku? zapytav tern.
Jako Vuzol ne naduryv nas, pojasnyv ja, i zadum Vaulou zdijsnyvsia, to
bojusia ob zaklad, o erez try misiaci Zorianomu Flotu bude ne do nas. Molyvo, tam
zovsim zabudu pro nae isnuvannia.
Z jakoho dyva? ne zbahnula Krasnova.
A tern odrazu vtoropav.
Tono, kep, my pro ce ne podumaly. Nevdovzi na Zemli zapanuje chaos. ojno
stane vidomo pro znyknennia problemy hiperdrajvu, mijony liudej ta o tam! Desiatky, sotni mijoniv, navi mijardy, nehajno zachou pokynuty planetu. Vsi krajiny
ochopy orstoka polityna kryza, o pryzvede do padinnia uriadiv i, ne vykliueno, do
rozpadu suasnoji geopolitynoji systemy. Ponesia masova vtea z Zemli, velyke pereselennia narodiv. Ce bude oysnyj chaos ta vse odno chaos.

Do Krasnovoji nareti dijlo.

A j spravdi promovyla vona. Kep, Teo, my majemo pereviryty hiperdrajv. Nehajno!
Tak my i zrobymo, vidpoviv ja. Obovjazkovo. Tiky ja ne peven, o zmoemo vyznayty, y znyk joho vplyv na zvyajnych liudej.
A jak e efekt duboduma?
Vin moe buty j ne povjazanyj z cym.
Hadaju, taky povjazanyj, skazav tern. I najbezposeredniym ynom. Ce
cilkom uzhodujesia z tym, pro o hovoryv Vuzol. orazu pry perechodi v hiperdrajv
my zaznavaly potunoho udaru, vyklykanoho najavnistiu bezlii mereevych tuneliv, ale
na rozum vasno blokuvav ciu informacijnu ataku A vtim, hodi teoretyzuvaty. Krae
pereviryty na praktyci.
Ja same zbyravsia viddaty ternovi nakaz zapustyty holovnyj reaktor i zajniatysia
pidhotovkoju system hiperdrajvu, koly do rubky uvirvalasia Marsi. Rizko zupynyvy,
vona vtupylasia v holovnyj ohliadovyj ekran, a usvidomyvy pobaene, z nevymovnym
bolem podyvylasia na mene.
Vse skinylosia, tak?
Mene vystaylo tiky na te, ob movky kyvnuty jij.
Kika sekund Marsi prostojala na misci, schlypujuy, potim raptom pidbihla do
mene, prytyslasia oblyiam do mojich hrudej i zaplakala. Ja obniav jiji tremtlyvi plei i
stav hladyty po holovi. Moje serce krajalosia vid aliu do neji. I do sebe tako
Nu, harazd, promovyv tern. My z Ohoju pidemo j zajmemosia maynerijeju.
Vony vyjly, a Marsi e dovho plakala, pryhornuvy do mene, ale, na astia, nioho ne hovoryla bo inake b ja tono ne vytrymav. Zaraz jij bulo hire, ni meni, prote
ja rozumiv, o z nas dvoch vona zmoe vyde podolaty svij bi. Bezumovno, Symon nazavdy zalyysia v jiji pamjati, pere kochannia ne zabuvaju, ale ce pouttia nedovhovine, vono vydko zhasne v rozluci. erez paru rokiv Marsi lye inodi zaurysia, podumavy pro vrodlyvoho chlopcia, o zahubyvsia v neskinennij daleini inoho Vsesvitu.
Nu, a ja pryreenyj pronesty svoje kochannia erez bahato-bahato rokiv. Ja nadto
dovho ekav joho, ob teper zabuty. Ja zustriv svoju jedynu j nepovtornu lye v dvadcia
visim rokiv, znajov jiji v dalekij-dalekij galaktyci znajov, ob vtratyty nazavdy
***
Za pivhodyny holovnyj reaktor bulo zapueno, a systemy hiperdrajvu perevedeno v
roboyj stan. Ja zajniav misce pilota i rozpoav pidhotovku do strybka, a Marsi asystuvala
meni za putom erhovoho po mistku inenera. Na cej as vona ve zaspokojilasia,
schodyla vmytysia i pryesala skujovdene volossia. Teper pro nedavniu scenu nahaduvalo lye jiji blide oblyia ta e tycha tuha, zatamovana v jiji oach.
Krasnova zalyylasia v maynnomu vidsiku, ob dopomahaty ternovi. Oskiky cej
strybok mav buty a nijak ne ordynarnym, to dlia kraoji koordynaciji naych dij ja vvimknuv mi namy videozvjazok.
Speru strybnemo na odnu desiatu parseka, skazav ja, zadajuy na puti parametry. I pidemo na malij potunosti.
A ne na nadto malij? ozvavsia z ekrana tern, pobayvy v sebe na dyspleji

moji cyfry. Zdajesia meni, ty nadmiru oberenyj.

