MODYUL 1: Heograpiya at mga Sinaunang Kabihasnan sa Daigdig

PANIMULA
Kabilang ang Heograpiya sa mga salik na nakaaapekto sa daloy ng
kasaysayan. Sa katunayan, malaki ang bahaging ginampanan nito sa pagusbong at pagbagsak ng isang kabihasnan. Ito rin ang humubog at patuloy na
humuhubog sa pag-unlad ng kabuhayan at paglinang ng kultura ng tao.
Sa Modyul na ito, kailangang ipaunawa sa mga mag-aaral ang
ugnayan ng heograpiya at kasaysayan. Gagabayan ka ng Teachers Guide
(TG) na ito kung paano maituturo sa mga mag-aaral ang pakikipag-ugnayan
ng mga prehistorikong tao sa kanilang kapaligiran upang matugunan ang
kanilang pangangailangan at tuluyang mapaunlad ang kanilang pamumuhay.
Tutulungan ka rin nito na ipaliwanag sa mga mag-aaral na nagbunga ng
mauunlad na pamayanan at kalinangang kultural na tinawag na kabihasnan
ang pakikipag-ugnayan ng mga sinaunang tao sa kanilang kapaligiran.
Inaasahang mabubuo sa mga mag-aaral ang pagpapahalaga sa mga ambag
ng mga sinaunang kabihasnan sa daigdig.

DRAFT
April 1, 2014

Nakapaloob sa Teachers Guide na ito ang mga pamamaraang

gagabay sa guro upang mabisa at mahusay na magamit ang Learners
Material (LM). Ang mga mungkahing gawain ay inaasahang tutugon at
hahamon sa kakayahan ng mga mag-aaral upang maging mas kawili-wili ang
pag-aaral ng Araling Panlipunan 8 (Kasaysayan ng Daigdig).

Pamantayang Pangnilalaman: Naipamamalas ang pag-unawa sa naging

kaugnayan ng kapaligiran at ng tao sa paghubog ng mga sinaunang
kabihasnan sa daigdig.
Pamantayan sa Pagganap: Ang mga mag-aaral ay nakabubuo ng
panukalang proyekto na nagsusulong sa pangangalaga at preserbasyon ng
mga pamana ng mga sinaunang kabihasnan sa daigdig para sa kasalukuyan
at sa mga susunod na henerasyon.

11

Mga Aralin at Sakop ng Modyul

Aralin 1 Heograpiya ng Daigdig
Aralin 2 Ang mga Sinaunang Tao
Aralin 3 Ang mga Sinaunang Kabihasnan
Sa Modyul na ito, inaasahang matututuhan ang mga sumusunod.

Aralin 1

Nasusuri ang limang temang heograpikal bilang kasangkapan

sa pag-unawa sa daigdig
Nasusuri ang katangiang pisikal ng daigdig
Napahahalagahan ang natatanging kultura ng mga rehiyon,
bansa, at mamamayan sa daigdig (lahi, pangkat-etniko, at
relihiyon sa daigdig)
Nasusuri ang kondisyong heograpikal sa panahon ng mga
unang tao sa daigdig
Naipaliliwanag ang uri ng pamumuhay ng mga unang tao sa
daigdig
Nasusuri ang yugto ng pag-unlad ng kultura sa panahong
prehistoriko
Naiuugnay ang heograpiya sa pagbuo at pag-unlad ng mga
sinaunang kabihasnan sa daigdig
Nasusuri ang pag-usbong ng mga sinaunang kabihasnan sa
daigdig; pinagmulan at batayan
Nasusuri ang mga sinaunang kabihasnan sa daigdig batay sa
politika, ekonomiya, kultura, relihiyon, paniniwala, at lipunan
Napahahalagahan ang mga kontribusyon ng mga sinaunang
kabihasnan sa daigdig

DRAFT
April 1, 2014

Aralin 2

Aralin 3

Panimulang Gawain
1. Ipabasa at ipaunawa sa mga mag-aaral ang Panimula at mga Gabay
na Tanong sa Learners Material.
2. Ipatukoy ang mga aralin at saklaw ng modyul.
3. Ipaliwanag ang grapikong pantulong sa Aralin.
4. Ipaunawa ang tsart ng mga inaasahang matututuhan sa modyul at
mga inaasahang kakayahan
5. Ipasagot ang paunang pagtataya

12

Aralin 1: Heograpiya ng Daigdig

ALAMIN
Layunin ng bahaging ito na tukuyin ang iskema o dati nang alam
ng mag-aaral tungkol sa heograpiya ng daigdig sa tulong ng dalawang
gawaing pupukaw sa kanilang interes.

DRAFT
April 1, 2014
Gawain 1. GEOpardy!

Hango sa sikat na game show na Jeopardy ang gawaing ito. Layunin

nito na kunin ang iskema ng mga mag-aaral tungkol sa termino/konseptong
may kaugnayan sa heograpiya. Hindi ito dapat markahan sapagkat
magsisilbing pagganyak lamang sa mga mag-aaral.
Ipakikita ng guro ang GEOpardy board na naglalaman ng mga salita o
larawang may kinalaman sa heograpiya, bubuo naman ang mga mag-aaral
ng mga tanong na akma sa salita o larawan. Ipasusulat sa mga mag-aaral
ang sagot sa papel. Pagkatapos, iwasto ang mga sagot ng mga ito. Makikita
sa kasunod na pahina ang mga salitang maaaring gamitin sa gawaing ito.

13

Pacific Ocean

Antarctica

gubat

lahing Austronesian

globo

bundok

compass

bagyo

Tropikal

DRAFT
April 1, 2014

Gawain 2. Graffiti Wall

Layunin ng gawaing ito na matukoy ang kaalaman ng mga mag-aaral

tungkol sa heograpiya ng daigdig. Makatutulong ito sa isasagawang
talakayan sa bahagi ng Paunlarin.
1. Gumamit ng manila paper o cartolina bilang graffiti wall.
2. Maaaring pangkatan o pambuong klase ang gawaing ito.
3. Ipasagot sa mga mag-aaral ang tanong na nasa graffiti wall.
Masasagot ito sa pamamagitan ng pangungusap o guhit.
4. Paalalahanan ang mga mag-aaral na malayang maihahayag ang
kanilang mga kasagutan sapagkat mga dating kaalaman o iskema ang
hinihingi sa gawain. .
5. Bigyan ng pagkakataon ang mga mag-aaral na basahin ang kanilang
mga inilagay sa graffiti wall.
6. Mahalagang magkaroon ng paglalagom sa mga impormasyong
ibinigay ng mga mag-aaral upang maging lunsaran sa susunod na
bahagi ng aralin, ang PAUNLARIN.
7. Itabi muna ang graffiti wall at muling ipakita kapag tapos na ang bahagi
ng PAGNILAYAN. Layon nito na masagot ang mga tanong at
maiwasto ang mga konseptong naitala sa graffiti wall.

14

PAUNLARIN
Pagkatapos balikan ng mga mag-aaral ang kanilang mga
kaalaman tungkol sa heograpiya ng daigdig, ipababasa na sa kanila
ang teksto kaugnay ng paksa. Layunin ng gawaing ito na mapalawak
pang lalo ang kanilang kaalaman sa aralin.
Maaaring ibigay bilang takda ang ilang konsepto tungkol sa
heograpiya.

Paksa: Katuturan at Limang Tema ng Heograpiya

DRAFT
April 1, 2014

Maaaring magbalik-aral tungkol sa kahulugan ng heograpiya sa tulong

ng malayang talakayan o pagpapakita ng mga larawang tumutukoy sa
mga konseptong nakapaloob dito. Makatutulong din ang pagtalakay sa
nilalaman ng Learners Material tungkol sa saklaw ng pag-aaral ng
heograpiya at sa limang tema ng heograpiya.

Gawain 3. Tukoy-Tema-Aplikasyon

Ipasuri sa mga mag-aaral ang sumusunod na impormasyon.

Pagkatapos, ipatukoy kung ito ay may kaugnayan sa lokasyon, lugar,
relihiyon, interaksiyon ng tao at kapaligiran o paggalaw.
1. May tropikal na klima ang Pilipinas.
2. Matatagpuan ang Pilipinas sa kanluran ng Pacific Ocean, timog ng
Bashi Channel, at silangan ng West Philippine Sea.
3. Ang pangingisda ay isang aktibong kabuhayan ng mga Pilipino dahil
napalilibutan ang bansa ng dagat.
4. Libo-libong Pilipino ang nangingibang-bansa sa Australia at New
Zealand upang magtrabaho.
5. Kasapi ang Pilipinas sa Association of Southeast Asian Nations.
6. Ang napakaraming tao sa Tokyo, Japan ang nagbigay-daan upang
higit na paunlarin ang kanilang sistema ng transportasyon at maging
ng pabahay sa lungsod.
7. Ang mataas na antas ng teknolohiya ang nagpabilis sa mga tao na
magtungo sa mga bansang may magagandang pasyalan.
8. Ang Islam ang opisyal na relihiyon ng mga mamamayan sa Saudi
Arabia.
15

9. Ang Singapore ay nasa 1 20 hilagang latitud at 103 50 silangang

longitude.
10. Espanyol ang wikang ginagamit ng mga mamamayan sa Mexico.
Sa pagpapatuloy ng gawaing ito, papiliin ang bawat pangkat ng isang
bansang bibigyang-pansin. Ipasuri sa kanila ang kalagayang heograpikal nito
sa pamamagitan ng pagbibigay ng kongkretong halimbawa o impormasyong
naaayon sa limang tema ng heograpiya. Ipakikita ang kanilang sagot sa
pamamagitan ng flower chart.

Lugar

DRAFT
April 1, 2014
Lokasyon

Bansa

Interaksiyon ng Tao
at Kapaligiran

Rehiyon

Paggalaw

Pamprosesong Tanong
1. Ano ang masasabi mo tungkol sa heograpiya ng isang bansa ayon sa
limang tema nito.
2. Bakit magkakaugnay ang limang tema ng heograpiya sa pag-aaral ng
katangiang pisikal ng bansa?
3. Paano nakatulong ang mga temang ito sa iyong pag-unawa sa
heograpiya ng isang bansa?
Paksa: Ang Katangiang Pisikal ng Daigidig
Ang kasunod na paksang tatalakayin ay tungkol sa katangiang pisikal ng
daigdig. Layunin nito na mas mapalawak ang kaalaman ng mga mag-aaral
tungkol sa heograpiya ng daigdig bilang nag-iisang planeta sa solar
system na maaaring tirahan ng tao at ng lahat ng nabubuhay na
organismo. Ipabasa sa mga mag-aaral ang kaugnay na teksto sa kanilang
module at ipagawa ang mga kasunod na gawain.

16

Gawain 4. KKK GeoCard Completion

Layunin ng gawaing ito na mataya ang pag-unawa ng mga mag-aaral
sa kanilang binasa tungkol sa katangiang pisikal ng daigidig. Ipagawa ang
sumusunod na panuto.
1. Gumawa ng sariling KKK GeoCard batay sa kasunod na format.
2. Kumpletuhin ang KKK (Kataga-Kahulugan-Kabuluhan) GeoCard na
may kaugnayan sa katangiang pisikal ng daigdig.
3. Isulat sa unang bahagi ng KKK GeoCard ang kataga na nasa loob ng
kahon.
4. Sa ikalawang bahagi ng card isulat ang kahulugan ng nakatalang
salita.
5. Sa ikatlong bahagi, itala ang kabuluhan ng naturang kataga sa
pamamagitan ng pagsagot sa tanong na
Paano nakaiimpluwensiya/nakaaapekto ang naturang konsepto sa buhay ng
tao at sa iba pang nabubuhay na organismo sa daigdig sa kasalukuyan?

DRAFT
April 1, 2014
K

G
E
O
C
A
R
D

Mga Kataga:
1. Planetang Daigdig
2. mantle
3. plate
4. pagligid sa araw
5. longhitude at latitude

Gawain 5. Dito sa Amin

Tatayahin sa gawaing ito ang pagkaunawa ng mga mag-aaral tungkol
sa klima ng daigdig. Ipasuri ang kasunod na dayagram at ipagawa ang mga
panutong ito:
1. Suriing mabuti ang kasunod na dayagram.
2. Tukuyin ang lugar na inilalarawan sa mapa.
3. Kumpletuhin ang pahayag sa call out.
4. Manaliksik ng mga impormasyon tungkol sa klima at yamang likas ng
lugar na kinaroroonan ng dayagram.
5. Buuin ang pangungusap na nasa ilalim na bahagi ng dayagram.
17

Mapa

Ako si _____________________________. Narito ako

sa ___________________________________________

Ang klima dito ay

Dahil sa klima at likas na yaman ng
aming lugar, ang aming pamumuhay
ay

________________________
________________________
________________________

Ang mga likas

na yaman dito
ay
____________
_________

DRAFT
April 1, 2014

Pamprosesong Tanong

1. Ano ang klima?

2. Bakit nagkakaiba-iba ang klima sa ibat ibang panig ng daigdig?
3. Ano ang kaugnayan ng klima sa mga likas na yaman na matatagpuan
sa isang lugar?
4. Paano nakaaapekto ang klima sa pamumuhay ng tao sa isang lugar?
5. Bakit malaki ang bahaging ginagampanan ng klima at likas na yaman
sa pag-unlad ng kabuhayan ng tao?
Matapos basahin ng mga mag-aaral ang paksang Ang mga
Kontinente sa kanilang learners module ay ipagawa ang mga
kasunod na gawain.

Gawain 6. Three Words in One

Ang gawaing ito ay katulad ng larong 4 Pics, 1 Word. Tutukuyin ng
mga mag-aaral ang kontinenteng inilalarawan sa tulong ng mga salitang
ibinigay na may kaugnayan sa pinahuhulaang kontinente.
18

1.

2.
Nile
River

Sahara
Desert

Hudson
Bay

Appalachian
Mountains
Rocky
Mountains

Egypt

3.

4.
Cape
Horn

Andes
Mountains

Lhotse

K-2

Argentina

Tibet

DRAFT
April 1, 2014
5.

Kangaroo

Tasmanian
Devil

Micronesia

6.

Iberian
Peninsula

Balkan
Peninsula

Italy

Pamprosesong Tanong
1. Ano ang mga katangi-tanging paglalarawan sa bawat kontinente?
2. Sa anong aspeto nagkakatulad at nagkakaiba ang mga kontinente?
3. Bakit mahalagang pag-aralan ang mga paglalarawan tungkol sa mga
kontinente ng daigdig?
Gawain 7. Illustrated World Map
Ipalagay sa mapa ang mga natatanging anyong lupa at tubig ng
daigdig na nasa loob ng kahon, gamit ang kasunod na simbolo.

19

bundok

disyerto

bulubundukin

ilog

dagat,
look, golpo

DRAFT
April 1, 2014
phillipriley.comswiki.wikispaces.net

Anyong Lupa

Greenland
Madagascar
Borneo
Mt. Everest
Mt. Kilimanjaro
Sahara Desert
Himalayas Mountain Range
Andes Mountain Range
Appalachian Mountain Range
Tibetan Plateau
Scandinavian Peninsula
Arabian Peninsula

Anyong Tubig

Nile River
Amazon River
Yangtze River
South China Sea
Mediterranean Sea
Caribbean Sea
Bering Sea
Arabian Sea
Bay of Bengal
Hudson Bay
Gulf of Mexico
Persian Gulf

Pamprosesong Tanong
1. Batay sa gawain, ano ang natatanging mga katangian ng bawat
anyong lupa at tubig ng daigdig?

20

2. Bakit maiuugnay ang pamumuhay ng tao sa anyong lupa o tubig na

kanilang pinaninirahan?
3. Paano nakaaapekto ang mga anyong lupa at tubig sa pag-unlad ng
kabuhayan ng tao?
Gawain 8. The Map Dictates...
Ang gawaing ito ay naglalayong subukin ang kasanayan ng mga magaaral sa paggamit ng mapa bilang instrumento sa pag-aaral sa heograpiya.
Gamit ang mapa, kukumpletuhin nila ang hinihinging datos tungkol sa
heograpiya ng daigdig.
Lagyan ng bituin ang pitong kontinente ng daigdig.
Tukuyin ang tatlong malalaking pulo, dalawang kapuluan at isang
tangway.
Guhitan ng simbolong alon (
) ang limang karagatan ng daigdig.
Tukuyin ang uri ng klima ayon sa lokasyon ng simbolong KL sa mapa
Magbigay ng halimbawa ng partikular na yaman ayon sa lokasyon ng
simbolong YL sa mapa.
Iguhit ang karaniwang hayop na makikita sa lugar sa mapa na may
simbolong H.

DRAFT
April 1, 2014
KL

YL

YL

YL
KL

YL
KL

H
Pinagkunan: phillipriley.comswiki.wikispaces.net

21

Pamprosesong Tanong
1. Ano ang iyong masasabi tungkol sa daigdig bilang isang planeta?
2. May epekto ba ang kalagayang pisikal ng daigdig sa mga organismo at
tao? Bakit?
3. Sa pangkalahatan, bakit mahalagang magkaroon ng kaalaman tungkol
sa ating kapaligiran at sa heograpiya ng daigdig?

Pagkatapos ng gawaing ito, maaaring lagumin ang mga

mahahalagang konseptong tinalakay tungkol sa pisikal na katangian
ng daigdig. Mahalagang iugnay ang paksang ito sa heograpiyang
pantao upang maging maliwanag ang interaksiyon ng tao sa kaniyang
kapaligran.
Paksa: Heograpiyang Pantao

DRAFT
April 1, 2014
Bilang panimula, talakayin ang kahulugan ng heograpiyang pantao at
ang kaibahan ng saklaw nito sa pisikal na heograpiya. Pagkatapos ay
ipabasa ang teksto tungkol dito na makikita sa module ng mga magaaral.

Gawain 9. Crossword Puzzle

Ipabuo ang crossword puzzle tungkol sa Heograpiyang Pantao sa
pamamagitan ng pagtukoy sa salitang inilalarawan sa bawat bilang.
Pahalang
1. Kaluluwa ng kultura
3. Sistema ng mga paniniwala at
rituwal
7. Pagkakakilanlang biyolohikal
ng pangkat ng tao
9. Pamilya ng wikang Filipino
10. Matandang relihiyong umunlad
sa India

Pababa
2. Relihiyong may pinakamaraming
tagasunod
4. Pamilya ng wikang may
pinakamaraming taong
gumagamit
5. Salitang-ugat ng relihiyon
6. Salitang Greek ng mamamayan
8. Pangkat ng taong may iisang
kultura at pinagmulan

22

1
3

DRAFT
April 1, 2014
10

Pamprosesong Tanong
1. Ano ang ibig sabihin ng heograpiyang pantao? Ibigay ang pagkakaiba
nito sa pisikal na heograpiya.
2. Ano-ano ang saklaw ng heograpiyang pantao? Ipaliwanag ang bawat
isa.
3. Bakit mahalagang pag-aralan ang heograpiyang pantao?
4. Paano nakaaapekto ang heograpiyang pantao sa pagkakakilanlan ng
indibidwal o isang pangkat ng tao?
5. Paano magiging instrumento ang heograpiyang pantao sa pagkakaisa
ng mga tao sa daigdig?
PAGNILAYAN/UNAWAIN

Pagkatapos ng mga talakayan at gawain tungkol sa pisikal na

katangian at heograpiyang pantao ng daigdig, palalimin ang pagkaunawa ng
mga mag-aaral sa tulong ng mga gawaing hahamon sa kanilang kritikal at
malikhaing pag-iisip. Inaasahang mauunawaan ang kabuluhan ng paghubog
ng heograpiya sa kabuhayan at pamumuhay ng tao.

23

Gawain 10. My Travel Reenactment

Pabuuin ang mga mag-aaral ng limang pangkat at ipagawa ang
sumusunod:
1. Makibahagi sa iyong pangkat tungkol sa mga hindi malilimutang
paglalakbay sa isang lugar.
2. Pumili ng isang katangi-tanging kuwento ng paglalakbay mula sa iyong
kapangkat.
3. Gawan ito ng pagsasalaysay o kuwento. Nararapat lamang na
nakapaloob sa mabubuong kuwneto ang mahahalagang konsepto o
aralin na tinalakay tungkol sa pisikal na heograpiya ng daigdig.
4. Pagkatapos, isadula ang kuwento habang ito ay isinasalaysay.
5. Maaaring gumamit ang pangkat ng improvised props at kasuotan.
Isaalang-alang ang pamantayan sa pagmamarka ng gawaing ito gamit
ang sumusunod na rubric.

DRAFT
April 1, 2014

Rubric sa Pagmamarka ng My Travel Reenactment

Pamantayan
Deskripsyon
Puntos
Angkop ang pagsasalaysay sa paksang
Pagsasalaysay tinalakay; nakapaloob ang tatlo o higit pang
10
konsepto ng aralin; madaling unawain ang
pagkakasulat ng kuwento; malinaw ang pagbasa
ng salaysay habang isinasadula ito
Magaling ang pagsasadula ng kuwento; mahusay
Pagsasadula
na naipakita ng mga tauhan ang kanilang pag10
arte; kapani-paniwala ang kanilang pagganap
Gumamit ng angkop na props at kasuotan sa
Pagkamalikhain pagsasadula; orihinal at makatotohanan ang
5
ginawang pagsasadula
Kabuuan
25

Pamprosesong Tanong
1. Tungkol saan ang ipinakitang dula ng iyong pangkat?
2. Anong konsepto ang maiuugnay sa binasang pagsasalaysay at
isinagawang dula?
3. Paano mapatutunayan sa dula ang kaugnayan ng pisikal na
heograpiya at pamumuhay ng tao?
4. Bakit mahalagang magkaroon ng kaalaman tungkol sa pisikal na
daigdig?
5. Magbigay ng isang linya o pahayag sa pagsasalaysay na pumukaw sa
iyong interes? Bakit?

24

Gawain 11. Modelo ng Kultura

Hayaan ang mga mag-aaral na makibahagi sa kanilang pangkat at
ipagawa ang sumusunod na panuto.
1. Gupitin ang manila paper na kahugis ng isang damit/kasuotan.
2. Sulatan ng impormasyon o guhitan ito ng mga simbolo at bagay na
maiuugnay sa lahi, wika at relihiyon ng bansang pinili ng inyong
pangkat.
3. Sa hudyat ng guro, ipasuot sa isang miyembro ng pangkat ang
gawang damit/kasuotan.
4. Isuot at ipakita ang gawang damit/kasuotan sa harap ng klase na tulad
ng isang fashion show.
5. Pumili ng 1-2 miyembro sa pangkat na magpapaliwanag sa disenyo ng
damit/kasuotang suot ng kapangkat.
6. Ipasagot ang kaugnay na tanong na nasa ibaba. Markahan ang
gawaing ito batay sa rubric.

DRAFT
April 1, 2014

Pamprosesong Tanong
1. Ano ang kaugnayan ng mga impormasyon, simbolo, at bagay na
makikita sa damit/kasuotan batay sa lahi, relihiyon, at wika ng piniling
bansa?
2. Paano mo mailalarawan ang mga mamamayang naninirahan sa
bansang pinili ng pangkat?
3. Paano naipakita ang pagkakakilanlan ng mga mamamayan sa bansa
batay sa gawain?
4. Bakit nararapat pahalagahan ang heograpiyang pantao ng mga
bansa?
5. Sa paanong paraan mo maipakikita ang paggalang sa ibang tao?
Rubric sa Pagmamarka ng Modelo ng Kultura
Deskripsyon
Puntos
Wasto ang impormasyong nakasulat at mga
bagay o simbolong nakaguhit sa damit;
10
nakapaloob ang tatlo o higit pang konsepto ng
aralin
Disenyo
Malikhain ang gawang damit; angkop ang kulay
ng Kasuotan at laki ng mga nakasulat at nakaguhit sa damit;
10
malinaw ang mensahe batay sa disenyo
Mahusay ang ginawang pagmomodelo sa klase;
Pagmomodelo akma ang kilos sa pangkat-etniko o bansang
5
kinakatawan ng modelo
Kabuuan
25
Pamantayan
Nilalaman
ng Kasuotan

25

Pagkatapos ng mga gawain sa Modyul na ito,

muling sagutin ang tanong na nasa itaas ng bagong
Graffiti Wall. Ipaskil ang unang Graffitti Wall at
paghambingin ang dalawang sagot ng mga mag-aaral.
Paano maipamamalas ang pag-unawa sa kahalagahan ng mga
pamanang ipinagkaloob ng mga sinaunang kabihasnang
nagtagumpay sa hamong dulot ng kapaligiran nito?

DRAFT
April 1, 2014

Aralin 2: Ang mga Sinaunang Tao

ALAMIN

Sa bahaging ito ng aralin, aalamin ng guro ang iskema ng mga

mag-aaral tungkol sa pamumuhay ng mga sinaunang tao sa mundo.
Malayang makapagbibigay ng mga dating kaalaman ang mga magaaral sa bahaging ito sapagkat lahat ng kasagutan ay tatanggapin.
Pasagutin din sa mga mag-aaral ang unang kolum ng IRF Chart, isang
graphic organizer kung saan itinatala ang pagbabago ng ideya o pagunawa ng mga mag-aaral.

Gawain 1. Kung Ikaw Kaya

Ipagpapalagay ng mga mag-aaral na sila ay nabuhay sa daigdig
noong sinaunang panahon. Papipiliin sila ng tatlong bagay mula sa kahon na
sa palagay nila ay makatutulong sa kanilang pang-araw-araw na pamumuhay
at kanilang ipaliliwanag kung bakit iyon ang kanilang mga pinili.

26

apoy

bato

kahoy

banga

buto ng hayop

Pamprosesong Tanong
1. Alin ang iyong mga pinili sa nakasulat sa mga kahon?
2. Bakit ang mga ito ang iyong pinili?
3. Kaya mo bang mabuhay sa panahong iyon kung taglay mo ang
mga pinili mong bagay? Ipaliwanag ang sagot.

DRAFT
April 1, 2014

Pangunahan ang malayang talakayan sa pamamagitan ng mga

pamprosesong tanong. Magkaroon ng paglalagom sa sagot ng mga magaaral at bigyang-diin ang naranasan ng mga sinaunang tao na magkaroon
lamang ng mga kasangkapang binanggit sa gawain. Itanong, Kung ito
lamang ang mga kagamitan ng ating ninuno, paano umunlad ang
pamumuhay ng mga tao noong unang panahon? Ibibigay ng mga magaaral ang kanilang kasagutan sa susunod na gawain.
Gawain 2. I-R-F (Initial-Refined-Final Idea) Chart

Isusulat ng mga mag-aaral sa unang kolum ang kanilang kasagutan sa

katanungan na nasa itaas na bahagi ng tsart at pagkatapos ay ibabahagi sa
klase ang kanilang sagot.
Paano umunlad ang pamumuhay ng mga tao noong sinaunang
panahon?
Initial Idea
Refined Idea
Final Idea

27

Tumawag ng ilang mag-aaral na magbabahagi ng kanilang mga isinulat sa

Initial Idea. Hindi kailangang iwasto kaagad ang kanilang sagot. Ipaunawa sa mga
mag-aaral na babalikan ang kanilang isinulat sa Initial Idea pagkatapos ng
talakayan. Ipagawa ang bahaging Paunlarin.
PAUNLARIN
Sa bahaging ito inaasahan ang pagtalakay ng guro sa paksang
pag-aaralan. Inaasahan din na matututuhan ng mga mag-aaral ang
mahahalagang konseptong nakapaloob sa paksa tungkol sa mga
sinaunang tao sa daigdig. Magsasagawa ang mga mag-aaral ng ibat
ibang gawaing magpapayabong sa kanilang kaalaman tungkol sa
paksa. Gawing batayan ng talakayan ang mga tekstong makikita sa
learners module. Dapat ay naiwasto na nila ang kanilang mga maling
paniniwala pagkatapos ng araling ito. Ang huling gawain ng mga magaaral sa bahaging ito ay ang paglalagay ng kasagutan sa ikalawang
kolum ng IRF Chart.

DRAFT
April 1, 2014

Gawain 3. I-Tweet Mo!

Ipabasa ang tekstong makikita sa Learners Module at sa EASE

Module (pahina 17-22) tungkol sa antas ng pamumuhay ng sinaunang tao.
Hayaan ang mga mag-aaral na bumuo ng anim na pangkat. Ayon sa paksang
nakatakda sa grupo, pupunan ng bawat pangkat ng mga kailangang
impormasyon ang I-Tweet Mo! Organizer. Ang panahong nakatakda sa
pangkat 1 at 2 ay ang Paleolitiko samantalang sa pangkat 3 at 4 ay ang
Neolitiko at sa pangkat 5-6 ay ang panahon ng Metal. Ibibigay ng bawat
pangkat ang hinihinging mga impormasyon sa anyo ng mga tweet o
maiikling pahayag. Maaaring magbigay ang mga mag-aaral ng maraming
tweet nang ayon sa hinihinging impormasyon. Pagkatapos ng pag-uulat,
bigyan ng pagkakataon ang mga mag-aaral na magbigay ng kanilang mga
komento o saloobin sa mga pahayag na ipinaskil ng bawat grupo. Hayaan
ang mga mag-aaral na isulat ito sa kapirasong papel at idikit sa bahagi ng
komento ng dayagram.

28

@Paraan ng Pamumuhay
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
______________________________
Komento
@Kaugnayan ng Heograpiya sa Panahong Paleolitiko/Neolitiko/Metal
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
______________________________
Komento

DRAFT
April 1, 2014

@Mga Kagamitan/Tuklas
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
______________________________
Komento

Pamprosesong Tanong
1. Ano ang mga katangian ng bawat yugto ng pag-unlad ng kultura ng
tao?
2. Ano ang mg patunay na may naganap na pag-unlad sa kultura ng mga
sinaunang tao batay sa kasangkapan, kabuhayan at iba pang aspekto
ng pamumuhay?
3. Paano nakaapekto ang heograpiya ng lugar sa pag-unlad ng kultura
ng tao?
4. Ano ang iyong mabubuong kongklusyon tungkol sa mga sinaunang
tao?

Pagkatapos ng pag-uulat ng mga pangkat, iproseso ang aralin batay sa mga

inihandang tanong. Ipasuri ang pagkakatulad ng kanilang sagot. Bigyang-diin ang
mahahalagang impormasyon sa bawat paksa. Pagkatapos ng bawat ulat,
pagtuunan din ng pansin ang mga komentong ibinigay ng mga mag-aaral at iproseso ito. Magkaroon ng lagom sa mga reaksyon at sagutin ang mga isinulat na
tanong. Isunod na ang dalawa pang mag-uulat.
Mahalagang paghambingin ang mga yugto ng pag-unlad kapag tapos na ang
mga pag-uulat. Magbuo rin ng mga kongklusyon tungkol sa paksa. Gawing
lunsaran ang mga kongklusyong ito para sa susunod na gawain.
29

Gawain 4. Tower of Hanoi Chart

Nasa tuktok ng Tower of Hanoi Chart ang mga kongklusyon tungkol sa
yugto ng pag-unlad ng kultura ng mga sinaunang tao. Ipasulat ang mga magaaral ang tore ng mga ebidensyang susuporta sa mga nakatalang
kongklusyon.

Malaki ang epekto ng

heograpiya sa pag-usbong
nga unang pamayanan.

1.
2.
3.

Malaki ang naging epekto

ng agrikultura sa
pamumuhay ng mga tao.

Higit na umunlad ang

pamumuhay ng tao dahil sa
paggamit ng mga metal.

DRAFT
April 1, 2014
1.

1.

2.

3.

2.

3.

Pamprosesong Tanong
1. Ano ang kaugnayan ng iyong sagot sa nakalahad na
kongklusyon?
2. Nakabuti ba ang mga nakitang pagbabago sa pamumuhay ng
mga sinaunang tao? Bakit?
3. Maipagmamalaki ba ng kasalukuyang henerasyon ang
ginawang ito ng mga sinaunang tao? Pangatwiranan.
4. Ano ang gustong ipahiwatig ng mga kongklusyon at
ebidensyang nakatala sa Tower of Hanoi Chart tungkol sa pagunlad ng kultura ng mga sinaunang tao sa mundo?

30

Gawain 5. Ano Ngayon? Chart

Pagkatapos matukoy ng mga mag-aaral ang mahahalagang
konseptong nakapaloob sa bawat yugto ng pag-unlad ng kultura ng tao,
iugnay ito sa kasalukuyang pamumuhay.
Ipatukoy ang kahalagahan ng ilan sa mga pangyayaring naganap sa
ibat ibang yugto ng pag-unlad ng sinaunang tao sa pamamagitan ng Ano
Ngayon? Chart. Ipasulat sa mga kahon sa kanan ang kahalagahan o epekto
sa kasalukuyan ng mga sumusunod na pangyayari.

Paggamit ng Apoy

________________________________
________________________________
________________________________
_______________
________________________________
________________________________
________________________________
_______________
________________________________
________________________________
________________________________
_______________
________________________________
________________________________
________________________________
_______________
_________________________________
_________________________________
_________________________________
____________
_________________________________
_________________________________
_________________________________
____________
_________________________________
_________________________________
_________________________________
____________

DRAFT
April 1, 2014
Pagsasaka

Pag-iimbak ng labis na
pagkain
Paggamit ng mga
pinatulis na bato

Paggamit ng mga
kasangkapang metal

Pagtatayo ng mga
permanenteng titirahan

Pag-aalaga ng mga
hayop

31

Rubric sa Pagmamarka ng Ano Ngayon? Chart

Deskripsyon
Puntos
Mahusay na nailahad ang kaugnayan ng mga
Nilalaman
pangyayari noong sinaunang panahon sa
10
kasalukuyan.
Ebidensya Napatunayan
ang
kaugnayang
ito
sa
pamamagitan ng mga kongkretong halimbawa.
10
Kabuuan
20

Pamantayan

Pamprosesong Tanong
1. Gaano kahalaga ang mga pag-unlad na naganap noong
sinaunang panahon?
2. Paano hinubog ng mga pagbabagong ito ang kasalukuyang
pamumuhay ng tao?
3. Sa iyong palagay, alin sa mga pagbabago sa pamumuhay ng
tao ang may pinakamalaking epekto sa kasalukuyan?

DRAFT
April 1, 2014

Sa pagkakataong ito, babalikan ng mga mag-aaral ang kanilang I-R-F

Chart. Ipasagot muli ang tanong na nasa itaas ng chart. Isusulat nila ito sa
ikalawang kolum, sa Refined Idea. Nararapat na iwasto ng mga mag-aaral
ang kanilang mga konsepto na nakalagay sa initial idea.

PAGNILAYAN/UNAWAIN

Pagkatapos mapayabong ang kaalaman ng mga mag-aaral

tungkol sa paksa ay magsasagawa sila ng gawaing magpapalalim at
magpapatibay pa sa kanilang kaalaman sa pamamagitan ng kritikal at
malikhaing pag-iisip. Hamunin ang mga mag-aaral na makabuo ng
sariling konsepto at ibahagi ito sa pamamagitan ng isang pangkatang
gawain.

GAWAIN 6. Archaeologist at Work!

Hatiin ang klase sa apat na pangkat. Ipagpapalagay ng mga mag-aaral
na miyembro sila ng isang pangkat ng mga archaeologist na nakahukay ng
mga artifact sa isang lugar. Susuriin ng bawat miyembro ang mga nahukay
na artifact, gamit ang Artifact Analysis Worksheet #1. Pagkatapos ay paguusapan nila ang mga ginawang pagsusuri at magkakasama nilang
sasagutan ang Artifact Analysis Worksheet #2.
32

Task Card
Kabilang ka sa pangkat ng mga archaeologist mula sa ibat ibang
bahagi ng daigdig na kasalukuyang nagsasagawa ng paghuhukay sa
Catal Hyk. Nakapaloob sa task card na ito ang ilang mga artifact na
natagpuan ng inyong pangkat sa nasabing lugar.
Ang Iyong Misyon
Gamit ang Artifact Analysis Worksheet#1,suriin ang bawat artifact
na nahukay sa Catal Hyk. Tingnan ang pisikal na katangian, gamit, at
kahalagahan ng mga artifact na ito.
Kaligirang Impormasyon
Sa kasalukuyan, ang Catal Hyk ay isang lugar sa Turkey.
Sinasabing umunlad ang sinaunang pamayanang ito 9,000 taon na ang
nakararaan. May lawak na 32 acres o halos 24 football fields ang lugar
na ito. Malapit ang Catal Hyk sa pampang ng Ilog Carsamba.

DRAFT
April 1, 2014
Artifact Analysis Worksheet #1
1. Ano ang artifact?
______________________________
______________________________
2. Ano ang mga katangian nito?
______________________________
______________________________
3. Sa iyong palagay, ano ang gamit nito
noong sinaunang panahon?
______________________________
______________________________
4. Ano ang kahalagahan ng artifact na
ito?
______________________________
______________________________
5. Ano ang nais ipahiwatig ng artifact na
ito tungkol sa Catal Hyk?
______________________________
______________________________
_____________

Artifact Analysis Worksheet #2

1. Ano-ano ang katangian ng Catal

Hyk batay sa iyong ginawang
imbestigasyon?
______________________________
______________________________
2. Ihambing ang paraan ng pamumuhay
ng mga taga-Catal Hyk sa
kasalukuyang pamumuhay ayon sa
sumusunod na aspekto:
a.pang-araw-araw na gawain
b. paraan ng paglilibing
c. sining
d. pinagkukunan ng pagkain

33

Pamprosesong Tanong
1. Batay sa pagsusuri ninyo sa mga artifact, ilarawan ang kultura ng
mga tao sa Catal Hyk?
2. Ano ang mga patunay na ang Catal Hyk ay umusbong noong
panahong Neolitiko?
3. Ano ang kongklusyong maaaring mabuo mula sa paghahambing
ng buhay sa Catal Hyk at sa kasalukuyang pamumuhay?
Rubric sa Pagmamarka ng Archaeologist at Work!
Pamantayan
Deskripsyon
Puntos
Artifact
Mahusay na nasuri ang katangian ng bawat
Analysis
artifact.
10
Worksheet Mahusay na natukoy ang gamit at kahalagahan
#1
ng mga artifact na ito.
Artifact
Mahusay na nailarawan ang mga katangian ng
Analysis
Catal Huyuk gamit ang mga artifact na sinuri.
10
Worksheet Mahusay na napaghambing ang pamumuhay sa
#2
Catal Huyuk sa kasalukuyang pamumuhay.

DRAFT
April 1, 2014
Pag-uulat

Mahusay na naipaliwanag ang mga sagot.

Mahusay na nalagom ang mga impormasyong
inilahad.
Kabuuan

25

Layunin ng unang artifact analysis worksheet na higit pang

masuri ng mga mag-aaral ang mga katangian ng panahong Neolitiko sa
pamamagitan ng mga primaryang batis. Samantala, ang ikalawang
artifact analysis worksheet ay naglalayong maihambing ang buhay
noong panahon ng Neolitiko sa kasalukuyan at matukoy kung gaano na
ang lawak ng pag-unlad ng ating kultura.
Gabayan ang pagwawasto sa mga sagot ng mga mag-aaral sa
malayang talakayan. Maaaring ipaulat sa bawat pangkat ang kanilang
sagot sa dalawang artifact analysis worksheet. Ipalagom sa mga piling
mag-aaral ang ulat ng mga pangkat.

Pagkatapos nito, pasagutan ang huling kolum ng I-R-F Chart.

Tumawag ng ilang mag-aaral na magbabahagi ng kanilang mga sagot
sa chart. Bigyang-pansin ang pagbabago ng kanilang mga ideya mula
Initial Idea hanggang Final Idea.
34

ARTIFACTS

Mural Painting
Imahe mula kay Prof. Michael Fuller, St.
Louis Community College
http://users.stlcc.edu/mfuller/catalhuyuk.h
tml.

Isang Pigurin
Imahe mula kay Prof. Michael Fuller, St.
Louis Community College
http://users.stlcc.edu/mfuller/catalhuyuk.h
tml.

DRAFT
April 1, 2014
Ceremonial Flint Dagger

Imahe mula kay Prof. Michael Fuller, St. Louis

Community College
http://users.stlcc.edu/mfuller/catalhuyuk.html.

Mga palamuti mula sa mga bato at buto ng hayop

Imahe mula kay Prof. Michael Fuller, St. Louis
Community College
http://users.stlcc.edu/mfuller/catalhuyuk.html.

Obsidian Arrow Head

Imahe mula kay Prof Michael Fuller, St. Louis
Community College
http://users.stlcc.edu/mfuller/catalhuyuk.html.

Labi na nahukay sa loob ng

mga bahay sa Catal Huyuk
35

Aralin 3: Mga Sinaunang Kabihasnan sa Daigdig

ALAMIN
Bibigyang-diin sa unang bahagi ng Alamin ang malikhaing
gawaing magsisilbing pagganyak sa mga mag-aaral upang mapukaw
ang kanilang interes sa pagtalakay ng mga sinaunang kabihasnan sa
daigdig. Sa ikalawang bahagi, tutuklasin ang kanilang kaalaman tungkol
sa paksa sa tulong ng Gawain 2.

