Vinis naley nam. I koen vime sobi stiky, skiky vmistysia u meniach.

Tiky ne rozsypte, bo svoho asu Boh neuvano rozepiryv paci i ot teper na nebi
stiky zirok, o ne porachuvaty navi naym naadkam.
Vypadkova zustri pryvody holovnoho heroja u tabir zakolotnykiv. Reym
inoplanetnych zaharbnykiv, jakyj, zdavalosia, ytyme vino, raptom poynaje triaty
po vach... Ta navi syly dobra, o maju ureti-ret peremohty, vyjavliajusia ne takymy ve j dobrymy. A syly zla ne takymy ve j zlymy. Inake kauy, vse, jak u
naomu ytti. Bo ce knyka pro nas iz vamy. I do dika kosmolioty ta prostorovi perechody.
Ade Vinis naspravdi u naych rukach. Prosto u meniach.

Roman-dylogija

Prysviaujesia Nataloci.
Avtor diakuje za dopomohu ta yslenni konsutaciji Vladyslavu KOBYEVU, yji hlyboki znannia v haluzi astronomiji j astrozyky vyjavylysia napravdu bezcinnymy, a tako Volodymyru PUZIJU, jakyj rozrobyv biloginu
klasykaciju vsich nezemnych ras, o zhadujusia v cij knyci.

Zmalku ja liubyv dyvytysia v nine nebo, riasno vsijane bezliiu jaskravych zirok.
Jich bulo ponad visimdesiat tysia, vydymych neozbrojenym okom, i blyko mijona
pomitnych navi u slabkyj teleskop. Vony splitaly u chymerni vizerunky j peretvoriuvaly
nebozvid mojeji planety na osiajne mereyvne sklepinnia, do jakoho tak chotilosia dotiahtysia rukoju j zaerpnuty zvidty meniu merechtlyvych vohnykiv
Zori vydavalysia meni takymy blykymy, takymy dosianymy. Vony zavorouvaly,
hipnotyzuvaly, vabyly do sebe z nadzvyajnoju syloju. Dyvliay na nych, ja zabuvav pro
vse zemne i dumkamy zlitav uhoru, v bezkrajni kosmini prostory. Ja ne rozumiv, jak
liudy mou yty pid takym arivnym nebom i ne dumaty pro zori, o siaju u vysoyni.
Ale dovodylosia
Dovodylosia yty, ne dumajuy pro ce, bo dumaty bulo boliae j toskno. Dumaty

oznaalo stradaty, muyty sebe marnymy spodivanniamy i tiytysia nezdijsnennymy

mrijamy. Dumaty ce hortaty tragini storinky mynuloho, pereyvaty za sumne siohodennia i z tuhoju dyvytysia v bezradisne majbutnie. Znano lehe bulo yty bezdumno.
Prosto yty i ne dyvytysia v nebo. Ne bayty zirok, jakymy my koly volodily i jakymy
tak bezdarno rozporiadylysia. A vreti-ret jich utratyly. Utratyly nazavdy, bezpovorotno.
Zori znovu staly uymy, dalekymy, nedosianymy. Vony vidmovylysia vid nas, i my
skorylysia jichniomu vyrokovi. Ne vidrazu, ne bez boroby ale skorylysia. I povernuly
do zemnych sprav, namahajuy ne zvodyty do neba oej.
Kolynia mohutnia liudka cyvilizacija bula skynuta z pjedestalu svojeji velyi j rozporoena po Galaktyci. Sered sta mijardiv zirok, nemov piyny v okeani, zahubylysia
kika desiatkiv svitiv, zalyenych u rozporiadennia liudej. Svitiv, peretvorenych na velyezni kosmini rezervaciji dlia vmyruoho liudstva.
Do takych rezervacij naleala j planeta Mahavara. Iz sanskrytu jiji nazva perekladalasia jak Velyka Krajina, odnak naspravdi vona bula prosto velykoju tiurmoju. A ja
buv odyn z jiji vjazniv

Zemlia nevblahanno nablyalasia. Vnyzu proplyvly dovhasti korpusy hidroponnoho

kompleksu, blysnula na sonci zvyvysta strika riky i potiahlysia smuhy svioji rilli. A poperedu za kursom, bilia samoho nebokraju, ve vydnilysia budivli aeroportu.
Ne ekajuy na poperedennia dyspetera, ja vypustyv asi. Z techninoho pohliadu
ce bulo bezhluzdia, odnak pravyla je pravyla jich naley vykonuvaty. ynovnykam z
departamentu bezpeky poliotiv ne vtovkmay, o zavantaenyj pid zavjazku suborbitanyj lajner vahoju dvadcia tysia tonn moe lye stojaty na svojich kolesach. A e
povino peresuvatysia po litnomu poliu. Ale v odnomu razi ne sidaty zi vydkistiu pjatsot
kilometriv na hodynu. U tomu nejmovirnomu vypadku, jako odnoasno vidmovlia antygravy lajnera ta zlitno-posadonoji smuhy, nijake asi ne vriatuje vid katastrofy. Zanadto ve velyka vertykana skladova impusu vydkosti, pomnoenoji na masu.
Kontronyj centr visimsot trydcia druhomu, pouvsia z dynamika inoyj
holos. Ostannia perevirka pered posadkoju. Povidomte pro stan bortovych system.
Usi bortovi systemy funkcinuju normano, vidzvituvav ja. Rozrachunkovyj as do torkannia pjatdesiat sekund. Pidtverte ostatonu hotovnis smuhy.
Hotovnis pidtverduju. Mjakoji posadky, visimsot trydcia druhyj.
Diakuju, Centre. Pryzemliajemo.
Dosiahy mei litnoho polia, lajner z vidutnym potovchom uvijov u zonu negatyvnoji gravitaciji i strimko pomav nad rivnym betonnym pokryttiam posadkovoji smuhy.
Je torkannia! Poynajemo hamuvannia.
Zapraciuvaly na povnu potunis bortovi antygravy, vidchylyvy sumarnyj vektor
syly tiainnia v protylenyj napriamku ruchu bik. Teper lajner nae pidnimavsia polohym
schylom, osekundy vtraajuy vydkis, a joho kinetynu energiju pohlynalo pole tunoji gravitaciji.
vydkis otyrysta kilometriv na hodynu, povidomyla dyspeter. Trysta
dvisti sto pjatdesiat sto simdesiat pjatdesiat Ostannij kilometr probihu.

Ja poav zmenuvaty potunis antygraviv, a metriv erez pjatsot i zovsim vymknuv

jich. Inerciji vystaylo rivno nastiky, ob iz erepaaoju vydkistiu dopovzty do kincia
smuhy i vyjichaty na rulivnu doriku.
Dali vid mene ve nioho ne zalealo. Nazemna sluba aeroportu perechopyla kontro nad lajnerom i skeruvala joho do vinoho vantanoho terminalu.
udova posadka, visimsot trydcia druhyj, skazala naostanku dyspeter.
Praciuvaty z vamy odne zadovolennia.
Vzajemno, Centre, vidpoviv ja. Visimsot trydcia druhyj zvjazok zakinyv.
Centr zvjazok zakinyv. Pryjemnoho vidpoynku, Stefane.
Do zustrii, Madri.
Vymknuvy komunikator, ja vidkynuvsia na spynku pilotkoho krisla i stav rozmynaty zaterpli mjazy yji. Mij naparnyk, Achmad Raman, distav sygaretu, kvaplyvo rozkuryv jiji i hlyboko zatiahnuvsia. Pid as poliotu vin utrymuvavsia vid palinnia, zate pislia
posadky adiv mov parovoz.
Znaje, Stefane, zadumlyvo movyv vin, ja tobi ne zazdriu. A asom meni
tebe koda.
Ja zdyvovano hlypnuv na nioho:
A ce oho?
Achmad zbenteyvsia. Oevydiaky, ci slova vyrvalysia v nioho mymovoli.
Ty udovyj pilot, drue, neochoe vidpoviv vin. Krayj z usich, koho ja
znaju. Ini, z kym ja litav, buly prosto harni profesinaly. A ty pilot vid Boha. Ty ne praciuje u nebi ty nym dychaje, ty nym yve. Vono dlia tebe ridnie j blye za zemliu.
Achmad zamovk i zadyvyvsia na tonku, tremtlyvu civku sygaretnoho dymu. Jomu
javno ne chotilosia prodovuvaty ciu rozmovu.
Tym asom lajner ue dopravyly na stojanku i teper zistykovuvaly z terminalom.
as bulo ruaty.
Nu to j o? zapytav ja, pidvodiay zi svoho miscia. Do oho ty vede?
Ta do toho, o v naomu nebi tobi zatisno. Ty schoyj na ptacha, zamknutoho u
prostoromu vojeri. Tam naebto j litaty mona, ale odnakovo ce nevolia. Ja bau, jak
adibno ty dyvysia na zori, koly my letymo nad stratosferoju. Tvoji oi palaju nestrymnym vohnem. Inodi ja bojusia, o ty utne jaku durnyciu.
Ja movky odiahnuv kite, staranno unykajuy pohliadu naparnyka. Achmadovi
slova staly dlia mene nepryjemnym siurpryzom. Jako joho spostereennia stanu vidomi naastvu, jako vono tiky zapidozry, jaki dumky snovyhaju u mojij holovi, poky
lajner my nad planetoju po balistynij trajektoriji, to mene nehajno perevedu z suborbitanych marrutiv na jaku tychochidnu posudynu, o ne pidnimajesia vye trydciaty kilometriv nad rivnem moria. Todi ja ve nikoly ne pobau zirok u vsiomu jich
riznobarvji, ve nikoly ne viduju sebe cho trochy, bodaj na samu deyciu, ta vse u
kosminomu polioti
Mabu zdohadavy, pro o ja dumaju, Achmad dodav:
Ne pereyvaj, Stefane, ja nikomu cioho ne kazav. I ne zbyrajusia.
Diakuju, vidpoviv ja. Ty te moe zaspokojitysia: ja ne robytymu durny.
Ty ce chotiv pouty?
I ce tako. Ale nasampered chou buty pevnym, o ty usvidomliuje svoji problemy.
udovo usvidomliuju. Z cymy slovamy ja nadiahnuv formenoho kaketa.

Harazd, chodimo. Rejs zakinyvsia.

Aeroport ju-Kakutty buv najbiyj na Mahavari. Koly vin nazyvavsia kosmoportom, prote rokiv devjanosto tomu joho bez zajvoho halasu perejmenuvaly. Taka dolia
spitkala i vsi ini kosmoporty planety, z jakych ue ponad storiia ne startuvav oden
kosminyj korabe. Astrovokzaly peretvorylysia na aerovokzaly, velyezni angary dlia
mizorianych suden postupovo demontuvaly, i na zhadku pro asy liudkoho panuvannia
nad kosmosom zalyylysia tiky dovhi zlitno-posadoni smuhy z potunymy antygravamy, rozrachovanymy na navantaennia do pjatysot kilotonn. Biis cych smuh davno
buly vyvedeni z ekspluataciji, a ti, o e prodovuvaly funkcinuvaty, vykorystovuvaly
ledve na pja vidsotkiv jich robooji potunosti, obsluhovujuy polioty transkontynentanych vakovoziv na zrazok moho lajnera.
Ja nekvapno peretnuv napovnenyj liumy centranyj vestybiu aerovokzalu i spustyvsia na druhyj pidzemnyj rive, de mistylysia magazyny, video- ta ihrovi salony, perukarni, bary, kafe ta restorany.
Ja liubyv zanuriuvatysia v atmosferu cioho nevelykoho, ale hamirlyvoho misteka.
asom u mene vynykala iliuzija, o ja perenissia na sotniu rokiv u mynule i znachodusia
sered liudej, jaki vyruaju u podoro ne na kika tysia kilometriv, a v dovhotryvalyj
mizorianyj perelit
Poblukavy pivhodyny sered strokatoji jurby, ja viduv, o ve nahuliav sobi apetyt,
i popriamuvav do nevelykoho restoranyka, o skromno prytulyvsia v samomu kinci odnoho z binych tuneliv. Ja asteko zachodyv siudy perekusyty pislia roboty, meni due
podobalasia tutenia kuchnia.
Poky ocint vykonuvav moje zamovlennia, ja povoli pyv mineranu vodu i bezturbotno sposterihav za dekoratyvnymy rybkamy, o plavaly u velyeznomu akvarimi. Ale
nezabarom moju uvahu pryvernula chudeka svitlovolosa divynka rokiv dvanadciaty v
lehkij kvitastij kurtoci j taniach temno-synioho kolioru, o sydila za susidnim stolykom. Vona ve poobidala i teper linyvo kopyrsalasia lokoju v deserti, as vid asu zyrkajuy v mij bik. Ja dopytlyvo podyvyvsia na neji, divynka omu poervonila i znijakovilo
vtupyla u svij desert.
Nareti ocint prynis meni obid, pobaav smanoho j popriamuvav do mojeji junoji
susidky. Poynajuy jisty, ja krajem oka pobayv, jak divynka prostiahla jomu banknotu
v sto rupij. U vidpovi ocint nezadovoleno pochytav holovoju i tycho o skazav. Joho
sliv ja ne rozibrav, ale su spravy zrozumiv: divynka namahalasia rozplatytysia za obid
hotivkoju, prote ocint vidmovliavsia jiji pryjmaty j vymahav kartku socinoho zabezpeennia.
Divynka rozhubylasia. Vona bezporadno znyzala pleyma i, zatynajuy, poala pojasniuvaty, o zabula kartku v sumci, jaka z inymy reamy ley zaraz u kameri schovu.
Jiji akcent (a virnie, maje cilkovyta joho vidsutnis) ostatono projasnyv sytuaciju: jak
i ja, vona bula rodom z Poludennych ostroviv, mekanci jakych, perevano naadky brytankych ta pivninoamerykankych peroposelenciv, vperto ne baaly integruvatysia v
nadto socilistyne suspistvo materykovoji astyny Mahavari. Poludenni maly yroku
avtonomiju v meach federaciji j yly za svojimy, znano liberaniymy zakonamy. Tak,

napryklad, vychovannia ditej vvaaly v nas vyniatkovoju prerogatyvoju bakiv, a suspistvu v ciomu procesi vidvodyly druhoriadnu ro. Voevy, divynka vpere prybula
na materyk i zovsim ne vrachuvala tijeji obstavyny, o tut jiji vytraty kontroliuju ne
tatko z matuseju, a derava.
Zjasuvavy, o sockartky v klijentky nema, a jiji baky zalyylysia vdoma, ocint
neochoe distav telefon, ob vyklykaty erhovoho inspektora z dytiaoji kimnaty policiji.
Joho a nijak ne tiyla perspektyva zyniaty v restorani skandal, prote nioho vdijaty vin
ne mih: za zakonom usi rozrachunky z nepovnolitnimy maly zdijsniuvatysia lye erez
fond soczabezpeennia, a braty v nych yvi hroi y to hotivku, y elektronni
suvoro zaboronialosia.
Divynka zakovano rozzyrnulasia v poukach poriatunku, i maje vidrazu jiji pohliad zupynyvsia na meni. Ja zrozumiv, o zaraz vona utne jaku durnyciu: kynesia
tikaty y sprobuje daty ocintovi chabara. Najhire, o ekalo na neji erez vidsutnis
kartky, ce bezkotovna lekcija z osnov socinoji deravy i povernennia dodomu. A ot za
zlisnyj antygromadkyj uynok jiji mohly na kika misiaciv zaprotoryty do specinternatu.
asto-husto dity neadekvatno reaguju na sytuaciju i, namahajuy unyknuty dribnych
nepryjemnostej, zdatni vtrapyty u velyku chalepu
Ci dumky blyskavkoju promajnuly v mojij holovi. Pidkoriajuy impusovi, ja poklykav ocinta. Oskiky ja buv postijnym klijentom zakladu, vin nehajno polyyv divynku
j pidijov do mene.
Sluchaju vas, ser.
Pereprouju, o vtruajusia ne u svoju spravu, promovyv ja dosy holosno,
ob mene ula j susidka, ale, zdajesia, ja mou vyriyty problemu.
Ocint podyvyvsia na mene trochy zdyvovano, a divynka z bojazkoju nadijeju.
Ja prodovuvav:
Hadaju, ja maju povne pravo poastuvaty junu ledi obidom. y ne tak?
Ce vae pravo, ser.
Ja distav z kyeni kredytku.
Skiky vona vynna?
Jakby ja buv vypadkovym vidviduvaem restoranu, ocint napevno vidchylyv by
moju propozyciju, zapidozryvy mene v neystych namirach odo divynky. Prote ja tut
asto obidav, na meni bula forma liotyka, a krim toho, moja zovninis i vymova svidyly
pro pochodennia z Poludennych, oto vin vyriyv, o ja prosto chou vyruyty zemliaku.
Visimdesiat pja rupij, ser.
Vidrachujte.
Ocint zniav z mojeji kredytky hroi, potim skazav:
Diakuju vam, ser. Nam ni do oho zajvi problemy. Vidtak povernuvsia do
divynky: A vy, mis, zaraz e jdi do kamery schovu i vimi svoju sockartku. Zavdy
trymajte jiji pry sobi. Zrozumilo?
Vona lye movky kyvnula, le perevodiay podych vid chvyliuvannia. Z usioho bulo
vydno, o cej prykryj incydent zmusyv jiji dobriae ponervuvaty.
Ocint piov obsluhovuvaty inych klijentiv, a ja pidbadiorlyvo usmichnuvsia svojij
junij susidci i povernuvsia do perervanoho obidu.
Za chvylynu vona pidvelasia j nesmilyvo pidijla do mene.
Due vam diakuju. Vy mene zdorovo vyruyly.

 Puste, vidpoviv ja. Nastupnoho razu bu uvania, ne zalyaj svoju kartku

v bagai.
Ave Ja budu uvanoju Divynka zamjalasia. Ja ja tak rozumiju, o
meni ne mona vidkoduvaty vai vytraty?
Pravyno rozumije. Ta ne perejmajsia: erez ti visimdesiat pja rupij ja ne zbankrutuju. Jako sovis ne dozvoly tobi yty v borhu peredi mnoju, to poprosy bakiv
pererachuvaty ciu sumu do fondu profspilky liotykiv i my budemo kvyty.
Vona nareti usmichnulasia. Vid jiji usmiky navkolo stalo svitlie, niby soneko
zijlo. Ja mymovoli podumav, o z takoju arivnoju, z takoju promenystoju usmikoju
vona ve za kika rokiv pone rozbyvaty olovii sercia.
Bezumovno, mistere vona zrobyla pauzu, ob proytaty napys na imennij
planci z pravoho boku moho kitelia, e-e, kapitane Matusivikz.
Matusevy, popravyv ja. Spoluennia c i z poznaaje zvuk . A tebe
jak zvaty?
Rae tobto Rejel.
To Rae y Rejel?
Rae. Ale pyesia tak samo, jak Rejel.
Tiky zaraz ja viduv u jiji movi pevnu svojeridnis. Mekanci Poludennych rozmovlialy ystoju anglijkoju, ta ce a nijak ne oznaalo, o vymova na vsich ostrovach bula
odnakovoju. U Raeli akcent vuvavsia synie, ni zvyajno, i ja nijak ne mih pryvjazaty
joho do geograji archipelagu. Slova jiji lylysia mjako ta melodijno.
Do rei, ty zvidky?
U velykych sirych oach Raeli promajnula rozhublenis. Zdavalosia, vona ne vidrazu zrozumila moje zapytannia, a potim, koly nareti zbahnula, pro o jdesia, e
kika sekund barylasia z vidpoviddiu.
Springld, ostriv Dersi.
Hm, nikoly tam ne buv. Odnak uv, o u vas udovyj kurortnyj kompleks.
Aha, pidtverdyla Rae.
Na ciomu naa rozmova zhasla. Rae e trochy postojala bilia moho stolyka, peremynajuy z nohy na nohu, todi jako nepevno movyla:
Nu, ja pila
aslyvo, vidpoviv ja. Ne zabu pro kartku.
Ne zabudu. e raz diakuju.
Podaruvavy meni na proannia svoju osiajnu usmiku, Rae popriamuvala do vychodu. Ja proviv divynku dovhym pohliadom i z zazdristiu podumav, o jiji bakovi neabyjak potalanylo. olovik, u jakoho je taka doka, maje viduvaty sebe nadzvyajno aslyvoju liudynoju

Koly erez pivhodyny ja vyjov z restoranu, to omu zovsim ne zdyvuvavsia, pobayvy, o v tuneli mene ekaje Rae. Ne mona skazaty, o ja rozrachovuvav jiji
znovu pobayty, ale o chotiv tak.
Ue vziala kartku? zapytav ja.
Ni.

 omu?
Bo zalyyla jiji vdoma.
Podumky ja obizvav sebe bovdurom. Slid bulo vidrazu zdohadatysia, o Rae zbrechala ocintovi. Vona ne mohla zabuty svoju sockartku v bagai, ade todi ne mala b
ym zaplatyty za korystuvannia kameroju schovu. Ote, bagau v neji zovsim ne bulo,
vona pryletila lye z tym, u o bula vdiahnena.
Nepryjemna istorija, skazav ja. ym mou dopomohty? Uziaty zvorotnyj
kvytok?
Rae javno ne rozrachovuvala na taku edris z moho boku i na sekundu navi
zavmerla vid zdyvuvannia.
Och, diakuju, ne varto. Ja pryjichala v hosti do diaka, vin pro mene podbaje. Ot
tiky vona zbenteylasia, problema v tomu, jak do nioho distatysia. Mij dersijkyj
projiznyj na metro tut ne dije.
Zrozumilo. Nu o , pily ja kupliu tobi etony.
My popriamuvaly v inyj kine tuneliu, de buv vchid na stanciju pidzemky.
A diako cho znaje pro tvij pryjizd? pocikavyvsia ja.
Zvyajno.
To omu ne zustriv tebe?
U nioho lekciji v universyteti. My domovylysia, o ja doberusia sama. Zretoju,
ja ve ne maleka.
Ja skeptyno usmichnuvsia, odnak ne stav zapereuvaty.
Tvij diako vyklada?
Aha. Profesor zyky.
My vvijly u vestybiu metro, ja vstavyv svoju kredytku v najblyyj avtomat i
oderav pja etoniv.
Vystay?
Vlasne, meni dosy odnoho, vidpovila Rae, prote vziala v mene vsi etony,
otyry z nych sunula v binu kyeniu taniv, a ostannij stysnula v ruci. Skoromovkoju
promymryvy slova podiaky, vona ve zrobyla bula krok do eskalatora, a raptom zavmerla i rvuko povernulasia do mene. Oblyia jiji stalo blidym, a v oach zastyh ach.
o z toboju? sturbovano zapytav ja. Tobi pohano?
Tyche! naprueno proepotila Rae. Nioho ne kai Ne povertajtesia.
Povz nas projov vysokyj ornokiryj olovik u strokatomu vbranni i zupynyvsia bilia susidnioho avtomata. Rae staranno namahalasia ne dyvytysia na nioho, ale mymochi skosa steyla za nym.
olovik, ne zvertajuy na nas uvahy, kupyv etony j popriamuvav do turniketiv. Rae nareti ohovtalasia, micno schopyla mene za ruku i potiahla do vychodu z metro.
Chuti. Chodimo!
Zovsim spantelyenyj, ja bez zaperee piov za neju.
Vyjovy nazovni, Rae vidpustyla moju ruku j bezsylo prytulylasia do sklianoji
stiny. Vona vsia tremtila, na jiji oli vystupyly kraplyny potu. Vona ne prosto zliakalasia
vona bula naachana.
Ty pojasny meni, o stalosia? suvoro zapytav ja. Ty znaje toho olovika?
Ce Jij zabraklo povitria. Ce pjatdesiatnyk.
Meni znadobylosia ne mene desiaty sekund, aby vtoropaty, pro o jdesia. Jak i vsi

yteli Mahavari, ja pidsvidomo unykav bu-jakych dumok pro uych, tomu speru podumav, o Rae maje na uvazi drevniu religijnu sektu, pro jaku ja ytav v odnij istorynij
knyci. I lye zhodom do mene dijlo, o vona kae pro rozumnu humanojidnu rasu, yji
predstavnyky slavylysia svojimy metamorfnymy zdibnostiamy. Ni, zvyajno, perevtiliuvatysia na konej y krolykiv vony ne mohly, prote skopijuvaty liudku zovninis jim bulo
do snahy. Osoblyvo negrojidnu oskiky pryrodnyj kolir jichnioji kiry varijuvavsia vid
vuhino-ornoho do jasno-korynevoho.
Pjatdesiatnykamy jich prozvaly erez te, o gennyj nabir u nych skladavsia z dvadciaty pjaty par chromosom, zamis liudkych dvadcia trioch, i cymy otyrma zajvymy
chromosomamy bilogy pojasniuvaly metamorfnis pjatdesiatnykiv. Utim, ocijno jichnia
rasa nazyvalasia nerejamy vid imeni mitologinoho personaa, zdatnoho zminiuvaty
svoju zovninis, ale v prostorii do nych micno prylyplo prizvyko pjatdesiatnyky.
Svoho asu nereji-pjatdesiatnyky buly najvirniymy soratnykamy zemlian u jichnij
kosminij ekspansiji, ale zhodom same vony, u sojuzi z ie odnijeju humanojidnoju rasoju
gabbaramy, oolyly antyliudku koaliciju i rozvjazaly galaktynu vijnu. Cia vijna zaverylasia nyivnoju porazkoju liudej
Ne kay durny, perekonlyvo movyv ja. Ty bayla prosto ornokiroho olovika. Liudynu, a ne pjatdesiatnyka. Nijakych uych na Mahavari nemaje. Vony tam,
ja kyvnuv uhoru, a my tut. Ce peredbaeno uhodoju, jakoji my suvoro dotrymujemosia.
Ni, pravyla svojeji Rae. To buv pjatdesiatnyk. Ja vpiznala joho po chodi.
Vony ruchajusia po-osoblyvomu, ce ne mona splutaty ni z ym inym.
Ja vako zitchnuv i zadumavsia, o robyty dali. Povz nas prochodyly liudy, dechto
z cikavistiu pohliadav u na bik: dyvna povedinka Raeli pryvertala uvahu. e trochy
i jakyj nadto pynyj hromadianyn zapidozry, o ja ipliajusia do divynky. A todi klopotu ne oberesia
Ote tak, skazav ja. Pide zi mnoju. Ja vidvezu tebe do diaka na flajeri.
Rae ne stala pereyty i vidrazu pohodylasia. Oevydno, baky ne zasterihaly jiji vid
zajvoji dovirlyvosti pry spilkuvanni z neznajomymy olovikamy.
My projly na slubovu stojanku j sily v mij flajer. Rae roztauvalasia v peredniomu krisli dlia pasayriv, zniala kurtoku i rukavom soroky vyterla spitnile olo.
Vybate, ja taka durepa! Sama ne rozumiju, o na mene najlo. Navi jako ce
buv uyne, jake meni do nioho dilo.
Slova Raeli zvualy neperekonlyvo. Vona javno namahalasia obernuty vse na art,
prote ja bayv, o jiji j dosi tipaje.
erhovyj po stojanci dav meni sygnal, o liach vinyj. Ja odrazu zapustyv dvyhun,
zletiv i spriamuvav flajer do najblyoji transportnoji rozvjazky.
Nu, kudy letymo?
V universytetke misteko. Boze-drajv, sto visimnadcia.
Ce bulo maje v protylenomu kinci mista.
Jasno. Chvylyn za sorok budemo na misci.
Distavy rozvjazky, ja pidniavsia na tretij vydkisnyj horyzont i pirnuv u potik
mayn, o ruchaly u pivdenno-zachidnomu napriamku.
Do rei, trochy zhodom obizvavsia ja. Jak zvaty tvoho diaka?
Svami Agatijar.
Znajome imja. De ja joho uv.
Kika rokiv tomu jomu prysudyly Vseplanetnu premiju z zyky. A vin vid neji

vidmovyvsia.
Teper zhadav. Hunyj buv skandal. Jako ne pomyliajusia, vin protestuvav proty
nedostatnioho nansuvannia svojich doslide. Ale z fundamentanoju naukoju zavdy
tak. Usia istorija svidy, o najvalyvii naukovi vidkryttia robyly zdebioho na entuzizmi samych uenych, a ne zavdiaky edrym biudetnym nadchodenniam.
Jakyj as my letily movky. Rae zrunie vmostylasia v krisli i, schylyvy holovu
nabik, zapliuyla oi. ok vid zustrii z neznajomcem ue mynuv, i teper, jak reakcija na
nervovu napruhu, nastupyla rozslablenis.
A znaje, zretoju movyv ja, nikoly b ne podumav, o v tebe moe buty
diako na imja Svami Agatijar.
Vona rozpliuyla oi j sonno podyvylasia na mene:
omu?
U tebe nadto svitle volossia i bila kira. Ot moja babusia bula z materyka, i ce po
meni vydno.
Hm. Niskileky ne vydno. A odo diaka, to my z nym ne krovni rodyi. Prosto
vin buv odruenyj zi staroju sestroju moho baka. Vona pomerla.
Meni due koda.
Ta nioho. Ce bulo davno. Rae solodko pozichnula i znovu zapliuyla oi.
Ja jiji zovsim ne pamjataju.
Koly my pidletily do Boze-drajv, vona ve micno spala. Ja bez problem znajov potribnu adresu i posadovyv flajer pered nevelykym dvopoverchovym osobniakom za nomerom sto visimnadcia.
Zahluyvy dvyhun, ja povernuvsia do Raeli i sprobuvav rozbudyty jiji. Ale marno
na moje lehke popleskuvannia po pleu vona vidpovidala lye nevyraznym burmotinniam, a harneko stusonuty jiji v mene ruka ne pidnimalasia.
Pislia nedovhych rozdumiv ja vybravsia z kabiny j pidijov do budynku. Na mij dzvinok dveri vidynyla nevysoka smahliava divyna rokiv dvadciaty pjaty v dovhomu zelenomu sari. U neji bulo orne jak smola volossia, zibrane na potylyci u vuzol, i trochy
rizkuvati, ale zahalom pryjemni rysy oblyia.
Dobryj veir, skazav ja. Profesor Agatijar udoma?
Tak, ocere. Bu laska, prochote. Vin ojno povernuvsia z universytetu.
Vona provela mene do vitani, poprosyla trochy zaekaty j chuteko pidnialasia na
druhyj poverch.
Tatu, donissia zhory jiji holos. Tam do tebe pryjly z policiji.
Ja usmichnuvsia. Moja forma zovsim ne bula schoa na policejkyj mundyr, ale mene
ve ne vpere pryjmaly za ochoroncia poriadku. Achmad artuvav, o v mene zanadto
esne j nepidkupne oblyia, schoe na ti, o demonstruju u reklamnych rolykach policejkoji akademiji.
Nezabarom do vitani spustyvsia profesor Agatijar. Vin vyjavyvsia litnim olovikom,
o ve davno perestupyv istdesiatyrinyj rubi, ale e j dosi mav harnu zynu formu.
Buv vin serednioho zrostu, kremeznoji statury, z takym e ornym, jak u doky, volossiam
i hustoju, trochy syvoju borodoju.
Moja doka pomylylasia, skazav vin, koly my pryvitalysia. Vy ne z policiji,
vy liotyk. ym mou dopomohty?
U mojemu flajeri vaa pleminnycia Rae. Virnie, pleminnycia vaoji pokijnoji
druyny.

Agatijar zdyvovano zviv svoji husti brovy.

Pereprouju, ser, ale tut jaka pomylka. Po-pere, moja druyna yva-zdorova,
prosto my z neju rozluenni. A po-druhe, u neji nemaje pleminnyci na imja Rae.
Cikavo, omu ja zovsim ne zdyvuvavsia?

Za ver hodyny my z Agatijarom pyly u vitani aj, i ja rozpovidav jomu pro svoje
znajomstvo z Raelliu. Jiji my vyriyly ne budyty, a perenesly z flajera do kimnaty dlia
hostej, i zaraz nad neju klopotala doka profesora Rita. Vona zapevnyla nas, o micnyj
son Raeli vyklykanyj zvyajnoju perevtomoju.
Vysluchavy mene, Agatijar zadumlyvo nasupyvsia.
Dyvno, dyvno. Ja bau ciu divynku vpere. Vona tono ne moja rodyka i ne moe
neju buty. U mene nemaje ridni na Poludennych i ja, i moja kolynia druyna rodom z
Ranistanu. Do rei, vy pevni, o Rae vaa zemliaka?
Zvaajuy na jiji vymovu, tak. Pravda, u neji svojeridnyj akcent, ale jak na mekanku materyka naproud ysta mova hm z naoho, ostrivnoho pohliadu. Ja trochy pomovav. Choa teper ja ve nioho ne peven. Vona brechala pro sockartku, brechala, o vy jiji diako, mohla zbrechaty j pro te, o pryletila z Dersi. I vzahali, vona
z peroji chvylyny povodylasia pidozrilo. Vziaty choa b jiji isteryku v metro, ti smichovynni bajky pro pjatdesiatnyka.
Profesor nekvapom nadpyv iz aky aj.
A ce, mi inym, najcikaviyj moment u vaij istoriji. Navi koly prypustyty, o
Rae zbrechala vam, to postaje logine zapytannia: navio jij pryplutuvaty pjatdesiatnyka? Ade bulo jasno, o vy ne poviryte jij. V usiomu inomu vona brechala dosy
pravdopodibno, a tut uziala j bovknula taku durnyciu.
Moe, vona prosto rozhubylasia? Pobayla znajomoho, zliakalasia, o vin moe
zipsuvaty jiji vyhadanu istoriju, i v panici vchopylasia za pere, o spalo jij na dumku.
Za pjatdesiatnyka? Agatijar skeptyno usmichnuvsia. Navriad y ce pere,
o mohlo spasty na dumku dvanadciatyrinij divynci. Ta j jiji pojasnennia ne mona
nazvaty smichovynnymy, tut vona nioho ne vyhaduvala. Nerejiv-pjatdesiatnykiv spravdi
mona vpiznaty po chodi jako, zvyajno, prydyvytysia. Liudku zovninis vony kopijuju bezdohanno, mimiku ta movu te, a ot z ruchamy v nych problemy, obumovleni
dejakoju specykoju budovy suhlobiv. Pry vydkij, energijnij chodi jichni nohy pohano
zhynajusia v kolinach. Zaprymityty ce vako, ale v pryncypi molyvo. Vsia sprava lye v
praktyci. Jako erez jaku nevidomu nam pryynu Rae asto dyvylasia staru chroniku, de guruvaly ui, i uvano sposterihala za povodenniam pjatdesiatnykiv, to nemaje nioho dyvnoho, o vona vpiznala odnoho z nych. Ina ri omu vona tak zliakalasia. Sudiay z vaoji rozpovidi, ce ne bulo schoe ni na abstraktnyj strach za vsich liudej
zahalom, ni na instynktyvnu ksenofobijnu reakciju; vona bojalasia oho konkretnoho,
spriamovanoho osobysto proty neji.
Ja pyno pohlianuv na Agatijara:
Vy serjozno vvaajete, o my zustrily pjatdesiatnyka?
Cilkom molyvo.

 Ale ce proty pravyl! ui zobovjazalysia ne vtruatysia v nai spravy i ne stupaty na Mahavaru, poky my dotrymujemosia umov myrnoji uhody.
Vyraz Agatijarovoho oblyia vraz zminyvsia.
Vy spravdi v ce viryte, mistere Matusevy? Neve vy takyj najivnyj? A vtim, ni.
Prosto vy, jak i perevana biis naych spivvityznykiv, tiyte sebe iliuzijamy, ne choete dyvytysia pravdi u vii. Neuchyne vykonannia domovlenostej obovjazok peremoenoji storony; peremoci roblia te, o vvaaju za potribne. Za mojimy pryblyznymy pidrachunkamy nyni na planeti perebuvaje kika tysia pjatdesiatnykiv, zamaskovanych pid liudej. Jichnie zavdannia jakraz i poliahaje v tomu, ob kontroliuvaty dotrymannia namy vsich umov myrnoji uhody y, jako nazyvaty rei svojimy imenamy,
umov kapituliaciji.
A jak e na uriad? Vin pro nych znaje?
I vsiliako spryjaje jim. U nioho nemaje vyboru. My ne v tomu stanovyi, ob
dyktuvaty svoji pravyla.
Ja lye ponuro pochytav holovoju. Jak i vsi rozsudlyvi liudy, u hlybyni dui ja rozumiv, o uynci ne mohly prosto polyyty nas samych na sebe, obmeyvy orbitanoju
blokadoju ta kontrolem drom-zony. Ce bulo b nerozumno j neobano z jichnioho boku, a
v brakovi rozumu j obanosti jich ne mona zvynuvatyty, inake b jim ne vdalosia peremohty liudstvo, jake e pivtora storiia tomu vvaalosia najmohutnioju rasoju v Galaktyci. Odnak dlia vlasnoho spokoju ja perekonuvav sebe v tomu, o Mahavara cilkom
i povnistiu naley liudiam i nichto storonnij ne smije vtruatysia v nai vnutrini
spravy
Z kimnaty dlia hostej vyjla Rita. U rukach vona trymala soroku ta tany Raeli, a
tako karpetky i spidniu bilyznu.
Poky mala spy, viddam jiji odiah poystyty.
Kyeni pereviryla? zapytav jiji bako.
Zvyajno. Poklala vse na tumboku bilia lika.
o v neji bulo?
etony na metro, paperovi hroi, lazernyj mini-dysk i dystancijnyj put. Nijakych
dokumentiv y kartky soczabezpeennia ja ne znajla.
A hroej bahato?
Zabahato dlia dvanadciatyrinoji divynky, ale ne due. Trochy bie esty tysia.
Prynesty?
Bu laska, doniu. I retu reej te.
Rita kynula na dyvan odiah i znovu znykla za dveryma hostiovoji kimnaty. Nezabarom vona povernulasia j vyklala na urnanyj stolyk tonekyj stosyk hroovych kupiur,
pja etoniv, minitiurnyj lazernyj dysk u prozoromu futliari bez bu-jakoho markuvannia i dystancijnyj put keruvannia najpevnie, vid jakoji ihraky.
Speru Agatijar pererachuvav hroi.
Navriad y vona pohrabuvala bank, zamalyj ulov Tak, cikavo. Iz sotniamy ta
dvadciatkamy vse normano, ale tysiani Vin viddav meni vsi pja kupiur. Podyvisia na rik.
Vony vypueni sto trydcia pja rokiv tomu, zdyvovano promovyv ja, rozhliadajuy banknoty. A zovni ne vidrizny vid suasnych.
Dyzajn paperovych hroej ne miniavsia ve ponad dva storiia, pojasnyv Agatijar. Teoretyno vony e v obihu, ale praktyno davno vylueni. Tym dyvnie bayty

pja takych banknot vkupi. Do rei, zavvate: vsi vony z odnijeji seriji.
Ato. udasija! I o ce oznaaje?
Varintiv bahato. Napryklad, divynka znajla yju pokynutu schovanku. Vin
zadumavsia. A znajete, liach cych banknot u pryncypi mona prosteyty. Do vijny
rupija kotuvala maje v sto raziv doroe, i taki velyki kupiury vykorystovuvaly perevano dlia mibankivkych rozrachunkiv. Pry bu-jakych operacijach jichni nomery ksuvaly. Sprobuju pereviryty.
Agatijar zabrav u mene hroi, poklav jich u nahrudnu kyeniu svojeji soroky, potim
uziav zi stolu futliar z dyskom. Ohlianuv joho, vidtak, zavahavy, skazav:
Vse-taky varto podyvyty joho vmist. Ce, zvisno, ne due taktovno, ade tam moe
buty o osobyste, ale Zretoju, Rae sama naprosyla. Ja ne zmuuvav jiji nazyvatysia mojeju pleminnyceju. Vin pidvivsia. Vybate, ja nenadovho zalyu vas. Meni
zrunie korystuvatysia profesijnym terminalom u kabineti, a ne cym pobutovym bruchtom. Agatijar kyvnuv ubik velykoho stereoekrana v protylenij stini vitani. Zaraz
maje pryjty Rita, vona vas rozvay.
Jakyj as ja sydiv, mirkujuy nad tym, o stalosia. Meni na dumku spalo durnuvate
prypuennia, o Rae utratyla vsich ridnych u jakij stranij katastro j teper samotuky ukaje sobi opikuniv, ne pokladajuy na turbotu deravy. omu b u takomu
razi meni ne vziaty uas u ciomu konkursi? Ja pidchou na ro jiji baka i za vikom, i za
socinym stanom, do toho ja rodom z Poludennych. opravda, ja rozluenyj ale j
Agatijar te, ote, vin ne maje nijakych perevah. Zate ja nabahato molodyj i zmou prydiliaty bie asu jiji vychovanniu
Vreti ja vidihnav he ci bezhluzdi, cho i spokuslyvi, dumky i vziav z urnanoho
stolyka dystancijnyj put. Joho lyciova pane skladalasia z dvadciaty otyrioch minitiurnych knopok, desia z jakych buly poznaeni cyframy, a reta nezrozumilymy znakamy abo abrevituramy. Nad knopkamy znachodyvsia nevelykyj dysplej, a e vye vydnivsia riad krychitnych otvoriv oevydno, tam buv umontovanyj mikrofon dlia pryjomu holosovych komand.
Povertivy put u rukach, ja navmannia natysnuv kika knopok, ale nioho ne stalosia. Nareti ja dobravsia do roztaovanoji v pravomu verchniomu kutku paneli knopky
z napysom AP. Dysplej vidrazu oyv, i na niomu zjavylosia povidomlennia: Connexion. Attendez Sekund za pja joho zminylo ine: Erreur! Lie systme de contrlie
ne rpond pas. A vidtak dysplej pohas.
Zdyvovanyj, ja znovu natysnuv tu knopku. Rezutat analoginyj. Zahalom zmist
oboch povidomle buv zrozumilyj: u peromu jlosia pro vstanovlennia kontaktu, u druhomu hovorylosia, o stalasia pomylka, vidpovi ne otrymana. Ale jak bezbono buly
perekrueni vsi slova!
Do vitani povernulasia Rita z ue vyyenym odiahom Raeli. Rozzyrnuvy dovkola, vona zapytala:
A de bako?
U svojemu kabineti. Obiciav nezabarom povernutysia.
Rita pidijla j sila v susidnij fote.
Nu, o tam? pocikavylasia vona. o zjasuvaly?
Poky tiky te, o tysiani banknoty due stari. Zaraz va bako pereviriaje jichni
nomery i zaodno perehliadaje vmist dyska. A ja vyvaju put hm, jako ce mona nazvaty vyvenniam. Po-mojemu, vin nespravnyj: vydaje jaki perekrueni povidomlennia.

 I ja prodemonstruvav, jak vin praciuje.

Rityni oi zblysnuly.
Ale ce Dajte-no meni. Vona vychopyla v mene z ruk put i sama natysnula
knopku AP. Tak i je! Ce francukoju. Vstanovlennia zvjazku. ekajte, a potim:
Pomylka! Systema keruvannia ne vidpovidaje. o do skoroennia ap, to vono,
najpevnie, oznaaje appe, o perekladajesia jak vyklyk. Nikoly ne dumala, o de
na Mahavari korystujusia cijeju movoju!
Vy jiji znajete?
Trochy. Svoho asu vyla.
Vy lolog?
Ni, likar, prochodu internaturu. A ini movy moje chobi. Ryta natyskala
po erzi vsi knopky na puti. Na odnu z nych, krim AP, dysplej ne reaguvav. Nareti
vona pidsumuvala: Oevydno, prystrij, jakym keruje cej put, znachodysia zanadto
daleko.
Ale navio Raeli znadobyvsia put iz francukym interfejsom?
Rita znyzala pleyma:
Moe, ce jiji ridna mova. U dejakych viddalenych rajonach materyka liudy vse e
rozmovliaju chindi, bengakoju abo tamikoju. Molyvo, de proyvaje j nevelyka hromada frankofoniv. Ade pid as vijny Mahavara dala prychystok dekikom mijonam
bienciv z inych planet. Biis z nych oselyly na ostrovach Poludennoho archipelagu.
Prote naadky pereselenciv asymiliuvaly ve v nastupnomu pokolinni,
zauvayv ja. Nikoly ne uv, ob u nas na ostrovach isnuvaly jaki okremi nacinani
grupy.
Ja te ne ula. Ale tak y inake, a put isnuje. I krim toho: imja Rae ce
francuka vymova zvynoho nam imeni Rejel.
Na schodach poulysia kroky, i do nas spustyvsia profesor Agatijar. Vin namahavsia
trymatysia spokijno j nevymueno, odnak joho oi vykazuvaly nadzvyajne chvyliuvannia.
Rita vidrazu pidchopylasia.
Tatu, my znajly deo cikave. Cej put posluhovujesia francukoju movoju.
Ato. Na ostrovi Dersi proyvaje neyslenna frankomovna hromada. A Rae
onuka odnoho moho druha molodosti, my z nym razom navalysia v universyteti. Na
tomu dysku jiji simejnyj abom. Ja e ne znaju, o pryvelo jiji do mene, ale Vtim,
pohovorymo pro ce zhodom. Riuym estom vin dav zrozumity doci, o ne vidpovidatyme na jiji podai zapytannia, i povernuvsia do mene: Teper use zjasuvalosia, mistere Matusevy. Diakuju, o podbaly pro Rae. Do rei, skiky vona vam vynna? Ja kompensuju vai vytraty.
Ja, zvisno, stav vidmovliatysia, dlia mene splaeni v restorani hroi buly dribjazkom,
ale profesor use-taky napolih na svojemu i bukvano sylomi vyrvav u mene kredytku,
ob pererachuvaty visimdesiat pja rupij. Poky vin vovtuzyvsia z mojeju kartkoju bilia
terminalu, ja trochy zibravsia z dumkamy i dijov vysnovku, o joho istorija pro druha
molodosti vyhadka, pryomu prydumana naspich. Po-pere, jakby Rae spravdi bula
vnukoju joho universytetkoho tovarya, Agatijar buv by zdyvovanyj i zaintrygovanyj, ta
a nijak ne sturbovanyj. Po-druhe, vin nasampered sprobuvav by zvjazatysia z jiji rodyamy i zjasuvaty, o stalosia, ale natomis vidrazu kynuvsia do vitani z cilkom pevnym namirom jaknajvyde pozbuty mene. I po-tretie, ja ne rozumiv, navio Rae vyhadala kazku pro svoju pokijnu titoku, a ne skazala priamo: ja jidu v hosti do staroho

druha moho dida

Vse ce zdavalosia meni pidozrilym, prote ja buv storonnioju liudynoju. Rae chotila
zustritysia z profesorom Agatijarom, i ja ce vlatuvav. A jak buty dali, nechaj vyriuju
sami.
A tut u nau rozmovu vtrutylasia Rita. Schoe, vona ne vlovyla vsich prychovanych
niuansiv sytuaciji i vsupere bakovym planam poala prosyty mene zalyytysia na veeriu. Zusylliam voli profesor prychovav rozdratuvannia, o bulo promajnulo na joho oblyi, i zmuenyj buv pryjednatysia do doynoji propozyciji, spodivajuy, o ja vse-taky
vidmovliusia.
Ja j spravdi chotiv vidmovytysia, tym bie o zovsim nedavno obidav, ale cikavis
uziala horu nad pouttiam taktu, i ja pryjniav zaproennia. Agatijar, z usioho bulo vydno,
rozserdyvsia, zate Rita, navpaky, zradila.
Zazyrnuvy do hostiovoji kimnaty j perekonavy, o Rae micno spy, vona podalasia na kuchniu. Koly dveri za neju zaynylysia, profesor vymueno vsmichnuvsia i promovyv:
A vy javno spodobalysia Riti. Zazvyaj vona ne taka zapopadlyva z molodymy
liumy, o zachodia do mene v hosti. Vtim, zdebioho ce moji spivrobitnyky abo aspiranty predstavnyky nudnoji, na jiji dumku, profesiji. Vy liotyk, liudyna diji Vy
odrueni?
Rozluenyj, skazav ja. Ditej nemaje.
U vas nezvyne prizvye, zauvayv profesor. Navi dlia ostrovjanyna.
Mij predok po oloviij liniji buv deportovanyj, pojasnyv ja. Z Viliji.
Hm. Ne uv pro taku. Sered planet, mekanciv jakych ui pereselyly na Mahavaru, jiji tono nemaje.
Ja stverdno kyvnuv:
Ce tak. Pislia zachoplennia Viliji uynci vidpravyly vsich ucililych mekanciv
planety v koncentracijni tabory na Kalchali, a tam jako tak vyjlo, o mij predok, pradid
moho pradida, vidbyvsia vid svojich spivvityznykiv i potrapyv do grupy, jaku deportuvaly
na Mahavaru. Kudy pereselyly inych vilijciv, nevidomo. Molyvo, jich, zvaajuy na toj
opir, o vony ynyly uym, rozpodilyly na kika planet.
Agatijar jako vynuvato hlianuv na mene, potim vydko vidviv oi.
A ot moji predky ne spromohlysia navi na symvolinyj opir zaharbnykam. My
kapituliuvaly vidrazu, ojno v na lokanyj prostir uvijov flot uych. Natomis nam
zalyyly planetu j daruvaly taku sobi iliuzornu podobu svobody. Vin zrobyv korotku
pauzu. Hadaju, vy, jak liotyk, dosy hostro viduvajete ciu iliuzornis.
Ja spochmurniv.
Navi hostrie, ni vy hadajete. Ja praciuju na suborbitanych marrutach.
Profesor podyvyvsia na mene z rozuminniam.

Podaa naa rozmova prochodyla dosy mliavo. Agatijar emno rozpytuvav mene
pro robotu, ja tak samo vvilyvo vidpovidav jomu, prote sluchav vin mene neuvano. Zaraz joho zajmalo lye odne: y dovho e ja budu nadokuaty jomu svojeju prysutnistiu.
Zretoju ja stav pouvatysia tak nijakovo, o pryborkav svoju cikavis i vyriyv pity,

ne ekajuy veeri. Ja same zbyravsia zhadaty pro jaki nevidkladni spravy j rozproatysia z profesorom, ta mene vyperedyv dzvinok u vchidni dveri.
Agatijar zdryhnuvsia, nemov joho vdarylo strumom. Jako ranie vin buv prosto
schvyliovanyj, to zaraz u joho pohliadi promajnuv spravnij strach. Rvuko povernuvy
do terminalu, vin nakazav:
Kompjutere, zovninij ohliad! Pokay paradnyj vchid.
Cijeji myti na vbudovanomu v stinu stereoekrani vynyklo zobraennia yrokopleoho olovika pryblyzno moho viku. Profesor poleheno zitchnuv.
Vse harazd. Ce Sajid Mahdev, odyn z mojich asystentiv na katedri. Vin mekaje
za kika budynkiv vid nas i asto zachody u hosti bez zaproennia Chaj jomu hre, jak
nedoreno! spereserdia burknuv Agatijar i popriamuvav do vchidnych dverej.
Nezabarom u peredpokoji pouvsia trochy chrypkyj holos:
Dobroho veora, profesore. Pered vaym budynkom stoji yj flajer. Ja nevasno?
Ta o vy kaete, Sajide! prolunala vidpovi Agatijara, prote v joho liubjaznomu toni vuvalasia neyris. U nas vy zavdy baanyj his. My jakraz zbyrajemosia veeriaty. Spodivajusia, vy ne vidmovyte?
Diakuju, ser, ta ja lye na chvylynku. Prosto prochodyv povz va budynok.
Vony vvijly do vitani, i profesor poznajomyv nas. Tym asom z kuchni vyzyrnula
Rita j pryvitno usmichnulasia novomu hostiu:
Zdrastujte, Sajide. Bako ve zaprosyv vas na veeriu? Jako ni, to ce robliu ja.
Na a, u mene terminovi spravy, vidpoviv vin emno. Ja chotiv lye pobayty vas. Vostannie my zustrialysia dniv desia tomu, i ja podumav, o ne zavady
nahadaty pro svoje isnuvannia.
Rita znijakovila, pidijla do nas i prostiahla Mahdevovi ruku. Ale zamis potysnuty
jiji vin raptom vidstupyv na dva kroky nazad, vychopyv z kyeni pistolet i spriamuvav
joho na nas. Liubjaznyj vyraz myttiu znyk z joho oblyia, postupyvy miscem nevblahannij riuosti.
Ani ru, striliatymu.
o z vamy, Sajide? rozhubleno movyla Rita i hlianula na baka: Tatu, o
tut kojisia?
Agatijar uve znityvsia i jako navi pomyraviv. Joho vmy postarile ta zmarnile
lyce vyraalo pryreenis.
Ce ja v usiomu vynen, le utno prokazav vin. Bo buv durnyj i najivnyj.
Hadav, o za ver stolittia do mene ve vtratyly interes. Ja navi ne prypuskav, o za
mnoju stea A vyjavliajesia, mene j dosi spryjmaju serjozno.
Ave, profesore, stverdno kyvnuv Mahdev. Vas ie ne znialy z haka. Visim rokiv tomu ja dopovidav naastvu, o vy prosto stare odoroblo, ne varte naoji
uvahy. Na astia, moji rekomendaciji prypynyty steennia za vamy vidchylyly. I ot siohodni moje bahatorine terpinnia vynahorodylosia. Ce divyko najcinnia zdoby, o
bu-koly traplialasia nam na cij aliuhidnij planeti. I pijmav jiji same ja!
Tycheko zaurchotily dveri hostiovoji kimnaty, i na porozi zjavylasia Rae, zakutana v prostyradlo. Odnijeju rukoju vona prytrymuvala svoje improvizovane vbrannia, a
inoju energijno protyrala zaspani oi.
Mahdev pohlianuv u jiji bik i na jaku my vtratyv pynis. A ja nehajno skorystavsia
z cioho.
Dijav ja bez vaha, pidkoriajuy instynktam, a ne rozumovi. Perekonanyj, o

mnoju keruvaly bakivki pouttia. Jak i Rita, ja ne rozumiv, o tut vidbuvajesia, ta v

odnomu ne mav odnoho sumnivu: Mahdevovi potribna peredovsim Rae. Navio ja
j hadky ne mav, ale joho slova pro najcinniu zdoby zvualy due zlovisno. Ja ne mih
dopustyty, ob z divynkoju stalosia o lyche.
Mahdev use-taky vstyh vystrelyty, prote ja tono rozrachuvav svij strybok i, pirnuvy pid joho ruku, zumiv uchylytysia. Lazernyj impus napevno pocilyv by v hrudy
Agatijarovi, jakby ne blyskavyna reakcija Rity. Niby proytavy moji dumky, vona rizko
kynula ubik, potiahla za soboju baka i cym uriatuvala joho vid smerti.
Nastupnoji myti ja vybyv u Mahdeva pistolet i stysnutoju v kulak rukoju osyly
zatopyv jomu v elepu. Koly b ce buv jakyj bojovyk, vin ustojav by na nohach i my prodovyly b bijku. Odnak u ytti vse inake: liudyna dosy vrazlyva istota, to toj iz suprotyvnykiv, chto perym zavdaje synoho j tonoho udaru, zazvyaj peremahaje. Pislia moho
klasynoho aperkotu Mahdev opynyvsia v takomu klasynomu nokauti, a kys mojeji
ruky pronyzav hostryj bi.
Zdajesia, ja skryknuv. Choa ne peven, bo tijeji myti zakryala Rae, holosno j
pronyzlyvo. Svojimy velykymy, spovnenymy achu oyma vona dyvylasia na Mahdeva,
jakyj, ve poornivy vid natuhy, bezuspino namahavsia zvestysia na nohy.
Dolajuy bi, ja pidijov do nioho z namirom dobriae kopnuty nohoju v piddych, ta
tut mene vyperedyv Agatijar. Schopyvy pistoleta, vin nadavyv na haetku i striliav u
Mahdeva, a poky joho spyna ne peretvorylasia na obhorile reeto.
Nareti Rae perestala kryaty, pidbihla do mene i, micno pryhornuvy, rozplakalasia. Livoju rukoju ja hladyv jiji skujovdene volossia, a pravu vidviv trochy nazad, ob
vona nenarokom ne zaepyla jiji. Ja do krovi pokusav sobi huby, namahajuy prytlumyty
bi u ruci. Boks nikoly ne buv mojim uliublenym vydom sportu.
U vas moe buty serjozna travma, skazala Rita. Slid nehajno
Ni, doko, vtrutyvsia Agatijar, vse e styskajuy v ruci pistolet. U nas nemaje asu. Travma ne smertena, mister Matusevy vyyve. A nam treba tikaty. Zaraz
e.
Rae nareti vidstoronylasia vid mene, podyvyla na nioho i nevpevneno promovyla:
Profesore
Pomov, liuba, perebyv jiji Agatijar. Pohovorymo potim. Mij budynok,
napevno, prosluchovujesia, tobi krae ne vydavaty svojich sekretiv.
Ale vy vy znajete?
Tak. Znaju najholovnie, ja ve dyvyvsia tvij dysk. I pro ce stalo vidomo naym
voroham. Vin pidijov do mertvoho tila Mahdeva i nohoju perevernuv joho navznak.
Jakyj ja buv slipyj! Uprodov dvanadciaty rokiv odnia bayv cioho ciu istotu i navi
ne zapidozryv, chto vin naspravdi. I ce pry tomu, o ja udovo znav, jak mona rozpiznaty
pjatdesiatnyka, a pivhodyny tomu navi poblalyvo povav mistera Matusevya.
Poky vin ce hovoryv, ja uvano rozhliadav Mahdeva. kira v nioho bula znano temnia, ni za yttia, elepa due vydavala vpered, nis, navpaky, stav prypliusnutym, oi
rozkosi, vucha vidstovburyly i zverchu zahostrylysia. Ta, nezvaajuy na ce, vin zovsim
ne buv schoyj na tych pjatdesiatnykiv, o jich ja zridka bayv u starych mach, a skydavsia prosto na potvornu liudynu.
Zavvayvy mij podyv, Agatijar pojasnyv:
Vid oku v nioho poalasia zvorotna transformacija. Ja ne dav jij zaverytysia

u svojij pryrodnij podobi pjatdesiatnyky naproud yvui j due sprytni. Vin znovu
povernuvsia do Raeli: Vdiahajsia, dytynko, my zaraz idemo. Nam due poastylo, o
Mahdev dijav samostijno mabu, chotiv zdobuty vsiu slavu. Jakby vin povidomyv pro
tebe svojemu naastvu, tut buv by ve cilyj zahin joho odnopleminnykiv, i nijake herojstvo mistera Matusevya nas by ne vriatuvalo. Odnak nam treba pokvapytysia. Rito, ty
te perevdiahnysia sari ne najkrayj odiah dlia vtikaiv.
Dobre, tatu. Rita vziala z dyvana odiah Raeli, schopyla divynku za ruku, i
vony razom vybihly z vitani.
Koly my z Agatijarom zalyylysia vdvoch, vin zhrib z urnanoho stolyka vsi pja
etoniv na metro, sunuv jich sobi v kyeniu, tudy poklav i pistolet Mahdeva, a potim
zvernuvsia do mene:
Mistere Matusevy, meni due prykro, o vy vklepalysia v ciu istoriju. Vy staly
ertvoju fatanoho zbihu obstavyn. Radu vam nehajno pity he. Vas, zvyajno, znajdu i
dopytuvatymu. Vy pereyvete kika nepryjemnych dniv, ale potim vas vidpustia
Zvisno, ja ne mou daty vam nijakych garantij, ale, mabu, tak vono j bude. Mij budynok
prosluchovujesia, a moe, i prohliadajesia, a vsi operaciji z kompjuterom kontroliujusia.
Oznajomyvy iz zapysamy, pjatdesiatnyky perekonajusia, o vy ni do oho ne pryetni.
Jedyne, o vony mou postavyty vam na karb, ce napad na jichnioho odnopleminnyka,
ale karaty za ce ne stanu. Zretoju, Mahdeva ubyv ja, a vy prosto boronylysia vid liudyny,
o zahrouvala vam zbrojeju. Pjatdesiatnyky ne orstoka rasa, u nych rozvynute pouttia
spravedlyvosti.
Ja zapereno pochytav holovoju:
Ni, profesore, ja nikudy ne pidu. Ne zalyu vas, poky ne perekonajusia, o Rae
u bezpeci.
Vin pyno podyvyvsia na mene.
Vaa turbota pro divynku roby vam es. Odnak vrachujte: jako my vyjdemo
z budynku razom, vy budete pryreeni. Naa vlada ne zachysty vas. Razom z namy vy
stanete vyhnancem, za vamy poliuvatymu. Molyvo, postradaju vai druzi ta rodyi. Ja
zovsim ne perebiuju, mistere Matusevy.
Nide pravdy dity, ostanni slova profesora pochytnuly moju riuis. Prote asu na
rozdumy j sumnivy ve ne lyalosia za kika sekund povernulysia Rita z Raelliu. Agatijarova doka bula odiahnena v temnyj briunyj kostium, u ruci vona trymala bilyj kejs
iz ervonym chrestom. Na divynci bulo jiji kolynie vbrannia: tany, soroka ta kurtoka.
To ve jdemo? zapytala Rita.
Ja zustrivsia pohliadom z jasnymy oyma Raeli. Vona dyvylasia na mene z nadijeju
j bezmenoju doviroju, vona vbaala v meni svoho zachysnyka ta zastupnyka, dlia neji ja
buv liudynoju, jaka ve dvii riatuvala jiji z bidy i poru z jakoju vona pouvalasia v bezpeci. Ja zhadav, jak lye kika chvylyn tomu vona, zahornena v prostyradlo, taka naliakana j bezzachysna, kynula do mene i pryhornulasia do mojich hrudej
Chodimo, skazav ja tverdo. Usi razom.

Dlia vtei my skorystalysia mojim flajerom, oskiky v maynach Agatijara ta Rity

cilkom mohly stojaty uky. Flajer viv profesor, Rae sydila poru z nym u pasayrkomu krisli, a my z Ritoju roztauvalysia na zadniomu sydinni. Vona dala meni
zneboliuvanoho, a potim medskanerom zi svoho kejsa obsteyla moju travmovanu ruku.
Nareti skazala:
Nioho serjoznoho. Kika sviych mikrotriyn. Ni vyvychiv, ni perelomiv nemaje. Rita obmotala moje zapjastia elastynym byntom i zakripyla joho. Hadaju,
cioho vystay. Trymajte ruku v spokoji j unykajte zajvych navantae.
Namahatymu, kyvnuv ja. Do rei, profesore, kudy my letymo?
Do ploi Dchavantari. A tam peresiademo na metro.
Ale stancija je poru z naym budynkom? zapereyla Rita.
Vona odna j nikoly ne buvaje veleliudnoju. A bilia Dchavantari a is stancij z
yslennymy peresadkamy. uynciam dovedesia perehlianuty zapysy kikoch sote kamer, ob vidukaty nas i vyznayty, u jakomu napriamku my pojichaly.
A vy pevni, o Mahdev ne vyklykav pidmohu? zapytav ja.
Maje na sto vidsotkiv. Jomu b ne dozvolyly pryjty samomu za Raelliu. Na astia dlia nas, vin vyriyv provesty operaciju samotuky.
Jakyj as my letily movky. Nareti Rita neriue movyla:
Tatu, ja ne zovsim rozumiju, o vidbuvajesia. Naskiky ce serjozno?
Due serjozno. Ty sama bayla, jak povodyvsia Mahdev. Vin kynuvsia do nas
vidrazu, ojno otrymav erez svoji uky informaciju, jaku ja zytav z dyska.
Vy zabraly joho? vtrutylasia Rae. Dysk?
Vin u mene. I tvij dystancijnyj put te. Vse harazd.
Vy dyvylysia lye m y
Agatijar pochytav holovoju:
Na a, moja liuba, ne tiky m. Ja zazyrnuv u fajly specykaciji Spodivajusia,
tam ne vkazani koordynaty?
Ni, lye zahani technini charakterystyky.
Ce ve krae, poleheno movyv profesor. Ale zarady Boha, dytyno! Navio
ty vzahali vziala z soboju dysk?
ob u mene buly dokazy. Ja bojalasia, o vy ne poviryte.
Agatijar zitchnuv:
Ja b poviryv. Ja tak dovho ekav cioho dnia. Mrijav, viryv, spodivavsia
Potim vin na sekundu povernuv holovu j vynuvato hlianuv na Ritu: Meni due prykro,
doko. Jakby ja mih, to zalyyv by tebe v budynku, spodivajuy na mylis uych. Ale ce
nemolyvo. Vony ne poviria, o Rae zvernulasia do mene erez ti davni podiji, teper
vony vvaatymu, o vsi ci roky ja brav uas v Opori, a ty bula mojeju pominyceju.
Rita poklala ruku na joho plee.
Ne treba vybae. Ja b odnakovo ne zalyyla tebe A ty spravdi buv pryetnyj
do tych podij?
Tak. Mene ne daremno pidozriuvaly, choa nioho ne zmohly dovesty. A zhodom erez kika misiaciv ja diznavsia, o stanu bakom. I todi zliakavsia za tebe,
za sebe, za tvoju matir. Vyriyv vidmovytysia vid boroby, jaku vvaav daremnoju j beznadijnoju. Vin pomovav, vidtak sumno pidsumuvav: Mahdev nazvav mene starym
odoroblom. Ta naspravdi ja prosto staryj bojahuz.
Sluchajuy jichniu rozmovu, ja nareti zrozumiv, pro o jdesia. Ce stalosia ponad
ver stolittia tomu, koly ja e buv desiatyrinym chlopakom. Kikadesiat venych ta

ineneriv z Ranpurkoho instytutu zyky potaj vid usich stvoryly pja raket klasu zemlia orbita z potunymy pozytronnymy bojeholovkamy. Jako unoi vony zapustyly
jich i znyyly dvi stanciji uych. Pislia cioho vsia planeta z ostrachom ekala na pomstu
uynciv, prote vony obmeylysia tym, o zaadaly vid vlady straty vsich pryetnych do
dyversiji osib i naklaly na Mahavaru odnorazovu kontrybuciju. Obydvi ci vymohy buly
nehajno vykonani, a ostannia e j zavdala velykoji kody planetarnij ekonomici. Ta, nezvaajuy na ce, e j doteper na mohylach usich soroka trioch straenych zmovnykiv
cilorino lea yvi kvity
My doletily do ploi Dchavantari, Agatijar posadovyv flajer na stojanku bilia velykoho torhovoho centru.
Jdemo v supermarket. Tam je vchid do pidzemnoho pasau, a zvidty na stanciji
metro.
Tak my i vynyly. Ruchajuy kri jurbu liudej, o zapolonyly vestybiu torhovoho
centru, ja nachylyvsia do Raeli, jaka jla poru, micno vepyvy meni v ruku, i tycho
zapytav:
To chto ty naspravdi?
Ne vahajuy ani sekundy, vona proepotila meni na vucho:
Mene spravdi zvaty Rae. Ja z planety Terr-de-Gol. Po-vaomu, ce TerraGallija.

U velykych megapolisach na ktalt ju-Kakutty pidzemka bula najzruniym sposobom peresuvannia, prote ja zavdy viddavav perevahu povitrianomu transportu. Oto
i ne dyvno, o erez kika desiatkiv stancij i nyzky peresadok ja zovsim vtratyv orijentaciju.
Pid as ostannioji peresadky, koly my prochodyly po tuneliu z vitrynamy nevelykych
magazyniv, Agatijar raptom zupynyvsia bilia odnoho z nych, poprosyv nas trochy zaekaty, a sam uvijov doseredyny. Za chvylynu vin povernuvsia z dvoma novymy telefonamy
i bez pojasne odyn z nych dav meni, a druhyj sunuv sobi v kyeniu.
Projichavy e try y otyry stanciji, my vyjly z metro v jakomu tychomu prymikomu rajoni j pily trotuarom uzdov neyrokoji vulyci, pravoru jakoji roztaovuvalysia osobniaky, a livoru tiahnuvsia park.
My projly blyko sotni metriv, potim zvernuly v park i zupynylysia bilia odnijeji z
lavok.
Vy zalyytesia tut, skazav Agatijar. A ja pidu v rozvidku. Z cymy slovamy
vin pokazav na budynok naprykinci vulyci: Tam yve slovom, toj, chto moe dopomohty nam.
A jako za nym te stea? zapytala Rita.
Ne stea. Cej olovik ne ja, vin A vtim, u mene vse odno nemaje inych
varintiv. Ale my, zvyajno, pidstrachujemosia. Tomu speru ja pidu sam na rozvidku.
1 Latynoju terra ce zemlia, u znaczenni jak planety, tak i okremoji dilianky suchodolu. Ce slowo
zapozyczylo bahato inszych mow, zokrema francuka terre. Nazwu Terr-de-Gol (Terre-de-Gaulle)
mona pereklasty jak galka zemlia.

Vy vse poujete erez telefon, o ja dav misterovi Matusevyu. Jako potrapliu v pastku,
nehajno vykydajte aparat i bii nazad do metro. esno kauy, ja ne znaju, o vam
robyty dali. Zaplutajte slidy, znajdi jaku schovanku, a potim nu, o prydumajete. Ja
pokladajusia na vas, mistere Matusevy. O, trymajte.
vydko rozzyrnuvy, vin peredav meni pistolet Mahdeva, a Raeli povernuv dysk i
dystancijnyj put. Potim za dopomohoju telefoniv my vstanovyly zvjazok. Agatijar pidsylyv do maksymumu utlyvis svoho mikrofona, a ja svoho, navpaky, vymknuv.
Vyjlo o na zrazok uka, prokomentuvav vin, poklavy svij telefon do
kyeni. Ta vse ja spodivajusia, o cia oberenis zajva.
Pociluvavy na proannia doku ta Rae, a meni micno potysnuvy ruku, Agatijar
ruyv do riadu osobniakiv. Koly vin opynyvsia na protylenomu boci vulyci, z telefonu
prolunav joho holos:
Jako vy dobre ujete, potri olo.
Ja tak i vynyv.
Harazd, skazav profesor. Teper sidajte na lavku i vdavajte, o prosto vidpoyvajete.
My sily ja poseredyni, Rita pravoru, a Rae livoru, i staly vdavaty rodynu, jaka
pryjla v park vidpoyty. Prote skosa sposterihaly za tym, jak Agatijar dijov do potribnoho jomu budynku, pidniavsia na ganok i podzvonyv u dveri.
Vidsta bula ymaleka, ta j sutinky ve nasuvalysia, to my ne zmohly rozdyvytysia
liudynu, o vpustyla profesora doseredyny. A z telefonu pouvsia nasyenyj baryton:
Zdrastujte, ser. ym mou vam dopomohty?
Dobryj veir, vidpoviv Agatijar. Ja chotiv by pobayty pana Vajapati.
Vy domovlialysia pro zustri?
Ni. Ale ja vpevnenyj, o vin pohodysia mene pryjniaty. Peredajte jomu o ce.
Zavysla pauza. Oevydno, Agatijar vruyv vizytku abo napysav na paperi svoje imja.
Pevnie ostannie navriad y profesor nosyv u svojemu domaniomu odiazi vizytni kartky. A vtim, chto joho znaje
Dobre, ser. Zaekajte chvylynku.
ekaty j spravdi dovelosia ne bie chvylyny. Potim vlasnyk barytona povernuvsia i
promovyv:
Idi za mnoju, ser. Pan Vajapati vas pryjme.
Dali poulosia tyche arudinnia: pid as chody telefon tersia ob tkanynu kyeni. Tycho klacnuly dveri, rozyniajuy, i prolunav chrypkyj stareyj holos:
Diakuju, Bimale. Teper lyi nas udvoch.
Znovu klacannia dverej toj, koho zvaly Bimal, voevy, vyjov.
Nu ot my j zustrilysia, Svami, promovyv chaziajin. A ja spodivavsia, o todi
ty ne vpiznav mene.
Ta vse upiznav, anoblyvo vidpoviv Agatijar. Ale v ciomu ne vynen plastynyj chirurg oblyia u tebe he ine. I holos tako. I navi manery. Tiky ot oi ti sami,
nezvaajuy na zminu jich kolioru. Pohliad nemolyvo zminyty vin viddzerkaliuje
duu. Toho razu meni vystaylo sekundy, ob upiznaty tebe, guru.
Vidtak zapala tya. Rita zdyvovano proepotila:
Vin nazvav joho guru! Neve
Vam znajome ce imja? zapytala Rae.
Ce ne imja. Guru oznaaje vyte. A vytelem baka buv Vona zamovkla,

bo cijeji myti rozmova Agatijara zi svojim guru ponovylasia.

Ty vynyv neobano, Svami. Tobi ne slid bulo prychodyty siudy. U mene je svidennia, o za toboju dosi stea.
Znaju. Uve cej as mij budynok prosluchuvavsia, a informacija z kompjuteriv
zytuvalasia. Steyv za mnoju odyn z mojich asystentiv. Zaraz vin mertvyj. Ja joho vbyv.
I znovu tya. Rita, jaka neterpliae ekala na prodovennia rozmovy, ne stala pojasniuvaty, chto buv uytelem jiji baka, ta ja ve j sam zmetykuvav o do oho. Pislia toho
hunoho dyversijnoho aktu uynci vymahaly straty soroka otyrioch zmovnykiv, prote
odnomu z nych, najholovniomu Radivu ankaru, dyrektorovi Ranpurkoho instytutu zyky, vdalosia vtekty z vjaznyci. Jomu dopomih odyn z nahliadaiv, o znyk
razom z nym. Podejkuvaly, o tut ne obijlosia bez spryjannia vlady, jakij zovsim ne
vsmichalosia pozbavyty yttia najvydatnioho venoho Mahavari
To ty vreti vyriyv pryjednaty do nas? zapytav Radiv ankar.
Meni dovelosia, guru. Ja buv zmuenyj.
omu?
Ja zrobyv valyve vidkryttia Ni, kvaplyvo utonyv Agatijar, ne naukove,
a Slovom, do mene potrapyla informacija. Nadzvyajno valyva. Taka hariaa, o a
pee. Vpevnenyj, o najblyym asom na Mahavaru ekaju velyki zminy.
I o ce za informacija?
Zaekaj, guru, ne vse vidrazu. Peredovsim ja maju perekonatysia, o ty zmoe
daty nam nadijnyj prytulok.
Vam? perepytav ankar. Komu ce vam?
Meni, mojij doci i e dvom liudiam, za jakych ja mou poruytysia.
Vony znaju, o ty piov do mene?
Znaju. Ale ne bijsia, vony ne zradia. Za nymy te poliuju i
U tim-to j ri, Svami, dosy hrubo perebyv joho ankar. Ty prosto dure!
Znajuy, o jich rozukuju, rozpoviv jim pro mene! A o jak jich ue schopyly i zaraz
dopytuju?
Jich e ne schopyly, ce tono, vidpoviv Agatijar. Vtim, ja vyznaju, o piddav
tebe nebezpeci. Ale bu peven: liudyna, erez jaku ja tak vynyv, cinnia za tvoje prykryttia.
Sekundna pauza.
Dobre, hodi balaok, skazav ankar. o stalosia, te stalosia. Davaj adresu,
de ty chovaje svojich utikaiv. Obiciaju, o pro nych zrazu podbaju.
A ty moe garantuvaty, o razom z tvojimy liumy ciu adresu ne otrymaju
ui? Ty tono znaje, o za toboju ne stea?
Ja yvyj, Svami, ja e dosi yvyj. Po-mojemu, ce najkrayj dokaz.
Harazd. U telefonnij trubci pouvsia jakyj um, vidtak prolunav holos Agatijara, vin hovoryv holosno j vyrazno: Mistere Matusevy!
Tak, vidpoviv ja.
Vse harazd, pryjednujte do nas. A telefon nehajno vymkni i vykyte v najblyyj
utylizator.
Ostannie, o ja pouv, per ni Agatijar rozirvav zvjazok, bulo ankarove burkotinnia:
Ale ty chytrun, Svami! Ja musyv zdohadatysia

Radiv ankar vyjavyvsia same takym, jakym ja ujavliav joho, koly vpere pouv
holos: neminym starym rokiv za devjanosto z ridekym syvym volossiam, malym zmorenym lycem i obtiahnutymy pergamentnoju kiroju tonkymy koavymy rukamy. Koly
Bimal zaviv nas do kabinetu, vin sydiv u krisli za roboym stolom i vemy energijno, jak
na svij vik, promovliav u sluchavku komunikatora:
Tak, usi. Ne okremi zapysy, ne na okremych stancijach, a vsiu bazu danych
metropolitenu. He-ysto, bez molyvosti vidnovlennia Dej-simnadcatyj, ja znaju, o
robliu. Ce nadzvyajna sytuacija. Nehajno vykonujte. Ale speru zjednajete mene z Ar-Ti
devjatym Tak, erez va chost u nas obma asu. Vse odno ciu liniju dovedesia znyyty.
V oikuvanni nastupnoho zjednannia ankar podyvyvsia na nas. Oi joho, na vidminu vid zmorenoho, maje neyvoho oblyia, buly vavymy, blyskuymy, pronyzlyvymy.
Zdoroveki buly, molodi liudy. Sidajte, bu laska.
My rozsilysia na sticiach popid stinoju, de ve sydiv Rityn bako. Bimal lyyvsia
stojaty bilia dverej, steay za konym naym poruchom. Na vyhliad jomu bulo rokiv pjatdesiat, ale joho atletyna gura j itka koordynacija ruchiv svidyly pro neabyjaku zynu
sylu ta blyskavynu reakciju.
Oevydno, Agatijar ue povidomyv svojemu guru, chto z nas stanovy najbiu
cinnis, pozajak ankariv pohliad odrazu zupynyvsia na Raeli.
Nu, divynko, zavaryla ty kau! Spodivajusia, tvoja informacija varta naoho klopotu. Svami vidmovliajesia bu-o hovoryty, poky ja ne garantuju tobi povnu bezpeku.
Ja dobre znaju joho, daremno vin ne metuyvsia b, odnak
Tut pouvsia zvukovyj sygnal. ankar znovu zahovoryv u sluchavku:
Ar-Ti-devjatyj, ce Ej-druhyj Same tak, mij chlopyku, ce ja. Ale ne varto nazyvaty imena. Sluchaj mene uvano ty maje vykonaty due valyve zavdannia. Poru z
toboju yve Sajid Mahdev. Znaje de? Todi sporiady vidpovidnym ynom i ruaj do joho
budynku. Spoatku prosvity dim skanerom, perevir, y je tam chto. Jako je, vidbij. A
koly nikoho ne bude, pronykny doseredyny j zitry vsi dani z joho kompjuteriv Potim
zaklady kika bomb i priamuj do budynku sto visimnadcia Ave, ja znaju yj vin.
Tako perevir, y chto je. Nioho ne torkajsia, prosto zaminuj joho, jak i dim Mahdeva.
Aktyvuj vybuchovi prystroji i nehajno zabyrajsia he Tak, zvisno, evakuacija. Kategorija ekstra
Zakinyvy rozmovu, ankar vidkynuvsia na spynku krisla.
Jak bay, Svami, ja vykonav tvoji umovy. uynci v bazi danych metro e ne
rylysia i distatysia do neji ve ne vstyhnu. Vony ne znatymu, de vy vyjly.
Harazd. Agatijar povernuvsia do Raeli: Daj meni dysk, liuba. Speru perehlianemo m.
Rae viddala profesorovi svij dysk, i toj vstavyv joho u zytuva nastinnoho terminalu. Na velykomu stereoskopinomu ekrani zjavylasia objemna kartynka vsijanoho zoriamy kosmosu, a v centri vydnilasia maleka, zavbiky z tenisnyj mja, zeleno-blakytna
kulia planety. Vona poala zbiuvatysia, i kri serpanok atmosfery staly pomitni obrysy
materykiv. Utim, ja e ranie zbahnuv, o ce ne moe buty Mahavara: nadto ve malo

zirok otouvalo planetu. U porivnianni z naym reginom Galaktyky ta astyna kosmosu

vydavalasia sucinoju pusteleju.
Svit, u jakomu my yvemo, nazyvajesia Terra-Gallija, pouvsia za kadrom
pryjemnyj inoyj holos tonisiko z takym akcentom, jak u Raeli. Ce naproud harnyj, blahodatnyj kraj, osvojenyj liumy ponad trynadcia stoli tomu. Tut bahato rodiuoji
zemli, o daje nam vysoki vroaji; u rikach, moriach ta okeanach yvu tysiai vydiv jistivnoji ryby; tvarynnyj ta roslynnyj svit suchodolu vraaje svojim rozmajittiam; a nadra
bahati korysnymy kopalynamy. U nas je vse neobchidne dlia liudkoho yttia. Z plynom rozpovidi zobraennia planety dedali zbiuvalosia, i teper my ve bayly rozkydani
tam i tam mista, misteka ta selya. Naa promyslovis procvitaje, my rozvyvajemo
nauku, kuturu ta socinu sferu, neodavno ysenis naselennia Terry-Galliji perevyyla triochmijardnyj rubi. Ale najholovnie, o my majemo i o cinujemo najbie,
ce svoboda. My sami hospodari svojeji planety i vsijeji systemy Dety Oktanta. Na nau
zemliu ne stupala noha zaharbnyka, na orbiti nad namy ne vysia korabli ta stanciji
uynciv, my cilkom kontroliujemo ve navkolynij prostir, vkliuajuy vorota naoji systemy drom-zonu.
Kamera rizko pila vhoru, i za lieni sekundy planeta znov peretvorylasia na zelenoblakytnu kuliu v otoenni zirok. Potim rakurs zminyvsia, planeta peremistylasia do
nynioho kraju ekrana, a vhori zapromenilo slipue ovtohariae sonce. Vono vydko poalo viddaliatysia, zmenuvaty u rozmirach i potrochu mianity. Speru planeta peretvorylasia na jaskravu ciatku, potim na le pomitnu sered zirok arynku, a nezabarom i
zovsim zhasla, rozynyla u hlybynach kosmosu.
Kamera e raz povernulasia, i ekran zapolonyla veletenka kosmina stancija, vsia
poverchnia jakoji bula vtykana erlamy plazmovych harmat i prodiriavlena achtamy raketnych ustanovok. Dali, na zadniomu plani, vydnilosia e onajmene desiatok stancij,
mi jakymy snovyhaly korabli.
Tut roztaovana naa drom-zona, znovu zahovoryla komentatorka. Ve ponad sto rokiv nai kosmini vijka uspino ochoroniaju jiji j daju riuu vidsi usim sprobam voroha pronyknuty v lokanyj prostir Terry-Galliji. Ponad sto rokiv uynci namahajusia skoryty nau planetu, jak skoryly ini liudki svity. Vony kydaju proty nas velyezni syly, na nych praciuju vijkovo-promyslovi kompleksy bahatioch planet, za jichnimy pleyma objednana potuha devjaty cyvilizacij. A my samotni, my moemo poklastysia lye na sebe, nam nizvidky ekaty dopomohy. Odnak my ne zdajemosia. My boremosia i peremahajemo.
Teper kamera peremistylasia na bort odnijeji zi stancij. My pobayly panoramu prostoroho komandnoho centru z velyeznymy ohliadovymy ekranamy j riadamy putiv, za
jakymy sydily zodiahneni v siro-blakytnu vijkovu formu liudy. V usij jich povedinci viduvalasia granyna zibranis, hotovnis bu-jakoji myti perejty do aktyvnych dij.
Ce zvyajna bojova vachta na zahoroduvanij stanciji Vermandua, prolunav
zakadrovyj komentar. Odna z tych vacht, o jich nai zachysnyky nesu uprodov
usich cych rokiv, ochvylyny oikujuy erhovoji ataky voroha. Vony e ne znaju, o
napad ponesia za kika sekund.
ojno my pouly ci slova, jak u ornij hlybyni kosmosu na holovnomu ekrani zjavylosia slabke blakytne merechtinnia. Z miv ta virtuanych reanostej na kosminu tematyku ja znav, o ce merechtinnia oznaaje vidkryttia odnoho z hiperkanaliv u dromzoni.

Tijeji myti zavyla syrena, a chto vyhuknuv:

Attention! i ce slovo, cho joho j vymovyly jak atanjon, ne potrebuvalo perekladu.
Koen vijkovyj, ne vykazujuy odnych oznak paniky, zajniavsia svojeju spravoju:
chto zahovoryv o u mikrofon, chto stav manipuliuvaty klaviamy j peremykaamy na
puti, a kika olovikiv ta inok nehajno nadiahly mentoolomy, o zabezpeuvaly priamyj kontakt mozku z kompjuterom. Ja zdohadavsia, o to buly operatory artylerijkych
system.
Za kika sekund z-za kadru vydkym krokom vyjov olovik rokiv na desia staryj
za mene, u mundyri z yrokoju zolotoju okantovkoju na oblahach rukaviv i zirkamy na
pohonach. Vin javno buv staryj za zvanniam u cij komandi.
indicatif incorrect, contre-amira! dopoviv jomu odyn z oceriv. Ce sont
lies Etrangers!
Admiral korotko kyvnuv, vlatuvavsia v krisli za centranym putom i stav viddavaty jaki nakazy.
Z merechtlyvoji blakyti vyrynuly peri neprochani hosti. Ce buv velyeznyj linkor u
suprovodi ciloho kosiaka kateriv. e mynajuy horlovynu kanalu, uynki korabli vely
masovanyj voho na vyperedennia.
Feu! skomanduvav kontr-admiral, i na linkor z kateramy obruyvsia vohnennyj kval.
Zobraennia zbiylosia, i teper u kadri zalyalysia odni ohliadovi ekrany. Na dopominych bulo vydno, o voho vedesia ne lye z Vermandua, strilialy tako harmaty vsich inych stancij. A ti katery iz suprovodu linkora, o ne potraplialy pid plazmovyj zalp, buly atakovani raketamy. Vtim, dejakym z nych taky vdalosia vyslyznuty za mei
holovnoho ekrana, ale Rae pojasnyla:
Zaraz nymy zajmusia nai vynyuvai. Zvidsy cioho ne vydno.
Tym asom linkor povnistiu ochopylo polumja, i vin rozvalyvsia na astyny. Prote
ce buv lye poatok masovanoji ataky uych. Uslid ruyla cila armada linkoriv, krejseriv,
drednoutiv, esminciv i lehkych bojovych korabliv. Zahoroduvani stanciji zustrialy jich
bezperervnymy zalpamy plazmovych harmat i zlyvoju pozytronnych raket.
Za chronometraem mu bij prodovuvavsia de pivhodyny, ale yslenni kupiury
svidyly, o tryvav vin nabahato dove moe, navi dobu. Avtory vidibraly najnapruenii epizody, vykorystovujuy zapysy ne lye zi stancij, a j z korabliv druhoho
eelonu oborony.
Jak vyjavylo, najnebezpeniymy suprotyvnykamy buly korabli serednich gabarytiv. Majuy dosy potunyj zachyst, vony vodnoas buly vydki j manevreni, o dozvolialo
jim vyjty iz zony perechresnoho vohniu stancij. U bij z nymy vstupaly korvety, fregaty ta
esminci i tut vtraty oboch storin buly pryblyzno odnakovymy. Jakby ne kvanyj voho
zahoroduvanych stancij, voroh prosto zimjav by oboronu svojeju ysenistiu. A tak perevana biis uynkych korabliv buly znyeni e na vychodi z hiperprostoru.
Ja bayv ymalo miv pro kosmos, zokrema j pro kosmini boji. Tam batani sceny
buly efektnii barvystii, dynaminii, ne taki sumburni. Odnak zapys na dysku Raeli
vraav svojim naturalizmom, suvoroju, ne zavualiovanoju pravdyvistiu. Na cych kadrach
hynuly spravni korabli, i razom z nymy zhorialy u vohnennomu pekli yvi, mysliai istoty chaj navi zdebioho ne liudy

Bij zakinyvsia, i teper na ekrani demonstruvaly joho naslidky. Voroyj flot buv rozbytyj vent, zate zachysnyky Terry-Galliji zaznaly neznanych vtrat. odna zahoroduvana stancija ne bula znyena, lye dvi z nych maly pomitni zovnini pokodennia. Vtraty sered korabliv ta kateriv-vynyuvaiv vyjavylysia znano serjozniymy, prote
ce buly spravni dribnyci porivniano z tymy vtratamy, o jich zaznaly uynci.
Ce bula devjatsot sorok druha povnomastabna ataka uych z poatku vijny,
povidomyla komentatorka. U seredniomu visim raziv na rik naym vijkam dovodysia
strymuvaty masovani navaly na zrazok cijeji. A men yseni vtorhnennia trapliajusia
maje otynia. Jich kikis siahaje bahatioch tysia. Voroh prahne vysnayty nas psychino, znyyty na promyslovyj potencil, dovesty do rujnaciji nau ekonomiku. Prote
my trymajemosia, my boremosia, my yvemo! Na ekrani znovu zjavylasia zeleno-blakytna planeta, i holos pronyklyvo zapytav: A VY?
Ci slova jaskravo-ervonymy literamy spalachnuly na tli Terry-Galliji jedynoji
liudkoji planety v Galaktyci, jaka zberehla svoju svobodu ta nezalenis.

Fim skinyvsia, i v kabineti zapala napruena tya. Rita, o sydila poru zi mnoju,
schvyliovano dychala, kri zasmahu na jiji okach prostupyv hustyj rumjane. Bimal stojav bilia dverej jak vkopanyj. Radiv ankar sydiv neruchomo, z zapliuenymy oyma.
Joho zmorene staree oblyia ne vykazuvalo odnych pouttiv, prote ruky, o lealy
na byciach krisla, dribno tremtily. Nareti vin rozpliuyv oi i spriamuvav na Rae
hostryj pohliad.
Jako ce pravda prochrypiv vin. Jako cej zapys ne provokacija
uych De ty joho vziala?
Pryvezla iz soboju, spokijno vidpovila Rae. Terra-Gallija moja ridna
planeta.
Chyrliave tilo staroho zatrusylosia vid kaliu. Livoju rukoju vin vchopyvsia za serce,
a pravu sudomno prostiahnuv upered, do jakoho flakona na stoli, vytrusyv z nioho kika
malekych ervonych kapsul i zapchav jich do rota. Potim znovu vidkynuvsia na spynku
krisla.
Tvoja pravda, Svami. Ce velyke vidkryttia. Najbie za ostanni sto rokiv
Rizkym, rvukym ruchom Radiv ankar zatulyv oblyia doloniamy. O bohy, ja ne
dumav, o doyvu do cioho! Ja tak spodivavsia vsupere usiomu viryv, o uym ne
vdalosia skoryty vse liudstvo, o chto e prodovuje borobu Teper mona spokijno
vmerty. Teper mene ne muytyme dumka, o ja marno proyv svoje yttia, o
Prolunav sygnal vyklyku. ankar vydko schopyv sluchavku:
Ej-druhyj na zvjazku Tak, jasno Staryj sluchav dvi y try chvylyny, potim
poprosyv spivrozmovnyka zaekaty, perekliuyv komunikator u reym pauzy i hlianuv
na nas: Bazy danych metropolitenu znyeni. Ale iz zapysamy Mahdeva vynykly pevni
problemy. Koly Ar-Ti-devjatyj znyuvav informaciju na joho kompjuteri, do budynku
uvirvalosia troje pjatdesiatnykiv. Na astia, vin z nymy vporavsia, a budynok pidirvav.
Ale teper nam nevidomo, o same ui znaju pro ciu spravu. Molyvo, vsi zapysy steennia paraleno kopijuvalysia na rezervnyj resurs.
U naij rozmovi, skazav Agatijar, mister Matusevy zhaduvav, o Rae

pryletila z Dersi.
Ja zbrechala, vidpovila vona. Naspravdi ja pryletila z Okinavy.
Ale je e nomery banknot. Usi z odnijeji seriji. Za kvytok ty platyla cymy hroyma?
Rae kyvnula:
Vony zberehlysia v nas e z tych asiv, koly nai planety vely mi soboju torhivliu.
Vychody, uynci zmou vyrachuvaty, zvidky ty pryletila. I, mona ne sumnivatysia, pereviria koen kubometr akvatoriji ostrova.
Ce nioho ne das. atl ue ne tam. Ja spriamuvala joho na dno Pivdenno-schidnoji okeaninoji vpadyny. Jako ci zapysy potrapyly do uych, vony dovidalysia lye te,
chto ja, zvidky, na jakomu korabli pryletila i o stalosia z komandoju. Samoho korablia
vony ne znajdu, vin nadijno schovanyj u meteorytnomu pojasi. Koordynat na dysku nemaje lye v pamjati atla. A m dlia nych ne novyna. Nai rozvidnyky ve rozpovsiudyly joho v infomereach semy okupovanych planet.
Mi inym, zauvayv Agatijar, do zvitu pro stan bortovych system ja ne
dijov. Tomu ne znaju, o stalosia z komandoju. I uynci, pevno, te ne znaju. Hadaju,
Mahdev bayv lye ti fajly, jaki ja vidkryvav. Odna sprava paraleno zi mnoju otrymuvaty dani, zovsim ina samostijno zytuvaty jich. Ja b neodminno pomityv, o chto
storonnij kontroliuje moji lokani resursy. Ja, zvisno, dure, ale ne profan.
Dobre ankar znovu aktyvuvav komunikator i promovyv: Use harazd,
Dej-simnadciatyj. Operacija zaverena. Ej-druhyj zvjazok zakinyv.
Poklavy sluchavku, vin vstav z-za stolu, pidijov do nastinnoho terminalu i distav
zvidty dysk Raeli.
o , chodimo. Ja obiciav vam nadijnyj schovok i nadam joho.
Vin zupynyvsia pered knykovoju afoju i skoromovkoju prokazav bezhluzdyj nabir
sliv. afa bezumno vidjichala vbik, vidkryvy vchid u kabinu nevelykoho lifta.
Prochote, molodi liudy, skazav ankar, majuy na uvazi j Agatijara. Potim
povernuvsia do Bimala: Vy z namy ne pojidete. Vam krae ne znaty, de my podilysia.
A nezabarom pro vas podbaju.
Bimal movky kyvnuv i vyjov.
My spustylysia v prostore pidvane prymiennia, roztaovane na hlybyni onajmene desiaty metriv pid poverchneju. Vono nahaduvalo zvyajnu vitaniu. U protylenij
vid nas stini bulo etvero dverej, i ja mih by pobytysia ob zaklad, o vony vedu do spale.
Ni, skazav ankar. Ce ne toj schovok, o ja vam obiciav. Ce lye pidzemnyj
poverch dlia vidviduvaiv, jaki prychodia do mene ne z vulyci, a inym liachom.
Vin znovu skoromovkoju prokazav jaku tarabarynu, i astyna stiny pravoru nas
vidsunulasia, vidkryvy dostup do masyvnych broniovanych dverej z cyfrovym zamkom.
ankar pidijov do nych i nabrav na klavituri nejmovirno dovhyj kod.
Dveri rozynylysia. Za nymy bula e odna liftova kabina cioho razu znano prostoria, z kikoma vidkydnymy sydinniamy.
Zdajesia, ja poynaju rozumity, proburmotiv Agatijar, koly my vvijly do kabiny. Ote, ti utky pro Partyzanki Katakomby zovsim ne vyhadky?
Jak bay, ni, vidpoviv ankar, zakryvajuy podvijni broniovani dveri. Potim
vin natysnuv knopku zi strilkoju, spriamovanoju vnyz, i lift poav spuskatysia, nabyrajuy vydkis. Prou vas, sidajte. Podoro tryvatyme visim z polovynoju chvylyn.

My vlatuvalysia na vidkydnych sydinniach. Rita, jaka ve trochy ohovtalasia pislia

vsioho pobaenoho j poutoho, erez sylu zapytala:
Jaki e katakomby?
Naspravdi ce rozhaluena systema pidzemnych komunikacij z avtonomnym zabezpeenniam. Katakomby poaly buduvaty e na samomu poatku vijny pro toj vypadok, jako planetu okupuju i dovedesia vesty partyzanki diji. Jich sporuduvaly v
najsuvoriij tajemnyci, tomu schema vchodiv i vnutrinich spolue vidoma lye vtajemnyenym. Pislia kapituliaciji sekretni schemy Katakomb vdalosia vyluyty z uriadovych
baz danych, i teper do nych maju dostup lye kerivnyky Oporu.
Na jaku my Agatijar skeptyno skryvyv huby, i ce ne vypalo z pynoji uvahy ankara.
Ne kirsia, Svami. Krae skay te, o davno chotiv skazaty. Ty zavdy vvaav
nau borobu marnoju. Ty ne bayv nijakoho sensu v tomu, ob vynyuvaty pyhunivpjatdesiatnykiv ta zradnykiv, jaki spivrobitnyaju z uymy. Po-tvojemu, ce bezhluzdo.
Agatijar kyvnuv:
Ja j dosi tak vvaaju.
Ujavy sobi, ja te. Ciu dumku podiliaje j reta kerivnykiv organizaciji. Naa meta
povnomastabna vijna proty uych, vijna za zvinennia Mahavari. Ale my ne
moemo vesty jiji, poky vony tam, vin tynuv pacem uhoru, a my tut. Nam potribna
spravnia okupacija, a ne blokada z orbity. Potribni jichni nazemni bazy, ob my mohly
zachopliuvaty korabli ta ozbrojennia, a potim byty voroha v kosmosi. I ta naa afera z
raketamy bula spriamovana na te, ob sprovokuvaty uych na vstanovlennia povnocinnoho okupacijnoho reymu. Same tomu my ne staly chovatysia pislia raketnoji ataky. My
zalyyly, ob ne daty vladi zmohy vidmeuvatysia, oholosyty nas zakolotnykamy i vtikaamy. My rozumily, o uynci zaadaju naoji straty, ale ne dumaly, o uriad vyjavysia takym lehkoduchym ta bezcharakternym. ankar pereviv podych. Zvisno, ty
moe zapereyty, o vin vyriyv poertvuvaty otyrma desiatkamy svojich hromadian,
ob uberehty vid zahybeli mijony. Ty skae, o mekanci planety z polehenniam zitchnuly, koly uriad pryjniav utymatum uych. I do pevnoji miry matyme raciju. Ale ty
musy vyznaty, o kona liudyna na Mahavari bula na naomu boci, o, zi strachom
ekajuy vidplaty, nai spivvityznyky vse-taky schvaliuvaly j pidtrymuvaly nas. Jakby
na uriad piov na pryncyp i vidchylyv vymohu naoji straty, uynci musyly b napravyty
na planetu okupacijni zahony, ob unyknuty podaych teraktiv, i todi b poalosia
vsenarodne povstannia. U nych by zemlia palala pid nohamy, vony b
Vony b prosto znyyly nas, perebyv joho Agatijar. Spalyly b usiu Mahavaru
razom z namy.
Molyvo. A moe, i ni. vyde za vse, ni. Navi u rozpal vijny ui ne navauvalysia vynyuvaty cili naseleni planety, bojay pidirvaty svoju koaliciju zseredyny. A zaraz tym pae. Due jmovirno, o ce pryvelo b do vychodu z jichnioho sojuzu aviv ta
dvarkiv, jaki maje nikoly ne adaly liudkoji krovi. A v razi rozkolu i protystojannia mi
uymy v liudej zjavyvsia b ans zdobuty svobodu.
Cinoju pjaty mijardiv liudkych yttiv, pochmuro zauvayv Agatijar.
Nechaj navi takoju cinoju! palko vyhuknuv ankar, vdaryvy kulakom po stini
lifta. Svoboda ponad use, i v hlybyni dui ty zhoden zi mnoju.
Dali jichaly movky. Lye koly lift poav pryhamovuvaty, ankar znovu zahovoryv:
Ja znaju, Svami, je e odne, pro o ty choe mene zapytaty. I znaju, o nikoly

ne zapytaje. Tomu vidpovidaju sam: mene vriatuvaly vsupere mojij vlasnij voli. Ja vidmovliavsia polyaty svojich tovaryiv na nemynuu smer. Todi ochorone, o buv lenom Oporu j otrymav vid kerivnyctva itki vkazivky, pidmiav meni v jiu snodijne. Prokynuvsia ja ve na voli. Vin pomovav. Toho ochoroncia, o vriatuvav mene, teper
zvaty Bimal. Ja j dosi ne mou vybayty jomu toho vynku. onoi meni sniasia oblyia
liudej, jaki jly za mnoju, viryly meni i jakych ja mymovoli zradyv

My striloju maly v kapsuli gravikara kri neprohliadnyj morok tuneliv. Maynu

chytalo z boku vbik, pidkydalo to vnyz, to vhoru, raz po raz vona robyla rizki povoroty.
Nareti dosiahla odnoho z magistranych tuneliv i pomala po priamij, strimko nabyrajuy vydkis.
Lye zaraz ankar vyriyv, o ve as povidomyty nam o konkretne:
Zahana dovyna komunikacij Katakomb skladaje blyko triochsot tysia kilometriv. Detanoji jich schemy nemaje ni v koho. e pry budivnyctvi Katakomby rozdilyly
na okremi avtonomni sektory, ob pry vtrati odnoho z nych joho mona bulo nehajno
izoliuvaty, ne naraajuy na nebezpeku retu sektoriv. Nyni v konoho sektora je svij
kurator, o maje joho schemu ta dostup do susidnich sektoriv. Meni, jak lenu vyoho
kerivnyctva Oporu, vidomo bie. Ja znaju zahane roztauvannia vsich sektoriv, ale bez
konkretnych detalej, a tako kontroliuju astynu magistranych tuneliv mi mistamy.
Katakomby pid velykymy megapolisamy znajty praktyno nemolyvo erez velyku kikis
inych pidzemnych komunikacij. V usich inych misciach vony prokladeni na due velykij
hlybyni, a do granitnoho, a inodi j bazatovoho aru.
Zaraz my de? zapytav ja.
Maje dvadcia kilometriv nye rivnia moria. Tomu kabina gravikara hermetyna i v nij praciuju kondycinery zovni, mjako kauy, spekotno j zadulyvo. Choa
vy cioho ne pomityly, ale, spuskajuy siudy, my mynuly kika liuziv, pryznaennia jakych vidhorodyty tak zvanu poverchnevu astynu Katakomb vid ne nadto komfortnych umov jich hlybynnoji astyny.
Vraaje, vraaje, proburmotiv Agatijar. Ce prosto raj dlia partyzaniv Do
rei, guru, tvoje kodove imja Ej-druhyj oznaaje, o ty druha osoba v kerivnyctvi?
Same tak.
Zapytuvaty, chto takyj Ej-peryj, ne varto?
Poky o ni. Ta, hadaju, ty z nym e zustrinesia.
A chto takyj Ar-Ti jakyj tam joho nomer? Jak ja zrozumiv, vin mekav nepodalik vid mene.
Vin i praciuvav poru z toboju. Joho zvaty Aribad Ortega.
Ari?! vyhuknuv Agatijar.
Ato, vin. Tvij junyj genij. Dlia tebe vin toj, kym buv dlia mene ty.
Potim ankar povernuvsia do Raeli:
Divynko moja, ve cej as ja dumav pro tvij m. Ja j dosi pryholomenyj, ja
vtim, oblymo emociji. Ty doka velykoho ta munioho narodu, pered jakym ja schyliaju
holovu. Prote odnoho ne mou zbahnuty: jak vam vdalosia vystojaty vprodov cych rokiv?
Jak vytrymuje vaa ekonomika?

 Tak, nam due vako, pohodylasia Rae. Maje tretyna naoji promyslovosti praciuje na oboronu, a vijkovi vytraty stanovlia ponad dvadcia vidsotkiv federanoho biudetu. Ale my trymajemosia. U nas efektyvna liberana ekonomika, povna
svoboda pidpryjemnyctva i rozumna systema socinych garantij. Jak vyly nas u koli,
ce najhnukia, najdynaminia, naj
Stryvaj, Rae. Ty skazala dvadcia vidsotkiv?
De tak. A v okremi roky, buvaje, dochody do dvadciaty pjaty.
Ale cioho zamalo! Nechaj vas try mijardy, nechaj u vas liberana ekonomina
systema, jaku ja te vvaaju najfektyvnioju, prote Vam e dovodysia utrymuvaty velyeznyj flot! Ja deo znaju pro Terru-Galliju: vona roztaovana usioho v esty desiatkach
parsekiv vid Zemli i je odnijeju z najstariych liudkych planet. Do poatku vijny va regin osvojuvaly protiahom trynadciaty stori, i u vas krim kanaliv peroho rodu maje buty
bahato doslidenych kanaliv druhoho. Ja ne navau nazvaty navi pryblyznu cyfru, treba
podyvytysia v dovidnyk
Ja dyvyvsia, vtrutyvsia Agatijar. e v sebe vdoma, ojno pouv nazvu
Terra-Gallija. V ostanniomu dovojennomu vypusku Galaktynoho rejestru zaznaeni
koordynaty esty tysia vomysot simdesiaty dvoch doslidenych kanaliv u systemi Dety
Oktanta, a radis jiji drom-zony ponad otyrnadcia mijoniv kilometriv.
Oto-bo, same pro ce ja j kau. Maje sim tysia kanaliv dlia vtorhnennia, rozkydanych sered kikoch sekstyjoniv kubinych kilometriv kosminoho prostoru. I objednana mi devjaty cyvilizacij, spriamovana proty odnoji-jedynoji planety. Vin zamovk,
naprueno mirkujuy. Ja, pevna ri, ne vijkovyj strateg, a venyj-zyk, ale za mojimy
pryblyznymy pidrachunkamy dlia povnoji blokady drom-zony vai vijkovo-kosmini syly
povynni maty na ozbrojenni prynajmni pja tysia zahoroduvanych stancij, stiky ,
jako ne vdvii bie, vakych krejseriv ta linkoriv, i do sotni tysia vydkisnych, vysokomanevrenych korabliv serednioho klasu. I ce ne kauy pro osobovyj sklad onajmene
dvisti mijoniv ankar pochytav holovoju: Ale ce nemolyvo! Navi jako ja
pomyliajusia v dva y try razy, vse odno taku vijkovu maynu nespromona prohoduvaty
odna, navi najfektyvnia liberana ekonomika.
Vy pomylylysia na cilyj poriadok, ser, skazala Rae. A podekoly navi na
dva. Osobovyj sklad naych kosminych syl visim mijoniv. Na flot skladajesia z
vomy desiatkiv zahoroduvanych stancij i dvoch z polovynoju sote linkoriv, drednoutiv
i krejseriv vakoho klasu. Tona statystyka serednich i lehkych korabliv meni nevidoma,
ale navriad y jich bie desiaty tysia.
Oblyia ankara zalyalosia nezvorunym, prote joho oi vykazuvaly hlybokyj podyv ta nedoviru.
I takymy sylamy vam vdajesia strymuvaty uych?!
Tak, ser. Zazvyaj dlia oborony naoji systemy dosy i dvoch desiatkiv stancij iz
sotneju vakych korabliv, ale my musymo trymaty rezerv na vypadok zatianoji ataky.
Nu i, zvyajno, ob zastrachuvatysia vid dyversij. as vid asu nevelykym grupam uynciv udajesia prorvatysia v na prostir, i vony, jak vy rozumijete, prahnu zavdaty nam
udaru z tylu. A pjatdesiatnyky, prybravy liudkoji podoby, pronykaju na Terru-Galliju,
zbyraju sekretnu informaciju i vlatovuju dyversiji. Tomu v konij naij deravnij ustanovi, na konomu pidpryjemstvi, u bahatioch hromadkych misciach i navi u pryvatnych
budynkach stoja specini detektory, pryznaeni vyjavliaty zamaskovanych pjatdesi-

atnykiv. Krim toho, nas z dytynstva navaju rozpiznavaty jich vizuano po chodi, estam, mimici.
Tomu ty vidrazu vpiznala pjatdesiatnyka v metro? zapytav ja.
Ato, vidpovila Rae. I due zliakalasia. Peroju mojeju reakcijeju bulo zdijniaty tryvohu. Potim ja zhadala, de znachodu, i e due zliakalasia. Podumala, o vin
zaraz mene schopy
Vid cych spohadiv vona merzliakuvato ziulyla i micno pryhornulasia do mene.
ankar zadumlyvo pokusuvav huby.
Znaje, Rae, tut o ne tak. Z fragmentiv boju, o zapysani na tvojemu dysku,
vako sudyty pro reani vtraty oboch storin, ale v mene sklalosia vraennia, o v tij
mjasorubci vy peremolotyly velyezni syly uych. A ti omu vperto atakuvaly po odnomu napriamku, zamis zavdaty rozsijanoho udaru po vsij drom-zoni. Ade same tak
zavdy velysia vijny. o ty na ce skae?
Rae kyvnula:
Vlasne, na poatku vijny tak i bulo. ui proryvalysia v nau systemu odnoasno
bahama kanalamy, nai kosmini syly vstupaly z nymy v bij i peremahaly, ale j sami
zaznavaly velykych vtrat. My b napevne prohraly ciu vijnu, jakby nai veni ne zrobyly
vidkryttia, o zachystylo nas vid takych rozsijanych udariv. Na a, ce vidkryttia zapiznylosia, ob vriatuvaty retu liudstva.
I o ce za vidkryttia? neterpliae zapytav ankar. Neve vy navylysia
zakuporiuvaty hiperkanaly? A vtim, ni, durnyci. Todi b vam vzahali ne dovelosia vojuvaty. Vy b prosto perekryly vsi kanaly peroho rodu j doslideni druhoho, a sami
korystalysia b lye novovidkrytymy j nevidomymy uym.
Tak, ser, pidtverdyla Rae. My ne vmijemo perekryvaty kanaly, my lye
navylysia pereorijentovuvaty jich.
Cebto, znovu vtrutyvsia Agatijar, vy moete dovino zminiuvaty roztauvannia zony vchodu-vychodu dlia bu-jakoho kanalu?
Same tak. I zvuuvaty te praktyno do polovyny kubinoho kilometra. Ale ne
bie. Jakby my mohly stysnuty jich do kikoch kubometriv nu, todi, jak vy rozumijete,
ce bulo b rivnoznane povnomu blokuvanniu.
O bohy! proburmotiv ankar. Jak ce vam vdalosia?
Ne znaju, ser. Ce na najbiyj sekret. uynki agenty namahajusia vyvidaty
joho, ale bezuspino. Podejkuju, o vsi vtajemnyeni veni ta inenery yvu i praciuju
u neprystupnomu bunkeri, pro roztauvannia jakoho vidomo lye lenam uriadu. Moe,
ce j pravda. Rae znyzala pleyma. Ja znaju tiky te, o znaje reta gallijciv: usi
kanaly drom-zony zoseredeni v odnomu misci j perebuvaju pid nadijnoju ochoronoju
naych vijk.
Usi kanaly? perepytav ankar. Absoliutno vsi?
Teper ue usi. Pevna ri, peroho ta druhoho rodu. Spoatku buly pereorijentovani lye doslideni hiperkanaly, ale nezabarom ui poaly zastosovuvaty taku taktyku:
pid as erhovoji ataky jichni nevelyki vydkisni korabli vyryvalysia z rajonu bojovych dij,
chovalysia v hlybynach kosmosu, a zhodom povertaly i namahalysia nepomitno proslyznuty erez nedoslideni kanaly druhoho rodu. Zrozumilo, o takym ynom ci kanaly
stavaly doslidenymy, i ui mohly atakuvaty erez nych. My, zvisno, trymaly drom-zonu
pid pynym nahliadom, rozkydani vsiudy detektory vyznaaly, po jakomu kanalu vidbuvsia perechid, i todi joho nehajno zvuuvaly j peremialy do rety doslidenych. Ale

rokiv simdesiat tomu naa sluba kontroliu progavyla odnoho z rozvidnykiv, i ce le ne

pryzvelo do katastrofy. Pislia toho vypadku uriad vyriyv vziaty pid ochoronu absoliutno
vsi kanaly druhoho rodu. My musyly vdatysia do velyeznych energetynych vytrat, zate
teper nam ne zahrouje napad z tylu. Ta j agentam uych stalo skladnie povertatysia
nazad.
Ponad sto mijardiv kanaliv vraeno promovyv Agatijar. Ujavyty lye:
ponad sto mijardiv kanaliv u kikoch mijonach kubinych kilometriv!
Ni, ser, pochytala holovoju Rae. Ne v kikoch mijonach, a maje v
dvochstach mijardach. Nu, trochy mene. Ja kazala vam, o my ne vmijemo styskaty
kanaly do kincia, a zrobyty tak, ob vony nakladalysia odyn na odnoho, ne vychody.
Tomu vsi nedoslideni kanaly, a tako ti, o vidomi vorohovi, zibrani vseredyni sfery
dimetrom sim tysia kilometriv. Je e druha sfera, mena, u nij roztaovani kanaly,
doslideni namy j nevidomi uym. Ale, jasna ri, my odnakovo reteno ochoroniajemo
obydvi sfery, i jako z kanalu, o vvaajesia ystym, vychody korabe bez naych
pozyvnych, joho znyuju.
indicatif incorrect, vidhuknulasia Rita, i ja vidrazu zhadav, o same takymy
slovamy dopovidav ocer admiralu, jakyj zjavyvsia e v perych kadrach. Se sont lies
Etrangers. Chybnyj pozyvnyj, ce ui. Pravyno?
Rae iz zachvatom hlianula na neji:
Oh, vous parliez Franais!.. Tak, mis, use pravyno. Vtim, todi j tak bulo jasno,
o ce ui, ataka jla erez kanal peroho rodu. Ale pered tym jak vidkryty voho, zavdy
roblia zapyt pro pozyvni. Ade moe tak statysia, o po ciomu kanalu povertajesia na
rozvidnyk. Nu, vy rozumijete, rizni buvaju sytuaciji.
Jak i v usich poperednich vypadkach, frazu vy rozumijete Rae uyla jak zvyajnyj movnyj zvorot. Prote Rita, pouvy jiji ve vkotre, ne strymalasia:
Ni, ne rozumiju!.. Rae, divynko, ty tut rozpovidaje pro vsiliaki kanaly, pro
jichniu orijentaciju-pereorijentaciju, pro styskannia-zvuennia. Ini sluchaju tebe z rozumnym vyhliadom, stavlia taki rozumni zapytannia, a ja A ja sluchaju vas i pouvajusia he durnoju.
Rae bula zdyvovana.
Vy serjozno, mis? Vy nioho ne zrozumily? Ja tak pohano rozpovidala?
Rita znijakovilo potupylasia, a jiji bako skazav:
Ni, Rae, ty tut ni do oho. Problema v samij Riti. Tobi vako ce zrozumity, bo
ty dytia vinoho svitu. A v nas, na Mahavari, liudy namahajusia ne dumaty pro kosmos
i vse povjazane z nym. Cym cikavliasia lye veni, jak ja y profesor ankar, ta e
schybleni na zirkach romantyky na zrazok mistera Matusevya. Vin zapytlyvo hlianuv
na mene: Ja ne pomyliajusia? Vy same takyj, pravda? I tomu vy ne zalyyly Rae.
Tomu vy tak vperto ne chotily jty, choa ja vidverto namahavsia sprovadyty vas. De na
pidsvidomomu rivni, suto instynktyvno, vy viduvaly, o vona hostia z kosmosu. Vy ne
mohly pity prosto tomu, o vse svoje yttia ekaly na ciu zustri.
Ja kyvnuv:
Mabu, o tak, profesore.
A Rita, prodovuvav Agatijar, zvyajna sobi divyna z Mahavari, dlia jakoji
kosmos o daleke, nebezpene j nedosiane. Jij vidomo lye odne: u prostori isnuju
drom-zony, erez jaki korabli mou perestrybuvaty vid zirky do zirky. I bie nioho. Ja
sam jiji tak vychovav, bo ne chotiv, ob vona bula schoa na mene.

Tym asom na gravikar zalyyv magistranyj tune i znovu poav arpatysia to v

odyn, to v inyj bik, pidstrybuvaty vhoru-vnyz. Schoe, naa podoro nablyalasia do kincia.
Pislia chvylynnoho movannia Agatijar povernuvsia do doky i stav pojasniuvaty:
e naprykinci XXI stolittia, do poatku epochy mizorianych podoroej, mi orbitamy planet Saturn ta Uran bula vyjavlena zona prostoru z anomanymy charakterystykamy. Jiji vyvenniam zajmalosia bahato doslidnykych grup, i odna z nych pid
kerivnyctvom doktora Dymytrisa Marukopulosa vstanovyla, o v cij zoni na zvyajnyj
otyryvymirnyj prostir-as spoluenyj z inym prostorom, o maje zovsim ini vlastyvosti
ta sim vymiriv pja prostorovych i dva asovych; joho vidrazu nazvaly hiperprostorom,
tobto nadprostorom. Marukopulos vysunuv hipotezu, o podibni zony roztaovani poblyzu vsich masyvnych kosminych objektiv i zjednani mi soboju hiperprostorovymy kanalamy. Dymytris Marukopulos buv hrek za nacinanistiu, tomu nazvav ci kanaly dromosamy, o hrekoju oznaaje liach, doroha, a samu anomanu zonu drom-zonoju. Zhodom joho hipoteza povnistiu pidtverdylasia, buly vyjavleni kanaly, isnuvannia
jakych vin peredbaav, ale termin dromos, na vidminu vid drom-zony, za nymy ne
zakripyvsia. Jich vyriyly nazyvaty prosto kanalamy abo hiperkanalamy, a jichnia povna
ocijna nazva, o zustriajesia lye v specinij literaturi, zvuy tak: hiperprostorovi
kanaly Marukopulosa Ja dochidlyvo pojasniuju?
Cilkom, tatu.
U chodi podaych doslide bulo vstanovleno, o za svojimy vlastyvostiamy hiperkanaly podiliajusia na try kategoriji: peroho, druhoho ta tretioho rodu. Kanaly peroho rodu neyslenni i lehkopronykni. Vony zjednuju mi soboju najblyi drom-zony,
roztaovani na vidstani ne bi jak dvadciaty trioch parsekiv. Utim, ciu velyynu ne
mona nazvaty absoliutnoju konstantoju, u riznych reginach kosmosu granyna dovyna kanaliv peroho rodu maje rizne znaennia, v zalenosti vid serednioji hustyny rozpodilu gravitacijnych mas. Tak, napryklad, drom-zona Zemli maje kanaly peroho rodu
dovynoju a do otyrnadciaty z polovynoju parsekiv, a v systemi Mahavari, de inis
zirok nabahato bia, najdovyj takyj kanal ne perevyuje dvoch svitlovych rokiv. Ale
holovna osoblyvis hiperprostorovych kanaliv peroho rodu poliahaje v tomu, o za jichnimy charakterystykamy mona tono vyznayty, kudy vony vedu. Zovsim ina sytuacija
z kanalamy druhoho rodu, jakych u konij drom-zoni narachovujesia ponad sto mijardiv
pryblyzno stiky, skiky je zirok u naij Galaktyci. Ce vid samoho poatku navelo na
dumku, o bu-jaki dvi viddaleni drom-zony, nezaleno vid vidstani mi nymy, spolueni
kanalom druhoho rodu. Tobto teoretyno do bu-jakoji zirky Galaktyky mona distatysia
navpriamky, zrobyvy lye odyn-jedynyj hiperperechid. Na a, kanaly druhoho rodu ne
maju prozorosti peroho, i apriri nijak ne mona vyznayty, kudy vony vedu. Mona
lye zrobyty perechid po odnomu z nych navmannia, a potim podyvytysia, kudy nas zanese. U rezutati takoho perechodu my moemo opynyty jak usioho lye v sta svitlovych
rokach vid svojeji drom-zony, tak i v protylenomu kinci Galaktyky. Vid korotkych kanaliv druhoho rodu korysti malo znano ekonomnie z pohliadu energetynych vytrat
zrobyty kika desiatkiv strybkiv po kanalach peroho rodu. Zate, koly vidsta vymiriujesia kiloparsekamy, ci kanaly nezaminni. Same tomu v perid kosminoji
ekspansiji liudy dosliduvaly jich, ob maty vydkyj dostup do riznych reginiv Galaktyky. Vvaajesia, o porih dovyny takych kanaliv znachodysia de mi dvomastamy ta
triomastamy tysiaamy parsekiv. A o stosujesia kanaliv tretioho rodu, to vony dlia nas

nedostupni. Dlia jich vidkryttia potribna taka vysoka koncentracija energiji, o jiji ne
vytrymuje navi zynyj vakuum. Vvaajesia, o kanaly tretioho rodu vedu do dromzon v inych galaktykach. Ce vse, o mona pro nych skazaty. Zakinyvy svoju improvizovanu lekciju, Agatijar sucho prokaliavsia. Spodivajusia, teper ty rozumije, pro
o hovoryla Rae?
Rita nevpevneno kyvnula:
Zahalom tak.
I rozumije, omu ui ne mohly prorvatysia v lokanyj prostir Terry-Galliji nedoslidenymy kanalamy?
Bo takych kanaliv sto mijardiv, i jmovirnis potrapyty navmannia do konkretnoji, vyznaenoji napered zori nu prosto nejmovirna.
U tim-to j ri. A odo pereorijentaciji kanaliv i zvuennia jichnioji zony vchoduvychodu, to tut ja nioho skazaty ne mou. Ja navi ne ujavliav sobi, o take molyve.
Schoe, ce bulo vypadkove vidkryttia, o nabahato vyperedylo suasnyj rive rozvytku
nauky. Take inodi trapliajesia vezinnia, aslyvyj vypadok Tiky ne podumaj, Rae,
o ja prymenuju geninis vaych uenych, prosto chou skazaty Agatijar raptom
osiksia i spivutlyvo promovyv: Bidolane diva! Skiky jij dovelosia pereyty ostannim asom
Rae ne ula ni bioji astyny joho pojasne, adresovanych Riti, ni mirkuva pro
vypadkovi vidkryttia. Ve chvylyn pja, jak vona znovu zasnula, schylyvy svoju biliavu
holivku do moho plea.

Koly my pidnialysia vhoru i vyjly z lifta, ja speru buv podumav, o ankar pokruliav hodynu v Katakombach i povernuv nas do svojeji sadyby. Ale potim zrozumiv,
o pomyliajusia: prymiennia, de my opynylysia, cho i bulo dvijnykom ankarovoji
pidzemnoji vitani za rozmiramy j roztauvanniam dverej ta liftiv, riznylosia vid nioho
detaliamy vnutrinioho ozdoblennia, zokrema mebliamy.
Tut ankar povodyvsia jak udoma. Nas nichto ne zustriav, tomu vin uziav na sebe
ro hospodaria j vidrazu nakazav vidnesty zasnulu Rae do krajnioji z otyrioch kimnat,
o prymykaly do vitani. Ce vyjavylasia nevelyka, ale dosy zatyna spania. Uklavy
divynku v liko, my doruyly Riti nahliadaty za neju.
Meni ankar zaproponuvav susidniu spaniu, poradyv harneko vidpoyty i ni pro
o ne turbuvatysia: ce misce, za joho slovamy, bulo cilkovyto nadijnym ta bezpenym. Ja
vyriyv, o na joho slova mona poklastysia, i lye zapytav, de my zaraz perebuvajemo.
U Pataliputri, strymano vidpoviv ankar. Nioho konkretnioho poky skazaty ne mou.
Pataliputra bula federanoju stolyceju, politynym ta administratyvnym centrom
Mahavari. Ja podumav, o, mabu, taky spravdi, za cych obstavyn vona najbezpenie
dlia nas misce. Chaj by jakym kolaboracijnym ne buv na uriad, vin nizao ne dozvoly
agentam uych rozhuliuvaty vulyciamy stolyci, vlatovuvaty tut masovi obuky ta oblavy. Do toho schovok, napevno, naleav odnomu z vyych deravnych slubovciv, dosy
vplyvovomu, ob vidhorodyty sebe vid cikavosti uynciv.

Tryvoni dumky ta travmovana ruka, o j dosi trochy bolila, ne zavadyly meni vydko zasnuty j dobriae vyspatysia. Na ranok, badioryj ta vidpoylyj, ja vyjov zi svojeji
kimnaty do vitani, ale ne zastav tam ni ankara, ni Agatijara. Natomis pobayv nevysokoho opasystoho olovika rokiv istdesiaty, bezvusoho ta bezborodoho, z hustym ornym volossiam bez natiaku na syvynu. Vin sydiv u krisli pered velykym stereoekranom,
na jakomu myhotily znajomi meni kadry kosminoho boju. Z vyrazu joho oblyia bulo
zrozumilo, o vin bayv cej zapys ue ne vpere, ale tak zachopleno sposterihav za chodom bytvy, o ne vidrazu zvernuv na mene uvahu.
A ja, le perestupyvy porih, zamer jak ukopanyj. Pravdu kauy, ja prosto ne mih
poviryty vlasnym oam.
Te, o ja ne buv znajomyj z cym olovikom, e ne oznaalo, o ja joho ne znav.
Joho oblyia lye zridka zjavlialo u vypuskach novyn, ale, mabu, na vsij Mahavari ne
znajlosia b liudyny, jaka, pobayvy joho, ne skazala b: Ta ce
Nareti vin pomityv mene, rvuko pidvivsia z krisla j ruyv meni nazustri.
Zdrastujte, mistere Matusevy. Bau, vy rannia ptaka.
Vid joho micnoho energijnoho rukostyskannia ja trochy ohovtavsia j emno pryvitavsia:
Dobroho ranku, vaa velynoste.
Meni bie do vpodoby zvertannia ser, skazav vin. Obijdemosia bez ceremonij. Harazd?
Zvyajno, ser, vidpoviv ja, tym asom namahajuy zibratysia z dumkamy j
uzhodyty svoje kolynie ujavlennia pro ciu liudynu z faktom jiji prysutnosti tut, v odnomu
z tajemnych schovy Oporu.
Padmu XIV zaslueno nazyvaly najhirym imperatorom za vsiu tysiaolitniu istoriju
Mahavari. Joho vvaaly nevypravnym mizantropom, o ponad use cinuvav samitnis i
vsiliako unykav zjavliatysia na publici. A pro te, ob vin brav bodaj jaku uas u politynomu ytti planety, vzahali ne jlosia. Ce cilkom vlatovuvalo na istebliment, zate peresini hromadiany Mahavari buly nezadovoleni. Dejaki masmedi pravoho uchylu yro
narikaly, o majemo takoho slabosyloho, bezinicityvnoho j zovsim bezcharakternoho
imperatora, a krajni livaky, navpaky, tak samo vidverto zlovtialysia, as vid asu puskajuy ujidlyvi kpyny na adresu vsioho instytutu monarchiji, jakyj vony vvaaly atavizmom.
Sam ja ne buv ani monarchistom, ani respublikancem, prote cilkom podiliav dumku
biosti spivhromadian, o taka povedinka Padmy zovsim ne lyy hlavi deravy, cho
jak by vin ne nazyvavsia imperatorom y prezydentom. I lye zaraz ja zrozumiv, jakymy bezpidstavnymy buly vsi zvynuvaennia na joho adresu. Vin prosto hrav ro, pryomu hrav blyskue, vdajuy z sebe vidliuka j nikemu, i tym samym vidvolikav vid
svojeji persony uvahu uych. Joho bezcharakternis ta mizantropija naspravdi vyjavylysia lye maskoju, za jakoju chovavsia odyn z lideriv pidpillia, molyvo, navi holovnyj
kerivnyk.
Vae kodove imja Ej-peryj, skazav ja. Ade tak?
Padma stverdno kyvnuv:
Same tak, mistere Matusevy. Pravdu pro mene znaju lye kika liudej. Teper i
vy naleyte do jichnioho kola Ta pro ce trochy zhodom. Najpere vam treba posnidaty.
Vin proviv mene do nevelykoji kuchni, o meuvala z vitaneju, i zaproponuvav
rozihrityj u duchovci nice. Postupovo ok, vyklykanyj nespodivanoju zustriiu, mynuv,

ja perestav pouvaty sebe nijakovo ta skuto v prysutnosti vincenosnoji osoby, i mene navi
rozvaylo te, o za stolom meni prysluhovuvav sam imperator Mahavari.
Pid kine korotkoji trapezy Padma pryhotuvav dvi aky kavy dlia mene ta dlia
sebe, i my povernuly do vitani. Zruno vmostyvy u krisli, vin distav sygaretu, klacnuv zapanykoju j zakuryv.
Vam ja ne proponuju, skazav imperator, oskiky u vaomu doje zaznaeno,
o vy ne majete cijeji kidlyvoji zvyky.
U mojemu doje, ser? pocikavyvsia ja. Slubovomu y deravnych specslub?
Ni, v naomu. U doje Oporu.
Vy steyly za mnoju?
Skaimo tak: my maly vas na oci. e try roky tomu odyn z naych liudej rekomenduvav zaluyty vas do roboty pidpillia. Kerivnyctvo miscevoho oseredku rozhlianulo
joho rekomendaciju i vyriylo, o vy nam ne pidchodyte.
Otakoji? Ja ne te ob obrazyvsia, ale meni stalo prykro. I ym ja vas ne
vlatuvav?
Bo vyjavylysia nadto priamodunym dlia pidpinyka. My zjasuvaly, o vy pid
kovpakom u uych jak i vsi, chto nadmiru zachopliujesia kosminymy virtuanymy
reanostiamy. Protiahom kikoch misiaciv vy navi perebuvaly pid nahliadom jichnioho
agenta, ale nevdovzi uynci perekonalysia, o vy ne majete odnoho stosunku do Oporu,
i perestaly steyty za vamy. Prote vy ve zasvitylysia, to my ne mohly ryzykuvaty,
zaluajuy vas do naoji organizaciji.
A jako ne sekret, zapytav ja, chto vam rekomenduvav mene?
Vy joho dobre znajete. Ce va kolega Achmad Raman.
To vin len pidpillia?
I due aktyvnyj.
Teper uynci, napevno, zacikavliasia nym, stryvoeno zauvayv ja.
Za mistera Ramana ne chvyliujtesia, vin ue v bezpeci. Tako my podbaly pro
vaych bakiv, oboch brativ, sestru z rodynoju i navi pro kolyniu druynu. Sytuacija
nadzvyajno serjozna. Za ostannimy danymy ui rozhornuly aktyvnu dijanis i spriamuvaly vsi syly na pouky Raeli. Na astia, nam vdalosia vyperedyty jich.
Rae e ne prokydalasia?
Imperator kyvnuv:
Prokydalasia. Rozpovila nam svoju istoriju, a potim my daly jij snodijne, ob vona
znovu zasnula. U neji syne nervove vysnaennia. Ostanni try misiaci buly dlia neji
spravnim komarom vona provela jich odna-odnisika na korabli, o zaznav katastrofy v mizorianomu prostori. A tovarystvo jij skladaly dvi diuyny merciv na bortu,
sered jakych buv jiji bako. Take vytrymaje ne koen doroslyj, o ve kazaty pro dvanadciatyrinu divynku.
A o stalosia z korablem? I vzahali, jak vona tudy potrapyla? Ade, jak ja rozumiju, ce buv rozviduvanyj polit.
Same tak. Ce buv rozvidnyk, do toho ne peryj. Ue dva desiatylittia korabli z
Terry-Galliji reguliarno vchodia u na lokanyj prostir i zbyraju informaciju. Dosi jich
odnoho razu ne vyjavlialy, bo vony ne korystalysia miscevoju drom-zonoju, a zdijsniuvaly
hiperperechody do odnijeji z najblyych zirok i zvidty, ve na dosvitlovij vydkosti, dobyralysia do systemy Mahavari. Zavdiaky velykij hustoti zirok u naomu regini ce ne skladalo dlia nych velykych trudnoiv. Najblya do nas zoria, Aditi, roztaovana mene ni

v odnomu svitlovomu misiaci. A v meach svitlovoho roku

Pereprouju, ser, vvilyvo, ale neterpliae perebyv ja. Z moho doje vy majete
znaty, o ja zachopliujusia astronomijeju, tomu vsi ci fakty meni dobre vidomi. Zokrema
j tona vidsta do Aditi istsot visimdesiat pja svitlovych hodyn. Tako ja mou nazvaty po pamjati vsi zori v radisi svitlovoho roku vid Mahavari. Vid jakoji z nych pryletiv korabe Raeli? Vid Aditi?
Ni, tam zjavliatysia vony ne ryzykuvaly. Najblyi zori zavdy pid pidozroju, to
ui mou trymaty pid nahliadom jichni drom-zony. Korabe letiv erez Dzetu Devaki
ce maje vdvii dali, zate bezpenie. Joho misija vidriznialasia vid usich poperednich:
na planetu mala vysadytysia rozviduvana grupa dlia vstanovlennia kontaktu z Oporom.
Pro nae isnuvannia vony znaly ve bahato rokiv i rozrachovuvaly vyjty na nas erez
trioch liudej, zokrema erez profesora Agatijara. Zrozumilo, jakby na misci Raeli buv
dosvidenyj rozvidnyk, vin dijav by znano obanie i zumiv by zvjazatysia z namy, ne
pryvertajuy uvahy uych.
Oho! promovyv ja, viduvy, jak moje serce zakalatalo v hrudiach. Rozviduvana grupa, kontakt z Oporom Ote, o nazrivaje?
Bezumovno. Schoe, o kerivnyctvo Terry-Galliji maje osoblyvi plany stosovno
Mahavari. Ade Rae kazala vam, o jichni rozvidnyky ve zapustyly cej m u hlobani merei semy okupovanych planet? Imperator kyvnuv ubik ekrana.
Tak.
Zate nam vony ne povidomyly pro svoju borobu, choa sposterihaly za namy ve
dvadcia rokiv. Vam ne zdajesia ce dyvnym?
Zdajesia, pohodyvsia ja, ale potim dodav: A vtim, ni. Jako gallijci ne chotily vykazuvaty pered uymy svoju zacikavlenis Mahavaroju, todi vse logino.
e b pak! Usi ci roky vony o hotuvaly. Rae ne znaje, o same, ta v mene je
pevni zdohady. I jako vony pidtverdiasia Imperator na sekundu zamovk, a v joho
oach spalachnuly vohnyky. Do rei, odyn cikavyj fakt. Korabe, na jakomu pryletila
Rae, zvesia Zoria Svobody. Symvolino, y ne tak?
Vidpovisty ja ne vstyh. Raptom tyu v kimnati poruylo nastyrne pyannia hodynnyka na zapjastku Padmy. Imperator pidchopyvsia z krisla i estom zveliv meni
movaty.
U dveri mojeji spani chto dzvony, pojasnyv vin, uvimknuv svij komunikator
i mliavym, sonnym holosom zapytav: Chto tam?
Ce ja, tatu, pouvsia dzvinkyj divoyj holos, jakyj ja vidrazu vpiznav: na vidminu vid svoho baka, pryncesa Sati, nastupnycia prestolu, brala aktyvnu uas v hromadkomu ytti Mahavari j asto zjavliala u vypuskach novyn. Vyba, o rozbudyla
tebe. Ta ce due terminova sprava. Meni mona vvijty?
Zaekaj, Sati. Ja tiky vdiahnusia.
Vymknuvy komunikator, vin vydko popriamuvav do lifta i ve na chodu kynuv
meni:
Zalyajtesia tut. Chvylyn za pja povernusia.

Prote imperator ne povernuvsia ni za pja chvylyn, ni navi za pivhodyny. ekajuy

joho, ja vdruhe perehlianuv m pro Terru-Galliju, a potim vyviv na ekran ini fajly z
dyska, o mistyly technini dani pro korabe.
Zoria Svobody naleala do klasu lehkych krejseriv, pryznaenych holovno dlia rozviduvanych ta dyversijnych akcij. Vidpovidno do specykaciji ekipa mav skladatysia z
pjaty osib: kapitana, druhoho pilota, bortinenera, operatora artylerijkych system ta medyka; ostannij mav pojednuvaty svoji obovjazky z robotoju na kambuzi j dohliadom za
ytlovymy prymienniamy, a artyleryst vidpovidav tako za systemy zvjazku ta zovninioho spostereennia. Odnoasno z ekipaem na korabli mohly perebuvaty dva desiatky
pasayriv.
Krejser mav potunyj chodovyj dvyhun i protiahom otyrioch dib mih rozvynuty
vydkis ponad polovynu vid svitlovoji. I tut ja deo znajov. Ue ne v fajlach specykaciji,
a u zvitach pro stan bortovych system. Pry dosiahnenni korablem pryskorennia 56,3 g v
roboti gravikompensatoriv stavsia krytynyj zbij, i syla tiainnia na bortu perevyyla
standartnu v trydcia raziv. A ce oznaalo nemynuu j maje myttievu smer.
Teper ja zrozumiv, o stalosia z ekipaem Zori Svobody. Najpevnie, ce bula dyversija: skaimo, v bortovyj kompjuter zapustyly jakyj virus, o aktyvizuvavsia pry dosiahnenni zadanoho pryskorennia. Protiahom nastupnych visimdesiaty dvoch hodyn korabe prodovuvav rozhin, poky ne dosiah krejserkoji vydkosti 0,56 vid svitlovoji. Tiky
todi avtopilot, ne otrymavy podaych vkazivok, zupynyv chodovi dvyhuny.
A de uve cej as bula Rae? Jak jij vdalosia zalyytysia yvoju?
Ja znovu perehlianuv specykaciju, namahajuy vidukaty misce na korabli, de
vona mohla b uriatuvatysia vid perevantaennia. I nezabarom znajov joho: ce buv pryvartovanyj do krejsera nevelykyj atl miplanetnoho klasu, osnaenyj technologijeju
superstels, o robyla joho nevydymym dlia radariv ta detektoriv mas, i najholovnie!
obladnanyj avtonomnymy gravikompensatoramy, zdatnymy vytrymaty stokratne
pryskorennia. Mona ne sumnivatysia, o same zavdiaky jim Rae zalyylasia yvoju
Moju uvahu vid ekrana vidvernulo tyche elestinnia dverej. Ja ozyrnuvsia j pobayv
Ritu, zakutanu v dovhyj chalat. Na jiji sviomu, vidpoylomu oblyi zovsim ne bulo kosmetyky, a rozpuene j reteno rozesane volossia poblyskuvalo vid volohy.
Dobroho ranku, mistere Matusevy, pryvitalasia vona.
Dobroho ranku, mis Agatijar, vidpoviv ja. Va bako e spy.
Ja tak i dumala. A vy ve zustrialysia z Vona zrobyla vyraznu pauzu.
Zustriavsia. I skazaty, o ja zdyvovanyj, ce nioho ne skazaty.
A ja j dosi ne mou poviryty Imperator piov spaty?
Ni, de hodynu tomu joho vyklykala pryncesa. Vin obiciav nezabarom povernutysia, ale o zatrymujesia. A my tak i ne zakinyly rozmovu pro Rae. Vy uly jiji rozpovi?
Tak. Rae rozbudyly pry meni, vona rozpovila nam svoju istoriju, a potim nas
oboch znovu vidpravyly spaty. Oto ja mou dopomohty. Na omu zupynyvsia imperator?
Na tomu, o ce bula rozviduvana misija, a korabe zvesia Zoria Svobody. Ta
potim ja j sam deo zjasuvav, perehliadajuy dysk. I ja rozpoviv jij use, pro o dovidavsia.
Same tak vono j bulo, mistere Matusevy Do rei, moe, stanemo nazyvaty odne
odnoho na imja? Ne liubliu vsi ci ceremonnosti. Zhoda?
Zvyajno.
Tak ot, Stefane, prodovuvala Rita. Ty pravyno zdohadavsia. U bortovyj

kompjuter potrapyv virus, usia komanda korablia zahynula vid trydciatykratnoho perevantaennia, a Rae uriatuvalasia tiky tomu, o avtomatyno spraciuvaly gravikompensatory atla, de vona chovalasia.
Chovalasia? perepytav ja.
Aha. Jak vyslovyvsia pan ankar, Rae typovyj zrazok kosminoho zajcia.
Komandyrom Zori Svobody buv jiji bako, ofrej Leblan. Z joho sekretnych fajliv vona
vydobula vsi neobchidni kody dostupu i pered vidliotom probralasia na korabe. Kae, o
ne chotila znovu rozluatysia z bakom. Za ostanni pja rokiv kapitan Leblan buv zi svojeju rodynoju lye kika misiaciv, a retu asu provodyv u tryvalych rozviduvanych poliotach. Koly Rae dovidalasia, o vin vidbuvaje na erhove zavdannia j povernesia ne
ranie ni za pivroku, vona ne vytrymala i vyriyla poletity razom z nym. Rita chmyknula. Choa ja ne dumaju, o vona vynyla tak lye erez baka. Po-mojemu, jij due
chotilosia podorouvaty, schoe, taka ve v neji avantiurna vdaa. A ob bako ne zmih
povernuty jiji nazad, vona vyriyla pereekaty v atli, a poky korabe ne nabere povnoji
vydkosti. I ce vriatuvalo jiji.
Ave, pohodyvsia ja. Jij due poastylo.
Poky my rozmovlialy, zi svojeji kimnaty vyjov Radiv ankar. Vyhliad vin mav stomlenyj i chvoroblyvyj. Cebto e chvoroblyviyj, ni uora.
Try hodyny namahavsia zasnuty, skazav vin, sidajuy na kanapu. Ale
marno. Ja nadto schvyliovanyj. Ostanni kika hodyn perevernuly vse moje yttia.
Mou daty vam snodijne, liubjazno zaproponuvala Rita. Vono zovsim nekidlyve.
Harna ideja. Budu vam due vdianyj, liuba. A koly Rita pila v spaniu za
svojim medynym kejsom, ankar zvernuvsia do mene: Vy ve rozmovlialy z Padmoju?
Vin zbyravsia doekatysia vas.
Ja vidpoviv, o imperatora hodynu tomu vyklykala doka i o vin zatrymujesia.
ankar spochmurniv:
Ce meni ne podobajesia. Z jakoho dyva pryncesa poturbuvala joho tak rano? Ade
vsim vidomo, o vin liuby pospaty.
Moe, ce povjazano z namy? Virnie, z Raelliu.
Navriad. Navi jako ui ocijno zvernulysia do uriadu z vymohoju vydaty vas,
to pry omu tut imperator? I ministry, i pryncesa znaju, o politykoju vin ne cikavysia,
a hovoryty z nym pro uynciv vse odno o zvertatysia do stinky. Ni, tut o ine.
Rita, povernuvy zi spani, zaproponuvala ankarovi dvi kapsuly zi snodijnym:
O, vypyjte, i za ver hodyny zasnete.
ankar podiakuvav, prote ne stav odrazu pryjmaty kapsuly, a poklav jich na nyzekyj stolyk poru z kanapoju.
Pane ankar, ozvavsia ja, povertajuy do pytannia, o najbie mene cikavylo. Jak ja rozumiju, Raeli vdalosia znekodyty virus i otrymaty kontro nad korablem. Ale omu vona poletila do Mahavari? omu ne povernulasia nazad na TerruGalliju?
Ce oevydno: jij zabraklo zna. Vona lye dvanadciatyrina divynka, chaj
navi due rozumna, chorobra, kmitlyva. Virus Rae vyjavyla i znekodyla ce ne problema, jako zdohaduvatysia pro joho isnuvannia. Vona kontroliuvala programu avtopilota, o dostavyv Zoriu Svobody v na lokanyj prostir. Ale vona ne mohla sklasty programu dlia zvorotnoho liachu i tym bie ne mohla keruvaty korablem vrunu. Jakby

Rae ne bula taka rozumna, jakby pereocinyla svoji syly i sprobuvala ce zrobyty, to beznadijno zahubylasia b u kosmosi.
ankar uziav zi stolyka odnu z kapsul i, trochy povahavy, use prokovtnuv jiji.
Na astia, prodovuvav vin, Rae vyjavylasia rozvalyvoju divynkoju. ekaty na prybuttia nastupnoho rozvidnyka vona ne mohla. Po-pere, ne znala, koly ce stanesia; po-druhe, ne ujavliala, jak vstanovyty z nym kontakt ade vin te chovatymesia
vid uych; a po-tretie, u neji ve ne vytrymuvaly nervy, vona bie ne mohla zalyatysia
sama na korabli. Iz zapysiv bortovoho kompjutera Rae znala pro zaplanovanu vysadku
na Mahavaru i vyriyla skorystatysia z cioho. atl zavbiky z nevelykyj litak ce vam
ne mizorianyj korabe, i vporatysia z nym znano lehe. Do toho joho avtopilot buv
zazdalehi zaprogramovanyj. Pry nablyenni do planety vin vyznayv roztauvannia orbitanych stancij uych i samostijno rozrachuvav optymanu trajektoriju pryzemlennia.
Zvyajno, buv ryzyk, o atl pomitia, nezvaajuy na joho nevydymis dlia radariv. Ale
ce buv rozumnyj, vypravdanyj ryzyk.
ankar znovu zrobyv pauzu i prokovtnuv druhu kapsulu snodijnoho.
A znajete, Rito, ci pigulky poynaju dijaty. Mene ve potrochu zakolysuje.
Potim znovu povernuvsia do mene: Povtoriuju, mistere Matusevy: Rae due rozvalyva divynka. Vona vse zrobyla pravyno navi te, o po dorozi do profesora Agatijara pidepyla vas. Ja v odnomu razi ne stverduju, o ce buv jiji svidomyj vynok,
ale vaa forma pilota, bezumovno, vidihrala svoju ro. I tut Raeli znov poastylo: ade
vy ne prosto pilot, vy e j znajomi z teorijeju astronavigaciji. I choa dosi vy maly spravu
lye z virtuanymy kosminymy poliotamy, ja ne maju sumnivu, o vy vporajetesia zi
spravnim korablem.
Meni perechopylo podych.
Vy choete skazaty
Jasna ri! Chto ie poverne Rae dodomu i dopravy na Terru-Galliju naoho
povnovanoho posla.
Tut poulosia tyche poklacuvannia, dveri lifta rozijlysia i z kabiny vyjov imperator.
Vyhliad u nioho buv dyvnyj ne skazaty b, o radisnyj, ale j ne zasmuenyj. Joho vtomleni oi prominylysia jakym pochmurym zadovolenniam.
Vybate, o zatrymavsia. Dovelosia pryjmaty vidstavku Kabinetu Ministriv.
O cij pori? Zranku do snidanku? zdyvuvavsia ankar. Jakyj ged jich ukusyv? Vony o, z pochmillia vyriyly oholosyty dostrokovi vybory?
Ni, tut ine. Vony prosto vmyly ruky j chutko rozbihlysia po domivkach. Dvi hodyny tomu na adresu uriadu pryjla nota vid uych z povidomlenniam pro tymasove
zaprovadennia na Mahavari osoblyvoho reymu upravlinnia. Peri jichni korabli maju
pryzemlytysia na planetu ve pislia poludnia. Slovom, poynajesia okupacija.
ankarovi oi, ve zatumaneni snodijnym, myttiu spalachnuly.
Vijna! Nu nareti!..

My znovu maly v kapsuli gravikara kri neprohliadnu pimu Katakomb. Tiky teper u krisli vodija sydiv imperator, a ankar, z ostannich syl dolajuy son, pererachovuvav
peroerhovi zachody, do jakych treba vdatysia u zvjazku z majbutnioju okupacijeju. Vin

burmotiv dedali nerozbirlyvie, a poky vreti-ret ne zasnuv.

