Professional Documents
Culture Documents
SENAT
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VIII KADENCJA
____________________________________________________________________________________
Warszawa, dnia 25 czerwca 2015 r.
Druk nr 967
____________________________________________________________________________________
Pan
Bogdan BORUSEWICZ
MARSZAEK SENATU
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
projekt
U S T AWA
z dnia
o zmianie ustawy o Policji oraz niektrych innych ustaw1)
Art. 1. W ustawie z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (Dz. U. z 2015 r. poz. 355 i 529)
wprowadza si nastpujce zmiany:
1) w art. 19:
a)
w ust. 1:
- wprowadzenie do wyliczenia otrzymuje brzmienie:
Przy
wykonywaniu
czynnoci
operacyjno-rozpoznawczych,
2)
3)
4)
1)
Niniejsz ustaw zmienia si ustawy: ustaw z dnia 12 padziernika 1990 r. o Stray Granicznej, ustaw
z dnia 28 wrzenia 1991 r. o kontroli skarbowej, ustaw z dnia 21 sierpnia 1997 r. Prawo o ustroju sdw
wojskowych, ustaw z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sdw powszechnych, ustaw z dnia
24 sierpnia 2001 r. o andarmerii Wojskowej i wojskowych organach porzdkowych, ustaw z dnia 24 maja
2002 r. o Agencji Bezpieczestwa Wewntrznego oraz Agencji Wywiadu, ustaw z dnia 16 lipca 2004 r.
Prawo telekomunikacyjne, ustaw z dnia 9 czerwca 2006 r. o Subie Kontrwywiadu Wojskowego oraz
Subie Wywiadu Wojskowego, ustaw z dnia 9 czerwca 2006 r. o Centralnym Biurze Antykorupcyjnym
oraz ustaw z dnia 27 sierpnia 2009 r. o Subie Celnej.
2)
o ktrych
mowa
w ust. 8,
jednokrotnie
wyda
postanowienie
2)
2)
15h.
Sd
wydaje
postanowienie
o stwierdzeniu
dopuszczalnoci
O wykonaniu
zarzdzenia
dotyczcego
zniszczenia
informacji
kontroli
operacyjnej
zakresie
przewidzianym
dla
2)
3)
4)
5)
o ktrych mowa w art. 180c i art. 180d ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. - Prawo
telekomunikacyjne (Dz. U. z 2014 r. poz. 243, 827 i 1198), zwane dalej danymi
telekomunikacyjnymi;
2)
2)
3)
4)
b)
zabezpieczenie
techniczne
i organizacyjne
uniemoliwiajce
osobie
o ktrych mowa w ust. 1, ktre zawieraj informacje majce znaczenie dla postpowania
Komendant
CBP
albo
komendant
wojewdzki
Policji
przekazuj
prokuratorowi te materiay.
2. W przypadku, o ktrym mowa w ust. 1, prokurator niezwocznie po otrzymaniu
materiaw kieruje je do waciwego miejscowo sdu okrgowego, wraz z wnioskiem
o wyraenie zgody na ich wykorzystanie w postpowaniu karnym.
3.
Sd
okrgowy
wydaje
postanowienie
o stwierdzeniu
dopuszczalnoci
wykonujcej zawd lub funkcj, o ktrych mowa w art. 180 2 Kodeksu postpowania
karnego, Komendant Gwny Policji, Komendant CBP albo komendant wojewdzki
Policji wystpuj do waciwego miejscowo sdu okrgowego z pisemnym wnioskiem
o wyraenie, w drodze postanowienia, zgody na pozyskanie tych danych i ich
wykorzystanie w postpowaniu karnym.
2. Wniosek, o ktrym mowa w ust. 1, przedstawia si wraz z materiaami
uzasadniajcymi potrzeb wykorzystania danych, o ktrych mowa w ust. 1.
3. W przypadkach niecierpicych zwoki, jeeli mogoby to spowodowa
zagroenie ycia lub zdrowia, moliwo utraty informacji, zatarcie lub zniszczenie
dowodw przestpstwa, organ Policji moe wystpi do podmiotu prowadzcego
dziaalno
telekomunikacyjn
lub
operatora
wiadczcego
usugi
pocztowe
O wydaniu
i wykonaniu
zarzdzenia
dotyczcego
zniszczenia
danych
Art. 20cc. 1.
Kontrol
nad
uzyskiwaniem
przez
Policj
danych
2)
3)
4)
telekomunikacyjnych
niezwocznemu
komisyjnemu
lub
pocztowych,
i protokolarnemu
zgromadzone
dane
zniszczeniu.
Przepis
podlegaj
art. 20c
w art. 9e:
a)
2)
w ust. 1:
Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostay ogoszone w Dz. U. z 2014 r. poz. 1055 i 1822 oraz
z 2015 r. poz. 529.
2)
3)
4)
c)
2)
10
mowa
w ust. 9,
jednokrotnie
wyda
postanowienie
2)
2)
Sd
wydaje
postanowienie
o stwierdzeniu
dopuszczalnoci
O wykonaniu
zarzdzenia
dotyczcego
zniszczenia
informacji
11
2)
3)
2)
pkt
podlega
komisyjnemu,
protokolarnemu
zniszczeniu
wraz
2)
12
3)
4)
5)
o ktrych mowa w art. 180c i art. 180d ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. - Prawo
telekomunikacyjne (Dz. U. z 2014 r. poz. 243, 827 i 1198), zwane dalej
danymi telekomunikacyjnymi,
2)
2)
3)
4)
13
b)
2)
danych, o ktrych mowa w ust. 1, ktre zawieraj informacje majce znaczenie dla
postpowania karnego, Komendant Gwny Stray Granicznej lub komendant
oddziau Stray Granicznej przekazuj prokuratorowi waciwemu miejscowo lub
rzeczowo.
6. Materiay uzyskane w wyniku czynnoci zwizanych z udostpnieniem
danych, o ktrych mowa w ust. 1, ktre nie zawieraj informacji majcych
znaczenie dla postpowania karnego, podlegaj niezwocznemu komisyjnemu
i protokolarnemu zniszczeniu.
7. Dane, o ktrych mowa w ust. 1, przetwarza si przez okres, w ktrym s
one niezbdne do realizacji ustawowych zada, przy czym, nie rzadziej ni co 5 lat,
dokonuje si weryfikacji potrzeby dalszego ich przetwarzania.
8. W przypadku gdy w wyniku weryfikacji ustalono, e dalsze przetwarzanie
danych, o ktrych mowa w ust. 1, nie jest niezbdne dla realizacji ustawowych
zada, dane te oraz materiay, o ktrych mowa w ust. 6, niezwocznie, nie pniej
jednak ni w terminie 14 dni od dnia zakoczenia weryfikacji, niszczy komisja
14
O wykonaniu
zarzdzenia
dotyczcego
zniszczenia
materiaw
15
2)
udostpnienie,
zarzdza
ich
niezwoczne,
komisyjne
i protokolarne
zniszczenie.
7. O wydaniu i wykonaniu zarzdzenia dotyczcego zniszczenia danych
telekomunikacyjnych lub pocztowych, o ktrym mowa w ust. 5 pkt 1 i ust. 6, organ
Stray Granicznej jest obowizany do niezwocznego poinformowania sdu
okrgowego.
Art. 10bc. 1. Kontrol nad uzyskiwaniem przez Stra Graniczn danych
telekomunikacyjnych lub pocztowych sprawuje sd okrgowy waciwy dla
siedziby skadajcego wniosek organu Stray Granicznej.
2. Organ Stray Granicznej, ktry wystpi z wnioskiem, przekazuje sdowi
okrgowemu, o ktrym mowa w ust. 1, raz na 6 miesicy, sprawozdanie
obejmujce:
1)
2)
3)
16
4)
popenienia
czynu
zabronionego
pidziesiciokrotn
wysoko
o ktrych mowa w art. 180c i art. 180d ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. - Prawo
telekomunikacyjne (Dz. U. z 2014 r. poz. 243, 827 i 1198), zwane dalej
danymi telekomunikacyjnymi,
2)
3)
Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostay ogoszone w Dz. U. z 2011 r. Nr 53, poz. 273, Nr
230, poz. 1371 i Nr 240, poz. 1439, z 2012 r. poz. 362 i 1544, z 2013 r. poz. 628 i 1145, z 2014 r. poz. 915,
1055 i 1822 oraz z 2015 r. poz. 211.
17
18
O wykonaniu
zarzdzenia
dotyczcego
zniszczenia
materiaw
jest
pozyskanie
danych
telekomunikacyjnych
lub
pocztowych
19
2)
2)
3)
rodzaje
przestpstw
skarbowych,
w zwizku
z zaistnieniem
ktrych
20
do
pozyskania
danych
telekomunikacyjnych
lub
pocztowych,
obowizany
do
niezwocznego
poinformowania
Sdu
Okrgowego
w Warszawie.;
3)
w art. 36c:
a)
2)
3)
4)
c)
d)
21
f)
2)
3)
2)
pkt
podlega
komisyjnemu,
protokolarnemu
zniszczeniu
wraz
22
2)
3)
operacyjnej
oraz
sposb
przechowywania,
przekazywania
oraz
5)
b)
c)
kontroli operacyjnej:
1)
2)
23
2)
1, art. 36b ust. 1, art. 36c ust. 1 i 2 lub art. 36ca ust. 1, niezawierajce dowodw
pozwalajcych na wszczcie postpowania w sprawie o przestpstwo lub przestpstwo
skarbowe podlegaj niezwocznemu, komisyjnemu i protokolarnemu zniszczeniu.,
e)
f)
Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostay ogoszone w Dz. U. z 2013 r. poz. 448 i 1247 oraz z
2014 r. poz. 188 i 512.