Gawain 1. Picture Frame

DRAFT
April 1, 2014
a. Ipaskil ang tatlong picture frame sa pisara. Ipaliwanag na ang
bawat frame ay may dalawang misteryosong salitang nararapat
matukoy.
b. Tumawag ng mga mag-aaral na tutukoy sa mga misteryosong
salita sa pamamagitan ng pagguhit sa loob ng frame.
c. Pahulaan ang mga salitang inilalarawan sa iginuhit ng mga kamagaral.
d. Kasunod ang halimbawa ng gawain.
K

pamayanan
pagsulat

ilog
pyramid

pagsasaka
ceramics

e. Pagkaraang maiguhit at matukoy ang mga salita sa bawat frame,

isunod ang pagproseso ng gawain batay sa mga ibinigay na
tanong.
Pamprosesong Tanong
1. Ano ang salitang mabubuo sa itaas ng frame?
2. Batay sa mga guhit sa loob bg tatlong frame, ano ang sarili mong
pagkaunawa sa salitang kabihasnan?
36

Gawain 2. WQF Diagram

a. Ipaskil ang dayagram sa pisara. Kasunod ang halimbawa nito.
Paksa: Sinaunang Kabihasnan ng Daigdig
W

DRAFT
April 1, 2014

b. Ilahad sa mga mag-aaral ang sumusunod na panuto sa pagbuo ng

dayagram:
1. Bigyang-pansin ang paksa sa pagbuo ng WQF Diagram.
2. Itala sa bawat kahon na nasa ibaba ng W (words) ang mga
salitang may kaugnayan sa nakalaang paksa.
3. Sa kahon ng Q (questions), bumuo ng 3-5 tanong na nais
mong masagot tungkol sa paksa.
4. Sa bilog F (facts), isulat ang iyong mga bagong natutuhan
tungkol sa paksa. Ipaunawa sa mga mag-aaral na sasagutin
lamang ang bahaging ito pagkatapos ng talakayan sa paksang
ito.

Kung may sapat na oras, hatiin ang klase sa mga pangkat batay sa
sumusunod na paksa: (1) Sinaunang Kabihasnan sa Kanlurang Asya, (2)
Kabihasnang Indian, (3) Kabihasnang Egyptian, (4) Kabihasnang Tsino, at (5)
Kabihasnang MesoAmerica.
Ipabuo ang WQF Diagram. Pagkaraan ng takdang minuto, atasan ang
kinatawan ng bawat pangkat na ipaskil at ibahagi ang nabuong dayagram.

37

PAUNLARIN
c.
Sa yugtong ito, tatalakayin ang heograpiya at mga sinaunang
kabihasnan ng daigdig batay sa babasahing teksto. Isasagawa ito sa
tulong ng talakayan at mga mungkahing gawaing nakapaloob sa
yugtong ito. Isunod na balikan ang WQF Diagram sa Alamin at iwasto
ang mga konseptong taliwas sa tinalakay na mga paksa.

Paksa: Kabihasnan Katuturan at mga Batayan

1. Pabigyang-katuturan ang salitang kabihasnan. Habang inilalahad ang
ibat ibang kahulugan nito, binubuo ang concept map ng
mahahalagang salitang may kaugnayan sa kabihasnan. Tingnan ang
halimbawa:

DRAFT
April 1, 2014
pamumuhay

mataas na antas

Kabihasnan

pamayanan

maunlad

organisado

Mula sa mga salitang nasa

concept map, ipabuo sa
klase ang sariling
pagpapakahulugan ng
salitang kabihasnan.

2. Inaasahang sagot: Ang kabihasnan ay tumutukoy sa isang

pamayanan o paraan ng pamumuhay ng tao na kinakitaan ng
mataas na antas ng kalinangang kultural at maunlad na lipunang may
organisadong pamahalaan, ekonomiya, sining, at sistema ng
pagsulat.
3. Talakayin ang mga batayan kung ang isang pamayanan ay maituturing
na kabihasnan batay sa mga simbolo/larawan. Ipalahad ang
interpretasyon ng mga mag-aaral sa sumusunod na simbolo.

Larawan ng korona
ng hari
http://revphil2011.w
ordpress.com/2011/
07/28/fighting-forthe-crown/

Larawan ng palay
http://forum.philbox
ing.com/viewtopic.p
hp?f=8&t=110850&p
=2818140

Larawan ng isda
http://www.fishfarm
ing.com/tilapia.html

Larawan ng
Hieroglyphics
http://depositphotos.co
m/4400538/stockphoto-Ancient-egypthieroglyphics-onwall.html

Larawan ng sinaunang
gulong
http://listdose.com/top10-inventions-thatchanged-human-livesforever

38

Pamprosesong Tanong
1. Ano ang sinisimbolo ng korona ng hari? Bakit mahalaga ang
bahaging ginampanan ng mga pinuno at ng mga batas sa isang
sinaunang pamayanan?
2. Ano ang kahulugan ng larawan ng isda at palay sa aspektong
pangkabuhayan ng mga sinaunang tao? Bakit mahalaga ang
aktibong kalakalan sa pagtataguyod ng kabihasnan?
3. Paano nagsimula ang sistema ng pagsulat ng mga sinaunang tao?
4. Ano ang kabutihan ng sistema ng pagsulat sa isang pamayanan?
5. Ano ang sinisimbolo ng gulong? Bakit may malaking pakinabang
ang mataas na antas ng agham at teknolohiya sa kabihasnan?
6. Paano mo mailalarawan ang isang kabihasnan ayon sa inilahad na
mga batayan nito?
7. Ano-ano ang sinaunang kabihasnang umunlad sa daigdig,
partikular sa Asya, Africa, at America?

DRAFT
April 1, 2014

Sa puntong ito, inaasahang malinaw na sa mga mag-aaral ang

konsepto ng kabihasnan at mga batayan nito. Magpatuloy sa susunod
na paksa.

Paksa: Impluwensiya ng Heograpiya

sa Pag-unlad ng mga Sinaunang Kabihasnan

1. Ipaskil ang mapa ng daigdig. Ipatukoy ang mga kontinente ng daigdig.

2. Ipatukoy rin sa mapa ang mga sinaunang kabihasnan sa pamamagitan
ng paglalagay ng bituin (
) sa kinaroroonan nito sa mapa.
3. Ipabasa ang teksto tungkol sa kalagayang heograpikal ng mga
sinaunang kabihasnan sa daigdig na makikita sa learners module o sa
Project EASE.
Project EASE (Effective Alternative Secondary Education) AP III
Modyul 3 Ang mga Unang Kabihasnan (pp. 7-15) (p.22) (p.54)

39

Gawain 3. Triple Matching Type

Ilahad sa mga mag-aaral ang sumusunod na panuntunan:
1. Buuin ang triple matching type sa pamamagitan ng pagsasamasama ng mga terminolohiya at konsepto ayon sa partikular na
heograpiya ng isang kabihasnan.
A

Egypt
Tsino
Indus
Mesoamerica
Mesopotamia

Sa pagitan ng mga ilog

Nasa gitna ng kontinente
Biyaya ng Nile
Nasa tangway ng Timog Asya
May matabang lupain
sa Huang Ho

Lupain ng Yucatan Peninsula

Timog ng Mediterranean
Nasa kanluran ng Yellow Sea
Dumadaloy ang Indus River
Nasa Kanlurang Asya

DRAFT
April 1, 2014
Kung may sapat na oras, isagawa ang dyad na pinamagatang triple
matching type plus 1. Idagdag ang kolum D at magbigay ng iba pang
impormasyon tungkol sa heograpiya ng mga nabanggit na sinaunang
kabihasnan.

Pamprosesong Tanong
1. Ano-anong katangiang pisikal ng mga sinaunang kabihasnan ang
magkakatulad?
2. Bakit nakaapekto ang mga anyong lupa at tubig ng isang lugar sa
pagtaguyod ng kabihasnan?
3. Alin sa kalagayang heograpikal ng mga kabihasnan ang may
malaking impluwensiya sa pamumuhay ng mga taong nanirahan
dito? Ipaliwanag.

Gawain 4. Geography Checklist

a. Ilahad ang sumusunod na panuntunan:
1. Hatiin ang klase sa limang pangkat. Bawat pangkat ay may
partikular na paksang bibigyang-pansin: (1) Sinaunang
Kabihasnan sa Kanlurang Asya, (2) Kabihasnang Egyptian, (3)
Kabihasnang Indus, (4) Kabihasnang Tsino, (5) Kabihasnang
America.
40

2. Ipabasa ang teksto tungkol sa paksang nakatalaga sa bawat

pangkat. Pagkatapos, gumawa ng checklist (maaaring gawin sa
manila paper) na katulad ng nasa ibaba.
Isulat ang nakatalagang
kabihasnan sa pangkat

Geography Checklist

Kabihasnan:
Katangiang Heograpikal:

Magtala ng 5 hanggang 10 katangiang heograpikal

ng nakatalagang kabihasnan sa pangkat

DRAFT
April 1, 2014

3. Isunod ang pagsasanib ng dalawang pangkat. Paghahambingin ng

mga miyembro ang dalawang kabihasnang nakatalaga sa kanila.
Muling gamitin ang checklist at sundin ang sumusunod na
hakbang:
Isulat ang pangalawang
kabihasnang ihahambing.

Isulat ang pangatlong

kabihasnang ihahambing.

Geography Checklist

Kabihasnan:
Katangiang Heograpikal:
1
2
3

Lagyan ng tsek () ang kahon kung taglay ng kabihasnang

tinukoy ang sumusunod na katangiang heograpikal.

4. Ipaskil ang ginawang checklist. Iulat sa klase ang output ng

paghahambing ng mga kabihasnan batay sa mga katangiang
heograpikal ng mga ito.
b. Ipasuri ang nabuong checklist ng lahat ng pangkat.

41

Pamprosesong Tanong
1. Alin sa mga katangiang heograpikal ng mga sinaunang kabihasnan
sa daigdig ang may malaking pagkakatulad sa isat isa?
2. Bakit kaya karaniwang may magkakatulad na katangiang
heograpikal ang mga sinaunang kabihasnan?
3. Ano ang epekto ng mga katangiang heograpikal na ito sa
pamumuhay ng mga sinaunang tao?
4. Para sa iyo, alin sa mga katangiang heograpikal ng mga sinaunang
kabihasnan ang nararapat na mapangalagaan? Bakit?
Paksa: Mga Sinaunang Kabihasnan sa Daigdig
a. Ipatukoy ang mga sinaunang kabihasnan sa Asya, Africa, at America.
b. Ipabasa ang teksto tungkol sa mga sinaunang kabihasnan sa Asya na
makikita sa learners module at Project EASE.
Project EASE (Effective Alternative Secondary Education) AP III
a. Modyul 3 Ang mga Unang Kabihasnan (pp. 6-48)
b. Modyul 7 Kabihasnang Klasikal sa America at Pacifico (pp. 9-16)

DRAFT
April 1, 2014

Ipagawa ang sumusunod na gawain matapos basahin ang learners module

tungkol sa Kabihasnang Mesopotamia.

Gawain 5. Complete It!

A. Kumpletuhin ang sagot sa bawat bilang sa tulong ng mga akmang letra

sa patlang.
1. ___ ___ M ___ ___ - Mga unang lungsod-estado ng Mesopotamia
2. ___ K ___ ___ ___ - Unang imperyong itinatag sa daigdig
3. ___ ___ ___ ___ L ___ ___ - Kabisera ng Imperyong Babylonia
4. C ___ ___ ___ ___ ___ ___ - Imperyong itinatag ni Nabopolassar
5. ___ ___ T ___ ___ ___ - Tawag sa mga lalawigang bumuo sa Persia
6. ___ ___ ___ ___ ___ I ___ - Imperyong itinatag pagkaraan ng
Babylonia

42

B. Kumpletuhin ang pangungusap na magbibigay

impormasyon tungkol sa kabihasnang Mesopotamia.

ng

wastong

1. Ang Mesopotamia ay maituturing na isang kabihasnan dahil________

________________________________________________________.
2. Naging tanyag si Haring Sargon I sa kasaysayan dahil_____________
________________________________________________________.
3. Sa panahon ni Hammurabi naganap ang_______________________
________________________________________________________.
4. Nagwakas ang pamamahala ng mga Chaldean sa Mesopotamia nang
________________________________________________________
________________________________________________________.

DRAFT
April 1, 2014

5. Isa sa kahanga-hangang nagawa ni Haring Darius the Great sa

Imperyong Persian ang___________________________________
________________________________________________________.
Pamprosesong Tanong
1.
2.
3.
4.

Paano nagsimula at nagwakas ang kabihasnang Mesopotamia?

Sino ang mga pinuno na namahala sa imperyo?
Ano ang naging paraan ng kanilang pamamahala?
Bakit sinasabing ang kasaysayan ng Mesopotamia ay pag-usbong
at pagbagsak ng mga kabihasnan?

Pagkatapos basahin ng mga mag-aaral ang learners module tungkol sa

Kabihasnang Indus, ipagawa ang sumusunod na gawain.

Gawain 6. Tatak-Kabihasnan sa Timog Asya

A. Iguhit sa loob ng kahon ang tatlong mahahalagang bagay na
naglalarawan sa pamumuhay ng mga katutubo at dayuhang Aryan na
nanirahan sa Timog Asya. Pagkatapos ay isulat sa loob ng bilog ang
kahalagahan ng mga tinukoy na bagay sa pamumuhay ng mga
naturang grupo ng mga tao.

43

DRAFT
April 1, 2014

B. Itala sa unang kolum ng tsart ang pagtala ng mga ambag ng

kabihasnang Indus at Panahong Vedic. Sa pangalawang kolum, itala
ang kapakinabangan nito sa kasalukuyan.

Ambag ng Kabihasnan

Kapakinabangan Ngayon

Pamprosesong Tanong
1. Ano ang dalawang lungsod na umunlad sa lambak-ilog ng Indus?
Ilarawan ang mga ito.
2. Paano mailalarawan ang pamumuhay ng mga tao sa panahong Vedic?
3. Sang-ayon ka ba sa pagpapangkat-pangkat ng mga tao sa India batay
sa sistemang Caste? Ipaliwanag ang sagot.
Ipagawa sa mga mag-aaral ang kasunod na gawain upang tukuyin ang
kanilang pagkaunawa sa paksang Pagbuo ng mga Imperyo at Kaharian.

44

Gawain 7. Empire Diagram

Kumpletuhin ang dayagram tungkol sa mga imperyong itinatag sa Timog
Asya. Sa unang kahon, itala ang mahahalagang datos sa bawat imperyo. Sa
ikalawang kahon, isulat ang mga tanyag na pinuno ng imperyo at ilarawan
ang bawat isa. Sa huling kahon, magbigay ng isang aral na natutuhan sa mga
itinatag na imperyo sa Timog Asya.

Imperyo sa Timog Asya

Maurya

Gupta

Mogul

DRAFT
April 1, 2014
Datos:

Datos:

Datos:

*
*
*
Tauhan:

*
*
*
Tauhan:

*
*
*
Tauhan:

*
*
*
Aral na Natutuhan:

*
*
*

*
*
*

Pamprosesong Tanong
1. Ano ang naging kontribusyon ng mga pinuno sa pag-unlad ng
kanilang imperyo?
2. Paano bumagsak ang mga naturang imperyo sa Timog Asya?
3. Ano-ano ang naging ambag ng mga imperyong ito sa kasalukuyang
kabihasnan?

Pagkatapos talakayin ang Kabihasnang Tsino, ipasagot ang kasunod na

gawain.

45

Gawain 8. Maramihang Pagpili sa Tsart

A. Tukuyin sa tsart ang mahahalagang impormasyon tungkol sa
kabihasnang Tsino. Kabilang ang dinastiya, mga tanyag na tauhan, at
mga ambag nito sa kasalukuyan. Piliin ang sagot sa loob ng mga bilog.
Kabihasnang Tsino

Mga Dinastiya

Chou Ming
Qing
Shang Sui Tang Yuan

1. Nakasulat sa mga oracle bone ang mga naiwang kasulatan ng mga

sinaunang Tsino nabuhay sa dinastiyang ito
2. Unang dayuhang dinastiyang namahala sa China
3. Huling dinastiya ng China
4. Yumabong sa dinastiyang ito ang kaisipang humubog sa
kamalayang Tsino tulad ng Confucianism, Taoism, at Legalism
5. Ipinagawa ang Grand Canal sa dinastiyang ito
6. Sa dinastiyang ito nagsimula at lumaganap ang kaisipang mandate
of heaven
7. Ipinatayo ang tanyag na Forbidden City sa Peking sa dinastiyang ito

DRAFT
April 1, 2014
Mga Tauhan

Zheng He Kublai Khan

Confucius Shih Huang Di

8. Itinuring ang kaniyang sarili bilang unang emperador

9. Itinatag niya ang Dinastiyang Yuan sa China
10. Pinangunahan niya ang mga ekspedisyon sa Indian Ocean at
silangang bahagi ng Africa
11. Nakasentro sa kaniyang mga aral ang kaisipang Confucianism

Mga Ambag

Great Wall Forbidden City

Mandate of Heaven Taoism

12. Pagpapahintulot ng kalangitan na mamuno ang emperador

13. Nagsilbing-tanggulan ang estrukturang ito laban sa mga tribong
nomadiko sa hilagang China
14. Naging tirahan ng mga emperador noong Dinastiyang Ming
15. Hangad ng kaisipang ito ang balanseng kalikasan at pakikiayon
ng tao sa kalikasan

46

Ipagawa ang kasunod na gawain upang tayain ang kanilang pagkaunawa

sa paksang Kabihasnang Egypt.
Gawain 9. Walk to Ancient Egypt
A. Kumpletuhin ang kasunod na dayagram. Tukuyin ang inilalarawan sa
bawat aytem.

Kabihasnang Egyptian

DRAFT
April 1, 2014
1. Tauhan

8. Tauhan

2. Bagay

7. Bagay

3. Panahon

4. Tauhan

5. Tauhan

6. Panahon

1. Nagpagawa ng Great Pyramid na pinakamalaki sa buong daigdig

2. Sistema ng pagsulat ng mga sinaunang Egyptian
3. Itinuring bilang Empire Age at pinakadakila sa kasaysayan ng sinaunang
Egypt
4. Kinilalang isa sa mahuhusay na babaing pinuno ng sinaunang Egypt
5. Napag-isa sa kaniyang paghahari ang Upper Egypt at Lower Egypt
6. Nagsimula sa Ikatlong Dinastiya ng Egypt at panahon ng pagtatayo ng
mga pyramid sa Egypt
7. Nagsilbing mga bantayog ng kapangyarihan ng mga pharaoh at naging
libingan ng mga ito
8. Lumagda sa kauna-unahang kasunduang pangkapayapaan sa hari ng mga
Hititte

47

Pamprosesong Tanong
1. Anong kabihasnan ang umunlad sa Africa? Ano ang pagkakatulad at
pagkakaiba ng kabihasnang Egyptian sa mga kabihasnang umunlad
sa Mesopotamia?
2. Paano mailalarawan ang pamumuhay ng mga sinaunang Egyptian?
3. Sino ang mga naging pinuno ng Egypt? Ano ang kanilang naging
papel sa paghubog ng kabihasnan sa Egypt?
4. Anong kongklusyon ang iyong mabubuo tungkol sa kabihasnang
Egyptian?
Kapag natapos nang basahin ang pagtalakay ng Learners Module sa
Kabihasnang Mesoamerica, ipagawa ang mga kasunod na gawain. Ang
mga gawaing ito ay naglalayong tayain ang pagkakaunawa ng mga magaaral sa mga sinaunang kabihasnan sa daigdig. Pagkatapos nilang suriin
ang bawat kabihasnan, hahamunin sila ng mga kasunod na gawain na
paghambingin ang mga ito upang makita ang kaugnayan ng bawat isa sa
kasalukuyang panahon.

DRAFT
April 1, 2014

Gawain 10. Tracing the Beginning Chart

a. Ipakumpleto ang tsart ayon sa hinihinging datos sa bawat kolum.

b. Talakayin ang mga impormasyon sa pagbuo ng tsart.
Ano ang sinaunang
kabihasnang
umusbong sa daigdig?

Paano nagsimula
ang kasaysayan ng
kabihasnang ito?

Ano ang katangian

ng mga
katutubo nito?

Pamprosesong Tanong
1. Saang aspekto nagkakatulad ang mga sinaunang kabihasnan sa daigdig
batay sa pagsisimula ng mga ito?
2. Ano ang magkakahawig na mga katangiang taglay ng mga sinaunang
katutubo sa panahon ng pagtatatag ng kanilang mga kabihasnan?
3. Kahanga-hanga ba ang ginawa ng mga sinaunang tao sa pagtatag nila ng
kanilang kabihasnan? Ipaliwanag ang sagot.
4. Anong aral ang iyong natutuhan batay sa napag-alamang mga katangian
at kakayahan ng mga sinaunang tao tungo ng kanilang pamumuhay?

48

Gawain11. Pagbuo ng K-Web Diagram

a. Ibigay sa mga mag-aaral ang mga panuntunan sa pagbuo ng
Kabihasnan - Web Diagram.
1. Tukuyin ang inilalarawan sa bawat bilang.
2. Isulat ang bilang at sagot sa puwesto nito sa dayagram.
Halimbawa: 1. Cuneiform
Mesopotamia

Egypt

DRAFT
April 1, 2014
Mesoamerica

Sinaunang
Kabihasnan

Indus

Tsino

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.

Sistema ng pagsulat ng mga Sumerian

Kambal na lungsod na umunlad sa lambak-ilog ng Indus
Sagradong aklat ng mga Aryan
Tawag sa China na nangangahulugang Gitnang Kaharian
Kauna-unahang kabihasnang umunlad sa America
Pagpapangkat-pangkat ng tao sa lipunang Hindu
Bahay-sambahan ng mga Sumerian
Pinakamalaking estruktura at libingan ng pinuno ng sinaunang Egypt
Maunlad na lungsod sa Mesoamerica na ibig sabihin ay tirahan ng diyos
Tanyag na gusali sa Babylon; kabilang sa seven wonders ng sinaunang daigdig
Estruktura sa China na nagsilbing harang at proteksiyon laban sa mga mananakop
Tawag sa rehiyon ng America na kinabibilangan ng malaking bahagi ng Mexico,
Guatemala, at El Salvador
13. Taguri sa pinuno ng sinaunang Egypt
14. Sinaunang paniniwala ng mga pinunong Tsino na may pahintulot ang langit na
pamunuan ang China
15. Tawag sa sinaunang sistema ng pagsulat ng mga Egyptian

49

b. Talakayin ang mahahalagang konseptong nakapaloob sa K-Web

Dayagram.
Gawain 12. Kabihasnan Pathway Diagram
a. Hatiin ang klase sa apat na pangkat.
b. Ipaliwanag ang sumusunod na panuntunan:
1. Bibigyang-pansin ng Pangkat 1 ang Kabihasnang Mesopotamia,
Pangkat 2 ang Kabihasnang Indus, Pangkat 3 ang Kabihasnang
Tsino, at Pangkat 4 ang Kabihasnang Egyptian.
2. Batay sa pag-unawa sa binasang kasaysayan, kukumpletuhin ng
mga miyembro ang Pathway Diagram sa pamamagitan ng
paglalagay ng mahahalagang pangyayari ayon sa tamang
pagkakasunod-sunod ng mga ito. Isulat ang isang pangyayari sa
bawat hakbang.
3. Pagkatapos mabuo ang pathway, punan ang mga bilog ng iba pang
impormasyon tungkol sa nakatalagang kabihasnan, kabilang ang
ekonomiya, kultura, at lipunan nito.
4. Ipagawa sa manila paper ang dayagram na kagaya ng nasa ibaba.

DRAFT
April 1, 2014
5. Pumili ng dalawang miyembro ang bawat pangkat na mag-uulat sa
klase tungkol sa ginawang Pathway Diagram.
6. Isaalang-alang ang mga pamantayan sa pagmamarka gamit ang
sumusunod na rubric.
Rubric sa Pagmamarka ng Kabihasnan Pathway Diagram
Pamantayan
Deskripsyon
Puntos
Nakapaloob sa dayagram ang 5 o higit pang
Nilalaman
mahahalagang pangyayari sa nakatalagang
10
kabihasnan; wasto ang pagkakasunod-sunod nito
Pag-uulat
Mahusay na naipaliwanag ang kasaysayan ng
nakatalagang kabihasnan batay sa nabuong
10
dayagram
Iba pang
Nakapaglahad ng iba pang datos na may
impormasyon kaugnayan sa kasaysayan ng nakatalagang
5
kabihasnan
Kabuuan
25
50

c. Isunod ang pagsusuri ng mahahalagang pangyayari sa bawat

sinaunang kabihasnan. Maaaring atasan ang mga mag-aaral na
bumuo ng mga tanong sa isang sinaunang kabihasnan. Talakayin ito.
Gawain 13. Gallery of Ancient Rulers
1. Hatiin ang klase sa walong pangkat. Pipili ang bawat pangkat ng isang
pinuno mula sa tinalakay na mga sinaunang kabihasnan. Ipaalalang
walang dalawang pangkat ang may kahalintulad sa pinuno.
2. Pagawain ng human statue ang bawat pangkat batay sa piniling
pinuno.
3. Ipaliwanag ang sumusunod na mga panuntunan.
a. Pumili ng isang miyembrong magsisilbing estatwa na kakatawan
sa piniling pinuno.
b. Ihanda ang posisyon ng estatwa ayon sa katangian at nagawa ng
piniling pinuno.
c. Maaaring dikitan ng papel (o manila paper) na may simbolo o mga
salitang maglalarawan sa pinuno ang katawan ng estatwa.
d. Pagkaraan ng 15 minuto, itatanghal ang mga estatwa sa klase.
Magtalaga ng 1-2 miyembrong magpapaliwanag ng ginawang
estatwa.

DRAFT
April 1, 2014

Pamprosesong Tanong
1. Ano ang mahalagang katangian ng napiling pinuno ng pangkat?
2. Bakit siya naging kilala sa kasaysayan?
3. Maipagmamalaki ba ang piniling pinuno ng inyong pangkat?
Patunayan.
4. Para sa iyo, ano ang pinakamahalagang katangiang dapat taglayin
ng isang pinuno? Bakit mo iyon nasabi?

4. Bigyan ng marka ang ginawang estatwa gamit ang kasunod na rubric:

Rubric sa Pagmamarka ng Gallery of Ancient Rulers
Pamantayan
Deskripyon
Puntos
Gawang
Angkop ang estatwa bilang kinatawan ng
Estatwa
piniling pinuno ng pangkat; wasto ang mga
10
simbolo at datos na ikinabit sa estatwa
Mahusay na ipinakilala ang nakatalagang
Pag-uulat
pinuno batay sa estatwa; naglahad ng
8
mahigit 3 impormasyon tungkol sa nasabing
pinuno
Natatangi ang pagkakabuo ng estatwa;
Orihinalidad gumamit ng mga akmang disenyo upang
7
maging makatotohanan ang hitsura
Kabuuan
25
51

Paksa: Mga Kontribusyon

ng mga Sinaunang Kabihasnan sa Daigdig
a. Magbalik-aral sa mga sinaunang kabihasnan ng daigdig.
b. Ipabasa ang mga kontribusyon/pamana ng mga sinaunang kabihasnan
batay sa learners module.
Gawain 14. K-A-K Organizer
a. Maaaring indibidwal o pangkatan ang gawaing ito.
b. Papiliin ang bawat mag-aaral (o pangkat) ng tatlong sinaunang
kabihasnan na gagawan ng Kabihasnan-Ambag-Kabuluhan (K-A-K)
Organizer.
c. Ipasulat sa parihaba ang piniling kabihasnan, sa biluhaba ang ambag,
at parisukat ang kabuluhan ng ambag sa mga sinaunang tao.

DRAFT
April 1, 2014
Kabihasnan

Ambag

Kabuluhan

d. Magsagawa ng talakayan sa klase. Maipakikita ang mga larawan ng

ibat ibang kontribusyon ng mga sinaunang kabihasnan.
Pamprosesong Tanong
1. Ano-ano ang pamana/ambag ng mga sinaunang kabihasnan sa
daigdig?
2. Ano ang kabuluhan ng mga nabanggit na ambag sa pamumuhay
ng mga sinaunang taong nanirahan sa kani-kanilang kabihasnan?
3. Bakit maituturing na dakilang pamana ang mga ambag na ito?

52

PAGNILAYAN/UNAWAIN
a.

Sa yugtong ito, isasagawa ang pagpapalalim at pagninilay

tungkol sa impluwensiyang heograpikal at mga sinaunang kabihasnan
sa daigdig. Mahalagang maiugnay ang paksang ito sa panahon ngayon
at lubos na maipakita ang bahaging ginampanan ng mga sinaunang
kabihasnan sa paghubog ng kasalukuyang pamumuhay ng tao.

Gawain 15. Thank You Letter

a. Batay sa natutuhan ng mga mag-aaral tungkol sa bahaging
ginampanan ng heograpiya sa pag-unlad ng mga sinaunang
kabihasnan sa daigdig, magpasulat ng liham pasasalamat.

DRAFT
April 1, 2014

b. Ibigay ang sumusunod na mga panuntunan sa pagsulat ng nasabing

liham:
1. Pumili ng isang anyong lupa, tubig o kahit anong bagay na may
kaugnayan sa heograpiya ng mga sinaunang kabihasnan na nais
mong gawan ng liham pasasalamat.
2. Isulat sa liham ang sariling saloobin tungkol sa mahalagang papel
na ginampanan nito sa buhay ng mga sinaunang tao.
3. Gawing batayan ang kasunod na rubric sa pagmamarka ng iyong
isinulat na liham.
Rubric sa Pagmamarka ng Thank You Letter
Deskripsyon
Mahusay na naipaliwanag ang bahaging
Nilalaman ginampanan ng heograpiya sa buhay ng mga
sinaunang tao; Nakapagbigay ng
halimbawang magpapatunay sa papel na
ginampanan nito sa mga sinaunang tao
Teknikal na Wasto ang paggamit ng bantas, baybay ng
Pagbuo ng mga salita; maayos ang mga bahagi ng
Liham
isang liham.

Pamantayan

Anyo at
Disenyo

Malinis at maayos ang pagkakasulat;

naglagay ng malilikhaing bagay at simbolo;
angkop ang kulay ng disenyo
Kabuuan

Puntos
12

5
25

53

Gawain 16. Maimpluwensiyang Kabihasnan

a. Kumpletuhin ang dayagram sa pamamagitan ng pagtatala ng pamana
ng mga sinaunang kabihasnan sa daigdig, gayundin ang impluwensiya
ng pamanang ito sa daigdig at sa ating bansa sa kasalukuyang
panahon.

Impluwensiya sa Daigdig
Impluwensiya sa Pilipinas
Pamana ng Sinaunang Kabihasnan

DRAFT
April 1, 2014
Pamprosesong Tanong
1. Sa anong aspeto ng pamumuhay ng mga Pilipino maiuugnay ang
pamanang tinukoy sa dayagram?
2. Ano ang kapakinabangang dulot ng naturang pamana sa mga
Pilipino? Magbigay ng halimbawa.
3. Bakit maimpluwensiya ang piniling pamana sa mga tao sa buong
daigdig?
4. Kung ikaw ay nabuhay sa kabihasnang nagkaloob ng nasabing
pamana, ano ang iyong reaksiyon?
5. Ano ang iba pang bagay na maituturing na pamana ng mga
sinaunang tao sa kasalukuyang kabihasnan? Bakit mo itinuring na
pamana ang mga ito?

Balikan ang WQF Diagram at punan ang kolum ng F (facts) ng

mga bago at wastong kaalaman tungkol sa paksa.

ILIPAT AT ISABUHAY
Sa pagkakataong ito, gawin ang huling yugto ng Yunit 1, ang
ILIPAT. Gamit ang kaalamang natutuhan ng mga mag-aaral batay
teksto at mga gawain, ihanda sila sa paggawa ng susunod na
proyekto.

54

Gawain 17. POKUS NGAYON:

Preserbasyon ng mga Pamana ng mga Sinaunang Kabihasnan
ng Daigdig
Ipaunawa sa mga mag-aaral ang sumusunod na sitwasyon upang
maisagawa ang inaasahang pagganap sa araling ito:
Ikaw ang tagapangulo ng National Committee on the Preservation of
Cultural Heritage ng iyong bansa na isa sa mga sinaunang kabihasnan sa
daigdig. Nakatanggap ka ng liham mula sa United Nations na humihingi ng
panukalang proyektong may layuning ipreserba ang mga dakilang pamanang
mula sa iyong bansa.
Ang iyong komite ay nagtakda ng isang pulong upang bumuo ng
panukalang proyekto para sa nabanggit na layunin. Isaalang-alang ang mga
panuntunan sa pagbuo ng panukalang proyekto:
1. Hatiin ang klase sa mga pangkat ayon sa sumusunod:
Pangkat 1 Iraq Para sa Kabihasnang Mesopotamia
Pangkat 2 Iran Para sa Sinaunang Persia
Pangkat 3 Egypt Para sa Kabihasnang Egyptian
Pangkat 4 India at Pakistan Para sa Kabihasnang Indus
Pangkat 5 China Para sa Kabihasnang Tsino
Pangkat 6 Mexico Para sa Kabihasnan sa Mesoamerica

DRAFT
April 1, 2014

2. Makibahagi sa iyong pangkat sa pagtalakay sa itinakdang kabihasnan

na bibigyang-tuon sa gagawing panukalang proyekto.
3. Bigyan ang bawat pares na miyembro ng pangkat ng pamanang
nararapat na ipreserba:
a. Pares 1 isang estruktura o landmark
b. Pares 2 isang tradisyon/kaugalian
c. Pares 3 isang sinaunang bagay

4. Isulat sa papel ang format ng panukalang proyekto. Gawing gabay ang

kasunod na template.
Bansang nakatalaga sa pangkat: ____________________
National Committee on the Preservation of Cultural Heritage
UNANG BAHAGI:
a. Pamagat ng proyekto: _________
b. Kinaroroonan ng isasagawang proyekto: _________
c. Petsa ng simula at wakas ng pagpapatupad ng proyekto: _________
d. Halagang gugugulin sa proyekto: _________
e. Ahensiya ng pamahalaang kaakibat sa proyekto: _________

55

IKALAWANG BAHAGI:
a. Panimula (Tungkol saan ang panukalang proyekto?)
b. Katuturan (Mahalaga bang isagawa ang proyekto? Bakit?)
c. Kapakinabangan (Sino ang makikinabang nito? Sa paanong paraan?)
IKATLONG BAHAGI:
a. Mga hakbang sa pagkamit ng layunin (Ano-ano ang dapat gawin
upang magtagumpay sa hangarin ng pangkat?)
b. Pondo ng proyekto (Paano makakukuha ng salaping gagastusin sa
proyekto?)
c. Pagsasanay (Sino at paano sasanayin ang mga tauhan sa pagkamit ng
proyekto?)
d. Kagamitan (Ano-ano ang kagamitan upang magawa ang proyekto?)

DRAFT
April 1, 2014
IKAAPAT NA BAHAGI:
a. Inaasahang bunga (Ano-ano ang inaasahang bunga o resulta ng
isasagawang proyekto?)
b. Mensahe sa kinauukulan at sa taong-bayan (Ano ang nais mong
sabihin upang maging matagumpay ang preserbasyon ng mga
sinaunang ambag at pamana ng bansa?)
c. Guhit ng isasakatuparang proyekto (Ano ang hitsura ng kalalabasan
ng gagawing proyekto?)

5. Talakayin ng inyong pangkat ang bubuuing panukala.

6. Kumpletuhin ang template para sa gagawing panukala.
7. Iulat sa klase ang gawang panukala. Gamitin ang mga pamantayan sa
pagmamarka ng gawaing ito.
Kraytirya
Nilalaman
ng
Panukalang
Proyekto

Kumpleto ang
nilalaman ng
panukalang
proyekto;
100% na wasto
ang itinala sa
panukala;
makatotohanan
ang lahat ng
sagot sa

May 1-2 ang

nawala sa
panukalang
proyekto; hindi
bababa sa
75% ang may
wastong itinala
sa panukala;
Makatotohanan
ang mahigit

Mahigit sa 50%
ang nawala sa
panukalang
proyekto;
mahigit sa 50%
ang hindi wasto
sa mga itinala
sa panukala;
may 50% sa
nilalaman ng

Mahigit sa
50% ang
nawala sa
nilalaman ng
panukalang
proyekto;
mahigit sa
50% ang
hindi wasto
sa mga itinala
56

tanong; may
kabuluhan ang
gawang
panukala;
mahusay ang
iginuhit sa
magiging
bunga ng
proyekto

Pinagkunan
ng Datos

Ibinatay sa 3 o
higit pang
sanggunian
ang datos na
kabilang sa
panukalang
proyekto
(aklat,
pahayagan,
video clip,
internet, at iba
pa)
Presentasyon Mahusay ang
ng
paglalahad sa
Panukalang
presentasyon;
Proyekto
malinaw at
malakas ang
boses ng
tagapagsalita;
lubos na
naipaliwanag
ang bawat
aytem sa
panukala

75% sagot sa
tanong; may
kabuluhan ang
gawang
panukala;
mahusay ang
iginuhit sa
magiging
bunga ng
proyekto na
may 1-2
aspekto ng
guhit ang
kailangang
isaayos

panukala ay
hindi
makatotohanan;
may pagaalinlangan sa
kabuluhan ang
gawang
panukala; hindi
gaanong
malinaw ang
guhit

sa panukala;
hindi makatotohanan
ang panukala;
hindi
maipakita ang
kaugnayan ng
guhit sa
panukala

Ibinatay sa 2
sanggunian
ang datos

Ibinatay lamang
ang sanggunian
sa batayang
aklat

Walang
batayang
pinagkunan at
gawa-gawa
lamang ang
mga
impormasyon

Maayos ang
paglalahad sa
presentasyon;
may ilang
kinabahan at
mahinang
boses;
naipaliwanag
ang higit sa
75% ng
kabuuang
aytem sa
panukala

Karaniwan ang
paglalahad sa
presentasyon;
maikli at hindi
binigyan ng
pansin ang
maraming
bahagi ng
panukala; hindi
gaanong
maunawaan
ang
pagsasalita;
mahigit sa 50%
ang hindi
naipaliwanag sa
panukala

Hindi malinaw
ang
paglalahad sa
presentasyon;
hindi
naipaliwanag
ang
maraming
bahagi ng
panukala;
hindi
maunawaan
ang
pagsasalita;
kaunti lamang
ang
naipaliwanag

DRAFT
April 1, 2014

57

Sa huling bahagi ng Yunit 1, ipabasa ang sumusunod na

Transisyon sa Kasunod na Yunit, ang pagbubuod ng mga paksang
tinalakay sa yunit. Nagsisilbi rin itong tulay upang iugnay ang tinalakay
na yunit sa mga paksa ng bagong yunit.

Transisyon sa Kasunod na Modyul

Tinalakay sa katatapos na Modyul ang heograpiya ng daigdig. Saklaw
nito ang mga anyong lupa at tubig, klima, at likas na yaman na may malaking
impluwensiya sa paghubog ng kasaysayan ng mga sinaunang tao.
Nakasalalay ang pamumuhay ng mga prehistorikong tao sa kanilang
mahusay na pakikiayon sa idinikta ng kanilang kapaligiran.

DRAFT
April 1, 2014

Naging instrument ang kanilang talino at kakayahan upang maging

matagumpay sa mga hamon ng buhay. Ito rin ang nagbigay-daan upang higit
na mapabuti ang kanilang pamumuhay hanggang nakapagtatag sila ng
mauunlad na pamayanang tinawag na kabihasnan.

Ang ibat ibang kontribusyon ng mga sinaunang kabihasnan sa

larangan ng politika, relihiyon, ekonomiya, kultura, agham at teknolohiya ay
lubos na nakatulong hindi lamang sa kanilang panahon kundi maging sa lahat
ng panahon.
Sa susunod na Modyul, pag-aaralan ang mga dakilang kabihasnang
klasikal ng Greece at Rome. Idagdag pa rito ang pakikipagsalaparan ng mga
Europeo noong Gitnang Panahon, ang mga kabihasnan sa iba pang panig ng
daigdig hanggang sa pagbubukang-liwayway ng Makabagong Panahon.