Same zaraz v ekstrenych vypuskach novyn povidomliaju pro zaprovadennia
osoblyvoho reymu, strymano zahovoryv imperator, perekonavy, o ankar micno
spy. Vodnoas u planetarnij infomerei poyriujesia m pro Terru-Galliju. Nezabarom vin bude dostupnyj konomu. Sati e ne znaje pro nioho, ta ve zbyrajesia vystupyty
z zaklykom do nepokory ignoruvaty uych, sabotuvaty vsi jich rozporiadennia, vidmovliatysia vid bu-jakoji spivpraci. Ja namahavsia vidradyty jiji, ale vperte divyko ne
choe nioho sluchaty. Vona znevaaje mene, maje za nikemnoho chrobaka. Padma
hirko posmichnuvsia. Zaraz vona dumaje, o ja vtik z palacu, aby schovatysia vid problem.
Chiba pryncesa ne znaje pravdy pro vas? zdyvuvavsia Agatijar.
Ni. I ne povynna. Nichto ne povynen znaty. Jako virnie, koly my stanemo
vinymy, ne mona dopustyty, ob narodu stalo vidomo pro moju uas v Opori.
Ale omu?
Bo ce moe pryzvesty do erhovoji konstytucijnoji reformy. Narod moe zaadaty,
ob imperator, jak i istsot rokiv tomu, ooliuvav uriad. A ja cioho ne chou ne dlia
sebe osobysto, a vzahali dlia Mahavari. Chaj navi ja budu spravedlyvym ta kompetentnym pravytelem, i moja doka te, odnak de garantija, o takymy budu moji onuky ta
pravnuky? V upravlinni deravoju ne mona pokladatysia na spadkovis. O omu ja ne
chou, ob Sati vystupala z zaklykom do nepokory, bo ce zroby jiji due populiarnoju v
narodi. Nechaj vijna rozponesia bez jiji uasti.
Pan ankar hovoryv o pro raketnu ataku, zauvayv ja.
Imperator kyvnuv:
Peri transporty z okupantamy ne siadu na planetu, vony budu znyeni pozytronnymy raketamy. Jich u nas ve devjanosto visim odyny. Usi ci roky profesor ankar zajmavsia jich vyhotovlenniam. Krim toho, sklady v Katakombach doentu zabyti
zvyajnym ozbrojenniam, o zalyylosia e z dovojennych asiv.
Agatijar spochmurniv.
Nu, prypustimo, o vam vdassia zbyty devjanosto visim transportiv. Prypustimo
tako, o zvyajnych raketnych ustanovok vystay e na pevnu kikis uynkych korabliv. A dali?
My ne dijatymemo tak priamolinijno. Naa taktyka poliahatyme v zdijsnenni dyversijnych aktiv. A pozytronni rakety ce krajnij zachid. Peri pja-is tuk jak vitannia. Movliav, laskavo prosymo, dorohi hosti. A e cia ataka maje vidvernuty uvahu
uych vid atla, ob mister Matusevy zmih bezperekodno vyvesty joho za mei kontroliovanoji orbitanymy stancijamy zony. Protyradarnyj zachyst ce dobre, ale pidstrachuvatysia ne zavady.
Jak i pid as rozmovy z ankarom, meni a styslysia hrudy. Vychody, ja spravdi
poleu. Poleu v spravnij kosmos, do spravnich zirok!..
A Rae radisno pohlianula na mene, potim na imperatora:
To vy dopomoete meni? Ja povernusia dodomu?
Tak, moja liuba, vidpoviv Padma. Zvyajno, my dopomoemo tobi. A zarazom dopomoemo j sobi. My musymo jaknajvyde zvjazatysia z vaym uriadom, ob vin
skoryguvav svoji plany. Nas ne treba hotuvaty do povstannia, my ve hotovi do nioho.
Teper sprava za vamy. Skoro uynciam bude ne do drom-zony, u nych zjavysia kupa
problem na samij Mahavari.

Jakyj as Rae movala.

Vy vvaajete, o ce j bulo zavdanniam tatovoji komandy? Pidhotuvaty povstannia
i zmusyty uych do vtorhnennia na planetu?
Ja cioho peven. ui, zvisno, ne durni, ale vony ne znaju odnijeji valyvoji rei.
Jakoji?
o vy sposterihajete za namy ve dvadcia rokiv. Jakby vony znaly, to ne sunulysia b na Mahavaru, a zoseredyly b uvahu na pidstupach do systemy. Do toho jichnie
riennia okupuvaty planetu svidy pro te, o jim nioho ne vidomo pro katastrofu korablia. Napevno, vony vyriyly, o na Mahavaru vysadyvsia cilyj zahin vaych agentiv,
jaki navi prychopyly z soboju ditej. Padma syluvano vsmichnuvsia. I my majemo
skorystatysia z cioho. Zaraz nae peroerhove zavdannia vstanovyty kontakt z TerrojU-Gallijeju j pohodyty podai diji.
I chto bude naym predstavnykom na perehovorach? pocikavyvsia ja.
A jak vy dumajete? Z cymy slovamy imperator pohlianuv na ankara. Komu
e mona doruyty taku vidpovidanu misiju? Ta j vin sam nizao ne pohodysia na
bu-jaku inu kandydaturu. Zretoju, vin na patrirch i bie za vsich zasluyv pravo
predstavliaty Mahavaru na perych za ostanni sto rokiv minarodnych perehovorach.
Jomu potriben pominyk, nesmilyvo zauvayv Agatijar. Nu, skaimo, referent y sekretar
I pereklada ne zavady, tak samo nesmilyvo dodala Rita. Ta j likar na korabli maje buty.
Imperator kyvnuv:
Jasna ri, vy te poletyte. I ja b rado poletiv z vamy, ale Vin pochytav holovoju. Moje misce tut, na Mahavari.

Cioho razu naa tryhodynna podoro po Katakombach ne zakinylasia erhovym

pidjomom na lifti. Promynuvy kika liuziv, my opynyly u velykomu angari. Tam stojalo
z desiatok gravikariv i dvi stari armijki ambiji, o pojednuvaly funkciji bojovoho flajera
ta hlybokovodnoji submaryny.
e pry prochodenni liuziv imperator zatemnyv prozoryj kovpak kabiny, tomu pjatero liudej, o znachodylysia v angari, ne mohly nas bayty. Vtim, jichnich obly ja te
ne rozhlediv, pozajak stojaly vony daleeko, a osvitlennia tut bulo mianym.
Padma kika raziv myhnuv faramy, mabu dajuy umovnyj sygnal. Dvoje z cijeji
grupy zalyylysia na misci, a reta troje, pomachavy nam rukamy, zabralysia doseredyny
najblyoho gravikara. Zapustyvy dvyhun, vony ruyly do vychodu z angara. Tiky koly
perehorodka liuzu za nymy opustylasia, imperator vidkynuv kovpak kabiny i skazav:
Nu vse, moemo vychodyty. Ti dvoje z vaoji komandy, mistere kapitane Matusevy. Ade vam znadobysia ne lye likar, a j druhyj pilot z bortinenerom.
Lyyvy ankara spaty v kabini, my vybralysia z gravikara. Tym asom moji majbutni pidlehli pidijly do nas. Teper ja ve mih rozhledity jichni oblyia i z podyvom vyjavyv, o odne z nych meni dobre znajome.
Achmade, ty?!
Maje odnoasno zi mnoju vyhuknuv Agatijar:

 Ari!
Z usioho bulo vydno, o i dlia moho naparnyka Achmada Ramana, i dlia profesorovoho unia Aribada Ortegy naa zustri vyjavylasia takoju nespodivankoju, jak i dlia
nas. A za kika sekund, upiznavy imperatora, vony vzahali oteterily.
Pryvitavy z nymy, Padma zapevnyv jich, o zvertannia vaa velynoste absoliutno zajve, mona prosto kazaty ser. Vidtak zaproponuvav jim zaekaty pojasne u
tovarystvi Agatijara j Rity, a sam vidviv nas z Raelliu do protylenoji stiny angara.
Tam tako buv liuz, na vyhliad znano micniyj, rozrachovanyj na kudy bie navantaennia, ni usi poperedni.
Ote, moja liuba, zvernuvsia imperator do Raeli, zvidsy do miscia zi vkazanymy toboju koordynatamy trochy bie triochsot kilometriv. Ce najblyyj do tvoho
atla okeaninyj terminal Katakomb. Spodivajusia, ty zmoe vyklykaty joho priamo
zvidsy, i nam ne dovedesia korystuvatysia ambijamy vony ne taki vydkisni, do toho
ne maju protyradarnoho zachystu.
Na taku vidsta potunosti maje vystayty, skazala Rae, distajuy z kyeni
svij dystancijnyj put.
Vona natysnula AP i, vtrymujuy jiji, vybrala e odnu knopku, poznaenu literoju P v krueku. Na dyspleji zjavylo meniu z dobroho desiatka punktiv, biis jakych
buly zrozumili navi bez perekladu.
Rae vstanovyla maksymanu potunis, minimanyj kut rozsijuvannia i zapytala
v imperatora toni koordynatamy roztauvannia angara. Toj buv hotovyj do cioho j distav
z kyeni papire, de buly zaznaeni yrota, dovhota i hlybyna nye rivnia moria. Rae
vydko vvela dani i skazala:
Teper vin avtomatyno vyznay potribnyj napriamok i peredas tudy sygnal.
Joho vnutrinij kompas ue nalatovanyj na miscevi magnitni poliusy ta sitku koordynat.
Koly zvjazok ustanovysia, bu laska, movi, ne vtruajtesia. Kompjuter atla stavytyme
meni zapytannia dlia identykaciji, ja maju vidpovidaty vydko ta tono. Jako cho raz
zibjusia, vin zroby poperedennia, a pislia druhoji pomylky aktyvuje systemu samoznyennia. Nu, vy rozumijete, vymohy bezpeky.
Ave, rozumiju, kyvnuv Padma i vziav mene za liko. My razom vidstupyly
na kika krokiv.
Rae spriamuvala put ubik liuka j natysnula knopku. Maje vidrazu z krychitnoho
dynamika puta pouvsia suchyj holos. Myttiu zoseredyvy, Rae kvaplyvo, ale itko
promovyla kika sliv. Potim prolunalo jake zapytannia. Vona vidpovila. e odne i
znovu vydka vidpovi.
Takyj obmin korotkymy replikamy tryvav blyko chvylyny. Nareti Rae rozslabyla i zahovoryla spokijnie. Potim zvernula do nas:
Na maksymanij vydkosti atl moe distatysia siudy za odnu hodynu dvadcia
try chvylyny. Ale pry ciomu je ryzyk, o turbulentni potoky mou pomityty z orbity.
Tomu kompjuter, prorachuvavy roztauvannia uynkych stancij, proponuje stovidsotkovo bezpenyj marrut, o zabere try z vertiu hodyny.
Imperator nenadovho zadumavsia.
Ni, ce nedocino. ui hotujusia do vysadky na planetu i, mabu, ue zminyly
orbity stancij. Spodivatymemosia, o vony ne pomitia atla, do toho zaraz u ciomu
rajoni okean tormy. U nas obma asu, a kapitanu Matusevyu e treba oznajomytysia
z systemamy keruvannia.

 atl moe letity na avtopiloti, zauvayla Rae.

Bezumovno, moe. Prote avtopilot efektyvnyj lye v stacinarnych umovach. A v
nestandartnych sytuacijach oden kompjuter ne zrivniajesia z liudynoju.
Rae pohodylasia z nym i nakazala atlu jty najkorotym kursom.
Potim my povernulysia do gravikara, de Ortega dojmav Agatijara yslennymy zapytanniamy, na jaki toj ne navauvavsia vidpovisty. ankar, jak i ranie, spav, a Achmad
stojav trochy ostoro z rozhublenym vyrazom oblyia. Speru ja pidijov do nioho.
Vyba, drue, o zavdav tobi stiky klopotu.
To ce erez tebe? zdyvuvavsia Achmad i pochytav holovoju. A ja j hadky ne
mav, o ty v naij organizaciji. Koly ja rekomenduvav tvoju kandydaturu, ale tebe, zdajesia, zabrakuvaly o stalosia, Stefane? Vnoi mene rozbudyly, zmusyly jty v Katakomby, potim pryvezly siudy j nakazaly ekaty rozporiade. I o ja ekaju ale nioho
ne rozumiju!
Zaraz my vse pojasnymo, mistere Raman, ozvavsia imperator. I vam tako,
mistere Ortega. Ta peredovsim vy majete podyvyty odyn korotekyj m.

atl prybuv tono za rozkladom i vvijov u zazdalehi vidkrytyj zovninij liuk. Nastupni desia chvylyn my neterpliae ekaly, poky pompy vykaaju zi liuzovoji kamery
vsiu vodu. Imperator skazav:
Nam sami bohy spryjaju. Za ostannimy povidomlenniamy zi schodu ruchajesia
potunyj hrozovyj front, hodyny za dvi vin bude nad namy. Ote, vy zmoete bez problem
distatysia ninoho boku planety. Vin zapytlyvo hlianuv na mene: Vas ne liakaje, o
dovedesia letity kri hrozu?
Anitrochy, ser. Ce kosminyj atl, a ne simejnyj flajer.
Do rei, zauvayv ankar, jakyj prokynuvsia e pivhodyny tomu i ve vstyh
pohovoryty z kym po vnutrinij merei Katakomb. Zaraz nai liudy vyvaju nove
roztauvannia orbitanych stancij. Pered vidpravlenniam vy otrymajete schemu jichnich
orbit.
Nareti pompy vidkaaly vsiu vodu, vnutrinij liuk liuzovoji kamery vidkryvsia, i
my vsijeju jurboju vvijly doseredyny. Na nas povijalo cholodnym volohym povitriam,
husto nasyenym sumiiu zapachiv jodu, soli ta hnylych vodorostej. Spalachnuv proektor i vychopyv z pimy litanyj aparat zavbiky z lehkyj pasayrkyj litak, ve vuhinoornyj, bez markuvannia, z nevelykymy detopodibnymy krylamy.
Stupajuy po kaliuach morkoji vody, ja obijov dovkola atla, potim nablyzyvsia do
nioho vprytul i torknuvsia doloneju orstkoji bortovoji obyvky. Poza sumnivom, ce buv
spravnij kosminyj atl miplanetnoho klasu, due schoyj na kompjuterni modeli, z jakymy ja vpravliavsia u virtuanych reanostiach. Vychodiay z gabarytiv, vin buv rozrachovanyj na desiatok pasayriv, a v pilotkij kabini mohlo pomistytysia dvoje liudej. Osnovnyj dvyhun gravitacijnyj: takym lehkym atlam vin dozvoliav rozvyvaty prystojnu
vydkis poblyzu masyvnych nebesnych til. Dopomini reaktyvni dvyhuny praciuvaly na
dejteriji: jich vykorystovuvaly dlia tonkoho manevruvannia, a v razi potreby vony mohly
za lieni chvylyny rozihnaty atl do tretioji kosminoji vydkosti.

Za dopomohoju svoho puta Rae vidkryla liuk atla j vypustyla trap. Koly my pidnialysia na bort i opynyly u tamburi, imperator skazav:
Nechaj kapitan Matusevy rozberesia z systemamy keruvannia. Rae dopomoe
jomu, a my, ob ne zavaaty jim, posydymo v saloni.
Projovy do kabiny, ja vlatuvavsia v zrunomu krisli peroho pilota j uvano ohlianuv kontronu pane. Nijakych problem z keruvanniam ne peredbaalosia, za vyniatkom chiba o odnijeji movnoho barjera.
Rae, zapytav ja, tvij kompjuter rozumije anglijku?
Ce mona vlatuvaty.
Vona sila v susidnie krislo i prokazala kika sliv, sered jakych ja pouv o schoe
na angle. Francukyj tekst na vsich pryladach ta dysplejach zminyvsia na zvynyj dlia
mene anglijkyj.
Peredovsim ja nakazav deaktyvuvaty interfejs holosovych komand i vsi podai povidomlennia vyvodyty na mesa-riadok taktynoho dyspleja.
Mij tato te ne liubyv, koly kompjutery rozmovliaju, zauvayla Rae, i v jiji
holosi vyrazno vulysia sumni notky. Tak samo, jak i reta pilotiv. Ce vidvolikaje
uvahu? y dratuje?
Prosto vynykaje nebaana iliuzija liudkoji prysutnosti. Koly kompjuter rozmovliaje z toboju, mymovoli skladajesia vraennia, o vin len komandy. Inodi viddaje
jomu nakazy ne za vstanovlenoju formoju, a vin jich ne rozumije. Cho tam jak, a kompjuter lye tupa bielektronna mayna, jaka nemaje ni rozumu, ni ujavy, ni svobody voli.
Vin nezaminnyj pominyk i udovyj vykonave, ale ne bie Vtim, hodi balaok, skazav ja, zoseredujuy uvahu na kontronij paneli. Do spravy.

Nae proannia z imperatorom vidbulosia po-dilovomu, bez osoblyvych sentymentiv. Lye proajuy z Raelliu, vin dozvolyv sobi trochy rozulytysia, nazvav jiji moja
liuba divynka i pociluvav u olo.
My zadrajily liuk i rozijlysia po svojich misciach: ja z Raelliu piov u kabinu, a ini
roztauvalysia v pasayrkomu saloni. Achmad buv trochy zasmuenyj: vin javno rozrachovuvav, o dopomahatyme meni v polioti. Prote ja vziav za naparnyciu Rae, jaka ve
litala na ciomu atli i, krim toho, mala povnyj ta neobmeenyj dostup do joho bortovoho
kompjutera.
Vostannie machnuvy nam rukoju, imperator zaynyv vnutrinij liuz. Kamera poala vydko napovniuvatysia vodoju, i ve za pja chvylyn zovninij liuk povoli rozachnuvsia.
Ja dozvolyv avtopilotovi vyvesty atl v okeanki prostory j pidniaty joho do samoji
poverchni. Jak i obiciav imperator, tam ne na art rozhuliavsia torm. U nebi nyko vysily
vaki svyncevi chmary, raz po raz spalachuvaly slipui rozloysti blyskavyci. atl syno
kydalo v rizni boky, ale my nioho ne viduvaly: gravikompensatory praciuvaly ideano,
myttievo reagujuy na najmene vidchylennia vektora syly tiainnia vid vertykali.
Stvoriuvalosia vraennia, o my stojimo na misci, a ot okean zanosy to v vpravo, to vlivo,
to vhoru, to vnyz.
Ja trochy zmenyv reakciju kompensatoriv, i nas stalo pochytuvaty.

 Navio vy ce zrobyly? zapytala Rae.

ob viduty reanis, pojasnyv ja. Pry runomu keruvanni ce neobchidno.
Ale ne chvyliujsia: nadto rizkych ryvkiv i znanych perevantae kompjuter ne dopusty.
Ja vysunuv z-pid paneli turval i aktyvuvav rune keruvannia. Za takych pohodnych
umov ne mona bulo cilkom pokladatysia na gravitacijnyj dvyhun, tomu ja zapustyv termojaderni turbiny na minimanu potunis. Teper atl vtratyv svoju nevydymis, ale pid
inym arom hrozovych chmar oden detektor ne vidrizny plazmovyj spalach vid elektrynych rozriadiv.
Pojichaly! skazav ja j potiahnuv na sebe turval.
Zdajesia, same ce slovo vymovyla liudyna, o pivtory tysiai rokiv tomu pera zalyyla mei Zemli. Choa, moe, i ni ta jaka, zretoju, riznycia! Ja buv perym za ostannie storiia predstavnykom Mahavari, o vychodyv u kosmos, i odni slova na sviti ne
mohly povnoju miroju peredaty moji pouttia
My maly kri temnu huavynu chmar priamo na schid, tono v napriamku obertannia planety, z konoju sekundoju naroujuy vydkis. Podolannia zvukovoho barjera
sered turbulentnych potokiv bulo vemy efektne i ne zovsim bezpene, ale ja mav u svojemu rozporiadenni udovu maynu, rozrachovanu na znano krytynii navantaennia.
Ja dedali due rozhaniav atl pid prykryttiam chmar, i na toj as, koly dovelosia vymknuty reaktyvni turbiny, naa vydkis maje dosiahla peroji kosminoji.
Teper atl mav ninoju storonoju planety, vykorystovujuy lye gravitacijnu tiahu.
Ja zviryvsia zi schemoju roztauvannia uynkych stancij i trochy vidkoryguvav kurs.
Bortovyj kompjuter, vydko prorachuvavy novu trajektoriju, vydav na dysplej povidomlennia, o vona proliahaje nebezpeno blyko do odnijeji zi stancij, i je ryzyk vizuanoho
kontaktu.
Ja proignoruvav joho zastereennia, oskiky dobre pamjatav nau rozmovu z imperatorom nezadovho do vidliotu. Jako podiji rozhortatymusia za planom, cij stanciji
bude ne do nas. A jako ni, ja e matymu as zminyty kurs i proslyznuty mi dvoma
stancijamy.
Na astia, nioho zminiuvaty ne dovelosia, i plan spraciuvav ideano. Na vysoti
dvochsot kilometriv nai infraervoni datyky zapelenguvaly dva ruchomi objekty, yji
trajektoriji tono peretynalysia z trajektorijeju stanciji. ui te jich pomityly, prote stancija masoju ponad pja megatonn mala zavelyku inerciju, ob uchylytysia vid zitknennia.
Odnu raketu uynciam taky vdalosia pidbyty, zate ina, zdijsnyvy nyzku chytrych manevriv, uspino proskoyla kri jichni oboronni zaslony, i maje priamo za kursom naoho
atla spalachnula jaskrava zirka.
O vam! vyhuknula Rae. Majete, vyrodky!.. Chto rozrobyv systemu navedennia? Pan ankar?
Mabu.
Vin spravnij genij. Pidbyty takyj potunyj zachyst z druhoji sproby, ce ce
prosto blyskue!
Na a, my proletily daleeko vid ochoplenoji polumjam stanciji i ne zmohly ocinyty
vsijeji serjoznosti zavdanych jij ukode.
Meni dovelosia znovu zapustyty reaktyvni turbiny, inake atl, per ni vyrvatysia
zi sfery tiainnia Mahavari, zrobyv by navkolo neji povnyj vytok. Teper my znachodylysia znano vye orbit usich stancij, tomu mohly ne bojatysia, o ui pomitia nas,
ade pislia raketnoji ataky vsia jichnia uvaha bula prykuta do planety. I v bu-jakomu

razi vony ve nioho ne mohly vdijaty: my maly prystojnu foru v asi ta vydkosti, a kosmos velykyj, i zahubytysia v niomu due lehko. A na vypadok zustrii z jakym uynkym
patrulem my buly a nijak ne bezzachysni: okrim zvyajnoho ozbrojennia atl mav otyry
pozytronni rakety, nezhir za tu, jaka neodavno vrazyla orbitanu stanciju.
Ja znovu perekliuyvsia z termojadernoji tiahy na gravitacijnu i nareti rozslableno
vidkynuvsia na spynku krisla, nakazavy kompjuteru vymknuty verchnie osvitlennia.
Na ekranach zadnioho ohliadu, obramlenyj slipuoju koronoju, jaskravo siajav Agni
sonce Mahavari, a speredu rozkynulasia neosiana ornota kosmosu, husto vsijana
samocvitamy zirok. Ja zhadav, jak dytynoju prostiahav ruky do ninoho neba, marno spodivajuy dotorknutysia do merechtlyvych vohnykiv, jak u junosti bezsonnymy noamy
sydiv bilia rozynenoho vikna, mrijuy pro nezdijsnenne, jak ue v zrilosti, pilotujuy suborbitanyj lajner, tulyvo dyvyvsia na zori, jak dyvysia v nebo ptach kri graty svoho
vojera. y mih ja e vora bodaj ujavyty, o zmou zlamaty ci graty, o vyrvu na voliu
j opyniusia tut, u kosmosi, a zori zasiaju navkolo mene
Ja viduv, jak po mojich okach teu sliozy. Pomityla ce j Rae.
o z vamy, mistere diadeku Stefane? sturbovano zapytala vona. omu
vy plaete? Vam zle?
Ja pochytav holovoju:
Ni, liuba, meni dobre. Ty navi ne ujavliaje, jak meni dobre! Zaraz ja najaslyvia liudyna u Vsesviti. Trydcia is rokiv ja proyv u nevoli j ue vtratyv nadiju na
poriatunok. Ja maje zmyryvsia z tym, o tak i pomru vjaznem A potim pryjla ty i
zvinyla mene. Ty zjavylasia z inoho, prekrasnoho svitu i prynesla meni v doloniach
zori Diakuju tobi, liuba. Diakuju za vse.
Rae lahidno vsmichnulasia i prostiahla meni ruku. Ja mjako stysnuv jiji u svojij
ruci.

Useredyni krejser Zoria Svobody vyjavyvsia ne takym, jakym ja ujavliav joho, vychodiay lye zi schem specykaciji. Pidloha korydoriv bula vstelena prunym kylymovym
pokryttiam, stiny ta stelia tiyly oko pryjemnym pojednanniam kolioriv obbyvky, a kajutkompanija, kudy nas pryvela Rae, nahaduvala, vyde, zatynu, harno vmebliovanu vitaniu.
Dorohoju ja znaj rozzyravsia dovkola, ukajuy slidy ukode, zavdanych trydciatykratnym perevantaenniam. Ale ni v korydorach, ni v kajut-kompaniji nioho ne pomityv: y to ve interjer krejsera buv rozrachovanyj na taki avarijni sytuaciji, y to postaralasia Rae, usuvajuy naslidky katastrofy. Meni zalyalosia tiky pospivuvaty
divynci, ujavliajuy, jak vona, bidolana, perenosyla do morozynoji kamery bakove
tilo
U kajut-kompaniji Rae zvernulasia do naych suputnykiv:
Panove, vy poky lyajtesia tut. Jako zholodnily, moete perekusyty. Charovyj
avtomat pryhotuje vam sandvii ta napoji. A my z misterom Matusevyem pidemo v turmanku rubku tam ja peredam jomu komanduvannia korablem.
ankar, Agatijar ta Ortega ne maly odnych zaperee. Na jichnie prochannia Rita,

jaka jedyna z nych znala francuku, vyklykala na velykyj nastinnyj ekran katalog bortovoji videoteky i stala ukaty jakyj piznavanyj m pro Terru-Galliju. Lye Achmad prodovuvav tupciuvaty na misci, zapytlyvo dyvliay na nas.
Vy otrymajete status lena ekipau piznie, skazala jomu Rae. Ja ne znaju,
jakyj rive dopusku maje druhyj pilot. Ce vyriy mister Matusevy Pevnie, vona
vsmichnulasia, kapitan Matusevy.
Achmad musyv zmyrytysia. Skruno zitchnuvy, vin pryjednavsia do rety naych
suputnykiv, o ve dyvyly jakyj m pid Rityn synchronnyj pereklad.
A my z Raelliu podalysia do turmankoji rubky. Tam ja otrymav usi neobchidni
kody dostupu, a bortovyj kompjuter, yja roboa mova bula zminena na anglijku, zaksuvav u pamjati moju zovninis, holos, chodu, vidbytky paciv ta maliunok sitkivky oka.
Vreti-ret ja stav povnopravnym komandyrom Zori Svobody. y, vyde, liudynoju,
jaku korabe v osobi kompjutera vvaav svojim zakonnym kapitanom.
Poky ja pobino znajomyvsia z systemamy keruvannia korablem, Rae na chvyku
de vyjla, a koly povernula, to trymala v rukach siro-blakytnyj vijkovyj mundyr,
schoyj na ti, o v nych buly zodiahneni ocery na stanciji Vermandua. Vona nesmilyvo
pidijla do mene, prostiahla mundyr i, zatynajuy, movyla:
Vy ne mohly b odiahty joho i nosyty Ce tativ
Meni a nijak ne vsmichalosia chodyty v odiazi nebiyka, ale v holosi Raeli vuvalosia take blahannia, o ja prosto ne mih vidmovyty jij. Zniavy svij kite, ja odiahnuv
mundyr, o buv jak na mene ytyj, potim pidstupyv do vinoji vid pryladiv stiny rubky i
nakazav kompjuteru zrobyty jiji dzerkanoju.
Te, o ja pobayv, meni due spodobalosia. Mundyr buv jakraz na mij smak: strohyj,
zrunyj, praktynyj, bez pretenzij na jaku osoblyvu rozki, ale j ne pozbavlenyj vyukanosti. Blyskui gudzyky, zoloti kapitanki evrony na rukavach, pohony z otyrma yrokymy nayvkamy. Perepleteni litery T i G u petlyciach; emblema z trioma
heradynymy lilijamy na livomu boci, a na pravomu imenna planka z napysom:
CAPV G. Lie Blianc.
A o znay capv?
Capitaine de vaisseau, pojasnyla Rae. Kapitan peroho rangu tak samo,
jak vy. Tiky tato buv vijkovyj, a vy cyvinyj.
Vona zniala z mojich hrudej bakivku planku, a natomis prykripyla moju, z kitelia:
CAPT S. Matusievi. Potim zmiriala mene pynym pohliadom i zapytala:
To vy budete joho nosyty?
Ja skujovdyv jiji biliave volossia.
Pevna ri. Ja kapitan, a ote, maju nosyty kapitanku formu.
Rae a zasiajala vid radosti. Vona stala navpyky j pociluvala mene v oku.
Pouvajuy sebe trochy nijakovo, ja vidijov do interkomu, zvjazavsia z kajut-kompanijeju j vyklykav do sebe Achmada. Koly vin pryjov, ja vykonav naleni procedury dlia
joho pryznaennia na posadu druhoho pilota, a za sumisnyctvom staroho pominyka
kapitana. Achmad buv u cilkovytomu zachvati j due chvyliuvavsia.
Potim ja zaprosyv do turmankoji Aribada Ortegu, jakoho imperator pryznayv
meni za bortinenera. Poky my joho ekaly, novospeenyj druhyj pilot nekvapom chodyv
po rubci, rozhliadajuy jiji ipkym, profesijnym pohliadom. Nareti zupynyvsia pered
vmontovanym u stinu boksom z lehkoju zbrojeju i vziav zvidty pistolet-paralizator.
Ne liubliu toho, o vbyvaje na smer, skazav vin. Ja myrna liudyna.

Z cymy slovamy vystrilyv u Rae. Tycho zojknuvy, vona vpala navznak na pidlohu,
a tym asom Achmad ue cilyvsia na mene.
Vyba, Stefane. Ty zavdy meni podobavsia.
My stojaly v riznych kinciach prostoroji rubky, i ja rozumiv, o ne zmou nioho
zrobyty. Prote rvuko kynuvsia vpered u vidajdunij sprobi vriatuvaty sytuaciju. Naostanku ja e vstyh pouty hune revinnia kompjutera:
Bunt na korabli! Sproba zamachu na
Po tomu nastupyla tya j pima.

Oprytomnivy, ja pouv uryvastyj zumer dzvinka. Chto dzvonyv u dveri stryvoeno j napolehlyvo. Vidpovisty ja ne mih, ne mav navi syly pidniaty poviky, o buly
mov nalyti svyncem. V usiomu tili viduvav leheke pokoliuvannia tak, niby meni robyly utrazvukovyj masa. y j spravdi robyly?
Nareti ja spromihsia povoruchnutysia, a trochy zhodom prymusyv sebe rozpliuyty oi. Ja leav na pidlozi posered rubky, a mene otouvalo merechtlyve zelenkuvate
siajvo. Za kika krokiv vid mene neporuno rozplastavsia Achmad, vin e j dosi styskav
u ruci pistolet-paralizator.
Vam ue krae, kapitane, pouvsia holos kompjutera. Dopovidaju: druhyj
pilot Raman uynyv na bortu zakolot i zrobyv sprobu zamachu na vas. Vin ne posluchavsia moho poperedennia, i meni dovelosia joho nejtralizuvaty. Potim ja nadav vam
dopomohu.
U dveri rubky prodovuvaly nastyrlyvo dzvonyty. Spery liktem na pidlohu, ja pidniav holovu j rozzyrnuvsia. Rae leala tam, de j ranie. Ruky jiji buly rozkynuti, oblyia
blide, bez krovynky.
o z neju? zapytav ja.
Mis Leblan neprytomna, vidpoviv kompjuter. Jiji yttiu nio ne zahrouje.
Koly ja vidnovliu vau funkcinanis, to zajmusia neju.
A omu ty ne zachystyv jiji?
Na toj moment vona ve sklala povnovaennia komandyra korablia. Druhyj pilot
Raman mav vyyj status, i ja ne mih vtruatysia.
Ot tupa zaliziaka! spereserdia vylajavsia ja. Ty dozvolyv jomu vystrilyty i
v mene.
U druhoho pilota bula nesmertena zbroja. Proanalizuvavy sytuaciju, ja dijov
vysnovku, o vae yttia v bezpeci, i vyriyv spoatku zrobyty poperedennia. A koly
Zatknysia! I nehajno poverny do tiamy mis Leblan. Krim toho, ja nakazuju tobi
movaty a do osoblyvoho rozporiadennia.
Sluchaju, kapitane.
Merechtlyve zelenkuvate siajvo peremistylosia do Raeli. Pokoliuvannia v mojemu
tili prypynylosia. Ja pidpovz do Achmada j zabrav u nioho pistolet. Vidtak zrunie
vmostyvsia na pidlozi oblyiam do dverej i nakazav rozblokuvaty dveri.
Jak ja j oikuvav, za dveryma buv Aribad Ortega. ojno vin perestupyv porih, ja
vystrilyv u nioho. Ue Agatijara movky hepnuvsia na pidlohu.

Nasylu vstavy, ja pidijov do Raeli j opustyvsia pered neju navkoliky. Vona postupovo povertalasia do tiamy. Nareti jiji poviky zatripotily, vona rozpliuyla oi j podyvylasia na mene mianym pohliadom.
Tatu oj, diadeku Stefane o stalosia?
Achmad vyjavyvsia vorohom. Pjatdesiatnykom. Vin chotiv zachopyty korabe.
Jak e stalosia, o ty ne rozpiznala joho?
Rae pidvelasia j sila, prytulyvy do stiny.
Vin ne pjatdesiatnyk. Ja b upiznala. I korabeni detektory movaly.
Ja rozhubleno rozviv rukamy:
To omu vin napav na nas? Nioho ne rozumiju!
Ja te. Rae pohlianula navkolo j pobayla Ortegu. Mister Raman striliav
i v nioho?
Ni, ce ja. Pro vsiak vypadok. Vid paralizatora e nichto ne vmyrav.
Ja dopomih Raeli distatysia najblyoho krisla. Vona rozslableno vidkynulasia na
spynku j zapliuyla oi.
Jak pouvajesia? zapytav ja.
Normano. Prosto v holovi tuman. I slabkis.
Ja zvjazavsia po interkomu z kajut-kompanijeju i zaprosyv Ritu z Agatijarom v
rubku. Vvimknuvy ekrany vnutrinioho spostereennia, ja perekonavsia, o vony pily
tiky vdvoch, a ankar lyyvsia na misci, nae pryklejenyj do ekrana. Koly Agatijar i joho
doka pidnialysia na nastupnyj jarus, ja aktyvuvav najblyyj do nych interkom, poklykav
profesora i poprosyv joho zniaty sluchavku. Toj zdyvuvavsia, ale vykonav moje prochannia. Ja vymknuv zovninij dynamik, ob nas ne ula Rita, i zapytav:
Profesore, toj pistolet Mahdeva e u vas?
Tak. A o?
Stalasia odna e-e, prykra pryhoda. Ta speru skai Riti, ob ila dali.
Agatijar ne stav spereatysia i skazav doci:
Jdy do kapitana, Rito.
Rita te bez zaperee skorylasia. Koly vona perejla v nastupnyj vidsik i dveri za
neju zaynylysia, ja znovu zahovoryv:
Profesore, povernisia do kajut-kompaniji j aretujte pana ankara.
Agatijar a oi vyriayv:
o?!
Same tak. Ja maje peven, o vin ni do oho ne pryetnyj, ale pro vsiak vypadok
joho treba izoliuvaty. Tymasovo, do zjasuvannia vsich obstavyn.
Ja ne
Bu laska, profesore, zrobi, o ja kau. Vsi pojasnennia potim. Zamkni pana
ankara v jakij-nebu kajuti
Kajuta nomer is, pidkazala Rae. Vona pryznaena dlia utrymannia pid
domanim aretom.
V Agatijara buv ukraj rozhublenyj vyhliad.
Mistere Matusevy, vy
Pokladisia na mene, profesore. Zretoju, ja kapitan cioho korablia. Vy musyte
vykonuvaty moji nakazy.
Koly u dveri rubky podzvonyla Rita, ja erez interkom poprosyv jiji trochy zaekaty,
ob vona ne bayla, jak jiji bako z he ubytym vyhliadom zaaretovuje pryholomenoho

ankara. Lye pislia toho jak Agatijar zamknuv za svojim guru dveri kajuty pid nomerom
is, ja dozvolyv Riti vvijty.
Pobayvy neprytomnych Achmada ta Ortegu, vona zavmerla na porozi.
o stalosia, Stefane?
Pojasniu potim, skazav ja. A zaraz dopomoy nam z Raelliu. U nas postparalizacijnyj syndrom. De tut maje buty apteka.
Para injekcij i kika prokovtnutych kapsul vydko zrobyly svoju spravu, i ja odrazu
viduv polehennia. Raeli te stalo krae, i na jiji ikach znovu spalachnuv rumjane.
Na toj as ve pryjov Agatijar. Pislia aretu ankara vin buv hotovyj pobayty
Achmada j Ortegu v nedijezdatnomu stani, tomu ne vykazav osoblyvoho podyvu, a nehajno zaadav pojasne. Ja rozpoviv jomu pro Achmadovu sprobu zachopyty korabe.
Na astia, vin vyjavyvsia durnem. Vydno, malo ytav knyok ta dyvyvsia miv
i ne brav uasti u virtuanych reanostiach. Todi b vin znav, o odnym z obovjazkiv bortovoho kompjutera je zachyst kapitana.
A Ari?
Ce ja zrobyv. Jako Achmad vyjavyvsia zradnykom, to j mister Ortega teper pid
pidozroju.
Ni! riue pochytav holovoju Agatijar. Ce nemolyvo. Ari liudyna. Ja
vziav joho na zamitku e koly vin buv trynadciatylitnim chlopakom, a ja holovuvav u
uri Vseplanetnoho konkursu junych zykiv, i
Mister Raman te liudyna, zauvayla Rae. Na korabli praciuju detektory,
vony b vyjavyly pjatdesiatnyka. Mister Raman liudyna-zradnyk Vona z vidrazoju
pomorylasia. Ce ohydno! Ne rozumiju, jak moe liudyna zraduvaty svojich, praciujuy na uych. Navi jako joho antauvaly yttiam blykych Ale imperator zapevnyv, o vsi joho rodyi v bezpeci! Todi ja vzahali ne zbahnu
Cerkva Spokuty! raptom vypalyv Agatijar. Tak. Napevno.
Rae zdyvovano pohlianula na nioho:
Pro o vy?
U nas na Mahavari je taka religijna sekta. Jiji holovna doktryna poliahaje v
tomu, o teperinie stanovye liudstva ce kara za joho zloyny pered inymy cyvilizacijamy. Pokutnyky propoviduju smyrennis i pokirnis jak neodminnu umovu oyennia vid hrichiv mynuloho.
o za durnyci?! oburyla Rae. Jaki e zloyny, jaki hrichy?! Ta ci vai
pokutnyky nespovna rozumu! Doky ui ne rozvjazaly vijnu proty liudej, my nikoly ne
zyyly jim zla. Navpaky, v usiomu dopomahaly. Bez nas vony b e ne skoro vyjly v kosmos.
Agatijar zitchnuv:
U tim-to j ri, moja liuba. Same v ciomu ja bau najbiu pomylku liudstva i joho
tragediju. My vynyly naruhu nad pryrodnym chodom istoriji i teper rozplaujemosia za
ce. Skaimo, tych e pjatdesiatnykiv my odnym machom peresadyly z prymityvnych parotiahiv na kosmini korabli, aviv bukvano za vucha vytiahly do zirok z jichnioho bronzovoho stolittia, a gabbary na as vidkryttia jichnioji planety vzahali yly v peerach. Z
naoju dopomohoju vony zanadto rano vyjly v kosmos.
Agatijar pidijov do rozprostertoho na pidlozi Aribada Ortegy i siv pered nym navpoipky.

 Ni, mistere Matusevy, Ari ne moe buty zradnykom. A pidozriuvaty pana ankara zovsim bezhluzdo. U nioho bula kupa molyvostej vydaty nas uynciam. Jakby vin
buv zradnykom, nas schopyly b e v joho budynku. Ta o tam! Jakby vin buv zradnykom, to nijakoho pidpillia na Mahavari ve davno ne isnuvalo b.
Ja zitchnuv:
Vaa pravda, profesore. Tut ja pohariakuvav. esno kauy, zliakavsia. Achmad,
jakoho ja dobre znav, namahavsia zradyty nas. A vin len Oporu. To ja zopalu podumav,
o j pan ankar moe Ale ce spravdi bezhluzdo. Joho treba nehajno vypustyty z-pid
aretu i poprosyty probaennia.

Zretoju vybaatysia meni ne dovelosia. ankar ne tiky vyznav moji diji pravynymy, a j povnistiu schvalyv jich. Vin navi doriknuv meni, o ja nadto pokvapyvsia
zvinyty joho z-pid aretu movliav, meni slid bulo e trochy zaekaty i zvayty dodatkovi argumenty za ta proty joho molyvoho zradnyctva.
asom ja dumaju pro te, skiky krotiv u naych lavach, pochmuro movyv
vin, i meni staje strano. Na astia, odnomu z nych e ne vdalosia pronyknuty do
komandnoho skladu j pidirvaty organizaciju zseredyny ankar povernuvsia do Rity:
Hadaju, mis, o v lazareti vijkovoho korablia znajdusia neobchidni dlia rozvjazuvannia jazyka zasoby. Ja maju na uvazi nasampered pochidni pentotalu, atropinu
i skopolaminu, a tako nejrounty j mentoskop. Bu laska, poukajte jich.
Koly Rita, otrymavy dopusk naanyka medsanastyny, vyjla z rubky, ob vykonaty ankarove doruennia, Agatijar, nervovo kusajuy huby, zvernuvsia do nioho:
Ja ne dumaju, o ce harna ideja, guru. Ri ne v tomu, o ja proty dopytu mistera
Ramana, ale
Ale ty proty prysutnosti na niomu tvojeji doky, zrozumiv ankar. odo
cioho ne pereyvaj. Mojich skromnych zna z farmakologiji cilkom dosy, ob uporatysia
z cijeju nepryjemnoju spravoju. A vid Rity vymahajesia lye nahotuvaty vse neobchidne.
Dali ja ne potrebuvatymu jiji dopomohy.
Jakyj as Agatijar stojav movky, prodovujuy kusaty huby.
Ja boju, tobi potriben pominyk. Mister Raman molodyj i duyj, a ty
ankar zasmijavsia, chrypko j uryvasto:
Ne bijsia, Svami. Tvoja dopomoha meni tako ne potribna. Mojim asystentom
bude tvij liubyj Ari.
Ote, vy znimajete z nioho vsi pidozry? vtrutyvsia ja.
Vora vin zabyv trioch pjatdesiatnykiv. Pro inscenuvannia ne moe buty j movy
jich trupy bayla naa liudyna z policiji. To buly svii merci, zabyti lye ver hodyny
tomu.
Ja zitchnuv:
Harazd, zdajusia. Ja dozvoliu misterovi Ortezi vykonuvaty obovjazky bortinenera, vtim, za odnijeji umovy: o ne budu prysutnim pid as joho probudennia. Vin
spravliaje vraennia liudyny riuoji i moe daty meni zdai. A kompjuter rozciny ce jak
napad na kapitana.

Agatijar ta ankar perezyrnuly i obminialysia syluvanymy usmikamy. ankar skazav:

Todi my zrobymo ce v lazareti. Tam i pojasnymo jomu sytuaciju.

Nam ne dovelosia tiahty na svojich pleach dvoch doroslych olovikiv. My povantayly jich na antygravitacijnu platformu, i Agatijar iz ankarom podalysia slidom za neju
v lazaret.
Koly my z Raelliu zalyylysia v rubci udvoch, ja vymknuv verchnie osvitlennia i,
sydiay v napivtemriavi, spriamuvav svij pohliad kri prozoru peredniu stinu na vsijanyj
zoriamy kosmos. U pravomu verchniomu kutku vydnivsia velykyj ovtyj dysk takyj
vyhliad malo nae sonce na vidstani trioch z polovynoju astronominych odyny. De navkolo nioho obertalasia krychitna poroynka planeta Mahavara, jaka donedavna bula
mojim domom i mojeju vjaznyceju. Jak i ranie, ja vvaav jiji svojeju bakivynoju ade
bakivynu ne vybyraju, ale bie ne dumav pro neji jak pro svoju domivku. Mij ridnyj
dim buv tut, sered zirok
Diaku Stefane, perervala moji rozdumy Rae, a chto teper bude druhym
pilotom?
Navi ne znaju Moe, sprobuje ty?
Jiji oi zasiajaly:
A mona?
omu b i ni? Ty j tak maje vsi kody dostupu. Do toho ty samostijno pryvela
Zoriu Svobody u systemu Mahavari.
Na avtopiloti, zauvayla vona. I vzahali, ce bulo nezakonno. A teper ja stanu
spravnim druhym pilotom!
Hm-m odo zakonnosti, to vona dosy spirna. Due sumnivajusia, o ja zakonnyj kapitan.
Vy zakonnyj, palko zapevnyla mene Rae. Vy dosvidenyj pilot, i u vas
je kapitanke zvannia.
U vidpovi ja vsmichnuvsia jij:
Harazd, domovylysia. Ja zakonnyj kapitan, a ty zakonnyj druhyj pilot.
Nevdovzi do turmankoji povernuvsia Agatijar.
Ari ve prouchavsia, jomu vse pojasnyly. Vin z panom ankarom zajniavsia
e-e proceduroju.
A de Rita? Zalyylasia z nymy?
Zvisno, ni. Vona ohliadaje korabe. Profesor siv u krislo artylerysta i kika
chvylyn movav, dyvliay na zori. Prote vin ne myluvavsia nymy, a niby o vyrachovuvav. Jako ja pravyno zorijentuvavsia, zaraz drom-zona znachodysia de unyzu.
Same tak, kyvnuv ja i skomanduvav kompjuteru poznayty jiji misce roztauvannia. Na ciomu korabli my zmoemo distatysia tudy hodyn za pjatnadcia.
Vy ve prorachovuvaly molyvi marruty?
Ja samovdovoleno posmichnuvsia:
U ciomu nemaje potreby, profesore. U svojij virtuanosti ja asto vidpravliavsia
na Zemliu, buvav bilia bahatioch susidnich zirok. erez Detu Oktanta, na a, oden mij
marrut ne prochodyv, zate erez Pivdennu Poliarnu Zoriu, Sygmu Oktanta, ja prolitav
kika raziv. A zvidty do Dety rukoju podaty.
Poliaris, jak i Zemlia, teper naley gabbaram, ozvalasia Rae. Zjavliatysia
tam nebezpeno.

 Znajdemo inyj liach. Nemaje problem. Zaraz dlia nas holovne vyriyty, jak
nam zabraty iz systemy Mahavari. Osobysto ja proponuju ne ryzykuvaty, namahajuy
skorystatysia naoju drom-zonoju, a letity do Aditi. Na ciomu manevri my vtratymo
pivtora misiaci, zate napevno vcilijemo, ui ne dovidajusia, o nam vdalosia zalyyty
planetu.
Agatijar zaperelyvo pochytav holovoju:
Sumnivajusia, ob pan ankar pohodyvsia z vamy. Dlia nas najvalyvie
jaknajvyde potrapyty na Terru-Galliju, a ne prychovuvaty vid uych svoju vteu z Mahavari. Do toho vy perebiujete ryzyk: drom-zona velyka, i lye tiky kontroliuju jiji,
ta a nijak ne blokuju. Bezumovno, vony pomitia nas, ale ne vstyhnu perechopyty.
Pan profesor kae pravdu, zauvayla Rae. Tak samo bulo v naij systemi,
poky my ne pereorijentuvaly vsi kanaly druhoho rodu. Rozvidnyky uynciv spokijno probyralysia v drom-zonu i vtikaly vid naych patruliv.
Zretoju ja vyznav slunis jich argumentiv. My vyvely na navigacijnyj ekran schemu
doslidenych kanaliv i poaly obhovoriuvaty perevahy ta nedoliky riznych marrutiv.
Odnak ce tryvalo nedovho. Za ver hodyny do rubky zajla Rita i poprosyla mene
pity z neju. Vyriyvy, o ce povjazano z Achmadom, ja zalyyv na vachti Rae z Agatijarom i podavsia za neju.
Ale do lazaretu my ne dijly. Rita zupynylasia bilia dverej kajuty z lakoninoju tablykoju na dveriach CAPITAINE.
Sered oceriv korablia, skazala vona, likar posidaje ostannie misce v komandnij ijerarchiji. Prote v nioho je odna prerogatyva, jakoji ne maje oden z leniv ekipau, krim kapitana: vin moe zachodyty do bu-jakoji ytlovoji kajuty bez dozvolu jiji
mekancia.
Na pidtverdennia svojich sliv, Rita prytulyla velykoho pacia do sensornoji plastyny
zamka, i dveri rozynylysia. My vvijly doseredyny.
Kapitanka kajuta vyjavylasia nevelykoju i naproud zatynoju kimnatoju, v usij jiji
obstanovci vuvalasia jaka dytiaa bezposerednis. Pobayvy na rozstelenomu liku
zimjatu kvitastu piamu, ja zrozumiv, o vsi try misiaci poliotu bakovu kajutu zajmala
Rae.
Tut yla Rae, povidomyla j bez toho oevydnyj fakt Rita. Mona ne sumnivatysia, o nezabarom vona zviny ciu kajutu dlia tebe, a sama pereselysia v inu i
prychopy z soboju odnu ri, na jaku tobi taky varto pohlianuty. Maju na uvazi o ce foto.
Rita vkazala na hologramu, o stojala na roboomu stoli pravoru vid konsoli terminalu. Tam bulo zobraeno troje liudej, i sered nych Ni, ce buv ne ja, choa na jaku
my meni zdalosia, o bau sebe. olovik na znimku buv staryj, rokiv za sorok, volossia
mav rusiave, a ne katanove, jak u mene, a kiru svitliu. Zate statura, rysy oblyia
prosto nejmovirno! Joho cilkom mona bulo pryjniaty za moho staroho brata. e nikoly
ja ne zustriav takoji raziuoji schoosti mi uymy liumy!
Poru iz olovikom stojala krasyva biliava inka mojich rokiv, moe trochy moloda,
a poperedu nych prylatuvalasia Rae iz zapletenym v kisku volossiam, odiahnena v
koroteke kartate plattiako.
Ja vyriyla, o ty maje ce pobayty, prodovuvala Rita. omu ja vpevnena,
o Rae ne lye schovaje ciu fotograju, ale j pry perij-lipij nahodi pominiaje znimky
v doje ekipau. Ty dohadujesia, chto cej olovik?
Tak, chryplo vidpoviv ja. Zdohadujusia.

 I rozumije, o ce znay?
Ja promovav, bo vse bulo jasno bez sliv. I te, omu Rae pryvjazalasia do mene
bukvano z peroji sekundy, i te, omu tak napolehlyvo proponuvala meni odiahty bakivkyj mundyr, i mymovine tatu, o vyrvavsia v neji, koly vona pryjla do tiamy pislia
paralizatora
Divynka vtratyla baka, znovu ozvalasia Rita. Vtratyla za achlyvych obstavyn. Vona pryletila na uu, vorou planetu i zustrila tam tebe. Svoho baka, o
udom voskres iz mertvych. yvoho, neukodenoho i, napevno, takoho dobroho, turbotlyvoho ta liubliaoho. o ty na ce skae, Stefane?
Skau, o Ja viduv, jak u mene peresochlo v horli. Skau, o zavdy
mrijav pro taku doku

Pivtorahodynnyj dopyt Achmada povnistiu pidtverdyv joho prynalenis do pokutnykiv. ankar z Ortegoju zjasuvaly imena vsich uasnykiv pidpillia, jakych vin znav i
jaki, vidpovidno, perebuvaly pid kovpakom u uych. Takych, na astia, vyjavylosia
nebahato, lye dvadcia try osoby organizacijna struktura Oporu bula rozrachovana na
minimizaciju molyvych vtrat u razi provalu y zrady z boku svojich leniv.
Ja ekav hiroho, pidbyv pidsumok ankar. Budemo spodivatysia, o najblyym asom cych liudej ne ipatymu bojatymusia vykryty mistera Ramana. Nu, a
my pered samym proryvom u drom-zonu vidpravymo na Mahavaru zayfrovane povidomlennia. Poza sumnivom, uynci perechoplia joho j rozyfruju, ale jim znadobysia
onajmene kika hodyn. Cioho maje vystayty, ob zamesty vsi slidy.
Ote, skazav ja, my poletymo erez nau drom-zonu?
Tiky tak i ne inake. uym ue vidomo, o Terra-Gallija zacikavylasia Mahavaroju, tomu nema sensu vdavatysia do obchidnych manevriv. Najholovnie zaraz ce
as.
Ja vyklykav na navigacijnyj ekran schemu roztauvannia kanaliv i zaproponuvav
ankarovi z desiatok molyvych marrutiv. Prote joho ce nitrochy ne zacikavylo.
Zaraz ne ta sytuacija, ob zazdalehi prokladaty marrut, kapitane. Nam ne
mona korystuvatysia doslidenymy kanalamy, navi tymy, o vedu do nezaselenych
system. A raptom ui same tam roztauvaly svoju perevalonu bazu. Ja proponuju na
povnij vydkosti skeruvaty korabe u drom-zonu i prosto pirnuty v najblyyj nedoslidenyj kanal druhoho rodu. Potim my zrobymo e kika perechodiv, ob pozbutysia pohoni,
i lye todi, opynyvy u bezpeci, podumajemo nad podaym marrutom.
Vsi prystaly na ciu propozyciju. Ja vysviatyv Ortegu na bortinenera i vidpravyv
joho na vachtu v reaktornyj vidsik. Aribad zapevnyv mene, o ne trymaje zla za toj
postril z paralizatora. Za joho slovamy, vin na mojemu misci vynyv by tak samo. Ta vse
nepryjemnyj osadok pislia toho incydentu lyyvsia.
Neprytomnoho Achmada my perenesly do kajuty nomer is. Slidiv katuva na joho
tili ne bulo, prote vysnaenyj i zmarnilyj vyhliad svidyv pro te, o ostanni pivtory hodyny buly ne najkrai v joho ytti.
Mene ochopliuvaly vkraj superelyvi pouttia. Ja buv znajomyj z Achmadom ponad
pja rokiv i vvaav joho harnym chlopcem. Vzahali ja vako schodusia z liumy, u mene

bahato pryjateliv, ale zovsim malo druziv, i odnym z nych buv Achmad, jakomu ja doviriav
bie, ni bu-komu inomu. A v rezutati vin vyjavyvsia zradnykom. Vin zradyv mene
ne lye jak druha, a j jak liudynu. Vin zradyv use liudstvo i ne malo znaennia, z jakych
sponuka. Chaj navi vin keruvavsia vysokymy moranymy pryncypamy, chaj navi pohoduvav svoji vynky z vlasnym sumlinniam odnak vin zradyv svojich, praciujuy na
uych
I o z nym robyty? rozhubleno zapytav ja v ankara.
Vin zdyvovano pohlianuv na mene:
Vy tut komandyr, ser, vam i vyriuvaty. Mister Raman namahavsia zachopyty
korabe, jakyj vykonuvav bojove zavdannia. Takym ynom, vin pidliahaje sudu za zakonamy vojennoho asu.
Ja vako zitchnuv:
Ja ne viduvaju za soboju pravo sudyty bu-koho. Tym bie Achmada, jakyj bahato rokiv buv mojim naparnykom. Koly doberemosia do Terry-Galliji, peredam joho miscevij vladi. Nechaj vony vyriuju joho doliu.

Na vidminu vid Zori Svobody korabli uych, o patruliuvaly drom-zonu, ne dotrymuvalysia povnoho radimovannia, i zavdiaky ciomu my vyznayly jich roztauvannia zadovho do toho, jak vony zapelenguvaly nas. Ne mona skazaty, o naa pojava stala
dlia nych cilkovytoju nespodivankoju: vony ve znaly, o na Mahavaru vysadyvsia desant iz Terry-Galliji, i prypuskaly molyvis proryvu v drom-zonu. Ale kosmos spravdi
velykyj, i navi u meach odnijeji planetnoji systemy ne mona vsteyty za peremienniam usich dribnych objektiv y to meteorytiv, y asterojidiv, y zoreliotiv.
Pislia tryhodynnoho rozhonu z pjatdesiatykratnym pryskorenniam ja dav komandu
zahluyty chodovi dvyhuny, i teper krejser mav za inercijeju zi vydkistiu devjatnadcia
mijoniv kilometriv na hodynu, strimko nablyajuy do zovninioji granyci drom-zony.
Koly radary patruliv vyjavyly nas, my buly vsioho za dvadcia dvi chvylyny vid naoji
mety. Bortovyj kompjuter, ocinyvy dyspozyciju voroych korabliv, napriamok jichnioho
ruchu, vydkis ta manevrenis, vydav na taktynyj dysplej scenariji molyvoho rozvytku
podij.
Hm, nepohano proburmotiv sobi pid nis Agatijar, o sydiv u krisli sposterihaa (ce buv pozatatnyj post u komandi Zori Svobody). Ideanyj kurs, mistere Matusevy! Navi jako nam ne vdassia zdijsnyty na takij vydkosti perechid, my bezperekodno proslyznemo erez usiu drom-zonu i zmoemo povtoryty sprobu.
Vse vdassia, upevneno zajavyla Rae. U nas udovyj korabe, rozumnyj
kompjuter i vidvanyj kapitan.
Ja a nijak ne podiliav jiji rajdunoho optymizmu. Najbia problema poliahala v
tomu, o tone misce roztauvannia vchodu v kanal ne mona bulo vyznayty napered
vin mih vidkrytysia jak u samij toci prokolu prostorovoho kontynuumu, tak i v bujakomu inomu misci svojeji ridnoji terytoriji, radis jakoji varijuvavsia v meach
kikoch desiatkiv kilometriv.
Za zvyajnych obstavyn taka prymchlyva povedinka kanaliv spryyniala lye do
neznanych nezrunostej, povjazanych z tym, o korabliu dovodylosia robyty dodatkovi

manevry z urachuvanniam roztauvannia horlovyny vidkrytoho kanalu. Odnak pry naij

alenij vydkosti ni pro jake tonke manevruvannia ne mohlo buty j movy. Zalyalosia pokladatysia lye na vezinnia ta e na intujiciju pilota, jakyj vybyrav as i misce prokolu.
U svojich virtuanych podoroach ja nikoly ne vchodyv u kanal na velykij vydkosti.
Mij vyhadanyj svit ne dopuskav isnuvannia uych ta vedennia bojovych dij, tomu ne
vynykalo potreby vtikaty vid voroha y strimko proryvatysia v drom-zonu. U reti vypadkiv vydkis vchodu korablia v kanal ne mala nijakoho znaennia: na vychodi vin odnakovo perebuvav u stani spokoju vidnosno zori, dovkola jakoji obertalasia drom-zona.
Oevydiaky, bortovi kompjutery patruliv buly ne hiri za na i vydaly takyj samyj
prognoz o nas nemolyvo perechopyty. Vtim, uynki korabli vse odno kynulysia
nam navperejmy, ale v jich manevrach ne vuvalosia entuzizmu, vony prosto dijaly za
instrukcijeju. Do toho nehajno vidkryly v naomu napriamku bezladnyj voho, choa
bulo jasno, o na vidstani kikoch mijoniv kilometriv plazmovi ta lazerni zalpy absoliutno neefektyvni, a rakety ne pocilia u mie, o ruchajesia zi vydkistiu pja tysia
kilometriv na sekundu. Navi koly prypustyty, o systema navedennia spraciuje z nejmovirnoju tonistiu, vystay korotkoasnoho impusu chodovych dvyhuniv, ob za
sekundu do zitknennia uchylytysia na kikasot metriv.
Na pidchodi do drom-zony ankar, otrymavy mij dozvil, nareti vidpravyv na Mahavaru radisygnal zi stysnutoju j zayfrovanoju informacijeju stosovno Achmada Ramana, a potim e dvii produbliuvav povidomlennia i dopoviv:
Spravu zrobleno, kapitane.
Ja lye korotko kyvnuv u vidpovi, pozajak my ve dosiahly granyci drom-zony, i
teper usia moja uvaha bula zoseredena na taktynomu dyspleji. Do peroho na naomu
liachu kanalu zalyalosia pivtory chvylyny.
Beruy uas u virtuanych reanostiach, ja neodnorazovo buv svidkom reakciji novakiv, jaki z bezmenym podyvom vyjavlialy, o drom-zona a nijak ne napchana hiperkanalamy, o naspravdi vony roztaovani na znanij vidstani odyn vid odnoho. Sto
mijardiv, zvisno, velyke yslo, ale j rozmiry drom-zony ymaleki: u systemi Mahavari
jiji objem perevyuje pjatsot kvintyjoniv kubinych kilometriv, i prostyj rozrachunok
pokazuje, o priama, dovino provedena kri drom-zonu, peretynaje v seredniomu lye
try y otyry oblasti vchodu-vychodu kanaliv druhoho rodu.
A vtim, ja prokladav kurs ne navmannia. Bortovyj kompjuter Zori Svobody zberihav u svojij neosianij pamjati dokladnu kartu drom-zony systemy Mahavari z usima
doslidenymy j nedoslidenymy kanalamy. Kerujuy cijeju schemoju, ja rozrachuvav
taku trajektoriju poliotu, ob na korabe na svojemu liachu zaepyv oblasti dvadciaty
trioch kanaliv. Takym ynom, my maly dvadcia try sproby dlia vtei, i odnijeju z nych
neodminno musyly skorystatysia
Za sto tysia kilometriv vid peroho zustrinoho kanalu ja poslav upered rezonansnyj impus. Blakytne siajvo vidkrytoji horlovyny spalachnulo trochy ostoro, i erez
dvadcia sekund my proletily povz nioho na vidstani trydcia kilometriv po pravomu
bortu. Ce bula cilkom moja vyna: ja ne vstyh zreaguvaty i daty zhodu na propozyciju bortovoho kompjutera protiahom semy sekund zadijaty bini dvyhuny korablia. Pevnie, ja
ne tak zabaryvsia, jak zasumnivavsia ade v razi nevdai ce mohlo pryzvesty do zminy
zaplanovanoho kursu, a todi poletily b kereber usi moji plany projty erez dvadciaty try
kanaly Tobto ve erez dvadcia dva.
Druhyj kanal vidkryvsia tonisiko za kursom, ale z nevelykym zapiznenniam, i na

korabe pronissia kri e ne sformovanu horlovynu, jaka ne bula hotova spriamuvaty

nas u hiperprostir. Agatijar stycha vylajavsia tamikoju, a z hrudej Raeli vyrvalosia rozarovane zitchannia. Zate ankar buv samym utilenniam nezvorunosti.
Vidkryttia tretioho za erhoju kanalu znovu vidbulosia z ymalym vidchylenniam
vid kursu, a etvertyj, roztaovanyj nepodalik poperednioho, ja vyriyv proignoruvaty i
poslav rezonansnyj impus u napriamku pjatoho. ojno poperedu za kursom vynyklo
blakytne merechtinnia, na taktynomu dyspleji zjavylasia rekomendacija: protiahom
13,73 sekund zapustyty binu tiahu z pryskorenniam 83,12 g. Za joho rozrachunkamy,
imovirnis potrapliannia v kanal skladala 99,24 vidsotky. Na uchvalennia riennia meni
vidvodylosia is sekund.
Zaproponovane pryskorennia perevyuvalo tu krytynu velyynu, pry jakij na korabli vidmovyly gravikompensatory. I choa Rae zapevniala, o znekodyla virus, a
ankar z Agatijarom odnoznano pidtverdyly ce, ja vse-taky vahavsia cilych otyry
sekundy. A koly mynula pjata, dav nakaz vykonaty manevr.
Nastupnu tretynu chvylyny ja naprueno ekav smerti myttievoji, maje bezbolisnoji, ale vkraj nepryjemnoji z estetynoho pohliadu. Prote vse obijlosia: gravikompensatory spraciuvaly bezvidmovno, i pro velyezne pryskorennia korablia svidyly lye cyfry
na dyspleji.
A e za pivchvylyny Zoria Svobody uvijla tono v centr vidkrytoji horlovyny kanalu. Prostir za prozoroju perednioju stinoju rubky zapalachkotiv usima kolioramy
rajduhy: na korabe, porodennia tryvymirnoho materinoho svitu, striloju pronyzuvav
uoridnyj kontynuum z pjama prostorovymy i dvoma asovymy vymiramy.
Ja o zakryav. Ne pamjataju, o same ce buv jakyj vojovnyyj, radisnyj kly.
Rae, he-ysto zabuvy pro svij status druhoho pilota, pidchopylasia z krisla j kynula
meni na yju.
Och, diadeku Stefane! Vy takyj takyj Vy najkrayj!..
Agatijar neruchomo sydiv u krisli z zapliuenymy oyma. Z usioho bulo vydno, o
vin trochy ne zomliv.
ankar povernuv holovu i spriamuvav na mene zachoplenyj pohliad.
Mij chlopyku, skazav vin, vidkynuvy formanosti. Vy nepereverenyj pilot.
Krayj na vsij Mahavari a vtim, ni, ce dlia vas ne kompliment. Buty perym chlopcem
na seli nevelyke dosiahnennia. Ale ja vpevnenyj, o j na Terri-Galliji malo znajdesia
pilotiv, o mohly b zrivniatysia z vamy v majsternosti.
Ne znajuy, o j vidpovisty, ja znovu pereviv pohliad na ohliadovu stinu, za jakoju
palachkotiv bujstvom kolioriv hiperprostir. My maly nedoslidenym kanalom do jakoji
nevidomoji zori v nevidomij nam astyni Galaktyky.

Nezaleno vid reanoji dovyny kanalu druhoho rodu as perechodu po niomu buv
stroho ksovanyj i dorivniuvav trydciaty otyriom hodynam devjatnadciatiom chvylynam
i trydciaty triom z chvostykom sekundam. Cia konstanta, najpevnie, bula pochidnoju vid
tak zvanych svitovych konstant gravitacijnoji staloji, ysla Planka, vydkosti svitla ta
inych, odnae z asiv Marukopulosa venym tak i ne vdalosia vyvesty dlia neji zyno
obgruntovanu formulu. Te stosuvalosia j tryvalosti perechodu kanalamy peroho rodu,

o skladala maje sto simnadcia sekund.

Kauy pro as, ja mav na uvazi vlasnyj, bortovyj as korablia. Absoliutnyj e as,
galaktynyj, ne buv ksovanyj i zaleav jak vid vidstani mi tokamy vchodu ta vychodu,
tak i vid potunosti rezonansnoho generatora.
Pry perechodi doslidenym kanalom druhoho rodu najoptymaniym varintom
vvaalasia synchronizacija vlasnoho bortovoho asu z objektyvnym galaktynym. Prote v
razi prochodennia erez nedoslidenyj kanal rekomenduvalosia zapuskaty generator na
maksymanij potunosti, ob ne vtratyty roky, y navi desiatylittia, na toj vypadok,
jako cej kanal vede do jakoji viddalenoji zirky za meamy Galaktyky.
Rezonansnyj generator Zori Svobody, vydkisnoho vijkovoho sudna, mav dostatni resursy, ob lye za otyrnadcia hodyn objektyvnoho asu projty kanal dovynoju
pjatdesiat kiloparsekiv. Ja viddav bortineneru Ortezi rozporiadennia pidtrymuvaty
joho potunis na rivni dvoch tretyn vid granynoji cioho vystaalo, ob za bu-jakych,
navi najnespryjatlyviych, obstavyn my vytratyly na perechid ne bie dvadciaty otyrioch hodyn.
Za naym e vlasnym asom, jak ne kruty, do vychodu z kanalu zalyalosia pryblyzno
pivtory doby. Peri dvi hodyny poliotu ja naprueno steyv za robotoju vsich system, poky
nareti ne perekonavsia, o vony funkcinuju ideano, bez najmenych vidchyle vid
normy. Lye todi ja dozvolyv sobi rozslabytysia i tijeji myti mene zdolala taka vtoma,
o ja ledve dopovz do svojeji kajuty. Ja ne spav povnocinno z momentu probudennia v
pidzemnomu schovku imperatora, a vidtodi mynulo bahato asu i stalosia ymalo valyvych podij. Chiba o v atli ja dozvolyv sobi kika hodyn podrimaty, poky vin letiv po
inerciji do meteorytnoho pojasa, a e pislia rozhonu krejsera Agatijar iz ankarom perekonaly mene pity vidpoyty prote todi ja zdebioho vertivsia v liku, chvyliujuy pered perym u mojemu ytti reanym hiperperechodom. Teper vsi tryvohy zalyylysia pozadu, oto ja spokijno prospav otyrnadcia hodyn pospi, o bulo dlia mene svojeridnym
rekordom.
Prokynuvy, ja nehajno podavsia do turmankoji rubky i zastav tam odnoho Aribada Ortegu, jakyj sydiv u kapitankomu krisli. ojno ja vvijov, vin rvuko pidchopyvsia z miscia j viddav es:
Kapitane, ser! Dopovidaju: vsi systemy korablia funkcinuju normano, polit
prochody u povnij vidpovidnosti z grakom.
Kika sekund ja omanilo dyvyvsia na nioho. Malo toho, o Ortega saliutuvav meni
j raportuvav po-vojennomu, na niomu e j buv flotkyj mundyr! Takyj samisikyj, jak
u mene, lye z vidznakamy lejtenanta-komandora y to pak kapitana tretioho rangu.
Vino, starpome, skazav nareti ja, ekspromtom pryznayvy Ortegu svojim
perym pominykom. Davno na vachti?
Vidtodi, jak vy pily spaty, ser.
Todi vam as vidpoyvaty. Vy vini.
Vin znovu kozyrnuv:
Staryj pominyk vachtu zdav!
Kapitan vachtu pryjniav, vidpoviv ja j siv u krislo. Do rei, de ini?
Stari splia. Skinyvy erhuvannia, Ortega perestav koryty z sebe revnoho
sluaku. Divynka te. A Rita nedavno prokynula i zaraz hospodariuje na kambuzi.
Oevydno, jij ue nabrydly sandvii z charovych avtomativ. Vin chmyknuv. Meni
te.

 Todi jdi i poveeriajte po-liudky. A Ritu poprosi, ob prynesla meni snidanok.

Zalyyvy u rubci sam, ja pryhotuvav sobi kavu j pereviryv pokaznyky vsich pryladiv. Jak i raportuvav Ortega, korabeni systemy funkcinuvaly bez najmenych vidchyle. opravda, reaktor spoyvav zabahato termojadernoho palyva, pidtrymujuy zadanu
potunis rezonansnoho generatora, prote mene ce ne turbuvalo: zapasiv zridenoho dejteriju nam vystaalo, ob tryi peretnuty vid kraju do kraju vsiu Galaktyku.
Pislia perevirky system ja vyklykav na ekran dopominoho terminalu istoryni vidomosti pro Terru-Galliju. U svojich virtuanych kosminych podoroach ja vidviduvav
bahato riznych liudkych system, ale ciu planetu zavdy obmynav. U usich dovidnykach
Terra-Gallija guruvala jak naselenyj svit tretioji kategoriji zvyajnyj seredniaok, o
ne vidihravav vahomoji roli u svojemu regini Galaktyky, i razom z tym buv pozbavlenyj
tijeji specynoji pryvablyvosti, jaku maly dyki, vidstali, e ne do kincia osvojeni planety.
Oznajomyvy z dokladnym istorynym narysom pro Terru-Galliju, o joho kompjuter poslulyvo pereklav meni anglijkoju, ja buv trochy zdyvovanyj. Avtory zovsim ne
namahalysia perebiyty znaennia svojeji planety v dovojennyj perid, vony vidverto vyznavaly jiji druhoriadnis ta peresinis i navi pevnoju miroju pyalysia cym. U jichnij
hordosti vuvalasia ymala hordynia: movliav, o my, taki poseredni ta druhoriadni, zumily vstojaty pered uymy, todi jak reta planet zaznaly porazky.
V usij dovojennij istoriji Terry-Galliji buv, mabu, lye odyn cikavyj moment. Vona
naleala do tak zvanoji peroji chvyli kolonizaciji, tobto bula osvojena j zaselena bezposerednio vychidciamy iz Zemli. Ce stalosia e na rubei XXII ta XXIII stoli, i dosy
ridkisne na toj as javye! jiji osvojennia nansuvalosia ne z deravnoho biudetu tijeji
y inoji krajiny, a za rachunok pryvatnych investycij pid patronaem Fondu imeni LePena, yjeju metoju bulo, cytuju, vriatuvannia etninych francuziv vid povnoji asymiliaciji. Etninymy francuzamy nazyvaly predstavnykiv biloji subrasy francukoji naciji,
jaki na kine XXII stolittia stanovyly lye sim vidsotkiv vid zahanoji kikosti naselennia
Franciji. Bia polovyna cych etninych francuziv pereselylasia na Terru-Galliju, i odnym z perych zakoniv, uchvalenych pislia proholoennia cilkom demokratynoji konstytuciji, stav dyskryminacijnyj Immigracijnyj Kodeks, jakyj faktyno zaboroniav nadannia
hromadianstva y dozvolu na proyvannia usim bez vyniatku koliorovym.
Zahalom, ni apartejidu, ni rasovoji segregaciji jak takych na Terry-Galliji nikoly ne
bulo. Jako viryty avtoram narysu, to etnini francuzy, zdobuvy vlasnu planetu i
pozbuvy zahrozy asymiliaciji, nezabarom zaspokojilysia i do zajidych hostej, jakoho b
kolioru kiry ti ne buly, stavylysia tolerantno, bez odnych projaviv uperedennia y voroosti. Odnak dyskryminacijni pravyla immigraciji zberehly a do seredyny XXVII stolittia, nezvaajuy na peridyni zastereennia z boku OON z pohrozamy zaprovadennia
sankcij proty planety. Vony buly skasovani lye pislia kumednoho jurydynoho konfuzu,
koly leny nevelykoji koloniji dvarkiv, o proyvaly na Terri-Galliji, vidpovidno do zakonodavstva otrymaly misceve hromadianstvo, ade v Kodeksi ne bulo j zhadky pro nezemni rasy.
Pryblyzno za ver hodyny v rubci zjavylasia Rita, jaka prykotyla vizok z rozkinym
snidankom. Ja smano ta sytno pojiv, zarazom rozpytujuy jiji pro te, o stalosia na bortu
za as moho snu.
Rita, jaka te nedavno prokynulasia, mohla rozpovisty lye pro peri visim hodyn
poliotu. Za jiji slovamy, nioho osoblyvoho ne trapylosia, chiba o v Aribada Ortegy

vyjla nevelyka sutyka z bortovym kompjuterom. Oskiky ja ne zalyyv itkoho j odnoznanoho rozporiadennia odo svoho zastupnyka, kompjuter vyznav za takoho Rae,
bo za posadoju vona bula druhym pilotom. Ortega oburyvsia j napoliahav, o staryj
pislia mene vin. Na astia, vse vyriylo vydko i prosto: ne baajuy koniktuvaty z
diakom Ari, jakomu due zachotilosia pohratysia v komandyra, Rae rozvalyvo samousunulasia, zajavyvy, o bere vidpustku. Pozbavlenyj pouttia humoru kompjuter
suvoro poperedyv jiji, o bez dozvolu kapitana ce bude ne vidpustka, a samovolka. Koly
Rae proignoruvala joho poperedennia, vin pohodyvsia pidkoriatysia Ortezi.
Ja vyriyv poklasty kraj anarchiji na korabli, to najpere, o zrobyv pislia
snidanku, ce pobalakav z kompjuterom i nakazav jomu zaksuvaty v pamjati komandnu
ijerarchiju: ja Ortega Rae ankar Agatijar Rita. Zretoju, obydva profesory
ne Ortega, vony na stanu oburiuvatysia tym, o ja postavyv Rae vye vid nych.
Nastupni dvi z polovynoju hodyny mene nichto ne turbuvav. Skorystavy prerogatyvoju komandyra, ja ohlianuv erez kontronyj monitor kajuty, zajniati Ortegoju, ankarom ta Agatijarom. Usi troje spaly, a ostannij e j holosno chropiv. Prynahidno ja zavvayv, o Aribad povisyv svij mundyr na stini v nohach lika mabu, dlia toho, ob
pomyluvatysia nym pered snom. Potim ja zahlianuv v aretantku kajutu. Achmad ne
spav. Vin leav na liku, vtupyvy u steliu. Z asu dopytu vin, schoe, vstyh proumatysia
y to zavdiaky micnomu organizmovi, y to tak dobre podijaly Rityni liky. V usiakomu
razi zaraz vin mav vyhliad cilkom zdorovoji liudyny, chiba o buv pochmuryj ta pryhnienyj.
Pislia dejakych vaha ja zahlianuv i do Raeli. Vona te spala na boku, pidklavy
ruku pid holivku, zodiahnena u svoju kvitastu piamu. Zimjata kovdra leala u neji v
nohach, astkovo prykryvajuy lye bosi stupni.
Podumky ja pociluvav divynku v olo j vymknuv monitor, dumajuy pro te, jaka
velyezna vidpovidanis liahla na moji plei. Ni, jlosia ne pro komanduvannia korablem
tut ja ne sumnivavsia, o vporaju. A ot y zmou ja zaminyty Raeli zahybloho baka
ce e pytannia. Ale baannia v mene bulo, prytim due velyke. Ja zavdy mrijav pro
doku, same pro doku, a ne pro syna (vtim, i vid syna ne vidmovyvsia b), ale moja kolynia druyna i uty ne chotila pro ce. Zachoplena svojeju karjeroju, vona rik za rokom
povtoriuvala, o nam e rano zavodyty ditej, a koly ce e rano perestupylo za trydcia,
ja vreti ne vytrymav i podav na rozluennia.
Vidtodi projlo maje pja rokiv, ta sytuacija na krae ne zminylasia: ja j dali mrijav
pro doku, ale ne spromihsia navi na novyj liub. Odnak teper, schoe, moja mrija
zdijsnylasia. Navi dvi mriji vidrazu: ja vyrvavsia do zirok i znajov doku. I jako za zori
ja ne pereyvav, bo znav, o vony ve nide vid mene ne podinusia, to odo Raeli viduvav syni pobojuvannia: y ne rozarujesia vona v meni, y ne vyriy zretoju, o ja
lye zovni schoyj na jiji zahybloho baka, a naspravdi ne hoden zaminyty joho
Ja vyklykav z bazy danych osobovi spravy vsich kolynich leniv ekipau Zori Svobody i perekonavsia, o Rita jak u vodu dyvylasia. Sered fajliv komandyra korablia, kapitana peroho rangu ofreja Leblana, buv znimok liudyny, zovsim ne schooji na olovika iz simejnoji fotograji i, vidpovidno, ne schooji na mene. Koly ja zapytav u bortovoho
kompjutera, y zminiuvav chto fajly z osobovoji spravy kapitana, toj upevneno vidpoviv,
o ni, a na moje prochannia prokrutyty videozapys poatku poliotu, koly poperednij ekipa buv e yvyj, kompjuter zajavyv, o ne moe cioho zrobyty, oskiky vsi zapysy zachyeni nevidomym jomu parolem. Pro te, chto cej paro postavyv, vin i hadky ne mav.

Ale omu, soneko? dumav ja. omu ty ne choe, ob ja znav pro svoju
schois z tvojim bakom? Ade rano y pizno ja b odnakovo pro ce diznavsia
Zretoju ja oblyyv ci dumky i zaadav vid kompjutera perelik najavnych u bortovij
bibliteci materiliv pro uych. Zaraz ja perebuvav u reanomu, a ne virtuanomu kosmosi, u Galaktyci, o naleala ne liudiam, a uynciam. I jak komandyr spravnioho, a
ne ujavnoho kosminoho korablia, ja musyv jakomoha dokladnie diznatysia pro istot, o
zahnaly liudstvo v rezervaciji i pryrekly joho na vymyrannia. Ja bie ne mav prava zapliuuvaty oi na dijsnis.
U bibliteci bulo kika objemystych monograj anglijkoju, zokrema Istorija kontaktiv z pozazemnymy cyvilizacijamy, na jakij ja j zupynyvsia. Ce vyjavylosia same te,
oho ja potrebuvav. Istorija kontaktiv mistyla bahato faktynoho materilu, dosy
rozovanoho dlia nespecilista. Monograja ytalasia lehko, z neposlabnoju cikavistiu,
i ja ve distavsia poatku XXVIII stolittia, koly do rubky vvijov ankar. Vin podyvyvsia
na mij dysplej i schvano kyvnuv:
Rozumne riennia, kapitane, vam prosto neobchidno zapovnyty prohalyny u
vaych znanniach. Do rei, vy zrobyly pravynyj vybir ja j sam zbyravsia rekomenduvaty vam Istoriju kontaktiv. Ce nastina knyha konoho kerivnyka pidpillia. Vona
bula napysana zadovho do poatku vijny, tomu ne misty nijakych propagandystkych
klie i zobraaje uych bi-men objektyvno.
Zahalom objektyvno, pohodyvsia ja. I jak na mene a zanadto. asom meni
staje hydko vid toho, z jakoju sympatijeju avtory pyu pro dejaki rasy. Osoblyvo pro aviv.
Na zmorenomu oblyi ankara promajnula slabka podoba usmiky.
O, avy! promovyv vin, vlatovujuy u krisli artylerysta. Koly nai predky
buly prosto zakochani v nych. Vony ne taki schoi na nas, jak nereji-piatydesiatnyky y
dvarky, prote liudy vvaaly jich arivnymy. Maleki volochati istoty, o tak nahaduju
personaiv starodavnich kazok Zvidsy, mi inym, i vynykla jichnia nazva, zapozyena
iz seredniovinoji skandynavkoji mitologiji, a tako z fentezi svojeridnoho fokloru
postindustrinoho suspistva. Choa isnuje bi banana hipoteza, o av prosto
spotvorena vymova hrekoji litery afa, ade ridna planeta aviv obertajesia dovkola
zori Betegejze Afy Orina.
Vy tak spokijno hovoryte pro ce, ja buv zdyvovanyj. Znajuy, jak vy nenavydyte uych, ja dumav nu
o ja skaenitymu, dopomih meni ankar. Zubamy skrehotatymu na konu
zhadku pro uynciv. Ato, ja nenavydu jich usich, i aviv tako. Jakby meni trapylasia
cia maleka volochata istota, ja bez vaha skrutyv by jij vjazy. Ale ni nenavys, ni zlis,
ni aha pomsty ne povynni nas zaslipliuvaty j pozbavliaty rozumu. Slipyj, bezrozsudnyj
boje ce boje-smertnyk, ce prosto harmatne mjaso.
Jakyj as my movaly. Ja namahavsia zoseredytysia na Istoriji kontaktiv, ale v
prysutnosti ankara ne mih. Nadto ve bahato pyta chotilosia meni postavyty patrirchovi Oporu. I sered nych bulo odne, jake tak i vertilosia v mene na jazyci
Pane ankar, nesmilyvo zapytav ja. Moe, meni prosto zdajesia, ale Slovom, u mene sklalosia take vraennia, o vy vvaajete nau misiju ve vykonanoju, a
Mahavaru ve vinoju. ojno my prorvalysia v drom-zonu i vvijly v kanal, vy zaspokojilysia j povodyte jak peremoe. A oskiky vas ne mona zvynuvatyty v lehkovanosti,
to zalyajesia odne pojasnennia: vam o vidomo. o take, oho ne znaju ja i o dozvoliaje vam upevneno dyvytysia v majbutnie.

ankar e trochy pomovav, pronyklyvo dyvliay meni u vii.

A znajete, ja nedoocinyv vaoji kmitlyvosti. y, rade, vaoho taktynoho uttia,
zdatnosti vydko j bezpomylkovo ociniuvaty sytuaciju. Ja bi ni upevnenyj, o jakby vy
buly prysutni pry tij naij ninij rozmovi z Raelliu, to vidrazu b use zrozumily.
o same?
A ot podumajte. Terra-Gallija vidpravliaje na Mahavaru rozviduvanyj korabe,
ob ustanovyty kontakt z naym pidpilliam. Pid as poperednich rejsiv do naoji planety
rozvidnyky vyyslyly trioch liudej, jaki, za jichnimy zdohadamy, povjazani z Oporom,
sered nych i profesor Agatijar. Odnae dlia vstanovlennia kontaktu sporiadyly ne trioch
rozvidnykiv, a cilyj dyversijno-rozviduvanyj zahin. Pidkresliuju: ne prosto rozviduvanyj, a dyversijno-rozviduvanyj! I pronyknuty na planetu vin mav ne na malekij
liupci-stels, o z ohliadu na sekretnis bulo b docinie, a na miplanetnomu atli, osnaenomu krim zvyajnoho ozbrojennia otyrma pozytronnymy raketamy. Tak, zvisno,
atl tako mav protyradarnyj zachyst, ale ryzyk, o joho zapelenguju, buv znano vyyj.
I jakby jlosia lye pro vstanovlennia kontaktu z pidpilliam, vin ne znadobyvsia b. I ne
potribno bulo b nadsylaty na planetu zahin z dvoch desiatkiv liudej. Ne zbyralysia rozvidnyky jty do konoho z trioch imovirnych uasnykiv Oporu ciloju jurboju.
Kika sekund ja rozmirkovuvav nad ankarovymy slovamy. Pevnie, ne nad
samymy slovamy nioho novoho vin ne skazav, a nad rozstavlenymy nym akcentamy.
Och, ort!..
U tim-to j ri, kapitane. Ce bula ne rozviduvana misija, a rade dyversijna. Zoria
Svobody bula provisnykom ne prosto zaplanovanoho, a ve pidhotovlenoho vtorhnennia
v nau systemu, i holovne zavdannia cijeji dyversijnoji grupy poliahalo v tomu, ob u
kontakti z pidpilliam y bez nioho sprovokuvaty masovi zavoruennia na Mahavari. Za
slovamy Raeli, u konomu z semy liudkych svitiv, kudy potrapliala informacija pro
Terru-Galliju, poynalysia taki zavoruennia, i v pjaty vypadkach ui musyly vvesty na
planety vijka. A ob okupacija Mahavari poalasia napevno, ob garantovano vidvernuty uvahu voroha vid ochorony drom-zony, na bortu krejsera znachodylysia dobre pidhotovleni dyversanty. Z cijeju metoju atl buv osnaenyj pozytronnymy raketamy: na
toj vypadok, jako uynci zavahajusia z poatkom okupaciji, ataka na orbitani stanciji
pidtovchne jich do riuych dij.
Teper rozumiju, kyvnuv ja. Vychody, korabe letiv vid susidnioji zori ne
dlia toho, ob zamaskuvatysia, a ob nepomitno j bezperekodno vidpravyty na Mahavaru desant?
Ato. Hadaju, plan buv takyj: pislia uspinoho pryzemlennia atla Zoria Svobody mala nablyzytysia do planety, zapustyty v hlobanu infomereu propagandystkyj
rolyk pro Terru-Galliju, potim prorvatysia v drom-zonu j vyslyznuty z systemy. Takyj
manevr perekonav by uynciv u tomu, o vony prosto progavyly pojavu rozvidnyka.
Ale cej plan ne spraciuvav, zauvayv ja. ui znaju pro vysadku na planetu.
Malo toho, vony, schoe, perekonani, o na Mahavaru vysadyvsia cilyj desant.
Ce ve ne maje znaennia, kapitane. Holovne, o uynci zreaguvaly same tak,
jak vid nych i oikuvaly. A na proryv u drom-zonu mav perekonaty jich, o vony vynyly
pravyno. Zaraz vony dumaju, o gallijki agenty, zaznavy nevdai, vtekly; to teper
zoseredylysia na pryduenni mahavarkoho povstannia. Zhodom vony, jasna ri, zapidozria neladne i pro vsiak vypadok vyklyu pidmohu. Ale bude ve pizno.

 Vy hadajete, o vtorhnennia ponesia v najblyi dni?

Ja cioho peven. Jak svida bortovi zapysy korablia, as vysadky na planetu atla
z desantom buv vyznaenyj zazdalehi z tonistiu do kikoch hodyn. A ote, ataky
gallijkoho flotu slid ekaty z dnia na de. ankarovi oi jaskravo zasiajaly. Svoboda
Mahavari ve ne za horamy.

e na samomu poatku proryvu v drom-zonu, koly ja viddav nakaz pryvesty bortovi

systemy v reym povnoji hotovnosti do hiperperechodu druhoho rodu, maje u vsich prymienniach korablia spalachnuly specini tablo z mahinym yslom 123573,14 tonoju kikistiu sekund, jaki my maly provesty v hiperprostori. ojno my vvijly v kanal,
cyfry poaly svij zvorotnyj bih do nuliovoji poznaky: soti neslysia bezupynnym potokom,
desiati strimko zminiuvalysia, le vlovymi okom, sekundy klacaly v unison z byttiam sercia, desiatky sekund zbihaly odna za odnoju stateno ta nekvapno, a sotni j tysiai povzly
zi vydkistiu slymaka, vyklykajuy v mene rozdratuvannia.
Koly na tablo zjavylosia yslo 1000,00, na vsiomu korabli, jak hodysia, prolunala
syrena, spoviajuy pro te, o do vychodu z hiperprostoru zalyylosia istnadcia chvylyn i sorok sekund. Utim, dlia nas ce poperedennia bulo zajvym. Na toj as usi leny
ekipau, krim Ortegy, o nis vachtu v reaktornomu vidsiku, ve zibralysia v turmankij
rubci, neterpliae ekajuy na zaverennia peroho v naomu ytti mizorianoho strybka.
Za sto sekund do vychodu znov prolunala syrena. Bortinener Ortega dopoviv pro
zapusk u cholostomu reymi chodovych termojadernych dvyhuniv, a ankar, jakyj zajniav
post artylerysta, povidomyv, o vsi bojovi systemy korablia pryvedeni v stan hotovnosti.
Nareti kompjuter poav vidlik ostannich desiaty sekund. Ja povnistiu zoseredyv
uvahu na taktynomu dyspleji. Jako pislia vychodu z kanalu my potrapymo v krytynu
sytuaciju opynymosia poblyzu masyvnoho kosminoho tila y sered uynkych korabliv, dovedesia nehajno manevruvaty, ob unyknuty katastrofy. Z cijeju metoju ankar napnuv na svoju holovu mentoolom, ob u razi potreby nehajno vidkryty po vorohovi voho.
ojno na tablo spalachnuly nuli, riznobarvja hiperprostoru za prozoroju stinoju
rubky myttiu zminylosia hustym rozsypom zirok na ornomu oksamyti kosmosu.
Taktynyj dysplej vydav zvit bortovoho kompjutera, z jakoho vyplyvalo, o odnych
masyvnych kosminych til y objektiv tunoho pochodennia poblyzu toky vychodu ne
vyjavleno. Trochy rozslabyvy, ja podyvyvsia na ohliadovi ekrany i na odnomu z nych
pobayv nevelykyj ervonyj dysk zori, dovkola jakoji obertalasia drom-zona.
ankar zniav mentoolom i rukavom kombinezona vyter spitnile olo.
Schoe, vse harazd. Na astia, nas ne zaneslo do orta na rohy. My, jak i ranie,
de u centranij astyni Galaktyky.
Sumnivajusia, skazav ja. o tut ne tak.
A same?
Pry takij kikosti jaskravych zirok due malo mianych, dalekych. Ta j on te velyke skupennia meni o nahaduje ob ja zdoch! Teper zrozumilo! Ja nakazav
kompjuteru ignoruvaty vsi objekty, jaskravii za tretiu zorianu velyynu, a svojim suputnykam povidomyv: My jakraz u orta na rohach. Dyvisia!

Fitry v prozorij stini rubky prybraly vsi jaskravi zirky, i teper nio ne zavaalo
nam spohliadaty zachoplyve vydovye rozprostertu pered namy Galaktyku z otyrma
spiranymy, zakruenymy proty hodynnykovoji strilky rukavamy. Vona bula povernena
v na bik maje perpendykuliarno do svojeji ployny, a jiji vydymyj rozmir skladav blyko
devjanosta hradusiv. Ote, nas rozdiliala vidsta u pjatnadcia dvadcia tysia parsekiv.
Poru iz soboju ja pouv vraenyj vyhuk Rity. Pobayvy Galaktyku, vona myttiu
pidchopylasia vidkydnoho sticia popid zadnioju stinoju rubky i pidbihla do centranoho
puta. Zaraz vona stojala bilia moho krisla, a jiji smahliave lyce prominylosia zachvatom
uperemi zi strachom jij bulo liano pered takoju velyeznoju vidstanniu vid domu.
Rae z Agatijarom vidreaguvaly na pobaene strymanie, prote j vony buly vraeni.
Profesor poasty podiliav i zachvat, i strach svojeji doky; zate v pohliadi Raeli ytalosia
bezmene, niym ne zamarene zaaruvannia. Vona bula dokoju vinoho, neskorenoho
svitu, vona zmalku spryjmala mizoriani podoroi jak o pryrodne j dostupne dlia liudyny, tomu jiji zovsim ne liakala bezodnia kosminych vidstanej. Vona prosto nasoloduvalasia cym vydovyem.
Vkryte hustoju sitkoju zmorok oblyia ankara, jak zavdy, ne vyraalo odnych
emocij, ale oi joho palaly vohnem.
Ja zavdy mrijav pobayty jiji usiu Galaktyku pered soboju. Same taku ne
biu j ne menu. ob mona bulo obchopyty jiji rukamy Vin rvuko povernuvsia do
mene. Bravo, kapitane! Vitaju va vybir kanalu. Chaj nam dovedesia zrobyty e odyn
slipyj strybok, ta ja pro ce ne koduju. Ja pobayv Galaktyku, i teper lyylosia odne
pobayty vinu Mahavaru. A todi ve mona pomerty
De my? zapytala Rita, zavoroeno dyvliay kri ohliadovu stinu.
Oevydno, v odnomu iz zorianych klasteriv, vidpoviv jij Agatijar. Ce roztaovani za meamy galaktynoji spirali ini skupennia zirok. Vony buvaju rizni za formoju ta rozmiramy. Sudiay z usioho my potrapyly v dosy velykyj sferynyj klaster.
Bortovyj kompjuter jakraz zakinyv obyslennia naych koordynat i vydav na taktynyj dysplej informaciju. Vsupere mojim oikuvanniam cej zorianyj klaster mav ne lye
katalonyj nomer, a j vlasnu nazvu Klaster Kellera, na es kapitana doslidnykoho
korablia, jakyj vidkryv do nioho liach, robliay navmannia zatiani strybky (tak na
profesijnomu slengu kosmoliotykiv nazyvalysia hiperperechody druhoho rodu). Ce stalosia e sim stori tomu, prote Klaster Kellera, jak i reta zorianych klasteriv, ne buv
osvojenyj. Liudiam ta inym rozumnym rasam cilkom vystaalo zirok u samij Galaktyci i
v oboch Mahellanovych chmarach, a taki maleki ostrivci, vidrizani vid zovninioho svitu,
nikoho osoblyvo ne pryvabliuvaly.
Nam znovu poastylo! zajavyv ankar. Tut je doslideni kanaly, o vedu
do Galaktyky. Jich a pja: dva z nych rozvidav sam Keller po dorozi siudy j nazad, a ini
proklaly nastupni naukovi ekspedyciji.
Korystuvatysia nymy nebezpeno, zauvayv jak zavdy oberenyj Agatijar.
Jako odyn z uynkych korabliv piov za namy, to vin, opynyvy tut i zjasuvavy, kudy
my potrapyly, nehajno povernesia nazad i spovisty svojich.
Nu to j o? nedbalo znyzav pleyma ankar. Hadaje, vony vidrazu kynusia
perekryvaty vsi pja kanaliv? Durnyci! Po-pere, u nych je valyvii spravy, ni posylaty
flotyliji v rizni kinci Galaktyky, do dykych nezaselenych system. A po-druhe, vony prosto

ne vstyhnu Do rei, kapitane, skiky asu my provely v kanali? Za galaktynym vidlikom, pevna ri.
Ja zrobyv zapyt kompjuteru, i toj, ue operujuy koordynatamy took vchodu ta vychodu, vviv u rivniannia grak potunosti rezonansnoho generatora i vydav rezutat:
blyko esty z polovynoju hodyn.
Nu ot, pidsumuvav ankar. Sumnivajusia, ob peresliduva, jako vin vzahali je, iov za namy na takij vydkosti. Dobre, koly vin zjavysia tut bodaj za dobu. A na
toj as my ve zahubymosia v Galaktyci.

Na vybir podaoho marrutu my vytratyly nebahato asu i maje vidrazu zupynylysia na kanali, roztaovanomu vid nas na vidstani vsioho dvoch desiatkiv zvyajnych
strybkiv cebto perechodiv peroho rodu. Cej kanal spoluav Klaster Kellera z inym
zorianym klasterom M28, tako neosvojenym, ale dobre vyvenym, oskiky vin znachodyvsia maje v ployni Galaktyky. U klasteri M28 bulo bie dvochsot doslidenych
kanaliv druhoho rodu, i odyn z nych, niby specino stvorenyj dlia naych cilej, viv u seredynu Rukava Perseja do bezimennoji zori, o mala lye doveleznyj katalonyj nomer.
A tam, usioho za dva zvyajni strybky, bilia takoji bezimennoji zirky znachodyvsia doslidenyj kanal do Zori Dakova, 175-ji Centavra.
Za galaktynymy mirkamy cia systema bula blykoju susidkoju Zemli. Vona naleala
do tak zvanoho Sektora Odyn, o ochopliuvav oblas prostoru v radisi tysiai svitlovych
rokiv vid Soncia i narachovuvav blyko semy mijoniv zirok. Za vsich asiv cej sektor buv
najzaseleniyj u Galaktyci, o j ne dyvno: ade same zvidsy poalosia osvojennia liudstvom kosmosu, do toho u Sektori Odyn znachodylasia tako bakivyna inoji rozumnoji rasy aviv.
Zoria Dakova, do jakoji my vyjly v rezutati kikoch desiatkiv zvyajnych strybkiv
i trioch zatianych, bula ervonym karlykom, o zlovisno dyvyvsia na nas z ohliadovych
ekraniv, nemov nalyte krovju oko jakoho pekenoho udovyka. Jedyna planeta systemy,
Zemlia Liugera, bula he neprydatna dlia yttia: vid poliusa do poliusa ochoplena burchlyvoju vulkaninoju aktyvnistiu, z jaduoju atmosferoju, jaka na istdesiat vidsotkiv skladalasia z okysu ta dvookysu vuhleciu.
Ne rozumiju, skazala Rita, rozhliadajuy na ekrani zbiene teleskopom zobraennia Zemli Liugera, navio bulo davaty cij zirci ta planeti vlasni imena? Neve
Dakov i Liuger ne mohly znajty sympatynioji systemy? Ade v Galaktyci vdosta zirok.
Zate cia znachodysia v Sektori Odyn, zauvayla Rae. Due prestyno,
ob vy znaly.
Tym asom ja zazyrnuv u vidpovidnu stattiu katalogu i, oznajomyvy z neju, skazav:
Aha, Zoriu Dakova kupyly z aukcinu.
Jak ce kupyly? zdyvuvalasia Rita.
Ne v tomu sensi, o vona naleala komu na pravach pryvatnoji vlasnosti. Prosto
naprykinci XXIII stolittia pravo daty jij ta planeti nazvu prydbav Charkivkyj klub liubyteliv mistyky ta achiv. Mi inym, za due prystojnu sumu. Rae pravdu kae: zoria v

Sektori Odyn ce due prestyno. Jich maje sim mijoniv, ale sered nych, mabu, nemaje odnoji, jaka b ne mala vlasnoho imeni. Vyniatkom je lye para sote zirok, do jakych
micno prylyply nazvy z drevnioho katalogu Bajera-Flemstida. Napryklad, Epsilon Eridana, Tau Kyta y ta Deta Oktanta. Ja prybrav z ekrana zobraennia nepryvitnoji
Zemli Liugera i vyviv schemu kanaliv. Tut ja nakreslyv istnadcia riznych marrutiv
do Terry-Galliji, jaki, sudiay z informaciji bortovoho kompjutera, prochodia erez nenaseleni j nezajniati uymy systemy.
Teper ue do nas pryjednavsia j ankar:
Ja ve oznajomyvsia z vaymy marrutamy, kapitane. I navi proanalizuvav jich
za rivnem ryzykiv. Oci try najbezpenii. Jmovirnis natrapyty na vypadkovyj patru
uych ne perevyuje pivvidsotka. Ta ce za umovy, o informacija bortovoho kompjutera pro roztauvannia uynkych baz tona i povna.
Zvyajno, tona! skazala Rae, v jiji holosi vulysia notky rozdratuvannia.
Neve vy hadajete, o nae komanduvannia moe pidstavyty svojich rozvidnykiv?
A nijak, liuba, pochytav holovoju ankar. Prote zva, o Zoria Svobody
zalyyla vau systemu maje otyry misiaci tomu, a za cej as ui mohly organizuvaty
kika novych baz dlia erhovoji ataky na Terru-Galliju.
Rae vydymo zbenteyla.
Vaa pravda, ser. Darujte, ja cioho ne vrachuvala.
Ote, vyrieno, pidsumuvav ja. Budemo obyraty sered cych trioch. Mabu,
zupynymosia na najkorotomu.
Ja ve zbyravsia tknuty pacem u vidpovidnyj riadok, a raptom pouvsia sygnal
tryvohy. Bortovyj kompjuter poperedyv, o na vidstani dvadciaty semy tysia kilometriv
vid nas zarejestrovane vidkryttia kanalu peroho rodu, i ve za vlasnoju inicityvoju vyviv
na holovnyj ohliadovyj ekran zbiene zobraennia dilianky drom-zony, u centri jakoji
merechtilo blakytne siajvo. Zhidno z danymy kompjutera cej kanal viv iz systemy Mbuto
tako, za joho informacijeju, nezaselenoji.
Z nespodivanoju dlia svoho viku sprytnistiu ankar kynuvsia do artylerijkoho
puta, napnuv na holovu mentoolom i za kika sekund pryviv u povnu hotovnis usi
bojovi systemy korablia.
Ja te ne baryvsia: nehajno vyklykav Ortegu j Agatijara, o vdvoch perebuvaly v
reaktornomu vidsiku, nakazav jim hotuvatysia do zatianoho strybka, a sam skeruvav
Zoriu Svobody do najblyoho kanalu druhoho rodu, roztaovanoho za devjatsot kilometriv vid nas.
Nu, ce nespravedlyvo! oburiuvavsia ja. Letily, letily i o pryletily!
Serjozna nebezpeka nam ne zahrouvala, my bez problem vstyhaly vtekty vid voroha. Odnak vtea oznaala slipyj strybok u nedoslidenyj kanal, pislia jakoho nas
znovu zanese kazna-kudy, i znovu dovedesia poynaty vse spoatku.
Tym asom z vidkrytoji horlovyny kanalu vyrynuv korabe. Na na podyv, ce buv ne
jakyj drednout i navi ne lehkyj patrunyj krejser, a zovsim vutle sudence rozmiramy z
miplanetnyj atl. Najvirohidnie, ce bula prohuliankova jachta, osnaena malopotunym generatorom, pryznaenym lye dlia zvyajnych strybkiv kri kanaly peroho
rodu. Zamis pozyvnych vona radyruvala sygnal SOS, suprovodujuy joho korotkym
povidomlenniam kikoma movamy, zokrema j anglijkoju: Nas peresliduju, dopomoi!
Oskiky v danyj moment Zoria Svobody jla na gravitacijnij tiazi, a pozyvni my ne
nadsylaly, pilot jachty ne pomityv naoho korablia i spriamuvav jiji maje v protylenyj

vid nas bik. Kompjuter vydko obyslyv molyvu trajektoriju sudna j vydav prognoz, o
vono prahne distatysia najblyoho kanalu peroho rodu, roztaovanoho na vidstani
pivtora mijona kilometriv.
o robytymemo, kapitane? pouvsia z-pid oloma pryhluenyj holos ankara.
Ce ne schoe na pastku y rozihra. Bju ob zaklad, o nezabarom zjavysia peresliduva.
Tym asom horlovyna kanalu, erez jakyj uvijla jachta, zakrylasia, i blakytne merechtinnia rozynylosia v temriavi kosmosu. Ale bu-jakoji myti vono mohlo zjavytysia
znovu.
Problema v tomu, zauvayv ja, chto z nych druh, a chto voroh. y, moe, i
peresliduva, i peresliduvanyj ui.
Tut vtrutyvsia bortovyj kompjuter. Dotrymujuy moho nakazu ne hovoryty vholos,
vin vyviv povidomlennia na messa-riadok taktynoho dyspleja:
Sered mov, jakymy peredajesia zaklyk pro dopomohu, je norveka. U mojij pamjati
vidsutnia informacija pro vykorystannia cijeji movy uymy.
Ave, pidtverdyla Rae, yj dysplej produbliuvav ce povidomlennia. Sered
zemnych mov, perejniatych uynciamy vid liudej, norvekoji nemaje.
e kika sekund ja rozmirkovuvav.
Harazd. Jako na jachti druzi, my zobovjazani jim dopomohty. Jako vorohy
to vony proty nas bezsyli. Vstanovliujte zvjazok, pane ankar.
Tak, kapitane, vidpoviv toj. Nadsylaju vyklyk.
Ekran monitora zovninioho zvjazku vvimknuvsia, i na niomu vynyklo zobraennia
olovika, moho rovesnyka, moe, trochy staroho, yrokopleoho blondyna z hrubym, ale
ne pozbavlenym svojeridnoho armu oblyiam i pronyzlyvymy synimy oyma.
Pobayvy joho, ja ne vtrymavsia j poleheno zitchnuv. Zate vin, jak meni zdalosia,
dosadlyvo pomoryvsia, niby kauy: Ot tobi j na, z vohniu ta v polumja!
Krejser Zoria Svobody, Vijkovo-Kosmini Syly Terry-Galliji, predstavyvsia
ja. Na zvjazku kapitan Matusevy.
Pilot Lajf Sigurdson, navzajem vidrekomenduvavsia vin. Pryvatna jachta
Vakirija, port prypysky Longjir, picbergen, Zemlia.
Na ci slova meni vidvysla elepa. Rae tycho ochnula, Rita vtupylasia v ekran
omanilym pohliadom, a ankar zatrusyv mentoolomom pevnie, holovoju, na jaku
buv nadiahnenyj cej olom.
Tym asom pilot Sigurdson, niby nioho ne stalosia, prodovuvav:
U lokanomu prostori Zori Barnarda nas atakuvav vijkovyj korabe z nevidomymy pozyvnymy. Vin bez poperedennia vidkryv voho, ale nam vdalosia vtekty erez
kanal peroho rodu. Vidtodi my zdijsnyly ve trynadcia strybkiv, ale korabe prodovuje
hnatysia za namy. Joho chodovi dvyhuny znano potunii za nai, i cioho razu, bojusia,
my ne vstyhnemo distatysia kanalu.
Systema Barnarda naley glisaram, prokomentuvala Rae.
Lajf Sigurdson rozuv jiji slova i skazav:
Ato, u pozyvnych korablia jdesia pro jakycho glisariv. Chto vony, v bisa, taki?
Ja vreti opamjatavsia j oeleeno promovyv:
Van-vink, chaj jomu hre! Vy van-vink!
Mij spivrozmovnyk kyvnuv:
Tak, my ve ce zrozumily. Ale e ne znajemo, jak nadovho vklepalysia. Jakyj

zaraz rik?
Ja nazvav. Oblyia Sigurdsona, i do toho ne due rumjane, he spolotnilo j vydovylosia.
Herregud!..

Naij podaij rozmovi zavadyv erhovyj sygnal tryvohy. Bortovyj kompjuter spovistyv pro nove vidkryttia kanalu v tij samij astyni prostoru.
Zjavylosia blakytne merechtinnia. Ja odrazu pryjniav riennia i zapustyv reaktyvnu
tiahu z pjatdesiatykratnym pryskorenniam. Odnoasno viddav nakaz:
Operatore! Pozytronni rakety. Dvi odynyci. Prycil. Rozrachunok vychodu. Voho!
Vykonuju! ozvavsia ankar, a nastupnoji sekundy vid korablia odna za odnoju
vidokremylysia dvi pozytronni rakety i z pryskorenniam 200 g pomaly do e ne sformovanoji horlovyny kanalu.
e dvi rakety na start, nakazav ja. Plazmovu zbroju do povnoji hotovnosti.
Dvi rakety na starti, kapitane, nehajno dopoviv ankar. Plazmotrony do
boju hotovi.
Pera iz zapuenych namy raket pryletila zarano i pirnula v kanal e do toho, jak
u niomu zjavyvsia voroh. A oskiky vona ne bula osnaena rezonansnym generatorom,
to vidpravyla u vinu mandrivku v hiperprostori, ob koly, u neskinenno viddalenomu
vid nas majbutniomu, vybuch jiji pozytronnoji bojeholovky pryjednavsia do erhovoho Velykoho Vybuchu, o maje zapoatkuvaty novyj Vsesvit.
Druha raketa malo ne spiznylasia i lye zaepyla kormu krejsera trochy biych gabarytiv, ni naa Zoria Svobody, jakyj vyjov z kanalu, hordo rozsylajuy v dovkolynij
prostir pozyvni pro svoju prynalenis do flotu glisariv. Joho komandyr pouvavsia nadto
samovpevneno, vvaajuy, o enesia za chystkym neozbrojenym sudencem, tomu buv
zaskoenyj znenaka naoju atakoju. I taka nedbalis doroho jomu obijlasia.
Choa znana astyna energiji vybuchu druhoji rakety pila namarne, odnak i toho,
o otrymav voroyj krejser, vyjavylosia dosy, ob usia joho chvostova astyna zapalachkotila slipuym ovtym polumjam.
Ukodenyj holovnyj chodovyj dvyhun, tut-taky postavyv dignoz ankar.
Poalasia nekontroliovana termojaderna reakcija.
Vtim, konstrukcija krejsera vrachovuvala taku molyvis, i avtomatyka nehajno vidjednala zadniu astynu sudna, de roztaovuvalysia chodovi dvyhuny i baky z osnovnym
zapasom dejteriju. Teper voroyj korabe mav dlia manevriv lye gravitacijnyj pryvod. A
tako, jasna ri, vsiliake ozbrojennia, za vyniatkom najnebezpeniych dlia blynioho boju
plazmovych harmat: jich obsluhovuvav holovnyj termojadernyj reaktor, a joho my znyyly perym e postrilom.
Vidstavyty rakety, skomanduvav ja, oskiky my nablyzylysia do voroha malo
ne vprytul za kosminymy mirkamy. Plazmotrony, voho!
2 Boe mij! (nor.).

Suprotyvnyk jakraz vypustyv u na bik raketu, u vidajdunij nadiji, o my progavymo jiji. Prote vona myttiu zhorila v potunych potokach plazmy, o vohnianym
vychrom naletily na ohryzok vorooho krejsera. Joho sylovi ekrany, pozbavleni energetynoji pidtrymky vid holovnoho reaktora, protrymalysia lye kika sekund. Vreti vony
vidmovyly, i bezzachysnyj korabe ochopylo polumja temperaturoju v sotniu mijoniv hradusiv.
O, majete! zachopleno vyhuknula Rae. Jairky kliati! Harnyj glisar
smaenyj glisar.
Ja dav binu tiahu, ob uchylytysia vid zitknennia z palajuymy ostankamy vorooho krejsera i napravyvsia slidom za jachtoju Vakirija, jaka ymdu mala do najblyoho kanalu peroho rodu.
Na ekrani zovninioho zvjazku j dosi zalyalosia zobraennia Lajfa Sigurdsona. Vin
dyvyvsia trochy vbik oevydno, steyv za pidbytym korablem glisariv. Zahybe peresliduvaa prynesla jomu vidutne polehennia, ta razom z tym vin e ne mih ohovtatysia
vid oku, o joho vyklykala nazvana mnoju data. Zapytannia chto taki glisary? svidylo
pro te, o vin buv a nijak ne zvyajnym van-vinklem. Nai epochy rozdilialo onajmene simsot rokiv.
Krajem vucha ja pouv, jak Rita zapytala v Raeli, o take van-vink.
Korabe, o zahubyvsia v asi, vidpovila Rae. Inkoly, due ridko, trapliajesia tak, o pry hiperperechodi generator poynaje zachlynatysia, zbyvatysia z normanoho rytmu. Todi korabe zastriahaje v kanali na roky, desiatylittia, a to i storiia
galaktynoho asu. Najdrevniym z vidomych v istoriji van-vinkliv buv
Ja perestav sluchaty jiji pojasnennia, bo j tak znav use pro van-vinkliv, i zvernuvsia
do pilota jachty:
Mistere Sigurdson, vy pevni, o vas peresliduvav lye odyn patru?
Zdajesia, tak. U drom-zoni Barnarda buly j ini korabli, ale za namy pohnavsia
tiky odyn z nych. Ta j, zretoju, chiba dlia naoji bezzbrojnoji jachty cioho zamalo?
Joho oblyia nabulo ocijnoho vyhliadu. Kapitane Matusevy, my due vdiani vam
za dopomohu. Spodivajusia, teper vy dozvolyte nam letity dali?
o? Ziznatysia, cioho ja ne ekav. I kudy vy zbyrajetesia?
Na Zemliu, zvyajno.
Na Zemliu?! Ta vy z hluzdu zjichaly! Ade Zemlia tut ja rozhubleno zamovk.
Sigurdson ta ini liudy, o buly na jachti, pryletily do nas iz dalekoho mynuloho, i otak
vidrazu, bez pidhotovky, oeleyty jich vsijeju neprychovanoju pravdoju pro nyninie stanovye liudstva bulo b nadto orstoko. Ta j chtozna, jak by vony povelysia todi. Zaraz
ide vijna, mistere Sigurdson. Velyka vijna. I my ne majemo danych, o v Sonianij systemi vse spokijno. Krim toho, po dorozi do neji vy moete vtrapyty v taku chalepu, jak
bilia Zori Barnarda. Podorouvaty kosmosom na vaomu sudenci rivnoznano samohubstvu. U bu-jakij naselenij systemi vam moe zustritysia voroh.
A vy, vychody, druzi? skeptyno zapytav Sigurdson.
My vriatuvaly vas vid glisariv.
Hm-m Ale tut taka sprava, kapitane pered cym i vai povelysia z namy ne
najkraym ynom.
Nai? Jaki e nai?
Nu, gallijci. My vyjly do Psi Kozeroha, zbyrajuy zrobyty ostannij strybok do
Zemli, i natrapyly na va flot y, rade, to buv navi ne flot, a cila armada tysiai j

tysiai korabliv. Vony, vtim, ne staly vidkryvaty po nam voho, prote nakazaly liahty v
drejf i pryhotuvatysia do pryjomu inspekciji.
Rae tycho zojknula. ankar o nevyrazno zaburmotiv. A v mene vako zahupalo
serce: Psi Kozeroha spolualasia z Sonianoju systemoju kanalom peroho rodu, i koncentracija takych velyeznych syl na pidstupach do Zemli mohla maty lye odne pojasnennia
I o bulo potim? neterpliae zapytav ja v Sigurdsona.
My vtekly. Tym e kanalom, jakym pryjly. Treba viddaty vaym nalene nam
uslid vony ne strilialy.
Ale omu? zdyvuvavsia ja. Navio bulo tikaty?
Sigurdson zavahavsia.
Rozumijete, kapitane Matusevy Slovom, darujte za hrubis, ale vy ne vy
osobysto, a vsi vai spivvityznyky zahalom, kliati rasysty. U mene na bortu ornokira inka. Do toho francuenka. A vy straenno ne liubyte koliorovych
Tut Rae ve ne strymalasia. Vsupere pravylam vona pidchopylasia z miscia druhoho pilota, pidbihla do moho krisla i, stavy poru, obureno zajavyla:
Ce paskudna brechnia! Koly, davno, u nas spravdi isnuvalo obmeennia na immigraciju za rasovoju oznakoju. Ce bulo nepravyno, i my joho skasuvaly. Ale nikoly, nikoly
my ne kryvdyly liudej erez kolir kiry.
Ne vstyh pilot Vakiriji vyslovyty svoje zdyvuvannia z toho pryvodu, o na bortu
vijkovoho korablia perebuvaje dvanadciatyrina divynka, jak inyj len mojeji komandy,
ankar, tako poruyv pravyla perekliuyv bez moho dozvolu zvjazok z jachtoju na
sebe.
Mistere Sigurdson, skazav vin, zniavy svij olom. Podyvisia na mene. Ja,
zvisno, ne ornokiryj u tomu sensi, o ne naleu do negrojidnoji subrasy. Prote kira
v mene temna. Dosy temna, ob bu-jakyj bilyj rasyst nazvav mene koliorovym. Odnak ja naleu do skladu komandy korablia. Molyvo, koly na Terri-Galliji ne liubyly koliorovych, ale vidtodi zbihlo bahato asu Do rei, koly zastriahly v kanali?
2619 roku.
O velyki bohy! Navi ankar buv pryholomenyj. Jak ce vy prymudrylysia?
erez vlasnu duris, esno vyznav Sigurdson. Za specykacijeju naa jachta
rozrachovana lye na zvyajni strybky, ale mij bortinener elestov udoskonalyv generator i zapevnyv mene, o vin vytrymaje j zatianyj. Ja piddavsia na joho umovliannia,
pohodyvsia na eksperyment, a v rezutati
U rezutati, pidchopyv ankar, vy provely v hiperprostori maje cile tysiaolittia. Za cej as svit zminyvsia, ser, due syno zminyvsia! Tomu ja radu vam sluchatysia v usiomu kapitana Matusevya.
Z cymy slovamy ankar znovu perekliuyv zvjazok na mene, i ja ve bez osoblyvych
zusy perekonav Sigurdsona zahamuvaty i doekatysia naoho korablia. My obhovoryly
detali majbutnioho zblyennia, perekonalysia v cilkovytij sumisnosti naych stykuvanych vuzliv, a vidtak deaktyvuvaly audivizuanyj kontakt, vstanovyvy natomis
priamyj zvjazok mi bortovymy kompjuteramy, ob vony pohoduvaly manevry oboch
korabliv.
Koly na jachti ve ne mohly nas pouty, Rae zbudeno vypalyla:
Na flot bilia Psi Kozeroha! Vy rozumijete, o ce oznaaje?
Ave, skazav ja. Ataka na Zemliu.

 I ne tiky na Zemliu, dokynuv ankar. U mene vid samoho poatku bula

pidozra, tonie skazaty, nadija, o gallijci ne maju namiru obmeuvatysia odnijeju lye
Mahavareju, o vony zavdadu udaru vidrazu v kikoch napriamkach, po vsich holovnych liudkych svitach.
Ale na Zemli bie nemaje liudej, zauvayla Rae, use e pryholomena
nedavnim vidkryttiam. Jiji zaselyly gabbary.
Ce nesuttievo, liuba moja. Zemlia je ZEMLIA i vsi litery v jiji imeni zaholovni.
Vona kolyska liudstva, vona na symvol, my vsi pouvajemo genetynyj zvjazok z
neju. Jiji zvinennia stane epochanoju, perelomnoju podijeju, ce poverne liudiam nadiju
na vidrodennia naoji rasy ankar na chvyliu zamovk, ob trochy vhamuvaty svoje
chvyliuvannia. Skiky rokiv vy hotuvaly do cioho, Rae? Desia, dvadcia, pjatdesiat?
Ja ne znaju, ser, rozhubleno vidpovila vona. Ja navi ne zdohaduvalasia, o
vidbuvajesia vidbuvajesia take! Ta j ini ne zdohaduvalysia ade v nas svoboda
slova, i jakby reportery o proniuchaly Pevna ri, u nas je bahato politykiv-radykaliv,
o povsiakas zaklykaju zibraty velyeznyj flot i zvinyty kika najblyych liudkych
planet. Ale jich pidtrymuje neznanyj vidsotok vyborciv, a biis holosuje abo za liberaliv,
abo za chrystyjankych demokrativ, o zavdy dotrymuvalysia pomirkovanoji pozyciji i
kazaly, o ne mona kvapyty podiji.
A sami potaj hotuvaly te, do oho halaslyvo zaklykaly radykaly, pidchopyv ankar. Znajoma sytuacija, vona ne raz povtoriuvalasia v istoriji liudstva. Ja navi navausia stverduvaty, o biis radykanych partij tijeju y inoju miroju pidtrymuvala
vaa pravliaa koalicija. Moe, navi pidhodovuvala jich. Klasynyj rozpodil praci v polityci: odni vykrykuju vojovnyi hasla, pryvertajuy do sebe uvahu, a ini nykom roblia
svoju spravu.
U rozmovu vtrutyvsia Agatijar, jakyj uv use po interkomu. Mi nym ta ankarom
vynykla supereka odo toho, na jaki e planety moe buty spriamovanyj udar. Potim
vony vdvoch nakynulysia na Rae i taky zumily vytiahty z neji informaciju, pro valyvis
jakoji sama vona navi ne pidozriuvala. Vyjavliajesia, de za tyde do vidliotu Zori Svobody u providnych gallijkych ZMI, nablyenych do uriadovych derel, poaly zjavliatysia nenavjazlyvi natiaky na te, o, zhidno z ostannimy rozviduvanymy danymy, ui
maju namir poaty najmasovaniu za ve as blokady ataku.
Teper jasno, skazav Agatijar. Liudej hotuvaly do oholoennia zahanoji mobilizaciji. Desiatky tysia korabliv ta bojovych stancij mona chovaty u hlybynach kosmosu jak na skladi, ale desiatky mijoniv soldativ ni. Jich pryzvaly na slubu v ostannij
moment, bukvano za de do vystupu. Dumaju, dlia Terry-Galliji ce ne problema.
e b pak, pidtverdyla Rae. U nas vsi oloviky ta biis inok maju
vijkovu pidhotovku. Dlia olovikiv ce vzahali obovjazkovo. Pravda, nai zakony dozvoliaju uchylytysia vid sluby z usiakych tam pacystkych mirkuva, iz religijnych perekona i take ine, ale maje nichto cym ne korystajesia.
ankar posmichnuvsia:
Bau, za ostannie storiia vy staly nacijeju militarystiv. Ta popry vse vy ne skotylysia do vijkovoji dyktatury. I v ciomu vae astia. U ciomu astia vsioho liudstva
o vy, schyliajuy pered svojimy zachysnykamy, ne dopuskajete jich do keruvannia
deravoju. Jakby liudy v pohonach pryjly u vas do vlady, vony b rokiv za desia zanapastyly Terru-Galliju.

Zoseredyvy uvahu na keruvanni korablem, ja, odnak, dosluchavsia do jichnioji rozmovy. Osoblyvo mene zacikavyv odyn moment, povjazanyj iz planetamy kandydatamy
na zvinennia. Koly meni vypala vina chvylynka, ja zapytav u ankara:
Ser, vy kazaly pro holovni liudki svity. Vam ne zdajesia, o Mahavara nu,
ne zovsim pidpadaje pid ciu kategoriju? Ja, zvyajno, liubliu nau planetu, ale ne schynyj
perebiuvaty jiji znaennia. Vona zavdy bula druhoriadnym svitom i ne pretenduvala
na jaku providnu ro u galaktynomu spivtovarystvi.
Do vijny, bezumovno, tak. Ale ce bulo do vijny, koly j Terra-Gallija ne pretenduvala na liderstvo. Ale vidtodi bahato zminylosia, i Mahavara nabula dlia liudstva velyeznoho znaennia.
Jakoho?
Ale ce oevydno, kapitane! Jakby vy uvano oznajomylysia z informacijeju po
vsim kontroliovanym uymy liudkym svitam, to j sami b use zrozumily.
Ja ytav usi zvity, o buly v bazi danych. Pro vsi trydcia sim planet.
Tak, ytaly. Prote ne analizuvaly. Inake b zvernuly uvahu, o lye na pjatioch
planetach z usich trydciaty semy ysenis naselennia ne zmenylasia porivniano z dovojennym asom. A na vsich inych vidrazu pislia kapituliaciji poavsia rizkyj demogranyj
spad, dejaki ve perebuvaju na mei povnoho vymyrannia. Cioho nijak ne skae pro
Mahavaru. Zaraz nas pja mijardiv ce bie, ni na Terri-Galliji, bie, ni na bujakij inij planeti, za vyniatkom devjatymijardnoji Krajiny Cha.
Ote, vy vvaajete, o peredovsim gallijci sprobuju zvinyty najbi naseleni planety?
Pevna ri. A vy proponujete jaki ini kryteriji?
Ja nioho ne vidpoviv. Po-pere, ne mav o skazaty, a po-druhe, na korabe nareti
nablyzyvsia do jachty, i ja vidnovyv audivizuanyj zvjazok z pilotom Sigurdsonom.
Stykuvannia projlo bez odnych problem. Koly jachta namertvo pryvartuvalasia
do naoho krejsera, ja razom z Raelliu ta Ritoju podavsia zustriaty hostej z mynuloho,
a ankar zalyyvsia za holovnoho v rubci i steyv za namy erez monitory vnutrinioho
zvjazku.
Bilia liuka nas ue ekav profesor Agatijar vid reaktornoho vidsiku do cioho vartovoho modulia jty bulo blye, ni z verchnioji paluby korablia.
Nu to o? zapytav ja z udavanoju bezturbotnistiu. Hotovi do zustrii z dalekymy predkamy?
Kri iliuminator vnutrinioho liuka my pobayly, jak do liuzovoji kamery vvijlo
dvoje liudej: sam Lajf Sigurdson (vin vyjavyvsia e vyyj i kremezniyj, ni na ekrani)
ta strunka ornokira inka rokiv trydciaty, jaka vydavalasia zovsim minitiurnoju poru
zi svojim veletnem-suputnykom.
Koly detektory vstanovyly, o nijakoji zbroji v naych hostej nemaje, ja rozblokuvav
vnutrinij liuk i vpustyv jich na bort korablia. Sigurdson micno potysnuv meni j Agatijarovi ruky, emno vklonyvsia Riti ta Raeli, a potim predstavyv nam svoju suputnyciu
Melisu Garibadi.
inka trymalasia nastoroeno i javno nervuvala, perebuvajuy na bortu korablia z
Terry-Galliji. Ja podumav, o, molyvo, v mynulomu stavlennia gallijciv do predstavnykiv inych liudkych subras bulo rizkiym i neterpymiym, ni ce zobraaly avtory istorynoho narysu. A moe, pryyna bula v samij Melisi, u jiji kompleksach. Molyvo, vona

mymochi viduvala provynu: ade novi francuzy, naadky vychidciv z Afryky, postupovo vytisnyly starych francuziv z ridnoji krajiny i, po suti, zmusyly jich do emigraciji
To vas lye dvoje? zapytav ja. A v mene sklalosia vraennia, o z vamy buv
e j bortinener zabuv jak joho zvaty.
elestov, nahadav Sigurdson. Hryhorij elestiv. Vin z namy, ale trochy zapizniujesia. Oce tiky pomolysia i pryjde.
Pomolysia? perepytav ja.
Aha. Zaraz na Hrya prystrasno slavy Boha za poriatunok vid peresliduvaiv.
Sigurdson usmichnuvsia. Vy znajete, vsi avy taki poboni!
Avy?! vraeno vyhuknuv ja. Va bortinener av?
Tak, av. A o?
Zavysla dovha pauza.

Za pivhodyny po tomu Lajf Sigurdson i Melisa Garibadi sydily poru na dyvani v

kajut-kompaniji, he pryholomeni naoju stysloju, ale orstokoju rozpoviddiu pro teperinie stanovye liudstva. Okrim nych, tut buly vsi leny naoji komandy, za vyniatkom
nadmiru zapanoho Aribada Ortegy, u jakoho tak i sverbily ruky nehajno poriyty
uyncia, to ja musyv vidpravyty joho erhuvaty v rubku. Ostannim z prysutnich buv
bortinener jachty Vakirija Hryhorij elestov av z porody rudych aviv, o naleav
do etninoji grupy aviv rosijkomovnych, pravoslavnoho virospovidannia.
U biosti knyok pro nezemni rasy aviv klasykuvaly jak humanojidiv, choa z
biloginoho pohliadu ce bulo nekorektno. Za vsima naukovymy kanonamy do humanojidiv nalealy lye dvi rasy: nereji-pjatdesiatnyky ta karlyky-dvarky (vydovi nazvy nirius
3

hominoidus i homo nanos ). Inodi do cijeji grupy zarachovuvaly e j gabbariv predstavnykiv riadu prymativ, rodyny liudynopodibnych mavp.
Avy pid ciu klasykaciju nijak ne pidpadaly. Vony buly jaskravymy predstavnykamy riadu komachojidnych (opravda, ne hyduvaly mjasom zviriv ta roslynnoju jieju)
i zovni skydalysia na pokruiv zvyajnoji kolatoji dvorniahy z krotom ta nevelykym kenguru. Prote, jak ne dyvno, psychologino avy buly najblyym do liudej vydom rozumnych istot. Vony z lehkistiu integruvalysia v liudke spivtovarystvo, spryjnialy nau
kuturu, tradyciji, etyku j estetyku. Navi do kontaktu z zemlianamy jichnia systema cinnostej maje niym ne vidriznialasia vid tijeji, jakoji dotrymuvalysia nai daleki predky z
bronzovoho viku, a avijki legendy due nahaduvaly mity Davnioji Hreciji, Indiji, Jehyptu y Vavilonu. Koly liudy vpere prybuly v systemu Betegejze i stupyly na poverchniu vomoji vid svityla planety, zhodom nazvanoji Avijeju, to buly nadzvyajno vraeni
tym, o taki vidminni vid zemlian istoty zumily stvoryty taku schou na nau kuturu.
Liudy ta avy, nezvaajuy na vsi svoji vydovi vidminnosti, vydko znajly spinu movu i
maje vidrazu projnialysia hlybokoju sympatijeju odne do odnoho
Prote zaraz na oblyiach liudej u kajut-kompaniji krejsera Zoria Svobody ne bulo
3 Nirius hominoidus nerej liudynopodibnyj.
4 Homo nanos liudyna karlykowa.

navi natiaku na sympatiju do prysutnioho tut ava. ankar, sydiay v krisli, trymav bortinenera elestova pid prycilom lazernoho pistoleta; joho pale tremtiv na haetci, laden
bu-jakoji myti natysnuty jiji. Rae dyvylasia na ava z hlybokoju vidrazoju, Rita z
brydlyvoju cikavistiu, a Agatijar buv pochmuryj i zamyslenyj. Na kolinach u profesora
leav paralizator.
A vtim, poky o ci zapobini zachody buly zajvi. Av elestov ne vykazuvav odnych
oznak agresiji, ne namahavsia ni napasty na nas, ni vtekty. Z zovninioho vyhliadu uyncia meni vako bulo napevno sudyty pro joho pouttia, ale z toho, jak vin sutulyvsia i
klipav blyko posadenymy oyma, jak vidstovburuvalasia joho ers i tremtily nizdri na
vydovenij mordi, mona bulo zdohadatysia, o vin vraenyj poutym ne mene za svojich suputnykiv-liudej.
Ni, ce nemolyvo, nareti zahovoryv av. Ja ne mou v ce poviryty. ob
moji braty povstaly proty liudej, svojich blahodijnykiv Ni, tut jaka pomylka!
Nijakoji pomylky, orstko vidpoviv ankar. Tvoji odnopleminnyky zradyly
liudej. Ne vy rozpoaly ciu vijnu, ale zhodom pryjednalysia do naych vorohiv. Vy faktyno
vdaryly nam u spynu. Liudy dovirialy vam jak samym sobi, a v rezutati vyjavylosia, o
my pryhrily na svojich hrudiach hadiuku y to pak cilyj klubok hadiuk, jaki, zmicnivy
j nabravy syl, poaly nas kusaty.
Av zatulyv lapamy mordu. (Choa, oskiky jlosia pro rozumnu istotu, pravynie
bulo b skazaty zatulyv rukamy oblyia ale ja navi podumaty tak ne mih.)
Ce achlyvo! chrypko prokazav vin. Ce ce naruha nad naoju sviatoju
druboju! Jak mohly moji braty take vynyty? Jak mohly vony zabuty, skiky dobra vy
dlia nas zrobyly? Ade my he usim zavdiaujemo vam! Koly vy pryjly, my obroblialy
zemliu derevjanymy pluhamy, a vy daly nam unikombajny, navyly nas meliraciji, hidroponici, selekciji. Vy peresadyly nas z kolisny na gravikary ta flajery, dopomohly nam
pobuduvaty teple i zatyne ytlo, pojasnyly, jak pravyno organizuvaty deravu. Vy vidkryly nam tajemnyci svojeji medycyny. Do vas my povsiakas vojuvaly odyn z odnym,
vyboriujuy aliuhidnyj klaptyk zemli y lisovoho uhiddia, a vy vzialy nas za ruku, vyvely
v kosmos i skazaly: Dyvisia, jak bahato navkolo zirok. Jako vam tisno na odnij planeti,
ukajte sobi ini j zaseliajte jich. U Galaktyci vystay miscia usim. Do vas my molylysia
orstokym boham, o vymahaly kryvavych ertv, i odni avy rizaly na vivtariach inych,
ob zadobryty svojich zlych bohiv. A vai misinery skazaly: Ce nepravyni, pohani
bohy. odna mysliaa istota ne povynna ubyvaty inu, ce nevhodno spravniomu Bohovi.
Zabute svojich obludnych bohiv, anujte istynnoho Hospoda dobroho ta myloserdnoho, vin liuby usi svoji stvorinnia j ne vymahaje vid nych ertv Vy zminyly nae
yttia na krae i za odne storiia peretvoryly nas na kosminu rasu. A teper
Av zabrav lapy, i ja pobayv, o joho oi povni sliz, a ers navkolo nych mokra.
Boe mij! podumav ja rozhubleno. Vin plae! Vin spravdi plae
Svit zboevoliv, tym asom prodovuvav elestov, i v joho holosi zabrynily
ysto liudki notky horia ta vidaju. Moji braty vtratyly pamja, vony pidnialy ruku na
liudej. Hospo pokaraje jich za ce
Av znovu zakryv mordu lapamy i teper ue rozrydavsia po-spravniomu.
ankar postavyv svij pistolet na zapobinyk i vidvernuvsia.
Ne mou pryhnieno prokazav vin. Ce ponad moji syly. Vin ne toj uyne,
jakoho b ja iz zadovolenniam prystrelyv. Ne treba bulo strymuvaty Aribada, chaj by
poriyv joho e na poatku

Ja cilkom podiliav ankarovi pouttia. Pislia nedovhych rozdumiv poklykav do sebe

Sigurdsona i zapytav:
Vy e moete dotorknutysia do cioho cijeji istoti?
Vin kynuv vydkyj pohliad na zaplakanoho ava i stverdno kyvnuv:
Tak. Ce mij Sigurdson javno chotiv skazaty druh, ale vasno prykusyv
jazyka. Ce zovsim inyj av, ni ni ti, jakych vy znajete.
Ja ce rozumiju. Prote dlia mene, dlia vsich nas, vin zalyajesia vorohom. Treba
vidvesty joho v ostu kajutu, ce v nas o na zrazok kazematu. Tam ue sydy pryslunyk
uych. Dumaju, vin bude radyj kompaniji ava.
Ta y zradije av joho tovarystvu? tycho movyv Agatijar. Sumnivajusia

Zustri z Vakirijeju zminyla nai podai plany. Pislia toho jak my iz Sigurdsonom zaprotoryly bezutinoho ava do ostoji kajuty j povernulysia nazad, ankar zaproponuvav nam letity ne na Terru-Galliju, a v systemu Psi Kozeroha.
Ce znano bezpenie, napoliahav vin. U drom-zoni Dety Oktanta my ryzykujemo potrapyty pid perechresnyj voho, jako opynymosia tam pid as erhovoji
ataky uych. A ce, jak ja rozumiju, trapliajesia asto.
U seredniomu raz na desia dniv, pidtverdyla Rae. uynci reguliarno
vlatovuju rozvidku bojem, ob pid jiji prykryttiam zaslaty do nas novych agentiv i
daty molyvis poperednim prorvatysia kri nai zaslony.
U tim-to j ri, prodovuvav ankar. Ranie ce buv vypravdanyj ryzyk, my
ne maly inoji molyvosti zvjazatysia z gallijciamy. Odnak teper vona je.
A vy vpevneni, o do naoho prybuttia flot e zalyysia v systemi Psi Kozeroha?
zapytav ja. Osobysto meni ce vydajesia sumnivnym.
omu?
Z rozpovidi mistera Sigurdsona ja zrozumiv, o vsi korabli flotu zibrani u dromzoni j vyykuvani v bojovi poriadky. Ja hlianuv na pilota Vakiriji: Ade tak?
Vin kyvnuv:
Same tak. odo bojovych poriadkiv ja, pravda, ne vpevnenyj, u vijkovych spravach zovsim ne rozbyrajusia, ale o vsia armada znachodysia v rajoni drom-zony, ce
fakt.
Ote, pidsumuvav ja, korabli hotovi do vtorhnennia. Inake b vony chovalysia de u hlybynach kosmosu. Gallijke komanduvannia ne stalo b ryzykuvaty, bazujuy
flot u drom-zoni systemy, o spoluajesia iz Zemleju kanalamy peroho rodu. Ja vzahali
vvaaju, o flot Terry-Galliji tam ne bazuvavsia. Psi Kozeroha lye perevalonyj punkt,
ostannia zupynka na liachu do Zemli.
Vaa pravda, kapitane, pohodyvsia zi mnoju ankar. Ta j te, o jachtu ne
obstriliuvaly i navi ne peresliduvaly, svidy, o vony ve ne dbaly pro sekretnis. Takym
ynom, ataka maje poatysia najblyym asom. Mistere Sigurdson, koly vy zustrilysia z
flotom?
Toj podyvyvsia na svij narunyj chronometr i vidpoviv:
Pja hodyn tomu.
Ja zamyslyvsia.

 Nu, todi e je ans vstyhnuty. Jako, zvyajno, my pokvapymosia.

U bu-jakomu razi, zauvayla Rae, nai maju zalyyty tam rezerv.
Ote, vyrieno, skazav ja. Letymo do Psi Kozeroha.
Pidniavy u turmanku rubku, ja vyklykav na ekran kartu Sektora Odyn i na oko
prykynuv molyvi marruty. Zoriu Dakova ta Psi Kozeroha rozdilialo sto istdesiat parsekiv, ce minimum dvanadcia strybkiv de try hodyny poliotu.
Ale buv e odyn varint. Vin potrebuvav znano biych energetynych vytrat, zate
znyuvav ryzyk vypadkovoji zustrii z uynkymy patruliamy j dozvoliav zberehty takyj
dorohocinnyj dlia nas as. Na vidstani odnoho zvyajnoho strybka vid nas znachodylysia
zoria Beta Centavra, o spolualasia z Psi Kozeroha doslidenym kanalom druhoho rodu.
Zazvyaj taki korotki kanaly ne maly praktynoji korysti, prote zaraz ilosia ne pro ekonomiju energiji, a pro vydkis ta bezpeku. Prostyj rozrachunok svidyv, o pry potunosti rezonansnoho generatora 400 gigavat perechid vid Bety Centavra do Psi Kozeroha mav tryvaty lye trynadcia chvylyn objektyvnoho galaktynoho asu.
Zretoju ce j vyriylo na vybir na korys zatianoho strybka. Polyyvy jachtu
Vakirija drejfuvaty razom iz drom-zonoju dovkola Zori Dakova, my zdijsnyly strybok
do Bety Centavra, a zvidty na pivtory doby vlasnoho bortovoho asu vvijly v kanal druhoho rodu, ob erez otyrnadcia chvylyn za galaktynym asom vyjty z nioho v systemi
Psi Kozeroha.
Na samomu poatku zatianoho strybka Lajf Sigurdson, o posiv u rubci misce
sposterihaa, uve zblid i naprueno vtupyvsia v specinyj dysplej, de vyvodylysia informacija pro robotu rezonansnoho generatora. Ja udovo rozumiv joho pouttia ade
zovsim nedavno vin proviv u hiperprostori maje tysiau rokiv.
Bojitesia? spivutlyvo zapytala v nioho Rae.
e b ne bojatysia, esno ziznavsia vin. Schoe, teper u mene stijka fobija do
kanaliv druhoho rodu.
Ne pereyvajte, zaspokijlyvo skazav ja. Generatory teper ne ti, o buly u
va as. Vony maju pja stupeniv zachystu, i za ostanni dvisti rokiv maju na uvazi
dovojenni dvisti rokiv ne bulo zarejestrovano odnoho vypadku, ob korabe znyk u
zatianomu strybku Hm. Idesia, zvyajno, pro doslideni kanaly. Pry slipych strybkach inodi znykaly. Dejaki zi znyklych korabliv zhodom povertalysia, provivy v hiperprostori kika rokiv y desiatyli. Dejaki ne povertalysia molyvo, potraplialy v rajon Galaktynoho Jadra i tam hynuly. Ale, povtoriuju, ce stosujesia lye slipych strybkiv. A
podoroi doslidenymy kanalamy absoliutno bezpeni.
Moji pojasnennia trochy zaspokojily Sigurdsona.
Za ci tysiau rokiv, promovyv vin zadumlyvo, nauka ta technika pily daleko
vpered. Zaraz ja pouvajusia tak, jak, mabu, pouvavsia b seredniovinyj lycar, potrapyvy v XX stolittia j opynyvy za turvalom litaka.
Nevdale porivniannia, ozvavsia erez interkom Agatijar, jakyj erhuvav u reaktornomu vidsiku. Za as vaoji vidsutnosti v nauci ne stalosia nioho, o dokorinno
zminylo b na svitohliad. Vidtodi jak liudstvo dosiahlo zirok, naa cyvilizacija faktyno
jla ekstensyvnym liachom rozvytku, bez odnych istotnych jakisnych strybkiv. Vae
XXVII stolittia ta nae XXXVI ne rozdiliaje kuturna, socina j naukovo-technina
prirva. My spilkujemosia z vamy na rivnych, dobre rozumijemo odyn odnoho, vam vidomi
vsi pryncypy, na osnovi jakych funkcinuju prystroji naoho korablia, a kosmini polioty
dlia vas sprava zvyna. Do toho vy kvalikovanyj pilot i zmoete lehko pryzvyajitysia

do suasnych korabliv.
Nu, vy perebiujete, znijakoviv Sigurdson.
A nijak, ser. Tut u nas je virtuani trenaery-symuliatory, pidi popraktykujte
na nych, i ja mou ruatysia, o za kika hodyn vy cilkom osvojitesia z novymy systemamy keruvannia ta navigaciji. Navau navi stverduvaty, o vony znano prostii za
ti, jakymy obladnana vaa Vakirija. Agatijar povernuvsia oblyiam do kamery, o
peredavala zobraennia na ekran moho monitora: Jak vy hadajete, kapitane?
Cilkom zhoden z vamy, vidpoviv ja, odrazu zbahnuvy, kudy chyly profesor.
Vin chotiv vidvernuty uvahu naoho hostia vid pochmurych dumok pro vtraene tysiaoriia.
Ja pidniavsia z krisla, peredav vachtu Raeli i zvernuvsia do Sigurdsona:
Chodimo, Lajfe. My ve staly nazyvaty odyn odnoho na imja. Ja pokau vam
nai symuliatory i pojasniu, jak z nymy praciuvaty.