24
2)
3)
o udostpnienie
danych,
przekazuj
corocznie
Ministrowi
25
o ktrych mowa w art. 180c i art. 180d ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. - Prawo
telekomunikacyjne (Dz. U. z 2014 r. poz. 243, 827 i 1198), zwane dalej danymi
telekomunikacyjnymi;
2)
2)
3)
4)
26
b)
zabezpieczenie
techniczne
organizacyjne
uniemoliwiaj
osobie
o ktrych mowa w ust. 1, ktre zawieraj informacje majce znaczenie dla postpowania
karnego Komendant Gwny andarmerii Wojskowej lub komendant oddziau
andarmerii
Wojskowej
przekazuj
prokuratorowi
wojskowemu
waciwemu
27
Wniosek,
o ktrym
mowa
w ust. 1,
przedstawia
si
wraz
z materiaami
28
2)
O wydaniu
i wykonaniu
zarzdzenia
dotyczcego
zniszczenia
danych
2)
3)
rodzaje
przestpstw,
w zwizku
z zaistnieniem
ktrych
wystpiono
o dane
si
z materiaami
uzasadniajcymi
udostpnienie
andarmerii
Wojskowej
danych
29
3)
w art. 31:
a) ust. 1 otrzymuje brzmienie:
1. Przy
wykonywaniu
czynnoci
operacyjno-rozpoznawczych,
2)
3)
4)
okrelonych w art. 140, art. 156 1 i 3, art. 163 1 i 3, art. 164 1, art. 165
1 i 3, art. 166, art. 167, art. 171 1, art. 173 1 i 3, art. 189, art. 189a,
art. 200, art. 200a, art. 211a, art. 223, art. 228 1 i 3-5, art. 229 1 i 3-5,
art. 230 1, art. 230a 1, art. 231 1 i 2, art. 232, art. 245, art. 246, art. 252
1-3, art. 258, art. 265, art. 269, art. 280-282, art. 285 1, art. 286 1,
art. 299 1-6, art. 305, art. 310 1, 2 i 4, art. 339 2, art. 345 2 i 3 oraz art.
358 2 Kodeksu karnego,
5)
6)
okrelonych
w art. 8 ustawy
z dnia
6 czerwca
1997 r.
Przepisy
okrelonych
z dnia
1 lipca
2005 r.
o pobieraniu,
okrelonych w art. 53 ust. 1, art. 56 ust. 1 oraz art. 62 ust. 1 ustawy z dnia
29 lipca 2005 r. o przeciwdziaaniu narkomanii (Dz. U. z 2012 r. poz. 124
oraz z 2015 r. poz. 28),
9)
30
2)
3)
4)
31
1)
2)
2)
Sd
wydaje
postanowienie
o stwierdzeniu
dopuszczalnoci
ich
O wykonaniu
zarzdzenia
dotyczcego
zniszczenia
informacji
32
g)
2)
3)
2)
pkt
podlega
komisyjnemu,
protokolarnemu
zniszczeniu
wraz
Obrony
Narodowej,
porozumieniu
Ministrem
2)
3)
33
4)
rozpoznawanie,
zapobieganie
i zwalczanie
naruszajcych
bezpieczestwo
godzcych
w niepodlego,
suwerenno,
midzynarodow
pozycj,
o charakterze terrorystycznym,
c)
z powodu
rnic
narodowociowych,
etnicznych,
rasowych,
godzcych
w bezpieczestwo
ekonomiczne
pastwa,
ze
szczeglnym
godzcych
w bezpieczestwo
informacji
niejawnych
oraz
informacji
5)
Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostay ogoszone w Dz. U. z 2010 r. Nr 182, poz. 1228 i Nr
238, poz. 1578, z 2011 r. Nr 53, poz. 273, Nr 84, poz. 455, Nr 117, poz. 677 i Nr 230, poz. 1371, z 2012 r.
poz. 627 i 908, z 2013 r. poz. 628, 675, 1247 i 1351 oraz z 2014 r. poz. 502, 544, 616, 1055 i 1822.
34
okrelonych w art. 117118a, art. 120, art. 121, art. 127130, art. 132, art. 134,
art. 135 1 oraz art. 136 1 i 2 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny
(Dz. U. Nr 88, poz. 553, z pn. zm.), zwanej dalej Kodeksem karnym, a take
okrelonych w art. 119, art. 126a, art. 231 1, art. 252 1, art. 255 2, art. 256
oraz art. 257 Kodeksu karnego, jeeli ich popenienie zagraa bezpieczestwu
pastwa lub jego porzdkowi konstytucyjnemu,
b)
okrelonych w art. 165a, art. 255a oraz art. 258 2 i 4 Kodeksu karnego,
okrelonych w art. 163 1 i 3, art. 164 1, art. 165 1 i 3, art. 166, art. 167,
art. 171, art. 173 1 i 3, art. 174 1, art. 182 1, art. 189, art. 223, art. 224 3,
art. 224a oraz art. 252 2 Kodeksu karnego, jeeli s przestpstwami o charakterze
terrorystycznym, a take okrelonych w art. 168 i art. 175 Kodeksu karnego jeeli
stanowi
przygotowanie
do
popenienia
przestpstwa
o charakterze
terrorystycznym,
c)
okrelonych w art. 286 l i 2, art. 287 l, art. 296 3, art. 297 l i 2, art. 299 l,
2, 5 i 6, art. 300 13 oraz art. 305 l i 2 Kodeksu karnego, powodujcych szkod
majtkow lub skierowanych przeciwko mieniu Skarbu Pastwa lub innych
pastwowych osb prawnych, jeeli warto przedmiotu przestpstwa przekracza
16-krotno kwoty, o ktrej mowa w art. 115 6 Kodeksu karnego,
d)
jest
naraenie
na
uszczuplenie
albo
uszczuplenie
nalenoci
35
f)
g)
4)
5)
6)
7)
8)
2)
w art. 27:
a)
2)
3)
4)
36
c)
pojawi si nowe okolicznoci istotne dla zapobieenia lub wykrycia przestpstwa albo
ustalenia sprawcy i uzyskania dowodw przestpstwa, sd, o ktrym mowa w ust. 2, na
pisemny wniosek Szefa ABW, zoony po uzyskaniu pisemnej zgody Prokuratora
Generalnego, moe wydawa, rwnie po upywie okresw, o ktrych mowa w ust. 8,
kolejne postanowienia o przedueniu kontroli operacyjnej na nastpujce po sobie
okresy, z ktrych aden nie moe trwa duej ni 12 miesicy.,
e) po ust. 15g dodaje si ust. 15h-15k w brzmieniu:
15h. W przypadku gdy zachodzi przypuszczenie, e materiay, o ktrych mowa
w ust. 15:
1)
zawieraj informacje, o ktrych mowa w art. 178 Kodeksu postpowania karnego Szef ABW nakazuje ich niezwoczne, komisyjne i protokolarne zniszczenie;
2)
2)
wydanie
zarzdzenia
o ich
niezwocznym,
komisyjnym
i protokolarnym
zniszczeniu.
15j. Sd wydaje postanowienie o stwierdzeniu dopuszczalnoci wykorzystania
w postpowaniu karnym materiaw mogcych zawiera informacje stanowice
tajemnice zwizane z wykonywaniem zawodu lub funkcji, o ktrych mowa w art. 180
2 Kodeksu postpowania karnego albo zarzdza ich zniszczenie, w terminie 14 dni od
dnia zoenia wniosku przez Prokuratora Generalnego.
37
zachowanie
materiaw
zgromadzonych
podczas
stosowania
kontroli
2)
3)
2)
pkt
podlega
komisyjnemu,
protokolarnemu
zniszczeniu
wraz
38
2)
g)
2)
3)
4)
5)
2)
- niezbdne do realizacji zada, o ktrych mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, 2 lub 5.,
b) w ust. 2 po pkt 3 dodaje si pkt 4 w brzmieniu:
4) Szefowi ABW w przypadku postanowienia Sdu Okrgowego w Warszawie
wyraajcego zgod na pozyskanie danych w przypadku, o ktrym mowa
w art. 28b ust. 1 lub 3.,
c) ust. 3 otrzymuje brzmienie:
3. W przypadku, o ktrym mowa w ust. 2 pkt 3, udostpnianie danych,
o ktrych mowa w ust. 1, odbywa si bez udziau pracownikw podmiotu
39
40
4.
O wykonaniu
zarzdzenia
dotyczcego
zniszczenia
materiaw
2)
41
28c.
1.
Kontrol
nad
uzyskiwaniem
przez
ABW
danych
2)
3)
4)
lub
pocztowych,
zgromadzone
dane
podlegaj
42
1.