58

Ipagawa ang Panghuling Pagsusulit. Pansining nasa bold letter ang

mga tamang sagot.
Basahing mabuti ang bawat tanong at piliin ang wastong sagot mula
sa mga pagpipilian. Titik lamang ng wastong sagot ang iyong isulat sa
sagutang papel.
1. Isa sa limang tema ng heograpiya na tumutukoy sa kinaroroonan ng
mga lugar sa daigdig (K)
a. lokasyon
c. paggalaw
b. lugar
d. rehiyon
2. Panahon sa kasaysayan ng daigdig kung kailan naganap ang
rebolusyong agrikultural o sistematikong pagtatanim (K)
a. Mesolitiko
c. Neolitiko
b. Metal
d. Paleolitiko

DRAFT
April 1, 2014
3. Ang kabihasnang nabuo sa pagitan ng dalawang ilog (K)
a. China
c. Indus
b. Egypt
d. Mesopotamia

4. Ang kabihasnang kinilala sa pagkakaroon ng unang urban o city

planning o pagpaplanong panlungsod (K)
a. China
c. Indus
b. Egypt
d. Mesopotamia
5. Suriin ang mapa at sagutin ang tanong tungkol dito.
Greenland

http://www.outline-world-map.com/outline-transparent-world-map-b1b

59

Alin sa sumusunod ang maaaring maglarawan sa klima ng

Greenland? (P/S)
a. Tropikal na klima
b. Maladisyertong init
c. Buong taon na nagyeyelo
d. Nakararanas ng apat na klima
6. Alin sa mga sumusunod ang nagpapakita ng pagkakaiba ng mga
relihiyon noon sa mga pangunahing relihiyon sa kasalukuyan? (P/S)
a. May sinasambang diyos ang kasalukuyang mga relihiyon.
b. Walang pagkakaiba ang mga relihiyon noon at sa kasalukuyan.
c. Walang sinusunod na mga tradisyon ang mga sinaunang relihiyon.
d. Mas organisado ang mga doktrina o aral ng malalaking
relihiyon sa kasalukuyan.

DRAFT
April 1, 2014

7. Bakit napalitan ng agrikultura ang pangangaso bilang paraan ng

pagkuha ng pagkain ng mga tao noong panahong Neolitiko? (P/S)
a. Mas mahirap ang pangangaso kaysa sa pagtatanim.
b. Nagkaroon ng palagiang suplay ng pagkain ang mga tao.
c. Naging kaunti ang mga hayop na ginawang pagkain ng mga tao.
d. Mas nasiyahan ang mga tao na kumain ng mga prutas at gulay sa
halip na karne ng mga hayop.
8.

Aling pahayag ang may maling impormasyon tungkol sa panahong

Paleolitiko? (P/S)
a. Unang gumamit ng apoy ang mga sinaunang tao.
b. Pangangaso ang kanilang pangunahing paraan ng pagkuha ng
pagkain
c. Nagsimulang makipagkalakalan ng mga produktong
agricultural ang mga tao.
d. Gumamit ng magagaspang na bato ang mga tao bilang kagamitan.

9. Ano ang pinakamalapit na kongklusyon sa pahayag na Karaniwang

umunlad sa mga lambak-ilog ang mga sinaunang kabihasnan sa
daigdig? (P/S)
a. Nakasanayan ng mga sinaunang tao na manirahan malapit sa ilog.
b. Malaki ang pakinabang ng ilog upang magkaroon ng maunlad
na pamumuhay ang mga sinaunang tao.
c. Hindi lahat ng mga sinaunang kabihasnan ay umunlad sa mga
lambak-ilog.
60

d. Maraming dayuhan ang naghangad na sakupin at makontrol ang

mga lupaing malapit sa mga ilog.
10. Alin sa sumusunod na larawan ang hindi kabilang sa temang
heograpikal na lugar?
a.

b.

c.

d.

DRAFT
April 1, 2014

11. Naging masigla ang sinaunang kalakalan ng mga Tsino at ng iba

pang pangkat ng tao sa Kanlurang Asya, silangang Africa, at
silangang Europe dahil sa mahusay na rutang pangkalakalang
tinawag na Silk Road. Ano ang pinakamalapit na kongklusyon sa
pahayag na ito? (S/P)
a. Tuluyang nagbukas ang kalakalang pandaigdig sa pangunguna
ng mga Tsino dahil sa Silk Road.
b. Tinawag na Silk Road ang rutang pangkalakalang ito dahil
telang silk ang pangunahing produktong ipinagpalit ng mga
Tsino sa iba pang mangangalakal.
c. Labis na hinangaan at tinangkilik ng mga dayuhang
mangangalakal ang mga produkto Tsino noong sinaunang
panahon na nagbunga ng paghina ng kalakalan sa iba pang
panig ng daigdig.
d. Maunlad ang kabuhayan ng mga Tsino sa larangan ng
kalakalan noong panahong iyon dahil nagbigay-daan ang
Silk Road upang mapadali at mapabilis ang pagluwas ng
mga produktong Tsino.

12. Alin sa sumusunod ang mga pamana ng kabihasnang Egyptian ?

(P/S)
a. feng shui, Ramayana, halaga ng pi, hieroglyphics
b. ziggurat, code of Hammurabi, pyramid, sexagesimal system
c. Epic of Gilgamesh, sewerage system, Hinduism, Great Wall
d. hieroglyphics, mummification, pyramid, kalendaryong may 365
araw
61

13. Alin sa sumusunod na mga pahayag ang tumutukoy sa konsepto ng

lokasyon? (P/S)
a. Malaki ang suliranin ng China sa polusyong dulot ng mga pabrika.
b. Ang New Zealand ay halimbawa ng isang kapuluan o archipelago.
c. Ang Cambodia ay kaanib ng Association of Southeast Asian
Nations.
d. Nasa kanluran ng Pilipinas ang Pacific Ocean, nasa timog ang
Bashi Channel, at nasa silangan ang West Philippine Sea.
14. Bakit mahalaga ang wika sa kultura ng tao? (U)
a. Ito ang batayan ng mga relihiyon ng tao.
b. Ito lamang ang batayan ng kultura ng tao.
c. Ito ang ginagamit sa pakikipag-ugnayan ng mga tao.
d. Ito ang pinakamahalagang elemento ng kultura ng tao.

DRAFT
April 1, 2014

15. Alin sa sumusunod ang pinakaangkop na sitwasyong nagpapakita ng

kahalagahan ng metal sa mga tao sa kasalukuyan? (U)
a. Malaki ang kinikita ng mga bansa sa pagbebenta ng mga metal.
b. Lahat ng kagamitan ng mga tao sa kasalukuyan ay gawa sa mga
metal.
c. Ang mga metal ang naging dahilan para lumago ang sektor ng
kalakalan ng mga bansa.
d. Ang mga metal ang ginagamit sa pagpapatayo ng mga impraestruktura tulad ng gusali.

16. Ano ang isang patunay na nagpapatuloy pa rin ang pag-unlad ng tao
mula noon hanggang ngayon batay sa aspektong pangkabuhayan?
(U)
a. Mula sa paggamit ng magagaspang na bato, naging makabago ang
mga kasangkapan ng tao sa kasalukuyan.
b. Mula sa pagiging nomadiko, nakapagtatag ang mga makabagong tao
ng mataas na antas ng kultura.
c. Mula sa pagsasaka at pag-aalaga ng mga hayop, nakinabang ang
mga sinaunang tao dahil napabuti ang kanilang kabuhayan.
d. Mula sa pangangaso at pangangalap ng pagkain sa limitadong
lugar, naging pandaigdigan ang transaksiyon sa pagkuha ng mga
pangangailangan at sa hanapbuhay.

62

17. Alin sa sumusunod na pahayag ang nagpapakita ng ugnayang

heograpiya-kasaysayan? (U)
a. Napaliligiran ang kabihasnang Indus ng mga hanay na bundok,
disyerto at karagatan.
b. Karaniwan sa mga umunlad na sinaunang kabihasnan sa
daigdig ay nanirahan sa matatabang lupaing mainam sa
pagsasaka.
c. May politeistang relihiyon ang mga sinaunang Sumerian at
Egyptian dahil sa kanilang pagsamba sa maraming diyos at diyosa.
d. Nakipagkasundo si Ramses II ng Egypt sa pinuno ng mga Hittite na
nagbigay-daan sa pagkakaroon ng kauna-unahang nasusulat na
kasunduan sa daigdig.
18. Kung kabilang ka sa pangkat ng mga sinaunang nomadiko na
nakarating sa Egypt, ano ang magiging dahilan mo kung bakit nais
mong manatili sa nasabing rehiyon? (U)
a. Ang nagtataasang hanay ng mga bundok ng Egypt ang magliligtas
sa akin sa mababangis na hayop.
b. Mas nanaisin kong manirahan sa rehiyong Mesopotamia o sa
lambak-ilog ng Indus dahil sa yamang-tubig na nagmumula sa mga
ilog nito.
c. Ang mga lupain sa tabi ng ilog nito ang mainam na lugar sa
pagsasaka dahil sa pagkakaroon ng tubig para sa mga
pananim.
d. Napaliligiran ng mga disyerto ang Egypt kung saan sumibol ang
ibat ibang uri ng halamang nagdudulot ng maunlad na kabuhayan.

DRAFT
April 1, 2014

19. Ano ang mahalagang aral na iyong natutuhan sa pamumuhay ng mga

katutubo sa mga sinaunang kabihasnan sa Mesoamerica? (U)
a. Matatagpuan ang mga sinaunang pamayanan ng Mesoamerica sa
malaking bahagi ng kasalukuyang Mexico
b. Naging maunlad ang pamumuhay ng mga taga-Mesoamerica dahil
sa sistematikong paraan ng pagsasaka at pakikipagkalakalan.
c. Nararapat na makapamuhay ang tao ayon sa kaniyang
kapaligiran at sa kakayahan niyang alagaan at linangin ang
taglay nitong yamang likas.
d. Muling ibalik ang kadakilaan ng sinaunang kabihasnang
Mesoamerica sa pamamagitan ng muling pagtangkilik sa naging
paraan ng kanilang pamumuhay.

63

20. Alin sa sumusunod ang nagpapakita ng kabutihang dulot ng

kontribusyon ng mga sinaunang kabihasnan sa kasalukuyan? (U)
a. Nagsilbing-proteksyon ang Great Wall of China sa mga
dayuhang nagnais na sakupin ang Imperyong Tsino.
b. Ang cuneiform, ziggurat, at Hanging Gardens of Babylon ay ilan
sa mahahalagang pamana ng kabihasnang Mesopotamia sa
daigdig.
c. Maraming tirahan at gusali ang may maayos na daluyan ng
maruming tubig dahil sa sistemang sewerage na nagmula
sa kabihasnang Indus.
d. Misteryoso pa rin sa mga kasalukuyang arkitekto at inhinyero
kung paano naging matibay ang pagkakagawa ng Great
Pyramid sa Egypt.

DRAFT
April 1, 2014

64

MODYUL 2: ANG DAIGDIG SA KLASIKAL AT TRANSISYUNAL

NA PANAHON

PANIMULA AT MGA GABAY NA TANONG

Sa Mody na ito, dapat magabayan ang mga mag-aaral na mauunawaan
ang mga pangyayari sa Kasaysayan ng Daigdig sa Klasikal at Transisyunal na
Panahon. Inaaasahang sa pagtatapos ng yunit ay masasagot nila ang tanong na
paano nakaimpluwesiya ang mga kontribusyon ng Klasikal at Transiyunal na
Panahon sa paghubog ng pagkaakkilanlan ng mga bansa at rehiyon sa daigdig?

DRAFT
April 1, 2014

Pamantayang

Pangnilalaman:

Naipamamalas

ang

pag-unawa

sa

kontribusyon ng mga pangyayari sa Klasikal at Transisyunal na Panahon at

pagkabuo at paghubog ng pagkakakilalan ng mga bansa at rehiyon sa
daigdig.

Pamantayan sa Pagganap: Ang mag-aaral ay nakabubuo ng adbokasiya na

nagsusulong ng pangangalaga at pagpapahalaga sa mga natatanging
kontribusyon ng Klasikal at Transisyunal na Panahon na nagdulot ng
malaking impluwensiya sa pamumuhay ng tao sa kasalukuyan.

MGA ARALIN:
Aralin 1: Pag-usbong at Pag-unlad ng mga Klasikal na Lipunan sa Europe
Aralin 2: Pag-usbong at Pag-unlad ng mga Klasikal na Lipunan sa America,
Africa, at mga Pulo sa Pacific
Aralin 3: Ang Daigdig sa Panahon ng Transisyon

66

Sa modyul na ito, inaasahang matututuhan ng mag-aaral ang

sumusunod:
Aralin 1

Aralin 2

Nasusuri ang kabihasnang Minoan at Mycenean.

Nasusuri ang kabihasnang klasikal ng Greece.
Naipapaliwanag ang mahahalagang pangyayari sa
kabihasnang klasikal ng Rome (mula sa sinaunang Rome
hanggang sa tugatog at pagbagsak ng Imperyong
Romano).
Naipapahayag ang pagpapahalaga sa mga kontribusyon ng
kabihasnang klasikal ng Europe sa pag-unlad ng
pandaigdigang kamalayan.
Nasusuri ang mga kaganapan sa kabihasnang klasikal ng
America.
Naipaliliwanag ang mga kaganapan sa mga klasikal na
kabihasnan sa Africa (Mali at Songhai).
Nasusuri ang kabihasnang klasikal ng mga pulo sa Pacific.
Naipahahayag ang pagpapahalaga sa mga kontribusyon ng
kabihasnang klasikal ng America, Africa at mga Pulo sa
Pacific sa pag-unlad ng pandaigdigang kamalayan
Nasusuri ang mga dahilan at bunga ng paglakas ng
Simbahang Katoliko bilang institusyon sa Gitnang
Panahon.
Nasusuri ang mga kaganapang nagbigay-daan sa
pagkakabuo ng Holy Roman Empire.
Naipaliliwanag ang mga dahilan at bunga ng mga krusada
sa Gitnang Panahon.
Nasusuri ang buhay sa Europe noong Gitnang Panahon:
(Manorialismo, Piyudalismo, at pag-usbong ng mga
bagong bayan at lungsod).
Natataya ang epekto at kontribusyon ng ilang
mahahalagang pangyayari sa Europe sa pagpapalaganap
ng pandaigdigang kamalayan.

DRAFT
April 1, 2014
Aralin 3

67

PERFORMANCE TASK AND RUBRIC CRITERIA

Makagagawa ng isang video na nagpapakita ng pagmamalaki at

pagpapahalaga sa isang pamana ng Klasikal at Transisyunal na
Panahon.

Goal

Mabibigyang-diin ang mga sumusunod sa paggawa ng video:

a. Pagpapakilala sa isang pamana ng Klasikal at Transisyunal
na Panahon
b. Kahalagahan ng napiling pamana sa iyong henerasyon
c. Pangangalaga sa nasabing pamana

Role

Miyembro ng isang organisasyong pang-mag-aaral na may

adbokasiyang ipaalam sa mga kapwa mag-aaral ang kahalagahan ng
mga pamanang Klasikal at Transisyunal na Panahon.

DRAFT
April 1, 2014

Audience

Mga kapwa mag-aaral

Situation

Magdaraos ng isang seminar ukol sa pagpapahalaga sa mga

pamanang Klasikal at Transisyunal na Panahon.

Product/
Performance
Standards

Video

Ang video-kasaysayan ay mamarkahan batay sa mga itinakdang

pamantayan.

68

PAMANTAYAN
Pagsusuri sa
Pag-unlad ng
Pandaigdigang
Kamalayan

Pinaghalawan ng
Datos
Kaalaman
Paksa

sa

Organisasyon

Pagkamalikhain

NAPAKAHUSAY
Komprehensibo at napakahusay ng
pagsusuri
sa
pag-unlad
ng
Pandaigdigang
Kamalayan
sa
pamamagitan ng paguugnay-ugnay ng
mga salik at epekto ng ibat ibang
pangyayari.

MAHUSAY
Naipakita ang mahusay na
pagsusuri sa pag-unlad ng
Pandaigdigang Kamalayan sa
pamamagitan ng pag-uugnayugnay ng mga salik at epekto ng
ibat ibang pangyayari.

NALILINANG
Hindi gaanong mahusay na
pagsusuri ang pag-unlad ng
Pandaigdigang Kamalayan sa
pamamagitan ng pag-uugnayugnay ng mga salik at epekto ng
ibat ibang pangyayari.

NAGSISIMULA
Hindi
naipakita
ang
mahusay na pagsusuri sa
pag-unlad
ng
Pandaigdigang Kamalayan
sa pamamagitan ng paguugnay-ugnay ng mga
salik at epekto ng ibat
ibang pangyayari.
Walang
batayang
pinagkunan at ang mga
impormasyon ay gawagawa lamang
Hindi maunawaan ang
paksa.
Ang
mga
pangunahing kaalaman ay
hindi
nailahad
at
natalakay.
Walang
kaugnayan
ang
mga
pangunahing
impormasyon
sa
kabuuang gawain.
Di organisado ang paksa.
Malinaw
na
walang
preparasyon ang paksa.

DRAFT
April 1, 2014

Ibinatay sa ibat ibang saligan ang mga

kaalaman tulad ng mga aklat,
pahayagan, video clips, interview, radio
at iba pa.
Lubos na nauunawaan ang mga paksa.
Ang mga panguhaning kaalaman ay
nailahad at naibigay ang kahalagahan.
Wasto at magkakaugnay ang mga
impormasyon sa kabuuan.

Ibinatay sa ibat ibang saligan ang

mga
impormasyon
bagamat
limitado lamang.

Ibinatay lamang ang saligan ng

impormasyon sa batayang aklat.

Nauunawaan ang paksa. Ang

mga pangunahing kaalaman ay
nailahad ngunit di-wasto ang ilan.
May ilang impormasyong hindi
maliwanag ang pagkakalahad.

Hindi gaanong maunawaan ang

paksa.
Hindi
lahat
ng
pangunahing
kaalaman
ay
nailahad. May mga maling
impormasyon at hindi naiugnay
ang mga ito sa kabuuang paksa.

Organisado ang mga paksa at maayos

ang presentasyon ng gawain.
Ang
pinagsama-samang ideya ay malinaw
na naipahayag at natalakay gamit ang
mga
makabuluhang
powerpoint
presentation.

Organisado ang mga paksa sa

kabuuan
at
maayos
angpresentasyon
ngunit
di
masyadong
nagamit
nang
maayos
ang
powerpoint
presentation.

Malikhain ang nagawang video. Bukod

sa props at costume ay gumamit ng
ibat ibang teknolohiya tulad ng sound
effects, at digital visual effects upang
maging makatotohanan ang senaryo.

Malikhain ang nabuong video..

Gumamit ng mga props at
costume ang mga gumanap

Walang gaanonginteraksyon at
ugnayan sa mga kasapi. Walang
malinaw na presentasyon ng mga
paksa.
May
powerpoint
presentation ngunit hindi nagamit
at nagsilbi lamang na palamuti sa
pisara.
Hindi gaanong malikhain ang
video. Gumamit ng mga props at
costume subalit hindi gaanong
angkop sa ginawa.

Hindi
malikhain
ang
ipinakitang video. Kulang
sa mga props at costume
upang
maging
makatotohanan
ang
senaryo.

69

TALAHANAYAN NG ISPIKASYON
NILALAMAN NG ARALIN

Aralin 1 Pag-usbong at
Pag-unlad ng Klasikal na
Lipunan sa Europe
Aralin 2 Pag-usbong at
Pag-unlad ng mga Klasikal
na Lipunan sa Africa,
America at mga Pulo sa
Pacific
Aralin 3 Mga
Pangyayaring nagbigaydaan sa Pag-usbong ng
Europe sa Panahong
Medieval

Knowledge

Skills
/Process

Understanding

BILANG
NG
AYTEM

DRAFT
April 1, 2014
SUB-TOTAL
NO. OF
ITEMS:

SUB-TOTAL NO. OF
ITEMS:

SUB-TOTAL NO.
OF ITEMS:

TOTAL
NO. OF
ITEMS

20

*Paalala: Ang 20% ng antas ng Transfer na katumbas ng anim na aytem ay ibinahagi sa antas ng
Knowledge 2 aytem, Process 2 aytem, at Understanding 2 aytem. Ang marka para sa
Transfer ay ibabatay sa mga sagot ng mag-aaral sa mga gawain na may kaugnayan sa
Performance Tasks.

70

Pre- Assessment Matrix

PAMANTAYANG PANGNILALAMAN: Naipamamalas ang pag-unawa sa kontribusyon ng mga pangyayari sa Klasikal at
Transisyunal na Panahon sa pagkabuo at paghubog ng pagkakakilalan ng mga bansa at rehiyon sa daigdig
PAMANTAYAN SA PAGGANAP: Ang mag-aaral ay nakabubuo ng adbokasiya na nagsusulong ng pangangalaga at
pagpapahalaga sa mga natatanging kontribusyon ng Klasikal at Transisyunal na Panahon na nagdulot ng malaking
impluwensiya sa pamumuhay ng tao sa kasalukuyan.
Levels of
Assessment
Knowledge

What will I assess?

MC ITEM

CORRECT ANSWER AND

EXPLANATION
Alin sa sumusunod ang naglalawaran sa polis
B. Ito ay binubuo ng isang
bilang isang lungsodlipunang malaya at
estado?
nagsasarili at nakasentro sa
A. Ang polis ay isang uri ng pamahalaan ng isang lungsod.
mga Greeks kung saan binibigyang-diin ang
demokrasya.
B. Ito ay binubuo ng isang lipunang malaya at
Tinawag na isang lungsodestado ang polisdahil ito ay
nagsasarili at nakasentro sa isang lungsod.
C. May ibat ibang uring panlipunan ang isang
malaya at may sariling
polis at nahahati ito sa ibat ibang yunit ng
pamahalaan. Nakasentro rin
pamahalaan
ang pamumuhay ng mga tao
D. Ang bawat mamamayan ay may bahaging
sa isang lungsod.
ginagampanan sa isang polis.

DRAFT
April 1, 2014

Nailalarawan kung
bakit tinawag na
lungsod-estado ang
mga polis

Natutukoy ang
dalawang uring
panlipunan ng mga
Roman

Alin sa sumusunod ang tawag sa mga uring

panlipunan ng sinaunang
Rome?
A. Censor at Praetor
B. Etruscan at Roman
C. Patrician at Plebeian
D. Maharlika at Alipin

C. Patrician at Plebeian
Binubuo ng dalawang uri ang
lipunang Roman noong
sinaunang panahon- ang mga
Patrician na bumubuo ng
mataas na lipunan at Plebiean
71

Natutukoy ang
kahulugan ng mga
pangkat ng pulo sa
Pacific.

na binubuo ng mga
karaniwang tao tulad ng
magsasaka at
mangangangalakal.
Nahahati sa tatlong malalaking pangkat ang mga B. maliit na mga isla
pulo sa Pacific: ang Polynesia, Micronesia at
Ang nesia ay
Melanesia. Ano ang kahulugan ng Micronesia?
A. maraming isla
nangangahulugang isla at ang
micro ay maliit. Samakatuwid,
B. maliit na mga isla
C. maitim na mga isla
ang Micronesia ay tumutukoy
D. maitim ang mga tao sa isla
sa maliit na mga isla sa
Pacific.

DRAFT
April 1, 2014

Nailalarawan ang
Kapapahan o Papa
bilang mahalagang
bahagi ng simbahang
Katoliko bilang isang
institusyon

Ang Holy Roman Empire ang sinasabing

bumuhay sa Imperyong Roman. Sino ang naging
emperador ng imperyo noong 800 C.E.?
A. Charlemagne
B. Charles Martel
C. Clovis
D. Pepin the Short

A. Charlemagne

Naipaliliwanag ang
dahilan ng paglunsad
ng mga Krusada sa
Gitnang Panahon

Ang Krusada ay isang ekspedisyong militar na

inilunsad ng Kristiyanong European dahil sa
panawagan ni Pope Urban II. Ano ang
pangunahing layunin ng Krusada?
A. mapalawak ang teritoryo ng mga Kristiyano
B. mabawi ang Jerusalem sa kamay ng mga
Turkong Muslim
C. mapalawak ang kalakalan ng mga bansang

B. mabawi ang Jerusalem sa

kamay ng mga Turkong
Muslim

Kinoronahan ni Pope Leo III si

Charlemagne bilang
Emperador ng Holy Roman
Empire noong kapaskuhan ng
800 C.E.

Ang lungsod ng Jerusalem ay

tinaguriang Holy Land at
malayang dinarayo ng mga
Kristiyano subalit noong ito ay
72

Europeo
D. mapalawak pa ang kapangyarihan ng
simbahang Katoliko
Process/
Skills

LC: Nasusuri ang mga Para sa bilang na ito, gamitin kasunod na mapa:
salik sa pag-unlad ng
kabihasnang Minoan
at Mycenean

masakop ng mga Muslim,

ipinagbawal nila ang pagpasok
ng mga Kristiyano rito.
A. I at II
Naging matatag ang
Kabihasnang Minoan bunga ng
sumusunod na dahilan:
a. Nagsilbing natural na
protektisyon ng isla mula sa
mananakop ang nakapalibot
na anyong-tubig; at

DRAFT
April 1, 2014

b.Naging maunlad ang Crete

dahil sa pakikipagkalakalan
nito sa mga pulo sa Aegean
Sea, Egypt, Greece, at Syria.

http://franceschini.cmswiki.wikispaces.net/Ancient+G
reece
Umusbong ang Kabihasnang Minoan sa Isla ng
Crete. Alin sa mga sumusunod na pahayag ang
nagpapakita ng ugnayan ng heograpikal na
lokasyon sa pag-unlad ng kabihasnan sa islang
ito?
I. Nakatulong ang mga nakapalibot na anyongtubig upang maging ligtas ang isla sa mga
mananakop

73

II. Nagsilbing daanan ng mga mangangalakal

mula sa Europe, Africa, at Asya ang isla ng
Crete
III. Naitatag ng mga mamamayan ng Crete ang
sariling kabihasnan dahil nakahiwalay ito sa
Europe
IV. Naimpluwensiyahan ng mga Sinaunang
Kabihasnan ng Africa at Asya ang Kabihasnang
Minoan
A. I at II
B. II at III
C. II at IV
D. I, II, at III

DRAFT
April 1, 2014

Nasusuri ang ibat

ibang aspekto ng
Kabihasnang Klasikal
ng Greece

Para sa bilang na ito, suriin ang kasunod na

larawan

Makikita sa larawan ang mga patunay ng mataas D. Naitatag ng mga Greek

na kaalaman ng mga Greek sa larangan ng
ang pundasyon ng kaalaman
Astronomiya. Anong kongklusyon ang maaaring sa astronomiya noong
74

mabuo batay sa larawan?

A. Nagsilbing batayan ng kaalaman sa
Astronomiya ng mga Greek ang paniniwala sa
ibat ibang diyos
B. Nagmula sa mga Greek ang lahat ng
kaalaman tungkol sa Astronomiya
C.Natutuhan ng mga Greek ang kaalaman sa
Astronomiya mula sa mga Roman
D. Naitatag ng mga Greek ang pundasyon ng
kaalaman sa astronomiya noong Panahong
Hellenistic

Panahong Hellenistic
Ang maunlad na kaalaman sa
Astronomiya sa kasalukuyang
panahon ay nakabatay sa mga
obserbasyon at teoryang binuo
ng mga iskolar noong
Panahong Hellenistic.

DRAFT
April 1, 2014
Para sa bilang na ito, suriin ang sumusunod na
pahayag:

Our constitution is called a democracy because

power is in the hands not of a minority but of the
whole people. When it is a question of settling
private disputes, everyone is equal before the
law;
- PERICLES
Funeral Oration
. Ano ang ibig sabihin ng pahayag?
A. Nasusunod ang kagustuhan ng minorya sa
pamahalaang Demokrasya
B. Nakasalalay sa kagustuhan ng nakararami
ang ikauunlad ng bansa

C. Nakabatay sa batas at
kapakanan ng nakararami
ang pamahalaang
Demokrasya
Nakabatay sa pahayag na
binasa sa libing ni Pericles ang
sagot. Binibigyang-diin nito
ang mga pangunahing
katangian ng demokrasya: ang
batas at kapakanan ng mas
nakararami

C. Nakabatay sa batas at kapakanan ng

75

nakararami ang pamahalaang Demokrasya

D. Naipahahayag ng mga mamamayan ang
kanilang saloobin laban sa pamahalaan
Nasusuri ang mga
kaganapan sa
kabihasnang Kasikal
ng America

Para sa bilang na ito, suriin ang timeline tungkol

sa mga Kabihasnan sa America
Mga Kabihasnan sa America

DRAFT
April 1, 2014
1200500 B.C.E.

200-700
C.E.

250-900
C.E.

900-1100
C.E.

1200-1521

1300-1525

Olmec

Teotihuacan

Maya

Toltec

Aztec

Inca

Alin sa mga kabihasnan sa America ang

umusbong noong panahong Pre-historiko?
A. Kabihasnang Olmec
B. Kabihasnang Maya
C. Kabihasnang Aztec
D. Kabihasnang Inca

Nasusuri ang buhay

sa Europe noong
Panahong Medieval:,
Piyudalismo,

Para sa bilang na ito, basahin at unawain ang

komik istrip

A. Kabihasnang Olmec
Batay sa timeline, ang
Kabihasnang Olmec lamang
ang umusbong sa panahong
B.C.E.. Sumasaklaw ang
petsa na ito sa Panahong Prehistoriko.
B. Ito ay sistemang sosyopolitikal na ang batayan ng
kapangyarihan ay
pagmamay-ari ng lupa
76

Manorialismo, ang
Pag-usbong ng mga
Bagong Bayan at
Lungsod

Ako ang HARI,

pagmamay-ari ko ang
lahat ng lupain. Subalit
ibinigay ko ang iba sa
mga BARON.

Ako ang BARON, dapat akong maging

TAPAT sa HARI dahil ibinigay niya sa
akin ang ilan sa kaniyang lupain.dapat
maging handa akong ipaglaban siya at
magsanay ng mga KNIGHT. Ibinigay
ko ang ilan sa aking lupain sa aking mga
KNIGHT.

Binabanggit sa komik istrip ang

mga antas ng tao at ang
kanilang tungkulin sa mga
nakataaas sa kanila. Ang
ugnayang ito ay naging bahagi
ng lipunang piyudalismo sa
Europe noong Panahong
Medieval.

DRAFT
April 1, 2014
Ako ang VILLEIN, ibinigay ng KNIGHT sa
akin ang ilang sa kaniyang lupain upang
mapagtaniman at paunlarin. Tungkulin kong
magbayad ng buwis at pagkalooban siya ng
regalo. Hindi ako maaaring umalis sa lupain
na kaniyang nasasakupan nang walang
pahintulot ng KNIGHT.

Ano ang ipinahihiwatig ng pahayag ng mga

karakter sa komik istrip tungkol sa Piyudalismo?
A. Ito ay ugnayang panlipunan sa pagitan ng hari
at ng kaniyang mga nasasakupan
B. Ito ay sistemang sosyo-politikal na ang
batayan ng kapangyarihan ay pagmamay-ari ng
lupa
C. Ito ay sistemang pang-ekonomiya na
77

ipinatupad sa Europe noong Panahong Medieval

D. Ito ay naglalarawan sa paraang ginamit ng
mga hari sa Europe noong Panahong Medieval
upang mailigtas ang kaniyang teritoryo
Para sa bilang na ito, suriin ang kasunod na
larawan

DRAFT
April 1, 2014
Batay sa larawan, ano ang pangunahing
gawaing pangkabuhayan sa loob ng isang
Manor?

A. Pakikipagkalakalan
B. Pagsasaka
C. Paglilingkod sa may-ari ng lupa
78

45

D. Paggawa ng ibat ibang kasangkapan

Para sa bilang na ito, suriin ang kasunod na
graph:

Makikita sa graph ang pagtaas

ng populasyon sa nabanggit na
taon

40
35
Bilang ng populasyon sa milyon

C. 800, 1000, at 1500 C.E.

30

DRAFT
April 1, 2014
25

20

15

10
5
0

20
0

40
0

60
80
1000
1200
0
0
Taon Common Era (C.E.)

Isa sa mga epekto ng pag-unlad ng sistema ng

pagsasaka noong unang bahagi ng Panahong
Medieval ay ang pagtaas ng populasyon. Batay
sa graph, sa anong mga taon ito naganap?
79

Understanding

Nasusuri ang mga

salik sa pag-unlad ng
kabihasnang Minoan
at Mycenaean

A. 1000 at 1500 C.E.

B. 800 at 1000 C.E.
C. 800, 1000, at 1500 C.E.
D. 600, 800, at 1000 C..E.
Ang unang kabihasnang nabuo sa Crete ay
tinatawag na Minoan. Yumaman ito sa
pamamagitan ng pakikipagkalakalan sa ibayong
dagat. Ano ang pangunahing dahilan nito?
A. Napakalakas ang sandatahang-panlakas ng
Minoan.
B. Napapalibutan ng anyong tubig ang Crete at
istratehiko ang lokasyon nito.
C. Nakarating sa ibat ibang lugar ang mga
produktong mula sa Crete.
D. Napapalibutan ng mga kabundukan isla ng
Crete.
Ang sinaunang Greece ay binubuo ng ibat ibang
lungsod-estado. bawat lungsod-estado ay
malaya sa isat isa at may sariling pamahalaan.
Alin sa mga sumusunod ang dahilan ng
pagkakatatag ng hiwa-hiwalay na lungsodestado sa sinauanang Greece?
A. Iba- iba ang pinagmulan ng mga sinaunang
mamamayan ng Greece na naging dahilan ng
pagtatatag ng hiwa-hiwalay na lungsod-estado.
B. Ang Greece ay nasa timog na dulo ng Balkan
Peninsula sa Silangan ng Europe na isang
mabundok na lugar.
C. Mahahaba ang mga daungan ng Greece na
naging dahilan ng pagkakaroon ng maraming
mangangalakal sa bawat lungsod-estado.
D. Ibat iba ang kulturang nabuo sa Greece na

B. Napapalibutan ng anyong
tubig ang Crete at istratehiko
ang lokasyon nito.
Ang lokasyong heograpikal ng
Crete ay nakatulong upang
mapalago ang
pakikipagkalakalan ng Crete sa
ibayong dagat.

DRAFT
April 1, 2014

Nasusuri ang
kaugnayan ng
heograpiya sa
pagkakatatag ng mga
lungsod-estado ng
sinaunang Greece.

B. Ang Greece ay nasa

timog na dulo ng Balkan
Peninsula sa Silangan ng
Europe na isang mabundok
na lugar.
Ang pagiging mabundok ng
Greece ang pangunahing
dahilan ng pagkakaroon ng
hiwa-hiwalay na lungsodestado rito. Nagsisilbing
pangunahing hangganan ng
bawat-lungsod estado ang
mga kabundukan.

80

naging dahilan ng ibat ibang kabihasang

umusbong dito.
Naipaliliwanag kung
Alin sa sumusunod ang pinakamabigat na
bakit naging
dahilan ng pag-usbong ng Rome bilang
makapangyarihan ang makapangyarihan sa Mediterrenean?
Rome sa
A. Nakatulong ang maunlad na aspetong pangMediterrenean.
ekonomiya ng Rome kung ikukumpara sa mga
karatig-lugar.
B. Natalo at nasakop ng Rome ang mga
malalakas na kabihasnan sa Mediterrenean
tulad ng Carthage at Greece.
C. Naipagpatuloy ng Rome ang kalakasan ng
kulturang Greece kaya naging makapangyarihan
ito.
D. Lahat ng nabanggit ay sagot
Naipaliliwanag ang
Paano nakatulong ang heograpikal na lokasyon
mga kaganapan sa
ng mga kaharian ng Mali at Songhai sa pagmga klasikal na
unlad nito?
kabihasnan sa Africa
A. Napalilibutan ito ng mga anyong-tubig na
(Mali at Songhai).
nagbigay-daan sa pag-unlad ng pagsasaka
B. Nagsilbi itong tagapamagitan ng kalakalan ng
ginto, asin, at iba pang produkto sa pagitan ng
kaloob-loobang bahagi ng Africa at ng mga Arab
sa Sahara
C. Nakatulong ang kanilang lokasyon upang
mapanatili ang kalayaan at kaligtasan mula sa
banta ng mga mananakop
D. Nagsilbing natural na proteksiyon ng imperyo
ang malawak na disyerto ng Sahara.

B. Natalo at nasakop ng
Rome ang mga malalakas na
kabihasnan sa
Mediterrenean tulad ng
Carthage at Greece.
Nagsimulang magpalawak ng
teritroyo ang Rome sa
pamamagitan ng pagpasok at
pagkakapanalo sa ibat ibang
digmaan mga karatig na
kabihasnan.

DRAFT
April 1, 2014

Nasusuri ang
kabihasnang Klasikal

Alin sa sumusunod ang naglalarawan sa

sinaunang kabuhayan ng mga tao sa mga Isla

B. Nagsilbi itong
tagapamagitan ng kalakalan
ng ginto, asin, at iba pang
produkto sa pagitan ng
kaloob-loobang bahagi ng
Africa at ng mga Arab sa
Sahara
Nasa pagitan ng Sahara at ng
kaloob-looban ng Africa ang
teritoryo ng Imperyong Mali at
Songhai. Binibili nila ang mga
produkto ng mga kapwa
African at ipinagpapalit sa
produkto ng mga Arabong
Muslim
A. Ang pangunahing
kabuhayan ng mga tao sa
81

ng pulo sa Pacific.

ng Pacific?
A. Ang pangunahing kabuhayan ng mga tao sa
mga Isla ng Pacific ay pagsasaka at
pangingisda.
B. Ang mga sinaunang mamamayan ng mga
Isla ng Pacific ay naniniwala sa banal na
kapangyarihan o mana.
C. Ang sinaunang relihiyon ng mga to sa mga
Isla ng Pacific ay Animismo.
D. Ang mga sinaunang pamayanan sa mga isla
ay matatagpuan sa mga lawa o dagat-dagatan.

mga Isla ng Pacific ay

pagsasaka at pangingisda.

Ang pangunahing kabuhayan

ng mga tao sa mga Isla ng
pacific ay pagsasaka at
pangingisda. Ang nasa letra A
ang tanging tumutugon sa
kabuhayan ng mga tao sa mga
isla ng Pacific.
C. Sila ang bumubuo ng
masa ng tao noong
Panahong Medieval.

DRAFT
April 1, 2014

Nasusuri ang uri ng

tao sa sistemang
Piyudalismo.

Nasusuri ang dahilan

ng pagtatatag ng
sistemang
Piyudalismo.

Sa panahon ng Piyudalismo, ang lipunan ay

nahahati sa tatlong uri- mga Pari, mga
Kabalyero, at mga serf. Alin sa mga
sumusunod ang naglalarawan sa mga serf?

A. May karapatan at kalayaang bumuo ng

sariling pamilya ang isang serf.
B. Malaya nilang mapapa-unlad ang
kanilang pamumuhay at pamilya.
C. Sila ang bumubuo ng masa ng tao noong
Panahong Medieval.
D. Itinuturing na natatanging sektor sa
lipunan ang mga serf.
Ang madalas na pagsalakay ng mga barbaro
ay nagbigay ligalig sa mga mamamayan ng
Europe, dahil dito ay hinangad lang lahat ang
pagkakaroon ng proteksyon kaya naitatag ang
sistemang Piyudalismo. Ano ang ipinahihiwatig

Ito ang bumubuosa masa na

pangkat ng tao noong Medieval
Period. Nanatili silang nakatali sa
lupang kanilang sinasaka.

B. sa panahon ng
kaguluhan, ang mga
tao ay naghahangad
ng proteksyon
Ang pagbagsak ng Imperyong
82

ng pahayag?
A. magulo ang Europe dahil sa
pagsalakay ng mga barbaro
B. sa panahon ng kaguluhan, ang mga
tao ay naghahangad ng proteksyon
C. mahina ang pamahalaan noon kaya
dumami ang mga grupong barbaro
D. ang sistemang Piyudalismo ay sagot
sa kahirapan sa buhay ng mga tao
Mahalagang pangyayari sa Panahong Medieval
ang paglakas ng simbahang Katoliko. Isang
bahagi nito ang paglakas ng kapangyarihan ng
Kapapahan. Alin sa mga sumusunod ang higit
na naglalarawan sa Kapapahan o sa Papa?
A. Ito ay tumutukoy sa tungkulin,
panahon ng panunungkulan at
kapangyarihang panrelihiyon ng Papa
bilang pinuno ng Simbahang Katoliko.
B. Tumutukoy din ito sa kapangyarihang
pulitikal ng Papa bilang pinuno ng
estado ng Vatican.
C. Itinuturing ang Papa bilang Ama ng
mga Kristiyano na siya pa ring tawag
hanggang sa kasalukuyan.
D. Simbolo ang Kapapahan ng malawak
na kapangyarihan ng simbahang
Katoliko noong Panahong Medieval

Roma ay nagdulot ng
kaguluhan sa Europe.
Nagkaroon ng malawakang
paglusob ng mga tribong
barbaro. Dahil dito, ang mga
tao ay naghangad ng
proteksyon laban sa
kaguluhan. Naibigay ng
sistemang Piyudalismo ang
ganitong pangangailangan sa
panahon ng kaguluhan.
A. Ito ay tumutukoy sa
tungkulin, panahon ng
panunungkulan at
kapangyarihang
panrelihiyon ng Papa
bilang pinuno ng
Simbahang Katoliko.