Nioho. Bereenoho i Boh beree. Vrachuj, efe, o reaktor i ruij prostojaly
pivtora misiaci, a z toboju poru nemaje Olivejry Hm, tiky chaj Oha ne obraajesia.
odnych obraz, skazala Krasnova. Ja pilot i ne pretenduju na vysoku inenernu kvalikaciju.
Ote, prodovuvav ja, rozrachunkovyj as strybka 3 chvylyny 17
sekund, maksymana devicija 0,62 astronominych odyny. Dopovisty pro hotovnis
do hiperdrajvu.
Maynnyj vidsik hotovyj, povidomyv tern.
Bortovi systemy hotovi, vidzvituvala Marsi.
Poynaju trydciatysekundnyj vidlik.
e nikoly ci standartni pivchvylyny ne tiahlysia dlia mene tak dovho. Zavmery u
krisli, ja dyvyvsia na tablo, de z nesterpnoju povinistiu zminiuvalysia cyfry. Marsi tako
ne voruylasia i, jak meni zdalosia, navi perestala dychaty.
Nareti liynyk obnulyvsia. Vsi ohliadovi ekrany myttiu zhasly
A ja nioho ne viduv. Ne bulo korotkoasnoji zahamovanosti, moji dumky ne
natovchuvaly ni na jakyj barjer. Skladalosia vraennia, o my ne perechodyly v hiperdrajv, a prosto trapyvsia zbij u roboti system zovninioho spostereennia. Ale ni
pokazy pryladiv svidyly pro te, o zaraz korabe perebuvaje u strybku.
U mene ne bulo duboduma, nevpevneno movyla Marsi. A u vas, kep?
Te ne bulo, vidpoviv ja.
I v mene, odnoasno ozvalysia Krasnova i tern. A ostannij dodav: Schoe,
vse pidtverdujesia.
Tak, kyvnuv ja, schoe na te. My, zvyajno, e perevirymo na nominanij
potunosti, ale ja peven, o nam ne zdalosia. Problemu hiperdrajvu spravdi usuneno Z mojich hrudej vychopylosia polehene zitchannia. Ote, vse bulo ne daremno. Nai vtraty vony ne pily namarno.
Marsini vusta dribno zatremtily, vona myhnula nosom, prote strymalasia i lye sumovyto pohlianula na mene. Ja vidpoviv jij pidbadiorlyvym pohliadom. Ce pohliad kotuvav meni ymalych zusy.
Koly as strybka mynuv, ohliadovi ekrany oyly i na nych znovu zasiajaly zori. Tiky
poriad ne bulo ni ambaly-1, ni jiji soncia, 519-ji Stricia.
Kompjuter avtomatyno rozrachuvav nai koordynaty i vydav meni rezutat. Oznajomyvy iz nym, ja ne poviryv svojim oam.
Ni, cioho buty ne moe!
U im ri? myttiu nastoroyvsia tern. o neharazd?
Navigacijnyj komp zahliuyv, vidpoviv ja. Stverduje, o my strybnuly na
odyn i trydcia is parseka.
Ce nemolyvo! ozvalasia Krasnova.
Marsi, ne ekajuy moho rozporiadennia, dopovila:
Zapuskaju testuvannia, kep!
Pravyno, schvalyv ja.
Prote vsi testy pokazaly, o bortovi navigacijni systemy, vkliuno z kompjuterom,
funkcinuju normano. Ja dav komandu povtoryty rozrachunky i znovu otrymav ti
sami 1,36 parseka.
Ot diko! vylajavsia ja. o teper, vrunu rachuvaty?

 Kep, ozvalasia Marsi, ja ocinyla vidsta do 519-ji za vydymoju jaskravistiu. Do neji spravdi bie parseka.
Ce nemolyvo, povtoryla Krasnova. Reaktor praciuvav na malij potunosti, a taka kolosana devicija neprypustyma navi teoretyno. Strukturna popravka
obmeuje
Stop! raptom urvav jiji tern. On vono o! Zvyajno, strukturna popravka Vin vidtisnyv druynu z ekrana j podyvyvsia na mene trochy dykuvatym
pohliadom. Kep, rozrachuj-no vidsta naoho strybka za umovy nuliovoji popravky.
Ja vmy zbahnuv, do oho vin vede, i vid takoho prypuennia meni navi zapamoroylosia v holovi. U svojemu pervisnomu vyhliadi teorija hiperdrajvu vynykla z suto abstraktnoji teoriji nelokanych vzajemodij, ale pry jiji perevirci na praktyci vyjavylosia, o
vona, zahalom pravyno opysujuy pozaprostorovi peremiennia, hriyla chybnymy
kikisnymy rezutatamy. Dlia uzhodennia teoriji z eksperymentom dovelosia vvesty v
rivniannia dodatkovyj len z empirynoju (tobto otrymanoju z doslidiv) konstantoju, jaku
nazvaly strukturnoju popravkoju. Nazvu vzialy navmannia, jak to kau, vysmoktaly z
pacia a teper vyjavylosia, o cym pacem vluyly v samisike oko. Ade, za tverdenniam Vuzla, najavnis Merei Svitiv vyklykalo zminy v nadtonkij strukturi prostorovoasovoho kontynuumu
Ja pospichom vnis neobchidni zminy v programu rozrachunku strybka, zapustyv
obyslennia i v rezutati otrymav potribni nam 1,36 parseka.
terniv pohliad z dykuvatoho stav he boevinym, i vin peremono zarehotav. Potim znyk z ekrana, a z-za kadru dolynuv oburenyj vyhuk Krasnovoji:
Teo, prypyny! Ty mene vpusty!
Marsi, yje blide oblyia vykazuvalo bezmenyj podyv, pryholomeno movyla:
Kep! Neve ce oznaaje
Tak, pidtverdyv ja. Ce oznaaje, o Merea zavaala ne lye liudiam, a j
korabliam. Teper, za tych samych vytrat energiji, za takoho navantaennia na systemy,
my zmoemo letity v trynadcia raziv vyde. Nam ne potribno ekaty poukovoji ekspedyciji. Do Zemli my zmoemo distatysia za kika dniv, navi ne due napruujuy. Ja
vidkynuvsia na spynku krisla i, za prykladom terna, rozsmijavsia. A potim my poprosymosia v ekspedyciju dovkola Galaktyky. I chaj tiky posmiju nam vidmovyty!
Marsi nareti vsmichnulasia. Kvolo ale vsmichnulasia.