Zalyyvy Sigurdsona vpravliatysia na trenaerach, ja vyriyv zrobyty obchid korablia i najpere navidavsia do reaktornoho vidsiku. Tam zastav lye Agatijara, yja uvaha
bula zoseredena na ekrani interkoma, o transliuvav zobraennia z ostoji kajuty. Ja
pidstupyv buv do puta, ob vymknuty joho, ale profesor riuym estom zupynyv mene:
Zaekajte, mistere Matusevy. Posluchajte. Ce due cikavo.
Ja pobayv, jak na ekrani av elestov zvertajesia do Achmada:
Ja tebe ne rozumiju, drue-olovie. Ty verze kazna-o. Jaka dyskryminacija?
Jakyj genocyd? Liudy najdobrii, najhumanii istoty u Vsesviti. Vony zavdy harno do
nas stavylysia. Vony vyvely nas z dykosti, zrobyly kosminoju rasoju. A ty kae hnobyly j vynyuvaly. U tebe o neharazd z logikoju. Jakby liudy chotily nas vynyyty, to
zrobyly b ce vidrazu, e na Aviji. My zi svojimy meamy ta lukamy i dnia ne protrymalysia b suproty vaych blasteriv ta plazmotroniv.
Tebe ne bulo tysiau rokiv poav buv Achmad, prote av zapano perebyv
joho:
Ta cho i dvi tysiai! Ja ne viriu j nizao ne poviriu, o liudy tak zminylysia.
Vony vklaly stiky syl, stiky asu, stiky kotiv, ob dopomohty nam zvestysia na nohy.
Navio, dozvo zapytaty? ob potim hnobyty j vynyuvaty?
ob potim bezano ekspluatuvaty vas, zrobyty svojimy rabamy, maje mentorkym tonom zahovoryv Achmad. Ty z XXVII stolittia, y ne tak? Ote, maje znaty
pro te, jak 2573 roku sorok tysia aviv ta dvarkiv buly zachopleni v polon i vidpravleni
na kopani planety Uraniji-5. Maje dvi tysiai tam zahynuly, a polovyna z tych, o povernulysia, zhodom pomerly vid promenevoji chvoroby. Ce, po-tvojemu, ne genocyd?
Ja znaju pro cej hanebnyj epizod, skazav av. I znaju tako, o liudy, jaki
zrobyly ce, buly zloynciamy. Vreti-ret vony poplatylysia za svoji zloyny. Mi inym,
sered cych zloynciv buly ne lye liudy, a j avy, i dvarky. U simji ne bez vyrodka, a ce
buly jakraz vyrodky, potolo, haba dlia vsich naych ras. Krim toho, ty zabuv skazaty,
o same zahin zemnych komandos znyyv cej zloynnyj syndykat i zvinyv aviv ta dvarkiv z rabstva. To ty chytruje, drue-olovie, pidtasovuje fakty, spotvoriuje jich na

dohodu svojim perekonanniam. Liudy liudy zahalom, a ne okremi, hiri jichni predstavnyky ne zdatni zapodijaty zlo inym rozumnym rasam.
Ave, vony baaly vam tiky dobra, sarkastyno vidhuknuvsia Achmad,
myttiu pereminyvy taktyku. Tonisiko tak, jak u XIX XXI stolittiach pivninoamerykanki ta evropejki imperilisty baaly dobra vidstalym narodam Aziji, Afryky j
Latynkoji Ameryky. Vony naebto nesly jim svobodu ta demokratiju, dopomahaly rozvyvaty ekonomiku, nauku j medycynu, a naspravdi ekspluatuvaly jichniu deevu robou
sylu ta pryrodni resursy, nayvalysia za rachunok krajin tretioho svitu. Zamonyj Zachid, tak zvanyj zolotyj mijard liudstva, kupavsia v rozkoi, a tym asom ini narody
ledve yvotily.
Av elestov pochytav holovoju:
Na a, ja maje nioho ne znaju z dokosminoji istoriji Zemli, tomu ne mou
sudyty, kae ty ystu pravdu y znovu spotvoriuje jiji. Ale v stosunkach liudej z inymy
rasamy ne bulo nioho podibnoho. Tak, vy yly krae za nas. Liudka cyvilizacija bula
najbahatoju, najmohutnioju v Galaktyci. Ale i v kosmos vy vyjly najperymy! Vyjly
i pryvely tudy inych. Jako navi ty kae pravdu, jako navi liudy nayvalysia za
rachunok inych ras, to vony prosto kompensuvaly sobi ti vytraty, o jich ponesly, dopomahajuy nam dosiahnuty zirok. My, avy, i vsi ini rasy pered vamy v neoplatnomu
borhu.
A jak odo znyennia vaoji samobutnioji kutury? pravyv svojeji Achmad.
Ot, skaimo, tvoja ridna mova rosijka. I viry v liudkoho Boha. A de podilosia vse
vae spokonvino avivke? De vai tradyciji, mova, viruvannia? Ja skau de: liudy znyyly jich!
Av pidniavsia z krisla j pyno podyvyvsia v oi spivrozmovnykovi.
A ot Hospoda ne zajmaj! movyv vin suvoro. Ne bliuznirstvuj! Istynnyj Boh
dlia vsich odyn: i dlia liudej, i dlia aviv, i dlia dvarkiv, i navi dlia bezbonykiv gabbariv.
o do davnich avijkych mov, to ce naa velyka bida. Same naa, bo liudy do cioho ne
pryetni. Ni rosijany, ni brazyci, ni amerykanci, ni japonci ne zmuuvaly nas hovoryty
jichnimy movamy, navi navpaky: vai veni-lology uklaly dlia vsich naych mov alfavity,
unormuvaly jich, dopovnyly specinoju terminologijeju korote, zrobyly povnocinnymy movamy, prydatnymy dlia vysokorozvynenoji kosminoji cyvilizaciji. Ta nai
predky ne ocinyly cych zusy. Vony vyriyly, o stanu rozumnii j synii, jako hovorytymu zemnymy movamy I do rei. Ty rozmovliaje anglijkoju. Ale ty, zdajesia,
indus. Jak e tak stalosia?
Maje! prokomentuvav Agatijar.
Prote Achmad nitrochy ne rozhubyvsia:
Tut u nas z toboju spina bida, drue mij av. Kolonina polityka brytanciv
pryzvela do toho, o bahato indusiv, jak i predstavnykiv inych narodnostej Indiji, staly
spilkuvatysia anglijkoju movoju.
Ale vy ne oholosyly erez ce vijnu Velykobrytaniji?
Nu ni.
Oto bo! o stalosia, te stalosia, i z cym treba zmyrytysia. Ja pohodujusia, o
my, avy, mohly b stvoryty vlasnu kuturu, i ce bulo b udovo. Ale my ne zumily, i ce naa
provyna, a ne vaa.
Ni, naa! Nam ne treba bulo vtruatysia u vae yttia, my maly daty vam

molyvis ity svojim istorynym liachom. Vy b i sami, bez naoji dopomohy, dosiahly zirok.
Dlia cioho znadobylosia b onajmene try tysiai rokiv, zapereyv Hryhorij
elestov. Try tysiai rokiv krovoprolytnych vojen, holodu, chvorob, strada. Neve vy
zmohly b spokijno sposterihaty za cym? Ni! Vy, liudy, nadto dobra ta humanna rasa. Vam
boliae bulo dyvytysia navi na tych ohydnych gabbariv, o mekaly v smerdiuych peerach i znaj lupciuvaly odne odnoho driukamy. My vas poperedaly, prosyly: dajte jim
spokij, ci tvariuky nikoly ne stanu cyvilizovanym narodom, vony prosto pominiaju
driuky na lazerni runyci, a vseredyni zalyasia takymy dykunamy. Ta vy ne posluchalysia nas, vy prynesly jim cyvilizaciju, na jaku vony ne zasluhovuvaly I ja vpevnenyj:
ce gabbary z perevertniamy-pjatdesiatnykamy vynni v usiomu, o stalosia. Vony egojistyni, samozakochani, bezsovisni; vony ne znaju, o take vdianis. Ale ja ne rozumiju,
jak mohly moji braty-avy zlyhatysia z cymy vyrodkamy? Vony prosto zjichaly z hluzdu!
Ve svit zjichav z hluzdu. I v ciomu boevinomu sviti spliundrovane vse sviate: dovira,
druba, braterstvo
Na ciomu jichnia rozmova skinylasia. Achmad, ostatono perekonavy, o v osobi
ava vin ne znajde odnodumcia, siv u krislo pered terminalom i natiahnuv na holovu mentolom. Ostannimy dniamy vin biu astynu vinoho vid snu asu provodyv u riznych
virtuanostiach, namahajuy utekty vid reanoho yttia, jake ne viuvalo jomu nioho
dobroho. Vin buv zradnykom, a zrada u vojennyj as karajesia smertiu. Tym asom av
projov u vinyj kutok kajuty, stav navkoliky i zaburmotiv o neznajomoju meni
movoju. Kompjuter poslulyvo pereklav:
Ote na, suyj na Nebesach
Agatijar vymknuv interkom i povernuvsia do mene:
Otaka ironija doli, mistere Matusevy. uyne zachyaje liudej, a liudyna na
boci uych.
Ja rozhubleno pochytav holovoju:
I v konoho svoja pravda
Ato. Same v ciomu ve tragizm nyninioji sytuaciji. Bida stajesia ne todi, koly
pravda stykajesia z kryvdoju, zdebioho pravda, jak ce ne patetyno, peremahaje. A
ot koly v konikt vstupaju dvi rizni pravdy, todi peremoe, jak pravylo, staje kryvdnykom. Vin prosto niveliuje svoju pravdu svojeju vlasnoju peremohoju, naruhoju nad inoju pravdoju.
I o teper bude? zapytav ja.
Ne znaju, mistere Matusevy. Vse nadto serjozno. Do vijny zahana ysenis
liudstva perevyuvala simsot mijardiv, a nyni, zhidno z rozviddanymy Terry-Galliji, nas
zalyylosia trochy bie pjatdesiaty. I ve ne maje znaennia, o ui ne provodyly proty
liudej genocydu, o liudstvo prosto stalo vymyraty, vidmovliajuy rozmnouvatysia v
nevoli. U bu-jakomu razi pryynoju tomu buly uynci. Cioho ne mona ani prostyty,
ani zabuty. Jak by ne rozhortaly podai podiji, odne pevno: prymyrennia ne bude.
Vychody, vijna do peremonoho kincia? Do povnoho vynyennia odnijeji zi storin?
Bojusia, o same tak.
Agatijar znovu vyviv na ekran zobraennia ostoji kajuty. Av Hryhorij elestov dosi
stojav u kutku navkoliky j molyvsia.
Neasna istota, sumno i maje zi spivuttiam movyv profesor. Dytyna, jaku

vitry asu zakynuly v epochu orstokych ta ozloblenych pidlitkiv. Jij nemaje miscia ni po
cej, ni po toj bik barykad. Jij vzahali nemaje miscia v naomu sviti

Jak my ne kvapylysia, ta vse odno spiznyly i prybuly v systemu Psi Kozeroha ve

pislia vidchodu zvidty gallijkoho flotu. Pro nedavniu prysutnis korabliv u drom-zoni
svidyv slabkyj radiaktyvnyj fon, o lyyvsia pislia roboty yslennych termojadernych
dvyhuniv, ta pidvyena koncentracija heliju navkolo kanalu peroho rodu, o viv do pramateri vsich liudkych svitiv Zemli.
Ostanni korabli pily zvidsy zovsim nedavno, skazav ja, oznajomyvy iz rezutatamy kompjuternoho analizu. Ne bie trioch hodyn tomu. My trochy ne vstyhly.
Due dyvno, promovyla Rae, o zajmala misce sposterihaa (vona z vlasnoji
voli postupylasia krislom druhoho pilota Sigurdsonu). Vony maly zalyyty tut rezerv.
y choa b stanciju-hospita. Bez tylovoho prykryttia nijak ne mona, ce superey usim
pravylam vedennia vijny.
Je e odne pravylo, zauvayv ankar, zniavy mentoolom. Ne mona atakuvaty tiky v odnomu napriamku. Oevydno, bilia Psi Kozeroha perebuvaly lye dopomini udarni astyny. A holovni vektory vtorhnennia prochodyly erez ini systemy.
Sigurdson stycha prysvysnuv:
Jako ta armada bula lye dopominoju astynoju, to jakym e maje buty ve
flot!
Due velykym, skazav ja. Nadzvyajno velykym. Sudiay z tijeji informaciji,
o je v bazi danych korablia, gabbary peretvoryly Sonianu systemu na spravnisiku
cytade. Schoe, vony ne due ladia i zi svojimy sojuznykamy.
Horyly paskudni! prokomentuvala Rae. Vony ni z kym ne mou yty v
myri. U nych zberehlasia psychologija ta zvyky kamjanoho viku.
A prote, zauvayv Sigurdson, gabbary volodiju Zemleju. Vychody, o v
sojuzi uych vony najholovnii j najdui.
Vony prosto najnachabnii. o tut e skae mavpy ta j hodi.
Cikavo, podumav ja, na Terri-Galliji buly mavpy? A jak buly, to o z nymy
stalosia, koly poalasia vijna?
De pivhodyny my drejfuvaly u drom-zoni, posylajuy navsibi pozyvni, ale u vidpovi nichto ne ozyvavsia.
Nu to jak buty dali? nareti spytav ja. o robyty?
Pryjednajmosia do naych, zaproponuvala Rae. U nas bojovyj korabe i
povnistiu ukomplektovanyj ekipa. My te moemo vojuvaty.
Ja zavahavsia. Zahalom ce vidpovidalo mojim najpotajemniym baanniam. Darma
o ja buv cyvinoju liudynoju, meni a ruky sverbily zadaty uym perciu, pomstytysia
jim za vsi trydcia is rokiv moho uvjaznennia na Mahavari. Toj glisarkyj krejser, znyenyj namy v systemi Zori Dakova, ne vhamuvav mojeji ahy do pomsty, a lye rozdranyv mene. Meni chotilosia e, e i e
Ale ty
Ja ve ne maleka. Ja znaju, o take smer. Ja bayla, jak zahynuv tato. uynci
ubyly moho didusia. Ja chou pokvytatysia z nymy.

 Holosuju za propozyciju junoji ledi, vstavyv svoje slovo ankar. Nam zovsim
ne hodysia vidsyduvatysia v tylu, koly nai pobratymy boriusia za zvinennia liudstva.
Do Zemli! vidhuknuvsia erez interkom Aribad Ortega. Pravda , uyteliu?
Zhoden, prolunav z toho interkoma holos Agatijara. Mahavara maje
zrobyty svij vnesok u zvinennia naoji prabakivyny.
Ja povernuvsia do Sigurdsona:
A vy jakoji dumky, Lajfe?
Vin stverdno kyvnuv:
Zemlia moja ridna planeta. Ja chou povernutysia dodomu.
Ozyratysia nazad, de sydily Rita z Melisoju Garibadi, meni ne dovelosia. Maje vidrazu slidom za Sigurdsonom obydvi inky chorom vyhuknuly:
My z vamy!

Na vidminu vid zatianoho strybka perechid peroho rodu ne zajmaje bahato asu i
tryvaje lye nepovni dvi chvylyny. Pislia vchodu naoho korablia v kanal hiperprostir za
perednioju stinoju rubky palachkotiv lye sto simnadcia sekund, a vidtak zhas, i my
znovu opynylysia v ridnomu kosmosi, na vidstani soroka semy svitlovych rokiv vid Psi
Kozeroha.
My znachodylysia na zovniniomu kraju pory Orina, maje na peryferiji Galaktyky, ale odnoasno u samomu jiji centri. Na odnomu z binych ohliadovych ekraniv
vydnivsia malekyj jaskravyj dysk ovtoho kolioru, dovkola jakoho obertalasia nevydyma
zvidsy blakytna planeta z lakoninoju nazvoju Zemlia. Prosto Zemlia, Terra, Earth, Ge,
Erde bez bu-jakych preksiv i prykmetnykiv. Zemlia sama po sobi, planeta prarodyteka liudkoji rasy, zvidky otyrnadcia stoli tomu liudy poaly rozseliatysia po vsij
Galaktyci. I v ciomu sensi vona bula dlia nas centrom usioho suoho, same dovkola neji
obertavsia ve liudkyj Vsesvit
Cioho razu, na vidminu vid usich poperednich, mij taktynyj dysplej buv perepovnenyj danymy radariv ta inych detektoriv pro prysutnis u rajoni drom-zony bezlii objektiv tunoho pochodennia. Bortovomu kompjuteru znadobylosia lye kika sekund, ob
rozsortuvaty cej potik informaciji j vydaty jiji u prydatnomu dlia spryjniattia vyhliadi.
Navkolynij prostir buv usijanyj velykymy ta dribnymy ulamkamy pidbytych suden.
Dejaki z nych odnoznano identykuvalysia jak ostanky korabliv gallijkoho flotu, reta
abo nalealy uynciam, v osnovnomu gabbaram, abo jich zovsim ne mona bulo rozpiznaty. A poru z namy jasna ri, vidnosno poru, na vidstani trioch tysia kilometriv
vid nas, drejfuvav gabbarkyj krejser z rozpanachanoju nosovoju astynoju. odnych
oznak yttia vin ne podavav. He use navkruhy svidylo pro te, o zovsim nedavno, e
jakycho kika hodyn tomu, tut kypiv krovoprolytnyj bij
Z vidstani pivtora mijona kilometriv do nas dolynaly pozyvni bojovoji zahoroduvanoji stanciji Vijkovo-Kosminych Syl Terry-Galliji. Schoi pozyvni bulo uty i v
inych napriamkach, ale jich derela znachodylysia e dali. Rozrachuvavy paralaks,
kompjuter povidomyv, o otyry desiatky takych stancij rivnomirno roztaovani u sferi
navkolo drom-zony. Useredyni cijeji sfery derela radisygnaliv z pozyvnymy Terry-

Galliji buly vidsutni.

Nas vyklykaju, kapitane, dopoviv ankar.
Zjednajte, dav ja rozporiadennia.
Na ekrani zovninioho zvjazku zjavylosia zobraennia molodoji rusiavoji inky v
siro-blakytnomu mundyri z vidznakamy kapitana-lejtenanta. Jiji kari oi dyvylysia prosto
na mene, ale naspravdi vona mene ne bayla. e pered vychodom do Psi Kozeroha my
vyriyly, o rozpoaty perehovory maje Rae: spivvityznyky poviria jij vyde, ni bukomu inomu.
Jak i slid bulo ekaty, inka, pobayvy na ekrani dvanadciatyrinu divynku, bula
pryholomena. Rae nehajno skorystalasia z cioho i vydko zatorochkotila, rozpovidajuy
svoji pryhody. Ostannimy dniamy ja aktyvno vyvav francuku i naebto dosiah nepohanych uspichiv, ale zaraz vona hovoryla z takoju vydkistiu, o ja rozbyrav lye okremi
slova zdebioho nazvy ta imena, sered jakych najastie zustrialosia moje.
Vysluchavy jiji, inka poala bula o hovoryty, a raptom zamovkla na pivslovi j
povernula holovu vbik, niby chto jiji poklykav.
5

Attends une seconde, promovyla vona, i maje vidrazu jiji zobraennia na

ekrani znyklo, a natomis zjavyvsia olovik rokiv pjatdesiaty v admirakij formi, z dvoma
zirkamy na pohonach.
Onclie Cliaude! radisno vyhuknula Rae, i tut ne potrebuvalosia nijakoho
znannia movy, ob zistavyty francuke onclie z anglijkym unclie diako.
Potim vynykla pauza na kika sekund poky vyhuk divynky zi vydkistiu svitla
dochodyv do diaka Kloda i poky do nas povertalasia joho vidpovi.
6

Saliut, Rache, ma petite, skazav olovik, a potim dosy rozbirlyvo, jak na

mene, vyslovyvsia v tomu sensi, o due radyj bayty jiji yvoju-zdorovoju, prote vsi rozmovy zhodom, a zaraz nechaj vona zjednaje joho z komandyrom korablia.
Rae nehajno perekliuyla zvjazok na mij kapitankyj put. Pobayvy mene, olovik le strymavsia vid zdyvovanoho vyhuku joho javno vrazyla moja schois z ofrejem Leblanom. Prote vin vydko opanuvav sebe j ocijno predstavyvsia:
Vice-admiral Klod Briso, zastupnyk naanyka Centru operatyvnoho komanduvannia Specinoho korpusu zahoroduvanych stancij u skladi Peroho Flotu Vyzvolennia. Anglijkoju vin hovoryv dosy dobre, ale ne tak harno, jak Rae. Ja uv use,
o rozpovidala moja pleminnycia, kapitane Matusevy. Komplimenty ta slova podiaky
vidklademo do kraych asiv, a poky nehajno startujte i najkorotym liachom vychote
z drom-zony. Vsi koordynaty va kompjuter ue otrymav. Hadaju, pryskorennia pjatdesiat odyny vystay.
Vykonuju, korotko vidpoviv ja i vprodov nastupnoji chvylyny zdijsnyv usi neobchidni manevry.
Zadovino, skazav vice-admiral Briso, zviryvy iz danymy na svojemu taktynomu dyspleji. Za trydcia sim chvylyn vy zalyyte mei drom-zony.
Mona zbiyty pryskorennia, zaproponuvav ja. Navi do sta odyny. My ve
perevirialy: gravikompensatory praciuju normano, a vsi pokodennia, zavdani virusnoju programoju, usuneni.
5 Zaczekaj sekundoczku (fr.).

6 Prywit, Rasze, krychitko! (fr.).

Vynykla pauza, spryynena vidstanniu mi namy, potim poulasia vidpovi:

Vse odno ne varto. Vy j tak vstyhnete vyjty z nebezpenoji zony. Visim chvylyn
tomu buv oholoenyj poatok odnohodynnoho vidliku. Oto u zapasi majete e otyrnadcia chvylyn.
Ja chotiv buv zapytaty, pro jakyj vidlik idesia, ale potim i sam zbahnuv, o same
maje statysia za pjatdesiat dvi chvylyny. Ce bulo oevydno, bez cioho vtorhnennia ne malo
b uspichu.
Do rei, ser, promovyv ja. Sudiay z vaoji reakciji, vy ve davno znaly pro
virus.
Znovu pauza. Nareti vin strymano vidpoviv:
Tak, kapitane. Cej virus zapustyv u nau mereu odyn agent-pjatdesiatnyk. Na
a, my ne zumily joho vidrazu vyjavyty, i v rezutati zaznaly katastrofy otyry nai korabli. Krejser Zoria Svobody te vvaavsia vtraenym. e try misiaci tomu my oholosyly vsich leniv joho komandy zahyblymy. I Rae tako.
A ce ne zminylo vai plany stosovno zvinennia naoji planety? zapytav ja.
Z kikasekundnoju zatrymkoju admiral zdyvovano pidviv brovy:
O! To vy pro vse zdohadalysia?
Tak, ser. Ce bulo nevako.
U takomu razi ne chvyliujtesia. Ataka na Mahavaru poalasia odnoasno z atakoju na Zemliu. Ale vidrazu skau, o ja e ne znaju, jak rozhortajusia tam podiji.
A Zemlia ue zvinena?
e ni, vidpoviv Klod Briso. Vtorhnennia lye poalosia, my vyturyly uych
iz drom-zony, vzialy jiji pid kontro i same zbyrajemosia zablokuvaty. Zaraz peryj eelon
holovnoji udarnoji grupy znachodysia na pivdorozi do orbity Jupitera, priamujuy do Zemli ta Marsa, a nedavno poavsia bij na pidstupach do Saturna. Joho suputnyk Tytan
odyn z najvalyviych strateginych objektiv u Sonianij systemi: tam roztaovana najbia pislia marsinkoji ta zemnoji vijkova baza gabbariv.
Ja hlyboko vdychnuv, nabyrajuy smilyvosti, i skoromovkoju vypalyv:
A my moemo pryjednatysia do vaych vijk?
Z usioho bulo vydno, o mij spivrozmovnyk ne ekav na take zapytannia. Mabu,
vin vvaav, o my tiky j mrijemo ymvyde opynytysia v bezpeci, na bortu odnijeji z
bojovych stancij.
Ale vy cyvinyj ekipa. U vas nemaje dosvidu uasti v bojovych dijach.
Ne zovsim tak, ser. Ja spravdi lye liotyk cyvinoji aviciji. Prote bortinener,
Aribad Ortega, aktyvnyj len mahavarkoho Oporu, tam vin prochodyv vijkovu pidhotovku. Profesor ankar je odnym iz kerivnykiv pidpillia, vin udovo spravliajesia z
artylerijkymy systemamy. Profesor Agatijar svoho asu tako brav uas v Opori.
Ale u vas na bortu dytyna.
7

Je nsuis plius une enfant! oburylasia Rae.

Oskiky vona vyhuknula ce dosy holosno i jiji slova pily v eter, ja ne stav nioho
dodavaty, a prosto doekavsia reakciji admirala.
8

Bon, bon, jeune llie, postupyvsia Briso z lehkoju usmikoju. Potim vin znovu
7 Ja we ne dytyna! (fr.).

8 Harazd, moloda diwczyna (fr.).

stav serjoznym i zvernuvsia do mene: Podumajte sami, kapitane Matusevy: jak ja podyvliusia v oi svojij sestri, jako z cijeju jeune llie o trapysia? Jak ja zmou skazaty
jij, o jiji doka, jaku vona ve pochovala, vse-taky zalyylasia yvoju, ale potim znovu
zahynula cioho razu ostatono j bezpovorotno?
Ja ne znav, o vidpovisty. Zate znajlasia z vidpoviddiu Rae.
Pane vice-admirale, promovyla vona ocijno. Zdajesia, vy zabuly, de my
znachodymo. Ce ne Terra-Gallija, ne Novyj Pary i ne va budynok na Aveniu-dez-Etua.
My v kosmosi, u Sonianij systemi, de jde vijna za zvinennia Zemli. Zaraz ja dlia vas ne
pleminnycia, ne doka vaoji sestry, a len ekipau krejsera Zoria Svobody. Ekipau,
o buv sformovanyj pospichom, ale ve doviv svoju bojezdatnis. Same z cioho vy majete
vychodyty, uchvaliujuy riennia.
Klod Briso dovho movav u zadumi.
Spravdi, Rae, skazav vin nareti, ty ve ne dytyna Harazd, kapitane
Matusevy, ja dopovim holovnomu komanduvanniu pro vau hm inicityvu.
Vidpovi pryjla, koly my ve nablyalysia do kordonu drom-zony.
Holovnyj tab pryjmaje krejser Zoria Svobody do skladu Peroho Flotu Vyzvolennia, povidomyv Klod Briso. Vam nakazano priamuvaty do Saturna i perejty v
rozporiadennia komanduvannia Devjatnadciatoji eskadry. Korekciju kursu poynajte ne
ranie ni erez desia chvylyn pislia vychodu z drom-zony. Doty prodovujte jty po priamij z pjatdesiatykratnym pryskorenniam. Use jasno, kapitane?
Tak tono, ser!
I poberei divynku, ue vid sebe dodav diako Raeli. asty vam.
Diakuju Do rei, admirale. Jak nazyvajesia flot, spriamovanyj do Mahavari?
Klod Briso iz sumnivom podyvyvsia na mene, ale vidpoviv:
Pjatyj Flot Vyzvolennia.
A skiky jich vzahali?
Ce vijkova tajemnycia a vtim, ue nijaka ne tajemnycia. Visim. Z cymy slovamy vin prostiah ruku do konsoli. Vice-admiral Briso zvjazok zakinyv.

Rivno za desia chvylyn pislia vychodu z drom-zony ja zapustyv bini manevrovi

dvyhuny i vidchylyv korabe na trydcia z hakom hradusiv vid napriamku joho ruchu.
Teper vektory joho vydkosti ta pryskorennia ne zbihalysia, i vin mav ue ne po priamij,
a po plavnij duzi, jaka za pja z polovynoju hodyn mala pryvesty nas do pidsystemy Saturna.
Oskiky kosmos poperedu buv ystyj, ankar dozvolyv sobi zniaty olom i skazav:
Kapitane, ja proponuju vyvesty na holovnyj ohliadovyj ekran zobraennia dromzony. Jako mij zdohad pravynyj, skoro tam rozponesia deo cikave.
Meni te tak zdavalosia, tomu ja bez zvolika skorystavsia ankarovoju poradoju.
Pryblyzno erez chvylynu datyky zarejestruvaly zburennia kontynuumu, a na ekrani
spalachnuly novi ervonuvati zirky spoatku maleki ta miani, mov arynky, ale z
konoju sekundoju vony dedali jaskravialy, a poky ne zamaryly retu zirok na ekrani.
Vidpovidno do informaciji kompjutera, o postijno rozrachovuvav paralaks usich najblyych objektiv, ci rukotvorni zori perebuvaly v rajoni drom-zony.

 My e nadto blyko j ne baymo vsijeji kartyny, skazav ankar. Zmeni

zobraennia.
Ja zbiyv kut ohliadu do sta pjatdesiaty hradusiv i vvimknuv specini try, poklykani vidsijuvaty plazmovi spalachy za kormoju korablia. Teper ekran vmiav usiu
drom-zonu cilkom, o peretvorylasia na velyeznu ervonu kuliu, vytkanu z bezlii dribnych iskor.
Zarady Boha! vraeno movyv Sigurdson. Ta jich tam, mabu, mijardy.
Naspravdi ponad sto mijardiv, utonyv ankar. Jakby kapitan Matusevy
ne zmenyv utlyvis datykiv, my b pobayly sucinyj ervonyj dysk.
Na pidtverdennia joho sliv ja na kika sekund zbiyv jaskravis i prodemonstruvav
jim cej samyj sucinyj dysk, potim znovu povernuv na ekran vytkanu z iskor kuliu.
O!!! nareti zbahnuv Lajf. Ta ce svitiasia kanaly?!
Aha, kyvnuv ja. Vsi do jedynoho kanaly peroho ta druhoho rodu.
Protiahom nastupnoji hodyny my sposterihaly za tym, jak zmenujusia rozmiry
kuli. Vidbuvalosia ce ne tomu, o my viddalialysia vid neji z ymraz bioju vydkistiu
bortovyj kompjuter vrachovuvav nae zmiennia i po chodu zminiuvav mastab zobraennia. Prosto sama drom-zona pid vplyvom nevidomych nam procesiv povino, ale nevblahanno styskalasia.
Koly jiji rozmiry zmenylysia vdvii, orna poronea mi iskorkamy znykla, i my
znovu pobayly sucinyj ervonyj dysk.
Pokai jiji na ve ekran, poradyv ankar.
Tak ja j zrobyv. Rozmiry kuli zbiylysia, i mi iskorkamy znovu zjavylysia poronyny. Vtim, isnuvaly vony nedovho i chvylyn za desia znykly nazavdy y to naym
optynym pryladam ve brakuvalo rozdinoji zdatnosti, y to kanaly povnistiu perekryly
odyn odnoho. Najpevnie, druhe.
Za danymy kompjutera rozmiry drom-zony ve skladaly pivmijona kilometriv u
dimetri i prodovuvaly zmenuvatysia dali. Pokaznyky radariv svidyly, o protiahom
usioho cioho asu zahoroduvani stanciji ruchalysia v radinomu napriamku nazustri
odyn odnomu, trymajuy na vidstani kikoch tysia kilometriv vid najblyych kanaliviskor. Poza bu-jakym sumnivom, same vid nych vychodyly ti zahadkovi syly, o zmuuvaly kanaly peremiatysia v prostori, a vsiu drom-zonu styskatysia.
Guru, dolynuv z interkoma holos Agatijara. U zvjazku z pobaenym vynykaje kika cikavych vysnovkiv ta prypue
Ave, Svami, ave, perebyv joho ankar. odo prypue, krae zaekajemo, poky vony pidtverdiasia, a ot stosovno vysnovkiv Kapitane Matusevy, vy ne
pomityly tut nioho nezvyajnoho?
Ja zadumavsia.
Vlasne kauy, vse, o zaraz vidbuvajesia, dosy nezvyajne javye, rade, navi
nadzvyajne. Prote mene zacikavyly dva momenty. Po-pere, korabeni detektory ne ksuju nijakych krytynych zbure u zynomu vakuumi, choa my znachodymosia ne
due daleko vid drom-zony. Pidvyennia zahanoji napruenosti polia, zvyajno, je, ta
lye v meach zvyajnisikoho rezonansnoho vplyvu na kanaly. A po-druhe, meni zdalosia, o poronyny mi kanalamy zberihalysia nadto dovho. Schoe, o ve na poatkovij
stadiji vsi kanaly buly stysnuti do kilometra v dimetri. A dali styskalysia e due.
Prosta ocinka ploi efektyvnoho roztynu svidy, o
Vse pravyno, kapitane, zupynyv mene ankar. Vy dijly tych e vysnovkiv,

o j my z profesorom Agatijarom. Prote ja spodivavsia pouty vid vas ine. Vy analizujete

ce javye jak naukove. A ja chotiv by znaty vau ocinku jak vijkovoho, ade vidnedavna
vy ocijno perebuvajete na slubi v gallijkomu floti.
Z pohliadu vijkovoho, trochy zbenteyvy, vidpoviv ja, tut te ne vse harazd. Krim otyrioch desiatkiv stancij i pary sote kateriv z lehkymy korvetamy, v okolyciach drom-zony nai radary ne vyjavyly odnoho velykoho korablia. Bojovi stanciji ce,
zvisno, velyka syla, ale vony he-ysto pozbavleni manevrenosti; obrazno kauy, maju
stiky graciji, skiky hipopotam, a tomu potrebuju potunoho prykryttia. My na vlasni
oi bayly ce u mi pro ataku uynciv na Terru-Galliju. A tym asom ve flot, rozhromyvy uynki syly v rajoni drom-zony, vidrazu popriamuvav uhlyb systemy i navi ne
stav ekaty, poky peregrupuju kanaly. Skladajesia take vraennia, o komanduvannia
cilkovyto vpevnene u svojich tylach i navi ne prypuskaje molyvosti, o do gabbariv
pryjde dopomoha z inych system. Bezpereno, za kika hodyn nemolyvo zibraty j perekynuty siudy velyki syly. Odnak ce ne pojasniuje tijeji bezturbotnosti, z jakoju e nezablokovana drom-zona bula zalyena pid opiku velyeznych nepovorotkych stancij pid prykryttiam kikoch zjedna lehkych korabliv.
ankar povano kyvnuv:
Same ce ja j chotiv pouty vid vas u peru erhu. A te, pro o vy kazaly na poatku, i je pojasnenniam dyvnoji povedinky gallijciv u drom-zoni. Vtim, zaekajemo e
trochy, ob ostatono perekonatysia.
Na cej as rozmiry drom-zony zmenylysia do desiaty tysia kilometriv. Vid neji vidokremylysia kika iskor, u suprovodi dvoch stancij viddrejfuvaly trochy vbik i tam pohasly. Bezsumnivno, sered tych iskor buv i kanal druhoho rodu, o viv do Terry-Galliji.
Reta kanaliv styskalysia dali, dimetr siajuoji kuli zmenyvsia do tysiai kilometriv, potim do sotni, a dosiahy dvadciaty kilometriv u poperenyku, vona jaskravo
spalachnula j zhasla.
Ot vam i pidtverdennia, reziumuvav ankar. Sto mijardiv kanaliv u otyrioch tysiaach kubinych kilometriv. Po sorok kubometriv na koen kanal. Dimetr povnistiu vidkrytoji horlovyny takoho kanalu ne moe perevyuvaty semy metriv. erez
taku vuku ilynu ne protysnesia oden korabe.
Oi v Rae okruhlylysia vid podyvu:
Neve nai navylysia zakuporiuvaty kanaly?
Vychody, navylysia. Tomu stanciji ne potrebuvaly potunoho prykryttia. Dlia
pidhotovky do zakuporiuvannia vsich sta mijardiv kanaliv jim znadobylosia kika hodyn,
ale odyn okremyj kanal vony, mabu, mohly perekryty za lieni sekundy. Nas vriatuvalo
tiky te, o pry vychodi my nadsylaly pozyvni.
Divynka merzliakuvato ziulyla.
A jakby jakby kanaly ve zakuporyly? Jakby my cho na hodynu spiznylysia?
Na ce zapytannia meni vako vidpovisty. U kraomu razi nas rykoetom vidkynulo b nazad do Psi Kozeroha, a v hiromu peremololo b jak u mjasorubci. ankar
sucho prokaliavsia. Teper, postfaktum, koly my ve tut, ja spodivajusia na druhyj varint. Due spodivajusia, bo nezabarom ini uynci ohovtajusia j vidpravlia svojim sojuznykam pidmohu. Cikavo, skiky korabliv vony vtratia, poky ne vtoropaju, u im ri?
Upere za as naoho znajomstva ja pouv, jak ankar zlovtino chychoe.

Napevno, Klod Briso sam pidkynuv komanduvanniu ideju napravyty nas do Saturna, a ne posylaty navzdohin za holovnoju udarnoju grupoju, o priamuvala do Zemli
ta Marsa. Vin javno rozrachovuvav, o na as naoho prybuttia baza gabbariv na Tytani
bude zachoplena, a nam zalyysia vziaty uas u poliuvanni za retkamy voroych syl.
Zahalom joho plan spraciuvav, choa vin, mabu, ne spodivavsia, o nedobytych
uynciv vyjavysia tak bahato i vony ynytymu takyj zapeklyj opir. Koly my dosiahly
Saturna, orbitanyj oboronnyj kompleks Tytana buv ue povnistiu znyenyj i poalosia
vysadennia na planetu desantu kosminoji pichoty. Nas vkliuyly do skladu brygady lehkych krejseriv, o maly prykryvaty desantni transporty vid bezladnych ta vidajdunych,
ale vid toho ne men nebezpenych kontratak gabbariv.
Popry te, o komandyr brygady, kapitan peroho rangu Loren, popervach sumnivavsia v dijezdatnosti Zori Svobody jak povnocinnoji bojovoji odynyci, my udovo vpysalysia v joho zahin i dijaly zlahodeno z inymy korabliamy, vasno ta tono vykonuvaly
vsi pokladeni na nas zavdannia.
Pislia uspinoho vysadennia desantu my e pja hodyn patruliuvaly orbitu Tytana,
vidbyvajuy sproby rozriznenych grup voroha prorvatysia do planety. Vidtak naa
brygada otrymala nakaz vidijty v tyl dlia popovnennia bojeprypasiv, dozapravky ta remontu neznanych ukode, zavdanych gabbarskymy vynyuvaamy.
Na cej as do pidsystemy Saturna prybulo pja iz soroka stancij, jaki zajmalysia blokuvanniam drom-zony. My pryvartuvalysia do odnijeji z nych, stancijni techniky odrazu
poaly obsluhovuvaty nai korabli, a ve osobovyj sklad brygady nareti otrymav perepoynok.
Teper moete rozslabytysia, chlopci ta divata, oholosyv po zahanomu zvjazku
kapitan Loren. Daju vam devjatyhodynne zvinennia. Chto choe, moe ve cej as
vidsypatysia, a komu ne spysia chaj pohuliaje po stanciji. Ale ob rivno v nu-pja trynu usi buly na bojovych postach. Nas nadsylaju do Marsa: za ostannimy danymy biis
nedobytych mavp povtikaly tudy.
ojno zobraennia kapitana Lorena na ekrani zhaslo, Agatijar zadumlyvo movyv:
Koly uynci zrozumiju, o prohraly, vony schovajusia v meteorytnomu pojasi
i reguliarno vlatovuvatymu partyzanki vylazky. Ta j z Zemli jich bude vako prohnaty.
Jak ce ne bliuznirky zvuy, ale za ostanni sto rokiv bahato gabbariv staly vvaaty Zemliu svojeju ridnoju planetoju. Bojusia, e ne skoro zapanuje myr u Sonianij systemi.
Nioho, my jich zvidusi vykurymo, riue zajavyla Rae. My ne dozvolymo
odnij mavpi nazyvaty Zemliu svojeju vityznoju
Oskiky na korabe ne mav ni najmenych ukode, klopotu pislia vartuvannia
ja mav nebahato. Lye perekonavsia, o v baky poav nadchodyty dejterij, a techniky
rozblokuvaly zbrojnyj vidsik, ob popovnyty bojeprypasy, potim pereviv usi systemy korablia pid povnyj kontro bortovoho kompjutera i slidom za inymy lenamy komandy
podavsia vidpoyvaty.

Ja prokynuvsia vtomlenyj i rozbytyj, viduvajuy v usiomu tili nepryjemnu slabkis.

Nastinnij hodynnyk u kajuti pokazuvav ver na druhu noi za stancijnym asom, ote,
ja prospav lye nepovni otyry hodyny.
Ja povino pidvivsia j siv. U mene vidrazu zapamoroylosia v holovi, a v mozku linyvo voruchnulasia dumka:
o meni kepko.. tak, niby varknuly z paralizatora
Ce zmusylo mene rvuko vstaty z lika. Zabuvy pro vzuttia, ja bosoni kynuvsia do
vychodu z kajuty.
Prote dveri ne vidynialysia ni povorotom ruky, ni holosovym nakazom. Kika
sekund ja bezsylo hupav u nych kulakamy, a vidtak, spovnenyj durnych pereduttiv,
pidbih do terminalu. Ta ne vstyh ja vvimknuty joho, jak ekran sam oyv, i zvidty na mene
hlianulo smahliave Achmadove oblyia.
Pryvit, Stefane, skazav vin, hluzlyvo posmichajuy. Schoe, ty tak zachopyvsia bojem, o he zabuv pro mene.
Achmad sydiv u mojemu kapitankomu krisli j paciamy pravoji ruky postukuvav
po byciu. U livij vin styskav dva tonki droty, o tiahlysia kudy ubik, za mei ekranu.
Kompjutere! itkym komandnym holosom huknuv ja. Bunt na korabli. Zachoplennia v polon kapitana.
Bortovyj kompjuter nijak ne zreaguvav na moji slova, darma o ja povtoryv jich e
tryi. Achmad holosno zarehotav:
o, druziako, spijmav oblyznia? Ty tak upevnyvsia u svojij vladi nad korablem,
o he zabuv, na omu vona trymajesia. Bu-jakyj kompjuter, navi najdoskonaliyj,
ce lye kupa bruchtu. Vin prosto roby te, o zakladeno v joho programu, a jiji zavdy
mona zminyty. Vyznaju, o na poatku ja utnuv durnyciu, meni zovsim vyletilo z holovy, o na korabliach takoho klasu stoja vysokointelektuani kompjutery. Odnak potim
ue ty dav machu, koly ne vidkliuyv terminal u mojij kajuti. Na vidminu vid tebe, ja ne
zabavliavsia virtuanymy kosminymy poliotamy; u vinyj as ja serjozno vyvav kibernetyni systemy j ekav slunoho momentu, koly mene dopustia do sekretnoji infomerei
Oporu. Ja zbyravsia A vtim, ce ve nevalyvo. Holovne te, o ja zrobyv tut, na korabli.
Ja zaplutav kompjuter loginymy paradoksamy, znajov lazivku v zachyenu zonu
pamjati j deaktyvuvav joho blok identykaciji. Teper vin sluchajesia toho, chto sydy u
kapitankomu krisli.
Ja zastohnav vid rozpau ta dosady. Ja zovsim zabuv pro Achmada ta ava. Pryjednavy do eskadry, my vyriyly zaekaty z dopoviddiu pro branciv, oskiky pobojuvalysia,
o pid cym pryvodom nas odrazu vidklyu z rajonu bojovych dij. A potim, koly korabe
pryvartuvavsia do stanciji Chaj jim ort, ja navi ne zhadav pro nych! J ini, mabu,
tako.
I o ty robytyme? zapytav ja, namahajuy zobrazyty nezvorunis. oho
domahajesia? Ty spiznyvsia, Achmade, teper ty v pastci. Tobi nikudy tikaty.
Prote sprobuju vybratysia. Meni odnakovo nioho vtraaty. Ale ob ty ne utnuv
jakoji durnyci, maj na uvazi o ce. Achmad zrobyv pauzu, kamera zmistylasia vbik, i
ja pobayv na pidlozi predmet koninoji formy, vysotoju santymetriv desia i pryblyzno
stiky u dimetri. Vid nioho tiahlosia dva droty, o jich Achmad styskav u livij ruci.
Ce bojeholovka vid zariadu desantnoji bazuky, jaku ja znajov sered napivlehkoho ozbrojennia. Jiji vybuchovoji syly cilkom vystay, ob rozdovbaty k bisovij materi vsiu rubku.

Bojeholovka aktyvovana, ale poky ja trymaju kontakty zjednanymy, vona ne vybuchne.

Ta ojno ja vypuu jich z ruky napryklad, pislia postrilu z paralizatora y blastera,
vybuch stanesia nehajno. I vid nioho postradaju ne tiky ja.
Kamera zmistyla e dali, i ja pobayv Rae. Neprytomna, vona leala na pidlozi z
micno zvjazanymy rukamy ta nohamy. Bojeholovka znachodylasia lye za metr vid neji, i
v razi vybuchu odnoho ansu na poriatunok ne bulo.
Ini tvoji tovaryi paralizovani j zamknuti u svojich kajutach, prodovuvav
Achmad. Usi zasoby zvjazku ja zavbalyvo vidkliuyv. Ci liudy ne cikavlia mene
zahroza jichniomu yttiu ne zmusy tebe do pokory. A ot zarady cioho divyka ty zroby
use, o ja nakau. My znajomi z toboju bahato rokiv, i meni dobre vidomo, jak ty mrijav
pro doku
oho ty choe?! chryplo zaharav ja.
Vhamujsia, Stefane. Vsiomu svij as. Ja tut oznajomyvsia z bortovymy zapysamy:
za otyry hodyny vaa brygada u skladi vsijeji eskadry vyruaje do Marsa. My spokijno
startujemo, a de mi orbitamy Saturna ta Jupitera zminymo kurs i pidemo v hlybokyj
kosmos. Peresliduvaty nas ne budu, ta j ne zmou: jak rozviduvano-dyversijne sudno
Zoria Svobody maje krai vydkisni ta manevreni pokaznyky, ni ini krejsery cioho
klasu. Koly my opynymosia v bezpeci, ja posadu vsich vas u atl, a sam sprobuju prorvatysia v drom-zonu.
Ty ne poav ja, ale vasno prykusyv jazyka. Achmadovi ni do oho bulo znaty,
o kanaly ne prosto zoseredeni v nevelykij astyni prostoru, a j praktyno zakuporeni.
I kudy ty podasysia?
Ce moja sprava. Tebe vona ne stosujesia. Prote ty ne dav meni dokazaty. Ja vidpuu vsich vas na voliu lye za odnijeji umovy: ty musy deo zrobyty dlia mene. Inake
meni dovedesia zalyyty na bortu zarunyka. Achmad pyno podyvyvsia na mene.
Ty zdohadujesia, koho same?
Ja liuto zaskrehotav zubamy.
Padliuka! Merzotnyk! Ty Ja b zaduyv tebe vlasnymy rukamy!
Ne sumnivajusia. Achmad buv sama nezvorunis. Tomu ja vyv usich zapobinych zachodiv. To bu sluchnianym chlopykom, Stefane, i vse bude harazd.
o tobi treba? zitchnuvy, zapytav ja.
Ty musy vykrasty technologiju styskannia drom-zony.
Pouvy ciu nachabnu vymohu, ja omu zovsim ne zdyvuvavsia. Vid Achmada
spravnioho Achmada, jakoho ja piznav lye neodavno, mona bulo ekaty oho zavhodno.
Ty boevinyj, skazav ja nespodivano spokijno. Neve ty spravdi viry u te,
o ja zumiju jiji vykrasty? Ce najbia tajemnycia Terry-Galliji!
A my zaraz pryvartovani do odnijeji zi stancij, jaka misty u sobi ciu tajemnyciu.
Gallijci na razi pouvaju sebe peremociamy, vony vtratyly pynis, i meni maje vdalosia
dobratysia po vnutrinij merei do jichnioho styskuvaa kanaliv. Zostavsia lye odyn
barjer, jakoho zvidsy, z naoho korablia, ja ne mou podolaty. Dlia cioho treba potrapyty
na bort stanciji, ale meni ne mona zalyaty korabe: ja sered osobovoho skladu ne zarejestrovanyj i mene zatrymaju na peromu postu. Jakby ja mav bie asu, to vse b uladnav sam, a tak meni znadobysia tvoja dopomoha.
o ja maju zrobyty? sarkastyno spytav ja. Pronyknuty v jichniu sekretnu
mereu i skaaty nadsekretnu informaciju? A dzuky! Po-pere, ja cioho ne vmiju, ja ne

chaker. A po-druhe, jakby navi umiv, ne zrobyv by.

E ni, Stefane, zroby. Dovedesia. Inake tvoja liuba doneka polety razom zi
mnoju.
A ob tebe pokorylo!..
Tak ot, viv dali Achmad, nijakoho osoblyvoho vminnia vid tebe ne vymahajesia. Za otyry hodyny, o zalyylysia do startu, ty musy potrapyty do koordynacijnoho
centru stanciji i erez odyn z terminaliv zjednatysia z naym korablem tobto, ue z
mojim korablem. A retu zrobliu ja.
Hadaje, mene pustia do jichnioho centru? Ta e j dozvolia skorystatysia terminalom? Ta ty prosto jolop!
Molyvo. Ale ty postarajsia, Stefane. Prydumaj o-nebu. Zarady svojeji kochanoji doneky.
Ekran zhas, ja bezsylo spersia na stil i zatulyv oblyia rukamy. Meni straenno
chotilosia zaplakaty

Chvylyn za desia ja jov po odnomu z radinych tuneliv stanciji, a na zapjastku

mojeji livoji ruky krasuvavsia braslet z vmontovanym holoprojektorom, jakyj pry neobchidnosti mih vydaty meni dokladnu kartu vsich chytrospleti stancijnych komunikacij i
pokazaty, de ja perebuvaju.
A vtim, poky ja jov bezcino, sam ne znajuy, kudy jdu. Dumky v mojij holovi pereplutalysia, ja nijak ne mih pryvesty jich do ladu, zmusyty sebe dumaty poslidovno j
logino, objektyvno ta bezstoronnio analizuvaty sytuaciju.
Pered mojim vnutrinim zorom stojala odna j ta kartyna: zvjazana Rae, taka
bezzachysna j bezporadna, a poru aktyvovana bojeholovka, droty vid jakoji tiahlysia
do ruky alencia Achmada. Koly b na jiji misci buv chto inyj, ja b ni myti ne sumnivavsia,
jak meni vynyty. Ale Rae Zdorovyj hluzd pidkazuvav, o odna divynka u sviti,
navi najarivnia, ne zasluhovuje na te, ob zarady neji ryzykuvaty majbutnim liudstva.
Ce buly tverezi j rozumni dumky. Ja znav, o sama Rae, vychovana v dusi patrityzmu
ta samoviddanosti, bez najmenych vaha poertvuvala b soboju, tiky b ne dozvolyty
uym zavolodity cijeju hriznoju zbrojeju, cijeju riativnoju nytokoju, na jakij trymajesia
nadija vsijeji zemnoji rasy.
Odnak serce moje kryalo pro ine. Vono znaj povtoriuvalo, o bez Raeli moje
yttia vtraaje bu-jakyj sens. Vono vkradlyvo naiptuvalo lukavu davniu sentenciju, o
vse liudstvo ne varte toho, aby erez nioho stradala bodaj odna dytyna. Vono namahalosia perekonaty mene, o u zradnyka Achmada odnakovo nemaje ansiv vtekty z cym
sekretom, o vin napevno bude znyenyj na pidstupach do zablokovanoji drom-zony, a
jako navi jakym nejmovirnym dyvom proslyzne kri odyn z kikoch dostupnych kanaliv, to pislia strybka potrapy priamisiko v teneta gallijkych patruliv.
Ta vse isnuvala molyvis mizerna, maje prymarna, o vin jako vykrutysia i doberesia do svojich chaziajiv-uynciv. Cia molyvis rujnuvala vsi moji psevdologini konstrukciji. Vona bula rytuanym noem, zanesenym nad ertovnykom borhu,
na jakomu lealo yttia Raeli
Kapitane Matusevy! pouvsia raptom yj holos.

Ja zupynyvsia j pobayv, jak po binomu vidhaluenniu tuneliu do mene priamuje

mylovydna rusiava inka rokiv dvadciaty semy, z pohonamy kapitana-lejtenanta. Za kika
sekund, uvano prydyvyvy, ja vpiznav jiji. Ce vona vyjla z namy na zvjazok u dromzoni i rozmovliala z Raelliu, poky ne vtrutyvsia Klod Briso.
Zdrastujte, kapitane, pryvitala inka. Vy ne pamjatajete mene?
Zvyajno, pamjataju. Ale ne spodivavsia vas tut pobayty. Nam skazaly, o vaa
stancija zalyylasia v drom-zoni.
Vychody, vas nepravyno informuvaly. Ja sluu tut, i Naraz vona zamovala, na jiji oblyi zjavylosia rozuminnia. Aha! Vy, mabu, vyriyly, o ja bula
poru z admiralom Briso? Naspravdi ce ne tak. Naa stancija bula najblya do vaoho
korablia, tomu same ja zvjazalasia z vamy. A admiral jakraz erhuvav u komandnomu
centri na flagmani, pouv nau rozmovu j perekliuyv zvjazok na sebe. Ot vin i spravdi
lyyvsia v drom-zoni.
Teper jasno
Mi inym, u vas due kepkyj vyhliad, kapitane, zauvayla inka.
Tak, ja trochy vtomyvsia.
ymo sturbovani?
Nu Ta vse dumaju pro svoju planetu. Vy nioho ne znajete pro Mahavaru?
Koly ja zakinuvala erhuvannia, nijakych zvede e ne bulo. Informacija nadchody do nas erez Terru-Galliju, kanalamy druhoho rodu. My, zvyajno, vykorystovujemo nadvydkisni kurjery, odnak i ce potrebuje asu. Vona na my zadumala. Ja
sprobuju rozdobuty ostanni vidomosti. A poky Zajdimo do kafe. Ce nedaleko.
Upevnena v mojij zhodi, inka popriamuvala do toho tuneliu, zvidky pryjla. Ja
sluchniano piov za neju.
Do rei, skazala vona na chodu. Zaraz my oboje ne pry vykonanni. Nazyvajte
mene Ann-Mari.
Ja erez sylu vsmichnuvsia:
Due pryjemno, Ann-Mari. A ja Stefan.
Kafe spravdi bulo blyko. My vvijly v napivporonij zal, vlatuvalysia za odnym z
vinych stolykiv, zrobyly zamovlennia charovomu avtomatu: meni paru sandviiv i kavu,
a Ann-Mari lye aku aju.
Poky ja jiv, inka vidijla do danioji stiny, de stojalo kika kabin z interkomamy, i
protiahom chvylyny z kym rozmovliala. Potim povernulasia do stolyka, sila naproty
mene i, prysunuvy do sebe aku z ajem, zakuryla.
ojno nadijla informacija vid Pjatoho Flotu Vyzvolennia. Nai vijka vvijly v
systemu Mahavari, vyturyly uych z drom-zony j nahotuvalysia blokuvaty jiji. A ce faktyno peremoha. Pjatyj Flot vetvero perevyuje uynki syly, skoncentrovani u vaij
systemi.
A vony ne zakydaju planetu bombamy?
Ne turbujtesia. Planujuy operaciju, nae komanduvannia vrachovuvalo vsi obstavyny. Vau systemu kontroliuju dvarky ta pjatdesiatnyky, vony ne navaasia vynyuvaty myrne naselennia, pobojasia pomsty z naoho boku. Za kika rokiv do cioho my
prodemonstruvaly jim, o majemo taku molyvis.
A same?
Naa dyversijna grupa prorvalasia v systemu Betegejze i skynula na pjatu, neza-

selenu, planetu gliuonnu bombu. Teper na misci jiji kolynioji orbity zjavyvsia sviospeenyj meteorytnyj pojas.
Gliuonna bomba? perepytav ja. Nikoly pro neji ne uv.
Ce naa novitnia rozrobka. Vy znajete, o take gliuony?
Zahalom tak. Ci elementarni astky je poserednykamy v synij vzajemodiji, tak
samo jak fotony v elektromagnitnij.
Ato. Teoretynyj pryncyp diji gliuonnoji bomby buv rozroblenyj e rokiv pjatsot
tomu, ale na praktyci realizovanyj lye nedavno, grupoju naych uenych. Technologija,
zvyajno, zberihajesia v najsuvoriomu sekreti. Vidomo lye, o vybuch gliuonnoji
bomby, sam po sobi ne due potunyj, na korotkyj as poslabliuje vnutriniojaderni
zvjazky v radisi kikoch tysia kilometriv vid joho epicentru, a ce pryzvody do myttievoho rozpadu vsich nestabinych atomnych jader. Rozumijete, o ce znay?
e b pak, kyvnuv ja. Kona planeta misty bahato uranu, toriju, radiju,
inych radiaktyvnych elementiv, a jako vsi vony odnoasno rozpadusia Ja mymovoli zdryhnuvsia. Ce ekvivalentno vybuchu mijoniv termojadernych zariadiv!
Same tak. Odna gliuonna bomba zdatna peretvoryty cilu planetu na kupu ebeniu. Aviv ce pryholomylo. Pjatdesiatnykiv, dvarkiv, glisariv i chtoniv tako: vony, jak i
my, stavlia osobystis vye suspistva, i dlia nych znyennia ciloji naselenoji planety
oznaaje nabahato bie, ni prosto vtratu astyny volodi svojeji rasy. A Mahavaru, jak
ja ve kazala, kontroliuju dvarky z pjatdesiatnykamy. Perekonavy, o my peremahajemo, vony ne vdavatymusia do radykanych zachodiv i pohodiasia na poesnu kapituliaciju.
Zrozumilo Rozpovi Ann-Mari pro gliuonnu bombu spravyla na mene neabyjake vraennia. A jak odo inych planet?
e po esty napriamkach podiji rozvyvajusia vdalo. Lye v systemi Baj-Sin, de
roztaovana Krajina Cha, vynykly serjozni problemy: my dosi ne moemo zachopyty
tamteniu drom-zonu. Ciu planetu kontroliuju gabbary, i tam treba dijaty vkraj obereno. Predstavnykiv cijeji rasy ne mona zahaniaty v hluchyj kut, kapituliacija dlia nych
nepryjniatna, i v bezvychidnomu stanovyi vony mou zvaytysia na krajni zachody.
Nastupni kika chvylyn my movaly. Ann-Mari kuryla ve druhu sygaretu, a ja ne
pospiajuy dopyvav svoju kavu. Vidvedenyj Achmadom as postupovo splyvav
Mene ot o turbuje, neriue zahovoryv ja. Cia vaa technologija styskannia
kanaliv Jako raptom ne daj Boe! uynci zachoplia odnu taku stanciju, to vony
ovolodiju cym sekretom, i my pozbudemosia najholovnioji perevahy pered nymy.
Ann-Mari zapereno pochytala holovoju:
Jim ce ne vdassia. Zachody bezpeky nadzvyajno suvori. Vidsiky, de vstanovleni
styskuvai, zaminovani tak, o pid as vybuchu uve jichnij vmist peretvorysia na
chmaru rozpeenoji plazmy. Razom iz fachivciamy, o tam praciuju. Usi vony dobrovoci j cilkom svidomi toho, o z nymy stanesia v razi zachoplennia stanciji vorohom. A
v nas, dodala Ann-Mari, majuy na uvazi stanciju, de my perebuvaly, styskuva
vzahali demontovanyj i znyenyj, a ve personal, o praciuvav z nym, ve povernuvsia
na Terru-Galliju. Ce tako stosujesia j tych stancij, o zaraz letia vhlyb systemy do
Jupitera, Marsa, Zemli, Venery ta Merkurija.
Ci slova znialy z mojeji dui velyeznyj tiahar. I vodnoas mene ochopyv rozpa, ade
teper ne bulo odnych ansiv vyrvaty Rae z ruk Achmada
Ale, promovyv ja due obereno, neodavno ja mymochi uv rozmovu

dvoch oceriv. Vony hovoryly pro styskuva tak, niby vin i dosi je na bortu stanciji.
Ann-Mari podyvylasia na mene tak pyno, niby zvauvala, y mona meni doviriaty.
Potim na jiji oblyi rozcvila lukava usmika:
Vy sluyte v nas lye odyn de, a ve vstyhly zarazytysia zahanoju paranojeju.
Harazd, vidkryju vam velyku tajemnyciu: ce nijakyj ne styskuva, a zvyajnisika obmanka.
Jak ce?
Pastka dlia durniv. Slovom, imitacija, neroboa mode. Choa ni, vona taky praciuje, ale z kanalamy nioho ne roby. Ja sama dovidalasia pro ce neodavno, a doty yro
viryla, o ci prystroji i je spravnimy styskuvaamy kanaliv. Vony najavni u vsich modeliach naych zahoroduvanych stancij, poynajuy z najperych. A odo pracezdatnych
styskuvaiv, to jich montuju u tomu vidsiku, ale zovsim avtonomno, jichni kompjuterni
systemy ne zjednani iz zahanoju mereeju. A obmanky pryznaeni dlia zamyliuvannia
oej. Jakby vy znaly, skiky pyhuniv-uynciv potrapyly v ciu pastku!
Ja poleheno zitchnuv:
Slava tobi, Hospody!..
Raptom usi predmety pered mojimy oyma vtratyly itkis i poplyly, niby ja dyvyvsia
na nych kri vyhadlyvo vyhnute sklo. Ja viduv, o spovzaju zi svoho sticia, i lye ostannioji myti, vepyvy rukamy za kraj stolu, zmih vtrymatysia.
Ann-Mari vydko peresila na susidnij z mojim stile i schopyla mene za liko.
o z vamy, Stefane? Vam pohano?
Ni vse harazd, zatynajuy, vidpoviv ja. Ce prosto prosto chvylynna
slabkis.
Vona riue pochytala holovoju:
Vy malo ne zomlily. I vzahali, dyvno povodytesia. U vas nepryjemnosti? o due
serjozne? Ja zobovjazana dopovisty komanduvanniu
Ni v jakomu razi! maje vykryknuv ja, pryvernuvy do sebe uvahu dvoch
oceriv, o sydily erez odyn stolyk vid nas. Ni, ve tychie dodav ja. Ne robi
cioho bu laska. Ja sam use vladnaju.
o vy vladnajete?
Ne baay molyvosti vykrutyty, ta j ne majuy syl o vyhaduvaty, ja rozpoviv jij
usiu pravdu pro Achmada i joho bezhluzdu vymohu. Ann-Mari vysluchala mene uvano,
ne perebyvajuy, potim zamyslyla na chvyku, vidtak spytala:
Vy ne zvernuly do komanduvannia, bo bojitesia joho riuych dij? Bojitesia, o
vono ne zvaatyme na stanovye Raeli?
Ja kyvnuv:
Same tak.
Neve vy vvaajete nas, gallijciv, takymy orstokymy?
Ni, ale
My tako liubymo svojich ditej. My dbajemo pro nych. Vony dlia nas najdoroe,
bo dity ce nae majbutnie. Same te majbutnie, za jake my boremosia.
Ja rozumiju. Ja ja zovsim ne vvaaju vas orstokymy. Prosto Ja pomovav,
zbyrajuy z dumkamy. Boju, komanduvannia ne poviry, o Achmad vidpusty zarunykiv. Vono zroby use po-svojemu, a v rezutati v rezutati Rae zahyne.
A vy vpevneni, o meje Raman dotrymaje slova?
Nu ne povnistiu. Ale ja znaju joho bahato rokiv choa naspravdi vyjavylosia,

o ja zovsim ne znav joho, ta vse

Ann-Mari mjako poklala ruku na moju doloniu.
Zaspokojtesia, Stefane. Mabu, vy choete skazaty, o nepohano vyvyly charakter ta zvyky meje Ramana?
Ato. Achmad nenavydy ubyvstvo. Ja ce tono znaju. Ni pry perij, ni pry druhij
sprobi zachopyty korabe vin ne vykorystovuvav smertenu zbroju. Jako naa smer ne
dopomoe jomu vtekty, vin ne stane nas ubyvaty, a zroby te, o obiciav: posady u atl i
vidpusty. Problema lye v tomu, ob daty jomu zmohu dobratysia do vaoji obmanky,
ne zdijmajuy tryvohy. Ale dlia cioho treba pronyknuty u va koordynacijnyj centr i
oderaty dostup do terminalu.
Ann-Mari dovho movala j dyvylasia kudy ubik. Ja ve buv vyriyv, o nomer ne
vyhory, a tut vona vraz strepenula i pohlianula na svij narunyj hodynnyk:
o , asu v nas ie vdosta. My vstyhnemo o prydumaty.

Jak ce zavdy buvaje, v ostanniu chvylynu komanduvannia perehlianulo grak vidbuttia Devjatnadciatoji eskadry, tomu naa brygada startuvala z pivtorahodynnoju zatrymkoju j opynylasia maje v samomu chvosti eelonu. Ce ne davalo nam istotnych perevah dlia vtei, zate my maly molyvis vidirvatysia ranie, ne ekajuy na zaverennia
rozhonu. Usi bi-men vydkisni korabli jly daleko poperedu j nabyraly vydkis ranie
nas, tomu, jakby vony nadumaly kynutysia nam navzdohin, jim dlia poatku dovelosia b
trochy zahamuvaty.
Cioho razu v rubci buly tiky ja ta Rita, jaku za zhodoju Achmada ja pryviv do tiamy,
ob vona vykonuvala obovjazky ocera zvjazku.
Poky ja buv vidsutnij, Achmad perenis Rae u moju kajutu. Neprytomna divynka
leala na liku, ale ve ne paralizovana, a nakaana snodijnym. Poru z neju v krisli sydiv
Achmad, vin styskav u ruci dva droty, o tiahlysia do bojeholovky na pidlozi posered
kajuty. Ciu kartynu ja bayv na ekrani monitora vnutrinioho zvjazku, i skazaty, o vona
dovodyla mene do skazu, oznaalo ne skazaty nioho
Po zakinenni druhoji hodyny poliotu Achmad poav vyjavliaty oznaky vtomy. Podolavy pouttia vidrazy, ja vvimknuv zvjazok z kajutoju j zahovoryv u interkom:
Nu vse. Hadaju, ve mona jty u vidryv.
Achmad povernuv oblyia do ekrana:
A ne zarano?
Vlasne, bulo e trochy rano, ale ja skazav:
Cilkom slunyj moment. My vidijly vid Saturna na prystojnu vidsta, korabli
viddalylysia odyn vid odnoho na sotniu kilometriv, a vsia eskadra roztiahlasia na dobrych
try mijony. Ce maksymum. Skoro vidsta mi jiji holovoju ta chvostom pone skorouvatysia.
Achmad kyvnuv:
Harazd, poynaj.
Za dopomohoju binych diuz ja rozvernuv korabe maje pid priamym kutom do napriamku ruchu i rizko zbiyv tiahu z krejserkych istdesiaty odyny do povnych devjanosta. Najblyyj korabe, o letiv pryblyzno za sotniu kilometriv vid nas, poav strimko

viddaliatysia, potrochu vidchyliajuy ubik.

Chvylyny za try na zvjazok z namy vyjov kapitan Loren. Speru vin dosy korektno
pocikavyvsia naymy spravamy, ale, ne doekavy vidpovidi, poav vykazuvaty oznaky
chvyliuvannia, jaki vyjavlialysia v tomu, o vin stav pryperuvaty svoju movu ne nadto
vvilyvymy vyslovliuvanniamy na nau adresu. Krim slova merde, ja nioho ne rozibrav, ale z vyrazu Ritynoho oblyia bulo zrozumilo, o vin vyvav i znano krutii
slivcia.
Koly chvyliuvannia Lorena pereroslo v spravnie zanepokojennia, ja zvernuvsia do
Rity:
Vidpovidaj jomu. Doslivno: Na a, my zmueni vyjty zi skladu brygady. Sered
nas je dvanadciatyrina divynka, jaka kategoryno ne choe zalyaty korabe, a my bie
ne moemo piddavaty jiji yttia nebezpeci. Tomu vidvozymo jiji do diaka, vice-admirala
Briso. Baajemo vsim udai.
Rita sluchniano pereklala moje pojasnennia kapitanovi Lorenu, i vin, vytratyvy z
pivchvylyny na osmyslennia poutoho, vybuchnuv dovhoju ta hnivnoju tyradoju, jaku zakinyv vahomym anglo-francukym slovospoluenniam lies fucking deserteurs.
Ja pomoryvsia, jak vid liapasu, i korotko kynuv Riti:
Vymkny.
Poleheno zitchnuvy, vona vykonala mij nakaz. Z interkoma pouvsia hluzlyvyj
smich Achmada:
Komandyr pomylyvsia. Jomu slid bulo nazvaty tebe zradnykom.
Zatknysia! harknuv ja.
Dobre, dobre, ja poartuvav. Do rei, mis Agatijar, Stefan bie ne potrebuje vaoji
dopomohy. Jdi do mene.
Rita ziskovznula z krisla i bezporadno podyvylasia na mene. Ja vidpoviv jij takym e
bezpominym pohliadom.
U nas nemaje inoho vychodu. Dovedesia poviryty jomu na slovo.
Ne bijtesia, ja vas ne pidvedu, ozvavsia Achmad.
Rita tycho zitchnula i vyjla z rubky. Poky vona jla do kapitankoji kajuty, ja pereviryv pokaznyky radariv. Korabli Devjatnadciatoji eskadry dotrymuvalysia svoho marrutu, nichto za namy ne hnavsia. Nas prosto vykreslyly zi spyskiv osobovoho skladu j
zanesly do grafy dovbanych dezertyriv.
Nareti ja pobayv na ekrani, jak Rita vvijla v kajutu.
Sidajte, mis, promovyv Achmad, vkazujuy na vine krislo. Ne bijtesia, ce
ne boliae.
Rita bojazko vlatuvalasia v krisli, Achmad uziav vinoju rukoju paralizator, napravyv na neji j vystrilyv. Vona obmjakla, vidkynulasia na spynku i zvisyla holovu na hrudy.
Ot i vse, reziumuvav Achmad. Pivspravy ve zrobleno. Do rei, Stefane,
vyba, o pry nij ja nazvav tebe zradnykom. Spodivajusia, vona ni pro o ne zdohadajesia.
Ja promovav.
A znaje, prodovyv vin pislia korotkoji pauzy, ja navi ne spodivavsia, o
ty dopomoe meni z cym styskuvaem. Ot ue ne dumav, o tvoja prychynis do
divynky zajde tak daleko a do zradnyctva.
A bodaj tebe hre pobyv! skazav ja pochmuro. Ne chou tebe uty.
Achmad nervovo peresmyknuv pleyma:

 Nu, ne choe, volia tvoja. Ty meni bie ne potriben. Dali obijdusia bez tebe. Vsetaky ja pilot, cho i ne takyj klasnyj, jak ty. Chody ve siudy.
Harazd, kyvnuv ja, pouvajuy pevne polehennia vid toho, o ce bolisne ekannia vreti zakinylosia. Za jaku chvylynu vse zjasujesia u mojemu subjektyvnomu
asi, jasna ri. Abo my vsi razom prokynemosia na bortu atla sered bezkrajoho kosmosu abo ne prokynemosia ve nikoly.
Perekliuyvy korabe na avtopilot, ja zalyyv rubku i projov u kapitanku kajutu.
Achmad zustriv mene spriamovanym u hrudy paralizatorom.
Stij, de stoji, blye ne pidcho. Ty nadto impusyvnyj i moe utnuty durnyciu.
Ne utnu, vtomleno vidpoviv ja. Striliaj, ne zvolikaj A vtim, ni, naostanku
odne pytannia.
Jake?
o ty robytyme z cijeju informacijeju?
Viddam jiji inym rasam. Nechaj usi volodiju cym sekretom, nechaj ni v koho ne
bude perevah.
Ja pochytav holovoju:
Ty jolop, Achmade! Chiba ty ne rozumije, o v uynciv i tak je nad namy velyezna perevaha? A zavolodivy cijeju technologijeju, vony nazavdy perekryju liudiam
liach do zirok
I pravyno zroblia. Pale Achmada poav povino natyskaty na haetku.
ob ty zdoch! spereserdia prokazav ja. Jakby ce bulo molyvo, ja b ster iz
pamjati konu my naoho znajomstva.
Blysnuv spalach postrilu, i ja vtratyv svidomis.

Otiamyvy, ja speru buv podumav, o vse e spliu j bau komarnyj son. Pered
mojimy oyma bovvanilo zarosle rudoju erstiu rylo jakoho motoronoho udovyka: dvi
velyki nizdri na siromu pjataku, vsijana rivnymy zubamy vydovena paa, blyko posadeni oi, hostri nastovbureni vucha
ort! Av!.. vyrvalosia v mene, koly v oach trochy projasnylosia.
Av Hryhorij elestov, o trymav u lapach-rukach poroniu injekcijnu ampulu, trochy vidsunuvsia vid mene i promovyv:
Vyba, drue-olovie, o zliakav tebe. Jak pouvajesia?
Ja siv na pidlozi j rozzyrnuvsia dovkola. Ce bula moja kapitanka kajuta, de j paralizuvav mene Achmad. Sam Achmad ez razom z bojeholovkoju, lye dva droty valialysia
nepodalik. A neprytomni Rita j Rae lealy poru na mojemu liku.
o tut stalosia? zapytav ja, instynktyvno vidsuvajuy podali vid uyncia.
De Achmad?
Vin mertvyj, sumno vidpoviv av. Ja ubyv joho chaj prosty mene Hospo
myloserdnyj.
O-o!.. protiah ja, he spantelyenyj. Navio?
Vin rozpoviv meni pro svoji plany. Povidomyv, o rozdobuv schemu styskuvaa
kanaliv i choe peredaty jiji vsim inym rasam. Ja ne mih cioho dopustyty.
Ne mih dopustyty povtoryv ja oeleeno. Ale omu?

 Bo cia technologija jedynyj poriatunok dlia liudstva. Vas, liudej, due malo,
zaraz vy bezsyli, a vsi ini rasy, vkliuajuy mojich brativ-aviv, zboevolily j povstaly
proty vas. Jako vony zavolodiju cym sekretom, vy pozbudetesia svojeji ostannioji perevahy, ce stane vaym smertnym vyrokom. Ja ja musyv zupynyty bezumcia. Ce najmene, o ja mih dlia vas zrobyty. Na vidminu vid suasnych aviv ja ne vtratyv pamja,
ja znaju, jak bahato dobra vy zrobyly mojemu narodovi.
Ja movav, utupyvy v ava omanilym pohliadom.
Ale todi nareti vytysnuv iz sebe. Todi, vychody, ty zradyv svojich.
Vin riue pochytav holovoju:
Ja ne zraduvav aviv. Navpaky, ja jich vriatuvav. Navienyj Achmad zbyravsia
zvjazatysia z tutenimy gabbaramy j vydaty jim schemy. Movliav, cho chto iz nych prorvesia kri ochoronu drom-zony i podilysia cym sekretom z usima. Vin he-ysto vtratyv
rozum! Jakby ci dykuny zavolodily technologijeju styskuvaa, vony b ne rozkazaly pro
neji nikomu. Speru pokinyly b iz liudstvom, a potim uzialysia b za ini rasy. Vony vynyyly b usich, i aviv tako. e tysiau rokiv tomu vony mrijaly pro Galaktyku lye dlia
gabbariv. Ale Achmad ne prysluchavsia do mojich umovlia, i v mene ne zalyalosia vyboru. Z cymy slovamy elestov popriamuvav do vychodu, ale v dveriach zatrymavsia.
Svoju spravu ja zrobyv i teper povertajusia v ostu kajutu. Zamkny mene tam, ale spoatku zabery zvidty tilo svoho boevinoho druha Achmada.
Stryvaj! trochy ohovtavy, huknuv ja jomu vslid. Jak ty joho vbyv? Vin sam
dav tobi zbroju?
Ni, vin ne nastiky doviriav meni. Vin prosto pryjov podilytysia zi mnoju svojimy
namiramy, schylyty mene na svij bik. Vin buv oberenyj, ve as trymav mene pid prycilom, ale vin vyjavyvsia nevihlasom. Vin ne znav, o nai slynni zalozy zdatni vyrobliaty
smertenu dlia inych istot otrutu. Ja prosto pliunuv jomu v oblyia.
Av piov, a ja, zhajavy e chvylynu na rozdumy, pidibrav z pidlohy zalyenu nym
apteku j siv na kraj lika z namirom povernuty do tiamy Ritu ob vona, jak kvalikovanyj medyk, vziala na sebe klopoty pro inych. Ta potim vyriyv z cym zaekaty. Oprytomnivy, Rita neodminno zaadaje pojasne, a tym asom korabe ymraz due rozhaniavsia i z konoju sekundoju viddaliavsia vid systemy na tysiai kilometriv. Peredovsim
ja musyv rozpoaty hamuvannia i zvjazatysia z komanduvanniam.
Pidniavy u turmanku rubku, ja pobayv na messa-riadku taktynoho dyspleja
povidomlennia: ATL MS 5826 VYKLYKAJE KREJSER ZORIA SVOBODY. TERMINOVO! KAPITANE MATUSEVY, VIDPOVIDAJTE!
Vlatuvavy u kapitankomu krisli, ja speru viddav nakaz zahluyty dvyhuny, a
vidtak uvimknuv zovninij zvjazok. Lye z sekundnoju zatrymkoju na ekrani zjavylasia
ve znajoma meni rusiava inka.
Ann-Mari?! zdyvovano vyhuknuv ja.
Zdrastujte, kapitane Matusevy, vidpovila vona ocijnym tonom. Na zvjazku
kapitan-lejtenant Prentan z borta rozviduvanoho atla Em-Es pjatdesiat visim dvadcia is klasu superstels. My znachodymosia na vidstani sta pjatdesiaty tysia kilometriv vid vas. Bau, o sytuacija na korabli normalizuvalasia. Prosymo ne provodyty
bie nijakych manevriv i ekaty naoho prybuttia.
To vy ve vse znajete?
Tak, kapitane. e na stanciji my pidkliuylysia do vaoho bortovoho kompjutera
i sposterihaly za vsim, o vidbuvalosia na korabli.

 Vy vse-taky dopovily naastvu?

Ne zovsim tak, vidpovila Ann-Mari Prentan. Vid samoho poatku komanduvannia znalo pro zachoplennia vaoho krejsera meje Ramanom. Pevnie, z toho momentu, jak vin pronyknuv u stancijnu infomereu i sprobuvav dobratysia do styskuvaa.
Ale omu vy vidrazu joho ne znekodyly?
Bo ne vstyhly vasno vidnovyty kontro nad bortovym kompjuterom. A koly ce
vdalosia, meje Raman ue trymav za zarunyciu mademuaze Leblan. Naastvo doruylo meni vlatuvaty vypadkovu zustri z vamy i vyklykaty vas na vidvertis.
Hospody! skruno podumav ja. Ce treba buty takym jolopom! Jak ja mih
poviryty, o vona, ocer vijkovoho flotu ta e j u bojovij obstanovci, dopomahaje meni
z vlasnoji inicityvy, bez vidoma komanduvannia Ni, jak ne kruty, ale ja cyvina liudyna.
Zrozumilo, skazav ja. Choa Vy mohly b ne chytruvaty, a vidrazu skazaty
meni vse jak je.
Spoatku my tak i zbyralysia vynyty. Ale potim vyriyly, o vy, pouvajuy za
soboju pidtrymku, povodytymetesia nadto vpevneno j cym nastoroyte meje Ramana. A
tak vin ne zapidozryv nijakoho pidstupu, i na plan spraciuvav. Koly vin deaktyvuvav
bojeholovku, my buly hotovi viddaty bortovomu kompjuteru komandu paralizuvaty joho
j ekaly lye, koly vin uvijde do turmankoji.
Prote vas vyperedyv av, reziumuvav ja.
Ato. Dlia nas ce stalo cilkovytoju nespodivankoju Do rei, my ue nablyajemosia. Chvylyny za try pryvartujemo. Vam, kapitane, nioho robyty ne treba: korabe
ide rivno, bez obertannia, i na pilot z usim uporajesia sam. My zaberemo z vaoho borta
meje Ramana ta ava, a natomis vy otrymajete mene. Ann-Mari dozvolyla sobi korotko vsmichnutysia. Ja tymasovo prykomandyrovana do vas jak ocer zvjazku. A e
nahliadatymu za vamy, ob vy znovu ne vstrialy v chalepu.
Ja ne poviryv svojim vucham.
To meni zalyaju Zoriu Svobody?
Vy, jak i ranie, jiji kapitan, i, krim toho, vas zalyaju u skladi Devjatnadciatoji
eskadry. Za te, o vy ne dopovily pro prysutnis na bortu polonenych, komanduvannia
vyriylo naklasty na vas dyscyplinarne stiahnennia iz zanesenniam do osobovoji spravy.
e odna vydka usmika. Tomu v najblyi desia rokiv ne rozrachovujte na pidvyennia.
Oskiky ja nikoly ne mrijav pro admiraki pohony, cia zvistka ne zasmutyla mene.
Ja zalyavsia komandyrom korablia i ce najholovnie.
My povernemosia v brygadu kapitana Lorena? Joho ve poperedyly, o my ne
ne lies fucking deserteurs?
Vin vid samoho poatku ce znav. Prosto hrav svoju ro.
Ja pochytav holovoju:
Jomu slid bulo staty aktorom. Jak, vlasne, i vam
Cijeji myti kompjuter povidomyv, o otrymano zapyt na stykuvannia. vydko natysnuvy klaviu, ja dav svoju zhodu i znovu zahovoryv do Ann-Mari:
Mona zvernutysia do vaoho naastva z prochanniam nu, ne znyuvaty
ava?
Vyraz jiji oblyia stav serjoznyj, maje suvoryj.
My ne zviri, kapitane. My ne vbyvajemo uynciv tiky za te, o vony uynci.

My vojujemo proty vorohiv. Razom z inymy polonenymy av Hryhorij elestov bude deportovanyj u svoju ridnu systemu Betegejze. Ade vin ne ynyv nijakych zloyniv.
Vona zrobyla pauzu. Vbyvstvo zradnyka, pevna ri, ne vrachovujesia.

Vona vysila u prostori pered namy velyka blakytna planeta, poasty vkryta hustym arom chmar, a poasty lye opovyta lehkym serpankom tumanu, kri jakyj prohliadaly rozplyvasti obrysy materykiv ta velykych ostroviv.
My, vsia komanda krejsera Zoria Svobody, stojaly u prostoromu ohliadovomu zali
flagmankoji zahoroduvanoji stanciji Akvitanija, bilia velyeznoji prozoroji stiny, a
nai pohliady buly spriamovani na Zemliu planetu, o bula naoju spinoju prabakivynoju, ale na jaku ve ponad sto rokiv ne stupala liudka noha. Vona bula zovsim
poru, do neji zostavalosia lye kikasot kilometri, ta odnak vona zalyalasia dlia nas nedosianoju. Vsia orbitana oborona uych bula zrujnovana vent, dovkola Zemli
skupylasia dobra polovyna vsioho Peroho Flotu Vyzvolennia i zavmerla v rozhublenosti,
ne navaujuy zavdaty po planeti udar.
Reta Sonianoji systemy, ne beruy do uvahy okremi oseredky oporu v asterojidnomu pojasi, ve cilkom naleala liudiam. My bez vaha turmuvaly Mars, Veneru, Merkurij, Misia, Tytan, Evropu, Hanimed, ini suputnyky Jupitera ta Saturna; my ne dbaly
pro zbereennia jich kosmodromiv, vijkovych baz, zavodiv, ytlovych kupoliv, inych sporud ta komunikacijnych system; my vykuriuvaly uych jak mohly, ne dumajuy pro te,
skiky potim dovedesia doklasty zusy dlia vidnovlennia zrujnovanoji ekonomiky.
Odnak Zemlia bula dlia nas nedotorkannoju. My ne mohly tak orstoko j bezano
obijtysia z kolyskoju vsijeji liudkoji rasy, iz planetoju, o uvibrala v sebe bahato tysiaoli naoji istoriji.
Sviata Zemlia, Zemlia Spokonvina, maty vsich inych svitiv, de rozselylysia liudy.
U odnoho z nas ne pidnialasia b ruka zavdaty Zemli boliu, zapodijaty jij ranu ni pozytronnoju raketoju, ni termojadernoju bomboju, ni hostrym, jak brytva, lazernym promenem y spopeliajuym use na svojemu liachu plazmovym zalpom
I gabbary ce znaly. Predstavnyky inych ras, yji koloniji znachodylysia na Zemli,
dvarkiv, aviv, pjatdesiatnykiv ta chtoniv ue zalyyly planetu, zdalysia v polon i teper
ekaly na deportaciju u svoji ridni svity. A ot gabbary navidsi vidmovlialysia kapituliuvaty. Vony proignoruvaly nau pohrozu vlatuvaty masovane bombarduvannia Zemli,
bo udovo rozumily, o dali pohroz my ne pidemo.
Taka bezvychi tryvala ve cilyj tyde, a tym asom iz esty inych system, vkliuajuy Mahavaru, nadchodyly optymistyni zvistky pro zvinennia planet z minimanymy
vtratamy. Lye v lokanomu prostori Baj-Sin e prodovuvalysia zapekli boji: Krajinu
Cha z jiji devjama mijardamy mekanciv ochoroniav yslennyj flot gabbariv. Taktyka
vedennia boju tam bula trochy ina: gallijci namahalysia vytisnyty uych iz systemy,
zmusyty do vtei kikoma kanalamy druhoho rodu, o jich navmysno zalyyly vidkrytymy. Prote cej plan dosi ne spraciuvav
Zemlia povino povertalasia pered namy, i nareti z-za obriju zjavyvsia detovydnyj
pivostriv Indostan, jakyj e nazyvaly Indijkym subkontynentom. Rita, jiji bako ta an-

kar dyvylysia na nioho zavoroenymy oyma cej malekyj matok suchodolu buv bakivynoju jichnich predkiv, o ponad tysiau rokiv tomu pereselylysia na Mahavaru. U
ankara navi zablyala na vijach slioza.
Zaraz vin znovu skae, o teper moe spokijno vmerty, podumav ja y to zi
spivuttiam, y to z ironijeju
Ale ankar prosto dyvyvsia na Indiju adibnym pohliadom i movav. Movaly tako
Agatijar iz Ritoju.
Osobysto ja ne vyrizniav dlia sebe jakoji okremoji astyny Zemli, o bula b meni
doroa za ini. U mojich ylach peremialasia krov bahatioch riznych narodiv. Po odnij
liniji rodovodu moji praury buly zi Schidnoji Evropy, po inij z Ameryky ta Brytaniji,
a predky materi moho baka buly vychidciamy z Indiji. Ja odnakovoju miroju liubyv usiu
Zemliu vid Pivninoho poliusa do Pivdennoho. I meni nevymovno bolilo na dumku pro
te, o zaraz tam hospodariuju uynci
Lajf Sigurdson z neterpinniam ekav na pojavu Skandynaviji, Rae z Ann-Mari
Prentan i Melisoju Garibadi Franciji, i lye Aribad Ortega, o, jak i ja, buv rodom
z Poludennych, cilkom podiliav moji pouttia, rivnomirno rozpodileni mi usima astynamy planety.
I vse-taky ankar ne strymavsia. Pravda, cioho razu vin vyslovyvsia trochy inake:
y doyvu ja do toho dnia, koly zmou vvijty u sviaenni vody Gangu?
Vice-admiral Klod Briso, o suprovoduvav nas v ekskursiji po stanciji, stverdno
kyvnuv:
Doyvete, ser, ne turbujtesia. Tak y inake my zmusymo cych mavp zvinyty
Zemliu. I due vydko.
Jakym ynom? vidrazu pocikavyvsia Agatijar. Ade do vaoji pohrozy bombarduva vony ne postavylysia serjozno.
Do nastupnoji postavliasia, upevneno vidpoviv diako Raeli. Ot doekajemosia ostatonoho zvinennia vsich system, ob vony perekonalysia v naij syli, a potim
vysunemo svij utymatum. Takyj, vid jakoho vony odrazu pidimu chvosty j dadu drala
z Zemli.
A same? napoliahav na svojemu profesor.
Admiral zavahavsia.
Poky ce tajemnycia. Velyka tajemnycia.
Rae smyknula joho za rukav:
Nu rozkay, diaku! Bu laska.
Briso zmiriav nas usich zamyslenym pohliadom i zupynyvsia na Ann-Mari. Vona
skazala:
Meni vidoma cia tajemnycia, admirale. Jasna ri, neocijno, ale z absoliutno nadijnych derel.
Klod Briso pochytav holovoju:
Ave, yla v miku ne schovaje nu to harazd, rozpovim, skazav vin, zvertajuy nasampered do ankara. Vy povnovani predstavnyky naych sojuznykiv,
tomu Jdesia pro novu bakteriloginu zbroju.
Oho!.. Oblyia Agatijara vytiahnulosia. Vy navayte zastosuvaty taku
hydotu? Zarazyty neju vsiu planetu? Ale naslidky mou buty stokrat hiri za kylymove bombarduvannia.
Tiky ne v ciomu vypadku. Ci bakteriji rezutat bahatorinoji roboty naych

providnych bilogiv. Vony diju vybirkovo, vyniatkovo na organizm gabbariv. Dlia rety
yvych organizmiv, vkliuajuy liudynu i navi blykych rodyiv gabbariv zemnych horyl, vony absoliutno nekidlyvi. Zate sami gabbary mru vid nych jak muchy. Pislia zaraennia faktyno vidsutnij inkubacijnyj perid, peri oznaky chvoroby vyjavliajusia ve
za pivhodyny, a e za try hodyny vona vraaje vsi jichni vnutrini organy, pislia oho
vprodov odnijeji y dvoch hodyn vony zdychaju. A v gennu strukturu samych bakterij
zakladenyj specinyj mechanizm, o v jakomu tam tysianomu pokolinni pryduuje
jich reproduktyvnu zdatnis, i vsi vony hynu, perestavy rozmnouvatysia. Korote
kauy, za is z polovynoju dniv pislia ataky na Zemli ne zalyysia odnoho gabbara j
odnoji protygabbarkoji bakteriji.
A jak e ryzyk mutacij, ne postupavsia Agatijar. Ade mutantni bakteriji
mou zberehty reproduktyvnu zdatnis, a vidtak prystosuvaty i do inych form yttia.
Ni, ser, ce nemolyvo. Bakteriji mutagenno stijki. Do toho u jichni DNK pryeplenyj specinyj kompleks, o pereviriaje vsiu gennu strukturu i pry najmenomu vidchylenni znyuje mutovanu bakteriju.
ankar zamysleno promovyv:
Spravdi, admirale, ce due efektyvna zbroja. Ale vona schoa na dyna v pliaci:
vypusty joho, a potim ne zaene. Ja maju na uvazi ne zaraennia Zemli, tut ja vse-taky
schynyj doviriaty vaym bilogam. Mene turbuju socini ta morani naslidky takoho
akta. Bojusia, vony budu ne zovsim pozytyvni.
Klod Briso, nasupyvy, kyvnuv:
Cilkom zhoden z vamy, meje ankar. Tomu yro spodivajusia, o do zastosuvannia cijeji zbroji sprava ne dijde, dosy bude samoji pohrozy.

erez hodynu, koly my ohlianuly povnistiu vsiu Zemliu i ve zbyralysia jty, admiral
Briso zatrymav mene:
Kapitane Matusevy, ja chotiv by pohovoryty z vamy vi-na-vi.
Vin proviv mene v susidnie z ohliadovym zalom bezliudne prymiennia i skazav:
Nasampered, radyj povidomyty vam, o vy predstavleni do najvyoji deravnoji
nahorody naoji planety Ordena Napoleona Bonaparta. Joho vruaju lye za najvydatnii zasluhy pered TerrojU-Gallijeju i vsim liudstvom.
Ale, ser promymryv ja, zaskoenyj znenaka. Ja ne zrobyv nioho vydatnoho. Ja prosto vojuvav, jak usi.
Krejser pid vaym komanduvanniam buv odnym z kraych ne lye v brygadi ta
eskadri, a j u vsiomu Peromu Floti. Krim toho, zavdiaky vaomu svojeasnomu ta riuomu vtruanniu naa pidhotova misija na Mahavari, jaka maje bula zaznala sko,
vreti-ret projla uspino. Jakby vy ne vriatuvaly Rae, misceve pidpillia ne rozpoalo b
u nalenyj as povstannia, a ui ne vidtiahly b znanu astynu svojich syl vid drom-zony.
U tomu, o zvinennia Mahavari vidbulosia z najmenymy vtratamy, ymala vaa zasluha.
Vid cych sliv ja straenno znijakoviv, prote vydko opanuvav sebe j zauvayv:
Profesory Agatijar ta ankar zrobyly ne mene, ni ja.

 My ve hovoryly z nymy. Natiaknuly, o choemo nahorodyty jich, ale oboje bezapeliacijno zajavyly, o nahorody zasluhovujete same vy, o bez vas nioho ne vyjlo b.
Tomu vvaaju ce pytannia vyerpanym. Klod Briso riue machnuv rukoju, niby pidvodiay rysku pid obhovorenniam. A vtim, ja zaprosyv vas z inoho pryvodu. Ce suto
osobysta, rodynna sprava.
Tak, admirale?
Pry naij perij zustrii, ojno pobayvy vas na ekrani, ja buv ukraj vraenyj.
Vy, mabu, ne znajete cioho
Znaju, ser, vvilyvo perebyv joho ja, choa staroho za zvanniam perebyvaty j
ne hodylosia. Prote zaraz mi namy vidbuvalasia suto osobysta rozmova. Ja vstyh pobayty fotograju kapitana Leblana, per ni Rae schovala jiji.
Vin kyvnuv:
Todi meni bude lehe rozpovisty vam retu. Pislia tijeji peroji zustrii ja buv tak
zaintrygovanyj, o zrobyv zapyt na Terru-Galliju j doruyv odnij dovirenij osobi rozdobuty informaciju pro rodynu moho ziatia ofreja. Uora ja otrymav rezutaty joho neformanoho rozsliduvannia. Oto koroteko rozpovim ciu istoriju. 3461 roku, koly poalasia
vijna z uymy, olovik na imja Vladzimir Matusevy praciuvav u vilijkomu posostvi na
Terri-Galliji. U nioho buv syn Stefan, istnadciaty rokiv, o navavsia v zvyajnij
gallijkij koli, de vylasia tako i divyna na imja iuli Leblan. Dity druyly ve kika
rokiv, Stefan buv astym hostem u rodyni Leblaniv, a iuli neridko zachodyla do Matusevyiv. I ti, j ini baky pidozriuvaly, o stosunky mi jichnimy dimy znano serjoznii,
ni prosto druni. Prote z poatkom vijny Vladzimir Matusevy vidpravyv druynu, syna
j oboch dook na bakivynu, u spodivanni, o tam vony budu u biij bezpeci, ni na
Terri-Galliji. Ale vin pomylyvsia: nevdovzi Vilija zaznala napadu uynkych vijk i pislia
tryvalych ta krovoprolytnych bojiv bula okupovana. Jiji vcililych mekanciv ui rozselyly na sim riznych planet, sered jakych, za naoju informacijeju, Machavari ne bulo. Ce
jedynyj problemnyj moment v mojij istoriji.
Joho lehko projasnyty, skazav ja, ve zdohadujuy, do oho vse jde. Mij
predok Stefan spravdi buv rodom z Viliji, a na Mahavaru potrapyv pomylkovo. Ja peven,
o ce toj samyj Stefan Matusevy, pro jakoho vy rozpovidajete. Joho bako, Vladzimir,
buv dyplomatom. Ja lye ne znav, o pered vijnoju vin praciuvav na Terri-Galliji. Mabu,
ce ne zberehlosia v naych rodynnych chronikach.
U takomu razi vse staje na svoji miscia, prodovuvav Klod Briso. Tak ot,
erez visim z polovynoju misiaciv pislia vidjizdu junoho Stefana z Terry-Galliji v iuli
Leblan narodyvsia chlopyk, jakoho nazvaly na es baka Stefanom. Vladzimir Matusevy brav aktyvnu uas u vychovanni onuka, ale tak i ne zmih perekonaty iuli daty jomu
svoje prizvye. Malekyj Stefan zalyyvsia Leblanom, a ofrej Leblan buv onukom joho
onuka. Admiral spriamuvav na mene pynyj pohliad. Ot i vsia istorija, kapitane.
Nioho nadpryrodnoho u vaij schoosti z bakom Raeli nemaje. Ce prosto vai spini
igrek-chromosomy, jaki u pjatomu pokolinni vykynuly takoho konyka i zrobyly vas, dalekych rodyiv, schoymy, mov braty. Ina ri vaa vypadkova zustri z Raelliu na Mahavari. Oce ve spravnia fantastyka! Nejmovirnyj zbih obstavyn. y, moe, ne zbih.
Moe, jakyj mistynyj poklyk krovi, o zviv vas udvoch v odyn i toj as v odnomu j tomu
misci.
De chvylynu ja movav. Nareti promovyv:
Ote, my z Raelliu ne ui. Vona moja skiky-tam-juridna pleminnycia Choa

ni, utonyv ja, porachuvavy pokolinnia svojich predkiv. Kuzyna. Daleka kuzyna.
Ce ne holovne. Valyvo te, o Rae bay u vas svoho baka. Dytiaa psychologija
vidkydaje smer, virnie, ne choe jiji spryjmaty jak danis; vona ukaje bu-jaku lazivku,
najmenu zaipku, ob zapereyty jiji isnuvannia. A vaa zustri dala Raeli ne prosto
zaipku. Dlia neji ce stalo podarunkom doli, i de na pidsvidomomu rivni vona spryjmaje
vas jak spravnioho baka. Vy ne lye schoi na ofreja zovni. Vy maje takyj, jak vin, za
charakterom, skladom rozumu, u vas nadzvyajno podibni holosy, mimika, esty i navi
odnakova manera keruvannia korablem. Jakby ja viryv u udesa, to, jij-bohu, vyriyv by,
o vy i je ofrej Leblan voskreslyj i pomolodilyj rokiv na pja.

Nastupnoho ranku, koly my ve pryhotuvalysia vyruyty na erhove patruliuvannia

i lye ekaly dozvolu vidvartuvatysia vid stanciji, na zvjazok z namy vyjov sam holovnokomanduva Peroho Flotu Vyzvolennia, admiral-fedmaral Diubari, i nakazav skasuvaty start. Mene, ankara j Agatijara vin zaprosyv do sebe, a inym lenam naoho
ekipau dav zvinennia na nevyznaenyj termin, a do osoblyvoho rozporiadennia.
Polit na atli do flagmankoho linkora flotu zajniav ne bie verti hodyny. Tam,
priamo bilia vartovoho terminalu, nas zustriv adjutant holovnokomanduvaa i proviv u
konferenc-zal korablia, de perebuvav sam Diubari razom z vice-admiralom Briso, a tako
troje cyvinych. Z cych trioch ja myttiu vyriznyv serednioho zrostu suchorliavoho olovika
rokiv istdesiaty, jakyj javno buv sered nych holovnym. Same vin peryj pidijov do nas i
energijno potys nam ruky.
Due radyj zustritysia z vamy, panove. Ja Po Karno, ministr zakordonnych sprav
Terry-Galliji, a za sumisnyctvom holova tymasovoji administraciji Zemli ta Sonianoji
systemy. Prou vas, sidajte.
Poky my rozsidalysia po krislach, Diubari pojasnyv:
Pro prybuttia pana ministra nam stalo vidomo e vora vveeri, ale pro va novyj
status my dovidalysia lye dvi hodyny tomu, koly joho korabe doletiv do Zemli. Tomu my
ne poperedyly vas zavasno.
Jakyj e novyj status? pocikavyvsia ankar.
Po Karno zrobyv neterpliayj poruch rukoju.
Zaekajte, ne vse odrazu. Speru vin predstavyv nam dvoch inych cyvinych,
o vyjavylysia perym ta druhym zastupnykamy ministra, a ve potim prodovyv:
Nae vidomstvo ponovlene zovsim nedavno, z poatkom operaciji Vyzvolennia, ale do
cioho ve na tat maje v povnomu skladi keruvav sekretnym projektom Zustrinyj
udar. Zaraz na nas pokladene zavdannia pidhotuvaty zustri na vyomu rivni kerivnyctva vsich zvinenych planet. My vyriyly vlatuvaty jiji na Zemli, a ne na Terri-Galliji, jak
planuvaly spoatku. Ce bude symvolinie.
ankar chmyknuv, ale nioho ne skazav. Vtim, i tak bulo jasno, pro o vin podumav:
ade na Zemli j dosi chaziajnuvaly gabbary.
Po Karno zrobyv pauzu j oikuvano podyvyvsia na ankara. Prote toj movav, i
ministr prodovyv:
Najblyymy dniamy v Sonianu systemu maju prybuty povnovani predstav-

nyky uriadiv inych derav dlia provedennia poperednich konsutacij. Mahavara zi svojim predstavnyctvom ue vyznaylasia: hlavoju delegaciji pryznaenyj meje Radiv ankar, joho zastupnykom profesor Agatijar, a kapitan Matusevy vijkovym radnykom.
Chto nyni ooliuje na uriad? zapytav ankar.
Sam imperator Mahavari.
Ote, jomu ne vdalosia zalyyty u tini, podumav ja.
A ot ankar zadovoleno kyvnuv:
Ce pravyno, tak i malo buty. Jak ja rozumiju, pane ministre, naa systema ve
povnistiu zvinena vid uynciv?
Tak, ser. Pjatdesiatnyky ta dvarky zahalom rozsudlyvi istoty, vony vydko zrozumily beznadijnis sytuaciji j vyriyly zdatysia. Te, o my povnistiu zakuporyly kanaly,
perekryvy liach dlia prybuttia pidkriplennia, spravylo na nych velyezne vraennia.
Na nas, do rei, te, ziznavsia ankar. Cikavo, jak davno vy ce vmijete?
Dvadcia, pjatdesiat, visimdesiat rokiv? y, moe, vid samoho poatku? Vtim, odo ostannioho sumnivajusia. Ja b postavyv na simdesiat rokiv.
Usi pjatero naych spivrozmovnykiv vtupylysia v nioho z takym vyhliadom, niby cej
devjanostorinyj diduhan ojno vykonav na jichnich oach kika zapamorolyvych kubitiv, a na zaverennia e j projovsia kolesom po konferenc-zalu.
Perym opamjatavsia admiral-fedmaral i hrizno pohlianuv na Kloda Briso:
Ce vy prohovorylysia?
Toj poav palko vidchreuvatysia vid svojeji pryetnosti do vytoku informaciji, ta
ankar perebyv joho:
Zaspokojtesia, panove, ja sam zdohadavsia. U mene bahatyj dosvid pidpinoji dijanosti, i ja za verstu uju, de pachne konspiracijeju. To koly vy navylysia zakuporiuvaty
kanaly?
Ministr trochy podumav, potim zitchnuv, niby kauy: Bula ne bula!, i vidpoviv:
Vaa pravda, meje ankar. Sposib zakuporky kanaliv isnuje ve simdesiat try
roky.
I todi , prodovuvav vyslovliuvaty svoji zdohady ankar, vy domohlysia
rizkoho znyennia vytrat energiji na styskannia kanaliv. I navylysia ksuvaty jich nove
roztauvannia v stacinarnomu stani bez podaoho energetynoho pidyvlennia.
Vse pravyno. Same todi naymy venymy bula rozroblena nova technologija
keruvannia kanalamy. Z toho asu nai styskuvai zdatni vplyvaty ne lye na okremi kanaly, a j na vsiu drom-zonu, zminiujuy jiji konguraciju ta zyni charakterystyky. Z
kolynioju energojemnoju technologijeju my prosto ne zmohly b spravytysia z usima sta
mijardamy kanaliv.
Tak ja j dumav, kyvnuv ankar. I, jako ne pomyliajusia, todi vai systemy
steennia navmysno nepravyno vyznayly kanal, po jakomu vtik rozvidnyk uych. Todi
vy pevnie, vai poperednyky otrymaly synyj kozyr, jakyj ne zabarylysia vyklasty
pered narodom Terry-Galliji. Movliav, dorohi spivvityznyky, nam dovedesia due zatiahnuty pasy j bie praciuvaty na oboronu, inake nau planetu spitkaje dolia rety
liudkych svitiv.
Ministr Karno vraeno movav i dyvyvsia na ankara z jakoju udernakoju
sumiiu podyvu ta zabobonnoho strachu. Nareti vin skazav:
Ja schyliaju holovu pered vaym rozumom ta pronyklyvistiu, pane posol. Lye za
kika dniv vy rozhadaly tajemnyciu, jaku my staranno oberihaly sim desiatyli.

 Hm-m protiah ankar. Meni zdajesia, o as vid asu j u vas zjavlialysia

liudy, o postupovo prozrivaly pravdu. Ale vai specsluby praciuvaly bezdohanno,
vasno vyrachovuvaly takych rozumnykiv i zalualy jich do roboty nad projektom.
Pevna ri, ser.
Ale navio? mymovoli vyrvalosia v mene. Navio ce prychovuvaly?
ankar povernuvsia do mene:
A vy sami podumajte, kapitane. Jak bo inake jim vdalosia b vychovaty triochmijardnu naciju vojiniv, jakym by e sposobom vony zmusyly demokratyno obranyj
parlament vydiliaty vid dvadciaty do dvadciaty pjaty vidsotkiv biudetnych kotiv na oboronu?
Po Karno stverdno kyvnuv:
Vse bulo same tak, jak skazav meje ankar. Jako ne vrachovuvaty liudkyj
faktor, to logino bulo b povnistiu zakryty dlia uych nau drom-zonu, nahlucho zakuporyty vsi vidomi jim kanaly j intensyvno hotuvatysia do vijny za zvinennia rety liudstva. I jakby ce potrebuvalo desiaty y pjatnadciaty rokiv, my b tak i vynyly. Ale nai
ekonomisty ta vijkovi strategy pidrachuvaly, o nam znadobysia jak minimum istdesiat rokiv. A psychology zauvayly: za isnujuoji demokratynoji systemy cej plan vzahali
nezdijsnennyj, biis liudej prosto vidmovysia praciuvaty v poti ola i terpity nestatky
zarady dosiahnennia takoji viddalenoji mety. Do psychologiv pryjednalysia eksperty-istoryky i jak pryklad navely vypadok z dalekoho mynuloho Zemli, koly naprykinci XX stolittia spalachnuv balkankyj konikt. Tam vojuvaly mi soboju kika narodiv vony nalealy do odnoho etnosu, maly spinu movu i schoi kutury, ale spoviduvaly rizni religiji Vtim, idesia ne pro nych, a pro tych, chto namahavsia prymyryty jich y prynajmni perekodyty podaij miusobyci. Ce buly vijka OON. Sered usioho inoho vony
vzialy pid svij zachyst odne misto zdajesia, vono nazyvalosia Aranvil y Silvertaun.
Ce zanadto bukvanyj pereklad, pane ministre, zauvayv peryj zastupnyk, o
dosi ne vtruavsia v rozmovu. Joho spravnia nazva Srebrenycia.
Ato, Srebrenycia. Tak ot, ce misto zachyav kontyngent, o skladavsia z vijkovych astyn kikoch evropejkych krajin, jaki ve pjatdesiat rokiv yly v myri, ta j pid as
Druhoji svitovoji vijny maje ne ynyly oporu nacystam. I koly odna z vorohujuych storin
otoyla Srebrenyciu, zachopyla v polon dva desiatky vijkovoslubovciv i, pryhrozyvy
vbyty jich, zaadala zdai mista, to Jak na vau dumku, o zrobyv kontyngent OON?
Ja vidpoviv bez vaha:
Meni ce vydajesia dykym, ale, hadaju, vony zdaly misto.
Same tak! ob vriatuvaty yttia dvadciaty svojich spivvityznykiv, pryomu ne
cyvinych, a vijkovych, vony bez boju zdaly misto, jake zobovjazalysia zachyaty. Pislia
toho v misti zynylasia rizanyna, vnaslidok jakoji buv znyenyj koen tretij joho mekane, a ce maje desia tysia liudej. Mora cijeji davnioji istoriji taka, o armija plo vid
ploti narodu, i krajina, o zahruzla v hedonistynij kuturi, nespromona vojuvaty. Jiji
hromadiany, odiahajuy mundyr, prosto hraju u soldatykiv, vony ne rozumiju, o
spravnia vijna ce krov i smer, a holovnyj obovjazok soldata ertvuvaty soboju,
zachyajuy myrne naselennia. Prypustimo navi, o za simdesiat rokiv isnuvannia v
komforti ta bezpeci, pid zachystom nadijno zablokovanoji drom-zony, nam vse-taky vdalosia b pobuduvaty velyeznyj flot dlia zvinennia liudstva. o dali? Koho b my posadyly
na ci korabli? Liudej, dlia jakych vijna lye kadry z miv, riadky z knyok, ihrakovi

bytvy u virtuanych reanostiach? Ta vony b nakyvaly pjatamy pry najmenij nebezpeci!

Jim bulo b nachaty na retu liudstva, jedyne, oho b vony chotily, tak ce yvymy j neukodenymy povernutysia na ridnu planetu, de jim zatyno j bezpeno, de nemaje nijakych uynciv. Lyylysia b odynaky ti, u koho munis ta samoviddanis u krovi, chto
narodyvsia soldatom. Ale z odynakamy kosminoji vijny ne vyhraje nam potribni buly
desiatky mijoniv takych bijciv. Ne zapereuju: uriad Terry-Galliji orstoko j pidlo povivsia zi svojim narodom, zmusyvy joho vprodov desiatyli vojuvaty bez potreby, vtraaty syniv ta dook, bakiv ta materiv, brativ ta sester. Ale ce buv jedyno molyvyj liach,
dovhyj ta kryvavyj liach, o nareti pryviv nas siudy. Pomachom ruky ministr vkazav
na velykyj iliuminator, de vydnivsia kraj Zemli. Inake my b sydily v sebe na TerriGalliji, syti ta zadovoleni, a veoramy, perehliadajuy vypusky novyn, spivuvaly b naym
bratam z inych planet, jaki skniju pid uynkym jarmom.
Buv ie odyn liach, zadumlyvo movyv Agatijar. Znano orstokiyj, prote
men pidlyj. Dyktatura.
Todinie kerivnyctvo Terry-Galliji rozhliadalo taku molyvis, vidpoviv Karno.
Ale dyktatura ekonomino neefektyvna j morano nepovnocinna. Do toho vona superey tradycijam naoho suspistva, tym osnovnym cinnostiam, jaki na narod spoviduje ponad pivtory tysiai rokiv, e z asiv velykoho Napoleona.
Ja nasylu strymav posmiku. Pislia toho jak Klod Briso povidomyv, o mene predstavyly do Ordena Napoleona Bonaparta, ja, pryrodno, zacikavyvsia cijeju istorynoju postattiu. Bezpereno, ce buv velykyj polkovode i velykyj deravnyj dija ta navriad y
velykyj demokrat. Choa, zretoju, ce nesuttievo. Koen narod maje pravo na svoji mity.
Po Karno ta Radiv ankar ve rozpoaly obhovorennia bi konkretnych i men
hlobanych pyta, jak raptom do konferenc-zalu vbih ocer u yni kapitana tretioho
rangu. Vin buv blidyj jak polotno, a v joho oach zastyh ach. Viddavy es dvom prysutnim admiralam, ocer vruyv ministrovi zakordonnych sprav jakyj papir schoe, to
bula depea.
Koly Karno oznajomyvsia z tekstom, oblyia joho tak samo zblidlo j nabulo siruvatoho vidtinku. Vin spriamuvav na nas mutnyj, tosknyj pohliad.
U systemi Baj-Sin my zaznaly nevdai. Flot gabbariv, perekonavy, o nai
vijka peremahaju, rozpoav masovane bombarduvannia Krajiny Cha. Podroby poky
nemaje. Ce lye poperednie povidomlennia, bi detana informacija maje nadijty za kika
hodyn.
Jakyj as usi prysutni movaly, ne v zmozi vymovyty ni slova. Perym ozvavsia
ankar:
Ve je reakcija vaoho uriadu?
e nemaje. Ce povidomlennia vony otrymaju piznie, ni my. Iz systemy BajSin do Soncia vede doslidenyj kanal druhoho rodu. A do Terry-Galliji ni. To nam
zalyajesia tiky ekaty.
Nastupni try hodyny zdaly meni vinistiu. Nezabarom do nas pryjednalysia e z
desiatok admiraliv z holovnoho komanduvannia flotu, prote nijakoji narady ne vidbuvalosia. Vsi prosto ekaly, zdebioho movky, i lye zridka obminiuvalysia korotkymy replikamy vkraj pochmuroho zmistu.
Hodyny za dvi Karno prynesly uriadovu depeu z Terry-Galliji. Oznajomyvy z
neju, vin nioho nam ne skazav, a rozpytuvaty nichto ne navayvsia. Vsi j tak rozumily,
o nijakych novyn u depei ne bulo. Najpevnie, tam buly lye instrukciji na vypadok

toho y inoho rozvytku podij.

Nareti nadijlo povidomlennia iz systemy Baj-Sin. Proytavy joho, Po Karno dovho dyvyvsia v poroneu pered soboju, potim zahovoryv, sucho i strymano:
Za ostannimy danymy zahana potunis skynutych na Krajinu Cha termojadernych ta pozytronnych zariadiv perevyuje dva mijony kilotonn. Atmosfera planety
peretvorylasia na sucinu radiaktyvnu chmaru. Vid syly vybuchiv jiji vi obertannia
zmistylasia na dvanadcia hradusiv. Za vsima oznakamy, bombarduvannia pryzvelo do
rizkoji aktyvizaciji tektoninych procesiv. Kerujuy vidpovidnymy instrukcijamy, komanduvannia ostoho Flotu Vyzvolennia uchvalylo riennia zablokuvaty vsi kanaly, zalyeni dlia vidchodu suprotyvnyka, i prystupyty do povnoji likvidaciji voroych vijk.
Devja mijardiv liudej, pusuvala v mojemu mozku dumka, pronyzujuy vse
moje jestvo nesterpnym bolem. Devja mijardiv, o zahynuly za krok vid svobody
Admirale, zahovoryv ministr, zvertajuy do Diubari. Jak povnovanyj predstavnyk Terry-Galliji i holova tymasovoji administraciji Zemli ta Sonianoji systemy, ja
nakazuju vam zastosuvaty proty gabbariv, o zaraz perebuvaju na Zemli, bakteriloginu zbroju.
Bez poperedennia, ministre?
Bez poperedennia, admirale. Gabbaram ni do oho znaty, o na nych ekaje.
Inake u poryvi vidaju vony sprobuju peretvoryty Zemliu na sucini rujiny. e naperedodni operaciji my na specinomu zasidanni uriadu rozhliadaly takyj varint rozvytku
podij. Cej udar stane ne jedynoju vidpoviddiu na znyennia Krajiny Cha. Najblyym
asom na pja gabbarkych planet budu skynuti gliuonni bomby.
Tut v rozmovu vtrutyvsia Agatijar:
Pane Karno, skiky e liudkych svitiv perebuvaje pid kontrolem gabbariv?
Lye sim, vidpoviv Karno. Ta j ochoroniaju vony jich razom z inymy
uymy. Gabbary vvaaju sebe holovnymy v sojuzi devjaty ras, niby vyoju rasoju, tomu
obovjazky tiuremnykiv perekladaju na plei svojich molodych partneriv.
I vse-taky a u semy systemach prysutni vijka gabbariv, stojav na svojemu
profesor. Vy ne vvaajete, o vai diji sprovokuju jich do znyennia j cych planet?
Ministr jako nevyznaeno kyvnuv:
My neodnorazovo obhovoriuvaly ce pytannia, meje Agatijar. I dijly vysnovku,
o za takych obstavyn bu-jaka naa reakcija moe pryzvesty do traginych naslidkiv.
Jako my ne pokarajemo gabbariv za Krajinu Cha, to takym ynom prodemonstrujemo
svoju slabkis, i todi navi ti rasy, yja etyka vidkydaje genocyd jak instrument polityky,
ponu antauvaty nas, pohroujuy znyenniam liudkych planet, jaki vony kontroliuju. Jedynyj strymuvanyj faktor dlia nych nevidvorotna j orstoka vidplata.
Tym asom Diubari zvernuvsia do Kloda Briso:
Specina brygada bombarduvanykiv perebuvaje u vaomu pidporiadkuvanni,
vice-admirale. Prystupajte do vykonannia zavdannia.
Sluchaju! vidpoviv Briso.
Z pochmurym i riuym vyrazom oblyia vin vyjov z konferenc-zalu.
A za sorok chvylyn z angariv stancij vyletily dvi sotni atliv, obladnanych specinymy rozpyliuvaamy i pid prykryttiam lehkych krejseriv ta korvetiv, o barauvaly
nad planetoju, strimko pirnuly vnyz, do Zemli. A erez try z polovynoju hodyny brygada
povernulasia do svojich angariv, ne vtratyvy pid as operaciji odnoho atla. Tak vidbulasia vyriana, bezkrovna, ale smertonosna, ataka na Zemliu.

I poalosia tyneve ekannia

Misia zovsim ne mav atmosfery, a syla tiainnia na joho poverchni bula v is raziv
mena za zemnu, tomu posadovyty takyj lehkyj krejser, jak Zoria Svobody, ne skladalo
osoblyvych trudnoiv. Sigurdson zdijsnyv usi manevry, jak zavedeno hovoryty sered pilotiv, na oko, tobto ne vdajuy do kompjuternych rozrachunkiv, posluhovujuy lye
runym keruvanniam. Plavno zmenyvy potunis antygraviv, a poky korabe ne navalyvsia usijeju svojeju vahoju na nadmicni opory, Lajf viddav ostanniu, ue symvolinu
komandu: posadka zaverena.
My pryzemlylysia bilia najbioho z misianych kupoliv Kupola Ticho, o nyni
sluyv taborom dlia vijkovopolonenych. Tut u nas bula odna sprava, suto pryvatna, i my
z Sigurdsonom pryletily lye vdvoch.
Za namy ve jide gravikar, skazav ja, pidvodiay z krisla. Chodimo.
Prote Lajf prodovuvav sydity na svojemu misci, spriamuvavy pohliad kri prozoru
ohliadovu stinu na prymarnyj misianyj landaft.
Znaje, Stefane, neriue promovyv vin. Teper ja zrozumiv, o ce nevdala
ideja. Krae obijdemosia bez osobystoji zustrii.
Ja zdyvovano pohlianuv na nioho:
Ty oho, Lajfe? o za mucha tebe vkusyla?
Rozumije Hrya buv mojim kraym druhom. Najkraym, jako ne braty do
uvahy Melisu, jaku ja z jakoju vse inake. Ale teper Pislia vsioho, o ja diznavsia, o
pobayv, ja perestav sympatyzuvaty joho narodovi. Ja ve ne zmou stavytysia do nioho
tak, jak ranie. I vin ce odrazu viduje. Vin due utlyvyj i vrazlyvyj. Zaraz vin pevno,
vin tiy sebe dumkoju, o je na sviti bodaj odna liudyna, jaka stavysia do nioho z yroju
sympatijeju. A pislia naoji zustrii jomu stane boliae.
Tak, jasno, skazav ja. To o nam robyty?
Vin bezsylo znyzav pleyma:
Mabu ja prosto poprou nahliadaiv peredaty jomu cej paket. Ot tiky ne znaju,
jak pojasnyty omu sam ne pryjov
Ja nenadovho zadumavsia.
Ote, zrobymo tak. Vse, o treba, ja peredam jomu sam. A pro tebe o vyhadaju.
Ty spravdi choe z nym zustritysia?
Ja riue kyvnuv:
Meni je, o jomu skazaty.
Za kika chvylyn gravikar dostavyv mene do Kupola Ticho, tam ja zustrivsia z predstavnykom administraciji taboru, o buv zazdalehi poperedenyj i ve ekav na mene.
Razom iz nym my projly do nevelykoho prymiennia, rozdilenoho navpil perehorodkoju
z broniovanoho skla.
Zaberi ce, skazav ja, postukavy po perehorodci. Vona meni ne potribna.
Vy vpevneni, meje? Vam vidomo, o ci tvariuky pliuju otrutu?
Tak, ja znaju. Ale ne bojusia cioho. I do rei, ne nadumajte natiahty jomu namordnyka.
Vy berete na sebe vidpovidanis?

 Absoliutno vsiu.
Administrator zalyyv prymiennia, i maje vidrazu pislia cioho skliana stina pidnialasia do steli. A za kika chvylyn do kimnaty vvely ava Hryhorija elestova.
Pryvit, Hryhoriju, skazav ja.
Pryvit, drue-olovie, vidpoviv av. Ja ne spodivavsia, o ty zachoe pobaytysia zi mnoju.
A prote zachotiv. Zi mnoju mav pryletity Lajf, ale vin poranenyj i ley u lazareti.
Vin tak koduvav, o ne moe zustritysia z toboju.
elestov stryvoyvsia:
Rana serjozna?
Ni, dribjazkova. Za tyde Lajf bude u formi. Vin i zaraz moe chodyty, ale likari
kategoryno zaboronyly jomu litaty. Tomu vin prosyv peredaty tobi najyrii vitannia.
Av zitchnuv:
koda. Ja tak chotiv e raz pobaytysia z nym. Ade Lajf mij najkrayj druh,
spravnij druh jedynyj sered liudej ta aviv.
Jak z toboju povodiasia? zapytav ja.
Liudy nijak, movyv vin sumno. Zovsim nijak. Do mene, jak i do inych aviv,
vony stavliasia ne po-liudky. Tak, niby my nebezpeni tvaryny. Mene ce due, due
zasmuuje. Ale teper ja rozumiju jichnie stavlennia. Ja poznajomyvsia z inymy avamy.
Vony vony spravdi chvori. Vony zovsim ne pamjataju, jak na narod druyv z liumy.
Ne chou navi uty pro te, jak bahato vy dlia nas zrobyly. Vony zvynuvauju liudej u
vsich smertnych hrichach, vvaaju vas zlymy ta orstokymy Ce achlyvo, drue-Stefane! Mene ce prosto vbyvaje.
A jak ini avy povodiasia z toboju?
Pohano, due pohano, z sumom vidpoviv elestov. Ja namahavsia vidkryty
jim oi, pojasnyty, jak vony pomyliajusia, ta vony tiky smijalysia j znualysia z mene.
Kika raziv byly, a odnoho razu namahalysia zaduyty. Ale todi vtrutylysia ochoronci.
Tych, chto chotiv mene zaduyty, prosto vidihnaly, a mene orstoko pobyly. Ja znaju,
vony ce zrobyly navmysno, bo pislia toho vypadku braty-avy ve ne ipaly mene, vony
prodovuvaly znuatysia, nasmichatysia, ale ale ve bez zlosti movliav, podyvysia,
durnyku, jak liubi tvojemu serciu liudy povodiasia z toboju. Volochatoju lapoju vin
vyter sliozy z oej. A vtim, zaraz bratam-avam ue ne do mene. Zaraz vony triasusia
zi strachu, ochvylyny ekaju smerti.
omu?
Ta vse erez te, o ti buzuviry-gabbary zrobyly z Krajinoju Cha. My vsi okovani. My pryholomeni. A siohodni, koly mene zabyraly z baraka i bez pojasne kudy
povely, ja zliakavsia ja dumav, o mene rozstriliaju.
My ne vbyvajemo polonenych, Hryhoriju.
Ale gabbariv vy vbyly. Pja dniv tomu. Uveeri vony e buly v susidniomu baraku, a na ranok he usi znykly. Ochoronci natiaknuly nam, o o nas te ce ekaje.
Vony prosto liakaly vas. Ce takyj ornyj humor. Naspravdi gabbariv perevely do
inoho kupola, podali vid vas, ob unyknuty prykrych incydentiv.
Jakych incydentiv?
Ri u tomu, pojasnyv ja, o avy ta dvarky zaraz vojuju z gabbaramy.
o?! Vin a pidskoyv z nespodivanky, My vystupyly proty cych hydkych
tvariuk? Moji spivvityznyky nareti schamenulysia, usvidomyly svoju pomylku?

 A nijak. Avy z dvarkamy vojuju ne za nas, a proty gabbariv. Vojuju ne z liubovi

do nas, a zi strachu pered namy.
elestov he rozhubyvsia:
Ja ne rozumiju tebe, drue-olovie.
Zaraz pojasniu. My pomstylysia za Krajinu Cha, vynyyvy vsich gabbariv, o
zasily na Zemli j vidmovlialysia zdavatysia. Zaraz nai sanitarni komandy zbyraju tila
zahyblych i piddaju jich kremaciji. Tako naoju novoju zbrojeju my zrujnuvaly pja gabbarkych planet. U vidpovi gabbary sprobuvaly zakydaty termojadernymy bombamy
planetu Mepomenu v systemi Rigelia. Razom z nymy jiji ochoronialy avy ta dvarky.
Vony vystupyly proty gabbariv, oskiky znaly, o za znyennia Mepomeny my vidplatymo i jichnim rasam. Zaraz nai vijka ue znachodiasia v systemi Rigelia j razom z
sylamy aviv ta dvarkiv hromlia gabbarkyj flot. Ale ce ne oznaaje, o my znovu staly
druziamy y prynajmni sojuznykamy. My prosto uklaly tymasove peremyrja. Jak i ranie, my nenavydymo i aviv, i dvarkiv, a vony nas.
elestov obchopyv holovu lapamy.
Ce achlyvo! Svit zovsim zboevoliv. Jak ce mohlo statysia?
Ne znaju, Hryhoriju. Ta meni jasno odne: v ciomu boevinomu sviti ty uyj.
Ja distav z kyeni plastykovyj paket, jakyj peredav meni Sigurdson, i vruyv joho avu.
Tut je vse neobchidne, ob ty stav povnopravnym vlasnykom Vakiriji. Lajf daruje jiji
tobi. My domovylysia z komanduvanniam, o tebe dostavlia do Zori Dakova j peresadia
na jachtu. A dali roby, jak znaje. Ale moja tobi porada: tikaj he. Korabe, o dostavy
tebe do jachty, napovny jiji palyvni baky, i dejteriju tobi vystay na desiatok tysia parsekiv. Tam, na dysku, o ley u paketi, je povnyj katalog usich vidomych planet, prydatnych dlia liudkoho yttia i, vidpovidno, dlia avijkoho. U radisi desiaty kiloparsekiv
jich ymalo, i biis z nych nezaseleni. Vybyraj na svij rozsud, jaku choe, i yvy tam.
Na Vakiriji vstanovlenyj dosy potunyj konvertor, zdatnyj vidtrovuvaty zi zvyajnoji vody vaku, a ve z neji dobuvaty dejterij. Oto energiji tobi vystay do kincia tvojich
dniv. Ce vse, ym my moemo tobi dopomohty.
Av zadumlyvo povertiv u lapach paket, navi ne zazyrnuvy v nioho. Vidtak sumovyto pohlianuv na mene:
Ty skazav: bahato prydatnych dlia yttia, ale nezaselenych planet. A my vojujemo
odyn z odnym. Navio? o nam zavaaje buty bratamy?
Ja vidviv oi.
Ty zapytuje pro taki rei, na jaki ja sam ne znachodu vidpovidi.
Tak i ne rozkryvy paketa, av sunuv joho v kyeniu svojich ortiv:
Ja, mabu, skorystaju tvojeju poradoju. Schovajusia de na nezaselenij planeti,
ale ne nazavdy. Meni potriben as, ob dobre vse obmirkuvaty, a ve potim ja povernusia do svojich brativ-aviv i sprobuju napoumyty jich.
Tebe spitkaje dolia Achmada, skazav ja. Dlia svojich ty bude takym e
zradnykom, jak i vin.
Ni, riue chytnuv vin holovoju. Ja ne takyj, jak Achmad. Vin buv z inymy
rasamy i proty vas, a ja budu z avamy, ale za liudej.
Ja zitchnuv:
o , chaj tobi asty.
Zrozumivy, o ja zbyrajusia jty, av nesmilyvo prostiahnuv meni svoju lapu.
Proavaj, drue-olovie.

Pislia dejakych vaha ja obereno potys joho lapu Ni, vse-taky ruku.
Proavaj, drue-ave.

U Paryi buv jasnyj vesnianyj ranok. Duv sviyj procholodnyj vitere, rozvivajuy
nad Elizejkym palacom dva prapory: synio-bilo-ervonyj trykolor Franciji ta blakytne
polotnye, vsijane zolotymy zirkamy, symvol Zemnoji Konfederaciji. A bilia paradnoho
vchodu do palacu na flahtokach majorily prapory vsich vomy vinych vid uynciv
liudkych planet, poynajuy z Terry-Galliji i zakinujuy lye nedavno vidvojovanoju
Mepomenoju.
Trochy ostoro, na devjatomu flahtoku, vysiv pryspuenyj i povjazanyj ornoju
traurnoju strikoju prapor Krajiny Cha. Na cij smerteno poranenij planeti e prodovuvalysia riatuvani roboty, za mynulyj misia gallijkym kosminym pichotynciam
vdalosia vidukaty j evakujuvaty ponad dva mijony vcililych chaciv, prote maje vsi
vony buly vraeni promenevoju chvoroboju.
My z imperatorom Mahavari Padmoju XIV stojaly vdvoch na ploi pered palacom.
Do poatku peroho plenarnoho zasidannia Asambleji Liudkych Svitiv zalyalosia ponad
dvi hodyny, oto my nikudy ne kvapylysia i prosto nasoloduvaly udovym vesnianym
rankom.
Visim planet, zadumlyvo movyv imperator. Vsioho visim liudkych planet,
dvadcia odyn mijard liudej. A proty nas try z polovynoju tryjona uynciv i kika
tysia naselenych nymy svitiv. Syly nerivni, ale my vystojimo. My musymo vystojaty, bo
my liudy. Je e dvadcia mijardiv naych pobratymiv, o, jak i ranie, skniju u nevoli.
Nezabarom my zvinymo jich, i vony pryjednajusia do naoji spivdrunosti. Nas ekaje
dovhyj ta vakyj liach, ale vreti-ret my znovu stanemo najmohutnioju v Galaktyci
rasoju. Neodminno stanemo, ja v ce viriu.
Ja te viriu, ser, skazav ja. Ale vy nepravyno porachuvaly. Zaraz u nas
devja planet, a ne visim. Zemliu my te zaselymo, obovjazkovo. Ja vpevnenyj, o kona
planeta vvaatyme za es zrobyty svij vnesok u vidrodennia Zemli. Napryklad, TerraGallija cilkom zdatna vidriadyty siudy otyrysta y navi pjatsot mijoniv svojich hromadian. A naa Machavara cho cilyj mijard. I nikoho ne dovedesia prymuuvaty
Tut ja trochy zavahavsia. Ser, ja due liubliu nau planetu, vona moja bakivyna.
Ale jako meni zaproponuju staty hromadianynom Zemli, ja pohodusia.
Imperator usmichnuvsia j zapytav:
Ne proty prohuliatysia zi mnoju, kapitane?
Iz zadovolenniam, vidpoviv ja. Davno choti projtysia Elizejkymy poliamy.
A podumky dodav: z Raelliu. Vona obiciala meni ciu prohulianku, obiciala pokazaty
vsi vyznani pamjatky stolyci Franciji. Odnak zaraz jiji ne bulo na Zemli. Try tyni tomu
vona poletila na Terru-Galliju do materi, ale dala slovo povernutysia. Ja due sumuvav
za neju
My promynuly sad pered palacom i ruyly po park-promenad do perechrestia z fontanamy, o zvalosia Kruhloju ploeju.
Pary naleav do tych dekikoch desiatkiv najdavniych zemnych mist, o jich gabbary zalyyly maje v povnij nedotorkannosti i ne perebuduvaly na svij maner. Vynyly

vony tak zovsim ne z povahy do bahatioch tysiaoli liudkoji istoriji i ne z liubovi do

naych pamjatnykiv architektury, a same dlia toho, ob zajvyj raz naholosyty: same jim,
gabbaram, naley najstaria v Galaktyci planeta, prabakivyna liudstva koly najmohutnioji z galaktynych ras.
Jakyj as my z imperatorom jly movky, zachopleno rozzyralysia dovkola i namahalysia ne zvaaty na ochoronciv, o mov tini suprovoduvaly nas. Vid jich postijnoji
prysutnosti bulo trochy nezatyno, odnak cioho vymahaly pravyla bezpeky. tuno vyklykana pandemija za is dniv vynyyla maje vse gabbarke naselennia Zemli, ale dejakym
uynciam vdalosia vriatuvatysia j schovatysia v hustych lisovych masyvach perevano
v dungliach Afryky, Indiji ta Centranoji Ameryky, u sevi Amazonky, a tako u tajzi
Rosiji ta Kanady. Za pryblyznymy ocinkamy jich zalyylosia kikadesiat tysia, i zaraz na
nych poliuvaly specini zahony komandos (na a, inodi vony vidstriliuvaly ni v omu ne
vynnych zemnych horyl, pryjmajuy jich za voroha). Na terytoriji Zachidnoji Evropy poky
odnoho vcililoho gabbara ne bulo vyjavleno, a prote liudy buly nastoroi.
Ser, nareti zapytav ja, omu vy vse-taky oolyly uriad? Ade vy sami kazaly,
o kategoryno proty zmicnennia imperatorkoji vlady.
Teper ce ne maje znaennia. Imperatorkoji vlady odnakovo ve ne bude.
Vy choete proholosyty Respubliku?
Ni, kapitane. Use nabahato prostie j vodnoas sumnie. Monarchiji na Mahavari
ne bude, oskiky ne bude samoji Mahavari. Ja zbahnuv ce vidrazu, koly dovidavsia, o
naa planeta ne jedyna meta gallijciv. Tomu j pohodyvsia oolyty uriad.
Pereprouju, ser? rozhubleno movyv ja. Jak ce ne bude Mahavari?
Due prosto: nam ne vdassia jiji vtrymaty. Ce bulo zrozumilo vid samoho poatku. To ja ne pomyliavsia, kauy vam pro visim, a ne devja liudkych planet.
Ale omu?
Vy vijkovyj, kapitane, sami zdohadajtesia. Pamjatajete, vy hovoryly meni, o
udovo znajete, skiky zirok znachodysia v radisi svitlovoho roku vid Mahavari?
Ave, maynano vidpoviv ja, a usvidomyvy, o z cioho vyplyvaje, malo ne
spitknuvsia na rivnomu misci. Tak on vono o!
U tim-to j ri, pidtverdyv imperator. Mahavara roztaovana zanadto blyko
do centru Galaktyky, de inis zirok due velyka. Zablokuvavy drom-zonu v naij systemi, my a nijak ne vbereemo sebe vid zahrozy vtorhnennia. Voroh, ne dokladajuy
nadmirnych zusy, zbere velykyj flot v okolyciach odnijeji z najblyych zirok i atakuvatyme nas zvidty. Kika svitlovych misiaciv ce ne kika svitlovych rokiv. Ot, skaimo,
Zoria Rolana, najblya susidka Dety Oktanta, roztaovana na vidstani pivtora parseka
vid Terry-Galliji. Ce pryblyzno pja-is rokiv poliotu dlia vydkisnych korvetiv ta lehkych
krejseriv, desia rokiv dlia korabliv serednioho klasu i ponad pjatnadcia dlia nadvakych linkoriv ta bojovych stancij. Vy ne stanete zapereuvaty, o za takoji tryvalosti
poliotu hovoryty pro masovanu ataku prosto nereano. U naomu regini zovsim ina
sytuacija.
Teper jasno, kyvnuv ja. Pravda, mona zablokuvaty drom-zony vsich najblyych zirok Choa ni, jich zabahato. Ce bude marnotratstvom.
A do toho nebezpenym marnotratstvom. Jak ja rozumiju, reteno vyvyvy
strukturu zablokovanoji drom-zony, mona rozhadaty mechanizm diji cioho blokuvannia.
My ve promynuly Kruhlu plou i teper priamuvaly do Trimfanoji arky, o

bovvanila hen poperedu. Nad namy kruliav flajer neodavno vidnovlenoji i e neyslennoji Federanoji Policiji Zemli.
Ote, promovyv ja, Mahavaru vid poatku vvaaly svojeridnym donorom,
derelom liudkych resursiv dlia inych planet?
Same tak, kapitane. Ce ne due pryjemno, ale z cym treba zmyrytysia. Protiahom
odnoho y dvoch rokiv use naselennia Mahavari bude evakujovane, pislia oho flot TerryGalliji rozblokuje drom-zonu j zalyy systemu. Nu, zrozumilo, my zaberemo iz soboju
vse, o tiky zmoemo zabraty. A o zalyysia te ve naleatyme naym naadkam.
Rano y pizno liudstvo vidnovy svoju kolyniu mohutnis i povernesia na vsi planety,
jake vono musylo pokynuty.
My pereselymosia na Zemliu?
Ne vsi. U vidrodenni Zemli maju vziaty uas usi liudki planety pevna ri,
kona v miru svojich molyvostej. A u zvjazku z zahybelliu Krajiny Cha osnovne navantaennia prypade na Mahavaru ta Terru-Galliju. Toni kvoty budu predmetom obhovorennia na Asambleji. Hadaju, naa skladatyme blyko mijarda, a gallijciv, jak vy j prypuskaly, vid otyriochsot do pjatysot mijoniv. Ini nai spivvityznyky budu rozpodileni
po inych planetach. Odnak usi trysta pjatdesiat mijoniv mekanciv Poludennych, ce ve
tono vyrieno, pereseliasia na Zemliu, v Pivninu Ameryku, de, vlasne, znachodiasia
jichni istoryni koreni. Oto moete vvaaty, o vae baannia staty hromadianynom
Zemli zadovolene.
Nu a vy?
Padma skosa hlianuv na mene:
Koho vy majete na uvazi: mene osobysto y vsiu imperatorku rodynu?
A chiba je jaka riznycia?
Je, i due istotna. Vsia moja ridnia pereberesia na Zemliu, a Sati stane konstytucijnym monarchom Korolivstva Indija. Ja zalyusia na Mahavari.
Jak tak?
Imperator zupynyvsia, povernuvsia do mene j pyno podyvyvsia meni v oi.
Bo v mene nemaje inoho vychodu, kapitane Matusevy. Osobysto ja, cho jak by
ne bulo meni boliae rozstavatysia z ridnoju planetoju, vse-taky voliv by oselytysia na
Zemli. Na a, ce nemolyvo. Na Mahavari znajdesia ymalo starych, jaki ne zachou
nikudy jichaty, a syluvaty jich nichto ne stane. Hadaju, takych bude do sta tysia. Vid
holodu vony ne pomru: zalykovych resursiv ekonomiky pjatymijardnoji planety vystay, ob prohoduvaty sotniu tysia liudej protiahom kikoch desiatyli. Ale ja ne
zmou kynuty jich napryzvoliae. Ja jichnij imperator i muu zostavatysia z nymy do
kincia. Jak kapitan ostannim zalyaje svij korabe, tak i ja maju staty ostannioju liudynoju, o zalyy Mahavaru.
A jako napadu ui?
Vse zaleatyme vid nych. Jako ne ipatymu nas, my zmyrymosia z jich prysutnistiu. Jako polizu do nas, budemo vojuvaty poky ne poliae ostannij staryj. Majbutnie pokae.
U cej moment krim policejkoho flajera nad namy zjavyvsia e odyn z emblemoju
Korpusu kosminoji pichoty. Zrobyvy kolo, vin pryzemlyvsia priamo poseredyni aveniu,
metriv za dvadcia vid nas. Joho dverciata tijeji myti rozachnulysia, i z kabiny vystrybnula tenditna divoa posta z roztripanym biliavym volossiam.
Rae! radisno vyhuknuv ja.

Divynka bihcem kynulasia do mene. Ja kvaplyvo ruyv jij nazustri, a za spynoju

pouv slova imperatora:
Zdajesia, ja tut ue zajvyj.
Zustrivy z Raelliu, ja pidchopyv jiji, lehku jak pirjinku, na ruky.
Pryvit, liuba!
Zdrastujte, diadeku Stefane, vidpovila vona, pociluvavy mene v oku. Ja
tak za vamy skuyla!
Ja te skuyv za toboju. Koly ty povernulasia?
Oce ojno z korablia. Ja poprosyla diaka Kloda ne poperedaty vas. Chotila
zrobyty vam siurpryz.
udovyj siurpryz, Rae!
Ja postavyv jiji na zemliu j ozyrnuvsia, ob vybaytysia pered imperatorom za svoju
povedinku. Ale bulo pizno: Padma ve sidav u policejkyj flajer, o vsiu dorohu suprovoduvav nas. Pryvitno pomachavy nam rukoju, vin zaynyv dverciata, mayna znialasia
v povitria j poletila nazad do Elizejkoho palacu.
Tym asom z flajera, na jakomu prybula Rae, vyjla vysoka svitlovolosa inka j
nesmilyvo pidijla do nas. Koly vona nablyzyla, ja upiznav jiji po tij fotograji, jaku bayv
u kapitankij kajuti Zori Svobody. inka dyvylasia na mene yroko rozpliuenymy synimy oyma, a na jiji harnomu oblyi, takomu schoomu na lyko Raeli, zastyh bezmirnyj podyv uperemi z pereliakom, niby vona pobayla voskresloho nebiyka. Vlasne, pevnoju miroju tak vono j bulo
Ce moja mama, skazala Rae. Jiji zvaty Lujiza. Ja jij bahato pro vas rozpovidala. Na a, vona zovsim ne rozumije anglijkoji.
Nioho, vidpoviv ja lamanoju francukoju. Za cej as ja trochy navyvsia
hovoryty po-vaomu. Dobryde, madam Leblan.
Dobryde, meje Matusevy, skazala vona tremtlyvym vid chvyliuvannia holosom. Znajete, ja ja ve bayla vai znimky. Prote ne dumala, o vy o vy taki
schoi
Mamo! dokirlyvo perebyla jiji Rae. Ja prosyla tebe!
Ja zvynym estom skujovdyv jiji volossia.
Vse normano. Ja ve znaju.
Znajete? Chto vam skazav? Diako Klod?
Ni, ja diznavsia e ranie. Do toho jak ty schovala svoje simejne foto. Do rei,
navio ty ce zrobyla?
Rae neriue perestupyla z nohy na nohu.
Ja bojalasia, o vy o vy nepravyno zrozumijete. Todi, v aeroportu, ja pidijla
do vas, bo vy nu, schoi na tata. Ale potim piznie ja zrozumila, o vy meni due
podobajete. Ne erez vau schois, a prosto prosto
Prosto tomu, o ja ce ja. Tak?
To vy ne obraajetesia?
Niskileky.
Lyko Raeli osiajala aslyva usmika.
Todi vse harazd. Spravdi harazd. Vy jdete do Trimfanoji arky?
Nu, vlasne, zbyravsia.
To chodimo razom. Ja te chou na neji podyvytysia. I prohuliatysia po Ploi
Zori. Rae schopyla mene i svoju matir za ruky. Do rei, diaku Stefane, vy znajete,

jaka jiji povna nazva? Lia Pliace de Etoilie de Charlies de Gaullie. Ostannie slovo zvuy
jak nazva naoji planety, ale tut ce prizvye odnoho olovika. Odnoho z najvyznaniych
liudej v istoriji Franciji. Matusia kae, o vin na dalekyj predok. Pravda, mamo?
Lujiza Leblan pidtverdyla ce, i my, trymajuy za ruky, nekvapno ruyly Elizejkymy poliamy do Ploi Zori arlia de Gollia.
Liudy znovu jly po Zemli. Po Zemli svojich predkiv, po svojij ojno zvinenij bakivyni. A nad Zemleju siajalo blakyttiu nebo yste, myrne ta vine. Nebo, o nalealo
liudstvu.
Vidteper i nazavdy.