Przy
wykonywaniu
czynnoci
operacyjno-rozpoznawczych,
2)
3)
4)
przypadkach,
gdy
podczas
stosowania
kontroli
43
2)
2)
Sd
wydaje
postanowienie
o stwierdzeniu
dopuszczalnoci
O wykonaniu
zarzdzenia
dotyczcego
zniszczenia
informacji
2)
3)
44
2)
pkt
podlega
komisyjnemu,
protokolarnemu
zniszczeniu
wraz
2)
3)
4)
5)
45
2) w art. 32:
a)
2)
b)
4)
c)
wykonujcego
dziaalno
telekomunikacyjn
lub
operatora
46
47
telekomunikacyjn
lub
operatora
wiadczcego
usugi
pocztowe
O wydaniu
i wykonaniu
zarzdzenia
dotyczcego
zniszczenia
danych
2)
48
3)
4)
i protokolarnemu
zniszczeniu.
Przepis
art. 32
ust. 10 stosuje si
odpowiednio.
6. O zarzdzeniu zniszczenia danych Szef SKW jest obowizany do niezwocznego
poinformowania sdu, o ktrym mowa w ust. 1..
w art. 17:
a)
2)
3)
4)
b)
c)
przypadkach,
gdy
podczas
stosowania
kontroli
49
2)
2)
Sd
wydaje
postanowienie
o stwierdzeniu
dopuszczalnoci
O wykonaniu
zarzdzenia
dotyczcego
zniszczenia
informacji
50
2)
3)
pkt
podlega
komisyjnemu,
protokolarnemu
zniszczeniu
wraz
2)
3)
operacyjnej
oraz
sposb
przechowywania,
przekazywania
oraz
5)
51
2)
w art. 18:
a)
2)
b)
CBA w przypadku
o ktrych mowa w ust. 1, ktre zawieraj informacje majce znaczenie dla postpowania
karnego Szef CBA przekazuje Prokuratorowi Generalnemu.
6. Materiay uzyskane w wyniku czynnoci zwizanych z udostpnieniem danych,
o ktrych mowa w ust. 1, ktre nie zawieraj informacji majcych znaczenie dla
postpowania karnego albo nie s istotne dla bezpieczestwa pastwa, podlegaj
niezwocznemu komisyjnemu i protokolarnemu zniszczeniu.
7. Dane, o ktrych mowa w ust. 1, przetwarza si przez okres, w ktrym s one
niezbdne do realizacji ustawowych zada, przy czym, nie rzadziej ni co 5 lat,
dokonuje si weryfikacji potrzeby dalszego ich przetwarzania.
52
Sd
Okrgowy
w Warszawie
wydaje
postanowienie
o stwierdzeniu
telekomunikacyjn
lub
operatora
wiadczcego
usugi
pocztowe
53
wydania
zarzdzenia
o ich
niezwocznym,
komisyjnym
i protokolarnym
O wydaniu
i wykonaniu
zarzdzenia
dotyczcego
zniszczenia
danych
telekomunikacyjnych lub pocztowych, o ktrych mowa w ust. 5 pkt 1 i ust. 6, Szef CBA
jest obowizany do niezwocznego poinformowania Sdu Okrgowego w Warszawie.
Art. 18c. 1. Kontrol nad uzyskiwaniem przez CBA danych telekomunikacyjnych
lub pocztowych sprawuje Sd Okrgowy w Warszawie.
2. Szef CBA przekazuje sdowi, o ktrym mowa w ust. 1, raz na 6 miesicy,
sprawozdanie obejmujce:
1)
2)
3)
4)
54
i protokolarnemu
zniszczeniu.
Przepis
art. 18
ust. 8 stosuje
si
odpowiednio.
6. O zarzdzeniu zniszczenia danych Szef CBA jest obowizany do niezwocznego
poinformowania sdu, o ktrym mowa w ust. 1. .
Art. 11. W ustawie z dnia 27 sierpnia 2009 r. o Subie Celnej (Dz. U. z 2013 r.
poz. 1404, z pn. zm.6)) wprowadza si nastpujce zmiany:
1)
w art. 75d:
a)
6)
Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostay ogoszone w Dz. U. z 2014 r. 486, 1055, 1215, 1395
i 1662 oraz z 2015 r. poz. 211 i 671.
55
postpowania
karnego
lub
postpowania
karnego
skarbowego,
podlegaj
Sd
okrgowy
wydaje
postanowienie
o stwierdzeniu
dopuszczalnoci
O wykonaniu
zarzdzenia
sdu
dotyczcego
zniszczenia
materiaw
zawierajcych dane, o ktrych mowa w ust. 1, organ Suby Celnej jest obowizany do
niezwocznego poinformowania sdu okrgowego.
Art. 75db. 1. Jeeli w toku czynnoci ustalono, e konieczne jest pozyskanie
danych telekomunikacyjnych dotyczcych bezporednio osoby wykonujcej zawd lub
funkcj, o ktrych mowa w art. 180 2 Kodeksu postpowania karnego, Szef Suby
Celnej albo dyrektor izby celnej wystpuje do waciwego miejscowo sdu okrgowego
56
oraz
uzasadnia
konieczno
pozyskania
danych
57
zwizku
zaistnieniem
ktrych
wystpiono
dane
telekomunikacyjne.
4. W ramach kontroli, o ktrej mowa w ust. 1, sd okrgowy moe zapozna si
z materiaami
uzasadniajcymi
udostpnienie
Subie
Celnej
danych
telekomunikacyjnych,
komisyjnemu
i protokolarnemu
zgromadzone
dane
zniszczeniu.
Przepis
podlegaj
art. 75d
niezwocznemu
ust. 8 stosuje si
odpowiednio.
6. O zarzdzeniu zniszczenia danych organ Suby Celnej jest obowizany do
niezwocznego poinformowania sdu okrgowego, o ktrym mowa w ust. 1..
Art. 12. 1. Do kontroli operacyjnej, ktra bya prowadzona przed dniem wejcia w ycie
ustawy i nie zostaa zakoczona stosuje si art. 19 ust. 15f-15i ustawy z dnia 6 kwietnia 1990
r. o Policji, art. 9e ust. 16f-16i ustawy z dnia 12 padziernika 1990 r. o Stray Granicznej, art.
36d ust. 1f-1h i 5 ustawy z dnia 28 wrzenia 1991 r. o kontroli skarbowej, art. 31 ust. 16f-16i
ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. o andarmerii Wojskowej i wojskowych organach
porzdkowych, art. 27 ust. 15h-15k ustawy z dnia 24 maja 2002 r. o Agencji Bezpieczestwa
Wewntrznego oraz Agencji Wywiadu, art. 31 ust. 14f-14i ustawy z dnia 9 czerwca o 2006 r.
Subie Kontrwywiadu Wojskowego oraz Subie Wywiadu Wojskowego i art. 17 ust. 15f15i ustawy z dnia 9 czerwca 2006 r. o Centralnym Biurze Antykorupcyjnym, w brzmieniu
nadanym niniejsz ustaw.
2. Kontrola operacyjna, o ktrej mowa w art. 19 ust. 9 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r.
o Policji, art. 9e ust. 10 ustawy z dnia 12 padziernika 1990 r. o Stray Granicznej, art. 36c
58
ust. 7 ustawy z dnia 28 wrzenia 1991 r. o kontroli skarbowej i art. 31 ust. 10 ustawy z dnia
z dnia 24 sierpnia 2001 r. o andarmerii Wojskowej i wojskowych organach porzdkowych,
w dotychczasowym brzmieniu, ktra bya prowadzona przed dniem wejcia w ycie
niniejszej ustawy, moe by nadal prowadzona nie duej ni przez 6 miesicy od dnia
wejcia w ycie niniejszej ustawy, chyba e termin jej zakoczenia, okrelony
w postanowieniu sdu, upywa wczeniej.
3. W zakresie nieuregulowanym w ust. 1 i 2 do kontroli operacyjnej, ktra bya
prowadzona przed dniem wejcia w ycie ustawy i nie zostaa zakoczona, stosuje si
przepisy dotychczasowe.
Art. 13. 1. Jeeli wniosek o zarzdzenie kontroli operacyjnej, o ktrej mowa w art. 19
ust. 9 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji, art. 9e ust. 10 ustawy z dnia 12 padziernika
1990 r. o Stray Granicznej, art. 36c ust. 7 ustawy z dnia 28 wrzenia 1991 r. o kontroli
skarbowej i art. 31 ust. 10 ustawy z dnia z dnia 24 sierpnia 2001 r. o andarmerii Wojskowej
i wojskowych organach porzdkowych, w dotychczasowym brzmieniu, zosta zoony przed
dniem wejcia w ycie niniejszej ustawy, kontrola ta jest zarzdzana w trybie okrelonym
w tych przepisach, w brzmieniu nadanym niniejsz ustaw.