Na atl vyrulyv na stojanku i zajniav vine misce mi dvoma suborbitanymy litakamy z emblemamy Korpusu Kosminoji Pichoty na uzeliaach. Z protylenoho boku
stojanky roztauvaly angary, trochy dali vydnilasia budivlia aeroportu, nad jakoju na tli
veirnioho neba svityvsia velykym literamy napys: NUEVO-SANJAGO.
Marsi zahluyla dvyhuny, rozblokuvala zovninij liuk i vypustyla trap. Potim povernulasia do mene:
Nu o, kep, chodimo?
Ato, skazav ja, nadiahajuy kaketa. Chodimo.

My vyjly z kabiny v tambur, promynuly liuz i po trapu spustylysia vnyz, de na nas

ue ekav molodyj ocer Vijkovo-Kosminych Syl u yni peroho lejtenanta. Vin po-statutnomu itko kozyrnuv nam.
Ser, mem! Laskavo prou na Novu Zemliu. Lejtenant Ferajld do vaych posluh.
Radyj poznajomytysia, lejtenante, vidpoviv ja, obminiavy iz nym rukostyskanniam. Ote, vy budete naym hidom?
Tak tono, kapitane. Dlia mene ce velyka es.
Potyskajuy Marsinu ruku, Ferajld popry vsi zusyllia ne zmih zberehty uroystoserjoznyj vyraz oblyia i vsmichnuvsia u vidpovi na jiji pryjaznu usmiku. U svoji visimnadcia rokiv Marsi odnym pohliadom zaarovuvala olovikiv, osoblyvo molodych astronavtiv ta kosmonavtiv. Tut davalasia vznaky i jiji pryvablyva zovninis, i populiarnis
u zvjazku z dolenosnymy podijamy tryrinoji davnyny, i, zvisno , te, o vona e
pjatnadciatyrinym divam prymudrylasia staty starym pominykom komandyra korablia.
Ce pryznaennia ja vybyv pislia toho, jak Krasnova zi ternom perevelysia na doslidnykyj krejser Adonis Oha, pevna ri, stala joho kapitanom. Nu, a meni namahalysia navjazaty za staroho pominyka kolynioho kosmonavta, jakyj ojno zaveryv
ekstrenyj kurs perekvalikaciji na zorianoho pilota. Prote tut ja vpersia rohom i napolig,
ob ciu posadu viddaly Marsi. Vidmovyty meni ne zmohly, i prymitno, o nakaz pro jiji
nove pryznaennia stav ostannim kadrovym rienniam, jake uchvalyv admiral Horovic
pered svojeju vidstavkoju.
O tak Marsi stala najmolodym starpomom i najmolodym lejtenantom za vsiu istoriju osvojennia kosmosu. Cilkom imovirno, o ce dosiahnennia nichto ne perevery.
Ostannij vypusk otyrnadciatyrinych z Zorianoji koly vidbuvsia dva z polovynoju roky
tomu; mynuloho roku dyplomy otrymaly ve pjatnadciatyrini; a reta, chto vstupyv na
navannia do padinnia Merei, budu vypueni v istnadcia i simnadcia. Sama Zoriana
kola ve nazyvalasia koledem, i teper tudy nabyraly junakiv ta divat, o otrymaly
zahanu osvitu v zvyajnych kolach dlia zvyajnych ditej. Nabyraly, zvyajno, za konkursom ade rezystentnis bie ne mala nijakoho znaennia
U suprovodi lejtenanta Ferajlda my projly v budivliu aeroportu, de povsiudy snovyhaly oloviky ta inky u blakytnij formi kosmonavtiv vijkovi zalyyly za soboju ciu
nazvu, darma o teper tako litaly do zirok. Dechto z nych za staroju zvykoju kydav na
nai temno-syni mundyry nepryjazni pohliady, ale ce buv rade ukorinenyj z rokamy
reeks, ani svidome stavlennia. Pryyn dlia voroosti bie ne isnuvalo, do toho ymalo
kosmonavtiv vlylysia v lavy astronavtiv, a dejaki astronavty, navpaky, pily na vijkovu
slubu.
o do nas z Marsi, to my vzahali nalealy do novoho utvorennia Doslidnykoho
Flotu, o vynyk u rezutati zlyttia Doslidnykoho Departamentu i Federanoji Agenciji
Kosminych Doslide (vona zajmalasia vyvenniam Sonianoji systemy, a do zirok spriamovuvala avtomatyni stanciji). Teper my ve ne pidporiadkovuvalysia Zorianomu Flotovi, virnie, Cyvinomu Zorianomu Flotovi cej dodatok do nazvy vin otrymav, koly
vijkovi v avranomu poriadku poaly stvoriuvaty vlasnyj ot mizorianych korabliv. U
VKS ne staly ekaty pobudovy novych suden, a vzialysia ustatkovuvaty svoji miplanetnyky systemamy hiperdrajvu i, krim toho, he-ysto zahrebly ve park spysanych
cyvinych zoreliotiv, jaki pospichom vidremontuvaly j napyhuvaly riznomanitnym oz-