DRAFT
April 1, 2014

Nailalarawan ang
Kapapahan o Papa
bilang mahalagang
bahagi ng simbahang
Katoliko bilang isang
institusyon noong
Panahong Medieval.

83

Aralin 1: Pag-usbong at Pag-unlad ng mga Klasikal na Lipunan sa Europe

Nakapokus ang Aralin 1 sa mga Kabihasnang Greek at Kabihasnang
Roman: na itinuturing na Kabihasnang Klasikal sa Europe. Sa pagkakataong ito,
pagtutuunan ng pansin ang ibat ibang salik na nagbigay-daan sa pag-usbong,
pag-unlad, at pagbagsak ng mga nabanggit na kabihasnan. Mahalagang
maipaunawa sa mga mag-aaral ang (a) pagkakatulad at pagkakaiba ng
sinaunang kabihasnan sa kabihasnang klasikal; (b) mapaghambing ang ibat
ibang aspekto ng pamumuhay ng mga Greek at Roman; (c) maintindihan ang
kaugnayan ng mga pangyayari sa pag-usbong ng mga Kabihasnang Klasikal sa
pagbuo ng pandaigdigang kamalayan; at (d) maunawaan ng mag-aaral ang
kahalagahan ng kontribusyon ng mga Greek at Roman sa kasalukuyang
pamumuhay, hindi lamang sa daigdig kundi maging sa Pilipinas.

DRAFT
April 1, 2014

ALAMIN

Layunin ng bahagi na ito na malaman ng guro ang lawak ng kaalaman at pagunawa ng mga mag-aaral tungkol sa paksa. Sa Aralin 1, may dalawang gawain para
sa bahaging ito. Ito ang Ano ang Gusto Ko? at I-R-F Chart.

1. Ipasagot ang Paunang Pagsusulit. Itala ang iskor ng mag-aaral.

2. Ipasagot ang Gawain 1 Ano ang Gusto Ko?. Talakayin ang sagot ng mag-aaral
sa pamamagitan ng gabay na tanong.
3. Ipasagot ang bahaging initial ng Gawain 2 I-R-F Chart. Ipabahagi sa magaaral ang kanilang sagot. Tanggapin ang kanilang sagot at ipaalala na gawing gabay
ang tanong sa susunod na bahagi ng gawain.
4. Pagkatapos ng bahagi ng Alamin, inaasahan na maisasagawa ng guro ang mga
sumusunod:
. 1. Pagtukoy ng mga paunang kaalaman at pag-unawa ng mga mag-aaral tungkol sa
aralin
2. Paglalahad ang pangunahing tanong kaugnay sa aralin
3. Pagpapaliwanag sa mga mag-aaral ang mga sakop at daloy ng aralin

5. Pagkatapos ng bahaging Alamin, magbigay ng takdang-aralin na may kaugnayan

sa paksang tatalakayin.

84

PAUNLARIN
Ang bahaging ito ay may layuning na pagtibayin at palawakin ang mga dating
kaalaman ng mga mag-aaral ukol sa aralin. Sa bahaging ito makikita ang mga
karagdagang babasahin o teksto na siyang magpapalawak ng kaalaman ng mga
mag-aaral.
Magbibigay din ang guro ng mga mapanghamong gawain na
makatutulong upang mapalawak ang pag-unawa ng mga mag-aaral sa aralin.
Bahagi din ng Paunlarin ang mga pormatibong pagtataya (formative assessment).

Panimulang Gawain
1. Talakayin ang pagkakaiba at pagkakatulad ng Sinaunang Kabihasnan at
Kabihasnang Klasikal. Bigyang-diin ang aspekto ng heograpiya. Iugnay ang
talakayan sa Pagsisimula ng Kabihasnang Klasikal ng Greece.

DRAFT
April 1, 2014

Pagtalakay sa Nilalaman at Pagsagot sa mga Gawain

1. Ipasagot ang Gawain 3 Mapa-suri. makagagamit ng mas malaking mapa, LCD

projector o kaya ay ang mapa sa modyul sa pagtalakay at pagproseso ng gawain.
2. Mahalagang maunawaan ng mag-aaral ang kaugnayan ng heograpiya ng Greece
sa pag-usbong ng kabihasnan dito.
3. Ipagawa ang Gawain 4 Magbasa at Matuto tungkol sa Kabihasnang Minoan at
Mycenaean. Ipabasa ang teksto sa pahina 14-16. Magagamit itong takdang aralin o
kayay gawin sa klase. Talakayin sa klase ang nilalaman ng teksto.
4. Ipasagot ang Gawain 5 Daloy ng Pangyayari. Talakayin ang sagot ng mag-aaral
mga sa ng pagsagot sa mga pamprosesong tanong.

85

Inaasahang Sagot
1600

1100
B.C.E. narating
ng Crete ang
tugatog
ng
tagumpay.

1400 B.C.E.
tuluyang
bumasak
ang
Kabihasnang
Minoan.

3100 B.C.E.

itinatag
ang
Kabihasnang
Minoan ni Haring
Minos,
isang
maalamat na hari.
Sinalakay ang
Knossos
ng
mga
di
nakilalang
mananalakay na
sumira
at
nagwasak
sa
buong
pamayanan.

DRAFT
April 1, 2014

Kabihasnang Minoan

Nakilala
ang
Knossos
bilang
makapangyarihang
lungsod
na
sumakop
sa
kabuuan ng Crete .

86

Patuloy na pinaunlad
ng mga Mycenean ang
kanilang kabihasnan.
Naimpluwensiyahan ito
ng
Kabihasnang
Minoan
dahil
sa
pagsakop
nila
sa
Crete.

Naging
palasak
ang
digmaan.
Nahinto
ang
kalakalan at pagunlad ng sining.

Nagsilbing sentro
ng Kabihasnang
Mycenaea
ang
isang lugar na
malapit
sa
Aegean Sea.
1100
B.C.E.
Sinakop ng mga
Dorian
ang
Mycenaea. Ito
ang
naging
dahilan
ng
pagbagsak ng
Kabihasnang
Mycenaea.

DRAFT
April 1, 2014
Kabihasnang
Mycenean

1400 B.C.E.
naging
makapangyarihan
ang Kabihasnang
Mycenaea.
Sinakop nila ang
isla ng Crete.

Paalala: Ang gawaing ito ay isang halimbawa ng pormatibong pagtataya. Maisaama ito sa
portfolio ng mag-aaral.

5. Ipagawa ang Gawain 6 Magbasa at Matuto tungkol sa mga lungsod-estado ng

Sparta at Athens. Ipabasa ang teksto sa pahina 18-23. Magagawa itong takdangaralin o gawain sa klase. Talakayin sa klase ang nilalaman ng teksto.
Sa pagtalakay ng paksa, mahahati ang klase sa ibat ibang pangkat upang
ilahad ang nilalaman ng kanilang binasa. Ang paglalahad ay maaaring reporting, role
playing, pagguhit ng poster o pagbuo ng flowchart.

87

6. Ipasagot ang Gawain 7 Paghahambing. Talakayin ang sagot ng mag-aaral sa

tulong ng mga Pamprosesong Tanong.

Sparta

- binigyang-diin ang
pagpapalakas ng katawan
- nakatuon sa pagpapaunlad
ng istratehiyang pangmilitar

Athens

- binigyang-diin ang
pilosopiya at edukasyon
- nakatuon sa pagpapanday
ng kaisipan at talino

DRAFT
April 1, 2014
-mahuhusay ang mga
mandirigma

- Oligarkiya ang pamahalaan

- ang pinuno ay kadalasang
pinakamahusay na
mandirigma

- itinuring na mga
mamamayan o citizen ang
mga lalaki
- Demokrasya ang
pamahalaan

- Nagdesisyon ang
pamahalaan batay sa
kagustuhan ng nakararami

- lungsod-estado sa Greece
- nakabuo ng mataas na antas ng kabihasnan
- nakaimpluwensiya sa pag-unlad ng
Kabihasnang Klasikal ng Greece

Paalala: Ang gawaing ito ay isang halimbawa ng pormatibong pagtataya. Maisasama ang
gawaing ito sa portfolio ng mag-aaral.

7. Ipabasa ang teksto tungkol sa mga digmaan at hamon na kinaharap ng mga

Greek. Ipaalala sa mga mag-aaral na bigyang-pansin ang mga gabay na tanong
upang higit na maunawaan ang kanilang binasa.

88

8. Ipasagot ang Gawain 9 A-K-B Chart.

Digmaang Kinasangkutan ng Sinaunang Greece

Aktor (Sino ang

magkalaban?)

Digmaang
Graeco-Roman

Digmaang
Peloponessian

Greek laban sa
mga Roman

Delian league laban

sa Pelopenessian
league

DRAFT
April 1, 2014

Kaganapan
(Ano-ano ang
mahahalagang
pangyayari?)

Bunga
(Ano ang
resulta ng
digmaan?)

- Tinawid ni Darius ang

Aegesan Sea kasama ang
25,000 sundalo
- Ipinagpatuloy ni Xerxes
ang pagsugod sa Athens.
Naging madugo ang
labanan sa Themopylae
- pinamunuan ni Leonidas
ang 300 Spartan upang
harangin ang mga Persian
- Nagwagi ang mga
Athenian sa labanan sa
Salamis sa pamumuno ni
Themistocles

Tinalo
ng
magkakaalyansang
lungsod-estado ng
Greek ang mga
Persian

- Noong 431 B.C.E. ,

nilusob ng mga Spartan
ang karatig pook ng
Athens
-Ipinag-utos ni Pericles sa
mga Athenian ang
pananatili sa lungsod
- Lumaganap ang sakit sa
Athens at marami ang
namatay
- Nagtaksil si Acibiades sa
mga Athenian
-Nagwagi ang Sparta.

Isang trahedya ang

digmaan dahil sa
malawakang
pagkawasak ng ariarian at pagkamatay
ng mga tao.

10. Ipagawa ang Gawain 10 Magbasa at Matuto. Ito ay tekstong naglalaman ng

impormasyon tungkol sa Ginintuang Panahon ng Athens.

89

11. Ipasagot ang Gawain 11 Talahanayan, Punan Mo. Ipabahagi sa mag-aaral ang
kanilang sagot. Gamitin ang mga pamprosesong tanong sa pagtalakay sa gawain.
Larangan
Pamahalaan

Ambag
Demokrasya

Kahalagahan
Nagbigay ng pagkakataon
sa mga mamamayan na
makibahagi sa
pagdedesisyon para sa
kanilang lungsod-estado,
siyudad, probinsiya, at
bansa.

Paalala: Ang iba pang sagot sa talahanayan ay batay sa natutuhan ng mga mag-aaral

12. Ipagawa ang Gawain 12 Magbasa at Matuto. Ito ang tekstong naglalaman ng
impormasyon tungkol sa paglakas ng Imperyong Macedonia at paghina ng mga
lungsod-estado ng Greece.

DRAFT
April 1, 2014

13. Ipasagot ang Gawain 13 Greecesa Isang Tingin.

Ang mga sagot sa

gawaing ito ay batay
sa natutuhan ng
mag-aaral tungkol sa
aralin.
Talakayin ang
gawain gamit ang
mga pamprosesong
tanong

90

14. Ipaliwanag ang mga pangyayari na nagbigay-daan sa paghina ng Imperyong

Macedonia at tuluyang pagbagsak ng Kabihasnang Klasikal ng Greece.
15. Iugnay ang Kabihasnang Klasikal ng Greece sa pag-usbong ng Kabihasnang
Klasikal ng Rome.
16. Ipasuri ang nilalaman ng timeline tungkol sa ilang mahahalagang pangyayari sa
kasaysayan ng Rome na nagpapakita ng pag-usbong, pag-unlad, at paghina ng
Imperyong Roman.
17. Ipagawa ang Gawain 14 Magbasa at Matuto. Ito ang teksto tungkol sa Rome:
heograpiya, alamat ng pagsisimula, pagtatatag ng Republika, paglawak ng
kapangyarihan, mga namuno, at mga kontribusyon ng Rome sa kabihasnan.
Ipasagot ang mga tanong upang magsilbing gabay sap ag-unawa ng nilalaman ng
tekstong binasa. Maaari ring gumamit ng mga larawan sa pagtalakay.

DRAFT
April 1, 2014

18. Ipasagot ang Gawain 15 Lagumin Mo. Ibabatay ng mga mag-aaral ang
kanilang sagot sa chart sa kanilang natutuhan at naunawaan sa talakayan.
Pangyayaring Nagdulot ng
Paglakas ng Rome

Patunay/ Paliwanag

Paalala: Ang sagot sa chart na ito ay batay sa pag-unawa ng mag-aaral. Maaari ito
bigyan ng marka at irekord sa kolum para sa Knowledge at Process/Skill.

91

19. Ipabasa ang Gawain 16 Magbasa at Matuto. Ito tekstong naglalaman ng

impormasyon tungkol sa mga naganap na digmaang-sibil sa Rome: sa pamumuno ni
Julius Caesar, sa pamamahala ni Octavian (Augustus), iba pang emperador, at sa
mga salik na nagbigay-daan sa paghina ng Imperyong Roman.
Gamitin ang mga tanong upang magsilbing gabay sap ag-unawa ng nilalaman ng
teksto. Maaari ring gumamit ng mga documentary film, powerpoint presentation,
dramatization, at iba pang angkop na paraan sa paglalahad at pagtalakay ng
nilalaman ng teksto.
20. Ipasagot ang Gawain 17 Rome Sa Isang Tingin.

Cause

Effect

Paalala: Ang
sagot
sa
gawaing ito ay
batay
sa
pagkaunawa
ng mag-aaral.

DRAFT
April 1, 2014

Bakit maituturing na Kabihasnang Klasikal ang nabuong Kabihasnan ng mga Roman?

______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

92

21. Ipasagot ang Gawain 18 Pagsulat ng Sanaysay.

Paalala: Ang sagot sa gawaing ito ay batay sa pagkaunawa ng mag-aaral. Maaari itong
bigyan ng marka at irekord sa kolum na Understanding.

22. Ipasagot ang Gawain 19 I-R-F Chart. Pabalikan sa mga mag-aaral ang tanong
na inilahad sa bahagi ng Alamin. Ipasulat ang sagot sa bahaging Revised. Ipasuri
ang pangkalahatang sagot ng mag-aaral. Bigyang-pansin ang mga bahagi ng paksa
na hindi nila gaanong nauunawaan. Suriin kung may naganap na pag-unlad sa pagunawa nila tungkol sa tanong. .
Sa bahaging ito, mababalikan ang mga tanong at mga bahagi ng aralin na
hindi pa gaanong nauunawaan ng mag-aaral. Magsagawa ng reinforcement, reteaching o magbigay ng karagdagang gawain sa mga bahaging hindi malinaw sa
mga mag-aaral.

DRAFT
April 1, 2014
PAGNILAYAN AT UNAWAIN

Layunin nitong palalimin ang pag-unawa ng mag-aaral sa aralin sa pamamagitan ng

mga mapanghamong gawain. Isinasagawa sa bahaging ito ang pagninilay kung saan
babalikan at susuriin ng mag-aaral ang kanilang kaalaman at pag-unawa, aalamin kung
alin sa mga bahagi ng aralin ang hindi pa gaanong naunawaan, at kung ano ang
kanilang realisasyon. Bukod dito, kailangan din mapatunayan na naunawaan nila ang
aralin sa pamamagitan ng pagsagot sa pangunahing tanong.

23. Higit na mauunawaan ng mag-aaral ang aralin kung kung maiuugnay ito sa
kanilang sariling karanasan at kakayahan. Sa pamamagitan ng Gawain 20 EPostcard, susuriin ang kahalagahan ng mga kontribusyon ng Kabihasnang Klasikal
sa Europe sa kasalukuyan. Upang maging mas kawili-wili ang gawain, ipagamit ang
napiling social networking site upang ipabatid sa iba ang kanilang nagawa.
Mga hakbang:
1. Hatiin ang klase sa mga pangkat.
2. Italaga sa mga nabuong pangkat ang ibat ibang aspekto kung saan may
mahalagang kontribusyon ang Kabihasnang Klasikal sa Europe. Ang sumusunod na
aspekto ay Pamahalaan, Ekonomiya, Relihiyon, Sining at Kultura, Arkitektura,
Pilosopiya, Siyensiya at Teknolohiya.

93

3. Papipiliin ang bawat pangkat ng isang mahalagang kontribusyon ng Kabihasnang

Greece at Rome.
4. Ipagamit ang napiling kontribusyon sa paggawa ng E-Postcard.
5. Ipakita sa klase ang nagawang E-postcard sa klase at ipa-upload sa napiling social
networking site.
Paalala: Maaaring bigyan ng marka ang gawaing ito at i-rekord sa kolum ng Understanding
at Product/Performance.

24. Ipasagot ang Gawain 21 I-R-F Chart. Sa puntong ito, ipasagot sa mga magaaral ang huling bahagi, ang Final. Suriin kung nagkaroon ng pagbabago at pagunlad tungkol sa kaalaman at pag-unawa ng mag-aaral tungkol sa paksa.
Tiyakin ang pangkalahatang kaalaman at pag-unawa ng klase tungkol sa
paksa. Kung kinakailangan, maaaring balikan ang ilang bahagi ng aralin na hindi
gaanong naunawaan ng karamihan.

DRAFT
April 1, 2014

Matapos masagot ang Gawain 21, I-R-F Chart, Makikita kung talagang umunlad ang
kaalaman at pag-unawa ng mga mag-aaral. Maaaring sa puntong ito, mayroon pang mga
katanungan ang mga mag-aaral. Maaari itong sagutin o kaya ay itanong sa klase upang
maibahagi ng mga kamag-aaral ang kanilang sagot.

Bilang panglahat na pahayag, ipabasa sa mag-aaral o ilahad ng guro ang

nilalaman ng Transisyon sa Susunod na Modyul.

Hindi na ito kailangan pang

talakayin ng guro subalit maaari niya itong ilahad,

gamit ang graphic organizer

upang tumatak sa isipan ng mga mag-aaral ang pangkalahatang ideya ng aralin.

Mahalagang bahagi din ng transisyon ang pag-uugnay ng nakaraang aralin sa mga
susunod na araling tatalakayin sa modyul na ito upang makita ang daloy ng
kasaysayan, ang mga sanhi at epekto ng mga pangyayari, at higit sa lahat, ang
kaugnayan ng mga Kabihasnang Klasikal sa Europe sa pag-unlad ng pandaigdigang
kamalayan.

94

ARALIN 2: Pag-usbong at Pag-unlad ng mga Klasikal na Lipunan sa America,

Africa, at mga Pulo sa Pacific
Nakapokus ang araling ito sa mga Kabihasnang Klasikal na umusbong sa
America, Africa, at mga Pulo sa Pacific. Layunin nitong maimulat ang mga mag-aaral
sa iba pang mahahalagang ambag sa kabihasnan ng iba pang lahi. Kadalasang
kakaunti lamang ang alam ng mag-aaral tungkol sa Africa at mga Pulo sa Pacific.
Samantala, nakasentro sa bansang USA ang kanilang kaalaman tungkol sa kontinente
ng America. Sa araling ito, inaasahang mamumulat ang mga mag-aaral sa iba pang
Kabihasnang Klasikal na umusbong sa daigdig.
Mahalagang magabayan ng guro ang mga mag-aaral sa pag-unawa kung
paano nakaimpluwensiya ang mga pangyayari, gayun din ang naging tugon sa hamon
ng mga sinaunang mamamayan sa mga nabanggit na kontinente tungo sa pagbuo ng
sariling pagkakakilanlan.

DRAFT
April 1, 2014

Mga Kasanayan:

1. Naipaliliwanag ang kaugnayan ng heograpiya sa pag-usbong ng Kabihasnan sa

America.
2. Nasusuri ang mga kaganapan sa Kabihasnang Klasikal ng America.

3. Naipaliliwanag ang kahalagahan ng kontribusyon ng mga Kabihasnang Klasikal sa

America.
4. Naipaliliwanag ang kaugnayan ng heograpiya sa pag-usbong ng Kabihasnan sa
Africa (Mali at Songhai).
5. Nasusuri ang mga kaganapan sa Kabihasnang Klasikal ng Africa (Mali at
Songhai).
6. Naipaliliwanag ang kahalagahan ng kontribusyon ng mga Kabihasnang Klasikal sa
Africa (Mali at Songhai).
7. Natatalakay ang pagkakaiba ng heograpiya ng mga Pulo sa Pacific.
8. Nasusuri ang Kabihasnang Klasikal ng Pulo sa Pacific.
9. Naipaliliwanag ang pagkakaiba at pagkakatulad ng mga kultura ng mga
mamamayang naninirahan sa mga Pulo sa Pacific.
10. Naipahahayag ang pagpapahalaga sa mga kontribusyon ng Kabihasnang
Klasikal ng America, Africa at mga Pulo sa Pacific sa pag-unlad ng pandaigdigang
kamalayan.

95

ALAMIN
Layunin ng bahagi na ito na malaman ng guro ang lawak ng mga dating
kaalaman at pag-unawa ng mga mag-aaral tungkol sa paksa. Sa Aralin 2, may
dalawang gawain para sa bahaging ito. Ito ang Imbestigasaysayan at Ang Aking
Paglalakbay.
1. Ipasagot ang Paunang Pagsusulit. Itala ang iskor ng mag-aaral.
2. Ipasagot ang Gawain 1 Imbestigasaysayan Ipalahad sa mag-aaral ang
kanilang sagot.
3. Ipasagot ang bahaging Simula ng Gawain 2 Ang Aking Paglalakbay.
Ipabahagi sa mag-aaral ang kanilang sagot. Tanggapin ang lahat ng sagot at
ipaalala na gawing gabay ang tanong sa susunod na bahagi ng gawain.
4. Pagkatapos ng bahaging Alamin, inaasahang matutukoy o maisasagawa ng guro
ang mga sumusunod:

DRAFT
April 1, 2014

. 1. Pagtukoy ng paunang kaalaman at pag-unawa ng mga mag-aaral tungkol sa aralin

2. Paglalahad ng ang pangunahing tanong kaugnay ng aralin
3. Pagpapaliwanag ng mga sakop at daloy ng aralin

5. Pagkatapos ng bahaging ito, magbigay ng takdang-aralin na may kaugnayan sa

paksang tatalakayin.
PAUNLARIN

Ang bahaging ito ay may layuning pagtibayin at palawakin ang mga dating
kaalaman ng mga mag-aaral ukol sa aralin. Sa bahaging ito, makikita ang mga
karagdagang babasahin o teksto na magpapalawak ng kaalaman ng mga magaaral. Magbibigay din ang guro ng mga mapanghamong gawain na makatutulong
upang mapalawak pa ang pag-unawa ng mga mag-aaral sa aralin. Bahagi rin ng
Paunlarin ang mga pormatibong pagtataya (formative assessment).
1. Talakayin ang kaugnayan ng mga nakaraang aralin sa mga paksang tatalakayin
sa Aralin 2. Makatutulong ang pagtingin sa nilalaman ng timeline sa Gawain.
Magbibigay ito ng pangkalahatang ideya sa mag-aaral tungkol sa mga pangyayari sa
ibat ibang panig ng daigdig at kung kailan naganap ang mga ito.
2. Ipagawa ang Gawain 4 Magbasa at Matuto. Ito ay naglalaman ng teksto tungkol
sa Kabihasnang Maya. Upang maging kawili-wili at malalim ang pagtalakay ng
nilalaman, gamitin ang mapa at mga kaugnay na tanong, mga larawan, at graphic

96

organizer na matatagpuan sa Yunit 2. Maaari ring gumamit ng multimedia devices sa

paglalahad ng nilalaman ng teksto.
3. Ipagawa ang Gawain 5 Patunayan Mo.
Mungkahing Sagot:
Pamahalaan
Pinamunuan ng mga halach uinic o
tunay na lalaki. Katuwang nila ang
mga pari sa pamamahala.

Relihiyon
Sumasamba sa diyos ngpagtatanim. Nagpagawa ng
pyramid na may templo sa tuktok kung saan isinasagawa
ang pag-aalay ng tao at iba pang produkto.

Ang mga Maya ay nakabuo ng mataas na antas ng kabihasnan

DRAFT
April 1, 2014

Ekonomiya
Nagtanim at nakipagkalakalan sa mga
karatig lugar. Mais at palay ang
pangunahing pananim.

Arkitektura
Kabilang sa mga likhang arkitektura
ang Pyramid of Kukulcan,
at obserbatoryo.

Napatunayan kong mataas (mababa) ang antas ng kabihasnan ng mga Mayan

dahil _________________________________________________________

________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________.

Ang sagot sa bahaging ito ay batay sa pagkaunawa ng mag-aaral sa paksa.

4. Ipagawa ang Gawain 6 Exit Card. Ito ay isang pormatibong pagtataya. Layunin
nitong masuri kung naunawaan ng mag-aaral ang nakaraang paksa. Kung positibo
ang resulta ng pagtataya maaari nang tumungo ang guro sa susunod na paksa.
Subalit kung hindi, maaaring magbigay ng karagdagang gawain, muling ituro ang
ilang paksa (re-teaching) upang lubusan itong maunawaan ng mga mag-aaral. Hindi
dapat maging batayan ng pagmamarka ang resulta ng pormatibong pagtataya.

97

5. Ipabasa ang Gawain 7 Magbasa at Matuto. Ito ang tekstong naglalaman ng

impormasyon tungkol sa Kabihasnang Aztec. Gamitin ang mapa, mga gabay na
tanong, larawan, at mga graphic organizer na bahagi ng teksto upang mapadali at
mas maging malinaw ang pag-unawa sa teksto. Makagagamit din ng multimedia
devices sa paglalahad nito.
6. Ipagawa ang Gawain 8 Daloy ng mga Pangyayari. Gawing gabay ang mga
pamprosesong tanong sa pagtalakay at pagpoproseso ng gawain.

Mungkahing Sagot:

Naging maunlad
ang mga Aztec.
Naglunsad rin sila
ng
malawakang
kampanyang
pangmilitar
at
nasakop ang mga
karatig pook.

DRAFT
April 1, 2014
Itinatag nila ang
pamayanan
ng
Tenochtitlan.
Nang
lumaon,
naging sentro ito
ng kalakalan.

Unti-unting
nagtungo ang mga
nomadikong Aztec
sa Lambak ng
Mexico
upang
manirahan doon.

Dumating
Hernando
at
ang
Espanyol
1519.

si
Cortes
mga
noong

Nagkaroon
ng
epidemya na kumitil sa
maraming
buhay.
Inagaw
ng
mga
Espanyol
ang
pamumuno sa mga
Aztec.

7. Ipagawa ang Gawain 9 Pagsulat ng Sanaysay. Maaaring markahan ang

gawaing ito at i-rekord sa kolum na Understanding.
8. Ipagawa ang Gawain 10 Pagsusuri sa Aking Natutuhan. Ito ay isang
pormatibong pagtataya na katulad ng Gawain 6. Muli, kung makikita ng guro na
sapat na ang kaalaman at pag-unawa ng mag-aaral, maaari nang magpatuloy
susunod na paksa.
9. Ipabasa ang Gawain 11 Magbasa at Matuto. Ito ang teksto na naglalaman ng
impormasyon tungkol sa Heograpiya, Pamahalaan, Ekonomiya, Relihiyon, at mga
pangyayari na may kaugnayan sa Kabihasnang Inca. Gamitin ang mga mapa,
larawan, at graphic organizer upang mas madaling matalakay ang paksa.

98

10. Ipagawa ang Gawain 12 Sino Sila? Atasan ang mga mag-aaral na ilahad ang
kanilang sagot sa klase.
11. Ipagawa ang Gawain 13 Puno ng Kaalaman tungkol sa mga dahilan ng
pagbagsak ng Imperyong Inca.

Naging mahirap para

sa pinunong Incan na
pamunuan
ang
napakalawak
na
teritoryo ng imperyo

Pagkamatay ng
maraming
mamamayan dulot ng
epidemyang smallpox
Makabagong
teknolohiyang pandigma
ng mga Espanyol. Ang
mga mananakop na
Espanyol
ay
pinamunuan
ni
Francisco Pizarro

DRAFT
April 1, 2014

Tunggalian tungkol
sa pamumuno at
kawalang
kapanatagan
sa
mga nasakop na
bagong teritoryo

Mga Dahilan ng Pagbagsak

ng Imperyong Inca

99

12. Ipagawa ang Gawain 14 MAPAsuri. Ipasagot sa mag-aaral ang mga gabay na
tanong na may kaugnayan sa mapa.
13. Ipagawa ang Gawain 15 KKK (Kaugnayan ng Kabihasnan sa Kasalukuyan).
Maaaring hatiin ang klase sa tatlong pangkat:
Pangkat 1 Kabihasnang Maya
Pangkat 2 Kabihasnang Aztec
Pangkat 3 Kabihasnang Inca
PAMAHALAAN

EKONOMIYA

RELIHIYON

KONTRIBUSYON

MAYA

AZTEC

INCA

DRAFT
April 1, 2014
Maituturing na Kabihasnang Klasikal ang naitatag ng mga
Maya, Aztec, at Inca dahil _______________________________
____________________________________________________
____________________________________________________
____________________________________________________
____________________________________________________.

Paalala: Ang sagot sa bahagi na ito ay batay sa pag-unawa ng mag-aaral sa mga paksang tinalakay.

Tapusin ang paksa sa tulong ng mga larawan, kaugalian, pagdiriwang, at

iba pang aspekto ng pamumuhay ng mga mamamayan sa Mesoamerica na
naimpluwensiyahan ng mga Kabihasnang Klasikal na umusbong dito.

100

14. Ipagawa ang Gawain 16 Magbasa at Matuto. Ito ang tekstong naglalaman ng
impormasyon tungkol sa heograpiya ng Africa. Mahalagang maipaunawa ang
kaugnayan ng heograpiya ng Africa sa pag-usbong ng mga kaharian at imperyo sa
ibat ibang bahagi nito.
15. Ipagawa ang Gawain 17 MAPAghanap. Ipalahad sa mag-aaral ang sagot sa
klase. Gamitin ang mga pamprosesong tanong sa pagtalakay at pagpoproseso ng
gawain.
Mungkahing Sagot:
Rainforest
Uri ng kagubatan kung saan
sagana ang ulan at ang puno
ay malalaki, matataas, at may
mayabong na dahon

DRAFT
April 1, 2014

Savanna

Isang bukas at malawak

na grassland o damuhan
na may mga puno

Disyerto

Kadalasang mabuhangin at
mabato. mainit ang klima,
madalang ang pag-ulan at
hindi angkop para taniman

Oasis
Lugar sa disyerto kung saan
namay matabang lupa at
tubig na kayang bumuhay
ng halaman at hayop

Paalala: Maaring bigyan ng marka ang gawaing ito at mairekord sa kolum ng Knowledge.

101

16. Ipabasa ang Gawain 18 Magbasa at Matuto. Ito ang tekstong naglalaman ng
mahahalagang pangyayari, paglalarawan sa pamahalaan, ekonomiya, relihiyon, at
kontribusyon ng mga imperyong Ghana, Mali, at Songhai. Gamitin ang mga mapa,
larawan, graphic organizer na makikita sa teksto upang higit na maunawaan ng magaaral ang nilalaman nito. Maaari ring gumamit ng mga multimedia devices sa
pagtalakay ng nilalaman ng teksto.
17. Ipasagot sa mag-aaral ang Gawain 19 History Makers. Ipalahad sa mag-aaral
ang kanilang sagot sa klase.
Mungkahing Sagot:
PINUNO
Al-Bakri
Sundiata Keita
Mansa Musa
Dia Kossoi
Sunni Ali

IMPERYONG
PINAMUNUAN

MAHALAGANG NAGAWA

DRAFT
April 1, 2014

18. Ipasagot sa mag-aaral ang Gawain 20 Triple Venn Diagram. Ipalahad sa magaaral ang kanilang sagot sa klase.

Ang nilalaman ng
Triple Venn
Diagram ay batay sa
sagot ng mag-aaral

Ghana

Songhai

Mali

Paalala: Maaring bigyan ng marka ang gawaing ito at i-rekord sa

kolum ng Process/Skills.

102

19. Ipagawa ang Gawain 21 KKK (Kaugnayan ng Kabihasnan sa Kasalukuyan).

Maaring hatiin ang klase sa tatlong pangkat sa pagsagot ng gawaing ito.
Pangkat 1 Imperyong Ghana
Pangkat 2 Imperyong Mali
Pangkat 3 Imperyong Songhai
Mungkahing Sagot:
IMPERYO
Ghana
Mali
Songhai

KONTRIBUSYON

KAHALAGAHAN

Maituturing na Kabihasnang Klasikal ang naitatag ng mga

Imperyong Ghana, Mali, at Songhai dahil __________________
____________________________________________________
____________________________________________________
____________________________________________________
____________________________________________________.

DRAFT
April 1, 2014
Paalala: Ang sagot ng mag-aaral sa bahaging ito ng gawain ay batay sa kaniyang
naunawaan tungkol sa paksa.

Tapusin ang paksa sa pamamagitan ng pagpapakita ng mga larawan,

kaugalian, pagdiriwang, at iba pang aspekto ng pamumuhay ng mga
mamamayan sa Africa na naimpluwensiyahan ng mga Kabihasnang Klasikal na
umusbong dito.

20. Ipabasa ang Gawain 22 Magbasa at Matuto. Ito ang tekstong naglalaman ng
mga impormasyon tungkol sa Migrasyong Austronesian, heograpiya, paraan ng
pamumuhay, kultura, pagkakatulad at pagkakaiba ng mga Pulo sa Pacific. Gamitin
ang mga larawan, mapa, at graphic organizer na makikita sa teksto sa pagtalakay sa
paksa.

103

21. Ipagawa ang Gawain 23 Pagsagot sa Chart. Muli, maaaring hatiin ang klase
sa tatlong pangkat:
Pangkat 1 Polynesia
Pangkat 2 Micronesia
Pangkat 3 Melanesia
Ipalahad sa mga mag-aaral ang kanilang sagot sa klase.
Mungkahing sagot:
Isla
Polynesia
Micronesia
Melanesia

Kahulugan ng
Pangalan

Kabuhayan

Relihiyon

DRAFT
April 1, 2014

22. Ipagawa ang Gawain 24 Anong Konek? Maaring hatiin ang klase sa limang
pangkat. Bigyan sila ng laya na suriin kung aling bahagi ng kulturang Pilipino ang
may kaugnayan o pagkakahawig sa kultura ng mga mamamayang naninirahan sa
mga Pulo sa Pacific. Maaaring gumamit ng powerpoint presentation sa paglalahad
ng isinagawang pananaliksik.

Paalala: Maaaring bigyan ng marka ang gawaing ito at i-rekord sa kolum ng Understanding.

23. Ipagawa ang gawain 25 ang Aking Paglalakbay. Sa puntong ito, pasagutan
ang bahaging Kalagitnaan. Suriin kung nagkaroon ng pagbabago sa pag-unawa ng
mag-aaral. Umunlad ba ang kanilang kaalaman at pag-unawa? Nasagot ba ng
maayos ang tanong kung ihahambing sa kanilang sagot sa bahagi ng Alamin? Ito ay
magsisillbing gabay sa guro upang matiyak na naunawaan na ng mag-aaral ang
paksa o kung kailangan pang balikan ang ilang bahagi ng aralin.
Sa bahaging ito, maaaring balikan ang mga tanong at mga bahagi ng aralin
na hindi pa gaanong nauunawaan ng mag-aaral. Magsagawa ng reinforcement, reteaching o magbigay ng karagdagang gawain sa mga bahagi ng paksa na hindi
malinaw sa mag-aaral

104

PAGNILAYAN AT UNAWAIN
Layunin nitong palalimin ang pag-unawa ng mag-aaral sa aralin sa pamamagitan ng
mga mapanghamong gawain. Isinasagawa sa bahaging ito ang pagninilay babalikan,
susuriin ng mag-aaral ang kanilang kaalaman at pag-unawa, aalamin kung alin sa mga
bahagi ng aralin ang hindi pa gaanong naunawaan at kung ano ang kanilang
realisasyon. Kailangan din nilang mapatunayan na naunawaan nila ang aralin sa
pamamagitan ng pagsagot sa pangunahing tanong.

24. Ipagawa ang Gawain 26 AdBakit? Higit na mauunawaan ng mag-aaral ang

paksa kung ito ay maiiugnay sa sariling karanasan at kakayahan. Sa pamamagitan
ng Gawain 26 AdBakit?, gagawa ang mga mag-aaral ng pamphlet na naglalaman
ng kanilang adbokasiya sa pangangalaga at pagpapahalaga sa kontribusyon ng
Kabihasnang Klasikal sa America, Africa, at mga Pulo sa Pacific.

DRAFT
April 1, 2014

Mga hakbang:
1. Hatiin ang klase sa siyam na pangkat. (Isang pangkat sa bawat kabihasnang
klasikal mula sa America, Africa, at mga Pulo sa Pacific)
2. Ipaliwanag sa pangkat ang mga hakbang at paalala sa paggawa ng pamphlet.
3. Ang bawat pangkat ay pipili ng isang mahalagang kontribusyon ng Kabihasnang
Klasikal na naitalaga sa kanilang paksa.
4. Ang napiling kontribusyon ang gagamitin sa paggawa pamphlet.
5. Bibigyang-diin sa gawaing ito ang nilalaman ng adbokasiya ng pangkat.
6. Ipalahad sa klase ang nabuong pamphlet ng bawat pangkat.
Paalala: Maaaring bigyan ng marka ang gawaing ito at i-rekord sa kolum ng Understanding
at Product/Performance.

25. Ipasagot ang Gawain 27 Ang Aking Paglalakbay. Sa puntong ito ay sasagutan
ng mag-aaral ang bahaging Katapusan. Suriin kung nagkaroon ng pagbabago at
pag-unlad sa kaalaman at pag-unawa ng mag-aaral tungkol sa paksa.
Mahalagang mabatid ng guro ang pangkalahatang kaalaman at pag-unawa ng
klase tungkol sa paksa. Kung kinakailangan, maaari balikan ang ilang bahagi ng
aralin na hindi gaanong naunawaan ng karamihan.

105

Matapos masagot ang Gawain 27, Ang Aking Paglalakbay, makikita ng guro kung
umunlad ang kaalaman at pag-unawa ng mga mag-aaral. Kung sa puntong ito ay mayroon
pang mga katanungan, maaari itong sagutin ng guro o kaya ay itanong sa klase upang
ibahagi ng ibang kamag-aaral ang kanilang sagot.

Bilang panglahat na pahayag, ipabasa sa mag-aaral o ilahad ng guro ang

nilalaman ng transisyon sa kasunod na modyul. Hindi na ito kailangan pang talakayin
ng guro subalit maaari niya itong ilahad gamit ang graphic organizer upang tumatak

DRAFT
April 1, 2014

sa isipan ng mga mag-aaral ang pangkalahatang ideya ng aralin. Mahalagang bahagi

din ng transisyon ang pag-uugnay ng nakaraang aralin sa mga susunod na araling
tatalakayin sa modyul na ito upang makita ng mag-aaral ang daloy ng kasaysayan,
mga sanhi at epekto ng mga pangyayari, at higit sa lahat, ang kaugnayan ng mga
Kabihasnang Klasikal sa America, Africa, at Pulo sa Pacific sa pag-unlad ng
pandaigdigang kamalayan.

106

ARALIN 3: Mga Pangyayaring Nagbigay-daan sa Pag-usbong

ng Europe sa Panahong Medieval
Pagkatapos talakayin ang mga kabihasnang klasikal na nabuo sa
daigdig, bibigyan naman ng tuon sa bahaging ito ng Yunit 2 ang kalagayan ng
mundo sa Panahon ng Transisyon. Bibigyang liwanag ang mga kaganapan sa
kasaysayan na nakasentro sa Europe- mga pangyayari na nagbigay-daan sa
pag-usbong ng Europe sa Panahong Medieval. Ano nga ba ang epekto ng
mga pangyayaring ito sa pagpapalaganap ng pandaigdigang kaalaman?
ALAMIN
Layunin ng bahaging ito na malaman ang lawak ng kaalaman at pag-unawa ng mga
mag-aaral tungkol sa paksa. Mayroong dlawang gawain para sa bahagi ng Alamin. Ito ang
Photo-suri at Ano sa Tingin Mo.

DRAFT
April 1, 2014

1. Ipasagot an gang Gawain 1- Photo-Suri. Talakayin ang sagot ng mga magaaral sa pamamagitan ng gabay na tanong.
2. Ipasagot ang kolum ng Bago ang Talakayan ng Gawain 2- Ano sa Tingin
Mo?. Ipaalala sa mga mag-aaral na ang layunin ng gawain ay upang
mataya ang kanilang dating kaalaman tungkol sa paksa.
3. Pagkatapos ng Alamin, inaasahang maisasagawa ng guro ang mga
sumusunod:

1. Pagtukoy ng mga kaalaman at pag-unawa ng mga mag-aaral tungkol sa aralin.

2. Paglalahad ng pangunahing tanong kaugnay ng aralin.
3. Pagpapaliwanag ng mga sakop at daloy ng aralin.
4. Pagkatapos ng bahaging ito, magbibigay ng takdang-aralin na may kaugnayan
sa paksa.