2. Po zakoczeniu kontroli operacyjnej, o ktrej mowa w art. 12 ust. 2, wskutek upywu
terminu moe zosta jednokrotnie zarzdzona kontrola operacyjna na podstawie art. 19 ust. 9
ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji, art. 9e ust. 10 ustawy z dnia 12 padziernika 1990
r. o Stray Granicznej, art. 36c ust. 7 ustawy z dnia 28 wrzenia 1991 r. o kontroli skarbowej
i art. 31 ust. 10 ustawy z dnia z dnia 24 sierpnia 2001 r. o andarmerii Wojskowej
i wojskowych organach porzdkowych, w brzmieniu nadanym niniejsz ustaw.
Art. 14. 1. W terminie 30 dni od dnia wejcia w ycie niniejszej ustawy Komendant
Gwny Policji, Komendant Gwny Stray Granicznej, Generalny Inspektor Kontroli
Skarbowej, Komendant Gwny andarmerii Wojskowej, Szef Agencji Bezpieczestwa
Wewntrznego, Szef Suby Kontrwywiadu Wojskowego oraz Szef Centralnego Biura
Antykorupcyjnego nakazuj niezwoczne, komisyjne i protokolarne zniszczenie dokumentacji
materiaw zgromadzonych podczas stosowania kontroli operacyjnej przed dniem wejcia
w ycie niniejszej ustawy.
59
Art. 15. Do postpowa w sprawie udostpniania danych, o ktrych mowa w art. 180c
i art. 180d ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. - Prawo telekomunikacyjne, wszcztych
i niezakoczonych przed dniem wejcia w ycie niniejszej ustawy, oraz do zgromadzonych
danych stosuje si przepisy dotychczasowe.
art. 19 ust. 21 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji zachowuj moc do dnia
wydania przepisw wykonawczych na podstawie art. 19 ust. 21 tej ustawy w brzmieniu
nadanym niniejsz ustaw,
2)
art. 9e ust. 20 ustawy z dnia 12 padziernika 1990 r. o Stray Granicznej zachowuj moc
do dnia wydania przepisw wykonawczych na podstawie art. 9e ust. 20 tej ustawy
w brzmieniu nadanym niniejsz ustaw,
3)
art. 36c ust. 17 ustawy z dnia 28 wrzenia 1991 r. o kontroli skarbowej zachowuj moc
do dnia wydania przepisw wykonawczych na podstawie art. 36c ust. 17 tej ustawy
w brzmieniu nadanym niniejsz ustaw,
4)
5)
6)
60
- nie duej jednak ni przez 12 miesicy od dnia wejcia w ycie niniejszej ustawy.
UZASADNIENIE
4) art. 28 ustawy o ABW oraz AW, art. 32 ustawy o SKW oraz SWW, art. 18 ustawy o CBA w zakresie,
w jakim nie przewiduj zniszczenia danych niemajcych znaczenia dla prowadzonego postpowania,
s niezgodne z art. 51 ust. 2 w zwizku z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP;
5) art. 75d ust. 5 ustawy o SC w zakresie, w jakim zezwala na zachowanie materiaw innych, ni zawierajce
informacje majce znaczenie dla postpowania w sprawach wykrocze skarbowych lub przestpstw
skarbowych okrelonych w rozdziale 9 ustawy z dnia 10 wrzenia 1999 r. Kodeks karny skarbowy
(Dz. U. z 2013 r. poz. 186, z pn. zm.), jest niezgodny z art. 51 ust. 4 Konstytucji RP.
W dotychczasowym orzecznictwie Trybuna Konstytucyjny kilkukrotnie wypowiada si w sprawie
konstytucyjnoci przepisw regulujcych czynnoci operacyjno-rozpoznawcze prowadzce do ingerencji
w sfer prywatnoci jednostek i tajemnic komunikowania si. Trybuna nie podway dopuszczalnoci
ich stosowania w demokratycznym pastwie prawa. Przeciwnie, wyranie podkreli, e niejawne
pozyskiwanie przez organy wadzy publicznej informacji o obywatelach, w toku kontroli operacyjnej
ukierunkowanej na zapobieganie przestpstwom, ich wykrywanie oraz zwalczanie, jest nieodzowne. Jawno
tych czynnoci powodowaaby bowiem ich nieskuteczno, a to z kolei rzutowaoby na poziom
bezpieczestwa pastwa i jego obywateli. Ocena ta wynikaa z dostrzeenia specyfiki dziaalnoci
przestpczej i coraz trudniejszych warunkw zapewnienia bezpieczestwa spowodowanych zagroeniem
terroryzmem, zorganizowan przestpczoci czy wykorzystywaniem przez przestpcw nowych technologii
w celu komunikowania si midzy sob i popeniania rozmaitych przestpstw (np. komputerowych).
Trybuna Konstytucyjny generalnie aprobowa powierzenie kompetencji w zakresie prowadzenia czynnoci
operacyjno-rozpoznawczych nie tylko Policji, Agencji Bezpieczestwa Wewntrznego czy Centralnego Biura
Antykorupcyjnego, ale rwnie organom kontroli skarbowej, ktre odpowiadaj m.in. za zwalczanie
negatywnych zjawisk w postaci niewywizywania si z obowizkw daninowych wobec Pastwa,
prowadzenia nieujawnionej dziaalnoci gospodarczej, prania pienidzy, niedozwolonego wykorzystywania
powiza kapitaowych midzy podmiotami.
Trybuna wielokrotnie wskazywa ustawodawcy warunki, jakie musz spenia normy prawne regulujce
niejawne pozyskiwanie przez suby policyjne i suby ochrony pastwa informacji na temat jednostek.
Zdaniem Trybunau, ograniczenia w korzystaniu z konstytucyjnych wolnoci i praw musz by precyzyjne
unormowanie w ustawie. Chodzi jednak nie tylko o formalne umiejscowienie przepisu ograniczajcego
w akcie normatywnym o randze co najmniej ustawy, ale rwnie o jako tego unormowania, ktre musi
zapewnia przewidywalno rozstrzygni organw wadzy publicznej wobec jednostek. Ustawowa forma
ogranicze prawa do ochrony prywatnoci (art. 47 Konstytucji RP), wolnoci i ochrony tajemnicy
komunikowania si (art. 49 Konstytucji RP) oraz autonomii informacyjnej (art. 51 ust. 1 Konstytucji RP)
wynika bezporednio z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP, a zapewnienie dostatecznej okrelonoci przepisw take
z zasady demokratycznego pastwa prawa (art. 2 Konstytucji RP).
Trybuna w uzasadnieniu do wyroku przywoa minimalne elementy ustawowej regulacji czynnoci
operacyjno-rozpoznawczych (niejawnego pozyskiwania przez wadze publiczne informacji o jednostkach).
Wedug Trybunau, po pierwsze, ustawa ma precyzowa przedmiotowe przesanki zarzdzenia takich
czynnoci. Aby zachowa standard konstytucyjny, nie wystarcza odwoanie si do oglnych zagroe dbr
prawnie chronionych, zwaszcza przez zwroty niedookrelone. Ustawodawca zobowizany jest zdefiniowa
zamknity i moliwie wski katalog powanych przestpstw, uzasadniajcych tego rodzaju ingerencj
w status jednostki. () Nie jest wykluczone zastosowanie innych technik legislacyjnych (np. odwoanie si
do konkretnych rozdziaw lub ustaw), jednake w kadym wypadku powinno by moliwe zrekonstruowanie
sytuacji, w ktrych niejawne pozyskiwanie informacji przez organy pastwa jest dopuszczalne. Precyzyjne
ustawowe uregulowanie przedmiotowych przesanek dopuszczalnoci kontroli operacyjnej i pozyskiwania
danych telekomunikacyjnych, jest tym bardziej konieczne, poniewa w istocie to same suby dziaajc
w ramach ich ustawowych zada definiuj zagroenia, ktrym maj nastpnie zapobiega. O ile Trybuna
nie kwestionuje oglnego zakrelenia w ustawie zada sub ochrony pastwa, to ju przesanki niejawnego
2
pozyskiwania informacji o osobach maj by zdefiniowane przez ustawodawc wyczerpujco. Naley jeszcze
raz podkreli, e na podstawie brzmienia przepisu ustawy jednostka ma wiedzie, jakie zachowania naraaj
j nie tylko na ewentualn odpowiedzialno karn, lecz rwnie umoliwi prowadzenie w stosunku
do niej czynnoci operacyjno-rozpoznawczych, gboko ingerujcych w jej prywatno.
Po drugie, niezbdne jest sprecyzowanie sposobu niejawnego wkroczenia w sfer prywatnoci jednostki.