Spohliadajuy zori, ridko zamysliujesia pro vidstani, o proliahaju mi nymy. A

koly ce j spadaje na dumku, to vse odno v holovi ne vkladajesia, jaki vony velyezni j
neosiani. Kosmos takyj bezmenyj, o joho reani mastaby prosto nepidvladni budennij

ujavi. Navi odna-jedyna planetna systema, krychitna ciatka na karti Galaktyky, naspravdi maje taki kolosani rozmiry, o oden flot z usich nyni suych i tych, o mou
buty stvoreni v dostupnomu majbutniomu, ne v zmozi cilkovyto kontroliuvaty jiji.
Ta o tam planetna systema! Vziaty choa b nevelyku, ale due valyvu astynu,
po suti jiji vorota drom-zonu. Na cij obmeenij dilianci prostoru zoseredeni hiperkanaly, jaki, nemov nytky velyeznoho pavutynnia, prostiahajusia vid zori do zori i po jakych mona potrapyty v bu-jakyj regin Galaktyky, ne vytraajuy roky, storiia j tysiaolittia na polioty z subsvitlovoju vydkistiu. Zazvyaj radis drom-zony ridko perevyuje pjatnadcia mijoniv kilometriv. Na peryj pohliad, ce dribnyka u mastabach usijeji
systemy ale tiky na peryj. A naspravdi ce sekstyjony kubinych kilometriv, napchani
ponad sotneju mijardiv kanaliv, cyfry achlyvi, zapamorolyvi, vraajui. Ci cyfry
roblia bu-jaku systemu vrazlyvoju pered masovanym napadom protyvnyka.
I lye systemy, o nalea liudstvu, je vyniatkom z cioho pravyla. Jich malo, prote
vsi vony peretvoreni na neprystupni forteci, jaki ne mona vziaty ani turmom, ani oblohoju. Liudy jedyni volodiju sekretom povnoho blokuvannia drom-zony, i ponad sotniu
rokiv tomu cej sekret ne dav jim zaznaty ostatonoji porazky v galaktynij vijni z inymy
rozumnymy rasamy. A neodavno liudstvo, zalyzavy rany j zibravy na syli, perejlo
vid oborony do nastupu i znovu stalo jako ne najmohutniym, to najhrizniym i najnebezpeniym z usich narodiv Galaktyky
Utim, systema Dejchany, jaku atakuvav flot aviv, ne naleala liudiam. Vona bula
vlasnistiu gabbariv, odnijeju z kliuovych system cijeji rasy, stolyceju vsich gabbarkych
volodi u Velykij Magellanovij Chmari. Pro znauis Dejchany svidyv choa b toj fakt,
o za ysenistiu j potunistiu vijk, jaki ochoronialy jiji, vona postupalasia lye otyriom
gabbarkym svitam, sered jakych, pryrodno, buv Gabbaris planeta-prarodyteka vsich
gabbariv, centr jichnioji mohutnioji imperiji.
Flot napadnykiv, za vsima pravylamy vijkovoji strategiji, zavdav rozsijanoho udaru
vidrazu po kikoch desiatkach kanaliv. Jak ue zaznaalosia, vijka oboronciv buly ysenymy, ale j drom-zona ymala za ploeju, tomu gabbaram dovelosia terminovo pidtiahuvaty syly do vohny proryvu. Za cej as u lokanyj prostir Dejchany pronyklo ve
dostatnio korabliv avangardu, ob prykryvaty vtorhnennia v systemu osnovnych syl
flotu. Nezabarom po vsij drom-zoni toylasia zapekla bytva.
Vakyj raketnyj bombarduvanyk Za Memak! pid komanduvanniam ore Perejry Du Santua, flot-nadpolkovnyka Objednanych Zbrojnych Syl Avijkoji Federaciji,
jov u samisikomu chvosti druhoji chvyli vtorhnennia. Joho ridna 249-ta Gvardijka eskadra vyjla z kanalu, roztaovanoho na zovninij mei drom-zony, j odrazu atakuvala
oboronni pozyciji protyvnyka. Pid jiji potunym vohnevym prykryttiam bombarduvanyk
u suprovodi eskortu z dvoch desiatkiv vysokomanevrenych vynyuvaiv pospichom zalyyv rajon bojovych dij i z maksymanym pryskorenniam pomav u bezkraji hlybyny kosmosu.
Kika voroych korabliv, o patruliuvaly prostir za meamy drom-zony, kynulysia
navperejmy cij nevelykij eskadryji, ale rozrachunky bortovoho kompjutera svidyly, o
vsi vony, krim odnoho, ne vstyhaly nablyzytysia na vidsta, prydatnu dlia vedennia prycinoho obstrilu. Pjatero vynyuvaiv nehajno vidokremylysia vid eskortu j ruyly nazustri jedynomu protyvnyku, o stanovyv reanu zahrozu. Pid as korotkoji, ale zapekloji sutyky dvoch iz nych bulo znyeno, ale svojeji mety vony dosiahly gabbarkyj
korabe zaznav suttievych ukode i musyv prypynyty peresliduvannia.

e protiahom pivhodyny vynyuvai suprovoduvaly Du Santua, a poky poaly

potrochu vidstavaty choa vony maly dosy potuni dvyhuny, ta za svojimy vydkisnymy charakterystykamy vse postupalysia bombarduvanyku Za Memak!. Nareti
piloty vynyuvaiv, perekonavy, o jichniomu pidopinomu bie nio ne zahrouje,
staly hamuvaty. Teper jim nalealo povernutysia do svojich i dopovisty komanduvanniu,
o peryj etap operaciji uspino vykonano.
A Du Santu, zberihajuy cilkovyte radimovannia, prodovuvav ity svojim
kursom. Vin pidniavsia vysoko nad ploynoju ekliptyky systemy i ve mih ne bojatysia
zustrii z vypadkovym patrulem gabbariv. Kosmos gigantkyj, i navi ti velyezni syly,
o zoseredeni v systemi Dejchany, nae holka v skyrti solomy.
liach poperedu buv vinyj i bezpenyj, to nadpolkovnyk Du Santu dozvolyv sobi
trochy rozslabytysia. Jomu vdalosia vidirvatysia vid voroha bez najmenych ukode
i ce bulo najholovnie. Holova Rady Verchovnoho Komanduvannia grand-maral Itiro
Jamamoto esno poperedyv joho: u razi serjoznoho poruennia v roboti yttievo valyvych
system bombarduvanyka nehajno spraciuje mechanizm samoznyennia, peretvoryvy
korabe na chmaru plazmy.
Ni, Du Santu ne bojavsia smerti, bo inake ne piov by na vijkovu slubu. Ale
jomu due ne chotilosia pomerty bezhluzdo j bezcino, tak i ne vykonavy svoho zavdannia mabu, najvalyvioho za vsiu karjeru.
Choa same zavdannia, vidverto kauy, jomu zovsim ne podobalosia, i nadpolkovnyk ne pobojavsia priamo skazaty pro ce holovnokomanduvau. U vidpovi grand-maral
po-bakivky popleskav joho po pleu j promovyv:
Jakby ja bodaj na sekundu prypustyv, o zavdannia bude vam do smaku, vy b
nizao joho ne otrymaly. My, avy, cyvilizovanyj narod, i takyj sposib vedennia vijny ne
moe ne vyklykaty u nas ohydy Ale tak treba, nadpolkovnyku. Spodivaju, vy ce rozumijete.
Du Santu use rozumiv i cilkovyto pohoduvavsia z grand-maralom. Gabbariv slid
provyty. Ne prosto pomstytysia jim (choa nadpolkovnyka, jak i vsich aviv, perepovniuvala aha pomsty), a suvoro pokaraty tak, ob vony zapamjataly ce nadovho.
Avy nikoly ne sympatyzuvaly gabbaram i vvaaly, o pryroda prypustylasia
fatanoji pomylky, nadilyvy cych mavp zdatnistiu do abstraktnoho myslennia, tobto tym,
o vidrizniaje rozumnych istot vid vyych tvaryn. Nu a liudy svoho asu utnuly e biu
durnyciu, koly zrobyly gabbariv kosminoju rasoju. Zasvojivy peredovi technologiji j rozselyvy po Galaktyci, ci dykuny zberehly psychologiju kamjanoho viku, vony za nio
maly vlasne yttia j isnuvannia inych rozumnych istot. Tak, ponad sim rokiv tomu vony
piddaly masovanomu jadernomu bombarduvanniu liudku Krajinu Cha; na cej akt genocydu liudstvo vidpovilo znyenniam kikoch jichnich planet. Ale gabbariv ce ne zupynylo, jim bulo nachaty na vtraty, vony keruvalysia ne moralliu, a prostoju aryfmetykoju
liudy znano postupalysia jim u ysenosti, a ote, mona bulo poertvuvaty desiatkamy mijardiv svojich odnopleminnykiv zarady cilkovytoho vynyennia liudstva.
Za inych obstavyn avy navriad y perejmalysia b varamy mi gabbaramy ta
liumy vony ne liubyly ni tych, ni inych i vvaaly, o obydvi rasy cilkom zasluhovuju
na vzajemne vynyennia. Prote gabbary zajly nadto daleko j sprobuvaly rozbombyty
liudku planetu Mepomenu, jaku kontroliuvav objednanyj flot aviv i dvarkiv. Jakby ce
vdalosia, liudy ne staly b rozbyratysia, chto vynen u ciomu zloyni, jichnia pomsta bula b

spriamovana proty vsich trioch ras, oto avam iz dvarkamy mymovoli dovelosia zachyaty j Mepomenu, j retu liudkych svitiv, o perebuvaly pid jichnioju vladoju. Nevdovzi
do cioho tandemu z tijeji pryyny pryjednalysia chtony, a zhodom i nereji-pjatdesiatnyky, utvoryvy tak zvanyj etvernyj Sojuz, spriamovanyj proty gabbariv ta jichnich
vasaliv irujiliv. e try galaktyni rasy dchary, keloty j glisary zovni zberihaly nejtralitet, ale peri j druhi nykom pidtrymuvaly gabbariv, a treti nadavaly perevahu etvernomu Sojuzovi. Chytri j pidstupni liudy dosiahly zapovitnoji mety vony rozkololy
koaliciju svojich vorohiv i zmusyly jich vojuvaty odyn z odnym.
Nadpolkovnyk ore Perejra Du Santu, jak i vsi avy, ne liubyv liudej. Liudstvo,
jake do seredyny mynuloho stolittia nepodino vladariuvalo v Galaktyci, znevaalo retu
rozumnych istot, navjazuvalo jim svoji poriadky, svij svitohliad i navi svoju kuturu
vkliuno z movoju, zvyajamy, tradycijamy. Z devjaty rozumnych ras lye pjatdesiatnyky
na moment kontaktu z liudstvom perebuvaly na dostatnio vysokomu rivni rozvytku, ob
upovni zberehty samobutnis svojeji cyvilizaciji i vstojaty pered politynoju, ekonominoju ta kuturnoju ekspansijeju liudej. Reta ras ne zmohla opyratysia liudkomu
vplyvu j bioju y menoju miroju asymiliuvala. Osoblyvo postradaly vid cioho avy,
dvarky ta gabbary, jaki faktyno nioho ne zberehly zi svojeji istorynoji spadyny.
Nu, nechaj e gabbary, zlostyvo dumav nadpolkovnyk. Vony vzahali ne
maly cyvilizaciji, a mekaly v peerach, i najvydatniymy jichnim dosiahnenniamy buly
kamjani sokyry j naskani maliunky. Ale my, my
I onajhire z cym ue nioho ne vdije. Ne mona skazaty, o avy ne namahalysia povernutysia do svojich koreniv, kika raziv vony robyly taki sproby, ale vsi jichni
zusyllia zaznavaly sko. Na vidminu vid glisariv abo, napryklad, chtoniv, jaki lye astkovo perejnialy liudku kuturu, avam ne bulo za o zaepytysia, na o spertysia. Navi
odvini avijki imena zvualy dlia jichnich vuch dyko, nezvyno j (soromno ziznatysia)
vkraj smino. asom dejaki nadmiru patrityni baky nazyvaly svojich ditej na es legendarnych herojiv dokosminoji doby, ale, jak pravylo, nioho putnioho z cioho ne vychodylo. Takych ditej asto kpynyly, z nych hluzuvaly odnolitky, a ce vidutno travmuvalo
dytiau psychiku. Do rei, sam nadpolkovnyk Du Santu pry narodenni otrymav starodavnie carke imja Mudiochrave, odnak, dosiahy povnolittia, zminyv joho na ore, a
spohady pro znuannia, o jich vin zaznav u dytynstvi ta junosti, lye posyliuvaly joho
neliubov do liudstva
Prote poru zi stijkoju antypatijeju liudy vyklykaly u Du Santua o na zrazok
povahy. Vin povaav jich za vijkovu dobles, za nepochytnu voliu, palke prahnennia
vyyty j vidrodyty kolyniu vely vlasnoji rasy. Liudej u odnomu razi ne mona bulo
nazvaty mjakotilymy istotamy, navpaky vony buly due orstokymy j neadnymy, ta
vodnoas ci jichni jakosti maly svoji rozumni mei.
Natomis u gabbariv takych me ne isnuvalo. Vony vojuvaly, nae mjasnyky, znyuvaly cili naseleni planety j ne pouvaly odnych dokoriv sumlinnia za skojene. U vidpovi avy, dvarky, pjatdesiatnyky j chtony znyuvaly gabbarki planety j ynyly tak
usupere etyci svojich ras, poruuvaly svoji vlasni morani normy. Ale z gabbaramy
inake ne mona: vony ne rozumily inych argumentiv, okrim sylovych.
Doteper ertvamy masovanych jadernych bombarduva jak z odnoho, tak i z inoho
boku stavaly provincijni, malonaseleni svity, yji vijkovi garnizony buly nadto slabkymy,
ob strymuvaty nastup voroha do prybuttia pidmohy. Prote ostannim asom gabbary,

nezvaajuy na vtraty, ymraz astie atakuvaly strategino valyvi systemy z metoju zavdaty udaru po kliuovych planetach protyvnyka. A misia tomu jim vdalosia prorvatysia
do Memaka odnijeji z holovnych planet Avijkoji Federaciji. opravda, dovesty
spravu do kincia vony ne vstyhly, oskiky vasno prybuv na dopomohu flot dvarkiv, ta vse
odno Memak due postradav: vid odnoho lye bombarduvannia zahynulo blyko
mijarda joho mekanciv, a reta buly tijeju y inoju miroju vraeni promenevoju chvoroboju i de tretyna z nych bez nadiji na oduannia.
Cej achlyvyj zloyn vymahav adekvatnoji reakciji. I vona ne zabarylasia prote
zovsim ne taka, na jaku ekaly gabbary. Avijki veni ne byly bajdyky, i choa jim, jak i
ranie, ne vdavalosia rozhadaty sekret blokuvannia kanaliv, vony stvoryly zbroju, v porivnianni z jakoju gliuonni bomby liudej vyhliadaly dytiaymy ihrakamy. I es peroho
zastosuvannia cijeji zbroji v reanij bojovij obstanovci vypala nadpolkovnykovi Du Santuu. Ce, vtim, bula sumnivna es, ale vse-taky es. A nazva bombarduvanyka Za
Memak!, komanduvannia jakym vin pryjniav lye pja dniv tomu, ne potrebuvala odnych komentariv i svidyla sama za sebe. Te, o jomu nalealo zrobyty, bulo aktom vidplaty za napivzrujnovanu planetu, za mijard zahyblych aviv i vdvii biu kikis pryreenych na smer vid promenevoji chvoroby.
Prote misija Du Santua ne obmeuvalasia lye pomstoju. Te, o vidbudesia za
kika hodyn, maje staty dlia gabbariv hriznym zastereenniam na majbutnie i prodemonstruvaty reti ras mohutnis aviv. Zokrema j liudiam teper vony ne pouvatymusia v
bezpeci navi za nadijno zablokovanymy drom-zonamy. Vony cilkom pravyno vvaaly,
o nadsylaty velyeznyj flot erez kika parsekiv zvyajnoho prostoru nereano i bezperspektyvno, ade pid as tryvaloji bahatorinoji podoroi toj ne lye vtraty usiu svoju
bojezdatnis, a j rozsijesia v prostori ta stane lehkoju zdobyiu dlia oboronciv systemy.
Zovsim ina ri odyn-jedynyj korabe, vid jakoho tiky j vymahajesia, o zapustyty
raketu (a dlia nadijnosti kika raket) u pevnu mie.
Koly bombarduvanyk Za Memak!, rozvernuvy po plavnij duzi, lih na zadanyj
kurs, bytva v rajoni drom-zony ve vuchala. Avij-kyj flot, vykonavy svoje zavdannia,
teper vidchodyv iz systemy, imitujuy paninu vteu. Gabbary, mabu, vvaaly, o vidbyly ataku voroha, i ve sviatkuvaly peremohu. Ale vony hlyboko pomylialysia
Polit do namienoji mety zajniav u Du Santua lye trochy bie vomy hodyn.
Vlasne, tomu holovne komanduvannia j obralo Dejchanu z usich kliuovych system
gabbariv tutenia drom-zona najblya do centranoho svityla. Za otyrnadcia mijoniv
kilometriv vid soncia Dejchany korabe poav ekstrene hamuvannia z takym rozrachunkom, ob obijty zoriu po maksymano krutij hiperboli. Nezadovho do prochodennia
nynioji toky trajektoriji nadpolkovnyk uvimknuv specinu konso, ne povjazanu jedynoju mereeju z retoju bortovych system, i vviv kod dostupu. Dovhe pojednannia liter i
cyfr micno zasilo v holovi Du Santua, prote vin kika raziv uvano pereviryv nabranyj
kod, per ni pidtverdyty joho pravynis. Ce bo ne arty u razi onajmenoji pomylky korabe myttievo vybuchne.
Kod buv pravynyj, i na ekrani zjavylosia povidomlennia: Hotovnis nomer odyn.
Aktyvuvaty prystrij?
Nadpolkovnyk vidpoviv stverdno. Tekst na ekrani zminyvsia: Ide aktyvacija. Zalyylosia 6 chvylyn 27,13 sekundy, i vvimknuvsia zvorotnyj vidlik asu.
Du Santu terpliae ekav, pohladujuy spitnile chutro na svojemu lobi. Vin ne

mav aninajmenoho ujavlennia pro te, jaki procesy vidbuvajusia zaraz useredyni najzvyajnisikoji na vyhliad rakety, i, esno kauy, znaty pro ce ne chotiv. Jomu bulo dosy
toho, pro o korotko rozpoviv grand-maral Jamamoto. Navi vid cijeji vkraj kucoji informaciji u nadpolkovnyka stavala dybky ers na zahryvku, a po spyni probihaly cili
zhraji blich zvisno, u perenosnomu znaenni, ade Du Santu buv ochajnym avom.
Korote, joho achala sama dumka pro te, o nevdovzi maje statysia, a jak i omu joho
aniskileky ne cikavylo. Ce buv toj vypadok, koly neznannia blaho
Za is z polovynoju chvylyn cyfry na tajmeri obnulylysia, i terminal vydav zvit:
Prystrij aktyvovanyj i hotovyj do vykorystannia.
Du Santu povernuvsia do holovnoji komandnoji konsoli j zadijav systemu keruvannia raketnymy ustanovkamy. Vsi podai manipuliaciji buly zvyni dlia nioho j navi budenni: vin proviv zapusk rakety na protychid vlasnomu ruchu, tym samym pryhasyvy
jiji vydkis vidnosno zori. Za kika sekund, zhidno z zakladenoju programoju, na povnu
potunis zapraciuvaly reaktyvni dvyhuny rakety, i vona strimko poneslasia vnyz, do poverchni palajuoho svityla. Bezumovno, raketa, dosiahnuvy fotosfery, zhory, ale ce ve
ne maje znaennia dlia vmistu jiji bojeholovky ne strani odni temperatury.
Nu o, spravu zrobleno, z pochmurym zadovolenniam podumav nadpolkovnyk
Du Santu, sposterihajuy na ekrani radara za poliotom rakety. Teper ci mavpy otrymaju po zasluzi. A meni, mabu, pora davaty dioru. I jaknajvyde.
Obihnuvy po hiperboli sonce Dejchany, bombarduvanyk Za Memak! znovu pom av u vidkrytyj kosmos. Du Santu vydko rozrachuvav kurs i, trochy pomanevruvavy, ob zorijentuvaty korabe u potribnomu napriamku, zapustyv na povnu potunis chodovi dvyhuny. Poperedu na nioho ekalo visim hodyn poliotu do drom-zony, a
potim strimkyj proryv do peroho-lipoho kanalu. Nadpolkovnyk buv upevnenyj, o
zumije prorvatysia, same v ciomu vin mav ymalyj dosvid. Ot tiky b ustyhnuty dremenuty zvidsy, poky ne spraciuvala cia pekena mayna, jaku sam e j skynuv u nadra
zori
I vin ustyh maje ostannioji myti. e pry joho pidchodi do drom-zony jaskravis
soncia Dejchany rizko zrosla, i cej dyvnyj fenomen astkovo vidvernuv uvahu yslennych
patruliv vid nevelykoho korablia, jakyj na zapamorolyvij vydkosti uvirvavsia v rajon
jichnioho patruliuvannia i z pjatoji sproby zumiv pirnuty v nedoslidenyj kanal druhoho
rodu.
Opynyvy u bezpeci j perekonavy, o rezonansnyj generator vpravno pronyzuje
hiperprostir, flot-nadpolkovnyk ore Perejra Du Santu rozslableno vidkynuvsia na
spynku pilotkoho krisla. Do pouttia vykonanoho obovjazku j zadovolenniam vid toho,
o gabbary otrymaly po zasluzi, v joho duu zakrala jaka pryhnienis i spustoenis.
ob trochy sebe vtiyty, vin distav iz kyeni mundyra nevelyku plasku koroboku, v jakij
lealy, ekajuy svoho asu, dvi velyki generaki zirky. Du Santu nosyv jich iz soboju
ve tretij rik i teper buv upevnenyj ni, tverdo perekonanyj! o ve nevdovzi ci zirky
perekouju na joho pohony
A tym asom sonce Dejchany osekundy stavalo dedali jaskraviym, nemov jakyj
nevydymyj gigant aktyvno pidkydav palyvo v joho termojaderne hornylo. Postupovo podyv istnadciaty mijardiv gabbariv, o naselialy systemu, zminyvsia na pereliak, jakyj
vydko pereris u zahanu paniku. Vony zbahnuly: nevdovzi stanesia o achlyve, katastrone, take, o superey samij svitobudovi, oho navi u pryncypi buty ne mohlo.
Pryblyzno za ver hodyny pislia toho, jak bombarduvanyk Za Memak! zalyyv

lokanyj prostir Dejchany, systemoju proneslasia chvylia nejtrynnoho spalachu provisnyka Nadnovoji. inis nejtryno bula takoju vysokoju, o za rachunok jiji rozsijannia
na elektronach i zbudennia jadernych rivniv usi mekanci systemy otrymaly odnorazovu
dozu oprominennia blyko tysiai rentgeniv. Prote viduty peri oznaky promenevoji
chvoroby vony ve ne vstyhly, bo nevdovzi pislia cioho jichnie svitylo vybuchnulo, vykynuvy v dovkolynij prostir potuni potoky elektromagnitnoho vyprominennia.
Slipuyj spalach nebaenoji intensyvnosti myttiu spalyv use yve na dennomu boci
planety, a kosmini korabli ta stanciji, nezvaajuy na zachysni sylovi ekrany, peretvorylysia na gigantki podoby mikrochvyliovych piok, v jakych yvcem zvarylysia vsi jichni
mekanci. Potim vony vybuchnuly, ale ve z mertvymy ekipaamy na bortu. Lye kikom
sudnam u rajoni drom-zony, yji komandyry vyjavylysia dosy kmitlyvymy i v miru bojazkymy, vdalosia unyknuty zahybeli, nehajno vyslyznuvy z systemy erez najblyi kanaly.
Mekanciam ninoho boku Dejchany poastylo znano mene. Tysiaokilometrovi
tovi porid uberehly jich vid pervynnoho elektromagnitnoho impusu, jakyj lye vyviv z
ladu liniji elektropereda i systemy komunikacij, a tako indukuvav vykyd zariadenych
astok z radicijnych pojasiv u ionosferu. Ce vyklykalo grandizni poliarni siajva, pomitni
navi u tropikach. Prote myluvatysia cym dyvovynym vydovyem gabbaram bulo nikoly, bo slidom za perym stavsia druhyj, osnovnyj spalach Nadnovoji. Tut ue dennyj bik
planety peretvoryvsia na vohniane peklo z ystoji plazmy, a verchni ary atmosfery z ninoho boku rozpeklysia nastiky, o mekanciam na poverchni stalo, mjako kauy,
spekotno. Dovhi, jak vinis, chvylyny vony vmyraly vid perehrivu j zaduchy, ornymy
zavydkamy pozazdryvy tym aslyvykam, jaki rozproalysia z yttiam bez odnych
muk, vid priamoho udaru prominnia znavisniloho svityla. Ti gabbary, jaki v cej moment
z riznych pryyn perebuvaly hlyboko pid zemleju, zahynuly nenabahato piznie, koly
Dejchanu vid peredsmertnoji ahoniji poaly striasaty potuni sejsmini chvyli.
A dejakyj as potomu ve po mertvij systemi zi vydkistiu v kika tysia kilometriv
na sekundu vychorom promaly mijardy tryjoniv megatonn sonianoji reovyny. Vony
zmitaly vse na svojemu liachu planety, misiaci, asterojidy, nevblahanno priamujuy u
mizorianyj prostir.
I ce buv lye poatok

Koly my vyjly z kanalu, nai bortovi datyky vidrazu vyjavyly prysutnis u rajoni
drom-zony voroych korabliv. Na astia, ce buv ne cilyj flot i navi ne okrema eskadra, a
lye storoova flotylija, o skladalasia z vakoho krejsera, dvoch fregativ, otyrioch lehkych korvetiv i pivtora desiatka atliv-vynyuvaiv. Sudiay z pozyvnych, krejser i atly
nalealy dvarkam, a obydva fregaty z korvetamy pjatdesiatnykam.
Najblye do nas sudno protyvnyka perebuvalo za dva mijony kilometriv, to my
maly dosy vinoho prostoru dlia podaych manevriv. uynci , upiznavy v naomu

korabli zemnoho rozvidnyka, ne vyjavyly nadmirnoho zavziattia i lye dlia proformy vyslaly nam navperejmy odyn iz fregativ u suprovodi dvoch korvetiv ta pivdiuyny atliv. A
vid krejsera nevdovzi vidokremyvsia vydkochidnyj kurjer, osnaenyj potunym rezonansnym generatorom, i popriamuvav do doslidenoho kanalu druhoho rodu, jakyj viv
prosto v lokanyj prostir planety Suomi, de bulo rozmieno odnu z vijkovych baz etvernoho Sojuzu. Mona ne sumnivatysia, o vin nis zvistku pro nau pojavu v systemi,
ale navriad y varto bulo perejmatysia, o u vidpovi siudy nadiliu bojovu eskadru.
Koly b na naomu misci buv korabe gabbariv abo jichnich sojuznykiv, todi ina ri
pjatdesiatnyky z dvarkamy myttiu b zametuylysia. Zate do nas vony postavylysia z
takoju nedbaloju nastoroenistiu, z jakoju stavylysia do inych liudkych korabliv, jaki
as vid asu naviduvalysia na Mahavaru, ob diznatysia pro yttia-buttia svojich starych
odnopleminnykiv, jaki zalyylysia doyvaty svij vik na ridnij planeti. Za pja rokiv, o
mynuly vidtodi, jak na flot vyjov iz systemy, postupyvy kontrolem nad neju pjatdesiatnykam z dvarkamy, nijakych serjoznych incydentiv ne traplialosia.
Za naoju kormoju vse e svitylasia blakyttiu horlovyna vidkrytoho kanalu peroho
rodu, i bu-jakoji myti, v razi vynyknennia nespryjatlyvych dlia nas obstavyn, my mohly
vidstupyty v systemu Gammy Indry pid zachyst brygady, o suprovoduvala nas u dorozi. Prote vsi dani zovninioho spostereennia svidyly, o odna nebezpeka nam ne
zahrouje zvisno, jako my ne budemo takymy durnymy j ne ekatymemo nablyennia
uynciv.
Ann-Mari Prentan, kapitan druhoho rangu VKS Terry-Galliji, jaka sumiala
obovjazky ocera zvjazku j operatora artylerijkych system, povidomyla:
Orijentovnyj as do molyvoho vohnevoho kontaktu z najblyym korablem protyvnyka simnadcia chvylyn, komandyre. Spriamovanych u hlyb systemy pereda ne
zarejestrovano. Vsi derela tunych radisygnaliv z boku Mahavari maju javno liudke
pochodennia.
udovo, skazav ja. Nadislaty erez kanal povidomlennia: Sytuacija zadovina, pidtrymky ne potrebujemo.
Sluchaju, ser! vidpovila Ann-Mari j uzialasia do spravy.
Na vidminu vid materinych objektiv z nenuliovoju masoju spokoju, elektromagnitni chvyli bezperekodno pronykaly kri vidkrytyj z oboch kinciv kanal peroho rodu.
Ce davalo zmohu za porivniano nevelykych energetynych vytrat pidtrymuvaty priamyj
radizvjazok mi najblyymy systemamy napryklad, Sonianoju j Barnarda. A try
roky tomu takyj zvjazok bulo vstanovleno (tonie, vidnovleno) mi Zemleju j TerrojUGallijeju radisygnaly prochodyly erez kika prominych retransliacijnych stancij v
nezaselenych systemach, zachyenych vid uynciv za dopomohoju povnoho blokuvannia drom-zon.
Povidomlennia pryjniato, komandyre, za kika sekund obizvalasia Ann-Mari.
Otrymano vidpovi: Zakryvajemo kanal. aslyvoji dorohy!
Ja kyvnuv i zoseredyv svoju uvahu na ekrani interkomu:
Reaktornyj vidsik?
Bortinener Ortega vidzvituvav pro uspine zaverennia cyklu roboty rezonansnoho
generatora i povtorno, jak ue robyv ce kika chvylyn tomu, pered samym vychodom z
kanalu, dopoviv pro povnu hotovnis do zapusku gravitacijnych i termojadernych ruijiv.
Storonniomu sposterihaevi, mabu, zdalosia b kumednym, o Aribad, iz rangovymy
vidznakamy kontr-admirala, zvertajesia do mene, kapitana, jak do svoho komandyra.

Prote dlia nas nioho kumednoho v ciomu ne bulo. Tak ue sklalosia.

Pryjniavy raport Ortegy i vydko oznajomyvy iz rozrachunkamy bortovoho kompjutera na taktynomu dyspleji, ja skomanduvav:
Kurs na planetu Mahavara. Poaty manevry po vidryvu vid protyvnyka i vychodu z drom-zony. Povnyj vpered.
Je povnyj vpered! tut-taky ozvavsia druhyj pilot, lejtenant Lajf Sigurdson.
Take formuliuvannia nakazu peredbaalo, o ja nadaju jomu pravo vinoho vyboru
marrutu j poslidovnosti neobchidnych dlia cioho manevriv. A komanda povnyj vpered
bula cilkom symvolinoju, jak danyna davnij morkij tradyciji i dlia kosminych korabliv
prosto oznaala vidsutnis obmee na vydkis.
Za dopomohoju seriji korotkych, tono rozrachovanych impusiv binych diuz Sigurdson zorijentuvav korabe u potribnomu napriamku, pislia oho zapustyv holovnyj
dvyhun z pryskorenniam maje 90 g. Bortovyj kompjuter myttievo vydav na taktynyj
dysplej svij prognoz: za is chvylyn korabli protyvnyka nablyziasia do nas na minimanu
vidsta u pivtora mijona kilometriv, a todi ponu beznadijno vidstavaty. Z kompjuternych rozrachunkiv tako bulo vydno, o obranyj Lajfom kurs do Mahavari odyn iz
najoptymaniych za spivvidnoenniam vydkis bezpeka.
Ne vtrymavy, ja schvano muhyknuv sobi pid nis. Sigurdson buv udovym profesinalom, spravnim majstrom svojeji spravy, i ve davno zasluyv misce kapitana korveta abo peroho pilota na vakomu krejseri. I o, nareti, dva tyni tomu joho ocijno
predstavyly do zvannia lejtenanta-komandora, a za cym voevy slid oikuvaty j pidvyennia na posadi. Ja, zvisno, yro radiv za Lajfa, ale vodnoas meni bulo sumno z nym
rozluatysia. Vsi ci sim rokiv my prosluyly razom, i meni vako bulo ujavyty na misci
Sigurdsona koho inoho
Kapitan vorooho fregata pravyno ocinyv sytuaciju i za is chvylyn, koly vidsta
mi namy dosiahla svoho minimumu v pivtora mijona kilometriv, vziavsia obstriliuvaty
nas iz lazernych harmat, a poperedu za naym kursom pustyv nam napereriz desiatok
pozytronnych raket i pryblyzno stiky koncentrovanych zhustkiv vysokotemperaturnoji
plazmy.
Na lazernyj obstril my ne zvertaly uvahy na takij vidstani nemolyvo bulo dosiahty dostatnioji inosti vohniu, aby probyty na sylovyj zachyst. Plazmovi zalpy te nepryjemnostej ne obicialy zhustky vydko rozsijuvalysia v prostori. Ina ri, rakety z
samonavidnymy bojeholovkamy naa vydkis bula e zamaloju, ob pislia peroho
promachu vony ne zmohly pidkoryguvaty trajektoriju i znovu nacilytysia na nas.
Same nymy j zajnialasia Ann-Mari. Darma o jiji osnovnoju specinistiu buly systemy zvjazku, a ne artylerija, jij znadobylosia lye trynadcia lazernych impusiv, ob
pidbyty visim raket e na pivdorozi do nas, a reta dvi bulo znyeno vlunymy postrilamy z plazmovych harmat. Tym asom voroi korabli, zrobyvy svoju spravu (tobto dovivy nam, o vony, jak mou, ochoroniaju pidstupy do systemy), prypynyly peresliduvannia j povernulysia do patruliuvannia drom-zony.
U lokanomu prostori Mahavari sklalasia vemy paradoksana sytuacija, o rade
skydalasia na jaku hru, ni na spravnie protystojannia. Koly pja z polovynoju rokiv
tomu flot liudej rozblokuvav drom-zonu j zalyyv systemu, vijka dvarkiv i nerejiv-pjatdesiatnykiv nehajno uzialy pid kontro svoju zakonnu terytoriju j odrazu zitknulysia
z vidajdunym oporom kikoch desiatkiv tysia litnich mahavarciv, o zasily v napchanych zbrojeju Katakombach i raz po raz zdijsniuvaly partyzanki vylazky, vlatovuvaly

dyversiji na nazemnych vijkovych bazach i obstriliuvaly zastarilymy, ale vse e bojezdatnymy raketamy stanciji j korabli na orbiti.
Vyvaty proty nych riuych zachodiv uynci ne navauvalysia. Po suti, jim vzahali
ne potribna bula Mahavara planeta z nebahatymy syrovynnymy resursamy i praktyno znyenoju v procesi evakuaciji promyslovistiu, jaka krim toho zajmala vkraj nevyhidne strategine poloennia. Za kika misiaciv pislia poatku cijeji bezhluzdoji okupaciji
pjatdesiatnyky j dvarky buly b radisiki pity zvidsy, zalyyvy Mahavaru napryzvoliae.
Ale vynyty tak oznaalo b vyznaty vlasnu slabkis, do toho todi gabbary ne zabarylysia
b okupuvaty planetu j orstoko rozpravylysia z retkamy jiji naselennia. A Liudka Spivdrunis cilkom mohla rozcinyty ce jak zmovu, o potiahlo b za soboju adekvatni diji ne
lye proty gabbariv, a j dvarkiv z pjatdesiatnykamy.
Zretoju uynci vyriyly zalyyty v drom-zoni svij patru, ob prodemonstruvaty,
niby vony kontroliuju systemu, a na vypadok vtorhnennia gabbariv u lokanyj prostir
planety Suomi, o nyni naleala pjatdesiatnykam, buly pidtiahnuti dodatkovi syly, hotovi
za neobchidnosti zdijsnyty vydkyj perechid erez kanal druhoho rodu j vstupyty v bij z
vorohom. Za bu-jakoho rezutatu bytvy ce malo perekonaty liudej u vidsutnosti zmovy
z gabbaramy j zapobihty molyvym aktam vidplaty.
Utim, poky gabbary ne robyly aninajmenych sprob zavolodity Mahavaroju. Vony,
bez sumnivu, ladni buly poertvuvaty j desiama vlasnymy planetamy zarady znyennia
odnijeji liudkoji jich e bulo maje tryjon proty soroka z nevelykym mijardiv liudej.
Ale v danomu razi kurka vyynky javno ne varta, oskiky liudy, o mekaly na Mahavari, j tak buly pryreeni na vydku smer prosto vnaslidok svoho pochyloho viku. Za
ostanni pja rokiv jichnia ysenis zmenylasia bi ni udvii. Zaraz ce buv svit smerti,
svit neskinennych pochoronnych procesij, i v odnomu z joho zanedbanych polohovych
budynkiv ne lunalo krykiv novonarodenych nemovliat
Zaekavy e kika chvylyn i perekonavy, o uynci prypynyly peresliduvannia,
Ann-Mari zniala z holovy mentoolom i nevymuenym estom prybrala z loba rusiave
pasmo.
Zavdannia vykonano, komandyre. liach poperedu ystyj.
Vykonannia pryjniatne, operatore, ocijno vidpoviv ja.
V armiji ta floti ce bula najvya ocinka dij, i bortovyj kompjuter avtomatyno zaksuvav jiji v bortovomu urnali. Choa dlia poslunoho spysku Ann-Mari ce ne malo osoblyvoho znaennia vona praciuvala u vijkovij kontrrozvidci, a cej polit zarachovuvavsia
jij prosto jak pozaerhova vidpustka z osobystych pryyn. Te same stosuvalosia j Aribada Ortegy, jakyj obijmav posadu holovnoho inenera eskadry u skladi elitnoho Upravlinnia Specinych Operacij. Vlasne, i vin, i Ann-Mari maly letity z namy jak zvyajni
pasayry, ale z takoji nahody komanduvannia zrobylo vyniatok i dozvolylo jim tymasovo
uvijty do skladu ekipau Zori Svobody.
Takyj samyj vyniatok bulo zrobleno i dlia devjatnadciatyrinoji divyny z pynoju
hryvoju biliavoho volossia, jaka zaraz sydila v krisli sposterihaa. U itkych, pravynych
rysach jiji vrodlyvoho, choa j nadto serjoznoho oblyia vako bulo vpiznaty tu divynku,
jaku ponad sim rokiv tomu ja zustriv v aeroportu ju-Kakutty i jaka perevernula vse
moje podae yttia. Chtozna, jak by sklalasia moja dolia, koly b ne cia zustri z Raelliu.
Najmovirnie, ja b u vsiakomu razi zaraz keruvav kosminym korablem maju nadiju,
pilot ja nepohanyj, a dechto stverduje, o odyn iz najkraych u vsiomu zemnomu floti.
Ale Rae ne lye rozynyla peredi mnoju dveri u bezmenyj Vsesvit, vona podaruvala

meni svoju doirniu liubov i cej darunok buv dlia mene ne men cinnym, ani peryj.
Ciohori Rae zakinyla kolu i, vsupere usim zapereenniam materi, obrala sobi
vijkovu karjeru. Ve za try dni vona mala prystupyty do zania u ojno vidrodenij
vijkovo-kosminij akademiji Anapolisa, ale, zvaajuy na ostanni podiji, jij dovelosia zminyty svoji plany. Superintendant akademiji postavyvsia do cioho z rozuminniam (opravda, znadobyvsia osobystyj dzvinok federanoho ministra oborony) i dav Raeli
tynevu vidpustku. Sytuacija spravdi bula vyniatkovoju.
Krim toho, na Zori Svobody jak tymasovi leny ekipau letily Melisa Garibadi j
Rita Agatijar ostannia bula naanykom medsanastyny tijeji samoji eskadry, de sluyv
holovnym inenerom jiji olovik Aribad Ortega. Takym ynom, na bortu korablia
zibravsia maje ve mij staryj ekipa z tych asiv, koly my razom vojuvaly za zvinennia
Sonianoji systemy vid uych.
Ot tiky ne bulo z namy ani profesora Agatijara, Ritynoho baka, ani Radiva ankara vidomoho naukovcia, polumjanoho borcia za svobodu liudstva, aktyvnoho dijaa
pidpillia na Mahavari, a ostannimy rokamy nezminnoho holovy uriadu Svitu Barnarda. Agatijar i ankar ne poletily z riznych pryyn, i najpovanioju bula pryyna vidsutnosti ostannioho. Choa, v pevnomu sensi, vin buv tut, z namy, prote
Zdavalo, Rae proytala moji sumni dumky, bo povernula do mene holovu j
pidbadiorlyvo vsmichnulasia. Jiji velyki siri oi nae hovoryly meni: yttia tryvaje, tatu.
Nezvaajuy ni na o.
Ja vsmichnuvsia jij u vidpovi i znovu pereviv pohliad na prozoru stinu turmankoji rubky, de jaskravo siajav malekyj dysk Ahni. Navkolo nioho obertalasia poky
nevydyma nam planeta Mahavara, do jakoji my vpevneno trymaly kurs. Pokynuta, vmyrua planeta Ta odnakovo Rae mala raciju yttia tryvaje.

V okolyciach bu-jakoji naselenoji planety ve radieter, vid dovhych chvy do utrakorotkych, napchom napchanyj moduliovanymy elektromagnitnymy sygnalamy tunoho
pochodennia ce neodminnyj atrybut konoji bodaj trochy rozvynenoji technologinoji
cyvilizaciji. Eter poblyzu Mahavari te ne pustuvav, prote inis radisygnaliv bula
nevysokoju i ne jla v odne porivniannia z tijeju kakofonijeju, o tvorylasia v rajoni Zemli, Terry-Galliji abo Svitu Barnarda. Vtim, ce j zrozumilo: ade na konij zi zhadanych
planet proyvalo nezrivnianno bie liudej, ni zalyalosia zaraz na Mahavari.
Sered trioch desiatkiv poky funkcinujuych suputnykiv zvjazku, jaki vse e obertalysia dovkola planety, bulo j kika avtomatynych stancij steennia. Vony zapelenguvaly nas ie na vidstani trioch mijoniv kilometriv, i nevdovzi do nas nadijov formanyj zapyt, chto my taki i z jakoju metoju prybuly. Ja nakazav Ann-Mari nadislaty
taku formanu vidpovi, pislia oho my otrymaly korotku radigramu: VITAJEMO
VAS, ZORIA SVOBODY! LASKAVO PROSYMO NA MAHAVARU! i na ciomu
zvjazok perervavsia. Vstanovliuvaty z namy audivizuanyj kontakt nichto ne namahavsia.
Ni ja, ni Sigurdson, ni Ann-Mari z cioho pryvodu nitrochy ne zdyvuvalysia. A ot
Rae bula javno sturbovana:
omu vony z namy ne zvjazujusia? Moe, u nych o trapylosia?

Ja pochytav holovoju:
Ne chvyliujsia, vse harazd. Prosto jim ne terpysia pohovoryty z namy. Nastiky,
o dvadciatysekundni pauzy v besidi peretvoriasia dlia nych na spravnisiki tortury.
Same tomu vony ekaju, koly my nablyzymosia. Krae poterpity e chvylyn trydcia,
ob potim normano po-liudky porozmovliaty.
Rae movky kyvnula, prykusyvy vid dosady hubu. Oevydno, podumky lajala sebe
za netiamuis. Choa darma ri tut zovsim ne v kmitlyvosti, a v zvyajnomu povsiakdennomu dosvidi. Koly vona zakiny navannia i sluytyme u vijkovomu floti, to due
vydko perekonajesia, jak syno dratuju zatrymky zvjazku, o vynykaju vnaslidok velyeznych vidstanej.
Korabe hamuvav z maksymanym pryskorenniam, strimko nablyajuy do Mahavari. Prognoz, vydanyj kompjuterom na taktynyj dysplej, svidyv, o za trydcia visim z polovynoju chvylyn my, zrobyvy ver vytka navkolo planety, zi vydkistiu, trochy
menoju vid peroji kosminoji, uvijdemo do inych ariv atmosfery nad zachidnym
uzbereiam materyka j napravymosia prosto do mista Pataliputry, de zaraz proyvalo
ponad visimdesiat vidsotkiv usioho naselennia Mahavari.
Pro sebe ja znovu zaaploduvav Sigurdsonu. Nedosvidenym liudiam zdajesia, o
keruvaty korablem prosto vsi bo rozrachunky zdijsniuje kompjuter, a pilotovi dovodysia lye vybyraty mi zaproponovanymy jomu varintamy kursu. Ta same v ciomu
vybori j poliahaje vsia su pilotkoji majsternosti. Odna ri vidkrytyj kosmos tam
spravdi dosy lye zadaty napriam ruchu i grak naboru vydkosti y hamuvannia, a
potim mona j bajdyky byty ta steyty vyniatkovo za tym, ob ne stalosia jakoho zboju
v roboti bortovych system. Poperedni simnadcia hodyn poliotu vid drom-zony do Mahavari my same tak i provely. Zovsim inake skladajesia sytuacija poblyzu planet, asterojidiv abo v rajoni skupennia inych korabliv (osoblyvo jako astyna jich naley vorohu). Tut u diju vstupaje tak zvana zadaa bahatioch til i v ysto zynomu jiji aspekti,
j u taktynomu. yslo zaproponovanych kompjuterom varintiv manevruvannia istotno
zbiujesia, asom na cilyj poriadok, a oskiky vin (kompjuter) lye bezmozka bielektronna mayna, pozbavlena svobody voli, intujiciji j ujavy, to za cych obstavyn ro pilota
rizko zrostaje i staje vyznaanoju.
U pryncypi, kompjuter zdaten i sam provesty vsi neobchidni diji: vyvesty korabe na
orbitu, posadyty joho na planetu, blahopoluno omynuty meteorytnyj pojas abo vtekty vid
voroha, prote roby ce z nabahato menoju efektyvnistiu, ni pid kerivnyctvom liudynypilota. Pevna ri pid umilym kerivnyctvom. I tomu zovsim ne dyvno, o Rae zarachuvaly do vijkovo-kosminoji akademiji bez odnych vstupnych ispytiv lye na pidstavi jiji kinych testiv i danych medohliadu. A svoju profesijnu prydatnis vona dovela
e v nepovnych dvanadcia, koly, jedyna vcilila na Zori Svobody, vziala na sebe
keruvannia korablem i zumila vykonaty pokladene na zahyblyj ekipa zavdannia. Rozpovidajuy pro svoji todini pryhody, Rae javno koketuvala, stverdujuy, o v usiomu
pokladalasia na kompjuterni rozrachunky j napered pidhotovlenu programu avtopilota
dlia atla. Jak svidyly bortovi zapysy, raz po raz jij use-taky dovodylosia robyty vybir mi
zaproponovanymy varintamy, j podayj analiz pidtverdyv, o vsi jiji riennia buly taktyno pravyni i najoptymanii za tych obstavyn.
Koly my nablyzylysia do planety na vidsta sta tysia kilometriv, Ann-Mari dopovila:
Komandyre, nas vyklykaju na zvjazok.

 Vstanovyty zvjazok, myttiu rozporiadyvsia ja. Zobraennia na mij terminal.

Za kika sekund uvimknuvsia monitor zovninioho zvjazku, i na ekrani zjavylosia
smahliave oblyia olovika rokiv istdesiaty pjaty, bezvusoho i bezborodoho, z korotko
stryenym ornym, mov smola, volossiam, u jakomu vse e ne bulo aninajmenoho natiaku na syvynu.
Pobayvy mene, olovik usmichnuvsia:
Zdrastujte, kapitane Matusevy. Mahavara vitaje vas.
ysto avtomatyno ja kozyrnuv.
Zdrastujte, ser. Z mojich ust malo ne zirvalasia vaa velynoste, prote ostannioji myti ja zaminyv joho na proste ser, pryhadavy, o mij spivrozmovnyk ne poliubliaje pompeznosti.
Padma XIV, o nosyv tytul imperatora Mahavari, svoho asu buv nominanym
hlavoju deravy z naselenniam ponad pja mijardiv i ne mav praktyno odnych vladnych
povnovae. Ostannimy rokamy sytuacija dokorinno zminylasia, i teper de-fakto vin stav
absoliutnym monarchom dlia soroka tysia svojich piddanych, koen z jakych buv jak minimum rokiv na pjatnadcia starym vid nioho.
opravda, na planeti perebuvalo e blyko dvoch sote molodych dobrovociv, perevano medynych pracivnykiv, jaki dohliadaly za starymy. V osnovnomu vony buly hromadianamy Zemli abo Svitu Barnarda, i Padma ne vvaav jich svojimy piddanymy, a
prosto pidlehlymy spivrobitnykamy velyeznoho budynku dlia litnich liudej, na jakyj
nyni peretvorylasia Mahavara.
A e zovsim nedavno, lye sim rokiv tomu, naa planeta posidala druhe misce za
ysenistiu naselennia sered usich trydciaty vomy liudkych svitiv. Prote vkraj vrazlyve
roztauvannia Mahavari poblyzu centru Galaktyky, sered inoho skupennia zirok, ne
davalo zmohy nadijno zachystyty jiji vid uynciv za dopomohoju blokuvannia drom-zony.
Voroi armady mohly atakuvaty planetu, zdijsnyvy perelit vid odnijeji z susidnich system, o znachodylysia v radisi kikoch svitlovych misiaciv, a liudstvo, choa j pereveruvalo uych u naukovo-techninomu plani, bulo nadto neyslennym i volodilo obmeenymy resursamy dlia vedennia vidkrytoji vijny. Tomu bulo vyrieno evakujuvaty vse
naselennia Mahavari na ini planety, zokrema j Zemliu, ve cilkovyto oyenu vid gabbariv i hotovu pryjniaty svojich spokonvinych mekanciv, svojich ridnych ditej liudej.
U vidrodenni Zemli vzialy uas usi zvineni liudki svity, i Mahavari, pryrodno,
distalasia najbia kvota mijard sto mijoniv. Zhidno z pervisnym planom reta otyry
mijardy maly rozselytysia po semy inych planetach, vlytysia v tamtenie suspistvo,
prote vony (i ce vony odnakovo stosuvalosia jak samych mahavarciv, tak i mekanciv
zhadanych planet) ne buly v zachvati vid takoji perspektyvy. Sto rokiv tomu liudstvo ve
pereylo odne velyke pereselennia narodiv, koly ui sylomi etapuvaly vsich ucililych
u vijni liudej na vidvedeni pid rezervaciji planety, i naslidky socinych, kuturnych i
mietninych problem, o vynykly u zvjazku z cym, dosi davaly vznaky, pryomu asom
dosy hostro.
Samu Mahavaru ci nepryjemnosti omynuly, oskiky na as kapituliaciji planeta i
bez toho bula husto zaselena, astka sui na nij stanovyla mene desiaty vidsotkiv vid
zahanoji ploi poverchni, i vona prosto zyno ne mohla pryjniaty nadto bahato vymuenych pereselenciv. A ti kika desiatkiv mijoniv liudej, o jich uynci vse-taky dopravyly na Mahavaru (sered nych buly j moji predky po oloviij liniji), due vydko j prak-

tyno bezbolisno asymiliuvaly v osnovnomu v liberane j dosy kosmopolityne suspistvo Poludennych ostroviv. Koly bulo oholoeno pro evakuaciju vsioho naselennia planety, moji zemliaky-ostrivjany, na vidminu vid mekanciv materyka, vidnosno spokijno
spryjnialy ciu zvistku, i biis iz nych ochoe pohodylysia pereselytysia na Zemliu, do
Pivninoji Ameryky ta Brytaniji, de bulo jichnie istoryne korinnia. Ta j ti simsot pjatdesiat mijoniv kontynentanych mahavarciv, yjim rodynam za pidsumkamy zahanonacinanoji lotereji, distalysia aslyvi kvytky zpoznakoju Zemlia, te ne nadto protestuvaly, oskiky maly vidrodyty na pivdni j pivdennomu schodi Aziji velyku indijku
deravu. Ini , mjako kauy, buly nezadovoleni: ade malo toho, o jim dovodylosia
zalyyty planetu, na jakij cile tysiaolittia yly jichni predky, tak vony e j opynialysia na
pravach bidnych rodyiv u inych naselenych svitach, de sklalasia inaka kutura, tradyciji i zvyaji.
Zretoju problema vyriylasia sama soboju virnie, staranniamy gallijkych
vijkovych. Poky povnovani predstavnyky semy ojno zvinenych planet provadyly naprueni konsutaciji, kerivnyctvo Terry-Galliji vyriylo skorystatysia vynyklymy mi
uymy rozbinostiamy i tym okom, jakyj vyklykalo sered nych zastosuvannia
gliuonnych bomb ta technologiji povnoji zakuporky kanaliv. Gallijkij flot, jakyj zaznav
pid as peroho etapu operaciji Vyzvolennia menych vtrat, ni peredbaalosia rozrachunkamy tabnych strategiv, atakuvav e dvi kontroliovani uynciamy systemy Svit
Barnarda ta Sygmy Oktanta. Ni na tij, ni na inij liudej bie ne bulo, prote obydvi vony
maly valyve znaennia jak z vijkovo-politynoji, tak i z ysto moranoji took zoru. Svit
Barnarda buv najstarioju kolonijeju liudej za meamy Sonianoji systemy, v pevnomu
sensi vin buv symvolom kosminoji ekspansiji liudstva; nu a Sygma Oktanta, Pivdenna
Poliarna Zoria, znachodylasia lye za sorok svitlovych rokiv vid Dety Oktanta, i jiji etverta planeta Poliaris bula najblyym do Terry-Galliji naselenym svitom. Do toho Poliaris naleav gabbaram rasi, vynnij u zahybeli devjaty mijardiv mekanciv Krajiny
Cha, i liudy prosto psychologino ne mohly zmyrytysia z takym susidstvom.
Systema Barnarda bula zvinena protiahom dvoch tyniv glisary, perekonavy,
o prohraju bytvu, vyznaly za krae zdatysia. Zate v lokanomu prostori Poliarisa
vijkam dovelosia dobriae popraciuvaty, aby zlamaty vidajdunyj opir gabbariv, jaki za
skladom svoho myslennia ne vyznavaly kapituliaciji. Ta, vreti-ret, obydvi systemy perejly pid povnyj kontro liudej, a mekanci materykovoji astyny Mahavari, na radis
usim, znajly sobi novu bakivynu Svit Barnarda. o do Poliarisa, to vin suttievo
postradav u chodi vojennych dij, to vidnovliuvaty i zaseliaty joho bulo vyrieno
spinymy zusylliamy vsich planet Spivdrunosti. A na erzi buly j ini svity, o jich liudy,
spyrajuy na techninu perevahu nad inymy rasamy, postupovo, ale nevblahanno
zvinialy z-pid vlady uynciv
Due radyj vas bayty, kapitane, yro promovyv imperator. Davno ne
zustrialysia.
Maje is rokiv, ser, vidpoviv ja. Use zbyravsia vidvidaty Mahavaru, dvii
podavav raport, ob mene vidpravyly v odnu z takych ekspedycij, ale nijak ne skladalosia.
Nareti vy dosiahly svoho.
Tak, u zvjazku z pevnymy obstavynamy. Ja hlyboko vdychnuv i vymovyv:
Ser, u mene dlia vas sumna zvistka. Pomer pan ankar.
Ja dovho repetyruvav ciu frazu naodynci z soboju, chotilosia vymovyty jiji jakomoha

suchie. Prote nioho ne vyjlo na slovi zvistka mij holos zirvavsia, i v niomu prolunaly zamohyni notky.
Padma nyko schylyv holovu, joho oblyia zakamjanilo i stalo schoe na masku.
Choa j ne mona bulo skazaty, o moji slova zachopyly joho znenaka. Schoe, orazu,
koly na Mahavaru prybuvav erhovyj korabe, vin oikuvav pouty pro ce. ankar buv
ue staroju liudynoju, a yttia joho mynulo daleko ne sered spokoju i blahodati.
Movanka tryvala rivno chvylynu. Potim imperator pidviv holovu j sumno podyvyvsia na mene:
Vin lye pivroku ne doyv do svoho storinoho juvileju. Koly ce stalosia?
Maje dva tyni tomu.
Vin due chvoriv?
Zovsim ne chvoriv. Pan ankar pomer uvi sni prosto zasnuv i bie ne prokynuvsia. Likari zapevniaju, o vin nioho ne viduv. Zupynylosia serce, i po vsiomu. Jomu
davno chotily postavyty kardidatyk, ale vin navidriz vidmovliavsia. Kazav, o todi ne
zmoe praciuvaty, bo pry konomu poruenni sercevoho rytmu v joho kabinet zabihatyme
cila brygada medykiv.
Huby Padmy zlehka zihnulysia v hirkij podobi usmiky.
Upiznaju ankara. Staryj buv zavdy takyj Vin bahato praciuvav ostannim asom?
Kau, jak zavdy zrannia do piznioji noi. Uveeri naperedodni svojeji smerti
vin jakraz provodyv zasidannia uriadu.
My e trochy pomovaly. Korabe tym asom nevblahanno nablyavsia do planety,
i ot-ot maly rozpoatysia peredposadkovi manevry.
De joho pochovaly? zapytav imperator.
e nide. Urna z joho popelom u nas na bortu. Pan ankar zapovidav pochovaty
joho na Mahavari, poriad iz mohylamy rozstrilianych soratnykiv.
Padma kyvnuv.
o , ja tak i dumav A vam doruyly provesty joho v ostanniu dorohu?
Ja sam zholosyvsia, ser. A razom zi mnoju j ini leny naoji todinioji komandy.
Usi, za vyniatkom pana Agatijara.
Vid nioho dosi odnych zvistok?
Ja pochytav holovoju.
Nioho konkretnoho, krim orinych vitanych lystivok, jaki nam z Raelliu peredaju erez holovne komanduvannia. Molyvo, z Ritoju vin spilkujesia astie, choa
vona v ciomu ne ziznajesia.
Imperator znovu kyvnuv.
Rozumiju.
Profesor Agatijar znyk is rokiv tomu, zalyyvy dlia doky lysta, v jakomu prosyv
probaennia, o pokydaje jiji i bie nikoly ne povernesia. I v uriadi, i v Objednanomu
Komiteti Naanykiv tabiv, kudy zvertalasia Rita, jij pidtverdyly, o vin dobrovino pohodyvsia na uas u sekretnomu naukovomu projekti. o ce za projekt, ne bulo skazano
ani slova, prote sumnivatysia ne dovodylosia jlosia pro tu hlyboko zakonspirovanu
grupu venych ta ineneriv, jaki zajmalysia technologijeju keruvannia kanalamy, a tako
stvoryly gliuonnu bombu. Ce oznaalo, o Agatijara my ne pobaymo do samoho kincia
vijny inymy slovamy, ne za yttia. Joho abo naoho, ne maje znaennia
Ie chto pryletiv z vamy? pocikavyvsia imperator.

 Tak, ser. Na bortu korablia visimnadcia pasayriv. I sered nych odyn odna,
jaku vy budete osoblyvo radi bayty.
Na my oblyia Padmy projasnilo.
Sati!.. Prote nastupnoji sekundy joho vydkoplynna radis zminylasia na tryvohu. Ale ce ce ryzykovano. Choa v naij systemi uynci povodiasia sumyrno,
prote
Ave, pohodyvsia ja. Vau doku namahalysia vidradyty, ta vona nioho
ne chotila uty. Vona zajavyla, o hm o na korabli pid mojim komanduvanniam jij
nio ne zahrouje.
Jakyj as my dyvylysia odyn odnomu v oi. Nareti imperator promovyv:
Mabu, Sati maje raciju. Takyj kapitan, jak vy, vyplutajesia z bu-jakoji chalepy.
Potim vin rozpriamyv plei i joho oblyia nabulo dilovoho vyhliadu. Vy sadatymete
korabe na planetu y zalyyte na orbiti?
Sidajemo na planetu, ser, vidpoviv ja. Zoria Svobody malogabarytnyj krejser, vin cilkom moe pryzemlytysia i na nepraciujuu smuhu. Korabeni antygravy vytrymaju navantaennia.
Posadona smuha u nas funkcinuje normano, zapevnyv mene imperator.
Po molyvosti my pidtrymujemo jiji v roboomu stani. Vin skosa hlianuv trochy vbik,
najmovirnie, na monitor, de vydavalasia informacija pro na kurs. Nu vse, as peredavaty vas naomu dyspeterovi. A ja bie ne zavaatymu vam, kapitane. Pohovorymo
ve pislia posadky Choa ni, vse-taky skai meni korotko, o valyvoho vidbulosia za
ostanni try misiaci? Jaku planetu zvinyly?
Zemliu Diksona. Chtony viddaly jiji praktyno bez boju ostannim asom kontro nad neju obchodyvsia jim nadto doroho. Na planeti proyvaje mene pjatdesiaty
mijoniv olovik, a chtonam dovodylosia trymaty tam dvadciatymijonnu armiju. Dlia
nych ce vyjavylosia neposynym tiaharem. Sami po sobi chtony slabka rasa, nu a jichni
partnery po etvernomu Sojuzu vidmovylysia dopomahaty v ochoroni Zemli Diksona,
jaka ne mala dlia nych odnoji cinnosti. Do toho vony ne chotily braty na sebe dodatkovu
vidpovidanis, klopotiv i tak vystaaje.
Zrozumilo. A poterpili planety je?
Padma, zvyajno, mav na uvazi znyeni, ale z oberenosti ne navayvsia skazaty
ce vholos. Usupere optymistynym rozrachunkam naych vijkovych i politykiv, za sim
rokiv, o mynuly vid asu bombarduvannia Krajiny Cha, gabbaram vdalosia znyyty
e pja liudkych planet Lachor, Malajju, Novu Kaliforniju, San-Klemente ta Bachmani. Jakraz pislia zahybeli druhoji z nych ranie nejtrani pjatdesiatnyky buly zmueni pryjednatysia do antygabbarkoji koaliciji aviv, dvarkiv i chtoniv. Malajja perebuvala pid jichnim kontrolem, i vony, pobojujuy pomsty z boku liudej, bukvano vypalyly vohnem dvi gabbarki planety. My poviryly v yris pjatdesiatnykiv i ne zastosuvaly
proty nych gliuonni bomby, zate gabbary ta jichni sojuznyky irujily vidpovily spovna. Zahalom na cych pjaty planetach zahynulo ponad pivtora mijarda liudej; za jichni yttia
gabbary z irujilamy zaplatyly simdesiama mijardamy svojich prote dlia nas ce bulo
slabkoju vtichoju
Na astia, ni, vidpoviv ja. Komanduvannia zapevniaje, o takoho bie ne
povtorysia. Zemlia Diksona bula ostannioju v grupi ryzyku, a teper vona v naych
rukach. e ne zvineni liudki planety jich zalyylosia odynadcia etvernyj Sojuz
beree vid gabbariv jak zinyciu oka. Za ostannimy vidomostiamy, avy vzahali vyriyly

perestrachuvatysia i zaraz intensyvno pereseliaju yteliv Esperansy, Zemli Verynina j

Arrana na Novorosiju, de v nych skoncentrovano velyezni syly.
O ce pohano, skazav imperator. Jako avy zoserediasia na ochoroni odnijeji planety, to jiji zvinennia bude vemy i vemy problematynym Nu harazd, pohovorymo pro ce zhodom. A to meni ve daju sygnal, o as vymykaty vizuanyj zvjazok,
ob ne zavaaty vam pry posadci. Peredaju vas do ruk naoho dyspetera. aslyvoji posadky, Zoria Svobody.
Spasybi, ser, vidsaliutuvav ja ve zhaslomu ekranovi.

Maje na samij okolyci mikoho kladovya Pataliputry je nevelyka aleja, vzdov

jakoji roztaovano v riad sorok try skromnych nadhrobky, schoi odyn na odnoho, jak
blyzniata. Imena na nych bulo vykarbuvano rizni, daty narodennia tako, zate de
smerti skri vkazano odnakovyj. Tut znajly svij ostannij prychystok ueni j inenery
Ranpurkoho Instytutu Fizyky, jaki tretynu stolittia tomu zrobyly vidajdunu j beznadijnu sprobu pidniaty na Mahavari masove povstannia proty uynciv.
Vlasne, buntivnykiv bulo bie, ni sorok try, ale dejaki z nych, zokrema profesor
Agatijar, unykly doli svojich tovaryiv, bo slidstvu ne vdalosia dovesty jichniu provynu, a
hlava ta idejnyj natchnennyk zmovy, Radiv ankar, zumiv vtekty z vjaznyci v ni naperedodni straty. Tonie, joho vykraly z kamery smertnykiv usupere joho vlasnomu
baanniu. I lye zaraz, erez trydcia otyry roky, vin vozzjednavsia u Vinosti zi svojimy
druziamy ta soratnykamy
Pid zbrojnyj saliut erengy syvoolych veteraniv Oporu urnu z popelom ankara
opustyly u sviovykopanu mohylu, a vidtak prysutni menia za meneju zasypaly jiji zemleju. Potim sypkyj horbyk reteno utrambuvaly, a poverch nioho vstanovyly takyj e
skromnyj nadhrobok. Jak i na reti, na niomu bulo vykarbuvano lye imja z dniamy narodennia i smerti. Dvi ci daty rozdilialo malo ne sto rokiv.
Perym kvity na mohylu poklav imperator Mahavari Padma XIV. Schylyvy kolino,
vin tycho prokazav:
Znaju, staryj, za yttia ty tak i ne zmih probayty nas tych, chto buv pryetnyj
do tvoho zvinennia, chto ne dozvolyv tobi pomerty razom z usima. Ty rozumiv, o ce
neobchidno; rozumiv, o buv potriben nam yvym; rozumiv, o my mohly vriatuvaty
lye odnoho z vas i zrobyly cej vakyj vybir na tvoju korys. Use ce ty udovo rozumiv,
ale probayty nas bulo ponad tvoji syly. Imperator zrobyv korotku pauzu. Kau,
o mertvi proaju use. Spodivajusia, ce tak. Spodivajusia, o teper tvoja buremna dua
znajla spokij, a my doekalysia vid tebe proennia.
Nastupnoju bula doka Padmy, dvadciatysemyrina pryncesa Sati. Poklavy svij buket, vona zo chvylynu movky stojala pered nadhrobkom, v jiji harnych ornych oach
blyaly sliozy. Radiv ankar buv dlia neji ne prosto premjer-ministrom krajiny, jaku
vona nominano ooliuvala. Ostanni pja rokiv vin faktyno zaminyv jij baka, buv jiji
nastavnykom i radnykom, ale ne v spravach deravnych (odnych vladnych povnovae
vona ne mala), a prosto jak liudyna, jak druh, jak staryj tovary.
Poperednio planuvalosia, o Sati ooly Korolivstvo Indiju na Zemli, ta koly maha-

varci otrymaly v svoje povne rozporiadennia systemu Barnarda, vona vyruyla tudy razom iz biistiu svojich spivvityznykiv. Zemna Indija, jak i v dovojenni asy, stala respublikoju, a v Sviti Barnarda bula proholoena konstytucijna monarchija pravonastupnycia Deravy Mahavari. Prote Sati kategoryno vidmovylasia pryjniaty korolivkyj tytul, argumentujuy ce tym, o jiji bako, hlava imperatorkoho domu, e yvyj
i v osianomu majbutniomu vmyraty ne zbyrajesia. U rezutati Sati oholosyly regentom
novoho korolivstva o, vtim, suti spravy ne minialo. Tak y inake vsi jiji obovjazky
zvodylysia do vykonannia predstavnykych funkcij, a reana vlada naleala vsenarodno
obranym Nacinanym Zboram, jaki na vlasnyj rozsud formuvaly Kabinet Ministriv. U
Sviti Barnarda ve dvii provodylysia parlamentki vybory, i dvii na nych upevneno peremahala Liga Svobody na oli z Radivom ankarom. Teper, zi smertiu oinyka, pravliaa partija zalyylasia bez svoho kerivnyka, derava bez premjer-ministra, a krajina
bez charyzmatynoho lidera
Slidom za Sati ostanni poesti ankaru viddaly joho soratnyky, jaki prybuly na Zori
Svobody, koly providni dijai pidpillia na Mahavari, a nyni vysokopostavleni uriadovci. Sered pasayriv moho korablia bulo tako dva ne-mahavarcia diako Raeli,
admiral Klod Briso, zastupnyk naanyka Generanoho tabu Vijkovo-Kosminych Syl
Terry-Galliji, i doktor Po Karno, holova Rady Ministriv Zemnoji Konfederaciji. Za svojimy posadovymy obovjazkamy vony asto spilkuvalysia z premjer-ministrom Svitu Barnarda, i protiahom cych semy rokiv u nych iz ankarom sklalysia tepli, druni vidnosyny.
Dali nastala naa erha leniv komandy krejsera, razom z jakymy ankar brav
uas u bojach za zvinennia Sonianoji systemy, a potim povz nadhrobok povoli poplyv
liudkyj potik starykiv ostannich mekanciv Mahavari. Tut jich zibralosia blyko dvadciaty tysia dobra polovyna naselennia planety. Vony jly alejeju nekvapom, jim nikudy bulo pospiaty, i koen iz nych nenadovho zatrymuvavsia bilia mohyly, aby vholos
y podumky skazaty kika sliv najanovaniomu predstavnyku jichnioho pokolinnia, jakyj
e za yttia stav legendoju dlia bahatioch mijoniv spivvityznykiv.
My ne staly zavaaty starym proatysia z ankarom i popriamuvaly do vychodu z
kladovya, de bula stojanka lehkovoho transportu i vchid na stanciju metro. Ja zbyravsia
vlizty u flajer, de ve zruno rozmistylysia Rae i Ann-Mari, a tut do mene pidijla pryncesa Sati.
Bako prosy, ob vy poletily razom iz nym, skazala vona. A ja skladu kompaniju vaym druziam. Ne zapereujete, kapitane?
Ne ekajuy na moju vidpovi, Sati proslyznula v kabinu j vlatuvalasia v krisli vodija. Z dejakym podyvom ja znyzav pleyma j kyvnuv:
Nijakych zaperee, prynceso.
Ot i dobre. Todi zustrinemosia v palaci.
Z cymy slovamy vona zaynyla dverciata j zavela dvyhun. Ja pomachav rukoju, proajuy z Ann-Mari, poslav Raeli pocilunok (doka, zvisno, vidpovila meni tym e) i popriamuvav do flajera imperatora.
Padma ve ekav na mene u svojij mayni j buv nastiky liubjaznyj, o nadav misce
vodija v moje povne rozporiadennia. Mabu, vin znav, o ja due ne liubliu litaty pasayrom, a vtim, cioho ne liublia usi bez vyniatku piloty.
Koly ja pidniav flajer u povitria, imperator poprosyv:
Speru zrobi kika kil nad kladovyem, a potim letimo v palac.
Tak ja i vynyv. Unyzu alejeju vse e plyv liudkyj potik, i na tomu misci, de buv

pochovanyj Radiv ankar, ue zdijmavsia znanych rozmiriv pahorb iz yvych kvitiv, o

cilkom schovav pid soboju nadhrobok. Ne obdilyly uvahoju j mohyly joho soratnykiv, jaki
viddaly svoji yttia v imja majbutnioji peremohy. Z peroho pohliadu, jichnia ertva zdavalasia marnoju vony todi nioho ne dosiahly, i lye erez dvadcia is rokiv Mahavaru bulo zvineno vijkamy Terry-Galliji. Ale same pamja pro ti podiji ne dozvolyla
nam ostatono vpasty v letargiju, zmyrytysia z nevoleju, na jaku pryrekly nas uynci, i
de u hlybyni dui, na pidsvidomomu rivni, my buly hotovi do boroby za svoju svobodu.
I erez ver stolittia, koly ce znadobylosia, na planeti spalachnulo masove povstannia,
jake vidvernulo na sebe uvahu okupacijnych vijk i dalo molyvis gallijkomu flotovi bez
istotnych vtrat zachopyty kontro nad naoju drom-zonoju. Ce astkovo pomjakuvalo
nam, vychidciam z Mahavari, pouttia soromu za te, o svoho asu my praktyno bez
boju kapituliuvaly pered uymy, a potim ponad sto rokiv pokirlyvo proyly pid jichnioju
vladoju, todi jak mekanci bahatioch inych planet borolysia do ostanku i, navi zaznavy
porazky, prodovuvaly ynyty opir zaharbnykam
ankar buv velykoju liudynoju, movyv Padma, koly ja poav nabyraty vysotu,
pryjednujuy do rety flajeriv, o priamuvaly do centru Pataliputry, de roztaovuvavsia
imperatorkyj palac. Pravdu kauy, ja ne viryv, koly vin obiciav, o za pja rokiv Svit
Barnarda stane narivni z TerrojU-Gallijeju i Zemleju. Ne viryv, choa dlia cioho buly vsi
objektyvni peredumovy i rozvynuta ekonomika planety, maje ne zrujnovana vijnoju,
i otyrymijardnyj liudkyj potencil. Ne viryv, bo znav naych spivvityznykiv praceliubnych, samoviddanych, hotovych znosyty tiahoty lycholi, ale perevano bezinicityvnych, zvynych u vsiomu pokladatysia na dopomohu j zastupnyctvo deravy. Prote ankar zumiv z cym uporatysia, jomu vdalosia perelamaty psychologiju mahavarciv, zminyty tradycijnu systemu cinnostej suspistva j prymusyty joho dynamino rozvyvatysia
Imperator trochy pomovav. koda, o vin zalyyv nas tak rano.
Teper jomu potribna hidna zamina, pislia pevnych vaha skazav ja. Ve sim
rokiv ja buv hromadianynom Zemli j pouvavsia stovidsotkovym zemlianynom, ale vse
odno prodovuvav vvaaty nyninich mekanciv Svitu Barnarda svojimy spivvityznykamy, i meni bulo nebajdue jichnie majbutnie. Potribna liudyna, jaka za svojim avtorytetom i vplyvom mohla b zrivniatysia z panom ankarom. Osobysto ja dumaju, o taka
liudyna je.
Imperator kyvnuv.
Ja rozumiju, o vy majete na uvazi. Prote ce nemolyvo.
Ato, nemolyvo, pohodyvsia ja, peremykajuy flajer na avtopilot. Ale neobchidno.
Vin pyno podyvyvsia na mene.
Tak samo vidpovila meni Sati. Vy z neju obhovoriuvaly ce pytannia?
Ja pochytav holovoju.
Ni, ser, ne obhovoriuvav. Prosto ce oevydno. Buvaju sytuaciji, koly nemolyvis
musy postupytysia pered neobchidnistiu.
Hm-m, protiah Padma. Vy znovu tonisiko povtoryly jiji slova. Dlia povnoho zbihu vam slid e dodaty, o meni zovsim ne obovjazkovo sumiaty korolivki
obovjazky z uriadovoju posadoju. Movliav, ja cilkom mou zrektysia korony i ve jak peresinyj hromadianyn pryjniaty portfe premjer-ministra.
Ja dumav pro takyj varint, vidpoviv ja. Vin naproujesia sam soboju.
Nu, zvisno, naproujesia, zitchnuvy, pohodyvsia imperator. A na sorok

tysia starych, jaki zalyajusia na Mahavari, nichto ne zvaaje.

Pro nych mou podbaty j ini. Vy sami perekonalysia, o liudstvo ne kynulo
jich napryzvoliae. A vy zaraz potribni v systemi Barnarda. Potribni otyriom mijardam
liudej, jaki j dosi vvaaju sebe vaymy piddanymy. Potribni cilij planeti i ne jakij-nebu, a tij, o vchody u trijku providnych svitiv liudstva. Ce va obovjazok, ser.
Obovjazok, najvyyj z usich, o vy vzialy na sebe sim rokiv tomu.
Zo chvylynu my letily movky. Nareti Padma promovyv:
Ne budu z vamy spereatysia, mistere Matusevy. Meni vystaaje supereok z
dokoju i ministramy. A vas ja zaprosyv suprovoduvaty mene ne dlia rozmov pro polityku. Mene cikavy, jak vy poyvajete. Muu vyznaty, ja buv due zdyvovanyj, koly pobayv vas u kolyniomu zvanni j na kolynij posadi. o vy zastriahly na slubovych
abliach i vye ne posuvajetesia.
Ja znyzav pleyma.
omu ce zastriah? Zdajesia, vse normano. Ade svoje nyninie zvannia ja otrymav niby avansom, a zaraz vidpraciovuju joho. Pohotesia, ser, kapitan cyvinoji aviciji,
cho vin i nosy otyry zoloti evrony, vse-taky ne rivnia kapitanu vijkovo-kosminoho
flotu. Maksymum, na o ja zasluhovuvav, ta j to z velykoju natiakoju, ce druhyj rang
tobto po-naomu zvannia komandora. Prosto tak stalosia, o Rae prymusyla mene nadity bakiv mundyr, a gallijke komanduvannia vyriylo z cym zmyrytysia, rozumijuy,
o ponyennia v yni obrazy mene. Taka sytuacija i z posadoju: ja odnym machom
peresiv z suborbitanoho vantanoho lajnera v kapitanke krislo vysokoklasnoho bojovoho krejsera. U floti je ymalo oceriv starych vid mene i za vikom, i za vysluhoju
rokiv, jaki mou lye mrijaty pro take pryznaennia.
Imperator skeptyno hmyknuv:
Vy nadto skromni, kapitane, i javno nedoociniujete svojich zdibnostej. Vy ne naleyte do ysla tych bahatioch oceriv; vy liudyna neordynarna, talantamy vas pryroda
ne obijla. Do toho zaraz tryvaje vijna, a na vijni prosuvannia po slubi vyznaajesia ne
vikom i vysluhoju rokiv, a reanymy bojovymy zasluhamy. Ja trochy rozbyrajusia v nahorodach, vin vyrazno podyvyvsia na ordenki planky z livoho boku moho paradnoho
mundyra, i bau u vas ne tiky briazkitky, jaki rozdaju usiomu osobovomu skladu z
nahody erhovoji peremohy. Za ci sim rokiv vy prymudrylysia zdobuty malo ne vsi vyi
ordeny ta medali planet Spivdrunosti. Poriad iz vamy Aribad Ortega, darma o nosy
admiraki zirky, maje vyhliad markatoho novobrancia. A prote vin neuchyno ruchajesia vhoru, a vy zalyajetesia na misci. Jak na mene, ce kryua nespravedlyvis z boku
vaoho naastva.
Ot diko! zanepokojivsia ja. Brakuvalo lye, ob vin vyslovyv svoje oburennia zemnomu uriadovi
Ja ne vvaaju ce nespravedlyvistiu, obereno zapereyv ja. I naastvo tut,
vlasne, ni do oho. Ri u tim, o ja sam ne prahnu pidvyennia ni na posadi, ni v yni.
On jak? zdyvuvavsia Padma. omu? Chiba vam ne choesia komanduvaty
ymo biym, serjozniym vakym krejserom, drednoutom y linkorom? Abo
ooliuvaty brygadu korabliv?
Ujavi sobi, ser, ne choesia. Ja cilkom zadovolenyj svojeju Zoreju Svobody. Na
nij ja i kapitan, i peryj pilot, i navigator; ja ne lye komanduju, a j vlasnoru keruju svojim
korablem. Ce same te, pro o ja zavdy mrijav. A komandyr velykoho sudna prosto sydy
sobi na kapitankomu mistku, rozdaje cinni vkazivky i kontroliuje diji pidlehlych. Te

vidpovidana robota, ne zapereuju, ale vona ne dlia mene.

Imperator nenadovho zadumavsia.
Ave, ja pryhaduju z vaoho doje, o u virtuanych reanostiach vy nadavaly
perevahu korabliam serednich ta malych gabarytiv. Na zrazok tijeji Zori Svobody
Prote zaraz tryvaje vijna, napolehlyvo povtoryv vin. A na vijni u soldata ne pytaju,
o jomu do vpodoby, a o ni. Joho spriamovuju tudy, de vin bude korysniym. Moe,
ja pomyliajusia, ale omu meni zdajesia, o na posadi komandyra lehkoho krejsera vy
ne realizujete povnoju miroju svij velyeznyj potencil. Ja zovsim ne leu vam, mistere
Matusevy, ja spravdi tak vvaaju. Neve vae naastvo inoji dumky?
Pid joho pynym, pronyklyvym pohliadom ja znijakoviv.
Ni, ser, vono mabu, vono podiliaje vau dumku. Ale meni poky vdajesia vykruuvatysia.
I jakym e ynom?
Nu, spoatku, koly zemnyj flot tiky formuvavsia, mene zalyyly na kolynij posadi, oskiky v mojij osobovij spravi bulo svie stiahnennia za te, o ja ne dopoviv svojeasno komanduvanniu pro prysutnis na korabli dvoch polonenych Achmada Ramana
i ava elestova. Rokiv otyry potomu ce stiahnennia bulo zniate, i ve poalysia rozmovy
pro moje vydke pidvyennia mene zbyralysia pryznayty kapitanom flagmana eskadry. Meni ce zovsim ne podobalosia, i ja slovom, ja zarobyv e odne stiahnennia.
Provyna bula neserjozna, vsioho lye poruennia subordynaciji, ale cioho vystaylo, ob
mene vykreslyly zi spyskiv na pidvyennia.
Na cilych otyry roky?
Tiky na pivtora. Potim meni e dvii dovodylosia vdavatysia do cioho pryjomu.
Vostannie, pislia zvinennia Cziasu, jlosia pro zvannia kommodora i peredau pid moje
komanduvannia brygady.
Padma zdyvovano pochytav holovoju.
Dyvna vy liudyna, kapitane.
Prosto ja ne stvorenyj dlia vijkovoji sluby. Z mene vyjov kepkyj soldat.
Ne kepkyj, a lye nedostatnio estoliubnyj, utonyv vin.
Ce odne j te same. Jakyj davnij polkovode, zabuv joho imja, hovoryv: pohanym
je toj soldat, o ne choe staty generalom. A ja same takyj. Ja ne trymaju v svojij a
novekyj admirakyj mundyr, meni ni do oho vyi komandni posady, ja prosto chou
litaty. U myrnyj as ja, napevno, stav by kapitanom Vinoho pouku abo kosminym torhovcem. Ale poky bodaj odna liudka planeta perebuvaje pid vladoju uynciv, ja ne mou
zalyatysia ostoro.
Tak, rozumiju, skazav Padma. A potim, bez odnoho perechodu, dodav:
Doka meni hovoryla, o vy rozluylysia z druynoju.
Ja spochmurniv.
Ce pravda, ser. e dva roky tomu.
omu? Ne zijlysia charakteramy?
Ja vidpoviv ne vidrazu. Ale vse vidpoviv:
Ta ni, naebto zijlysia. Prosto Ja zamjavsia. Lujiza tak i ne zmohla zabuty svoho peroho olovika. Vona namahalasia, due namahalasia, ale ne zmohla. Koly
b ja buv cho trochy mene schoyj na ofreja, u nas by vse sklalosia, my ideano pidchodyly odyn odnomu. A tak a tak ja postijno nahaduvav jij pro nioho. V meni vona
bayla joho, vona liubyla mene ne jak Stefana Matusevya, a jak ofreja Leblana. My

obydva spodivalysia, o z asom ce myne, odnak ni. Cilych pja rokiv terpily zarady Raeli, a koly vona stala dosy dorosloju, aby zrozumity nas, my rozijlysia. Tycho j myrno,
bez svarok i skandaliv, jak lyy vychovanym liudiam.
U svojij korotkij rozpovidi ja, zrozumilo, zhladyv dejaki hostri kuty. Vsi pja dovhych
rokiv, provedenych z Lujizoju, buly dlia mene spravnisikoju mukoju, a dlia neji pravdyvym komarom. Nai stradannia pohlybliuvalo e j te, o zahalom my udovo ladyly
j buly, jak to kau, stvoreni odyn dlia odnoho. ofrej Leblan znajov sobi ideanu
druynu, jaka tak samo ideano pidchodyla j meni Ta, na a, u Lujizynych oach ja
buv lye tinniu jiji peroho olovika. Bidolana prosto boevolila, koly u mene prochopliuvavsia jakyj typovo ofrejivkyj est abo ja, rozmovliajuy francukoju, nenavmysno vyvav odyn iz charakternych zvorotiv, zapozyenych u Raeli, jaka, u svoju
erhu, perejniala jich vid baka. Odnoho razu Lujiza ziznalasia meni, o todi jij zdajesia,
niby vona potrapyla v potojbinyj svit i zustrilasia z pokijnym ofrejem Slovom, pry vsij
naij sumisnosti normanoho podruia z nas ne vyjlo. Lye aliuhidna podoba simji,
zovninia vydymis, o na ktalt iliuziji, jaka isnuvala vykliuno dlia Raeli. A potim,
koly doka pidrosla j poala pidozriuvaty neharazdy, nam nioho ne zalyalosia, jak rozijtysia. Teper, ozyrajuy nazad, ja inkoly dyvujusia, o my vzahali zumily protrymatysia
tak dovho. Mabu, ce stalo molyvym tiky zavdiaky tomu, o v seredniomu sim, a to j
visim misiaciv na rik ja provodyv poza domom, na riznych zavdanniach
Imperator distav sygaretu, z vvilyvosti spytav mojeji zhody j lye potim zakuryv.
Zate z Raelliu u vas vse harazd, zaznayv vin. Ce odrazu viduvajesia. Vam
vdalosia zaminyty jij baka. Bie toho, vy ne prosto zaminyly, vy staly jij bakom.
o pravda, to pravda, v dumkach pohodyvsia ja, pryhadavy, jak pid as odnijeji z naych neyslennych zustriej pislia rozluennia Lujiza napriamu zvynuvatyla mene
u vykradenni doky. Vlasne, tak vono j bulo
Rae bula due myloju divynkoju, tym asom viv dali Padma. A zaraz stala
arivnoju molodoju divynoju. Choa j nadto serjoznoju jak na svij vik. Napevno, vam
vako z neju.
Vako, vyznav ja i aslyvo vsmichnuvsia. Ale pryjemno.
Nau podau rozmovu perervav lunkyj peredzvin komunikatora. Imperator uvimknuv zvjazok, i na ekrani zjavylosia smahliave oblyia olovika moho viku toho samoho dyspetera, jakyj dopomahav meni pry posadci korablia. Vin buv odnym iz volonteriv, jaki razom z Padmoju dobrovino zalyylysia na Mahavari, ob dopomahaty starym.
Sluchaju, anti? U omu ri?
Schoe, nazrivaju problemy, ser, schvyliovano dopoviv dyspeter. Serjozni
problemy. ojno my otrymaly povidomlennia vid uynciv. Pjatdesiatnyky terminovo perekydaju u na lokanyj prostir Druhyj storoovyj flot Suomi, a dvarky svoji dyslokovani v cij systemi astyny.
U mojich hrudiach pochololo. Neve ce erez nas tonie, erez prybulych na Zori
Svobody pasayriv? Jakymo ynom ui diznalysia, o korabe dopravyv na Mahavaru pryncesu regenta Svitu Barnarda, zastupnyka naanyka Gentabu TerryGalliji, a tako holovu zemnoho uriadu z dobroju diuynoju ministriv, i vyriyly ne vypuskaty taku cinnu zdoby Choa ni, navriad. Due sumnivno, ob pjatdesiatnyky j
dvarky pily na taku avantiuru. Vony znaju, za jakymy zakonamy yve nae suspistvo,
i maju rozumity, o vtrata okremych lideriv ne zavdas liudstvu istotnoji kody, a rade
navpaky lye zhurtuje liudej i pidtovchne jich do e riuiych dij.

Sudiay z vyrazu oblyia imperatora, vin dumav pro te same. I vysnovky joho buly
analoginymy.
ym uynci pojasniuju svoji diji? zapytav vin.
Zahrozoju vtorhnennia gabbariv. U povidomlenni jdesia, o vona cilkom reana,
ale omu ne utoniujesia. Avangard flotu ve zalyyv drom-zonu j na povnij vydkosti
ruchajesia do Mahavari. Joho prybuttia slid ekaty hodyn za dvadcia.
Ce vse?
Tak, ser. Radigrama korotka, i ja maje doslivno perekazav jiji zmist. Jako
baajete, mou pereslaty tekst oryginalu.
Ni, ne treba. Padma povernuvsia do mene. Miniajte kurs, mistere Matusevy. My letymo v kosmoport. Zaraz ja zvjausia z retoju i povidomliu jich pro novi obstavyny. Due nepryjemni obstavyny

Ue tretiu hodynu tryvala naa narada v holovnij dyspeterkij kosmoportu, de

zibralasia komanda Zori Svobody v povnomu skladi, vsi nai vysokopovani pasayry j
imperator z kikoma nablyenymy z ysla volonteriv.
Za cej as sytuacija anitrochy ne projasniala, a navpaky, e due zaplutalasia. Vidrazu pislia prybuttia v kosmoport my nadislaly uynciam zapyt z vymohoju dodatkovych pojasne, konkretniych, ani abstraktna zahroza napadu hab bariv, bo taka zahroza isnuvala zavdy, a nynini zapobini zachody buly bezprecedentnymy za svojim
mastabom. as vid asu pjatdesiatnyky z dvarkamy zbiuvaly ysenis patrulia do odnijeji abo dvoch eskadr. Ce vidbuvalosia v peridy zahostrennia obstanovky na frontach
abo koly v tutenij lokanyj prostir naviduvavsia gabbarkyj rozvidnyk. Prote e odnoho
razu za ostanni kika rokiv vony ne perekydaly do Mahavari cilyj flot.
Za hodynu z vertiu, neobchidnych, aby sygnal dosiah drom-zony j povernuvsia nazad, nadijla vidpovi na na zapyt. U novij radigrami lye zaznaalosia, o je velyka
jmovirnis masovanoho vtorhnennia v systemu gabbarkych vijk, a nasamkine nas prosyly ne panikuvaty j spokijno doekatysia prybuttia do Mahavari peredovych astyn
flotu.
Koly vsi oznajomylysia z tekstom povidomlennia, slovo vziav admiral Briso.
Ja bau try molyvych varinty. Peryj: uynci ne breu, i gabbary spravdi o
zativaju. Druhyj, utim, malojmovirnyj: vony chou zachopyty nas u polon abo znyyty.
My ve obhovoriuvaly ce i pohodylysia, o pjatdesiatnyky z dvarkamy na taku avantiuru
navriad y pidu. Navi zusylliamy ciloho flotu ansy na perechoplennia krejsera takoho
klasu, jak Zoria Svobody, mizerno mali, do toho my moemo prosto pokynuty systemu
j vyletity do odnijeji z najblyych zirok. Nareti, tretij varint: zahroza vtorhnennia gabbariv chytryj blef, sproba zamanyty nas u pastku.
Jaku same? pocikavyvsia imperator.
Prymusyty nas znovu vvesty v systemu vijka. Todi uynci spokijno pidu zvidsy,
oholosyvy, o peredaju kontro nad Mahavaroju liudiam. Tym samym vony pozbudusia vidpovidanosti za planetu j, obrazno kauy, vmyju ruky.
Najpevnie, tak vono i je, zamysleno movyv Po Karno. erez Mahavaru
pjatdesiatnyky zmueni trymaty velyki syly v lokanomu prostori Suomi, a korysti jim

vid cioho odnoji. Ale z inoho boku, jako vyjavysia, o planeti spravdi zahrouje
vtorhnennia gabbariv, my ne zmoemo zalyytysia ostoro ade tut proyvaje sorok
tysia naych odnopleminnykiv.
Protiahom nastupnoji hodyny v dyspeterkij toylasia zapekla supereka pro te, o
robyty dali. Odnostajnymy vsi buly lye v odnomu: slid jaknajvyde spovistyty pro vse
brygadu, o ekala nas u drom-zoni systemy Gammy Indry. A ot u pytanni, komu j na
omu letity z povidomlenniam, dumky rozdilylysia. Krim moho krejsera, v angarach kosmoportu perebuvalo e dva korabli, zdatnych zdijsniuvaty mizoriani perechody,
kurjerkyj korvet i nevelykyj, ale nadzvyajno vydkochidnyj kater, rozrachovanyj lye
na otyrioch pasayriv. Obydva ci sudna buly zalyeni tut pro vsiak vypadok, ob povnistiu ne pozbavliaty Mahavaru kontaktu iz zovninim svitom. Za svojimy vydkisnymy
pokaznykamy j manevrenistiu vony, mabu, pereveruvaly Zoriu Svobody, ale buly
men bojezdatnymy i znano vrazlyviymy.
Ja , jak i reta leniv mojeji komandy, u cij dyskusiji uasti ne brav, a lye movky
sluchav i ekav, koly prysutni dijdu zhody na jedyno pravynomu j loginomu v cij sytuaciji rienni. Za inych, ne takych dramatynych obstavyn meni, mabu, bulo b cikavo
sposterihaty za tym, jak dorosli oloviky ta inky, o obijmaju najvyi deravni posady,
povodiasia, nae dity, z ostrachu vyhliadaty v oach odyn odnoho bojahuzamy. Koen iz
vysokopovanych ministriv, proponujuy toj y inyj varint rozvytku podij, vvaav svojim obovjazkom nenavjazlyvo, ale cilkom itko daty zrozumity, o sam vin voliv by zalyytysia na Mahavari j zustrity nebezpeku navi.
Odyn lye Klod Briso, jakyj ne raz brav uas u kosminych bytvach i asto ryzykuvav yttiam, ne piddavsia zahanij bravadi. Jak dosvidenyj vijkovyj admiral udovo
rozumiv, o nijakoho vyboru v nas ne zalyajesia, ale, popry svoje vysoke zvannia, narazi
vin ne mav odnych formanych povnovae, a buv lye pryvatnoju osoboju i ne mih viddavaty obovjazkovych do vykonannia nakaziv.
Imperatora , jakyj trymav u svojich rukach vsi vaeli reanoji vlady na Mahavari,
dolaly sumnivy. Vin nijak ne mih vyriyty, de bude bezpenie joho doci na planeti y
na bortu Zori Svobody. Vse zalealo vid spravnich namiriv uynciv blefuju vony
y ni, a jako ni, to naskiky jmovirna zahroza vtorhnennia gabbariv
Nareti meni nabrydly ci pusti balaky, i ja ve zbyravsia vyklasty vlasni argumenty,
a raptom Ann-Mari Prentan, jaka razom iz dyspeterom anti steyla za radiperechoplenniam z rajonu drom-zony, holosno j schvyliovano vyhuknula:
Zdajesia, uynci ne zbrechaly. Schoe, poynajesia.
Usi prysutni myttiu poschopliuvalysia zi svojich mis i kynuly buly do terminalu,
ale Ann-Mari, ob unyknuty stovpotvorinnia, nehajno vvimknula zovnini dynamiky j
vyvela na holovnyj ekran dyspeterkoji dani kompjuterno-lingvistynoho analizu.
Prymiennia zapovnyv um i trisk, kri jaki ledve probyvalysia nevyrazni obryvky
sliv i fraz. I drom-zona, i navi korabli, o letily do nas, perebuvaly e nadto daleko, a
uynci, pevna ri, ne buly takymy liubjaznymy, ob transliuvaty svoji rozmovy po tono
spriamovanomu na Mahavaru promeniu. Do toho pjatdesiatnyky spilkuvalysia svojimy, nezemnymy movamy, i lye zridka sered usioho cioho arvarku lunaly havkitlyvi
repliky nimekoju ce peremovlialysia mi soboju dopomini astyny dvarkiv.
Zate na velykyj ekran vydavavsia anglijkyj tekst kompjuter na chodu perekladav
use, o lye piddavalosia perekladu, i po molyvosti namahavsia rekonstrujuvaty z okremych sliv i fraz samostijni, napovneni zmistom reennia. Jomu ce ne zavdy vdavalosia,

ale navi z toho, o my otrymuvaly, su podij bula zrozumila: jak minimum po trioch
kanalach poalosia vtorhnennia gabbarkych vijk.
Bukvano erez chvylynu po vukospriamovanomu promeniu my otrymaly erhovu
radigramu vid uynciv. U nij vony povidomlialy pro poatok vtorhnennia i radyly vsiomu naselenniu Mahavari schovatysia u svojich Katakombach. Za tverdenniam komanduvannia flotu pjatdesiatnykiv, syly gabbariv nevelyki j ataku bude vidbyto e v dromzoni, ale okremi korabli mou prorvatysia kri oboronnyj zaslin i sprobuvaty skynuty na
planetu bomby.
Jako tiky vony ne rozihruju pered namy vystavu poav buv Po Karno,
ale zamovk, tak i ne zakinyvy svojeji dumky.
Ne bau v ciomu sensu, ozvavsia admiral Briso. Zvjazatysia zvidsy z naymy
my vse odno ne zmoemo, treba letity do drom-zony. A tam ue nas ne obdury.
Perechopleni peri peremovyny gabbariv, povidomyla Ann-Mari, vkazujuy na
ekran. Ni, ce ne spektak.
Ote, vam slid vidlitaty, ozvavsia imperator. I nehajno.
Vysokopovani ministry znovu zasperealysia, komu z nych letity, a komu zalyatysia, ale terpity ce dali ja ve ne zbyravsia. Pidvivy, vyjov u centr zaly i tverdo promovyv:
Panove, uvaha!
Halas myttiu vuch, i pohliady vsich prysutnich spriamuvalysia na mene. Perekonavy, o mene hotovi sluchaty, ja zahovoryv pidkresleno ocijno:
Ja Stefan Matusevy, kapitan VKS Zemnoji Konfederaciji, komandyr krejsera
Zoria Svobody, jakyj u danyj moment vykonuje bojove zavdannia. Ja maju doruennia
dostavyty na Mahavaru pasayriv u kikosti visimnadciaty olovik, a pislia pochoroniv
pana ankara dopravyty vsich nazad cilymy j neukodenymy. To maju namir vykonaty
pokladenu na mene misiju, nezvaajuy na vai dumky j pobaannia, a jako bude potribno to j iz zastosuvanniam syly. Zaraz usi vy, nezaleno vid zva ta posad, pidporiadkovujetesia meni j zobovjazani vykonuvaty moji nakazy. Zvidsy, z holovnoji dyspeterkoji, vy v mojemu suprovodi vyruyte do peroho posadonoho terminalu j perejdete
na bort korablia. Usi vai osobysti rei, o zalyylysia v imperatorkomu palaci, dostavlia na Zoriu Svobody, poky jtyme peredstartova pidhotovka. Ja podyvyvsia na Polia
Karno. Pane holovo, vy verchovnyj holovnokomanduva Zbrojnych Syl Zemli ta Sonianoji systemy i majete pravo skasuvaty moji povnovaennia. Prote vy moete ce zrobyty
lye erez Generanyj tab, jakoho tut nemaje. A poky otrymanyj mnoju nakaz dijatyme,
vy zobovjazani narivni z retoju vykonuvaty moji rozporiadennia. Ja obviv pohliadom
prysutnich. Spodivaju, ja zrozumilo vyslovyvsia, panove?
Usupere mojim pobojuvanniam, odnych protestiv moja promova ne vyklykala. Usi
ministry, vkliuno z Karno, buly pryholomeni mojim natyskom, admiral Briso ta imperator dyvylysia na mene schvano, a pryncesa Sati z neprychovanym zachoplenniam.
Rae e usmichalasia, niby kazala: Ot tak! Pokay jim, chto tut holovnyj!
Imperator perym poruyv movanku.
Nu o , riennia uchvalene, vin konstatuvav ce jak nezaperenyj fakt. A
odo osobystych reej moete ne turbuvatysia. e vid samoho poatku ja rozporiadyvsia
zibraty jich i dopravyty v kosmoport prosto tak, pro vsiak vypadok. Upakovani valizy
ve ekaju na vas bilia posadonoho terminalu.
Tatu, ty maje letity z namy, skazala pryncesa. Ty potriben Svitu Barnarda.
Padma pochytav holovoju.

 Ce nemolyvo, doko. Ja ne mou kynuty Mahavaru. Tym pae zaraz, koly jij
zahrouju gabbary.
Sati pidijla do mene j lehko torknulasia mojeji ruky.
Bu laska, kapitane, perekonajte joho Zrobi o!
Jak zaarovanyj, ja dyvyvsia jij u vii. Jiji vroda, zrila i vodnoas u omu e divoa,
dijala na olovikiv bezvidmovno, i ja ne buv vyniatkom. Na jaku my mene opanuvala
spokusa spravdi o zrobyty, napryklad, uziaty j pidstrelyty Padmu z paralizatora, a
potim perenesty joho neprytomnoho na bort korablia. Ja buv upevnenyj, o prysutni ne
zapereuvatymu, a navpaky, pidtrymaju mene. Prote
Darujte, prynceso, niym ne mou dopomohty vam. Ja z povahoju stavliusia do
vyboru vaoho baka, navi jako vvaaju joho nepravynym.
Vidverto zasmuena mojeju vidpoviddiu, Sati znovu obernulasia do imperatora jspriamuvala na nioho spovnenyj blahannia pohliad.
Tatu, zrozumij
Ja rozumiju, Sati, urvav vin jiji. Ty sama znaje, jak meni tiako. Ja
vtomyvsia, smerteno vtomyvsia vid cioho dobrovinoho uvjaznennia, vid dovhych rokiv
bezdijanosti, vidirvanosti vid zovninioho svitu, de vidbuvajusia taki epochani podiji
Ale v mene je obovjazok. Ja ne mou vse kynuty j pity. Osoblyvo zaraz. Obiciaju tobi: koly
vyriysia kryza z gabbaramy, ja namahatymu perekonaty svojich starych pereselytysia
u Svit Barnarda abo na Zemliu, do Indiji. Dumaju, vony ve hotovi dlia cioho, jichnia tuha
za ridnymy j blykymy postupovo peresyliuje baannia pomerty na bakivyni.
A jako ne vyjde, vtrutyvsia Po Karno, my oholosymo prymusovu evakuaciju naselennia planety. Cia ideja vyzrivala ve davno, prote astyna leniv Rady Spivdrunosti vbaala pevnu vyhodu dlia nas u tomu, ob pjatdesiatnyky ta dvarky trymaty
znani syly v systemi Suomi. Ale teper nam ue napevno dovedesia vvesty siudy svoji
vijka, uynci nehajno skorystajusia cym i pidu, a my poky o ne moemo dozvolyty
sobi taku rozki, jak vytraaty resursy ciloho flotu dlia ochorony planety z sorokatysianym naselenniam.
U vsiakomu razi, nepochytno skazav Padma, ja zalyusia tut do ostatonoho
vyriennia pytannia z evakuacijeju. Ja maju buty ostannioju liudynoju, jaka pokyne Mahavaru. Jak kapitan, jakyj A vtim, ja povtoriujusia. Ja ve ne raz ce kazav. Dumaju,
same tomu mister Matusevy utrymavsia vid hm, vid krajnioho zasobu perekonannia.
Imperator mav raciju. Ja ne zastosuvav proty nioho sylu, bo rozumiv joho. Kapitan
ostannim pokydaje bort zahybloho korablia a vin u pevnomu rozuminni buv kapitanom. Kapitanom umyruoji planety.

Hodyny erez dvi pislia naoho startu z Mahavari, za danymy radiperechoplennia,

stalo jasno, o ataka gabbariv ostatono zachlynulasia. opravda, dejakym korabliam
vdalosia proslyznuty kri peryj oboronnyj zaslin, i vony schovalysia v kosminomu prostori, ale jakoji serjoznoji nebezpeky ne stanovyly peredovi astyny pjatdesiatnykiv i
dvarkiv najkorotym kursom priamuvaly do Mahavari, majuy pered suprotyvnykom
foru jak minimum hodyny try. Vony cilkom vstyhaly vziaty okolyci planety pid svij kontro i zachystyty jiji vid napadu retok gabbarskoho flotu.

My ve nablyalysia do drom-zony, koly tak i stalosia: okremi korabli gabbariv, zdebioho korvety j bombarduvanyky, namahalysia prorvatysia do Mahavari, ale bezuspino jich znyuvaly e na pidstupach do orbity. Nu a vse sorokatysiane naselennia
planety, ob unyknuty nepryjemnostej, chovalosia hlyboko pid zemleju, v Katakombach,
nadijno zachyenych vid molyvoho jadernoho udaru.
Ote, za Mahavaru poky o mona ne chvyliuvatysia, pidsumuvav Klod
Briso, jakyj, na velyke nevdovolennia Raeli, zihnav jiji z krisla sposterihaa j teper razom
iz Ann-Mari analizuvav perechopleni perehovory mi uynciamy. Ale o tut uzahali
vidbuvajesia, jakoho bisa gabbary sunulysia siudy? Schoe, nai vymueni sojuznyky,
pjatdesiatnyky z dvarkamy, sami ne znaju. Jim nakazaly i vony vyruyly oboroniaty
systemu. Molyvo, komanduvanniu flotu o vidomo, ale vono ne kvapysia peredavaty
ci vidomosti v priamyj eter.
Za visim mijoniv kilometriv vid najblyoho kraju drom-zony, koly nas ue o-o
maly zapelenguvaty uynci, intensyvnis perehovoriv mi nymy rizko zrosla. Korabeni
datyky zarejestruvaly nevelykyj splesk napruenosti kontynuumu.
Vidkryvajusia kanaly peroho rodu, povidomyla Ann-Mari, zoseredeno
vdyvliajuy u svij taktynyj dysplej. Vidrazu kika bie desiatka
Chto? nervovo zapytav Po Karno, o, jak i Rae, sydiv na vidkydnomu stici
v daniomu kinci rubky. Znovu gabbary?
Ni, ce Oblyia Ann-Mari projasnilo. Nai pozyvni! otyry pja eskadr
Flotu Barnarda j Siomyj ekspedycijnyj korpus Zemli z okremym specinym dyvizinom
zahoroduvanych stancij. uynci ne panikuju, mabu, vony buly hotovi do cioho
Aha! Viddano zahanyj nakaz po vsich astynach, dyslokovanych u drom-zoni: u bij ne
vstupaty, vidchodyty do kanalu na Suomi A o i rozporiadennia dlia korabliv, o ochoroniaju Mahavaru: zalyatysia na orbiti do prybuttia peredovych astyn naoho flotu,
todi peredaty jim kontro nad navkoloplanetnym prostorom i nehajno zalyyty systemu.
Zdajesia, nebezpeka mynula, z polehenniam movyv Klod Briso. y moe,
j ne bulo nijakoji nebezpeky? Moe, uynci sami sprovokuvaly ataku, ob prymusyty
nas vvesty siudy vijka.
Ne dumaju, admirale, zapereyla Ann-Mari. Ja dobre volodiju nimekoju,
znaju dvi nerejki movy. Ja sluchala jichni peremovyny bez kompjuternoho perekladu. I
pjatdesiatnyky, i dvarky povodylysia due pryrodno dlia blefu. Dijesia spravdi o
serjozne.
Tak y inak, skazav ja, nezabarom use zjasujesia. Operator, vmykajte pozyvni. Druhyj pilot, vydkisnyj proryv u drom-zonu skasovujesia. Poynajemo ekstrene
hamuvannia.
Za pivchvylyny najblyi do nas zemni korabli pouly nai pozyvni, a e erez
pivchvylyny my otrymaly zapyt pro sytuaciju na Mahavari j pro te, y vsi pasayry perebuvaju na bortu Zori Svobody. Nadislavy vidpovi, my dobrych dvi chvylyny zhajaly
v oikuvanni, poky nareti nadijla radigrama z nakazom priamym kursom vyruaty do
kanalu, o spoluavsia z systemoju Gammy Indry, de na nas use e ekala brygada
suprovodu, a zvidty letity do Terry-Galliji. Nakaz bulo pidpysano admiralom flotu
Fransua Morenom, holovnokomanduvaem VKS Zemnoji Konfederaciji, spivholovoju Objednanoho Komitetu Naanykiv tabiv Spivdrunosti najvyoho kerivnoho j koordynujuoho organu vsich zbrojnych syl liudstva.
Ce spravdi serjozno, promovyv Klod Briso, oznajomyvy iz radigramoju.

arty j rozihrai vykliueni Ale o trapylosia, chaj jomu bis?

Vidpovi na ce pytannia my otrymaly lye pivtory hodyny potomu, koly na povnomu
hamuvanni vvijly do drom-zony j nablyzylysia do flagmana Siomoho ekspedycijnoho
korpusu, o ruchavsia nam nazustri. Na toj as maje vsi korabli uynciv pidtiahlysia
v rajon vidkrytoho hiperkanalu, o viv do Suomi, i odyn za odnym pokydaly tutenij lokanyj prostir. Usi pja eskadr barnardkoho flotu popriamuvaly u hlyb systemy, do Mahavari, a zjednannia zemnoho ekspedycijnoho korpusu rozoseredylysia dovkola kanaliv,
erez jaki vony zdijsnyly perechid. Zahoroduvani stanciji, pohasyvy svij zalykovyj
ruch, nehajno vzialysia do zakuporiuvannia rety kanaliv peroho rodu j doslidenych
druhoho.
Pro povne blokuvannia drom-zony ne jdesia, proanalizuvav ja pobaene. A
ote
Ote, ce nenadovho, pidchopyv Klod Briso. Na tyde, maksymum dva. Termin, cilkom dostatnij dlia evakuaciji soroka tysia liudej.
Na vidstani dvoch svitlovych sekund vid nas flagman nadislav zapyt na vstanovlennia audivizuanoho kontaktu. Nezabarom na ekrani moho monitora zovninioho
zvjazku vynyklo zobraennia temnovolosoho olovika z pjama zirkamy na pohonach. Ce
buv mij holovnokomanduva, admiral flotu Fransua Moren.
Pislia ocijnych vita vin pro vsiak vypadok povtorno utonyv, y prysutni na Zori
Svobody Po Karno i Klod Briso. Koly ja vidpoviv stverdno, admiral skazav:
Dobre, kapitane, zaraz ja z nymy pohovoriu. Vae zavdannia vam zrozumile?
Tak, ser. Priamuvaty erez Gammu Indry do Terry-Galliji.
Pravyno. Sprobujte vklastysia v pjatnadciadvadcia hodyn objektyvnoho asu.
Zmoete?
Ja podumky prykynuv: devjatnadcia zvyajnych strybkiv po kanalach peroho rodu
i odyn zatianyj, iz zapuenym na povnu potunis rezonansnym generatorom. Zapasiv
dejteriju vystay. asu, mabu, tako. Zoria Svobody vydkochidnyj i vysokomanevrenyj krejser; svoho asu ja proviv na niomu trydcia dva strybky men ni za dobu.
Tak, ser, vstyhnu. Problemno, ale vstyhnu.
Postarajtesia, kapitane. Na Terri-Galliji maje vidbutysia pozaerhove zasidannia
Rady Spivdrunosti na najvyomu rivni, a u vas na bortu holova federanoho uriadu
Zemli Joho pohliad kovznuv trochy vbik. A-a, ot i vy, doktore Karno. Moji vitannia.
Zdrastujte, admirale, vidpoviv Po Karno, jakyj nepomitno pidijov do mene i
stav poriad iz mojim krislom. Vy pojasnyte, o vidbuvajesia?
Gabbary aktyvizuvalysia, pane holovo. Vtim, ce e mjako skazano. Vony niby
zboevolily atakuvaly ponad dva desiatky avijkych planet, a tako usi odynadcia
liudkych, o perebuvaju pid kontrolem etvernoho Sojuzu.
Pryyny?
Avy znyyly gabbarku planetu Dejchanu u Velykij Magellanovij Chmari.
Karno kyvnuv.
Ja buv upevnenyj, o avy ne zalya bez vidpovidi bombarduvannia Memaka.
Ale do oho tut liudki planety?
Oevydno gabbary vyriyly, o tut ne obijlosia bez naoji dopomohy. Ini
uynci, do rei, te tak vvaaju. Vony ne sumnivajusia, o jichni volochati druziaky
vstupyly z liumy v separatnu zmovu j otrymaly vid nas zbroju velyeznoji rujnivnoji syly.

 Hospody! Ce bula gliuonna bomba?

Hire, znano hire. Avy znyyly ne lye planetu, a vsiu systemu. Vony pidirvaly
zoriu. ovtyj karlyk spektranoho klasu G3. Rozumijete?
Krajem oka ja pobayv, jak Klod Briso napruyvsia u svojemu krisli, joho oblyia
mertvotno zblidlo, a huby bezzvuno zavoruylysia.
O-o ort! vyavyv iz sebe pryholomenyj Po Karno. Neve
U ciomu nemaje odnych sumniviv, kyvnuv admiral Moren. Pid as ataky
avijkoho flotu v lokanomu prostori Dejchany perebuvav rozviduvanyj korabe dvarkiv. Vin zalyyv systemu bezposerednio pered vybuchom, joho navi zaepylo nejtrynnym spalachom. Dvarky buly taki liubjazni virnie, taki naliakani, o peredaly nam
kopiji danych zovninioho spostereennia. Jich analiz pidtverdyv nai najhiri pobojuvannia.
Zavdy strymanyj i korektnyj premjer-ministr Zemli raptom vybuchnuv potokom
lajky, podekoly ne zovsim cenzurnoji. A Klod Briso sydiv nae paralizovanyj, i v joho oach
kryaniv ach.
Ce zrada, chryplo promovyv vin. Abo
Dobre, koly zrada, rozuvy joho, pochmuro ozvavsia admiral Moren. Ce e
pivbidy. A ot jako abo Todi nam lycha ne mynuty!

Cioho razu ja vstanovyv svij osobystyj rekord devjatnadcia hiperperechodiv peroho rodu lye za sim z polovynoju hodyn. Tut, zvisno, ne ostanniu ro zihrav i vdalo
prokladenyj marrut: vchidni ta vychidni kanaly buly roztaovani ne due daleko odyn
vid odnoho, to ne dovodylosia vytraaty bahato asu na manevry v drom-zonach prominych system. A reta bulo spravoju techniky i, dodam bez zajvoji skromnosti, pilotkoji majsternosti.
Biis korabliv suprovodu beznadijno vidstaly vid nas ue pislia perych otyrioch
strybkiv, kika najsprytniych sliduvaly za namy e protiahom dvoch hodyn, ale potim
te zdalysia, i druhu polovynu liachu my podolaly na samoti, a poky dosiahly zori USCG
192-476308-615 za Universanym Galaktynym Katalogom, jaka v sekretnomu rejestri
Objednanoho Komitetu guruvala pid kodovym najmenuvanniam PP-94, de PP poznaalo Perevalonyj Punkt. Zvidsy do Terry-Galliji viv doslidenyj, ale nevidomyj dlia
uynciv kanal druhoho rodu. Same po niomu ponad sim rokiv tomu vyruyv na svoje
ostannie zavdannia kapitan peroho rangu ofrej Leblan, mij dalekyj rody po oloviij
liniji, liudyna, yja doka teper nazyvala mene bakom.
Uve liach do systemy PP-94 ja keruvav korablem samostijno, bez dopomohy druhoho pilota, oskiky e na poatku seriji strybkiv vidpravyv Sigurdsona spaty, ob zhodom vin zminyv mene na vachti. Jak i vsi my, Lajf buv ukraj schvyliovanyj ostannimy
podijamy, osoblyvo zvistkoju pro achlyvu zbroju, jaku zastosuvaly avy, ta razom z tym
vin mav zalizni nervy i zumiv zasnuty navi bez zaproponovanoho Ritoju zaspokijlyvoho.
U turmankij rubci meni asystuvala lye Ann-Mari. Rae ja tako prymusyv pity
vidpoyty, a Klod Briso z Polem Karno pily sami vidrazu pislia rozmovy z admiralom
Morenom oevydno, jim bulo o obhovoryty. Meni tak i kortilo skorystatysia svojim
dostupom do vsich prymie korablia j posluchaty jichniu rozmovu, jaka obiciala buty

nadzvyajno cikavoju. Prote ja vstojav pered spokusoju, rozumijuy, o jdesia pro due
sekretni j ukraj nebezpeni rei. Do toho poriad zi mnoju bula spivrobitnycia kontrrozvidky, jaka nizao b ne dozvolyla meni utnuty taku durnyciu.
Ce, vtim, ne zavadylo nam z Ann-Mari u vini chvylyny obhovoriuvaty poute, i nezabarom my dijly vysnovku, o nova zbroja aviv o pryncypovo ine, ni nadpotuna gliuonna bomba danioho radisu diji.
U zoriach, o znachodiasia na holovnij poslidovnosti, due malo radiaktyvnych
elementiv, skazav ja. Jich odnoasnyj rozpad pryzvede lye do korotkoasnoho i,
zretoju, neznanoho zbiennia svitnosti. Zovsim ine, koly zoria starije, vypaliuje ve
svij vode, i v nij poynaje hority helij, a potim i vai jadra.
Ale svitylo Dejchany nalealo do spektranoho klasu G3, zaznayla Ann-Mari.
Admiral Moren ce osoblyvo pidkreslyv. Ta j uzahali, ponad devjanosto vidsotkiv prydatnych dlia yttia planet obertajusia navkolo zirok holovnoji poslidovnosti. To gliuonni
bomby dlia nych ne strani. Choa vona zamyslylasia. Jako prypustyty, o cia
zbroja ne poslabliuje vnutriniojaderni zvjazky, a navpaky posyliuje jich. U sto, tysiau,
navi u mijon raziv.
Nu, todi cilkom molyvo, pohodyvsia ja. Bahatokratne pryskorennia termojadernoho syntezu, zoria ne vytrymuje vnutrinioho tysku i vybuchaje.
My zamovkly, oskiky korabe nablyzyvsia do dilianky vchodu-vychodu potribnoho
nam kanalu, i ja prystupyv do pidhotovky erhovoho strybka.
Nepovni dvi chvylyny hiperperechodu peroho rodu, povernennia u zvyajnyj
prostir, orijentacija v drom-zoni, kurs do nastupnoho kanalu.
Sudiay z reakciji admirala Briso i doktora Karno, znovu zahovoryv ja, koly z
manevramy bulo zakineno, jim vidoma cia zbroja.
I ne prosto vidoma. Daju ruku na vidsi, o my jiji majemo. Ot tiky omu odnoho razu ne zastosuvaly?
Moe, erez jiji rujnivnu sylu? Pidryvaty cili zori ce ve zanadto.
Zate efektno. Due efektno. Vy sami bayly, kapitane, jak ce podijalo na gabbariv. Vony ozvirily j kynuly u bij, nezvaajuy na te, o za perym takym udarom mou
buty j ini Ann-Mari raptom zamovkla. A ce ideja!
Pro o vy?
Zrada, pro jaku kazav admiral Briso. Tonie, provokacija. Chto iz naych pidsunuv ciu pekenu maynu avam, ob vony zastosuvaly jiji proty gabbariv. Ce, bez sumnivu, e bie zahostry protystojannia mi uynciamy j pryskory jichnie vzajemne vynyennia.
Ja nenadovho zamyslyvsia.
Ni, vykliueno. Lye boevinyj mih pity na taku avantiuru i to navriad. Daty
do ruk aviv takyj synyj kozyr Ade ciu zbroju zaliubky mona povernuty i proty nas.
Zachystyty vid neji nezdatni j zablokovani namy drom-zony. Kika rokiv poliotu v zvyajnomu prostori vid odnijeji z najblyych zirok, ataka na Sonce i vse, nemaje ni Zemli,
ni Sonianoji systemy. Pryomu korabe neobovjazkovo maje buty z ekipaem, vystay i
avtomatynoho, zi specinoju programoju.
A mona zovsim ne davaty avam ciu zbroju, napoliahala na svojij versiji AnnMari. Tobto ne dilytysia z nymy technologijeju. Prypustimo, pid prykryttiam
avijkoho vtorhnennia do systemy Dejchany uvijov na korabe i skynuv na zoriu ciu
superbombu. Abo inyj varint: avam zaproponuvaly ve hotovyj do vykorystannia

prystrij, ale poperedyly, o pry sprobi rozibraty joho vin vybuchne. I pryrodno, zaprogramuvaly na samolikvidaciju skaimo, po zaverenni doby.
Hm-m Cikava hipoteza. A jako vse-taky avy vynajly ciu zbroju sami?
Ann-Mari spochmurnila.
Todi volochatyky dadu prykuryty reti ras. Vkliuno z namy
Nareti krejser uvijov u zatianyj strybok po kanalu druhoho rodu. Do prybuttia v
lokanyj prostir Terry-Galliji zalyalosia trochy mene esty hodyn objektyvnoho galaktynoho asu rezonansnyj generator praciuvav maje na povnu potunis, nadajuy
Zori Svobody maksymanu vydkis v semyvymirnomu hiperprostori. Prote na tryvalosti poliotu za vlasnym bortovym asom ce nijak ne poznaalosia poperedu na nas
ekalo pivtory doby bezdijanosti.
Perekonavy, o vsi systemy korablia funkcinuju normano, ja rozbudyv Lajfa
Sigurdsona, peredav jomu keruvannia, a sam, vidajduno pozichajuy, spustyvsia na tretij jarus, de razom iz ytlovymy prymienniamy dlia pasayriv buly tako kambuz iz jidaneju. Razom zi mnoju pila j Ann-Mari, jaka na as zatianoho strybka zalyylasia
zovsim bez roboty zaraz ne bulo z kym vstanovliuvaty zvjazok i proty koho zastosovuvaty zbroju. Navi koly b u danyj moment kanalom ily ini korabli, my vse odno ne
zmohly b vstupyty z nymy ni v jakyj kontakt. Kosmini bytvy v hiperprostori ce siuet
dlia deevych, antynaukovych bojovykiv.
U jidani, kudy my zajly perekusyty pered vidpoynkom, buly lye Rae i Klod
Briso. Vony sydily za stolykom, servirovanym na otyry persony; doka mala trochy zaspanyj vyhliad, oevydno, ojno prokynula, a jiji diako, mij kolynij vager, buv pochmuryj i vtomlenyj.
Pobayvy nas, Rae machnula rukoju.
Chodi do nas. Melisa ve pryhotuvala vam obid.
My pidijly, pryvitaly i vlatuvalysia na vinych sticiach.
A de sama Melisa? zapytala Ann-Mari.
Ponesla snidanok dlia lejtenanta Sigurdsona. Pevno, vy z neju rozmynulysia.
Tak, rozmynulysia, kyvnuv ja, beruy do jii. My spustylysia po trapu, a
vona, mabu, skorystalasia liftom.
Za cej as Klod Briso ne zronyv ni slova j lye mliavo kyvnuv u vidpovi na nae
vitannia. Uvanie prydyvyvy do nioho, ja pomityv, o vin ne lye vtomlenyj, a e j
pjanyj. Pryomu pjanyj dobriae. A pid oyma u nioho vyrazno vydnilysia temni kola.
Admirale, skazav ja, vam treba pospaty.
Ja namahavsia, vidpoviv vin ponuro. Ne vyjlo.
To vypyly b snodijne.
Pyv. Ne dopomohlo.
A potim nalyhavsia, dokirlyvo ozvalasia Rae. Koly ja zajla do nioho v
kajutu, vin sydiv na liku j dudlyv prosto z pliaky. Dosi ja nikoly ne bayla joho takym
pjanym.
Dosi nikoly Briso pochlynuvsia j zakaliavsia. Nikoly ne traplialosia
takoho takoji katastrofy. Vy navi ne ujavliajete, o stalosia.
Ne ujavliajemo, pohodylasia Ann-Mari. I dumaju, nam ne naley cioho
znaty.
Vin nedbalo vidmachnuvsia.

 Naley, ne naley Pizno zamykaty angar, koly korabli ve vkradeni. Avy zavolodily cym dynom u pliaci. I vypustyly joho na voliu Durni volochati! Vony, mabu, sami ne rozumiju, z ym zvjazalysia, jakymy sylamy hraju.
Admiral zamovk i mianym pohliadom utupyvsia v apetytnyj bekon na svojij tarilci,
kotroho vin navi ne torknuvsia.
Diako meni skazav, o cia zbroja nazyvajesia stranglet, kynula Rae.
Ne zbroja, a fenomen, popravyv jiji Klod Briso. Kvarkova materija. Reovyna, o skladajesia z kvarkiv.
Bu-jaka reovyna skladajesia z kvarkiv, zauvayv ja. Vony utvoriuju protony ta nejtrony.
U strangleti nemaje ni protoniv, ni nejtroniv, vin napriamu skladajesia z kvarkiv.
Ce jakisno inyj fazovyj stan materiji, nabahato iniyj za jadernu reovynu.
Jak e tak? zdyvuvalasia Rae. U koli nam kazaly, o kvarky ne mou
stabino isnuvaty u vinomu, nezvjazanomu vyhliadi.
Ta malo pro o vam kazaly v koli, znyzav pleyma Briso. Popry syne
spjaninnia, hovoryv vin vyrazno, ne plutav slova i jazyk joho ne zaplitavsia. A vtim,
tak vono i je. U strangleti kvarky te zvjazani, ale jakymo osoblyvym, dyvnym ynom.
Same dyvnym, bo providnu ro v utvorenni j isnuvanni cijeji formy materiji vidihraju tak
zvani dyvni kvarky. Choa vony maje vidsutni v zvyajnij materiji, zykam vidomi due
davno, jich vidkryly, zdajesia, e v dvadciatomu storii
Aha, znaju, vstavyla slivce Rae. Isnuju kvarky dyvni, zaarovani, istynni,
krasyvi
Ot-ot, pravyno. Schoe, todi bula moda na romantynu terminologiju. Same
erez ci dyvni kvarky, anglijkoju strange, i vynykla nazva stranglet. Najholovnioju j
najnebezpenioju joho vlastyvistiu je te, o vin zdatnyj rosty za rachunok pohlynannia
protoniv, nejtroniv ta inych e-e, jak jich tam adroniv. Stranglet niby rozepliuje jich
i peretvoriuje na tu samu kvarkovu materiju. U zynych tonkoach cioho procesu ja,
zvisno, ne rozumijusia. Ja vijkovyj, a ne venyj.
Oho! promovyla Rae, dyvliay na diaka yroko rozpliuenymy oyma.
Zrozumilo
o zrozumilo? zapytav ja.
Admiral posmichnuvsia i popleskav pleminnyciu po pleu.
Rozumna divynka! Vidrazu zdohadalasia. Potim serjozno pohlianuv na nas.
Ot ujavi sobi raketu. Zovni zvyajnisiku raketu, tiky v jiji bojeholovci znachodysia
ne termojadernyj y pozytronnyj zariad, a nevelykyj pryskoriuva, vid roboty jakoho
utvoriujesia stranglet. Krychitnyj takyj strangletyk, masoju v mijardni astky grama.
Raketa potrapliaje v zoriu. e u fotosferi vona zhoriaje, a stranglet prodovuje letity,
zachopliuje dorohoju zustrini jadra j strimko zbiujusia. Do centru zori dolitaje velyeznyj takyj strangletye, o tam i zalyajesia, ne v zmozi podolaty gravitaciju. Vin
vydko roste due vydko nejmovirno vydko. Za kika hodyn use jadro zori peretvoriujesia na stranglet, vidbuvajesia kolaps, vybuch i skydannia zovninioji obolonky.
Nadnova!.. zbahnuv ja.
Ato, kapitane. Same ce j stalosia z soncem Dejchany. Vono peretvorylosia na
Nadnovu.
achlyva zbroja, pryholomeno movyla Ann-Mari.
e achlyvia, ni vy sobi ujavliajete. Taka, o my tonie, nai predky ne

navaylysia zastosuvaty jiji navi dlia toho, ob unyknuty porazky u vijni z uynciamy.
o? zdyvuvavsia ja. Vona isnuvala ve todi?
Klod Briso stverdno kyvnuv.
Strangletnyj zapal buv rozroblenyj e do pojavy technologiji keruvannia kanalamy, gliuonnoji bomby i bahato inoho. Todi e ymalo liudkych planet borolysia z
uymy, ojno bulo zachopleno Zemliu, i dlia prypynennia vijny dosy bulo zastosuvaty
ciu zbroju odyn-jedynyj raz abo dvii, ne bie. Znyyty na ostrach uynciv odnu-dvi
jichni systemy i vony, cilkovyto demoralizovani, nehajno b kapituliuvaly.
Admiral ustav z-za stolu, pidijov do vmontovanoho v stinu avtomatynoho baru j
zamovyv pliaku kojaku. Povernuvy na svoje misce, nalyv sobi arku j vypyv jiji zalpom, he-ysto proignoruvavy obureni protesty Raeli.
Ale tut vyjavylasia odna nepryjemna obstavyna, viv vin dali. Pid as vybuchu
taka Nadnova razom iz sonianoju reovynoju vykydaje v dovkolynij prostir mikroskopini astky strangletu. Vony letia zi vydkistiu kika tysia kilometriv na sekundu,
tomu do najblyych zirok mou distatysia lye erez desiatky rokiv. Kvarkova materija
ne je absoliutno stabinoju, vona postupovo rozpadajesia, i za as takoho tryvaloho poliotu vsi strangletni skalky vyparuvalysia b u mizorianomu prostori. Zdavalosia b, treba
lye vybraty ci dlia udaru v rozridenij miscyni Galaktyky, ob napevno unyknuty vybuchiv susidnich zirok, ale Briso pochytav holovoju. Nai naukovci vasno vstanovyly, o stranglety maju e odnu paskudnu vlastyvis: vony spromoni vidkryvaty
kanaly peroho rodu j zdijsniuvaty hiperprostorovi perechody. Pry ciomu vony funkcinuju jak malopotuni rezonansni generatory. omu ja tak i ne vtoropav. Ce jako povjazano zi slabkoju vzajemodijeju. A hustyna strangletnych astok pislia vybuchu dosy velyka, ob erez koen iz kanaliv projlo jich onajmene kika sote mijoniv. I ve erez
desiatok hodyn cia zaraza potrapy v usi susidni systemy.
Admiral nalyv sobi e arku kojaku. Cioho razu Rae, pryholomena poutym,
navi ne namahalasia joho zupynyty.
Ote, vraeno promovyv ja, nevdovzi budu novi vybuchy?
Same tak. Pislia vychodu z kanalu mikroskopini stranglety poynaju padaty na
centrane svitylo. Zaleno vid miscevych umov na ce znadobysia vid kikoch misiaciv do
kikoch rokiv. Klod Briso perechylyv arku j prycmoknuv. A astyna strangletiv
odrazu potrapy u susidni kanaly, i takym ynom radis inkovanoho rajonu bude rozyriuvaty i dali. Koly ponu vybuchaty ini zori, zahana hustyna strangletnych potokiv rizko zbiysia, i vydkis jich rozpovsiudennia stane zrostaty v geometrynij progresiji. erez kikasot rokiv usiu Velyku Magellanovu Chmaru ochoplia vybuchy Nadnovych.
A o bude z namy? zapytala Ann-Mari, nervovo rozkuriujuy sygaretu, holos
jiji pomitno tremtiv. Do nas stranglety ne doberusia?
odo cioho moete buty spokijni. Mi Galaktynoju Spiralliu i Chmaroju vidsutni
bezperervni lanciuky kanaliv peroho rodu, a kanaly druhoho rodu dlia strangletiv nedostupni. Teoretyno ce dovedeno lye rokiv istdesiat tomu. Ranie takoji vpevnenosti
ne bulo, tomu na poatku vijny na uriad ne ryzyknuv zastosuvaty strangletnyj zapal u
Magellanovych Chmarach. Do toho ne vykliuavsia ryzyk tunoho zanesennia infekciji:
prylypaje, skaimo, krychitnyj stranglet do obyvky korablia, razom iz nym potrapliaje v
osnovnu astynu Galaktyky j zapuskaje tut lanciuhovu reakciju.
To ce molyvo?!

 Na astia, ni. Stranglet zjis korabe maksymum za hodynu-pivtory. Vidpovidno, perestane praciuvaty joho generator, a rezonansne pole, jake vyprominiuje sam
stranglet, nadto slabke dlia prochodennia kanalu druhoho rodu. Jako avam vystaylo
klepky ne provodyty vyprobuvannia v meach Galaktynoji Spirali, to nam poky nioho
ne zahrouje.
Sudiay z toho, o vony zastosuvaly strangletnyj zapal u Chmari, rozsudlyvo
skazala Rae, jim vidomo pro nebezpeku.
Tak mabu. Maju nadiju, o avy ne idity. Buly b vony cilkovyti jolopy, to
pidirvaly b sonce Gabbarisa. To za Galaktyku poky mona ne bojatysia. Poky o
Admiral znovu potiahsia do pliaky. Vin javno peretnuv tu meu, pislia jakoji liudyna ne moe zupynytysia j prodovuje pyty a do nestiamy. Cilkom molyvo, o vin ue
buv na avtopiloti. Joho tverezyj holos i rozsudlyvi mirkuvannia ne vvodyly mene v
omanu. Ja rozumiv, o takym paradoksanym ynom u nioho projavylysia naslidky
synoho stresu. Naspravdi vin buv pjanyj jak ip.
A ot o mene zaraz najbie chvyliuje, znovu zahovoryv Klod Briso, tak ce
te, zvidky u volochatykiv uziavsia strangletnyj zapal. Vypadkovyj vytik informaciji?
Zrada? Abo
Abo vony vynajly sami, pidkazav ja.
Admiral kyvnuv.
Jako tak, to nezabarom avy navasia zakuporiuvaty kanaly, stvoria gliuonnu
bombu, vidkryju liach do inych galaktyk, opanuju pryncyp ortogonanych
Bie nioho vin skazaty ne vstyh. Nastupnoji myti Ann-Mari vychopyla zi svojeji
kobury paralizator i vystrilyla. Klod Briso potoyvsia z namirom buchnutysia oblyiam
u svoju tarilku, ale tut vasno zreaguvala Rae. Pidchopylasia zi sticia i prytrymala joho
za plee, a todi oteterilo pohlianula na Ann-Mari.
U im ri? omu vy ce zrobyly?
Ta hirko vsmichnulasia.
A ty e ne dopetrala? ojno tvij diako vykazav nam najvalyviu deravnu
tajemnyciu. Ja musyla zupynyty joho, poky vin ne vybovkav o ie.
Rae tycho achnula. Do neji, nareti, dijlo.
A ja sydiv zacipenivy, ne v zmozi navi voruchnusia. U mojij holovi vidluniuvaly
ostanni slova admirala. liach do inych galaktyk O ort! Neve ce molyvo?
Jak e tak? rozhubleno prokazala Rae. U nioho mav buty psychoblok.
A vin i je. Mjakyj, poverchnevyj blok, o ne deformuje psychiku j ne vplyvaje na
rozumovi procesy. A orstke, gruntovne psychokoduvannia poslabliuje voliu, pryhniuje
inicityvu, prytupliaje intujiciju, obmeuje ujavu. Vono hodysia dlia vykonavciv, ta a
nijak ne dlia kerivnykiv, ne dlia tych, chto uchvaliuje riennia j viddaje nakazy, komu
potribni vsi ci rysy syna volia i neobmeena inicityva, hostra intujicija j niym ne
skuta ujava. Admiral Briso odyn iz takych kerivnykiv. Joho psychoblok maje lye popereduvani funkciji. o na zrazok dzvonyka v holovi: movliav, obereno, ce ne dlia
uych vuch. Naskiky ja rozumiju, koly stalo vidomo pro zastosuvannia avamy strangletnoho zapalu, tvij diako zopalu vyriyv, o vsiomu haplyk, usi tajemnyci rozkryti, i
joho blok prosto zletiv. A pereytyj ok, syne spjaninnia ta vypyte snodijne pozbavyly
joho retok oberenosti j rozvjazaly jomu jazyka. Ja vid samoho poatku mala peredbayty, o v takomu stani vin zdaten vybovkaty zajve. Ale mene pidvela cikavis, due
chotilosia diznaty, jaku zbroju zastosuvaly avy. I o diznalasia bie, ni slid. Ann-

Mari pryreeno zitchnula. A zaraz my staly nosijamy nadsekretnoji informaciji.

Krychitnoji jiji astoky, ale cilkom dostatnioji, ob izoliuvaty nas vid ciloho svitu abo,
e hire, piddaty hlybynnomu psychokoduvanniu.
Tut u dveriach jidani zjavylasia Melisa, jaka pchala popered sebe vizok iz vykorystanym posudom. Ocinyvy vydkym pohliadom obstanovku, vona spantelyeno zapytala:
o tut dijesia?
Ann-Mari pochmuro podyvylasia na neji j vidpovila:
Krae tobi ne znaty, doroheka. Tobi j tak poastylo, o ty ne povernulasia na
dvi chvylyny ranie.

Ni, ce treba tak vlypnuty! Po samisiki vucha

Mij ridnyj diadeko Klod pidklav meni velyeznu svyniu svojimy pjanymy odkrovenniamy. Vtim, ja te harna: sluchala joho, rozziavyvy rota, choa udovo rozumila, pro
jaki nebezpeni rei vin verze. Ta j bako z Ann-Mari vony stari vid mene j musyly
zdohadatysia, ym ce moe skinytysia. Ale jich tak zachopyla rozpovi pro stranglety,
o vony dozvolyly diakovi vybovkaty najvalyviu informaciju. I nechaj vona pozbavlena bu-jakoji konkretyky, chaj my ne znajemo odnych detalej, suti spravy ce ne miniaje. Navi tych kikoch sliv pro ini galaktyky cilkom vystaylo, aby perevesty nas, zvyajnych hromadian Zemli j Terry-Galliji, do kategoriji osib, posviaenych u najvalyviu
deravnu tajemnyciu
Nau doliu vyriuvaly na najvyomu rivni. Pislia prybuttia do systemy Dety Oktanta na krejser vidrazu popriamuvav do holovnoji kosminoji bazy Zbrojnych Syl TerryGalliji, roztaovanoji lye za mijon kilometriv vid zablokovanoji drom-zony. Tam e bula
j stavka Objednanoho Komitetu Naanykiv tabiv Spivdrunosti, i pozaplanetna rezydencija gallijkoho uriadu.
My utrioch ja, bako j Ann-Mari ve ponad hodynu tynialysia nevelykoju vitaneju prezydentkych apartamentiv, a zovsim poru, u kabineti, zasidav improvizovanyj trybunal u skladi premjer-ministra Zemli Polia Karno, prezydenta Terry-Galliji
aklin Peti ta holovy Objednanoho Komitetu, admirala-fedmarala Abera Diubari. Zaraz u nych na kylymi buv diako Klod, vynuvate naoji chalepy. Nu a my sered hnitiuoji movanky ekaly na vyrok.
Molyvo, chto inyj na mojemu misci tiky b radiv, o vklepavsia v ciu istoriju.
Napryklad, Hijermo de Toro, schyblenyj na zyci chlope, z jakym ja navalasia u vypusknomu klasi. Zaraz vin potyrav by ruky v peredutti toho, jak zamis Sorbony potrapy priamisiko v zasekreenyj doslidnykyj centr, de krai rozumy liudstva vydaju nahora vidkryttia, odne dyvovynie za ine.
Ave, Hijermo buv by aslyvyj. Mabu, jomu b i na dumku ne spalo, o joho zaprosto mou piddaty psychokoduvanniu, pislia oho vin hodytymesia chiba o na laboranta. Ale ni, z nym nioho b takoho ne zrobyly u nioho spravdi svitla holova, vin
bezumovno stane talanovytym uenym i prynese ymalo korysti nauci j liudstvu.
Nu a ja? Zvyajna sobi divyna, ne durna, ale j ne genij, takych, jak ja, navkruhy
cho hrebliu haty. Prote j u mene je svoji ambiciji, svoji plany na majbutnie. Ja chou
vyvytysia i staty zorianym kapitanom, jak tato. A potim admiralom i komanduvaty
eskadroju. Abo cilym flotom. A moe, j usima Vijkovo-Kosminymy Sylamy Zemli. Jak
zvuy admiral flotu Rae Leblan! Choa, zvisno, meni bie do vpodoby zvannia admiral-fedmaral, ta koly ve v zemnych VKS joho zaminyly na admiral flotu, chaj bude
tak. Holovne su, a ne nazva. Do toho je odna pryjemna dribnyka: u gallijkoho admiral-fedmarala na pohonach otyry zirky, a v zemnoho admirala flotu a pja!
Ot tiky vynykla prykra problema pomi mnoju ta mojeju blyskuoju karjeroju
vklynylasia diakova neoberenis. Mjako kauy, neoberenis, a jako nazyvaty rei

svojimy imenamy to duris i bezvidpovidanis. Z joho lasky ja dovidalasia, o my vmijemo pronykaty v ini galaktyky. Ce nejmovirno, ce pryholomlyvo, ce najbie vidkryttia
z asiv peroho mizorianoho poliotu. Liudy stolittiamy mrijaly podorouvaty do inych
galaktyk, i teper jichnia zapovitna mrija, schoe, zdijsnylasia Ale poky ce sekret. Sekret,
vidomyj due obmeenomu kolu liudej i pro jakyj meni, kursantovi Raeli Leblan, devjatnadciaty rokiv vid narodennia, znaty nijak ne hodysia. Prote ja znaju i v ciomu
moja bida.
Jak i kona normana liudyna, ja due ne chotila, ob chto kopyrsavsia v mojij
holovi, vtruavsia v moju psychiku, programuvav mij mozok. Te, o Ann-Mari rozpovila
pro naslidky psychokoduvannia, dobriae naliakalo mene. opravda, zhodom, zaspokojivy, vona trochy pomjakyla svoji slova, navela kika prykladiv vdaloji karjery zakodovanych pracivnykiv Sluby Bezpeky, zaznayvy, o dechto z nych navi dosluylysia
do admirakoho zvannia. Ta koly ja zapytala, ym zajmalysia taki admiraly, Ann-Mari
bula vymuena vyznaty, o ne bi ni kanceliarkoju robotoju.
A mene ce zovsim ne vlatovuvalo, ja ne zbyralasia stavaty prostym vykonavcem.
Chaj krae obmea moju zynu svobodu, chaj zamknu mene v tomu samomu doslidnykomu centri, de provodiasia sekretni rozrobky. Vreti-ret, ne mou e veni, taki
jak profesor Agatijar, robyty vse sami, jim obovjazkovo potribni pominyky j laboranty.
Ja nikoly ne mrijala pro naukovu karjeru, choa z usich tonych i pryrodnyych dyscyplin
bula odnym iz kraych univ u koli. Prote jako dovedesia vybyraty mi vjaznyceju i
promyvanniam mizkiv, to ja bez odnych vaha viddam perevahu peromu
Nareti dveri vidynylysia, i do kimnaty vvijov diako Klod. Z joho vyhliadu,
znano badiorioho, ni hodynu tomu, ja zrozumila, o nai spravy ne taki kepki, jak
my oikuvaly.
Nu jak tam? odnoasno vychopylo u baka j Ann-Mari.
Moju vidstavku ne pryjnialy, vtomleno vidpoviv diako. e pid as poliotu,
ojno proumavy vid postrilu paralizatora j myttiu protverezivy, vin jak zavedenyj
toroyv pro te, o pide u vidstavku j dobrovino piddassia psychokoduvanniu. A dlia
pokarannia meni implantuju antyalkohonyj blokator. Boju, o teper, liuba Rae, ja
ne zmou vypyty navi kelyka ampankoho na tvojemu vesilli.
Ce vin tak poartuvav. Cha, zovsim ne smino
A o bude z namy? neterpliae zapytala ja.
Z toboju i tvojim bakom chou e pohovoryty, per ni uchvaliuvaty riennia.
9

A vas, fregat-kapitane , zvernuvsia vin do Ann-Mari, perevodia u bezposerednie

pidporiadkuvannia Objednanoho Komitetu. Z cijeji myti vy spivrobitnyk Upravlinnia Specinych Operacij. Naskiky ja znaju, pivroku tomu vy podavaly vidpovidnyj raport.
Tak tono, admirale!
Vid cijeji zvistky oblyia Ann-Mari projasnilo. Vono j zrozumilo: ade Upravlinnia
Specinych Operacij, a korote USO, vykonuvalo najskladnii j najvalyvii zavdannia,
do jakych ne zalualy liudej z obmeenoju inicityvoju i slabkoju motyvacijeju. USO bulo
elitnym pidrozdilom rozvidky j kontrrozvidky, a ote, psychokoduvannia Ann-Mari ne
zahrouvalo. Do rei, mij bako (tobto peryj bako ofrej Leblan) sluyv jakraz v USO.
Diadeko syluvano posmichnuvsia.
9 Fregat-kapitan (capitaine de fregate) kapitan 2 rangu.

 A de vae diakuju? Bo same mij dovhyj jazyk dozvolyv vam otrymaty ce pryznaennia Vtim, ja artuju. Pytannia pro vae perevedennia i tak bulo faktyno vyrieno.
Lye zaraz ja zauvayla, o vin povodysia trochy dyvno. A nadto zbudenyj, oi
joho hariakovo blya, a zinyci nepryrodno rozyreni.
o z toboju, diadeku? sturbovano zapytala ja. Tobi daly narkotyk
pravdy?
Ni, prosto ejdetyk. ob osviyty moju pamja. Ja doslivno perepoviv nau todiniu rozmovu, i vony perekonalysia, o bie nijakych sekretiv ja vam ne vykazav.
Lye poaly hovoryty pro o, o poynajesia zi slova ortogonani, zaznayla Ann-Mari.
Diako kyvnuv.
Ce ja tako pryhadav. Jako tono: opanuju pryncyp ortogonanych a
todi mene vidkliuyly. Ta vy nizao ne zdohadajetesia, pro o jlosia. Navi jakby ja
vstyh skazaty j druhe slovo, vam by ce nioho ne dalo. Termin ne nadto vdalyj hm, y,
navpaky, due vdalyj. Ce e jak podyvytysia.
Zate pro ini galaktyky ty skazav priamo j nedvoznano, dodala ja.
Ce ne taka krytyna informacija. Najbie my bojalysia, o ja mymochi obmovyvsia pro o take, z oho vy zhodom mohly b zrobyty m-m, nebaani vysnovky. Ta,
na astia, vse obijlosia. A odo inych galaktyk, to vam vidomyj lye sam fakt, bez odnych konkretnych detalej. Vy poviryly meni tiky tomu, o ja obijmaju vysoku posadu v
kerivnyctvi j maju dostup do deravnych tajemny. Jako vy rozkaete pro ce svojim
druziam, znajomym abo rodyam, vony, molyvo, tako poviria vam, ale z ymaloju astkoju skeptycyzmu. A dali ce ve pide jak zvyajni utky j plitky razom z bahama nebylyciamy pro nai sekretni vidkryttia ta rozrobky.
My nikomu ne skaemo, zapevnyla ja.
Diako Klod usmichnuvsia.
Ja v ciomu ne sumnivajusia, liuba. Prosto zmaliuvav hipotetynu sytuaciju A
vtim, ne taku ve j hipotetynu. Kika raziv buv vytik informaciji, o bucimto my navylysia vidkryvaty kanaly tretioho rodu. Osoblyvoho rezonansu ci utky ne vyklykaly jim
ne poviryly, i vony vydko vuchly. Nae suspistvo davno zvyklo do riznoji dezinformaciji. Use ce ja vedu do toho, o vam ne zahrouje hlybynne psychokoduvannia.
Ote, pidsumuvav bako, dlia nas cej incydent mynesia bez naslidkiv?
Ni, naslidky budu. Jak ne jak, a vy posviaeni u valyvu deravnu tajemnyciu.
Kapitan Prentan svoje ve otrymala i jij poastylo, bo ce zbihlosia z jiji baanniamy.
A pro naslidky dlia vas z Raelliu ja hovoryty ne upovnovaenyj. Ta j ne znaju napevno,
o vam zaproponuju. Choa zdohadujusia. To davajte zaekajemo.
ekaty dovelosia nedovho. Chvylyn za pja do vitani vvijly veryteli naoji doli
prezydent aklin Peti, premjer Po Karno i admiral Diubari. Madam Peti, z jakoju my do
cioho ne baylysia, teplo pryvitalasia z namy j pocikavylasia, y my zholodnily. Vyslovyvy
nau spinu dumku, bako zapevnyv, o ne zholodnily, ta vona odnakovo viddala rozporiadennia po interkomu, ob nam prynesly aju z biskvitamy. Pani prezydent trymalasia z namy rade jak pryvitna chaziajka, a ne jak lider najmohutnioji z liudkych planet. Taka jiji povedinka v pryvatnomu koli zovsim ne uzhoduvalasia z kutyvovanym u
10

ZMI obrazom lia femme de fer , he-ysto pozbavlenoji zvyajnych liudkych pouttiv.
10 Lia femme de fer zalizna inka (fr.).

Madam Peti nazyvaly najvyznaniym deravnym dijaem za vsiu istoriju TerryGalliji. Jiji stavyly narivni z takymy legendarnymy istorynymy postatiamy, jak Napoleon
Bonapart, ar de Hol abo Margaret Teter, a dechto jov ie dali j stverduvav, o
vona vzahali najvydatniyj polityk usich asiv i narodiv.
Prote ce bulo javnym perebienniam. Pani prezydent, bezumovno, bula vmilym organizatorom i talanovytym kerivnykom, vona blyskue spravlialasia zi svojimy
obovjazkamy jak, vlasne, j biis jiji poperednykiv. Prosto sim rokiv tomu, pid kine
svoho peroho prezydentkoho terminu, vona opynylasia v potribnyj as u potribnomu
misci same jiji pidpys buv postavlenyj pid nakazom pro poatok velykomastabnoji
vijkovoji operaciji proty uych. Blyskavyne zvinennia vomy liudkych planet zabezpeylo jij perekonlyvu peremohu na nastupnych vyborach, i navi mynuloho roku, koly
na parlamentkomu rivni sympatiji biosti vyborciv perekynulysia vid liberaliv do konservatoriv, vona vse odno bula pereobrana na tretij termin. Madam Peti liubyly j anuvaly; ja dumaju, o jakby ne konstytucijne obmeennia, to erez pja rokiv jiji b obraly
i vetverte.
Koly prezydentkyj sekretar prynis do vitani taciu z ajem ta biskvitamy i movky
vyjov, premjer-ministr Karno, zruno vlatuvavy u krisli, zahovoryv:
Peredovsim zmaliuju nae baennia sytuaciji. Reteno rozibravy ve chid vaoji
todinioji rozmovy, my vstanovyly, o admiral Briso ne vykazav vam odnych inych sekretiv, okrim toho, o nam vidomyj liach do inych galaktyk. Ce tako valyva tajemnycia, rozholoennia jakoji narazi vkraj nebaane. Najmene za cych obstavyn nas nepokoji,
o pro neji diznajusia ui. Ci vidomosti niym jim ne dopomou, a lye prymusia e
bie nas bojatysia. A ot o spravdi je nebezpenym, to ce rozpovsiudennia takoji informaciji sered liudej. Zaraz naa ekonomika praciuje na vijnu, holovna naa meta
zvinennia liudkych svitiv, o dosi perebuvaju pid vladoju uynciv, i poky my ne
moemo dozvolyty sobi taki mastabni projekty, jak osvojennia inych galaktyk. A tym
asom znana astyna hromadian zvinenych planet dosi yvu zi strachom pered uynciamy i ne pouvajusia v bezpeci navi za nadijno zablokovanymy drom-zonamy. Vony
zvykly ne borotysia z nebezpekoju, a unykaty jiji. Po Karno zrobyv pauzu i hlianuv
na baka. Osobysto vas ce ne stosujesia, meje Matusevy, ale bahatioch mahavarciv
bezumovno. Darujte, jako moji slova obrazyly vas.
Use harazd, ser, nezvoruno vidpoviv bako. Jako vai slova j zaepyly
mene, to lye tomu, o ce hirka pravda. I, zdajesia, ja rozumiju, do oho vy vedete.
ojno stane vidomo pro dostupnis dlia nas inych galaktyk, bahato liudej zachou tudy
pereselytysia. Kynuty vse nayte, poaty z ystoho arkua, terpity tiahoty j nevlatovanis
yttia peroposelenciv, aby lye opynytysia podali vid uych.
Vaa pravda, kapitane, kyvnuv premjer-ministr. A my, jak demokratyno
obrani uriady, ne zmoemo opyratysia voli znanoji astyny naych spivhromadian. A
jako navi ynytymemo opir, to na nastupnych vyborach do vlady pryjdu ti, chto poobiciaje poaty masovu kolonizaciju susidnich galaktyk. V rezutati dovedesia istotno skorotyty vijkovi vytraty, i zvinennia odynadciaty planet, de e j dosi skniju u nevoli devja mijardiv naych pobratymiv, zatiahnesia na kika desiatyli. My ne moemo, my ne
majemo prava cioho dopustyty.
Ja cilkovyto zhoden z vamy, ser. I peven, o moja doka takoji dumky.
Pro vsiak vypadok ja energijno kyvnula.

 Ale bojusia, o odnijeji naoji obicianky movaty dlia vas bude zamalo.
Vlasne, cioho nam vystay, zapevnyla madam Peti. Cilkom. Do toho vy
ne majete odnych vahomych dokaziv, a jmovirnis toho, o vam poviria na slovo, mizerno mala. Prote je rozumne pryslivja: bereenoho Boh beree. Tomu my proponujemo
vam projty pevnu psychoobrobku. Ce ne hlybynne koduvannia, ni. Ce take same blokuvannia, jake prochodyly my z panom holovoju, obydva prysutni tut admiraly, a tako
ymalo uriadovciv i vijkovych, o maju spravu z sekretnoju informacijeju. Vtruannia
u va mozok bude minimanym, vono zaepy lye pevni asocityvni zvjazky j odnoju
miroju ne vplyne na vai rozumovi zdibnosti. Ostannie mou vam garantuvaty na vsi sto
vidsotkiv znaju po sobi.
Ach, jaki my emni! deo rozdratovano podumala ja. Treba : my proponujemo. Mona podumaty, o my majemo vybir. Skazala b prosto: ce neobchidno abo
my tak vyriyly. Ale ni vony proponuju. A vidmova ne pryjmajesia
Bako, mabu, dumav tak samo. Vin use zrozumiv, tomu ne stav zi mnoju radytysia,
a korotko vidpoviv:
Tak, mem, my zhodni.
Tiky tut je odna problema, znovu vtrutyvsia v rozmovu meje Karno, jaka
suttievo zaipaje interesy mademuaze Leblan. Boju, teper vona ne zmoe prystupyty do
zania u vijkovo-kosminij akademiji.
Oho! Ce ve kepko. Ce due-due pohano
Ale omu? zapytala ja.
Bo pry peromu zahanomu medynomu ohliadi, jaki v Anapolisi provodia osemestru, vae blokuvannia bude vyjavleno. Dovkola cioho, zvisno, vynykne nezdorovyj
aita. Ja, vtim, mou rozporiadytysia, ob vy prochodyly planovi medohliady ne v akademiji, a pry Generanomu tabi, ale todi vae naastvo zacikavysia, z jakoho dyva dlia
vas zrobleno vyniatok. Premjer-ministr rozviv rukamy. Meni koda, mademuaze,
ale Anapolis dlia vas zakrytyj. Jak i vsi ini vijkovi akademiji j koledi.
I o robyty? zasmutylasia ja.
Te meni tragedija! ozvavsia admiral Diubari, jakyj dosi movav. Ja, napryklad, ni v jakych akademijach ne navavsia, a piov na slubu riadovym Hm-m. Choa
potim, zvyajno, vstupyv na ocerki kursy.
Nu, v naomu vypadku ce ne projde, skazav Po Karno. Riadovyj y serant
z takym psychoblokom pryverne do sebe ne mene uvahy, ni kursant. Jako mademuaze Leblan cilkovyto pevna v rienni povjazaty svoje yttia z vijkovym flotom, to specinym rozporiadenniam ja mou zarachuvaty jiji na slubu z prysvojenniam pidocerkoho zvannia. Dumaju, dlia cioho vona maje dostatniu kvalikaciju. Vin pereviv pohliad na mene. Jak meni vidomo, vy prochodyly ne lye standartnu kinu programu, a j cilu nyzku fakutatyvnych kursiv.
Tak, pane holovo, pidtverdyla ja, myttiu pidbadioryvy. o , moji spravy
vyjavylysia ne taki ve j kepki. Za ostanni pja rokiv ja vyvyla vsi teoretyni dyscypliny, neobchidni dlia pilota-navigatora. Projla kika praktynych kursiv vkliuno iz zastosuvanniam bu-jakych vydiv indyviduanoji zbroji. Z usich obovjazkovych i fakutatyvnych predmetiv, okrim vijkovoji istoriji, maju vyyj bal.
A o z istorijeju? pocikavylasia pani prezydent.
Na kontronych testach ja odyn raz pomylylasia. Pereplutala generala Granta z
generalom Li.