107

PAUNLARIN
Ang bahagi ng Paunlarin ay kinapapalooban ng mga tekstong
babasahin at susuriin ng mga mag-aaral, at magbibigay-daan sa
pagkaunawa sa paksa na makatutulong upang magampanan ang
inihandang gawain sa huling bahagi ng modyul. May mga gawain ding
maghahanda at magtataya sa kaalaman ng mga mag-aaral.

Panimulang Gawain
Gawain 3.Daloy ng Kasaysayan
Upang mapag-ugnay ang unang aralin at kasalukuyang aralin ng yunit 2, hayaang
balikan ng mag-aaral ang natutuhan sa pamamagitan ng pagsusuri ng kasunod dayagram.
Kinapapalooban ito ng mga pangyayaring itinuturing na salik sa pagbagsak ng Imperyong
Romano. Sa tulong nito, magagabayan ang mga mag-aaral tungko sa l kaugnayan ng mga
pangyayaring tatalakayin sa mga pangyayari natutunan sa nagdaang aralin. Mapapangkat ang
mga mag-aaral sa pagsusuri ng dayagram at pagsagot ng mga prosesong tanong.

Kakulangan
ng mga
Tapat at
May
kakayahang
Pinuno

Paglubha
ng Krisis
Pangkabuhayan

Paghina
ng
Hukbong
Romano

Pagkawala
ng
Katuturan
ng
Pagkamam
a-mayang
Romano

Pagbaba
ng
Moralidad
ng mga
Romano

Pagsalakay
ng mga
Barbaro

Halaw mula sa Kasaysayan ng Daigdig (Batayang Aklat Para sa

Ikatlong Taon) nina Vivar et.al, pahina 137-139

108

PAGBAGSAK NG IMPERYONG ROMANO

DRAFT
April 1, 2014

Bago tuluyang pag-aralan ang bahaging ito, hayaang tunghayan ng mga magaaral ang diagram na nagpapakita ng mga paksang bibigyang-diin.
Mga Pangyayaring Nagbigay-daan sa Pagusbong ng Europe sa Panahong Medieval

Ang Paglakas ng
Simbahang Katoliko
Bilang Isang Institusyon
sa Gitnang Panahon

Ang Holy Roman

Empire

Ang Buhay sa Europe

Noong Gitnang
Panahon
(Manorialismo,
Pyudalismo, Pagusbong ng mga Bayan
at Lungsod

DRAFT
April 1, 2014
Ang Paglunsad ng
mga Krusada

http://mrgrayhistory.wikispaces.com/file/view/L_Middle_Ages__Pope_Apology.jpg/244152229/293x372/L_Middle_Ages_-_Pope_Apology.jpg
http://images2.wikia.nocookie.net/__cb20101006230145/deadliestfiction/images/b/b1/Charlemagne.jpg
http://ts2.mm.bing.net/th?id=H.4513801360115517&pid=15.1

http://crabberworldhistory.wikispaces.com/file/view/high_middle_agesjpg/180280913/high_middle_ages.jpg

Pagtalakay sa Nilalaman at Pagsagot sa mga Gawain

1 Ipabasa at ipasuri sa mga mag-aaral ang mga tekstong matatagpuan

sa Gawain 4- Basahin Mo

2. Ipagawa ang Gawain 5- Punan ang Talahanayan. Maaaring hatiin ang klase sa
pangkat sa paggawa ng gawaing ito.
Salik

Katibayan/ Pagpapaliwanag

Paalala: Ang gawaing ito ay isang halimbawa ng pormatibong pagtataya.

Maisasama ito sa portfolio ng mag-aaral

109

3. Ipasagot ang Gawain 6- Tatlo- Dalawa- Isa ( 3-2-1 Chart ). Hayaang punan ang
tsart ng kaukulang sagot.
Bagay na Iyong Natutuhan:

Bagay na nakapukaw sa iyong isipan:

Tanong na naglalaro sa iyong isipan:

DRAFT
April 1, 2014
1

Paalala: Ang sagot sa tsart ay batay sap ag-unawa ng mag-aaral. Maaari itong
bigyan ng marka at irekord sa kolum para sa Knowledge at Process/Skill.

4. Mula sa naging pagtalakay, ipagawa ang Gawain 7- Sa Madaling Salita. Atasan

ang mga mag-aaral na punan ang tsart ng isang maikling sanaysay na sasagot sa
tanong. (Ang diagram na ito ay mabubuo sa pagtatapos ng lahat ng gawain sa
Paularin. Magagabayan ang mga mag-aaral na bumuo ng kongklusyon sa bawat
aralin at ang lahat ng mabubuong kongklusyon ay magagamit sa pagbuo ng
pangkalahatang kongklusyon.)

110

Mga Pangyayaring Nagbigay-daan sa Pagusbong ng Europe sa Panahong Medieval

DRAFT
April 1, 2014
Ano ang naging kontribusyon
ng paglakas ng simbahang
Katoliko sa pagpapalaganap ng
pandaigdigang kamalayan?

Paalala: Ang sagot sa tsart ay batay sap ag-unawa ng mag-aaral. Maaari itong
bigyan ng marka at irekord sa kolum para sa Knowledge at Process/Skill.

Kung sa pagtataya ng guro ay sapat na ang kaalaman ng mga

mag-aaral sa paksang paglakas ng Simbahang Katoliko bilang Isang
Institusyon sa Gitnang Panahon, maaari nang simulan ang pagtalakay
sa aralin tungkol sa pagkakatatag ng Holy Roman Empire. Layunin
ng bahaging ito namasuri ang mga kaganapang nagbigay-daan sa
pagkakabuo ng Holy Roman Empire.

111

5. Ipabasa sa mga mag-aaral ang teksto sa Gawain 8- Basa- Suri. Tumutukoy

ang teksto sa pagkabuo at paglakas ng Holy Roman Empire. Maari itong gawing
takdang-aralin upang mainhanda ang mga mag-aaral sa pagtalakay ng aralin.
6. Atasan ang mga amg-aaral na punan ang timeline sa Gawain 9. Mahalagang
matalakay din ang mga pamprosesong tanong upang mas maunawaan ang
nilalaman ng bahaging ito ng aralin.
Pinag-isa ni
Clovis ang
mga tribong
Franks at
sinalakay
ang mga
Romano.

481

DRAFT
April 1, 2014
500

600

700

800

Paalala: Ang gawaing ito ay isang halimbawa ng pormatibong pagtataya.

Maisasama ito sa portfolio ng mag-aaral

7. Mula sa naging pagtalakay, ipagawa ang Gawain 10- Sa Madaling Salita.

Atasan ang mga mag-aaral na punan ang tsart ng isang maikling sanaysay na
sasagot sa tanong. (Ang diagram na ito ay mabubuo sa pagtatapos ng lahat ng
gawain sa Paularin. Magagabayan ang mga mag-aaral na bumuo ng kongklusyon sa
bawat aralin at ang lahat ng mabubuong kongklusyon ay magagamit sa pagbuo ng
pangkalahatang kongklusyon.)

112

Mga Pangyayaring Nagbigay-daan sa Pag-usbong ng

Europe sa Panahong Medieval

Paano nakatulong ang paglakas

ng simbahang Katoliko sa pagusbong ng Europe sa Panahong
Medieval?

Paano nakatulong ang

pagkakatatag ng Holy Roman
Empiresa pag-usbong ng
Europe sa Panahong Medieval?

DRAFT
April 1, 2014

Paalala: Ang sagot sa tsart ay batay sap ag-unawa ng mag-aaral. Maaari itong
bigyan ng marka at irekord sa kolum para sa Knowledge at Process/Skill.

Kung sa pagtataya ng guro ay sapat na ang

kaalaman ng mga mag-aaral sa paks, maaari nang
simulan ang pagtalakay sa aralin tungkol sa paglulunsad
ng mga Krusada.
Layunin nito na matukoy ang sanhi at bunga ng
mga inilunsad na Krusada.

113

8. Ipagawa ang Gawain 11- Basa- Suri. Ito ang tekstong naglalaman ng impormasyon
tungkol sa paglulunsad ng mga Krusada.
9. Ipagwa ang Gawain 12- History Frame. Ito ay isang pangkatang gawain. Aatasan ang
bawat pangkat ng isang bahagi ng gawain upang mabuo ang History Frame.
Unang Pangkat: Pangyayari at mga Tauhan
Ikalawang Pangkat: Suliranin o Layunin
Ikatlong Pangkat: Konteksto ng mga Pangyayari
Ikaapat na Pangkat: Mahahalagang Pangyayari
Ikalimang Pangkat: Kinalabasan/ Resulta
History Frame:
Pangyayari

Mga Pangunahing Tauhan

DRAFT
April 1, 2014

Suliranin/ Layunin ng Pangyayari

Konteksto

Kinahinatnan/ Resulta

Mahahalagang Pangyayari

Aral na Natutuhan

Pagkatapos ang talakayan sa pangkat, ibahagi ang output sa klase at taalakayin ang
mga pamprosesong tanong upang lallong mapalalim ang pagkaunawa ng mga magaaral sa paksa.
10. Ipagawa ang Gawain 13- Sa Tingin Ko.

114

Ano ang Krusada?

________________________________________________
_____________________________________________________
_____________________________________________________.

Paalala: Ang gawaing ito ay isang halimbawa ng pormatibong pagtataya.

Maisasama ito sa portfolio ng mag-aaral
11. Mula sa naging pagtalakay, ipagawa ang Gawain 14- Sa Madaling Salita.
Atasan ang mga mag-aaral na punan ang tsart ng isang maikling sanaysay na
sasagot sa tanong. (Ang diagram na ito ay mabubuo sa pagtatapos ng lahat ng
gawain sa Paularin. Magagabayan ang mga mag-aaral na bumuo ng kongklusyon sa
bawat aralin at ang lahat ng mabubuong kongklusyon ay magagamit sa pagbuo ng
pangkalahatang kongklusyon.)

DRAFT
April 1, 2014
Mga Pangyayaring Nagbigay-daan sa Pagusbong ng Europe sa Panahong Medieval.

Paano nakatulong ang

paglakas ng simbahang
Katoliko sa pag-usbong
ng Europe sa Panahong
Medieval?

Paano nakatulong ang

pagkakatatag ng Holy
Roman empiresa pagusbong ng Europe sa
Panahong Medieval?

Paano nakatulong ang

paglulunsad ng mga
Krusada sa pag-usbong
ng Europe sa
Panahong Medieval?

Paalala: Ang sagot sa tsart ay batay sap ag-unawa ng mag-aaral. Maaari itong
bigyan ng marka at irekord sa kolum para sa Knowledge at Process/Skill.

115

Tutukuyin naman ng bahaging ito ang paksa tungkol

sa Ang Buhay sa Europe Noong Gitnang Panahon:
Piyudalismo, Manorialismo, at ang pag-usbong ng mga
bayan at lungsod. Kung sapat na ang kaalaman ng mga
mag-aaral sa mga naunang paksa, maaari ng simulant ang
pagtalakay dito.

12. Ipagwa ang Gawain 15- Comic-Suri. Ipaalala sa mga mag-aaral ang pagsagot
sa mga tanong bilang gabay sa pag-susuri ng komik istrip.
13. Ipagawa ang Gawain 16- Basa-Suri. Ito ang tekstong naglalaman ng
impormsyon tungkol sa Sistemang Piyudalismo at Manoryalismo. Upang mapalalim
pa ang pagkaunawa sa mga teksto, atasin din ang mga mag-aaral na sagutin ang
mga tanong at gampanan ang mga gawaing nakalaan. Maaaring hatiin ang mga
mag-aaral sa ibat ibang pangkat upang magawa ang mga ito.

DRAFT
April 1, 2014

14. Ipasagot ang Gawain 17- Alam Ko Na.

Panuto: Batay sa binasang teksto, sagutin ang sumusunod na tanong.

1. Ano ang Piyudalismo?
____________________________________________________________________
________________________________________________________.

2. Anu-anong uring panlipunan mayroon ang Piyudalismo?

____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
_______________________________________.

3. Ano ang kahalagahan ng lupa sa sistemang Piyudal?

____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
__________________.

Paalala: Ang gawaing ito ay isang halimbawa ng pormatibong pagtataya.

Maisasama ito sa portfolio ng mag-aaral
15. Ipagwa ang Gawain 18- Basa- Suri. Naglalaman ito ng mga mahahalagang
impormasyon tungkol sa Manorialismo.

116

Minabuti ng manunulat na matalakay muna ang kabuuang konsepto ng Piyudalismo

bago talakayin ang Manorialismo, upang makita ng mga mag-aaral ang kaugnayan ng
dalawang mahalagang konsepto sa kasaysayan. Nararapat na maunawaan ng mga magaaral na ang Piyudalismo ay isang sosyo-kultural na aspekto ng lipunan. Nakaugat ito sa
katotohanang dahil sa paghina ng Holy Roman Empire, kailangang bumuo ng mekanismo
ng pagtatanggol sa mga mamamayan at kanilang lupain. Nasa kamay ng mga panginoong
maylupa ang kapangyarihan. Ang mga panginoong maylupang ito ay bumuo ng mga
hukbong magtatanggol sa kanila. Naging takbuhan din sila ng mga mamamayan na ang
kapalit ng proteksyon ay paglilingkod. Sa kabilang dako, ang Manorialismo ay pangekonomiyang aspekto ng Piyudalismo. Sistema ito na gumagabay sa ugnayang panlipunan
sa manor at ang paraan ng pagsasaka na pangunahing hanapbuhay ng mga tao sa manor.

Ipagawa ang Gawain 19- Photo- Suri 2. Magbibigay ito ng karagdagang

kaalaman tungkol sa paksa sa pamamagitan ng pagsusuri ng larawan.
Ipaalala sa
mga mag-aaral na mahalagang bigyang-pansin ang mga katanungan bilang gabay
sa pagsusuri
Ano ang ipinapahiwatig ng
kastilyo sa gitna ng manor?
Ipaliwanag.
______________________
______________________
______________________
______________________
______________________

16.

DRAFT
April 1, 2014

Ano ang pangunahing

ikinabubuhay sa isang
manor?
______________________
______________________
______________________
______________________
Ano ang kahalagahan ng
mga magbubukid samanor?
______________________
______________________
______________________

Halaw mula sa Project EASE Araling Panlipunan, Module 9 (Sistemang

Pyudal sa Gitnang Panahon sa Europa)

117

17. Ipagawa ang Gawain 20- Basahin Natin. Pangkatan ang gagawing pagsusuri
sa mga teksto sa bahaging ito. Aatasan din ang bawat pangkat na sagutin ang mga
katanungan sa bawat kahon.
18. Ipagawa ang Gawain 21- Dahilan- Epekto.

Dahilan

Pangyayari

Epekto

Pag-unlad ng kalakalan

DRAFT
April 1, 2014
Paglitaw ng mga Bourgeoisie

Ang paggamit ng Salapi

Pagkakaroon ng Sistemang
Guild

Paalala: Ang sagot sa tsart ay batay sap ag-unawa ng mag-aaral. Maaari itong
bigyan ng marka at irekord sa kolum para sa Knowledge at Process/Skill.

19. Mula sa naging pagtalakay, ipagawa ang Gawain 22- Sa Madaling Salita.
Atasan ang mga mag-aaral na punan ang tsart ng isang maikling sanaysay na
sasagot sa tanong. (Ang diagram na ito ay mabubuo sa pagtatapos ng lahat ng
gawain sa Paularin. Magagabayan ang mga mag-aaral na bumuo ng kongklusyon sa
bawat aralin at ang lahat ng mabubuong kongklusyon ay magagamit sa pagbuo ng
pangkalahatang kongklusyon).
118

Mga Pangyayaring Nagbigay-daan sa Pagusbong ng Europe sa Panahong Medieval.

Paano nakatulong ang

paglakas ng simbahang
Katoliko sa pag-usbong
ng Europe sa Panahong
Medieval?

Paano nakatulong ang

pagkakatatag ng Holy
Roman empiresa pagusbong ng Europe sa
Panahong Medieval?

Paano nakatulong ang

paglulunsad ng mga
Krusada sa pag-usbong
ng Europe sa
Panahong Medieval?

Paano nakatulong ang

pag-usbong ng mga bayan
at lungsod sa pag-usbong
ng Europe sa Panahong
Medieval?

DRAFT
April 1, 2014

Ano ang kahalagahan ng pag-usbong ng Europe sa pagpapalaganap ng

pandaigdigang kamalayan?
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________.

Paalala: Ang sagot sa tsart ay batay sap ag-unawa ng mag-aaral. Maaari itong
bigyan ng marka at irekord sa kolum para sa Understanding.

119

20. Ipasagot ang Gawain 23- Ano sa Tingin Mo. Pabalikan sa mga mag-aaral
ang mga pahayag na inilahad sa Alamin. Atasan ang mga mag-aaral na sagutin
ang kolum na Matapos ang Talakayan. Suriin ang pangkalahatang sagot ng
mga mag-aaral. Bigyang-pansin ang mga bahagi ng paksa na hindi gaanong
nauunawaan. Suriin kung may naganap nap ag-unlad sa pag-unawa tungkol sa
mga pahayag.
Sa bahaging ito, balikan ang mga tanong at mga bahagi ng aralin na
hindi pa gaanong nauunawan ng mag-aaral. Magsagawa ng reinforcement, reteaching o magbigay ng karagdagang gawain sa mga bahaging hindi malinaw
sa mga mag-aaral.

PAGNILAYAN AT UNAWAIN

DRAFT
April 1, 2014

Inaasahan na sa pagkakataong ito ay kritikal na masusuri ng

mga mag-aaaral ang mga epekto at kontribusyon ng ilang mahahalagang
pangyayari sa Europe sa pagpapalaganap ng pandaigdigang kamalayan.

21. Ipagawa ang Gawain 24- Bumuo at Matuto. Maaaring hatiin ang klase sa
pangkat at atasan ang bawat pangakt na punan ang talahanayan. Kung maaari,
hayaan ang mga mag-aaral na gumawa ng powerpoint presentation at ilalahad
sa klase ang output ng bawt grupo.

120

Mga Pangyayaring Nagbigay-daan

sa Pag-usbong ng Europe sa
Panahong Medieval

DRAFT
April 1, 2014

Ang Paglakas ng
Simbahang Katoliko
Bilang Isang
Institusyon sa
Gitnang Panahon

Ang Holy Roman

Empire

Ang Paglunsad
ng mga Krusada

Kontribusyon

Kontribusyon

Kontribusyon

Kontribusyon

Patunay

Patunay

Patunay

Patunay

Ang Buhay sa
Europe Noong
Gitnang
Panahon

121

22. Ipagawa ang Gawain 25- Makasaysayang Paglalakbay. Gabayan ang

mga mag-aaral na sagutin ang graphic organizer at ipaalala na matataya sa
gawaing ito ang kanilang pagkaunawa sa mga paksang tinalakay.
Ano ang kontribusyon ng ibat ibang panahon na tinalakay sa modyul
na ito sa pag-unlad ng Pandaigdigang Kamalayan?

Pag-unlad
ng
Pangdaigdigang
Kamalayan

Kabihasnang Klasikal
sa Europe

Kabihasnang Klasikal sa
America, Africa, at mga Pulo
sa Pacific

Mga Mahahalgang
Pangyayari sa Panahong
Medieval

DRAFT
April 1, 2014

Paalala: Ang sagot sa tsart ay batay sap ag-unawa ng mag-aaral. Maaari itong
bigyan ng marka at irekord sa kolum para sa Understanding.

ILIPAT/ISABUHAY

Tiyakin na sa pagkakataong ito, may sapat ng kaalaman ang mga magaaral sa paksa. Siguraduhin rin na nasuri ang mga epekto ng pangyayari sa
pagpapalaganap ng pandaigdigang kamalayan. Handa na ang mga mag-aaral
na gampanan ang gawaing magsasabuhay ng nakalap na kaalaman

122

23. Ipagawa ang Gawain 25- Video-Kasaysayan. Bigyang-diin ang mga

pamantayan sa paggawa ng proyektong ito.

Makagagawa ng isang video na nagpapakita ng pagmamalaki at

pagpapahalaga sa isang pamana ng Klasikal at Transisyunal na
Panahon.

Goal

Mabibigyang-diin ang mga sumusunod sa paggawa ng video:

a. Pagpapakilala sa isang pamana ng Klasikal at Transisyunal
na Panahon
b. Kahalagahan ng napiling pamana sa iyong henerasyon
c. Pangangalaga sa nasabing pamana

Role

Audience
Situation

Miyembro ng isang organisasyong pang-mag-aaral na may

adbokasiyang ipaalam sa mga kapwa mag-aaral ang kahalagahan ng
mga pamanang Klasikal at Transisyunal na Panahon.

DRAFT
April 1, 2014
Mga kapwa mag-aaral

Magdaraos ng isang seminar ukol sa pagpapahalaga sa mga

pamanang Klasikal at Transisyunal na Panahon.

Product/Performance

Video

Standards

Ang video-kasaysayan ay mamarkahan batay sa mga itinakdang

pamantayan.

123

PAMANTAYAN
Pagsusuri sa
Pag-unlad ng
Pandaigdigang
Kamalayan

Pinaghalawan ng
Datos
Kaalaman
Paksa

sa

Organisasyon

Pagkamalikhain

NAPAKAHUSAY
Komprehensibo at napakahusay ng
pagsusuri
sa
pag-unlad
ng
Pandaigdigang
Kamalayan
sa
pamamagitan ng paguugnay-ugnay ng
mga salik at epekto ng ibat ibang
pangyayari.

MAHUSAY
Naipakita ang mahusay na
pagsusuri sa pag-unlad ng
Pandaigdigang Kamalayan sa
pamamagitan ng pag-uugnayugnay ng mga salik at epekto ng
ibat ibang pangyayari.

NALILINANG
Hindi gaanong mahusay na
pagsusuri ang pag-unlad ng
Pandaigdigang Kamalayan sa
pamamagitan ng pag-uugnayugnay ng mga salik at epekto ng
ibat ibang pangyayari.

Ibinatay sa ibat ibang saligan ang mga

kaalaman tulad ng mga aklat,
pahayagan, video clips, interview, radio
at iba pa.
Lubos na nauunawaan ang mga paksa.
Ang mga panguhaning kaalaman ay
nailahad at naibigay ang kahalagahan.
Wasto at magkakaugnay ang mga
impormasyon sa kabuuan.

Ibinatay sa ibat ibang saligan ang

mga
impormasyon
bagamat
limitado lamang.

Ibinatay lamang ang saligan ng

impormasyon sa batayang aklat.

Nauunawaan ang paksa. Ang

mga pangunahing kaalaman ay
nailahad ngunit di-wasto ang ilan.
May ilang impormasyong hindi
maliwanag ang pagkakalahad.

Hindi gaanong maunawaan ang

paksa.
Hindi
lahat
ng
pangunahing
kaalaman
ay
nailahad. May mga maling
impormasyon at hindi naiugnay
ang mga ito sa kabuuang paksa.

Organisado ang mga paksa at maayos

ang presentasyon ng gawain.
Ang
pinagsama-samang ideya ay malinaw
na naipahayag at natalakay gamit ang
mga
makabuluhang
powerpoint
presentation.

Organisado ang mga paksa sa

kabuuan
at
maayos
angpresentasyon
ngunit
di
masyadong
nagamit
nang
maayos
ang
powerpoint
presentation.

Malikhain ang nagawang video. Bukod

sa props at costume ay gumamit ng
ibat ibang teknolohiya tulad ng sound
effects, at digital visual effects upang
maging makatotohanan ang senaryo.

Malikhain ang nabuong video..

Gumamit ng mga props at
costume ang mga gumanap

Walang gaanonginteraksyon at
ugnayan sa mga kasapi. Walang
malinaw na presentasyon ng mga
paksa.
May
powerpoint
presentation ngunit hindi nagamit
at nagsilbi lamang na palamuti sa
pisara.
Hindi gaanong malikhain ang
video. Gumamit ng mga props at
costume subalit hindi gaanong
angkop sa ginawa.

NAGSISIMULA
Hindi
naipakita
ang
mahusay na pagsusuri sa
pag-unlad
ng
Pandaigdigang Kamalayan
sa pamamagitan ng paguugnay-ugnay ng mga
salik at epekto ng ibat
ibang pangyayari.
Walang
batayang
pinagkunan at ang mga
impormasyon ay gawagawa lamang
Hindi maunawaan ang
paksa.
Ang
mga
pangunahing kaalaman ay
hindi
nailahad
at
natalakay.
Walang
kaugnayan
ang
mga
pangunahing
impormasyon
sa
kabuuang gawain.
Di organisado ang paksa.
Malinaw
na
walang
preparasyon ang paksa.

DRAFT
April 1, 2014

Hindi
malikhain
ang
ipinakitang video. Kulang
sa mga props at costume
upang
maging
makatotohanan
ang
senaryo.

124

24. Kung hindi posible ang paggawa ng isang video-kasaysayan, maaaring

ipagawa ang susunod na gawain.

Goal

Makagagawa ng isang letter of appeal na naghihikayat ng

pagmamalaki at pagpapahalaga sa isang pamanang Klasikal at
Transisyunal na Panahon.

Role

Miyembro ng isang organisasyong pang-mag-aaral na may

adbokasiyang mapanatili ang mga pamanang Klasikal at Transisyunal
na Panahon sa paniniwalang malaki angkahalagahan nito sa
kasalukuyan

Audience

Pinuno ng UNESCO

DRAFT
April 1, 2014

Situation

Ang Parthenon ay isang mahalagang pamana ng kabihasnang

Greece. Sa kasalukuyan hindi napagtutuunan ng pansin ang
pangangalaga sa nasabing pamana. Dahil ditto, ikaw bilang isang
mag-aaral na miyembro ng isang organisasyong may adbokasiyang
mapangalagaan ang mga pamanang Klasikala t Transisyunal na
Panahon ay susulat sa pinuno ng UNESCO upang mapagtuunan ng
pansin ang pangnglaga sa Parthenon.

Product/
Performance

Letter of appeal

125

Transisyon sa susunod na Modyul

Bilang guro, ipaliwanang na binigyang-diin sa yunit na ito ang pagtalakay
sa mga pangyayayari sa daigdig noong Klasikal at Transisyunal na Panahon.
Sentro ang pagtalakay sa mga kontribusyon ng bawat kabihasnan at pangyayari
sa pagbuo ng pandaigdigang kamalayan ng mga mag-aaral.
Mahalagang ikintal sa isip ang mga bagay na natutuhan ng mga mag-aaral
dahil makakatulong ito sa mas malalim na pag-unawa sa kasaysayan ng
mundong kanilang ginagalawan. Mahalaga rin ang mga natalakay upang
mapag-ugnay ang mga susunod na pangyayari sa kasaysayan patungo sa
kasalukuyang panahon

DRAFT
April 1, 2014

126

Post- Assessment Matrix

PAMANTAYANG PANGNILALAMAN: Naipamamalas ang pag-unawa sa kontribusyon ng mga pangyayari sa Klasikal at
Transisyunal na Panahon at pagkabuo at paghubog ng pagkakakilalan ng mga bansa at rehiyon sa daigdig
PAMANTAYAN SA PAGGANAP: Ang mag-aaral ay nakabubuo ng adbokasiya na nagsusulong ng pangangalaga at
pagpapahalaga sa mga natatanging kontribusyon ng Klasikal at Transisyunal na Panahon na nagdulot ng malaking
impluwensiya sa pamumuhay ng tao sa kasalukuyan.

Levels of
Assessment
Knowledge

DRAFT
April 1, 2014

What will I assess?

Nailalarawan kung
bakit tinawag na
lungsod-estado ang
mga polis.

MC ITEM

Ang sinaunang kabihasnang Greece ay binubuo

ng mga lungsod-estadong malaya at may
sariling pamahalaan. Nakasentro din ang buhay
ng mga tao sa isang lungsod. Ano ang tawag sa
mga lungsod-estado na ito?
A.
B.
C.
D.

Nasusuri ang
kaugnayan ng
heograpiya sa
pagkakatatag ng mga
lungsod-estado ng
sinaunang Greece.

CORRECT ANSWER
C. polis

barangay
pamahalaan
polis
republic

Ang sinaunang Greece ay binubuo ng ibat ibang

lungsod-estado. na malaya sa isat isa at may
sariling pamahalaan. Alin sa mga sumusunod
ang dahilan ng pagkakatatag ng hiwa-hiwalay na
lungsod-estado sa sinauanang Greece?
A. Iba- iba ang pinagmulan ng mga sinaunang
mamamayan ng Greece na naging dahilan ng

B. Ang Greece ay nasa

timog na dulo ng Balkan
Peninsula sa Silangan ng
Europe na isang mabundok
na lugar.

127

Nasusuri ang mga

kaganapan sa
kabihasnang Klasikal
ng America

pagtatatag ng hiwa-hiwalay na lungsod-estado.

B. Ang Greece ay nasa timog na dulo ng Balkan
Peninsula sa Silangan ng Europe na isang
mabundok na lugar.
C. Mahahaba ang mga daungan ng Greece na
naging dahilan ng pagkakaroon ng maraming
mangangalakal sa bawat lungsod-estado.
D. Ibat iba ang kulturang nabuo sa Greece na
naging dahilan ng ibat ibang kabihasnang
umusbong dito.
Suriin ang sumusunod na timeline tungkol sa
mga Kabihasnan sa America.

DRAFT
April 1, 2014
Mga Kabihasnan sa America

1200500 B.C.E.

200-700
C.E.

250-900
C.E.

900-1100
C.E.

1200-1521

1300-1525

Olmec

Teotihuacan

Maya

Toltec

Aztec

Inca

Alin sa mga kabihasnan sa America ang

umusbong noong panahong Pre-historic?

A. Kabihasnang Olmec

A. Kabihasnang Olmec
B. Kabihasnang Maya
C. Kabihasnang Aztec
D. Kabihasnang Inca

128

Nasusuri ang buhay

sa Europe noong
Panahong Medieval:,
Piyudalismo,
Manorialismo, ang
Pag-usbong ng mga
Bagong Bayan at
Lungsod

Para sa bilang na ito, suriin ang kasunod na

larawan:

B. Pagsasaka

DRAFT
April 1, 2014
Batay sa larawan, ano ang pangunahing
gawaing pangkabuhayan sa loob ng isang
Manor?
A. Pakikipagkalakalan
B. Pagsasaka
C. Paglilingkod sa may-ari ng lupa
D. Paggawa ng ibat ibang kasangkapan

129

Bilang ng populasyon sa
milyon

Nasusuri ang buhay

sa Europe noong
Panahong Medieval:,
Piyudalismo,
Manorialismo, ang
Pag-usbong ng mga
Bagong Bayan at
Lungsod

Para sa bilang na ito, suriin ang graph sa ibaba:

C. 800, 1000, at 1500 C.E.
4
5
4
0
3
5
3
0
2
5
2
0
1
5
1
0
5

DRAFT
April 1, 2014
0

20
0

40
60
80
100
120
0
0
0
0
0
Taon Common Era (C.E.)

Isa sa mga epekto ng pag-unlad ng sistema ng

pagsasaka noong unang bahagi ng Panahong
Medieval ang pagtaas ng populasyon. Batay sa
graph, sa anong mga taon ito naganap?
A. 1000 at 1500 C.E.
B. 800 at 1000 C.E.
C. 800, 1000, at 1500 C.E.
D. 600, 800, at 1000 C..E.

130

Process/
Skills

Nasusuri ang ibat

ibang aspekto ng
Kabihasnang Klasikal
ng Greece

Suriin ang kasunod na larawan:

DRAFT
April 1, 2014
Makikita sa larawan ang mga patunay ng maaas
na kaalaman ng mga Greek sa larangan ng
Astronomiya. Anong kongklusyon ang maaaring
mabuo batay sa larawan?
A. Nagsilbing batayan ng kaalaman sa
Astronomiya ng mga Greek ang paniniwala sa
ibat ibang diyos.
B. Nagmula sa mga Greek ang lahat ng
kaalaman tungkol sa Astronomiya.
C.Natutuhan ng mga Greek ang kaalaman sa
Astronomiya mula sa mga Roman.
D. Naitatag ng mga Greek ang pundasyon ng
kaalaman sa astronomiya noong Panahong
Hellenistic.

D. Naitatag ng mga Greek

ang pundasyon ng kaalaman
sa astronomiya noong
Panahong Hellenistic.

131

Suriin ang sumusunod na pahayag:

A. Ang kapangyarihan ay
nasa kamay ng lahat ng
Our constitution is called a democracy because mamamayan hindi lamang
power is in the hands not of a minority but of the ng iilan.
whole people. When it is a question of settling
private disputes, everyone is equal before the
law;
- PERICLES
Funeral Oration
Batay sa pahayag, ano ang kahulugan ng
demokrasya, ayon kay Pericles?

DRAFT
April 1, 2014
A. Ang kapangyarihan ay nasa kamay ng lahat
ng mamamayan hindi lamang ng iilan.
B. Ang pagpapatupad ng batas ay batay sa
kalagayan ng tao sa lipunan.

C. Nakabatay sa mayayaman ang pagpapatupad

ng batas.
D. Malayang naipapahayag ng mga
mamamayan ang kanilang saloobin tungkol sa
pamahalaan

Naipaliliwanag
ang Tunghayan at suriin ang larawan
mga mahahalagang
pangyayari
sa
kabihasnang klasikal
ng Rome (mula sa
sinaunang
Rome
hanggang sa tugatog

132

at
pagbagsak
ng
Imperyong Romano).

A. Ipinakikita ng larawan
ang alamat kung paano
nagsisimula ng Rome

DRAFT
April 1, 2014
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/6
a/She-wolf_suckles_Romulus_and_Remus.jpg

Ano ang kahalagahan ng ipinapakita ng

larawan sa kasaysayan ng Rome?
A. Ipinapakita ng larawan ang alamat kung
paano nagsimula ng Rome.
B. Ang larawan ay simbolo ng diyos na
sinasamba ng mga Roman.
C. Malikhain ang ambag ng mga Roman sa
sining.
D. Nagmula ang mga Roman sa isang
makapangyarihang lobo.

Nasusuri
ang
kabihasnang klasikal
ng mga pulo sa
Pacific.

Ang mga pulo sa Pacific ay napaliligiran ng mga

anyong tubig. Batay sa pahayag, ano ang
maaaring gawaing pangkabuhayan ng mga
mamamayan dito?
A. pagsasaka

D. pangingisda

133

B. pakikipagkalakalan
C. pangangaso
D. pangingisda
Nasusuri ang mga Ang mga tagapagmana ni Charlemagne ay
kulang sa mga katangian ng pamumuno na
kaganapang
nagbigay-daan
sa kailangan upang mapanatili ang batas at
Ano ang
pagkakabuo ng Holy kaayusan sa Kanlurang Europe.
Roman Empire.
mahihinuha sa pahayag?
A. Ang mahinang pamumuno ay karaniwang
nangyayari sa kasaysayan.
B.
Nangangailangan ng maayos na
tagapagmana ang imperyong pinalakas ni
Charlemagne.
C. Upang mapanatili ang kaayusan at pagsunod
sa batas, kailangang magkaroon ng maayos na
pinuno.
D. Nagwakas ang imperyo ni Charlemagne sa
kanyang pagkamatay.
Tunghayanat suriin ang diagram ukol sa uring
Nasusuri ang uri ng
tao sa sistemang
panlipunan noong panahon ng Piyudalismo.
Piyudalismo

.C. Upang mapanatili ang

kaayusan at pagsunod sa
batas,
kailangang
magkaroon ng maayos na
pinuno.

DRAFT
April 1, 2014

B. Binubuo ng ibat ibang

uring panlipunan ang
lipunang Piyudal.

lord

vassal

serf

134

Ano ang mahihinuha sa diagram?

A. Maraming mamamayan sa Europe noong
panahon ng Piyudalismo.
B. Binubuo ng ibat ibang uring panlipunan ang
lipunang Piyudal.
C. Makapangyarihan ang lahat ng tao sa
lipunan.
D. Ang maharlika ang kinikilalang pinuno ng
lipunang Piyudal.
Nasusuri ang dahilan
ng pagtatatag ng
sistemang
Piyudalismo.

Ang madalas na pagsalakay ng mga barbaro ay

nagbigay ligalig sa mga mamamayan ng Europe,
dahil dito ay hinangad lang lahat ang
pagkakaroon ng proteksyon kaya naitatag ang
sistemang Piyudalismo. Ano ang ipinapahiwatig
ng pahayag?

C. sa panahon ng
kaguluhan, ang mga
tao ay naghahangad
ng proteksyon

DRAFT
April 1, 2014
E. magulo ang Europe dahil sa
pagsalakay ng mga barbaro
F. sa panahon ng kaguluhan, ang mga
tao ay naghahangad ng proteksyon
G. mahina ang pamahalaan noon kaya
dumami ang mga grupong barbaro
H. ang sistemang Piyudalismo ay sagot
sa kahirapan sa buhay ng mga tao

Understanding

Nasusuri ang
kaugnayan ng
heograpiya sa
pagkakatatag ng mga
lungsod-estado ng

Ang sinaunang Greece ay binubuo ng ibat ibang

lungsod-estado. bawat lungsod-estado ay
malaya sa isat isa at may sariling pamahalaan.
Alin sa mga sumusunod ang dahilan ng
pagkakatatag ng hiwa-hiwalay na lungsod-

B. Ang Greece ay nasa

timog na dulo ng Balkan
Peninsula sa Silangan ng
Europe na isang mabundok
na lugar.
135

sinaunang Greece.

estado sa sinauanang Greece?

A. Iba- iba ang pinagmulan ng mga sinaunang
mamamayan ng Greece na naging dahilan ng
pagtatatag ng hiwa-hiwalay na lungsod-estado.
B. Ang Greece ay nasa timog na dulo ng Balkan
Peninsula sa Silangan ng Europe na isang
mabundok na lugar.
C. Mahahaba ang mga daungan ng Greece na
naging dahilan ng pagkakaroon ng maraming
mangangalakal sa bawat lungsod-estado.
D. Ibat iba ang kulturang nabuo sa Greece na
naging dahilan ng ibat ibang kabihasang
umusbong dito.
Ang kabihasnang Minoan ay nabuo sa Crete na D. pakikipagkalakalan
napaliligiran ng tubig at may istratehikong
lokasyon.
Ano ang pangunahing gawaing
pangkabuhayan ng kabihasnan na naging
dahilan ng kaunlaran nito?
A. pagsasaka
B. pagmimina
C. pagtatanim
D. pakikipagkalakalan
Ang Rome ay naging isang makapangyarihang C. Nakontrol ng Rome ang
lungsod. Natalo nito ang mga kolonyang Greek Mediterrenean
sa timog. Maituturing na isa pang mahalagang
tagumpay nito ang laban sa Carthage. Ano ang
kahalagahan ng tagumpay ng Rome sa
digmaang Punic laban sa Carthage?
A. Lumawak ang teritoryo ng Rome.
B. Naging makapangyarihan ang Rome sa Italy
C. Nakontrol ng Rome ang Mediterrenean.
D. Maraming sundalo at mamamayan ng Rome
ang umunlad ang buhay.

DRAFT
April 1, 2014

Nasusuri ang mga

salik sa pag-unlad ng
kabihasnang Minoan
at Mycenaean

Naipaliliwanag kung
bakit
naging
makapangyarihan ang
Rome
sa
Mediterrenean.

136

Nasusuri ang mga

kaganapan
sa
kabihasnang klasikal
ng America.

Sentro ng bawat lungsod ng kabihasnang Maya

ang isang piramide na ang itaas na bahagi ay
dambana para sa diyos. Ano ang ipinahihiwatig
nito?
A. Binubuo ng lungsod-estado ang kabihasnang
Maya.
B.
May kaayusang panlipunan ang bawat
lungsod-estado ng kabihasnang Maya.
C.
Sentro ng bawat lungsod-estado ng
kabihasnang Maya ang pagpapahalaga sa
relihiyon.
D. Maunlad at mapayapa ang bawat lungsodestado ng kabihasnang Maya.
Sa panahon ng paghahari ni Mansa Musa, ang
Gao, Timbuktu, at Djenne ay naging sentro ng
karunungan at pananampalataya.
Ano ang
mahihinuha batay dito?
A.
Pinahahalagahan ni Mansa Musa ang
karunungan.
B. Maunlad ang mga lungsod ng imperyong Mali
C. Makapangyrihang imperyo ng Africa ang Mali
D. Ang mali ay tagapagmana ng imperyong
Ghanna
Noong 1089 C.E.,sinakop ng mga Seljuk Turk
ang Jerusalem at ipinagbawal ang pagpasok ng
mga Kristiyano dito. D ahil sa pangyayaring ito,
nanawagan ng Krusada si Pope Urban II. Alin
sa mga sumusunod ang pinakamabigat na
dahilan ng pagtugon sa panawagang ito?