brojenniam. A tako zvernulysia do pilotiv ta ineneriv z astronavtiv-vidstavnykiv z zaklykom vstupyty na vijkovu slubu.
Podai podiji pidtverdyly, o taka kvaplyvis bula vypravdana, bo Azijkyj Sojuz
tako ne marnuvav asu i nevdovzi zdijsnyv sprobu zachopyty koloniji Federaciji. Na astia, v spravniu kosminu vijnu ce ne vylylosia i sprava obmeylasia kikoma sutykamy,
v jakych vzialy uas i korabli Cyvinoho Flotu. Naa perevaha vyjavylasia absoliutnoju,
to azijciam dovelosia vidstupyty. Krim toho, u nych vynykly problemy u vlasnomu tylu:
dvi providni naciji, Kytaj ta Indija, rozsvarylysia erez kontro nad svojimy kolonijamy,
o za rik pryzvelo do rozpadu Sojuzu.
Prote najbia ironija poliahala v tomu, o planety, jaki staly pryynoju supereky,
ne distalysia odnij zi storin vsi pja azijkych kolonij, naliakani perspektyvoju masovoho pereselennia z Zemli, druno oholosyly pro svoju nezalenis i pryhrozyly konsolidovanym embargo v razi intervenciji proty bu-jakoji z nych. A oskiky obydvi astyny
kolynioho Sojuzu krytyno zalealy vid prodovoych postavok, zastosovuvaty sylu vony
ne ryzyknuly, nadto koly vrachuvaty, o na bik buntivnych planet staly ekipai biosti
mizorianych vantanych korabliv ade azijki astronavty, jak i nai, povjazuvaly svoje
majbutnie z kolonijamy, a ne z Zemleju.
Utim, problema separatyzmu ne omynula j Pivninu Federaciju. opravda, ocijno
proholosyv nezalenis lye Mars i za novych obstavyn joho ipaty ne staly, tym bie,
o jomu potribna bula lye polityna samostijnis, a ini zvjazky z Federacijeju vin rozryvaty ne zbyravsia.
Zoriani koloniji nijakych deklaracij ne uchvaliuvaly, vony j tak buly samostijni, ale
v peremovynach z federanym uriadom orstko napoliahaly na neprypustymosti masovoho j bezkontronoho naestia zemlian. U pidsumku bulo uzhodeno orini kvoty pereselenciv, pryomu pravo rozporiadatysia immigracijnymy vizamy koloniji zalyaly za
soboju. Do prykladu, Esperansa astynu viz prodavala z aukcinu, de tovstosumy kupuvaly jich za hrubezni hroi, i same tak usi moji rodyi protiahom peroho roku zdobuly
sobi esperanke hromadianstvo, choa i did, i bako biu astynu asu j nadali provodyly
na Zemli, zajmajuy spravamy kompaniji. e astynu viz bezkotovno nadavaly kvalikovanym predstavnykam tych specinostej, jakych potrebuvala ekonomika Esperansy. A osnovnyj vizovyj paket rozihruvavsia v omisianych loterejach, ve prybutok
vid jakych iov na perejizd i oblatuvannia novych hromadian planety. Za schooju
schemoju dijaly j ini koloniji, prote esperanki vizy na aukcinach kotuvaly najdoroe,
a lotereji buly najpopuliarniymy.
Nu, a ti, chto ne mav ni velykych hroej, ni vydatnych zdibnostej i komu ne astylo
v loterejach, mohly staty peroprochidciamy na e nezaselenych planetach. Federana
programa kolonizaciji dozvoliala zalyyty Zemliu vsim ochoym, prote nadavala jim minimum dopomohy faktyno, pereselenciv kydaly v novych svitach napryzvoliae, zabezpeyvy jich lye najneobchidniym dlia vyyvannia.
Isnuvaly tako nacinani programy pid ehidoju okremych krajin Federaciji, i tut
umovy dlia kolonistiv buly nabahato kraymy, o, jasna ri, pryzvodylo do perevyennia popytu nad propozycijeju. Tak, prymirom, na mojij bakivyni, u veciji, ochoi pereselytysia na planetu Vahalu musyly zapysuvatysia v erhu na pja rokiv upered.
Slid zaznayty, o pojava nacinanych program kolonizaciji pryzvela do serjoznych
superenostej mi lenamy Federaciji. Cila nyzka krajin, perevano serednich ta malych,
pid cym pryvodom istotno skorotyla pererachuvannia kotiv do federanoho biudetu, o