Huby madam Peti leheko vsmichnulysia.

Jako esno, to ja ne mou pryhadaty, chto z nych na jakomu boci vojuvav.
A e, kvaplyvo dodala ja, bahato zajmalasia na virtuanych trenaerach.
Na liubytekych? zapytav Diubari.
Ni, ser, na profesijnych, pid kontrolem instruktoriv. Ja projla zatverdenu uriadom programu pidhotovky cyvinych pilotiv, vykonala vsi neobchidni normatyvy, a
vzymku, na rizdviani kanikuly, i cioho lita, koly zakinyla kolu, nalitala istsot sorok
hodyn na spravniomu Tut ja zapiznilo zapnulasia, zbahnuvy, o bovknula zajve.
Ale vidstupaty bulo ve nikudy. Nu, rozumijete, ja zvernulasia po dopomohu do pana
ankara, koly vin buv z vizytom na Zemli. A jomu jomu ne zmohly vidmovyty.
Osoblyvo ministr transportu, odrazu zdohadavsia meje Karno j skruno pochytav holovoju. U mojemu uriadi kvitne j bujaje kumivstvo!
Nepotyzm je skri, zauvayla madam Peti. I dobre, jakby vin obmeuvavsia
lye takymy nevynnymy projavamy. Odnak povernimosia do mademuaze Leblan. Z ohliadu na vsi obstavyny ja ne bau odnych perekod dlia jiji zarachuvannia na vijkovu
slubu u zvanni mimana.
Premjer-ministr holosno zakaliavsia. Bako z diakom Klodom vvilyvo posmichnulysia. Ja vid podyvu perestala dychaty. Zate admiral Diubari buv sama nezvorunis.
Boju, madam, u nas vynyklo nevelyke terminologine neporozuminnia, promovyv Po Karno, vhamuvavy svij kae. Vam, mabu, vidomo, o otyry roky tomu
my vidnovyly systemu zva, jaka isnuvala v Zemnij Konfederaciji u dovojennyj as?
Tak, znaju. I meni skarylysia, o ce vyklykaje ymalo plutanyny.
e b pak! proburav Diubari. Nai lejtenanty dosi ne mou zmyrytysia z
tym, o musia vitaty zemnych molodych lejtenantiv jak starych za zvanniam. A z pojavoju ynu kommodora, jakyj ne maje u nas vidpovidnyka, bahato gallijkych admiraliv
nezadovoleni tym, o nosia na odnu zirku mene, ni rivni jim za rangom zemni admiraly.
To dodajte sobi zajvu ziroku, ta j use, znyzav pleyma Karno. Vy, vijkovi,
spravnisiki dity. o do naoji systemy zva, to my prosto dotrymujemosia tradycij.
A tradyciji, osoblyvo zemni, treba vidroduvaty j plekaty, nezvaajuy na molyvu plutanynu. I, do rei, perymy ciu plutanynu spryynyly e nai predky, baky-zasnovnyky
Terry-Galliji, koly zaprovadyly flotki zvannia kapitan-lejtenanta i staroho lejtenanta. U
rezutati mimany opynylysia za bortom, peretvoryvy na pidoceriv, praporykiv. U
nas e, na Zemli, praporyky nazyvajusia vorent-oceramy, a mimankyj yn vidpovidaje gallijkomu lejtenantovi.
Aha, teper zrozumilo, skazala madam Peti j pyno podyvylasia na mene.
Schoe, o erez svoju neobiznanis ja podaruvala junij ledi marni nadiji. Pereprouju,
mademuaze, ale z mimanom vam dovedesia zaekaty.
Navio ekaty? nespodivano zastupyvsia za mene Diubari. Po-mojemu,
vy zaproponuvaly slunu ideju. Sim rokiv tomu kadet Leblan odnoosibno zumila pryvesty
korabe do Mahavari, zdijsnyla na atli posadku na planetu j vstupyla v kontakt z tamtenim pidpilliam, vykonavy tym samym zavdannia, pokladene na zahyblyj ekipa. Potim vona brala uas u bytvi za Sonianu systemu j projavyla sebe jaknajlipym ynom.
Koly vse zakinylosia, my vruyly jij meda Za dobles i vidpravyly nazad u kolu. Bez
sumnivu, my vynyly pravyno divyni potribno bulo otrymaty normanu osvitu. Zaraz
vona ve dorosla, maje praktynyj dosvid i teoretyni znannia. Osobysto ja vvaaju, o

kadet Leblan cilkom zasluhovuje na molodyj lejtenantkyj yn.

Ja znovu zatamuvala podych. O nebo, neve vyjde?! Neve ja stanu povnocinnym
ocerom, a ne jakymo tam praporykom?
Po Karno i aklin Peti perezyrnulysia.
A om by j ni, pidsumuvala pani prezydent.
Spravdi, pohodyvsia pan holova. Na odnoho mimana bie, na odnoho
mene Nu o , mademuaze, chaj bude tak. Vidsiohodni vy pryzyvajetesia na dijsnu
slubu do Vijkovo-Kosminych Syl Zemnoji Konfederaciji z prysvojenniam vam zvannia
mimana.
Na radoach ja ladna bula zavereaty j zapleskaty v doloni. Meni zakortilo kynutysia na yju meje Karno, abo admiralu Diubari, jakyj napolih na ciomu rienni, abo
madam Peti, yja pomylka j pryzvela do moho pryznaennia
Pevna ri, ja tak ne vynyla ce bo zovsim ne lyylo doroslij divyni, ta e j
ocerovi. A poky ja sydila, mov paralizovana, i hariakovo zbyralasia z dumkamy, ob
hidno vidpovisty svojemu verchovnomu holovnokomanduvau, premjer-ministr zahovoryv znovu:
A zaraz odo vaoho miscia sluby, kapitane Matusevy i mimane Leblan. My
vvaajemo, o vam, jak i fregat-kapitanu Prentan, jaknajbie pidijde Upravlinnia Specinych Operacij pry Objednanomu Komiteti Naanykiv tabiv. Ce najzrunie dlia vas
otoennia. Spivrobitnyky USO postijno maju spravu z deravnymy tajemnyciamy, vsi v
obovjazkovomu poriadku prochodia psychoobrobku, to vy niym ne vyrizniatymetesia
sered nych.
Po Karno zamovk, javno ekajuy reakciji na svoji slova. Bako zhidno kyvnuv:
Tak, ser. Mabu, ce najoptymaniyj varint.
U nas je j ina propozycija, skazala madam Peti. Molyvo, pryvablyvia dlia
vas. U najblyij do nas galaktyci M31, o vidoma jak Tumannis Andromedy, praciuje
kika naych doslidnykych grup. Jako zabaajete, my vidpravymo vas tudy; ale vy musyte maty na uvazi, o ce oznaatyme dlia vas tryvalu izoliaciju vid rety svitu. Vy
zmoete povernutysia nazad lye pislia zakinennia aktyvnoji fazy vijny sebto, koly
bude zvinena ostannia liudka planeta. A ce moe zatiahtysia na bahato rokiv.
Ja pobayla, jak u baka zahorilysia oi. Ta j meni, ziznatysia, perechopylo podych.
Buty sered peroprochodciv inoji galaktyky dalekoji, uoji, e zovsim nerozvidanoji,
jaka, napevno, taji ymalo zahadok. Krok za krokom vyvaty novyj svit, navmannia
zdijsniuvaty zatiani strybky, prokladajuy mizoriani trasy, dosliduvaty zori, jaki
mou maty prydatni dlia yttia planety v naij Galaktyci takych system, o vidpovidaju kryteriju Lopesa-Slukoho, vyjavylosia ponad dva mijony, i dlia jich perevirky znadobylosia maje tysiaolittia. A v Tumannosti Andromedy jich e bie, bo j sama vona bia
za nau Galaktyku, my lye zapoatkujemo osvojennia novoho yttievoho prostoru dlia
liudstva prostoru vinoho vid uynciv Choa omu vinoho? Ade j tam mou buty
ini rozumni rasy. Isnuju e vony tut visim u samij Galaktyci j odna, glisary, v Malij
Magellanovij Chmari. Ale v bu-jakomu razi my ne povtorymo pomylky naych predkiv,
ne dopomahatymemo tamtenim uym dosiahty zirok. Chaj sobi yvu na svojich planetach i navi ne mriju pro kosmos. Nam vystay i tutenich uynciv
Bako podyvyvsia na mene, a ja na nioho. Ja zrozumila, pro o vin dumav, a vin
zrozumiv, o ja zhodna z nym.

 Ce due pryvablyva propozycija, povoli movyv bako. Tym bie, o ja zavdy mrijav buty mandrivnykom i doslidnykom, a ne vojinom. Ale jakraz z cijeji pryyny
ja ne mou jiji pryjniaty. Moje misce tut, na vijni a poky bude zvineno ostanniu
liudku planetu. A ini galaktyky zaekaju, nide vony ne podinusia.
Admiral Diubari schvano kyvnuv. A meje Karno iz zadovolenoju usmikoju prostiah madam Peti ruku. Pani prezydent distala z nahrudnoji kyeni stofrankovu kupiuru
i vklala jiji v doloniu premjer-ministra.
Ja prohrala pari, pojasnyla vona. I due rada ciomu. My majemo namir
doruyty vam ukraj valyve j vidpovidane zavdannia, kapitane Matusevy. Na sviti je
lye dvoje liudej, zdatnych uporatysia z nym. I odyn iz nych vy.

A potim nas iz Ann-Mari vyhnaly vtryyja.

Ja, zvisno, vyslovylasia gurano. Fizynoho nasystva nichto ne zastosovuvav,
prosto nam tonko natiaknuly, o naa prysutnis pry rozmovi z bakom zovsim ne
obovjazkova, i zaproponuvaly zajniatysia svojimy spravamy. Do cych sprav nalealo:
a) mij vizyt do kanceliariji tutenioho predstavnyctva zemnoho Gentabu dlia ocijnoho zarachuvannia na slubu do Vijkovo-Kosminych Syl Zemli;
b) nae z Ann-Mari prybuttia v rozporiadennia Upravlinnia Specinych Operacij,
de nas maly vnesty do spysku osobovoho skladu, postavyty na utrymannia j vydilyty ytlo;
v) vse ine, povjazane z punktamy a i b: otrymannia neobchidnych dokumentiv
ta rekvizytiv, obmundyruvannia j tabenoji zbroji, oblatuvannia na novych kvartyrach,
znajomstvo z naastvom i majbutnimy kolegamy ta ine;
h) vizyt do medsanastyny USO, de my projdemo peredbaenyj u takych vypadkach
medohliad i piddamosia obicianij mjakij psychoobrobci jak zapevnyla pani prezydent,
ce zovsim ne strano i lye triky nepryjemno.
Oto sprav dijsno ne brakuvalo, ta vse bulo trochy prykro, o mene tak bezceremonno vystavyly za dveri na najcikaviomu misci rozmovy. Ann-Mari viduvala te same,
ale vmilo chovala ce pid maskoju bajduosti davavsia vznaky esbenyj vykil.
A vtim, ue nezabarom ja he-ysto zabula pro svoju dosadu, zachoplena pryjemnymy dlia sebe klopotamy. U kanceliariji mene obsluyly za perym rozriadom, niby ja
bula onajmene komandorom, a to j kapitanom. Bezumovno, na spivrobitnykiv spravylo
neabyjake vraennia, o yn mimana prysvojiv meni sam verchovnyj holovnokomanduva, tomu povelysia zi mnoju vemy zapopadlyvo. Vsia biurokratyna tiahanyna bula
zvedena do minimumu, i protiahom pivhodyny ja otrymala na ruky ocerke posvidennia, tabenyj pistolet-paralizator, slubovu kredytku, kopiju nakazu pro moje perevedennia v USO, komplekt rangovych vidznak ta imennych planok dlia vsich vydiv obmundyruvannia, a tako napravlennia do hospodarkoji astyny, de mene maly zabezpeyty tym
samym obmundyruvanniam.
Na toj as Ann-Mari ve vstyhla zbihaty v roztauvannia gallijkoho Gentabu za
nakazom pro svoje perevedennia, i v hospastynu my pily razom. Tam z mene znialy vsi
mirky j nezabarom vyklaly peredi mnoju cilisiku horu novekoho, v plastykovych paketach odiahu. Voliovym zusylliam ja podolala spokusu odiahty paradnyj mundyr i zretoju zupynyla svij vybir na povsiakdennij roboij formi tanach i soroci kolioru chaki.

Perevdiahnuvy, ja prystebnula do pojasa koburu z paralizatorom, prykripyla na petlyciach komira mimanki znaky j poepyla sprava na hrudiach imennu planku. Retu
reej, vkliuno z mojeju kolynioju kursantkoju formoju, ja sklala v nevelykyj kontejner,
ob zalyyty joho na zberihannia, poky vlatujusia na misci svojeji sluby.
Ni, ne tak, zupynyla mene Ann-Mari. Ty e ne zbahnula, kudy my potrapyly.
Vona pereklala kontejner na platformu dlia dostavky vantaiv i prokazala v mikrofon:
USO, ytlovyj vidsik molodoho komandnoho skladu, kajuta mimana Leblan.
Ja ekala, o kompjuter, zrobyvy zapyt u stancijnij bazi danych, vydas povidomlennia pro pomylku, ale cioho ne stalosia. Pidchoplenyj gravitacijnym polem kontejner
sluchniano pirnuv u liuk vantanoji achty i znyk, a na ekrani dyspleja vysvityvsia tekst:
Vidpravleno za pryznaenniam.
O bay, skazala Ann-Mari. Tut use robysia operatyvno, bez tiahanyny.
My e ne vstyhly predstavytysia naastvu, a nam ue nadaly ytlo. Nu harazd, chodimo.
Budemo predstavliatysia.
My popriamuvaly chytrospletinniamy korydoriv do sektora, de roztauvalosia Upravlinnia Specinych Operacij. Dorohoju nam raz po raz zustrialysia ocery, seranty j
riadovi zdebioho gallijci j zemliany, ta neridko traplialysia barnardci, slavoci, zambezijci, a inkoly j vijkovoslubovci inych liudkych svitiv. Biis iz nych maly nye vid
Ann-Mari zvannia, tomu vitaly nas perymy. Ja vidpovidala jim zaleno vid jichnioho
rangu same tak, jak bulo pryjniato v zemnomu floti.
Ann-Mari skosa pohliadala u mij bik i leheko vsmichalasia. Nareti ne vtrymalasia.
Znaje, Rae, ty dyvuje mene.
ym? zapytala ja.
Peredovsim vyborom formy. Ja bula vpevnena, o ty nadiahne paradnyj mundyr
abo prynajmni vychidnyj.
Ja tak i zbyralasia vynyty, esno vidpovila ja. A potim peredumala.
omu?
Nu, ujavyla sobi, jak idu poru iz vamy v novekomu bilomu kiteli z blyskuymy
nayvkamy na pohonach, a zustrini poblalyvo dumaju: A jak vyriadylasia mala! Mabu, siohodni vpere nadiahla ocerkyj mundyr.
Usmika mojeji suputnyci poyrala.
A tak ty skydajesia na buvaloho v buvaciach mimana, jakyj z dnia na de stane
lejtenantom.
Ja promovala, oskiky ne zrozumila vserjoz vona kae y artuje. Ann-Mari tym
asom vela dali:
Odrazu vydno, o ty oderyma vijkovoju karjeroju. Ini spryjnialy b tvij entuzizm za zvyajnu junaku ekzatovanis, ta tiky ne ja. Bo bau v tobi sporidnenu duu.
Sama ja v tvoji roky bula tonisiko taka. Dlia mene stalo spravnioju tragedijeju, koly
pislia koly ja zavalyla vstupni ispyty do vijkovoji akademiji.
O-o spivutlyvo protiahla ja. A o bulo potim?
Todi ja pila do universytetu, vylasia za fachom mereevi komunikaciji, hralasia chakerstvom. Same hralasia, na amatorkomu rivni ne chotila hrobyty sobi mozok vyvlenniam implanta, zadovonialasia mentoolomom. Prote naprykinci tretioho

kursu meni vdalosia vyjty na reteno zakonspirovanu grupu agentiv-pjatdesiatnykiv, jakych progavyla naa kontrrozvidka.
Ja hlianula na Ann-Mari z zachoplenniam.
Nivroku ! A ja j ne znala.
Ce bulo zasekreeno. Zdoby vyjavylasia takoju serjoznoju, o mene vidrazu
vzialy na slubu v SB, a pislia prochodennia ocerkych kursiv prysvojily zvannia lejtenanta. U dvadcia pja ja stala starym lejtenantom, a v dvadcia visim, naperedodni
operaciji Vyzvolennia, mene pidvyyly do kapitan-lejtenanta j zarachuvaly do grupy
bezpeky, o obsluhovuvala stanciji zi styskuvaamy kanaliv. Ta j u nastupni sim rokiv
moja karjera rozvyvalasia po vyschidnij. Za rik-pivtora ja rozrachovuju otrymaty peryj
rang, a dali Ann-Mari zmovnyky pidmorhnula meni. Dali podyvymo. Moe, ja
stanu peroju inkoju v yni admiral-fedmarala.
Oho! podumala ja. My taky spravdi sporidneni dui. Dobre cho ne konkurenty: vona sluy u gallijkomu floti, a ja v zemnomu.
Pry vchodi do sektora USO stojav posylenyj post ochorony. Prote nas propustyly bez
problem, ojno my predjavyly posvidky. Mabu, i tut buly poperedeni pro popovnennia
osobovoho skladu Upravlinnia. Dorohoju ja uvano vdyvlialasia v konoho zustrinoho,
spodivajuy pobayty bodaj odnoho znajomoho, jakyj sluyv razom iz bakom. Prote znajomi meni ne traplialysia, o, vtim, i ne dyvno ade za ostanni sim rokiv Upravlinnia
Specinych Operacij peretvorylosia z nevelykoho pidrozdilu flotkoji rozvidky na velyeznu samodostatniu organizaciju, o bezposerednio pidporiadkovuvala objednanomu
komanduvanniu, a ysenis joho osobovoho skladu zrosla malo ne v sotniu raziv.
Koly my pidijmalysia liftom na jarus, de roztauvavsia tab, Ann-Mari znovu zahovoryla:
A tvij vitym, schoe, naysto pozbavlenyj ambicij. Joho vysoko cinuju u kerivnyctvi, vin davno mih by staty admiralom, komanduvaty brygadoju, a to j dyvizinom, ale
jomu ce necikavo. U nioho vidsutnie estoliubstvo.
Po-pere, vy pomyliajetesia, skazala ja, odo ambicij i estoliubstva. I te, j
druhe vin maje, prosto e ne nahravsia v zorianoho kapitana.
Jak ce?
Nu, rozumijete, do trydciaty esty rokiv bako yv mrijamy pro zori, kosmini
polioty. Nam z vamy vako ujavyty, jak vin stradav uve cej as. My ne buly prykuti do
planety, nad namy ne litaly stanciji uynciv, nae nebo zavdy bulo vine. A bako Ni,
ce ne mona vyslovyty slovamy. Treba bulo bayty joho oblyia, koly vin upere vyjov u
kosmos. Vidtodi mynulo ponad sim rokiv, ale vin dosi perebuvaje navi ne znaju, jak ce
nazvaty. U stani ejforiji, y o. Vin ne choe dumaty pro karjeru, bo vsi joho dumky zajniati kosmosom. Hadaju, vin prosto bojisia, o prosuvannia po slubovij drabyni zakody jomu vpovni nasoloduvatysia poliotamy.
Zrozumilo, skazala Ann-Mari, vychodiay z lifta. U pevnomu sensi vin e
chlopyko.
Tak, molyvo.
Ale ty skazala po-pere. A o po-druhe?
Po-druhe, trochy zamjavy, vidpovila ja, maju do vas prochannia: ne nazyvajte joho mojim vitymom. Ce slovo deo e-e, obraaje mene. Vin mij bako, i vse tut.
Tak ja dumaju pro nioho, tak joho spryjmaju.
Ann-Mari kyvnula.

 Dobre, vrachuju tvoje pobaannia.

Choa navriad y vona zrozumila mene. Ja j sama ne zavdy sebe rozumila. Ja cilkom usvidomliuvala, o olovik, jakoho zaraz nazyvaju bakom, i toj, chto v dytynstvi
hojdav mene na rukach, rizni liudy. Prote svojim jestvom ne viduvala mi nymy odnych vidminnostej. Koly sim rokiv tomu ja zustrila v aeroportu ju-Kakutty neznajomcia, nadzvyajno schooho na moho pokijnoho baka, ofreja Leblana, to ja Prosto ne
znaju, jak pojasnyty, o todi zi mnoju kojilosia. Ce bulo jak udar blyskavky. I tijeji myti
dlia mene stalosia dyvo mij bako voskres
A ot mama, na a, spryjniala vse inake. Dlia neji mij novyj bako zalyavsia uym.
Vona namahalasia zvyknuty do nioho, zmyrytysia z cijeju zaminoju, ale v neji nioho ne
vychodylo. Ce due mene zasmuuvalo. Inodi meni plakaty chotilo vid toho, o v nas tak
i ne vyjlo normanoji simji.

Naanyka Upravlinnia Specinych Operacij, admirala Lefevra, na misci ne bulo.

Jak povidomyv joho sekretar, blyko hodyny tomu joho vyklykav admiral-fedmaral
Diubari. Zistavyvy as, my z Ann-Mari lehko zdohadalysia, kudy piov Lefevr i z kym
zaraz rozmovliaje. Sudiay z usioho, bakovi zbyralysia doruyty spravdi valyve zavdannia napevno, povjazane z nyninioju kryzoju. Pryomu, za slovamy madam Peti, vin
buv odnym iz dvoch, chto mih uporatysia z cijeju spravoju. Nu j nu! Cikavo, chto druhyj? Ja bula zaintrygovana.
Zamis Lefevra nas pryjniav joho zastupnyk, kontr-admiral Simone. Vin vykonav
usi neobchidni formanosti u zvjazku z naym zarachuvanniam do USO, trochy pohovoryv z namy na rizni temy (tak by movyty, dlia poperednioho znajomstva z novymy pidlehlymy), a potim vidpravyv nas do medsanastyny dlia standartnoho ohliadu j podaoji
psychoobrobky.
Jak i obiciala madam Peti, nioho stranoho v ciomu ne bulo. Na vstanovlennia psychobloku pilo ne bie pivhodyny; vsia procedura provodylasia erez zvyajnyj mentoolom, bez zastosuvannia tymasovych nejrountiv, jak pry hlybynnomu psychokoduvanni. Protiahom usioho asu meni pamoroylosia v holovi, pered oyma spalachuvaly iskry j proplyvaly koliorovi pliamy, a kika raziv mene trochy ne znudylo. Ta
zahalom use projlo normano ja oikuvala nabahato hiroho.
Koly spravu bulo zrobleno, likar-psycholog vidpustyv svoho asystenta, zniav z mene
olom i zapytav:
Nu, jak pouvajetesia?
Ta niby nepohano, vidpovila ja, trusnuvy holovoju. opravda, dumky plutajusia. Jak pislia dovhoho perebuvannia u kiberprostori, tiky due.
Ce cilkom normano, zapevnyv mene likar. Nevdovzi vse myne. Poky sydi,
ne vstavajte. Zaraz my perevirymo, jak dije va blok.
Vin zakripyv na mojich skroniach sensorni datyky i vlatuvavsia za stolom pered
kompjuternym terminalom.
Nasampered, mademuaze, vy povynni maty na uvazi, o taka psychoobrobka
ne garantuje zbereennia tajemny, u jaki vas bude posviaeno zhidno zi slubovymy
obovjazkamy. Z vas jich mona bude vytiahty iz zastosuvanniam narkotykiv pravdy abo

bananych zynych tortur; tako vam nio ne zavady rozpovisty pro nych za vlasnym
baanniam. Suasna medycyna e ne maje v svojemu rozporiadenni zasobiv nadijnoho
blokuvannia tych y inych sekretiv, ne zavdajuy nepopravnoji kody mozkovij dijanosti. Na a, liudkyj rozum ne takyj stijkyj, jak u nerejiv-pjatdesiatnykiv, o zdatni
vytrymaty najhlybe psychokoduvannia bez vidutnych naslidkiv dlia jakosti rozumovych
procesiv. Ale, z inoho boku, v nas hnukie j dynaminie myslennia, ni u nych Utim,
dosy pro uynciv, povernimosia do vaoho bloku. Ce ne psychokoduvannia jak take, a
lye o schoe na zapobinyk. Vin poperedatyme vas pro te, o dejaki vidomosti ne
pidliahaju rozholoenniu. Pryomu ce stosujesia ne lye slubovych tajemny, a j osobystych. O, napryklad, opyi meni svij peryj seksuanyj dosvid.
Zaskoena znenaka, ja rozhubylasia, ne znajuy, o j skazaty. Hlianuvy na
datyky, likar zdyvovano nasupyvsia, hmyknuv i proviv vydki manipuliaciji z konsolliu.
Ja mohla daty ruku na vidsi, o vin hortav moju medynu kartku v poukach zvitu
ginekologa. Potim bahatoznano promovyv aha i zaudovano hlypnuv na mene, mov na
jake dyvo pryrody.
Ja ledve vtrymalasia vid hluzlyvoji posmiky. Mabu, diadeko navi ujavyty ne mih,
o sympatyna devjatnadciatyrina divyna e moe zalyatysia nezajmanoju.
Hm-m protiah vin. Ta-ak Nu, harazd. Todi rozkai meni o take, pro
o ja znaty ne povynen.
Ja podumala pro ini galaktyky. O, teper podijalo!..
Likar zadovoleno kyvnuv.
udovo. o vy viduly?
Nu, nae chto tycheseko proepotiv meni na vucho: Obereno!
Tak-tak, itko vyraena verbana reakcija, konstatuvav vin. Ce dobre. Konkretni projavy diji bloku indyviduani j zalea vid specynych charakterystyk osobystosti. U holovi odnych dzveny dzvinook, ini viduvaju, jak jichni dumky natrapliaju
na jakyj barjer, a inodi, cho take trapliajesia vkraj ridko, buvaju somatyni reakciji na
zrazok utrudnennia dychannia abo lehkoho zubnoho boliu. Spoatku ja buv podumav, o
u vas jakraz ostannie, ale Slovom, use harazd. Psychoobrobka projla uspino. Teper
idi-no prohuliajtesia hodynky zo try, vydkyj pohliad na chronometr, do simnadciaty nu-nu. Obovjazkovo poobidajte, pospilkujtesia zi svojimy novymy tovaryamy, a potim povertajtesia siudy na toj as blok maje zakripytysia, i todi ja gruntovno pereviriu,
jak vin funkcinuje. Jty na dopovi do naastva ne treba, vy e perebuvajete u rozporiadenni medsanastyny.
Vyjovy z kabinetu psychologa, ja pobayla u pryjmani Ann-Mari, o sydila v krisli
j perehliadala jaku elektronnu knyhu. Blok jij postavyly e ranie, prote vona vyriyla
doekatysia mene. y to prosto za kompaniju, y to vvaala, o ja ne obijdusia bez jiji
opiky.
Nu jak, normano? zapytala Ann-Mari.
Ja kyvnula.
Tak, normano.
Ot i dobre. Moe, schodymo perekusymo?
Iz zadovolenniam.
Koly my vyjly z terytoriji medsanastyny, ja pocikavylasia:
A jaka u vas reakcija? Jak dije va blok?
Cilkom standartno, zvyajnyj dzvonyk. A v tebe?

 Likar nazvav ce verbanoju reakcijeju.

Spravdi? Ann-Mari trochy zazdrisno hlianula na mene. Zdorovo!
omu zdorovo?
Bo ridko zustriajesia. Poky toboju zajmalysia, ja deo diznalasia pro ce. Verbana reakcija svidy pro vysokyj tvoryj potencil osobystosti v pojednanni z rozvynutoju ujavoju j analitynym skladom rozumu.
Ja zaarilasia. Nu, prypustimo, pro tvoryj potencil, rozvynutu ujavu j analitynyj
sklad rozumu ja znala j ranie, z yslennych testiv. Ta vse odno bulo pryjemno pouty
zajve pidtverdennia.
Poobidajemo v najblyomu ocerkomu klubi, zaproponuvala Ann-Mari. A
zarazom i potusujemosia sered usovciv u neformanij obstanovci. Zaraz e rano, narodu
maje buty nebahato, to syno distavaty nas ne budu. Tiky maj na uvazi: v takych klubach statutni vzajemyny ne diju. es starym za zvanniam ne viddavaj i ne ekaj, o
tobi saliutuvatymu praporyky, povosia z liumy zaleno vid jichnioho viku, a ne
ynu. Ce, zvisno, ne stosujesia admiraliv, ale v ocerki kluby vony navidujusia ridko.
Spasybi za poperedennia, skazala ja z usmikoju. Meni ce vidomo. Mij bako
te ocer.
U klubi, o javliav soboju hibryd kafe, baru j ihrovoho salonu, spravdi bulo maloliudno. Za dvoma roztaovanymy poru stolykamy obidaly semero oceriv, e dvoje
sydily bilia stijky avtomatynoho baru j pyly koktejli, a v protylenomu kinci prostoroho
zalu etvero olovikiv, ulatuvavy navkolo nakrytoho zelenym suknom stolu, perekydalysia v karty. Vsi vony buly v gallijkij vijkovij formi.
Koly my uvijly, prysutni pryvitaly nas vvilyvymy kyvkamy, i lye odyn z tych, o
sydily za stijkoju baru, chlope rokiv dvadciaty pjaty, z rangovymy vidznakamy staroho
lejtenanta, trochy rozvjazno vyhuknuv:
Aha! Mabu, ce ti sami novaky.
Postavyvy na stijku nedopytyj koktej, vin ziskoyv zi sticia, pidijov do nas i ceremonno vklonyvsia:
Moje anuvannia, liubi pani. Laskavo prosymo do naoji komandy.
o pravda, to pravda, ocerkyj klub osoblyve misce. Za joho meamy cej chlope
ne posmiv by tak famijarno zvertatysia do Ann-Mari, jaka nosyla na pohonach try yroki
zoloti nayvky.
Predstavliatysia odyn odnomu potreby ne bulo imenni planky hovoryly sami za
sebe. Lejtenanta zvaly S. Arsen. o chovalosia za S, mona bulo tiky hadaty (najmovirnie, Ser due poyrene gallijke imja), prote sered vijkovych vvaalosia za
normu zvertatysia do koleg na prizvye abo za zvanniam.
Arsen zmiriav mene uvanym pohliadom, mabu, prykydajuy mij vik, i napivzapytlyvo movyv:
e odyn kompjuternyj vunderkind, ha?
Pomyliajetesia, starleju Arsen, vidpovila ja i, niby nenavmysno vidkynula volossia z pravoji skroni, demonstrujuy vidsutnis implanta. Ja pilot-navigator.
O! Ta neve? I skiky hodyn vy nalitaly, mademuaze?
Ponad dvi z polovynoju tysiai, vidpovila za mene Ann-Mari, bezceremonno
prypliusuvavy do mojich estysot soroka hodyn praktyky na cyvinych sudnach e j as,
jakyj ja provela na Zori Svobody, koly korabe pid mojim kontrolem (ale ne keruvanniam) letiv vid Dzety Devaki do Mahavari. Z nych dvi tysiai v bojovij obstanovci.

Lejtenant stuuvavsia. Navi tut, u klubi, vin ne navayvsia stavyty pid sumniv slova
staroho za zvanniam. Tym asom odyn z kartiariv, kapitan tretioho rangu, za vikom
rovesnyk Ann-Mari, rvuko vstav z-za stolu j vydkym krokom ruyv do nas.
Pobyj mene hrim! vyhuknuv vin, nablyzyvy. Ja ne pomylyvsia. Ce doka
ofreja Leblana!
Napys na planci svidyv, o joho zvaty Sen-Kler. Imja meni ni pro o ne hovorylo,
zate oblyia zdavalosia znajomym.
11

Probate, korvet-kapitane poala ja nevpevneno, ale potim zhadala. Aha!

Ja bayla vas na bakovomu pochoroni.
Vaa pravda, mimane. Sen-Kler buv takyj liubjaznyj, o vymovyv moje zvannia na anglijkyj mener: ensin, ob pidkreslyty joho vidminnis vid francukoho anse. Meni vypala es sluyty pid kerivnyctvom kapitana Leblana. Na a, nedovho,
lye try misiaci.
U joho komandi ja buv bortinenerom, ale dlia toho fatanoho zavdannia mene zaminyly bi dosvidenym ocerom.
y to meni lye zdalosia, y v joho holosi j spravdi prolunaly vynuvati notky. Vin
niby vybaavsia, o ne zahynuv razom iz mojim bakom. Vse-taky dyvno vlatovani liudy
buva, kartaju sebe za vyhadani hrichy, nae spravnich jim brakuje. asom i ja pouvalasia vynnoju erez te, o zavdiaky aslyvomu vypadku zalyylasia yvoju
Sen-Kler vvilyvo pryvitavsia z Ann-Mari i znovu zvernuvsia do mene:
Ote, vam odrazu pislia koly prysvojily lejtenantkyj yn? Nu j pravyno. Vam
nioho robyty v akademiji sered markaiv, jaki znaju pro vijnu lye z miv ta virtuanostej.
Na cej as nas otoyly reta prysutnich u klubi oceriv. Posypalysia zapytannia. Ale
kapitan Sen-Kler riue prypynyv jich:
Stryvajte, panove, ne vse vidrazu. Piznie ja vse pojasniu, a spoatku dozvote
damam zamovyty obid. Zdajesia, vony ojno vyrvalysia z lap naych eskulapiv. Jim varto
pidkripytysia. I propustyty po aroci dlia rozriadky.
oloviky nehajno kynulysia zsovuvaty stoly, ob vysluchaty obicianu Sen-Klerom
istoriju, a ocint otrymav zamovlennia na dva standartnych obidy j bukvano za
pivchvylyny povernuvsia z vizkom, zastavlenym apetytnymy na vyhliad stravamy. Koly
my prymostylysia za stolom, lejtenant Arsen prynis z baru dvi krytalevi arky, napovneni burtynovo-zolotystoju ridynoju, schooju na kojak, jakyj neodavno rozvjazav jazyka diakovi Klodu. Najpevnie, ce j buv kojak. Gramiv po pjatdesiat u konij arci, ne
mene. A moe, j usi simdesiat pja.
Vypyjte, poradyv kapitan Sen-Kler. Ce dopomoe vam rozslabytysia. Eskulapy ne zapereuvatymu, navpaky dodatkova perevirka dlia bloku.
Aha, lehko skazaty. Ja v ytti e ne pyla nioho micnioho za ampanke. A raptom
blok ne vytrymaje i zlety? I ja rozpatiakaju pro ini galaktyky
Hej, obereno! proelestilo v mojij holovi. Sekret.
Sama znaju, o sekret. Nioho nahaduvaty Nu harazd, sprobujemo. Jako blok
zlety, to hri jomu cina. Perevirka taky ne zakody. Spodivajusia, vid odnijeji arky ja
ne spjaniju jak ip. Ce bulo b zanadto.
11 Korwet-kapitan (capitaine de corvette) kapitan 3 rangu.

Hlyboko vydychnuvy, ja vslid za Ann-Mari zalpom vychylyla kojak. Spyrtne nepryjemno obpeklo meni horta, i ja pokvapylasia zapyty joho sokom. A zahalom nio
stranoho ne trapylosia. Dumaty stalo lehe, napruennia spalo, ja perestala skuto pouvatysia v neznajomomu otoenni j ochoe naliahla na jiu.
A kapitan Sen-Kler poav rozpovidaty moji pryhody semyrinoji davnyny. Ini
ocery uvano sluchaly joho, i dedali hostrie ja viduvala na sobi jichni spovneni povahy
pohliady.
Formano moja istorija ne bula zasekreena, ale pro neji znalo nebahato liudej.
Uriad i vye vijkove komanduvannia vyriyly ne rozholouvaty jiji, ob ne provokuvaty
inych pidlitkiv na schoi vytivky. Sered gallijkych koliariv i tak vystaalo ybajholiv,
jaki znaj namahalysia tajkoma pronyknuty na vijkovi korabli, a mij vdalyj pryklad cilkom
mih pryzvesty do spravnioji poesti kosminych zajciv. Za inych obstavyn prychovaty
ce ne vdalosia b, ale jakraz todi vidbulosia skiky epochanych podij, o spravu blahopoluno zamjaly, i pro neji navi pobino ne zhaduvaly v novynach. Nu a moju movanku
bulo kupleno medalliu Za dobles opravda, z perekonlyvym prochanniam ne pochvaliatysia neju pered druziamy j osoblyvo pered urnalistamy. Ja ne pochvalialasia odnoho razu.
Koly Sen-Kler zakinyv svoju rozpovi, prysutni pislia nedovhoho obhovorennia
zijlysia na dumci, o ja zasluyla jak dobroho prouchana za te, o polizla, kudy ne slid,
tak i nahorody za diji v krytynij sytuaciji. Tako vony pohodylysia z tym, o meni ne
potribno vytysia v akademiji dlia otrymannia ocerkoho ynu. Choa ostannie, na moju
dumku, prozvualo rade z vvilyvosti.
A vzahali, meni due spodobalysia usovci. Vtim, vony podobalysia meni j ranie
e za yttia moho peroho baka do nas dodomu inodi zachodyly joho kolegy, j orazu ja
rado spilkuvalasia z nymy. Ale to bulo spryjniattia zi storony, do toho dytiae: dorosli
diadeky j titoky, opovyti oreolom tajemnyosti j herojizmu, jaki vykonuvaly najnebezpenii ta najvidpovidanii zavdannia, buly v mojich oach napivbohamy. A teper ja podorosliala, stala spryjmaty vse v inomu svitli, i liudy, jaki sydily poru zi mnoju, perestaly buty dlia mene jakymy supergerojamy. Vony prosto robyly svoju spravu, neobovjazkovo povjazanu z herojizmom, ale robyly jiji na najvyomu profesijnomu rivni
inake ne praciuvaly b v USO.
Nezabarom zajla mova pro nedavni podiji, i my diznalysia ostanni novyny z frontiv.
Gabbary prodovuvaly atakuvaty znanymy sylamy, ale avy trymalysia stijko. Vony,
zvisno, buly hotovi do takoho rozvytku podij, oskiky dobre znaly zlostyvu vdau svojich
kolynich soratnykiv po antyliudkij koaliciji. Ini leny etvernoho Sojuzu pjatdesiatnyky, dvarky i chtony, choa j buly zachopleni znenaka, taky vstyhly skoncentruvaty dostatnio syl, aby zachystyty liudki planety, o perebuvaly pid jichnim kontrolem. Dlia nych ci svity j liudy, jaki tam proyvaly, stanovyly neabyjaku cinnis. Vony buly
dlia nych kozyrnoju kartoju v protystojanni z retoju liudstva, zaporukoju jichnioji vidnosnoji bezpeky, garantom nezastosuvannia z naoho boku tych radykanych zachodiv,
do jakych my vdavalysia, vojujuy z inymy uynciamy nasampered z gabbaramy.
Nichto z prysutnich ne znav napevno, y zbyrajusia nai vijka skorystatysia sytuacijeju i sprobuvaty zvinyty e bodaj odnu z polonenych planet. Razom z tym usi prysutni pohoduvalysia, o za najavnych obstavyn taka sproba bula b ukraj ryzykovana.
Narazi ataky gabbariv due masovani, j nae vtruannia cilkom mohlo zihraty jim na

ruku. A ot zhodom, koly obydvi storony dobriae poarpaju odna odnu j rozijdusia zalyzuvaty rany, todi ina ri
Nu j, zvisno, rozmova ne omynula peropryynu zahostrennia bojovych dij znyennia avamy systemy Dejchany. Cia podija okuvala bahatioch liudej, ale nae kerivnyctvo, jak zavdy, bulo na vysoti j operatyvno rozsekretylo astynu informaciji pro strangletnyj zapal, nedvoznano davy zrozumity, o my te majemo taku zbroju. Teper vyi
uriadovi j vijkovi yny suyly holovy nad tym, jak pidhotuvaty suspistvo do nastupnoji
porciji pravdy o odnym vybuchom Nadnovoji sprava ne obmeysia, a po vsij Velykij
Magellanovij Chmari projde lanciuhova reakcija. Nam, pevna ri, nakazaly trymaty jazyka za zubamy.
Same tomu my z Ann-Mari movaly, ne beruy uasti v dyskusiji pro te, jaki dodatkovi zachody bezpeky slid vvesty u zvjazku z pojavoju v aviv cijeji pekenoji zbroji. A
lejtenant Arsen yro oburiuvavsia z pryvodu toho, o dosi my odnoho razu ne zastosuvaly strangletnyj zapal proty gabbariv, obmeyvy lye gliuonnymy bombamy. Kapitan Sen-Klen zveliv jomu zatknutysia j avtorytetno prypustyv, o nae kerivnyctvo
rozrachovuvalo prytrymaty cej kozyr do zvinennia vsich liudkych planet. A potim, na
joho dumku, my b odnym machom pokinyly z usima uynciamy, vlatuvavy u konij z
jichnich system (jakych zahalom ponad try tysiai) vybuch Nadnovoji.
Sama po sobi ideja bula nepohana prote nezdijsnenna. Zastosuvaty v meach Galaktyky strangletnyj zapal oznaalo pryrekty jiji na zahybe, pryomu ne v takomu ve j
viddalenomu majbutniomu. My na ce nikoly ne pidemo. Avy tako: vony choa j volochati
pokyky, ta ne jolopy j ne samohubci. Odna sprava zapustyty lanciuhovu reakciju vybuchiv zirok u Velykij Magellanovij Chmari, de pislia vyhnannia liudej nepodino vladariuvaly gabbary, zovsim ina pidpalyty vlasnyj dim.
Nu a jako raptom stanesia nepopravne, u nas, liudej, vse odno bude vychid. Taktak, same te, o spjanu vybovkav diako Klod liach do inych galaktyk. To my ne
propademo, ne zahynemo razom z ridnoju Galaktykoju O tiky cikavo, jak naym uenym vdalosia probyty kanaly tretioho rodu, ade dlia cioho potribna syla-sylenna energiji. I e odne: dilianky vchodu-vychodu takych kanaliv maju dimetr lye kika metriv.
Prypustimo, z boku vchodu jich mona rozyryty pryblyzno za tijeju technologijeju,
za jakoju my zvuujemo kanaly peroho j druhoho rodu. Ale jak todi buty z protylenym
kincem kanalu? Ta e zadaka
Usi ci dumky v pojednanni z lehkym alkohonym spjaninniam staly nepohanym trenuvanniam dlia moho bloku. Tychyj holos u holovi raz u raz nahaduvav meni pro oberenis, spoatku ce dobriae dratuvalo, ta postupovo ja zvykla do nioho j stala spokijno
spryjmaty zastereennia. Dumaty vin ne zavaav i ce bulo najholovnie.
Try hodyny v tovarystvi novych koleg promajnuly nepomitno. as vid asu zjavlialysia novi ocery, my znajomylysia, rozmovlialy, a pid kine do klubu zajly kika starych
usovciv, o praciuvaly z mojim ridnym bakom j inodi buvaly v nas udoma. Vony due
zradily naij zustrii j vyslovliuvaly svoje zadovolennia (spodivajusia, yre), o doka
ofreja Leblana sluytyme razom iz nymy. Osoblyvo mene potiylo jichnie stavlennia do
mene ne zverchnie j poblalyve, jak koly; vony trymalysia zi mnoju na rivnych, darma
o ja bula nabahato molodoju vid nych i za vikom, i zvanniam.
o ne kai, a jak vdalo vse sklalosia! Jakby ne diako, letila b ja zaraz na Zemliu,
ob prystupyty do zania u vijkovij akademiji. e tyde tomu ce zdavalosia meni verynoju mrij, zate zaraz ja zdryhalasia vid samoji dumky, o mohla b zhajaty cilych otyry

roky na navannia. A tak ja ve ocer, i na toj as, koly moji odnolitky zakina akademiju,
12

napevno stanu lejtenantom. Povnym lejtenantom, bez dodatku junior grade . Na vijni
zdibna j inicityvna liudyna vydko ruchajesia karjernoju drabynoju a same cych jakostej u mene vdosta.
Ni, bezsumnivno, ja maju podiakuvaty diakovi Klodu za joho neoberenis. I neodminno zrobliu ce pry zrunij nahodi.

Psychologini testy pokazaly, o mij blok praciuje normano. Na toj as, koly z medynymy pytanniamy bulo pokineno, povernuvsia admiral Lefevr i vyklykav nas z AnnMari do sebe. Zi mnoju vin rozmovliav nedovho i nevdovzi vidpustyv, vydavy zvinennia
na dobu, ob ja mohla jak slid vidpoyty, vlatuvatysia na novomu misci j zalahodyty
retu sprav.
A ot Ann-Mari naanyk USO poprosyv zatrymatysia, i joho vyhliad svidyv, o na
nych ekaje dovha j serjozna rozmova. Takym ynom, ja otrymala kupu vinoho asu j
nasampered zatelefonuvala bakovi. Vin nehajno vidpoviv na mij vyklyk, prote vidrazu
vybayvsia, o ne zmoe prydilyty meni uvahy, bo zaraz zajniatyj i zvinysia ne ranie
ni za kika hodyn. My domovylysia zvjazatysia piznie, i ja vyruyla ohliadaty svoje ytlo.
Nadana v moje rozporiadennia kvartyra bula standartnoju lejtenantkoju kajutoju
z dejakymy dodatkovymy zrunostiamy: vannoju zamis zvyajnoho duu, indyviduanym
charovym avtomatom, zdatnym pryhotuvaty najprostii syntetyni stravy j napoji, a
tako nevelykym portalom stancijnoji merei vantanych komunikacij, erez jakyj mona
bulo vidpravliaty j otrymuvaty malogabarytni kontejnery zi vsiakoju vsiaynoju. Dva taki
kontejnery ve ekaly na mene v specinij nii odyn z nych buv toj samyj, o joho my
z Ann-Mari vidpravyly zi skladu obmundyruvannia, a v druhomu buly moji osobysti rei
z Zori Svobody. Tam e ja znajla korotku zapysku: Moji vitannia, mimane Leblan.
I pidpys: Lejtkom L. Sigurdson, kapitan Z.S..
Ja vsmichnulasia. Lajfa tako mona pryvitaty vin otrymav dovhodane zvannia
lejtenanta-komandora i nareti stav kapitanom korablia. A o tato bude zasmuenyj, o
v nioho vidibraly uliublenu ihraku. Mabu, vin rozrachovuvav, o j nadali komanduvatyme Zoreju Svobody, tiky teper ue v skladi Upravlinnia Specinych Operacij. Ale
ni, ne vyhorilo. Cikavo, o dadu jomu natomis? Jaknajmene, hadaju, vakyj krejser
klasu AV. A moe, j AA.
Ja tymasovo pereklala vsi svoji rei na liko, vidpravyla poroni kontejnery na sklad
i vzialasia navodyty mon u kajuti. Tobto nadavaty jij yloho vyhliadu, pryvnosiay deyciu vlasnoho chaosu v ideanyj poriadok jiji obstanovky. Ce zabralo v mene blyko hodyny, pislia oho kvartyra z bezlykoji sterynoji nory peretvorylasia na zatyne hnizdeko,
o neslo na sobi vidbytok mojeji nepovtornoji indyviduanosti.
Vporavy iz cijeju spravoju, ja pryjniala vannu a ce bulo zovsim ne zajvym pislia
vsich medynych procedur v pojednanni z arkoju kojaku. A potim, posviila j zbadiorena, odiahlasia v paradnyj mundyr, zakolola na potylyci volossia j nasunula formenyj
12 Leutenant junior grade molodszyj lejtenant. U Zemnych WKS ce nastupne pislia miczmana (ensign)

ocerke zwannia.

kaket. Vdosta namyluvavy soboju v dzerkali (vydovye bulo prosto super), ja vlatuvalasia pered terminalom, uvimknula videozapys i poala dyktuvaty lysta dlia mamy.
Pevna ri, usijeji pravdy ja jij ne rozpovila. Povidomyla lye, o za spryjannia diaka Kloda (za joho protekcijeju) otrymala ocerke zvannia i teper razom z bakom
sluu v USO. Ja pererachuvala kupu reej, jaki treba pereslaty siudy z domu, i poprosyla
zrobyty ce jaknajvyde. U mene ne bulo odnych sumniviv, o razom z reamy zjavysia
j mama vlasnoju personoju. Zalyalosia tiky spodivatysia, o vona ne vlatuje meni alisnoji sceny na zrazok tijeji, koly ja, vsupere vsim jiji umovlianniam, podala zajavu v
Anapolis. Prote diakovi vona napevno vyslovy usi svoji pretenziji. Ja jomu, neboraci, ne
zazdriu koly mama serdysia, to staje suoju panteroju. Nu a ja bula jiji dytiam, jake
vona vsima sylamy prahnula vberehty vid vijkovoji sluby, o ve vidibrala v neji i baka
(cebto moho dida), i olovika (moho ridnoho baka). Mama ne bula pacystkoju, prosto
ne chotila vtratyty j mene. Ja jiji udovo rozumila, ale nioho vdijaty ne mohla sluyty
u vijkovomu floti bulo mrijeju vsioho moho yttia
Nadyktuvavy lysta, ja nadislala joho za pryznaenniam. Teper sygnalu znadobysia
chvylyn sorok, aby projty lanciukom z vomy kanaliv peroho rodu do drom-zony Sonianoji systemy, a potim e try hodyny, ob dosiahty Zemli. Ja vydko pidrachuvala, o
lyst bude otrymano na poatku ostoji ranku za moskovkym asom mama zaraz mekala v Moskvi, praciujuy holovnym architektorom projektu restavraciji zrujnovanoho
gabbaramy chramu Chrysta-Spasytelia. Oskiky vona prokydalasia ne ranie vomoji, to
vidpovidi vid neji slid bulo ekaty jak minimum hodyn za desia.
e dejakyj as ja sydila pered terminalom, prykydajuy, komu z druziv i podruh
nadislaty zvistku. Vony prosto lusnu vid zazdroiv, koly pobaa mene v novekomu
ocerkomu mundyri!..
Prote ciu ideju dovelosia vidklasty na majbutnie, bo do mene, nareti, zavitav bako.
Vin okynuv ipkym pohliadom obstanovku kajuty j z usmikoju promovyv:
Harno ty vlatuvalasia. I forma tobi lyy, niby v nij narodylasia. Jak samopouttia?
Ja zrozumila, o vin pytaje pro psychoblok.
Use harazd, tatu. Ve zvykla. A ty?
ojno poynaju zvykaty, vidpoviv bako, vlatovujuy u krisli v kutku kajuty.
Ja do tebe prosto z medsanastyny.
Holodnyj?
Ne due, ale vid kikoch sandviiv ne vidmovliusia.
Ja pidijla do avtomata, zamovyla sandvii ta dva stakany tomatnoho soku.
Pislia psychoobrobky radia vypyty trochy spyrtnoho, skazala ja, povertajuy
iz pidnosom, ale v mene nioho nemaje.
Ne bida. Dorohoju siudy ja vypyv bliaanku pyva, cioho dosy. Zaraz meni ne
mona napyvatysia, ja pry vykonanni. Za try hodyny projdu povtornyj medohliad, a potim
ponesia zvyna peredstartova metunia.
Och! zasmutylasia ja, choa j oikuvala na o podibne. Vidlitaje na zavdannia?
Tak. Bako prokovtnuv sandvi i zapyv joho kovtkom soku. Vlasne, ja pryjov poproatysia. Jako ty ne zajniata, provedu z toboju retu asu do vidliotu.
Ave, tatu, ja vina, ja A kudy ty lety? Nadovho?
Vin z alem pochytav holovoju.

 Vyba, ce ne pidliahaje rozholoenniu. Zvykaj, soneko, do sekretnosti. Ty sluy

v USO.
Ja skruno zitchnula.
Tak, rozumiju A o bude zi mnoju?
Naskiky meni vidomo, pislia dobovoho zvinennia ty otrymaje pryznaennia
pilotom-staystom na krejser klasu AV. Posada, zvyajno, ne super, ale dlia tebe ce bude
nepohanoju praktykoju. A za kika misiaciv, jako dobre sebe zarekomenduje, stane
povnopravnym tatnym pilotom.
Hm, krejser klasu AV, ce zovsim nepohano. Navi bie ni nepohano. A oznaaje, o korabe naley do kategoriji vakych krejseriv, a V druhyj rozriad za bojezdatnistiu. Pjatero osnovnych pilotiv, dvoje navigatoriv, cila komanda ineneriv, istnadcia okremych artylerijkych rozrachunkiv, eskadryja atliv-vynyuvaiv z vidpovidnym osobovym skladom, polk kosminoji pichoty Slovom, zdorovo! Mona ne sumnivatysia, ja sebe dobre zarekomenduju. A rokiv erez pja doberusia do krisla peroho pilota.
Nu, minimum, druhoho a u flotkomu tabeli pro rangy ce ne hire, ni buty kapitanom
korveta.
koda lye, o komanduvaty korablem bude ne bako. Na a, ce superey pravylam sluyty pid bezposerednim kerivnyctvom blykoho rodya
Moji rozdumy perervala melodijna tre dzvinka. Na ekrani dvernoho monitora vynyklo oblyia Ann-Mari.
Te zajla poproatysia, prokomentuvav bako.
Ja vpustyla Ann-Mari v kajutu, i ta prosto z poroha zajavyla:
Ja bukvano na chvylynku, ob zapytaty Tut vona pobayla baka, zavmerla
v poloenni strunko j viddala es. Brygadyr-admiral, ser!
Chaj meni bis, jaka ja rozziava! Tiky zaraz ja zvernula uvahu, o v petlyciach
bakivkoji formenoji soroky zamis zvynych orliv krasujusia sribni zirky. I na imennij
planci ve napysano ne CAPT, a CMDR. Zvisno, buly b u nioho pohony, ja vidrazu pomityla b riznyciu, ale ce niskiky mene ne vypravdovuvalo. Ja musyla pomityty v bu-jakomu razi.
O tobi, dytynko, naonyj pryklad, omu ne mona sluyty pid kerivnyctvom rodya, podumalosia meni. Ty bay u niomu ne staroho ocera, ne komandyra, a
liuboho tatusia
Bako skryvyvsia.
Vino, fregat-kapitane. I zabute pro admirala. Ja prosto kommodor. Ni ryba, ni
mjaso, o na ktalt avijkoho nadpolkovnyka. Vin posmichnuvsia. Pid as naoji
zustrii kontr-admiral Simone zyrknuv na mene spidloba, mov na voroha liudstva. A vse
erez ciu durnu ziroku.
Zaznau, o vsi neporozuminnia iz zajvoju zirkoju u zemnych admiraliv buly vyklykani tym, o v gallijkij vijkovij ijerarchiji vidsutnij analog ynu kommodora. U floti
Terry-Galliji ciomu zvanniu vidpovidala posada komandyra brygady, jaku zajmav abo kapitan peroho rangu, abo kontr-admiral, zaleno vid obstavyn. U peromu vypadku
takoho ocera nazyvaly brygadyrom-kapitanom, a v druhomu brygadyrom-admiralom.
Nareti ja ohovtalasia i, ne soromliay prysutnosti Ann-Mari, pociluvala baka v
oku.
Vitaju z pidvyenniam, tatku. Teper ty komanduvatyme brygadoju? y linkorom?

 Poky ni te, ni ine. Narazi maju osoblyve zavdannia.

Ann-Mari zapytlyvo podyvylasia na nioho.
To Rae ne v kursi?
Na bakovomu oblyi javno vidbylosia sumjattia.
Zvisno, ni. I ne povynna. Sami rozumijete, ce sekretna misija.
Ale, ser Tak, bezpereno.
Mi cymy ale, ser i tak, bezpereno trapylasia odna ri: bako povernuv holovu
j krakoma vid mene pidmorhnuv Ann-Mari. Ale vin ne vrachuvav odnijeji obstavyny
ja pobayla ce v nastinnomu dzerkali.
Zdajesia, promovyla ja, pyno dyvliay na baka, dechto tut maje mene za
durneku. V im ri, panove stari ocery? odo oho ja ne v kursi?
Bako znijakoviv, jak zavdy, koly jomu dovodylosia o prychovuvaty vid mene, a
asom (i, pevna ri, zarady moho dobra) brechaty meni.
Ann-Mari skazala:
Daruj, Rae, vynyklo neporozuminnia. Zi sliv admirala Lefevra ja zrozumila, o
tebe tako chou zaluyty do cioho zavdannia. Tvoje imja v naij rozmovi ne zhaduvalosia, prosto dejaki obstavyny spravy navely mene na taku dumku. Teper ja bau, o
pomylylasia.
Ote, dejaki obstavyny, povtoryla ja i znovu podyvylasia na baka. Ser, ja
vymahaju pojasne. Mene zbyralysia vkliuyty do skladu vaoji komandy y ni? Tiky
esno.
Vin potupyv oi.
Spoatku tvoju kandydaturu rozhliadaly, ale potim vidchylyly.
Mona zapytaty omu?
erez nai rodynni zvjazky. Ja keruvatymu operacijeju, a ty moja doka. Cho
i pryjomna, ta vse odno doka.
Ja zitchnula. o tut skae, zaliznyj argument. Lye chvylynu tomu ja otrymala
naonyj urok, jak kodia rodynni zvjazky statutnym vzajemynam.
Choa ni, o tut ne tak! Ade moja kandydatura vse-taky rozhliadalasia. Nezvaajuy na te, o ja doka kerivnyka operaciji. A ote, u spravi prysutni pevni obstavyny,
o dozvoliaju u danomu konkretnomu vypadku znechtuvaty zahanym pravylom,
zrobyty z nioho vyniatok. Inake pro mene navi ne jlosia b.
Cikave pytannia, zadumlyvo promovyla ja, ni do koho konkretno ne zvertajuy. Chto peryj vyklav mirkuvannia odo rodynnych zvjazkiv?
Bako e due znijakoviv. Prote vidpoviv:
Nu Vlasne, ja.
I jaki buly vai motyvy, ser? Vy pobojuvalysia, o nai stosunky zakodia spravi,
y dbaly pro moju bezpeku?
Cioho razu vin promovav. Todi ja zvernulasia do Ann-Mari:
A na vau dumku, mem?
Vychodiay z toho, o meni vidomo pro ciu misiju, nezvoruno vidpovila vona,
vyde druhe. Osobysto ja ne vvaaju, o vai rodynni stosunky zakody zavdanniu.
Znovu povernuvy do baka, ja zapytala:
To do koho ja maju zvernuty?
Vin pryreeno zitchnuv.
Ty navi ne zapytala, o ce za zavdannia.

 Jakym by vono ne bulo, ja zhodna.

omu, mimane? Osobysti motyvy?
Ni, ser. Raz moju kandydaturu proponuvaly navi popry te, o my rodyi, znay,
ja spravdi stanu vam u pryhodi.
Bako pidvivsia z krisla.
Harazd, zdajusia. Ale ne pospiaj. Speru ja maju zvjazatysia z admiralom
Diubari.
U ciomu nemaje potreby, kommodore, ozvalasia Ann-Mari. Admiral-fedmaral ekaje na mimana Leblan, tut vona vydko hlianula na hodynnyk, erez
dvadcia try chvylyny.
Bako dokirlyvo podyvyvsia na neji.
Ot ort! To vse ce bulo pidlatovano?
Tak, ser. Admiral Diubari poprosyv mene rozihraty malekyj spektak. Po-pere,
ob zajvyj raz pereviryty vau doku na kmitlyvis, a po-druhe daty jij molyvis samij
zrobyty vybir, bez bu-jakoho zovninioho tysku. Vona cilkom mohla pohodytysia z
vaymy argumentamy j dali ne napoliahaty.
Bako dosadlyvo zakusyv hubu.
Ja mav by zdohadatysia. Ja znav, jaka udova vy aktrysa, fregat-kapitane. Vam
by ne v armiji sluyty, a znimaty u mach.
Ann-Mari usmichnulasia.
Ja pro ce podumaju koly skinysia vijna.

Koly ja vvijla do lifta i pidniala bula ruku, ob natysnuty potribnu knopku, mene
zupynyv vyhuk: Stryvajte! A za kika sekund u kabinu zabih junak u slavonkomu
vijkovomu mundyri. Chudorliavyj, moe, trochy nyyj za mene, vin vyhliadav rokiv na
istnadcia, maksymum na simnadcia. Slovom, e marka.
Prote cej marka buv ocerom, lejtenantom, pro o svidyly joho pohony j vidpovidnyj napys na imennij planci. Zvaly chlopcia P. Vako. Na jakomu skladi robyty naholos nezrozumilo. Dlia sebe ja vyriyla, o na druhomu tak krae zvuy. Joho
rusiave volossia bulo znano dove, ni hodysia za statutom, oblyia kruhle, vylyciuvate, oi kari, yroko rozstavleni, a pohliad zuchvalyj i zadyrkuvatyj. Ocym svojim zadyrkuvatym pohliadom vin zmiriav mene vid nih do holovy j skazav:
Pryvit, prapore! Meni na ostyj jarus.
Sam bovdur, vidpovila ja, natyskajuy vidpovidnu knopku. Nijakyj ja ne
prapor, a zemnyj miman. Tobto lejtenant, rivnia tobi za zvanniam. Rozbyratysia treba.
Vako pyrchnuv.
Durne diva! artiv ne rozumije, y o?
Pry ciomu vin strusonuv holovoju, joho volossia trochy zmetnulosia, i na skroni zblysnula sensorna plastyna kompjuternoho implanta. Teper meni vse stalo zrozumilo i
joho zuchvala povedinka, i nestatutne dovhe volossia, i te, omu vin, takyj molodyj, ue
ocer. Vako buv kiberom, abo, jak ocijno nazyvalasia joho specinis, systemnym operatorom kibernetynych prystrojiv. A prostie, vin buv vysokoklasnym inenerom-matematykom, jakyj erez svij implant mih keruvaty kompjuteramy na bazovomu, cyfrovomu

rivni. Ce ne jlo ni v jake porivniannia z mentoolomamy; vstanovlene erez implant zjednannia robylo mozok operatora astynoju kompjuternoji systemy, liudyna j mayna niby
zlyvalysia v odne cile.
Kibery buly due cinni fachivci, ale jichnia karjera ne vidznaalasia dovhotryvalistiu. Rokiv erez desia aktyvnoji dijanosti, onajbie erez pjatnadcia, vony vtraaly
profesijnu prydatnis, vydalialy implant i jly sobi na vidpoynok z bahatomijonnym bankivkym rachunkom, astronominoju pensijeju j rozkinym buketom nervovo-psychinych rozladiv. Ti , chto ne v zmozi buv rozluytysia z implantom, nezabarom boevolily
j retu dniv svojich provodyly v katatoninomu stupori, majuy nahodu spilkuvatysia iz
zovninim svitom tiky erez zjednannia z kompjuterom. Odnoho razu ja bayla dokumentanyj m pro takych liudej, tam pokazuvaly hospita, de vony perebuvaly. Pidkliueni do system yttiezabezpeennia kibery-katatoniky nahaduvaly chvorych u komi z
tijeju lye riznyceju, o jichnij rozum funkcinuvav, vino blukajuy v netriach virtuanych reanostej pevna ri, avtonomnych, bez molyvosti dostupu do hlobanoji
merei. Ci skaeni geniji z vidimknenymy etynymy hamamy buly zdatni na o zavhodno vid dribnoho chuliganstva do velykomastabnych informacijnych dyversij.
Prosto tak, ne zadlia vyhody, a erez svoje boevillia
Nu, oho vylupylasia? serdyto movyv Vako, oevydno, mij pohliad buv dosy
krasnomovnyj. Kibera nikoly ne bayla? To moe dotorknutysia. Ne bijsia, ja ne kusajusia.
Vyba, proburmotila ja znijakovilo. Prosto tak nespodivano.
Ja ne stala utoniuvaty, o nespodivankoju dlia mene bula ne sama zustri z kiberom (USO te potribni fachivci takoho proliu), a joho junyj vik. Utim, jako podumaty,
to ce ne malo mene dyvuvaty. Ade v ocerkomu klubi lejtenant Ansem prypustyv, o
ja e odyn kompjuternyj vunderkind. Zvidsy naprouvavsia loginyj vysnovok, o takyj vunderkind u nych ue buv.
My vyjly z lifta j razom popriamuvaly po odnomu z korydoriv.
Nam prosto po dorozi? zapytav Vako, pidozrilo zyrknuvy na mene. y ty
suprovoduje mene z cikavosti?
Due ty meni potriben, u ton jomu vidpovila ja. Prosto jdu v svojich spravach.
Aha. Nu, dyvy meni.
Joho nachabni manery ve ne dratuvaly mene. Dlia nioho ja bula lye divykom,
maje odnolitkom, a ne kolegoju po slubi, j tak samo vin povodyvsia b zi mnoju, navi
koly b ja bula v kapitankomu mundyri. Za velykym rachunkom vin ne buv vijkovym, a
formu na nioho napnuly tiky tomu, o tak naley za pravylamy. Zazvyaj kibery, o
praciuvaly na Zbrojni Syly, vidrazu otrymuvaly zvannia kapitana-lejtenanta, prote u vypadku z Vakom, mabu, vyriyly, o dlia joho viku ce bude zanadto. Zate oklad u nioho,
mona ne sumnivatysia, na poriadok vyyj za admiraku zarplatniu.
Koly ty zakinyv kolu? pocikavylasia ja.
U dvanadcia. A universytet u pjatnadcia. A v istnadcia stav doktorom matematyky. Todi j skorystavsia svojim zakonnym pravom na ustanovku implanta. A zhodom mene zahrebly v armiju. e pytannia je?
Hm A zahrebly ce jak?
Ta ni, odnoho prymusu. Ce ja tak gurano vyslovyvsia. Meni zaproponuvaly, ja
pohodyvsia. Ot i vse.

 Davno na slubi?
otyry misiaci. A v USO mene perevely dva tyni tomu.
My ve promynuly kika povorotiv, ale vse odno prodovuvaly jty razom.
Meni dedali bie zdajesia, zaznayv Vako, o ty jde tudy , kudy i ja.
U mene te take pereduttia, pohodyla ja. Do rei, mene zvaty Rae. A
tebe?

Voliju, ob do mene zvertalysia na prizvye, uchyno vidpoviv vin.

omu?
Prosto tak zvyk. Moje imja e-e, mjako kauy, vono meni ne podobajesia.
I o ce za imja?
Nizao ne vhadaje. Persyva.
Hospody! skazala ja. Ato, nizao b ne vhadala. Nu chaj tam Prochir, Pankrat abo, v najhiromu razi, Polikarp, ta a nijak ne Persyva.
Oto bo, skruno pidtverdyv chlope. Mojim bakam zdavalosia, o ce bude
tak romantyno, a vyjlo Persyvako! Krae nazyvaj mene na prizvye.
Harazd, pohodylasia ja. Vako, to j Vako.
Pereduttia nas ne zradylo. Promynuvy post dodatkovoji ochorony, my uvijly do
prostoroho konferenc-zalu Upravlinnia Specinych Operacij, de ve perebuvalo desiatkiv
zo dva chlopciv ta divat rokiv istnadciaty-simnadciaty. Vony buly ne v lejtenantkych
mundyrach, jak my, a v novekych kadetkych uniformach z naspich prymetanymy pohonamy vorent-oceriv. I, na vidminu vid Vaka, vony anuvaly vijkovyj statut, tomu
myttiu prypynyly rozmovy j pryvitaly nas za vsima pravylamy jak starych za zvanniam.
esno kauy, ja ekala vid svoho suputnyka oho na ktalt vino, prbpory!, ale
vin u vidpovi nedbalo machnuv rukoju, zobraajuy jaku podobu saliutu, j cilkom dobrozylyvo movyv:
Pryvit zemliakam. I reti te.
I spravdi biis prysutnich, sudiay z emblem na rukavach, buly slavonciamy.
Tako ja pobayla kikoch svojich spivvityznykiv ne gallijciv, a zemlian, slovjankoho
pochodennia. Mi nymy zatesalasia rudovolosa krasunia z Novoho Izrajiliu. A e buly
chlope i divyna, due schoi odyn na odnoho, bezpereno, brat i sestra, iz zolotystopurpurovymy nayvkamy Terry-Kastyliji.
Vako vidrazu pryjednavsia do svojich spivvityznykiv i zaviv z nymy nevymuenu
rozmovu. Pro o jlosia, ja ne zrozumila, oskiky rozmovlialy vony neznajomoju meni
movoju. vyde za vse, rosijkoju, a moe, j ni Slavonija bula odnijeju z nebahatioch
planet, de reano isnuvala bahatomovnis.
Ja ne bula taka rozkuta j bezposerednia, jak Vako, choa j soromjazlyvoju mene
te ne nazve, prosto potrebuvala pevnoho asu, aby osvojitysia v tovarystvi neznajomciv.
Tomu z chvylynu prostojala na samoti, z dilovytym vyhliadom rozzyrajuy dovkola, a
potim nekvapom ruyla do grupy zemlian. Ti vid samoho poatku pozyraly na mene z
vidvertoju cikavistiu, prote perymy pidijty ne navauvalysia i vse erez nau riznyciu
v yni. Zvidky jim bulo znaty, o svoje mimanke zvannia ja otrymala lye zavdiaky
nepoinformovanosti madam Peti.
Koly my poznajomylysia, chlopci j divata korotko rozpovily meni svoju nechytru
istoriju. e zovsim nedavno vony navalysia v starij koli chto u vypusknomu klasi,
chto v peredvypusknomu, a kika dniv tomu jich bukvano posered noi vytiahly z liok,

natiahly vijkovu formu j bez odnych pojasne vidpravyly siudy, povidomyvy lye, o
za specinym nakazom holovnoho komanduvannia vony pryzvani na vijkovu slubu.
Ve tut jim prysvojily pidocerki zvannia j tiky todi zvolyly pojasnyty, o dlia nych je
robota, opravda, ne skazaly jaka. Zahalom vony ne zapereuvaly proty takoho rozvytku
podij, usi j tak hotuvalysia staty vijkovymy, ale vsia cia tajemnyis jich deo spantelyyla o, vlasne, j ne dyvno.
Podaij naij rozmovi zavadyla pojava v konferenc-zali staroho ocera i ne kohonebu, a holovy Objednanoho Komitetu Naanykiv tabiv. Uorani koliari vytiahnulysia v strunku, a zadzvenily. My z Vakom vidreaguvaly nabahato strymanie, jak i lyy
kadrovym vijkovym.
Admiral-fedmaral Diubari, vidpovivy na vitannia kyvkom, vlatuvavsia v krisli
na oli stolu, aktyvuvav svij terminal i tiky todi zahovoryv:
Zdrastujte, panove. Sidajte, bu laska.
Koly my rozsilysia, vin prodovyv:
Nasampered nevelykyj vstup. Vas ne povynna vvodyty v omanu pevna pospinis,
o suprovoduvala va pryzov na vijkovu slubu j perechid u rozporiadennia Objednanoho Komitetu. Misija, jaku my majemo namir vam doruyty, hotuvalasia protiahom
ostannich trioch misiaciv, i vsi prysutni tut buly vidibrani v rezutati retenoho rozhliadu
kikoch tysia kandydativ na uas u majbutnij operaciji. Poaty jiji planuvalosia pryblyzno za try tyni, prote novi obstavyny zmusyly komanduvannia zminyty svoji plany. Zahostrennia koniktu mi avamy ta gabbaramy pryskorylo pryrodnyj chid podij, tomu
nam dovelosia pokvapcem dopravyty vas na holovnu bazu bez poperednich rozjasne,
ne zapytavy vaoji zhody. A za svojim charakterom ce zavdannia potrebuje vyniatkovo
dobrovociv Diubari zrobyv pauzu j zmiriav nas suvorym pohliadom. Bau, dechto
z vas prosto zaraz hotovyj vyklykatysia dobrovocem. Zokrema, ce stosujesia vas, kadete
Levi, zvernuvsia vin do rudovolosoji izrajitianky, jaka navi pidvelasia zi svoho miscia.
Naberisia terpinnia i speru vysluchajte mene. Usi vy, krim odnoho z prysutnich, narodylysia i provely svoje dytynstvo na kontroliovanych uymy planetach, vam ne z utok
znajomi realiji ponevolenych svitiv. Vy pryrodeni bijci j lidery: odni z vas e v molodych
klasach koly stvoryly sered svojich odnolitkiv pidpini grupy j uspino keruvaly nymy,
ini spivrobitnyaly z partyzankymy zahonamy jak zvjazkovi abo rezydenty, a sim rokiv
tomu, pid as operaciji Vyzvolennia, vy braly aktyvnu uas u povstanniach, o pereduvaly vtorhnenniu u vai systemy gallijkych vijk. Takym ynom, vy majete vsi neobchidni dlia majbutnioho zavdannia rysy dosvid pidpinoji roboty, vminnia keruvaty
liumy, vidvahu j vodnoas pevnu oberenis, oskiky oden iz vas, popry svoju aktyvnu
dijanis, ni razu ne potrapyv do voroha.
Otakoji! podumala ja, krakoma pozyrajuy na Vaka, o sydiv poru. Jaka
omanlyva buvaje zovninis! Vychody, cej lehkovanyj chlopyko z zamakamy nachabnoho pidlitka ne lye vunderkind, schyblenyj na kompjuterach, a j veteran-pidpinyk, aktyvnyj uasnyk slavonkoho povstannia. Skiky jomu todi bulo devja, desia?
Vyniatkom, pro jakyj ja zhaduvav ranie, je miman Leblan. tym asom viv
dali admiral-fedmaral. Vona narodylasia na Terri-Galliji i ne rosla, jak vy, u voroomu otoenni. Prote miman Leblan tako maje vemy cinnyj dlia majbutnioji misiji
dosvid dosvid pronyknennia na zachoplenu uynciamy planetu j uspinoho vchodennia v tamtenie suspistvo.
Pohliady vsich chlopciv i divat spriamuvaly na mene. Ja poervonila. Ato, nioho

ne skae, uspine vchodennia! Osoblyvo, jak ja prokololasia z kartkoju socinoho

zabezpeennia. Jakby ne bako, to chtozna, ym by vse skinylosia. Najpevnie, ja b opynylasia v policiji, a zvidty potrapyla do uynciv
Ote, panove, znovu zaklykav do uvahy Diubari. Spodivajusia, z mojich sliv
vy ve zrozumily, o operacija bude povjazana z vysadkoju rozviduvanoho desantu na
odnu z pidporiadkovanych uynciam liudkych planet. Teper ja proponuju konomu z
vas dobre zvayty vsi za ta proty ta vyriyty dlia sebe, y hotovi vy do vykonannia takoho
skladnoho, vidpovidanoho j ukraj nebezpenoho zavdannia. Zi svoho boku ja mou garantuvaty, o vidmova odnym ynom ne vplyne na vau podau karjeru. Prou ne pospiaty z vidpoviddiu.
Na kika chvylyn u konferenc-zali zapala napruena tya. Ja nioho ne zvauvala,
ne vyriuvala, bo e pid as besidy z bakom i Ann-Mari zdohadalasia, o jdesia pro
rozviduvanu operaciju. opravda, ta obstavyna, o v nij bratymu uas dva desiatky
chlopciv i divat e molodych, ni ja, stalo dlia mene cilkovytoju nespodivankoju.
Cikavo, z jakoho dyva nas zbyrajusia vidpravyty tudy, de maju dijaty dosvideni rozvidnyky?
Vako pidnis ruku. Ja zdyvuvalasia: neve vin zdrejfyv?
Diubari kyvnuv.
Sluchaju vas, lejtenante.
Admirale, zahovoryv toj rivnym holosom, ja dumaju, o zaraz my lye marnujemo as. Jako nai kandydatury projly retenyj bahatostupinastyj vidbir, to sered
nas napevno nemaje nikoho, chto vidmovyvsia b vid zavdannia. A jakby cho odyn uziav
vidvid, vy zabrakuvaly b usiu nau komandu, oskiky ce svidylo b pro nekompetentnis
psychologiv, jaki zajmalysia jiji formuvanniam. Vvaaju, o na takyj vypadok u vas je
rezervna grupa, molyvo, ne odna. Vy, pevna ri, ne sumnivajetesia v naij zhodi, ale erez
valyvis i vidpovidanis zavdannia vyriyly pidstrachuvatysia.
Meni zdalosia, o Diubari onimiv. Prynajmni kika dovhych sekund vin movav,
dyvliay na Vaka z vidvertoju povahoju. Nareti skazav:
Vy absoliutno pravi, lejtenante. Vaa grupa projla ostannij test. Dlia povnoty
kartyny dodam, o v usi krisla vmontovani dystancijni datyky, jaki kontroliuvaly stan
vaoji nervovoji systemy. ojno ja otrymav rezutaty analizu. Vin kyvkom vkazav na
svij terminal. U konoho z vas reakcija pozytyvna. Je strach, pobojuvannia, sumnivy,
nevpevnenis, ale v meach normy. Zate nichto ni na sekundu ne vtratyv nad soboju kontro, ne piddavsia panici, ne viduv oku. Teper moete rozslabytysia, datyky ja vymykaju. Vam ue vidomo pro nych, tomu vony ne vidobraatymu objektyvnoji kartyny. Ta
j u ciomu bie nemaje potreby. Na pidtverdennia svojich sliv admiral-fedmaral deaktyvuvav terminal. Ote, lejtenante Vako, prodovujte. Zdajesia, ce e ne vsi vai
vysnovky.
Tak tono, ser. Analiz etninoho skladu naoji grupy daje zmohu z velykoju virohidnistiu prypustyty, o miscem majbutnioji operaciji bude planeta Novorosija. opravda, v ciu schemu ne zovsim vpysujesia miman Leblan choa za svojeju zovninistiu j akcentom vona cilkom moe zihraty ro irlandky, neodavno deportovanoji z
Arrana. Mis Levi, oevydno, zobraatyme urodenku Zemli Verynina, a mister i mis Martines, vin kyvnuv u bik brata j sestry z Terry-Kastyliji, vychidciv z Esperansy.
Zvisno, vsim otyriom ne zavady vyvyty pid hipnozom azy rosijkoji movy. o do
rety, to ja dumaju, o j nam znadobysia pevna hipnolingvistyna korekcija, ob my ne

vyriznialysia svojeju vymovoju sered miscevoho naselennia.

Due dobre, schvano vidhuknuvsia Diubari. o dali?
Vin javno zaochouvav joho do rozmovy movliav, smilyvie, chlope, ne bijsia vyslovliuvaty svoji dumky, ne zvaaj, o pered toboju sydy otyryzorianyj admiral, najvysokopostavleniyj vijkovyj usich zbrojnych syl liudstva. Vtim, na mij pohliad, Vako ne
potrebuvav nijakych zaochoe. yny dlia nioho ne vayly tak bahato, jak dlia rety prysutnich, vkliuno zi mnoju. Vin spokijno prodovuvav:
U zvjazku z cym, ser, postaje cila nyzka pyta, ale ja spodivajusia v chodi naoji
rozmovy otrymaty na nych vyerpni vidpovidi. Holovne pytannia take. Nam, zvisno,
due lesty, o komanduvannia vvaaje nas pryrodenymy lideramy, dosvidenymy pidpinykamy j take ine. Dlia nas velyka es, o my otrymujemo zavdannia vid samoho
holovy Objednanoho Komitetu Naanykiv tabiv. Ce svidy pro nadzvyajnu valyvis
zaplanovanoji operaciji. I tym bie vyklykaje podyv, o taka nadvalyva, taka vidpovidana misija pokladajesia na hm, skaemo tak na molodych liudej staroho
kinoho viku, chaj vony cho tryi pryrodeni lidery, bijci ta pidpinyky. Chiba u vaomu
rozporiadenni nemaje vysokoklasnych profesinaliv, specino pidhotovlenych dlia podibnych zavda?
Admiral-fedmaral kyvnuv.
O z cioho my j ponemo. Z vaoho viku i profesinalizmu. Ri u tim, o u svojij
vikovij kategoriji vy ti sami vysokoklasni profesinaly. Krai vid vas lye stari za vikom,
a vony dlia cioho zavdannia neprydatni.

Proryv u lokanyj prostir zori Chors, navkolo jakoji obertalasia planeta Novorosija,
mynuv hladeseko-rivneseko. Avy, zajniati oboronoju systemy vid bezperervnych atak
13

gabbariv, ne staly vidvolikaty na nas velyki syly, ojno perekonalysia, o nae krylo je
lye erhovoju rozviduvanoju misijeju, a ne avangardom masovanoho vtorhnennia
zemnoho flotu. Pevna ri, pohoniu za namy vidpravyly, ale nam bez problem vdalosia vid
neji vidirvatysia.
Vpere za svoju vijkovu karjeru ja brav uas u bojovomu zavdanni ne jak komandyr
korablia i tomu pouvavsia ne v svojij tarilci. Dlia mene bulo nezvyno znachodytysia v
turmankij rubci jak his i lye sposterihaty za dijamy komandy, ne majuy molyvosti
viddavaty nakaziv.
Utim, kapitan druhoho rangu Marsyjak, komandyr desantnoho krejsera Kallisto,
dobre znav svoju spravu j umilo keruvav korablem. U mene jak fachivcia bulo do nioho
odnych pretenzij okrim odnijeji o na kapitankomu mistku perebuvav vin, a ne
ja.
Poky my viddalialysia vid ochoplenoji bojovymy dijamy drom-zony, ja mav nahodu
pryblyzno ocinyty syly avijkoho flotu, zadijani dlia oborony systemy. Tut volochatyky
ne poskupylysia, vony ochoronialy Novorosiju ne hire, ni stolyciu svojeji Federaciji
Aviju. oho tiky vartyjbuv peryj oboronnyj eelon korabli, stanciji ta bazy, skoncentrovani bezposerednio v rajoni drom-zony. Choa my, liudy, i pereverujemo retu ras u
naukovo-techninomu rozvytku, nas use-taky due malo, my e ne volodijemo dostatnimy resursamy, ob zdolaty taku armadu.
Try ini planety, o perebuvaju pid kontrolem aviv Esperansu, Zemliu Verynina j Arran, my rano y pizno vidvojujemo. A najpevnie, vony sami nymy postupliasia za ostannimy danymy, do poatku ataky gabbariv u cych svitach zalyalosia
blyko desiatka mijoniv liudej, jaki chovalysia vid deportaciji v lisach, horach i mikych
pidzemnych komunikacijach. Zate Novorosiju, yje naselennia zroslo do trioch z polovynoju mijardiv, avy tak prosto ne viddadu. Vony vepliasia v neji mertvoju chvatkoju i
stojatymu do kincia. Liudy, jakych vony trymaju zarunykamy, a ce malo ne devja vidsotkiv vid zahanoji ysenosti vsioho liudstva, stanovlia dlia nych velyeznu cinnis.
Ni, tut naa zvyna taktyka ve ne spraciuje, pochmuro dumav ja, sposterihajuy za tym, jak sered miridiv zirok na ekrani zadnioho ohliadu raz po raz spalachuvaly
j hasly dribni arynky, kona z jakych bula erhovym gabbarkym abo apijkym korablem. Navi jako na Novorosiji spalachne masove povstannia i avam dovedesia
perekynuty do planety dodatkovi syly, v drom-zoni vse odno zalyysia zadosy korabliv,
ob vidbyty bu-jaku nau ataku. Systema Chorsa nam ne do myhy. Poky o
Protyvnyk prypynyv peresliduvannia, brygadyre, povidomyv meni kapitan
13 Krylo w kosmicznomu floti bazowe operatywno-taktyczne zjednannia z 10-30 lehkych korabliw; 5-

10 kryl skladaju brygadu.

Marsyjak. Usi korabli perechodia u reym povnoho radimovannia i peremykajusia

na gravitacijnu tiahu. Rozrachunkovyj as do startu desantnoho atla simnadcia hodyn.
Harazd, skazav ja, pidvodiay z krisla. Pidu vidpravliu ditej spaty. Nechaj
dobre vidpoynu pered startom. Jako vynykne pozatatna sytuacija, vidrazu spovisti
mene.
Obovjazkovo, brygadyre.
Priamujuy do vychodu, ja kynuv pohliad na Ann-Mari, jaka prodovuvala sydity na
svojemu misci. U vidpovi vona leheko kyvnula, dajuy meni zrozumity, o zalyajesia
v rubci. Mabu, chotila ostatono perekonatysia, o my vidirvalysia vid pohoni. Ja b i
sam zalyyvsia, ale bojavsia, o, vreti-ret, ne sterpliu j ponu viddavaty nakazy, a ce
postavy kapitana Marsyjaka u vemy nezrune stanovye.
Zalyyvy rubku, ja spustyvsia na etvertyj jarus, de roztaovuvavsia ytlovyj vidsik
desantnoho vzvodu. Jak ja j oikuvav, chlopci ta divata perebuvaly v kajut-kompaniji, de
erez velykyj vmontovanyj u stinu ekran mona bulo sposterihaty za vsim, o dijalosia
zovni. Vony obhovoriuvaly sytuaciju v systemi Chorsa, ale, na vidminu vid mene, ne buly
nalatovani tak pesymistyno i ne vvaaly, o nai vijka ne maju odnych ansiv zachopyty jiji.
Ja trochy zatrymavsia v korydori, ob, zalyajuy nepomienym, posluchaty jichniu rozmovu. Jakraz ilosia pro molyvis zastosuvannia gliuonnych bomb, ob odnym
machom oystyty drom-zonu vid avijkych vijk. Sama po sobi ideja bula nepohana:
koen korabe misty ymalo radiaktyvnych materiliv v jadernych bojeholovkach, v
dopominych atomnych reaktorach, u samij obyvci, ob nehajno vybuchnuty, opynyvy u radisi diji gliuonnoji bomby. My uspino zastosovuvaly ciu zbroju dlia znyennia
ne lye voroych planet, a j kosminych baz abo velykych skupe korabliv protyvnyka.
otyry roky tomu, pid as druhoji mastabnoji operaciji zi zvinennia liudkych planet,
komanduvannia vdalosia do taktyky gliuonnych pastok, koly pered spravnim vtorhnenniam provodylysia obmanni ataky. U systemu perekydaly zastarili, ve spysani na
brucht korabli, kerovani kompjuteramy, nastrojenymy na bojovyj reym. uynci lovylysia na ciu prymanku, stiahuvaly v rajony proryvu znani syly i v rezutati naryvalysia na
vybuchy gliuonnych bomb.
Osoblyvo efektyvno taka pastka spraciuvala v lokanomu prostori Ciasu, de na peromu etapi vtorhnennia bulo znyeno ponad visimdesiat vidsotkiv dyslokovanoho v
drom-zoni flotu pjatdesiatnykiv. Na a, my ne maly dostatnioji kikosti vijk, ob odnoasno atakuvaty vsi liudki systemy, a uynci, naveni hirkym dosvidom, bie ne povtoriuvaly svojich pomylok. Teper vony rivnomirno rozosereduvaly syly po vsij drom-zoni,
o rizko zbiylo vytraty na oboronu cych system, zate zvelo do minimumu naslidky
molyvoho zastosuvannia gliuonnych bomb, jaki pry vsij svojij rujnivnij potunosti maly
obmeenyj radis diji lye kika tysia kilometriv.
Ce obmeennia nosylo ne techninyj, a pryncypovyj charakter, obumovlenyj korotkoju tryvalistiu yttia vyprominenych v moment vybuchu kvazigliuoniv astok, podibnych do zvyajnych gliuoniv, jaki, prote, ne vzajemodijaly mi soboju, tomu bezperekodno poyriuvalysia v prostori zi vydkistiu svitla, a pry pohlynanni materijeju poslabliuvaly jiji vnutriniojaderni zvjazky. Kvazigliuony buly vidkryti ponad pja stoli
tomu, todi i vynykla ideja gliuonnoji bomby, ale do ostannioho asu ce bula lye teo-

retyna rozrobka, o ne mala odnoho praktynoho zastosuvannia. Technologija stvorennia gliuonnych bomb naleala do ysla najvalyviych tajemny liudstva, o zabezpeuvaly nam perevahu v protystojanni z uymy. Ce bula due hrizna zbroja, odna zhadka
pro jaku achala naych vorohiv, ale navi vona vyjavliala bezsyloju pered velyeznymy
kosminymy vidstaniamy. U mastabach drom-zony dilianka prostoru dimetrom u kika
tysia kilometriv nio
Ja prodovuvav stojaty v korydori, sluchajuy rozmovu. Ni komandyr vzvodu, moja
doka Rae, ni jiji zastupnyk, lejtenant Vako, u cij dyskusiji uasti ne braly. Cilkom
oevydno, o vony udovo vse rozumily, ale vyriyly ne zavaaty svojim pidlehlym
movliav, chaj sobi pospereajusia, ade v superekach, jak vidomo, narodujesia istyna.
Jak na mene, use ce durnyci, prolunav dzvinkyj holos, o naleav Ester Levi,
rudovolosij divyni iz zovninistiu kinozirky. Treba take vyhadaty segmentovani
bojeholovky! uynci ne idity, ob spokijno sposterihaty, jak ci segmenty rozlitatymusia po vsij drom-zoni. Vony spalia jich lazeramy.
Takych segmentiv maje buty due bahato, vidstojuvala svoju ideju Chulija
Martines. Tysiai. Desiatky tysia
A mijony ne slabo? vtrutyvsia chlopjayj baryton zemlianyna Stanislava
Mychajlovkoho. Mymochi ja sam zdyvuvavsia, jak vydko navyvsia rozpiznavaty svojich pidopinych za holosamy. Potribno ne mene pjaty mijoniv povnocinnych
gliuonnych zariadiv, ob pokryty vsiu drom-zonu. Porachuj sama, Chulije, ce elementarni vykladky. Ester maje raciju use ce durnyci. Jakby my maly stiky bomb, to davno
zvinyly b usi liudki planety. I ne znadobylosia b nijakych kylymovych bombarduva
drom-zon. My prosto vykorystovuvaly b ci zariady v boju zamis zvyajnych pozytronnych
i termojadernych.
Spravdi, pohodylasia Ester. Navio kydaty bomby v nikudy, jako kona
z nych moe pidbyty voroyj korabe. Bula b u nas bodaj sotnia tysia raket z gliuonnymy
bojeholovkamy, na flot myttiu oystyv by ciu systemu vid uynciv. I retu tako.
Zapala movanka, i ja, skorystavy pauzoju, uvijov do kajut-kompaniji. Chlopci ta
divata nehajno pidchopylysia j vidsaliutuvaly meni. Usi vony buly pomitno vtomleni j
schvyliovani davalo vznaky nervove napruennia ostannich dvoch hodyn, koly my
zdijsniuvaly proryv erez drom-zonu ta vidryvalysia vid peresliduvannia. Rae mala
znano spokijniyj vyhliad, ni jiji pidlehli, zate lejtenant Vako buv chvoroblyvo blidyj,
a siryj, a pid oyma zaliahly temni kola. Odnak ce ne bulo naslidkom nedavnich pereyva, prosto dorohoju vid Dety Oktanta do Chorsa jomu pereprogramuvaly implant vidpovidno do novorosijkych standartiv, bo inake vin zasvityvsia b pid as peroho pronyknennia v mereu. Pidozriuju, o ce bula due boliua j vkraj nepryjemna procedura.
Bidolanyj chlopyko, o vin zrobyv zi svojim mozkom! Ja zavdy stavyvsia do kiberiv
iz spivuttiam i neschvalenniam, choa svoho asu, e junakom, sam malo ne navayvsia
na vyvlennia implanta zarady virtuanych kosminych poliotiv. Kontakt iz kompjuterom
erez mentoolom ne davav stovidsotkovoho viduttia reanosti, i pry vsij perekonlyvosti
stvorenych nym obraziv use-taky zalyalosia viduttia jich iliuzornosti. Zate implant
dozvoliav povnistiu vidkliuatysia vid zovninioho svitu j ne prosto vchodyty u
kiberprostir, a zlyvatysia z nym, stavaty joho nevidjemnoju astynoju. Dobre, o ja ne
piddavsia cij spokusi
Vino, kadety, skazav ja. Dovodu do vaoho vidoma, o peryj etap opera-

ciji proryv u systemu Chorsa provedeno uspino. Korabli kryla perejly v reym povnoho radimovannia i vzialy kurs na Novorosiju. Daju vam pjatnadcia z polovynoju hodyn na vidpoynok. Zavtra vranci, v nu-devja try-nu za bortovym asom vy majete buty
hotovi do posadky v desantnyj atl. A zaraz usi vini.
Poproavy, chlopci j divata rozijlysia po svojich kajutach, zi mnoju zalyylysia
tiky Rae i Vako, jakych ja poprosyv zatrymatysia.
Tak, ser, promovyla doka trochy schvyliovano. o stalosia?
Pislia hipnolingvistynoji korekciji jiji anglijka vymova zaznala pevnych zmin.
Vona zalyylasia mjakoju, ale akcent stav trochy inakyj. Z takym samym akcentom hovoryly j my z Ann-Mari bu-jakyj urodene planety Arran vyznav by nas svojimy zemliakamy.
Ni, vse harazd, vidpoviv ja. Prosto my musymo deo obhovoryty. Chodimo
do mene.
My projly do mojeji kajuty, i, koly vsi rozsilysia, ja skazav:
Ote, za as poliotu vy bi-men poznajomylysia zi svojimy pidlehlymy. y je u
vas do kotroho iz nych pretenziji?
Jaki same pretenziji? vidrazu utonyv Vako. odo jich pidhotovky do zavdannia y osobysti?
Osobysti. y viduvajete vy do koho bodaj slabkyj natiak na antypatiju, na koho
z nych vy ne zmohly b poklastysia, chto vyklykaje u vas rozdratuvannia? Ja zapytuju ne
z vlasnoji inicityvy, a za doruenniam admirala Diubari. Vin vvaaje, o vy jak komandyry zahonu majete provesty ostatonyj vidsiv, usunuvy slabki, nenadijni lanky. Ce joho
doslivnyj vyraz. I e vin prosyv peredaty, ob pry vyrienni cioho pytannia vy vidmovylysia vid chybnoho pouttia provyny za te, o ne zumily nalahodyty z kymo stosunkiv.
Usi leny vaoji komandy, bezumovno, udovi chlopci j divata, ale navi sered najkraych liudej neridko vynykaju konikty. A u vaij sytuaciji najmena nepryjaz do pidlehloho moe pryzvesty do katastronych naslidkiv. Vy mene rozumijete?
Tak, serjozno kyvnula Rae. Ja rozumiju.
Ja te, vidpoviv Vako j zamyslyvsia. Potim neriue promovyv: Nu mabu, ja nazvu Mychajlovkoho.
omu? zapytav ja.
Vin due zarozumilyj. I rizkyj. Zverchnio stavysia do tovaryiv, vvaaje jich durniymy vid sebe. Ce ce trochy dratuje.
Rae zyrknula na nioho j hluzlyvo osmichnulasia:
A vse erez te, o vin rozkrytykuvav ideju Chuliji Martines? omu todi ty ne
zabrakuvav Ester, jaka vyslovylasia ne men rizko? Bo vona krasunia i na neji pryjemno
dyvytysia?
Vakovi oky zlehka zaarilysia.
Ne v tomu ri. Zovsim ne v tomu. Ce lye okremyj epizod, ale jako my zahovoryly
pro nioho, to Ester prosto vyslovyla svoju dumku, a Stanislav vykabluuvavsia, demonstrujuy, jakyj vin rozumnyj. Na ktalt vy vsi nedoumky, a ja DArtajan.
Pro o ty?
Ta ce tak, z odnoho staroho anekdotu. Navi iz starodavnioho. I, e-e, ne zovsim
prystojnoho. Jako nadybav joho v merei, ale ne zrozumiv i stav zjasovuvaty, chto taki
DArtajan, vikont de Braelon i poruyk Revkyj. U rezutati proytav kika due cikavych knyok. Ale ce ve spravy ne stosujesia. Prosto asom Mychajlovkyj nahaduje meni

heroja z toho anekdotu. Vin nachapavsia po verekach riznych zna i za bu-jakoji nahody demonstruje svoju, tak by movyty, erudyciju.
Mona podumaty, o ty u nas skromnyj i soromjazlyvyj, vse tak samo vjidlyvo
zaznayla moja doka. Tako lize zi svojimy zauvaenniamy, komentariamy, utonenniamy i asto vystavliaje spivrozmovnykiv cilkovytymy durniamy.
Prote ja hovoriu lye pro ti rei, pro jaki znaju doskonano, zapereyv Vako.
Nikoly ne vimusia z avtorytetnym vyhliadom prostorikuvaty pro te, o meni vidomo
tiky z utok.
o pravda, to pravda, pohodylasia Rae. I najdyvnie, o tvoje nachabstvo,
tvoja zarozumilis, tvoji postijni pidjuduvannia nitrochy ne dratuju mene. A ot Stanislav nu, ne te ob dratuvav, a jak by ce vyslovytysia Korote, ja b harneko podumala, per ni pity z nym u rozvidku. A e Tut vona zbenteeno potupylasia.
Molyvo, vy vvaatymete ce snobizmom, ale mene asom dratuje joho blahohovinnia pered Kosminym Korpusom.
Ne nazvav by tvoje pouttia snobizmom, zaznayv Vako. Ce, do rei, e
odyn minus Mychajlovkoho. Nemaje nioho pohanoho v tomu, o vin choe staty kosminym pichotyncem, prote raz u raz pidkresliuvaty v prysutnosti inych chlopciv i
divat, jaki mriju pro flot, o same v pichoti slua najchorobrii, najsynii, najvytryvalii j uzahali najkrutii, ce, mjako kauy, netaktovno.
Ote, Mychajlovkyj, pidsumuvav ja. koda, meni podobavsia cej chlope. A
vtim, meni podobalysia vsi moji pidopini komanduvannia spravdi vidibralo najkraych.
Tak, upevneno skazav Vako. Jakby ja sam komplektuvav svoju komandu,
to joho b ne vziav. A o teper z nym bude?
Nioho stranoho. Joho povernu v systemu Dety Oktanta, vimu pidpysku pro
nerozholoennia j vidpravlia na odnu z naych sekretnych baz nibyto dlia specinoji
pidhotovky. Razom z vaymy dubleramy, a tako z tymy koliaramy z riznych planet,
kotrych dostrokovo pryzvaly na slubu dlia zamyliuvannia oej, ob zamaskuvaty vau
grupu. Vsi vony pryskorenymy tempamy zakina kinu osvitu, projdu dodatkovu pidhotovku j otrymaju pryznaennia na dijsnu slubu z perspektyvoju vydkoho zdobuttia
ocerkoho ynu.
Oce pravyno, schvalyv Vako. A to ja pobojuvavsia, o komu moe spasty
na dumku zibraty informaciju pro ci dostrokovi pryzovy, proanalizuvaty mynule vsich
pryzovnykiv, jichnie pochodennia i zrobyty vidpovidni vysnovky.
Moete ne chvyliuvatysia, lejtenante, komanduvannia vse vrachuvalo. Ja stuknuv doloneju po pidlokitnyku krisla. Harazd, z Mychajlovkym vyrieno. e je vidvody?
Trochy povahavy, Rae nazvala imja odnijeji slavonkoji divyny, Boeny Malkovy, jaka, na jiji dumku, bula nadto seksuano zaklopotana j zahravala z usima chlopciamy. Tut Vako ne vtratyv nahody pidkovyrnuty moju doku, ale proty zaproponovanoho
neju vidvodu zapereuvaty ne stav. A potim vony ve odnostajno zabrakuvaly odnoho zemlianyna jim ne podobalasia joho zamknutis i potajemnis.
Bulo b u nas bie asu, pojasnyla Rae, my b zumily zijtysia z nym, nalahodyty normani stosunky, a tak prosto ne znajemo, oho vid nioho ekaty.
Protiahom nastupnoji pivhodyny my perebraly retu kadetiv, i ja perekonavsia, o
ni Rae, ni Vako ne maju do nych odnych pretenzij. Admiral Diubari prognozuvav

dvadcia y navi dvadcia pja vidsotkiv vidsivu, prote my vklalysia u pjatnadcia.

Pislia cioho ja vidpustyv oboch vidpoyvaty. Vako piov odrazu joho javno chylylo
na son, a Rae zatrymalasia bilia dverej kajuty, peremynajuy z nohy na nohu.
Ser neriue poala vona, ale ja mjako perebyv jiji:
Koly my na samoti, moe nazyvaty mene tatom. Postupovo vchodytymemo v ro.
Ja vsmichnuvsia i zmovnyky jij pidmorhnuv. Hotovyj zaklastysia, o ce bude nevako.
Na doynim oblyi vyrazno vidbylosia polehennia. Vona pidijla do mene j schylyla holovu do moho plea. Ja obijniav Rae i stav hladyty jiji biliave volossia.
Ach, tatku, jakby ty znav, jak vako meni bulo ve cej tyde, poskarylasia
vona. Postijno nazyvaty tebe ser, a u vidpovi uty mimane Leblan Slava bohu,
nevdovzi vse zakinysia.
Use tiky rozponesia, soneko, zapereyv ja. Ato, nam ne dovedesia prykydatysia, koly hratymemo ro baka j doky, ce trochy polehy nau zadau ta vodnoas i uskladny jiji. Nai rodynni stosunky mou zakodyty nam. oho dobroho, my
rozslabymosia, vtratymo pynis i v rezutati zirvemo vsiu operaciju.
odo cioho ne perejmajsia. Z namy bude Ann-Mari, vona ve tono ne dozvoly
nam vtratyty viduttia reanosti. Do rei, tatu, pro nae zavdannia. Madam Peti skazala,
o ty odyn iz dvoch, chto zdatnyj vporatysia z nym. o vona mala na uvazi?
Ja spochmurniv.
Pani prezydent netono vyslovylasia. Koly cia operacija lye planuvalasia, na jiji
kerivnyka bulo zaproponovano bie sotni kandydatur, sered nych i moja. Zretoju zalyylosia dvoje ja i e odna liudyna, yjoho imeni ne nazvaly. Ne znaju, o v meni
znajly takoho osoblyvoho, ale fakt zalyajesia faktom.
Rae pociluvala mene j vyvinylasia z mojich obijmiv.
Ty prosto koketuje, tatu. Naspravdi ty osoblyvyj. Ty najkrayj z usich.
Nevdovzi doka, pobaavy meni na dobrani, pila. Bojusia, vona ne poviryla mojim
pojasnenniam. Sam ja na jiji misci tono b ne poviryv

Nastupnoho dnia, rivno o piv na desiatu ranku za bortovym asom, naa grupa
zibralasia v kajut-kompaniji u povnij hotovnosti do posadky v desantnyj atl. Usi my buly
v odiazi, vyhotovlenomu na Novorosiji; odnych predmetiv, o mohly vykazaty nae
inoplanetne pochodennia, u nas ne bulo. Komanduvannia vrachuvalo vsi dribnyci, a do
spidnioji bilyzny, karpetok, narunych hodynnykiv, sereok u vuchach divat i kosmetyky, jakoju vony korystuvalysia protiahom usioho poliotu.
Ja pidklykav do sebe dvoch chlopciv i divynu, jakych naperedodni zabrakuvaly Rae z Vakom, nakazav jim jty zi mnoju, a chvylyn za dvadcia povernuvsia sam i povidomyv:
Vai tovaryi vidmovylysia vid uasti v operaciji. Ja bayv, o vony vahajusia,
pohovoryv z nymy, i vony vyznaly, o ne hodiasia dlia takoho zavdannia. Ja zrobyv
pauzu j zmiriav usich pynym pohliadom. Chto e maje sumnivy? Ce va ostannij ans.
Nichto z kadetiv mojeju propozycijeju ne skorystavsia. Ja dyvyvsia na riui oblyia

molodych liudej i pouvavsia ostannim nehidnykom. ojno ja zvynuvatyv jichnich tovaryiv u bojahuztvi, todi jak naspravdi vsi troje buly sylomi zamkneni v kajutach, de
skaenily vid liuti j klialy mene na vsi zastavky. Ale tak bulo treba
O desiatij pjatnadcia zjavyvsia pilot atla, kapitan-lejtenant Bualo, i proviv nas na
bort svoho ovnyka. Koly my rozsilysia v zrunych mjakych krislach, Bualo skazav:
Spodivaju, panove, vas poperedyly, o protiahom usioho poliotu vychodyty z
pasayrkoho vidsiku vam zaboroneno?
Tak, kapitan-lejtenante, vidpoviv ja. Z cioho pryvodu my otrymaly itki instrukciji. Nichto z nas, vkliuno zi mnoju, ne maje prava vchodyty do kabiny pilota abo v
reaktornyj vidsik. To ne turbujtesia.
A pro vsiak vypadok dveri budu zablokovani, dodav Bualo. Sami rozumijete, kommodore, sekretnis. Zvjazok iz vamy ja trymatymu erez interkom. Tako vy
zmoete sposterihaty za chodom poliotu na svojich ekranach. I vin vkazav na stiny
obabi dverej u tambur. Velykyj ekran sprava perednij ohliad. Zliva roztaovani
kormovi j bini ekrany. Dumaju, vy rozberetesia. Ale koly my uvijdemo do atmosfery planety, podau vizuanoji informaciji bude prypyneno nichto z vas ne povynen znaty, de
my zdijsnymo posadku. Krim toho
Pro snodijne nas te poperedyly, neterpliae perebyv ja. Robi svoju spravu,
kapitan-lejtenante. Uspichu vam.
Bualo kozyrnuv.
Diakuju, kommodore. Uspich znadobysia i vam. aslyvoji dorohy.
Vin vyjov iz salonu, dveri liuka za nym zaynylysia, i z lehkym hudinniam spraciuvaly blokujui elektromagnitni zamky.
Nu teper my zakuporeni, jak oseledci v banci, proburmotiv Vako, o sydiv
poriad iz Raelliu. Poynajemo marynuvatysia.
odo marynuvannia chlope virno pidmityv. Mynulo z pivhodyny, o roztiahlysia dlia nas na cilu vinis, poky, nareti, oyv interkom. Holos kapitana-lejtenanta Bualo
probasyv:
Uvimknuv zvjazok iz pasayrkym vidsikom, a to vony tam ue vmyraju vid
nuhy. Povnu hotovnis atla do startu pidtverduju.
Hotovnis krejsera do zapusku atla pidtverduju, vidpoviv kapitan Marsyjak.
Vidstykovka liuzu.
Je vidstykovka liuzu.
Pauza.
liuz vidstykovano uspino, vidraportuvav Bualo.
Trydciatysekundnyj vidlik do prypynennia zvjazku j perechodu v reym stels.
Vidlik rozpoato. Dvadcia sim sekund.
Vidkryttia angara erez sorok sekund pislia prypynennia zvjazku. Vymknennia gravizachvativ erez dvadcia sekund pislia vidkryttia angaru. Zakryttia angara
erez sto dvadcia sekund pislia vymknennia gravizachvativ.
Grak pryjniato. Pjatnadcia sekund do perechodu. Bortovi systemy funkcinuju
normano.
Ni puchu ni pera, Pjere, Toma'!
Do bisa, kapitane Desia sekund do prypynennia zvjazku Pja, otyry, try,
dva, odyn, nu Zvjazok prypyneno. Bortinenere, perechid u reym stels.
Je perechid! ozvavsia naparnyk Bualo, staryj lejtenant Narseak.

Korotke movannia. Potim bortinener dopoviv:

Perechid u reym stels provedenyj, komandyre. Energospoyvannia v normi. Oikuvannia na vidkryttia angara.
Angar vidkryvajesia. Hotovnis do zapusku ruija.
Ruij do zapusku hotovyj. ekajemo vymknennia gravizachvativ.
Ahov, pasayry! zvernuvsia do nas Bualo. Zaraz vidvartovuvatymemosia
vid korablia. Zadrajte vsi iliuminatory.
Aha, due smino! tycho pyrchnula Rae, ne ocinyvy artu pilota. Zvisno,
nijakych iliuminatoriv u atla, osnaenoho technologijeju nevydymosti dlia zasobiv zovninioho spostereennia, buty ne mohlo.
Gravizachvaty vymkneno, komandyre.
Pryjniato. Vychodymo z angara.
Nas stalo slabko pohojduvaty. Ce oznaalo, o Bualo, jak i koen dosvidenyj pilot,
trochy upovinyv reakciju bortovych gravikompensatoriv, ob, jak to kau, viduvaty
svoje sudno.
purnuly nas kapitano, reziumuvav Bualo. Ale korekcija kursu poky ne
potribna. Jdemo za inercijeju. Panove pasayry, vam, mabu, ue nabrydlo nae bazikannia, to my vidkliuajemosia, a natomis proponujemo posteyty za poliotom. Tako ne
vemy zachopliujue vydovye, ale ce tymasovo. Hodyny za dvi garantuju vam prystojnu
dozu adrenalinu.
Interkom zamovk, zate vvimknulysia ekrany z takoju zvynoju i takoju arivnoju
dlia mene panoramoju vsijanoho zoriamy kosmosu. Na velykomu ekrani perednioho ohliadu nioho, krim zirok, poky vydno ne bulo; na odnomu z binych siajav prytlumlenyj
tramy ovtyj dysk Chorsa, a na inomu vydnivsia Kallisto. Uvano prydyvyvy,
mona bulo rozriznyty tako ruchlyvi ciatky korabliv suprovodu.
A ot vony tono nas ne bayly. e naperedodni poliotu ja mav nahodu perehovoryty
z komandyrom kryla, i vin skazav meni: Ci novi stelsy spravdi o nadzvyajne. Ve
vetverte ja suprovoduju desant, i e odnoho razu nam ne vdalosia jich pomityty.
Jako ciu technologiju vdassia zastosuvaty i do velykych korabliv, to uynciam bude
neperelyvky. My hromytymemo jich, a vony navi ne rozumitymu, zvidky prychody do
nych smer
Do rei, a ce ideja! A o jak my ve majemo taki korabli i same jich zbyrajusia
napravyty na turm systemy Chorsa? Ja ujavyv sobi ciu kartynu: ne lye atly j mali sudna, a j vaki krejsery-stelsy, linkory-stelsy, navi stanciji-stelsy Nu hodi, rozmrijavsia.
Jak i obiciav kapitan-lejtenant, v peri kika hodyn nioho zachopliujuoho ne vidbuvalosia. My prosto letily kri bezmenu ornotu kosmosu, trymajuy kurs na blidoblakytnu ziroku, jaka postupovo jaskraviala j biala, poky ne peretvorylasia na malekyj pivmisia, planetu Novorosiju, metu naoji misiji.
Zverni uvahu, panove, prolunav z interkomu holos Bualo. Na binomu
ekrani nomer pja vy moete bayty patrunyj fregat uynciv. ervona strilka vkazala
na krychitnu arynku mi zoriamy; pevna ri, bulo vydno ne sam fregat, a polumja vid
joho termojadernych dvyhuniv. Protyvnyk perebuvaje men ni u semy tysiaach kilometriv vid nas, ale vsi joho radary, infraervoni datyky, detektory mas ta ini zasoby
zovninioho spostereennia bezsyli pered naym zachystom.
Interkom znovu vidkliuyvsia, a Vako zadumlyvo prokazav:
Cikavo, jak reaguvatymu jichni detektory, koly my ponemo manevruvaty na

orbiti?
Zvyajno, pytannia bulo ysto rytoryne. Nas usich ce turbuvalo. Bulo jasno odne:
atl pide na posadku, vykorystovujuy gravitacijnyj dvyhun. Vyklykani nym zburennia
kontynuumu nosytymu vyniatkovo lokanyj charakter, na velykych vidstaniach vony
maje ne viduvajusia, osoblyvo pry znanomu skupenni inych korabliv, o te vykorystovuju gravitaciju, prote zavdy isnuje ryzyk vyjavlennia za vtorynnymy oznakamy
spotvorennia radipereda abo zsuv linij u spektri vydymoho vyprominiuvannia zirok.
Dedali astie na naomu liachu zustrialysia avijki korabli, o patruliuvaly navkoloplanetnyj prostir, i bezpilotni suputnyky steennia, ale oden iz nych tak i ne zasik
naoji prysutnosti. A koly do Novorosiji zalyalosia blyko soroka tysia kilometriv, my
projly nedaleko vid odnijeji zi stancij zovninioho pojasu orbitanoji oborony i te bezperekodno. Prote vse ce buly tiky kvitoky, najholovnie ekalo na nas poperedu.
Na vysoti vid dvoch do trioch tysia kilometriv nad poverchneju planety grupuvalysia osnovni syly ostannioho oboronnoho eelonu. Prostir tut prosto kyiv bojovymy stancijamy, vakymy ta lehkymy korabliamy, a tako usiliakoju dribnotoju vid atliv-vynyuvaiv do orbitanych kateriv.
Nu, zaraz ponesia, skazala Rae. Oblyia jiji zblidlo, vona zakusyla nyniu
hubu j micno vpjalasia paciamy v pidlokitnyky krisla. Ini buly schvyliovani ne mene za
neji.
Nae dlia toho, ob rozriadyty obstanovku (a moe, same dlia cioho), erez interkom
do nas zvernuvsia Bualo:
o , my maje dosiahly mety. Zalyylosia tiky promyhnuty povz usi ci sudencia j zdijsnyty posadku. Do rei, podyvisia na ekran nomer dva tam poynajesia nevelyka zavaruka. Desiatok nedobytych u drom-zoni gabbarkych korabliv namahajusia
prorvatysia do planety, ob poburyty na neji bomby. Zub daju nioho v nych ne vyjde.
A nam ce tiky dopomoe: poky avy nakruuvatymu chvosty mavpam, my proslyznemo
pid samym nosom u volochatykiv. To dyvisia j otrymujte zadovolennia!
Upevnenyj ton pilota atla trochy zaspokojiv mojich pidopinych. Vony staly vavo
obhovoriuvaty dyslokaciju avijkych syl i as vid asu pohliadaly na ekran nomer dva,
de, za slovamy Bualo, neyslenni gabbarki korabli atakuvaly oboronni rubei aviv. odnych detalej vydno ne bulo, vse vidbuvalosia nadto daleko vid nas, i pro bytvu svidyly
lye asti spalachy plazmovych zalpiv i vybuchiv pozytronnych abo jadernych raket.
Tym asom my bezperekodno zahlybylysia v huu voroych vijk. Utim, vyraz u
huu slid rozumity umovno. Navi pry takij nasyenij oboroni serednia vidsta mi
drejfujuymy na orbiti stancijamy i korabliamy vymiriuvalasia kikoma sotniamy kilometriv, to prostoru dlia manevriv vystaalo. Ale jakby na atl zapelenguvaly, nam zalyalosia b yty lieni sekundy na takych vidstaniach plazmovi snariady j rakety bju bezvidmovno.
Na astia, nas nichto ne pomityv, i za pivhodyny, koly atl lih na nyku orbitu de
u trioch sotniach kilometriv nad rivnem moria, interkom obizvavsia znovu:
Ot i vse, panove. My ve u verchnich arach termosfery. Nam zalyyvsia dribjazok
sisty na planetu v obumovlenomu misci. Poynajemo znyennia, transliaciju kartynok
dlia vas prypyniaju. Cijeji myti vsi ekrany zhasly. Dlia vaoji zrunosti vymykaju
zatrymku v roboti gravikompensatoriv u pasayrkomu vidsiku. Lehke pohojduvannia
prypynylosia, vidrazu vynykla iliuzija povnoji vidsutnosti ruchu. A Bualo viv dali:
Kommodore Matusevy, prou vas podbaty, ob usi leny zahonu pryjnialy snodijne.

 Bezumovno, vidpoviv ja, sposterihajuy za tym, jak Ann-Mari distaje z apteky

upakovku z injekcijnymy ampulamy. Maju nadiju, my ne prokynemosia v pekli.
Ne perejmajtesia, ser, vklynyvsia u rozmovu Narseak. Ne myne j hodyny,
jak my peredamo vas cilisikymy v ruky naych tutenich druziv.
Prypynyty rozmovy, bortinenere! osadyv joho Bualo. I ve do mene: Ote,
my zrozumily odyn odnoho, kommodore?
Tak, zvisno. Mjakoji vam posadky.
A vam pryjemnych sniv.
Interkom vymknuvsia. Tym asom Ann-Mari ve vidijla v chvostovu astynu salonu i poala robyty injekciji.
Och, meni ce zovsim ne podobajesia, proburmotiv Vako, zazdalehi zakoujuy rukav svojeji soroky.
Nikomu ce ne podobajesia, skazala moja doka, vdajuy povnu nezvorunis,
ale tak treba. o mene my baytymemo j utymemo, to krae. Jako nas schoplia,
to na dopyti my ne zmoemo nioho povidomyty pro misce posadky atla, pryzemlyvsia
vin y pryvodnyvsia, chto joho zustriav, jakym liachom nas perepravyly
Hodi ve, Rae! Ja ne idit. Ja vse udovo rozumiju, prosto pouvajusia trochy
ne v svojij tarilci. Poky ja pry svidomosti, meni e ne tak liano. A ojno ujavliu sebe
neprytomnoho, bezporadnoho, zalenoho vid inych liudej, nechaj i druziv Ech, harazd!
I vin pokirno prostiah ruku Ann-Mari.
Pislia Vaka svoju dozu snodijnoho otrymala i Rae. Potim Ann-Mari zrobyla injekciju meni, a ostanniu ampulu vykorystala dlia sebe. Vsivy u svoje krislo, vona dopovila:
Polovyna ve spy, ini zasynaju.
Mene te poalo chylyty na son. Rae solodko pozichnula, a Vako, vse e u svojemu repertuari, promymryv:
Jako nas zibju abo my sami rozibjemosia, to navi ne diznajemosia pro ce. A
moe, my prokynemo i pobaymo volochati marmyzy avijkych tiuremnykiv.
Tipun tobi na jazyka! sonno prokazala Rae. Na dobrani, nesterpnyj
chlopyko. I tobi te, tatku tobto ser. I vam, Ann-Mari, zvisno
Ja o vidpoviv jij, ale ve ne pamjataju, o same, oskiky tijeji taky myti mene
zdolav son.

Ja prokynuvsia, mruay vid jaskravoho svitla. Za kika sekund moji oi zvykly do

nioho, i ja perekonavsia, o svitlo ne take ve j jaskrave, a zvyajne, denne. Vono lylosia
kri dva vikna u prostoru kimnatu, de ja leav na yrokomu dvospanomu liku, poverch
kvitastoho bajkovoho pokryvala. Na meni buv toj samyj kostium novorosijkoho vyrobnyctva, jakyj ja nadiv pered posadkoju v atl, opravda, dobriae pomjatyj. U takomu
stani buv i odiah Ann-Mari, jaka spala poriad zi mnoju, pidklavy pid holovu ruku. Vyraz
jiji oblyia buv spokijnyj i bezturbotnyj.
Ja siv na liku j rozzyrnusia navkolo. Kimnata odnoju miroju ne nahaduvala
tiuremnu kameru. Ce bula zatyna simejna spania u budynku hromadian serednioho
statku. Detali obstanovky vydaly meni nezvynymy, ale ce bulo pryrodno ina planeta,
ina kutura, inyj sposib yttia. Pamjataju, ja dovho zvykav do toho, jak obstavyla na

dim Lujiza Ale ni, zaraz ne as vdavatysia do spohadiv.

Ja leheko potrias Ann-Mari za plee. Reakciji nijakoji. Ja strusonuv synie, ale
vona prodovuvala spaty. Schoe, na neji e dijalo snodijne, a ja ve vstyh joho peretravyty. Tut bahato zalealo vid indyviduanych osoblyvostej metabolizmu.
Ja ziskoyv z lika, vzuvsia j obereno pidstupyv do odnoho z vikon. Jak ja j oikuvav,
my perebuvaly v osobniaku, v spokijnomu zamikomu rajoni, de zazvyaj proyvaly biznesmeny serednioji ruky, inenery, likari, advokaty j ini predstavnyky tak zvanych respektabenych profesij. Ce buv odyn iz molyvych varintiv, pererachovanych admiralom
Diubari, koly vin instruktuvav mene u zvjazku z majbutnim zavdanniam, ale odnych
konkretnych detalej u tij rozmovi ne prolunalo. Na vidminu vid rety leniv naoji grupy,
yji legendy reteno rozroblialysia protiahom misiaciv, mene, Rae i Ann-Mari zbyralysia
vlatuvaty ve na misci, zaleno vid obstavyn. Osoblyvych problem ne peredbaalosia
pospine pereselennia na Novorosiju pivtora mijarda mekanciv trioch inych planet ne
mohlo ne stvoryty plutanyny, o davalo zmohu porivniano lehko legalizuvaty nas pid
vyhliadom pereselenciv.
Nasampered ja zavitav do vannoji, o meuvala zi spaneju, a povernuvy, e raz
sprobuvav rozbudyty Ann-Mari. Ale znovu bezrezutatno.
Todi ja vyzyrnuv z kimnaty v korydor. Zvidky znyzu dolynaly zvuky due znajomoji
melodiji. Zdajesia Tak, Misiana sonata odyn iz najliubleniych tvoriv mojeji
doky. U vinyj vid navannia i pidhotovky do vijkovoji sluby as vona zajmalasia hroju
na muzynomu syntezatori, pryomu vychodylo v neji due nepohano. Zridka, koly do nas
na veeriu prychodyly hosti, Rae vlatovuvala nevelyki koncerty, jaki korystuvalysia
ymalym uspichom. Navi ja, daleka vid muzyky liudyna, ne mih ne vyznaty, o v jiji hri
viduvajesia neabyjakyj talant. Prote Rae i uty ne chotila pro muzynu karjeru. Jak i
ja, vona bula zakochana v zori i obrala same jich
Oskiky spania bula nezamknena, to ja cilkom logino vyriyv, o bojatysia nioho,
i spustyvsia schodamy v peredpokij peroho poverchu. Muzyka lunala kri proyneni
dveri suminoji kimnaty, voevy vitani. Pjesa Betchovena zvuala trochy inake, ni ja
zvyk jiji uty, melodija bula ne takoju plavnoju, prote v mene omu ne vynyklo odnoho
sumnivu odo osoby vykonavcia.
Ja tycho proslyznuv do vitani. U daniomu jiji kutku sydila spynoju do mene Rae,
odiahnena v sympatynu sukniu volokovoho kolioru, a jiji paci lehko purchaly nad klaviamy hromizdkoho j nezhrabnoho syntezatora, o imituvav zovninij vyhliad starovynnoho mechaninoho rojalia A vtim, ni. Ce j buv mechaninyj roja! Navriad y starovynnyj, ale spravnij. Muzynyj instrument bez odnoji elektronnoji naynky, v jakomu
zvuky naroduvalysia vid udariv po metalevych strunach specinych molotokiv, o pryvodylysia v ruch natyskanniam klavi. Bulo vydno, o Rae otrymuvala velyezne zadovolennia vid hry na takomu ridkisnomu instrumenti, choa inodi vid nezvyky le vidutno zbyvalasia.
Pislia Misianoji sonaty doka maje bez perechodu poala Elizi e odnu
pjesu geninoho kompozytora pozamynuloho tysiaolittia. A ja obereno, ob ne vidvolikaty Rae, pidijov do najblyoho sticia i siv. Tiky todi pomityv, o v kimnati je e
odna liudyna ohriadnyj olovik rokiv na pjatnadcia staryj vid mene, z posriblenymy
syvynoju skroniamy j kruhlym dobrodunym oblyiam. Koly nai pohliady zustrilysia,
vin leheko kyvnuv meni holovoju, ale ne zronyv ni slova. Lye koly vidzvualy ostanni
akordy melodiji, vin povahom pidvivsia zi svoho miscia j ynno zapleskav u doloni. Ja te

vstav i pryjednavsia do opleskiv.

Rae vydko ozyrnulasia, myttiu pidchopylasia j pidbihla do mene.
Pryvit, tatku! skazala vona, pociluvavy mene v oku. Nareti ty prokynuvsia. A mama e spy?
Ja ne odrazu zbahnuv, pro koho vona pytaje. A koly zrozumiv, o jdesia pro AnnMari, to podumky vylajav sebe za netiamuis. My ve na Novorosiji, ote, naa hra poalasia. I vid toho, y dobre my vporajemosia zi svojeju rolliu, zaley nae yttia.
Spy jak ubyta, vidpoviv ja. Ty davno prokynula?
e dvi hodyny tomu. Viduvaju, o vyspalasia na try doby napered. Micnym e
zilliam nas nakaaly!
Tym asom olovik pidijov do nas i pojasnyv:
Meni ne radyly budyty vas za dopomohoju stymuliatoriv. Pospiaty vam poky
nikudy. Vin prostiah meni ruku. Davajte znajomytysia, ser. Ja Ruslan Kovaliov,
chaziajin cioho budynku.
Due pryjemno, vidpoviv ja, potyskajuy joho puchku doloniu. Na a, ja ne
znaju svoho imeni. Tutenioho imeni.
Vas zvaty Stiv MakLejn, vau doku Rejel, a druynu Enni.
Kruto! vychopylo u mene. Tobto ja chotiv skazaty udovo.
Kovaliov strymano usmichnuvsia.
Mis Rejel vyslovyla svoje zadovolennia takymy slovamy. Choa dlia nas ce zvyna praktyka vyhadani imena dlia tymasovych agentiv maju buty jakomoha blyi
do spravnich, ob vyde do nych zvyknuty. A zbih iniciliv uzahali ideanyj varint.
Ce stosujesia ne tiky tebe, tatu, vtrutylasia Rae. A j mene te. I An i
mamy. Vona, odruyvy z toboju, prosto dodala tvoje prizvye do svoho divooho i stala
misis Preston-MakLejn. A ja, jako raptom zabudusia j ponu hovoryty Le, zmou
vypravytysia: Lejn, Mak-Lejn.
Due dobre, skazav ja. My ve tut legalizovani?
Vidomosti pro vas vneseni do immigracijnoji bazy danych. Ce bulo prosto zaraz
u nas takyj bedlam, o vyjavyty fasykaciju absoliutno nemolyvo. opravda, mohla
buty problema z otrymanniam posvidky na proyvannia, ale my jiji vladnaly zavdiaky
naij liudyni v mikij upravi.
A o za problema? pocikavyvsia ja.
Zaraz pojasniu. Ale speru chodimo na kuchniu, ja nahoduju vas. Vy, pevno, zholodnily.
e b pak, zholodniv. Aby vtamuvaty mij holod, znadobylosia dvi povni tarilky rysu
zi smaenoju baranynoju, rodzynkamy ta bezliiu specij (cia strava nazyvalasia plovom
i bula due smana), a tako ymalyj mat tverdoho syru.
Kovaliov tym asom rozpovidav:
Vlasne, yttievoho prostoru na naij planeti vdosta. Do vijny Novorosiju naselialo blyko pjaty mijardiv liudej, a koly sto dvadcia rokiv tomu uynci pereselyly do
nas zemlian z Rosiji, krajin Kavkakoho reginu ta Serednioji Aziji, nas stalo ponad sim
mijardiv. Nu a potim potim stalasia ta sama istorija, o j na inych liudkych planetach. Rizko vpala naroduvanis, bahato naych spivvityznykiv i starych, i novych
vtratyly bu-jakyj stymul do prodovennia rodu. Zaborony uriadu na vyvannia kontraceptyvnych zasobiv, oholoennia poza zakonom abortiv i reta podibnych zachodiv ne prynesly baanoho efektu Vtim, ja bau, o vam ce dobre vidomo. Bie tretyny naych

mist stoja pustkoju, a v usich inych, za nevelykym vyniatkom, zbezliudnily cili kvartaly
i navi rajony. Do zhadanych vyniatkiv nalea lye kika krupnych megapolisiv Verchnij Novhorod, AllacH-Jurt, Chrystovozdvyenk i, zvisno, stolycia Sankt-Nikolajburg, na okolyci jakoji my zaraz perebuvajemo. Koly avy poaly pereseliaty do nas liudej
z Arrana, Zemli Verynina i Esperansy, na hosudar vydav ukaz, o pereselenci povynni
nasampered obyvaty spustili rajony. A gubernatory hustonaselenych mist, u tomu ysli
Nikolajburga, pily e dali: z hosudarevoho dozvolu vony zaprovadyly dlia vsich inoplanetnykiv obovjazkovu rejestraciju j otrymannia posvidky na proyvannia o na zrazok starych dobrych viz. Kovaliov neschvano hmyknuv. Pevna ri, ce zrobleno z
najkraych sponuka, ob unyknuty masovoho naplyvu migrantiv. U pokynutych
mistach pereselenciam dopomahaju avy zabezpeuju jich prodovostvom, medykamentamy, vsima predmetamy peroji neobchidnosti, ustatkuvanniam dlia remontu ytla,
vidnovliuju zanedbanu infrastrukturu, navi nalahoduju robotu davno zupynenych
fabryk i zavodiv. Nu a tut uve klopit pro nych povnistiu lih by na nas, a na uriad vid
cioho ne v zachvati.
Tak, rozumiju. I pid jakym e pryvodom my otrymaly posvidku na proyvannia?
Holovnym ynom tomu, o ja vyjavyv hotovnis uziaty vas na svoje povne zabezpeennia.
Z dobroty duevnoji?
Ni, erez Enni. Vona vysokoklasnyj inener mereevych komunikacij, a v telekompaniji, de ja praciuju, hostryj brak kvalikovanoho personalu. Ja nadaju jij robotu, a
vaij simji ytlo. Vidteper ve druhyj poverch cilkom u vaomu rozporiadenni. Tam je
nevelyka vitania, dvi spani z vannamy, kabinet i bibliteka.
Vy yvete v ciomu budynku sam? zapytav ja, okynuvy pohliadom obstanovku
kuchni, jaka bula zovsim ne schoa na cholostiaku.
Ni, u mene je druyna, Iryna. Pozavora ja vidpravyv jiji na tyde pohostiuvaty
u doky j onuok. Vidrazu poperedaju, o vona ne posviaena v moju pidpinu dijanis,
choa zdohadujesia pro neji. Koly Iryna povernesia, postarajtesia povodytysia jakomoha
pryrodnie. Ja povnistiu ruajusia za jiji lojanis. Jako vona zrozumije, o vy ne ti,
koho z sebe vdajete, to ne kynesia donosyty na vas u carku ochranku, a zroby vyhliad,
niby nioho ne pomityla. Ta vse odno oberenis ne zakody.
Za kika chvylyn, koly ja ve pyv kavu, v kuchni zjavylasia Ann-Mari. Na vidminu
vid mene, vona vydko zorijentuvalasia i vidrazu uvijla v ro: vvilyvo pryvitalasia z hospodarem, potripala Raelynu uprynu iz slovamy: Pryvit, doniu, potim uziala mene za
ruku j lahidno zazyrnula meni v oi.
Dobroho ranku, liubyj.
Zdrastuj, Enni, trochy storopivy, vidpoviv ja.
A Ruslan Kovaliov zadovoleno kyvnuv:
Bau, misis Preston-MakLejn ne matyme osoblyvych problem z adaptacijeju.
Ote, tak mene zvaty? skazala Ann-Mari, vlatovujuy za stolom. Due
nepohano. A dali?
Pryhoajuy jiji snidankom, Kovaliov povtoryv te, pro o ve vstyh rozpovisty
meni. Potim vruyv nam pidrobleni arranki dokumenty, tymasovi immigracijni posvidky (spravnisiki, za vsima pravylamy vydani novorosijkoju vladoju) i lazernyj dysk,
de buly zapysani vsi podrobyci naoji legendy.
Rae uvano vyvyla svoje posvidennia osoby i z sumnivom movyla:

 A y ne nadto vy zanyzyly mij vik? Nu nechaj by ve visimnadcia. Ale simnadcia,

zdajesia, zamalo.
Jakraz normano, skazav ja. U tvojemu vici divata vyhliadaju po-riznomu.
Odni vydajusia starymy za svoji roky, ini molodymy. Ty bude z molodych ta rannich.
Okrim toho, dodav Kovaliov, ce das nam zmohu vlatuvaty mis Rejel do
odnoho klasu z junakom, jakyj nas due cikavy.
A-a, protiahla Rae. Chaj tak. Simnadcia to simnadcia. Dovedesia
prykydatysia malolitkoju.
A o meni dodaly maje try roky, ozvalasia Ann-Mari. Vychody, o ja narodyla tebe v dvadcia. Jakraz normano.
I dodatkovi komplimenty vam garantovani, galantno zaznayv Kovaliov.
Teper kazatymu, o vy vyhliadajete molodoju za svij vik ne na desia rokiv, a na vsi
trynadcia.
U vidpovi vona lye movky vsmichnulasia.
Pislia snidanku my z Ann-Mari po erzi pryjnialy du, pereodiahlysia u vse yste
(afy v spani buly zavbalyvo ukomplektovani riznomanitnym odiahom naych rozmiriv), a potim razom iz Raelliu zasily za vyvennia svojeji legendy i provely za cym
zaniattiam uve de, pereryvajuy lye na obid i veeriu. Naa istorija, jak i nalealo
agentam, bula prosta j nechytra, ale reteno rozroblena. Navi nadto reteno, vrachovujuy stysli terminy, v jaki jiji pidhotuvaly. Za obidom Ann-Mari vyslovyla z cioho pryvodu
svoje zdyvuvannia, prote na hospodar rozstavyv use na svoji miscia.
My prosto skorystalysia odnijeju iz zahotovok, pryznaenych dlia legalizaciji erhovych rozvidnykiv, pojasnyv vin. Tiky j toho, o trochy pidpravyly vai imena j
dodaly do vaoji simji doku.
Blyko opivnoi (doba na Novorosiji tryvaje dvadcia pja z hakom hodyn) Rae,
usupere jiji vlasnomu tverdenniu, o vyspalasia na kika dniv napered, poala vidajduno pozichaty. My vidislaly jiji spaty, a za pivhodyny j sami vyriyly, o na siohodni
dosy. Poperedu v nas bulo e kika dniv na adaptaciju, to my mohly spokijnisiko vidklasty zauuvannia vsich dribnych faktiv naoji bigraji na zavtra.
Jak i bu-jakomu normanomu podruiu, spaty nam dovelosia v odnij kimnati j
malo toho v odnomu liku. Za mynulyj tyde my ve zvyklysia z cijeju dumkoju, prote,
opynyvy udvoch u spani, pouvalysia nijakovo.
Dobre cho liko velyke, skazala Ann-Mari.
Tak, ce dobre, nevpevneno pohodyvsia ja.
My trochy pomovaly.
Harazd, ozvalasia Ann-Mari. Zrobymo tak: ty perevdiahnesia u vannij, a ja
tut. Koly budu hotova, poklyu. Domovylysia?
Ja kyvnuv na znak zhody, distav iz afy ornu ovkovu piamu j vyjov u vannu.
Perevdiahnuvsia, poystyv zuby i stav ekaty. Nevdovzi zi spani dolynuv holos AnnMari:
Moe zachodyty, Stive.
U kimnati panuvav napivmorok verchnie svitlo bulo vymknene, horiv lye mianyj ninyj svitynyk. Ann-Mari leala z pravoho boku lika, natiahnuvy kovdru maje
pid same pidboriddia. Ja lih zliva j vtupyvsia pohliadom u steliu.
Ty spy na spyni? pocikavylasia vona.

 Zvyajno.
Ne chrope?
Poky nichto ne skaryvsia.
Pauza.
Cikavo, znov ozvalasia Ann-Mari, my oveora budemo tak benteyty?
Chtozna. Ale spodivaju, o nezabarom zvyknemo odyn do odnoho.
Jak dumaje, koly?
Use zaley vid Ja zatnuvsia.
Vid oho?
Nu vid naych stosunkiv.
Aha, protiahla vona. Zdajesia, ja rozumiju, do oho ty chyly.
Ja znijakoviv.
Vyba, Ann Enni, ja ne chotiv tebe obrazyty.
Ja ne obraajusia. A ty spravdi choe mene?
Jako esno, to ne vidmovyvsia b.
omu?
Ty due pryvablyva inka.
I cioho dlia tebe dosy?
Zazvyaj olovikovi cioho cilkom vystaaje. Osoblyvo koly vin vinyj.
A ty vinyj?
Ue dva roky.
Ja maju na uvazi neformani liubni zobovjazannia.
Todi todi ne znaju.
Ty vse e kochaje matir Raeli?
Moe. A moe, j ni. Ne vpevnenyj. Kochannia vzahali dyvna tuka. Ade ja kochav
i svoju peru druynu, prote rozluyvsia z neju.
Ann-Mari perevernulasia na bik, spynoju do mene.
Tobi lehe, sumno promovyla vona. A ot ja Ty znaje, o v mene buv
roman z Aribadom?
Tak, uv pro ce.
U nas nioho ne vyjlo Virnie, ne vyjlo v Aribada. Vreti-ret vin piov vid
mene j nezabarom odruyvsia z Ritoju. A ja Ann-Mari hirko zitchnula. Rozumije,
pislia Aribada u mene ne bulo odnoho olovika. odnisikoho. A sim rokiv. Ce
achlyvo, nesterpno, ta ja nioho ne mou z soboju vdijaty.
My zamovkly. Ja ne znav, o vidpovisty na cej kryk dui. Bu-jaki slova tut buly b
zajvi.
erez kika dovhych chvylyn Ann-Mari skazala:
Nu harazd, pora spaty. Na dobrani, Stive.
Na dobrani, Enni, vidpoviv ja.
e cilych pivhodyny ja vytriavsia v steliu, a poky zasnuv.

Pryzachidne sonce schovalosia za chmaroju, i na zemliu spala ti. Zaarudivy lystiam u kronach derev, poduv procholodnyj viter. Z minareta najblyoji meeti huhniavo

zavolav erez hunomove muedzyn, zaklykajuy pravovirnych do erhovoho namazu.

Niby vtoriay jomu, zdaleka dolynuv peredzvin, o spoviav pravoslavnych pro poatok
veirnioji sluby. Za ohoroeju parku, yrokym prospektom maly potoky avtomobiliv,
trotuaramy krokuvaly perechoi, pospiajuy u svojich spravach, u nebi snovyhaly flajery.
yttia v Nikolajburzi jlo svojim trybom, rozmireno j budenno, nae nioho osoblyvoho j ne stalosia. Niby ne bulo nedavnioji ataky gabbariv i nad planetoju ne navysala
zahroza jadernoho bombarduvannia. Nae ne isnuvalo pivtora mijarda pereselenciv, jaki
zaraz obyvaly pokynuti mista j sela. Horodiany ubezpeyly sebe vid naplyvu migrantivdarmojidiv hosudarevym ukazom i na tomu zaspokojily. Reta ne naa problema, vyriyly vony, chaj cym zajmajusia ini. Cho by j avy
Tak samo povodylysia mekanci Novorosiji otyry roky tomu, koly v jichniu systemu
vvijov liudkyj flot. Perevana biis prosto ekaly na zvinennia i maje nioho ne robyly, ob nablyzyty ciu my. Ne ostanniu ro tut zihrav car Oleksandr IX, jakyj zaklykav
novorosijciv zberihaty spokij i, cytuju, ne piddavatysia na provokaciji, a narod, o zvyk
zavdy j u vsiomu sluchatysia svoho hosudaria, posluchavsia j cioho razu. Buly, opravda,
okremi vohnya oporu, to tut, to tam spalachuvaly stychijni povstannia, ale jich vydko
j bez osoblyvych zusy pryborkuvaly. Avy , ne pobojujuy za svoji tyly, kynuly proty
nas usi najavni v systemi syly j ne dozvolyly nam vasno zablokuvaty drom-zonu. Koly
na dopomohu sojuznykam prybuly dvarky, my buly zmueni vidstupyty.
O naonyj pryklad kidlyvosti despotiji, rozmirkovuvav ja, sydiay na odnij iz
lavok, o vyykuvalysia uzdov yrokoji parkovoji aleji. Bu-jakoji despotiji, navi
najdobrozylyvie nalatovanoji do svojich hromadian. Taky mav raciju Padma, bezumovno, mav, koly vidmovliavsia sumiaty funkciji monarcha j holovy uriadu. Zvidsy
odyn krok do avtorytaryzmu, jakyj pryduuje osobystis, pozbavliaje liudej prava yty
vlasnym rozumom i samostijno uchvaliuvaty riennia, peretvoriuje narod na bezlykyj natovp, jakyj sluchniano j bezdumno jde za svojim povodyrem
Na Novorosiji my perebuvaly ve siomyj de. Pozavora, v ponedilok, Ann-Mari bula
zarachovana do tatu telekompaniji, de praciuvav Ruslan Kovaliov, a Rae upere pila
na zaniattia do miscevoji koly. Doka bula ne v zachvati vid perspektyvy povernennia v
dytynstvo, prote rozumila, o ce neobchidno jak dlia konspiraciji, tak i dlia vykonannia
postavlenoji pered neju ta jiji zahonom zadai.
o do mene, to najblyi kika misiaciv robota za fachom meni ne zahrouvala.
Zhidno z mojeju legendoju u sebe na bakivyni ja buv liotykom (o, v pryncypi, bulo
suoju pravdoju), ale v Deravnij kanceliariji cyvinoji aviciji, kudy ja potknuvsia zi svojeju arrankoju licenzijeju, meni daly vidkoa. Uriadove, z jakym ja rozmovliav, zapevnyv
mene, o u zvjazku z rizkym pryrostom naselennia planety vony taky potrebuju popovnennia liotnoho skladu, oskiky malo ne odnia vidkryvajusia novi rejsy. Prote speru
ja maju doskonalo ovolodity rosijkoju movoju ta projty kurs perekvalikaciji, ob
pryzvyajitysia do pryjniatych na Novorosiji standartiv. Ja javno buv ne perym inoplanetnym pilotom, o proponuvav svoji profesijni posluhy, bo na proannia meni vydaly
dysk z anglijkym ta ispankym perekladamy Statutu cyvinoji aviciji Novorosiji, vidpovidnymy terminologinymy slovnykamy, a tako propuskom na vine vidviduvannia
lekcij u Nikolajburkomu liotnomu uylyi.
Takym ynom, ja otrymav ocijnyj status tymasovo bezrobitnoho, a ce bulo daleko
ne zajvym, i teper mih prystupyty do vykonannia svoho zavdannia. Najholovnioho zavdannia, zarady jakoho mene, vlasne, siudy j napravyly. A nahliadaty za grupoju agentiv-

koliariv ce tak, na dodatok

Z-za verchivok derev zjavyvsia lehkyj dvomisnyj flajer, o jov na bryjuomu polioti.
Nad alejeju vin poav znyuvatysia, vydko upovinyv chid i pryzemlyvsia na poroniomu
majdanyku metriv za dvadcia vid mene.
Odrazu v mojij kyeni zadzvonyv telefon. Ja natys knopku j skazav:
Sluchaju.
Ce ja, bula lakonina vidpovi. U flajeri.
Dobre, jdu.
Ja pidvivsia z lavy j popriamuvav do majdanyka. Rozdyvytysia, chto v kabini, bulo
nemolyvo: vsi vikna flajera maly zatemnennia. Prote strachu ja ne viduvav, lye chvyliuvannia. Jakby mene chotily schopyty, to zrobyly b ce ranie, zadijavy v cij operaciji
znano bii syly, ni dvoje bijciv, o mohly rozmistytysia v ciomu flajeri.
Na krajnij vypadok ja mav u svojemu rozporiadenni odyn zasib zachystu, opravda, odnym ynom ne ujavliav, jak vin praciuje. U braslet moho hodynnyka buv
vmontovanyj due potunyj i nadsekretnyj prystrij, jakoho ne mav bie nichto ni AnnMari, ni Rae, ni chlopci ta divata z jiji komandy. Mene poperedyly, o do nioho slid
vdavatysia lye v najbezvychidniych sytuacijach. A tako povidomyly kika skupych faktiv pro joho diju: a) vin spraciuje vid pevnoho naboru kliuovych sliv, movlenych mnoju,
abo vid nervovoho spazmu charakternoji oznaky vraennia paralizatorom; b) vin zachysty mene; v) vin zachysty inu liudynu, jaku ja trymatymu za ruku abo za bu-jaku
inu oholenu dilianku tila zachyst rozpovsiudysia zavdiaky bistrumam; h) u radisi
kikoch desiatkiv metriv stanusia znani rujnuvannia, jaki, prote, ne zaeplia ni mene,
ni toho (abo tych), chto razom zi mnoju perebuvatyme pid zachystom cioho prystroju.
Slovom, tuka serjozna. Vdoma ja chovav hodynnyk u sejf, ale, vyruajuy kudy-nebu, zavdy nadiahav taka bula instrukcija komanduvannia. Jako pry ciomu zi
mnoju buly Rae abo Ann-Mari, ja namahavsia postijno trymaty jich za ruku raptom
chto vypadkovo vystrily u mene z paralizatora. Koly ja perebuvav z cym dyvo-hodynnykom na liudiach, to pouvavsia chodiaoju bomboju. Viduttia bulo ne z pryjemnych, odnak iz cym dovelosia zmyrytysia. Jak ja ve kazav, krim kerivnyctva grupoju molodych
liudej ja mav ie odne zavdannia, znano valyvie j sekretnie. Ini tuteni agenty, posviaeni v ciu spravu, buly psychokodovani j ne mohly nioho vykazaty na dopyti. Nu a
meni ni v jakomu razi ne mona bulo potrapliaty v polon
Ja pidijov do flajera z pravoho boku, vidynyv dverciata j, perekonavy, o pasayrke krislo vine, kovznuv useredynu. Rudyj av, o sydiv na misci vodija, povernuv
do mene svoju volochatu mordu j pryvitavsia:
Nu, zdrastuj, Stefane.
Zdrastuj, Hryhoriju, vidpoviv ja. Za toboju nichto ne steyv? U flajeri nemaje
ukiv?
Ne chvyliujsia, use normano. Ja vyv usich zasterenych zachodiv.
Kika sekund my rozhliadaly odyn odnoho. Zahalom dlia mene, jak i dlia biosti
suasnych liudej, usi avy buly na odyn tyb, i rozrizniav ja jich lye za rozmiramy ta
koliorom ersti, prote danyj konkretnyj av buv vyniatkom ja vpiznav by joho za bujakych obstavyn. Sim rokiv tomu dolia zvela mene z Hryhorijem elestovym, ce buv peryj
av, jakoho ja bayv yvcem, av osoblyvyj, nepovtornyj av, jakyj liubyv liudej. Hryhorij narodyvsia naprykinci XXVI stolittia, koly nai rasy yly mi soboju druno, ale v
rezutati avariji korablia vin razom iz Lajfom Sigurdsonom j Melisoj Garibadi proviv

maje tysiau rokiv u hiperprostori j potrapyv u na buremnyj as, jakyj profesor Agatijar
nazvav epochoju orstokych ta ozloblenych pidlitkiv.
elestov nijak ne mih zmyrytysia z tym faktom, o liudy j avy zaraz perebuvaju
po rizni boky barykad, vin buv uyj i dlia nas, i dlia svojich odnopleminnykiv. Sim rokiv
tomu, koly vin vidletiv na starij jachti Sigurdsona, ja ne rozrachovuvav bie z nym zustritysia. Buv upevnenyj, o elestov proyve nedovho, povernuvy do svoho narodu, ale ja
pomyliavsia. Vin ne lye vyyv, a j zajniavsia aktyvnoju hromadkoju dijanistiu, a joho
partija Novyj liach z konym rokom nabuvala dedali bioho vplyvu na politynij areni
Aviji. Ostannimy misiaciamy vin maje ve svij as provodyv na Novorosiji, oskiky same
jomu jak kraomu fachivcevi z liudkoji rasy uriad Avijkoji Federaciji doruyv koordynuvaty materino-technine zabezpeennia ta socine oblatuvannia pereselenciv z
Esperansy, Zemli Verynina j Arrana. Nai agenty, za vkazivkoju kerivnyctva, neodnorazovo namahalysia vstupyty z nym u kontakt, prote elestov, choa j ne zdavav jich svojim
odnopleminnykam, navidriz vidmovliavsia vid bu-jakoji spivpraci.
A znaje, nareti skazav vin, ja ekav, o rano y pizno do mene pryliu
abo tebe, abo Lajfa. Choa dumav, o najmovirnie ce bude Lajf.
Komanduvannia vyznalo mene pryjniatnioju kandydaturoju. Z Lajfom tebe povjazuje druba, a zi mnoju nu, niby dilovi stosunky.
Av kyvnuv.
Ce tak. Vin pouvavsia b nijakovo, pohroujuy meni vykryttiam.
Pro o ty? zdyvuvavsia ja.
Pro moju povedinku v tabori vijkovopolonenych. I pro te, jak ja zavadyv
boevinomu Achmadu vykrasty sekret styskuvaa kanaliv. Ja udovo rozumiju, o vy
majete na mene kompromat, prote ne zbyraju piddavatysia na anta i stavaty zradnykom. Moete peredaty vsiu informaciju mojemu uriadu, moete zanapastyty mene, ale
odnoji korysti z cioho ne otrymajete.
Ja pochytav holovoju.
Koly meni dorualy zustritysia z toboju, ni pro jakyj anta ne jlosia. Ce pravda,
Hryhoriju.
elestov pyno podyvyvsia meni v oi.
Schoe, ty ne bree, reziumuvav vin. Tvij pohliad yryj, u niomu ne viduvajesia lukavstva. Ja radyj naij zustrii, drue-Stefane. Utim, ne budu prychovuvaty:
z biym zadovolenniam ja b zustrivsia z Lajfom. Do rei, jak vin?
Nepohano. Zovsim nepohano. Sluy u vijkovomu floti, neodavno otrymav yn
lejtenanta-komandora, ce vidpovidaje vaomu zvanniu flot-majora, i teper komanduje korablem.
Vony z Melisoju odruylysia?
Na a, ni. Melisa vidmovyla. Dlia neji vin prosto druh.
A koda Nu o , perekazuj jomu moji vitannia.
Sprobuju perekazaty, ale nioho ne obiciaju. Jako komanduvannia vyriy, o
Lajf ne povynen znaty pro nau zustri, to ja movatymu. Naskiky meni vidomo, vin
reguliarno podaje zapyty v nau rozvidku, y nemaje pro tebe vidomostej, ale jomu
orazu vidpovidaju negatyvno. Vin vvaaje, o ty yve vidliudnykom na jakij nezaselenij planeti y prosto mandruje kosmosom na Vakiriji. Ja donedavna te tak dumav
i buv due zdyvovanyj, koly diznavsia pro tvoje nyninie stanovye.

 asom, ozyrajuy nazad, ja j sam dyvujusia, ziznavsia av. Peri kika misiaciv ja spravdi yv vidliudnykom, ale, zretoju, mene zdolala taka tuha, o ja vyriyv
povernutysia do svojich, a tam abo pan, abo propav. Ja buv hotovyj do toho, o budu
piddanyj obstrukciji, rozumiv, o mene vvaatymu zradnykom, ale vyjavylosia, o pro
mene nichto nioho ne znaje. Usi moji odnopleminnyky, z jakymy ja buv u tabori Ticho,
zahynuly. Ty uv pro ce?
Tak, uv. Transport, o dopravliav jich na bakivynu, prybuv u systemu
Betehejze jakraz pid as ataky gabbariv i buv znyenyj. Zahynuly j avy, vijkovopoloneni, i liudy leny komandy korablia.
Jakby ne velykodunis Lajfa, sered nych buv by i ja, dodav elestov, A tak
ja yvyj, do toho z nezapliamovanoju reputacijeju. Ja ne povtoryv svojich kolynich pomylok i ve ne namahavsia vtovkmayty nyninim avam, o svojim statusom kosminoji
cyvilizaciji my cilkom zobovjazani liudiam. Ja obrav inu taktyku i vidstojuvav suto pragmatynu toku zoru, o vijna z liudstvom vid samoho poatku bula velykoju duristiu.
Vona ne prynesla naomu narodu aninajmenoji vyhody, a jiji naslidkamy skorystalysia
holovno gabbary j astkovo pjatdesiatnyky. Ce pravda, ystisika pravda, ale suasni avy
bojalysia hlianuty jij u vii, ne chotily vyznaty, o jichni pradidy prypustylysia fatanoji
pomylky, vplutavy u ciu kliatu vijnu. Te, o stalosia sim rokiv tomu, i te, o vidbuvajesia zaraz, zmusylo bahatioch prozrity j pohodytysia zi mnoju. Takych aviv staje dedali
bie, vony dosi ne liublia liudej, prote ne vykliuaju molyvosti dilogu mi naymy
rasamy. e rokiv pja, maksymum desia i my zmoemo rozpoaty peremovyny pro
myr.
Ni, Hryhoriju, ne zmoemo, pochmuro vidpoviv ja. Zaraz liudstvo ne hotove
do cioho i e ne skoro vyzrije dlia peremovyn. Gallijci poholovno zaraeni ksenofobijeju,
vony ne vvaaju uych za rivniu tak jich vychovuvaly, ce bulo neobchidno dlia jichnioho vyyvannia. Liudy z inych planet ozlobleni proty vas, nymy keruje strach i nenavys, vony nikoly ne podaruju vam svoho rabkoho mynuloho. Potribno, ob vyrosly
novi pokolinnia vinych liudej, i lye todi mona bude hovoryty pro jaki peremovyny. A
poky Ja bezsylo rozviv rukamy. Na politynyj istebliment, vijkova verchivka j
intelektuana elita, mabu, hotovi do myrnoji uhody, ale perevana biis peresinych
hromadian ni v jakomu razi. Dlia nych pryjniatna lye vijna, vijna do peremonoho
kincia, do povnoho vynyennia vsich uych.
elestov kyvnuv.
Ave, ja rozumiju vas. Vy, liudy, pereyly achlyve stolittia. Vam bude vako
probayty nas za vse zapodine zlo. Ale vy zumijete, vy zavdy vmily proaty. I peremovyny rozponusia ranie, ni ty dumaje. Ale, pevna ri, ne zaraz i ne za rik. Same tomu
ja vidmovliavsia zustriatysia z vaymy tutenimy agentamy. Ce ne buly b perehovory, ce
bulo b banane verbuvannia. A ja ve kazav, o ne zbyrajusia stavaty zradnykom. Tak,
ja za liudej, ale razom z avamy.
Prote ty pohodyvsia na zustri zi mnoju.
Z toboju ce ine. Jak i z Lajfom. Do toho ja zdohadujusia, navio tebe
pryslaly. Sprava u kvarkovij bombi, jaku my zastosuvaly proty gabbariv. Vy sturbovani
cym, tak?
Ce tak, Hryhoriju. My sturbovani, ale ne zovsim tak, jak ty dumaje. My ne bojimosia, o vy zastosujete ciu zbroju proty nas, bo znajemo, jak vona dije. My nazyvajemo
jiji strangletnym zapalom.

