Data wykładu: 18 lutego 2010

Wykładowca: prof. Feliks Prusak

Organy ochron prawnej

Podczas zajęć przeprowadzana będzie lista obecności. Ci którzy są na wszystkich

wykładach mogą przystępować do egzaminu zerowego.
Mamy się zajmować ochroną prawną i jej organami. Jest to przedmiot łatwy, ale obszerny.
Ważny jest dlatego, że jest to wstęp do wszystkich innych przedmiotów administracyjnych.
Trzeba znać tylko kilkanaście węzłowych zagadnień. Wiedza w naszym zawodzie polega
na tym, że wiemy co jest i gdzie to jest, umiemy to znaleźć.
Obowiązuje nas wykład, który wskaże poszczególne organy (np. o policji, o straży,
administracji itp., odpowiednie teksty ustaw itp.)
Można pracować z tekstem elektronicznym albo wydrukować sobie przysłane materiały.
Na wykład potrzebny jest tekst ustawy, wykładowca będzie mówił wcześniej
co ma być omawiane. Pierwszą ustawą, którą będziemy omawiać jest Konstytucja.
Jest u nas ustawa o godle, hymnie, fladze. Istotne jest to, że na zachodzie bardzo szanuje
się symbole narodowe, u nas nie przywiązuje się do tego takiej wagi.
Nie będziemy zajmować się Konstytucją jako taką, tylko wybierzemy z niej te fragmenty,
które odnoszą się do naszego przedmiotu. Składające się na ochronę prawną i jej organy.
Niech każdy wydrukuje sobie konstytucję i utrwali sobie:
Zasada praworządności – Polska jest państwem prawa (Art. 10);
Trójpodział władzy.

Art. 10.
1. Ustrój Rzeczypospolitej Polskiej opiera się na podziale i równowadze władzy
ustawodawczej, władzy wykonawczej i władzy sądowniczej.
2. Władzę ustawodawczą sprawują Sejm i Senat, władzę wykonawczą Prezydent
Rzeczypospolitej Polskiej i Rada Ministrów, a władzę sądowniczą sądy i trybunały.

Ważna jest też Konstytucja francuska, która wprowadziła nowy porządek w Europie
ido dziś z niej czerpiemy. Kiedy o niej mówimy, mówimy o zasadzie domniemania
sądowego, ławnikach, trójpodziale władz itp. Przemilczamy złe wydarzenia z rewolucji
francuskiej, np. morderstwa ludzi itp. Amerykańska konstytucja to wzorce z konstytucji
francuskiej. W historii jest tylko parę komentarzy dotyczących rewolucji francuskiej.
Ważny jest też okres sumeryjsko-babiloński. Sumerowie wymyślili dużo pożytecznych rzeczy
(zegar, system dwunastkowy, znaki zodiaków itp.). Podzielili nieboskłon na dwanaście części.
W ciągu 7000-8000 tys. lat oś ziemska się przesunęła.
Potem mamy ważne czynniki w okresie rewolucji francuskiej, zdobycze jej, koncepcje
Karola Ludwika Monteskiusza. Trójpodział władz: ustawodawcza, wykonawcza, sądownicza.
To od niego przejęliśmy i mamy w Art. 10 naszej Konstytucji. Ustrój nasz opiera
się na podziale i kontroli tych władz.
Ustawodawcza to Sejm i Senat, wykonawcza – Prezydent, Rada ministrów, Sądownicza –
sądy i trybunały.
Ustawodawczą zajmuje się Prawo konstytucyjne; wykonawczą – Prawo konstytucyjne
i Prawo administracyjne, nas interesuje najbardziej sądownicza, Art. 177 w górę.

1
Art. 177.
Sądy powszechne sprawują wymiar sprawiedliwości we wszystkich sprawach, z wyjątkiem
spraw ustawowo zastrzeżonych dla właściwości innych sądów.

Jest to Rozdział VIII: Sądy i Trybunały. Omówimy sądy, dwa trybunały i zamkniemy ogląd
schematu sądowego przechodząc do organów zajmujących się ochroną prawa. W naszym
przedmiocie są dwa duże człony, ochrona prawna i organy ochrony prawnej. My musimy
oddzielnie tymi dwoma członami się zajmować. Najpierw ochroną a potem organami.
W Konstytucji mamy kilka generalnych klauzul, deklaracji, zabezpieczeń szczegółowych
dotyczących ochrony prawnej. Mu musimy przyglądać się szczegółowym rozwiązaniom
dotyczącym praw i wolności obywatela, prawom politycznym, społecznym, gospodarczym
itp. Trzeba znać podstawowe uregulowanie Art. 30 – godność człowieka jest źródłem
wszystkiego.