vyklykalo nevdovolennia u velykych krajin, jaki pohrouvaly u vidpovi vidklykaty svojich predstavnykiv u Senati. Po suti Federacija balansuvala na mei rozpadu, vid jakoho
jiji utrymuvala lye nestabinis v Aziji ta Afryci, de proces rozpadu buv u samomu rozpali
i prochodyv a nijak ne za myrnym scenarijem.
Slovom, problem na Zemli vystaalo. Ta ce buly problemy rozvytku, a ne stagnaciji,
jak ie try roky tomu.
Podumaty lye, vsioho try roky
Bilia samoho vyhodu z aeroportu de viddalik za mojeju spynoju pouvsia znajomyj
holos:
Ahov, Eriku! Stryvaj!
My ozyrnulysia j pobayly Andrija Berenoho, o vydkym krokom nazdohaniav
nas. Vin buv u blakytnij formi VKS, a na joho pohonach vyblyskuvaly pozolotoju otyry
nayvky kapitana peroho rangu. Virnie, polkovnyka svoho asu i v Pivnini Ameryci,
i v Evropejkomu Sojuzi, o zhodom sklaly kistiak Federaciji, vijkovyj kosminyj ot
bulo sformovano na bazi Povitrianych Syl, tomu v niomu zberehlysia armijki zvannia.
Ferajld stav strunko i vziav pid kozyrok. Berenyj mymochi kyvnuv jomu i tuttaky stysnuv mene v micnych obijmach.
Eriku, suyj synu! Radyj tebe bayty!
Vzajemno, Andriju, vidpoviv ja, vako dychajuy. Berenyj buv nyym vid
mene za zrostom, ale znano vaym i duym, jak vedmi; zazvyaj vin zastosovuvav
svoju sylu spivmirno do obstavyn, ta cioho razu vid nadlyku emocij trochy ne rozrachuvav. Tiky dyvy, ne zadavy mene na radoach.
Vyba. Berenyj vidpustyv mene, vidstupyv na krok i pereviv pohliad na
Marsi. Vitaju, lejtenante. Tebe ja navi ne zrazu vpiznav. U ytti ty e arivnia, ni
po tryvizoru.
Marsini oky zaarilysia vid komplimentu.
Diakuju, kapi polkovnyku.
Berenyj znov podyvyvsia na mene j pochytav holovoju:
Oce tak nespodivanka! Ponad dva roky ja namahavsia vpijmaty tebe, ta vse
marno. A koly mene perevely siudy, ja buv peven, o tut my ve tono zustrinemosia.
Prote meni skazaly, o na Novij Zemli ni ty, ni ini z Hermesa odnoho razu ne zjavlialysia.
Tak i je, pidtverdyv ja. My lye nedavno diznalysia, o Novu Zemliu
znajly. Diznalysia razom z retoju liudej koly uriad Federaciji oholosyv pro nabir pereselenciv.
Jak ce? zdyvuvavsia Andrij. A chiba ne vy povidomyly jiji roztauvannia?
Ni, ne my. Nam bulo vidomo tiky te, o vona znachodysia v Rukavi Perseja,
na vidstani trynadciaty kiloparsekiv vid Soncia. Sam rozumije, orijentyry zaslabki dlia
uspinoho pouku. Odnak sered elektronnych kopij novozemnych knyok, o jich my
pryvezly z Junaja, znajla odna, de bulo vkazano toni galaktyni koordynaty Novoji Zemli. Jich vyjavyla ekspertna grupa, o vyvala materily naoji ekspedyciji. Za rienniam
uriadu, fajl cijeji knyhy bulo vylueno j zasekreeno, a nam nioho ne povidomyly.
Ce bulo neesno, dodala Marsi.
Spravnisike svynstvo, pohodyvsia Berenyj.
Na oblyi Ferajlda, o stojav trochy ostoro, promajnuv vyraz krajnioho neschvalennia. Voevy, vin vvaav, o vijkovoslubove, tym bie takoho vysokoho rangu jak

polkovnyk, ne maje prava tak znevalyvo vyslovliuvatysia pro vlasnyj uriad.