Nie jest przy tym konieczne wskazanie w przepisach prawa konkretnych rodkw techniki operacyjnej
ani tym bardziej zdefiniowanych ich parametrw. Majc na uwadze zrnicowane rodki odpowiadajce
obecnym formom techniki i w efekcie m.in. moliwoci komunikowania si, ktre stosowane s przez
organy pastwa w pracy operacyjno-rozpoznawczej, ustawowy ich katalog musiaby by rozbudowany,
a co za tym idzie norma prawna musiaaby by kazuistyczna. Z punktu widzenia zasady okrelonoci prawa
istotne jest natomiast sprecyzowanie w przepisach prawa zamknitego rodzajowo katalogu rodkw i metod
dziaania, za pomoc ktrych wadze publiczne mog w sposb niejawny gromadzi informacje
o jednostkach. Raz jeszcze naley podkreli, e nie chodzi o wskazanie parametrw technicznych,
ale rodzajowych nazw poszczeglnych rodkw i informacji moliwych do pozyskania za ich pomoc
(np. podsuch rozmw telefonicznych, podsuch i podgld pomieszcze i osb, podsuch techniczny
rodkw cznoci przewodowej i radiowej, nadzr elektroniczny osb, miejsc i przedmiotw oraz rodkw
transportu, nadzr elektroniczny rodkw cznoci przewodowej lub radiowej). Zamknity katalog
rodzajw rodkw technicznych sucych do niejawnego pozyskiwania informacji i dowodw ogranicza
arbitralno organw pastwa. Ponadto umoliwia sprawowanie efektywnej kontroli nad niejawn
dziaalnoci operacyjno-rozpoznawcz w zakresie wykorzystywanych metod pozyskiwania informacji
o osobie.
Wedug Trybunau, najbardziej podanym rozwizaniem z konstytucyjnego punktu widzenia jest
uregulowanie rodzajw rodkw sucych niejawnemu pozyskiwaniu informacji o jednostkach w ustawie.
Precyzyjne okrelenie tej kwestii przez ustawodawc nie tylko wie si z realizacj zasady okrelonoci
prawa wynikajc z art. 2 Konstytucji RP, ale przede wszystkim z t czci art. 31 ust. 3 Konstytucji RP,
ktra przewiduje obowizek unormowania ogranicze w korzystaniu z wolnoci i praw konstytucyjnych
w ustawie, bdcej aktem normatywnym pochodzcym od przedstawicielskiego organu Narodu Sejmu
(art. 4 w zw. z art. 104 ust. 1 Konstytucji RP).
Po trzecie, ustawa ma precyzowa maksymalny czas prowadzenia niejawnych czynnoci, po upywie ktrego
dalsze ich prowadzenie jest ju niedopuszczalne. Termin ten ma okreli ustawodawca tak, aby umoliwia
osignicie konstytucyjnie uzasadnionego celu. Nie moe by to jednak termin ani nadmiernie dugi, ani zbyt
krtki, ktry nie pozwala na efektywn prac operacyjno-rozpoznawcz. Ustawodawca musi mie take
na uwadze, e w demokratycznym pastwie prawa nie jest dopuszczalne nawet za zgod sdu i w sytuacji
podejrzenia popenienia nawet powanych przestpstw prowadzenie czynnoci operacyjno-rozpoznawczych
bezterminowo, choby miao si to wiza z bezpowrotn utrat dowodw.
Po czwarte, w ustawie ma by uregulowana procedura zarzdzania czynnoci operacyjno-rozpoznawczych,
wczywszy w to powierzenie kompetencji do zarzdzania tych czynnoci, a take badanie ich legalnoci
przez zewntrzny i niezaleny od organw wadzy wykonawczej podmiot, najlepiej przez sd. Ustawa
ma wskazywa podstawowe elementy proceduralne, zasady wykorzystywania zgromadzonych materiaw
oraz przesanki czy tryb ich niszczenia. Z punktu widzenia ochrony konstytucyjnych wolnoci i praw
niezbdne jest zobowizanie organw wnoszcych o zarzdzenie kontroli do wskazania okrelonego w prawie
rodka pozyskiwania informacji i dowodw w konkretnej sprawie oraz naoenie na organy zarzdzajce takie
czynnoci obowizku wyraenia zgody na konkretny rodzaj rodka, sucego pozyskiwaniu informacji.
Wreszcie konieczne jest take uregulowanie procedury raportowania z przeprowadzonych w sposb niejawny
czynnoci i rodkw gwarantujcych przekazanie zapisw w stanie nienaruszonym, umoliwiajcym
ich pniejsz weryfikacj. W powyszym zakresie nie jest konstytucyjnie akceptowalne unormowanie
istotnych elementw procedury w wewntrznie obowizujcych aktach normatywnych ustanawianych
w ramach struktury organizacyjnej danej suby prowadzcej te czynnoci.
3
Po pite, ustawa musi precyzyjnie wskazywa zakres wykorzystania danych pozyskanych w toku czynnoci
operacyjno-rozpoznawczych, a zwaszcza wykorzystanie ich w procesie karnym jako materiaw
dowodowych. Ustawa ma take okrela postpowanie z materiaami, ktre podlegaj niezwocznemu,
protokolarnemu i komisyjnemu zniszczeniu, z uwagi na ich zbdno lub nieprzydatno.
Trybuna Konstytucyjny w uzasadnieniu wyroku stwierdzi ponadto, i niejawne pozyskiwanie informacji
o jednostkach w toku czynnoci operacyjno-rozpoznawczych musi by rodkiem subsydiarnym,
czyli stosowanym, gdy inne rozwizania s nieprzydatne lub nieskuteczne. W obecnym stanie prawym zasada
subsydiarnoci obowizuje w odniesieniu do kontroli operacyjnej sd moe zarzdzi kontrol operacyjn,
gdy inne rodki okazay si bezskuteczne albo bd nieprzydatne. Zastosowanie zasady subsydiarnoci przed
wystpieniem o udostpnienie danych telekomunikacyjnych w przypadku cigania niektrych przestpstw
mogoby okaza si niemoliwe, a take utrudni skuteczne ciganie ich sprawcw (np. przestpstw
popenionych przy uyciu urzdze telekomunikacyjnych oraz coraz popularniejszych przestpstw
internetowych, gdy nie ma innych czynnoci, ktre mona wykona albo wykaza ich nieskuteczno).
Podkrelenia wymaga take, e pozyskiwanie danych telekomunikacyjnych nie wie si z tak du
ingerencj w sfer prywatnoci jednostek i tajemnic komunikowania si jak kontrola operacyjna, poniewa
nie istnieje prawna moliwo pozyskiwania w tym trybie treci indywidualnych komunikatw
przekazywanych za pomoc sieci telekomunikacyjnych.
Z przesank subsydiarnoci wie si wprowadzenie proceduralnego wymogu, ktrym jest kontrola
nad niejawnym pozyskiwaniem informacji o osobach przez niezaleny od rzdu organ pastwa. Podane jest
powierzenie kompetencji w tym zakresie niezalenym i niezawisym sdom, dajcym rkojmi odpowiednio
wysokiego stopnia wiedzy i dowiadczenia yciowego. Z punktu widzenia Konstytucji sdowa kontrola
nad czynnociami operacyjno-rozpoznawczymi jest rozwizaniem optymalnym. Nie jest jednak bezwzgldnie
konieczna. Kompetencje tego rodzaju mog zosta te powierzone innym organom pastwa, ktrych status
ustrojowy i zakres ustawowych kompetencji gwarantuje efektywn, niezalen i profesjonaln kontrol
nad subami policyjnymi i ochrony pastwa.
Odnoszc si do zagadnienia okrelenia w ustawie zasad postpowania z materiaami zgromadzonymi w toku
czynnoci operacyjno-rozpoznawczych, Trybuna wskaza, e ustawa musi precyzyjnie wskazywa zakres
wykorzystania danych pozyskanych w toku czynnoci operacyjno-rozpoznawczych, a zwaszcza
wykorzystanie ich w procesie karnym jako materiaw dowodowych. Ustawa ma take okrela postpowanie
z materiaami, ktre podlegaj niezwocznemu, protokolarnemu i komisyjnemu zniszczeniu z uwagi
na ich zbdno lub nieprzydatno.
W wyroku o sygn. akt K 32/04 Trybuna zaznaczy: w demokratycznym pastwie prawnym nie jest
konieczne przechowywanie informacji na temat obywateli uzyskanych w toku czynnoci operacyjnych
ze wzgldu na potencjaln przydatno tych informacji. Moe to by stosowane tylko w zwizku
z konkretnym postpowaniem, prowadzonym na podstawie ustawy dopuszczajcej ograniczenie wolnoci
ze wzgldu na bezpieczestwo pastwa i porzdek publiczny (wyrok TK z 12 grudnia 2005 r.,
sygn. akt K 32/04, cz. III, pkt 4.7). TK nie wyklucza zrnicowania ochrony prawnej prywatnoci jednostek
z uwagi na ich status obywatelski, jakkolwiek nie moe by ono traktowane jako zasada, a w kadym
wypadku nie moe prowadzi do arbitralnego rnicowania podmiotw tych konstytucyjnych wolnoci
oraz praw, ktrych sam ustrojodawca nie scharakteryzowa jako obywatelskich.
Od tak ujtej zasady jednakowej ochrony dopuszczalne moe by wprowadzenie w ustawie wyjtkw
odnoszcych si do cudzoziemcw, ktrzy podlegaj polskiemu prawu. Powysze zaoenie nie wyklucza
dopuszczalnoci odmiennego okrelenia przesanek pozyskiwania danych i postpowania z nimi w stosunku
do osb niepodlegajcych polskiemu prawu (np. danych pozyskiwanych przez suby wywiadu o dziaalno
obcych podmiotw za granic), chocia w kadym wypadku takie dziaania wadz publicznych musz mieci
si w ramach standardw pastwa prawnego.