Av nedovirlyvo upjav u mene svij pohliad.

Vy znajete? Vy tako jiji vynajly?
Pryomu davno. A ob ty ne vvaav moji slova blefom, ja rozpovim tobi pro
pryncyp diji zbroji i pojasniu, omu va uriad zastosuvav jiji proty Dejchany, jaka znachodysia u Velykij Magellanovij Chmari, za meamy Galaktynoji Spirali.
I ja perekazav jomu vse, o znav pro strangletnyj zapal, vkliuno z tym, o teper
na vsiu Magellanovu Chmaru ekaje lanciuhova reakcija vybuchiv Nadnovych. Vysluchavy mene, elestov chvylynu pryholomeno movav, potim vyter volochatoju rukoju
pit z nosa j prochrypiv:
Ce ce prosto achlyvo! Takoji zbroji ne povynno isnuvaty v pryrodi Zarady
Boha, drue Stefane, skay, o ty perebiuje!
Na a, ne perebiuju. Use ce ystisika pravda. Vy volodijete zbrojeju nadzvyajnoji rujnivnoji syly, takoju potunoju, o jiji nemolyvo vykorystovuvaty u vijni.
Ce vse odno, o pidpyliuvaty hilku, na jakij sydy. Vy pidirvaly sonce Dejchany, pryrekly
na znyennia Velyku Magellanovu Chmaru z usima gabbarkymy svitamy. I vse, krapka
ce maksymum, o vy mohly zrobyty. Zaraz vai vorohy j sojuznyky tremtia pered
vamy, ale pravda rano y pizno vyplyve. Vas i nadali bojatymusia, ale ve ne jak hriznoho
suprotyvnyka, a jak terorysta, o sydy na termojadernij bombi z aktyvovanym pidryvnykom i pohrouje vynyenniam cilomu mistu. Ot tiky z mista vtekty mona, a z Galaktyky nikudy.
Ote, ty choe, ob ja poperedyv na uriad pro nebezpeku?
Ce ve zrobleno bez mene. A vae kerivnyctvo vidpovilo o na ktalt ne vy
venoho i liubjazno povidomylo, o poperednie vyprobuvannia strangletnoho zapalu
bulo provedeno v zorianomu klasteri IC 4499, to nebezpeky rozpovsiudennia lanciuhovoji reakciji na vsiu Galaktyku nemaje.
To v omu todi ri? zapytav av. Navio tebe pryslaly do mene?
ob ty vriatuvav svoju rasu vid znyennia.
U jakomu znaenni?
U priamomu. Ty maje dva misiaci na te, ob zjasuvaty, chto z liudej vykazav
vam sekret strangletnoho zapalu, abo kvarkovoji bomby, jak vy jiji nazyvajete. Inake
nai vijka atakuju usi vai systemy, i na konu planetu bude skynuto gliuonnu bombu.
My znyymo vas, Hryhoriju, a zarazom znyymo j retu ras. Nas ne zupyny navi te,
o vy trymajete zarunykamy naych brativ; my poertvujemo nymy zadlia poriatunku
rety liudstva. Liudy naliakani, zrozumij ce. Nas due malo, ob vojuvaty z vamy za pravylamy, dotrymujuy pryncypiv humanizmu, koly u vaych rukach taka strana zbroja.
Jakraz pered mojim vidliotom stalo vidomo pro sklykannia pozaerhovoho zasidannia
oboch palat Nacinanych Zboriv Terry-Galliji, a na poriadok dennyj vynesene odne-jedyne pytannia uchvalennia rezoliuciji, o zobovjae uriad vyty adekvatnych zachodiv. Pojasniuvaty tobi, o oznaaje vysliv adekvatni zachody, hadaju, nemaje neobchidnosti. Mona ne sumnivatysia, o parlamenty rety planet uchvalia analogini riennia.
Znovu zapala movanka. elestov peretravliuvav mij utymatum. Virnie, utymatum naoho kerivnyctva.
Ty choe skazaty, o sekret kvarkovoji bomby my otrymaly vid odnoho z vaych?
nareti pidsumuvav vin. Ty navi ne prypuskaje, o jiji vynajly nai veni? Zvidky
u tebe taka vpevnenis?
U ciomu vpevnenyj ne ja, a ti, chto nadislav mene, chto znaje bie, ni ja. Ci liudy

vyklaly meni svoji argumenty, i ja vyznav jich slunymy. Vony upovnovayly mene rozpovisty vse tobi, ob i ty mih perekonatysia.
Ja sluchaju tebe, drue-Stefane.
Ote, poav ja, namahajuy doslivno pryhadaty te, o hovoryv meni admiral
Diubari, ponad sto rokiv tomu, e na poatku vijny, gallijki veni zrobyly odne fundamentane vidkryttia. Ce vidkryttia bulo vypadkovym, vono na bahato stoli, a moe, j
tysiaoli, vyperedylo rozvytok suasnoji nauky. Pochidnymy cioho vidkryttia staly taki
rozrobky, jak technologija keruvannia kanalamy, syntez kvarkovoji reovyny dlia strangletnych zapaliv, pryncyp generaciji kvazigliuoniv, za jakym zhodom stvoryly gliuonnu
bombu, i bahato inoho. Jakby avijki veni zrobyly take same vidkryttia, todi va uriad
ni za o ne piov by na zastosuvannia strangletnoho zapalu.
omu? Ne rozumiju.
Bo vai lidery ne durni, vony b ne staly pokazuvaty liudiam, o avy volodiju
takymy znanniamy. Znanniamy, jaki v majbutniomu dozvolyly b vam vynajty sposib stysnennia kanaliv i zachystyty vsi svoji systemy vid zovninioho vtorhnennia. Ci znannia
daly b vam bezli najdoskonaliych technologij, jaki j ne snylysia inym rasam. Vrachovujuy ysenis vaoho narodu, ce zrobylo b vas bezperenymy volodariamy Galaktyky, a
my, liudy, znovu peretvorylysia b na parij. Ja pochytav holovoju. Ni, Hryhoriju.
Jakby ce bulo tak, vy b ne zastosovuvaly strangletnyj zapal, a obmeylysia jadernym bombarduvanniam kikoch men znanych gabbarkych svitiv. Vy b tajemno zajmalysia stvorenniam styskuvaiv kanaliv, ob odnoho udovoho dnia reta ras iz achom vyjavyla,
o vsi vai drom-zony nadijno zablokovani. Ot todi b vy zadaly aru i gabbaram, i liudiam.
Perych vy podolaly b svojeju techninoju perevahoju, a nas ysenistiu.
A jako prypustyty, o my taky zrobyly ce vidkryttia, skazav elestov.
Prosto na uriad pohariakuvav z atakoju na Dejchanu.
Ce vykliueno. Podumaj trochy, i ty sam use zrozumije. Koly znaje te, o ja
rozpoviv, chiba vako napered prorachuvaty reakciju liudej? Vona oevydna, vona naproujesia sama soboju: nehajno znyyty vsich aviv, poky vony e vrazlyvi, poky ne navylysia blokuvaty svoji drom-zony i ne vynajly gliuonnoji bomby. I te, o tvij uriad (v
jakomu, povtoriuju, sydia daleko ne durni) ne peredbayv takoji rizkoji reakciji, svidy
pro odne: vy ne zrobyly cioho vidkryttia, vam uzahali nevidomo, o strangletnyj zapal
bezposerednio povjazanyj z retoju naych rozrobok.
Av zamyslyvsia.
o , u tvojich slovach je rezon. Ale ty ne vrachuvav odnoho.
oho ?
Ty sam kazav pro terorysta, jakyj sydy na termojadernij bombi. Prypustimo, vy
ponete nas znyuvaty. A my u vidpovi zajavymo: zupynisia, inake my pidirvemo do
dika vsiu Galaktyku.
Nu pidryvajte, bis iz vamy. Vy vsi zahynete, a my vriatujemosia. My vteemo tak
daleko, o vam nas nijak ne distaty. My ponemo nove yttia v inych galaktykach.
V inych galaktykach?! vraeno perepytav elestov.
Tak, drue mij ave, same tak. Jakby vy zrobyly ce vidkryttia, to znaly b, o v
perspektyvi vono daje zmohu dosiahty susidnich galaktyk. Ne vidrazu, ne v najblyi
roky, ale z asom. I vae kerivnyctvo udovo rozumilo b, o anta ne spraciuje, o my,
koly ne zalyysia nioho inoho, sami pidemo na znyennia naoji Galaktyky, tiky b
pozbutysia vas, ob vy bie nam ne zahrouvaly. Oto, Hryhoriju, moly toho boha, v

jakoho ty viruje, ob vaa kvarkova bomba vyjavylasia ne bie ni naym strangletnym

zapalom, sekret jakoho vy otrymaly vid liudyny-zradnyka. I ty musy dopomohty nam
znajty joho, ob my zaspokojilysia i ne vdavalysia do krajnich zachodiv proty vaoho narodu. Inake ponesia taka bijnia, jaku ve nichto ne zmoe zupynyty.
Try dni potomu z donese agentiv ja diznavsia, o av elestov podav u vidstavku
zi svojeji nyninioji posady pid tym pryvodom, o osnovnu robotu z oblatuvannia pereselenciv ue zavereno, a zretoju sprav uporajesia i joho zastupnyk. Sam Hryhorij na
vydkochidnomu kurjerkomu korabli vidletiv na Aviju, ob povernutysia do svojich
obovjazkiv deputata Generanoji Asambleji Avijkoj Federaciji, de vin predstavliav partiju Novyj liach. Bulo zrozumilo, o elestov serjozno postavyvsia do mojich sliv pro
hotovnis liudej vynyyty vsich aviv i spovnyvsia riuosti vriatuvaty svij narod.

Ostannij urok u subotu ocijno nazyvavsia urokom vychovannia, ale koliari mi

soboju nazyvaly joho ne inake, jak rozbir poliotiv. Na niomu pidbyvavsia pidsumok
usioho navanoho tynia, vystavlialysia ocinky za povedinku, vidstajui z tych abo inych
predmetiv otrymuvaly prouchana, a vidminnyky zaochoennia. Urok vychovannia
vela naa klasna kerivnycia, pani Nikanorova, virnie, Nadija Petrivna tut bulo pryjniato nazyvaty starych na imja j po-bakovi.
A zaraz MakLejn, skazala vyteka, kovznuvy pohliadom po ekranu terminala. Potim hlianula na mene j dobrozylyvo zapytala: Nu, jak ty, Rejel? Osvojilasia
ve v novomu kolektyvi?
Ja nevyznaeno znyzala pleyma.
Potrochu osvojujusia, misis tobto Nadije Petrivno. Choa vako.
Pevna ri, vako. Lehko j buty ne mohlo. Ini umovy yttia, movnyj barjer Do
rei, ty nabahato krae rozmovliaje rosijkoju, ni tyde tomu. Spodivajusia, ne zlovyvaje hipnolingvistynymy kursamy? Efektyvnyj metod, ne zapereuju, ale vin kidlyvo
vplyvaje na nervovu systemu. Osoblyvo v junomu vici.
Za cej tyde ja odnoho razu ne skorystalasia hipnozom, vidpovila ja esno.
Prosto maju schynis do mov.
Ce dobre. Na zaniattiach ue vse rozumije?
Tak maje.
A vzahali, jak pouvajesia v naij koli? Je jaki pretenziji?
Ni, odnych. Use harazd. Ja vsim zadovolena.
Moja ostannia vidpovi bula neyroju. Naspravdi lye za tyde navannia kola
ostatono distala mene. Sprava navi ne v tomu, o ja musyla vdruhe prochodyty ve
vyvene, ce ja e mohla sterpity; vreti-ret, nedarma kau, o nauky koreni v povtorenni. Na mene tysla sama kina atmosfera tiuremna atmosfera. Ce viduvalosia ne
lye v koli (choa tut najhostrie), a vsiudy bo Novorosija bula odnijeju velyeznoju
vjaznyceju. Navi dvii vjaznyceju zzovni kontroliovana uynciamy, a zseredyny ponevolena vlasnym uriadom.
A ja ne zvykla yty v nevinij krajini, dlia mene ce bulo dykunstvo. Pamjataju, potrapyvy na materykovu astynu Mahavari, de isnuvala mjaka forma socilizmu, ja malo
ne vykazala sebe ve v aeroportu, koly sprobuvala rozrachuvatysia za obid yvymy hroyma. Vtim, na Novorosiji socilizmom i ne pachlo, tut buv typovyj deravno-monopolistynyj kapitalizm (o, z moho pohliadu, e hire), do toho prypravlenyj dyktaturoju u
formi absoliutnoji monarchiji z povnoju vidsutnistiu bu-jakych vybornych instytutiv
vlady. Ostannie bulo dlia mene ne prosto dykunstvom, a spravnisikym mrakobissiam,
jakymo serednioviiam a-lia Ivan Hroznyj abo ezare Borda.
Prote dovodylosia zvykaty. Dobre, o ne na vse yttia, a lye na kika misiaciv, neobchidnych dlia vykonannia zavdannia. I e, na vidminu vid biosti leniv naoho zahonu, ja ne musyla vdavaty iz sebe miscevu, prykydatysia zvynoju do tutenich poriadkiv
i postijno steyty za soboju, ob ne prypustytysia aninajmenoji pomylky. Ja bula prosto

divynkoju z inoji planety, jakij tut use v dyvovyu i jaka pohano orijentujesia v miscevych realijach
Ote, tak, prodovuvala Nadija Petrivna, ocinok u tebe e nemaje. Ce normano nai vyteli poky znajomliasia z toboju. Prote vykladai tonych i pryrodnyych
nauk ue vidznayly, o tvoji znannia z jichnich predmetiv vidpovidaju vymoham naoji
koly. A ot z humanitarnymy dyscyplinam skladnie. Tut tobi dovedesia zajmatysia dodatkovo, za specinoju programoju. Osoblyvo ce stosujesia novorosijkoji literatury, istoriji, a tako i nasampered osnov deravy i prava.
Temnovolosyj chlope, jakyj sydiv erez partu vid mene, Oleh Rachmanov, stycha
pyrchnuv:
Te meni holovnyj predmet!
Vyteka suvoro zyrknula na nioho.
o ty skazav, Olee?
Rachmanov na sekundu zamjavsia, potim zuchvalo hlianuv na Nadiju Petrivnu j
vidpoviv:
Ja kau, o osnovy naoji deravy i prava mona vyslovyty v kikoch slovach.
Peredovsim u nas nemaje prava vzahali, a je tiky derava, vsia vlada v jakij i zakonodava, i sudova, i vykonava naley carevi. Ce osnovy, a reta ve pochidne.
Ty due sprouje nau politynu systemu.
Prote Oleh ne zdavavsia.
Ne mona sprostyty te, o j tak ue proste do prymityvu. Vsia naa systema bazujesia na odnomu-jedynomu zasadnyomu pryncypi: hosudar mudryj, vin najlipe znaje
vsi potreby svojich piddanych. Rosijkyj narod storiiamy mrijav pro dobroho caria-bateka, jakyj by dbav pro nioho j uchvaliuvav za nioho vsi riennia. I o, u kosminu dobu,
my vtilyly ciu najivnu selianku mriju v reanis i tak zavziato, o perepliunuly vsi vidomi v istoriji monarchiji. Navi u Liudovika otyrnadciatoho bulo mene vlady, navi
imperator Neron musyv rachuvatysia z dumkoju rymkoho senatu; zate na hosudar
moe robyty vse, o jomu zamanesia. o b vin ne zrobyv, use bude zakonno, bo sam vin
i je zakon.
A na urokach i na ispyti ty hovoryv zovsim ine.
Oleh nachabno osmichnuvsia.
Ato, tonisiko za kinoju programoju. Ja ne chotiv otrymaty pohanu ocinku
v atestati.
Ty zarobyv vidminno.
e b pak! I teper mou hovoryty, o dumaju. Ade hosudar mylostyvo garantuje
nam svobodu slova.
Klasna kerivnycia skruno pochytala holovoju.
Nu o Todi zalysia pislia uroku, obhovorymo ce pytannia.
Koly rozbir poliotiv zakinyvsia, ja vyjla zi koly odnijeju z perych, ale ne pojichala dodomu, a podalasia do roztaovanoji nepodalik kavjarni Troje porosiat, de podavaly soky, moloni koktejli, morozyvo, solodoi, tisteka too. Cej zaklad korystuvavsia
populiarnistiu sered univ molodoji i serednioji koly, a stari koliari, o ve zarachovuvaly sebe do kategoriji doroslych, jak pravylo, obchodyly joho desiatoju dorohoju.
Oskiky siohodni bula subota vychidnyj u malei, u kavjarni bulo poronio. Ja

kupyla koktej, vlatuvalasia za stolykom na vidkrytomu majdanyku j poala sposterihaty za vychodom zi kinoji budivli. Meni dovelosia proekaty ponad pivhodyny j zamovyty e odyn koktej, poky, nareti, zjavyvsia Rachmanov. Vin popriamuvav do stojanky,
de buv pryparkovanyj joho osobystyj flajer, a ja vziala zi stolyka telefon i natysla knopku
naboru nomeru.
Za kika sekund Oleh distav svij telefon i pidnis joho do vucha.
Allo?
Pryvit, ce ja. Vpiznaje?
e b pak! Z tvojim akcentom De ty?
U Porosiatach. Choe pryjednatysia?
Vin obernuvsia v mij bik, i ja pomachala jomu rukoju.
Okej, iz zadovolenniam. U joho holosi prolunaly notky zbenteennia. Mi
inym, tut due smane morozyvo.
Oleh krakoma ozyrnuvsia navkolo j, perekonavy, o v poli joho zoru nikoho zi
koliariv nemaje, popriamuvav do mene. Ja ne vtrymalasia vid posmiky. Jakyj e vin e
chlopyko, darma o na pivroku staryj vid Vaka. Soromysia, bate, zajty v kavjarniu
tiky tomu, o tut zazvyaj tusujesia malea.
Kupyvy dvi porciji okoladnoho morozyva, Oleh siv naproty j pidsunuv do mene
odyn iz stakanykiv.
Pryhoajsia.
Ni, diakuju, pochytala ja holovoju. Takoho ne jim.
omu?
Zabahato kalorij. Bojusia pohladaty.
Zmiriavy mene pohliadom, Oleh usmichnuvsia. U nioho bula arivna posmika, ta
j sam vin buv nadzvyajno mylym chlopcem, cho i ne krasenem. A vtim, olovia krasa
poniattia vidnosne. vyde dlia olovikiv hodysia ine slovo pryvablyvis. A Oleh
buv due pryvablyvyj, do toho rozumnyj, tovarykyj, za slovom do kyeni ne liz. Vin
vidajduno zahravav z usima divatamy v klasi, ale javnoji perevahy nikomu ne nadavav.
Zi mnoju poky trymav dystanciju y to prosto prymiriavsia do novekoji, y trochy
bojavsia. Ja vyhliadala staroju za svoji simnadcia (tonie, ne svoji, a ti, o buly zapysani v mojich dokumentach), povodylasia due solidno j (o pravda, to pravda) bula vrodlyvia za retu divat.
Ne dumaju, o tobi ce zahrouje, skazav Oleh. Z takoju guroju!
Ot ja jiji j bereu. To dovedesia tobi zjisty obydvi porciji.
Nema problem. Vin zaerpnuv loekoju matok morozyva j vidpravyv sobi do
rota. Do rei, ty tut prosto tak y ekala na mene?
A jak ekala, to o?
Todi ja v zachvati.
Ja hmyknula.
Ne pospiaj z vysnovkamy. Ja lye chotila skazaty, o ty durnyj chlopyko.
omu ce?
Ta tomu, o tvoja bravada na uroci bula pryznaena dlia mene. ob ja zvernula
na tebe uvahu.
Oleh husto zaarivsia.
Ovva! Jaki vy pronyklyvi!
Ja zdyvovano zyrknula na nioho i z sarkazmom promovyla:

 To my ve perejly na vy, Olee Ibrahimovyu? Ale poperedaju, meni due ne

podobajesia buty Rejel Stivenivnoju. Zvuy due nezdoladno.
Ni-ni, ty nepravyno mene zrozumila. Pid vamy ja mav na uvazi tebe i Nadiju
Petrivnu.
A vona te zdohadalasia?
Aha. I zadala meni prouchana.
Dobriae vletilo?
Ni, trochy. Dovelosia vysluchaty dvi korotki lekciji slid-buty-lojanym-do-hosudaria i ne-vykabluujsia-pered-divatamy-na-urokach. A za povedinku ja otrymav
dobre.
Nu j udovo. A ja bojalasia, o tebe mou vidrachuvaty zi koly.
Rachmanov nedbalo vidmachnuvsia.
o za durnyci! Naij planeti, zvisno, daleko do demokratiji, ale poriadky tut ne
taki suvori, jak ty sobi ujavliaje. Ne plutaj avtorytaryzm iz totalitaryzmom, ce rizni rei,
choa obydvi nepryjemni. Na Novorosiji inakomyslennia ne zaochoujesia, ale j ne pereslidujesia. Jakby u nas vidrachovuvaly vsich koliariv i studentiv, nezadovolenych monarchijeju i osobysto najjasniym hosudarem Oleksandrom Mychalyem, to nezabarom dovelosia b zakryty polovynu kil i universytetiv.
Odnak tobi slid buty oberenym, vahomo dodala ja, dlia bioji perekonlyvosti
perejovy na anglijku. Tak meni bulo lehe vyslovliuvaty svoji dumky, a Oleh, jak ja ve
znala, nepohano volodiv cijeju movoju. Nadija Petrivna cilkom moe povidomyty pro
tvoji vyslovliuvannia v carku ochranku tobto u Hosudarevu Tajemnu Slubu. A jak
tam znajdesia zavziatyj sluaka, jakomu zaraz nioho robyty, i vid nuhy vin vyriy
zajniatysia toboju? U rezutati ty postavy pid udar ne tiky samoho sebe, a j svojich tovaryiv.
Oleh myttievo napruyvsia.
Pro o ty, Rejel?
Ty udovo rozumije, pro o. Pro tvoju hm sekretnu dijanis.
Vin dovho movav, dyvliay na mene yroko rozpliuenymy oyma, v jakych zastyh
pereliak. Nareti chrypko movyv:
Jak jak ty diznalasia?
Ja cioho ne znala, spokijno vidpovila ja. Prosto zapidozryla j vyriyla vziaty
tebe na pont. A ojno ty sam sebe vykazav.
Oleh odnym machom pohlynuv vmist svoho stakanyka. Dyvliay, jak energijno vin
uje cholodne morozyvo, meni zvelo elepy. A vin nehajno vziavsia za druhu porciju.
Posluchaj e-e a omu ty mene zapidozryla? Ja v omu prypustyvsia pomylky?
Ne tak povodyvsia?
Ta ni. Po-mojemu, vse normano. Prosto ty vidrazu, e z peroho dnia nahadav
meni odnoho chlopcia, z jakym ja vylasia v koli na Arrani. Nikoly ne pomiala za nym
nioho pidozriloho i vvaala joho zvyajnisikym chlopykom, takym samym, jak i vsi
ini, chiba rozumniym i serjozniym, ni reta. Ale odnoho razu on tak joho zvaly
ne pryjov do koly, a nam skazaly, o vin rozbyvsia na flajeri. Piznie stalo vidomo, o
vsia cia istorija pro avariju sucina brechnia, sfabrykovana naoju vladoju. Naspravdi
ona bulo vbyto pry sprobi probratysia na avijku vijkovu bazu j zachopyty korabe.
Vin buv sam?
Ni, zvyajno. Jich bulo ponad desiatok chlopciv-koliariv, jaki chotily vtekty z

planety j pryjednatysia do vijk liudstva, ob borotysia proty uynciv. Usi vony zahynuly. Ja zrobyla vyraznu pauzu. Jako ty planuje o podibne, vidmovsia vid cijeji
ideji. Avy ne durni, vony nadijno ochoroniaju svoji bazy. Ty j sam naklade holovoju, i
svojich tovaryiv zanapasty.
Dojivy morozyvo, Oleh pidvivsia z-za stolyka.
Choe, ja vidvezu tebe dodomu?
Ne zapereuju, vidpovila ja. Prote mekaju daleeko. U peredmisti, v
Otradnynku.
Nu to j o, znyzav vin pleyma. Ce , zretoju, ne Soncevk. A vytratyty
zajvi pivhodyny meni ne koda.
Hodynu, vypravyla ja. Pivhodyny tudy j stiky na zvorotnyj liach.
Oleh trochy vymueno, ale arivno vsmichnuvsia.
Tudy ne rachujesia. as u tvojemu tovarystvi ja ne ryzyknu nazvaty zmarnovanym.
My projly na stojanku j sily u flajer. Vin zapustyv dvyhuna j pidniav maynu v povitria. Tonie, ce zrobyv avtopilot, oskiky Oleh buv e nepovnolitnim i mav obmeeni
prava na keruvannia flajerom, zokrema, ne mih kontroliuvaty joho vrunu nad hustonaselenymy rajonamy abo pry vysokij intensyvnosti ruchu.
Chvylyn pja my letily movky, obminiujuy vydkymy pohliadamy. Olehove oblyia vse e zberihalo rozhublenyj vyraz, vin raz u raz pokusuvav huby j zadumlyvo supyvsia. Potim rvuko povernuvsia do mene j zapytav:
A ym same ja nahadav tobi toho chlopcia, ona?
Ja ekala cioho pytannia, prote ne vidpovila odrazu, a vdala, niby vahajusia.
Nu vako skazaty. Na peryj pohliad vy z nym absoliutno rizni i zovni, i
charakterom, i zvykamy. Ale ve vid samoho poatku, sposterihajuy za toboju, ja ne
mohla pozbutysia dyvnoho viduttia dea viu. I ymdali vono posyliuvalo. Ja dyvylasia
na tebe, a bayla ona. Nae vin voskresnuv i Ni, Olee, ja ne mou tobi pojasnyty. Ce
ystisika intujicija. Prosto u vas iz nym je o spine vono pomitne, ale ne piddajesia
analizu. Jakyj slabkyj, maje nezrymyj vidbytok. Vidbytok podvijnoho yttia Ato, mabu, tak.
on buv tvojim pryjatelem?
Tiky ne v tomu znaenni, v jakomu ty dumaje. My buly prosto dobrymy druziamy.
Jasno, skazav Oleh.
Pislia cioho vin zaviv movu pro kosminu vijnu z uynciamy. Ja v osnovnomu sluchala joho mirkuvannia, a jako i vstavliala jaki repliky, to pyno steyla za soboju, ob
ne bovknuty oho takoho, pro o meni, divyni z kontroliovanoji uymy planety, znaty
ne hodylosia. Koly Oleh pocikavyvsia mojeju dumkoju, skiky e Novorosiji ekaty na
zvinennia, ja nevyznaeno vyslovylasia v tomu sensi, o v systemi Chorsa skoncentrovano due bahato avijkych vijk, rozbyty jaki bude due skladno. Movliav, otyry roky
tomu ve namahalysia, prote ne zmohly.
A todi obstavyny buly spryjatlyvii, ni zaraz, pochmuro zaznayv Oleh.
Jakby na car, triascia joho materi, zaklykav narod do povstannia y sam narod, diko
b joho vziav, pliunuv na nikemu-hosudaria j povstav, to vse sklalosia b inake. Ale nai
dorosli, uma na jichni holovy, nioho ne robyly. Vony prosto ekaly, vony zvykly ekaty,
poky vlada vyriy za nych, poky jim skau, o treba robyty. Ot jakby cisarevy Pavlo

todi buv trochy starym vin osiksia. Ale todi vsi my, vse nae pokolinnia bulo due
junym. Meni jakraz vypovnylosia trynadcia, ja rvavsia vojuvaty z cymy kliatymy volochatymy vyrodkamy, ale bako zamknuv mene v mojij kimnati i vse tovkmayv: Hosudar
ne veliv, hosudar ne veliv chu na nioho z joho hosudarem! A koly vnoi ja sprobuvav
zlamaty sylovyj ekran na vikni svojeji spani, mij liubyj tatu vyklykav policajiv i poprosyv
mene zaaretuvaty. Cilych trynadcia dniv ja proviv u vjaznyci dlia nepovnolitnich, pchom
napchanij takymy chlopciamy, jak ja, jakych te zdaly vladi jichni vlasni baky Ty
ujavliaje, Rejel?!
Ja spivutlyvo kyvnula.
Ave, ce achlyvo.
A tvoji predky? Jak by vony vynyly v takij sytuaciji?
Ja zamyslylasia.
Ne znaju, Olee. Mabu, vony sprobuvaly b zupynyty mene, ale ne za nakazom
uriadu, a z pobojuvannia za moje yttia. Prote u vjaznyciu ne vidpravyly b, ja cioho pevna.
Koly flajer pryzemlyvsia na majdanyku pered budynkom Ruslana Kovaliova, Oleh
zmiriav mene pynym pohliadom i skazav:
Ot o, Rejel, ja ne viriu tobi.
U hrudiach meni pochololo. Neve ja zihrala tak neperekonlyvo? Na omu vin
mene vpijmav, o ja skazala ne tak? Ote, vse marno
A Oleh pislia korotkoji pauzy prodovuvav:
Ty vdaje tycheku j skromneku, ni do oho ne pryetnu. Ale ce ne tak laden
daty holovu na vidsi. Ja te maju intujiciju, i vona pidkazuje meni, o my z toboju odnym
myrom mazani. Ja viduvaju v tobi sporidnenu duu, ty syna, smilyva, nepokirna, ty
spravnij boje. Ja vpevnenyj, o vy z onom buly ne lye dobrymy druziamy, a j soratnykamy. Ty vchodyla do joho grupy i, molyvo, brala uas u napadi na avijku bazu.
Chiba ni?
Ja ledve strymala polehene zitchannia. Use harazd, use udovo! Navi krae, ni
ja spodivalosia. Oleh z peroho razu zakovtnuv nayvku, teper vin u mojich rukach
Dumaj, jak tobi zamanesia, nezvoruno vidkazala ja j potiahlasia do dverciat.
Diakuju, o pidviz. Zustrinemosia pisliazavtra v koli.
Prote Oleh mjako prytrymav mene za plee.
Stryvaj, Rejel, my e ne zakinyly. Ty ne vidpovila na moje zapytannia. Ade ja
vidkryvsia tobi, teper tvoja erha.
Ty ne vidkryvavsia, zapereyla ja riue. Ja sama tebe rozkusyla. I jako
choe, moe vvaaty, o ty te mene rozkusyv. O tak.
Nespodivano vin pryhornuv mene do sebe j adibno vpyvsia vustamy v moji huby.
Ja bula taka pryholomena, o na kika sekund mene niby paralizuvalo. Lye koly Oleh
stav pokryvaty palkymy pocilunkamy moje oblyia, a joho ruka pirnula pid moju spidnyciu, ja nareti schamenulasia j rizko vidtovchnula vid sebe nachabu. Potim rozmachnulasia i vlipyla jomu liapasa.
Ty o, zduriv?!
Oleh vynuvato potupyvsia.
Vyba, Rejel, ja ja ne zmih strymatysia. Ty taka udova divyna
Nu j o? Chiba ce pryvid, ob nakydatysia na mene? Ja obsmyknula spidnyciu
j popravyla roztripane volossia. Vy, chlopci, jaki schybleni, jij-bohu. U vas odyn tiky
seks u holovi.

 Mona podumaty, o vy, divata, cym zovsim ne cikavytesia, ohryznuvsia

Oleh. Ty spoatku ne opyralasia. Navi vidpovila na mij pocilunok.
Ce ce bula reflektorna reakcija.
Ta neve? skeptyno movyv vin, ue cilkom ovolodivy soboju. Ote, i tvoji
trusyky namokly reflektorno? Ty, liuba, kinyla, ojno ja obijniav tebe.
Mo oblyia zapalalo.
Ty proburmotila ja, zhoriajuy vid soromu j oburennia. Ty Ta piov ty
do bisa!
Vidynyvy dverciata, ja vyskoyla z kabiny j proohom kynulasia do budynku. Vsupere mojim pobojuvanniam, Oleh ne podavsia za mnoju, vypravdovujuy i vybaajuy.
Koly ja vybihla na ganok i vstromyla kartku v ilynu dvernoho zamka, pozadu prolunav
charakternyj um flajera, o pidijmavsia v povitria. Olehovi vystaylo kebety zrozumity,
o zaraz ja ladna prykandyyty joho i najkrayj vychid u cij sytuaciji zabratysia he.
Na astia, v peredpokoji mene nichto ne zustriav. Ja vydko pidnialasia na druhyj
poverch, projla do svojeji kimnaty j bojazko pidstupyla do dzerkala. Jak ne dyvno, vyhliad
mala cilkom prystojnyj, chiba o zaiska bula trochy zipsovana, na okach horiv jaskravyj rumjane, a oi poblyskuvaly. Prote vseredyni ja pouvala sebe spravnisikoju malolitnioju chvojdoju.
Hospody! o ce zi mnoju kojisia?

A znaje, Rae, skazav Vako, za ci pivtora tyni ty pomitno zminylasia.

Ne vypuskajuy mojeji ruky, vin zastrybnuv na nevysokyj parapet, o vidmeovuvav naberenu vid opovytoji vraninim tumanom riky, projov desiatok krokiv, potim
ziskoyv nazad na trotuar, trochy ne nastupyvy kablukom na nosok mojeji tui. Zboku
my vyhliadaly cilkom budenno: chlope i divyna prohuliujusia po maloliudnij naberenij
Cheby-riky, bazikajuy pro vsiliaki durnyci, cikavi lye jim dvom.
Naspravdi nae pobaennia malo suto dilovyj charakter. e vora vveeri, u subotu,
my domovyly zustritysia, ob pidbyty pidsumky peroho etapu naoji misiji
prystosuvannia do miscevych umov i vstanovlennia poperednioho kontaktu z kikoma
koliaramy, jakymy due cikavylasia naa rozvidka. Za ci desia dniv biis leniv naoho
zahonu uspino vkliuylysia v robotu, z simoma objektamy ve buv vstanovlenyj toj samyj
poperednij kontakt, a e v dvoch vypadkach vidbuvsia vydkyj proryv: u mene z Olehom Rachmanovym i v Ester Levi z divynoju na imja Ania Korejko.
Vlasne, zustriatysia z Vakom osobysto dokonenoji neobchidnosti ne bulo, dosi my
bez problem spilkuvalysia po hlobanij planetarnij merei, anitrochy ne ryzykujuy zasvitytysia. Buvy kiberom, Vako zabezpeuvav stovidsotkovu bezpeku j kondencijnis
usich naych kontaktiv, vystupajuy v roli spolunoji lanky mi namy. Tak, skaimo, veoramy v obumovlenyj as ja naviduvalasia na vemy populiarnu sered novorosijkych
pidlitkiv virtuanu hru Arnemvend, Vako ve ekav mene tam, stvoriuvav moju kopiju, jaka uspino machala meamy j rozkydalasia zakliattiamy, a my spokijnisiko rozmovlialy, i nichto, za vyniatkom inych kiberiv, ne mih zapidozryty, o neharazd. Prote
kibery zavasno viduvaly nablyennia svojich koleg, to zaskoyty nas znenaka, a tym
bie pidsluchaty, bulo nemolyvo.

Prote pid as naoji voranioji besidy ja zaproponuvala zustritysia v yvu, a Vako

vidrazu pohodyvsia. Rozumiv, o meni, nekiberu, virtuane spilkuvannia ne daje viduttia reanosti, ta j sam vin, erez moje nepovne vchodennia v kiberprostir, ne spryjmav
mene z absoliutnoju dostovirnistiu. Nam e obom chotilosia pobayty odyn odnoho takymy, jaki my je
Zminylasia, kae? perepytala ja. I v omu ?
Ta niby pomolodala, vsmichnuvy, vidpoviv Vako. Ja zovsim ne artuju.
Teper ty j spravdi schoa na koliarku.
Ja znyzala pleyma.
Nu pevno ! Dovodysia hraty svoju ro.
Hm, ne dumaju. vyde jakraz navpaky ty, nareti, perestala vdavaty z sebe
due doroslu j povernulasia v pryrodnyj dlia svoho viku stan. Ce ranie ty hrala, koly
koryla z sebe buvaloho kosminoho vovka. Vpere pobayvy tebe v lifti, odiahnenu v
novekyj lejtenantkyj kite, ja malo ne rozsmijavsia tak kumedno ty vyhliadala zi
svojeju vdavanoju suvoristiu j neprystupnistiu.
Tomu obizvav mene praporom?
Aha. ob trochy rozvoruyty tebe. I dali prodovyv u tomu dusi. Ja vidrazu
zrozumiv, o ty due myla divyna, ale nadto ve serjozno stavysia do svoho mundyra.
A ce tobi he ne lyy. Ot zaraz ty zovsim ina rozkuta j bezposerednia. Do rei, ja
spodivavsia, o na zustri zi mnoju ty nadiahne ne tany, a sukniu y spidnyciu.
E ni, bie odnych spidny, mymovoli vychopylo u mene. Dosy i voranioho.
A o bulo vora? pocikavyvsia Vako.
Ja zbenteeno potupylasia. Perekazujuy svoju rozmovu z Rachmanovym, ja ani slovom ne obmovylasia pro ostannij epizod, koly Oleh poliz do mene ciluvatysia. Na odnu
zhadku pro ce mene ochopliuvav pekuyj sorom. I ri navi ne v tomu, o vin zabravsia
meni pid spidnyciu; najhire bulo te, o todi ja spravdi vidula orgazm
Vako podyvyvsia na mene pronyklyvym pohliadom.
Tak, tak, tak, protiah vin. A znaje, ja vidrazu zrozumiv, o ty oho nedohovoriuje. Cej chlope ipliavsia do tebe?
Vako zitchnuvy, ja sila na kraj parapetu. Vako vlatuvavsia poru zi mnoju, i ja
pislia dejakych vaha rozpovila jomu he use. Navi pro svoji zmokli trusyky. Ne znaju, v
omu tut pryyna, ale Vakove tovarystvo nalatovuvalo na cilkovytu vidvertis. Z nym ja
pouvalasia lehko j nevymueno, jak z davnim dovirenym druhom y rade jak z bratom, pro jakoho zavdy mrijala. Vin vysluchav mene z lehkoju usmikoju nitrochy ne
hluzlyvoju, a dobrozylyvoju j rozumijuoju. Potim skazav:
To ce udovo, Rae! Schoe, Rachmanov micno zapav na tebe. A moe, navi
utiuchavsia. Ja budu ne ja, jako najblyymy dniamy vin ne vidkryjesia tobi povnistiu.
Pevna ri, za umovy, o ty povodytymesia e-e, nalenym ynom.
Ne viriay vlasnym vucham, ja zapytlyvo vtupylasia v nioho.
Jak ty skazav? Nalenym ynom?! I o ty maje na uvazi?
Use, o znadobysia dlia vykonannia zavdannia, nezvoruno vidpoviv Vako.
Vid lehkoho irtu do seksu.
o?! Ja malo ne zadychnulasia vid oburennia. Ty choe, ob ja ja
A om by j ni? Ty sama faktyno ziznalasia, o nebajdua do nioho. Ote, ja ne
proponuju tobi nioho takoho, o supereylo b tvojim baanniam. Navriad y ja schybliu

proty istyny, koly skau, o v hlybyni dui tobi samij choesia

Zamovkny! vyhuknula ja j vidvernulasia, aby schovaty poervonile vid soromu
j zbenteennia oblyia. Ty ty bezdunyj chlopyko, Vako! Neve ty zovsim ne revnuje mene?
omu , trochy revnuju. Ale ysto po-bratky. Ja b chotiv maty taku sestru, jak
ty, Rae. Kau ce cilkom serjozno. Ty rozumna, vrodlyva, taka taka cikava, z toboju
due pryjemno spilkuvatysia. e z odnoju divynoju ja ne pouvavsia tak dobre. Ale pry
ciomu ty ne vyklykaje u mene aninajmenoho seksuanoho potiahu.
Vzajemno, skazala ja i, ne strymavy, usmichnulasia. Ce odo vidsutnosti
seksuanoho potiahu j usioho inoho. Tak samo ja stavliusia do tebe. y to jak do menoho
brata, y jak do staroho tut ja e ne vyznaylasia. Buvaju momenty, koly ty zdajesia
meni spravnisikoju dytynoju, a ve nastupnoji sekundy vse perevertajesia dohory
drygom, i todi ve ja pouvaju poru iz toboju malym durnekym divykom.
o vdije, vady rannioho dorosliannia. Taka dolia vsich vunderkindiv Och i
nenavydu ja ce slovo! U meni vse zmialosia i dytyna, i pidlitok, i doroslyj. Bojusia, ce
zalyysia zi mnoju nazavdy. Meni napered koda moju majbutniu druynu. Mi inym,
i tvojemu majbutniomu olovikovi ja ne zazdriu.
omu?
Bo ty due dijana, estoliubna, cilkom zoseredena na svojij karjeri. Dlia tebe
holovne kosmini polioty, bytvy, a vse ine, zokrema j simja, na druhomu plani. Inake
kauy, tut Vako nespodivano prospivav:
Peredovsim, peredovsim zorelioty,
Nu a chlopci, nu a chlopci chaj zadu.
Durni slova, stenuvy pleyma, skazala ja. Ale melodija nioho. Sam vyhadav?
Ni, ce naa davnia narodna pisnia. opravda, v kanoninomu teksti spivajesia
ne chlopci, a divata, ale ja perefrazuvav jiji specino pid tebe. Pohosia, dosy
vluno.
Harazd, pohoduju. Ne mona skazaty, o seksuani pytannia zovsim ne cikavlia mene, prote ja nikoly ne vtraala holovu erez chlopciv. Buvalo, zachopliuvalasia
tak, neserjozno. Ta ve za tyde-druhyj use mynalo bez slidu, i zalyavsia tiky lehkyj
podyv: o ja v niomu znajla?
e b pak! bovknuv Vako. Z takym bakom, jak u tebe
Vin osiksia i prudko vidskoyv, uchyliajuy vid moho liapasa. Kinyky mojich paciv
lye le kovznuly po joho pidboriddiu. Ja chotila bula nakynutysia na Vaka j podriapaty
joho nachabnu pyku, ale potim peredumala j zalyylasia sydity, spopeliajuy joho liutym
pohliadom.
Ta jak ty smije?! Ty
Stryvaj, Rae, ne hariakuj. Ty nepravyno zrozumila. Ja ne te chotiv skazaty.
A o?
Trochy bojazko Vako znovu siv poru, laden bu-jakoji myti kurnuty he.
Ja prosto mav na uvazi, o v tebe udovyj bako. Ty zachopliujesia nym, ade
tak?
Nu, prypustimo.
Ty vvaaje joho idealom olovika j nesvidomo porivniuje z nym usich znajomych
chlopciv. A vony, pryrodno, ne vytrymuju konkurenciji, choa b erez svoju molodis. U

nych nemaje cilisnosti natury tvoho baka, joho munosti j riuosti, vony ne zdajusia
tobi nadijnymy j upevnenymy v sobi, nu j, nareti, nichto z nych ne nosy u petlyciach
admiraki zirky.
Bako lye nedavno stav kommodorom, zapereyla ja. Ranie vin buv kapitanom.
Vako posmichnuvsia.
Jaka riznycia, kapitan y kommodor, orly y zirky. Ja pro ine. Tiky ne vdavaj,
o ne rozumije.
Ni, ja zrozumila tvoju dumku. Ja trochy pomovala v zadumi. Mabu, ty
maje raciju. I navi ne mabu, a tono. Ja spravdi ukaju v usich chlopciach bakovi rysy.
A svoho obrancia ujavliaju schoym na baka z joho junakych foto ale neodminno v
bilomu paradnomu mundyri z kapitankymy pohonamy.
Kika sekund Vako herojino strymuvav smich, ta, zretoju, ne vytrymav i holosno
rozrehotavsia.
Oj, ne mou!.. Bilyj mundyr z pohonamy kapitankymy Vin vyter z oblyia sliozy j ue spokijnie, ale vse e posmijujuy, zajavyv: Ty prosto udo, Rae!
Chrestomatijnyj pryklad tatkovoji doneky. U ystomu vyhliadi. Ne dumav, o taki
ideani zrazky zustriajusia v reanomu ytti.
Ja chotila vidpovisty o ujidlyve, ale meni zavadyla melodijna tre vyklyku. Ja
distala iz zadnioji kyeni telefon i hlianula na dyplej. Zobraennia na niomu ne bulo, a
nomer abonenta ni pro o meni ne hovoryv.
Napevno, ce vin, skazala ja z dosadoju. Bie nikomu. Dzvony z jakoho
taksokomu.
Oleh? pro vsiak vypadok utonyv Vako, myttiu urvavy smich.
Vin.
Vidpovidaj nehajno.
Ty dumaje, o
Ja kau: vidpovidaj!
Nu, harazd. Ja natysla knopku j movyla: Tak, sluchaju.
Bu laska, Rejel, ne vidkliuajsia, vidpoviv telefon Olehovym holosom. Ce
ja.
Tym asom Vako bezceremonno prysunuvsia do mene vprytul, nachylyv holovu j
poav sluchaty razom zi mnoju.
Tak, ja vpiznala tebe, vdavano sucho vidpovila ja. oho tobi?
Maju odnu propozyciju Tiky ne vidmovliajsia vidrazu, speru vysluchaj.
Harazd, vysluchaju, velykoduno pohodylasia ja. Ote?
o ty roby siohodni v druhij polovyni dnia?
e ne vyriyla, ale tono mou skazaty, o zustri z toboju ne vchody do mojich
planiv.
Oj, jaki my kategoryni! zdohadavy za mojim tonom, o ja bie ne zliusia
na nioho, Oleh znovu stav samym soboju ironinym, samovpevnenym i trochy zuchvalym. Muu tebe zasmutyty: pro pobaennia ne jdesia. Tut u nas namiajesia nevelykyj
piknik za mistom. Kika chlopciv i divat, prohulianka v lisi, kupannia v ozeri, hariai
alyky ce o na zrazok vaoho barbekiu, tiky smanie, a e soky, pyvo, navi vyno,
jako schoe Nu i tak dali.

Meni perechopylo podych. e vora vveeri Vako povidomyv, o Ania Korejko zaprosyla Ester na jakyj piknik. Tako u lisi bilia ozera i z alykamy. Neve
Vako trochy vidstoronyvsia vid mene j energijno zakyvav, aktyvno estykuliujuy:
movliav, pohodujsia, pohodujsia, tiky ne vidrazu, a spoatku povahajsia dlia vyhliadu,
nabyj sobi cinu.
Hm, cikava propozycija, skazala ja. Osoblyvo bahatoobiciajue zvuy i tak
dali.
Zapevniaju, nioho takoho, pro o ty podumala.
A zvidky ty znaje, pro o ja podumala?
Ne znaju, ale zdohadujusia. Ni narkoty, ni grupovuchy, ni inych ekstrymiv programoju ne peredbaeno. Bude prosto zustri druziv. Mojich dobrych druziv, z jakymy ja
chou tebe poznajomyty.
Vony z naoji koly?
Ni, ce osoblyvi druzi. Ne kini pryjateli, a same druzi najkrai, najnadijnii.
O-o! protiahla ja, niby do mene lye zaraz dijlo. Zdajesia, rozumiju.
To ty zhodna?
Olee, ja esne slovo, ne znaju. Ne vpevnena, o chou cioho.
Bojisia?
Nu, vyde osterihaju. My e nedostatnio znajomi, i vzahali Ja pomovala.
I vzahali, ty ne povnistiu doviriaje meni, zakinyv vin moju dumku. Todi
ne varto bulo zavodyty zi mnoju voraniu rozmovu.
Tak, ne varto. Ja koduju pro ce.
Ue pizno koduvaty, Rejel. o bulo, te bulo. U vsiakomu vypadku, nam treba
zustritysia j pohovoryty. Davaj ja zajidu do tebe o piv na peru.
Ja pomovala, vdajuy, o rozdumuju.
Harazd, zajidaj. Ale ne o piv na peru, a o perij. Ja poznajomliu tebe z bakamy
j skau, o vyruaju huliaty z toboju mistom. A ty postarajsia spravyty na nych harne
vraennia. Vony vvaaju mene ve dorosloju i ne vtruajusia v moje osobyste yttia, ale
ne chou, ob ja splutalasia z hm jak vyslovliujesia mij tato, z ne hidnym mene
junakom.
Ja malo ne zyno vidula, jak Oleh osmichnuvsia.
Ne turbujsia, liuba. Ja spravliu na tvojich bakiv vraennia due hidnoho junaka.
Koly ja zakinyla rozmovu, Vako zadovoleno liasnuv sebe po kolinu.
Je! Druhe popadannia!
Ja uvano podyvylasia na nioho.
A tobi ne zdajesia, o zi mnoju j Ester vse projlo a nadto hladko?
Ni, ne zdajesia. Jakraz u vaomu vypadku ce normano. Vy z inych planet, to
vas bezhluzdo pidozriuvaty u spivpraci z carkoju ochrankoju. Vy z demokratynych planet, tomu mona ne pobojuvatysia, o vy sympatyzujete tuteniomu politynomu
ustroju. A ot tym iz nas, o vdaju iz sebe tubiciv, dovedesia terpliae ekaty, poky nas
gruntovno promacaju i perekonajusia v naij nadijnosti. Vako podyvyvsia na hodynnyka. Ue odynadciata dvadcia, tobi as povertatysia dodomu, ob ustyhnuty pohovoryty z bakom i pidhotuvatysia do piknika. A e, tut vin, chytro prymruyvy,
hlianuv na mene, ja b poradyv tobi vziaty protyzaplidni tabletky. Tak, pro vsiak vypadok, jako raptom vtraty nad soboju kontro.
Ta nu tebe!.. obrazylasia ja.

 I vse vimy, napoliahav Vako. Usiake moe trapyty.

Oleh posadovyv flajer na kraju yrokoji haliavyny bilia ozera, de ve stojalo pja inych mayn. Oddalik, bilia dymliaoji arovni klopotalo troje chlopciv, jaki nanyzuvaly na
dovhi ampury matky mjasa. Poru u ezlongach napivlealy dvoje divat u kupanykach. Na protylenomu boci haliavyny prohuliuvalasia pid ruku odna paroka. e kika
chlopciv i divat kupalysia v ozeri, veselo peregukujuy i bryzkajuy odyn na odnoho
vodoju. Slovom, use bulo schoe na zvyajnyj piknik najzvyajnisikych pidlitkiv.
Tut my prosto zibralysia vidpoyty j pospilkuvatysia, ve vkotre poperedyv
mene Rachmanov. Ce ne konspiratyvne zibrannia, maj na uvazi.
Maju, maju, vidpovila ja. Skiky mona povtoriuvaty! Jako ty vvaaje
mene takoju tupoju, to nioho bulo vzahali siudy zaprouvaty.
Harazd, vyba.
My vybralysia z flajera i pidijly do chlopciv, zajniatych pryhotuvanniam alykiv.
Oleh poznajomyv mene z nymy, a zarazom i z divatamy v ezlongach. Tym asom do nas
pryjednalasia reta kompaniji, sered nych bula j Ester Levi. Mi inym zaznau, o bez
odiahu (cebto v odnych lye trusykach i lifyku) vona spravliala prosto zapamorolyve
vraennia, i vsi prysutni chlopci, vkliuno z Olehom, znaj pozyraly na neji z le prychovanym zachoplenniam. A ja, znenaka zakompleksuvavy, vyriyla siohodni ne kupatysia,
ob ne davaty pryvodu novym znajomym porivniuvaty moju guru (zahalom te nepohanu) z ideanymy formamy cijeji rudovolosoji bohyni.
Na Novorosiji Ester, jak i ja, bula legalizovana pid svojim spravnim imjam, a jiji
prizvye lye trochy bulo pereinakene na vidpovidniyj dlia urodenciv Zemli Verynina
tyb Levinson. Za legendoju u sebe na bakivyni vona bula syrotoju i vychovuvalasia
hromadoju u vysokohirnomu kibuci, vsi mekanci jakoho vstyhly pochovatysia vid
avijkoji oblavy v lisi, i lye Ester ne poastylo vona jakraz vyruyla do najblyoho
mista za pokupkamy j potrapyla do lap aviv. Tut jiji vlatuvaly v kolu-internat, de u
vypusknomu klasi navalasia Ania Korejko odyn iz uasnykiv miscevoho molodinoho
pidpillia. Slid zaznayty, vkraj zahadkovoho pidpillia. Nas, vlasne, i vidpravyly siudy, ob
my z cym rozibralysia.
Vsioho na pikniku, jako ne rachuvaty nas z Olehom ta Ester, bulo odynadcia osib
estero chlopciv i pjatero divat. Najstaroju z nych bula Ania Korejko chudorliava
visimnadciatyrina divyna serednioho zrostu, z korotko stryenym ornym volossiam.
Oblyia rety prysutnich buly znajomi meni za yslennymy znimkamy z doje, zibranoho
naoju rozvidkoju. Dekoho ja navi pamjatala na imja vsi vony guruvaly v dovhomu
spysku Olehovych druziv i znajomych, choa odo jichnioji uasti v pidpinij dijanosti u
nas dosi ne bulo cilkovytoji pevnosti. V usiomu Nikolajburzi naym agentam vdalosia
tono vyrachuvaty lye otyrioch leniv cijeji organizaciji Rachmanova, Korejko, a
tako vidsutnich na ciomu pikniku Sergija Ivanova j Oleksandra Kyseliova. Peryj z nych
buv kiberom, i same Vakovi nalealo vstanovyty z nym kontakt. Vony ve poznajomylysia v merei j kika ostannich dniv intensyvno spilkuvalysia u nych znajlosia bahato
spinych profesijnych interesiv. A vtim, inake j buty ne mohlo vsiu nau komandu, za

vyniatkom mene, dobyraly due reteno, i odnym z kryterijiv cioho vidboru bula psychologina sumisnis z objektom majbutnioho kontaktu. Do rei, z Olehom Rachmanovym
mala praciuvaty Boena Malkovy, ale vona bula vidrachovana z grupy (zaznau, za
mojeji inicityvy), i v rezutati meni dovelosia zajniaty jiji misce. Paraleno zi mnoju do
Rachmanova pidbyravsia Vasia Myronov ne erez kolu, a erez junaku futbonu komandu, za jaku vony obydva hraly, i joho ansy vvaalysia perspektyvniymy. Ale treba
take ja vyjavylasia vpravnioju. y to meni prosto potalanylo
Jak i poperedav Oleh, ce zibrannia ne malo dilovoho charakteru, a bulo lye
drunim piknikom i niym biym. My jily alyky z marynovanoho u vyni mjasa (vony
spravdi vyjavylysia smaniymy za zvyajne barbekiu), zapyvaly jich usiliakymy napojamy vid tomatnoho soku do pyva, komu jak chotilosia, i rozmovlialy na najriznomanitnii temy poynajuy zi zvyajnoho bazikannia pro sport, muzyku, my ta novi
virtuani ihry j zakinujuy ne due lojanymy anekdotamy pro yttia ta pobut carkoji
simji, a tako obhovorenniam sviych novyn iz zovninioho svitu, o reguliarno potraplialy u planetarnu mereu vid liudkych rozviduvanych korabliv i ve z cym
uynci nioho vdijaty ne mohly.
Sered ostannich novyn bula tako informacija pro te, o avy poaly vyvedennia
svojich vijk z lokanoho prostoru Zemli Verynina, postupajuy kontrolem nad planetoju liudiam. Odnak Olehovi druzi namahalysia omynaty ciu temu, ob zajvyj raz ne nahaduvaty Ester, o jakby obstavyny sklalysia trochy inake, to zaraz vona b bula na ridnij
planeti j razom z retoju mekanciv svoho kibucu sviatkuvala zvinennia.
Sama Ester hrala svoju ro blyskue. Koly odyn iz chlopciv neobano bovknuv pro
Zemliu Verynina, jiji vrodlyve oblyia na korotku my spotvoryla hrymasa boliu, a u
velykych zelenych oach promajnula nevymovna tuha. Vse ce vyhliadalo tak pryrodno j
nevymueno, o ja podumky zaaploduvala jij. Ester bula spravnioju aktorkoju, vona
mala pryrodenyj chyst do hry, a ne prosto profesijnu vyuku, jak Ann-Mari. Nu a pro
mene j hovoryty ne varto ja lye vpravna lycemirka
Zahalom de mynuv udovo. Spoatku chlopci j divata z pevnoju nastorohoju prydyvlialysia do mene (do Ester vony ve vstyhly prydyvytysia do mojeji pojavy), ale zretoju
vyriyly, o ja jich vlatovuju, i bezzastereno pryjnialy v svoje tovarystvo. Zi svoho boku
ja namahalasia spravyty na nych jaknajkrae vraennia i ne lye dlia uspinoho vykonannia moho zavdannia. Ja yro sympatyzuvala Olehovym druziam, meni due podobalasia jichnia kompanija, darma o vsi vony buly molodi vid mene. U naomu vici riznycia
v dva-try roky zazvyaj vidihraje znanu ro, prote zaraz ja jiji faktyno ne viduvala
poasty tomu, o za pivtora tyni gruntovno vylasia v obraz simnadciatyrinoji koliarky, ale v osnovnomu erez te, o moji novi znajomi zdavalysia starymy za svij vik,
maje mojimy odnolitkamy. Vsi vony javno nalealy do tak zvanoji zolotoji molodi u
tomu sensi, jakyj vkladaju u ci slova na Terri-Galliji, tobto ne dity vidomych i vplyvovych bakiv, a obdarovani j neperesini chlopci ta divata, jakym prorokuju blyskue majbutnie u kotrij iz caryn liudkoji dijanosti vid nauky j mystectva do biznesu, polityky
abo vijkovoji karjery.
as dlia mene promajnuv nepomitno, i ja neabyjak zdyvuvalasia, koly raptom pomityla, o sonce ve schovalosia za obrijem i potrochu poalo sutenity. Chlopci j divata
poaly zbyratysia dodomu, a Oleh vypustyv z baganyka svoho flajera robota-prybyranyka, jakyj dilovyto zachodyvsia navodyty lad na misci naoho piknika. Skorystavy
momentom, koly poru nikoho ne bulo, vin (Oleh, pevna ri, a ne robot) tycho epnuv

meni:
Ne pospiaj, Rejel. My trochy zatrymajemosia. Vidletymo ostannimy.
Ja zrozumila, o ce nedaremno, i kyvnula na znak zhody.
Ania Korejko z Ester tako ne kvapyly povertatysia do svoho internatu. Koly odyn
iz chlopciv, ami Abdulov, jakyj, mabu, i pryviz divat siudy, poklykav jich do svojeji
mayny, Ania vidpovila, o nazad vony pojidu zi mnoju j Olehom. U vidpovi ami lye
znyzav pleyma j skazav: Baba z voza, kobyli lehe. Ranie ja ciu prykazku ne ula, ale
jiji znaennia bulo oevydne. Abdulov prosto mav na uvazi, o jomu ne dovedesia robyty
po dorozi zajvyj hak.
Koly vsi flajery, krim naoho, zletily j znykly za verchivkamy derev, Oleh zvernuvsia
do mene j Ester:
Z vamy choe zustritysia odyn na z Aneju dobryj znajomyj. Nezabarom vin bude
tut.
Ja vidrazu zmetykuvala, o ce za dobryj znajomyj, i vidula, jak u mene leheko
zapamoroylo u holovi. A nadto hladko vse jlo. I due strimko rozvyvalysia podiji, a ce
nastorouvalo
Ester e, nae nioho ne stalosia, pocikavylasia:
Vin va lider?
Hm, ja ne vpevnenyj, o joho mona tak nazvaty. Vin odyn iz nas, iz kerivnyctva,
ale zajmaje e-e, osoblyve stanovye. erez ce jomu dovodysia buty oberenym, my
ridko baymosia navi, zazvyaj nai zustrii vidbuvajusia u kiberprostori, pid nadijnym
prykryttiam. Prote z vamy vin vyriyv poznajomytysia osobysto hadaju, prosto z cikavosti. Zdajesia, ce ne due vdala ideja. Oleh zamjavsia. Tiky ne podumajte, o ja
vvaaju vas nehidnymy doviry. Prosto vin perebuvaje pid postijnym nahliadom, i jomu ne
varto zajvyj raz ryzykuvaty.
Todi, moe, ne treba? nevpevneno skazala ja. Koly tak, to krae ve vdovonymosia virtuanoju zustriiu.
Ne perejmajtesia, ozvala Ania. Vejder pro vse podbaje. Skri bude zarejestrovano, o Paa prosto litav na flajeri, bez posadok. Vin liuby taki prohulianky. A Vejder
svoju spravu znaje.
Aha! Znay, Paa. On jak vony joho nazyvaju. Due mylo. o do Vejdera, to ja
znala, chto chovajesia pid cym psevdonimom, ale z moho boku bulo pryrodnim perepytaty:
Vejder? Dyvne imja. Zdajesia, ne rosijke.
Ce prizvyko, pojasnyv Oleh. Vin sam sobi prydumav; ne znaju, zvidky vziav.
A zvaty joho Sergij Ivanov banano, na zrazok vaoho Dona Smita.
Ja posmichnulasia i pochytala holovoju.
Tut ty pomyliajesia. Doniv Smitiv sered arranciv malo. A ot Patrik OLiri
ina ri. U nas takych desiatok na diuynu. Vtim, ce nevalyvo. Ania skazala, o va
Vejder pro vse podbaje. Vin kiber y prosto klasnyj chaker?
Vin klasnyj kiber. Odyn iz kraych, jako ne najkrayj. Zavdiaky jomu nam
vdajesia unykaty uvahy carkoji ochranky j aviv.
Mabu, vin spravnij genij, pohodylasia ja. Prosto dyvno, o vas, z vaym
rivnem konspiraciji, dosi ne povjazaly. Uziaty, napryklad, mene. Ty znajomyj zi mnoju
lye tyde, ojno vora my bi-men vidverto pohovoryly, a ve siohodni ty znajomy
mene zi svojimy tovaryamy. A o, koly ja praciuju na vau Tajemnu Slubu abo, e

hire, na uynciv? y, moe, ja zovsim ne liudyna, moe, ja zamaskovanyj pjatdesiatnyk?

Vam ce ne spadalo na dumku?
Oleh straenno znijakoviv i poav bulo o rozhubleno burmotity, ale Ania riue
perebyla joho:
Vy z Ester ne pjatdesiatnyky, ce tono. I ne povjazani ni z ochrankoju, ni z policijeju my pereviryly. Tobto pereviryv Vejder. A stosovno toho, o vas mohly zaverbuvaty
avy e na vaych ridnych planetach nu, tut nam dovodysia ryzykuvaty j pokladatysia
na vlasnu intujiciju. Vy ne schoi na zradnykiv.
I vse odno, podumala ja, o tut ne tak

Tajemnyyj vizyter, jakoho Ania z Olehom zaprosto nazyvaly Paeju, prybuv pryblyzno za ver hodyny. Jak ja j oikuvala, nym vyjavyvsia nevysokyj biliavyj chlope, yje
oblyia, sympatyne, ale ne due vyrazne, nezminno bulo prysutnie v usich siuetach
novyn, prysviaenych yttiu carkoho dvoru. Vin buv na pivroku staryj vid Oleha, i erez
dva z polovynoju misiaci jomu malo vypovnytysia visimnadcia. Jak i na biosti liudkych
planet, na Novorosiji cia data oznaaje povnolittia rubi, perestupajuy jakyj, pidlitok
staje molodoju liudynoju, otrymuje vsi cyvini prava dorosloho lena suspistva j odnoasno vtraaje cilyj riad pryvilejiv, vstanovlenych dlia ditej.
Prote velykyj knia Pavlo Oleksandrovy, jedynyj syn hosudaria i spadkojeme prestolu, buv vykliuenniam z cioho pravyla povnolitnim vin stav u svij pjatnadciatyj de
narodennia. Cej pravovyj kazus vynyk otyry stolittia tomu, koly car Mychajlo III pered
skladnoju medynoju operacijeju z vemy nepevnymy naslidkamy vydav ukaz, jakym
znyzyv porih povnolittia dlia cisarevyiv na try roky. Zrobleno ce bulo zarady toho, ob
u razi joho smerti vlada v krajini perejla bezposerednio do joho pjatnadciatyrinoho syna,
omynuvy nalene v takych vypadkach regentstvo. Mi inym, operacija projla uspino,
i Mychajlo III pravyv e dva desiatky rokiv, prote svij ukaz zalyyv ynnym. Ne skasuvaly
joho j nastupni cari Novorosiji.
Pry zustrii z nastupnykom prestolu my z Ester postaralysia jakomoha perekonlyvie zihraty scenu vpiznavannia vid lehkoho podyvu na oblyi: de ja joho ve
bayla, do yroko rozpliuenych oej: ce tak, tono! Ne znaju, jak ce vdalosia meni,
zate Ester bula nepereverena.
A cisarevy, potysnuvy nam obom ruky, nasampered zajavyv:
Nazyvajte mene prosto Pavlom. I obovjazkovo na ty. Tiky tak i ne inake. Domovylysia?
Tak, Pavle, vidpovila ja, a Ester lye kyvnula.
Ot i dobre, skazav vin. Odrazu viduvajesia, o vy z inych planet. Nai
spivvityznyky, navi perekonani respublikanci, popervach toropiju, koly ja prou jich
zvertatysia do mene na imja. A vy spokijno dyvyte na mene i, mabu, dumajete: Ce
treba, demokrata z sebe kory!
Jako esno, to ja tak i podumala, z myloju bezposerednistiu ziznalasia Ester.
Pavlo povernuvsia do Ani j Oleha.
Druzi, politajte chvylyn dvadcia nad lisom na mojij taci. Pro liudke oko, ob

Vejderovi bulo lehe duryty Transportnyj Kontro. A ja tym asom pospilkujusia z pannokamy.
Oboje zrozumily, o vin prosto choe pohovoryty z namy vi-na-vi, tomu ne staly
zapereuvaty j sluchniano zalizly v kabinu. Koly flajer vidletiv, cisarevy prysiv na travu,
schrestyvy nohy, distav z kyeni sygaretu j zakuryv.
Tiky ne rozpovidajte pro ce nikomu, poprochav vin, chovajuy v kyeniu zapanyku. Jako mama diznajesia, o ja paliu, to due zasmutysia.
U vidpovi my z Ester nevyznaeno kyvnuly i vmostyly naproty nioho. De zo chvyliu Pavlo movky dyvyvsia na nas. Ne pyno, ne dopytlyvo, a vyde z prostoju cikavistiu,
jak dyvliasia na ridkisnych zviriatok. Potim riue skazav:
Harazd, divata, u mene obma asu, to ne budemo tovkty vodu v stupi. Bu
laska, nazvi svoji spravni imena. I zvannia, jako vony je.
Vid nespodivanky ja zakalialasia. Svit zamaryvsia u mojich oach, nenae mene
operiyly palyceju po holovi. Zvidky zdalia, niby kri inyj ar vaty, do mene dolynuv
spantelyenyj holos Ester:
o o ty kae?
Vona prodovuvala hraty, zobraajuy sviatu nevynnis. A ja tak ne mohla. Do toho
rozumila, o vse marno. My sily v kaliuu, nas rozkusyly. Ve chytromudryj plan holovnoho komanduvannia piov kotu pid chvist
My znajemo, o vy ne ti, za koho sebe vydajete, tym asom viv Pavlo. Ty,
Rejel, ne z Arrana, a ty, Ester, ne iz Zemli Verynina. Vy agenty vinoho liudstva. I ne
lye vy dvoje my znajemo i pro inych vaych tovaryiv.
Ostatono dobyvajuy mene, cisarevy nazvav retu leniv naoji rozviduvanoji
grupy. Nazvav na tuteni, vyhadani imena, ale vsich bez vyniatku, v tomu ysli j Vaka.
A na desert vin prypustyv, o ja je komandyrom zahonu, oskiky ini chlopci j divata
potrapyly v rodyny miscevych pidpinykiv abo v internaty, a ja jedyna, koho legalizuvaly
na Novorosiji razom iz doroslymy agentamy.
Najpevnie, pidsumuvav Pavlo, operacijeju keruje tvij bucimtobako. A tvoja
bucimtomaty jomu dopomahaje.
Vin pomylyvsia lye v odnomu, nazvavy moho baka bucimtobakom. V usiomu
inomu popadannia bulo stovidsotkovym.
Trochy ohovtavy i zvayvy vsi za ta proty, ja vyriyla, o vtraaty bie nioho.
Use j tak ue vtraeno, naa misija zaznala sko i podaa hra ne maje sensu. Oskiky
naomu yttiu i svobodi poky nioho ne zahrouvalo, ja ne zadijala kodovu frazu dlia aktyvizaciji minitiurnoho avarijnoho peredavaa, vmontovanoho v moju pravu sereku. V
netatnych sytuacijach my maly pravo dijaty na svij rozsud, a zaraz jakraz vynykla cia
sama netatna sytuacija. Za takych obstavyn vidvertis bula najkraoju z molyvych linij
povedinky. Tomu ja priamo j esno skazala:
Mene zvaty Rae Leblan, ja miman Vijkovo-Kosminych Syl Zemnoji Konfederaciji.
Pislia cioho j Ester nioho ne zalyalosia, jak nazvaty sebe.
Pavlo vykynuv napolovynu vykurenu sygaretu j zadovoleno kyvnuv.
Ce ve krae. Teper my moemo pohovoryty vidverto.
I pere pytannia, pidchopyla ja, jak vy nas vyrachuvaly?
odo cioho mou vas zaspokojity: osobysto vaoji vyny tut nemaje. Vy buly vy-

kryti e v procesi vnesennia informaciji pro vas u planetarnu mereu. Ce zasluha Vejdera. Vy ue uly pro nioho?
Tak, uly.
Vin i postaravsia. My ve davno ekaly na o podibne.
o do vas pidiliu agentiv-odnolitkiv? pro vsiak vypadok utonyla ja.
Ato. Tomu my buly napohotovi.
Ja rozhubleno trusnula holovoju.
Ale todi todi ja nioho ne rozumiju. Koly vy znaly, chto my, omu prosto ne
proignoruvaly nas?
Spoatku my tak i zbyralysia vynyty. Ale potim zrozumily, o ce bude pomylkoju. Jako my ne pidemo z vamy na kontakt, to vae kerivnyctvo vyve inych zachodiv,
molyvo, najradykaniych. Tomu my vyriyly pryjniaty vau hru j dozvolyty vam pronyknuty v nau organizaciju.
Ja pryhadala, jak uora obrobliala Oleha Rachmanova, i meni stalo soromno. Durneka, pyalasia tym, o tak vpravno pidlovyla joho na haok, a vyjavliajesia, vin prosto
hravsia zi mnoju
To Oleh vid samoho poatku znav, chto ja?
Ni, vin jakraz ne znav. I dosi ne znaje. Pravda pro vas vidoma lye meni, Vejderu,
Ani ta e kikom naym tovaryam. o do Oleha, to my ne staly vvodyty joho v kurs
spravy. Ania lye poradyla jomu zajniatysia toboju movliav, Vejder deo dovidavsia
pro tvoju dijanis na Arrani i bulo b nepohano zaluyty tebe na na bik. Pavlo slabko
vsmichnuvsia. To ne chvyliujsia, Rae, Oleh tebe ne duryv. Vin sam uora panikuvav,
o ty tak lehko joho rozkusyla.
Joho slova trochy vtiyly mene, i ja ve ne pouvalasia povnisikoju iditkoju
Zate Ania mene duryla, pochmuro zaznayla Ester. A ja nioho ne zapidozryla.
Nu, vy z neju odnoho pirja ptachy. Ania kae, o jakby vona ne znala, o ty
pidsadna kaka, to bez vaha poviryla b tvojij legendi.
Stryvaj, Pavle! zibravy z dumkamy, promovyla ja. Use ce due j due
dyvno. Vy vykryly nas i vyriyly pohratysia z namy, pustyvy v svoju organizaciju. Tut
use zrozumilo, vse logino. Ale navio ty rozkazuje pro ce? Ty psuje vsiu vau hru.
Tomu j rozkazuju, ob jiji zipsuvaty. Ce ne moja hra, ce hra Vejdera i kompaniji.
Jichnij plan vid samoho poatku meni ne podobavsia, vin nadto ryzykovanyj i moe
pryzvesty do priamo protylenych naslidkiv, ni vony rozrachovuju. Prote ja bayv, o
jich ne perekonaje, i vyriyv tajemno vid nych zihraty po-svojemu.
A vony ne zdohadajusia pro tvij zadum? zapytala Ester. Ja pomityla, o
Ania bula nezadovolena, koly ty zachotiv pohovoryty z namy bez neji. Vona moe o
zapidozryty.
Ne zapidozry. Ania lye vdavala nezadovolennia, a naspravdi cia naa rozmova
bula splanovana napered. Jiji meta postaty pered vamy takym sobi dobrodunym romantykom-demokratom, jakyj mrije pro vstanovlennia konstytucijnoji monarchiji, ale ne
zdatnyj na jaki riui diji, tym bie na deravnyj zakolot. A nadali vas maly postupovo
perekonaty, o j usia naa organizacija, popry jiji rozhaluenis i retenu konspiraciju,
ne je serjoznoju syloju.
Ja pochytala holovoju.
Nai ne poviria.

 Tvoja pravda, pohodyvsia cisarevy, distavy novu sygaretu. Ja te tak dumaju.

Tomu ty vyriyv vidkryty nam svoji karty? Choe vstupyty v kontakt z naym
kerivnyctvom?
Pavlo vidpoviv ne vidrazu. Jakyj as vin dyvyvsia kudy udalei poverch naych
holiv, a na joho oblyi zastyh pochmuryj vyraz.
Ja chou svobody dlia svojeji krajiny. Svobody vid bu-jakoho hnitu, zovninioho
i vnutrinioho. Ja chou, ob mij narod yv hidno, jak i reta liudstva, ne bojay ni volochatych vyrodkiv zvidty, Pavlo tknuv nezapalenoju sygaretoju u stemnile nebo, ni
tutenich pokykiv z otoennia mojich baka j diaka. Koly vai vijka zaznaly v naij
systemi porazky, meni e ne bulo otyrnadciaty. Dlia mene ce stalo tragedijeju. Ja tak
viryv, tak spodivavsia, o my nareti otrymajemo svobodu, ale vy pily, vy kynuly nas.
Ni, ja ne zvynuvauju vas, ja rozumiju, o vy zrobyly vse molyve. Vynuvatyj narod Novorosiji, jakyj ne pidniav masovoho povstannia, ob pidtrymaty vae vtorhnennia; vynen
mij bako, jakyj vyjavyvsia bezchrebetnym slyzniakom i zaklykav liudej do pokirlyvosti.
Zaraz bahato hovoria, o vin uynyv tak pid zahrozoju rozpravy, malo ne pid dulom
pistoleta Durnyci! Nichto jomu ne pohrouvav, vin prosto zliakavsia jak i ve na
narod.
Cisarevy nervovo zapalyv sygaretu, zrobyv due hlyboku zatiaku j zakaliavsia.
Ato, narod, hirko provadyv vin. Harnyj narod, o ne smije vystupyty proty
voroha bez hosudarevoho dozvolu. My zhabylysia pered usim liudstvom, my po vucha v
laj u bahniuci. Teper nam dovedesia dovho vid neji vidmyvatysia. Pavlo machnuv
rukoju. Ta ce ve santymenty. Pislia tych podij ja zrozumiv, o naij krajini treba vse
miniaty zhory donyzu, bo inake my nikoly ne stanemo vinymy. A jako j otrymajemo
koly svobodu, to jak podaku, ne zasluyvy jiji, a ce bude e prynyzlyvie. Oto ja poav
ukaty zvjazku z vaymy agentamy. Ce bulo due vako, ja zhajav ponad sim misiaciv, a
vreti-ret vyjov na odnu liudynu, o vlatuvala meni zustri z predstavnykom
gallijkoji rozvidky.
Tak, znaju pro ce, skazala ja. Todi nae kerivnyctvo vyznalo tvoju propozyciju nepryjniatnoju.
Jako nazyvaty rei svojimy imenamy, to vid mene prosto vidmachnuly, jak vid
nabrydlyvoji muchy. Vyriyly, o ja vlastoliubnyj chlopyko, jakomu do nesterpu chotilosia zavolodity bakivkoju koronoju. A meni ne vdalosia perekonaty jich u svojij yrosti.
Na tomu vse j skinylosia. Vai nehajno peretasuvaly vsiu agenturnu mereu jak to
kau, obrubaly kinci j pochovaly jich u vodu, i ja ve ne mav molyvosti zvjazatysia z
vamy.
Kika sekund Pavlo movav. Ale cioho razu dyvyvsia ne povz nas, a na Ester. Dyvyvsia tak, nenae myluvavsia neju. A moe, j spravdi myluvavsia. asom navi ja, divyna,
lovyla sebe na tomu, o ne mou vidvesty vid neji pohliadu. Ale pry ciomu ne pouvala
odnych zazdroiv. Vona bula nadto vrodlyva, ob jij zazdryty. Z takoju zovninistiu jiji
karjera skladatymesia neprosto. Zavdy znajdusia cyniky, jaki pojasniuvatymu jiji
prosuvannia po slubi vyniatkovo nestatutnymy vzajemynamy z naastvom
Nastupni kika misiaciv, rozpovidav dali Pavlo, buly najhirymy v mojemu
ytti. Ja pouvavsia nikomu ne potribnym, vsima znechtuvanym. A zhodom poznajomyvsia z Olehom i joho grupoju. U nych ja znajov svojich odnodumciv, vony cilkom
podilialy moji pohliady j perekonannia. Dekoho z nych vy bayly siohodni na pikniku. Ce

udovi chlopci j divata ta j po vsiomu. Zdebioho vony viddavalysia mrijam pro

svobodu vid uynciv, pravovu deravu, kosmini polioty, i ja mrijav razom iz nymy.
Prosto mrijav, i vse. A dva roky tomu zjavyvsia Vejder zi svojeju komandoju Aneju
Korejko, Sakom Kyseliovym, Juroju Voruynkym, Boreju Kompaktovym ta inymy.
Jich a nijak ne mona nazvaty prosto mrijnykamy, vony praktyky j pragmatyky. Vidrazu
rozhornuly taku burchlyvu dijanis, o asom meni liano stavalo. Naa organizacija
rosla jak na dridach, vy navi ne ujavliajete jiji spravnich mastabiv Do rei, ja te
ne zovsim ujavliaju, i meni ce due ne podobajesia. Maju velyku pidozru, o vony bahato
prychovuju vid mene, o meni vidomo lye pro verchivku ajsberga, a bia astyna stvorenoji nymy pidpinoji merei trymajesia v najsuvoriij tajemnyci. Mene ce serdy i
stray. Popervach ja bojavsia, o Tajemna Sluba abo avijka kontrrozvidka lehko vykryju nas, ale as iov, i nioho ne vidbuvalosia. Vejder genino vse vlatuvav I, dumaju, ne vin odyn. Schoe, vin maje pominykiv, pro jakych ja nioho ne znaju. Ja vzahali
dyvujusia, jak vam vdalosia diznatysia pro nau organizaciju.
Vas vykazala nadmirna starannis Vejdera, pojasnyla ja. Vaa Tajemna
Sluba trymaje v oci vsich, chto kontaktuje z toboju. Prosto tak, pro vsiak vypadok. Ale
naa rozvidka vyjavyla dyvnu ri: dekotrych tvojich pryjateliv ochranka niby ne pomiaje.
U jiji bazi danych nemaje pro nych odnoji informaciji, nae vony nevydymky. Pryrodno,
ce vydalosia pidozrilym, i nai agenty poaly oberene rozsliduvannia.
Teper zrozumilo, kyvnuv Pavlo. Taky pryjemno usvidomliuvaty, o j Vejder
moe pomyliatysia. A to vin liakaje mene svojeju vseobiznanistiu. Koly mynuloho roku do
mene sprobuvaly pidibratysia vai agenty zrozumily vreti, o z mojim bakom kai
ne zvary, ja musyv poslaty jich do bisa. Meni dovelosia ce zrobyty, bo biis mojich
tovaryiv kategoryno proty kontaktiv z vamy.
A ty? zapytala Ester. Sam ty ne proty spivpraci?
Zahalom ne proty. Pevna ri, meni prykro, o try roky tomu vai liudy tak povelysia zi mnoju, ale ja ve ne dytyna i zarady svobody Novorosiji laden perestupyty erez
vlasnu hordis. Odnak biis mojich tovaryiv ne chou maty z vamy odnych sprav.
omu?
Po-pere, zahana nedovira do doroslych jak do tutenich, tak i do pryjlych. A
po-druhe, i ce najholovnie, vpevnenis u vlasnych sylach. Vae kerivnyctvo nadto pizno
pochopylosia. Na toj as, koly vy poaly spryjmaty mene serjozno, naa organizacija stala
dosy mohutnioju, ob samostijno zvesty mene na prestol. I my ja kau my, ob ne
vidokremliuvaty sebe vid rety, vyriyly ne zvjazuvatysia z vamy, poky ja ne stanu
carem.
ob ne dilytysia lavramy majbutnioji peremohy?
Hrubo kauy, tak. My ve viduly svoju sylu j ne choemo, ob chto navjazuvav
nam svoju voliu, vkazuvav, o robyty.
Hm-m z sumnivom protiahla ja. Jako vaa organizacija taka mohutnia,
to omu ty dosi ne car?
Vin zitchnuv.
Use bulo hotove e is misiaciv tomu, ale ja vykorystovuju bu-jakyj pryvid,
ob vidstroyty perevorot. Zovsim ne tomu, o ne vpevnenyj u naych sylach, a erez
moho baka. Ja nikoly joho ne liubyv, a otyry roky tomu, pislia tych podij, stav joho znevaaty. Ta, popry vse, vin zalyajesia mojim bakom, i ja ne chou joho smerti. Z suto

moranych mirkuva, ne kauy ve pro te, o ce bulo b pohanym poatkom moho pravlinnia. Tym-to ja j zvertavsia do vaych liudej po dopomohu ob vy zabraly joho z
Novorosiji i vidvezly na Zemliu, Terru-Galliju y de-inde, cho do dika v zuby. Prosto
tak usunuty joho vid vlady j zalyyty tut, na naij planeti, ne vdassia. Narod ne liuby
baka, choa j zvyk jomu korytysia, to osoblyvo ne zapereuvatyme, jako ja zminiu joho
na prestoli. Odnak je avy, jakym podobajesia bakova lojanis, a tako dejaki liudy
ni, ce navi ne liudy, a navolo, merzota, o nayvajesia na spivpraci z uynciamy. I ti
j ini stanu stinoju za baka j ne dozvolia meni posisty joho misce. A jako bako
znykne, to jim ne bude za koho vstupatysia. Vy rozumijete?
Tak, rozumijemo, skazala ja.
Ce dlia mene due serjozna problema. Ania z Vejderom kau, o ja darma perejmajusia, o my tymasovo zachovajemo baka v nadijnomu misci, a potim, koly ja koronujusia, peredamo joho do vaych ruk, i todi ve vam dovedesia prystaty na na plan. Ale
ja ne viriu jim, ja dumaju, o vony vbju joho dlia bioji pevnosti, ob zajve ne ryzykuvaty. I ja bojusia, o reta mojich tovaryiv, navi taki liberaly, jak Oleh Rachmanov,
vyznaju cej krok vypravdanym. Dlia nych mij bako ne liudyna, a symvol nenavysnoho
absoliutyzmu, uosoblennia toho zla, jake prynosy narodu neobmeena monarchija. Krim
toho, vony vvaaju joho holovnym vynuvatcem podij otyryrinoji davnosti. I ce taky
pravda, mij bako zradnyk i zasluhovuje na smer. Prote prote ja chou, ob vin
zalyyvsia yvyj. I vriatuvaty joho, vyvezty z planety moete lye vy.
A omu ty ne namahavsia tajemno zvjazatysia z naymy? zapytala Ester.
Tak, ob tvoji tovaryi pro ce ne znaly.
Jakby ja buv peven, o vony ne diznajusia, davno b zvjazavsia. Ale ja bojusia,
o Vejder vidsteuje vsi moji kontakty. Jako vin bodaj o zapidozry, ce oznaatyme
smertnyj vyrok bakovi. Zrozumijte, Vejder i vsia joho komanda trochy schybleni. Ba navi ne trochy. Ini prosto ne doviriaju staromu pokolinniu, a vony asom meni zdajesia, o vony nenavydia usich doroslych bez vyniatku.
Moe pidtrymuvaty zvjazok erez nas, zaproponuvala ja. Vony chou
pohratysia z namy, to j nechaj. A my povedemo zustrinu hru, budemo tvojimy zvjazkovymy. Ade ty cioho chotiv, koly vidkryvsia nam?
Tak, ale Boju, ce bude neprosto. My ne zmoemo asto zustriatysia maju
na uvazi po-spravniomu, ne v merei. Vsi nai virtuani zustrii prykryvatyme Vejder, i
my ne zmoemo hovoryty vidverto. Choa Pavlo zamovk i vpjavsia pohliadom v Ester. Joho oblyia myttiu projasnilo. A znajete, je ideja! udova ideja.
I jaka ?
Siohodni vnoi Ato, siohodni prosto sered noi ja zvjausia z Aneju. Skau, o
zakochavsia v Ester. Vin znovu hlianuv na neji. Ty ne proty?
Ja Vid nespodivanky divyna he rozhubylasia. Nu, ne znaju Ce jako
tak
A o ce das? vtrutylasia ja.
Jasno o! Ja zachou odnia bayty Ester. Zaadaju vid Ani, ob vona nehajno
o prydumala. I vony z Vejderom prydumaju u ciomu mona ne sumnivatysia.
Oryginana ideja. Ale ryzykovana. Dumaje, vony tobi poviria?
Poviria zaliubky. A osoblyvo Ania vona sama do neji nebajdua.
Ester husto poervonila.
Jak ce?

 Chiba ty ne pomityla? zdyvuvavsia Pavlo. Ania biseksuana Utim, zaraz

idesia ne pro neji, a pro mene. Ne sumnivajtesia, Vejder z Aneju meni poviria, ce tono.
Vsim vidomo, o meni due podobajusia rudovolosi divata. A e vsi znaju, o ja due
prymchlyvyj. Jak-ne-jak ja cisarevy i zmalku zvyk otrymuvaty vse, o zabaaju. Vin
yroko posmichnuvsia, ale za joho vdavanoju zuchvalistiu vyrazno viduvalasia napruha.
Nu, Ester, o ty pro ce dumaje?
Ja ne znaju. Jako tak treba dlia spravy, to I vona zapytlyvo hlianula na
mene, zalyajuy ostatone riennia za mnoju svojim komandyrom.
Po ideji, meni slid bulo spoatku poradytysia z bakom kerivnykom usijeji operaciji, jaka, do rei, z triskom provalylasia. Ale jakraz erez ce ja ne mohla hajaty dorohocinnyj as na uzhodennia svojich dij. My otrymaly molyvis nalahodyty spivpraciu zi
spadkojemcem novorosijkoho prestolu, i ja ne mala prava vtraaty taku nahodu. Jako
bako ne schvaly cej plan, use mona skasuvaty.
Harazd, Pavle, skazala ja. Moe dijaty. Tiky bu oberenyj, ne perehravaj.
Ne turbujtesia, vpevneno vidpoviv vin. Ja rozihraju vse jak po notach.

Koly my vysadyly Aniu j Ester na stojanci bilia jichioho internatu, ve zovsim stemnilo. Kvaplyvo poproavy z namy, divata pobihly do siajuoho vohniamy ytlovoho
korpusu, a Oleh, provivy jich pohliadom, nabrav na konsoli keruvannia moju adresu j
zapustyv avtopilot. Flajer zletiv i poav vydko nabyraty vysotu.
Spodobavsia piknik, Rejel?
Vse bulo udovo, vidpovila ja yro. Harni v tebe druzi. Ot tiky Ania
o tiky?
Vona ne taka, jak ini. U nij je o dyvne ale ne zbahnu, o same.
Oleh kyvnuv.
Ce tono. Je v Ani o take, vid oho meni staje ne po sobi. o zahadkove y
rade nezbahnenne. I ne lye v neji odnijeji, vsia jiji kompanija taka.
A chlopci j divata, o buly na pikniku, ne z jiji kompaniji?
Ni, vony moji. Usi, krim Ester. A vtim, teper vona te u mojij komandi jiji
pryznayly do mene. Jak i tebe, do rei. Ty ne proty?
Zvisno, ni. Ja skazala, o v tebe harni druzi.
A jak tobi Paa?
Ja vsmichnulasia.
Znaje, trochy kumedno uty, o vy joho tak nazyvajete. Po teleku vin joho
carka vysokis, velykyj knia, a dlia vas prosto Paa. Ale vin spravdi vyjavyvsia
prostym i mylym chlopcem. Meni vin spodobavsia.
Vy jomu te spodobalysia, skazav Oleh. Potim bahatoznano dodav: Osoblyvo Ester.
Pravda? Ja zobrazyla zdyvuvannia. omu ty tak vyriyv?
Ja zrozumiv ce z vyrazu joho oblyia, koly vin na neji dyvyvsia. My z Paeju
znajomi davno, ja znaju joho jak obluplenoho. Vin due vliublyvyj i osoblyvo lasyj na
rudekych. A Ester taka krasunia, o vin nijak ne mih pered neju vstojaty.
Ehe , z mymovinoju zazdristiu promovyla ja. Z jiji guroju i lykom pered

neju nichto ne vstoji. Zdajesia, navi Ania Ja osiklasia, zapiznilo prykusyvy jazyka.
Oleh zachopleno hlianuv na mene.
A ty sposterelyva, Rejel! Ania v nas taka. Zazvyaj vona vody ury-mury z
Sakom Kyseliovym, ale j divatamy ne hrebuje. A nadto z takymy harnekymy, jak Ester.
Tobi vona te podobajesia?
Ester? Zvyajno, podobajesia. Vona vsim podobajesia. Ale ty poza vsiakoju konkurencijeju. Ty
Bu laska, ne treba pro mene, poprosyla ja.
Harazd, ne budu, zitchnuvy, pohodyvsia vin.
Povernimo krae do Pavla, kvaplyvo vela ja dali. Ty vpevnenyj, o vin ne
prosto rvesia do vlady, a spravdi prahne zmin?
Ja perekonanyj u ciomu. Za Pau mou ruatysia holovoju. Ale Vejder, Ania i
jichni tovaryi vony mene trochy liakaju.
ym same?
Svojimy avtorytarnymy zamakamy. Boju, jim ne potribni zminy. U sensi dokorinni peretvorennia. Schoe, vony cilkom zadovoniasia poloenniam sirych kardynaliv, tajemnoji vlady za tronom Choa, moe, ja j pomyliajusia. Molyvo, vony praktynii, ni ja, i krae rozbyrajusia v liudkij psychologiji. Ce vony vidradyly Pau vid joho
ideji odrazu pislia schodennia na prestol proholosyty konstytuciju i pryznayty vybory
do Deravnoji dumy. Ja ne znaju. Meni zavdy ce zdavalosia absoliutno pryrodnym, ale
Vejder zajavyv, o u takomu razi pry vladi zalyasia ti sami liudy, o j zaraz. Vin
vvaaje, o na narod e ne hotovyj do demokratiji, o joho slid postupovo do neji
pryvaty. A ty o dumaje, Rejel?
Vako skazaty. Ja e pohano orijentuju u vaomu suspistvi, ob sudyty pro
taki rei. Ale dumaju, o liudiam vse treba daty pravo vyboru jaku vladu vony sobi
chou. Na mojij bakivyni je prykazka: Koen narod maje takyj uriad, na jakyj vin
zasluhovuje.
Oleh zamyslyvsia.
Mabu, ty maje raciju. Ce zvuy trochy orstoko, prote spravedlyvo. Jako narod sam obere sobi pohanyj uriad, to jomu ni na koho bude narikaty, krim samoho sebe.
Vin zo chvyliu pomovav. Choa ni. Jak svidy istorija, narod maje nikoly na sebe
ne narikaje. Vin zavdy znachody vynnych u svojich bidach abo zovninich vorohiv,
abo vnutrinich. Ja perehlianuv bahato chronik z mynuloho riznych planet, ale odnoho
razu ne bayv, ob na akcijach protestu liudy trymaly transparanty na zrazok Haba
nam! My sami obraly taku vladu.
Ja pyno podyvylasia na nioho.
A ty, vyjavliajesia, cynik. Ne dumala.
Oleh tycho zitchnuv.
Ja ne cynik. Prosto inodi staju pesymistom. Mabu, poznaajesia vplyv Vejdera j
Ani.
Vin schylyvsia nad konsolliu keruvannia j pidkoryguvav kurs takym ynom, ob
flajer pidniavsia na maksymano dozvolenu pravylamy povitrianoho ruchu vysotu. Potim
klacnuv vymykaem, i svitlo v kabini zhaslo. Zalyylysia tiky miani vohnyky na paneli
ta siajui v ninomu nebi zori.
Ja ekala, o Oleh polize do mene ciluvatysia, i ve nahotuvalasia daty jomu vidsi.

Ale ni vin ne stav nioho robyty, prosto vidkynuvsia na spynku krisla j spriamuvav
pohliad uhoru, kri prozoru steliu flajera.
Rejel, zapytav tycho, o ty viduvaje, koly dyvysia na zori?
Nu mabu, zachoplennia, blahohovinnia, vidpovila ja.
A meni staje sumno. Ja dumaju pro daleki vini svity, de yvu liudy, jakym vidkryta doroha v kosmos, i meni meni choesia plakaty. Vid zazdrosti, dosady, vlasnoho
bezsyllia. ym ja hiryj vid inych? omu ja ne mou litaty do zirok? Oleh rizko
povernuvsia do mene. Ce nespravedlyvo, rozumije! Ja ne chou proyty cilisike yttia
prykutym do planety. Ne chou!.. Ne chou
U napivtemriavi joho oblyia vydalosia meni takym blykym, takym ridnym, takym
schoym na
Ni, ce lye iliuzija, hra svitla j tini! Cioho buty ne moe, ale
Ja sama ne pomityla, jak prysunulasia do Oleha vprytul i poklala ruky jomu na plei.
Ne sumuj, liubyj, vse bude harazd. Ja pevna, ty e polety u kosmos, obovjazkovo.
My razom poletymo. Vir meni ja znaju, o kau. Ja podaruju tobi zori, daj tiky as.
A ve podumky dodala: Meni ce ne vpere.
Oleh pociluvav mene. Ja ne opyrala, a lye micnie prytyslasia do nioho. Usiu dorohu dodomu my prosydily obijniavy, cilujuy odyn odnoho j promovliajuy laskavi
slova. Tabletky, jaki ja vse prychopyla iz soboju, ne znadobylysia. Nam i tak bulo dobre.

 O taka sytuacija, pidsumuvala Rae, koly zakinyla perepovidaty svoju

rozmovu z cisarevyem. Zatija z pidsadnymy kakamy ne vyhorila. Prote zavdannia ne
mona nazvaty provalenym, my taky deo zjasuvaly. A holovne, vyjly na Pavla i vin
pohodyvsia z namy spivpraciuvaty. Vona naprueno podyvylasia na mene. My z
Ester pravyno vynyly, pravda ?
Tak, soneko. Vy obraly najkrau liniju povedinky, vidpoviv ja, a sam e vahavsia, y varto rozpovisty doci vsiu pravdu pro plan holovnoho komanduvannia.
Utim, Ann-Mari vyriyla za mene. Vona rizko pidchopylasia j projlasia po kimnati,
zadovoleno potyrajuy ruky.
Ni, treba , vdalosia! Ja ne viryla, o vyjde, ale na tobi Oce tak Diubari, oce tak
bisiv syn! Jak zdorovo vin use prorachuvav!
Rae zapytlyvo hlypnula na neji, potim znovu perevela pohliad na mene.
o ce oznaaje, tatu?
Same ce j planuvalo vid poatku, pojasnyv ja. Holovna meta vaoji misiji
jakraz i poliahala v tomu, ob zvjazatysia z Pavlom. Vin pojasnyv vam pryyny, erez
jaki vidmovliavsia vstupaty v kontakt z naoju rozvidkoju. Komanduvannia ve davno
pidozriuvalo, o sprava ne v niomu osobysto, a v joho najblyych soratnykach, jaki ne
chou ni z kym dilytysia svojim vplyvom na cisarevya i do toho ne doviriaju doroslym.
Nai j tak i siak namahalysia pidstupytysia do Pavla, ale bezrezutatno. Vreti-ret,
Diubari z Lefevrom zadumaly chytryj plan, i vin, jak vyjavylosia, uspino spraciuvav. Vy
ne buly pidsadnymy kakamy. Jako vyvaty myslyvku terminologiju, to vas vykorystovuvaly dlia loviv na yvcia.
Stryvaj! Ty choe skazaty, o nae vykryttia bulo pidstrojeno specino?
Tak, Rae. Ce buv tonko prorachovanyj chid. Choa muu vyznaty, o ja tako
sumnivavsia v joho efektyvnosti. Ale vse vyjlo: chlopci kliunuly na prymanku j vyriyly
pohraty z vamy. A Pavlo, vsupere jichnim namiram, vynyv same tak, jak my j spodivalysia.
Doka obraeno nasupylasia.
Vy nam nioho ne skazaly. Ve cej as duryly nas!
Tak bulo treba, ob vy povodylysia jakomoha pryrodnie.
Nu harazd, z inymy zrozumilo, ne vhavala Rae. Ale ja i Vako. My
ooliujemo grupu, my musyly znaty. Ce neesno!
Ja zabaryvsia z vidpoviddiu, oskiky pouvavsia nijakovo, i tut vtrutyla Ann-Mari.
Mimane Leblan! rizko movyla vona, oblyyvy nau hru v mamu, tata j doku.
Zdajesia, vy chybno rozumijete sytuaciju. Vy perebuvajete na vijkovij slubi, a ne v
tabori skautiv. Komanduvannia ne zobovjazane zvituvaty pered vamy za vsi svoji diji i
pojasniuvaty ti y ini riennia. Na vijni koen soldat maje znaty jakraz stiky, skiky
neobchidno dlia uspinoho vykonannia pokladenoho na nioho zavdannia. Ne bie j ne
mene. esno ce y ni ce ve ine pytannia, jake ne maje do spravy odnoho stosunku.
Vse zvodysia do docinosti. Ja zrozumilo vyslovliujusia?

 Tak tono, mem! vidpovila prysoromlena Rae.

Ot i vse, ve mjake skazala Ann-Mari j sila nazad u krislo. Incydent vyerpano. Teper ja znovu ne mem, a mama.
Dobre, mamo, serjozno kyvnula doka. Ote, nae zavdannia mona vvaaty
vykonanym?
V osnovnomu tak, vidpoviv ja. Prote sviatkuvaty uspich e rano. Vy majete
prodovuvaty hru dlia prykryttia Ester. I ne lye dlia cioho navi jak zasvieni agenty
vy moete prynesty bahato korysti. U pevnomu sensi vy budete spolunoju lankoju mi
namy j cymy junymy zakolotnykamy. Za nymy treba pyno nahliadaty, ob vony ne nakojily durny.
My nahlianemo, poobiciala Rae.
Nevdovzi doka pila do sebe, a ja na pidstavi jiji rozpovidi sklav zvit, jakyj AnnMari potim zayfruvala j nadislala sekretnymy kanalamy zvjazku predstavnykovi vyoho
komanduvannia, jakyj ooliuvav usiu agenturnu mereu na Novorosiji.
Men ni za ver hodyny nadijla lakonina vidpovi, o informacija otrymana j
uziata do vidoma. Ann-Mari vymknula terminal i povernulasia do mene.
Nu, zdajesia, na siohodni vse. Teper mona jty spaty.
Ato, spaty, podumav ja. Prosto spaty. Jak zavdy, koen na svojij polovyni
lika
Za pivtora tyni, o jich my proyly tut jak podrunia para, za odynadcia noej,
provedenych v odnomu liku, moje pervynne i zahalom banane dlia olovika baannia
zajniatysia seksom iz pryvablyvoju inkoju pereroslo u o bie u baannia zajmatysia z neju kochanniam. Ostannimy dniamy mene vse due vabylo do Ann-Mari, i naa
hra v podruia poala zdavatysia meni zovsim ne hroju, a spravnisikoju reanistiu. Ja
viduvav, o poynaju zakochuvatysia, i ce mene turbuvalo navi ne tomu, o AnnMari bula mojeju kolegoju, malo toho pidlehloju, a erez Rae. Ja ne znav, jak postavysia
do cioho doka, prote bojavsia, o ne nadto prychyno. Mene ne polyala pidozra, o v
hlybyni dui vona taky plekala iliuziju, niby ja znovu mou zijtysia z jiji matirju. Ale ce
buly marni spodivannia
o z toboju, Stive? zapytala Ann-Mari, myttiu vlovyvy zminu v mojemu nastroji. omu ty spochmurniv?
Ja podumav pro Rae, vidpoviv ja, i poasty ce bula pravda.
Pro Rejel, popravyla vona. Bu laska, ne zabuvajsia.
Ja ne zabuvajusia, zapereyv ja. Ni na my. Prote zaraz ja dumaju same pro
Rae, a ne pro Rejel. odo Rejel ja bi-men spokijnyj, z neju vse harazd vona
chody do koly, irtuje z odnoklasnykom, hraje v konspiratora A ot Rae, jaka chovajesia pid jiji lyynoju, ostannim asom nepokoji mene.
Aha, rozumiju, kyvnula Ann-Mari. Ce stosujesia Oleha Rachmanova.
To ty te pomityla?
Zvisno. I ne bau v ciomu nioho stranoho. Zretoju, Rae ue dorosla, jij devjatnadcia. U takomu vici divata asto zakochujusia.
Ale vona zakochalasia v markaa.
Jakyj lye na dva roky molodyj vid neji. Te meni riznycia! Ne smiy mene. Oleh
spravliaje vraennia serjoznoho j vidpovidanoho junaka. U seksuanomu plani vin navi
bi zrilyj, ni Rae. U vsiakomu razi dosvideniyj.
Nu, spasybi, burknuv ja, vtiyla.

Ann-Mari dzvinko rozsmijalasia.

A, on o tebe chvyliuje! Ja tak i dumala. Ty prosto revnuje. Jak i bahatiom
bakam, tobi nepryjemna dumka, o tvoja doka moe liubyty inoho olovika, krim tebe.
Ja poervoniv.
Vin e ne olovik.
Harazd, poky chlopyko. Ta ce ne nazavdy. Z asom myne. I ne bery durnoho v
holovu, Stive, z Raelliu vse bude normano. Vtraaty nezajmanis trochy boliae, ale
zovsim ne smerteno. Z vlasnoho dosvidu znaju.
Z cymy slovamy Ann-Mari pidvelasia z krisla. Pidkoriajuy raptovomu impusu, ja
vydko pidstupyv do neji, obijniav za plei j prypav hubamy do jiji hub.
Vona ne opyrala, ale j ne vidpovila na mij pocilunok. Namahajuy rozbudyty v nij
prystras, ja poav ciluvaty jiji oblyia j yju, micno prytyskav do sebe, energijno hladyv
rukamy strunku taliju j pruni stehna. Ann-Mari pokirlyvo pryjmala vsi moji lasky, prote
ne reaguvala na nych. Lye koly ja poav rozstibaty jiji sukniu, vona mjako zupynyla mene
j vyvinylasia z obijmiv.
Vyba, ne mou. Nioho ne vychody. Ty due podobajesia meni, ce pravda. Ale
Koly ty obijniav mene, vse moje tilo nemov skamjanilo. Tak bulo j ranie, z inymy. Sim
dovhych rokiv. I ja ne znaju, o meni z cym robyty.
Jakyj as my rozhubleno dyvyly odyn na odnoho. Oi Ann-Mari spovnylysia bolem
i tuhoju. A e nevhamovanoju ahoju ninosti j lasky
Ty zvertalasia do likariv? nareti zapytav ja.
Tak, i ne raz. odnych vidchyle u mene ne znachodyly. I zyno, i psychino ja
cilkom zdorova. Moji problemy lea poza medynoju ploynoju. Prosto meni potriben
osoblyvyj olovik. Odyn-jedynyj na sviti. Na a, ce ne ty. Vyba, bu laska.
Bu ty prokliatyj, Aribade! spereserdia podumav ja.
Ann-Mari obernulasia do stolu j uziala paku sygaret.
Harazd, skazala vona rivnym holosom. Siohodni tvoja erha perym pryjmaty du. Idy, a ja poky vykuriu svoju ostanniu sygaretu.
Sumno schylyvy holovu, ja vyjov z kabinetu.

Ponedilok odnych zvistok ne prynis. Zate u vivtorok u novynach promajnula

zhadka pro te, o istnadciatyrina cisarivna Natalia Oleksandrivna, mena doka hosudaria Oleksandra Mychajlovya, vidvidala kika prymikych internativ, zokrema, j toj,
de vylasia Ester. Metoju cych vizytiv bulo popovnennia tatu pryncesy novymy frejlinamy, o jich za tradycijeju vidbyraly sered divat-syrit. Na vidminu vid carkych naadkiv olovioji stati, jaki vylysia u zvyajnij koli (nu, ne zovsim zvyajnij, a v najkraij, elitarnij), hosudarevi doky prochodyly kinu programu v specinomu prydvornomu
liceji, de kompaniju jim skladaly odnolitky-frejliny. Vlasne, ce j bulo jichnim holovnym
obovjazkom vytysia razom iz cisarivnoju.
Ue nastupnoho dnia, v seredu, trijko divat otrymaly ocijne zaproennia dvoru
buty frejlinamy pryncesy Natali. Sered nych opynylasia j Ester, a dvi ini obranyci buly
rodom z Arrana ta Esperansy. Biis ohliadaiv rozcinyly takyj vybir jak symvolinyj est
dobroji voli odo pereselenciv, svidennia toho, o verchovna vlada Novorosiji vyznaje

jich povnopravnymy hromadianamy planety.

Vlasne, tak vono j bulo. Jak rozpovila meni Rae zi sliv Oleha Rachmanova, Pavlo
prosto pidkynuv ciu ideju sestri, ta odrazu vchopylasia za neji, a z boku bakiv odnych
zaperee ne vynyklo. Reta bulo ve spravoju techniky. Vsiudysuyj Sergij Ivanov na
prizvyko Vejder podbav pro te, ob internat Ester potrapyv do spysku tych, jaki mala
vidvidaty pryncesa, a dali vse stalosia same soboju, i Pavlovi navi ne dovelosia vtruatysia, ob schylyty sestru do potribnoho riennia. Zovninis Ester, jiji tovarykis i hostryj
rozum spravyly na cisarivnu harne vraennia, i vona sama, bez bratovych pidkazok, zupynyla na nij svij vybir.
A ve v etver poalysia obereni kontakty cisarevya z naoju rozvidkoju. Jak my j
oikuvaly, vin odrazu dav zrozumity, o ne maje namiru tanciuvaty pid nau dudku, a
zhoden spivrobitnyaty lye na rivnych. Viduvajuy za soboju znanu pidtrymku z boku
molodinoji organizaciji, o prymudrylasia obplutaty svojimy tenetamy vsiu Novorosiju
i navi vstanovyty kontro nad carkoju ochrankoju, Pavlo cilkom mih dozvolyty sobi dyktuvaty nam umovy, a v nas ne zalyalosia inoho vychodu, jak vyznaty za nym ce pravo.
Krim nioho, my bie ne maly na koho robyty stavku vin buv jedynym synom caria.
Sam car, joho bako, vyjavyvsia slabkoju liudynoju, cilkovyto zaliakanoju avamy, a diako buv e hiryj vin vidverto lobijuvav interesy potunoji nansovo-promyslovoji
grupy, jaka z potruchom prodala uynciam. Rozrachovuvaty na te, o narod, jakyj
vikamy zvyk yty pid carkoju vladoju, rado vitatyme povalennia monarchiji, bulo b
onajmene najivno.
as iov svojim trybom. Peremovyny naoho komanduvannia z pryncom Pavlom
prosuvalysia uspino, a joho soratnyky, sudiay z jichnioji povedinky, ni pro o ne zdohaduvalysia. Vony poviryly, o cisarevy zakochavsia v Ester, i, treba skazaty, maly dlia
cioho vsi pidstavy, oskiky mi molodymy liumy spravdi zavjazavsia roman, utky pro
jakyj vydko poyrylysia za mei palacu j nezabarom obletily vsiu planetu. Zdebioho
narod postavyvsia do nych zi spokijnym rozuminniam i lehkoju ironijeju u svoji nepovni visimnadcia Pavlo ve zayv slavy dosy veleliubnoho chlopcia, a joho prystras do
rudekych divat bula zahanovidoma. opravda, dejaki osoblyvo pravovirni abo revno
pravoslavni hromadiany Novorosiji buly nezadovoleni tym, o novoju pasijeju jichnioho
naslidnoho prynca stala jevrejka, ale takych, na astia, bulo due malo.
A v Raeli z cioho pryvodu sklalasia cilkom pevna dumka, jaku vona ne zabarylasia
povidomyty meni, ojno jij stalo vidomo pro stosunky mi Pavlom i Ester.
Admiral Diubari kliatyj zvidnyk! skazala doka. Vin vid samoho poatku ce
planuvav. Tiky ne kay, o ty nioho ne znav. Pevna ri, znav. e b pak take prykryttia! A na pouttia bidolanoji Ester usim nachaty.
Ale, soneko, zbenteeno zapereyv ja, nichto jiji ne prymuuvav. Vona
sama, z vlasnoji inicityvy
Ni, z pouttia obovjazku! Vona ne durna, vona vidrazu zrozumila, oho vid neji
vymahaju.
omu ty tak dumaje? A raptom Ester zakochalasia v nioho? O ty Ja na
sekundu zamjavsia. Tobi podobajesia Oleh Rachmanov. Podobajesia ne tomu, o
tobi doruyly z nym praciuvaty, a prosto podobajesia. I ty provody z nym bahato asu
zovsim ne erez pouttia obovjazku.
Nu, prypustimo. Rae zuchvalo hlianula meni v oi. Ale ja ne pospiaju
liahaty z nym u liko. Choa dechto, ne nazyvatymu imen, perekonlyvo radyv meni buty

postuplyvioju.
Doka vyjla z kimnaty, huno hriuknuvy dveryma. Meni nevako bulo zdohadatysia, kym buv toj dechto, i ja tverdo vyriyv namjaty ciomu nachabnomu chlopykovi
vucha. Pislia vykonannia zavdannia, zvisno, koly vin ue ne bude mojim pidlehlym
A pid kine pjatoho tynia naoho perebuvannia na Novorosiji ja otrymav zvistku,
o na planetu povernuvsia av Hryhorij elestov.

Naa zustri vidbulasia na tomu samomu misci, o j poperednia. Av posadovyv svij

dvomisnyj flajer na poroniu stojanku bilia bezliudnoji aleji, ja zaliz do salonu j siv u vine
pasayrke krislo. My pryvitalysia.
Ja zjasuvav te, pro o ty prosyv, Stefane, vidrazu perejov do spravy elestov.
Vai kerivnyky maly raciju: my ne vynachodyly kvarkovych bomb, a otrymaly jich vid
liudej.
U joho holosi meni vulysia dyvni notky y to polehennia vid toho, o vse mynulosia, y to a, o avy vyjavylysia nezdatnymy povtoryty nae vidkryttia. Najpevnie,
oboch cych pouttiv bulo porivnu.
Ty skazav bomby, zauvayv ja. Ce oznaaje, o vam daly ve hotovu
zbroju, a ne technologiju?
ysta pravda, pidtverdyv mij spivrozmovnyk. Try povnistiu zmontovani
prystroji z dokladnoju instrukcijeju odo jichnioho zastosuvannia. Odyn iz nych bulo vyprobuvano v zorianomu klasteri IC 4499. Druhyj nai veni namahalysia rozibraty, ob
vyvyty joho konstrukciju. Nas, zvyajno, poperedyly, o cioho robyty ne mona, postavyly do vidoma, o v takomu razi bomba vybuchne, ale na uriad vyriyv ryzyknuty. U
rezutati stavsia termojadernyj vybuch, my vtratyly ve personal tymasovoji doslidnykoji bazy kika desiatkiv vysokoklasnych naukovciv ta ineneriv, a tako blyko
dvoch tysia techninych pracivnykiv i vijkovych.
De ce stalosia?
V odnij izoliovanij vid Galaktynoji Spirali systemi. Podvijna zoria bez vlasnoji
nazvy, lye z katalonym nomerom. Ja ne mou prodyktuvaty joho po pamjati, ale v mene
vse zapysano. Av popleskav po svojij nahrudnij kyeni, prote nioho zvidty ne distav.
Dolia ostannioji bomby vam dobre vidoma. Varto e dodaty, o skynuv jiji na sonce
Dejchany flot-nadpolkovnyk ore Perejra Du Santu, teper ue general-kapitan tretioho rangu, Heroj Avijkoji Federaciji.
Vid koho vy otrymaly zapaly? Koly ce bulo?
otyrnadcia standartnych misiaciv tomu. Tonie, dvadcia pjatoho lypnia mynuloho roku. Za kika dniv do toho v systemu Betehejze prorvavsia odyn iz vaych rozvidnykiv i peredav zayfrovane naym sekretnym uriadovym kodom povidomlennia. Joho
tekst u mene te je. Av znovu liasnuv doloneju po nahrudnij kyeni. Tam zaznaalosia, o dejaki liudy hotovi nadaty avam tajemnu dopomohu u vijni proty gabbariv.
Same tak i bulo sformuliovano: dejaki liudy. Jako my zhodni, nam proponuvaly
zustritysia v lokanomu prostori 371-ji Liry dlia peredai zbroji. Nae komanduvannia
vyriylo, o ce jaka provokacija, prote napravylo do pryznaenoho miscia zustrii dvi

dobre osnaeni brygady. Odna z nych uvijla do vkazanoji systemy, a druha roztauvalasia v drom-zoni susidnioji zori, hotova bu-jakoji myti zdijsnyty perechid po kanalu
peroho rodu. Koly zjavyvsia va korabe vin iov bez pozyvnych i ne mav odnoho
bortovoho markuvannia, nai sprobuvaly joho zachopyty. U vidpovi vin vidkryv
kvanyj voho z elektromagnitnych harmat i za jakycho ver hodyny znyyv maje
vsiu brygadu.
Z elektromagnitnych harmat?! zdyvuvavsia ja. Ale vony zastosovujusia
vykliuno proty kateriv i lehkych, slabo zachyenych vynyuvaiv.
14

Tiky ne z tych, jakymy buv ozbrojenyj va korabe. Vony generuvaly EMI takoji
nebaenoji potunosti, o jiji ne vytrymuvav oden zachyst. Myttievo vychodyla z ladu
vsia bortova elektronika, ekipai hynuly vid intensyvnoji diji utrakorotkych chvy, a zhodom vybuchaly reaktory. Odyn liudkyj korabe, i ne jakyj tam linkor y bojova stancija,
a zvyajnyj lehkyj krejser bez osoblyvych zusy znyyv cilu brygadu. Jako esno, ja ne
rozumiju, omu vy, volodijuy takoju zbrojeju, dosi ne zvinyly Novorosiju j ini svoji planety.
Ja te ne rozumiju, podumav ja, pryholomenyj poutym, ale vholos nioho ne
skazav.
Potim do systemy prybula naa rezervna brygada, viv dali elestov. Jiji komanduva vyjavyvsia rozsudlyvym avom. Oznajomyvy z obstanovkoju, vin ne kynuvsia
v bij, a vyriyv poaty perehovory. Vai poperedyly, ob my ne nablyalysia do nych, vyvantayly try kontejnery, a potim znykly erez kanal druhoho rodu. Komandyr brygady
poslav slidom za nymy try vydkisni korvety, ob diznatysia, kudy vony poletily. Prote
vaomu krejserovi zaprosto vdalosia vidirvatysia vid steennia. Nu a v tych kontejnerach,
jak ty ve sam zdohadavsia, buly rakety z kvarkovymy bojeholovkamy. Tobto zi strangletnymy zapalamy.
Nejmovirno proburmotiv ja. Pryholomlyvo Ty maje dokazy?
Use zadokumentovano, vidpoviv av i, nareti, distav iz kyeni plaskyj futliar
z minitiurnym lazernym dyskom. Ja otrymav ciu informaciju z najnadijniych derel,
faktyno z perych ruk vid samoho premjer-ministra Federaciji.
On jak? Ja myttiu napruyvsia. I jak e ty pojasnyv jomu svoju zacikavlenis?
Due prosto: ja skazav jomu pravdu. Ja dovho byvsia holovoju ob stinku, namahajuy bodaj o diznatysia pro ci bisovi kvarkovi bomby, ale bezrezutatno. Jedyne, o
meni stalo vidomo: na zakrytomu zasidanni uriadu, koly vyriuvalosia pytannia pro zastosuvannia cijeji zbroji proty gabbariv, sam premjer vystupav kategoryno proty, ale holosy rety leniv Kabinetu i maraliv z Rady Verchovnoho Komanduvannia perevayly
joho dumku. Tomu ja zapysavsia do nioho na pryjom i povidomyv, o zi mnoju vstupyv
u kontakt predstavnyk liudkoji rozvidky
Ta ty he zduriv! vyhuknuv ja, ledve strymavy panine baannia nehajno vyskoyty z flajera j kynuty navtikaa. Zdorovyj hluzd pidkazav meni, o koly za elestovym steyly, to mene ve nio ne vriatuje. Ot chiba chiba zahadkovyj zachysnyj
prystrij, vmontovanyj u braslet moho hodynnyka. Jak ty mih tak vynyty?!

14 EMI elektromagnitnyj impus.

 Dovelosia ryzyknuty, nezvoruno znyzav vin pleyma. Inodi esnis najkraa polityka. Ja dovho zvauvav cej krok i zretoju dijov vysnovku, o premjer-ministr maje mene zrozumity. I toj spravdi zrozumiv. Vin ue j sam buv blykyj do rozuminnia sytuaciji, a ti argumenty, jaki ty naviv pid as naoji poperednioji rozmovy, ostatono joho perekonaly. Vin zavdy vvaav peredau cych bomb provokacijeju z vaoho
boku, ale ranie dumav, o vona spriamovana na zahostrennia bojovych dij mi namy i
gabbaramy. Tak samo dumaly j ini leny uriadu, ale ne vstojaly pered spokusoju pomstytysia gabbaram za Memak. A naspravdi vse vyjavylysia nabahato hire jake tajemne
ugrupovannia z vaoho kerivnyctva vyriylo pidtovchnuty liudstvo do vynyennia vsijeji
naoji rasy. Koly do premjer-ministra ce dijlo, vin nadav vyerpni dokazy toho, o my
ne vynachodyly kvarkovoji bomby.
Abo pidsunuv tobi fayvku, pochmuro zaznayv ja.
Vykliueno. Vin prosto ne mav na ce asu. Naprykinci naoji rozmovy premjer
vyjov lye na pja chvylyn, a povernuvy, dav meni cej dysk. Ja ruajusia, o dokazy ne
sfabrykovani. Ty sam perekonajesia, koly perehliane usi zapysy. Tam, do rei, je odyn
cikavyj moment, o maje dopomohty vam u rozsliduvanni. Pry vyvantaenni ostannij,
tretij kontejner zastriah v liuzi, o tam zaklynylo v avtomatyci, i dvom lenam komandy dovelosia vytovchuvaty joho vrunu. y to vony nedoocinyly nai technini
molyvosti, y to vvaaly vidsta do naych korabliv nadto velykoju, a moe, prosto
vtratyly pynis, ale v bu-jakomu razi ne vvimknuly poliaryzaciju na olomach svojich
skafandriv. A nai fachivci, provivy kompjuternu obrobku zapysiv, zumily rekonstrujuvaty jichni oblyia. Choa, zdajesia, vony perestaralysia. Ja dumaju, o v ytti ci liudy
vyhliadaju nabahato starymy. O pohlia.
elestov vsunuv dysk u zytuvanyj prystrij na paneli keruvannia flajera, proviv vydki manipuliaciji z konsolliu, i na nevelykomu hologranomu ekrani zjavylosia dva
znimky chlopcia j divyny.
Ja zavmer, nae hromom prybytyj. Ja ne mih poviryty vlasnym oam. Ne mih bo
ce supereylo logici. Bo ja znav cych molodych liudej, i rik tomu vony nijak ne mohly buty
v lokanomu prostori 371-ji Liry. Ade vony yly tut, na Novorosiji
Z ekrana na mene dyvylysia oblyia Ani Korejko ta jiji druha Saka Kyseliova.

Koly ja povernuvsia dodomu, v peredpokoji ulysia pryhlueni zvuky muzyky. Znajuy napered, o same pobau, ja leheko proynyv dveri vitani j zazyrnuv doseredyny.
Rae hrala na rojali, a Oleh Rachmanov, jakyj sydiv nepodalik na stici, z blahohovinniam sluchav jiji. Navriad y vin buv velykym pocinovuvaem starovynnoji muzyky,
ale prystrasnym anuvanykom mojeji doky bezumovno, to liubyv use, o vona robyla, i jiji hru zokrema. Joho pohliad, spriamovanyj na Rae, buv nastiky krasnomovnyj,
naskiky ce vzahali molyvo.
Ja obereno zaynyv dveri j pidniavsia schodamy do svoho kabinetu. Ann-Mari ne
bulo vdoma siohodni zranku jiji zaprosyla v hosti odna znajoma, kolega po roboti v
telekompaniji, i vona e ne povernulasia. Ruslan Kovaliov i joho druyna Iryna tako
buly vidsutni na vychidni vony pojichaly do Verchnioho Novhoroda vidvidaty doku,
ziatia ta onukiv.

Ja zamknuv dveri, vsivsia pered terminalom i poav perehliadaty zapysy, otrymani

vid Hryhorija elestova. U podrobyci ja ne vnykav usi moji dumky vertilysia navkolo
odnoho-jedynoho momentu v usij cij zaplutanij istoriji. Ce bulo nejmovirno, ja dosi ne mih
poviryty ciomu, prote fakty svidyly sami za sebe. Ja kika raziv prokruuvav epizod z
vyvantaenniam tretioho kontejnera, pry velykomu zbienni uvano vdyvliavsia v rozplyvati oblyia, o vydnilysia kri ohliadove sklo skafandriv. Neozbrojenym okom rozdyvytysia jaki rysy bulo nemolyvo, zjomky velysia na mei rozpodinoji zdatnosti pryladiv, to tut buv potriben kompjuternyj analiz konoho kadru, jichnia obrobka, zvirka j
syntez. Odnak ne sumnivavsia, o rezutat takoji roboty bude analoginym tomu, jakyj
otrymaly avijki fachivci.
Najlehe bulo b spysaty vse na prostyj zbih, bananu zovniniu schois. Ja b,
napevno, tak i vynyv, koly b mav u svojemu rozporiadenni tiky odyn znimok abo
Korejko, abo Kyseliova. Ale jich bulo dva, i na oboch guruvaly znajomi meni oblyia.
Malo toho, ci molodi liudy buly druziamy, soratnykamy, solodkoju parokoju, jak nazyvaly jich znajomi; a krim toho, vony nalealy do vemy pidozriloho pidpinoho ugrupovannia, reani mastaby dijanosti jakoho j doteper zalyalysia dlia nas zahadkoju
o ce znay, chaj jomu bis? Vysnovok naprouvavsia sam soboju ci molodi
liudy buly ne ti, za koho sebe vydavaly. I, molyvo, ne lye vony, a j ini jichni tovaryi
Sergij Ivanov, Jurij Voruynkyj, Borys Kompaktov
Ja vyklykav iz pamjati kompjutera doje na vsich pjatioch. Troje z nych Korejko,
Kyseliov i Vejder-Ivanov buly pid kovpakom u naoji rozvidky ve devja misiaciv. Voruynkyj i Kompaktov potrapyly na haok neodavno pro nych obmovyvsia v besidi
z Ester i Raelliu prync Pavlo.
Ote, o robyly Ania j Sako ponad rik tomu pid as litnich kanikul? Utim,
umovno litnich todi v pivninij pivkuli planety bula zyma, a maje vsiu Pivdennu zajmaje velyeznyj okean. Aha! Zhidno z zibranymy naymy agentamy vidomostiamy z seredyny lypnia do seredyny serpnia vony vidpoyvaly v hirkolynomu tabori na Novomu
Pamiri. Chotilosia b pohovoryty z instruktorom jichnioho zahonu. Ja ujavyv, jak vin z
chvylynu naprueno rozmirkovuje, a todi vidpovidaje: Znajete, o ne pryhadaju jich.
Zaraz, stryvajte, ja podyvliusia
Pauza, vin roby zapyt u bazu danych. Potim: Tak, spravdi, buly taki. Ale, cho
ubyjte, ne mou jich pryhadaty. Pevno, vony buly due neprymitnymy, tychoniamy. Vy
cho ujavliajete, zi skikoma dimy meni dovodysia praciuvaty protiahom roku
Ot i vse.
Tak, a o dali? Tobto dali v mynule.
Jak zasviduvalo doje, Ania bula syrotoju. is rokiv tomu jiji baky zahynuly v
avtokatastro. Rodyi vidmovylysia braty na sebe dohliad za dvanadciatyrinoju divynkoju, to jiji viddaly v Chrystovozdvyenku kolu-internat nomer 18. erez try roky perevely v Nikolajburg. Pryyna perevedennia zvyajne peretasovuvannia univ. Poyrena na Novorosiji praktyka: najobdarovaniych beru do stolyci, a vidstajuych vidpravliaju u provinciju.
Cikavo, o bude, koly ja zatelefonuju v Chrystovozdvyenk i pocikavliu u kerivnyctva internatu jichnioju kolynioju vychovankoju, Annoju Korejko? Molyvo, vidpovi
bude taka: Tak, u nas navalasia cia divynka. Ale my pamjatajemo jiji ne due dobre.
(Rozumij jak zovsim ne pamjatajemo.) Niym, okrim vidminnych ocinok, vona ne vidznaalasia

A jiji rodyi? y ne skau vony, o ne pidtrymuvaly osoblyvo blykych stosunkiv z

Anynymy bakamy j vzahali niby j ne pryhaduju, ob u tych bula doka? Abo budu
ukraj zdyvovani: A my vvaaly, o Ania zahynula razom z nymy
o stosujesia Saka Kyseliova, to vin, za naymy danymy, buv z neblahopolunoji
simji. Bako bezrobitnyj alkoholik, maty povija j narkomanka. Dva z polovynoju
roky tomu jich pozbavyly bakivkych prav, a chlopcia vsynovylo nemolode bezditne podruia. O pytannia: jako rozukaty joho kolynich bakiv i zapytaty pro Saka, y pryhadaju vony, o koly u nych buv syn?
Teper Vejder-Ivanov. U gra bako stoji proerk joho maty bula odynakoju.
Koly Sergijevi vypovnylosia pjatnadcia, vona vyjla zami za vdivcia z dvoma dimy,
vlasnyka arktynoji fermy z rozvedennia moriv. y to chlope ne vpysavsia v novu simju,
y to ne schotiv yty v Zapoliarji, ale nezabarom pereselyvsia do svojeji prababusi, jaka
ve davno vpala v stareyj marazm. Stareka navriad y hodylasia jomu v opikuny, rade
ce vin pikluvavsia pro neji, ale z cioho pryvodu nichto ne perejmavsia. Sergij ne bomuvav,
ne pryjateliuvav z vulynoju panoju, ne popadavsia na kradikach abo pryjomi narkotykiv. Vin buv serjoznym i samostijnym chlopcem, dostrokovo zakinyv kolu, vyvsia
v universyteti, dobre zarobliav jak kiber, zabezpeuvav sebe i svoju prababusiu korote,
z nym use bulo harazd
U Kompaktova z Voruynkym buly ini istoriji, ale schoi v odnomu vony tako
ne yly zi svojimy bakamy. Do toho usich pjatioch objednuvalo e j te, o dva y try
roky tomu vony zminyly misce proyvannia ta navannia. O tak!..
Prokliattia! dumav ja, vtupyvy u ekran terminalu. Jak e my ranie ne
zvernuly uvahu? Vtim, ranie my znaly lye pro trioch i ne vyokremliuvaly jich iz zahanoji masy najblyych soratnykiv cisarevya. Ne bulo nioho dyvnoho, o sered dvoch
desiatkiv molodych liudej odna divyna-syrota, jakyj chlopyna z neblahopolunoji simji,
a e odyn ne yve z matirju. Prote try tyni tomu buly vyjavleni dodatkovi obstavyny, a
my dosi zalyalysia slipi. Nadto ve zachopylysia peremovynamy z Pavlom i zabuly pro
vse ine
Moji rozdumy perervav dzvinok u dveri (kabinet buv zvukoizoliovanyj), a vidtak z
interkomu prolunav holos Ann-Mari:
Stive, ty tut? omu zaynyvsia?
Ja kvaplyvo vydobuv zi zytuvanoho prystroju dysk elestova, schovav joho u kyeniu j lye todi vpustyv Ann-Mari.
A Rejel navi ne znala, o ty povernuvsia, skazala vona z poroha. Ty
promyhnuv povz neji, jak mya.
Prosto vyriyv jij ne zavaaty, vidpoviv ja, znovu zamykajuy dveri. Oleh e
ne piov?
Ni. Sudiay z usioho, vin prosydy u nas do piznioho veora. Do rei, zabula tobi
skazaty, o vranci meni telefonuvala joho maty. My mylo pohovoryly, i vona natiaknula,
o najblyym asom vony z olovikom zbyrajusia zaprosyty nas na veeriu. Vydno,
chou poznajomytysia z potencijnymy jak ce tut nazyvajesia? Svatamy, zdajesia.
Ann-Mari vsmichnulasia, ale, ne otrymavy usmiky u vidpovi, uvanie podyvylasia
meni u vii. Ty ymo schvyliovanyj? o trapylosia?
Rozpovidaty jij pro svoju zustri z avom i pro otrymanu vid nioho informaciju ja ne
mav prava. Zate cilkom mih podilytysia svojimy vysnovkamy, o gruntuvalysia na dostupnych jij materilach.

 ojno perehliadav doje na nau udovu pjatirku Korejko, Ivanova, Kyseliova, Voruynkoho i Kompaktova. I vyjavyv pevni fakty, jaki okremo nioho ne oznaaju,
ale v kompleksi A vtim, sama podyvysia.
Ann-Mari znadobylosia lye kika chvylyn, ob u vsiomu rozibratysia.
Hospody! Ale ce schoe ce due schoe na reteno rozrobleni legendy!
Same tak.
Vona zapytlyvo hlianula na mene.
Hadaje, ci chlopci te agenty?
Molyvo. Pytannia tiky yji? Tajemnoho ugrupovannia v naomu komanduvanni abo
Abo, pidchopyla Ann-Mari, uriadu odnijeji z planet, jakyj zatijav vlasnu hru.
Posluchaj, Stefane, vid chvyliuvannia vona zabula, o mene slid nazyvaty Stivom,
ce due serjozno. Jako tvoji pidozry pidtverdiasia, to Ale speru treba vse pereviryty.
Tak, i nehajno, pohodyvsia ja. Prote ce ne v naij kompetenciji. Zaraz ja
skladu specinyj zvit, a ty joho nadile.
Ann-Mari kyvnula. Slovo specinyj oznaalo, o zvit bude sekretnym navi dlia
neji.
Skiky asu tobi potribno?
Ne bie desiaty chvylyn.
Dobre. Todi ja prosto pokuriu v korydori.
Vona vyjla, a ja vydko nadyktuvav tekst poslannia, v jakomu povidomliav, o otrymav vid objekta neobchidni materily, a naprykinci dodav, o vyjavylysia nespodivani
obstavyny. Podumavy trochy, zaminyv nespodivani na dodatkovi i cym vyriyv obmeyty. U vsiakomu razi dlia peredai informaciji znadobysia osobysta zustri z upovnovaenym rezydentom vmist dyska buv due hariayj, ob doviriaty joho merei,
navi pid najnadijniym prykryttiam.
Naklavy na cej korotkyj zvit svij yfr, ja poklykav Ann-Mari, jaka povtorno zayfruvala joho j nadislala za pryznaenniam.
Ot o, Stive, skazala vona, vidkynuvy na spynku krisla. Ja dobre znaju,
o take rozvidka j sekretnis. U ciomu kazani ja variusia vse svoje dorosle yttia, tomu
ne vymahaju vid tebe odnych pojasne. Ale skau odne: ja vpevnena, o na Novorosiju
tebe poslaly zovsim ne dlia toho, ob ty koordynuvav robotu grupy chlopciv i divat. Ty
maje ine zavdannia, znano valyvie, ni ce. Ja ne zabula sliv madam Peti, o tobi
maju namir doruyty spravu, z jakoju mou uporatysia lye dvoje v cilomu sviti. Ja postijno suu sobi holovu, o b ce oznaalo. I perekonana, o tvoja genina zdohadka
odo naoji udovoji pjatirky vynykla ne vypadkovo, ne na poroniomu misci, a v chodi
vykonannia tvoho druhoho, tajemnoho zavdannia abo jak pobinyj produkt, abo jak priamyj naslidok. Dumaju, o taky druhyj varint.
Ja nioho ne vidpoviv, bo hovoryty bulo nioho. Choa ve same moje movannia
bulo dosy krasnomovnoju vidpoviddiu.
A bukvano za chvylynu nadijlo terminove povidomlennia. Ann-Mari zniala z nioho
yfr i, perekonavy, o vono zayfrovane dvii, znovu zalyyla kabinet.
Koly dveri za neju zaynylysia, ja vidkryv lysta svojim kliuem, proytav joho, pereytav, harneko zapamjatav vkazanu adresu j vydalyv bez molyvosti vidnovlennia. Potim vymknuv terminal i vyjov u korydor, de na mene ekala Ann-Mari.
Nu o? zapytala vona.

 Jako ty mala plany na siohodninij veir, vidpoviv ja, dovedesia jich perehlianuty. Zaraz my vyjidajemo.
Kudy?
Na odnu zustri. Poky ce vse, o ja mou skazaty. Ja e ne znaju, naskiky tebe
vtajemnya u ciu spravu, ta koly ve vyklykaly nas oboch, to j tobi o perepade.
Na oblyi Ann-Mari vidbylosia zadovolennia.
Davno b tak. A to meni ve do bisa nabrydlo buty lye zvjazkivcem. as zajniatysia spravnioju robotoju.
Zajmesia, podumav ja. oho-oho, a roboty teper vystay na vsich

Dorohoju ja namahavsia zibratysia z dumkamy j zrozumity, o vidbuvajesia.