Sluchaj, Andriju, oho my tut stojimo? pochopyvsia ja. Chodimo kudy-nebu, de mona prysisty j vypyty za zustri soku abo pyva. y, moe, oho micnioho.
Ja povernuvsia do Ferajlda. Vy ne zapereujete, lejtenante?
Zovsim ni, ser.
Prote Berenyj vidpoviv:
Daruj, Eriku, ne mou. Muu letity na svij korabe. U mene bukvano pja chvylyn.
Todi zustrinemo zhodom? zaproponuvav ja. Hodyny za dvi-try my povernemosia na Hermes, zazyrne do mene v hosti, ja poznajomliu tebe z novym ekipaem.
Na a, nioho ne vyjde. Na toj as mij korabe ue vyruy u rejs. A zatrymatysia
nijak ne vypadaje ce tobi ne Zorianyj Flot, ce VKS.
koda, zitchnuv ja. Do rei, omu ty perebih do vijkovych? Ty zavdy
chotiv staty doslidnykom.
Andrij stenuv pleyma.
Tak vyjlo. Koly nazrivav konikt z Azijkym Sojuzom, ja vvaav svojim
obovjazkom dopomohty v reorganizaciji vijkovoho otu. I spravdi, mij dosvid astronavta
vyjavyvsia zovsim ne zajvym. Nu, a potim meni zaproponuvaly komanduvaty perym
mizorianym fregatom Znaje, vid takoho vako vidmovytysia.
Rozumiju. Ta j otyry nayvky tobi due pasuju. Boju, meni ne sudylosia nazdohnaty tebe za zvanniam.
I ce vkraj nespravedlyvo, serjozno movyv Berenyj. Pislia vsioho, o stalosia, pidvyyty tebe lye na odyn rang dalebi, ce prosto znuannia! Bu moja volia,
ja vydav by vam usim admiraki pohony. A e postavyv by na vau es monument.
odo monumenta Andrij buv ne oryginanyj. Podibni zaklyky lunaly postijno, pryomu navi na najvyomu rivni, prote zdijsnenniu cych planiv perekodaly my sami
ja, Marsi, tern i Krasnova. Vlasne, my ne zapereuvaly proty toho, ob uvinyty pamja
pro tych, koho my vtratyly v Merei. Ale bayty tam sebe ne chotily kategoryno prynajmni, poky my yvi.
Povir, skazav ja, nai zasluhy nadto perebieni. Vse bulo zovsim ne tak
herojino, jak stverduje ocijna versija.
A meni odnakovo, jak tam bulo. Holovne, rezutat. Zavdiaky vam ja zaraz vyruaju v rejs i ne bojusia, o mene korytyme vid zorianoji chvoroby. I ce zavdiaky
a nijak ne guranyj vysliv. Ja nazavdy zalyusia vaym bornykom. Jak, do rei, i bahato inych liudej jako vzahali ne vsi. Berenyj pozyrnuv na hodynnyka. Harazd, maju ve bihty. Chotilosia b zustritysia v spokijnij obstanovci, pohovoryty normano Ale jako inym razom.
Neodminno zustrinemo, zapevnyv ja.
Poproavy zi mnoju ta Marsi, Andrij pokvapyvsia do terminaliv, a my z Ferajldom vyjly z budivli aeroportu na pryvokzanu plou.
Poletymo na ajeri? zapytav u nas lejtenant. y pojidemo nazemnoju
maynoju?
Krae maynoju, skazav ja. Ve temnije, i z ajera nioho ne pobaymo.
Ferajld proviv nas na stojanku do sribliastoho avta z vidkrytym verchom. Vin siv
za kermo, ja zajniav perednie pasayrke krislo, a Marsi vlatuvalasia na zadniomu
sydinni. Pohlianuvy na pryladovu pane, ja zapytav:

 Misceva?
Tak, ser, vidpoviv Ferajld, ruajuy z miscia. Nova, prosto zi skladu. Novozemliany robyly harni mayny, choa j zastarili na paru stori.
My peretnuly plou, vyjichaly na ose i staly strimko nabyraty vydkis, priamujuy
do zalytoho vohniamy mista na obriji. Zridka my rozmynalysia z zustrinymy avtomobiliamy, zdebioho vantanymy, a za sotniu metriv pozadu nas jichav armijkyj dyp z
dvoma pichotynciamy v kamuiai.
Ce naa ochorona? pocikavylasia Marsi. Navio?
Takyj poriadok, mem, pojasnyv Ferajld. Peremiatysia mistom mona
lye zi zbrojeju, a jako jiji nemaje, to z ozbrojenym eskortom.
A o nam zahrouje?
Vlasne, nioho, mem. Prote ranie buly zhraji zdyavilych sobak. My jich vylovyly j rozmistyly v specinych prytulkach, de vony znovu zvykaju do liudej. Ale pravyla
bezpeky dosi ne skasuvaly i my, jak liudy vijkovi, musymo jich vykonuvaty.
Nuevo-Sanjago bulo zbudovano v tomu styli, jakyj zavedeno nazyvaty koloninym.
Schoyj vyhliad maly vsi mista v zorianych kolonijach: z yrokymy priamymy vulyciamy
j riadamy derev uzdov uzbi, z ytlovymy budynkamy, jak pravylo dvo abo trypoverchovymy, roztaovanymy na prystojnij vidstani odyn vid odnoho, z yslennymy parkamy
vidpoynku ta tunymy ozeramy. I navi koly my vjichaly v centr mista, zelenych zon
tam bulo y ne bie, ni torhivenych, administratyvnych ta osnych budive.
Ja ne bayv na vlasni oi zanedbanoho Nuevo-Sanjago try roky tomu, a znav lye zi
sliv Eji, jaka otrymuvala vid Kliua telepatyni kartynky. Ale zaraz misto bulo yste j
dohlianute, joho veirni vulyci ta ploi zalyvalo jaskrave elektryne svitlo, dorohoju my
ne pomityly odnoho slidu rujnuva, ot tiky vikna vsich budive ziajaly ornotoju j nide
ne bulo vydno liudej ne rachujuy, zvisno, neyslennych patruliv
A vy tut dobre popraciuvaly, zauvayv ja.
Tak, ser, roboty bulo ymalo, pidtverdyv Ferajld. Ale rezutat vartyj
vsich zusy. Teper Nova Zemlia hotova pryjniaty odrazu a pjatdesiat mijoniv kolonistiv.
I na perych korabliach prybudu nai rodyny. U lejtenantovim holosi zabrynily radisni notky. Dva roky ne bayv druynu j bakiv. Ta nezabarom my znovu budemo
razom.
Vy ytymete na udovij planeti, vitaju, yro skazav ja. Vam ue nadaly
postijne pomekannia?
Tak, ser. Tiky ne tut, a v Alamedi. Tam bude naa postijna nazemna baza, koly
my peredamo kerivnyctvo planetoju cyvinij administraciji. Ja obrav sobi budynok u peredmisti.
A jak vy vynyly z osobystymy reamy poperednich hospodariv?
odo cioho je itki instrukciji. Pered zaselenniam u dim abo kvartyru taki rei
maju buty zapakovani v hermetyni kontejnery i dopravleni v schovye na orbiti. Vony
zberihatymusia tam onajmene sto rokiv, a ve potim bude pryjniato ostatone riennia, o z nymy robyty. Choa vsim zrozumilo, o poperedni mekanci Novoji Zemli bie
ne povernusia, ce ne zviniaje nas vid dotrymannia pravyl prystojnosti. My musymo z
povahoju stavytysia do pamjati liudej, jaki zalyyly nam u spadok osvojenu planetu.
Ave, pohodyvsia ja. A vypadky maroderstva buly?
Na a, buly. Vtim, poodynoki. Vynnych vidrazu perevodyly na odnu z orbitanych stancij, a teper jich povernu na Zemliu, de vony vidbudu nalenyj termin