C. Sentro ng bawat lungsodestado ng kabihasnang Maya

ang
pagpapahalaga
sa
relihiyon.

DRAFT
April 1, 2014

Naipaliliwanag
ang
mga kaganapan sa
mga
klasikal
na
kabihasnan sa Africa
(Mali at Songhai).

Naipaliliwanag ang
mga dahilan at bunga
ng mga krusada sa
Gitnang Panahon

A.
Pinahahalagahan ni
Mansa
Musa
ang
karunungan.

A.
taimtim na hangaring
mabawi ang Banal na
Lupain sa kamay ng mga
Seljuk Turks

A. taimtim na hangaring mabawi ang Banal na

137

Lupain sa kamay ng mga Seljuk Turks

B. sabik sa mapanganib na pakikipagsapalaran
ang mga Europeo
C. nais nilang takas an ang mga responsibilidad
sa kanilang lugar
D. malaking halaga ang kapalit ng pagsali ng
mga Europeo sa Krusada
Ang Piyudalismo ay isang sistemang sosyo- D. Magkaloob ng serbisyong
pulitikal na nakabatay sa pagmamay-ari ng lupa. pangmilitar sa lord.
Kinapapalooban ito ng kumplikadong relasyon
ng vassal at lord. Alin sa mga sumusunod ang
pangunahing tungkulin ng vassal sa lord?

Nasusuri ang buhay

sa Europe noong
Gitnang
Panahon:
Manorialismo,
Piyudalismo, ang pagusbong
ng
mga
bagong
bayan
at
A. Maghanap ng pantubos kung mabihag ang
lungsod.
lord.
B. Maghanap ng mapapangasawa ng anak ng
lord.
C. Maghanda ng seremonya sa pagiging knight
ng lord.
D. Magkaloob ng serbisyong pangmilitar sa lord.
Nasusuri ang buhay Ang pagtuklas ng bagong pamamaraan ng
A. Dumami ang bilang ng
sa Europe noong pagsasaka ay nagdulot ng pagdaragdag ng
populasyon.
Gitnang
Panahon: produksyon ng pagkain. Ano ang epekto nito sa
Manorialismo,
populasyon?
Piyudalismo, ang pagusbong
ng
mga A. Dumami ang bilang ng populasyon.
bagong
bayan
at
B. Maraming umunlad ang pamumuhay.
lungsod.
C. Maraming mamamayan ang nagkasakit.
D. Umunlad ang mga pamayanan at lungsod.

DRAFT
April 1, 2014

138

DRAFT
April 1, 2014
139

MODYUL 3: ANG PAG-USBONG NG MAKABAGONG DAIGDIG:

ANG TRANSPORMASYON TUNGO SA PAGBUO NG
PANDAIGDIGANG KAMALAYAN
PANIMULA
Sa Modyul na ito, mauunawaan ng mga mag-aaral ang pag-usbong ng
makabagong daigdig bunsod ng paglaganap ng mga kaisipan sa siyensiya,
pulitika at ekonomiya tungo sa pagbuo ng pandaigdigang kamalayan. Ang mga
pagbabago ng kamalayan sa paglakas ng Europe, paglawak ng kapangyarihan
nito at pagkamulat sa mga bagong kaalaman at ideya ang siyang nagdulot ng
transpormasyon ng daigdig.
Inaasahang sa pagsagot at pagkumpleto sa bawat gawain ay
naipahahayag ng mag-aaral ang pagpapahalaga sa mga mahahalagang
kaganapan ng kasaysayan na maiuugnay nila sa sarili upang maunawaan ang
kabuluhan ng pagbakas sa kasaysayan. Napakahalaga nito sapagkat ang
nakaraan ay susi ng kasalukuyan at gabay sa hinaharap.Gayundin, matutukoy
ng mga mag-aaral ang salik sa paglakas ng Europe at paglawak ng
kapangyarihan nito. Mabibigyang halaga nila kung paano sila namulat sa mga
bagong ideya at kung paano nakaimpluwensiya ang pag-usbong ng
makabagong daigdig sa transpormasyon sa makabagong panahon ng mga
bansa at rehiyon sa daigdig tungo sa pagbuo ng pandaigdigang kamalayan.

DRAFT
April 1, 2014

Pamantayang Pangnilalaman: Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa

nagging transpormasyon tungo sa makabagong panahon ng mga bansa at
rehiyon sa daigdig bunsod ng paglaganap ng mga kaisipan sa siyensiya, Politika
at ekonomiya tungo sa pagbuo ng pandaigdigang kamalayan.
Pamantayan sa Pagganap: Ang mag-aaral ay Kritikal na nakapagsusuri sa
nagging implikasyon sa kaniyang bansa,komunidad, at sarili ng mga pangyayari
sa panahon ng transpormasyon tungo sa makabagong panahon.
Mga Aralin at Sakop ng Modyul:
Aralin 1: Paglakas ng Europe
Aralin 2: Paglawak ng Kapangyarihan ng Europe
Aralin 3: Pagkamulat

140

Sa Modyul na ito, inaasahang matututunan ng mga mag-aaral ang mga

sumusunod:

Aralin 1

Nasusuri ang konsepto ng bourgeoisie, merkantilismo,

national monarchy, renaissance, simbahang Katoliko at
mga pangyayari sa repormasyon
o Nabibigyang- kahulugan ang bourgeoisie,
merkantilismo, national monarchy, renaissance at
repormasyon
o Naiisa-isa ang mga salik na nagpausbong sa
bourgeoisie, merkantilismo, national monarchy,
renaissance at repormasyon
o Naiuugnay ang mga konseptong nabanggit sa
pagsusuri ng kasalukuyang panahon

DRAFT
April 1, 2014

Napahahalagahan ang kontribusyon sa daigdig ng

bourgeoisie, merkantilismo, national monarchy,
renaissance, simbahang katoliko at repormasyon

o Naipaliliwanag ang kontribusyon ng bourgeoisie,

merkantilismo, national monarchy, renaissance,
simbahang katoliko at repormasyon sa pag-unlad ng
daigdig

Aralin 2

Nasusuri ang unang yugto ng imperyalismo at kolonisasyon

sa Europe
o Naipaliliwanag ang kahulugan ng imperyalismo at
kolonisasyon
o Napaghahambing ang imperyalismo at kolonisasyon

Natataya ang mga dahilan at epekto ng unang yugto ng

imperyalismo at kolonisasyon sa Europe
o Naiisa-isa ang dahilan at epekto ng imperyalismo at
kolonisasyon
o Nasusuri ang mga dahilan at epekto ng
imperyalismo at kolonisasyon

Nasusuri ang mga kaganapan at epekto ng Rebolusyong

Siyentipiko, Pangkaisipan (Enlightenment), at Industriyal
o Naipaliliwanag ang mga salik na nagbigay-daan sa
pag-usbong ng Rebolusyong Siyentipiko,
Pangkaisipan, at Industriyal
o Natataya ang implikasyon ng ng Rebolusyong
141

Siyentipiko, Pangkaisipan, at Industriyal

Aralin 3

Nasusuri ang mga dahilan at epekto ng Ikalawang Yugto

ng Imperyalismo
o Natatalakay ang dahilan at bunga ng Ikalawang
Yugto ng Imperyalismo
o Naipaliliwanag ang ibinunga ng Ikalawang Yugto ng
Imperyalismo sa mananakop at sinakop
o Naibibigay ang saloobin tungkol sa bunga ng
imperyalismo

Naipaliliwanag ang kaugnayan ng Rebolusyong

Pangkaisipan sa Rebolusyong Pranses at Amerikano
o Naipaliliwanag ang Rebolusyong Pranses at
Amerikano
o Nauugat ang mga pangyayaring nagtulak sa
Rebolusyong Pranses at Amerikano

DRAFT
April 1, 2014
o Naihahambing ang mga dahilan at bunga ng
Rebolusyong Pranses at Amerikano

o Naiuugnay ang mga pangyayaring ito sa mga

kaganapang politikal sa kasalukuyan

Naipahahayag ang pagpapahalaga sa pag-usbong ng

konsepto ng Nasyonalismo sa Europe at ibat ibang bahagi
ng daigdig
o Naibibigay ang kahulugan ng nasyonalismo
o Naipaliliwanag ang mga manipestasyon ng
nasyonalismo
o Naiisa-isa ang dahilan at implikasyon ng pag-usbong
ng nasyonalismo sa Europe at ibat ibang bahagi ng
daigdig
o Nasusuri ang nagbabagong anyo ng nasyonalismo
sa ibat ibang bahagi ng daigdig

142

Panimulang Gawain
1. Ipabasa at ipaunawa sa mga mag-aaral ang Panimula at mga Gabay na
Tanong sa Learners Materials (LM).
2. Ipatukoy ang mga aralin at saklaw ng Yunit.
3. Ipaunawa ang Tsart ng mga Inaasahang Matututuhan sa Yunit.
4. Ipasagot ang Paunang Pagtataya.

ARALIN 1: Paglakas ng Europe

ALAMIN:
Sa bahaging ito, ng aralin ay sisikapin ng guro na ipatuklas sa mga mag-aaral
ang mahahalagang konsepto at kaganapan sa paglakas ng Europe.Lilinangin ng guro
ang mga dating kaalaman at pag-unawa ng mga mag-aaral. Gamitin ang ibat ibang
kasanayan upang makuha ang mga bagong kaalaman na may kaugnayan sa
paglakas ng Europe. Bibigyang-diin ang mga salik na nagbigay-daan sa
panunumbalik ng lakas ng Europe. Ang mga koneptong Bourgeoisie, Merkantilismo,
National Monarchy, Renaissance at Repormasyon ay pagtutuunan ng pagtuklas sa
araling ito. Sisikapin ding masagot ang mga katanungang may kaugnayan sa
bahaging ginampanan ng paglakas ng Europe sa transpormasyon ng daigdig. Bilang
guro, ihanda ang mga mag-aaral sa pagtupad at pagsasagwa ng mga gawain sa
aralin.

DRAFT
April 1, 2014
Gawain1. Word Hunt

Ang gawaing ito ay naglalayong matukoy ang kaalaman ng mga mag-aaral

tungkol sa mga salik sa paglakas ng Europe.
Panuto:
1. Ipahanap at pabilugan sa puzzle box ang mga terminong tinutukoy sa
direksyong pahalang at pababa. Gamitin ang una at huling letra ng salita
upang maging gabay sa paghahanap.
2. Ipakumpleto rin ang mga salita sa ilalim ng puzzle box.
3. Ipaalala sa mga mag-aaral na hindi inaasahang mahahanap ang lahat ng
mga salita na may kaugnayan sa aralin. Hikayatin sila na magbigay ng
sariling pagkaunawa tungkol sa mga salitang nahanap.

143

A
D
V
C
E
T
N
M
P
E
R
Y

L
I
S
O
M
S
I
N
A
M
U
H

A
M
I
K
D
K
R
L
T
Y
L
C

M
B
O
A
K
U
S
W
P
M
R
R

E
S
L
T
E
Y
F
C
L
B
E
A

R
E
P
O
R
M
A
S
Y
O
N
N

K
T
R
L
A
T
G
B
A
U
A
O

A
N
O
I
L
T
U
S
S
R
I
M

N
A
T
K
S
A
M
N
H
G
S
L

T
T
S
O
E
P
O
R
R
E
S
A

I
S
E
W
A
T
Y
B
E
O
A
N

L
E
T
H
R
K
A
N
O
I
N
O

I
T
O
P
L
N
S
C
P
S
C
I

S
O
R
S
K
G
O
T
Y
I
E
T

M
R
P
E
E
P
O
R
U
E
S
A

O
P
R
I
S
R
U
K
G
A
P
N

1.
2.
3.
4.

B____________R Nagmamay-ari o namamahala ng bangko

B____________E Panggitnang uri ng mamamayan sa Europe
E____________E Pangalawa sa pinakamaliit na kontinente ng daigdig
H____________O Isang kilusang kultural na ang saloobin sa buhay ay
panunumbalik at pagbibigay- halaga sa kulturang
klasikal ng Griyego at Romano
5. K____________O Ito ay nangangahulugang universal
6. M____________O Sistemang ekonomiko na nakabatay sa konseptong ang yaman ng
bansa ay nasa dami ng ginto at pilak
7. N____________L Dahil sa pagkatatag nito ay muling lumakas ang kapangyarihan ng
M____________Y hari
8. P____________E Mga tumutol o sumalungat sa Katolisismong Romano
9. R____________E Nangangahulugan itong muling pagsilang
10. R____________N Krisis sa relihiyon na ang mga bansang Katoliko ay yumakap
sa ibang relihiyon

DRAFT
April 1, 2014
Mga Salitang Hahanapin:
1. BANKER
2. BOURGEOISIE
3. EUROPE
4. HUMANISMO
5. KATOLIKO

6. MERKANTILISMO
7. NATIONAL MONARCHY
8. PROTESTANTE
9. RENAISSANCE
10. REPORMASYON

Matapos matukoy ng mga mag-aaral ang mga salitang may kaugnayan sa aralin,
hikayatin silang bumuo ng konsepto na maiuugnay sa paglakas ng Europe sa
tulong ng mga salitang kanilang nahanap. Isulat ito sa rectangle callout. Para sa
higit na pag-unawa sa bahaging ito ng aralin, gamitin ang mga pamprosesong
tanong.

144

Halimbawa ng konseptong maaaring

mabuo:
Ang BOURGEOISIE,
MERKANTILISMO, NATIONAL
MONARCHY, RENAISSANCE,
REPORMASYON ay mga salik na
nagpalakas sa Europe.
Hikayatin ang mga mag-aaral na
bumuo ng sari-sariling konsepto.

DRAFT
April 1, 2014

Pamprosesong tanong
Ipasagot ang mga sumusunod:
1. Ano-ano ang iyong nahanap at nabuong mga salita?
2. Batay sa mga salitang iyong nahanap at nabuo, alin sa mga ito ang
inakala mong malaki ang kaugnayan sa paglakas ng Europe? Bakit mo
nasabi iyon?
3. Paano mo nabuo ang sariling konsepto o kaisipan mula sa mga
salitang iyong pinagsama-sama? Ano-ano ang naging batayan mo
upang mabuo ang kaisipan?

Gawain 2. Kilalanin mo!

Panuto: Magpakita sa mag-aaral ng mga larawang may kaugnayan sa mga salik

sa paglakas ng Europe. Magagamit din ang mga mungkahing larawan. Ipasuri
ito sa mga mag-aaral. Pagkatapos ay ipasulat ang kanilang nalalaman tungkol sa
mga larawan.
Maging handa sa anumang magiging katanungan ng mga mag-aaral hinggil sa
bawat larawan. Tiyaking magagabayan sila sa gawaing ito.

____________________________________________________
____________________________________________________
_________________________________________________

145

_______________________________________________
_______________________________________________
_______________________________________________
___________________________________________

____________________________________________________
____________________________________________________
_________________________________________________

_______________________________________________
_______________________________________________
_______________________________________________
___________________________________________

DRAFT
April 1, 2014

_________________________________________________
_________________________________________________
_________________________________________________

________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
____________________________________________

Pagkatapos masuri ang mga larawan, pasagutan sa mga mag-aaral ang

pamprosesong mga tanong para sa mas malinaw na pagsusuri ng kaalaman.

146

Pamprosesong tanong
Ipasagot ang mga sumusunod:
1. Sino-sino ang ipinakikita sa mga larawan?
2. Mayroon ka bang kilala na katulad ng nasa larawan?
3. Sa anong panahon kaya ng kasaysayan sila nagmula at nakilala?
4. May naitutulong bas a kasalukuyan ang mga nasa larawan? Patunayan.

Pandagdag na gawain:
Maaaring magpagawa pa ang guro ng ibang gawaing na pupukaw sa interes at
susukat sa nalalaman ng mag-aaral sa aralin. Maaaring maglaro ng Pinoy Henyo o
Charade para masukat ang mga dating kaalaman tungkol sa paglakas ng Europe.
Mga salitang maaaring gamitin sa Pinoy Henyo o Charade:
1. monarkiya
2. mangangalakal
3. simbahan
4. papa
5. humanismo

DRAFT
April 1, 2014
Gawain 3. Think-Pair-Share!

Ang gawaing ito ay naglalayong matukoy ang kaalaman ng mga magaaral tungkol sa paglakas ng Europe. Makatutulong ang gawaing ito sa mga
isasagawang talakayan sa bahagi ng PAUNLARIN

Panuto:
1. Gamitin ang THINK-PAIR-SHARE CHART upang matukoy ang mga pangunang kaalaman ng mga mag-aaral sa aralin.
2. Pagtambalin ang dalawang mag-aaral at ipakopya sa magkaibang papel ang
nakahandang template.
3. Sabay pasagutan sa magkapareha ang isang tanong.
4. Ipakikita ng magkapareha ang kanilang sagot sa isat isa at pagsasamahin ito
upang mabuo ang isang ideya.
5. Ipatala sa kahon ang pinagsamang ideya.

147

TANONGAN SA ARALIN

AKING KASAGUTAN
(Sagot ng Mag-aaral)

Paano nakaapekto ang paglakas ng

Europe sa transpormasyon tungo sa
makabagong panahon ng mga bansa
at rehiyon sa daigdig at sa pagbuo ng
pandaigdigang kamalayan?

AKING KAPAREHA
(Sagot ng Kapareha)

PINAGSAMANG IDEYA
(Sagot ng Magkapareha)

(Sa bahaging ito isusulat ng magkapareha ang kanilang pinal na kasagutan pagkatapos ng aralin)

Mga Sanggunian/ Batayan

(Tala ng mga babasahing pinagkunan ng impormasyon, website at iba pa)

DRAFT
April 1, 2014

Paalala: Iwanang blangko ang dalawang kahon sa itaas (pinal na

kasagutan at mga pinagbatayan o sanggunian). Sasagutin ito ng mga
mag-aaral pagkatapos ng talakayan ng aralin.
M
g
a

SPagkatapos kaugnay ng masuri ang dating kaalaman ng mga mag- aaral

tungkola sa mga konseptong paglakas ng Europe, ihanda sila sa pagtalakay ng mga
n mahahalagang impormasyon tungkol dito. Humandang masagot ang mga
bago at
g
nabuong
katanungan sa isipan ng mga mag aaral. Kinakailangang masuri ang mga
g
dating u kaalaman na tutugma sa mga bagong kaalamang matutuklasan at
matututuhan
sa susunod na bahagi ng aralin.
n
i
a
n
/

PAUNLARIN
a
t
a
y
a
n

Sa bahaging ito, maaari nang magsagawa ng pagtalakay

tungkol sa paglakas ng Europe. Inaasahang lilinangin ng guro ang
mga bagong kaalaman upang maibahagi at maipaunawa ito sa mga
mag-aaral. Ang mga nabuong katanungan sa unang bahagi ng
(
T
Modyul ay muling babalikan upang mabigyan ng makabuluhang
GAWIN
a NATIN ITO!
kasagutan at pagwawasto.
l
a
n
g
m
g
a
b
a

148

Hikayatin ang mga mag-aaral na makiisa at gawin ang mga sumusunod na

gawain tungkol sa aralin.
Gawain 4. Pamana ng Nakaraan!
Ang gawaing ito ay balik-aral sa nakaraang aralin at paghahanda sa
pagtalakay ng bagong paksa.
Panuto: Ipasuri sa mga mag-aaral ang diagram at pasagutan ang
pamprosesong tanong.

DRAFT
April 1, 2014
Diagram Blg. 1.1

Halaw mula sa Kasaysayan ng Daigdig (Batayang Aklat Para sa

Ikatlong Taon) nina Vivar et.al, pahina 156

Pamprosesong tanong

1. Sa mga pamanang inilahad sa dayagram, alin sa mga ito ang inaakala

mong pinakamahalaga? Bakit?
2. Sa iyong palagay, paano makaaapekto ang mga pamanang ito sa
paglakas ng Europe?

Gawain 5. Burgis ka!

Proseso ng Gawain:
1. Ipabasa sa mga mag-aaral ang teksto ng aralin. Maaari ring ipabasa
ang mga karagdagang teksto sa aralin, o manaliksik sila tungkol sa paksang
Bourgeoisie.
Mga Karagdagang Sanggunian:
Kasaysayan ng Daigdig nina Teofista L. Vivar et al pp.159 - 160
Kasaysayan ng Daigdig nina Grace Estela C.Mateo et al pp. 209 - 211
Ease Modyul 10
149

2. Matapos mabasa ng mga mag-aaral ang teksto, ipakumpleto sa kanila

ang hinihinging impormasyon ng cloud call out at concept map. Hikayatin silang
ibahagi sa klase ang kanilang sagot sa concept map.

Ang mga Bourgeoisie ay ____________

________________________________
________________________________

DRAFT
April 1, 2014
PAGLAKAS NG MGA BOURGEOISIE

Sino-sino ang
Bourgeoisie?

Katangian ng mga
Bourgeoisie

Halaga sa Lipunan
(Noon at Ngayon)

_______________
________________
_______________
________________
_______________
________________
_______________
________________
_______________
________________
_______________
________________
_______________
________________
_______________
________________
_______________
________________
Dahilan ng Paglakas ng Europe
Epekto sa Paglakas ng Europe
_________
________________
__
________________
__________________
________________
__________________
________________
__________________
________________
__________________
________________
__________________
________________
__________________
________________
__________________
________________
__________________
________________
__________________

150

Magpagawa ng maikling talakayan tungkol sa naging kasagutan ng mga

mag-aaral. Pagkatapos ay ipasagot ang mga pamprosesong tanong para sa mas
malalim na pag-unawa sa paksa.
Pamprosesong tanong
1. Sino-sino ang itinuturing na kabilang sa pangkat ng bourgeoisie?
2. Ano-ano ang katangian ng bourgeoisie?
3. Ano ang naging papel nila sa paglakas ng Europe?
4. Sino ang maituturing na Bourgeoisie sa kasalukuyan?
5. Sa kasalukuyan paano nakatutulong ang bourgeoisie sa ating bansa at
maging sa daigdig?
Gawain 6. Magbasa at Unawain!

Panuto
1. Ipabasa sa mga mag-aaral ang teksto tungkol sa Merkantilismo. Mababasa rin
ang karagdagang teksto.

DRAFT
April 1, 2014
Mga Karagdagang Sanggunian:

Kasaysayan ng Daigdig nina Teofista L. Vivar et al pp.161-163

Kasaysayan ng Daigdig nina Grace Estela C.Mateo et al pp. 211-212
Ease Modyul 10

2. Ipasagot din ang pamprosesong mga tanong sa ibaba upang mas

malalim na matalakay ang mga konseptong kaugnay ng merkantilismo.
Pamprosesong tanong

1. Batay sa mga kaisipan at konseptong nabasa sa teksto, ano ang

kahulugan ng merkantilismo?
2. Bakit sinasabing hindi lamang pang-ekonomiya kundi pampolitika rin
ang layunin ng merkantilismo?
3. Paano nagsimula at nakatulong ang merkantilismo sa paglakas ng
Europe?
4. Mayroon pa bang merkantilismo sa kasalukuyan? Patunayan.
5. Pabor ka ba na ito ang gamiting sistemang pang-ekonomiya sa ating
bansa? Sa daigdig? Bakit?

151

Gawain 7. Hagdan ng Pag-unawa!

Panuto:
1. Sa tulong ng Ladder Diagram, ipasulat sa mga mag-aaral ang mga
pangyayari sa pagtatatag ng National Monarchy. Gamitin ang teksto sa aralin
upang makakuha ng mga impormasyon. Basahin din ang mga karagdagang
sanggunian para sa mas malawak na kaalaman.
Mga Karagdagang Sanggunian:
Kasaysayan ng Daigdig nina Teofista L. Vivar et al pp.163-165
Kasaysayan ng Daigdig nina Grace Estela C.Mateo et al pp. 212-214
Ease Modyul 10

2. Tumawag ng ilang mag-aaral para ilahad ang kanilang kasagutan. Hikayatin

din ang klase na magbigay ng sariling puna o karagdagang kaalaman.
3. Gamitin ang pamprosesong mga tanong upang matalakay at maproseso ang
gawaing ito.

DRAFT
April 1, 2014
PAGTATATAG NG NATIONAL MONARCHY

152

Pamprosesong tanong
1. Ano-ano ang salik na nagpabago sa konsepto ng monarkiya at
nagpalakas sa kapangyarihan ng hari?
2. Ano-anong bansa sa kasalukuyan ang pinamumunuan pa rin ng hari at
reyna?
3. Paano nakatulong ang nation-state sa paglakas ng Europe?
4. Kung ikaw ang tatanungin, pabor ka ba na hari at reyna ang mamuno sa ating
bansa? Bakit?
Gawain 8. Discussion Web
PANUTO:
1. Ipasuri ang papel na ginampanan ng simbahang Katoliko sa paglakas ng
Europe, batay sa teksto at mga reperensiya. Maaari ring dagdagan ang
kaalaman sa tulong ng mga karagdagang sanggunian.
Mga Karagdagang Sanggunian:

DRAFT
April 1, 2014

Kasaysayan ng Daigdig nina Teofista L. Vivar et al pp.168-170

Kasaysayan ng Daigdig nina Grace Estela C.Mateo et al pp. 215-216
Ease Modyul 10

2. Pagkatapos basahin ang teksto, pangkatin ang mga mag-aaral sa lima na

may parehong bilang sa bawat pangkat. Maging malikhain sa
pagpapangkat upang mabigyan ng pagkakataong magkasama-sama sa
isang pangkat ang mga mag-aaral na hindi nagiging bahagi ng isang
pangkat. Maaaring mag draw lots o gumamit ng ibang paraan sa
palagay ng guro ay magreresulta sa pagkakaroon bagong miyembro sa
bawat pangkat.

3. Talakayin ang tanong at bumuo ng ebidensiya o suporta sa

panig ng Oo at Hindi.
4. Ipasuri ang tanong at itala ang mga impormasyon at pahayag ng bawat
miyembro ng bawat pangkat sa posisyon ng Oo o Hindi.
5. Magtulungan ang pangkat sa pagbuo ng dahilan at konklusiyon.
6. Pumili ng tagapagsalita para maibahagi ang pananaw ng grupo sa
buong klase. Magkaroon ng talakayan pagkatapos ng gawain upang
maging malinaw ang mga konseptong may kinalaman sa paksa. Gamitin
ang pamprosesong mga tanong bilang gabay.

153

DRAFT
April 1, 2014
Pamprosesong tanong

1. Ano ang naging papel ng Simbahan sa paglakas ng Europe?

2. Bakit mahalaga ang impluwensiya ng Simbahan sa paglakas ng Europe?
3. Paano nakatulong ang Simbahan sa paglakas ng Europe at
transpormasyon ng daigdig?
4. Malaki pa rin ba ang impluwensiya ng Simbahan sa kasalukuyan? Patunayan.

Tayain ang katatapos na gawain gamit ang rubric sa ibaba:

CRITERIA
Nilalaman

Pag-uugali at Asal
na ipinakita
Presentasiyon

3
Tama at malawak
ang saklaw

2
Tama, ngunit
limitado ang
saklaw.

1
Kulang na kulang
ang saklaw.

Masigla at buong
pusong lumahok
at nagbahagi ng
mga ideya
Maayos at walang
mali

Lumahok ngunit
napilitan lamang
ang paglahok

Marami ang
hindi lumahok

Maayos ngunit
may ilang mali

Walang kaayusan

Paalala: Ang gawaing ito ay maaaring irekord at bigyan ng marka.

154

GAWAIN 9. Oo o HindiI!
Panuto: Pagkatapos ng matalakay ang mga salik sa paglakas ng Europe,
tatayain ng gawaing ito kung naunawaan ng mga mag-aaral ang mahahalagang
konseptong tinalakay. Kung naunawaan, ilalagay ang thumbs up sign sa bahagi
ng OO (naunawaan) at kung hindi, ilagay thumbs down sign sa HINDI
naunawaan. Maaaring ipabasa ng guro ang pahayag na naglalaman ng konsepto
sa aralin bago idikit ng mag-aaral ang sign. Itala ng guro ang naging resulta ng
gawain upang matukoy ang mga konseptong kailangan pang balikan o kung
maaari nang magpatuloy sa aralin.
KONSEPTO/ KAALAMAN

OO
(NAUNAWAAN)

HINDI
(NAUNAWAAN)

DRAFT
April 1, 2014
1. Ang bourgeoisie ay binubuo
ng mga mamamayang kabilang sa
panggitnang uri ng lipunan.
2. Dahil sa impluwensiya ng
bourgeoisie, nasimulan ang mga
reporma sa pamahalaan.

3. Ang merkantilismo ay isang

sistemang pang-ekonomiya na
lumaganap
sa
Europe
at
naghangad ng maraming ginto at
pilak bilang tanda ng kayamanan at
kapangyarihan ng bansa.
4. Sa pagkawala ng kapangyarihan
ng mga panginoong maylupa, ang
hari ang nagsilbing pinuno at
nagpatingkad sa pagtatatag ng
national monarchy.
5. Ang simbahan ang nagsilbing
tagapangalaga ng kalinangan sa
imperyo noong Panahong Medieval.

155

Gawain: DATA RETRIEVAL CHART

(Ang gawaing ito ay para sa mga mag-aaral na hindi pa makauunawang
mabuti sa mahahalagang konsepto ng aralin).
Panuto: Pagkatapos matalakay sa mga salik sa paglakas ng Europe, ipasulat sa
mag-aaral ang hinihinging mga impormasyong naging simula at bahaging
ginampanan ng mga salik na ito sa paglakas ng Europe. Magsagawa rin ng
maikling talakayan sa bahaging ito para sa paglilinaw ng mga konsepto ng aralin.
Salik sa Paglakas ng
Europe

Paano Sumilang/
Nagsimula

Ginampanan sa
Paglakas ng Europe

1. Bourgeoisie

DRAFT
April 1, 2014
2. Merkantilismo

3. National Monarchy

4. Simbahang Katoliko

Gawain 10. Magtulungan Tayo!

Panuto:
1. Ipabasa sa mga mag-aaral ang teksto hinggil sa Renaissance. Maaring
basahin ang karagdagang teksto sa aralin.
Mga Karagdagang Sanggunian:
Kasaysayan ng Daigdig nina Teofista L. Vivar et al pp.165-168
Kasaysayan ng Daigdig nina Grace Estela C.Mateo et al pp. 218-225
Ease Modyul 11

156

2. Pangkatang pag-uulat: Hatiin ang mga mag-aaral sa apat na pangkat.

Pareho ng bilang ng mga kasapi sa bawat pangkat. Ang mga mag-aaral ay
mag-uulat ng mga impormasyong may kinalaman sa Renaissance,gamit ang
mga tinukoy na paraan ng pag-uulat.
Pangkat 1: Kahulugan ng Renaissance (Lecturete, gamit ang mga concept map)
Pangkat 2: Salik sa Pagsibol ng Renaissance (Story Map)
Pangkat 3: Ambag ng Renaissance sa Ibat Ibang Lrangan (Multimedia presentation)
Pangkat 4: Mga Kababaihan sa Renaissance (Simulation)
3. Magagamit ng mga mag-aaral ng mga tinukoy na pamamaraan ng paguulat. Kung marunong sa computer ang mga mag-aaral, hikayatin silang
gumamit ng powerpoint presentation o anumang kahalintulad nito sa
kanilang pag-uulat.
4. Pagkatapos ng mga presentasyon, palagyan ng datos ang concept
definition map para sa mas malinaw na daloy ng impormasyon.
Talakayin din ang aralin sa tulong ng pamprosesong mga tanong.

DRAFT
April 1, 2014
CONCEPT DEFINITION MAP

157

Pamprosesong tanong
1. Ano ang kahulugan ng Renaissance?
2. Ano-ano ang naging mga salik sa pag-usbong ng Renaissance?
3. Bakit sa Italy nagsimula ang Renaissance?
4. Ano ang naging epekto ng Renaissance sa pagkakaroon ng panibagong
pagtingin sa politika, relihiyon at pag-aaral?
5. Sino-sino ang pangunahing tagapagtaguyod ng Renaissance?
6. Ano-ano ang mga naiambag ng Renaissance sa ating kabihasnan?
7. Sino-sinong kababaihan ang kilala sa panahong ito?
8. Ano-ano ang kanilang naging kontribusyon sa Panahon ng Renaissance?
9. Paano nakatulong ang Renaissance sa paglakas ng Europe?
10. Nagaganap pa rin ba ang mga pangyayari sa Panahon ng Renaissance
sa kasalukuyan? Magbigay ng mga patunay.
11. Kung ikaw ay mabibigyan ng pagkakataon na mag-ambag ng anumang
bagay sa ating bansa, anong bagay at saang larangan mo pipiliing
makapagbahagi ng nito? Pangatuwiranan.

DRAFT
April 1, 2014

Pandagdag na Gawain: Kung may oras pa sa pagproseso ng aralin, maaaring magsagawa

ng ilan pang gawain hinggil sa paksa. Maaaring gawin ang SINO AKO!
Ang mga mag-aaral ay babanggit ng mga ginawa ng mga kilalang indibidwal sa
panahon ng Renaissance at huhulaan naman ito ng mga kamag-aral. Kung may naisip
pang gawain ang guro, maaari itong gawin ngunit bigyang-pansin ang oras na gugugulin
sa aralin.

Gawain: Talahanayan ng mga Pamana

( Pantulong pa rin sa mga mag-aaral na may mga tanong o hindi malinaw

ang pag-unawa sa paksang Renaissance.)
Panuto:
1. Sa tulong ng mga kaalamang natutuhan sa teksto, kumpletuhin ng mag- aaral
ang pangungusap hinggil sa Renaissance at sa mga naging pamana nito sa ating
kabihasnan. Sundan ang halimbawa para sa maayos na pagsasagawa ng
gawaing ito.
2. Sagutin din ang pamprosesong mga tanong upang mas malinaw na
maunawaan ang aralin.
Ang Renaissance ay ____________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________

158

PERSONALIDAD

LARANGAN

AMBAG SA
KABIHASNAN

Sining

Mona Lisa at Last Supper

Halimbawa:
1. Leonardo Da Vinci

DRAFT
April 1, 2014
Pamprosesong tanong
Ipasagot ang mga sumusunod:
1. Ano ang naitulong ng mga pamanang ito sa kasalukuyang
kabihasnan?
2. Bilang isang mag-aaral, paano mo bibigyang-halaga ang
naging pamana ng Renaissance sa ating kabihasnan?
Gawain 11. Palitan Tayo!

Panuto:
1. Ipabasa sa mga mag-aaral ang teksto hinggil sa Repormasyon. Maaari ring
basahin ang karagdagang teksto sa aralin.

Mga Karagdagang Sanggunian:

Kasaysayan ng Daigdig nina Teofista L. Vivar et al pp. 170-178
Kasaysayan ng Daigdig nina Grace Estela C. Mateo et al pp. 228 - 236
Ease Modyul 12

159

2. Ipakopya ang Contrast-Compare Map sa isang papel. Sa tulong ng

impormasyong nakuha sa teksto hinggil sa Repormasyon at KontraRepormasyon, palagyan ng hinihinging impormasyon ang Contrast-Compare
Map.

DRAFT
April 1, 2014
3. Magpapalitan ng papel ang magkatabing pagkatapos nilang mapunuan
ang mapa ng hinihinging mga impormasyon. Hikayatin ang magkakapareha
na suriin at magbigay ng puna sa naging kasagutan ng bawat isa.
4. Ipakumpleto ang 3 - 2 -1 Chart sa Repormasyon at KontraRepormasyon. Magsagawa ng talakayan sa gawain sa tulong ng
pamprosesong mga tanong.

160

3
2
1

Bagay na aking natutuhan sa

dahilan ng Repormasyon at
Kontra-Repormasyon

1.
2.
3.

Kontribusyon na aking
nalaman ng Repormasyon at
Kontra-Repormasyon

1.

Mahalagang tanong sa paksa:

Paano nakatulong ang
Repormasyon at KontraRepormasyon sa paglakas ng
Europe?

Sagot:

2.

DRAFT
April 1, 2014

Pamprosesong tanong
Ipasagot ang mga ito:
1. Ano ang Repormasyon?
2. Bakit iniugat kay Martin Luther ang unang
yugto ng Repormasyon?
3. Paano lumaganap ang Repormasyon?
4. Ano ang naging sagot ng Simbahang Katoliko sa Repormasyon?
5. Ano-ano ang naging pamana ng Repormasyon?
6. Paano binago ng Repormasyon ang Europe?
7. Sa kasalukuyan, nakaaapekto ba sa iyong paniniwala sa Diyos ang
pagkakaroon ng ibat ibang denominasyon ng relihiyon sa paligid? Bakit?
Gawain 12. Tayain mo!
Panuto: Ipasuri sa mga mag-aaral ang sumusunod na mga pahayag. Palagyan
ng check ( / ) ang kolum kung ang gawaing nakapaloob sa pahayag ay kanilang
ginagawa o di-ginagawa. Ipatala rin ang dahilan o mungkahi tungkol sa mga
gawaing nabanggit. Hikayatin ang mga mag-aaral na maging tapat sa pagsagot
sa gawaing ito.

161

Gawain

Ginagawa

1. Pagbabasa ng
Bibliya

Di-ginagawa

Dahilan/
Mungkahi

2. Pagdalo sa mga
gawain ng relihiyon
(e.g. pagsisimba)
3. Pagsasabuhay ng
mga aral ng
kinabibilangang
relihiyon
4. Pagrespeto sa
pananampalataya
ng iba
5. Pakikipagpalitan ng
ideya at aral sa
mga taong may
ibang relihiyon

DRAFT
April 1, 2014
Gawain13. Think-Pair-Share Chart

Panuto:
Sa bahaging ito, babalikan ng mga mag-aaral ang Think-Pair-Share Chart na dati
nang sinagutan upang punan ang pinal na kasagutan at ang mga pinagkunan ng
impormasyon. Tiyaking ang mga mag-aaral ay muling magsasama upang
mapag-usapan ang kanilang magiging pinag-isang ideya para sa pinal na sagot.

162

KATANUNGAN SA ARALIN

AKING KASAGUTAN
(Sagot ng mag-aaral)

Paano nakaapekto ang mga

pangyayari sa Europe sa naging
transpormasyon tungo sa
makabagong panahon ng mga bansa
at rehiyon sa daigdig sa pagbuo ng
pandaigdigang kamalayan?

AKING KAPAREHA
(Sagot ng Kapareha)

PINAGSAMANG IDEYA
(Sagot ng magkapareha)

(Sa bahaging ito isusulat ng magkapareha ang kanilang pinal na kasagutan pagkatapos ng aralin)

Mga Sanggunian/ Batayan

(Tala ng mga babasahing pinagkunan ng impormasyon, website at iba pa)

DRAFT
April 1, 2014

Makapagpapatuloy na sa susunod na bahagi ng aralin. Pagkatapos

Malinangang kaalaman ng mga mag aaral ng mga kaalaman tungkol sa paglakas ng
Europe. Ihanda ang mga mag- aaral tungo sa mas malalim na pag-unawa sa aralin.

PAGNILAYAN / UNAWAIN

Sa bahaging ito, palalawakin at pagtitibayin ng guro ang nabuong pag-unawa

at pagsusuri tungkol sa Paglakas ng Europe at sa bahaging ginampanan nito tungo
sa transpormasyon ng daigdig. Kinakailangan dito ang mas malalim na pagtalakay
sa kahalagahan ng paglakas ng Europe upang maihanda ang mag-aaral sa
paglalapat o pagsasabuhay ng lahat ng natutuhan.

Gawain14. Pagnilayan Mo!

Panuto: Malaki ang bahaging ginampanan ng Simbahan at mga Bourgeoisie
(mga mangangalakal at propesyunal) sa paglakas ng Europe.Sila ay nagsilbing
saligan ng Europe upang manumbalik ang kalakasan nito. Sa panahon ngayon,
ang ating bansa ay nahaharap sa ilang isyung panlipunan kung saan ang
Simbahan, mga mangangalakal, mga propesyunal at ang pamahalaan ay
nagkakaroon ng magkakasalungat na pananaw.
163

Panuto: Ipabasa at ipasuri sa mga mag-aaral ang impormasyon tungkol sa

pgpaplano ng pamilya na naglalaman ng magkaibang pananaw ng pamahalaan
at simbahan. Pagkatapos nito ay ipatala ang kanilang reaksyon sa pananaw ng
Simbahan at ng pamahalaan. Pasagutan din ang mga pamprosesong tanong
para sa paglilinaw.
PAGPAPLANO NG PAMILYA

As we all know, the

President is the President
not only of Roman
Catholics but also of other
faiths as well. He has to be
above faith. Responsible
parenthood is something
which I believe is
favorable to all faiths, giit
ni Edwin Lacierda,
tagapagsalita ng Pangulo.