Trybuna w wyroku podnis rwnie kwesti ochrony tajemnicy zawodowej i wskaza, e jednym
z instrumentw ochrony zaufania jest tajemnica zawodowa i gwarancje jej poszanowania w postpowaniach
sdowych. Zaliczaj si do nich m.in. bezwarunkowe i warunkowe zakazy dowodowe w postpowaniu
karnym.
Nie jest wykluczone umoliwienie subom policyjnym i subom ochrony pastwa pozyskanie informacji
o charakterze poufnym, przekazywanym podmiotom wykonujcym zawody zaufania publicznego.
Zwaywszy na znaczenie nowych technologii w efektywnej walce z zagroeniami, zdaniem Trybunau
Konstytucyjnego, oglne wyczenie spod kontroli operacyjnej podmiotw zobowizanych w ustawie
do zachowania tajemnicy zawodowej, a nawet wyczenie informacji uznawanych za stanowice tajemnic
zawodow, jako bezwzgldnie niedopuszczalnych do pozyskania w tym trybie, prowadzioby do istotnych
utrudnie w gromadzeniu materiau dowodowego niektrych rodzajw przestpstw, popenianych
np. z wykorzystaniem nowych technologii.
Zdaniem Trybunau, punkt cikoci przesuwa si wic na zapewnienie stosownych gwarancji
proceduralnych, eliminujcych nieuprawnione pozyskanie przez suby policyjne oraz suby ochrony
pastwa informacji, ktre z uwagi na ich tre i okolicznoci przekazania powinny podlega ochronie
prawnej. Modelowym rozwizaniem tego konfliktu dbr jest przewidziany w art. 180 2 k.p.k. mechanizm
zwolnienia z tajemnicy zawodowej przez sd, jeeli jest to konieczne dla dobra wymiaru sprawiedliwoci,
za dana okoliczno nie moe zosta wykazana w inny sposb, nieamicy tajemnicy zawodowej. W ocenie
Trybunau, zblione w swej istocie rozwizania legislacyjne powinny dotyczy rwnie ochrony tajemnicy
zawodowej w trakcie czynnoci operacyjno-rozpoznawczych, w tym kontroli operacyjnej. Nie ma adnych
uzasadnionych podstaw, by na tym etapie postpowania stosowa agodniejsze standardy ni przewidziane
w postpowaniu karnym. Przeciwnie, standardy te z uwagi na niejawno kontroli oraz jej ponadprocesowy
charakter powinny by co najmniej zbiene ze standardami w postpowaniu karnym.
Wedug Trybunau, niejawne pozyskiwanie przez organy wadzy publicznej informacji o jednostce wymaga
zachowania daleko idcych gwarancji proceduralnych.
Trybuna zauwaa potrzeb poinformowania jednostki o podjtych wobec niej dziaaniach operacyjnorozpoznawczych oraz pozyskaniu informacji na jej temat, i to bez wzgldu na to, czy byy to osoby
podejrzane o naruszenie prawa, czy osoby postronne, ktre przypadkowo stay si obiektem kontroli.
Trybuna ma wiadomo, e w pewnych sytuacjach moe by rwnie uzasadnione odstpienie
od wspomnianego obowizku informacyjnego. Dotyczy to w szczeglnoci takich sytuacji, gdy dane zostay
pozyskane wycznie przypadkowo i nie podlegaj dalszej analizie, czy te gdy pozyskano dane dostpne
w publicznych rejestrach. Kwestie te musi rozstrzygn ustawodawca. Wprowadzenie obowizku
informowania osb w zakresie wskazanym przez Trybuna niesie za sob szereg konsekwencji.
W szczeglnoci wizaoby si to z naruszeniem podstawowych zasad na podstawie ktrych funkcjonuj
suby i powanie mogoby zaway, nie tylko na skutecznym dziaaniu sub, ale take mogoby zagrozi
bezpieczestwu Si Zbrojnych RP oraz osb, ktre w sposb niejawny udzielaj pomocy subom. W praktyce
wizayby si z tym m.in. trudnoci w ustaleniu danych osb z uwagi na znaczn skal uywania
tzw. telefonw pre-paid. Ponadto obowizek informowania pozostawaby w sprzecznoci z ustawowym
wymogiem ochrony form i metod czynnoci operacyjno-rozpoznawczych oraz faktu ich prowadzenia.
Jednym z wymaga, ktre powinny spenia przepisy ustawowe upowaniajce suby do pozyskiwania
danych telekomunikacyjnych, jest wykreowanie mechanizmu niezalenej kontroli. Skoro pozyskiwanie
tych danych dokonuje si w sposb niejawny, bez wiedzy i woli podmiotw, o ktrych informacje
s gromadzone, a zarazem przy ograniczonej kontroli spoeczestwa, brak niezalenej kontroli organw
pastwa nad tym procesem stwarza ryzyko naduy. Wymg unormowania w ustawie proceduralnych
mechanizmw przeciwdziaajcych arbitralnoci podczas pozyskiwania danych telekomunikacyjnych jest tym
silniejszy, im szerszy jest zakres kompetencji organw pastwa do niejawnego pozyskiwania informacji. ()
W takiej sytuacji tym wiksze znaczenie ma ustanowienie gwarancji proceduralnych zewntrznej kontroli
nad procesem pozyskiwania danych telekomunikacyjnych, zwaszcza bilingowych i lokalizacyjnych.
5
- ciganych z oskarenia publicznego albo w celu ratowania ycia lub zdrowia ludzkiego bd wsparcia
dziaa poszukiwawczych lub ratowniczych art. 20c ust. 1 ustawy o Policji;
- okrelonych w art. 1 ust. 2 pkt 4 oraz ust. 2a ustawy o SG art. 10b ust. 1 tej ustawy;
- skarbowych, jeeli warto przedmiotu czynu lub uszczuplenie nalenoci publicznoprawnej przekracza
w dacie popenienia czynu zabronionego pidziesiciokrotn wysoko minimalnego wynagrodzenia
za prac okrelonego na podstawie odrbnych przepisw lub przestpstw, o ktrych mowa w art. 2 ust. 1
pkt 14b art. 36b ust. 1 ustawy o kontroli skarbowej;
- popenionych przez osoby, o ktrych mowa w art. 3 ust. 2 pkt 1, 3, 5 i 6 ustawy o W albo w celu ratowania
ycia lub zdrowia ludzkiego bd do wsparcia dziaa poszukiwawczych i ratowniczych art. 30 ust. 1
tej ustawy;
- wskazanych w projektowanym brzmieniu art. 5 ust. 1 pkt 1, 2 lub 5 ustawy o ABW i AW art. 28 ust. 1
tej ustawy;
- wskazanych w art. 5 ust. 1 pkt 1, 7 i 8 oraz ust. 2 ustawy o SKW i SWW art. 32 ust. 1 tej ustawy;
- wskazanych w art. 2 ust. 1 pkt 1, 2 i 4 ustawy o CBA art. 18 ust. 1 tej ustawy;
- skarbowych, o ktrych mowa w rozdziale 9 ustawy o SC, z wyczeniem art. 108 2 Kodeksu karnego
skarbowego.
3.2. Okrelono rodzaje rodkw niejawnego pozyskiwania informacji.
W aktualnym stanie prawnym kontrola operacyjna prowadzona jest niejawnie i polega na:
1) kontrolowaniu treci korespondencji;
2) kontrolowaniu zawartoci przesyek;
3) stosowaniu rodkw technicznych umoliwiajcych uzyskiwanie w sposb niejawny informacji
i dowodw oraz ich utrwalanie, a w szczeglnoci treci rozmw telefonicznych i innych informacji
przekazywanych za pomoc sieci telekomunikacyjnych.
Wychodzc naprzeciw oczekiwaniom Trybunau, odnonie sprecyzowania w przepisach prawa zamknitego
rodzajowo katalogu rodkw i metod dziaania, za pomoc ktrych wadze publiczne mog w sposb
niejawny gromadzi informacje o jednostkach, ustawodawca odpowiednio w art. 19 ust. 6 i 6a ustawy
o Policji, art. 9e ust. 7 i 7a ustawy o SG, art. 36c ust. 4 i 4a ustawy o kontroli skarbowej, art. 31 ust. 7 i 7a
ustawy o W, art. 27 ust. 6 i 6a ustawy o ABW oraz AW, art. 31 ust. 4 i 4a ustawy o SKW oraz SWW
oraz w art. 17 ust. 5 i 5a ustawy o CBA okreli sposoby prowadzenia kontroli operacyjnej. Zgodnie
z projektem, kontrola operacyjna prowadzona jest niejawnie i polega na: podsuchu rozmw prowadzonych
przy uyciu rodkw technicznych, podsuchu i podgldzie pomieszcze i osb poza miejscami publicznymi,
kontroli korespondencji, nadzorze elektronicznym osb, miejsc i przedmiotw oraz rodkw transportu.
Ponadto, w celu przejrzystoci regulacji, w projekcie zostay enumeratywnie wskazane czynnoci,
ktre nie stanowi kontroli operacyjnej.