Nu, harazd, zi strangletnymy zapalamy vse bi-men zrozumilo. Nae kerivnyctvo
malo raciju: jake radykane ugrupovannia u vyomu komanduvanni, a moe, uriad odnijeji z planet, poky nevalyvo, chto same, ale chto vyriyv ukraj zahostryty sytuaciju j
zmusyty liudstvo do totanoho znyennia vsich uych. Dlia cioho avam bulo peredano
strangletni zapaly nadpotunu, ale praktyno neprydatnu u vijni zbroju. I navi kikis
jiji odyny Diubari vhadav pravyno try. Z perym prystrojem avy provely vyprobuvannia, druhyj sprobuvaly rozibraty, a tretij, jedynyj, o zalyyvsia, pislia dovhych vaha use taky zastosuvaly proty gabbariv.
Prote v ciu kartynu odnym ynom ne vpysuvalysia Ania Korejko j Sako Kyseliov.
o robyly ci dity (ato, po suti, e dity) na bortu korablia, jakyj peredavav avam zbroju?
o vony roblia tut, na Novorosiji, u tovarystvi e trioch svojich odnolitkiv? Jak minimum trioch, ale, sudiay z usioho, jich nabahato bie. Do oho vony prahnu, oho
dobyvajusia? I holovne chto, chaj jomu bis, jich siudy poslav?
A vtim, moe, nichto ne posylav. U mene narodylasia dosy durna hipoteza, o kika
rokiv tomu grupa vunderkindiv rozkryla najzachyenii sekrety liudstva, zavolodila
najperedovioju technologijeju i zaadala vlady. Takoji vlady ni na Zemli, ni na TerriGalliji, ni na bu-jakij inij vinij planeti pidlitky ne otrymaly b, chaj by vony buly cho
tryi vunderkindy j volodily jakymy zavhodno sekretamy. Zostavalysia lye kontroliovani
uynciamy svity, i sered nych Novorosija krajina, de vsia vlada, bez podilu na zakonodavu, vykonavu j sudovu hilky, zoseredena v rukach odnijeji liudyny. Treba tiky vybraty vidpovidnu kandydaturu na ciu posadu j zdijsnyty deravnyj perevorot
Ta ni, povna durnia! Schoe na siuet knyhy y mu, a ne na reane yttia. Dijsnis
nadto orstoka, vona ne vyznaje dytiaych ihor.
Prote prote meni ne davaly spokoju slova cisarevya Pavla, o jich vin skazav u
rozmovi z Raelliu j Ester: Vejder i vsia joho komanda trochy schybleni. Ba navi ne
trochy. Ini prosto ne doviriaju staromu pokolinniu, a vony nenavydia usich doroslych
bez vyniatku.
Otak. Ne bie i ne mene
Ja posadyv flajer bilia holovnoji budivli zamikoho moteliu, i my z Ann-Mari uvijly
do kontory. Administrator zustriv nas yrokoju profesijnoju usmikoju:
ym mou dopomohty, panove?
Nedavno my zamovyly u vas nomer, vidpovila Ann-Mari, jaka krae za mene

volodila rosijkoju.
Vai imena?
Fina i Patrik OLiri.
Tak, zvisno, pidtverdyv administrator, navi ne hlianuvy na ekran terminalu.
Vin vyklav na stijku kartku-kliu. Nomer sorok is. Jak vy j prosyly, na vidliuddi, bilia
samoho lisu. Tam ue prybrano, obid ekaje na vas u mikrochvyliovij pei, a v cholodynyku ley pliaka ampankoho. Jako znadobysia e o, dajte znaty.
Ann-Mari vziala kartku.
Diakuju, cioho vystay.
Koly my ve priamuvaly do vychodu, administrator zauvayv:
Schoe, vy arranci.
Ja ozyrnuvsia i z lehkym sarkazmom promovyv:
I jak tiky vy zdohadalysia!
Flajer za chvylynu domav nas do potribnoho budynoka, my vidynyly dveri j zajly
doseredyny. Ni v malekomu peredpokoji, ni v samij kimnati z yrokym dvospanym
likom nikoho ne bulo. Vsiudy panuvaly ideanyj poriadok i steryna ystota.
Tak, skazala Ann-Mari. Ote, my peri. Dovedesia zaekaty.
Ne dovedesia, prolunav chrypkyj chlopjayj tenor, i z suminoji vannoji kimnaty vyjov nevysokyj chlope rokiv visimnadciaty, z temno-katanovym volossiam, dosy
dovhym, ob prychovaty kompjuternyj implant na skroni. A v tomu, o cej implant buv,
ja ni myti ne sumnivavsia, bo pered namy stojav Sergij Ivanov-Vejder vlasnoju personoju.
U ruci vin trymav nacilenyj na nas pistolet-paralizator.
Reakcija Ann-Mari bula blyskavynoju. Vona rizko vidtovchnula mene vpravo,
sama kynulasia vlivo, vychopyla z kyeni svij paralizator i vystrilyla u Vejdera
Virnie, natysnula na spusk. Postrilu ne bulo. Zbroja ne spraciuvala. Ann-Mari z
rozhublenym vyhliadom znovu j znovu natyskala knopku, ale bezrezutatno.
Vejder posmichavsia, dyvliay na neji malo ne poblalyvo. Ja chotiv bulo skorystatysia cym i nakynuty na nioho z inoho boku, prote vasno zhadav pro prystrij u brasleti
moho hodynnyka. Jako Vejder pidstrily mene, to spraciuje zachyst, i todi postradaje
ne lye vin, a j Ann-Mari.
Tym asom u dveriach zjavylosia e dvoje molodych liudej, u jakych ja vpiznav Kompaktova j Voruynkoho. Vony tako maly paralizatory.
Vykyte, pani, svoju ciaku, skazav Ivanov-Vejder. Tut vona ne praciuje.
Zate naa zbroja u povnomu poriadku, ce ja vam garantuju.
Ja pidstupyv do Ann-Mari j micno vziav jiji za ruku. Po-pere, ob vona ne kynulasia v rukopanu. Po-druhe, erez zhadanyj ue braslet. Teper vin zachysty nas oboch.
Chlopci, tverdo promovyv ja. Vy musyte pity zvidsy. Nehajno, inake vam
bude neperelyvky.
ekajete pidkriplennia? ozvavsia Kompaktov hluzlyvym tonom. Nikoho ne
doekajetesia. Nichto z kerivnyctva vam zustri ne pryznaav. Vony ne znaju, o vy tut,
i vzahali ne otrymuvaly vaoho lysta. Vejder perechopyv joho, a u vidpovi nadislav
fayvku, ob zamanyty vas siudy.
Nioho novoho vin meni ne povidomyv. Ja ve j sam pro vse zdohadavsia. Ci chlopci
buly v kursi konisikoho naoho kroku. Vony steyly za namy, pidsluchovuvaly nas,
kontroliuvaly nai sekretni liniji zvjazku, znaly nai yfry. Vony vodyly nas za nosa, mov
malych ditej

Tak, narazi same my opynylysia v roli ditej. A vony vony chto zavhodno, tiky ne
dity. Vony spravni dyjavoly u podobi pidlitkiv!
Hrim i blyskavka na vai holovy! proburmotila Ann-Mari.
Vejder hmyknuv.
Durna fraza. Jak ja rozumiju, ce kodovi slova dlia vvimknennia peredavaa. Vin
u vas u sereci y v obruci? Vtim, ne maje znaennia. Va sygnal tryvohy vse odno nichto
ne pouv. Vin buv otrymanyj najblyym retransliatorom, a potim bezslidno znyk u
merei. Ja podbav pro te, ob vai kanaly avarijnoho zvjazku bulo zablokovano.
Oce tak! Serjozna pastka
My moemo obijtysia i bez storonnioji dopomohy, skazav ja. U mene je odyn
zachysnyj prystrij. Skau esno: ne maju ujavlennia, jak vin dije. Ale znaju, o vin ubje
vas. U kraomu razi serjozno pokaliy. Vin spraciuje avtomatyno, jako vy pidstrelyte
mene z paralizatora. A distaty blastery abo o podibne vy ne vstyhnete ja vvimknu
joho vrunu. Povirte, ja ne blefuju.
My virymo, kyvnuv Vejder. Virymo, o u vas je te, pro o vy kaete. Ale vy
ne posmijete joho zastosuvaty.
omu?
Bo todi vy perevyyte neobchidnu miru samooborony. Ade my ne zbyrajemosia
vas ubyvaty, chiba vy e ne zrozumily? Koly b my chotily, vy buly b ue mertvi. Dlia nas
ne bulo problemoju zaminuvaty cej budynook i pidirvaty joho. Ale nam ne potribna vaa
smer, jak ne potribna smer najjasnioho hosudaria Oleksandra Mychalya. My stiky
raziv kazaly ce Pai, perekonuvaly joho, o vse bude harazd, ale vin, telepe takyj, ne
viryv nam. I zvjazavsia z vamy, ob vy vriatuvaly joho nikemu-tatusia. Chlope osmichnuvsia. Ave, my znajemo, pro o rozmovliaju Paa j Ester u liku. Nam bahato
vidomo. Ale j vy znajete pro nas deo, oho znaty ne slid. Tomu vam dovedesia provesty
dejakyj as u poloni. Tiky j usioho. My pidkynemo dokazy, jaki perekonaju vae naastvo, o vas vysteyla j zachopyla avijka kontrrozvidka. Na nas nichto ne podumaje.
A zhodom my vas zvinymo koly zdijsnymo vse zadumane. Ote, moete ne chvyliuvatysia za svoji yttia.
My cinujemo vau velykodunis, skazav ja. Ale nas ce ne vlatovuje. Vy
vliapalysia, chlopci, vaa hra skinylasia. A zaraz stijte sumyrno, ne robi rizkych ruchiv.
My jdemo.
Nikudy vy ne pidete, spokijno zapereyv Vejder i vystrilyv z paralizatora.
Ann-Mari, zneprytomnivy, vpala. Ja ne vstyh jiji pidchopyty, bo bojavsia vypustyty
zi svojeji doloni jiji ruku i bodaj na sekundu vtratyty z neju kontakt. Sivy navpoipky
nad neprytomnym tilom, ja nasampered pereviryv pus v ridkisnych vypadkach dija
paralizatora vyklykaje zupynku sercia. Na astia, vse obijlosia.
Ja pidviv pohliad na Vejdera i zi zlistiu promovyv:
Ty dure, Sergiju Ivanov! Cho jak tam tebe zvaty naspravdi, ale ty vse odno
dure. Promi mih zaepyty mene, a prystrij spraciovuje ne lye vid priamoho popadannia.
Meni ce vidomo, tak samo nezvoruno vidpoviv vin. To, bu laska, viddajte
svoho hodynnyka. Ade transliator u brasleti, pravda?
odo transliatora ne v kursi, ale zachysnyj prystrij spravdi tam. I viddavaty joho
ne zbyrajusia. Navpaky Ja zrobyv vyraznu pauzu, potim bovknuv pere, o spalo na

dumku: Ostannie avijke poperedennia!.. Do vaoho vidoma, ce kodova fraza, ja zapustyv trydciatysekundnyj vidlik. Bii he, vy e majete as dlia poriatunku. Nu bo!
Chlopci ne zruyly z miscia. Schoe, vony rozkusyly mij blef. Ale ja vyriyv stojaty
do kincia, spodivajuy, o cho u odnoho z nych nervy ne vytrymaju. A todi j ini pobia
za nym.
Zalyylosia dvadcia sekund, poperedyv ja.
Ot ort! Ne bulo b zi mnoju Ann-Mari, ja sprobuvav by vtekty. A jakby vony pidstrelyly mene nu o , sami naprosylysia. Ale tak, cholodnokrovno pryrikaty jich na zahybe abo na vaki kalictva ni, ja ne mih.
Desia sekund
Kliate komanduvannia! Kliati Diubari z Lefevrom! Daly meni zbroju, jakoju ja ne v
zmozi skorystatysia. Ne hodu ja dlia takoji roboty, ne hodusia. Ja mou vodyty korabli,
mou vojuvaty z uynciamy, ale vbyvaty liudej
Pja sekund otyry try dvi Uvaha!..
Ja ve zbyravsia skazaty, o slovo uvaha, vymovlene mojim holosom, deaktyvuje
prystrij, a potim prydumaty jakyj inyj triuk, ale Vejder vyperedyv mene:
Oj! Ne spraciuvalo. Ot koda! Vin distav z kyeni nevelykyj plaskyj prylad i
pomachav nym pered soboju. Vai komandyry ne skazaly, o je sposib nejtralizuvaty
diju transliatora. Vony vzahali nioho vam ne skazaly. Navi te, dlia oho pryznaena ta
tuka, jaku vy nosyte na zapjastku. I ve tym bie ne povidomyly, o vakuumnyj vybuch
neobovjazkovo maje suprovoduvaty robotu transliatora, o ce lye pervynna vada konstrukciji, jaka lehko usuvajesia. Prote v prystrojach, o jich vykorystovuju vai rozvidnyky, cej nedolik zalyyly specino, dlia maskuvannia ob pid as vybuchu zamesty
vsi slidy. Chaj i cinoju liudkych yttiv. Use-taky vae kerivnyctvo orstoki liudy.
Hodi ve, Vejdere, ozvavsia Voruynkyj. Polamav komediju, i dosy. Nam
as ity.
Ato, tvoja pravda, pohodyvsia Ivanov i vystrilyv u mene.

Vidkoly bako j Ann-Mari pily, my z Olehom e hodynu prosydily na dyvani u vitani, bazikajuy pro te pro se. Cho ubyjte, ne pamjataju, pro o same, verzly vsiliaki
durnyci, perestrybujuy z odnijeji temy na inu. Ta popry bezcinis i pustoporonis naoji balakanyny, meni bulo due dobre. Tak samo, jak iz tatom, koly naprykinci dnia pislia
veeri my sydily poriad, i ja, schylyvy holovu na joho plee, rozkazuvala jomu pro svoji
spravy, a vin pro svoji.
opravda, bula j riznycia. Z bakom ja pouvalasia teplo, spokijno j zatyno. Z Olehom meni bulo hariae, niby vseredyni mene palav voho. Zamis spokoju ja omu chvyliuvalasia, a do viduttia zatyku dodavalosia lehke, pryjemne zbudennia Odne slovo,
ja vlypla. Pryomu kapitano. Ale, jako mirkuvaty logino, ce bulo nemynue, jak schid
soncia. Ja j tak ue due spiznylasia, biis mojich odnolitok projly erez ce e kika
rokiv tomu, nu a ja bula nadto zachoplena pidhotovkoju do majbutnioji karjery, ob zvertaty uvahu na chlopciv. I o teper mynule nazdohnalo mene, pryomu v najnevdaliyj as,
koly ja vykonuvala vidpovidane zavdannia i meni bulo ne do liubovnych pereyva
Nau besidu perervala melodijna tre chto dzvonyv u vchidni dveri. Ja nakazala
domaniomu kompjuteru vyvesty kartynku z ganku, vvimknuvsia vmontovanyj u stinu
ekran, i my pobayly dvoch nespodivanych hostej strunku divynu z korotkym volossiam i chlopcia, na holovu vyoho vid neji, u jakoho, navpaky, dovhe volossia bulo stiahnute na potylyci u chvostyk.
Ania, Sako vraeno promovyv Oleh. Chaj jim ort! o vony tut roblia?
I spravdi, pered naym budynkom stojaly Ania Korejko j Sako Kyseliov. Oblyia v
oboch buly schvyliovani, huby nervovo tremtily. Raz za razom vony obminiuvalysia vydkymy, neterpliaymy pohliadamy.
Nu bo! pouvsia z dynamika napruenyj holos Ani. Jich o, nemaje
vdoma? Paskudno
I vona znovu natysla knopku dzvinka.
o trapylosia, skazala ja, vstajuy z dyvana. Boju, jaki serjozni problemy.
Todi omu vony ne zvjazalysia z namy jak zvyajno? zadumlyvo movyv Oleh,
pidvodiay slidom za mnoju. y ne mohly? Neve o z Vejderom?
Zaraz zjasujemo.
My projly z vitani v peredpokij, i ja vidynyla vchidni dveri.
Rejel, Olee! poleheno vyhuknula Ania. Dobre, o vy tut. Nam treba nehajno pohovoryty.
Vony vydko projly doseredyny. Ja zaynyla za nymy dveri, a koly obernulasia, to
pobayla v Ani pistolet, o vynyk u jiji ruci nemov z povitria. Vin buv spriamovanyj na
mene, a jiji pale ue pryhotuvavsia natysnuty na haetku.
Prote Ania prypustylasia pomylky. Vona pokvapylasia, jij slid bulo spoatku vidijty
vid mene i tiky todi distavaty zbroju. A tak my stojaly maje vprytul, i ja, vyde instynktyvno, ni usvidomleno, kynula ubik i vybyla z jiji ruk pistolet.
Nastupnoji myti ja rizko vykynula nohu j udaryla Saka Kyseliova v pach. Poky vin

koryvsia vid nesterpnoho boliu, ja rebrom doloni vrizala Ani pid potylyciu tono v
potribne misce i z neobchidnoju syloju, ob vona vidkliuylasia. Potim znovu obernulasia
do Saka, jakyj tymasovo vtratyv bojezdatnis, obchopyla joho yju j natysla na sonnu
arteriju. Odyn, dva, try, otyry, pja use, vin zneprytomniv i povalyvsia bilia mojich
nih.
Ja vidstupyla na krok, pidniala pistolet i, perekonavy, o ce paralizator, a ne promenevyk, vystrilyla v Aniu, jaka ve poala prychodyty do tiamy. Potim pryhostyla rozriadom Kyseliova j pereviryla v oboch pus. Vin buv u normi povinyj, rozmirenyj, jak u
liudej, o micno splia.
Distavy z pravoji kyeni Sakovoji kurtky joho zbroju, ja vyprostala i hlianula na
Oleha, jakyj stojav neporuno, mov statuja, i z rozziavlenym rotom dyvyvsia na mene.
Jolop! spereserdia skazala ja. Tebe o, zacipylo? omu ne dopomih? Te
meni, olovik!
Ja ce Vin rozhubleno znyzav pleyma. Nioho ne rozumiju! Ce Ania j
Sako, druzi
Jaki chotily mene pidstrelyty. Ja korotko vylajalasia. Ni, ne hrubo, a tak, jak
vyslovylasia b zvyajna divyna, potrapyvy v chalepu. Ale fraza bula pobudovana osoblyvym ynom, ob spraciuvav avarijnyj peredava u mojij sereci. Do rei, ja tako tvij
druh. Tvoja podruha. Meni pohrouvaly zbrojeju. Na yjemu ty boci?
Zarady boha, Rejel! Nu, zvisno , na tvojemu. Prosto ja vyba, ja rozhubyvsia.
Ja dosi nioho ne rozumiju. Ty bula jak blyskavka, a ja
Harazd, zamnemo. Krae dopomoy vidtiahty jich u vitaniu.
Spoatku my perenesly Saka Kyseliova i vklaly joho na dyvan, a potim tak samo
vynyly i z Aneju. Poky my cym zajmalysia, ja rozmirkovuvala nad ostannimy Olehovymy
slovamy. Jak blyskavka, skazav vin. A j spravdi, nadto ve vydko ja zreaguvala. Do
neprystojnosti vydko. Pevna ri, ja vyvala pryjomy rukopanoho boju, choroomu soldatovi bez cioho nijak. Ale teorija odne, a zovsim ine praktyka. Ja dijala avtomatyno, ne rozdumujuy, nae dosvidenyj boje, i vsi moji ruchy buly tono prorachovani.
Jak ce mohlo buty? Zvidky ja nabralasia takoho dosvidu? Pid hipnozom, koly vyvala
movu? y koly meni stavyly psychoblok? A jako tak, to o ie vony vklaly meni v
holovu?
Ni, pislia ostannich podij ja ne obraalasia na komanduvannia. Prote z jichnioho
boku bulo b esnie spoatku zapytaty mojeji zhody. Ade same tak maju ynyty vychovani j cyvilizovani liudy
Rejel, alislyvo ozvavsia Oleh, koly my vklaly Aniu poru iz Kyseliovym, ty
moe pojasnyty, o vidbuvajesia?
Ja zamjalasia.
Ne zovsim. Je dejaki prypuennia, ale Zaekaj trochy. Daj meni podumaty.
Harazd, kyvnuv Oleh. Dumaj.
A raptom mene ochopyla tryvoha. e kika chvylyn tomu ja nadislala sygnal SOS,
ale vidpovidi na nioho lehkoho poypuvannia moky vucha, movliav ekajte, jdemo na
dopomohu, ne bulo. y, moe, ja ne zvernula na ce uvahy? Navriad
Pro vsiak vypadok ja vyrazno povtoryla kodovu frazu. Oleh zapytlyvo hlianuv na
mene, prote zmovav.
Ni za chvylynu, ni za dvi vidpovidi ne otrymala. Moja tryvoha poala pererostaty v
paniku. Ja schopyla telefon i nabrala bakiv nomer. Pislia korotkoji pauzy na dyspleji

vysvitylosia: Abonent nedostupnyj. Ja povtoryla sprobu e raz, i e rezutat buv

nezminnyj. Ja podzvonyla Ann-Mari te same.
O boe, boe, boe!..
Panika perejla v ach. Ja u vidaji zachodyla tudy-siudy po kimnati. Do Oleha
nareti dijlo, o ja zovsim ne zbyrajusia z dumkamy, a vyde robliu o protylene.
Vin riue pidstupyv do mene j micno vchopyv za plei.
o z toboju, Rejel? Ty vsia tremty. Zaspokojsia, ne panikuj. Ty dzvonyla bakovi j materi?
Tak. Vony ne vidpovidaju. Jichni telefony mova. Ja ne znaju, o Tut mene
osiajalo. Prydumala! Zaraz
Ja znovu schopyla telefon i nabrala nomer. Na moje velyezne polehennia, zvjazok
buv. Nezabarom Vako vidpoviv:
Tak?
Ce ja. Vpiznav?
Ty?! zdyvuvavsia vin. Hospody, jak ty mohla
Prypyny, zaraz ne do cioho. Pryjidaj do mene. Nehajno.
Do tebe dodomu? utonyv Vako.
Tak, prosto siudy.
Harazd, jidu. Z moho holosu vin zrozumiv, o stalosia o nadzvyajne.
Budu chvylyn za dvadcia.
Pokvapsia, bu laska, zablahala ja.
Ue pomav.
Skinyvy rozmovu, ja vidula pevne polehennia. Nevdovzi tut bude Vako, vin u
vsiomu rozberesia. Obovjazkovo rozberesia. I znajde sposib zvjazatysia z bakom
Komu ty dzvonyla? zapytav Oleh.
Odnomu druhovi. Vin nam dopomoe.
Chto vin?
Joho zvaty Vako.
Ce prizvye y skoroennia vid Valentyn?
Uzahali prizvye, ale tut vin maje imja Valentyn.
Tut? Jak ce rozumity?
Ja obijniala Oleha j poklala holovu jomu na plee.
Zaraz pojasniu, skazala ja, he-ysto ignorujuy zasterene naiptuvannia psychobloku. Use pojasniu. Peredovsim mene zvaty ne Rejel, a Rae

Jak zavdy, Vako buv sama rozsudlyvis.

A ty ne zdohadalasia zatelefonuvaty Kovaliovu? zapytav vin, vysluchavy moju
plutanu rozpovi.
Zdohadalasia. Ale ja ne znaju joho nomera.
Durepa! A dovidkovi navio isnuju? Vin pidijov do pobutovoho terminalu j
vyklykav objednanu bazu danych usich mereevych kompanij Novorosiji. Kovaliov zaraz naa jedyna nytoka. Do tvoho vidoma, mij avarijnyj peredava te movy Ups!
o take?

 Tut vkazano lye nomer domanioho videofonu. Z joho druynoju te same.

U nas polovyna naselennia ne rejestruje svoji personani telefony, vstavyv
svoje slivce Oleh, jakyj dosi sydiv tycho, jak myka. Moja istorija podijala na nioho e
pryholomlyvie, ni incydent z Aneju Korejko j Sakom Kyseliovym. A ostatono joho
vbyla zvistka, o meni devjatnadcia rokiv i ja ocer kosminoho flotu Ce vid pobojuvannia, o rozmovy mou pidsluchovuvaty. Vin pyrchnuv: Jaka najivnis! Jako
ochranci znadobysia, vona vyrachuje bu-jakyj telefon, zarejestrovanyj y ni.
Due kepko Vako pouchav potylyciu. Bulo b nepohano zvjazatysia z
joho dokoju, ale v pamjati videofonu jiji nomera nemaje. I zapysy vsich rozmov sterti.
Vony avtomatyno vydaliajusia odnia, o tretij noi. Zvyajna praktyka. A poukaty v
bazi danych Jak zvaty doku Kovaliova?
Olena. A jiji prizvya ja ne znaju. Navriad y vona yve pid svojim divoym, na
Novorosiji dlia zaminich inok ce ne pryjniato.
Todi hluchyj nomer, reziumuvav Vako. U Verchniomu Novhorodi mekaje
blyko dvadciaty mijoniv liudej, i sered nych bahako Olen Ruslanivnych. Nadto rozpovsiudeni imena. Vin vidijov vid terminalu. Ja tak rozumiju, o v Ester maju
buty rezervni kanaly zvjazku z naoju rozvidkoju. Sprobuju vyklykaty dopomohu erez
neji. Ale meni potriben profesijnyj kompjuter.
Nahori, v mojij kimnati, skazala ja. Chodimo.
Ni, ty zalyysia tut. Nahliadaj za polonenymy.
Tak, maje raciju. Todi pidnimajsia schodamy, druhi dveri livoru. Tiky ne zdumaj porpatysia v mojij bilyzni.
Ue bilia dverej Vako posmichnuvsia
Do tebe povertajesia pouttia humoru. Ce harnyj znak.
Vin buv vidsutnij ne bie pjaty chvylyn. Za cej as ni Oleh, ni ja ne zronyly ni slova
j unykaly zustriatysia pohliadamy. My obydva pouvalysia nijakovo meni bulo
soromno, o ja cilyj misia vodyla joho za nosa, choa j ne z vlasnoji voli, a vin, schoe,
teper pobojuvavsia mene.
Nareti z peredpokoju dolynuv vydkyj tupit nih, i do vitani uvirvavsia Vako
blidyj, jak nebiyk, a joho oi hariakovo vyblyskuvaly.
U omu ri? napolochalasia ja. o stalosia? Ty zvjazavsia z Ester?
Ni. Zaraz ce nebaano. Jiji krae ne vtiahuvaty. Ja deo znajov. Take
Nu, o ?
Ja pidkliuyvsia erez tvij terminal do kompjutera tvoho baka i podyvyvsia, ym
vin zajmavsia pered tym, jak pity. Teper ja vse zrozumiv.
Vid neterpinnia ja schopyla joho za komir i dobriae strusonula.
To o ty zrozumiv?!
Ci tovaryi, Vako vkazav na myrno spliaych poriad Aniu j Saka, nijaki ne
domoroeni pidpinyky. Tvij bako proanalizuvav doje usich pjaty Korejko, Kyseliova, Ivanova, Kompaktova ta Voruynkoho i vyjavyv u jichnich bigrajach odnu zahanu rysu. Korote kauy, vony zovnini agenty j prybuly na Novorosiju de try roky
tomu.
Oleh vraeno achnuv. A ja omu odrazu zaspokojilasia. Vid cijeji novyny sytuacija
ne polipylasia, ale v usiakomu razi projasnylasia.
Vony ne pjatdesiatnyky, skazala ja.
Pevna ri, ni. Vony liudy. Ine pytannia zvidky, koho predstavliaju i o maju

na meti.
Zaraz my ce zjasujemo. Zaraz my vse zjasujemo. Zaekajte chvyku.
Ja vybihla z kimnaty, vydko pidnialasia na druhyj poverch, uvijla do bakivkoji
spani, a zvidty do vannoji. Poporpavy v apteci, znajla upakovku injekcijnych ampul z napysom: Dymetylatropinu hidrochloryd. Ne najkrayj preparat, zate vemy
efektyvnyj, jakyj he pozbavliaje liudynu voli j zdatnosti ynyty opir. Ja ne pomylylasia v
Ann-Mari vona vyjavyla dosy peredbalyvoju i pro vsiak vypadok prypasla zasib dlia
rozvjazuvannia jazyka. e ja prychopyla z apteky synergin i povernulasia do vitani.
Tam Vako z Olehovoju dopomohoju dilovyto obukuvav naych polonenych. Na
urnanomu stolyku bilia dyvana ve lealy sereky j kabluka Ani, dvijko narunych
hodynnykiv vytoneni inoi j masyvni olovii, telefony, medajon iz zolotym lanciukom i kika plastykovych kartok.
Jako vony agenty, pojasnyv meni Vako, ne prypyniajuy obuku, to
mou maty tuky na ktalt naych avarijnych peredavaiv Aha! Oce ve cikavo.
Vin vydobuv iz zadnioji kyeni Anynych taniv jakyj nevelykyj plaskyj prylad z trioma sensornymy knopkamy ta krychitnym dysplejem, na jakomu vysviuvalo: Aktyvno:
P L T. Tymy literamy P, L i T, buly markovani j knopky.
Tak-tak, zadumlyvo movyv Vako. o b ce oznaalo?
o b ne oznaalo, krae ne ipaj, poradyla ja.
Zahalom ty maje raciju. Prote prystrij aktyvnyj, i ce meni ne podobajesia. Due
ne podobajesia.
Meni tako, ale
Posluchajte! nesmilyvo vtrutyvsia Oleh. A P i L ne moe oznaaty paralizatory i lazerna zbroja.
Ja zapytlyvo hlianula na nioho.
U jakomu sensi?
Vin znijakoviv.
Nu U Vejdera je svoja sekretna virtuanis. Navi kika virtuanostej. V odnij
iz nych hravci maju zachopyty vijkovu bazu uynciv. I v konoho je generator specinoho zachysnoho polia v radisi trydciaty metriv navkolo nioho voroi paralizatory
i promenevyky ne diju. A naa zbroja, zvyajno, v povnomu poriadku.
Vako pyrchnuv.
Cha! Mona ne sumnivatysia, o z takoju perevahoju vy orazu zadajete volochatykam aru. U nas te ne brakuje ihor, de choroi chlopci volodiju vsiliakoju superzbrojeju, za dopomohoju jakoji moa uynciv tabeliamy. Taki ihry kidlyvi, vony rozslabliaju liudynu, na pidsvidomomu rivni vseliaju jij pomylkove viduttia nevrazlyvosti.
Tomu vsim naym vijkovoslubovciam suvoro zaboroneno braty v nych uas. o
stosujesia zbroji masovoho znyennia, to tut my na dvi holovy vyi za vsi ui rasy.
Prote stari dobri paralizatory j usiliaki promenevyky jak u nas, tak i u uynciv absoliutno
odnakovi, v jichnij konstrukciji nio pryncypovo ne minialosia ve rokiv pjatsot, vony
nadijni j bezvidmovni.
Na pidtverdennia svojich sliv vin distav z kyeni paralizator, zamaskovanyj pid zvyajnyj lichtaryk, spriamuvav joho v stinu j natysnuv na spusk.
Nioho ne stalosia. Spantelyeno hmyknuvy, Vako povtoryv sprobu. Rezutat buv
toj samyj.

Tym asom Oleh uziav pistolet Saka Kyseliova j vystrilyv u stinu. Prolunav charakternyj trisk rozriadu, blysnuv synio-bilyj spalach.
O bay, praciuje.
Vako prytys pale do sensornoji knopky P pryladu. Tekst na dyspleji zminyvsia:
Aktyvno: L T. Pislia cioho vyprobuvav svij paralizator vin praciuvav spravno.
Otakoji!..
Znovu aktyvuvavy P, vin perekonavsia, o joho zbroja znovu zaklynyla.
Kruto! Nioho skazaty A L, oznaaje, lazerna zbroja? Todi j spravdi mona
moyty uynciv, jak much. Treba lye unykaty postriliv zdaleku Vin povernuvsia
do Oleha. A o take T?
Toj znyzav pleyma:
Ne znaju. U tij hri my maly zachyst lye proty paralizatoriv i promenevykiv.
Vako zadumlyvo pouchav nis.
Hm-m. Tanky? Torpedy? Termojaderna zbroja? Ni, bezhluzdo.
Tesaky, tomahavky, zloradno prypustyv Oleh.
Prypyny! Zaraz ne as dlia artiv.
Same tak, vtrutylasia ja. Ne as. Ni dlia artiv, ni dlia eksperymentiv. Nasampered musymo zjasuvaty, o trapylosia z bakom i Ann-Mari.
Tak, spravdi, pohodyvsia Vako. Vin po erzi natysnuv usi try knopky P, L
i T. Dysplej vysvityv: Neaktyvno. Ot tak krae. Nu, i koho dopytuvatymemo Korejko y Kyseliova?
Krae Aniu, zaproponuvav Oleh. Z nych dvoch vona javno vya za rangom.
Do toho Sako meni bie podobajesia.
Harazd, kyvnula ja i vkazala na konskovani u polonenych dribnyky. Ale
speru treba prybraty jich podali Ni, stryvajte. Cioho malo. uky mou buty i v odiazi.
Ty o, proponuje rozdiahty jiji? zbenteeno zapytav Oleh.
Tak, povnistiu. I ne ervonij, jak nevynna pannoka. Mona podumaty, ty nikoly
ne bayv holych divat Nu, harazd. Zbihaj do mojeji kimnaty, prynesy chalat. Zhlianemosia nad tvojeju soromjazlyvistiu.
Poky Oleh povernuvsia, ja zniala z Ani ve odiah, vkliuno z bilyznoju. Prykryvy
nahotu divyny korotkym chalatykom, poprosyla vynesty vsi rei v peredpokij, a pislia
dejakych rozdumiv zvelila chlopciam vidtiahty tudy j neprytomnoho Saka Kyseliova.
Chtozna, moe, schovani v joho odiazi uky spraciuju i vid Anynoho holosu.
ino zaynyvy dveri vitani, my zruno vsadovyly Aniu na dyvan. Vako j Oleh
vsilysia sprava j zliva, prytrymujuy jiji za ruky.
Nohy te trymajete, rozporiadyla ja. Nye kolin, ob vona ne brykalasia,
koly prokynesia.
Spodivajusia, ty znaje, o roby, skazav Vako. Osobysto ja zovsim ne rozumijusia na narkotykach pravdy.
Zate ja trochy rozumijusia, vidpovila ja, distajuy z upakovky ampuly. Ne
doskonalo, ale cilkom dostatnio, ob ne zakodyty jiji zdorovju.
Schylyvy Anynu holovu nabik, ja zrobyla jij u yju injekciju synerginu, ob nejtralizuvaty diju paralizatora. Zaekavy, poky vona pone prychodyty do tiamy, vkolola jij
dymetylatropin.
Za pivchvylyny Ania pidvela holovu, rozpliuyla oi j vpjalasia v mene mianym pohliadom. Zinyci jiji oej buly rozyreni, dychannia hlyboke, pryskorene use ce javno

svidylo, o narkotyk podijav.

Vona rizko sipnulasia, prote Vako z Olehom nadijno trymaly jiji. Ania tycheko
zaskimlyla, z kutyka jiji rota potekla slyna.
Movaty! vladnym tonom nakazala ja. Sydity sumyrno. Vidpovidaty na moji
zapytannia. Ty zrozumila?
Tak.
Chto ty? Zvidky? Rozkay pro sebe.
Korejko Anna. Narodylasia v misti Artemivku, Petropavlovkyj povit, Chrystovozdvyenka gubernija, dvadcia ostoho serpnia try tysiai pjatsot
Ni! perervala jiji. Kazaty pravdu. I lye pravdu. Nazvy svoje spravnie imja.
Ja ne mou skazaty.
Ty musy. Vidpovidaj!
Vona mliavo chytnula holovoju.
Meni ne mona.
omu?
Zaboroneno.
Kym?
Mnoju.
Ja znimaju zaboronu, skazala ja. Dozvoliaju vidpovidaty.
Ty ne moe dozvolyty. Meni ne mona pro ce hovoryty.
ort! ozvavsia Vako. Vona o, zombi?
Ty psychokodovana? zapytala ja.
Tak, bula korotka vidpovi.
Ovva! Nikoly b ne podumala. Ania ne spravliala vraennia liudyny bezinicityvnoji,
z prytuplenoju intujicijeju, pozbavlenoji kmitlyvosti ta tvoroji ujavy. Jakraz navpaky
Psychokoduvannia pryhniuje tvoji rozumovi zdibnosti?
Ni.
omu?
Vono spraciovuje lye todi, koly potribno.
A same?
Ne mou skazaty.
Vako vpivholosa prokomentuvav:
Jakyj novyj sposib koduvannia. Ne vseosianyj, a tonkyj, sytuatyvnyj. Za zvyajnych obstavyn vin ne aktyvnyj, a poynaje dijaty lye za pevnych umov. Napryklad, pislia
pryjomu narkotykiv, pry synomu alkohonomu spjaninni abo tryvalomu boliovomu vplyvovi.
Schoe na te, pohodylasia ja. I schoe, o vin ne takyj efektyvnyj, jak hlybynne psychokoduvannia. Na dejaki pytannia vona vse vidpovidaje. Ote, my moemo
deo zjasuvaty.
Ania znovu poala sipatysia. Ja prykryknula na neji:
Sydy sumyrno! Pidkoriajsia meni! Vidpovidaj: o z mojim bakom i Ann-Mari?
Ne mou skazaty.
Prote ty znaje, o z nymy stalosia?
Tak.
Vony mij holos zirvavsia vid chvyliuvannia. Vony yvi?
Tak.

 Vony zachopleni v polon?

Ne mou skazaty.
Jich polonyly tvoji tovaryi?
Ne mou skazaty.
Jichniomu yttiu zahrouje nebezpeka?
Movannia. V Anynych oach promajnulo o schoe na rozhublenis. Oevydno,
pytannia prozvualo due rozplyvato. Ja sprobuvala utonyty:
y je molyvis, o vony zahynu?
Koen moe pomerty. Vsi my chodymo pid Bohom.
A ty, losof dranyj! vylajala ja. Jich mou ubyty tvoji tovaryi?
Kategoryne:
Ni.
o vy zbyrajetesia z nymy robyty?
Znovu movannia. Ja konkretyzuvala:
Vy majete namir vidpustyty jich na svobodu?
Tak.
Koly?
Ne mou skazaty.
Jich polon prodovysia dovho?
Zaley vid obstavyn.
Vid jakych?
Ne mou skazaty.
Tut ja ne vytrymala j schopyla Aniu za horlo.
Teper sluchaj mene uvano, suko. Ty maje jake tonke, sytuatyvne psychokoduvannia. Ote, v tebe zalyylosia pouttia samozbereennia. Zaraz ty meni skae, de
vy trymajete baka. Jako ne moe skazaty priamo, to natiakny. Inake, prysiahajusia,
ja zaduu tebe. Ty zrozumila?
Tak.
Ja micnie stysla jiji horlianku.
Kay! Nakazuju tobi!
Roevi slonyky prochrypila vona. Zeleni krolyky
Dumka pro te, o Ania poala maryty, ne vstyhla sformuvatysia v mojij holovi. Nastupnoji myti pered mojimy oyma potemnilo, pidloha pid nohamy rozverzala, i ja poletila v bezodniu. Huno o liasnulo, i meni zadzvenilo u vuchach
Ja vysila v pustci, ne viduvajuy svoho tila Choa ni, tilo ja viduvala,ale ne viduvala joho vahy. U vuchach prodovuvalo nastyrlyvo dzvenity. Moja ruka torknulasia do
oho mjakoho, teploho Nareti ja zdohadalasia rozpliuyty oi j pobayla pered soboju
Aniu. Sudiay z vyrazu jiji oblyia, vona perebuvala v narkotynij drimoti. Poru iz neju
zavysly Vako j Oleh.
Same zavysly. Vsi my vysily v nevahomosti, a navkruhy nas obertalasia nevelyka
kimnata bez odnych mebliv, bez vikon i dverej, z holymy stinamy ta steleju, o vyprominiuvala rivne bile svitlo. Tobto ce my obertalysia posered kimnaty, ale, jak vstanovyv
e u davni asy Ejntejn, bu-jakyj ruch u pryrodi vidnosnyj.
Tako razom iz namy plyvly v nevahomosti kika dyvnych predmetiv. Odyn iz nych,
najbiyj, due skydavsia na matok dyvana z vitani Kovaliova. Toho samoho dyvana, na

jakomu e nedavno sydily Vako, Oleh i Ania. Ini predmety, trochy meni, buly klaptiamy kylymovoho pokryttia i, mabu, matkamy budivenoho metaloplastyku.
Nai z Vakom pohliady zustrilysia. Vin o skazav, prote erez dzvin u vuchach ja
nioho ne rozibrala. Oleh nezhrabno zadrygav rukamy j nohamy, malo ne vcilyvy liktem
meni v oblyia. Ja vchopyla joho za plei, prytiahala do sebe j prokryala na vucho:
Prypyny brykatysia!
Vin rozuv i posluchavsia. Blidis joho oblyia svidyla pro te, o vid nevahomosti
joho trochy nudy. A moe, j ne trochy.
Vynykla slabka syla tiainnia. My povoli opustylysia na pidlohu, prypynyvy obertannia. Gravitacija postupovo zrostala. Ja sila i, sudomno hlytnuvy kika raziv, domohlasia toho, o dzvin u vuchach zazvuav tychie. A Vako vdavsia do bi dijevoho zasobu vsunuv paci u vucha j energijno podlubavsia v nych.
Chaj jomu bis! vyhuknuv vin. Ce teleportacija!
Ty tak dumaje? zapytala ja.
A o e dumaty? Ja tono ne vtraav svidomosti. Navi oej ne zapliuuvav. Na
sekundu promajnula temriava i my opynylysia tut. A teleportacija, za vyznaenniam,
je myttieve peremiennia materinych objektiv u prostori.
Ja te ne vtraav svidomosti, promovyv Oleh, nasylu pidijmajuy z pidlohy.
Meni stalo zle meni j zaraz nedobre, ale ja ne vidkliuavsia.
A ve cej nepotrib, Vako vkazav na matok dyvana j ini predmety navkruhy
nas, my prychopyly z soboju pry teleportaciji.
Ja pidvelasia j obijla kimnatu po perymetru v poukach vychodu. Ani natiaku na
dveri. vyde za vse, vidsuvalasia cila stina, ale, na a, nijakych knopok dlia cioho ja ne
znajla.
Ja prysila navpoipky nad Aneju Korejko, dala jij kika lehekych liapasiv, ob vyvesty jiji z drimoty, a potim dopomohla sisty na te, o zalyylosia vid dyvana.
De my znachodymosia?
Ne mou skazaty.
Jak my siudy potrapyly?
Ne mou skazaty.
Tut Vako zupynyv mene:
Stryvaj, tak ty nioho ne dobjesia. Daj ja sprobuju. I vin zvernuvsia do Ani:
Hovoryty meni lye pravdu, jasno?
Tak.
Nas chto prynis siudy uvi sni?
Ni.
My pryjichaly na metro?
Ni.
My zdijsnyly hiperperechid?
Ni.
My teleportuvalysia?
Ne mou skazaty.
Cha, super! U konteksti poperednich pyta, jiji ostannie ne mou skazaty prozvualo jak odnoznane tak.
Vako distav z kyeni taniv zloasnyj prylad z knopkamy P, L i T.
My teleportuvalysia za dopomohoju cioho prystroju?

 Ni.
A dlia oho vin pryznaenyj?
Ne mou skazaty.
I vse-taky, vin jako povjazanyj z teleportacijeju?
Ne mou skazaty.
Do dika! vylajalasia ja. Jak ty mih, Vako? Ja cilkom zrozumilo nakazala
tobi vidnesty vse v peredpokij.
Vyba, Rae. Vin pokajanno opustyv holovu. Ja z neuvanosti sunuv joho
do kyeni. I zabuv.
Bree! Ty nioho ne roby z neuvanosti. I ni pro o ne zabuvaje. A zaraz z
tvojeji vyny my vtrapyly v ciu pastku.
Ania skazala, o prylad tut ni do oho.
Ale ne zapereuvala zvjazok mi nym i teleportacijeju. Faktyno vona pidtverdyla
joho.
Ne pospiaj z vysnovkamy. Zaraz my vse zjasujemo Aniu, knopka T blokuje
robotu paralizatoriv?
Ni.
Blokuje robotu lazernoji zbroji?
Ni.
Zapobihaje molyvosti teleportaciji?
Ne mou skazaty.
Vako hlianuv na mene.
O tobi j uve zvjazok. Cej prylad pryznaenyj, ob zavadyty tobi skorystatysia
zbrojeju abo teleporterom.
Ale ja ne maju teleportera.
A vony dumaly inake. V usiakomu razi, prypuskaly taku molyvis. Tomu razom
iz P i L bulo aktyvne T.
A ty deaktyvuvav joho!
Tut ja vynen, ne zapereuvav Vako. Ta chiba ja mih ce peredbayty? Ade
my znialy z neji vse, o mona Hm-m. Same tak: use, o mona. Vin znovu pereviv
pohliad na Aniu. Jak ty zdijsnyla teleportaciju?
Ne mou skazaty.
Ce bilogina vlastyvis tvoho organizmu?
Ni.
Teleportacija zdijsniujesia za dopomohoju specinoho prystroju?
Ne mou skazaty.
Vin znachodysia u tvojemu mozku?
Ni.
Znadobylosia e ymalo zapyta, poky my nareti zjasuvaly, o prystrij vmontovano v jiji livu homilkovu kistku, a spraciuvav vin vid zhadky pro roevych slonykiv i
zelenych krolykiv.
Vako reziumuvav:
Ote, ty vynna ne mene za mene, Rae. Ty zaadala vid Ani natiaku, de tvij
bako z Ann-Mari. Ot vona j natiaknula. Nevdovzi my zustrinemosia z nymy, ale, na a,
u poloni.

 Mi inym, za namy o nichto ne pospiaje, ozvavsia Oleh, jakyj, prysluchajuy do naoji rozmovy, tym asom reteno obsteuvav stiny. Schoe, naa pojava mynula nepomienoju. A ote, my e majemo ans Aniu, jak nam zvidsy vybratysia?
Ne mou skazaty.
I ne treba nioho hovoryty. Prosto vyjdy z cijeji kimnaty. Zaraz e!
Vona zrobyla sprobu vstaty j movyla.
Sezam, vidynysia.
Stina, bilia jakoji stojav Oleh, vidijla vbik, vidkryvy prochid u neyrokyj korydor,
vystelenyj temno-synim kylymovym pokryttiam.
Kruto! zachopleno ozvavsia Vako. Nu, chlope, ty molotok!
Oleh trochy soromjazlyvo vsmichnuvsia j obereno vyzyrnuv nazovni. Nehajno zavyla syrena, blysnuv spalach paralizatora, i vin, jak pidkoenyj, zvalyvsia dolily na pidlohu.
Olee! zliakano vysknula ja j kynulasia do nioho.
Stij, Rae! huknuv meni vslid Vako. Ta stij ty, durneka!
Ja ne posluchalasia i, zvisno, te potrapyla pid promi paralizatora. Ale tak i ne
pomityla, chto v mene striliav.

Ja prokynulasia, leay navznak na mjakomu dyvani. Livyj rukav mojeji soroky buv
zakoenyj vye liktia. Na zhyni leheko uchalosia, jak pislia injekcij. Poru zi mnoju
sydiv Vako i trymav mene za ruku.
Kika sekund my movky dyvylysia odyn na odnoho. Nareti ja zrobyla nad soboju
zusyllia i kvolo vsmichnulasia. Vin vidpoviv meni yrokoju usmikoju:
Pryvit. Jak samopouttia?
Paskudne, skazala ja, povino pidijmajuy. Ty koly potrapliav pid paralizator?
Boh myluvav.
Todi ne zrozumije.
Ja rozzyrnulasia navkolo. My perebuvaly v prostorij, rozkino obstavlenij kimnati,
na vyhliad vitani, vikna jakoji vychodyly na vodospad. Vdalyni vydnivsia kaskad hir z
opovytymy tumannym serpankom verynamy. Ja mohla daty ruku na vidsi, o nikoly
ranie tut ne bula, ale obstanovka zdavalasia do boliu znajomoju.
Na susidniomu dyvani leav neprytomnyj Oleh.
Nas uzialy v polon? zapytala ja.
Ni, tut my sami. Ja bie nikoho ne znajov.
A chto pidstrelyv nas z Olehom?
Avtomatyna systema ochorony. Ale teper moe ne bojatysia, ja ve jiji pryborkav.
Do rei, de my?
Ty ne poviry.
Ja proterla oi j znovu rozzyrnulasia.
Jako ty skae, o na kosminomu korabli, to poviriu.
Na oblyi Vaka vidbyvsia podyv:

 Jak ty zdohadalasia?
Ce, pomachom ruky ja obvela vsiu kimnatu, due skydajesia na kajut-kompaniju. Nadmiru rozkoi, prahnennia stvoryty zatynu domaniu atmosferu, pejza u
fayvych viknach takyj idylinyj, o v joho reanis vako poviryty o ce za korabe?
Lehkyj bojovyj krejser klasu CA. Ja b navi skazav, CA-plius, jakby isnuvala taka
kategorija. Nadvydkochidnyj, nadzvyajno manevrenyj, napchanyj usiliakym ozbrojenniam. Slovom, super-puper. Nazyvajesia Nachimov.
Ja energijno strusonula holovoju, rozhaniajuy tuman, jakyj zavaav meni dumaty.
Jako ne pomyliajusia, Nachimov starodavnij rosijkyj vojenaanyk. Ce slavonkyj korabe?
A ot i ni. Zhidno z bortovymy zapysamy, vin naley do Vijkovo-Kosminoho
Flotu Novorosiji.
o?! oteterila ja.
Te, o poula. Krim toho, Nachimov je flagmanom eskadry. Dyvno, zvyajno,
o eskadru ooliuje lehkyj krejser, ale ne men dyvnym je toj fakt, o v kontroliovanoji
uynciamy planety isnuje vlasnyj flot. Do tvoho vidoma, komandyrom korablia je kapitan peroho rangu Oleksandr Kyseliov, a komanduvaem eskadry kontr-admiral Anna
Korejko.
Zdurity mona! skazala ja. A de vin zbudovanyj?
Nemaje informaciji. Vzahali odnych danych pro joho poperedni peresuvannia.
Vse he-ysto vydaleno z pamjati. Pravda, je odyn malekyj slid: joho roboa mova rosijka, ale zalyylysia dejaki natiaky na te, o spoatku vin buv anglomovnym. Utim, ce
ni pro o ne svidy.
A jak Ni, davaj po erzi. o stalosia pislia toho, jak ja vyrubylasia?
Nu, ja vidrazu vychopyv paralizator, prykryvsia Aneju i poav ekaty. Mynulo
kika chvylyn, ale nichto ne zjavyvsia. Ja zapytav Aniu, chto ce vas hepnuv, i vona vidpovila, o avtomatyka. Potim ja poav stavyty navidni pytannia i v rezutati zjasuvav,
o my perebuvajemo na kosminomu korabli j, okrim nas, na bortu nikoho ne maje buty.
Ja zaadav, ob Ania vymknula ochoronnu systemu. Vona vidmovylasia. Ja namahavsia
jiji perekonaty, ale vona ne vidstupala. Todi ja vyriyv schytruvaty: uziav Aniu za ruku j
zveliv jij vyjty z kimnaty, a pered samym vychodom holosno skazaty: Cia liudyna zi
mnoju.
I vona posluchalasia?
Ato. U neji hnylyj psychoblok Nu, pevna ri, znano krayj vid naoho, ale ne
takyj neprobyvnyj, jak u spravnich kodovanych. Zdebioho vin spriamovanyj na te, ob
zberehty v tajemnyci pevnyj masyv vidomostej. Zabihajuy napered, skau, o meni tak
i ne vdalosia diznatysia v Ani, koho vona predstavliaje i o roby na Novorosiji. Ja perebrav usi varinty, jaki lye spadaly na dumku, ale vona nezminno vidpovidala ni i
odnoho razu ne mou skazaty. Najmovirnie, jiji psychokod maje odo cioho suvori
instrukciji vse zapereuvaty Ale povernimosia do poatku. Ania vykonala mij nakaz,
a ochoronna systema spryjniala mene jak jiji hostia. Koly my projly v turmanku rubku,
Ania za mojim nakazom povidomyla bortovyj kompjuter, o ja maju namir pidkliuytysia
do nioho. Toj spryjniav ce jak rozporiadennia ne perekodaty mojemu vchodenniu v
systemu.
Tupa mayna.

 Ne men tupa, ni kompjutery inych korabliv. Jako zrobyty jich nadto rozumnymy i daty yroku svobodu dij, vony zdatni takoho nakojity, o haj-haj. Ja ne pohrouvav Ani, ne zastosovuvav proty neji nasystva, ne ynyv zamach na jiji yttia, to
kompjuteru ne bulo pro o turbuvatysia. Zvyajno, joho systema mala bahatostupinastyj zachyst, ale proty mene vyjavylasia bezsyloju. Jak ne jak, a ja kiber i daleko ne
najhiryj.
Ty pereprogramuvav korabenyj kompjuter?
Aha. I zarazom vidimknuv teleportacijnu kameru tut vona nazyvajesia nuportalom. Teper my moemo ne perejmatysia, o hospodari korablia perekynu do nas
na bort grupu zachoplennia. Ja specino zapytav pro ce Aniu. Ne navproste, pevna ri,
a liachom nepriamych zapyta. Teleportacija molyva lye v specini portaly-pryjmai.
e ja zjasuvav, o vona vidbuvajesia myttievo, a jiji granyna danis oberneno proporcijna masi objekta peremiennia. Tak, napryklad, koly b u naij kompaniji bula e odna
liudyna, my b zalyylysia na misci.
My daleko vid Novorosiji?
Pjatnadcia z polovynoju astronominych odyny. U napriamku, perpendykuliarnomu do ployny ekliptyky. Slovom, za meamy systemy.
Oho!
Ale, z inoho boku, ce mizer, jako porivniuvaty z mizorianymy mastabamy.
Na moje pytannia, y mona teleportuvaty na vidsta odnoho parseka objekt masoju odyn
gram, Ania skazala ni, a odo miligrama vidpovidaty vidmovylasia. Utonyty granynu
masu ja ve ne vstyh.
omu?
Vako vynuvato zitchnuv.
Vyba, Rae, ja jiji ne vtrymav.
Jak ce? Vona vtekla?
Ne zovsim. Ja sam jiji nu, niby vidislav. Dija narkotyka poslabala, i meni dovelosia jiji paralizuvaty. Ale vid postrilu spraciuvav teleporter, i vona znykla. Mabu, peremistylasia v specino peredbaene dlia takych vypadkiv misce. Ja, idit, ne dodumavsia zablokuvaty teleportaciju za dopomohoju toho prystroju. He zabuv pro nioho.
Ja prysunulasia do Vaka j obijniala joho za plei.
Ne kartaj sebe. Koen moe pomylytysia. Ja b na tvojemu misci aj, o tam
kazaty! Ja b navi ne vybralasia z tijeji kimnaty. I ve tono ne zmohla b pidporiadkuvaty
sobi korabenyj kompjuter.
Vako vsmichnuvsia j lukavo hlianuv na mene.
Tak dumaje? A ja uv istoriju pro odnu dvanadciatyrinu divynku, jaka ce zrobyla.
Lye tomu, o jij vdalosia vkrasty u baka vsi kody dostupu Do rei, oho my
tut sydymo? Ja rizko pidchopylasia z dyvana. Chodimo vyde v rubku. Jako Ania
vtekla, to nezabarom povidomy svojich, o korabe u naych rukach. Teleportuvatysia
siudy vony ne zmou, zate cilkom zdatni atakuvaty zzovni. Navriad y ce jedynyj jichnij
korabe.
Vako kyvnuv, pidvodiay.
Ja te pro ce dumav. Jako je flagman eskadry, to vysoka jmovirnis isnuvannia
j samoji eskadry. I choa vsi systemy zovninioho spostereennia svida, o v meach
jichnioji dosianosti kosmos ystyj, use odno krae zabyratysia zvidsy. A v pilotuvanni

ta navigaciji ja, na a, cilkovytyj profan. Zaraz my pryvedemo do tiamy Oleha i

Ni, skazala ja. U nas obma asu. Speru zajmemosia korablem, a Oleh
nechaj hodynku zaekaje. Do toho ym dove vin prospy, tym slabyj bude postparalizacijnyj syndrom.
Vlasne, ja ve poklav korabe na kurs, zauvayv Vako.
On jak? I kudy my letymo?
Prosto navmannia. Podali vid miscia joho drejfu, paraleno do ployny ekliptyky.
Cioho malo. Po ionnomu slidu bude lehko vyrachuvaty, v jakomu napriami my
poletily. Tomu treba zadaty zminnu trajektoriju, todi nas ne zmou perechopyty. A
hnatysia po samomu slidu sprava nevdiana i maje beznadijna; dlia cioho peresliduva
maje znano pereveruvaty za vydkisnymy charakterystykamy peresliduvanoho.
Argument pryjmajesia, kyvnuv Vako. Speru jdemo v rubku.
My vyjly z kajut-kompaniji i staly pidijmatysia spiranymy schodamy nahoru. Na
takych nevelykych krejserach z otyrma podovnimy jarusamy liftom korystuvalysia lye
zatiati ledari ta e ti, chto mav pry sobi vakyj vanta. My buly bez nioho, tomu myttiu
podolaly dva prolioty j opynylysia na verchniomu, peromu jarusi, de roztaovuvalasia
turmanka rubka.
O, Rae, pohlia. Vako vkazav na jaku temnu pliamu posered korydoru,
metriv za pja vid dverej rubky. Koly ja pomityv, o dija narkotyku poslabliujesia, to
vyriyv vidvesty Aniu do lazaretu, ob ukoloty jij snodijnoho. A vona vyrvalasia j pobihla.
Nu, ja i vystrilyv jij uslid.
Ja pidijla blye do pliamy. Naspravdi ce bulo zahlyblennia v pidlozi, maje pravynoji parabolinoji formy, z hladkoju, niby vidpolirovanoju poverchneju.
Prychopyla z soboju, prokomentuvav Vako oevydnyj fakt. Dobre, o ja ne
vystrilyv, koly vona bula blye. Todi b razom iz neju vyruyv i matook mene.
Raptom meni spala odna dumka.
Posluchaj, ale pry ciomu malo dobriae rvonuty. Koly Ania znykla, na jiji misci
zalyylasia pustka, a ce ce jak vakuumna bomba!
Vybuchu ne bulo. Inake b zaraz ja z toboju ne rozmovliav. Zate huno liasnulo,
jak i mynuloho razu, tiky synie. Meni kapitano zaklalo vucha. Ja dumaju, pry teleportaciji vidbuvajesia obmin masamy. Ania peremistylasia kudy, a povitria z toho miscia
pereneslosia siudy. Pryrodno, vynyk perepad tysku.
Zrozumilo, skazala ja. Treba ymo zakonopatyty ciu diru. A to, oho dobroho, chto iz nas zabude pro neji j pidverne sobi nohu. Ale z cym my rozberemosia zhodom. A zaraz holovne zamesty slidy. I, zvisna ri, vyriyty, o robytymemo dali.
turmanka rubka Nachimova bula prostorioju, ni na kolynij bakovij Zori
Svobody. Ta j sam korabe, sudiay z usioho, mav znano bii gabaryty, ni typovi lehki
krejsery. Kategorija C na mei V. e trochy i buv by krejser serednioho klasu z kategoriji napivlehkych fregativ.
Osoblyvistiu cijeji rubky bula najavnis dodatkovoho riadu putiv, okrim tych, o
buly pryznaeni dlia keruvannia korablem. Takyj sobi admirakyj mistok u minitiuri.
Usi dodatkovi puty buly mertvi, ne praciuvav ni odyn dysplej, ne svityvsia oden vohnyk.
Prosteyvy za mojim pohliadom, Vako pojasnyv:
Na danyj as komandnyj centr eskadry deaktyvovano. Korabe funkcinuje jak
samostijna bojova odynycia. A zaraz idy siudy, Rae.
Vin pidviv mene do terminalu pravoru vid kapitankoho krisla, uziav pidkliuenyj

do konsoli optovolokonnyj lejf i pidjednav joho vinyj rozjem do svoho implanta.

Use ce tobi dobre znajome, skazav vin. Nasampered poklady doloni na
plastynu skanera.
Ja pidkorylasia. Bortovyj kompjuter zapysav u svojij pamjati vidbytky mojich paciv.
Tak, dobre. Teper trochy nachylysia, dyvysia v centr plastyny j ne klipaj. Robymo
znimok sitkivky udovo. Projdysia rubkoju, povino obernysia navkolo, ujavy sobi, o
ty na podimi Ach, Rae, ty arivna divyna, ale inonosti tobi javno brakuje. U tebe
chlopai manery, choda Vtim, harazd. Skay o. Tiky rosijkoju.
Ja chodu, jak mou. I ne zbyrajusia vyliaty stehnamy, vyhynatysia, jak kieka,
abo trusyty hrumy. Ja ocer, a ne mode.
Vako hmyknuv.
Nu, trusyty hrumy u tebe vse odno ne vyjde. Dlia cioho vony nadto maleki,
choa j due harneki Ale ce tak, mi inym. Zrazok tvoho holosu zapysano. Vidteper
ty povnovladnyj komandyr korablia.
Chiba ce vse? zdyvuvalasia ja.
Ja sprostyv proceduru, ob zaoadyty as.
A jak e kontroni zapytannia?
Vin posmichnuvsia.
Tut ja schytruvav. e do toho, jak pity tebe budyty, vidibrav ti pytannia, na jaki
sam mih daty vidpovi, i zapysav jich u pamja.
Ale jako ty vidpoviv nepravyno
O tobi rozdrukivka. Z ilyny pryntera vyslyznulo kika lystiv paperu, Vako
pidchopyv jich i prostiah meni. Jako ja bodaj v odnomu pytanni pomylyvsia, moe
vidirvaty meni vucho.
Ja probihla pohliadom peru storinku. Na mij podyv, usi vidpovidi buly pravynymy.
A odna z nych
Vako, nehidnyku! Ty taky zazyrav do mojeji afy?!
Zovsim ni. A tvoju prystras do roevoji bilyzny z mereyvamy ja vyrachuvav metodom dedukciji.
I jak same?
Nu, ce dosy dovhyj lanciuok loginych vysnovkiv
Harazd, todi rozberemosia piznie.
Z cymy slovamy ja vlatuvalasia za kapitankym putom i ohlianula svoje hospodarstvo. Mene trochy benteyv rosijkyj interfejs, ale za mynulyj misia ja dosy nepohano
ovolodila cijeju movoju, do toho biis techninych terminiv maly schoe zvuannia z
francukymy abo anglijkymy, zalyalosia prosto zvyknuty do jich napysannia kyrylyceju.
Mij pohliad upav na dani stosovno pryskorennia. Tam bulo vkazano znaennia 392,0
g.
Stop! Tut, zdajesia, pomylka.
De? zapytav Vako.
Pryskorennia. Ne tam stoji koma. Maje buty 39,20 g.
Ni, vse pravyno. My letymo z pryskorenniam pid otyry sotni. Gravikompensatory rozrachovani na nominane navantaennia do vomysta odyny. A v krytynomu
reymi mou vytrymaty j ponad tysiau.
Oj lyeko! U yvoti meni a skrutylo, koly ja ujavyla, o z namy bude, jako
raptom vidmovlia kompensatory. Ty vpevnenyj?

 Tak skazano v specykaciji. A hravy praciuju u normi, moe poklastysia na

mene. Ja ne lye matematyk, a j trochy zyk, to na technici rozumijusia. Z pilotuvanniam
korablia ja b navriad spravyvsia, zate v bortinenery hodusia.
Ja trochy zaspokojilasia.
Hm. U takomu reymi roboty dvyhun, napevno, ere sylu-sylennu panoho.
Mene ni ty dumaje, ale spravdi ere. Prote pohlia na zapasy dejteriju.
Ja podyvylasia j omanila.
Ce nemolyvo!
Ale fakt. Nadinyj stan atomarnoji reovyny dosy davno vidomyj nauci, ale
doteper vvaavsia nestabinym. A tut, u palyvnych bakach, cilkom stabinyj. I ce e ne
vse, Rae. Jak tobi podobajesia ozbrojennia?
Ja vyklykala na ekran zvit pro stan artylerijkych system i tycho svysnula.
orta lysoho! Skiky tut usioho Cha! A navio znadobylysia a dvi batareji
elektromagnitnych harmat? Ce prymityvna zbroja.
Ce e jak skazaty. Speru ociny jichniu potunis.
Ja vyklykala potribni dani, j oi v mene polizly na loba.
Lyeko!.. Jak ce moe buty?
Ja ne mav asu detano rozbyratysia v specykaciji. Poky mou skazaty lye odne
tut vykorystovujesia pryncypovo inyj metod generaciji EMI, ni usi nam vidomi.
A sam korabe? Ne postradaje vid impusu?
Ni. Vin osnaenyj nadijnym zachystom, jakyj te bazujesia na jakycho novych
pryncypach.
Ja zrobyla pauzu, ob zibratysia z dumkamy, i zajnialasia dobre znajomoju meni
spravoju zadijavy bini manevrovi dvyhuny, rozvernula korabe pid priamym kutom
do napriamku ruchu. Teper my z pryskorenniam maje 400 g poaly vidchyliatysia vid
pervynnoho kursu po pochylij duzi, jaka ochvylyny stavatyme dedali krutioju.
Chodova systema prosto udova, skazala ja. Znano kraa, ni u tych
cyvinych koryt, na jakych ja litala pid as praktyky. Kraa navi, ni u Zori Svobody
Posluchaj, Vako, o ty pro vse ce dumaje?
Vin rozhubleno znyzav pleyma:
esno kauy, navi ne znaju, o dumaty. Jasno odne: artamy tut i ne pachne.
Vse ce due serjozno. I ja ne zdyvujusia, koly vyjavysia, o Vijkovo-Kosminyj Flot Novorosiji isnuje.
Ale kym vin stvorenyj? Oevydno, o ne samymy chlopciamy. Zvyajno, mona
prypustyty, o rokiv try tomu grupa otyrnadciaty pjatnadciarinych pidlitkiv ovolodila peredovymy technologijamy Ta ni, durnyci! Za nymy tono chto stoji. O tiky
chto? Moe, vlada tvojeji planety?
Cilkom molyvo, ne stav zapereuvaty Vako. Choa sumnivno. Ade ja kazav, o komandnyj interfejs spoatku buv anglijkym. Do toho ja ne dumaju, o na
uriad maje dostup do cych sekretnych rozrobok. Vy, gallijci j zemliany, ne baajete dilytysia nymy ni z kym. Ave, ja udovo rozumiju, o ce rozumnyj zapobinyj zachid, prote
nam, mekanciam rety liudkych svitiv, ce trochy nepryjemno. I navi ne trochy.
Do rei, o tobi j motyv, zauvayla ja. Prypustimo, o va uriad taky zavolodiv cymy sekretamy, i vyriyv uterty zarozumilym gallijciam i zemlianam nosa, hotujuy za jich spynamy zvinennia Novorosiji.

 Cikava ideja. Meni vona tako spadala na dumku. V ciu schemu nepohano vpysujesia pidlitkova agenturna merea oskiky stavka robysia na cisarevya Pavla, to
praciuvaty z nym lehe joho odnolitkam. Ale jak ty pojasny oce? Vako tknuv pacem
u bik komandnoho centru. Eskadra pid kerivnyctvom kontr-admirala Anny Korejko,
visimnadciaty rokiv. Komandyr flagmankoho korablia kapitan peroho rangu
Oleksandr Kyseliov, simnadcia z polovynoju rokiv. Na uriad u dytiai zabavky ne hraje.
Ne lye va. oden uriad ne hratymesia v dytiai ihry.
Same tak. Tut vyde dije jake neuriadove ugrupovannia. Skaimo, astyna venych ta ineneriv, jaki jakraz i zajmajusia cymy nadsekretnymy rozrobkamy.
I, molyvo, pidchopyla ja, o u nych pilo ne tak. U rezutati pidlitkyagenty, jakym popervach vidvodylasia druhoriadna ro, zachopyly kontro nad sytuacijeju, poyvy svojich starych tovaryiv u durni. A ti ne navaujusia zvernutysia do vlady,
spodivajuy, o vse e vladnajesia.
Vako zitchnuv.
Nao hadaty. Usi ci prypuennia nam zaraz ne dopomou. My majemo vyriyty, o robyty dali.
o robyty, zrozumilo. Musymo ymvyde zvjazatysia z naymy i vse jim povidomyty. Pytannia v inomu: jak ce zrobyty? U systemi Chorsa, bezumovno, je bahato
naych korabliv-rozvidnykiv, ale vony ne auju svojeji prysutnosti. Mona nablyzytysia
do planety, uvijty do planetarnoji merei j nadislaty povidomlennia Ester abo Kovaliovu.
Ale bojusia, joho perechopy vsiudysuyj Vejder.
Tvoja pravda.
Ote, nam zalyajesia odne: letity do Terry-Galliji. Choa, zvisno, my moemo
sprobuvaty povernutysia nazad na Novorosiju. Osobysto mene cia perspektyva ne nadychaje, ale jako u Nachimova je vdoskonalenyj atl na zrazok toho, o buv u Kallisto
Vidpadaje, perebyv mene Vako. Tut nemaje navi zvyajnoho stelsa, je lye
dva posadkovi atly ta e dvi nevelyki kurjerki kapsuly z avtomatynym keruvanniam,
osnaeni vlasnymy rezonansnymy generatoramy. I vzahali Znaje, Rae, ja maju velyku pidozru, o nijakoji superdoskonaloji technologiji stels ne isnuje v pryrodi.
Jak ce?
Due prosto. Nas obvely kruh pacia. Posadyly v zvyajnyj atl, prokrutyly napered zahotovlenyj zapys, a potim, koly my pryjnialy snodijne, teleportuvaly na planetu. Ot
i vse.
Ja zamyslylasia.
Mabu, tak i bulo. Jako je teleportacija, to nao ryzykuvaty, korystujuy navi
najnadijniymy j najdoskonaliymy stelsamy Ot ort! Vpravno nas poyly v durni!
Ne sersia. Ce bulo neobchidno. My ne povynni buly znaty toho, oho znaty nam
ne naley.
Ta rozumiju, rozumiju. Ale ty lye ujavy sobi, jak potialysia ti chlopci, Bualo i
Narseak, rozihrujuy pered namy ciu vystavu.
e b pak, ne nadto pryjemno, pohodyvsia Vako. Ta hodi ve emocij, zabumo pro ce. Ote, ty proponuje proryvatysia erez drom-zonu j letity do najblyoji
liudkoji systemy?
Ne do najblyoji, a do Dety Oktanta. V Objednanyj Komitet Naanykiv tabiv.
Tiky tam my moemo rozpovisty vse, pro o dovidalysia. Pryomu lye pevnym liudiam.

Zaraz ja zajmusia rozrachunkom kursu, a ty zbihaj rozbudy Oleha Vtim, ni. U mene
vynykla udova ideja. Ne budy, a doprav siudy. Zrobymo ce tut.
Choe ulatuvaty nevelyke ou?
Ja poervonila.
Ni, ne zovsim. Prosto tak mene dovedesia pojasniuvaty. Vin sam use pobay i
zrozumije.
Vako kyvnuv i ruyv buv do vychodu, a raptom prozvuala obryvysta tre. Na mesa-riadku moho taktynoho dyspleja zjavylosia povidomlennia: Otrymano komandu na
samolikvidaciju za tretioju kategorijeju. Vidpovidno do instrukciji komandu proignorovano.
Tak-tak, prokazav Vako. Riui chlopci, nioho ne skae. Ale ne bezani.
Lye zaraz ja pomityla, o ne dychaju.
o Pojasny, o ce oznaaje?
A chiba ne jasno? Vony viddaly nakaz znyyty korabe.
Nu, ce ja zrozumila. A dali?
Ja ne durnyj i peredbaav taku molyvis. Tomu vidukav i znekodyv usi systemy
samoznyennia.
Prypustimo, pro ce ja tako zdohadalasia. Ale o oznaaje tretia kategorija?
Pivhodynna fora. ob daty nam molyvis vydeko sisty na odyn iz atliv i vidalyty. Jakraz ce ja mav na uvazi, koly skazav, o vony ne bezani. Vony cinuju liudke
yttia. Ote, za svoho baka j Ann-Mari moe ne chvyliuvatysia, jich ne skryvdia. Ine
pytannia jak dovho protrymaju u poloni. Ce bahato v omu zaley vid nas.
Vako vyjov z rubky, a ja vzialasia za skladannia programy dlia avtopilota. Z chodovymy vlastyvostiamy Nachimova my mohly b distatysia do drom-zony hodyn za desia, ale ja vyriyla ne vytyskaty z korablia po maksymumu j rozrachuvala kurs, o mav
zajniaty dvadcia is z polovynoju hodyn. vydkisnyj proryv u drom-zonu mene ne turbuvav na trenaerach ce buv mij konyk, a odnoho razu ja zdijsnyla joho v reanij obstanovci, cho i bez prysutnosti protyvnyka. Pislia toho, jak ja zdala vsi normatyvy na
cyvinoho pilota, mij instruktor ziznavsia, o v zachvati vid mene, opravda, odrazu
ostudyv mij zapal cilym riadom krytynych zauvae i poradyv ne zaznavatysia. Ja j ne
zaznavalasia prosto znala sobi cinu.
A zaraz, navi za najavnosti znanych avijkych syl, proryv ne zahrouvav nam
odnymy nepryjemnostiamy. U naomu rozporiadenni buly nadpotuni EMI-vyprominiuvai, efektyvna danis vraennia jakych, jako viryty specykaciji, bula ponad trysta
tysia kilometriv. Z takoju fantastynoju zbrojeju, my mohly b uzahali ne zdijsniuvaty
vydkisnyj proryv, a bez odnoho pospichu vvijty do drom-zony j vybraty potribnyj nam
kanal.
Ta o tam proryv! Tysiaa korabliv, podibnych do Nachimova y navi trochy
nyych za klasom, bez problem oystyly b systemu Chorsa vid uynciv. Prosto dyvno i
vkraj oburlyvo, o ci novitni elektromagnitni harmaty dosi ne nadijly na ozbrojennia
naoho flotu Choa, molyvo, jich lye nedavno poaly vypuskaty j poky trymaju u tajemnyci, ob peredasno ne spolochaty voroha. A koly jich naberesia dostatnia kikis,
my vodnoraz atakujemo vsi ponevoleni liudki planety j zadamo uynciam aru po povnij
programi.
Nu o , u takomu razi slid utrymatysia vid vykorystannia cijeji zboji pry proryvi.
Zastosujemo jiji, lye, jako ne bude inoho vychodu. A nasampered poklademosia na

moju, chaj poky ne zovsim zrilu, pilotku majsternis

Nezabarom povernuvsia Vako z graviplatformoju, na jakij myrno spav Oleh. Ja
myttiu ziskovznula z kapitankoho krisla, popriamuvala do apteky j distala neobchidni
preparaty.
Kurs ue prokladeno, povidomyla ja Vakovi. U najblyi dvadcia is hodyn
kontaktu z vorohom ne peredbaajesia. A potim stane hariae. Idy do reaktornoho vidsiku, provedy planovu perevirku chodovych dvyhuniv, dopominych reaktoriv, rezonansnoho generatora nu, j usioho tvoho hospodarstva.
Ja nedavno pereviriav, zauvayv vin.
Perevir e raz.
Mou zrobyty ce zvidsy. Ja kiber, i dlia mene ne maje znaennia, de ja perebuvaju zyno.
Vse odno schody, napoliahala ja.
Vako nareti zrozumiv, o ja chou zalyytysia z Olehom naodynci. yroko posmichnuvsia, kozyrnuv meni j bez podaych supereok vyjov zi turmankoji.
Ja peresunula platformu v centr rubky, opustyla jiji trochy nye, sila na jiji kraj i
skomanduvala bortovomu kompjuteru zakryty nas neprozoroju hologranoju zavisoju.
Oskiky kolir ja ne vkazala, kompjuter na svij rozsud vybrav temno-synij.
Ja zakotyla Olehiv rukav i zrobyla jomu vsi naleni injekciji. Postupovo joho blidi
oky vkrylysia slabkym rumjancem, dychannia stalo hlybym, rivniym, poviky zatremtily j pidnialysia. Nai pohliady zustrilysia.
Rejel Rae
Pryvit. Ja nachylylasia, leheko pociluvala joho v huby, potim dopomohla jomu
sisty. Jak pouvajesia?
Kepko Ni, dobre
To kepko y dobre?
Ty poru, ote, dobre Do rei, de my?
U tvojij mriji.
Jak ce?
Zaraz pokau. Pamjataje, ja obiciala podaruvaty tobi zori? Tak ot, ja dotrymala
svoho slova. Za mojeju komandoju kompjuter pohasyv svitlo, holograna zavisa
znykla, a perednia stina rubky stala prozoroju. Vony tvoji.
Pered namy v hlybynach kosmosu jaskravo siajaly riznokoliorovi zori. Ti sami zori,
pro jaki Oleh tak mrijav i jaki ranie bayv lye kri tumannu pelenu atmosfery. Zori, o
vidteper nalealy jomu narivni z retoju liudstva
Ja ekala, o vin o-o nakynesia na mene z rozpytuvanniamy. Ale vin movav. Vin
movav i dyvyvsia vpered nae zaarovanyj. A joho oi siajaly tak samo jaskravo, jak i zori
pered nym.

Prokynuvy, ja e kika chvylyn leala iz zapliuenymy oyma, dumajuy pro te,

o mohlo b statysia cijeji noi, ale tak i ne stalosia. Naperedodni Oleh ne vyjavyv dostatnioji napolehlyvosti, i v rezutati my rozijlysia spaty v rizni kajuty. A koda. Bulo b tak
pryjemno prokynutysia v joho obijmach, i

Ja riue vidihnala zalyky snu i vstala z lika. Vhamujsia, divynko, o ty nadto

rozijlasia. Sverby v odnomu misci, ha? Nu to poterpy. Trofejnyj krejser, o my na
vsich parach do napchanoji voroymy korabliamy drom-zony, ne najkrae misce dlia
liubovnych pryhod.
Nastinnyj chronometr pokazuvav 9:17 ranku za bortovym asom, jakyj tonisiko
spivpadav z nikolajburkym. Do poatku proryvu v drom-zonu zalyalosia trochy bie
desiaty hodyn. Ekran moho terminalu buv poronij, odnych povidomle ne nadchodylo.
Ote, vse harazd. Jakby o trapylosia, mene b rozbudyla tryvoha.
Prote dlia vlasnoho spokoju ja pidkliuylasia do turmankoji rubky. Kartynka na
ekrani svidyla, o na korabli spravdi vse harazd u kapitankomu krisli pryvino rozvalyvsia Vako, a Oleh sydiv na misci druhoho pilota. Chlopci spokijno rozmovlialy, i
jakraz ilosia pro mene. Oskiky ja bula komandyrom korablia, moje pidkliuennia zalyylosia nepomienym.
Myla j arivna, hovoryv Vako. Spravnie zolotko. Ale ne mij typ.
Radyj uty, o my ne supernyky, skazav Oleh. Ta vse cikavo: o tebe v
nij ne vlatovuje?
Ja ne skazav, o vona mene ymo ne vlatovuje. Prosto ne mij typ. Meni potribna ne vakirija, a zvyajna divyna. A ot Rae zvyajnoju nijak ne nazve.
Ave, vona nadzvyajna, z mrijlyvoju usmikoju pohodyvsia Oleh. Raptovo
usmika joho zivjala. Vona maje na dva roky stara vid mene.
Nu, ce najmena z tvojich problem. Kudy bie tebe maje turbuvaty jiji seksuana
infantynis. U ciomu plani vona e dytyna.
Choe skazaty, o v neji e nikoho ne bulo?
Napevno stverduvaty ne stanu, ale schoe, o tak. Prote ne vykliuaju, o vona
z kymo raz-druhyj perespala. y, moe, bavylasia z podrukamy, choa ce j ne rachujesia. Ale najholovnie, o vona
Ja perervala zvjazok z rubkoju i popriamuvala do vannoji, na chodu stiahujuy z
sebe pozyenu v Anynomu harderobi ninu soroku. Oblyia moje palenilo vid soromu,
a vseredyni vse kypilo vid liuti. Nu, Vako, stryvaj! Ja e pryhadaju tobi i seksuanu
infantynis, i tvoji hydki prypuennia odo podruok. Ty v mene matyme
Za ver hodyny, pryjniavy kryanyj du, ja ocholola j dijla vysnovku, o sama
vynna. Ne slid bulo pidsluchovuvaty ui rozmovy. Nioho vugarnoho j obrazlyvoho
Vako pro mene ne skazav, vin prosto dilyvsia z Olehom svojimy dumkamy. Zvyajna
rozmova dvoch chlopciv, jaki vidverto obhovoriuvaly znajomu divynu. A te, o ja pidsluchala jich, ue moje osobyste hore.
Vysuyvy volossia i vklavy joho v nechytru zaisku, ja poala porpatysia v odenij
a sered Anynych i Sakovych mundyriv, pidukovujuy sobi o vidpovidne do moho
zrostu. Ce vyjavylosia problematynym, oskiky Ania bula nabahato nya vid mene, a
Sako znano yrym u pleach i taliji. Nareti v hlybynach afy ja znajla poliovu
formu soroku j tany synioho kolioru, jaki maje pidijly meni za rozmirom. Z ymalym alem ja zniala z komira admiraki zirky, a natomis poepyty bulo nioho u kapitankij kajuti ne znajlosia rangovych vidznak dlia zemnych mimaniv.
Potim ja posnidala sandviamy z charovoho avtomata, vypyla lianku hariaoji
kavy j lye todi pidnialasia na verchnij jarus. Koly ja uvijla do turmankoji rubky, Oleh
zustriv mene zachoplenoju usmikoju
Dobroho ranku, Rae. Maje udovyj vyhliad.

 Pryvit, Olee, vidpovila ja. Pryvit, Vako. Jak spravy?

Vako zvinyv kapitanke krislo, zobrazyv jaku podobu stijky strunko i nedbalo
kozyrnuv.
Lejtenante-komandore, mem! Dopovidaju: usi bortovi systemy funkcinuju normano, polit prochody vidpovidno do graku.
Hodi blazniuvaty, skazala ja trochy rozdratovano. Nijakyj ja tobi ne lejtenant-komandor, a miman.
Vako pomoryvsia.
Durepa ty, a ne miman. Ja a zi kiry pnuvsia, tak chotiv vrazyty tebe znanniamy pravyl vaoho flotu, a vyjavliajesia, o ty sama jich ne pamjataje.
Nareti ja zbahnula j liasnula sebe doloneju po lobi.
Chaj meni ort! Ja spravdi durepa.
A v omu ri? pocikavyvsia Oleh.
U VKS Zemli, pojasnyv jomu Vako, vsi posady itko rozpysani za zvanniamy, i odnych vyniatkiv, navi dlia forsmaornych obstavyn, ne dopuskajesia. Napryklad, komanduvaty korablem takoho klasu, jak Nachimov, moe lye ocer ne nyyj
vid lejtenanta-komandora tobto po-naomu kapitana tretioho rangu. Tomu v nych isnuje systema podvijnych zva postijnych i tymasovych. Tak, jako molodyj ocer za
jakycho obstavyn zajmaje staru ocerku posadu, to na cej as vin avtomatyno pidvyujesia v yni. Ja dumav, o Rae ce znaje
Znaju, zapevnyla ja. Prosto prosto ne zorijentuvalasia.
A ja zorijentuvavsia. I znajuy, jak serjozno ty stavysia do takych dribny, navi
zmajstruvav dlia tebe ci briazkitky. Vin vidijov do zadnioji stiny rubky, poryvsia v
odnij iz vmontovanych u neji af i vruyv meni paru pozoloenych lejtkomivkych znakiv
u formi dubovoho lystia, pohony z dvoma yrokymy i odnijeju vukoju nayvkamy, a tako
imennu planku z napysom CDR R. Lie Blianc. Nosy na zdorovja.
Otakoji! vraeno vyhuknula ja. Nu prosto jak spravni Velyke tobi
spasybi!
Ja vdiano moknula joho v oku, potim prykripyla na komir znaky j poepyla
sprava na hrudy planku, a pohony prosto poklala na pryladovu pane poriad iz konsolliu
u zemnomu floti jich nosyly lye razom iz biloju, vychidnoju abo paradnoju formoju.
ym by dytia ne tiylosia, poblalyvo proburmotiv Vako, prote vydno bulo,
o vin zadovolenyj mojeju reakcijeju. Radyj, o zmih zrobyty tobi posluhu A zaraz,
mem, prodovyv vin ue ocijnym tonom, dozvote zalyyty vas. Ja maju vidpoyty
pered poatkom proryvu.
Vy vini, lejtenante, vidpovila ja. Do rei, mih pity j ranie, koly prokynuvsia
Oleh.
Vlasne, tak. Ale my rozhovorylysia pro te, pro se Harazd, idu spatoky. A vy
tut povotesia prystojno, bez pustoiv.
Zmovnyky pidmorhnuvy Olehovi, Vako vidsaliutuvav meni j vyjov z rubky.
Ja sila v kapitanke krislo i vzialasia do standartnoji perevirky bortovych system.
Korabe ue nablyzyvsia do ployny ekliptyky j za dvi hodyny mav rozpoaty hamuvannia na gravitacijnych ruijach. Ce, pevna ri, ne tak efektyvno, jak iz zastosuvanniam
termojadernych dvyhuniv, zate my ne ryzykuvaly buty vyjavlenymy za dovhym plazmovym lejfom.
Ty propustyla nu-zvjazok, erez kika chvylyn ozvavsia Oleh.

Ja vidirvala pohliad vid taktynoho dyspleja i zapytlyvo hlianula na nioho.

o-o?
Nu, systemu nu-zvjazku vin raptom zamovk i rozhubleno posmichnuvsia.
Vyba, spraciuvav umovnyj refleks. Ce z Vejderovoji virtuanosti.
To vy tam ne lye moyly uynciv, a j litaly na korabliach?
Aha. Litaly na korabliach i moyly uynciv. A zvjazok zdijsniuvaly za dopomohoju nu-chvy, o myttievo rozpovsiuduvaly na bu-jaki vidstani. Durnyci,
zvisno Choa omu durnyci? Ade teleportacija, schoe, vidbuvajesia myttievo.
Hm-m promuhykala ja, znovu povernulasia do dyspleja i zaadala vid bortovoho kompjutera informaciju pro stan nu-zvjazku.
Vidpovi zjavylasia nehajno:
Systema nu-zvjazku ne funkcinuje, oskiky deaktyvovano nu-portal. Rozpoaty
aktyvaciju nu-portalu?
Ja vidpovila ni, prypynyla perevirku system i prokazala zadumlyvo:
Vlasne, ce bulo oevydno. My ne znajemo, jak prochody teleportacija, ale ve po
suti svojij ce javye peredbaaje myttievyj zvjazok, nezaleno vid vidstani. Koly Ania poklykala svojich roevych slonykiv i zelenych krolykiv, jij ne dovelosia ekaty dvi hodyny,
poky sygnal prolety pjatnadcia astroodyny do korablia. My peremistyly nehajno. Ato,
ce jasno jak de. A ja ne dodumalasia.
Ja te, skazav Oleh. I Vako.
Ja pochytala holovoju.
Vin jakraz dodumavsia.
Todi omu nam ne skazav?
Bo dlia nioho ce elementarno i same soboju zrozumilo. Mabu, vin i v hadci ne
mav, o my moemo buty takymy nedotepamy. I znaje, davaj ne rozarovuvaty joho.
Zrobymo vyhliad, o vidrazu zdohadalysia.
Harazd.
Ja ve zbyralasia prodovyty perevirku, a tut meni siajnula odna sluna dumka.
A u Vejderovij virtuanosti korabli schoi na cej?
Ne zovsim. Meni za gabarytamy, vyde korvety, ni lehki krejsery, ale due
navoroeni. Za chodovymy vlastyvostiamy vony ne nabahato postupajusia Nachimovu
i tako ozbrojeni elektromagnitnymy harmatamy.
Ce bulo vserjoz? Maju na uvazi samu postanovku hry.
Tak, cilkom. Vejder artiv ne liuby. odnych poblaok, jak u zvyajnych ihrach,
15

nioho schooho na deus ex machine . Vse jak u reanosti zvisna ri, za vyniatkom
nadmirnoji krutyzny naych korabliv. Ale Nachimov spravdi krutyj korabe, i navi
nu-zvjazok je.
U tim-to j ri, zitchnula ja. Vid usioho cioho u mene holova jde obertom A
ty kym buv u vaych, tak by movyty, ihrach?
Kapitanom druhoho rangu. Komandyrom kryla z otyrnadciaty bojovych odyny.
Nu i jak vy dijaly? Uspino?
Popervach paskudno. Navi z naym ozbrojenniam i potunym zachystom nam
15 Deus ex machina bukwano boh z maszyny (lat.). Pid cym wyslowom zazwyczaj majesia na uwazi
neooczikuwanyj poworot podij, jakyj daje zmohu herojam wybratysia z bezwychidnych sytuacij. Szczo na
ksztalt paloczky-wyruczaloczky.

dobriae distavalosia vid aviv. Ale za dva roky my dobre natrenuvalysia.

A chto vchodyv do skladu tvoho kryla?
Usi moji chlopci j divata. Komandyry korabliv, druhi piloty j artylerysty. Reta
leniv ekipaiv, vkliuno z bortineneramy, buly virtuanymy.
Ta-ak Ot o, Olee, prodovuj perevirku system za mene.
Sluchaju, mem! serjozno vidpoviv vin i tut-taky vziavsia do spravy.
Z proceduroju Oleh buv znajomyj doskonalo. Vin spravyvsia vyde, ni zrobyla b ce
ja, poasty erez vidsutnis movnoho barjeru, a poasty tomu, o vprodov dvoch rokiv
mav spravu z virtuanymy modeliamy korabliv takoho typu j dobre znav specyku jichnioji konstrukciji.
Potim my vyklykaly kartu tutenioji drom-zony i vzialysia razom rozrachovuvaty
molyvi trajektoriji, jaki prochodyly b erez najbie yslo kanaliv druhoho rodu. Takych
marrutiv treba bulo proklasty blyko desiatka, ob pry pidlioti do drom-zony, z ohliadu
na roztauvannia voroych syl, obraty najbezpeniyj.
Na ce my vytratyly retu asu do poatku hamuvannia. U rezutati otrymaly
diuynu bi-men optymanych marrutiv proryvu, jaki peretynaly vid pjatnadciaty do
dvadciaty dilianok vchodu-vychodu kanaliv druhoho rodu. U zvjazku z cym na kurs vymahav neznanoji korekciji, zdijsnyty jaku ja doviryla Olehovi.
Vin dijav itko i bezpomylkovo, niby cilisike yttia proviv u pilotkomu krisli. Ja
sposterihala za joho robotoju iz zachoplenniam, do jakoho dedali bie dodavalasia jaka
neharna, irracinana dosada. Koly Oleh zakinyv i z zadovolenoju usmikoju povernuvsia do mene, cia dosada tak vyrazno vidbyvalasia na mojemu oblyi, o vin myttiu
perestav usmichatysia.
Ja o ne tak zrobyv, Rae?
Ni, vse pravyno. Prosto Tut ja ne vytrymala. Chaj tobi ort, ce nespravedlyvo! Meni devjatnadcia, ja na dva roky stara vid tebe, ja vse yttia vylasia, ja tiky
cym i zajmalasia, u mene bie ne zalyalosia asu ni na o, chiba na muzyku, a ty Ty
sobi rozvaavsia, upadav za divatamy, hrav u futbol, keruvav pidpinoju grupoju, a mi
inym zajmavsia na virtuanych trenaerach i keruje korablem ne hire vid mene.
Zo chvyliu Oleh rozhubleno dyvyvsia na mene, potim vstav, pidijov do mene j uziav
moji ruky u svoji.
Nu o ty, liuba, ja ja zovsim ne takyj harnyj pilot, jak tobi zdajesia. Znaju
vse lye v teoriji, ne maju odnoho praktynoho dosvidu. Ce buv peryj manevr, jakyj ja
proviv u spravniomu kosmosi, na spravnisikomu korabli.
Znenaka meni stalo soromno. Due soromno.
Och, vyba, bu laska. Ja mala pryvitaty tebe, a natomis Ja taka svynia!
Ty prosto durneka, lahidno zapereyv vin. Treba take vbyty sobi v holovu. Harazd, ja nepohano keruju korablem. Ja vmiju vyznayty optymanyj kurs. Ale ce,
po suti, vse. Bie ni v omu ja ne rozbyrajusia. Jako na korabli vidmovy jakyj mechanizm, ja ne zmou joho polahodyty y to kavovarku, y to systemu podai dejteriju v
reaktor. A ty zmoe?
Mabu, zmou. Ne tak, jak dyplomovanyj bortinener, ale zmou.
Oto bo. I z kompjuterom ty porozumijesia, jako u nioho o tam zaskoy. I
vporajesia z ozbrojenniam. I nadasy medynu dopomohu chvorym abo poranenym. A ja
mou lye pilotuvaty. Nu, i e pryhotuvaty bi-men prystojnyj obid Do rei, cym ja
zaraz i zajmusia.

Pociluvavy mene, vin vyjov u kambuz. A ja, zalyyvy odna v rubci, ostannimy
slovamy kliala sebe za duris, egojizm i bezserdenis. Ni, treba buty takoju dytynoju!..
Za pivhodyny Oleh prykotyv vizok zi sviym obidom. Jak vyjavylosia, hotuvav vin
ne prosto prystojno, a preudovo, i ja pojila z neabyjakym apetytom, choa j ne pouvalasia
holodnoju. Ja navi poartuvala, o za nioho nebezpeno vychodyty zami z takymy
kulinarnymy zdibnostiamy vin vydko vidhoduje svoju druynu do rozmiriv puzatoho porosiatka. U vidpovi Oleh cilkom serjozno zajavyv, o nadali namahatymesia hotuvaty
ne tak smano.
Pislia obidu ja vyriyla bodaj trochy kompensuvaty svoju nedavniu netaktovnis i na
ve perid hamuvannia peredala komanduvannia Olehovi, a sama pila ohliadaty korabe. Pid as cioho ohliadu znajla komirynu, de zberihalosia obmundyruvannia, i zmohla
nareti pidibraty sobi formu, jaka cilkom vidpovidala mojemu zrostovi j rozmiram.
Pereodiahnuvy, ja ve zbyralasia prodovyty obchid, koly zadzvonyv nastinnyj interkom. Vvimknuvy joho, ja pobayla na nevelykomu ekrani oblyia Oleha.
Paskudnyj chlopyko! ojno pidhliadav za mnoju?
A ot i ni, vidpoviv vin. Navi ne znaju, de ty. Prosto ja poprosyv kompjuter
vyklykaty tebe.
Tiky zaraz ja pomityla, o vin due schvyliovanyj.
o stalosia?
Tak. Ale ne z korablem. Na planeti. Ja tut prohlianuv zapysy otrymanych radisygnaliv z Novorosiji. Jakis pohaniua, bahato perekod i spotvore, ale cilkom mona
rozibraty, o ve druhu hodynu po vsich kanalach transliuju Lebedyne ozero.
o-o? rozhubleno perepytala ja. Balet ajkovkoho?
Tak. U klasynij postanovci.
I o ce znay?
Ach, vyba. Zovsim zabuv, o tobi ce ni pro o ne hovory. U nas, koly pomyraje
car, cilisikyj de usiudy krutia Lebedyne ozero. Taka tradycija, o vynykla e v da16

vni asy. Na zrazok vaoho Lie roi est mort, vive lie roi! Nijakoji skorboty v joho
holosi ne vuvalosia. Oto Vejder i kompanija poaly dijaty. I dijaty riue. Jak to kau,
vidrazu vzialy byka za rohy.
Peri avijki patruli zapelenguvaly nas za desia mijoniv kilometriv vid kraju
drom-zony. Ce bulo due nepohano, z ohliadu na te, jak reteno uynci ochoronialy navkolynij prostir. My maly vpered z boevinoju vydkistiu v otyrnadcia tysia kilometriv na sekundu, o stanovylo malo ne pja vidsotkiv vid svitlovoji, i do najblyoho kanalu druhoho rodu nam zalyalosia vsioho dvanadcia chvylyn poliotu.
Tiky ne podumajte, o ja stavyla pered soboju neposyne zavdannia vstanovyty
rekord vydkisnoho proryvu. Prosto v svojich rozrachunkach vychodyla z techninych
molyvostej Nachimova, jaki buly nabahato vyymy, ni u standartnych rozvidnykiv
klasu Zori Svobody. Na trofejnyj krejser mih rozvyvaty pryskorennia do vomysot odyny (dlia porivniannia, Zoria Svobody blyko sotni), a ote, mav maje vtryi krau
manevrenis. Do toho joho vyprominiuva rezonansnych impusiv buv dalekobijniym
zhidno zi specykacijeju, vin mih vidkryvaty hiperkanaly na vidstani do pivtora
mijona kilometriv. Ce davalo nam dobrych dvi chvylyny na te, ob pidkoryguvaty kurs
16 Koro pomer, chaj ywe koro! (fr.)

korablia i spriamuvaty joho tono v horlovynu kanalu. V sumi ci skladovi znano polehuvaly nau zadau, a vysoka vydkis dozvoliala proslyznuty bukvano pid samym
nosom u voroha, unyknuvy vohnevoho kontaktu z nym.
Ta v krajniomu razi my buly hotovi j do boju. Zjednanyj erez svij implant z bortovym kompjuterom, Vako odnoasno trymav pid kontrolem chodovu astynu korablia,
zachysni systemy j usiu artyleriju, vkliuno z elektromagnitnymy harmatamy. A Oleh,
okrim toho, o strachuvav mene jak druhyj pilot, uvano steyv za eterom, prosluchovujuy peremovyny uynciv. astyna z nych velasia vidkrytym tekstom, astyna bula zayfrovana, ale, jak vyjavylosia, pamja bortovoho kompjutera mistyla biis yfriv, jakymy
korystuvalysia avy. Rozmovlialy vony zdebioho rosijkoju ta anglijkoju, tomu Olehovi
lye zridka dovodylosia vdavatysia do kompjuternoho perekladu, ob zrozumity znaennia replik portuhakoju ta japonkoju movamy.
Use jde do toho, o avy maju namir propustyty nas bez perekod, skazav
vin. Vvaaju, o my zvyajni rozvidnyky j pospiajemo spovistyty svoje kerivnyctvo
pro zahybe caria.
Tym krae, prolunav z dynamikiv holos Vaka. Sam vin sydiv u krisli ocera
zvjazku iz zapliuenymy oyma j vidstoronenym vyrazom oblyia, a joho rozum blukav
de u nadrach kompjutera. Choa naspravdi zvistku ve davno vidpravleno.
Nu-zvjazkom? zapytala ja, ne vidvodiay pohliadu vid taktynoho dyspleja.
Ave.
Hadaje, vin dije tak daleko?
erez vsiu Galaktyku navriad. Ale sudiay z toho, o ja tut rozkopav, pid tut
vin javno mav na uvazi pamja kompjutera, desiatok parsekiv cilkom probyvna vidsta.
Osobysto ja ne sumnivajusia, o v odnij iz susidnich system postijno erhuju nai korabli. I onajmene v odnoho z nych je nu-pryjma.
Mabu, tak, pohodylasia ja. koda, o my ne znajemo, de vony.
Ne chytruj, Rae. Tobi zovsim ne koda.
omu ce?
Bo todi ty ve za kika hodyn musyla b sklasty z sebe kapitanki povnovaennia
j poproatysia z cymy ciakamy na tvojemu komiri. A ty choe hordo provesty korabe
z odnoho kincia Galaktyky v druhyj i z pompoju vruyty kliui vid nioho samomu admiralu Diubari. Vin pochvaly tebe za vidvahu j kmitlyvis, a moe, dodatkovo poklopoe
pered zemnym Gentabom pro tvoje pidvyennia. Movliav, jako nezruno pislia lejtkomivkych znakiv znovu nadiahaty mimanki, a o lejtenantki e kudy ne jlo.
Znijakovivy, ja proignoruvala joho vypad i rivnym holosom prokazala:
Visim chvylyn do najblyoho kanalu. is z polovynoju chvylyn do zapusku impusnoho vyprominiuvaa. Pja chvylyn do vvimknennia generatora.
Hotovnis usich chodovych system pidtverduju, ozvavsia Vako. Poato
triochsotsekundnyj vidlik Do rei, Olee, ty vpevnenyj, o Vejder u cij kompaniji za
holovnoho?
Meni zavdy tak zdavalosia. A o?
Ta ja vse suu sobi holovu, vbyly vony vaoho caria y tiky vykraly. My z Vejderom cilyj misia spilkuvaly u virtuanosti, vin spravyv na mene vraennia chlopcia riuoho, orstkoho, ale ne orstokoho. U vsiakomu razi, ne bezdumno orstokoho.
Ja te ne pomiav za nym takoji rysy. Vejder racinalist. U vsich svojich vynkach
vin nasampered kerujesia vyhodoju j docinistiu.

 A smer caria jomu nevyhidna, oskiky ce stvory problemy u joho stosunkach z

Pavlom. Virno?
Dumaju, tak. A jako vidverto, mene malo perejmaje, yvyj najjasniyj hosudar
Oleksandr Mychaly y ni. Ne vvaaj mene bezdunym, prosto meni na nioho nachaty.
Holovne, ob vin nikoly ne povernuvsia na tron. Ja simnadcia rokiv proyv pid joho
vladoju, z mene dosy.
Dvi hodyny tomu, sluchajuy peremovyny mi avijkymy korabliamy, my nareti
diznalysia, o car Novorosiji Oleksandr IX siohodni vranci zahynuv v avikatastro,
koly, jak zavdy po ponedilkach, naodynci zdijsniuvav prohuliankovyj polit na svojemu
nevelykomu reaktyvnomu litaku. Pevna ri, joho suprovoduvav eskort ozbrojenych vynyuvaiv, a z zemli pidstrachovuvaly dosvideni dyspetery, hotovi bu-jakoji myti vziaty keruvannia na sebe, ale vsi vony vyjavylysia bezsylymy, koly litak vybuchnuv u povitri, a joho ulamky popadaly v more z dvadciatykilometrovoji vysoty. Spoatku ne vynykalo sumniviv, o ce terorystynyj akt, ale, za ostannimy danymy, v carkych pokojach
bulo znajdeno proanu zapysku, i vona naebto bula spravnioju. Osobysto dlia mene
cia zapyska bula perekonlyvym svidenniam toho, o car Oleksandr ne vbytyj, a vykradenyj
is chvylyn do kanalu. Try chvylyny do vvimknennia generatora.
Pidtverdujuy Olehove prypuennia, uynci ne namahalysia perechopyty nas.
Utim, z rozrachunkiv kompjutera vyplyvalo, o, popry znanu koncentraciju avijkych
syl u drom-zoni, oden iz korabliv ne vstyhav pidijty do nas na vidsta, dostatniu dlia
vedennia prycinoho vohniu. Vse-taky v tij skaenij vydkosti, z jakoju my ruchalysia,
bula svoja perevaha. Ot koly b korabli mohly tak samo vydko vylitaty z kanalu, zavdannia pronyknennia v systemu znano polehylosia b. Ale pislia hiperperechodu bu-jakyj
materinyj objekt opyniajesia v stani spokoju vidnosno centranoho svityla. Vyniatok
stanovlia lye elektromagnitni chvyli, jaki v bu-jakij systemi vidliku poyriujusia iz
vydkistiu svitla.
otyry chvylyny do kanalu. istdesiat sekund do vvimknennia generatora.
Za sim mijoniv kilometriv poperedu za naym kursom odyn z vakych krejseriv
vypustyv nam navperejmy z desiatok pozytronnych raket. Trajektoriji semy z nych tono
peretynalysia z naoju. Ale ce ne problema: kika potovchiv chodovoho dvyhuna z
pryskorenniam 500 g i rakety proletia daleko za naoju kormoju. Jichnia systema samonavedennia prosto ne vstyhne zreaguvaty.
Utim, do raket bulo e daleko, a do peroho z kanaliv zalyalosia vsioho try mijony
kilometriv.
Vvimknennia generatora, skomanduvala ja.
Je vvimknennia, mem! vidraportuvav Vako. Generator praciuje v cholostomu reymi. Rozrachunkova potunis pry vchodi v kanal pivtora teravata. Rekomenduju pidvyyty do dvoch.
Rekomendacija pryjmajesia. Povna hotovnis do zapusku impusnoho vyprominiuvaa.
Vyprominiuva do roboty hotovyj.
Za odyn mijon dvisti tysia kilometriv vid peroho kanalu ja poslala vpered rezonansnyj impus. erez is sekund priamo za kursom spalachnula blakytna ziroka. Kompjuternyj rozrachunok svidyv, o odnych manevriv robyty ne potribno korabe maje
projty tono po centru ojno vidkrytoji horlovyny.

 Oce tak zdorovo! ne vtrymavy, vyhuknula ja. Nam prosto kazkovo poastylo.
U Vejderovoji virtuanosti, zauvayv Oleh, kanaly zavdy vidkryvalysia v
toci interferenciji.
Nu, ce durnyci, skazala ja. A ty e kazav: nijakych poblaok, use jak u
reanosti
Rae! serdyto prykryknuv na mene Vako. Hodi bazikaty, hlia na ekran,
rozziavo!
Ja znov zoseredylasia na taktynomu dyspleji. Do vchodu v kanal zalyalosia simdesiat sekund. Dali jly joho astrozyni charakterystyky dovyna (oho! maje odynadcia
kiloparsekiv) i koordynaty toky vychodu. A tako poperedennia: Uvaha, systema vidsutnia v Universanomu Katalozi. Misce roztauvannia zovninij obid Galaktynoho
Jadra. Nebezpeka etvertoho stupenia.
Prokliattia! vylajalasia ja.
etvertyj stupi nebezpeky ne obiciav osoblyvych nepryjemnostej, ale ja vyriyla ne
ryzykuvaty j korotkym potovchom binych dvyhuniv trochy vidchylyla korabe vid
kursu, ob omynuty cej kanal.
Ot chalepa! A vse tak vdalo skladalosia
Ja nadislala vpered erhovyj impus do nastupnoho kanalu. I znovu blakytne siajvo
vynyklo priamo za kursom.
Dvi vypadkovosti ue zakonomirnis, pryholomeno promymryla ja.
Schoe, tvij Vejder nioho ne sprouvav.
A ja o kazav! vahomo ozvavsia Oleh.
Nu-nu! Z takym vyprominiuvaem proryv kri blokovanu drom-zonu staje spravoju ne pilotkoji majsternosti, a lye potunosti dvyhuniv o vyde, to krae
Cioho razu parametry kanalu buly normani: dovyna trochy bie tysiai estysot parsekiv, misce vychodu podvijna zoria USCG 253-317846-581, nedoslidena, jmovirno, bez planet, vlasna nazva vidsutnia.
Pjatdesiat pja sekund do vchodu v kanal, movyla ja.
Generator praciuje normano, vidpoviv Vako. Potim suvoro dodav: Rae,
de buly tvoji oi, koly ty prokladala kurs? Jakoho bisa tebe poneslo do Jadra?
etvertyj stupi ce ne strano, vypravdovuvalasia ja. Lye vysokyj rive
radiciji I vzahali, ja nioho ne rozumiju. Na karti drom-zony toj kanal buv poznaenyj
jak nedoslidenyj. Cej, do rei, tako.
Ty vpevnena?
Absoliutno. Ja ne slipa. O, sam podyvysia Ja poala bulo provodyty manipuliaciji na konsoli, ale zupynylasia. Ni, potim. Desia sekund do vchodu v kanal Pja
sekund Je!
Za perednioju stinoju rubky vsima barvamy veselky zapalav hiperprostir. Vako dopoviv:
Rezonansnyj generator vyjov na robou potunis dvi cilych i sim sotych teravaty. Rozrachunkovyj as hiperperechodu za objektyvnym galaktynym asom dvi hodyny sorok try chvylyny i trydcia odna sekunda. Za vlasnym bortovym standartnyj
pivtoradobovyj interval A teper zaekaj trochy. Zaraz ja deo pereviriu.
Oleh sydiv, vidkynuvy na spynku krisla, i ne vidryvav pohliadu vid ohliadovoji

stiny. Vin nasoloduvavsia perymy chvylynamy peroho v svojemu ytti poliotu kri hiperprostir.
Ja ne stala vidvolikaty joho j vyvela na ekran potribnu dilianku karty drom-zony.
Tak, spravdi obydva kanaly buly poznaeni na nij jak nedoslideni. A kompjuter vydav
povidomlennia: Dodano dva doslideni kanaly. Obnovyty schemu?
Chaj meni ort! Neve?
Zliva, u krisli zvjazkivcia, zavoruyvsia Vako. Rozpliuyvy oi, vin vidjednav vid
svoho implanta rozjem i povernuvsia do mene. Joho pohliad buv rozhublenyj i vynuvatyj.
Ja dure, Rae. Tupak. Ce treba, ne dodumavsia pereviryty detektor kanaliv
A vin, pidchopyla ja, vdoskonalenoji konstrukciji. Skanuje kanaly ne lye
peroho, a j druhoho rodu.
Uhu. Ve bahato stoli vvaalosia bezsumnivnym faktom, o apriri nemolyvo
vyznayty, kudy vony vedu. A tut na tobi vyjavliajesia, o molyvo. Teper jasno,
zvidky zjavylosia tak bahato novych doslidenych kanaliv, do toho due zruno roztaovanych. Prote naym zavdy vystaalo oberenosti ne auvaty ce vidkryttia. Napryklad,
my letily na Novorosiju is iz hakom dib za bortovym asom, choa mohly potrapyty tudy
za dopomohoju odnoho-jedynoho zatianoho strybka I e. Ty ujavliaje, o ce oznaaje? Takym ynom my moemo podorouvaty do susidnich galaktyk, perestrybujuy vid
odnijeji blukajuoji u migalaktynomu prostori zori do inoji.
ystisika pravda, podumala ja. Tak i je. Dlia cioho ne potribni nijaki kanaly tretioho rodu

Z kanalom, jakyj ja vybrala dlia vtei, nam ne nadto poastylo. Vin viv u pustenyj,
nevyvenyj regin na zovniniomu vyhyni Rukava Stricia. Tut ne bulo odnoji zori, o
vidpovidala kryterijevi Lopesa Slukoho, ote, ne bulo prydatnych do yttia planet,
tako tut ne znajlosia odnych cikavych dlia astrozyky anomalij, tomu protiahom usijeji
istoriji osvojennia Galaktyky ciu dilianku omynaly svojeju uvahoju jak naukovi ekspedyciji, tak i poukovi grupy.
Zhidno z kartamy, o buly v pamjati bortovoho kompjutera, najblyyj doslidenyj
kanal druhoho rodu znachodyvsia za tysiau z hakom parsekiv, i najkorotyj liach do
nioho proliahav erez devjanosto try systemy. Navi jako my z Olehom keruvatymemo
korablem u dvi zminy, po dvanadcia hodyn na dobu, to vse odno ranie ni za devja dniv
do kanalu ne distanemosia.
Ale j na ciomu vse ne zakinuvalosia. Toj kanal viv u seredynu Rukava Lebedia i
vychodyv za visimdesiat parsekiv vid inoho doslidenoho kanalu, erez jakyj mona bulo
potrapyty v Klaster Daao, a ve zvidty do osnovy pory Orina, najvyvenioho z
usich reginiv Galaktyky. Tam buv dosy bahatyj vybir podaych marrutiv, ale v bujakomu razi nam dovelosia b vytratyty na polit do Terry-Galliji ne mene dvoch tyniv
objektyvnoho asu.
Jakby my maly u svojemu rozporiadenni zvyajnyj korabe, u nas ne zalyalosia b
inoho vyboru, jak skorystatysia cym liachom. Prote krejser Nachimov bulo osnaeno
vdoskonalenym detektorom kanaliv, i ce dozvolialo nam nabahato vyde distatysia do
mety Terry-Galliji.

Pislia vychodu z zatianoho strybka my, manevrujuy vykliuno na gravitacijnomu

ruiji, jakyj ne zalyav za korablem ionnoho slidu, zdijsnyly kika chaotynych strybkiv
do susidnich zirok, ob ostatono ubezpeyty sebe vid molyvoho peresliduvannia. Bilia
bezimennoho blakytnoho giganta z desiatkom planet, pozbavlenych najmenych oznak
yttia, my prypynyly vteu j zapustyly programu skanuvannia drom-zony.
Detektor Nachimova skanuvav kanaly dosy vydko maje pivtory sotni na
sekundu, ale z urachuvanniam zahanoji kikosti kanaliv druhoho rodu vychodylo, o
dlia doslidennia vsijeji drom-zony znadobysia a dvadcia otyry roky. e na samomu
poatku strybka vyrachuvavy ciu cyfru, ja zasmutylasia j vyriyla, o z naoho zadumu
nioho ne vyjde. Prote Vako vydko mene zaspokojiv:
Povoruy svojimy zvyvynamy, Rae. Ty rozumna divyna, ale tobi javno brakuje
systemnosti myslennia. Ty piddalasia mahiji velykych ysel, vony pryholomyly tebe, i ty
vtratyla zdatnis do elementarnoho analizu. Nam e ne potribni koordynaty vsich kanaliv, pravda? Nam navi ne potriben jakyj konkretnyj kanal. Use, o my ukajemo, ce
bodaj odyn kanal, o vychody nepodalik Dety Oktanta. Skaimo, u radisi dvochsot
parsekiv. Hodysia? Todi porachujemo, o z cioho pryvodu kae statystyka. A kae vona
nastupne: u seredniomu odna z mijona devjatysot dvadciaty tysia vziatych navmannia
zirok maje znachodytysia v poznaenomu namy rajoni. Nu a skiky asu znadobysia detektoru, ob proskanuvaty ci dva mijony kanaliv? Jaki tam try hodyny sorok chvylyn.
Dribnyci, pohosia. A jako vziaty vsi zori Sektoru Odyn, to vzahali odnych problem
detektor znachodytyme kanaly v seredniomu erez koni pivtory chvylyny.
I spravdi, ve na druhij chvylyni skanuvannia sered komarnych katalonych najmenuva zjavylosia o pryjniatne 513-ta Stricia, vidoma tako jak Zoria Korradi.
Cej niym ne prymitnyj ovtyj karlyk buv u semystach parsekach vid Dety Oktanta j
pryblyzno na takij e vidstani vid Soncia.
Oce ve o, skazav Vako. Ne super, zvyajno, ale vse e poperedu. Bay,
jakymy omanlyvymy buvaju velyki ysla, Rae?
Tak, teper bau, pohodylasia ja.
Za pivhodyny nazbyralosia ve dva desiatky kanaliv, o vely v Sektor Odyn rajon
Galaktyky v radisi tysiai parsekiv navkolo Soncia. Ja ve ostatono zaspokojilasia. Majuy v svojemu rozporiadenni priamyj liach do cioho sektoru, my mohly pouvatysia jak
udoma.
Harazd, pidsumuvala ja, ledve strymujuy pozichannia. Nechaj detektor
praciuje, a ja pidu vidpoynu. Olee, ty lyajesia za holovnoho. Koly zjavysia kanal, o
vychody blye ni za dvisti parsekiv vid Terry-Galliji, rozbudy mene.
Sluchajusia, mem! itko, po-vijkomu kozyrnuv vin.
Ja povalala u svoju kajutu, liahla v liko j solodko prospala a visim hodyn.
Uve cej as mene nichto ne turbuvav, a prokynuvy, ja pobayla na ekrani terminalu povidomlennia vid Oleha:
Vyba, o ne rozbudyv. Ale tak bulo treba ty sama zrozumije. A na bortu vse
harazd. Ciluju tebe, ziroko.
erez ciu ziroku ja ne zmohla po-spravniomu rozserdytysia na nioho. Mene e
nichto tak ne nazyvav. Dlia baka ja bula sonekom, a dlia Oleha stala zirokoju. Ce bulo
pryjemno, meni podobalosia buty joho zoreju
Tut mij pohliad upav na specine cyfrove tablo, roztaovane nad dveryma kajuty.
Taki prylady buly maje u vsich prymienniach korablia vony vely vidlik asu konoho

hiperperechodu. Zaraz tablo bulo vvimknene, i cyfry na niomu svidyly, o ve etvertu

hodynu my perebuvajemo v zatianomu strybku. A ja, komandyr korablia, navi ne pidozriuvala pro ce!
Kvaplyvo natiahnuvy tany i vzuvy, ja vybihla z kajuty j kynulasia do turmankoji rubky, zastibajuy na chodu soroku. o za nepodobstvo?! Vako z Olehom he
znachabnily, ve zovsim perestaly zvaaty na mene
U rubci ja zastala odnoho lye Oleha. Vin sydiv u kapitankomu krisli, prohliadajuy
o na taktynomu dyspleji, a pered nym, za perednioju ohliadovoju stinoju, vyhravav
barvamy hiperprostir.
Nu i o ce znay? suvoro poala ja, koly Oleh, z vynuvatym vyhliadom obernuvsia do mene. Bunt na korabli?
Tycho j korotko, niby v neriuosti, zavyla syrena. Bortovyj kompjuter, zauvy mahini slova bunt na korabli, pryjov u stan bojehotovnosti, ob zachystyty mene vid
bu-jakyj zazicha potencijnych buntivnykiv.
omu bunt? nesmilyvo zapereyv Oleh. Ty peredala meni komanduvannia bez odnych obmee.
Aha, kyvnula ja, postupovo zaspokojujuy. Sytuacija pojasniuvalasia: ce buv
ne bunt, a zvyajnisike chlopjactvo. I ty skorystavsia cym, ob samostijno zdijsnyty
perechid. Vako, mabu, te spy?
Piov hodyny otyry tomu.
Nu a ty ne zmih utrymatysia vid spokusy, pidsumuvala ja. Chlopyko nesluchnianyj o, znajovsia harnyj kanal?
Ne prosto harnyj, a maje ideanyj. Gamma Apusa, sorok parsekiv vid tvojeji ridnoji Dety Oktanta. Maje poru.
Tak, spravdi, pohodylasia ja. Bukvano apkoju dokynuty.
Ja sila v kapitanke krislo, jake zvinyv dlia mene Oleh, i kynula pohliad na pokazy
pryladiv. Rezonansnyj generator praciuvav na maksymumi svojeji nominanoji potunosti, o garantuvalo due vydke prochodennia kanalu za objektyvnym galaktynym asom. Ukraj neekonomno, ale z naymy zapasamy dejteriju my mohly sobi ce dozvolyty.
Vy dovho skanuvaly drom-zonu?
otyry hodyny dvanadcia chvylyn. Koly zjavylasia Gamma Apusa, my z Vakom
vyriyly, o kraoho varinta ve ne doekajemosia.
A e bulo o cikave?
Sto istdesiat sim zirok z Sektoru Odyn. U cilkovytij vidpovidnosti do statystyky.
Tako desiatok kanaliv, o vychodia nedaleko vid system uynciv. A e Jak tobi
podobajesia take: zoria z vlasnoju nazvoju, ale vidsutnia v Universanomu Katalozi?
Majania! Nezarejestrovanych zirok, zvyajno, vystaaje ce i blukajui oddalik
Galaktynoji Spirali, i roztaovani v bezposerednij blykosti vid Jadra. Ale jako zoria ne
vkazana v Katalozi, to zvidky v neji moe vziatysia vlasna nazva?
Same ce nas i spantelyylo. Maje vidrazu pislia toho, jak ty pila, Vako rozporiadyvsia, ob kompjuter zanosyv v okremyj spysok zori bez katalonych nomeriv. Skazav,
y to artoma, y vserjoz, o podamo zajavku na jich vidkryttia. Takych zirok nabralosia
blyko dvoch sote odni koordynaty i bie nioho. Ale sered nych bula odna, u jakoji
je imja Chejna. Ce blukajua zoria na vidstani sta trynadciaty kiloparsekiv vid centru

Galaktyky. Nachyl minus simdesiat dva z chvostykom hradusy, azymut dvisti dvadcia is, tako z chvostykom. liachom zvyajnych astronominych sposteree znajty
jiji nemolyvo.
Hm Jaka informacija pro ciu zoriu je? Treba zrobyty zapyt kompjuterovi.
My ve zrobyly j otrymaly vidpovi, o odnych dodatkovych danych nemaje.
Lye imja j koordynaty. Ale Vako ne poviryv, pidkliuyvsia do kompjutera i znajov u
joho pamjati posylannia na fajl iz nazvoju Chejna. Prote sam fajl buv vydalenyj, a vsi
joho slidy reteno vyterti. Ujavliaje: korabe pchom napchanyj nadsekretnym ustatkuvanniam, a joho hospodari perejmajusia tym, jak by chto ne proniuchav pro jaku
blukajuu v migalaktynomu prostori zoriu. Ty zdohadujesia, o ce oznaaje?
Zdajesia, zdohadujusia, povoli movyla ja. Molyvo, tam znachodysia jichnia
baza. I Tak! Molyvo, vony vidpravyly tudy baka z Ann-Mari.
Cilkom molyvo.
Ja na chvylynu zadumalasia.
Mabu, sama zhadka pro Chejnu bula zalyena vypadkovo, z neuvanosti.
Vako te tak dumaje. Ja z nym zhoden.
A znaje, jaka jmovirnis
Znaju. Odna tysiana vidsotka. Vako torknuvsia j cioho pytannia. My mohly skanuvaty drom-zonu protiahom rokiv, a do Chejny erha tak i ne dijla b. Ale vona trapylasia nam sered perych pivtora mijona zirok. Durniam, ditiam i pjanyciam asty. My,
pevna ri, ne pjanyci, zate duru v naych holovach vystaaje, a astkovo my e dity. Nam
prosto poastylo.
Ja znovu pomovala, zbyrajuy z dumkamy.
Najmovirnie, drom-zona Chejny zablokovana.
Molyvo, ne stav zapereuvaty Oleh.
A moe, j ni. Ade v cijeji systemy vidsutni blyki susidy, do neji ne mona distatysia po kanalach peroho rodu, to jiji mekanci maju pouvatysia bezpeno.
Tako pravyno.
Ale skoro vony pochopliasia, mirkuvala ja. Rano y pizno jim spade na
dumku, o v pamjati zachoplenoho namy korablia mohla zalyytysia zhadka pro jichniu
sekretnu bazu. Todi vony tono zakuporia usi kanaly, i do nych ue nijak ne doberesia.
Zhoden?
Tak, kyvnuv Oleh.
My doletymo do Gammy Apusa. Objektyvno ce zajme nebahato asu. Pry takij
potunosti generatora hodyny otyry, ne bie. Potim pja abo is strybkiv do odnijeji
z susidnich z Detoju zirok. Tam zavdy je nai patruli. Vony dopravlia nas u lokanyj
prostir Terry-Galliji. My zustrinemosia z Diubari j use jomu rozpovimo. Vin zbere
ekstrenu naradu. vydko zbere, prote ce zajme pevnyj as. A vrachovujuy valyvis pytannia, molyvo, znadobliasia konsutaciji z kerivnykamy uriadiv. Vreti-ret vony napravlia do Chejny eskadru. Abo navi cilyj ekspedycijnyj korpus. Ale bude ve pizno.
Dumaje, nam slid bulo letity prosto tudy?
Mabu. Ne znaju. Ale meni zdajesia, o my maly bie ansiv bodaj pro o
dovidatysia. A tam, oho dobroho, zavdiaky raptovij pojavi nam vdalosia b zvinyty baka
z Ann-Mari. U hiromu vypadku nas prosto zrykoetylo b vid zakrytoho kanalu. My
vtratyly b Skiky asu zajniav by polit do Chejny, ty ne rachuvav?
Pryblyzno visimnadcia z polovynoju hodyn na maksymanij potunosti.

 Nu, vtratyly b pivtory doby. Ce ve nioho ne vyriuje.

Prymruyvy, Oleh pyno podyvyvsia na mene.
Choe skazaty, o, jakby ja vasno rozbudyv tebe, ty b obrala Chejnu?
Podumavy trochy, ja zapereno pochytala holovoju.
Ni. Ja poletila b do Terry-Galliji. Mij obovjazok jak vijkovoho ne kydatysia
strimgolov u avantiuru, a nehajno zvjazatysia z komanduvanniam i povidomyty pro vse.
Zavolodivy takoju cinnoju informacijeju, ja ne maju prava ryzykuvaty ni soboju, ni vamy,
ni korablem.
Ote, ja vynyv pravyno, pidsumuvav Oleh.
Tak, iz zitchanniam pohodylasia ja. Pravyno.
Pravyno, o ne rozbudyv tebe, utonyv vin. Bo inake ty zaboronyla b
letity do Chejny.
Vid nespodivanky ja malo ne pidskoyla v krisli j zdyvovano vtupylasia v nioho.
o?!
Oto! nezvoruno vidpoviv Oleh. Protry svoji zaspani oi, mij liubyj komandyre, j podyvysia na na kurs.
Nareti ja zvernula uvahu na taktynyj dysplej.
Otudy k bisu! Ta ce zlisne poruennia Ja osiklasia.
Nu? zapytav vin mene. Poruennia oho? Na vidminu vid tebe j Vaka, ja
ne vijkovoslubove. I vzahali nepovnolitnij. o z mene vziaty?
Ce tono A Vako znav pro tvij zadum?
Ja zaproponuvav jomu svij plan, ale vin skazav, ob ja navi ne dumav pro ce.
Potim pereviryv stan chodovoji astyny j piov spaty.
Prosto piov?
Tak.
Pislia toho, jak ty zaproponuvav letity do Chejny?
Tak.
Ja ujavyla sobi ciu scenu. Navi ne dumaj pro ce, kae Vako. I zrazu za cym:
Tak, o tam u nas z dvyhunamy i generatorom? Schoe, povnyj poriadok. Todi
harazd, ja piov spaty
Nu, chlopci, vy dajete! skruno movyla ja. Odyn nachabno uzurpuje komanduvannia korablem, a inyj vidverto zakryvaje na ce oi I o nakae z toboju robyty,
Olee? Navi ne znaju y to vidlupciuvaty tebe, y to rozciluvaty.
U vidpovi vin blysnuv usmikoju.
Mona i te j ine, kochana. Tiky po erzi speru poboji, a ve potim pocilunky.
Machnuvy rukoju na vsi ortovi pravyla, ja ziskoyla z kapitankoho krisla j usilasia
na kolina do Oleha. erez puty ce bulo ne due zruno, zate z bisa pryjemno.
Nino pociluvavy joho v huby, ja skazala:
Z pobojamy, mabu, zaekajemo. A odo inoho Znaje, koly Vako prokynesia, my peredamo jomu vachtu, a sami pidemo do mene. Sered Anynych hanirok ja
znajla kliovu ninu soroku. Due-due tonku j zovsim-zovsim prozoru. Dumaju, vona
tobi spodobajesia.
Oleh micno stysnuv mene u svojich obijmach.
A ja dumaju, meni bie spodobajesia te, o bude vydno kri ciu soroku.

Nas z Ann-Mari rozmistyly v komfortabenij kajuti, o skladalasia z dvoch ytlovych kimnat spani ta kabinetu. Prynajmni my vvaaly, o ce kajuta kosminoho korablia, bo buly najavni vsi jiji charakterni oznaky. Choa, zvisno, my mohly perebuvaty i
v jakomu pidzemnomu kompleksi. Ale najvirohidniym ujavliavsia same varint z korablem.
Buty vjaznem do dika nepryjemno, osoblyvo, jako ne znaje, chto tvoji
tiuremnyky. Vid momentu naoho polonennia my ne prosunulysia ni na krok u vyrienni
cioho pytannia j lye muylysia vsiliakymy prypuenniamy.
Dobre cho za Rae pereyvaty ne dovelosia. e na samomu poatku, koly my z
Ann-Mari ojno prokynulysia pislia diji paralizatora j lye poaly obhovoriuvaty, o z
namy trapylosia, do kajuty vvirvalasia Ania Korejko, vymachujuy v povitri pistoletom.
Jiji blide oblyia, zapaleni oi j dribne tremtinnia ruk svidyly, o vona, jak i my,
stradaje na postparalizacijnyj syndrom. Divyna bula bosa, v korotkomu kvitastomu
chalati, pid jakym, naskiky ja mih rozhledity, bula vidsutnia bu-jaka bilyzna.
Vaa doka, cia suka zaledve povertajuy jazykom, prokazala vona, liuto
zyrkajuy na mene. Ja e doberusia do neji Ja jij take vlatuju
Oevydno, Ania prybihla do nas, ob, z ohliadu na nedosianis Raeli, vidihratysia
na meni, ale vid erhovoji dozy paralizatora mene vriatuvav Borys Kompaktov. Vin zjavyvsia v kajuti slidom za Aneju, vidibrav u neji zbroju, uchopyv za plei j bukvano potiah
jiji do vychodu.
Ta vhamujsia ty! hovoryv vin. Vy z Sakom sami lochanuly, nioho vynnych
ukaty. I ne brykajsia, a to j vid mene perepade, jako tobi zamalo
My z Ann-Mari navi ne namahalysia skorystatysia sytuacijeju, ob napasty na Borysa j Aniu. Po-pere, perebuvaly ne v najkraij zynij formi, a po-druhe, ce vse odno
bulo marno ochoronna systema korablia umy pidstrelyla b nas iz paralizatoriv.
A z cioho incydentu sam soboju naprouvavsia vysnovok, o Raeli poastylo bie
za nas i vona zumila vyslyznuty, provyvy Aniu Korejko i Saka Kyseliova.
Molode divynka! skazala Ann-Mari. Bodaj za neji my moemo buty spokijni. Teper cym zmovnykam ne vdassia zvalyty vynu za nae znyknennia na aviv.
Cikavo, uholos mirkuvav ja, y buv pry ciomu Oleh? A jako buv, to na yj
bik prystav?
Ann-Mari hmyknula:
Jak na mene, pytannia rytoryne. Jasno, na yj. Nijaka druba, navi najviddania, ne moe zmahatysia z kochanniam
Ania z Borysom buly perymy j ostannimy naymy vidviduvaamy. Bie nichto do
nas ne zachodyv, navi aby prynesty jiu, tomu my snidaly, obidaly j veerialy produktamy
z charovoho avtomata.
Kompjuternyj terminal u kajuti bulo peredbalyvo deaktyvovano, prote nai
tiuremnyky vyjavylysia dosy liubjaznymy j povnistiu ne vidrizaly nas vid zovninioho
svitu, dozvolyvy steyty za podijamy na planeti za peredaamy deravnych telekanaliv.

Uve nastupnyj de pislia naoho polonennia ci peredai ne vidznaalysia riznomanitnistiu vid samisikoho ranku vsiudy transliuvavsia jakyj balet. Popervach my, zaklopotani vlasnymy problemamy, ne nadaly ciomu osoblyvoho znaennia j lye blye do veora, perekonavy, o vsi bez vyniatku kanaly transliuju odne j te same, zapidozryly
jakyj neharazd, ale ne mohly zbahnuty, o vidbuvajesia. Lye o devjatij, koly baletna
vakchanalija zakinylasia j vyjly dovhodani vypusky novyn, use zjasuvalosia tajemni
syly, o stojaly za Vejderom i joho komandoju, perejly v riuyj nastup.
A ve u vivtorok vidbulysia pompezni alobni ceremoniji za zahyblym carem, kuminacijeju jakych stala ekumenina zaupokijna sluba, vidpravlena spino holovnym muftijem i patrirchom. Na vsich cych ceremonijach bula prysutnia Ester i ne prosto bula
prysutnia, a stojala livoru vid novoho caria Novorosiji Pavla VIII, de za suvorymy pravylamy prydvornoho etyketu mohla stojaty lye druyna, maty abo nareena.
Otakoji! skazav ja. Pavlo spravdi zbyrajesia odruytysia z neju.
Aha, kyvnula Ann-Mari. I oholosyv pro svij namir cilkom nedvoznano.
Ote, same tomu Ester dozvolyly zalyytysia. A ja dumav, o jiji razom iz retoju
vidklyu vidrazu pislia naoho znyknennia.
Moe, j vidklykaly, ale vona vidmovylasia.
Tobto ne pidkorylasia nakazu?
Oto. I oho ty dyvujesia? Kochannia ne lye synie za drubu, vono synie i
za obovjazok.
Po zaverenni alobnych ceremonij Pavlo vydav nyzku ukaziv, jaki oholosyly u veirnich novynach. Kolynij uriad Novorosiji buv rozpuenyj, polovyna leniv kabinetu
vidpravlena na pensiju, a druha polovyna na oli z perym ministrom do vjaznyci za
obvynuvaenniam u korupciji ta zlovyvanni vladoju. Sformuvaty novyj uriad car doruyv
visimnadciatyrinomu studentovi Nikolajburkoho universytetu Sergiju Ivanovu. A oberpolicmejsterom Novorosiji buv pryznaenyj kursant policijnoji koly, rovesnyk Ivanova,
takyj sobi Ihor Fedotov; jomu vidrazu bulo prysvojeno zvannia generala-adjutanta.
Mou zaklastysia na o zavhodno, prokomentuvav ja, o cej Fedotov z
Vejderovoji kompaniji.
Pari ne pryjmaju, vidpovila Ann-Mari. Bo napevno prohraju.
Ty ujavliaje, jakyj ok vyklykaly u liudej ci pryznaennia!
Menyj, ni ty dumaje. Novorosijci ne zvykly osporiuvaty riennia svoho hosudaria. Biis iz nych yro vvaaju, o carevi vydnie. Navi jako cej car simnadciatyrinyj junak.
Do rei, pro vik. Sered inych ukaziv jako nepomitno promajnula uchvala pro
znyennia poroha povnolittia z visimnadciaty do istnadciaty rokiv. Komentatory ne nadaly jij nalenoji uvahy, vyznavy jiji ne bi ni prymchoju molodoho caria, prote my
dyvylysia na ce inake. Vidteper vsi soratnyky Pavla, a ne lye najstari z nych, ocijno
stavaly doroslymy j mohly obijmaty deravni posady.
Dedali bie perekonuju, reziumuvala Ann-Mari, o za nymy nichto ne
stoji. Schoe, vony diju sami.
Tak, schoe, pohodyvsia ja. Pytannia lye v tomu, de vony vzialy dlia cioho
resursy. Zvidky u nych korabli, ozbrojennia, nadsekretni technologiji, vkliuno z nadpotunymy EMI-vyprominiuvaamy, strangletnymy zapalamy ta e cym bisovym transliatorom. Ja kynuv liutyj pohliad na svij livyj zapjastok, de donedavna u mene buv hody-

nnyk iz vmontovanym u braslet zahadkovym prystrojem, o joho Vejder nazvav transliatorom. Koly ja prokynuvsia, hodynnyk, zvisna ri, znyk. Najbie mene dratuje, o
ci markai znaju pro joho pryznaennia, a ja ni. I navi ne maju odnych zdohadiv
Blyko opivnoi Ann-Mari pila do spani, a ja rozstelyv liko na vukomu dyvani v
kabineti, lih i poav dyvytysia transliaciju siohodninich alobnych ceremonij u zapysu,
pryznaenomu dlia mekanciv zachidnoji pivkuli Novorosiji.
Son do mene ne jov, prote ja ne dumav pro podiji na planeti, ne suyv sobi holovu,
namahajuy peredbayty podai kroky novoji vlady Novorosiji, ne viddavavsia pochmurym rozdumam pro te, jak dovho tryvatyme nae uvjaznennia. Ja zhaduvav svoje
mynule yttia i z sumom konstatuvav, o meni katastrono ne asty z inkamy. Dva
vaki liuby, kika nevdalych romaniv, a ot zaraz prymudryvsia zakochatysia v Ann-Mari,
jaka vidajduno choe, ale nijak ne moe vidpovisty meni vzajemnistiu. Mabu, ja naleu
do toho tybu olovikiv, samotnich vovkiv, jaki vid pryrody ne stvoreni dlia simejnoho
yttia. I meni prosto kazkovo poastylo, o v mene je doka moja Rae, moje soneko
jasne
Pryblyzno za hodynu do kabinetu vvijla Ann-Mari, zakutana v dovhyj bilyj chalat.
Ja vidula, o ty ne spy, skazala vona, sidajuy na kraj dyvana. Ne znaju
jak, ale vidula. Moe, pidkazav toj pohliad, jakyj ty kynuv na mene, koly ja vychodyla. Ty
vvaaje mene stervom Ni, ne zapereuj. Ty spravdi tak vvaaje. Ty dumaje, o ja
mohla b peresylyty sebe, prymusyty. Zretoju, nioho stranoho ne stalosia b, a potim,
dyvy, use b nalahodylosia. Ade tak? Tiky esno.
Tak, neochoe vyznav ja. Prote ja ne vvaaju tebe stervom.
Nevalyvo, jakym slovom ty ce nazyvaje, su zalyajesia tijeju samoju. Ale zrozumij mene, bu laska, due tebe prou. Do zustrii z Aribadom ja bula straenno
vliublyvoju, ja zakochuvalasia bukvano na konim kroci, tomu odnoho razu v ytti ne
zajmalasia seksom bez kochannia. U ciomu prosto ne bulo potreby zavdy poru buv
olovik, jakoho ja yro kochala y vvaala, o kochaju. Ja j na tebe nakynula okom
todi, na stanciji, koly dopomahala obmanuty Achmada Ramana. Ale potim zustrila Aribada. Vona sumno zitchnula. Vidtodi vse j poalosia Virnie, skinylosia. Skinylo moje osobyste yttia.
Ja kochaju tebe, Ann-Mari, skazav ja beznadijno. Moho kochannia vystay
na nas dvoch.
Ni, Stefane, ne vystay. U konoho maje buty svoje kochannia. Ty meni podobajesia, dlia biosti inok cioho bulo b dosy, ale dlia mene Vona trochy pomovala.
Ja kazala tobi, o sim rokiv u mene nikoho ne bulo. Ce ne zovsim pravda. Maje
pravda, ale z malekym utonenniam: nikoho, krim Aribada. Dva roky tomu tak stalosia, o Slovom, ja provela z nym odnu boevinu ni. Z nym i joho druynoju. Pislia
cioho Rita zaproponuvala meni buty tretioju. Vona skazala, o rozumije moji pouttia j
zhodna dilyty zi mnoju olovika v rozumnych meach, zvyajno.
O boe! proburmotiv ja.
Todi ja vidkynula jiji propozyciju. Z oburenniam vidkynula. Ale teper teper ja
peredumala. Koly my vyberemosia z cijeji chalepy, ja pohodusia. Krae cho tak, ni
uzahali nijak. Jako j ty nioho ne zmih zi mnoju zrobyty, to ve nichto ne zmoe
Ann-Mari pidvelasia. Na dobrani, Stefane. I ne sersia na mene.
Vona vydko vyjla z kabinetu, a ja, provivy jiji bezporadnym pohliadom, znovu

vtupyvsia v televizor, de po vucha zakochani j bezmeno aslyvi Pavlo z Ester lycemirno

vdavaly vselenku skorbotu za fayvym nebiykom.

Koly prolunav sygnal, o spovistyv pro poatok vidliku ostannioji tysiai sekund
zatianoho strybka, my vtrioch ue davno sydily v rubci, znov i znov pereviriajuy stan
usich korabenych system, osoblyvo vohnevych i zachysnych. My ne ujavlialy, o ekaje
na nas po toj bik kanalu, ale hotuvalysia do najhiroho.
Nevdovzi pislia sygnalu bortovyj kompjuter vydav povidomlennia: Vyznaeno
konguraciju dilianky vchodu-vychodu. Radis 1,5 km.
Kanal stysnutyj, konstatuvala ja, ale prochidnyj. Ce due dyvno. Navriad y
vin je odnym iz marrutnych, takyj zbih buv by vzahali nejmovirnym. Todi z jakoho dyva
vony joho zovsim ne zakryly?
Moe, ne vmiju cioho robyty? prypustyv Oleh.
Durnyci. Jako vony maju taki korabli, jak Nachimov, to j iz zakuporkoju
kanaliv napevno spravylysia b. Och, ne podobajesia meni vse ce! Boju, u systemi Chejny
na nas ekaje palkyj pryjom Ale tut ue nioho ne vdije.
Ja vyriyla, o vychodytymemo z pozyvnymy. Chaj korabe sygnaly, o my je eskadrenym flagmanom u skladi Vijkovo-Kosminoho Flotu Novorosiji. Use odno hire ne
bude, a tak, molyvo, vyhrajemo zajvi sekundy.
Stryvaj, skazav Vako. Dodaj do pozyvnych e deo. O.
Oskiky vin buv pidkliuenyj erez svij implant do kompjutera, to ne stav korystuvatysia klavituroju y holosovym interfejsom, a napriamu vydav na mij taktynyj dysplej
kombinaciju z pivsotni symvoliv.
I o ce oznaaje? spantelyeno zapytala ja.
Vydno, paro.
De ty joho vziav?
Rozkopav u Velykij Novorosijkij Encyklopediji.
Ni, ja serjozno pytaju.
A ja serjozno vidpovidaju. Cia nisenitnycia bula zayfrovana v nij za kliuovym
slovom Chejna. Ne znaju, dlia oho vona pryznaena, ale nadislaty jiji razom iz pozyvnymy ne zakody.
Tak, mabu, pohodylasia ja i tut e rozserdylasia: Vako, nehidnyku, omu
ty ranie ne skazav pro paro?
Ja joho lye nedavno vyrachuvav.
Ale ne ojno?
Maje. Try hodyny tomu. I vidtodi namahavsia dopetraty, kudy b joho prysobayty. Chotiv pidnesty tobi vse v hotovomu vyhliadi, ale nioho ne vyjlo.
Ja zitchnula.
Ty nesterpnyj, nedyscyplinovanyj, bezvidpovidanyj chlopyko
Za sto sekund do vychodu prolunav druhyj sygnal.
Vidkryvajesia horlovyna kanalu, povidomyv kompjuter. A zhodom:
Uvaha, nebezpeka! Za pja kilometriv vid toky vychodu, priamo za kursom vyjavleno
prysutnis stazys-polia.

 Stazys-pole? zdyvuvalasia ja. U hlybynach mojeji pamjati zavoruylosia o

znajome z fantastynoji literatury. A ce o take?
Spryjniavy moji slova jak adresovane do nioho zapytannia, kompjuter sluchniano
vidpoviv: Temporana anomalija. U dilianci prostoru, o perebuvaje pid dijeju stazyspolia, entropija ne zrostaje.
Inymy slovamy, vstavyv Vako, as tam zupyniajesia Prokliattia! erhovyj siurpryz asova pastka. Tak o omu vony ne zablokuvaly kanaly Vin zapliuyv oi j povnistiu rozslabyvsia, zanuriujuy u svij kibertrans. Za kika sekund joho
holos prolunav iz dynamikiv: Och, bida! Korabe ne maje u svojemu rozporiadenni
zasobiv nejtralizaciji stazys-polia. Joho mona vymknuty lye zzovni.
Ja jakraz zbyralasia postavyty kompjuterovi te same pytannia.
Ale jak? Paro, chaj jomu ort! Pozyvni!
Je pozyvni! ozvavsia Vako.
Pily pozyvni. Tajmer vidrachovuvav ostanniu chvylynu do vychodu. Poperedennia
pro najavnis stazys-polia, jak i ranie, zalyalosia v syli.
o ne te, proburmotila ja rozhubleno. Paro ne hodysia
Nu-zvjazok! vyhuknuv Oleh. Potriben nu-zvjazok!
A ce ideja, skazav Vako. Ryzyknemo.
Na dyspleji splyv tekst: Aktyvacija nu-portalu
Ja naprueno zavmerla, poklavy ruky na konso. Pered samym vychodom, ja pryhotuvalasia zapustyty na povnu potunis binu tiahu, choa j rozumila, o nam ce ne
dopomoe. Potrapliajuy z hiperprostoru v reanyj prostir, bu-jakyj materinyj objekt
opyniajesia u stani spokoju odo centru mas systemy. A ce oznaaje, o vidnosno dromzony vin ruchajesia zi vydkistiu onajmene kika kilometriv na sekundu. Navi pry
maksymanomu pryskorenni my ne zmoemo vidchylytysia vid potrapliannia v stazyspole prostorovo-asovu anomaliju, jaka ranie isnuvala lye v burchlyvij ujavi fantastiv,
a zaraz raptovo stala reanistiu.
Ja povernula holovu j podyvylasia na Oleha. Nai pohliady na sekundu zustrilysia.
My ne promovyly ni slova, a poproalysia movky. Jako my potrapymo v stazys, to
chtozna, moe, ce nazavdy. My zalyymosia vino molodymy, tak i ne proyvem razom
dovhe j aslyve yttia, pro jake e zovsim nedavno mrijaly, leay v obijmach odyn odnoho. Bie ne bude u nas ni svitlych i radisnych dniv, ni ninych, solodkych noej. A bude
lye my Vinosti, a potim nastane Nio
Dvadcia sekund do vychodu. Kompjuter povidomyv: Nu-portal aktyvovano. Pouk
pryjmaa. Zvjazok vstanovleno. Rozpoato seans
Pjatnadcia sekund.
Otrymano pidtverdennia pryjomu parolia. Paro korektnyj. Stazys-pole vymkneno.
Paro zmineno. Seans zvjazku zavereno. Ide deaktyvacija nu-portalu
Och! umno vydychnuv Oleh.
Ja vid polehennia ne zovsim prystojno lajnulasia, a vidtak skomanduvala:
Uvaha! Povna hotovnis do vychodu. Maksymana potunis usich zachysnych
system, batareji do boju otyry, try, dva, odyn Je vychid!
Ja nehajno dala binu tiahu, rozvernuvy korabe pid kutom do napriamku ruchu, i
vvimknula vomysotkratne pryskorennia osnovnych chodovych dvyhuniv. Use ce ja vykonala vslipu, bez ocinky obstanovky, kerujuy pryncypom speru roby, a potim dumaj. Lye todi oznajomylasia z danymy system zovninioho spostereennia.

Merechtlyva blaky vidkrytoho kanalu i bez mojich zusy mala vid nas zi vydkistiu
ponad 25 km/sek. Jiji suprovoduvala velyezna kosmina stancija, poriad z jakoju plyvly
v prostori dva dyvni biliasti objekty sferynoji formy.
Na ekranach zadnioho ohliadu palav ovtyj dysk svityla, schooho na Sonce, jakym
vono vyhliadaje z orbity Zemli. A poperedu, trochy livie vid naoho kursu, vysila v bezzorianij ornoti kosmosu opovyta atmosfernym serpankom synio-bilo-zelena kulia planety. Sy jij nadavaly moria j okeany, bilyznu poliarni apky j chmarna pelena, a zelenyj kolir materykiv u pomirnych ta ekvatorinych zonach svidyv pro te, o tam na
povnu sylu bujaje yttia.
Do planety bulo blyko triochsot tysia kilometriv. My letily maje priamo na neji, i
ja kvaplyvo pidpravyla kurs. Synio-bilo-zelena kulia peremistylasia na odyn iz binych
ekraniv, a z pravoho kraju ohliadovoji stiny vyhuknula prypliusnula spira Galaktyky,
o mala vydymyj kutovyj rozmir usioho pjatnadcia hradusiv.
Ovva!.. pryholomeno movyv Oleh. Planeta v drom-zoni. Nikoly pro take ne
uv.
Ty zdyvujesia e bie, vidhuknuvsia Vako, jako ja skau, o planeta
ne peretynajesia z drom-zonoju. Tut deo krutie: drom-zona obertajesia navkolo planety jak suputnyk Do rei, Rae, mem, komandyre. Ne eny konej. Tobto ne vtikaj jak
naskypydarena. Nas nichto ne peresliduje. Schoe, my vzahali nikoho ne cikavymo.
Ja zmenyla potunis dvyhuniv, ale povnistiu hluyty jich ne stala.
Nu, o tam? zapytala ja Vaka, oskiky same vin zaviduvav usima systemamy
spostereennia. De zvit?
Daju. Na mij taktynyj dysplej chlynuv potik danych, a Vako poav komentuvaty: Nasampered tuni objekty. Stancija, orbitani suputnyky. Obminiujusia mi
soboju sygnalamy. Zvyajnyj obmin informacijeju pro vlasne roztauvannia j peremiennia inych kosminych til. U svoju erhu, suputnyky intensyvno spilkujusia z planetoju,
peredaa j pryjom techninoji informaciji. Biis iz nych funkcinuju u reymi retransliatoriv, dejaki vykonuju geometeorologini spostereennia. Zahana hustyna sygnaliv nevelyka, eter maje ystyj.
Za namy stea?
odnych oznak steennia ne vyjavleno. My, zvyajno, perebuvajemo v poli zoru
jichnich radariv, ale specino vony nas ne pasu Aha! ojno z-za protylenoho boku
planety zjavyvsia e odyn suputnyk. Tonie objekt tunoho pochodennia dosy znanych rozmiriv. Schoe, jakyj velykyj korabe. Zberihaje povne radimovannia. Ne manevruje, ruchajesia po stacinarnij geocentrynij orbiti. Na nas nijak ne reaguje. Ale
bumo uvani.
A ci dvi bili kuli? Ja tknula pacem u dysplej. Tut skazano, o vony je
klasternymy zhustkamy stazys-polia, o pidtrymujesia energetynym potokom zi stanciji. Jak take moe buty? Zhustky polia dykis jaka.
Mabu, ce ne je polem u klasynomu rozuminni cioho slova. Jak ue povidomliav
kompjuter, ce temporana anomalija prostoru. U pamjati vidsutnij zynyj opys samoho
stazys-polia, bortovi datyky vyznaaju joho najavnis za specynym vyprominiuvanniam nejtryno. Ce vse, o ja rozkopav.
Cikavo, o v cych zhustkach?
Moja hipoteza: neprochani hosti, o potrapyly v asovu pastku. O omu hospodari systemy ne zakuporyly kanaly, vony znajly krayj zachyst. Rykoet i povernennia

nazad svidyly b pro te, o tut o zativajesia. A tak korabli prosto znykaly bezslidno, i
ti, chto napravliav jich, dochodyly vysnovku, o kanal vede v zonu nebezpenych pryrodnych kataklizmiv, napryklad do Nadnovoji. I sprobuj perevir, o ce ne tak.
Ale dva korabli ve due bahato, zaznayv Oleh. Dva vypadkovi potrapliannia v odnu systemu ce nejmovirno.
Navriad y vony buly nezalenymy. Tut abo obydva korabli zdijsniuvaly slipyj
strybok razom, abo druhyj z nych strybnuv uslid za perym, ob dovidatysia pro joho
doliu. A koly j vin propav, to kanal zanesly do ornoho spysku Utim, jakyj sens hadaty.
Spodivajusia, nezabarom my vse zjasujemo Tak-s, nevidomyj korabe prodovuje ruch
po orbiti, ne podajuy odnych oznak yttia. Dedali bie perekonujusia, o na joho bortu,
jak i na stanciji, vzahali nemaje liudej Harazd, teper perechodymo do objektiv pryrodnoho pochodennia. Centrane svitylo zoria spektranoho klasu G2V, tonisiko jak
Sonce. U systemi je onajmene otyry planety. Odnu z nych vy moete bayty svojimy
oyma, vsi otrymani zyni dani dodajusia, ale vony e netoni, potribne bi retene
vyvennia. Prote ve zaraz mona prypustyty, o planeta prydatna dlia yttia, jiji gravitacija i sklad atmosfery pryblyzno taki , jak zemni. e try planety znajdeno zasobamy
danioho spostereennia, ale, meni zdajesia, ce ne vse budu j ini. Kikis vydymych
neozbrojenym okom zirok vraaje a trydcia otyry tuky. Dumaju, z poverchni planety mona rozdyvytysia chiba desiatok najjaskraviych. Vidsta do najblyoji zori
vid dvochsot do triochsot parsekiv. Tonis pryblyzna, oskiky mynulo nedostatnio asu
dlia zadovinoho vymiriuvannia paralaksa. Jako vas dyvuje, o cej paralaks uzahali
vdalosia porachuvaty tak vydko, to zauvate nastupne: sudiay zi zmin u spektri ervonoho zmiennia galaktyk i kvazariv, systema ruchajesia zi vydkistiu malo ne v polovynu vid svitlovoji.
Ta ty o?! zdyvuvalasia ja.
Ujavy sobi. Cia zoria zalitna ptacha. Prybula do nas zdaleku, najpevnie, ne z
Miscevoho skupennia galaktyk. Vraajue! Krim usioho inoho, Chejna zi svojeju vydkistiu dozvoliaje rozvjazaty davniu supereku pro te, jak poznaajusia reliatyvistki
efekty na hiperperechodach. Osobysto ja schyliajusia do hipotezy pro isnuvannia jakoji
podoby centru mas drom-zon, odo jakoji j slid obrachovuvaty upovinennia abo pryskorennia asu
Ne zaraz, Vako, perebyla ja. Ce spravdi cikave pytannia, ale obhovorimo
joho piznie. o ty tam kazav pro tuteniu drom-zonu? U mene na dyspleji nemaje odnoji informaciji.
O, ja prypas jiji na desert! Ce najsmanie. Drom-zona obertajesia navkolo planety po slaboeliptynij, maje kruhovij orbiti z neznanym ekscentrysytetom. Serednia
vidsta do planety trysta desia tysia kilometriv. Nachyl orbity Aj, ce necikavo. A
ot o voistynu cikavo kanaliv peroho rodu, jak vy sami rozumijete, nemaje, oskiky v
cijeji zori vidsutni blyki susidy, a vsi kanaly druhoho rodu stysnuti do pivtorakilometrovoho radisu, radis e samoji drom-zony dorivniuje dvom kilometram.
o? ne zbahnula ja. Jak ce moe buty?
A tak. Jako datyky ne breu, to vsi kanaly (majesia na uvazi, druhoho rodu)
akuratno nasadeni odyn na odnoho.
Jichni dilianky vchodu-vychodu sumieni?
Tak. Do toho z absoliutnoju tonistiu. A mijardy tryjoniv kanaliv tretioho
rodu, stysnuti do kubinych milimetriv, rozmieni v zovniniomu pivkilometrovomu

obodi drom-zony.
Ce nejmovirno!
Ale fakt.
A jakym e ynom vidkryvaty kanaly, jako vony sumieni?
Jichni dilianky vchodu-vychodu vidokremleni vid zon vplyvu. Ostanni zvueni do
astok kubinoho metra j rivnomirno rozpodileni po vsij vnutrinij astyni sfery. Dlia vidkryttia pevnoho kanalu slid prokoloty rezonansnym impusom potribnu dilianku prostoru z tonistiu do santymetriv. Ce skladno, ale cilkom molyvo.
Ja pochytala holovoju.
Use dyvnie j dyvnie
I e odne, Rae, prodovuvav Vako. Use taky radu pryhamuvaty. My
oduchu dajemo dioru, a tym asom do nas nikomu nemaje dila. Davaj krae povernemosia j obereno vse ohlianemo.
Tvoja pravda, pislia korotkych rozdumiv pohodylasia ja j poala rozvertaty korabe, ob poaty ekstrene hamuvannia. Vteeju my nioho ne vyriymo.