Ang isyu sa paggamit ng

contraceptives ay isyung lantad na
lantad na. Kahit na gaano pa ang
pagtutol ng Simbahang Katoliko sa
paggamit ng kahit anong uri ng
contraceptives --- condom, IUD at
pills para mapigilan ang
pagbubuntis, ito ay matagal nang
ginagawa ng mga mag-asawa. Ang
totooy natuto na ang mga magasawa na dapat ay magkaroon ng
pagitan at may hangganan ang
panganganak. Marami nang mga
mag-asawa ang natuto na ang
dalawa o tatlong anak ay kaya
nilang pakainin at pag-aralin.

Nasasayang ang pondo ng

pamahalaan sa pagbili ng mga
contraceptives sa halip na
gamitin ito sa mas
mahalagang suliranin ng
bansa.
"Life
begins
at
fertilization,
Anything
that
prevents
the
fertilized ovum to be
implanted in the uterus
may be considered as
abortive and therefore, if
prescribed, may violate
our solemn oath as
physicians to save and
protect
human
life,
particularly the unborn."
Dr. Oscar Tinio
PMA President

Ang RH Law ay nakasisira sa

moralidad ng mga
mamamayan. Ang
contraception ay nakasasama
dahil nawawalan ng disiplina
ang mga tao at tumatakas sa
mga responsibilidad. Ang sex
education ay nakasasama
dahil magdudulot ito ng
pagkasira sa murang pag-iisip
ng mga batang nag-aaral.

DRAFT
April 1, 2014
Ang gobyerno ang nagpapasan ng
problema na may kinalaman sa
pagdami ng populasyon at hindi
ang Simbahan. Kung
magpapatuloy ang walang kontrol
na panganganak, maraming ina
ang manganganib ang buhay.
Kapag sobra-sobra ang dami ng
tao, nakaamba ang kahirapan na
katulad nang nangyayari ngayon
sa bansa. Maraming walang
trabaho, maraming bata ang hindi
makapag-aral at maraming
nakakaranas ng gutom.

http://farm3.static.flickr.com/2355/2203255034_66db9b449c.jpg

Ang paggamit ng Contraceptives

ay masama sapagkat taliwas ito sa
natural na pamamaraan ng
pagkakaroon ng buhay. Natural
family planning dapat ika nga at
hindi mga contraceptives.

http://www.asiatravelling.net/philippines/manila/images/manila_c
athedral.jpg

164

Aking Reaksyon..
Paniniwala ng Simbahang Katoliko
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_____
Paniniwala ng Pamahalaan
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
Pamprosesong
tanong
_________________________________________________________________________
___
1. Sakaling
dumating ka sa panahong magpapamilya ka na, kaninong
_________________________________________________________________________
paniniwala
ang iyong susundin, ang paraan ng sa simbahang Katoliko o ang
_________________________________________________________________________
pananaw
ng
pamahalaan? Bakit?
__

2. Lumalabag nga ba sa moralidad ang paninindigan ng pamahalaan na

gumagamit ng mga contraceptives sa pagpaplano ng pamilya?
Pangatwiranan.
3. Sang-ayon ka na ba ang pondo ng pamahalaan ay gamitin sa pagbili ng mga
contraceptives? Bakit?
4. Sa kasalukuyan, mayroon nang batas kaugnay ng pagpaplano ng
pamilya, ang Republic Act 10354 (The Responsible Parenthood and
Reproductive Health Act of 2012). Sa iyong palagay makatutulong ba ito
upang mabawasan ang mabilis na paglaki ng ating populasyon?
Ipaliwanag ang sagot
5. Bilang isang mag-aaral, ano ang maitutulong mo upang mabawasan
ang mabilis na paglaki ng populasyon at ang di-mabuting epekto nito?

DRAFT
April 1, 2014
Gawain15. Ano ang gusto mo?

Panuto: Taglay ang natamong mga kaalaman tungkol sa aralin,

mga mag- aaral ng isang Poster o Editorial Cartoon.

pagawin ang

1. Hatiin ang klase sa limang pangkat na may magkapareho ng bilang ng mga

kasapi. Hikayatin silang sundin ang PDRS (Plan, Do, Review at Share)
technique.
2. Ang lilikhaing Poster o Editorial Cartoon ay maglalaman ng mga pamana sa
kabihasnan ng Bourgeoisie, Merkantilismo, National
Monarchy, Simbahang Katoliko, Renaissance, at Repormasyon. Magagawa
ito sa isang cartolina o illustration board. Himukin ang mga mag-aaral
na maging malikhain sa kanilang gagawin.
3. Palagyan din ng paliwanag o pasasalamat sa naging ambag sa daigdig ng
mga nasabing mga salik sa paglakas ng Europe. Ibahagi ito sa klase
pagkatapos.

165

Tayain ang gawaing ito sa tulong na kasunod na rubric. Sagutin din ang
pamprosesong mga tanong para sa mas malalim na pag-unawa sa aralin.
CRITERIA

IMPORMATIBO/
PRAKTIKALIDAD

MALIKHAIN

NAPAKAGALING
3

MAGALING
2

MAY
KAKULANGAN
1

Ang nabuong poster

o editorial cartoon ay
nakapagbibigay ng
kumpleto, wasto at
napakahalagang
impormasyon tungkol
sa
paglakas
ng
Europe.

Ang
nabuong
poster o editorial
cartoon
ay
nakapagbibigay
ng
wastong
impormasyon
tungkol
sa
paglakas
ng
Europe.
Malikhain
ang
pagkakadisenyo
ng
poster
o
editorial cartoon
tungkol
sa
paglakas
ng
Europe.

Ang
nabuong
poster o editorial
cartoon ay kulang
sa
impormasyon
tungkol
sa
paglakas
ng
Europe.

Ang
poster
o
editorial cartoon
ay
nagpapakita
ng
pangyayari
tungkol
sa
paglakas
ng
Europe.
Ang
nilalaman nito ay
may dating sa
madla.

Ang
poster o
editorial cartoon ay
nagpapakita
ng
iilang
pangyayari
tungkol
sa
paglakas
ng
Europe.
Walang
dating sa madla
ang nilalaman nito.

Lubos
na
ang
pagkakadisenyo ng
poster o editorial
cartoon tungkol sa
paglakas ng Europe.

MARKA

May
kakulangan
ang elemento ng
pagdisenyo
ng
poster o editorial
cartoon tungkol sa
paglakas
ng
Europe.

DRAFT
April 1, 2014
KATOTOHANAN

Ang poster o editorial

cartoon
ay
nagpapakita
ng
makatotohanang
pangyayari tungkol
sa
paglakas
ng
Europe.
Ang
nilalaman nito ay
may napakagandang
bisa/dating sa madla.

Pamprosesong tanong
1. Ano ang napuna mo sa ginawang poster/ editorial cartoon?
2. Paano nakatutulong sa iyong pang-araw-araw na buhay ang mga
pamanang iniwan ng mga pangyayaring naganap sa paglakas ng
Europe?
3. Paano ipinakita sa poster/editorial cartoon ang naitutulong ng mga
pamanang iniwan ng mga salik sa paglakas ng
Europe sa transpormasyon ng daigdig ngayon?

166

Pandagdag na Gawain: Magagamit ang gawaing ito sakaling may oras pa upang higit na
mapalalim ang pagkaunawa ng mga mag-aaral sa aralin.
SINE MO TO!
Ipanood sa mga mag-aaral ang video na tumatalakay sa mga pangyayari at naging
bungat pamana ng Renaissance at Repormasyon. Hikayatin ang mga mag-aaral na itala
ang mahahalagang punto o ideyang matutukoy sa video.
Gamitin ang kasunod na mga link para sa mungkahing mga video:
Renaissance:

http://www.youtube.com/watch?v=4mgSPiAiBjU
http://www.youtube.com/watch?v=lG6NWLxDbNo&list=PLAAEFE618A27E29D2

Repormasyon: http://www.youtube.com/watch?v=qTGJMnTWrrw
http://www.youtube.com/watch?v=dSOnLt3YVl0
http://www.youtube.com/watch?v=F6ZsIyKHTNI
http://www.youtube.com/watch?v=C6PUlTYnxLY
Pagkatapos panoorin ang video, pasulatin ang mga mag-aaral ng sariling reaksiyon
tungkol sa napanood at hikayatin silang ibahagi ito sa klase. Magpalitan ng kuro-kuro kaugnay ng
epekto ng napanood sa kanilang buhay ngayon.

DRAFT
April 1, 2014
Gawain 16. Salamin ng Aking Sarili!

Panuto: Sa bahaging ito, pasulatin ang mga mag-aaral ng repleksiyon tungkol sa

mga bagong kaalamang kanilang natutuhan, particular sa naitulongng mga
kaalamang ito sa kanilang sarili bilang bahagi ng daigdig.

Hikayatin ang mga mag-aaral na balikan at isulat hindi lamang ang mga
impormasyong kanilang natutuhan, ang mga kasanayang kanilang napaunlad at
mahahalagang aralna maiuugnay nila sa tunay na buhay.
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_____________________________________________________________

167

Binigyang-diin sa Aralin 1 ang mga pangyayari sa panahon

paglakas ng Europe. Nakasentro ang pagtalakay sa mga salik
nagbunsod nito, sa pagsilang at kontribusyon ng Renaissance
Repormasyon at maging sa Kontra-Repormasyon naging tugon
Simbahang Katoliko.

ng
na
sa
ng

Pagkatapos matutuhan ng mga mag-aaral ang aralin sa bahaging ito

ng Modyul, ihanda sila sa pagtalakay ng kasunod na aralin, ang paglawak
ng kapangyarihan ng Europe.

DRAFT
April 1, 2014

168

ARALIN 2: PAGLAWAK NG KAPANGYARIHAN NG EUROPE

ALAMIN:
Sa bahaging ito, sisikaping ipatuklas sa mga mag-aaral ang mahahalagang
konsepto at pangyayari sa paglawak ng kapangyarihan ng Europe. Lilinangin ang
dating mga kaalaman at pag-unawa ng mga mag-aaral, pati na ang mga kasanayan
upang makuha ang mga bagong kaalaman na may kaugnayan sa paglawak ng
kapangyarihan ng Europe. Bibigyang-diin ang mga salik na nagbigay-daan sa una at
ikalawang yugto ng Imperyalismo at Kolonisasyon, ang mga dahilan at epekto nito,
maging ang mga kaganapan at epekto ng Rebolusyong Siyentipiko, Enlightenment, at
Industriyal. Sisikapin ding masagutan ng mga mag-aaral ang mga tanong kaugnay ng
papel na ginampanan ng Europe sa transpormasyon ng daigdig. Ihanda ang mga
mag-aaral para sa pagtupad at pagsasagawa ng mga gawain sa aralin.

DRAFT
April 1, 2014
GAWAIN 1: Sasama Ka Ba?

Panuto: Ipabasa at ipasuri sa mga mag-aaral ang sumusunod na sitwasyon,

pagkatapos ay ipasulat sa wheel callout ang kanilang kasagutan sa tanong.
Pasagutan din ang pamprosesong mga tanong pagkatapos.

Panahon: 1430
Sitwasyon: Isang makulimlim na araw. Sa isang daungan ng Europe,
pinagmamasdan mo ang Karagatang Atlantiko. Hindi mo alam kung anong
mayroon sa kabilang dako ng karagatan. Ngunit naatasan kang sumama sa
isang paglalayag. Maraming kuwentong nakatatakot ang iyong narinig hinggil sa
halimaw ng karagatan at mga barkong lumubog at hindi na nakabalik. Sa
kabilang banda, nabalitaan mo ringa may kayamanang naghihintay para sa mga
taong makikibahagi sa paglalayag at pagtuklas ng mga bagong lupain.

169

Ang barko ay maaaring maglaman ng

ginto, mamahaling hiyas, at
mahahalagang bagay na makukuha sa
kabilang bahagi ng karagatan.

Ang malalaking alon ay maaring

sumira at magpalubog sa barko.

DRAFT
April 1, 2014
Sasama ka ba?

(Isulat sa wheel call out ang inyong sagot)

170

Pamprosesong tanong
1. Ano ang pabuyang possible mong matanggap kung sasama ka sa
paglalayag?
2. Ano-anong panganib ang naghihintay sa iyo sakaling sumama ka sa
paglalayag?
3. Sasama kaba sa paglalayag? Bakit oo? Bakit hindi?
4. Paano nga kaya nabago ng paglalayag at pagtuklas ng bagong lupain
ang pamumuhay at lipunan ng Europe?
Gawain 2. Suriin mo!

Panuto:
1. Ipasuri ang sumusunod na larawan. Makagagmit din ibang larawan na
magpapakita ng mga bunga ng Rebolusyong Siyentipiko, Enlightenment, at
Industriyal sa inyong lugar.
2. Ipatala sa mga mag-aaral ang naitutulong ng mga ipinakikitang larawan sa
kanilang pang-araw-araw na buhay.
3. Pasagutan din ang mga pamprosesong tanong upang mas malinaw na masuri
ang mga

DRAFT
April 1, 2014
NAITUTULONG SA PANG-ARAW-ARAW NA BUHAY

171

Pamprosesong tanong
1. Ano-ano ang mga nakalarawan?
2. Gaano kahalaga sa iyo ang mga nakalarawan?
Paano nakatulong sa buhay mo ang mga iyon?
3. Mabubuhay ka kaya sa kasalukuyan kung wala ang mga nasa
larawan? Ipaliwanag ang sagot.
Pandagdag na Gawain: Maaaring magpagawa ng iba pang gawaing pupukaw sa
interes at susukat sa nalalaman ng mag-aaral tungkol sa aralin. Maaaring gawin ang
Sino Ako, para ipakilala ang mga personalidad na bahagi ng paglawak ng
kapangyarihan ng Europe.
Gawain 3. Bahagdan ng Aking Pag-unlad!
Matapos matukoy ng mga mag-aaral ang ilang konsepto tungkol sa
paglawak ng kapangyarihan ng Europe, pasagutan ang kasunod na graphic
organizer.

DRAFT
April 1, 2014

Panuto: Pasagutan ang unang kahon (Aking Alam) at ang ikalawang kahon
(Nais malaman). Samantala, ang ikatlo at ikaapat na kahon (Mga Natutuhan at
Halaga ng natutuhan sa Kasalukuyan) ay pasasagutan pagkatapos na
talakayin ang aralin.
PAGLAWAK NG KAPANGYARIHAN NG EUROPE

AKING ALAM

NAIS MALAMAN

MGA NATUTUHAN

HALAGA NG NATUTUHAN SA KASALUKUYAN

Paalala sa Guro: Iwanang blangko ang kahon ng MGA NATUTUHAN AT

HALAGA NG NATUTUHAN SA KASALUKUYAN. Sasagutin ito ng mga
mag-aaral pagkatapos na talakayin ang aralin.

172

Matapos matimbang at masuri ang kaalaman ng mga mag- aaral tungkol sa

mga konsepto ng paglawak ng kapangyarihan ng Europe, ihanda sila sa
pagtalakay ng mga bago at mahahalagang impormasyon tungkol dito. Humandang
masagot ang mga nabuong katanungan sa isipan ng mga mag aaral tungkol sa
paksa. Kinakailangang masuri ng guro ang dating kaalaman na tutugma sa mga
bagong kaalamang matutuklasan at matututuhan ng mga mag-aaral sa kasunod na
bahagi ng aralin.

PAUNLARIN
Sa bahaging ito, matatalakay na ang aralin. Inaasahang
lilinangin ng guro ang mga bagong kaalaman upang maibahagi at
maipaunawa ito sa mga mag-aaral. Ang mga nabuong katanungan sa
unang bahagi ng aralin ay muling babalikan ng guro upang mabigyan
ito ng makabuluhang kasagutan at pagwawasto.

DRAFT
April 1, 2014

GAWIN NATIN ITO!

Hikayatin ang mga mag-aaral na makiisa sa pagsasagawa ng sumusunod
na mga gawain.
GAWAIN: KUWENTONG PANGKASAYSAYAN!

Tinalakay sa Aralin 1 ng Yunit 3 ang mga pangyayaring nagbigay-daan upang

manumbalik ang lakas ng Europe. Makikita sa dayagram ang mga salik na nagbunsod sa
muling paglakas nito.
Panuto:

Suriin ang dayagram at sagutin ang mga tanong tungkol dito.

PAGLAKAS NG EUROPE
173

Pamprosesong tanong
1.

Alin sa mga salik na nakalahad sa dayagram ang pinakamahalagang

pangyayari na nagpalakas sa Europe? Bigyang-katuwiran ang iyong
sagot.
2. Sa iyong palagay, ano ang bunga ng panunumbalik ng lakas ng
Europe?
Gawain 4. Maglayag Ka!
Panuto:
1. Ipabasa at ipasuri sa mga mag-aaral ang teksto tungkol sa
Unang Yugto ng Imperyalismo at Kolonisasyon. Maaari ring basahin ang
karagdagang mga teksto.
Mga Karagdagang Sanggunian:

DRAFT
April 1, 2014

Kasaysayan ng Daigdig nina Teofista L. Vivar etal pp.180 - 185

Kasaysayan ng Daigdig nina Grace Estela C.Mateo etal pp. 240 - 248
Ease Modyul 14

2. Matapos mabasa at masuri ang teksto, pasagutan ang pamprosesong mga

tanong.

Pamprosesong Tanong

1. Ano-ano ang mga motibo at salik sa eksplorasyon?

2. Bakit gusto ng mga Europeo ang spices?
3. Maliban sa spices, mayroon pa bang ibang nakuha ang mga Europeo
sa kanilang eksplorasyon?
4. Bakit ang Portugal ang nanguna sa eksplorasyon ng mundo?
5. Bakit hinati ni Pope Alexander VI ang mundo sa Portugal at Spain?
6. Ano ang mahalagang bunga ng paglalayag ni Magellan?
7. Paano nakatulong ang paglalayag at pagtuklas ng mga lupain sa paglawak ng
kapangyarihan ng Europe?

174

Gawain 5. Talahanayan ng Manlalayag!

Panuto: Batay sa binasang teksto, ipasulat sa talahanayan ang hinihinging mga
impormasyon.
TALAHANAYAN NG MANLALAYAG

MGA NANGUNA SA EKSPLORASYON

PERSONALIDAD

BANSA

TAON

LUGAR NA NARATING/
KONTRIBUSYON

DRAFT
April 1, 2014
Pamprosesong tanong
Ipasagot ang mga sumusunod:

1. Sino-sino ang mga personalidad na nanguna sa paglalayag? Saang

bansa sila nagmula? Anong lugar ang kanilang narating?
2. Ano ang kahalagahan ng pagkatuklas nila sa mga bagong lupain?
3. Ano-anong katangian ang ipinamalas ng mga manlalayag na
nanguna sa paggalugad ng daigdig?
4. Paano nakatulong ang mga manlalayag na ito sa paglawak ng
kapangyarihan ng Europe?
1. Papayag ka ba kung ikaw ang naatasan na maglakbay sa isang
lugar
na wala pang nakararating? Bakit?

Gawain 6. Pin the Flag!

Panuto:
1. Maghanda ng mapa ng daigdig at maliliit na watawat ng mga
bansang kanluranin na nanguna sa Unang Yugto ng Imperyalismo at
Kolonisasyon.
2. Hikayatin ang mga mag-aaral na simulan ang gawain sa pagtukoy sa mga
bansang Kanluranin na nanguna sa Imperyalismo at Kolonisasyon ng
mga bansa.
3. Bigyan ang mag-aaral ng mga watawat na kanilang ididikit sa mga
175

lupaing nasakop ng mga Kanluraning bansa.

Pinagkunan: http://geology.com/world/world-map.gif

DRAFT
April 1, 2014
Portuguese

Espaol

French

Dutch

English

Matapos matukoy ng mga mag-aaral ang mga bansang nasakop ng mga

Kanluranin, isulat ang pangalan ng mga ito sa kasunod na talahanayan. Sagutin
rin ang mga pamprosesong tanong bilang gabay sa pagtalakay ng aralin.
BANSANG KANLURANIN
1.
2.
3.
4.
5.

BANSANG NASAKOP

Pamprosesong tanong
1. Ano-anong mga bansa ang nanguna sa Unang Yugto ng
Imperyalismo at Kolonisasyon? Ano-anong bansa ang kanilang
nasakop?
2. Bakit nanakop ang mga bansang Kanluranin?
3. Ano ang naidulot sa Europe ng kolonisasyon ng mga
bansang mga Kanluranin?
4. Paano nabago ang buhay ng mga mamamayang nasakop ng mga
Kanluranin?
5. Sa kasalukuyang panahon, katanggap-tanggap bang manakop pa
rin ang mga makapangyarihang bansa? Bakit?
6. Sakaling may bansang makapangyarihan na nagbabalak sakupin ang
sariling bansa, ano ang iyong gagawin?
176

Pandagdag na gawain: Maaaring magpakita ng video tungkol sa mga pangyayari sa

panahon ng unang yugto ng paglalayag.
Mungkahing video clip:
http://www.youtube.com/watch?v=eQopzzsD5kg
http://www.youtube.com/watch?v=UpIx99cD-zE
http://www.youtube.com/watch?v=SuRc5tgVnYo
http://www.youtube.com/watch?v=jL2z2VCg5fw
Mga Pamprosesong Tanong
1. Sino-sinong manlalayag ang ipinakita sa video?
2. Ano-anong lugar ang kanilang narating?
3. Bakit naging mahalaga sa mga Europeo ang pagtuklas ng mga bagong lupain?
4. Paano nakaapekto sa mga mananakop at mga bansang sinakop ang Unang
yugto ng Imperyalismo at Kolonisasyon?
5. Sa iyong palagay, makabubuti bang magkaroon pa rin ng Kolonisasyon at
Imperyalismo? Bakit?

DRAFT
April 1, 2014
Gawain 7. Mabuti o Masama?

Panuto: Matapos magtalakay ang mga salik at kaganapan sa unang yugto ng

Imperyalismo at Kolonisasyon, tatayain ng gawaing ito ang pag-unawa ng mga
mag-aaral sa mahahalagang konseptong tinalakay.
Lalagyan ng tsek ( ) ang inaakalang tamang sagot.
EPEKTO NG UNANG
YUGTO NG
NAKABUTI NAKASAMA
IMPERYALISMO AT
KOLONISASYON

DAHILAN

1. Paglakas ng ugnayan
ng Silangan at Kanluran
2. Paglaganap sa
Silangan ng sibilisasyong
Kanluranin
3. Pagbabago ng
ecosystem ng daigdig
bunga ng pagpapalitan
ng mga hayop, halaman
at sakit
4. Paglinang ng mga
Kanluranin sa likas na
yaman ng mga bansang
nasakop
177

5. Interes sa bagong
pamamaraan at
teknolohiya sa
heograpiya at paglalayag.
Pamprosesong tanong
1. Ano-ano ang mabubuting epekto ng Unang Yugto ng
Imperyalismo at Kolonisasyon? Ano rin ang masasamang epekto?
2. Sino ang higit na nakinabang sa Unang yugto ng Imperyalismo at
kolonyalismo? Patunayan.
3. Pabor ka ba na muling mapasailalim sa mga mananakop ang ating
bansa kung ang layunin ay mapaunlad ito? Bakit?
Gawain 8. Ikaw at Ako, Lahat Tayo!

DRAFT
April 1, 2014

Panuto
1. Sa gawaing ito, ipabasa at ipasuri sa mga mag-aaral ang teksto tungkol sa
Rebolusyong Siyentipiko, Enlightenment, at Rebolusyong Industriyal.
Pasagutan din sa kanila ang mga tanong kaugnay ng teksto.
2.Hatiin ang mga mag-aaral sa tatlong pangkat. Bigyan sila ng paksang
gagamitin sa pag-uulat. Magagamit ng mga pangkat ang tinukoy na pamaraan
ng pag-uulat sa ibaba.
Pangkat 1: Rebolusyong Siyentipiko (Powerpoint presentation)
Pangkat 2: Enlightenment (Simulation)
Pangkat 3: Rebolusyong Industriyal (Panel Discussion)

Kung marunong mag-computer ang mga mag-aaral, hikayatin silang

gumawa ng powerpoint presentation o anumang kahalintulad nito sa kanilang
pag-uulat.
3.Pag-uulat, ipasulat ang mahahalagang Impormasyonsa kasunod na
talahanayan. hinggil sa aralin. Magsagawa rin ng talakayan sa tulong ng
pamprosesong mga tanong.
DAHILAN

KAGANAPAN

EPEKTO/
KINALABASAN

Rebolusyong Siyentipiko

178

Enlightenment

Rebolusyong Industriyal

EPEKTO SA PAGLAWAK NG KAPANGYARIHAN NG EUROPE

DRAFT
April 1, 2014
Pamprosesong tanong

1. Ano-ano ang dahilan ng Rebolusyong Siyentipiko, Enlightenment, at

Industriyal?
2. Sino-sino ang mga indibidwal na nanguna sa bawat panahon?
3. Ano-ano ang naging epekto ng bawat panahon sa paglawak
ng kapangyarihan ng Europe?
4. Bakit naganap ang Rebolusyong Industriyal sa Great Britain?
5. Bakit dapat pahalagahan ng mundo ang naiambag ng mga
Rebolusyong ito sa kasalukuyang panahon?
2. Maaari pa kayang magkaroon ng mga ganitong rebolusyon
ngayon?
3. Sa iyong pananaw, anong rebolusyon ang maaaring maganap
sa kasalukuyan na may malaki ring maitutulong sa pang-araw-araw
na pamumuhay?

Gawain 9. May Ginawa Ako! Ikaw?

Panuto: Sa tulong ng mga kaalamang nakuha sa mula pag-uulat at mga
tekstong nabasa, isusulat ng mga mag-aaral ang mahahalagang impormasyon
sa kasunod na talahanayan. Sundan ang halimbawa upang masagot sa gawaing
ito. Sagutin din ang mga pamprosesong tanong para sa mas malinaw na pagunawa sa aralin.

179

PERSONALIDAD

Halimbawa:
Galileo Galilei

LARAWAN

LARANGAN

Astronomiya

KONTRIBUSYON

Teleskopyo

DRAFT
April 1, 2014
Pamprosesong tanong

1. Sino-sino ang mga personalidad na inyong itinala?

2. Ano-ano ang naging kontribusyon nila sa kanilang larangan?
3. Paano nakatulong ang kanilang kontribusyon sa paglawak ng
kapangyarihan ng Europe?
4. Sa kasalukuyang panahon, paano tayo natutulungan ng mga
kontribusyon nila?
5. Bilang isang mag-aaral, paano mo mabibigyang-halaga ang kanilang
naging kontribusyon?

180

Gawain 10. Mag-survey Tayo!

Ang gawaing ito ay susukat sa lalim ng pag-unawa ng mga mag-aaral sa
isinagawang talakayan.
Panuto: Pasagutan ang isang survey form na naglalaman ng mahahalagang
konseptong dapat naunawaan sa aralin. Pagkatapos ay likumin ang iskor ng
mga mag-aaral upang matukoy kung kailangan pang balikan ang paksa o maaari
nang magpatuloy sa susunod na aralin. Hikayatin ang mga mag-aaral na maging
tapat sa pagsagot ng gawaing ito.
Eskala

3 - Lubos na Naunawaan
2 - Naunawaan
1 - Di - naunawaan

Pamantayan
1. Sa panahon ng Rebolusyong Siyentipiko, naipaliwanag ang kaibahan ng
likas na agham at karunungang pangkulto.
2. Ang kabuluhan ng Rebolusyong Siyentipiko at Enlightenment ay
makikita sa paglalagay ng tao ng kaniyang kapalaran sa sariling mga
kamay sa pamamagitan ng paggamit ng katuwiran.
3. Mahalagang ambag ni Sir Francis Bacon sa siyentipikong pag-aaral ang
inductive method.
4. Ipinakilala ni Nicolas Copernicus ang heliocentric view.
5. Nagsimula ang Rebolusyong Industriyal sa Great Britain.
6. Napagyaman ang mga kaisipan sa edukasyon noong panahon ng
Enlightenment.
7. Ang mabilis na paglaki ng populasyon ay isa sa mga epekto ng
Rebolusyong Industriyal.
8. Sa Panahon ng Enlightenment, isinulong ang pantay na karapatan ng
kalalakihan at kababaihan at ang karapatan ng kababaihang lumahok sa
pamahalaan.
9. Ang Rebolusyong Amerikano ang nagtatag ng batayan ng demokrasyang
tinatamasa ng karamihang bansa sa daigdig hanggang sa kasalukuyan.
10. Ang rebolusyon sa Latin-America ay instrumento sa pagpapalaya ng
mga kolonya mula sa puwersang Kanluranin.

DRAFT
April 1, 2014

Pamprosesong tanong
Ipasagot ang mga sumusunod:
1. Alin sa mga pahayag o kaisipan ang hindi mo naunawaan?
2. Ano ang naramdaman mo habang sinasagot ang survey?
3. Paano nakatulong ang survey na ito sa iyong pag-unawa ng aralin?

181

Gawain: DATA RETRIEVAL CHART

Ang gawaing ito ay para sa mga mag-aaral na may katanungan at hindi pa
lubos na naunawaan ang aralin.
Panuto: Ipasulat ang hinihinging impormasyon ng Data Retrieval Chart.
Pasagutan din ang mga tanong sa pagproseso ng aralin.
PANGYAYARI

AMBAG SA
KABIHASNAN

EPEKTO SA
PAGLAWAK NG
KAPANGYARIHAN NG
EUROPE

Rebolusyong Siyentipiko

DRAFT
April 1, 2014
Enlightenment

Rebolusyong Industriyal

Pamprosesong tanong

1. Ano-ano ang ambag ng Rebolusyong Siyentipiko, Enlightenment,

at Rebolusyong Industriyal sa kabihasnan ng daigdig?
2. Paano nakatulong ang mga ambag na ito sa paglawak ng
kapangyarihan ng Europe?
3. Paano nakatulong sa iyong pang-araw-araw na buhay ang mga
pamanang ito? Magbigay ng halimbawa.

Gawain 11. I-collage mo Ako!

Ang gawaing ito ay paghahanda sa isasagawang culminating activity sa
huling bahagi ng Modyul.
Panuto:
1. Hatiin ang mga mag-aaral sa limang pangkat.
2. Batay sa mga kaalamang natutunan sa nakalipas na mga gawain,
lilikha sila ng isang collage na maglalaman ng mga naging kontribusyon o
pamana ng mga naganap na Rebolusyon (Rebolusyong Siyentipiko,
Enlightenment, at Rebolusyong Industriyal).
3. Hikayatin ang mga mag-aaral na maging malikhain sa gawaing ito,
Tiyaking ang bawat miyembro ng pangkat ay makikiisa sa gawaing ito.
182

4. Ibahagi sa klase ang nabuong collage. Sagutin rin ang mga pamprosesong
tanong bilang gabay sa pag-unawa ng gawaing ito.
Gamitin ang rubric na ito sa pagtaya ng katatapos na Gawain.
CRITERIA

IMPORMATIBO/
PRAKTIKALIDAD

MALIKHAIN

NAPAKAGALING
3

MAGALING
2

MAY
KAKULANGAN
1

Ang nabuong collage

ay nakapagbibigay ng
kumpleto, wasto at
napakahalagang
impormasyon tungkol
sa naging kontribusyon
o pamana ng mga
naganap na rebolusyon.

Ang
nabuong
collage
ay
nakapagbibigay ng
wastong
impormasyon
tungkol sa naging
kontribusyon
o
pamana ng mga
naganap
na
rebolusyon.
Tama lamang ang
pagkamalikhain ng
disenyo ng collage
tungkol sa naging
kontribusyon
o
pamana ng mga
naganap
na
rebolusyon.

Ang nabuong collage

ay kulang
sa
impormasyon
tungkol sa tungkol sa
naging kontribusyon
o pamana ng mga
naganap
na
rebolusyon.

Lubhang malikhain ang

pagkakadisenyo
ng
collage tungkol
sa
naging kontribusyon o
pamana
ng
mga
naganap na rebolusyon.

RATING

Nagpapakita
ng
limitadong antas ng
pagkamalikhain ang
pagkakadisenyo ng
collage tungkol sa
naging kontribusyon
o pamana ng mga
naganap
na
rebolusyon
Ang
collage ay
nagpapakita
ng
iilang
makatotohanang
pangyayari tungkol
sa
naging
kontribusyon
o
pamana ng mga
naganap
na
rebolusyon.

DRAFT
April 1, 2014
KATOTOHANAN

Ang
collage
ay
nagpapakita
ng
napakamakatotohanang
pangyayari tungkol sa
naging kontribusyon o
pamana
ng
mga
naganap na rebolusyon.

Ang collage
ay
nagpapakita
ng
sapat
ng
makatotohanang
pangyayari tungkol
sa
naging
kontribusyon
o
pamana ng mga
naganap
na
rebolusyon.

Pamprosesong tanong
Sagutin ang mga sumusunod:
1. Ano ang napuna mo sa ginawang collage?
2. Paano ipinakita sa collage ang naitulong sa kabihasnan ng mga
Rebolusyong naganap sa paglawak ng kapangyarihan ng Europe?
3. Sa pang-araw-araw mong pamumuhay, paano nakakatulong
ang mga pamana ng mga nabanggit na Rebolusyon?
Gawain 12. Huwag Mo Akong Sakupin!
Panuto:
1. Ipabasa at ipasuri sa mga mag-aaral ang teksto hinggil sa
Ikalawang Yugto ng Imperyalismo at Kolonisasyon. Pasagutan din sa kanila
ang mga tanong kaugnay ng teksto.
183

Gawain 13. Punuan mo ako!

Panuto:Pagkatapos basahin at unawain ang teksto, ipasulat sa mga mag-aaral
ang hinihinging impormasyon ng Data Chart. Ibahagi sa klase ang natapos na
gawain. Magbigay din ng reaksiyon sa mga ibinigay na kasagutan. Pagkatapos
ay sagutan ang mga pamprosesong tanong.

IKALAWANG YUGTO NG IMPERYALISMO AT KOLONISASYON

DAHILAN

URI NG MGA
TERITORYONG
ITINATAG

LAWAK NG KOLONYA
NG MGA MANANAKOP

DRAFT
April 1, 2014
Reaksiyon...

_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________

Pamprosesong tanong
1. Ano-ano ang dahilan ng Ikalawang Yugto ng Imperyalismo at
Kolonyalismo?
2. Bakit naging madali sa mga Kanluranin ang pagsakop ng mga
bansa?
3. Alin sa mga mananakop ang pinakamahusay mamahala?
Patunayan.
4. Paano napasama ang United States sa pananakop ng mga bansa?
5. Paano naapektuhan ng pananakop ang pag-unlad ng mga dating
184

kolonya?
6. Sa kasalukuyan, nararanasan pa rin ba sa Pilipinas ang epekto ng
pananakop? Patunayan.
7. Anong mga alaala o karanasan ang naibahagi ng mga ninuno mo na
nakaranas ng pananakop? Ibahagi ito sa klase.
Gawain 14. Talahanayan ng Pananakop
Panuto: Pasagutan sa mga mag-aaral ang talahanayan ng pananakop. Sundan
ang halimbawa para sa maayos na pagsagot sa gawain. Sagutin din ang
pamprosesong mga tanong para sa gawaing ito.
BANSANG
NANAKOP
Halimbawa:
Great Britain

BANSANG
SINAKOP
India

BUNGA NG PANANAKOP
Sa bansang nanakop
Sa bansang sinakop
Napakinabangan ang mga
hilaw na materyales ng
India.

Nabago ang maraming

aspeto ng kultura at
tradisyon ng India.

DRAFT
April 1, 2014
Pamprosesong tanong

1. Sino ang higit na nakinabang sa Ikalawang yugto ng Imperyalismo

at Kolonisasyon: ang mga bansang nanakop o ang mga bansang
nasakop? Pangatuwiranan.
2. Nakaapekto ba sa ugnayan ng mga bansang nanakop at sinakop
ang mga kaganapan sa panahong pagsakop sa kasalukuyang ugnayan
nila?
3. Sa kasalukuyang panahon, makabubuti pa ba sa mga bansa ang
pananakop? Bakit?

Pandagdag na Gawain:
Upang mapalalim pa ang pagkaunawa ng mga mag-aaral sa mga layunin ng
pananakop sa ikalawang yugto ng Imperyalismo at Kolonisasyon, pasulatin sila ng
isang sanaysay na maglalaman ng kanilang pagkaunawa at saloobin batay sa
paniniwalang manifest destiny at white mans burden.
Pamprosesong Tanong:
1. Ano ang ibig sabihin ng manifest destiny at white mans burden?
2. Katanggap-tanggap ba ang layuning ito ng mga Kanluranin sa pananakop?
Bakit?
3. Sa panahon ngayon, paano ka makatutulong sa pakikilaban sa
diskriminasyon?
4. Bilang mag-aaral, ano ang maipapayo mo sa mga kamag-aral na
nambubully at nabubully? Paano ka makatutulong sa kanila upang maging
patas sa lahat ng pagkakataon?
185

Gawain 15. Timbangin Mo!

Panuto:
1. Gumawa ng sariling eskala na katulad ng nasa ibaba.
2. Gamit ang eskala, ipatala sa mga mag-aaral ang mga epekto ng pananakop.
3. Ipatukoy kung saan kumiling ang nabuong eskala: sa mabuti ba o sa
masama? Hingan ng reaksiyon ang mga magaaral sa kinahinatnan ng gawain.
4. Pagawin din sila ng kongklusyon tungkol sa kabuuang epekto ng Ikalawang
Yugto ng Imperyalismo at Kolonisasyon.
5. Sagutin din ang mga Pamprosesong tanong para sa gawaing ito.

DRAFT
April 1, 2014
IKALAWANG YUGTO NG IMPERYALISMO AT
KOLONISASYON

Kongklusyon:
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________

Pamprosesong tanong
1. Alin ang nakitang mas maraming epekto ng pananakop: mabuti ba o
masama? Bakit kaya?
2. Kung ikaw ang tatanungin, mabuti ba o masama ang naging epekto ng
Ikalawang Yugto ng Imperyalismo at Kolonisasyon? Patunayan.

186

Gawain 16. Bahagdan ng Aking Pag-unlad

Panuto: Sa bahaging ito, babalikan ng mga mag-aaral ang Concept Map na
sinagutan nila sa unang bahagi ng aralin. Sasagutin sa pagkakataong ito ang
bahaging mga natutuhan at halaga ng natutuhan sa kasalukuyan.

PAGLAWAK NG KAPANGYARIHAN NG EUROPE

AKING ALAM

NAIS MALAMAN

MGA NATUTUHAN

DRAFT
April 1, 2014
HALAGA NG NATUTUHAN SA KASALUKUYAN

Maaari nang magpatuloy sa kasunod na bahagi ng aralin. Ihanda ang mga

mag- aaral sa mas malalim na pag-unawa sa aralin.

PAGNILAYAN / UNAWAIN
Palalawakin at pagtitibayin ngayon ng guro ang nabuong pag-unawa at
pagsusuri tungkol sa Paglawak ng Kapangyarihan ng Europe at sa bahaging
ginampanan nito patungo sa transpormasyon ng daigdig. Kinakailangan ang mas
malalim na pagtalakay ng guro sa kahalagahan ng paglakas ng Europe upang
maihanda ang mag-aaral sa paglalapat o pagsasabuhay ng lahat ng natutuhan.

187

Gawain 17. Manifest Destiny!

Isa sa nagpalawak ng kapangyarihan ng Europe ang eksplorasyon at
kolonisasyon o pananakop ng mga Kanluranin sa ibat ibang panig ng daigdig,
kabilang an gating bansa. Tunay nga bang nakalaya na ang lahat ng mga
bansang nasakop? Pantay na nga ba ang pagtingin sa lahat, anuman ang kulay
ng kanilang balat?
Panuto: Sa bahaging ito, ipabasa at ipasuri ang bahagi ng paliwanag ni Former
U.S. President William Mckinley tungkol sa manifest destiny. Pagkatapos ay
ipatala sa mga mag-aaral ang kanilang reaksyon at saloobin sa nilalaman ng
paliwanag ni Mckinley. Sagutin din ang mga pamprosesong tanong sa
pagpapalalim ng aralin.

Manifest Destiny, Continued: McKinley Defends U.S.

Expansionism
Hold a moment longer! Not quite yet, gentlemen! Before you go, I would like to say just a word
about the Philippine business. I have been criticized a good deal about the Philippines, but dont
deserve it. The truth is I didnt want the Philippines, and when they came to us as a gift from
the gods, I did not know what to do with them. When the Spanish War broke out, Dewey was in
Hongkong, I ordered him to go to Manila and to capture or destroy the Spanish fleet, and he
had to; because, if defeated, he had no place to refit on that side of the globe, and if the Dons
were victorious they would likely cross the Pacific and ravage our Oregon and California
coasts. And so he had to destroy the Spanish fleet, and did it! But that was as far as I thought
then.