uvjaznennia. Ale najhire dlia nych te, o vony ta jichni rodyny pozbulysia prava oselytysia tut.
Suvore pokarannia, ozvalasia Marsi. A ci marodery, asom, ne ipaly
kolu?
Ni, mem, ne turbujtesia. Pered vaym prybuttiam ja zvjazavsia z najblyym patrulem i poprosyv pereviryty. Vse harazd.
Chvylyn za desia my zvernuly z vulyci na pivkruhlu pidjiznu aleju i zupynylysia
pered velykoju budivleju z vyviskoju nad paradnym vchodom: Politechnina kola imeni
Leonardo Torresa de Kvedo. Pozadu nas zahamuvav dyp z pichotynciamy.
Ot my j na misci, povidomyv Ferajld.
Vin perym vybravsia z mayny j galantno vidynyv dverciata dlia Marsi. Ja vyjov
bez storonnioji dopomohy.
Pidniavy schodamy na ganok, lejtenant nabrav na zamku cyfrovyj kod, i dveri z
tychym dzyanniam vidynylysia. My vvijly do seredyny j opynylysia v poroniomu,
miano osvitlenomu vestybiuli. Voevy, svitlo vvimknulosia avtomatyno pry rozblokuvanni zamka.
ytlovyj korpus pravoru, skazav lejtenant. Ade vam same tudy potribno?
Tak, lye tudy, vidpoviv ja.
My projly po takomu , jak i vestybiu, miano osvitlenomu korydoru, pidnialysia
na tretij poverch, znovu peretnuly korydor i zupynylysia pered dveryma, na jakych vysila
tablyka z ispankoju transkrypcijeju Ejinoho imeni: Ehia Ayola.
Do rei, zapytav Ferajld, a jak bude pravyno Eja y Eja?
Jak i ranie, dlia mene obydva slova prozvualy odnakovo. Zate Marsi vpevneno skazala:
Eja.
Aha, kyvnuv lejtenant. Ote, ne krychitka, a kvitka. Ja tak i dumav.
Harne imja.
Vy znajete junajku movu? zdyvuvavsia ja.
Vyvaju na dozvilli. Zmalku maju schynis do mov, a tut na konomu kroci masa
lingvistynoho materilu knyky junajkoju, zvukozapysy, rizne video, vkliuno z
dubliovanymy mamy. I, pevna ri, pidrunyky zi slovnykamy. Ferajld vydobuv z
kyeni kartoku-kliu i viddav jiji meni. Ne zavaatymu vam, ser, zaekaju v korydori.
Komanduvannia povidomylo, o vam dozvoleno vziaty bu-jaki rei. Jako znadobysia,
v baganyku mayny ley vinyj kontejner.
Harazd, lejtenante. Jako znadobysia, ja vam skau.
Za dopomohoju kartoky ja vidynyv dveri i ojno perestupyv porih, jak mjake bile
svitlo zalylo nevelyku zatynu kimnatu z dosy skromnym ozdoblenniam: liko z tumbokoju, stil z kompjuternym terminalom, dvi polyci nad nym, zastavleni elektronnymy j
paperovymy knykamy, dvijko mjakych krisel i ekran tryvizora na stini. Vsi hladki poverchni vkryvav ar nezajmanoho pylu, i ce pidtverduvalo slova lejtenanta Ferajlda, o
marodery ne potryvoyly spokij Ejinoji kimnaty.
Poky ja ozyravsia dovkola, Marsi pidijla do vinoji dilianky stiny j vidynyla vmontovanu v neji afu, de vysilo kika suko i kostiumiv, a vnyzu, poru iz vzuttiam, stojala
valiza.
Ot i dobre, skazala vona, struujuy z valizy pyl. I nijakyj kontejner nam
ne potriben. My vimemo vse, pravyno, kep. Chaj krae zberihajesia u nas vdoma, ni