My pidbyralysia do stanciji povino j obereno, jak myslyve pidbyrajesia do dyyny.

Abo rade jak bojazkyj akal pidkradajesia do svojeji ertvy, ladnyj bu-jakoji myti
eznuty pry pojavi bioho chyaka.
Prote ni sama stancija, ni jiji molyvi mekanci nijak na nas ne reaguvaly. Ni zapytiv, chto my taki, ni hriznych poperede na zrazok blye ne pidchodyty my ne otrymuvaly. Ta nablyatysia na dostatniu dlia vedennia boju vidsta ne ryzykuvaly j zadovonialysia spostereenniam zdaleku.
Hadaju, tut nikoho nemaje, zrobyv vysnovok Vako. e pivhodyny tomu, koly
my ostatono perekonalysia, o nichto atakuvaty nas ne zbyrajesia, vin vyjov z kibertransu, ale zalyavsia pidkliuenym do kompjutera, ob pry najmenij nebezpeci zadijaty
vsi vohnevi ta zachysni systemy. odnoji yvoji dui. Use perebuvaje pid kontrolem
avtomatyky.
Jaka, pidchopyv Oleh, ne nadto dobre spravliajesia zi svojimy obovjazkamy.
My tut kruliajemo, a jij cho by o. Dyvna bezturbotnis.
Nu, ne skay. Zretoju, drom-zona zachyena vid storonnich temporanoju pastkoju, my prybuly siudy na korabli hospodariv bazy j nazvaly pravynyj paro. Nas vvaaju svojimy, tomu ne oklykaju na konomu kroci: Ne ru! Ty chto? Nazvy sebe!
Prote na stanciju krae ne potykatysia, zaznayla ja. Poza sumnivom, jiji
centranyj kompjuter zaprogramovano na identykaciju osoby.
Joho mona pereprogramuvaty.
Ty vpevnenyj?
Bi ni. Ade ja ve zjednuvavsia z nym, koly nadsylav paro. Tiky dlia cioho
potribno zadijaty nu-zvjazok.
A vidpovidno, aktyvuvaty portal. Ce ryzykovano.
Ne due. Ja ve kazav, o tut nikoho nemaje. Jakby chto buv, davno ozvavsia b.
I vse odno poky utrymajemosia, tverdo vyriyla ja.
Potim my poletily do planety j, postupovo znyujuy, zrobyly navkolo neji kika

vytkiv. Bia astyna jiji poverchni bula nezajmana cyvilizacijeju, ale podekudy vydnilysia
slidy rozumovoji dijanosti karjery, achty, buryni sverdlovyny, riznomanitni sporudy
z vyblyskujuoho na sonci metalu, voevy hirnyo-pererobni zavody, zlitni smuhy dlia
transportnych litakiv. Use ce vyhliadalo ne pokynutym, a vyde zakonservovanym. Bortovi detektory zarejestruvaly, o vid biosti sporud idu radisygnaly, a kompjuter rozpiznav u nych instrukciji dlia samorunych kibernetynych prystrojiv robotiv. Dvii v
pole zoru potraplialy j sami roboty: spoatku brygada zdijsniuvala obchid karjeru, a potim
rozyala zlitnu smuhu vid snihovych zanosiv.
I lye v odnomu misci, na schidnomu kraju velykoho pivninoho materyka, znachodylo o, umovno schoe na misto. Umovno, oskiky joho ytlova astyna, o skladalasia z pivtory sotni krasyvych zatynych osobniakiv, bula neproporcijno mala porivniano zi znanym promyslovym sektorom, jakyj, krim usioho inoho, vkliuav velyezni
angary korablebudivnoji ver, roztaovanoji poriad zi zlitnym polem kosmodromu.
Po vsiomu mistu to tam, to tut snovyhaly roboty-prybyranyky, pidtrymujuy v niomu poriadok. Liudej nide ne bulo vydno.
I jak ce pojasnyty? nareti ne vtrymalasia ja.
Maju odne prypuennia, skazav Oleh. Ne pro te, navio znadobylasia cia
baza i chto jiji stvoryv, a pro doliu jiji personalu.
Nu?
Vejder, Ania j ini dity tutenich pracivnykiv.
Hm-m protiahnuv Vako. Nu, pro ce ja j sam zdohadavsia. Ale o stalosia z doroslymy?
Vony pozbulysia jich. Ne znyyly, a polonyly j de zachovaly. Molyvo, tut, u
jakomu pidzemnomu bunkeri. A moe, jich perevezly na odnu z prydatnych dlia yttia,
ale nezaselenych planet i zabezpeyly vsim neobchidnym dlia isnuvannia.
Navio?
Chtozna. Mabu, oho ne podilyly. Cho tam jak, a Vejder i joho druzi due ozlobleni proty doroslych.
Vako zadumavsia.
Schoe, nam ne obijtysia bez posadky na planetu.
Ni, skazala ja. Krae ve zajniatysia stancijeju.
Stancijeju tak stancijeju, pohodyvsia Vako. Vin javno rozrachovuvav na taku
vidpovi, proponujuy vysadku na planetu. Ta speru ohliamo toj korabe. o vin
muliaje meni oi.
Dotrymujuy usich zapobinych zachodiv, my nablyzylysia do korablia, jakyj kupoju bruchtu vysiv na orbiti. Na vyhliad vin buv nadzvyajno velykyj, biyj vid vakoho
krejsera, ale pry blyniomu ohliadi vyjavylosia, o malo ne na devjanosto vidsotkiv skladajesia z chodovoji astyny ta palyvnych bakiv.
Blye do chvosta v joho korpusi ziajala velyezna dira, ale ne probojina vid popadannia meteoryta y rakety, a akuratno vyrizana lazerom. Tako bula vidsutnia dobra
polovyna diuz. Ti, o zalyylysia, svidyly, o joho ruijnoju syloju bula zovsim ne termojaderna tiaha.
Otakoji! zdyvuvalasia ja. U nioho ionni dvyhuny. Jakyj motloch!
Navi ne motloch, a spravnisikyj antykvarit, utonyv Vako. Tak, tak
O i markuvannia. Due zbliaklo vid asu, ale proytaty mona. Eksplorer-13, zdajesia.
Eksplorer povtoryla ja, porpajuy u svojij pamjati. o znajome Aha,

pryhadala. Ce odna z perych serij strybkovych korabliv, zdatnych prochodyty kanaly

druhoho rodu Vako, ty kazav, o v bortovij bibliteci je Velyka Novorosijka Encyklopedija?
Ne tiky. Je tako Brytanika, ostannia redakcija. Zaraz robliu zapyt.
erez sekundu na ekrani zjavylasia vidpovidna encyklopedyna stattia. Eksplorer13 buv spuenyj zi stapeliv korabenoji ver Tytana v 2214 roci. Pislia kikoch vyprobuvanych poliotiv vyznanyj prydatnym do ekspluataciji. U seredyni 2215 roku na niomu
vyruyla naukovo-doslidna ekspedycija, metoju jakoji bulo vyvennia procesiv, o vidbuvajusia v Galaktynomu Jadri. Cila kohorta yrokovidomych u naukovomu sviti imen
(dosy bude skazaty, o naanyk ekspedyciji ta joho zastupnyk buly laureatamy Nobelivkoji premiji), vysokoprofesijnyj ekipa, najdoskonalie za todinimy mirkamy ustatkuvannia. Korabliu vlatuvaly pyni provody, vin vyruyv u polit, i vidtodi pro nioho ne
bulo odnych zvistok. Jak ce asto traplialosia v peri stolittia kosminych podoroej,
Eksplorer-13 bezslidno zhynuv u hlybynach Vsesvitu.
Do statti dodavavsia videozapys vidliotu korablia, a tako kolektyvnyj znimok usich
dvadciaty esty venych leniv doslidnykoji grupy. Moju uvahu vidrazu pryvernuv
syvoolyj visimdesiatyrinyj olovik, oevydno, kerivnyk ekspedyciji, doktor Dejms F. epard. Vin meni koho nahaduvav. Ale koho?
Ba! vyhuknuv Oleh, jakyj tako rozhliadav cej znimok. Oam svojim ne
viriu
o tam? pocikavylasia ja.
Toj chlope zliva. Najmolodyj iz nych. Nu, vykapanyj Ihor Fedotov, tiky rokiv
na desia staryj.
Chto takyj Fedotov?
Odyn iz Vejderovoji kompaniji. Ja bayv joho lye kika raziv, ale dobre zapamjatav. A o ie Oleh pidchopyvsia z krisla, pidijov do mene j tknuv pacem u
mij dysplej. Cia inka. Jij by skynuty zo dva desiatky, i bude Ania Korejko.
Tak, spravdi
Ja vyklykala z encyklopediji stattiu pro doktora D. F. eparda, nobelivkoho laureata z zyky, jakyj yv u kinci XXII na poatku XXIII stoli. U statti bulo kika znimkiv,
i na odnomu z nych, samomu ranniomu, guruvav junak rokiv dvadciaty v universytetkij
mantiji bakalavra.
Vejder, suyj syn! vraeno movyv Oleh. Tono vin!
U chodi podaych poukiv my perekonalysia, o vidomyj svoho asu astrobilog
Helena Novakova u molodosti bula tonoju kopijeju Ani Korejko, a e znajly dvijnyka
Bori Kompaktova nym vyjavyvsia profesor Novosybirkoho universytetu Vasy Chocholov.
o do Saka Kyseliova i Jury Voruynkoho, to jichnich dvijnykiv ne znajlosia,
ale ne vykliueno, o vony buly sered leniv komandy korablia, yji foto (krim kapitana
Otto Kliajna) v encyklopediji ne rozmistyly.
Klonuvannia, konstatuvav Vako. Ci liudy klonuvaly sebe. Jedyno pryjniatnyj sposib prodovennia rodu dlia takoji neyslennoji grupy pryrodne rozmnoennia
pryzvelo b do genetynoho vyrodennia v nastupnych pokolinniach. Tym pae o sered
nych bulo malo inok, osoblyvo v reproduktyvnomu vici. A Kyseliov i Voruynkyj, oevydno, klony koho z ekipau abo klony ve ditej kloniv.
Ale navio? rozhubleno zapytala ja. Navio ce znadobylosia?

 Vidpovi my znajdemo abo na stanciji, abo na planeti. Choa Vlasne, mona

poukaty j tut. Virnie, tam. I vin ukazav na zavysle pered namy hromaddia Eksplorera-13.
Nai sproby zvjazatysia z korablem ni do oho ne pryzvely. Vin uperto movav, jak
rozvidnyk na dopyti. Pevno, za mynuli storiia joho bortovi systemy, vkliuno zi
zvjazkom, zlamalysia. Todi e ne vmily buduvaty korabli na viky.
A jako poslaty tudy krota? zaproponuvav Oleh.
Krotamy nazyvaly nevelykych robotiv, jaki vhryzalysia v obyvku j pronykaly vseredynu korabliv. Jak pravylo, jich vykorystovuvaly dlia poperednioho ohliadu pidbytych
voroych suden, do toho jak vysadyty na bort desant.
Hm, nepohana ideja. Ale speru deo perevirymo.
Zadijavy malopotunyj lazer, ja zrobyla nevelykyj nadriz u nosovij astyni korpusu
korablia. Nijakoji reakciji zachysni systemy Eksplorera ne praciuvaly.
Obyvka probyta naskri, dopoviv Vako, zviryvy z pokazamy pryladiv zovninioho spostereennia. Prote slidiv vytoku povitria ne znajdeno. Korabe rozhermetyzovanyj. Vin mertvyj, Rae. Mertvisikyj. Mona nadsylaty krota.

Kerovanyj Vakom krit ruchavsia poronim korydorom korablia, a promi joho

minitiurnoho, ale potunoho proektora vychopliuvav iz temnoty holi metalevi stiny zi
specinymy skobamy j poruniamy, pryznaenymy dlia peresuvannia v nevahomosti.
Na poatku XXIII stolittia liudy e ne vmily stvoriuvaty tunu gravitaciju, tomu
jarusy na Eksploreri buly roztaovani ne vzdov joho korpusu, jak u suasnych korabliv, a vpoperek, ob pry zapuenomu dvyhuni pidloha znachodylasia znyzu. Cia obstavyna z nezvyky dezorijentuvala nas, ue dvii krit opyniavsia v tupyku j musyv povertatysia nazad. Zate my maly nahodu ohlianuty astynu prymie korablia j perekonalysia, o vin bukvano vypatranyj zseredyny z nioho zabraly vse, o tiky mohly zabraty, j zalyyly chiba o karkas, jakyj ne pustyly na pereplavku, mabu, iz sentymentiv.
Choa, molyvo, i z ysto praktynych mirkuva: ade astynu obyvky ta diuz znialy, a
potim, oevydno, nalahodyly dobuvannia j pererobku rudy na planeti, o obchodylosia
deeve.
Bojusia, nioho my tut ne znajdemo, vydav pesymistynyj prognoz Oleh.
Vony javno vyhrebly vsiu elektroniku do ostannioho krystalyka. Darma ja zaproponuvav
ciu ideju z krotom. My tiky as marnujemo.
Ne marnujemo, zapereyv Vako. Spodivajusia, deo taky zalyylosia.
I o ?
Zaraz podyvymo.
Krit nareti distavsia do holovnoji rubky keruvannia. Jiji dveri buly vidyneni, to
ne dovelosia propaliuvaty v nych lazerom otvir. Vidpovidno do Olehovoho prognozu prymiennia bulo absoliutno poronim, ne zalyylosia navi stijok, do jakych kripylysia
puty.
Prote Vako nitrochy ne zasmutyvsia j spriamuvav krota do livoji vid vchodu
stiny.
Aha! dokumekala ja. Zrozumilo.

 o zrozumilo? zapytav Oleh.

orni skryni. Vony vmontovujusia u sam korpus korablia, jich navriad y staly
zvidty vykolupuvaty. A v XXIII storii, jako ne pomyliajusia, ve isnuvaly krystalini
moduli pamjati.
Ne pomyliajesia, pidtverdyv Vako. Dostup do danych dosy povinyj, zate
vony mou zberihatysia vino bez odnoho energetynoho pidyvlennia, ne te o na organinych nosijach.
Nezabarom krit znajov mutok obryvkiv optovolokonnoho kabeliu, o styraly
zi stiny, i stav perebyraty okremi yly v poukach potribnoji.
Tak, o vin. Ja ne znaju, y isnuvalo v ti asy pravylo skydaty v orni jayky
zapysy sudovoho urnalu, ale Use harazd, nam poastylo. Poynaju peredau.
Na velykomu hologranomu ekrani vynyklo oblyia doktora eparda, e starie,
ni na peredstartovomu znimku, v usiakomu razi bi vysnaene.
Ce ostannij zapys u sudovomu urnali kosminoho korablia Eksplorer-13,
zahovoryv vin navdyvovyu zvunym i tverdym holosom. Joho robliu ja, Dejms Frensis epard, doktor zynych nauk, kerivnyk minarodnoji doslidnykoji ekspedyciji
Jadro-1. Kapitan Kliajn i vsia komanda korablia, za vyniatkom pjaty ineneriv i trioch
medykiv, jaki pryjednalysia do nas, zaaretovani. Molyvo, dechto z aretovanych i podiliaje nau pozyciju, prote nymy keruje obovjazok, jakyj vely jim povernutysia na bakivynu j povidomyty pro nae vidkryttia. A my ne majemo prava cioho dopustyty: liudstvo
e ne hotove pryjniaty znannia, o na bahato tysiaoli vyperedaju suasnyj rive rozvytku nauky. Liudy tiky nedavno vyjly v kosmos, vony roblia lye peri kroky po Galaktyci, j bulo b fatanoju pomylkoju pidnesty jim na tariloci vse, do oho vony tak prahnu, o tak adaju piznaty. Ce pryzvede do zastoju ta dehradaciji suspistva, pozbavy
joho bu-jakoji motyvaciji do podaoho rozvytku, boroby, pouku. U naych superekach kapitan Kliajn asto navodyv jak pryklad aviv, jaki vydko zasvojuju usi dosiahnennia zemnoji cyvilizaciji i navi ne dumaju dehraduvaty. Ta analogiji nebezpena
ri, asto vony hria chybnymy vysnovkamy. U aviv je my, liudy, a my dilymosia z nymy
ne tiky svojimy znanniamy, a j problemamy, nepiznanymy tajemnyciamy, nerozkrytymy
zahadkamy. Tak, vony dyvliasia na nas znyzu vhoru, prote my dlia nych ne vsesyni ta
vseznajui bohy, a lye stari braty po rozumu, jaki mou bahato, ale daleko ne vse.
Zovsim ina sytuacija zi znanniamy, o jich my otrymaly tut, na Chejni. Ce ysti znannia,
bez suspistva, bez kutury, o porodyly jich. Nam ni na koho rivniatysia, nikoho nazdohaniaty. Naym uenym znadobliasia stolittia, ob rozibraty zavaly cych nezemnych
zna i systematyzuvaty jich, lye todi my pobaymo svitlo v kinci tuneliu novi tajemnyci, novi zahadky, novi problemy, jaki nam naley rozvjazaty ve vlasnym rozumom. A
na toj as suspistvo ostatono zahruzne v hedonizmi j dekadentstvi. Isnujuy na vsiomu
darmovomu, otrymujuy vse hotoveke j ne dokladajuy do cioho aninajmenych zusy,
vono pozbudesia stymulu do rozvytku j samovdoskonalennia. Ta j nastupni pokolinnia
venych vyrodiasia, peretvoryvy iz ukaiv istyny, myslyteliv i doslidnykiv na odvinych koliariv, jaki staranno piznaju tajemnyci pryrody za hotovymy pidrunykamy.
epard zrobyv pauzu, ob prokaliatysia. A Oleh proburmotiv:
Vin vyslovliujesia prosto jak Vejder. Choa j hovory anglijkoju, ale v takij e
mentorkij, povanij maneri, niby proholouje nezapereni istyny.
Vodnoas, viv dali epard, ci znannia stanovlia velyeznu cinnis, aby jich
prosto znyyty. Tomu my uchvalyly riennia: zalyytysia tut i oberihaty jich, a poky

liudstvo u svojemu rozvytkovi dosiahne toho rivnia, koly zmoe spryjniaty jich bez katastronych dlia sebe naslidkiv. Naa grupa nadto mala, tomu nam dovedesia vdatysia do
klonuvannia. Lye ver iz nas inky, tomu jichni doky-klony budu trijni. Nai klonovani naadky zmou dozvolyty sobi dva abo try pryrodni reprodukcijni cykly, ale ne
bie. Cioho bude dostatnio, ob usunuty dysproporciju mi olovikamy ta inkamy. My
e ne znajemo, o robyty z aretovanymy lenamy komandy. Dumku pro vbyvstvo my
vidkydajemo z etynych mirkuva, liudke yttia dlia nas sviaenne. Ale bulo b orstoko
pryrekty jich na dovine uvjaznennia vony ne vynni v tomu, o pouttia obovjazku v
nych perevauje zdorovyj hluzd. Utim, na cej rachunok je dejaki mirkuvannia, odnak jichnia realizacija vymahaje pevnoho asu. Doktor zrobyv pauzu. Ce, mabu, use. Iz
cijeji myti Eksplorer-13 prypyniaje svoje isnuvannia jak kosminyj korabe. A poperedu
v nas i naych naadkiv bahato dovhych stoli napruenoji praci.
Koly ekran zhas, my cilu chvylynu prosydily movky. Nareti Vako vyavyv iz sebe:
ob ja zdoch! ob ja zdoch
Za joho komandoju, krit pronyk hlybe v pamja ornoho jayka j stav peredavaty zapysy bortovoho urnalu vid samoho poatku. Popervach my prohliadaly jich fragmentarno, vybyrajuy lye najholovnie.
Vidlit. Dovhyj liach do centru Galaktyky. Nablyennia do okoly Jadra spostereennia, doslidennia, vidkryttia. Potim stalasia katastrofa: raptovyj vykyd sonianoji
reovyny, pospina vtea erez najblyyj kanal druhoho rodu i vychid do zori, viddalenoji
vid Galaktyky bi ni na sto kiloparsekiv.
ok vid takoji velyeznoji vidstani. ok vid vydkosti, z jakoju letila zoria. Chodova
astyna Eksplorera bula pokodena i prosto dyvo, o generator zmih protiahty
pryznaenyj as u hiperprostori. Doletiv korabe ue na ostanniomu vydychu j teper potrebuvav serjoznoho remontu.
Poky tryvaly remontni roboty, veni zajmalysia doslidenniam systemy. Ce bo ne
art hostia z dalekoji galaktyky. Osoblyvu uvahu pryvernula druha vid zori planeta, za
svojimy pryrodnymy umovamy due schoa na Zemliu kamjanovuhinoho peridu.
I tut pryholomlyve vidkryttia. Pid as geoskanuvannia planetarnoji kory u
nynich arach proterozoju, pid tym miscem, de zaraz roztaovane jedyne na planeti
misto, bulo znajdeno velykyj objekt javno tunoho pochodennia. Nym vyjavylasia doslidnyka stancija, zalyena na planeti ponad dva mijardy rokiv tomu predstavnykamy
starodavnioji vysokorozvynenoji cyvilizaciji. Nezvaajuy na prirvu asu, o rozdiliala
nai epochy, stancija maje ne postradala. Vona prodovuvala spravno funkcinuvaty j
bula napchana takymy peredovymy technologijamy, o navi ne snylysia liudstvu. U procesi podaoho vyvennia znachidky bulo vstanovleno e odyn vraajuyj fakt tvorci
bazy buly ne prosto humanojidamy j ne prosto schoymy na liudej, vony nalealy do toho
vydu homo sapiens i buly genetyno sumisni z namy.
Hospody!.. pryholomeno proepotiv Oleh. Podumaty lye: de tam, daleko,
za sotni mijoniv parsekiv vid nas, yvu taki liudy, jak i my.
Navriad y taki sami, zapereyv Vako. Jako vony e isnuju, to Ni, my
prosto ne v zmozi ujavyty, na koho vony peretvorylysia za dva mijardy rokiv. Ade evoliucija ne stoji na misci. Vin merzliakuvato ziulyvsia. Osobysto ja ne chotiv by z
nymy zustritysia. Nizao.
Cijeji myti bortovyj kompjuter zdijniav tryvohu, spoviajuy pro vidkryttia kanalu.

Na ekrani nehajno vynyklo zbiene zobraennia drom-zony, u centri jakoji dedali jaskravie rozhoriavsia blakytnyj vohnyk.
Prylady steennia stanciji, o ochoroniala drom-zonu, tako vidreaguvaly na ce: za
pja kilometriv vid ojno vynykloji horlovyny kanalu zakluboylasia bila chmara, v jakij
nai detektory tut-taky rozpiznaly stazys-pole.
A ot i hospodari navidalysia, promovyv Oleh. Ochoronci starodavnich
zna
Povna bojehotovnis! skomanduvala ja, vidvodiay korabe vid Eksplorera i
rozvertajuy joho nosom do drom-zony. Perejty na reym radimovannia. Pryspaty
krota.
Je radimovannia, mem, vidzvituvav Vako. Krota pryspano.
Jak ne dyvno, v joho holosi ne vuvalosia napruennia. Zdavalosia, vin ne rozumiv
usijeji serjoznosti sytuaciji, ne rozumiv, o teper my v pastci
Ty mav raciju, skazala ja. Mav raciju, koly proponuvav zajniatysia stancijeju.
koda, o ja tebe ne posluchala. koda, o ty ne nastojav na svojemu. My musyly ce
peredbayty.
Ja peredbayv, spokijno vidpoviv Vako. I nastojav by na svojemu, jakby e
ranie ne vyv pevnych zachodiv. Dyvy uvano, zaraz bude fokus-pokus.
Horlovyna kanalu ve povnistiu vidkrylasia, ot-ot iz neji mav vyrynuty korabe, ale
stazys-pole omu ne znykalo. Neve prybuly ne hospodari systemy, a vypadkovi hosti?
Ni, ce bulo b nadto ve nejmovirno.
Mi horlovynoju i chmaroju promajnulo o le pomitne dlia oka. Ja nioho jak slid
ne rozdyvyla, ta j rozdyvytysia ne mohla, bo pry tij vydkosti, z jakoju drom-zona ruchalasia vidnosno zori, dlia prochodennia pjaty kilometriv znadobylosia lye ver sekundy.
Otak! samovdovoleno movyv Vako. Majete.
Kanal zakryvsia, a chmara poala vydko styskatysia. Zmenyvy do kilometrovoho
dimetra, vona nabula ideanoji sferynoji formy j stala povino drejfuvaty do dvoch takych samych zhustkiv stazys-polia, o vysily u prostori nepodalik vid stanciji.
Zhadav! raptom vyhuknuv Oleh. Ty pominiav paro!
Teper ja te pryhadala: pered samym zaverenniam seansu nu-zvjazku bulo povidomlennia Paro zmineno, ale ja, radijuy vymknenniu stazys-polia, zovsim ne nadala
ciomu znaennia.
Vako, ty prosto zolotce! Jak tobi vdalosia?
Ta, vlasne, nijak. Prosto na zaverennia ja nadislav komandu zminyty paro. Pro
vsiak vypadok. Ne dumav, o vona spraciuje, ale stancijnyj kompjuter posluchavsia
mene. Mi inym, Rae, ty rozumije, o zaraz stalosia? My ojno otrymaly cilkovyte
vidpuennia hrichiv.
U jakomu znaenni?
U najpriamiomu. Jak ty dumaje, navio pryletiv siudy toj korabe? Jasna ri,
ob zabezpeyty dodatkovyj zachyst systemy j napevno pominiaty paro. My vyperedyly
joho lye tomu, o nichto ne oikuvav vid nas takoji sprytnosti. Jakby my vyruyly v tab,
tam by, bezumovno, vyvudyly z pamjati kompjutera zhadku pro Chejnu j znajly b v encyklopediji paro. Ale todi bulo b ue pizno, systema stala b nedostupnoju dlia nas. A tak
my, jak napysano v statuti, projavyly rozumnu inicityvu.
A Vejder i kompanija, z usmikoju dodav Oleh, poylysia v durni.
Istynna pravda. Teper cej nadnadijnyj zachyst obernuvsia proty nych samych.

Jako vony korystujusia parolem, to zasobiv nejtralizaciji stazys-polia u svojemu rozporiadenni ne maju, a ote, ne vmiju obchodyty temporanu pastku. opravda, zalyylasia odna ilynka, kri jaku vony mou proslyznuty O, ort! Ja idit! Rae, ne roby
nioho, ne zavaaj meni. Ja zaraz.
Vidkynuvy na spynku krisla, Vako zapliuyv oi j zanuryvsia v trans. Na mojemu
taktynomu dyspleji zjavylosia povidomlennia:
Aktyvacija nu-portalu
Projlo sekund dvadcia. Nareti:
Nu-portal aktyvovano. Pouk pryjmaa. Zvjazok vstanovleno. Poato seans
erez dvi chvylyny Vako rozpliuyv oi j podyvyvsia na mene. U joho pohliadi vyrazno viduvalosia polehennia.
Uch! Ledve vstyh. Uhadaj, chto letiv na tomu korabli?
I chto ?
Nai dobri znajomi, Korejko j Kyseliov. Ania, kmitlyva divyna, vidrazu zbahnula,
v omu ri, i vasno teleportuvalasia na stanciju. Sako trochy spiznyvsia nadislav zapyt, a vidpovidi otrymaty ve ne vstyh i razom z korablem potrapyv u stazys.
A o Ania?
Centranyj kompjuter upiznav jiji, ta oskiky vona ne znala pravynoho parolia,
poav stavyty jij testovi zapytannia. Na astia, vasno vtrutyvsia ja, nazvav paro, oholosyv Aniu porunyceju j rozporiadyvsia paralizuvaty jiji. Vako trochy isteryno rozsmijavsia. o ostannim asom jij due ne asty z paralizatoramy.

Pislia pivtorahodynnoho spilkuvannia po nu-zvjazku z centranym kompjuterom

stanciji Vako vyznav svoju astkovu porazku.
Ne vdajesia cilkom pidporiadkuvaty joho, skruno povidomyv vin. Ne te
ob u nioho buv due krutyj zachyst, zovsim ni. Z parolem vin vyznaje mene svojim hospodarem i sluchajesia mojich nakaziv. Ale v jadro systemy zakladeno masu instrukcij i
algorytmiv, jaki mij implant ne rozumije. Tut, na korabli, vony itko dotrymujusia
naych standartiv, ale stancijnyj kompjuter ne povnistiu jim vidpovidaje. ob rozibratysia v usiomu, potribno bahato asu.
Ote, my poky ne moemo vysadytysia na stanciju? zapytala ja.
Zahalom moemo. Ale obereno.
Zvuy ne nadto obnadijlyvo. Todi krae ne ryzykuvaty.
Ta ni, ty nepravyno zrozumila. odnoho ryzyku. Prosto mou buty siurpryzy.
Ot-t, kyvnula ja. My ryzykujemo narvatysia na siurpryzy. Neobovjazkovo
pryjemni. Ja zadumalasia. Harazd, zrobymo tak. Prystykujemosia do stanciji Ce
bezpeno?
Cilkom. Korabe dlia stanciji svij.
Ot i harazd. My z Olehom vyruymo na jiji bort i zaberemo zvidty Aniu, poky
vona ne prokynulasia, a ty zalyysia tut i bude nas prykryvaty. Prostey, ob kompjuter ne liopnuv nas.
ob zabraty Aniu, ne treba nikudy jty. Ja nakazav dopravyty jiji do liuzu. My
prosto prystykujemo i zaberemo.

 udovo, skazala ja, rozpoynajuy manevry po zblyenniu zi stancijeju. Spodivajusia, ty podbav pro te, ob taka istorija ne povtorylasia? Nastupnoho razu nam moe
j ne poastyty.
Ne turbujsia, ja vse vladnav. Rozporiadyvsia zablokuvaty informaciju pro kolynich hospodariv stanciji. Teper kompjuter vvaatyme jich storonnimy j ne dozvoly teleportuvatysia.
A jak odo planety? Tam te povynni buty nu-portaly.
Tak, je. Ale vsi transliaciji zdijsniujusia erez stancijnyj portal. Oto ne perejmajsia liach dlia Anynych tovaryiv vidrizanyj. Do rei, jichnie nove pryestia oikujesia ne skoro.
omu ty takyj upevnenyj?
Bo vony ekatymu na povernennia Ani z Sakom. A ja tut zapytav stancijnyj
kompjuter, i vyjavylosia, o vin dobre poinformovanyj pro reliatyvistki efekty pry prochodenni kanaliv. Chejna ruchajesia Mi inym, ja diznavsia, o oznaaje slovo
chejna. Z movy tijeji starodavnioji cyvilizaciji vono perekladajesia jak zoria.
Due korysna informacija, diakujemo, kyvnula ja. Ale ty chotiv o skazaty
pro reliatyvistki efekty.
Vidnosno naoji Galaktyky Chejna ruchajesia zi vydkistiu, o dorivniuje maje
polovyni vid svitlovoji. Jak ne dyvno na peryj pohliad, ale ce pryzvody do toho, o objektyvnyj as hiperperechodu zbiujesia. Naspravdi my provely v zatianomu strybku
ne visimnadcia z polovynoju hodyn, a malo ne try doby. Ote, Aniu z Sakom ekatymu
ie jak minimum try dni, a moe, j usi otyry. I lye potim nadiliu nastupnyj korabe
jako vzahali nadiliu. Sudiay z danych stancijnoho kompjutera, Vejderova komanda neyslenna devjatnadcia chlopciv i stiky divat, usi pryblyzno naoho viku.
Tomu vony nikoho ne zalyyly ochoroniaty svoju holovnu bazu u nych kona liudyna
na rachunku.
A ty ne zjasuvav, o stalosia z inymy?
Na a, odnoji konkretnoji informaciji. Prosto otyry roky tomu spysky dostupu
do vsich system bulo zmineno, tonie skoroeno, z trioch sote liudej do trydciaty
vomy. I bie nioho. Ale su podij zrozumila: grupa kloniv-pidlitkiv uynyly zakolot i
vstanovyly kontro nad systemoju Chejny.
A potim vyriyly zachopyty vladu na Novorosiji, dodav Oleh. I schoe, jim
ce vdalosia
Stykovka zi stancijeju projla bez problem. Zalyyvy Vaka v turmankij rubci,
ob vin nas strachuvav, my z Olehom vyruyly do liuka j pryjnialy na bort graviplatformu
z paralizovanoju Aneju Korejko. Na nij bula taka synia forma, jak na meni, tiky iz
zirkamy v petlyciach.
Kontr-admiral VKF Novorosiji, prokazav Oleh bez tini ironiji. I vse ce cilkom serjozno. Flot spravdi isnuje, i teper my znajemo, zvidky vin uziavsia. A ja, sam toho
ne pidozriujuy, sluyv u niomu na posadi komandyra kryla j mav zvannia kapitana druhoho rangu. Vejderova virtuanis ne bula hroju my trenuvalysia keruvaty spravnimy
korabliamy.
Bojusia, tvoje imja ve vykresleno zi spyskiv osobovoho skladu, zaznayla ja.
koduje, o tak stalosia?
Ja b pokryvyv dueju, jakby skazav, o ni. Ale ja ni v omu ne kajusia. My pra-

vyno vynyly. Znannia j technologiji starodavnioji cyvilizaciji ne mou buty monopolijeju meky obranych, vony maju naleaty vsim liudiam. Jakby Vejder i joho soratnyky
vidrazu vstupyly v kontakt z kerivnyctvom Spivdrunosti, to Novorosija j ini liudki planety buly b ue vini.
Ote, ty ne zhoden z doktorom epardom?
o u joho slovach je. Molyvo, dlia svojeji epochy vin buv bezzapereno pravyj.
Ale zaraz sytuacija zminylasia. Oleh na sekundu zamyslyvsia. Znaje, bude vkraj
nespravedlyvo, jako Chejnoju zavolodiju Terra-Gallija i Zemlia. Dostup do neji povynni
maty vsi liudki planety, bez jichnioho podilu na synych i slabkych.
Nu, odo cioho ne pereyvaj, vidpovila ja. Jak ty dumaje, chto tut spravnij
hospodar stanovya?
Zvisno, Vako.
Oto bo. A vin ne gallije i ne zemlianyn, vin slavone. To pro ce ne turbujsia.
My vyriyly ne pryvodyty Aniu do tiamy, a prosto zamknuly jiji v odnij iz ytlovych
kajut u kormovij astyni tretioho jarusu.
Nechaj pospy, skazala ja, koly my jly nazad po korydoru. A zhodom pobalakajemo naystotu. Vytrusymo z neji, de vony trymaju baka j Ann-Mari. Napevno, tam,
de j svojich starych tovaryiv.
Nespodivano Oleh zupynyvsia.
Ne dumaju, o tvij bako z nymy. Zdajesia, ja vse zrozumiv.
o zrozumiv?
Vidpovisty vin ne vstyh, oskiky z najblyoho interkomu prolunav Vakovyj holos:
Rae! Zaraz ty mene lajatyme.
U omu ri? zapytala ja.
Maleka neoberenis. Ja tut prodovuvav spilkuvatysia zi stancijnym kompjuterom i vypadkovo viddav jomu komandu perekryty podau energiji do dvoch iz trioch
stazys-klasteriv Nu, ja maju na uvazi ti sferyni zhustky stazys-polia. I teper ne znaju,
o robyty, vidnovliuvaty diju polia y ni.
Ot chalepa! vyhuknula ja j pobihla nahoru schodamy. Tam e mou buty
korabli uynciv.
Ne dumaju, zapereyv Oleh, o prypustyv slidom. Jako ja pravyno zdohadavsia, to nijakych uynciv nemaje.
Koly my uvirvalysia v rubku, Vako vkazav na ekran binoho ohliadu. Teper tam
vydnilasia lye odna biliasta kulia, a na misci dvoch inych vysily u prostori dva velyki
metalevi cylindry zi stykuvanymy hnizdamy na torciach. Za svojeju konstrukcijeju vony
nahaduvaly avarijni ria tuvani kapsuly z velykych pasayrkych korabliv.
Zdajesia, ci tukovyny ne stanovlia dlia nas zahrozy, skazav Vako. Tomu
ja vziav na sebe smilyvis ne povertaty jich u stazys, poky ne poradusia z vamy.
Use jasno, movyla ja, viduvajuy, jak u meni zakypaje hniv. Nijakoji pomylky ty ne prypuskavsia, ehe ? Ty zrobyv ce svidomo. Za mojeji vidsutnosti vyriyv
podyvytysia, o tam. Tak?
Vako iz vdavanym kajattiam kyvnuv.
Vynen, komandyre. Ja zasluhovuju na pokarannia.
Ty zasluhovuje dobroji prouchanky! Ne maje aninajmenoho ujavlennia pro
dyscyplinu.
Chaj tak. Zate ja pozbavyv nas dovhych i bezplidnych dyskusij, vidkryvaty stazys-

klastery y ni. Vse odno my vyriyly b jich vidkryty.

Oleh rozarovano zitchnuv.
A ja dumav, o perym zdohadavsia
Ja zapytlyvo hlianula na nioho.
Pro o?
Pro te, o v systemi Chejny ne bulo vypadkovych vidviduvaiv. Ruku dam na
vidsi, o v odnij iz cych kapsul perebuvaju leny komandy Eksplorera, a v inij
stari tovaryi Vejdera, Ani j usijeji jichnioji kompaniji.
Same tak, pidtverdyv Vako. Pryomu peri nai sojuznyky. A o
stosujesia druhych, to my z nymy jako uporajemosia. Syla zaraz na naomu boci Do
rei, odna z kapsul poala potrochu ruchatysia. Vona osnaena malopotunym gravitacijnym ruijem.
ort! o ce oznaaje?
Dumaju, nai druziaky pidstrachuvalysia na vypadok svojeji zahybeli. Vony ne
chotily, ob jichni tovaryi nazavdy zalyylysia v stazysi, programa kompjutera peredbaala vymknennia polia erez sto rokiv i vidnovlennia prav dostupu dlia vsich polonenych. Nu a ruij dozvoliaje jim pidijty do stanciji j zistykuvatysia z neju. Ale pereyvaty
nioho prava dostupu ne vidnovleno, to jich perestriliaju bortovi paralizatory. Zaekajemo?
Ni, ekaty ne budemo, riue zajavyla ja. Jako v kapsuly je ruij, to maje
buty j systema zvjazku. Nadily jim poperedennia, ob vony zupynylysia, inake my
vidkryjemo voho na znyennia.
Vako spereatysia ne stav.
Sluchaju, komandyre! Nadsylaju radigramu na vsich dostupnych astotach.
erez pivchvylyny kapsula poala pryhamovuvaty.
Otrymano zapyt na vstanovlennia audivizuanoho zvjazku, dopoviv Vako.
Vstanovyty zvjazok, viddala ja rozporiadennia, prodovujuy stojaty posered
rubky. Zobraennia na holovnyj ekran. Kamery na kapitana.
Sluchaju, mem! Zvjazok vstanovleno.
Na velykomu ekrani zjavylosia oblyia D. F. eparda ale v deo molodij versiji.
Na vyhliad jomu bulo rokiv istdesiat, ne bie.
epard-klon zmiriav mene pynym pohliadom, potim podyvyvsia trochy vbik Oleh
tako potrapyv u objektyv videokamery.
Chto vy? prolunav ue znajomyj nam zvunyj holos. Dity naych buntivnych
brativ i sester?
Ni, ser, vidpovila ja. Vai braty ta sestry lye nai odnolitky. A my pryjly
povidomyty vam, o vaa misija v systemi Chejny zakinylasia. Vidteper ti znannia, jaki
vy ochoronialy ponad tysiau rokiv, je nadbanniam ciloho liudstva.

Na devjatyj de naoho uvjaznennia, odrazu popoludni, dveri naoji kajuty nareti

vidynyly i na porozi zjavylasia posta u bilomu admirakomu mundyri z trioma zirkamy na pohonach. Za zvykoju ja malo ne kozyrnuv, ale ostannioji myti strymavsia, oskiky cym tryzorianym admiralom vyjavyvsia Jurij Voruynkyj.
A mohly b i es viddaty, skazav vin iz notkamy nezadovolennia v holosi. Do
vaoho vidoma, ja nou cej mundyr na cilkom zakonnych pidstavach. Svojim sekretnym
ukazom hosudar Pavlo Oleksandrovy pryznayv mene holovnokomanduvaem VijkovoKosminoho Flotu Novorosiji.
I velykyj u vas flot, admirale? emno pocikavylasia Ann-Mari.
U kikisnomu vymiri ne due. Ale, povirte, vin cilkom bojezdatnyj.
Virymo, kyvnuv ja. My uly pro te, jak odyn va korabe rozhromyv avijku
brygadu Do rei, jakoho dika vy peredaly avam strangletni zapaly?
Voruynkyj skryvyvsia.
Ce bula samovina vytivka Korejko j Kyseliova. Ave, zavaryly vony kau
Jurij stycha zitchnuv, a potim vkazav na dveri. Prou vas, kommodore, fregat-kapitane. Chodimo zi mnoju.
My vyjly z naoji komfortabenoji vjaznyci j popriamuvaly yrokym korydorom, uzdov stin jakoho vyykuvalysia dveri kajut, sudiay z vidstani mi nymy dvokimnatnych, jak i ta, de nas utrymuvaly. Ce skydalosia na ytlovyj vidsik dlia staroho komandnoho skladu na linkori abo kosminij stanciji.
Koly my nablyzylysia do liftiv, povz nas probihly chlope i divyna rokiv istnadciaty
v roboych kombinezonach z emblemamy inenernoji sluby na rukavach. Na chodu vony
nevmilo, ale staranno vidsaliutuvaly svojemu holovnokomanduvaevi.
Nai rekruty, pojasnyv Voruynkyj. Ue ponad tyde vykladai vsich novorosijkych kil z techninym, zyko-matematynym i medynym nachylom stoja na
vuchach bezslidno znykly jichni najkrai uni-staroklasnyky. Nam dovelosia dijaty v
avranomu poriadku erez vas i osoblyvo erez vau doku, kommodore. Ale my ni v
omu vas ne zvynuvaujemo, vy prosto vykonuvaly svij obovjazok. Ce vse Ania z Sakom,
ob jich pokorylo. Vony vid samoho poatku buly nezadovoleni povinym rozvytkom
podij, ot i vyriyly pryskoryty jich, pidsunuvy avam strangletni zapaly. Jim navi na
dumku ne spadalo, o u vidpovi gabbary mou zavdaty udaru ne lye po avijkych, a
j po liudkych planetach. Na astia, obijlosia bez ertv.
My uvijly do kabiny lifta, i ja, ocinyvy po tablo kikis jarusiv, z povahoju promovyv:
O, vraaje!
Linkor Sviatyj Georhij, flagman naoho flotu, skazav Voruynkyj, natysnuvy knopku verchnioho jarusu. Hadaju, navi Terra-Gallija vid takoho ne vidmovylasia b. Ot tiky z osobovym skladom u nas velyki problemy. Nam by ne zakodyly kika
misiaciv cariuvannia Pavla, protiahom jakych my mohly b A vtim, o stalosia, te stalosia. Dobre cho reta naych korabliv lehki krejsery ta korvety.

 M-m.. protiahla Ann-Mari. Jako my dyvylysia teleperedai u priamij

transliaciji, to cej korabe perebuvaje v lokanomu prostori Novorosiji.
Va zasnovok chybnyj, kapitane. Priamu transliaciju vy mohly b dyvytysia i v
susidnich systemach. Ale vysnovok pravynyj. Zaraz my znachodymosia vsioho za pjatdesiat pja astronominych odyny vid Chorsa, v napriamku perpendykuliarnomu do ployny ekliptyky.
Ale jak vam vdalosia nepomitno protiahty taku machynu erez kontroliovanu
uynciamy drom-zonu? z podyvom zapytav ja. Ne tut e vy jiji pobuduvaly.
Ne tut, zvisno. Ale j erez miscevu drom-zonu te ne protiahaly. My perehnaly
linkor u zvyajnomu prostori vid Proksymy. A razom z nym letily j usi korabli Peroji
eskadry, na jaku pokladeno najvae zavdannia ataka na uynciv z tylu, proryv orbitanoji blokady Novorosiji.
Kauy pro Proksymu, vin, pevna ri, mav na uvazi ne zoriu iz zemnoho suzirja
Centavra, a Proksymu Chorsa, roztaovanu na vidstani dvoch z polovynoju svitlovych
rokiv zvidsy. U perekladi z latyny proksyma oznaaje najblya, tomu v Galaktyci
bulo kikasot zirok z takoju nazvoju, roztaovanych poblyzu naselenych system.
I skiky asu na ce znadobylosia?
Mene trioch rokiv. Tonie, dva roky j odynadcia misiaciv.
Buty cioho ne moe!
Jurij bajdue znyzav pleyma:
Dumajte, jak vam zavhodno. A jako ja skau, o protiahom usioho poliotu my
dystancijno keruvaly korabliamy, to vy j pohotiv ne poviryte. Prote tak vono j bulo.
Ja pyno podyvyvsia jomu v oi.
Chto vy taki, chaj vam ort? Zvidky vy vzialysia?
Vin vidpoviv meni nepronyknym pohliadom.
Ce ne maje znaennia, ser. Holovne, o my je.
Vyjovy z lifta, my pokrokuvaly korydorom u napriamku, protylenomu do toho,
kudy vkazuvaly ervoni strilky na stinach z napysom HOLOVNA RUBKA, KOMANDNYJ CENTR. Dorohoju nam zustrilosia kika chlopciv v ocerkych mundyrach.
Za inoji sytuaciji ja b, napevno, ironino posmichnuvsia, pobayvy simnadciatyrinoho
chlopaka z pohonamy kapitana druhoho rangu, ale zaraz meni bulo ne do smichu. Vse
ce vidbuvalosia vserjoz u Novorosiji bula armija, o cilkom skladalasia z pidlitkiv; bojezdatna armija, jaka hotuvalasia zavdaty udaru po uynciach
Nareti my distalysia do kajut-kompaniji verchnioho jarusu, de perebuvalo blyko
dvoch desiatkiv molodych liudej. Usi vony, za vyniatkom odnoho, pry naij pojavi viddaly
es, i vsi, krim toho taky odnoho, vyjavylysia mojimy pidopinymy, z jakymy ja pivtora
misiaci tomu prybuv na Novorosiju. Zmiriavy chlopciv i divat vydkym, ale uvanym
pohliadom, ja perekonavsia, o sered nych vidsutni lye Rae z Vakom, a reta vsi,
zokrema j Ester, buly tut.
Zhadanym vye vyniatkom buv car Pavlo VIII vlasnoju personoju. Vin pidijov do
nas i pryvitavsia:
Dobryde, kommodore Matusevy, kapitane Prentan.
Zdrastujte, vaa velynoste, vidpoviv ja, potyskajuy jomu ruku. Potim znovu
hlianuv na chlopciv i divat, o j dosi stojaly, vytiahy u strunku: Vino, kadety. Nu
o, te popalysia? A de vy zahubyly svojich komandyriv?
Jichnim komandyram vdalosia vtekty, skazav Pavlo. I, mi inym, vony

vykraly odyn iz naych eskadrenych flagmaniv.

Ot molodci! schvano vidhuknulasia Ann-Mari.
Ato, molodci, pohodyvsia junyj car. koda, o vony ne z namy. Jichnia
dopomoha nam ne zavadyla b. Do rei, pro dopomohu, kommodore. Admiral Voruynkyj
choe zvernutysia do vas z prochanniam.
Ja sluchaju.
Ce stosovno vaoji grupy, ser, uziav slovo Jurij. Jak ja vam ue kazav, u nas
sutuno z kadramy, osoblyvo ce stosujesia komandnoho skladu. Piloty, inenery, artylerysty ta zvjazkivci tako valyvi, ale na Novorosiji ne brakuje chlopciv i divat, jaki dniamy prosyduju u kiberprostori, hrajuy v kosmini ihry. A ot z lideramy, z komandyramy sytuacija sklalasia maje krytyna my ne vstyhly pidhotuvaty dostatniu jich
kikis. I tut nam staly b u pryhodi vai pidlehli. Hotujuy do vijkovoji sluby, vony
protiahom kikoch rokiv vyvaly techniku pilotuvannia j navigaciju, zajmalysia na trenaerach, dechto z nych navi zdijsniuvav probni polioty na spravnich korabliach. A
ostannioho tynia vony maly nahodu praktykuvatysia na naych symuliatorach i ve cilkom osvojilysia z osoblyvostiamy konstrukciji korabliv novorosijkoho flotu. Ta o najholovnie vony maju komandyrku ylku j itke ujavlennia pro vijkovu dyscyplinu.
My hotovi viddaty pid jichnie komanduvannia korabli, u nas cioho dobra vystaaje,
prote Voruynkyj zrobyv pauzu. Use vpyrajesia v tu samu vijkovu dyscyplinu.
Priamo vony meni cioho ne kau, ale ja bau, o sumnivajusia y ne vyniaju vony
oho protyzakonnoho. Hadaju, vaa zhoda jak staroho ocera znime z nych tiahar sumniviv.
Oi mojich pidopinych a palaly, i ja udovo rozumiv jichni pouttia. Koly ja buv
takyj e molodyj i te mrijav keruvaty kosminym korablem. Meni dovelosia mrijaty do
trydciaty esty rokiv
A vy, fregat-kapitane? zapytav ja u Ann-Mari. o vy pro ce dumajete?
A o tut dumaty, ser? pytanniam na pytannia vidpovila vona. Chiba vy
moete jim zaboronyty?
Tak, pevna ri. Ja povernuvsia do svojich pidopinych. Panove kadety ech,
ort, chlopyky j divatka. Robi tak, jak vvaajete za potribne, a vsiu vidpovidanis ja
beru na sebe. Boh vam u pomi.
Jichni oblyia radisno zasiajaly. Voruynkyj ocijno podiakuvav meni za spivpraciu, potim zvernuvsia do svojich novych pidlehlych:
Panove ocery, z vidoma vaoho naastva vy tymasovo perevedeni v pidporiadkuvannia Vijkovo-Kosminoho Flotu Novorosiji. Nakazy pro prysvojennia vam kapitankych zva ue pidpysani j nehajno nabuvaju ynnosti. A zaraz krokom ru do siomoho portalu dlia posadky na svoji korabli. Ekipai vas ue ekaju.
Chlopci ta divata malo ne halopom pomaly do vychodu, za nymy piov i Voruynkyj. U kajutkompaniji, krim nas i Pavla, zalyylasia tiky Ester, jaka nesmilyvo
pidstupyla do mene i promovyla:
Ser, ja ja muu podaty u vidstavku.
Tak, ja rozumiju.
Vy ne zapereujete?
Ne zapereuju. Vtim, ja ne peven, o maju pravo pryjniaty tvoju vidstavku, ale
harazd, ce ve moji problemy. Baaju tobi astia, divynko. Meni bulo pryjemno praciuvaty z toboju.

 Meni tako, ser. Diakuju za vse. Ester pidijla do Pavla i vziala joho za ruku.
Nu, meni as Tiky ne treba znovu vidraduvaty. Ja muu.
Pavlo movky obijniav jiji. Ester poklala holovu na joho plee, a vin nino hladyv jiji
rozkine rude volossia. Vydovye bulo takym zvorulyvym, o meni stalo nijakovo.
Nareti Ester vyvinylasia z obijmiv svoho carstvenoho nareenoho i, prystrasno
proepotivy: Ja povernusia, obovjazkovo vybihla z kajut-kompaniji. Pavlo proviv
jiji dovhym pohliadom i sumno promovyv:
Ja ne chotiv jiji vidpuskaty, ale ne mih ne vidpustyty. Vona b nikoly meni cioho
ne probayla.
Vaa velynoste poav buv ja, ale vin perebyv mene:
Prosto Pavlo.
Dobre, Pavle. Ja spodivajusia, vy znajete, o robyte.
Ja te na ce spodivajusia, kommodore. Ale v bu-jakomu razi vyboru ne maju.
Odnak ne vvaajte mene marinetkoju v rukach Vejderovoji kompaniji. Tyde tomu,
pislia vykradennia baka, vony vidkryly meni svoji karty, i ja vidrazu pohodyvsia z nymy.
Ja zlyj na nych, o vony tak dovho maly mene za durnia. Due zlyj, prote zaraz, koly
vyriujesia dolia mojeji krajiny, ne as dlia dribjazkovych obraz.
Ale do oho ci dytiai ihry? zapytala Ann-Mari. o za vperte baannia
zvinyty planetu sylamy odnych pidlitkiv?
A chto e ce zroby? otyry roky tomu vy namahalysia, ale ne zmohly. Abo ne
schotily. Nai dorosli ce liudy, jaki zvykly yty v nevoli, sered nych bahato zradnykiv,
uziaty choa b moho diaka. Ti, komu za dvadcia, ale e nemaje trydciaty, zahalom
hodiasia. Ale vony straenni snoby, koly jdesia pro jichnij vik. Dlia nych my malolitky,
nezdatni ni na o serjozne. Podumajte sami, o stalosia b, jakby try roky tomu Vejder
poav zbyraty organizaciju ne zi koliariv, a zi studentiv? Nasampered vony sprobuvaly b
perechopyty liderstvo, vony ne zmohly b zmyrytysia, o nymy keruju pjatnadciatyrini
pidlitky. U rezutati vse zakinylosia b rozkolom, zazdristiu, voroneeju i, jak naslidok,
vykryttiam. Vy zhodni zi mnoju?
Nu mabu, vidpovila Ann-Mari, a ja promovav.
Vejder mav plan, prodovuvav Pavlo, ostannioji myti, oce same zaraz, zaluyty do spravy starokursnykiv i vypusknykiv liotnych uyly. Ale my vid nioho vidmovylysia. Na prykladi uriadu ta policiji perekonalysia, o z cioho nioho dobroho ne
vyjde. Spoatku ja pryznayv na biis ministerkych posad molodych liudej, jaki neodavno otrymaly universytetki dyplomy. Vony lye na kika rokiv stari vid Vejdera, prote
povodylysia odo nioho vkraj nachabno j zuchvalo, darma o vin rozumniyj vid usich
nych razom uziatych. Te same bulo i v policiji, to pozavora meni dovelosia pominiaty
cych vyskook na starych dosvidenych uriadovciv, jaki terpymie stavliasia do viku svojich naanykiv poasty tomu, o vyznaly jich rozum i kompetentnis, a astkovo erez
zvyku v usiomu korytysia hosudarevij voli. A odo kursantiv-liotykiv, to vony, ojno
stavy kapitanamy, vidrazu ujavyly b sebe buvalymy kosminymy vovkamy, najkraymy,
najdosvideniymy bijciamy, nepereverenymy strategamy j taktykamy, i osporiuvaly b
koen nakaz komandyriv na jichniu dumku, markaiv. Tomu nechaj dorosli bjusia
na planeti, a v kosmosi my obijdemosia bez nych Do rei, moete ne zavdavaty sobi
klopotu, proponujuy Voruynkomu dopomohu, vin odnakovo jiji ne pryjme. Pavlo
zamovk i podyvyvsia na hodynnyka. A zaraz ja muu povertatysia na planetu, za sorok

chvylyn rozpoynajesia zasidannia uriadu. Na retu vaych pyta vidpovis admiral Voruynkyj. Vy zmoete znajty joho abo v holovnij rubci, abo v komandnomu centri.
Ote, my ve ne poloneni? zapytav ja.
Ue ni. Teper vy prosto hosti. Moete vvaaty sebe sposterihaamy vid vaoho
Objednanoho Komitetu.
Vin ruyv do vychodu, ale Ann-Mari joho zupynyla.
Stryvajte, Pavle. Vy skazaly, o zasidannia uriadu poynajesia za sorok chvylyn.
Jak e vy vstyhnete potrapyty na planetu?
Junyj car posmichnuvsia.
Tak, zovsim zabuv, o vy ne v kursi. Vejder meni kazav, o kommodor Matusevy nosyv na zapjastku transliator, ale ujavlennia ne mav pro joho pryznaennia. Ri u
tim, panove, o v pryrodi isnuje take javye, jak ortogonani transliaciji. Vony nazyvajusia tak tomu, o peremiennia v prostori vidbuvajesia perpendykuliarno do osi asu.
Tobto myttievo. Inymy slovamy, ce teleportacija.

U holovnij rubci Jurija Voruynkoho ne bulo. Kapitan linkora, znajomyj ve nam

Borys Kompaktov, skazav, o admiral u komandnomu centri. Skorystavy tym, o nas
nichto ne vyhaniav, my trochy pochodyly po rubci, ohliadajuy systemy keruvannia, a
omanily vid vydkosti, z jakoju korabe mav do systemy, podyvuvalysia kikosti bortovych zapasiv dejteriju i buly ve he okovani joho sumarnoju vohnevoju potunistiu.
Fantastyka! vyslovyv ja svoje vraennia, koly my z Ann-Mari zalyyly holovnu
rubku. Meni nikoly ne chotilosia komanduvaty velykym korablem. Ale jakby zaproponuvaly takoho krasenia, ja b ne vstojav.
A chto b ustojav? znyzala pleyma Ann-Mari.
U prostoromu komandnomu centri, krim Voruynkoho, buv lye odyn chlope u
yni staroho lejtenanta, jakyj sydiv za putamy zvjazku. Sam Jurij stojav zi stakanom
soku posered prymiennia j dyvyvsia na velyeznyj, na vsiu stinu stereoekran iz schematynym zobraenniam drom-zony u vyhliadi sfery z sitkoju koordynat. Useredyni sfery
bulo bezladno rozkydano blyko sotni blakytnych ciatok za navigacijnoju terminologijeju, oporni kanaly abo kanaly holovnoho prirytetu. Bie trioch desiatkiv takych kanaliv
buly pomieni zolotym obodamy, i vid konoho rozchodylysia ervoni liniji zi strilkamy
na kinciach, o javno poznaaly napriamky udariv. Uvanie prydyvyvy, ja pomityv,
o strilky povoli ruchajusia v napriamku do zelenych ciatok useredyni j za meamy
sfery, jakymy, najpevnie, buly pomieni avijki zahoroduvani stanciji. U verchniomu
pravomu kutku ekrana jov vidlik asu modeliovanoji ataky zaraz chronometr pokazuvav 0 hodyn 17 chvylyn, a sekundy myhotily zi vydkistiu, jaku ne spryjmalo oko.
Pomityvy nas, Jurij kyvnuv, movliav, zaekajte, i viddav komandu pryskoryty prokrutku scenariju. Vprodov kikoch chvylyn ervoni liniji, perelomliujuy bilia zelenych
ciatok, pronyzaly zygzagamy vsiu drom-zonu. Vidlik asu zupynyvsia na pokaznyku
04:56:00.
Planujesia blickryg? pocikavyvsia ja.
o na zrazok, vidpoviv Voruynkyj. Za prognozamy kompjutera, v chodi

bytvy bude znyeno blyko visimdesiaty vidsotkiv syl protyvnyka, dyslokovanych u rajoni drom-zony. Ce za umovy, zvyajno, o avy bytymusia do kincia.
A vai vtraty?
Z urachuvanniam nedosvidenosti ekipaiv, vid soroka do istdesiaty korabliv i
nu liudej osobovoho skladu. Ale ce v ideali. Na a, lye v ideali.
Nu, prypustimo, odo soroka istdesiaty korabliv ja jomu poviryv. Bo ve v zahanych rysach ujavliav, jakym potunym zachystom vony obladnani, a pro ozbrojennia j
hovoryty nioho za slovamy Borysa Kompaktova, elektromagnitni harmaty garantovano znyuvaly voroha na vidstani triochsot tysia kilometriv, treba lye tono spriamuvaty puok EMI v ci. Ale nuliovi vtraty sered osobovoho skladu
Jako hynu korabli, vyperedyla mene Ann-Mari, to hynu i ekipai.
Ce zovsim ne obovjazkovo, fregat-kapitane. Liudy mou kataputuvatysia.
Kataputuvatysia? zdyvovano perepytala vona. U kosmos?
Ni, siudy, do nas Nu, zvisno, vy e ne znajete. Isnuje take javye
jak ortogonani transliaciji, pidchopyv ja, myttiu vse zrozumivy. Pavlo
nas ue prosvityv. Ote, v razi znyennia korablia leny komandy perepravliatymusia
na bort linkora?
Za planom same tak i maje buty. Ale ja bojusia, due bojusia, o dejaki chlopci j
divata, vsupere najsuvoriym instrukcijam, tiahnutymu do ostannioho, namahajuy
uriatuvaty svoji korabli. A v rezutati Tak i ne dohovoryvy, vin prybrav z ekrana
schemu drom-zony, a natomis vynykla panorama vsijanoho zoriamy kosmosu. Vy ne
proty perekusyty? Ja kau pro spravniu jiu, a ne pro syntetyku z charovoho avtomata.
Uora my pryzvaly na slubu ueny kulinarnych kil. Na a, pry vidbori kandydatur
nai chlopci bie keruvalysia zovninimy danymy, ni ocinkamy za fachom. Ta zahalom
vony hotuju nepohano.
Otrymavy nau zhodu, Voruynkyj nehajno zvjazavsia z kambuzom i zamovyv try
porciji obidu. Poky my nekvapom dijly do admirakoji kajuty, tam nas ue ekala harneka divyna z vizkom, zastavlenym riznymy stravamy. vydko j umilo serviruvavy
stil, vona pobaala nam smanoho j znykla. My zachodylysia obidaty, i nevdovzi ja perekonavsia, o slova hotuju nepohano javne prymenennia kulinarnych zdibnostej
koliarok. Choa, molyvo, Voruynkyj buv vytonenym hurmanom i zvyk charuvatysia
vsiliakymy delikatesamy, pryhotovlenymy za osoblyvymy receptamy, prote jak na mene
jia bula prosto smaniua.
A znajete, Juriju, ozvalasia Ann-Mari. Mene zdyvuvalo, o va druh Borys
Kompaktov lye kapitan peroho rangu.
omu lye? Ce zvannia cilkom vidpovidaje joho posadi komandyra linkora. A
vy, mabu, ekaly pobayty tut cile suzirja admiraliv, tak? Ale my ne dity, fregat-kapitane,
my ne v ihraky hrajemosia. U naomu floti lye visim admiraliv: z nych odyn povnyj
ja, odyn vice mij zastupnyk, a pjama eskadramy komanduju kontr-admiraly. Podilu
na dyviziny u nas nemaje, a brygady ooliuju kapitany peroho rangu.
Razom vychody sim admiraliv, pidrachuvav ja. A de vomyj?
Huby Voruynkoho skryvylysia u sumnij usmici:
Mabu, u konomu floti je svoji vesini admiraly. Nas tako ce ne omynulo.
Tyde tomu ja vidstoronyv Aniu Korejko vid komanduvannia eskadroju i pryznayv na
jiji misce novoho komanduvaa.
Jak pokarannia za te, o vona progavyla Rae i Vaka?

 Ni. Za vytivky zi strangletnymy zapalamy.

To vy lye nedavno diznalysia pro ce?
Vin kyvnuv.
Z tych zapysiv, o jich peredav vam av. Ranie my buly vpevneni, o tut popraciuvav chto iz vaoho kerivnyctva. My navi podumaty ne mohly, o Ania j Sako zdatni
na taku duris.
Ja pyrsnuv.
Ce e mjako skazano duris! Ce spravnie bezumstvo Posluchajte, Juriju, ja
ne pytatymu, chto vy j zvidky, bo vy ve vidmovylysia vidpovidaty na ce zapytannia. Ale
cho jake pojasnennia u vas je? Povynni vy o skazaty inym liudiam, povynen e
Pavlo pojasnyty svojim piddanym, zvidky u Novorosiji vziavsia svij flot.
Voruynkyj pochytav holovoju.
A ot i pomyliajetesia. Pavlo nioho pojasniuvaty ne zobovjazanyj u ciomu j
poliahaje odna z perevah absoliutnoji monarchiji. Ta chiba lye monarchiji? Chiba
gallijkyj uriad pojasniuvav svojim hromadianam, zvidky vzialasia technologija keruvannia kanalamy? Chiba vin podilyvsia z inymy liudkymy planetamy svojimy naukovymy
dosiahnenniamy? Ni! Prosto skazav: U nas je grupa venych ta ineneriv, jaki zajmajusia sekretnymy rozrobkamy. Ot i vse.
Aha, zrozumilo. Ote, vy zbyrajetesia skazaty: My grupa pidlitkiv-vunderkindiv, jaki za kika rokiv zrobyly masu vidkryttiv i pobuduvaly mohutnij kosminyj flot dlia
zvinennia Novorosiji. Po-vaomu, ce zvuatyme pravdopodibno? Vy dumajete, chto
vam poviry?
esno kauy, nas malo chvyliuje, poviryte vy nam y ni. Vam dovedesia spryjmaty nas takymy, jaki my je.
Ave, dovedesia, pohodyvsia ja. Bezumovno, dovedesia. Ale ja ne rozumiju, zvidky u vas take agresyvne nespryjniattia doroslych. Ce vlastyvo dlia ditej, a vy
sami stverdujete, o ne dity. Tut ja zhoden z vamy: vy chto zavhodno, tiky ne dity. I
te, ym vy zajmajetesia, nijak ne nazve dytiaymy zabavamy. To v omu ri, Juriju?
Voruynkyj dovho movav, nekvapno pojidajuy sokovytyj bifteks. Nareti vin
pidviv na mene pohliad i zahovoryv:
Do vaoho vidoma, kommodore, chronologino ja staryj vid vas. Nabahato staryj. Bilogino meni lye visimnadcia, prote ja narodyvsia v seredyni mynuloho storiia,
tonie, v 3456 roci. Pryblyzno todi , chto trochy ranie, a chto piznie, zjavylysia na
svit i reta mojich tovaryiv. Nam bulo po sim rokiv, koly ui rozpoaly vijnu proty liudstva, a koly nam iov otyrnadciatyj rik, kapituliuvala Zemlia. My zi svojimy starymy
bratamy yly na planeti, pro jaku ne znaly ni liudy, ni uynci. Ne pytajte, o ce za planeta i omu my yly na nij vidosobleno vid rety svitu. Poky vam dosy znaty, o protiahom bahatioch stoli de u Galaktyci tajemno isnuvala nevelyka liudka kolonija. Jiji mekanci uvano sposterihaly za tym, o vidbuvajesia navkolo, ale zavdy trymalysia v tini
j ni v o ne vtrualysia. Vony vvaaly sebe astynoju liudstva, prote za as, o mynuv
vid momentu zasnuvannia koloniji, viduttia sporidnenosti z inymy liumy prytupylosia, vtratylo emocijne zabarvlennia, stalo abstraktnym i umohliadnym poniattiam. Lye
nae pokolinnia, o vyroslo na zlami epoch, vidriznialosia vid usich poperednich. Z dytynstva my bayly, jak hyne velyna liudka cyvilizacija, na naych oach liudy z volodariv
Galaktyky peretvoriuvalysia na parij. Pid vplyvom cych traginych podij formuvalysia
nai osobystosti. My stradaly razom z usim liudstvom, my viduvaly svoju prynalenis

do nioho po-spravniomu, konoju astokoju svojeji istoty.

Jurij zrobyv korotku perervu, ob rozlyty u nai aky hariau kavu. Potim postavyv pered Ann-Mari krytalevu popinyku, tym samym dajuy zrozumity, o ne zapereuje proty jiji palinnia, i prodovyv svoju rozpovi:
Zate nai stari braty buly zovsim ne takymy. Vony cholodnokrovno steyly za
podijamy i z oburlyvoju dlia nas bezprystrasnistiu ociniuvaly ansy liudstva perelamaty
chid vijny. My dedali nastyrlyvie vymahaly vtruannia, ale nas ignoruvaly. Zachoplennia
gabbaramy Zemli stalo ostannioju krapleju, o perepovnyla au naoho terpinnia, i my
zbuntuvalysia. Na lycho, my dijaly spontanno, bez napered namienoho planu, tomu
stari lehko pryduyly na zakolot i nu, hrubo kauy, pryspaly nas. Na cilych sto dvadcia rokiv! Potim vony taky deo zrobyly, ale zovsim ne te, oho my chotily. Vony vynyly, za jichnim vyslovom, minimano neobchidne vtruannia, ob dopomohty odnij z
planet zberehty svoju svobodu j nezalenis, a vidtak postupovo zibratysia z sylamy dlia
zvinennia rety liudkych svitiv.
Pochlynuvy dymom, Ann-Mari holosno zakalialasia.
o o vy skazaly?
Voruynkyj posmichnuvsia.
Vy mene pravyno rozuly, fregat-kapitane. Meni koda rozvinuvaty solodkyj
dlia vas mit pro vely gallijkoji nauky, ale ce zovsim ne prymenuje velyi vaoji krajiny
j vaoho narodu. Nai stari braty same tomu j obraly Terru-Galliju, o vai predky bylysia, jak levy, i najbie hodylysia na ro riativnykiv liudstva. Ta j otrymaly vony dribjazok lye dejaki teoretyni napraciuvannia, o buly vvedeni v kompjuter nedavno
pomerloho zyka. Joho kolegy, znajovy ci materily, prodovyly doslidennia i nevdovzi
vyjly na strangletnu reakciju, a zhodom vidkryly pryncyp keruvannia hiperkanalamy.
Na ciomu nai vyznaly svoju misiju vykonanoju j povernulysia do roli pasyvnych sposterihaiv. opravda, pro vsiak vypadok vony pobuduvaly flot toj samyj, jakym zaraz
komanduju ja, ob zadijaty joho v razi porazky Terry-Galliji. Prote vaa planeta vstojala i pislia stolitnich pryhotuva perejla v nastup na uynciv. A trochy bie otyrioch
rokiv tomu nas rozbudyly braty ve ne ti, zvisno, a ini, ale za svojimy perekonanniamy
due schoi na nych, vychovani, o nazyvajesia, u virnomu rusli. Vony skazaly nam, o
vse harazd, o liudstvu bie ne zahrouje vynyennia. My podyvylysia na ce vse harazd i vachnulysia. Liudstvu spravdi ne zahrouvalo vynyennia, ale za as naoho
dovhoho snu vid mohutnioji v mynulomu cyvilizaciji, o volodila bahama sotniamy planet, zalyylysia aliuhidni retky. ysenis liudej skorotylasia maje v dvadciatero, a
tretyna liudstva e perebuvala pid vladoju uych. Prote my, naveni poperednim dosvidom, vidverto ne oburiuvalysia j zrobyly vyhliad, o zadovoleni. My terpliae vyikuvaly,
poky skladusia spryjatlyvi obstavyny, a potim povstaly j zachopyly vsich pravynych
brativ u polon. Zaraz vony splia, jak ranie spaly my. Nu a my dijemo. O taka naa
istorija, panove. Teper, maju nadiju, vy rozumijete, o my majemo vahomi pryyny ne
doviriaty doroslym.
Ja rozhubleno trusnuv holovoju.
Bojusia, marno pytaty, zvidky vai stari braty nabralysia tijeji mudrosti, jakoju
tak mylostyvo podilylysia z gallijciamy.
Poky o marno, pidtverdyv Voruynkyj. Usiomu svij as.
Prypustimo, vy kaete pravdu, ozvalasia Ann-Mari. Ale todi vy niym ne

krai vid svojich bratykiv. Riznycia lye v tomu, o vony sposterihaly za vsim vidstoroneno, a vy, vbolivajuy za doliu liudstva, ve cej as zajmalysia partyzanynoju. Zarady
svojich vladnych ambicij vy prychovuvaly vid nas zbroju, z dopomohoju jakoji my ve davno mohly b vyhraty vijnu. Jakby otyry roky tomu my maly ci elektromagnitni harmaty
Vy jich maly, mjako perebyv jiji Jurij. Za naymy danymy, peri dijui modeli
zjavylysia e u visimdesiat pjatomu, za rik do poatku operaciji Vyzvolennia. Postavyty
jich na potokove vyrobnyctvo todi ne vstyhly, a vidkladaty samu operaciju vyznaly nedocinym. Ale pislia toho, jak bulo uspino zvineno visim liudkych planet, gallijkyj uriad
vyriyv zamorozyty roboty nad EMI-vyprominiuvaamy.
Vy breete! vraeno vyhuknula Ann-Mari.
Na a, fregat-kapitane, ni. I navi ne pomyliajusia. Vy majete u svojemu rozporiadenni maje vse, ym nayneni nai korabli. I elektromagnitni harmaty, i gravikompensatory novoho pokolinnia, i metod nadinoho zriduvannia dejteriju, i termojaderni
reaktory z mezonnymy katalizatoramy, o dozvoliaju na poriadok zbiyty vydkis kerovanoho syntezu, i detektory, zdatni skanuvaty kanaly druhoho rodu. Ja ve ne kau pro
teleportaciju same tak vaa grupa bula dopravlena na Novorosiju, a kommodor Matusevy do toho postijno nosyv hodynnyka iz vmontovanym u nioho transliatorom.
Ja ne vtrymavsia vid zubnoho skrehotu, pryhadavy toj spektak, jakyj rozihruvaly
pered namy Bualo z Narseakom. Chaj jomu bis, my prosto sydily u atli, a na ekranach
nam prokruuvaly zmontovanyj zapys! Potim my pryjnialy snodijne, i nas vydeko peremistyly na planetu. Nemaje nioho dyvnoho, o komandyr kryla, jake suprovoduvalo
Kallisto, ne bayv, jak vid korablia vidlitaje atl
Prote vae kerivnyctvo, viv dali Voruynkyj, ne vykorystovuje ci novitni
rozrobky dlia pereosnaennia flotu. Na ce je dvi pryyny. Pera elementarna paranoja.
Na vidminu vid tych e gliuonnych bomb, EMI-vyprominiuvai ne strategina, a taktyna
zbroja. Tobto vony efektyvni lye pry masovomu zastosuvanni. Kika korabliv z elektromagnitnymy harmatamy rezutat bytvy a nijak ne vyria nymy slid ozbrojity jak
minimum kika eskadr. A ote, isnuje velykyj ryzyk, o uynci, zachopyvy odyn korabe, zavolodiju cym sekretom. Te same stosujesia i teleportaciji, ta j inych technologij.
U svojij paranoji vy dijly do toho, o ne korystujetesia nu-portalamy navi u sebe
vdoma, za nadijno zablokovanymy drom-zonamy. Ujavi lye, jakyj ekonominyj efekt
dalo b jichnie yroke vprovadennia!
Tak, ujavliajemo, kyvnuv ja.
Ale ce tiky odna pryyna. Je j ina, vahomia. Gallijci zvykly vojuvaty, ce stalo
stylem jichnioho yttia, sensom isnuvannia. A zvinennia rety liudkych planet oznaalo
b zakinennia aktyvnoji fazy vijny, perechid ekonomiky ta suspistva na myrni rejky. Dlia
bahatioch ce bulo nepryjniatnym.
Vy choete skazaty, promovyla Ann-Mari, malo ne zadychnuvy vid oburennia, o na uriad i komanduvannia svidomo zatiahuju vijnu?
Navriad. Dumaju, o perevana biis vaych lideriv yro prahne najvydoji
peremohy, ale lye na svidomomu rivni. A pidsvidomo vony ne chou zakinennia vijny,
bo ne ujavliaju, jak ytymu dali, tomu korystajusia najmenoju zaipkoju, ob vidtiahty cej moment. Koly my zrozumily ce, to maly dva varinty dij abo zvjazatysia z
uriadamy inych liudkych planet i peredaty jim nai korabli, abo samym skorystatysia
nymy. Ja holosuvav za pere, ale opynyvsia v menosti. My patologino ne doviriajemo

doroslym, o pravda, to pravda. Moji tovaryi bojalysia znovu pomylytysia j vyriyly dijaty samostijno, ne kontaktujuy z vaymy vlastiamy. Ne zapereuvatymu, molyvo, my
vynyly po-dytiaomu. Do rei, Korejko z Kyseliovym u cij supereci pidtrymuvaly mene,
a jichnia bezhluzda vytivka z peredaeju avam strangletnych zapaliv bula estom vidaju. Vony rozrachovuvaly, o volochatyky nehajno zastosuju otrymanu zbroju proty
gabbariv, i ce zmusy kerivnyctvo Terry-Galliji vidmovytysia vid polityky zatiahuvannia
vijny.
Ja dolyv u svoju aku kavy j kynuv tudy kruace lymona. Vid poutoho meni pamoroylosia v holovi.
Vako poviryty v te, o vy rozpovily, ale ne vykliuaju, o ce moe vyjavytysia
pravdoju. A vam tono vidomo, o my majemo vsi neobchidni technologiji? Moe, EMIvyprominiuvai v nas je, ale nadijnoho zachystu e ne rozrobleno. Todi zastosovuvaty
ciu zbroju nemolyvo vona vraatyme ne lye voroha, a j korabli, na jakych vstanovlena.
Zachyst vy majete, zapevnyv Jurij. Nam tono vidomo. Ri u tomu, o ve
pivstolittia holovnyj naukovo-doslidnyj centr Terry-Galliji znachodysia v susidnij galaktyci Tumannis Andromedy. Tam liudy pouvajusia v cilkovytij bezpeci, ne zamykaju
drom-zony na zamok, ne trymaju u konij systemi ozbrojenyj do zubiv flot, to naym
bratam bulo nevako steyty za chodom roboty vaych uenych ta ineneriv. My perehlianuly vsi jichni zapysy i
Joho perebyv dzvinok interkomu. Ne vstajuy z miscia, Voruynkyj nakazav kompjuteru vidpovisty, i na ekrani zjavylosia oblyia toho samoho junaka-zvjazkivcia, jakoho
my bayly v komandnomu centri.
Admirale, otrymano terminovyj vyklyk z roztauvannia ostoji brygady.
Harazd, lejtenante, zjednujte.
Sluchaju!
Chlopcia na ekrani zminyla divyna, ne nabahato stara, ale z kapitankymy pohonamy. Obminiavy z Jurijem vitanniamy, vona dopovila:
Zjavyvsia na utika, admirale. ojno do systemy Bety Horynya uvijov krejser
Nachimov.
Voruynkyj zdyvovano zviv brovy.
Odyn? Bez suprovodu?
Tak tono.
Chto nym komanduje?
Chto j vykrav. Rejel MakLejn, vona Rae Leblan. Nazyvaje sebe lejtenantomkomandorom i stverduje, o sudno je zakonnym trofejem VKS Zemli.
Due, due dyvno I o vona vid nas choe?
Proponuje svoji posluhy. Svoji i svoho korablia same tak vona vyslovylasia.
Jurij oburyvsia:
Neuvane nachabstvo! Spoatku pocupyla krejser, a zaraz proponuje posluhy. Ce
treba Vona zaraz na zvjazku?
Tak.
Zjednajte mene z neju.
Vykonuju!
Kartynka znovu zminylasia, i teper z ekrana na nas dyvylasia Rae. Pobayvy

mene, doka radisno vsmichnula, ale ve nastupnoji sekundy jiji oblyia nabulo strohoho vyrazu, i vona itko kozyrnula:
Admirale, kommodore, fregat-kapitane!
Tut ja, mabu, poruyv subordynaciju. Choa ce spirne pytannia Vijkovo-Kosminyj Flot Novorosiji ne vyznanyj Zemleju, a ote, formano Voruynkyj ne buv dlia
mene starym ocerom. Ale u vsiakomu razi ja zahovoryv perym:
o vidbuvajesia, mimane Leblan? omu vy tut? o ja sumnivajusia, o vy
dijete z vidoma holovnoho komanduvannia.
Kommodore, ser! itko prokazala Rae. Molyvo, ja poruyla pevni pravyla
ta instrukciji. Ja hotova za ce vidpovisty. Ale moji diji prodyktovani najholovniym, najprirytetniym punktom statutu, jakyj stverduje, o najperyj obovjazok konoho
vijkovoho sluyty liudstvu. Meni stalo vidomo, o najblyym asom maje rozpoatysia operacija zi zvinennia Novorosiji; tako ja znaju, o v jiji zbrojnych sylach serjozni
kadrovi problemy. Ja vyriyla, o moja dopomoha bude daleko ne zajvoju. Smiju spodivatysia, o za dosvidom i kvalikacijeju ne postupajusia biosti vijkovoslubovciv novorosijkoho flotu. Krim toho, na bortu moho korablia perebuvaju try leny komandnoho
skladu cioho flotu ce kapitan druhoho rangu Rachmanov, kapitan peroho rangu Kyseliov i kontr-admiral Korejko. Ja vvaaju, o vony ne ostanni liudy v
Dohovoryty Rae na vstyhla, oskiky Jurij tak rizko pidchopyvsia na nohy, o malo
ne perekynuv stil.
Korejko i Kyseliov z vamy?!
Tak, ser. Zaraz vony na korabli jak poesni poloneni. Do rei, vam pryvit z Chejny.
o?!
Same tak, admirale. My znajly vau holovnu bazu i vzialy jiji pid svij kontro. A
koly prybuv nadislanyj vamy korabe, my zachopyly joho za dopomohoju stazys-polia. Zaraz vin konskovanyj dlia potreb novoho kerivnyctva bazy, Korejko i Kyseliova my vam
povertajemo, a prybulyj z nymy eks-car Oleksandr znachodysia pid aretom razom iz
vaymy bratamy ta sestramy. Za peroju vymohoju my hotovi peredaty jich do vaych
ruk, nam vony ne potribni. A ot systemu Chejny vy nazad ne otrymajete teper vona
naa.
Voruynkyj zblid.
Ni! Vy ne posmijete! My ne dopustymo, ob gallijci odnoosibno zavolodily Chejnoju.
Ne turbujtesia, ne zavolodiju. Do vaoho vidoma, ja ne gallijka, a zemlianka.
Odyn bis. Usi vyi kerivni posady na Zemli obijmaju vychidci z Terry-Galliji, i
vony diju v interesach svojeji bakivyny. A sekrety Chejny maju naleaty vsiomu liudstvu.
Rae kyvnula:
Tak vono j bude, ser. Ce ne obicianka, a konstatacija faktu. Zaraz tam hospodariuje ekipa Eksplorera-13 na oli z kapitanom Kliajnom i lejtenantom slavonkoho
flotu Vakom. Jichni poslanci ve prybuly abo o-o maju prybuty v roztauvannia Objednanoho Komitetu, ob vstupyty v perehovory z kerivnyctvom Spivdrunosti. Vony
zhodni postupytysia vladoju nad Chejnoju lye komisiji, o skladatymesia z povnovanych predstavnykiv usich liudkych planet.
Jurij siv, spery liktem na stil, i utknuv pidboriddia v doloni. Na oblyi joho zastyh
rozhublenyj vyraz.

A ja, zistavyvy ojno poute z rozpoviddiu Voruynkoho, poav deo rozumity.

Ann-Mari, sudiay z jiji pohliadu, tako. Prote my ne vtrualysia j movaly.
Nu o , nareti movyv Jurij. Chaj tak i bude. Mene ce vlatovuje. opravda, Vejder i e dechto budu obureni, vony ujavlialy sebe majbutnimy blahodijnykamy liudstva, ale meni jichni lavry do lampoky Harazd, lejtenante-komandore Leblan, my pryjmajemo vai posluhy. Bu laska, peredajte admirala Korejko i kapitana Kyseliova komanduvanniu ostoji brygady, a natomis otrymajete ekipa. Nu-portal u vas
funkcinuje?
My rozmovliajemo po nu-zvjazku, ote, tak. Tiky ne podumajte nadsylaty desantnyj zahin. U vas nioho ne vyjde, ja cilkom kontroliuju korabe.
Zaspokojtesia, nijakoho desantu ne bude. Zaraz nam e bijky mi svojimy ne
vystaalo. Vam nadadu z rezervu bortinenera, dvoch artylerystiv i ocera zvjazku. Druhym pilotom ja pryznaaju kapitana-lejtenanta Rachmanova.
Ale , admirale, zapereyla Rae, na vaych trenaerach Rachmanov buv
komandyrom kryla.
Vin rozaluvanyj za uas u zachoplenni korablia. Jako vy vykonuvaly svij
obovjazok, to Rachmanov buv najspravnisikym buntivnykom.
Vin e ne znav
Prote Voruynkyj buv nevblahannym.
Same tomu, erez prysutnis pomjakuvanych obstavyn, ja ne zastosovuvatymu
proty nioho orstkiych sankcij, a obmeusia ponyenniam u zvanni j posadi.
Ta vy prosto mstyte Olehovi! obureno vyhuknula Rae. Mstyte za te, o
Pavlo zavdy stavyvsia do nioho krae, ni do vas. Ce nehidno, ce
Tut z-za kadru jiji perebyv holos samoho Oleha:
Hodi, Rae, ne spereajsia. Mene ce vlatovuje. Budu druhym pilotom.
Doka spochmurnila.
Harazd, admirale, volia vaa. Jak kau novorosijci, dilo chaziajke. Ale v takomu
razi ja vysuvaju dodatkovu umovu.
Jaku ?
Vy majete ocijno vyznaty zakonnis zachoplennia krejsera Nachimov jak
vijkovoho trofeja i vidmovytysia vid bu-jakych pretenzij na nioho. Tiky todi ja pohodusia do vas pryjednatysia.
Voruynkyj hmyknuv:
Huba u vas ne z lopuka. Ale meni omu zdajesia, o vy pryjednajetesia do nas,
navi jako ja vidkynu vsi vai umovy. Choa treba podumaty. Vin zapytlyvo hlianuv
na mene. o skaete, kommodore? y varti posluhy vaoji doky ciloho korablia?
Poky ja vahavsia z vidpoviddiu, Ann-Mari poradyla:
Pohodujte, admirale, ne schybyte. Ce ja vam garantuju.

Ataka drom-zony poalasia rivno o devjatij hodyni ranku za nikolajburkym asom.

Same todi, chvylyna do chvylyny, buly perervani peredai vsich deravnych, hromadkych
i komercijnych zasobiv masovoji informaciji Novorosiji, i zi zvernenniam do narodu vy-

stupyv car Pavlo, zaklykajuy svojich piddanych do povstannia proty uych. Svojeridnym akompanementom do joho vystupu stav potunyj udar, zavdanyj korabliamy Peroji
eskadry po orbitanomu kompleksu aviv.
Linkor Sviatyj Georhij na cej moment perebuvav za trydcia mijoniv kilometriv
vid drom-zony i za is z polovynoju astronominych odyny vid planety, ale ce ne zavaalo
nam steyty za perebihom podij u reymi reanoho asu, bez odnoji zatrymky erez vidsta. Nu-zvjazok funkcinuvav myttievo, nezaleno vid danosti, i ve odne ce davalo
novorosijkomu flotu velyeznu perevahu pered uynciamy, dozvoliajuy operatyvno
keruvaty dijamy rozkydanych po vsij drom-zoni udarnych grup.
Avijki vijka, o ochoronialy vchid do systemy, nehajno spriamuvaly u bik Novorosiji povidomlennia pro poatok ataky, prote komanduvannia orbitanoho kompleksu
malo otrymaty joho lye erez pjatdesiat chvylyn, a poky vono nadsylalo u napriamku
drom-zony panini radigramy z vymohoju pojasnyty, omu jich nichto ne poperedyv pro
vtorhnennia protyvnyka.
Holovnyj udar Peroji eskadry prypav na ti astyny orbitanoho kompleksu, jaki v
cej as znachodylysia nad Velykym Pivdennym okeanom, de e z uoranioho veora uriadom Novorosiji bulo zaboroneno bu-jake sudnoplavstvo i povitriani perelioty. Ce dozvolialo vesty voho z EMI-vyprominiuvaiv v usich napriamkach, ne pobojujuy, o postradaju liudy na planeti. Puky utrakorotkych chvy takoji vysokoji intensyvnosti, o
na svojemu liachu bukvano rozryvaly zynyj vakuum, pronykaly kri sylovyj zachyst
avijkych korabliv i vyvodyly z ladu vsiu jichniu elektronnu naynku. Bortovi systemy
peretvoriuvalysia na kupu mertvoho zaliziaia, a atomni j termojaderni reaktory, v odnu
my pozbavleni bu-jakoho kontroliu, nevdovzi vybuchaly.
Uprodov jakoji verti hodyny v avijkij oboroni bulo probyto ymalu diru, kri
jaku prorvalosia blyko sotni korvetiv. Zajniavy pozyciji na vysoti vid sta do dvochsot
kilometriv, vony vzialysia rozstriliuvaty orbitani pozyciji uynciv z tylu, a dystancijno
kerovani atly znyzylysia do samisikoji poverchni planety j zabezpeyly vohnevu pidtrymku z povitria zahonam policiji ta inenernych vijk, jaki turmuvaly nazemni bazy
aviv, roztaovani poblyzu vsich velykych mist. U bojach bralo uas i cyvine opolennia
na vidminu vid podij otyryrinoji davnosti, liudy ne vidsyduvalysia vdoma, a na zaklyk svoho hosudaria masovo ykuvalysia v erhy bilia najblyych policijnych diny, de
vsim dobrovociam vydavaly zbroju j formuvaly z nych bojovi druyny. U mistach, zajniatych pereselenciamy z inych planet, tamteni mekanci troyly avijki vijkovi komendatury j samostijno zachopliuvaly neobchidne ozbrojennia ta bojeprypasy.
o do drom-zony, to erez jiji znani rozmiry podiji tam rozvyvalysia ne tak
strimko, jak v okolyciach Novorosiji. Pobojujuy gliuonnych bomb, avy unykaly koncentruvaty znani syly poblyzu kanaliv peroho rodu, a trymaly tam lye neyslenni peredovi
oboronni rubei. Vporatysia z nymy ne stanovylo problem vony buly myttiu zmeteni
navi bez zastosuvannia elektromagnitnych harmat. Potim, vidpovidno do planu, udarni
grupy rozdilylysia na kryla j ruyly do zazdalehi namienych cilej zahoroduvanych
stancij uynciv. Pobayvy, o protyvnyk rozporoyv svoji syly j sam ide do nych u ruky,
avy pidtiahly do stancij korabli j hotuvalysia vziaty napadnykiv u leata
Simnadciata brygada! rizko promovyv Voruynkyj, o stojav pered holovnym
ekranom. Prytrymajte svoji kryla Druhe j Pjate. Vony vyperedaju grak. Upovinyty rozhin, a to volochatyky ne vstyhnu zgrupuvatysia. Dlia najzabukuvatiych nahaduju: ne zastosovuvaty EMI bez moho nakazu.

Ja sposterihav za vsima podijamy v komandnomu centri, kudy mene j Ann-Mari vvilyvo zaprosyv Jurij, ale zazdalehi uziav z nas slovo ni v o ne vtruatysia i ne davaty
odnych porad. Nam navi bulo nadano okremyj terminal, erez jakyj my mohly otrymuvaty bu-jaku informaciju pro chid bytvy.
Zrozumilo, o osnovna moja uvaha bula prykuta do kryla z trynadciaty korabliv,
jakym komanduvala Rae. Popry te, o vona, jak i reta osobovoho skladu novorosijkoho flotu, bula zabezpeena transliatorom dlia avarijnoho kataputuvannia, tonie
teleportuvannia, ja straenno chvyliuvavsia za neji jak chvyliuvavsia b na mojemu
misci koen bako. Liuba divynka, vona obgruntuvala svoji samovini diji perym paragrafom statutu, ale naspravdi jiji prosto zdolala spokusa. Nadto ve zvablyvoju bula perspektyva vziaty uas u spravnij bytvi, komandujuy udovym korablem, i Rae ne
zmohla vstojaty, navi jako tym samym stavyla chrest na svojij podaij karjeri.
A e ja chvyliuvavsia za retu svojich chlopciv i divat, jaki u skladi Peroji eskadry
bylysia v okolyciach Novorosiji. Obstanovka tam dedali bie zahostriuvalasia, orbitanyj
kompleks aviv triav po vsich vach, a vtraty uynciv obysliuvalysia ve bahama
sotniamy korabliv, todi jak novorosijkyj flot, jako ne rachuvaty dystancijno kerovanych
atliv, vtratyv lye otyry korvety j odyn krejser. Na astia, vsi ekipai vasno kataputuvalysia j buly nehajno perepravleni na vini korabli z rezervu.
U drom-zoni nai vtraty poky dorivniuvaly nuliu. Vidbyvajuy ataky okremych vynyuvaiv i bez problem znyujuy lazeramy vypueni zdaleka rakety z samonavidnymy bojeholovkamy, kryla nareti zblyzylysia zi stancijamy, dovkru jakych rozvernuly
bojovi poriadky velyki zjednannia voroych korabliv. Vony ve ruyly buly vpered, zhynajuy pivkolom, koly Voruynkyj itko nakazav:
Usim korabliam u drom-zoni. Zaborona na EMI skasovana. Vpered i chaj bude
z vamy Syla!
Maje odnoasno vsi kryla vidkryly kvanyj voho z elektromagnitnych harmat. Na
vidminu vid lazernych impusiv, slid vid EMI buv pomitnyj navi u bezpovitrianomu prostori vakuum ne vytrymuvav takoji napruhy polia i poroduvav elektronno-pozytronni
pary, jaki nehajno anihiliuvaly, vyprominiujuy rozsijane svitlo.
Po vsij drom-zoni zablyskaly spalachy korabliv i stancij, o hynuly vid vybuchiv. Na
ekrani naoho terminalu, kudy transliuvalysia kartynky z krejsera Nachimov, my pobayly vse ce v detaliach spoatku stancija, na jaku prypav najperyj i najpotuniyj
udar, rozkololasia vid vybuchiv termojadernych reaktoriv, o vyjly z-pid kontroliu, a
potim zapalaly, mov smoloskypy, j susidni korabli.
Nu vse, poynajesia, neholosno movyv Voruynkyj, zvertajuy rade do samoho sebe. Teper, druzi, trymajtesia
Avy, perekonavy, o cej porivniano nevelykyj flot naspravdi stanovy serjoznu
zahrozu, kynuly na kone krylo velyezni syly. Nai korabli, vidbyvajuy masovani ataky,
neuchyno ruchalysia do stancij, pryznaenych nastupnymy ciliamy.
Za jakyj as nadijlo pere povidomlennia pro vtraty v drom-zoni:
Pidbyto korvet Derbent. Ekipa kataputuvavsia v povnomu skladi.
Protiahom nastupnych dvadciaty chvylyn zahynulo e is korabliv dva na orbiti
j otyry v drom-zoni. Liudkych ertv poky vdavalosia unykaty.
Molodci, skazav Jurij, vidstavliajuy vbik poroniu aku. Tak trymaty!
Divyna u formi obsluhovujuoho personalu, myttiu zabrala v nioho aku, a natomis vruyla inu, napovnenu parujuoju kavoju.

Tym asom linkor, o povnym chodom mav do rajonu bojovych dij, nablyzyvsia ve
nastiky, o potrapyv u pole zoru avijkych radariv. Na kurs proliahav po dotynij do
drom-zony i maje tono peretynavsia z kursom odnijeji z kosminych baz. Pojava v tylu
takoho velykoho korablia okuvala aviv, a bukvano za kika chvylyn do nych nareti
nadijly peri radigramy z Novorosiji, z povidomlenniamy, o odnoasno iz vtorhnenniam u drom-zonu orbitanyj kompleks planety buv atakovanyj liudkymy vijkamy.
Ta navi povna rozhublenis avijkoho komanduvannia ne zakodyla jomu vidpravyty navperejmy linkorovi dobrych piv-eskadry. Kapitan korablia Kompaktov po vnutriniomu zvjazku dopoviv, o orijentovnyj as do vohnevoho kontaktu z vorohom stanovy
devjatnadcia chvylyn.
I tut-taky odyn z oceriv zvjazku schvyliovanym holosom povidomyv:
Krejser Tungus, admirale Progavyv raketu. Nichto ne kataputuvavsia.
Voruynkyj navi ne obernuvsia, ale ja pomityv, jak posirilo joho oblyia. Vin
micno stys u rukach aku, nae zbyravsia zimjaty jiji v doloni.
Kapitane, zvernuvsia vin do zobraennia Borysa Kompaktova v livomu verchniomu kutku holovnoho ekranu. Rakety Iks, pja odyny, na start. Ci baza-try.
Sluchaju, admirale! ozvavsia Kompaktov i povtoryv rozporiadennia, adresujuy joho nevydymym dlia nas artylerystam.
A Voruynkyj oholosyv:
Usim korabliam u drom-zoni. Poperedennia: baza-try pid udarom. Ne vchodyty
v rajon bazy-try.
Korabli pidtverduju poperedennia, admirale.
Rakety voho!
Pja puskovych ustanovok linkora odnoasno vypustyly pja raket, jaki strimko
poneslysia vpered za kursom korablia. Na holovnomu ekrani vynykla e odna sekcija, de
vyvodylysia dani telemetriji vsich pjaty raket.
Oho! tycho promovyla Ann-Mari, schylyvy do moho vucha. Schoe, vony
zabezpeeni nu-peredavaamy.
Pja z polovynoju chvylyn do kontaktu z cilliu, ozvavsia Kompaktov. otyry
chvylyny do poatku stochastynych manevriv.
Try chvylyny, skazav Jurij. Grupa perechoplennia nadto blyko.
Sluchaju, admirale. Try chvylyny.
Pidbyto korvet Myklucho-Maklaj, dopoviv ocer zvjazku. Ekipa kataputuvavsia.
Voruynkyj, jakyj buv napruyvsia, poleheno zitchnuv.
Pislia pevnych vaha ja pidvivsia z krisla, pidijov do nioho j stav poriad.
Ce vijna, admirale. Spravnia vijna. A na vijni liudy hynu.
Tak, korotko vidpoviv vin, ne vidryvajuy pohliadu vid ekrana.
Na planeti ve zahynulo kika tysia.
Ja znaju abstraktno. Ale tut use po-inomu. Tut moji chlopci j divata.
Na tomu korabli buv chto iz vaych?
Vony vsi nai. Vsi do jedynoho, na vsich korabliach. Iz zahyblych ja nikoho ne
znav osobysto i tym hire. Bo ve nikoly z nymy ne poznajomliu.
Ja vas rozumiju, Juriju. Tomu nikoly ne prahnuv buty komanduvaem. Mene
cilkom zadovoniala kapitanka posada. I, ve vidchodiay vid nioho, dodav: Hotujtesia, novych vtrat ne unyknuty.

 Ja znaju, kommodore
Povernuvy do svoho terminalu j perekonavy, o spravy v Raeli jdu normano,
ja zvernuvsia do Ann-Mari:
Jak dyvno vlatovana liudyna! Ja brav uas v bytvach, de ochvylyny hynuly
desiatky j sotni liudej, ale todi meni bulo lehe, ni zaraz. I ne tiky tomu, o tam buly
dorosli, a tut dity. Prosto kika smertej ce tragedija, a tysiai zahyblych lye
statystyka.
Ann-Mari pochmuro hlianula na mene j promovala. Ja zdohaduvavsia, jaki dumky
snovyhaly v jiji holovi. Ja sam pivnoi ne spav use dumav, dumav
Rakety poaly stochastyni manevry. Ce oznaalo, o teper vony ruchalysia po absoliutno neperedbauvanij dlia voroha trajektoriji, o uskladniuvalo jichniu likvidaciju.
opravda, odnu z nych taky vdalosia zbyty vynyuvau, jakyj iov nam navperejmy, ale
ce vyde ysta vypadkovis.
Ini otyry rakety dedali blye pidchodyly do bazy, ale erez ti sami stochastyni
manevry pomitno vidchylylysia vid cili j maly proletity mymo. Prote protyraketni snariady bazy prodovuvaly poliuvaty za nymy j astkovo dosiahly v ciomu uspichu: druha
raketa bula pidbyta za pjatnadcia tysia kilometriv, a tretia za visim.
Ci u radisi diji, konstatuvav Voruynkyj i dodav: Pusk!
Telemetrija dvoch vcililych raket znykla z ekrana. Kika sekund nioho ne vidbuvalosia ci znachodylasia za dva mijony kilometriv vid nas, i potriben buv pevnyj as,
ob svitlo podolalo ciu vidsta. Potim na misci bazy siajnuv slipuyj spalach, jakyj ne
mona bulo splutaty ni z ym.
O ort! vychopylo u mene. Gliuonna bomba!
Ato, kynuv erez plee Voruynkyj. Kosmini bazy ideani objekty dlia
gliuonnych udariv Kapitane Kompaktov, kurs na bazu-pja. A jichnia grupa perechoplennia nechaj pohaniajesia za namy. My majemo valyvii spravy.
Je kurs na bazu-pja, admirale!
Holovnyj inenere, pryvesty v hotovnis styskuvai kanaliv.
Styskuvai do zapusku hotovi, admirale! vidhuknuvsia z inoho ekrana holovnyj inener flotu.
Prystupyty do stysnennia doslidenych kanaliv.
Sluchaju, admirale! Poynajemo.
Zakuporiuvannia bi ni esty tysia kanaliv zabralo lye kika chvylyn prosto
fantastyka! Takoju nadvydkoju technologijeju keruvannia kanalamy my javno ne volodily. o-o, a prychovuvaty jiji ne bulo odnoho sensu.
Usi vony odnoho tista knyi, proburmotiv ja sobi pid nis. Ne krai za inych.
Pro o ty? zapytala Ann-Mari.
Nae kerivnyctvo ne podarunok, ale j ci chlopci z Chejny te harni, styyvy
holos maje do epotu, vidpoviv ja. Jako vony tak prahnuly ymvyde zvinyty liudstvo, to mohly b ie otyry roky tomu podilytysia z namy sekretom vydkisnoho stysnennia kanaliv. Todi b my obijlysia j bez EMI-vyprominiuvaiv. Ade tut, u systemi Chorsa,
my zaznaly porazky tiky erez te, o do aviv nadijla pidmoha. Ale chejnanci poskupylysia, vyriyly pohratysia v herojiv-vyzvolyteliv.
Vony vse-taky dity, Stefane, i ne varto jich suvoro zasuduvaty. Zate naym lideram nemaje vypravdannia Vona trochy pomovala, potim riue dodala: Ja, ma-

bu, podam u vidstavku. Ja bie ne zmou sluyty pid kerivnyctvom liudej, jaki protiahom rokiv zatiahuvaly vijnu, na yjij sovisti stiky marnych ertv, skalienych yttiv, rozbytych nadij Ja nikoly jim cioho ne podaruju!
Ja poklav ruku jij na plee.
Zaspokojsia, Ann-Mari. Ne bu takoju kategorynoju. Ja ne zbyrajusia nikoho
vypravdovuvaty, ale astkovo ja jich rozumiju. Na nych ley vidpovidanis za vyyvannia liudkoho rodu, vony ne maju prava prypustylysia pomylky, postavyty pid zahrozu isnuvannia vsijeji naoji rasy. uych due bahato, i jako vony zavolodiju bodaj
astynoju naych sekretnych zna
Nu j nechaj! zapano perebyla vona. Chaj zavolodiju. Vony ne vstyhnu
nymy skorystatysia. My znyymo vsich uynciv, zitremo jich z lycia Galaktyky. Pislia
vsioho, o vony zrobyly z namy, vony ne maju prava na isnuvannia.
Ja pyno podyvyvsia v oi Ann-Mari typovoji gallijky, spravnioji doky svoho
narodu, i cijeji myti mene osiajalo. Teper ja znav, omu nae kerivnyctvo zasekretylo EMIvyprominiuvai j ini novitni rozrobky. Vono vynylo tak zovsim ne dlia toho, ob zatiahty vijnu. Vono prahnulo zapobihty bijni

Protiahom nastupnoji hodyny linkor Sviatyj Georhij znyyv ie try avijki bazy
v okolyciach drom-zony, a v samij drom-zoni krejsery ta korvety nevblahanno nastupaly
na protyvnyka, yji vtraty ve siahaly soroka vidsotkiv. Orbitanyj kompleks nad Novorosijeju buv rozhromlenyj maje na dvi tretyny, a na poverchni planety povstanci znyuvaly ostanni oseredky oporu aviv.
Na cej as u pasyvi novorosijkoho flotu bulo simdesiat try zahybli korabli, sered
nych devja z komandamy. Kompjuternyj prognoz, jakyj meni naperedodni povidomyv
Voruynkyj, vyjavyvsia nadto optymistynym, vin ne do kincia vrachuvav vidsutnis
praktynych navykiv i dostatnioji kvalikaciji v ekipaiv. Ale vse odno, dlia takoji mastabnoji operaciji ce buly mizerni vtraty, o ne jly v odne porivniannia z tymy, jaki ponesly
voroi vijka.
Dodatkovym ynnykom, o demoralizuvav aviv, bula priama transliacija po novorosijkych telekanalach chodu bytvy jak na orbiti, tak i v drom-zoni, o suprovoduvala
zakadrovymy komentariamy urnalistiv. Z asom ci komentari stavaly dedali vjidlyviymy j znuanymy. Na linkor otrymuvav televizijnyj sygnal po nu-zvjazku i retransliuvav joho na drom-zonu. Cej efektnyj psychologinyj pryjom, jak rozpoviv nam Voruynkyj, buv zaproponovanyj Vejderom i cilkom vypravdav sebe avijke komanduvannia, pryholomene tym, o jichnij protyvnyk maje v svojemu rozporiadenni zasib
myttievoho zvjazku, j dodatkovo okovane podijamy na Novorosiji i v jiji okolyciach, prypuskalosia ymraz bie taktynych pomylok, vtraajuy kontro nad svojim flotom.
Na tretij hodyni bytvy sered aviv zjavylysia peri dezertyry. Vony vtikaly erez najblyi vini kanaly druhoho rodu v nevidomis tiky b vyrvatysia z cijeji mjasorubky,
de nevelykyj liudkyj flot, vtratyvy mene sotni korabliv, ue perebyv maje polovynu
jichnioji velyeznoji armady.
Nezabarom vtea nabula masovoho charakteru, a hrizni tyrady komanduvannia z

obiciankoju vsiliakych napastej na holovy dezertyriv lye pidstiobuvaly tych, chto e vahavsia. Diznavy iz telepereda pro te, o kojisia v drom-zoni, okremi avijki korabli
zi skladu orbitanoho kompleksu i navi cili zjednannia vyriyly, o vony niym ne hiri
vid svojich tovaryiv po zbroji, j zalyyly bojovi posty, popriamuvavy he vid planety.
Voruynkyj, vasno zbahnuvy, o joho pidlehli ot-ot kynusia navzdohin za vtikaamy, kryknuv u mikrofon:
Usim korabliam u drom-zoni j na orbiti! Zberihaty bojovyj poriadok, ne rozryvaty
kryla Spokijnie, druzi, spokijnie. Bis iz nymy, z bojahuzamy-volochatykamy. Vse odno
vsich ne perebje. Pokaemo jim, o vtea najkrayj sposib zberehty svoji bloyni
kury.
Utim, lidery biosti kryl, u tomu ysli j Rae, e do vtruannia holovnokomanduvaa zumily strymaty svojich liudej. Lye desiatok korabliv u vsiomu floti, yji komandyry piddalysia azartu, rvonuly vpered, i v rezutati otyry z nych potrapyly pid perechresnyj voho voroha. Na astia, vsi ekipai vstyhly kataputuvatysia.
Jurij nehajno viddav rozporiadennia:
Novi korabli ne davaty. Komandy spysaty v rezerv. Kapitanam dohanu v
osobystu spravu.
Sered otyrioch pokaranych kapitaniv bula j Ester. Korystujuy svojim pryvilejem
jak carevoji nareenoji, vona uvirvalasia do komandnoho centru z javnym namirom vymahaty pojasne, prote, zustrivy z suvorym pohliadom Voruynkoho, navi ne pysknula, a vynuvato schylyvy holovu, pidijla do nas.
Pohanyj z mene komandyr, pravda?
Ann-Mari obniala jiji za plei.
Ni, divynko, ty dobre bylasia. Prosto nervy pid kine zdaly. Take buvaje.
I vid cioho hynu liudy. Ester zitchnula. Spodivajusia, druyna z mene vyjde
kraa, ni kapitan.
Te vidpovidana robota, skazav ja. Osoblyvo, koly tvoja simja cila planeta.
Na zvjazok z linkorom vyjov Pavlo i zaadav, ob Ester nehajno povernulasia na
planetu. Divyna poproalasia z namy j pobihla do najblyoho nu-portalu.
Bytva tryvala e z ver hodyny, poky dezertyrstvo z masovoho peretvorylosia na
totane. Lye todi, ve zahnane v hluchyj kut, komanduvannia aviv oholosylo pro bezzasterenu kapituliaciju. Voruynkyj vidreaguvav nehajno:
Peredaty u vidpovi: Kapituliacija pryjmajesia. Vsi avijki korabli, za vyniatkom linkoriv i krejseriv klasiv AA ta AV, maju pokynuty lokanyj prostir Novorosiji erez
kanal na Epsylon Volchviv. Sudna, pererachovani jak vyniatky, a tako ucilili stanciji ta
bazy, zalyasia jak trofeji, zachysni systemy na nych deaktyvuvaty. Usiomu osobovomu
skladu j personalu trofejiv nakazuju protiahom hodyny perejty na pasayrki transporty
j vidalyty. Poperedennia: najavnis aktyvnych zachysnych system abo zapuenych mechanizmiv samolikvidaciji bude rozcinena jak akt agresiji zi vsima suputnimy naslidkamy. Na evakuaciju grupy vijk u rajoni drom-zony vidvodysia desia hodyn, dlia orbitanoho kompleksu trydcia. Pidpys holovnokomanduva Vijkovo-Kosminoho
Flotu Novorosiji.
Radigramu nadislano, admirale, vidzvituvav zvjazkive.
Holovnomu ineneru vidkryty kanal na Epsylon Volchviv. A zaraz Jurij
uvimknuv mikrofon. Uvaha! Nakaz holovnokomanduvaa po vsiomu flotu. Korabliam

prypynyty ataku, zajniaty oboronni pozyciji. Kontroliuvaty vidstup avijkych astyn. Vidkryvaty voho lye v razi napadu. Bytvu zakineno, voroh kapituliuvav. Vin hlyboko
vdychnuv. Chlopci j divata, sui dity, vy peremohly! Diakuju vam! Ja vsich vas liubliu!
Pislia cych sliv u komandnomu centri poalo kojitysia o nejmovirne. Vsi pidlitky,
dosi taki serjozni j zoseredeni, vidrazu peretvorylysia na zvyajnisikych ditej. Vony vyhukuvaly ura!, smijalysia j plakaly, vitaly odyn odnoho, obijmalysia, dechto navi tanciuvav.
I lye Voruynkyj ne piddavsia zahanij ejforiji. Ledve perestavliajuy nohy, vin
doplivsia do putiv i hepnuvsia v najblye krislo. Ruky v nioho tremtily, a na oblyi bula
napysana smertena vtoma. Uprodov ostannich kikoch hodyn na joho pleach leala
vidpovidanis za yttia bahatioch tysia liudej i za svobodu mijardiv i takyj tiahar
vyjavyvsia zanadto vakym dlia visimnadciatyrinoho junaka, cho jakym by geninym
vin ne buv. Ta chiba sprava lye u vici! Ja dobre pamjatav, u jakomu stani pislia bytvy za
Matu-Hrosu buv mij kolynij vager, admiral Briso, o komanduvav operacijeju zi
zvinennia cijeji planety
Podiji nastupnoji hodyny pidtverdyly, o avy spravdi vidstupaju, ne namahajuy
poruyty umov kapituliaciji. Za ve cej as nijakych serjoznych incydentiv ne stalosia.
Avy sluchniano zalyaly peremociam svoji najbii korabli, stanciji ta bazy j vidstupaly
na bezzbrojnomu transporti. Ve hotuvalysia do vysadky nevelyki abordani grupy, o
skladalysia z junych ineneriv i takych samych junych kosminych pichotynciv zdebioho univ sportyvnych kil. Sumnivno, ob uynci poruyly umovy kapituliaciji j
zaminuvaly trofejni sudna, ade nam nioho ne vartuvalo pokinyty z jichnim transportamy.
A ja nareti otrymav dozvil zvjazatysia z Raelliu i pryvitav jiji z udovoju robotoju.
Doka poobiciala, o jak tiky rajon, kontroliovanyj jiji krylom, ostatono zvinysia vid
aviv, vona prybude na bort linkora i my nareti zmoemo normano pohovoryty.
Tym asom po telebaenniu poalasia priama transliacija vystupu Pavla pered narodom, o zapovnyv velyeznu plou naproty Litnioho palacu. Hovoryv vin krasyvo j
prystrasno, javno ne po zahotovlenij zazdalehi pargalci, a improvizujuy na chodu.
Chvalebni ody na es herojiv-vyzvolyteliv Novorosiji Pavlo majsterno erhuvav z prokliattiamy na holovy zradnykiv, jaki spivrobitnyaly z avamy, i nevdovzi tak zaviv natovp,
o toj poav vymahaty dlia kolaboracinistiv publinoji straty. Ale tut molodyj car povivsia velykoduno j oholosyv, o pryslunyky uynciv, haba vsijeji liudkoji rasy, budu vidpravleni do svojich chaziajiv na Aviju chaj ti poselia jich u sebe. Narod buv u
cilkovytomu zachvati vid cijeji ideji.
Koly Pavlo ve zakinuvav svoju palku promovu, erhovyj zvjazkive povidomyv, o
nadijla radigrama vid gallijkoho rozviduvanoho krejsera, jakyj naperedodni vnoi, za
is hodyn do poatku ataky, uvijov do lokanoho prostoru Novorosiji.
Taky zvolyly pryvitaty nas z peremohoju, vtomleno burknuv Voruynkyj.
Bu laska, lejtenante, vyhadajte o vvilyve u vidpovi i nadili vid moho imeni.
U radigrami ne lye vitannia, admirale. Tam skazano, o na bortu krejsera perebuvaje holova Objednanoho Komitetu Naanykiv tabiv Spivdrunosti. Vin choe
zustritysia z vamy.
Ann-Mari tycho prysvysnula. Ja vid zovninioho projavu emocij utrymavsia, choa
buv vraenyj ne mene vid neji.
Oce tak es! prokazav Jurij z vidutnym sarkazmom u holosi. Sam admiral-

fedmaral Diubari vanuvav nas svojeju uvahoju A de joho korabe? Daleko?

Za dvi astroodynyci. Ale v radigrami je dani pro nastrojky jichnioho nu-portalu.
Admiral Diubari prosy dozvolu vysadytysia na bort Sviatoho Georhija.
Te, o vin prosy, a ne vymahaje, ve pryjemno o , lejtenante, perenastrojujte rezervnyj portal verchnioho jarusu j nadsylajte sygnal pro hotovnis do transliaciji.
Zvjazkive myttiu vziavsia do vykonannia nakazu. e naperedodni vveeri Jurij u
zahanych rysach pojasnyv meni pryncyp ortogonanych transliacij. odnych vykladok
vin ne navodyv, oskiky dlia cioho potribna bula osoblyva matematyka, a ja jiji ne znav,
to prosto pojasnyv, o chvyli poserednyky ortotransliacij maju o schoe na dovynu, prote vyraajesia vona ne skaliarnoju velyynoju, a vektorom v neskinennovymirnomu hibertovomu prostori. Same tomu nai agenty ne pidozriuvaly pro isnuvannia
na Novorosiji ta v jiji okolyciach e odnijeji nu-merei molyvis vypadkovoho perechoplennia prostorovych kolyva bez tonoho vzajemnoho nastrojuvannia pryjmaa ta
peredavaa bula vykliuena ne lye praktyno, a j teoretyno.
Koly vse bulo hotovo, Voruynkyj pidvivsia z krisla j nekvapom, ob prychovaty
vid pidlehlych nevpevnenu chodu, ruyv do vychodu z komandnoho centru. Bilia dverej
vin zupynyvsia j zaprosyv nas z Ann-Mari z soboju.
Nechaj va naanyk perekonajesia, o z vamy vse harazd. Ce vberee mene vid
zajvych pojasne.
Rezervnyj portal verchnioho jarusu prymykav do kajut-kompaniji. Koly my prybuly
tudy, Diubari jakraz vychodyv z kabiny. Vin buv odyn, bez suprovodu.
Jurij solidno, bez pospichu kozyrnuv jomu tak, jak hodysia kozyriaty rivnomu za
zvanniam i posadoju, ale staromu za vikom ocerovi.
Vitaju vas, admirale-fedmarale.
Zdrastujte, admirale Voruynkyj, vidpoviv Diubari. Dovho vy vid nas
chovalysia.
Tak, pohodyvsia Jurij, proponujuy jomu sidaty. Ale teper hru v chovanky
zakineno. My je, za namy cila planeta, i vam dovedesia zvaaty na cej fakt.
Ja ne stavliu joho pid sumniv, kolego. I pryjmi moji yri vitannia z blyskuoju
peremohoju. Vy provely operaciju na najvyomu rivni.
Vy vporalysia b krae. I nabahato ranie, jakby ne prychovuvaly svojich novitnich rozrobok.
Diubari spochmurniv.
Ce due boliua dlia mene tema. Ne chou, ob moji slova prozvualy jak samovypravdannia, ale ja vid samoho poatku vystupav proty takoji polityky. Ja vvaav i prodovuju vvaaty, o liudstvu vystay mudrosti, vytrymky j rozsudlyvosti pravyno vybuduvaty svoji stosunky z uymy. Prote biis u naomu kerivnyctvi dotrymuvalasia
inoji toky zoru, vony due nevysokoji dumky pro naych spivhromadian, i meni dovelosia pidkorytysia jichniomu rienniu. Teper ce pytannia zakryte vy vyriyly joho raz i
nazavdy. Choa, zaznau, mohly vyriyty e otyry roky tomu.
Na mij podyv, Jurij ne vypravdovuvavsia, o tako buv zmuenyj prysluchatysia do
voli biosti. Natomis vin skazav:
My postarajemosia vypravyty svoju pomylku, zvinyvy retu liudkych svitiv.
A moe, podilymosia? y to artoma, y to vserjoz zaproponuvav Diubari.
My ve vyklykaly z Tumannosti Andromedy flot, osnaenyj najsuasniym ozbrojenniam.

Voruynkyj bajdue znyzav pleyma.

Osobysto dlia mene ne maje pryncypovoho znaennia, chto zviny ci planety
my y vy. Holovne, vyde oystyty jich vid uynciv, povernuty liudiam svobodu. Ote,
roboty vystay na vsich.
To vy zhodni dijaty spino?
Zvisno, zhodni. Ale tiky na rivnych.
Diubari kyvnuv.
Umovy pryjniati j obhovorenniu ne pidliahaju. Prote u mene sklalosia vraennia,
o vy majete problemy z osobovym skladom.
Jako pid problemamy vy majete na uvazi na vik, to z cym vam dovedesia zmyrytysia. Choete dopomohty nam liumy? Bu laska, my ne zapereujemo. Nechaj uriady
planet Spivdrunosti dozvolia nam provesty nabir dobrovociv z ysla staroklasnykiv i
sluchaiv molodych kursiv vijkovych akademij.
Diubari rozhubleno pochytav holovoju.
Ni, ce ve zanadto dlia mojich syvyn. Svit ostatono zboevoliv. Armija, o cilkom
skladajesia z ditej
Prote bojezdatna armija, zaznayv Voruynkyj. Vy sami ce bayly.
U tim-to j ri, o bayv. I dosi ne mou poviryty vlasnym oam. My, staryky, buly
tverdo perekonani, o bez nas molo ne zdatna j kroku stupyty u virnomu napriamku,
a zaraz majemo na svoju holovu planetu, de vsim poriadkuju pidlitky. Jakyj junakyj
ovinizm, dalebi!.. Do rei, kolego, koly vy majete namir vypustyty naych liudej?
Vony ve vini. Neodavno jich vidpustyly i, jak hodysia, vybayly i pojasnyly,
o ce buv prosto preventyvnyj zachid. Vony tak staranno rozukuvaly grupu kommodora
Matusevya, o mohly zakodyty naym planam.
My z Ann-Mari spantelyeno perezyrnulysia. Pomityvy ce, Diubari pojasnyv:
Rozumijete, jaka tut sprava. Rozsekretyly ne lye vas i vaych pidopinych. Vidrazu pislia prychodu do vlady caria Pavla buly schopleni vsi nai agenty na Novorosiji.
Vsi do jedynoho ujavi sobi! Jak vam podobajesia takyj drunij akt z boku sojuznykiv?
Nioho vidpovisty ja ne vstyh, oskiky nastupnoji sekundy do kajut-kompaniji zabihla Rae.
Tatu! radisno vyhuknula vona, ale tut pobayla Diubari, rizko zahamuvala j
viddala es: Admirale-fedmarale!
Vino, mimane hm, lejtenante-komandore. Vin pidvivsia z krisla, pidijov
do neji i zmiriav jiji pynym pohliadom. Nu, i o vy skaete na svoje vypravdannia?
Jak pojasnyte nejavku v tab?
Usupere mojim oikuvanniam, Rae ne stala vypravdovuvatysia.
Ja ne maju pryjniatnych pojasne, admirale, prosto vidpovila vona. Vyznaju,
o serjozno zavynyla, ale ne koduju pro ce. Z cioho momentu ja skladaju z sebe povnovaennia kapitana trofejnoho krejsera Nachimov, jakyj, za domovlenistiu z komanduvanniam flotu Novorosiji, perechody u vlasnis VKS Zemli. Tut doka zniala z komira lejtkomivki znaky j prostiahla jich Diubari. Vidpovidno, ja prypyniaju svoje
tymasove perebuvannia v zvanni lejtenant-komandora j povertajusia do postijnoho
mimankoho. Choa, bojusia, nenadovho. Nakaete podaty raport pro vidstavku prosto
zaraz y zaekaty do povernennia v tab?
Admiral uziav znaky, hlianuv na nych, potim znovu na Rae.
A omu vy ne posylajetesia na peryj paragraf statutu?

 Bo na nioho posylajusia vsi, komu ne liky.

ystisika pravda. Zhidno zi statystykoju koen tretij porunyk obgruntovuje
svoji samovini vynky same cym paragrafom. Prote va vypadok same toj, koly take
obgruntuvannia dorene. Vy rozumily, o vae prybuttia v tab avtomatyno pozbavy
vas molyvosti pryjednatysia do novorosijkoho flotu j uziaty uas u bytvi?
Tak tono. Mene b ne vidpustyly.
A tym asom vid kontr-admirala Korejko j kapitana Kyseliova vam bulo vidomo,
o v nych koen komandyr na vahu zolota.
Tak.
Skiky voroych korabliv znyyv va krejser?
Doka zamjalasia.
Ja ne znaju, admirale. Treba podyvytysia bortovi zapysy.
Jak ce ne znajete? zdyvovano zviv brovy Diubari. Ce buv va peryj bij jak
kapitana. Neve vy ne rachuvaly?
Spoatku rachuvala, ale potim zbylasia.
Ote, jich bulo ymalo?
Nu tak.
Bie sotni?
Tak, bie, vpevneno vidpovila doka.
Bie dvochsot?
Tono ne skau, admirale. Ale molyvo.
I jak vy ociniujete svij vnesok u zahanu peremohu?
Ja vvaaju, moja dopomoha bula ne zajvoju. Prote flot mih cilkom obijtysia j bez
mene.
Diubari v zadumi projovsia kimnatoju.
Nu, prypustimo, ja vidpravliu vas u vidstavku. Choa zaznau, o ce ne zovsim
u mojij kompetenciji, ce sprava zemnoho Gentabu. Prote prypustimo, o ja skorystajusia
svojim pravom holovy Objednanoho Komitetu. Jak vy hadajete, o bude dali? A stanesia
ot o: prysutnij tut admiral Voruynkyj nehajno zaproponuje vam vstupyty na slubu
do novorosijkoho flotu jak minimum u zvanni kapitana tretioho rangu, a najpevnie,
druhoho.
Peroho, ozvavsia Jurij. Ja dam jij brygadu!
Bate, vas svataju na brygadyra. Ale Diubari zrobyv vyraznu pauzu j posvaryv jiji pacem, nioho u vas ne vyjde, mademuaze. Vy zalyajetesia zemnym mimanom i komandyrom krejsera Nachimov, jakyj use e perebuvaje v operatyvnomu pidporiadkuvanni Vijkovo-Kosminoho Flotu Novorosiji. Jako admiral Voruynkyj postavy vas na oli brygady, to vy zmoete nadity kapitanki orly. A poky nosi ce, vin
povernuv jij znaky, lejtenante-komandore Leblan.
Rae chvako kozyrnula.
Sluchajusia!
Siajuy vid hordosti, doka povernula v petlyci lejtkomivki znaky. Potim kynula
na mene adibnyj pohliad i pislia pevnych vaha zvernulasia do Diubari:
Admirale-fedmarale! Prou dozvolu na nestatutnyj vynok u vaij prysutnosti.
Vin dobroduno vsmichnuvsia.
Dozvoliaju.
Todi Rae pidstupyla do mene i, ne soromliay storonnich, micno mene obijniala.

 Tatusiu! Ja tak za tebe chvyliuvalasia

Ja nekvapno krokuvala korydorom krejsera Nachimov, liubovno pohladujuy doloneju mjaku obbyvku stiny. Ve mynulo pivroku vidtodi, jak ja vpere stupyla na bort
cioho korablia, ale dosi bula v zachvati vid nioho. I dosi mohla ostatono poviryty, o vin
mij vserjoz i nadovho.
Mij, mij, mij, povtoriuvala ja podumky jak zaklynannia. Ty mij korabe, a
ja tvij kapitan, i nichto nas doviku ne rozluy. Ami!
U spyskach osobovoho skladu VKS Zemli ja znaylasia lejtenantom (majesia na
uvazi, povnym lejtenantom a junior grade otrymala e pislia bytvy za Novorosiju), i
teper moje postijne zvannia bulo lye na rang nye vid posadovoho. Maksymum pja
rokiv, i cia riznycia znykne, ale ja spodivalasia, o tak dovho ekaty ne dovedesia. Ja
vzahali ne zbyralasia zasyduvatysia v lejtkomach i mala na te vahomi pidstavy: po-pere,
mij korabe cilkom hodyvsia na ro brygadnoho lidera, a po-druhe, sama ja ne menoju
miroju pidchodyla na posadu brygadyra i obijmala jiji protiahom trioch misiaciv, poky my
z Nachimovym perebuvaly v novorosijkomu floti.
Voruynkyj due neochoe poproavsia zi mnoju, pid kine navi zrobyv sprobu
perekupyty, spokuajuy pohonamy kapitana peroho rangu z perspektyvoju vydkoho
pidvyennia ojno v jichnich zbrojnych sylach bude zaprovadeno zvannia brygadnoho admirala, analoga zemnoho kommodora. Prote ja zberehla virnis matinci-Zemli i,
ne bez aliu zminyvy sribni orly v petlyciach na pozoloene dubove lystia, povernulasia
v Upravlinnia Specinych Operacij. A vtim, ja ne due zasmutylasia, oskiky rozumila,
o na Novorosiji bula b odnijeju z bahatioch molodych ta rannich, zate v zemnomu floti
vyjavylasia najmolodym kapitanom krejsera i najmolodym lejtenantom-komandorom
molyvo, navi za vsiu istoriju planety. Prynajmni ja perehlianula kupu istorynych chronik, ale nioho schooho ne znajla. Nu, jako ne braty do uvahy starodavniu knyhu
Pjatnadciatyrinyj kapitan, ale tam ilosia pro morke parusne sudno, i, najmovirnie,
ce bula prosto vyhadka.
Moje povernennia v USO spivpalo za asom iz zaverenniam aktyvnoji fazy vijny
vsi naseleni liumy planety bulo zvineno i na frontach nastalo zatyia. Peremovyny ne
velysia: liudstvo e ne bulo hotove domovliatysia z uynciamy pro myr, ta j sered uych
bulo due malo takych, jak av Hryhorij elestov. Do rei, cej volochatyk, do jakoho bako
viduvaje pevnu sympatiju, v bojach za Novorosiju ne postradav, vin ustyh zalyyty systemu Chorsa e do poatku bytvy j blahopoluno povernuvsia na Aviju, de, zhidno z
danymy naoji rozvidky, prodovuje aktyvnu politynu dijanis.
Za vsima prognozamy, nyninie peremyrja mi liumy j uynciamy ne mohlo zatiahtysia nadovho: dedali hunie zvualy holosy tych, chto vymahav vyhnannia uynciv
z usich svitiv, jaki koly nalealy liudiam. Dlia bahatioch, osoblyvo dlia gallijciv i zemlian,
ce bulo pryncypovo, i ne malo odnoho znaennia, o nas, liudej, e nadto malo, aby
zaselyty ci planety.

Prote nyninia maloysenis liudstva problema suto tymasova. Na konij planeti vidrazu pislia zvinennia rizko zrostaje naroduvanis, i tendencij do jiji spadu poky
nide ne sposterihalosia. Tak, napryklad, u Sviti Barnarda ditej u vici do semy rokiv upjatero bie, ni vid semy do otyrnadciaty, i ce prytomu o, navi perebuvajuy pid
jarmom uynciv, mahavarci ne dopustyly u sebe demogranoho spadu. Nu a na Novorosiji, de v perid okupaciji ridko zustrialasia simja, o mala dvoch abo bie ditej, teper
prognozuvavsia spravnisikyj bum: za danymy ministerstva ochorony zdorovja, maje
try verti tamtenich inok vid dvadciaty do soroka rokiv buly vagitni.
Oto za nyninich tempiv pryrostu naselennia, jakyj cilkom pidpadaje pid vyznaennia demogranoho vybuchu, novyj yttievyj prostir znadobysia liudstvu zovsim ne u
viddalenomu majbutniomu. I vijna za cej samyj prostir bude ne prosto pomstoju uynciam, ne prosto vidnovlenniam istorynoji spravedlyvosti, a dalekohliadnym politynym
aktom, rozrachovanym na perspektyvu.
Ale poky aktyvnych bojovych dij ne velosia, tomu mij kruto navoroenyj, nadvydkochidnyj i stovidsotkovo nadijnyj v ekspluataciji krejser tymasovo vykorystovuvaly jak
krujizne sudno dlia najvysokopostavleniych pasayriv. Ue vdruhe raz ja zdijsniuvala
polit do galaktyky M31 Tumannosti Andromedy. Vpere ce bulo misia tomu, koly ja
vezla na oznajomu ekskursiju Radu Ministriv Zemnoji Konfederaciji, a zaraz na bortu
Nachimova perebuvaly leny uriadu Svitu Barnarda na oli z premjer-ministrom,
kolynim imperatorom Mahavari Padmoju andrasekcharom ta joho dokoju, korolevoju Sati. Z namy tako letiv mij bako, komandyr Devjatoji rozviduvano-dyversijnoji
brygady USO. Zaraz vin buv u vidpustci j suprovoduvav nas jak pryvatna osoba, na
osobyste zaproennia Padmy.
Ja pidnialasia spiranymy schodamy na verchnij jarus i vvijla do turmankoji
rubky, de zastala trioch svojich pidlehlych druhoho pilota Oleha Rachmanova, bortinenera Sera Arsena ta komandyra vzvodu kosminoji pichoty Stanislava Mychajlovkoho. Tak, ujavi sobi pid mojim kerivnyctvom sluyly j pichotynci! Dva desiatky
micnych, pidtiahnutych molodych chlopciv, jaki osoblyvo klasno vyhliadaly v svojich paradnych mundyrach, vyykuvani v poesnu vartu.
I vzahali, ekipa Nachimova buv ukomplektovanyj jak slid z rezervnym tretim
pilotom, dvoma pominykamy bortinenera, artylerystamy pravoho j livoho bortu, a zazvyaj sumieni na korabliach klasu S obovjazky zvjazkivcia i sposterihaa buly rozpodileni mi dvoma lenamy komandy. Ja ve ne kau pro obsluhovujuyj personal.
Pry mojij pojavi u rubci vsi troje vmy prypynyly bazikannia, pidchopylysia z krisel
i pryvitalysia.
Nu-nu, skazala ja. o tut za stovpotvorinnia? Bortinenere Arsene, zdajesia, u vas zaraz vachta.
Tak tono, kapitane!
Todi omu vy ne v reaktornomu vidsiku?
Ale ce ne maje znaennia, mem, u rubci y
Dlia mene maje. Jako isnuje reaktornyj vidsik, ote, v niomu maje chto buty.
Vam use zrozumilo, starleju?
Tak tono, mem!
U takomu razi krokom ru na svij post.
I Arsen sluchniano podavsia do reaktornoho vidsiku. Vin buv najstarym z leniv

komandy, i svoho asu meni bulo vako z nym ladnaty. Na joho dumku, estyrina riznycia u vici davala jomu perevahu peredi mnoju, i popervach vin znaj spereavsia, davav
meni vkazivky, a kika raziv navi dozvolyv sobi ne pidkorytysia mojim nakazam. Ale ja
jomu vydko rohy pooblamuvala j zrobyla z nioho zrazkovoho pidlehloho. A zhodom ja
zrozumila, o pryznaennia Arsena v moju komandu bulo ymo na ktalt vyprobuvannia naastvo chotilo pereviryty, jak dobre ja vmiju praciuvaty z liumy.
Varto zaznayty, takym e vyprobuvanniam buv i druhyj lejtenant Kosminoho Korpusu Zemli Stanislav Mychajlovkyj. Toj samyj, jakoho usunuly vid zavdannia pered samoju vysadkoju na Novorosiju. Vin ne znav, o joho kandydaturu zabrakuvav Vako,
tomu v usiomu vynuvatyv moho baka i, zrozumilo, prahnuv vidihratysia na meni. Ja
udovo rozumila joho pouttia: ade jakby joho ne vidrachuvaly z naoji grupy, to zaraz
vin napevno sluyv by v novorosijkij armiji u zvanni majora abo navi pidpolkovnyka i
komanduvav cilym batajonom, a ne jakymo tam vzvodom. (Mi inym, usi leny naoji
grupy, za vyniatkom mene j Vaka, tak i zalyylysia sluyty na Novorosiji v starych
ocerkych ynach.)
A jako dodaty, o tretim pilotom na Nachimovi bula Boena Malkovy, tovary
Mychajlovkoho po neastiu, to moete ujavyty, jak pidstupno povelosia zi mnoju komanduvannia. Ta koly chto nahori vvaav, o ja ne vporajusia z sytuacijeju, to vin
serjozno prorachuvavsia. U stysli stroky vsi nepokirlyvi buly pryborkani, sered komandy
zapanuvala suvora dyscyplina, a admiral Lefevr, za slovamy baka, odnoho razu navi
nazvav mene zaliznoju ledi. Osobysto ja spryjniala ce za kompliment.
Oto ue ne malo znaennia, harnyj y pohanyj daly meni ekipa. Teper vin buv
zrazkovyj, i ja ne prominiala b joho na oden inij. Jedyno koduvala, o z namy nemaje
Vaka. Vin nadijno zasiv u systemi Chejny i stav tam velykoju ykoju holovnym
inenerom-matematykom bazy. Meni joho due brakuvalo
Pislia vyhnannia staroho lejtenanta Arsena ja zadala Mychajlovkomu prolaktynoho prouchana j vidpravyla joho do pichotynciv, jaki same buly v sportzali, provodiay
pid kerivnyctvom seranta svoji neskinenni strojovi navannia. Koly Stanislav vyjov,
Oleh, zalyyvy zi mnoju sam na sam, dopoviv, o vsi bortovi systemy funkcinuju,
polit prochody normano slovom, vse okej. A zakinyv standartnym: Druhyj pilot
vachtu zdav.
Kapitan vachtu pryjniav, tak samo standartno vidpovila ja j dodala: Moete
zalyytysia, druhyj pilote.
Oleh usmichnuvsia.
Ja vidrazu ce zrozumiv, ojno ty naposilasia na Arsena j Mychajlovkoho. Zholodnila?
Ehe .
I ja.
My obijnialysia j micno pociluvalysia. Potim dovho stojaly posered rubky, ne rozmykajuy obijmiv, i dyvylysia na merechtlyvyj hiperprostir za perednioju ohliadovoju stinoju.
Ech, bayv by nas Diubari! nareti skazala ja.
Pera sotnia, myttiu ozvavsia Oleh.
o?
Ty kae ce ve vsote. Ja rachuvav. Vitaju z juvilejem.
Ja poterlasia okoju ob joho plee.
Ale ce pravda. Lye ujavy, o b vin skazav.

 Ujavliaju. Nu bo, molodi liudy, majte sovis. Mylujtesia sobi u vinyj as, ce ne
zaboroneno statutom, ale na roboych misciach bute strymanii. A vtim, ja nioho ne
bayv. Ot i vse.
Oleh buv cilkovyto aslyvyj. U nioho bula ja, my buly razom, a bie vin nioho ne
chotiv. Pislia bytvy za Novorosiju car Pavlo, oburenyj ponyenniam svoho najkraoho
druha u zvanni j posadi, chotiv osobysto vypravyty ciu kryuu nespravedlyvis. Prote
Oleh vidradyv joho vid svarky z Voruynkym, a natomis poprosyv pro inu posluhu. U
rezutati, koly ja povernulasia do Upravlinnia Specinych Operacij, tudy perevely j
Oleha, pryomu zalyyly mojim druhym pilotom. Meni zakralasia velyka pidozra, o j
krejser ne vidibraly znovu taky z Pavlovoji protekciji.
Vyvinyvy z Olehovych obijmiv, ja sila v kapitanke krislo, vydko probihla oyma
pokazy pryladiv i zapytala:
Do rei, ty holodnyj?
Ja skazav, o tak. I odyn pocilunok mene ne nasytyv. Oleh chytro
prymruyvsia. Znaje, my e odnoho razu ne kochalysia v rubci. Moe, sprobujemo?
Ja pochytala holovoju.
Spokuslyva propozycija, ale treba znaty miru. Do toho u kajuti zrunie. A pytala ja pro ine. Choe perekusyty?
Ne zapereuvatymu.
Ja zvjazalasia z kambuzom i, za svojim zvyajem, spoatku vvimknula lye reym
pryjomu. Ot takyj ja pidlyj komandyr oboniuju pereviriaty, ym zajmajusia moji pidlehli na svojich postach. A neodavno pijmala koka, koly vin hoduvav naoho korabenoho kota Frica ornoju ikroju i ne syntetynoju, a naturanoju osetrovoju.
Cioho razu koka z kotom na kambuzi ne vyjavylosia, zate tam buly mij bako i Sati,
jaka vyhotovliala z tonko narizanych skybook syru, ynky, ovoiv i vsiliakoji zeleni jaku
zakusku. Ja ne vidrazu perervala zvjazok, a trochy zatrymalasia, ob zajvyj raz pomyluvatysia korolevoju. Vona bula takoju krasyvoju, o navi oam stavalo boliae. I pry ciomu jiji vroda bula zovsim ne ranovana, ne taka liakova, jak v Ester, a due mjaka,
yva, lahidna
Koly ja ve zbyralasia vidkliuytysia, Sati raptom ozvalasia:
A ja nedavno bayla jiji razom iz Ritoju. My trochy pohovoryly, i meni zdalosia,
o vona aslyva.
Bako spochmurniv.
Ce nenormano. Tak ne maje buty.
I vse trapliajesia. Pouttia nepidvladni rozumovi, vony pidporiadkovujusia
svojij vlasnij logici.
Nezvaajuy na pouttia inych, pochmuro zaznayv bako.
Ato, pidtverdyla Sati. Liubov egojistyna, o b tam ne kazaly pymennyky
j poety.
Bis by joho vchopyv! obureno promymryla ja. Ta jak vin mih!..
A v omu ri? pocikavyvsia Oleh. Vraenyj tym, o koroleva vlasnoru hotuje
jiu, vin ne nadto vnykav u su rozmovy.
Mij tatu alivsia jij na Ann-Mari, pojasnyla ja obraeno.
Ty, zdajesia, zlysia?
e b pak! Vin maje alitysia vyniatkovo meni. Ja joho vtinycia.
Tym asom Sati vela dali:

 Ja due dobre jiji rozumiju. Ade sama opynylasia v takij sytuaciji. Meni ve dvadcia visim, a ja dosi neodruena. Choete znaty omu?
Nu zamjavsia bako. Jako vy choete podilytysia
Na Mahavari ja mala nareenoho, due hidnoho molodoho olovika. Jak ja potim
diznalasia, vin buv odnym iz najblyych soratnykiv baka. Ja dumala, o kochaju joho.
Bula vpevnena, o kochaju, ale potim zrozumila, o ce ne tak. Maje visim rokiv tomu,
pislia zvinennia naoji planety, koly my z bakom prybuly na Zemliu, ja zustrila tam
odnu liudynu. Vin buv herojem, choa navriad y ce stalo dlia mene vyrianym, todi
herojiv bulo cho hrebliu haty. Prosto vin ymo pryvoroyv mene. Dosi ne znaju ym
pryvoroyv i vse, kochannia nepidvladne odnij logici. Vidtodi, jak ja pobayla joho, reta
olovikiv perestaly dlia mene isnuvaty.
Vona schvyliovano zamovkla, na jiji okach palachkotiv hustyj rumjane. Bako te
movav, a joho oblyia postupovo nabuvalo vyrazu zdyvovanoho rozuminnia.
Na moju bidu, prodovyla Sati, cej olovik liubyv dvanadciatyrinu
divynku. Tak liubyv, o zarady neji odruyvsia z jiji matirju. A ja zalyylasia ni z ym.
opravda, zhodom vin rozluyvsia z druynoju, ale vsi ci try roky ja ne znala, jak do
nioho pidstupytysia. Vin e vperto ne zvertav na mene uvahy. Zretoju ja zrozumila, o
muu sama jomu vse skazaty, bo inake nioho ne bude. I o vona perevela podych,
taky skazala.
U baka buv takyj prymelenyj, takyj bezporadnyj vyhliad, o za inych obstavyn ja
b rozsmijalasia. Ale zaraz
Ja zahasyla ekran, pidchopylasia z krisla j zachodyla tudy-siudy po rubci.
O boe!.. Oce tak!.. Nu j nu!.. Zdurity mona!..
Oleh povernuvsia do mene.
Ty o, revnuje?
Ja rizko zupynylasia.
Ni. Revnoi zalyylysia v mynulomu. Ja ve dorosla, vse rozumiju j chou, ob
bako buv aslyvyj. Prosto ce tak nespodivano! Ja dosi ne mou poviryty.
Bo vona koroleva?
Hospody, zvisno, ni. Jake ce maje znaennia. Svit Barnarda ne Novorosija, tam
monarch lye hromadianyn svojeji krajiny, chiba o nosy hunyj tytul, as vid asu bere
uas v ocijnych ceremonijach i pryznaaje takyj uriad, jakyj podobajesia parlamentovi.
A Sati do toho due prosta j bezposerednia, vona due ne liuby, koly jiji nazyvaju vaa
velynis. Tiky Sati, mis, pryncesa vona meni zavdy podobalasia! I jako ve
bako distanesia jakij inij inci, krim mamy, to chaj krae jij.
Ty dumaje, u nych vse skladesia?
Ajake! Ty moe ujavyty olovika, jakyj ustoji pered takoju krasuneju?
Oleh usmichnuvsia.
Mou. Ja navi znaju takoho. Vin pered toboju.
Nu, prysutni do uvahy ne berusia. Ja povernulasia na svoje misce. Podumaty tiky, u mene bude maucha-koroleva, a bako stane pryncom-konsortom!
Oleh rozsmijavsia.
A ty kae, o dlia tebe ce ne maje znaennia
Za dvi hodyny zakinyvsia na peryj zatianyj strybok, i my opynylysia za sto devjanosto kiloparsekiv vid centru naoji Galaktyky, a do Tumannosti Andromedy zalyalosia e maje istsot. Nezadovho do vychodu z hiperprostoru v rubku javyvsia premjer

Padma z kikoma ministramy, a tako Sati z mojim bakom. Koroleva prosto siajala, a
bako, jakoho vona trymala pid ruku, vse e buv takyj pryholomenyj, o navi ne namahavsia meni pidkazuvaty, poky ja manevruvala v drom-zoni, spriamovujuy korabe
do nastupnoho kanalu.
Lye za ver hodyny, koly Nachimov zakinyv rozhin pry 600 g i teper mav do
svojeji mety po inerciji, do baka astkovo povernulasia joho zvyna nevhamovnis, i vin
zvernuvsia do mene:
Kapitane, dozvote pokomanduvaty systemamy zovninioho spostereennia.
Tak, ser, vidpovila ja. Sposteriha, vykonuvaty nakazy kommodora.
Bako pidijov blye do perednioji ohliadovoji stiny, na jakij, okrim trioch nejaskravych zirok, vydnivsia kraj spiranoho dyska Galaktyky, a tako pliama Velykoji Magellanovoji Chmary. Sati ne vidpuskala joho ruku, nenae bojalasia, o vin myttiu dremene.
Zboku ce vyhliadalo dosy kumedno.
Pidsystemi vizualizaciji, nakazav bako, ignoruvaty objekty, jaskravii za
desiatu velyynu.
Z perednioji stiny znykly try ziroky, kraj Galaktyky i Magellanova Chmara. Zapanuvala sucina ornota.
Pokazaty objekty vid desiatoji do dvadciatoji zorianoji velyyny u proporciji vydymoji jaskravosti vid nulia do esty. Vykliuyty objekty, o identykujusia jak zori abo
zoriani klastery. Zrobyty popravku na ervonyj zsuv.
Usiu ohliadovu stinu zapolonyv hustyj rozsyp aryn vid due jaskravych na zrazok Vegy abo Arktura v zemnomu nebi do najmianiych, ledve pomitnych. Jich bulo tak
samo bahato, jak zirok poblyzu Centranoho Skupennia. Vony ne skladalysia v suzirja,
a pereplitalysia chymernymy vizerunkamy, niby rozsypani na pidlozi rysovi zerna.
Usi ci vohnyky, zahovoryv bako, ni do koho konkretno ne zvertajuy, je
galaktykamy, viddalenymy vid nas na desiatky, sotni j tysiai megaparsekiv. Neodavno
vony zdavalysia nam nedosianymy, my mohly tiky mrijaty pro nych. Ta j teper nam pid
sylu distatysia lye do najblyych. Ale koly nastane as, i nai naadky zmou vybraty
navmannia bu-jaku z cych ciatok i doletity do neji, cho jak by daleko vona ne bula. Ja
viriu v ce dlia liudstva nemaje nioho nemolyvoho.
Krejser letiv kri drom-zonu, ob uvijty v nastupnyj kanal na naomu liachu do
Tumannosti Andromedy ve blykoji j dosianoji dlia nas. A my, zatamuvavy podych,
dyvylysia kri ohliadovu stinu rubky na miridy neskinenno dalekych galaktyk
krychitnych piynok u bezmenomu okeani Vsesvitu.