Art. 30.
Przyrodzona i niezbywalna godność człowieka stanowi źródło wolności i praw człowieka
i obywatela. Jest ona nienaruszalna, a jej poszanowanie i ochrona jest obowiązkiem
władz publicznych.
Oznacza to, że trzeba znać ten artykuł, bo są przypisy do niego w innych artykułach
dotyczących praw i wolności. Zaczerpnęliśmy go z Konstytucji francuskiej. Kiedy mówimy
o prawach i wolnościach, niektóre rozwiązania wydają się dziwne, np. Rzeczpospolita Polska
chroni własność i dziedziczenie, tkwi tam sedno porządku w państwie. Spadki, testamenty –
państwo nie odbiera własności prywatnej. Mamy w Konstytucji zawarowane takie elementy
jak wolność. W średniowiecznej Anglii, w Rzeczpospolitej Szlacheckiej, itp. – wszędzie
tam wolność była obwarowana przez państwo.
Kobieta i mężczyzna ma równe prawa. Mamy w naszym prawie archaizmy, w wielu
przypadkach kobietę traktują się rzeczowo, np. przybieranie nazwiska mężowskiego
przez kobietę po ślubie.
Przeczytać prawa i wolności z Konstytucji do Art. 60!

Art. 60.
Obywatele polscy korzystający z pełni praw publicznych mają prawo dostępu do służby
publicznej na jednakowych zasadach.

Spośród praw i wolności na początku w Konstytucji omawiane są prawa podstawowe

i polityczne, ekonomiczne, socjalne i kulturalne. Katalog praw i wolności człowieka
i obywatela trzeba znać i go rozpoznać, bo musimy zdawać sobie sprawę,
co jest przedmiotem ochrony.
Art. 77 i dalsze trzy mówią jakie są środki ochrony: prawo do wynagrodzenia szkody, sądu,
do skargi konstytucyjne, do wystąpienia o ochronę przed rzecznikiem lub innymi organami.
Proszę sprawdzić Art. 77 do Art. 80!
Środki ochrony wolności i praw.

Art. 78.
Każda ze stron ma prawo do zaskarżenia orzeczeń i decyzji wydanych w pierwszej instancji.
Wyjątki od tej zasady oraz tryb zaskarżania określa ustawa.

2
Art. 79.
1. Każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, ma prawo, na zasadach
określonych w ustawie, wnieść skargę do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie zgodności
z Konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ
administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego wolnościach lub prawach albo o jego
obowiązkach określonych w Konstytucji.
2. Przepis ust. 1 nie dotyczy praw określonych w art. 56.
Art. 80.
Każdy ma prawo wystąpienia, na zasadach określonych w ustawie, do Rzecznika Praw
Obywatelskich z wnioskiem o pomoc w ochronie swoich wolności lub praw naruszonych
przez organy władzy publicznej.

Od polskiego systemu uciekamy się do Trybunałów Międzynarodowych, bo w naszym kraju

nie wszystko jest jasno uregulowane.

Przedmiot i zakres przedmiotu;

podstawowe unormowanie konstytucyjne z prawami i wolnościami obywatela;
Monteskiuszowskie zagadnienie władz.

Źródła prawa:
Co jest źródłem prawa? Na czym mamy się opierać? (Art. 77 Konstytucji)
Konstytucja;
Umowy międzynarodowe ratyfikowane;
Rozporządzenia.
Struktura władzy sądowniczej. Od Art. 173 w górę, tam powtarzają się kwestie wynikające
z Art. 10, sądy są władzą oddzielną i niezależną. Nie ma mowy o Trybunałach, nie sprawują
one władzy sądowniczej, a jednak nią są. Dlaczego tak jest? Będziemy o tym mówić.
Przed tym wyłania się zagadnienie skąd się biorą sędziowie w Trybunału Konstytucyjnego.
Władza wykonawcza jest w jakimś stopniu wyłaniana przez Prezydenta, przez Parlament.
A zatem skąd się biorą sędziowie? Dlaczego sędziów nie wybieramy tak jak posłów,
senatorów itp.?
Musimy powiedzieć o Krajowej Radzie Sądownictwa. Konstytucja Art. 177 mówi,
że władzę sądownicza kreuje przede wszystkim Krajowa Rada Sądownicza. Konstytucja
lapidarnie mówi o tym, nie wiele wiemy o tym. Czym zajmuje się Rada? Jaka jest jej geneza
i źródło? Dlaczego powstała ona przy Okrągłym stole?
Powstała wtedy ponieważ, trzeba było wyeliminować starych sędziów po zmianie systemu
politycznego.
Historyczne przykłady takich zmian: Powstanie listopadowe, Powstanie styczniowe
czy odzyskanie niepodległości przez Polskę w 1944 roku.
Konstytucja w Art. 177 mówi, że Krajowa Rada Sądownictwa „stoi na straży” niezawisłości
sądów i sędziów. Ustawa z 27 lipca 2001 roku określa co należy do kompetencji Krajowej
Rady Sądownictwa.
Granica prawa w różnych wariantach jest nie do końca prawidłowo ustalona. Krajowa Rada
Sądownictwa zajmuje się wszystkim. Z ustawy i Konstytucji wynika, że do niej wchodzi
czterech posłów, dwóch senatorów, piętnastu sędziów oraz przedstawiciele władzy
wykonawczej (Minister Sprawiedliwości, Delegat Prezydenta, Prezesi Sądu Najwyższego
i Sądu Administracyjnego, kadencja ich trwa cztery lata). Wszyscy sędziowie sądów

3
powszechnych i szczególnych przechodzą przez Krajową Radę Sądownictwa.
Warto przejrzeć sobie Sylabus. Nad wszystkimi sądami nadzór prowadzi Sąd Najwyższy.
Najbliższe wykłady będą poświęcone organizacji sądów, potem będziemy omawiać
trybunały.