3.3. Okrelono rodzaj dokumentacji prowadzonej w zwizku ze stosowaniem kontroli operacyjnej.
Z obowizujcych aktw wykonawczych przeniesiono do materii ustawowej regulacj okrelajc,
co stanowi dokumentacj materiaw zgromadzonych podczas stosowania kontroli operacyjnej
oraz okrelajc rejestry dokumentacji zwizanej z jej prowadzeniem. Dokumentacj materiaw stanowi:
noniki, na ktrych utrwalone zostay treci rozmw telefonicznych lub innych przekazw informacji
albo treci korespondencji lub zawarto przesyek; kopie wykonane z nonikw oraz dokumenty sporzdzone
na podstawie informacji utrwalonych na nonikach i kopiach. Natomiast organy uczestniczce w procesie
stosowania kontroli operacyjnej bd obowizane prowadzi rejestry postanowie, pisemnych zgd,
wnioskw i zarzdze dotyczcych kontroli operacyjnej.
7
przechowywania przez okres 12 miesicy danych telekomunikacyjnych naley dokona przez pryzmat
przydatnoci moliwoci pozyskiwania tych danych i ich skutecznego wykorzystania w realizowanych
dziaaniach operacyjno-rozpoznawczych. Naley podkreli, i w ramach rozpoznawania, zapobiegania
i wykrywania przestpstw, w tym w szczeglnoci o charakterze szpiegowskim, terrorystycznym, czy udziau
w zorganizowanej grupie lub zwizku przestpczym wan rol odgrywa praca analityczna. Uzyskanie
informacji o okrelonej, niezgodnej z prawem dziaalnoci, uruchamia proces analityczny, ktrego jednym
z wanych celw jest wykazanie genezy rozpoznawanych powiza przestpczych. Powysze pozwala
(np. w przypadku przestpstwa szpiegostwa) na okrelenie potencjalnych szkd wyrzdzonych tak
dziaalnoci. Priorytetow rol w tym zakresie odgrywaj dane telekomunikacyjne, pozwalajce
niejednokrotnie na wychwycenie okresu nawizania wsppracy w ramach niezgodnej z prawem dziaalnoci.
Dane telekomunikacyjne pozwalaj rwnie we waciwy sposb zaplanowa kolejne niejednokrotnie
zoone czynnoci operacyjno-rozpoznawcze w celu neutralizacji istniejcych zagroe. Trybuna
uzasadniajc potrzeb skrcenia okresu przechowywania danych telekomunikacyjnych, wskaza na dane
statystyczne, w wietle ktrych wikszo przypadkw udostpniania danych miecia si w okresie
pierwszych 6 miesicy przechowywania. Nawet, jeeli w pniejszym okresie obserwowane jest zmniejszenie
liczby udostpnianych danych, pamita naley, e rwnie w pniejszych etapach prowadzenia sprawy,
pozyskane dane mog by istotne dla sprawy i skutecznie wykorzystane.
Podkrelenia wymaga take, e okres przechowywania danych telekomunikacyjnych przez operatorw zosta
ju skrcony z 24 do 12 miesicy (ustawa z dnia 16 listopada 2012 r. o zmianie ustawy Prawo
telekomunikacyjne oraz niektrych innych ustaw, Dz. U. poz. 1445), ktra obowizuje od 21 stycznia 2013 r.
Podobny termin zatrzymywania danych obowizuje w wikszoci pastw czonkowskich Unii Europejskiej.
3.5. Okrelono zasady i procedury dotyczce weryfikacji i niszczenia danych telekomunikacyjnych
zbdnych dla prowadzonego postpowania.
W celu wykonania orzeczenia Trybunau stwierdzajcego niezgodno przepisw ustawy o ABW i AW,
ustawy SKW i SWW oraz ustawy CBA, w zakresie w jakim nie przewiduj zniszczenia danych
telekomunikacyjnych niemajcych znaczenia dla prowadzonego postpowania, w projekcie ustawy
wprowadzono ujednolicone dla wszystkich sub procedury postpowania z materiaami uzyskanymi
w wyniku czynnoci zwizanych z pozyskaniem tych danych. Zgodnie z projektowanymi: art. 20c ustawy
o Policji, art. 10b ustawy o SG, art. 36ba ustawy o kontroli skarbowej, art. 30 ustawy o W, art. 28 ustawy
o ABW oraz AW, art. 32 ustawy o SKW oraz SWW, art. 18 ustawy o CBA oraz art. 75d ustawy o SC, materiay
uzyskane w wyniku czynnoci zwizanych z udostpnianiem danych telekomunikacyjnych, ktre zawieraj
informacje majce znaczenie dla postpowania karnego lub mogce stanowi dowd w postpowaniu karnym,
przekazywane s waciwemu prokuratorowi. Materiay, ktre nie zawieraj takich informacji lub nie mog
stanowi dowodu w postpowaniu karnym, bd podlega niezwocznemu komisyjnemu i protokolarnemu
zniszczeniu. Jednoczenie, na wzr obecnie obowizujcych regulacji m.in. w art. 20c ust. 7 ustawy o Policji,
art. 10b ust. 6 ustawy o SG, przyjto, e zniszczeniu bd podlega wszystkie materiay uzyskane w wyniku
czynnoci zwizanych z udostpnieniem danych telekomunikacyjnych.
Dane bd mogy by przetwarzane przez okres, w ktrym s one niezbdne do realizacji ustawowych zada,
przy czym nie rzadziej ni co 5 lat dokonywana bdzie weryfikacja potrzeby dalszego ich przetwarzania.
W przypadku, gdy w wyniku weryfikacji ustalone zostanie, e dalsze przetwarzanie danych
telekomunikacyjnych nie jest niezbdne materiay te nie pniej ni w terminie 14 dni od dnia zakoczenia
weryfikacji bd podlega zniszczeniu.
Jednoczenie, pomimo, e Trybuna nie wykluczy moliwoci zrnicowania ochrony prawnej prywatnoci
jednostek z uwagi na ich status obywatelski, poprzez dopuszczalne wprowadzenie w ustawie wyjtkw
9
Na podstawie ustaw kompetencyjnych suby policyjne i suby ochrony pastwa mog pozyskiwa dane telekomunikacyjne, o ktrych mowa
w art. 180c i art. 180d ustawy Prawo telekomunikacyjne, a take mog je gromadzi i przetwarza. W myl art. 180c ust. 1 prawa
telekomunikacyjnego udostpnia si dane dotyczce ustalenia zakoczenia sieci, telekomunikacyjnego urzdzenia kocowego, uytkownika
kocowego inicjujcego poczenie i do ktrego kierowane jest poczenie, a take okrelajce dat i godzin poczenia oraz czas jego trwania, rodzaj
poczenia, a take lokalizacj telekomunikacyjnego urzdzenia kocowego. Doprecyzowanie katalogu danych, o ktrych mowa w art. 180c ust. 1,
zawiera wydane na podstawie art. 180c ust. 2 rozporzdzenie Ministra Infrastruktury z dnia 28 grudnia 2009 r. w sprawie szczegowego wykazu
danych oraz rodzajw operatorw publicznej sieci telekomunikacyjnej lub dostawcw publicznie dostpnych usug telekomunikacyjnych obowizanych
do ich zatrzymywania i przechowywania (Dz. U. Nr 226, poz. 1828).
Z kolei art. 180d prawa telekomunikacyjnego, do ktrego odsyaj zakwestionowane przepisy, samoistnie nie okrela katalogu danych podlegajcych
udostpnieniu subom. Odsya on do innych przepisw tej ustawy tj. art. 159 ust. 1 pkt 1 i 3-5, art. 161 oraz art. 179 ust. 9 prawa
telekomunikacyjnego. Uwzgldniajc powysze przepisy, ustawodawca zezwoli na pozyskiwanie przez uprawnione podmioty danych dotyczcych
uytkownika, danych transmisyjnych (tj. danych przetwarzanych dla celw przekazywania komunikatw w sieciach telekomunikacyjnych
lub naliczania opat za usugi telekomunikacyjne, w tym dane lokalizacyjne, ktre oznaczaj wszelkie dane przetwarzane w sieci telekomunikacyjnej
wskazujce pooenie geograficzne urzdzenia kocowego uytkownika publicznie dostpnych usug telekomunikacyjnych), danych o lokalizacji,
ktre oznaczaj dane lokalizacyjne wykraczajce poza dane niezbdne do transmisji komunikatu lub wystawienia rachunku, danych o prbach
uzyskania poczenia midzy zakoczeniami sieci, w tym o nieudanych prbach pocze oznaczajcych poczenia midzy telekomunikacyjnymi
urzdzeniami kocowymi lub zakoczeniami sieci, ktre zostay zestawione i nie zostay odebrane przez uytkownika kocowego lub nastpio
przerwanie zestawianych pocze. W wietle art. 161 prawa telekomunikacyjnego, dostawca publicznie dostpnych usug telekomunikacyjnych moe
te gromadzi nastpujce dane, o ktre mog wystpowa uprawnione organy wadzy publicznej: dane osobowe abonenta obejmujce nazwisko
i imiona; imiona rodzicw; miejsce i dat urodzenia; adres miejsca zamieszkania i adres korespondencyjny, jeeli jest on innym ni adres miejsca
zamieszkania; numer PESEL w wypadku obywatela polskiego; nazw, seri i numer dokumentu potwierdzajcego tosamo, a w wypadku
cudzoziemca niebdcego obywatelem pastwa czonkowskiego Unii Europejskiej albo Konfederacji Szwajcarskiej numer paszportu lub karty
pobytu; dane zawarte w dokumentach potwierdzajcych moliwo wykonania zobowizania wobec dostawcy publicznie dostpnych usug
telekomunikacyjnych wynikajcego z umowy o wiadczenie usug telekomunikacyjnych. Jeli dostawca publicznie dostpnych usug
telekomunikacyjnych uzyska zgod uytkownika bdcego osob fizyczn na przetwarzanie innych danych tego uytkownika w zwizku
ze wiadczon usug, w szczeglnoci numer konta bankowego lub karty patniczej, adres korespondencyjny uytkownika (jeeli jest on inny ni adres
miejsca zamieszkania), a ponadto adres poczty elektronicznej oraz numery telefonw kontaktowych, rwnie i tego rodzaju dane, znajdujce
si w dyspozycji dostawcy publicznie dostpnych usug telekomunikacyjnych, mog by pozyskiwane i przetwarzane przez suby policyjne i suby
ochrony pastwa w celach okrelonych w ustawach. Ponadto suby te mog otrzymywa dane wskazane w art. 179 ust. 9 prawa telekomunikacyjnego,
czyli zawarte w prowadzonym obligatoryjnie przez kadego przedsibiorc telekomunikacyjnego wykazie abonentw, uytkownikw lub zakocze
sieci, dane uzyskiwane podczas zawarcia umowy.