de na orbiti.
Tak, pohodyvsia ja. Vimemo vse.
Kauy u nas vdoma, Marsi mala na uvazi mij dim na ostrovi Bolivara na Esperansi. Pid as vidpustok vona j dali mekala v mene, navi ne dumajuy nikudy perebyratysia, i bahato znajomych vvaaly nas paroju. A nam ue nabrydlo ce zapereuvaty
Poky Marsi dbajlyvo skladala Ejini rei v valizu, ja prysiv na liko j vysunuv uchliadu tumboky. Jak ja j spodivavsia, tam sered riznych dribny leav zolotyj medajon z
vytijuvatoju monogramoju, jaka, mabu, poznaala peru literu (junajku, zrozumilo) v
imeni Eja.
Ja obereno vziav medajon do ruk, obter joho vid pylu j vidkryv viko. Vseredyni,
na keraminij osnovi, bulo majsterno namaliovano Ejin portret. Tut vona bula roky na
try moloda, ni ja jiji znav, e zovsim divynka. Eja lahidno vsmichalasia z portreta, a
jiji smarahdovi oi dyvyly na mene vavo i trochy hrajlyvo.
Tym asom Marsi pereklala do valizy ve odiah iz afy i prymostylasia poru zi
mnoju.
Jaka harneka! promovyla vona, torknuvy kinykom pacia do portreta.
Eja tut mov jangol Ty znav pro cej medajon?
Znav. Vona rozpovila, o zabula joho tut. I e due koduvala, o ne moe podaruvaty meni
Oto, kep, vvaaj ce spravnim podarunkom, pidsumuvala Marsi. Podarunkom kochannia.
Ja movky kyvnuv, e raz pohlianuv na Ejin portret i zakryv viko. Potim nadiahnuv lanciuok na yju j sunuv medajon sobi pid soroku. Ja vstyh zihrity joho svojimy
rukamy i teper vin hriv moje serce
Spivutlyvo vsmichnuvy meni, Marsi vstala j zajnialasia vmistom poly nad stolom. Ja vyriyv ne zavaaty jij i vyjov na malekyj balkon z vyhliadom na vnutrinij dvir
koly. Na cej as ni ue zapanuvala navkruhy, u nebi jaskravo siajaly zori.
Ja zhadav svoju ostanniu ni na Junaji, koly Eja pryjla do mene, a ja jiji prohnav.
Todi ja dumav, o vynyv poriadno, ale podai podiji zasvidyly, o ja prypustyvsia najfatanioji, najnepopravnioji pomylky v svojemu ytti. I teper, erez tu kliatu poriadnis,
erez moje nebaannia poruyty pravyla, nas z Ejeju rozdiliaje nepodolanna prirva, jaku
nemolyvo vymiriaty navi mijardamy svitlovych rokiv.
De ty, ridna? o z toboju?..
Za jakyj as do mene pryjednalasia Marsi.
Ja ve vse zibrala, povidomyla vona. Do ostannioji dribnyky.
Ja kyvnuv:
Zaraz pidemo. Tiky zaekaj e trochy, dobre?
Dobre, skazala Marsi i vziala mene za ruku. Ja rozumiju tebe, kep. Jak
nichto inyj rozumiju.
Ato, Marsi rozumila mene. Vona te vako pereyvala svoju vtratu ale, jak ja j
spodivavsia, jiji bi postupovo mynuv. Lyylysia tiky svitla tuha za vtraenym perym
kochanniam, nostagini spohady, v jakych peremiuvaly ninis i sum, zate jiji serce
bulo vine
Marsi podyvylasia v moji oi, i na sekundu meni zdalosia, o vona poula moji
dumky. A jiji pohliad niby hovoryv:
Tut ty pomyliajesia, kep. Moje serce ve ne vine. Prote ja znaju, o ty do cioho

e ne hotovyj. Ta ja ekatymu. Ja ladna ekaty skiky zavhodno

Ja ne sumnivavsia vona ekatyme.
I, molyvo, doekajesia
o , promovyv ja. Vse, o chotily, my zrobyly. Povertajmosia na korabe
i znovu v dorohu.
A kudy poletymo, ve vyriyv?
Ce buv zovsim ne art. e try roky tomu, na zustrii z kerivnyctvom federanoho
uriadu mene zapytaly, jaku nahorodu ja b chotiv otrymaty. Todi ja bez rozdumiv vidpoviv,
o najbaania dlia mene nahoroda molyvis samomu planuvaty svoji ekspedyciji, ne
uzhodujuy jich z kerivnyctvom. Moje prochannia zadovonyly, a v Doslidnykomu Floti
navi zjavylasia okrema Brygada Vinoho Pouku, do jakoji naleav odyn-jedynyj korabe
mij Hermes.
Ni, e ne vyriyv, skazav ja i nespodivano dlia samoho sebe zaproponuvav:
A davaj vyberemo prosto zaraz. Navmannia.
My usmichnulysia odne odnomu, pidvely holovy j podyvylysia vhoru.
U nebo, povne zirok.