Podsumowujc, na podstawie art. 20c ust. 1 ustawy o Policji, art. 10b ust. 1 ustawy o SG, art. 36b ust. 1 pkt 1 ustawy o kontroli skarbowej, art. 30 ust. 1
ustawy o W, art. 28 ust. 1 pkt 1 ustawy ABW, art. 18 ust. 1 pkt 1 ustawy o CBA, art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy o SKW i art. 75d ust. 1 ustawy o SC moliwe
jest pozyskanie trojakiego rodzaju danych: o abonencie, o ruchu (tzw. dane bilingowe), a take o lokalizacji. Nie istnieje natomiast prawna moliwo
pozyskiwania w tym trybie treci indywidualnych komunikatw przekazywanych za pomoc sieci telekomunikacyjnych.
1)
10
W sytuacji, kiedy bdzie zachodzi przypuszczenie, e materiay uzyskane w wyniku kontroli operacyjnej
bd zawiera informacje objte zakazami dowodowymi, o ktrych mowa w art. 178 k.p.k., tj. dotyczcych
faktw, o ktrych obroca lub adwokat dowiedzia si udzielajc porady prawnej lub prowadzc spraw,
albo faktw, o ktrych dowiedzia si duchowny przy spowiedzi, proponuje si, aby waciwy organ
wnioskujcy o zarzdzenie kontroli operacyjnej nakazywa niezwoczne, komisyjne i protokolarne
ich zniszczenie.
Dane telekomunikacyjne
Osoby, o ktrych mowa w art. 180 2 k.p.k, zostay take objte ochron prawn w zwizku
z pozyskiwaniem przez suby danych telekomunikacyjnych. W przypadkach, gdy z materiaw
zgromadzonych w sprawie bdzie wynika, e pozyskane dane telekomunikacyjne lub pocztowe, mog
zawiera informacje stanowice tajemnice zwizane z wykonywaniem zawodu lub funkcji, o ktrych mowa
w art. 180 2 k.p.k., zaproponowano nastpujce rozwizania:
1) Jeeli z materiaw sprawy, bdzie wynika, e materiay uzyskane w wyniku czynnoci zwizanych
z udostpnieniem danych telekomunikacyjnych majce znaczenie dla postpowania karnego
lub mogce stanowi dowd w postpowaniu karnym, zawieraj dane dotyczce bezporednio osoby
wykonujcej zawd lub funkcj, o ktrych mowa w art. 180 2 k.p.k., waciwy organ wystpujcy
o ich udostpnienie, przekazujc te materiay prokuratorowi, bdzie wskazywa fragmenty, ktre
zawieraj te dane. Prokurator niezwocznie po otrzymaniu tych materiaw bdzie kierowa
je do waciwego miejscowo sdu okrgowego, wraz z wnioskiem o wyraenie zgody
na ich wykorzystanie w postpowaniu karnym. Nastpnie, sd postanowi o ich dalszym
wykorzystaniu, albo zarzdzi komisyjne i protokolarne zniszczenie;
2) Jeeli w toku czynnoci ustalone zostanie, e konieczne jest pozyskanie danych telekomunikacyjnych
dotyczcych bezporednio osoby wykonujcej zawd, o ktrym mowa w art. 180 2 k.p.k.,
uprawniony organ bdzie wystpowa do sdu o zgod na pozyskanie tych danych i wykorzystanie
w postpowaniu karnym;
3) W przypadkach niecierpicych zwoki, jeeli mogoby to spowodowa zagroenie ycia lub zdrowia,
moliwo utraty informacji, zatarcie lub zniszczenie dowodw przestpstwa, uprawniony organ
bdzie mg wystpi do podmiotu prowadzcego dziaalno telekomunikacyjn o przekazanie
danych dotyczcych bezporednio osoby wykonujcej zawd, o ktrym mowa w art. 180 2 k.p.k.,
zwracajc si jednoczenie do waciwego miejscowo sdu okrgowego z wnioskiem o wydanie
postanowienia w tej sprawie.
Na postanowienie sdu wydane w sytuacjach, o ktrych mowa w pkt 2 i 3 bdzie przysugiwa zaalenie
organowi wnioskujcemu. Do zaalenia zastosowanie bd miay odpowiednio przepisy Kodeksu
postpowania karnego. W przypadku, gdy sd nie uwzgldni zaalenia, waciwy organ formacji
mundurowej, bdzie zobowizany do wydania zarzdzenia o ich niezwocznym, komisyjnym
i protokolarnym zniszczeniu w przypadku gdy dane te zostay przekazane bd do poinformowania
podmiotu prowadzcego dziaalno telekomunikacyjn o braku zgody na ich przekazanie w przypadku
gdy dane te nie zostay przekazane. W przypadku, gdy zgromadzone dane telekomunikacyjne
nie bd zawiera informacji majcych znaczenia dla prowadzonego postpowania, waciwy organ
formacji mundurowej, ktry wnioskowa o ich udostpnienie, zarzdzi ich niezwoczne, komisyjne
i protokolarne zniszczenie. O wydaniu i wykonaniu zarzdzenia dotyczcego zniszczenia danych
telekomunikacyjnych, konieczne bdzie niezwoczne poinformowanie waciwego sdu.
Powysze propozycje, zostay wprowadzone odpowiednio w art. 20ca i art. 20cb ustawy o Policji, art. 10ba
i 10bb ustawy o SG, art. 36bb i art. 36bc ustawy o kontroli skarbowej, art. 30b i 30c ustawy o W,
art. 28a i 28b ustawy o ABW oraz AW, art. 32a i 32b ustawy o SKW oraz SWW, art. 18a i art. 18b ustawy
o CBA oraz art. 75da i art. 75db ustawy o SC.
12
13
odpowiedzialny jest za sta kontrol nad wydawanymi przez ministrw zezwoleniami upowaniajcymi
do ingerencji w nienaruszalno mieszkania. Jest on take odpowiedzialny za monitorowanie prowadzonej
przez funkcjonariuszy sub specjalnych inwigilacji i pracy z osobowymi rdami informacji. Osobne funkcje
kontrolne powierzone zostay Trybunaowi ds. Uprawnie ledczych (Investigatory Powers Tribunal).
Jest to instytucja niezalena od rzdu i skada si z wyszych rang przedstawicieli zawodw prawniczych
i sdownictwa. Jej podstawowym zadaniem jest rozpatrywanie skarg obywateli odnoszcych si do korzystania
przez funkcjonariuszy sub specjalnych z przyznanych im ustawowo uprawnie.
W Danii Krajowa Agencja Informatyczno-Telekomunikacyjna monitoruje spenienie wymogw, zgodnie
z ktrymi dostawcy sieci i usug cznoci elektronicznej musz dopilnowa, aby sprzt i systemy techniczne
pozwoliy Policji na dostp do informacji o ruchu telekomunikacyjnym.
W przypadku Irlandii wyznaczony sdzia ma prawo do prowadzenia dochodzenia oraz skadania sprawozdania
w sprawie tego, czy waciwe organy krajowe postpuj zgodnie z przepisami prawa.
W Holandii Agencja Komunikacji Radiowej nadzoruje realizacj zobowiza przez dostawcw Internetu
i usug telefonicznych; organ ds. ochrony danych peni oglny nadzr nad przetwarzaniem danych osobowych.
W przypadku Bugarii Komisja Ochrony Danych Osobowych monitoruje przetwarzanie i przechowywanie
danych w celu zapewnienia zgodnoci z wymogami. Parlamentarna komisja w Zgromadzeniu Narodowym
monitoruje procedury udzielania zezwole i dostpu do danych telekomunikacyjnych.
15