DRAFT
April 1, 2014

When I next realized that the Philippines had dropped into our laps, I confess I did not know
what to do with them. I sought counsel from all sidesDemocrats as well as Republicansbut
got little help. I thought first we would take only Manila; then Luzon; then other islands
perhaps also. I walked the floor of the White House night after night until midnight; and I am
not ashamed to tell you, gentlemen, that I went down on my knees and prayed to Almighty God
for light and guidance more than one night. And one late night it came to me this wayI dont
know how it was, but it came: (1) That we could not give them back to Spainthat would be
cowardly and dishonorable; (2) that we could not turn them over to France and Germanyour
commercial rivals in the Orientthat would be bad business and discreditable; (3) that we
could not leave them to themselvesthey were unfit for self-governmentand they would
soon have anarchy and misrule over there, worse than Spains was; and (4) that there was
nothing left for us to do but to take them all, and to educate the Filipinos, and uplift and civilize
and Christianize them, and by Gods grace do the very best we could for them, as our fellowmen for whom Christ also died. And then I went to bed, and went to sleep, and slept soundly,
and the next morning I sent for the chief engineer of the War Department (our map-maker), and
I told him to put the Philippines on the map of the United States (pointing to a large map on the
wall of his office), and there they are, and there they will stay while I am President!
Source: General James Rusling, Interview with President William McKinley, The Christian
Advocate 22 January 1903, 17. Reprinted in Daniel Schirmer and Stephen Rosskamm Shalom,
eds., The Philippines Reader (Boston: South End Press, 1987), 2223.
http://historymatters.gmu.edu/d/5575/
188

Reaksyon at Saloobin :
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
_________

DRAFT
April 1, 2014

Pamprosesong tanong
Ipasagot ang mga tanong.
1. Ano ang nararamdaman mo habang binabasa mo ang paliwanag ni
Pres. William Mckinley tungkol sa pagsakop na amerika sa ating
bansa? Bakit?
2. Katanggap-tanggap ba ang paliwanag ni Pres. Mckinley kung bakit
nito sinakop ang Pilipinas? Bakit?
3. Nakabuti ba sa ating bansa ang pagsakop ng mga
Amerikano? Pangatwiranan.
4. Sa kasalukuyang panahon, nararanasan pa rin ba ang impluwensiya
ng mga Amerikano sa ating bansa? Patunayan.
5. Sa panahong ito, paano ka makatutulong upang ipakita sa
mundo na ang Pilipinas ay bansang may kakayahang pamahalaan
at paunlarin ang sarili?

189

Gawain 18. Salamat sa Iyo!

Ipagawa sa mga mag-aaral ang mga sumusunod:
Panuto:
1. Balikan ang naging mga pamana ng mga Rebolusyong naganap sa
Paglawak ng Kapangyarihan ng Europe. Gayundin, pagnilayan ito: Alin sa
mga pamanang ito ang iyong nakita at nagamit na?
2. Lumikha ka ng isang liham pasasalamat para sa mga natuloy na pamana.
3. Makipagpalitan ng liham sa mga kamag-aral at hingan sila ng reaksiyon
tungkol sa iyong ginawang sulat. Mas maraming makababasa ng iyong sulat,
mas mabuti. Kung maaari mong i-post ang sulat sa isang social media ay
gawin ito upang mabasa ng iba at mabigyan din nila ng importansya ang
mahahalagang pamana ng mga pangyayaring naganap sa panahong tinalakay
sa aralin.

________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________

DRAFT
April 1, 2014

190

Pamprosesong tanong
Ipasagot ito:
1. Ano ang nararamdaman mo habang ginagawa mo ang sulatpasasalamat? Habang binabasa ito ng iyong kamag-aral at ng iba?
3. Bilang isa sa mga nakikinabang sa mga pamanang tinukoy, paano mo
pa mabibigyang-halaga ang mga ito sa kasalukuyan?
3. Kung mabibigyan ka ng pagkakataon, anong bagay ang ibig mong
maipamana sa susunod na henerasyon ng mga Pilipino? Bakit?
Gawain 19. Aking Repleksiyon!
Panuto: Sa puntong ito, pasulatin ang mga mag-aaral ng sariling repleksiyon na
maglalaman ng kanilang naramdaman at naranasan sa pagsagot sa mga gawain
ng aralin. Ipatala ang mahahalagang bagay na kanilang natutunan at kung paano
ito tulong sa pagpapabuti ng kanilang sarili. Ipasulat din ang mga bagay na nais
nilang baguhin o paunlarin sa kanilang sarili tungo sa pagiging produktibo at
responsableng indibidwal.

DRAFT
April 1, 2014
__________________________________
__________________________________
__________________________________
__________________________________
__________________________________
__________________________________
__________________________________
__________________________________
_________________________
__________________________________
__________________________________
__________________________________
__________________________________
__________________________________
__________________________________
___________________________
__________________________________
__________________________________
__________________________________
______________________________

191

Binigyang-diin sa Aralin 2 ang mga pangyayari na nagbunsod sa

paglawak ng kapangyarihan ng Europe: ang Una at Ikalawang yugto ng
Imperyalismo at Kolonisasyon, Rebolusyong Siyentipiko at Industriyal,
gayundin ang Enlightenment ang mga nagsilbing batayan ng pag-usbong
ng mga bagong kamalayan at nasyonalismo sa Europe na tatalakayin sa
kasunod na aralin.
Ihanda ang mga mag-aaral sa pagtalakay ng kasunod na aralin: ang
Pagkamulat.

DRAFT
April 1, 2014

192

ARALIN 3: PAGKAMULAT: KAUGNAYAN NG REBOLUSYONG

PANGKAISIPAN SA REBOLUSYONG PRANSES AT AMERIKANO
ALAMIN:
Sa araling ito, sisikapin ng guro na maipaunawa sa mga mag-aaral ang ugnayan
ng Rebolusyong Pangkaisipan sa Rebolusyong Pulitikal. Pauunlarin niya ang kaalaman
ng mga mag-aaral sa tulong ng mga inihandang Gawain.

Gawain 1. Makinig, Mag-Isip, Magpahayag (3Ms)

Iparinig sa mga mag-aaral ang awiting Tatsulok. Isulat ang lyrics sa
cartolina o manila paper upang makasabay sila sa awitin. Maaaring ipakinig ito
ng dalawang beses, depende sa pangangailangan ng mga mag-aaral.
Pagkatapos ay ipasuri ang awit, gamit ang pamprosesong mga tanong.

DRAFT
April TATSULOK
1, 2014
Hangga't marami ang lugmok sa
kahirapan
At ang hustisya ay para lang sa
mayaman
Habang may tatsulok at sila ang
nasa tuktok
Di matatapos itong gulo

193

Totoy, bilisan mo, bilisan mo ang takbo

Ilagan ang mga bombang nakatutok sa ulo mo
Totoy, tumalon ka, dumapa kung kailangan
At baka tamaan pa ng mga balang ligaw
Totoy makinig ka, wag kang magpagabi
Baka mapagkamalan ka't humandusay diyan sa tabi
Totoy, alam mo ba kung ano ang puno't dulo
Ng di matapos-tapos na kaguluhang ito
Hindi pula't dilaw tunay na magkalaban
Ang kulay at tatak ay di syang dahilan
Hangga't marami ang lugmok sa kahirapan
At ang hustisya ay para lang sa mayaman
Habang may tatsulok at sila ang nasa tuktok
Di matatapos itong gulo
Iligtas ang hininga ng kay raming mga tao
At ang dating munting bukid, ngayo'y sementeryo
Totoy, kumilos ka, baliktarin ang tatsulok
Tulad ng dukha, nailagay mo sa tuktok

DRAFT
April 1, 2014
Hindi pula't dilaw tunay na magkalaban
Ang kulay at tatak ay di syang dahilan
Hangga't marami ang lugmok sa kahirapan
At ang hustisya ay para lang sa mayaman

Habang may tatsulok at sila ang nasa tuktok

Di matatapos itong gulo
Hindi pulat dilaw tunay na magkalaban
Ang kulay at tatak ay di syang dahilan
Hangga't marami ang lugmok sa kahirapan
At ang hustisya ay para lang sa mayaman

Habang may tatsulok at sila ang nasa tuktok

Di matatapos itong gulo
Habang may tatsulok at sila ang nasa tuktok
Di matatapos itong gulo.......
Di matatapos itong gulo.....

194

Ipabasa ito:

Alam mo bang ang awiting Tatsulok ay orihinal

na awitin ng bandang Buklod bilang reaksiyon sa
polisiyang militarisasyon ng dating Pang. Corazon
Aquino? Layon ng administrasyong Aquino na
supilin ang armed revolutionary movement. Ang
militarisasyong ito ay nagdulot ng kapahamakan
sa malaking bilang ng sibilyan. Muling binuhay ni
Bamboo ang awiting ito bilang paalaala sa dipantay na istrukturang panlipunan ng bansa.

DRAFT
April 1, 2014
Pamprosesong tanong
1.
2.
3.
4.
5.
6.

Ano ang hinihiling ng sumulat ng awit?

Sino ang kinakausap sa awit?
Sino ang kinakatawan ng batang si Totoy?
Bakit kaya nais ng sumulat na baliktarin ang tatsulok?
Ano ang kahulugan ng tatsulok bilang pamagat ng awit?
Ano kaya ang kaugnayan ng awiting ito sa araling tungkol sa
rebolusyon? Ipaliwanag ang sagot.
7. Ano ang kaugnayan ng awiting ito sa kasalukuyang karanasan
ng maraming Pilipino?

195

Paalala:
Talakayin sa mga mag-aaral ang kaligirang pangkasaysayan (historical
background) ng awit.
Bigyang- diin na ang konsepto ng rebolusyon sa awiting ito ay naiiba sa
rebolusyong tatalakayin sa aralin.
Upang matukoy ang mga dating kaalaman ng mag-aaral tungkol sa paksa,
pasagutan ang Hagdan ng Karunungan. Sabihin sa mga mag-aaral na walang
ituturing na maling sagot ngunit dapat ding seryosohin ang gawain.

Gawain 2. Hagdan ng Karunungan

Panuto: Punan ang kasunod na dayagram. Isulat sa bahaging initial ang iyong
nalalaman tungkol sa tanong.

DRAFT
April 1, 2014
Ano ang kaugnayan ng
Rebolusyong Pangkaisipan
sa Rebolusyong Amerikano
at Pranses?

FINAL

REFINED
D
INITIAL

196

Sa pagsasagawa ng kasunod na gawain, makagagamit ng powerpoint presentation

upang higit na makita ng mga mag-aaral ang larawang ipasusuri. Tandaang walang
ituturing na maling sagot sa gawaing ito. Hayaan ang mga mag-aaral na malayang
magpahayag ang kanilang saloobin tungkol sa gawain. Gamitin ang pamprosesong mga
tanong sa pagsusuri ng larawan.

Gawain 3. Hula-rawan
Panuto: Ipasuri ang kasunod na larawan. Pabigyang- pansin ang mga
simbolong makikita sa larawan upang higit na maunawaan ang mensaheng
ipinahihiwatig nito.

DRAFT
April 1, 2014

197

Pamprosesong tanong
Ipasagot ang mga sumusunod:
1. Ano ang ipinakikita ng larawan?
2. Sino-sino ang taong makikita sa larawan?
3. Mayroon bang pagkakahati o pagkakapangkat ang mga taong
ito?
4. Sino ang kinakatawan ng mga sundalo?
5. Sino naman ang kinakatawan ng taumbayan?
6. Ano ang mensaheng nais ipabatid ng larawan?
7. Mayroon ka bang naranasan, nakita o nasaksihang sitwasyon
katulad ng nasa larawan? Ikuwento ito sa klase.
8. Sa iyong pananaw, positibo ba ang mensaheng ipinakikita ng
larawan? Pangatuwiranan.
Paalala:
Maaaring magbigay ng trivia na may kinalaman sa Gawain 3.

DRAFT
April 1, 2014
Hayaan ding magtanong ang mga mag-aaral tungkol sa gawain.
Babalikan ang katanungan sa huling bahagi ng Paunlarin.

PAUNLARIN

Ang bahaging ito, pauunlarin ng guro ang kaalaman ng mga mag-aaral tungkol sa
paksa. Itutuwid ditto ang mga maling pananaw at ideya ng mga mag-aaral tungkol sa
aralin. Ang naging sagot at nabuong mahahalagang tanong sa unang bahagi ng
Modyul ay babalikan upang maituwid ang maling pag-unawa ng mga mag-aaral.

Ipabasa ang teksto tungkol sa Ugnayan ng Rebolusyong Pangkaisipan at

Rebolusyong Pampolitikal. Bigyan ng sapat na panahon ang mga mag-aaral sa
pagbasa ng teksto upang lubusan nilang maunawaan ito. Mas makabubuting
ibigay ang teksto bilang advance reading upang magamit nang husto ang
nakalaang oras sa talakayan at pagpapalalim ng kaalaman.
Pagkatapos mabasa at maunawaan ang teksto, ipagawa ang kasunod na
gawaing pang-indibidwal.

198

Gawain 4. Tala-hanayan (3-2-1 CHART)

Punan ng kaukulang impormasyon ang tsart, batay sa binasang teksto.

MGA BAGAY NA AKING
NALAMAN

3
2

MGA INTERESANTENG IDEYA

MGA TANONG NA NAIS

MASAGOT

DRAFT
April 1, 2014
1

Magsagawa ng malayang talakayan upang higit na maunawaan ng mga magaaral ang paksa. Gamitin ang kasunod na mga pamprrosesong tanong. Bukod
sa mga tanong na ito mayroon ding mga katanungang makikita sa teksto na
makatutulong sa pag-unawa ng mga mag-aaral.

Pamprosesong tanong

1. Ano-anong pangkaisipang politikal, ekonomikal, medikal at pilosopikal ang

sumibol at kumalat sa malaking bahagi ng Europe?
2. Paano nito binago ng mga kaisipang ito ang pagtingin ng mga Europeo sa
kanilang pinuno at pamahalaan?
3. Naging makatuwiran kaya ang mga kaisipang ipinahayag ng mga
Philosophes? Pangatuwiranan.
4. Paano binago ng Rebolusyong Pangkaisipan ang pagtingin ng marami sa
sumusunod?
a. relihiyon
b. pamahalaan
c. ekonomiya
d. kalayaan
Pinagkunan: Project EASE Araling Panlipunan III Modyul 15

199

Mga Mungkahing Babasahin:

Kasaysayan ng Daigdig ni Teofisto Vivar et al (pp 228-230)
Kasaysayan ng Daigdig ni Mateo et al (pp 262-266)
Paalala: Malayang makapagdaragdag ng mga gawaing higit na magpapayaman
sa kaalaman ng mga mag-aaral tungkol sa paksa.

Bilang advance reading, ipabasa sa mga mag-aaral ang teksto

tungkol sa Rebolusyong Amerikano o kayay ipabasa ito kasama ang guro
na gagabay sa mga mag-aaral. Maaari ring magbigay ng katanungan ang
mag-aaral tungkol sa binasang teksto. Pagkatapos nitoy ipagawa sa
kanila ang kasunod na gawain.
Hatiin ang klase sa lima hanggang anim na pangkat. Papiliin ng
lider ang bawat pangkat at bigyan sila ng sapat na panahon upang
matapos ang gawain.

DRAFT
April 1, 2014
Gawain 5. Pulong-Isip

PANUTO: Pangkatang Gawain. Ipasagot sa mga miyembro ng bawat pangkat,

ang katanungan sa learning center na mapapatakda sa kanila.
LEARNING
CENTER I

LEARNING
CENTER II

Ano-anong
dahilan
ang
nagtulak sa mga
Amerikanong
humingi
ng
kalayaan mula sa
Gran Britanya?

Paano isinagawa
ng
mga
Amerikano ang
tahasang paghingi
ng kalayaan?

LEARNING
CENTER III
Paano
nakaapekto ang
pagtulong
ng
Pransya sa mga
Amerikano
sa
pagtamasa
nito
ng kalayaan?

LEARNING
CENTER IV
Ano
ang
kinalabasan
ng
Rebolusyong
Amerikano?

200

Bigyan ng sapat na panahon ang mga mag-aaral upang masagot at

makapag-ulat tungkol sa napatakdang katanungan. Pagkatapos ng paguulat, suriin ang aralin gamit ang sumusunod na mga pamprosesong tanong.

Pamprosesong tanong
1. Ano-ano ang mga pangyayaring nagbunsod sa Rebolusyong Amerikano?
2. Ano ang naging epekto ng labis na pagbubuwis ng Great Britain sa
kamalayan ng mga Amerikano?
3. Paano hinarap ng mga Amerikano ang malakas na puwersang militar ng
Great Britain?
4. Paano binago ng tagumpay ng mga Amerikano ang tingin ng daigdig sa
Great Britain? Sa United States? Pangatuwiranan.
5. Maihahambing ba ang karanasang ito nang lumaban ang mga Pilipino
mula sa mga mananakop para sa kalayaan? Pangatuwiranan.

DRAFT
April 1, 2014
PAANO KUNG

may mag-aaral na hindi nakasunod sa gawain? Maaaring ipagawa ang

Saan ako Nagkamali bilang reinforcement activity kung saan ang mga magaaral na hindi nakasunod ay magbibigay sa guro ng impormasyon tungkol sa
bahaging nahirapan sila sa pagsagot. Maaari rin silang magtanong tungkol sa
paksa.

Mungkahing Gawain:

Kung may pagkakataon, ipanood sa klase ang pelikulang The Patriot. Talakayin
ang mensahe nito pagkatapos.
Pinagkunan: Project EASE Araling Panlipunan III Modyul 15
Mga Mungkahing Babasahin:
Kasaysayan ng Daigdig (Mateo et al.) pp 262-266
Kasaysayan ng Daigdig (Vivar et al.) pp 228-230

201

Bago talakayin ang aralin tungkol sa Rebolusyong Pranses, bigyan

ng sapat na panahon ang mga mag-aaral na basahin ang teksto tungkol
sa paksa. Upang malaman ang pagkaunawa ng mga mag-aaral, hikayatin
silang gawin ang dayagram ng Pag-unawa.
Sa pagsasagawa ng nasabing gawain, papiliin ang mga mag-aaral
ng kanilang kapareha.
Nasa pasiya ng guro ang oras na gugugulin sa gawaing ito.
Bigyang-pansin
ang pagpapalitan
ng ideya ng mga mag-aaral. Tiyaking
Gawain
6. Dayagram
ng Pag-unawa
hindi lamang sa iisang mag-aaral magmumula ang lahat ng kasagutan.
PANUTO: Gawaing Dyad
Gamit ang kasunod na dayagram, ipatukoy ang hinihinging mga
impormasyon ayon sa pagkaunawa ng mga mag-aaral
REBOLUSYONG
AMERIKANO

REBOLUSYONG
PRANSES

DRAFT
April 1, 2014
PAANO NAGKAKATULAD?

202

PAANO NAGKAKAIBA?

REBOLUSYONG
AMERIKANO

ASPETO

REBOLUSYONG
PRANSES

MGA DAHILAN

MGA SANGKOT NA
AKTOR
DALOY NG
PANGYAYARI
BUNGA O
IMPLIKASYON

DRAFT
April 1, 2014
SALOOBIN TUNGKOL
SA PANGYAYARI

Iproseso ang gawain gamit ang sumusunod na katanungan.

Pamprosesong tanong
Ipasagot ang sumusunod ng mga tanong:

1. Paano nakaapekto ang kalagayang panlipunan ng karamihang

mamamayang Pranses sa pagsibol ng rebolusyon?
2. Ano ang sinisimbolo ng pagbagsak ng Bastille sa pamahalaang
monarkiya?
3. Naging makatuwiran ba ang paghiling ng mga Pranses sa pagbabago ng
lipunan? Pangatwiranan.
4. Paano namuhay ang mga Pranses sa panahong rebolusyunaryo?
5. Bakit hindi napigil ng puwersang monarkal ang rebolusyong Pranses?
6. Paano kumalat ang kaisipang liberal sa kabuuan ng Europa?
7. Paano binago ng Rebolusyong Pranses ang heograpiyang politikal ng
Europa?
8. May pagkakatulad ba ang karanasan ng mga ordinaryong Pranses sa mga
ordinaryong Pilipino, partikular sa mataas na buwis? Pangatuwiranan.

203

Mungkahing Gawain:
Ipanood sa mga mag-aaral ang pelikulang Les Miserables. Gabayan sila sa
kanilang panonood ng nasabing pelikula upang higit nilang maunawaan at
mapakinabangan ang mga kaisipang nakapaloob dito.
Karagdagang Impormasiyon:
Ang pelikulang Les Miserables ay batay sa tinatawag na Glorious
Revolution na naganap sa England nang koronahan si Mary at William of Orange
ng Dutch Republic. Sila ang pinili ng parliament ng England dahil sa takot na maulit
ang isang absolutong pamumuno sa ilalim ni King James II.
Malinaw na ipinakita sa pelikula ang mga ideyang maituturing na
rebolusyonaryo sa panahong iyon. Ilan sa mga kaisipang ito ang pagkakapantaypantay ng mga mamamayan at ang kalayaan sa pamamahayag.

DRAFT
April 1, 2014
Pinagkunan: Project EASE Araling Panlipunan III Modyul 15

Mungkahing Babasahin:

A History of the World by Marvin Perry, pp.442-452 (Revised Edition)

Higit na palalimin ang kaalaman ng mga mag-aaral tungkol sa

Rebolusyong Pranses particular sa ginampanan ni Napoleon Bonaparte.
Ipabasa sa kanila ang teksto tungkol sa Napoleonic Wars.
Pagkatapos mabasa ang teksto, subukin ang kaalaman ng mga magaaral sa pagsasagawa ng Time Review. Gamitin ang Timeline Rubric sa
pagmamarka.
Iproseso ang paksa gamit ang mga pamatnubay na tanong.

204

Gawain 7. Time Review (TIMELINE PLOTTING)

Panuto:
1. Pabuuin ng timeline ang mga mag-aaral tungkol sa mahahalagang
pangyayaring naganap sa Rebolusyong Pranses, kasama ang
digmaang Napoleonic.
2. Ipatala ang mga mahahalagang pangyayaring nagging sanhi ng
pag-usbong ng Rebolusyong Pranses, pati na ang pagtatapos nito.
3. Maaaring magpalagay ng mga personalidad upang higit na maging
malinaw ang timeline.
4. Ipabasa ang ginawang timeline sa harap ng klase at maitanong
tungkol sa kanilang saloobin tungkol dito.
5. Ipagamit ang kasunod na rubric bilang batayan ng pagmamarka sa
ginawang timeline.

DRAFT
April 1, 2014
TIMELINE RUBRIC
Kategorya/
Pamantayan
Pamagat

Petsa

Pinakatama
4
Epektibo,
nakatatawagpansin
at
madaling
maunawaan
Kumpleto ang
petsa ng mga
pangyayari.
Tiyak
at
tumpak
ang
lahat
ng
pangyayari

MedyoTama
May kalabuan
3
2
Epektibo
at Medyo
madaling
mahirap
maunawaan
maunawaan
May kulang na
1-2 petsa ng
mga
pangyayari,
May 2-3 mali
sa
mga
pangyayari

Malabo
1
Walang
pamagat at hindi
halos
maunawaan

May kulang na Halos lahat ng

3-5 petsa sa mga pangyayari
mga
ay hindi tiyak
pangyayari.
Mahigit
sa
lima ang hindi
tiyak
ang
petsa
205

Estilo at
Sumasakop sa
Organisasyon lahat
ng
mahahalagang
panahon,tama
at pare-pareho
ang pagitan ng
bawat
taon/petsa
Nilalaman

Layunin

Sumasakop sa
lahat
ng
mahahalagang
panahon, may
2-3 petsa sa
panahon
na
hindi kapareho
ang pagitan

Sumasakop sa
lahat
ng
mahahalagang
panahon,
nagtataglay ng
5
petsa/panahon
na di parepareho
ang
pagitan
Nagtataglay
Nagtataglay
Nagtataglay
ng
11-15 ng
8-10 ng
6-7
pangyayaring
pangyayaring
pangyayaring
kaugnay
ng kaugnay
ng kaugnay
ng
paksa
paksa
paksa
Malinaw
at Malinaw
Hindi malinaw
tiyak
ngunit
may
mga ideyang
di-tiyak

Dalawa lamang
ang nasasakop
ng
mahahalagang
panahon, hindi
pareho-pareho
ang pagitan ng
mga
petsa/panahon
Nagtataglay
lamang ng 5
pangyayaring
kaugnay
ng
paksa
Walang ibingay
na layunin

DRAFT
April 1, 2014

Pamprosesong tanong
Ipasagot ang mga sumusunod:
1. Ano ang papel na ginampanan ni Napoleon Bonaparte sa pagkakaisa ng
mga bansa sa Europa?
2. Paano sinakop ni Bonaparte ang ibat ibang bansa sa Europa?
3. Bakit ninais ng mga pinuno ng Europa na ibalik ang pamahalaang
monarkiya?
4. Paano isinagawa ang pagbabalik ng kapangyarihang monarkal sa
Pransya? Katulad ba ito ng dating monarkiya? Ipaliwanag.
5. Kung isa kang Pranses, papayag ka bang ibalik ang dating uri ng
pamahalaan? Bakit?
Ang huling bahagi ng araling ito ay tungkol sa Pag-usbong ng
nasyonalismo sa Europe at sa pagkalat nito sa ibat ibang bahagi ng
daigdig. Interesante ang paksang ito sapagkat pinatutunayan nito na ang
nasyonalismo ay hindi lamang para sa rehiyon ng Europe kundi isa ring
pagpapahalagang unibersal.
Ipabasa at ipasuri sa mga mag-aaral ang teksto tungkol sa paksang
ito. Gabayan ang mga mag-aaral sa pagsagot ng mga tanong.

Upang matiyak ng guro kung may natandaan ang mga mag-aaral, ipagawa
ang kasunod na gawain.
206

Gawain 8. Maalaala Mo Kaya?

Panuto: Tukuyin ang konsepto, personalidad o pangyayaring tinutukoy sa bawat
bilang. Gawing gabay ang ibinigay na inisyal na letra.
S_______B______ 1. Ang tinaguriang Tagapagpalaya ng Timog Amerika.
C_______________2. Tawag sa mga ipinanganak sa Bagong Daigdig na may
lahing Europeo.
N_______________ 3. Tumutukoy sa digmaang ipinangalan sa isang heneral na
Pranses na naglayong magpakilala ng kaisipang
rebolusyunaryo sa kabuuan ng Europa
L_______________ 4. Haring iniluklok sa Pransya matapos magapi ang puwersa
ni Napoleon Bonaparte
M______R_______ 5. Ang pinakamabisa at aktibong miyembro ng
Committee of Public Safety na nagtanggol sa komite
laban sa mga nagtangkang buwagin ito

DRAFT
April 1, 2014
T______J_______ 6. Ang manananggol na sumulat ng Deklarasyon ng
Kalayaan ng Amerika
B______________ 7. Ang kulungang sumisimbolo sa kapangyarihang
monarkal ng Pransya

J_____S________ 8. Humalili kay Vladimir Lenin bilang pinuno ng USSR

P______________ 9. Naging lihim na tagasuporta ng mga rebeldeng

Amerikano laban sa mga British.

N____________ 10. Masidhing damdamin na nagtutulak sa isang tao na

ipinaglaban ang kaniyang kalayaan, karangalan at
karapatan.

Palalimin ang kaalaman ng mga mag-aaral tungkol sa paksa sa

pamamagitan ng isang malayang talakayan gamit ang mga pamprosesong
tanong. Maaaring mag-isip ang guro ng mas epektibong mga katanungan na higit
na magpapaunlad sa mapanuring pag-iisip ng mga mag-aaral.

207

Pamprosesong tanong
1. Paano nakaapekto ang Rebolusyong Intelektuwal sa pagsibol ng
damdaming nasyonalismo?
2. Ano ang ginampanan ng mga kaisipang radikal sa Rebolusyong Ruso?
3. Paano nakatulong ang wikang Latin at relihiyong Katolisismo sa pagusbong ng damdaming nasyonalismo sa Latin-America?
4. Naging madali ba ang pag-usbong ng damdaming nasyonalismo sa
Africa? Patunayan ang sagot.
5. Batay sa karanasan ng mga bansa sa ibat ibang bahagi ng daigdig,
paano sumisibol ang damdaming nasyonalismo?
6. Ikaw, paano mo naipakikita ang iyong pagkamakabayan? Magbigay ng
halimbawa.
Pagyamanin ang kaalaman ng mga mag-aaral sa pagsasagawa ng
kasunod na hamon. Pangkatin ang klase sa lima hanggang anim. Bigyan
ng sapat na panahon ang bawat pangkat upang maisagawa nang maayos
ang gawain.

DRAFT
April 1, 2014

Pagkatapos nitoy ipaulat sa mga mag-aaral ang kanilang

produkto. Huwag kalimutang iproseso ang aralin gamit ang mga
katanungang pamproseso.
Balikan ang kasagutan ng mga mag-aaral sa unang gawain at
muling iproseso ito, gamit ang katanungang matatagpuan sa ibaba.
Hayaan silang makita ang koneksiyon ng awiting Tatsulok sa paksang
rebolusyon at nasyonalismo.

Gawain 9. Whos Who in the Revolution? Personality and History

DYNAMICS)

(GROUP

Ipagawa sa mga mag-aaral ang sumusunod:

Panuto: Upang higit mong makilala ang mga personalidad na malaki ang
ginampanan sa Rebolusyong Politikal sa ibat ibang bahagi ng daigdig,
hanapin ang sumusunod gamit ang internet.
Bukod sa larawan ay hanapin ang talambuhay ng mga personalidad na itinakda
sa inyong pangkat. Humanap ng kawili-wiling mga bahagi ng kanilang buhay na
maaaring ikuwento sa klase .
Bibigyan kayo ng pagkakataong iulat sa klase ang mga impormasyong nakalap .
Nasa ibaba ang mga personalidad na inyong hahanapin:

208

Pangkat I- Patrick Henry

Thomas Jefferson
Pangkat II- Napoleon Bonaparte
Camille Desmoulins
Pangkat III- Vladimir Lenin
Josef Stalin
Pangkat IV- Simon Bolivar
Jose de San Martin
Rubric para sa Presentasyon

Criteria

Natatangi
(4 puntos)

Mahusay
(3 puntos)

Medyo
Mahusay
(2 puntos)

Hindi
Mahusay
(1 puntos)

DRAFT
April 1, 2014
Kaalaman sa
paksa
Kalidad ng mga
impormasyon o
ebidensiya
Kaalaman sa
kontekstong
pangkasaysayan
Estilo at
pamamaraan ng
presentasyon
Kabuuang
Marka

Pamprosesong tanong
Ipasagot ang mga tanong na ito:
1.
Ibigay ang mga bagong impormasyong iyong nalaman sa gawaing
isinagawa?
2.
Ano ang iyong naramdaman habang binabasa mo ang talambuhay
ng mga personalidad na sangkot sa rebolusyon?
3.
Paano isinakatuparan ng mga taong ito ang mga radikal na ideya sa
kanilang bansa.
4.
Sa iyong palagay lubusan bang naisakatuparan ng mga
personalidad na ito ang kanilang naisin? Pangatwiranan.
5.
Kung ikaw ang nasa kanilang posisyon, gagawin mo din ba ang
kanilang ginawa? Bakit o bakit hindi?

209

Balikan ang iyong mga sagot sa unang gawain tungkol sa pagsusuri ng

awit, subukin muling sagutan ang mga katanungan.
1. Ano ang hinihiling o hinihingi ng may-akda ng awit?
2. Sino ang kinakausap ng may-akda ng awit?
3. Sino ang kinakatawan ng batang si Totoy?Bakit kaya ninanais ng
may-akda na baliktarin ang tatsulok?
4. Ano ang kahulugan ng tatsulok bilang pamagat ng awit?
5. Ano kaya ang kaugnayan ng awiting ito ukol sa aralin sa rebolusyon?
Ipaliwanag ang iyong ideya.

6.
7.

Ano ang pagkakatulad o pagkakaiba ng iyong kasagutan?

Higit bang naging malinaw ang kaugnayan ng awit sa aralin? Bakit?

Pinagkunan: Kasaysayan ng Daigdig ni Teofisto Vivar et al (pp 234-241)

DRAFT
April 1, 2014
Pasagutan sa mga mag-aaral ang bahaging refined sa I-R-F Map.

Gawain 10. Hagdan Ng Karunungan

Panuto: Punan ang kasunod na dayagram. Isulat sa bahaging refined ang iyong
nalalaman tungkol sa tanong.

Ano ang kaugnayan ng

Rebolusyong Pangkaisipan
sa Rebolusyong Amerikano
at Pranses?

FINAL
REFINED
D
INITIAL

210

PAGNILAYAN / UNAWAIN

Mahalaga ang bahaging ito sa lubusan at malalim na pag-unawa ng mga

mag-aaral sa paksa. Ipagawa ang Gawain 8. Hayaang maranasan ng mga magaaral na makinig sa isang saksi at aktor ng kasaysayan.
Isang panayam ang isasagawa ng mga mag-aaral sa bahaging ito. Nasa
kanila ang desisyon kung sila ay gagamit ng electronic gadgets sa pagkuha ng
impormasyon.
Iproseso ang gawain sa tulong ng kasunod na mga tanong.
Markahan ang mga mag-aaral gamit ang kasunod na rubric.

Gawain 11. Kuwentong May Kuwenta (Tanungin mo sila)

DRAFT
April 1, 2014
Panuto:
Ibigay sa mga mag-aaral ang sumusunod na mga panuto:

Kapanayamin ang isa o dalawang tao na nakilahok sa EDSA Revolution

noong 1986 (EDSA I). Maaaring ito ay iyong lolo o lola, magulang, tiyo o tiya,
guro, kapitbahay, malayong kamag-anak o kakilala.
Maaaring idokumento ang panayam gamit ang video camera o anumang
electronic gadget na makatutulong sa pagkuha ng impormasyon kaugnay ng
pangyayari.
Itanong sa kanila ang sumusunod na mga tanong na magiging gabay sa
pakikipanayam.
1.
2.
3.
4.
5.

Ano po ang dahilan ng pagsama ninyo sa EDSA I?

Mayroon po bang pumilit sa inyo na sumama o ito bay kusangloob ninyong desisyon?
Ano po ang naging karanasan ninyo sa pagsama rito? Maaari po
bang ikuwento ninyo?
Nakuha po ba ang inyong ipinaglalaban (kung meron man) sa
pagsali sa EDSA ?
Kung bibigyan po kayo ng pagkakataon, uulitin po ba ang
ninyo ang pagsama dito? Ipaliwananag.

Ipakita sa klase ang iyong dokumentaryo o mga impormasyong nakalap.

Mamarkahan ka gamit ang kasunod na rubric.
* May kalayaan ang mga mag-aaral na indibidwal o pangkatang isagawa ang
gawaing ito.

211

Rubric Para sa Presentasyon

Criteria

Natatangi

Mahusay

4 puntos

3 puntos

Medyo
Mahusay
2 puntos

Hindi
Mahusay
1 puntos

Kaalaman sa
paksa
Kalidad ng mga
impormasyon o
ebidensiya
Kaalaman sa
kontekstong
pangkasaysayan
Estilo at
pamamaraan ng
presentasyon
Kabuuang
Marka

DRAFT
April 1, 2014
Pamprosesong tanong
1.
2.
3.
4.
5.

Sino ang taong iyong nakapanayam tungkol sa itinakdang paksa?

Batay sa iyong nakalap na impormasyon, ano ang naging karanasan
ng iyong kinapanayam sa kaniyang pagsama sa EDSA I?
Naramdaman mo ba ang katuwaan, kasiyahan o kalungkutan na
ipinakita ng iyong kinapanayam?
Ano ang iyong naramdaman habang nakikinig ka sa iyong
kinapanayam?
Ano ang iyong natutuhan mula sa kuwento kinapanayam?

Bilang pagtatapos ng gawain, ipagawa sa mga mag-aaral ang

Lesson Closure at Reflection Journal na magpapakita ng pagpapahalaga ng
mga mag-aaral sa araling tinalakay, partikular sa nasyonalismo.

212

Gawain 12. Lesson Closure : A Good Ending

Panuto: Punan ang lesson closure note. Tiyaking maging tapat sa pagsulat ng
hinihinging mga impormasyon.

LESSON CLOSURE
Sa araling Pagsibol ng Nasyonalismo
Isa sa mahahalagang kaisipan ang
Mahalaga ito sapagkat
Isa pang mahalagang ideya ang

DRAFT
April 1, 2014
Nararapat itong tandaan dahil
Sa pangkabuuan

Gawain 13. Pangako Sayo (Reflection Journal)

Ipagawa ito.

Pagkatapos ng lahat ng talakayan, hinihikayat kang magbigay ng

panata o pangako na isasabuhay mo ang pagiging mapagmahal sa bayan, o
ang prinsipyo ng nasyonalismo. Sa panatang iyon, masasagot ng mga ito:
Paano mo maipakikita ang pagmamahal sa bayan sa iyong
pang-araw-araw na pamumuhay, bukod sa pagbili ng mga
produktong Pilipino?
Paano mo mahihikayat ang iba na maging panata ang
pagsasabuhay ng prinsipyo ng nasyonalismo?

Upang makita ang pag-unlad ng kaalaman ng mga mag-aaral tungkol sa

paksa, muling pasagutan ang I-R-F Map.

213

Gawain 14. Hagdan ng Karunungan

Panuto: Ipakumpleto ang kasunod na I-R-F Map. Isulat sa bahaging final

ang lahat ng iyong nalalaman tungkol sa tanong.

Ano ang kaugnayan ng

Rebolusyong Pangkaisipan
sa Rebolusyong Amerikano
at Pranses?

DRAFT
April 1, 2014

FINAL

REFINED
D

INITIAL

ILIPAT/ ISABUHAY

Ang bahaging Ilipat/Isabuhay ang huling bahagi ng modyul. Sa bahaging

ito, ililipat o isasabuhay ng mga mag-aaral ang kanilang mga natutuhan sa aralin.
Isasagawa ito sa tulong ng mga gawaing kinapapalooban ng mga sitwasyong
kasalukuyang nangyayari o kayay maaaring kaharapin ng mga mag-aaral (real
life situations and real-world setting). Sa pamamagitan nito, lalong masasanay
ang mga mag-aaral sa pagiging mapanuri, mapagtimbang at matalino sa
gagawing pagpasiya.

Gallery Walk/ Every Child A Tour Guide

Ang mga mag-aaral ay magsasagawa ng isang open exhibit tungkol sa mga
kaganapan at naging pamana ng mga pangyayaring nagbunsod sa
transpormasyon ng daigdig tungo sa makabagong panahon. Ipagawa ito nang
pangkatan, lalo na sa paghahanda ng mgamateryales na gagamitin sa eksibit.
214

Magagamit ng mga mag-aaral ang mga malikhaing poster, editorial cartoon,

collage, at biograpiya ng mga indibidwal na bahagi ng aralin. Kung maisasama
rin sa eksibit ang mabubuong multi- media presentation o anumang maaaring
ieksibit.
Magtatalaga ang grupo ng mga tagapagpaliwanag o curator tungkol sa mga
larawan o bagay na kanilang iieksibit. Bibigyang-diin ng bawat pangkat ang
implikasyon ng mga kaganapan at pamanang napag- aralan sa pamumuhay ng
mga tao, komunidad at bansa ng daigdig.
Mamarkahan ang gawain gamit ang rubric na ito..
Panukatan
Presentasyon

Pinakamahusay
(4)
Nagpamalas ng
pagkamalikhain,
kahandaan,
kooperasyon at
kalinawan sa
presentasyon ang
pangkat
May tuwirang
kaugnayan ang
eksibit sa mga
konseptong
pinag-aaralan
batay sa
pamantayang
tulad ng
orihinalidad,
pagkakabuo,
pagkakaugnay ng
mga ideya at
pagkamakatotohanan.
Sa kabuuan, nagiwan ang eksibit
ng tumpak na
mensahe,
nakahikayat sa
mga nagmasid, at
nakatanggap ng
positibo
pagtanggap at
maayos na
reaksyon sa mga
nagmasid.

Higit na
Mahusay (3)
Nagpamalas ng
3 sa 4 na
kahusayan sa
pagtatanghal
ang pangkat

Mahusay
(2)
Nagpamalas ng
2 lamang sa 4 na
kahusayan ang
pagtatanghal

Di Mahusay
(1)
Isa lamang ang
naipamalas ng
pangkat na
kahusayan sa
pagtatanghal

Naipamalas ang
3 sa 4 na
pamantayan

Naipamalas ang
2 sa 4 na
pamantayan

Isa lamang sa 4
na pamantayan
ang naipamalas

Tatlo sa apat na
pamantayan ang
naisagawa

Dalawa sa apat
na pamantayan
ang naipamalas

Isa lamang sa 4
na pamantayan
ang naipamalas

DRAFT
April 1, 2014
Nilalaman

Pangkalahatang
Impak

215

Transisyon sa susunod na Modyul

Binigyang-diin sa araling ito ang mga dahilan, paraan, patakaran at

epekto ng Una at Ikalawang Yugto ng Imperyalismo at Kolonisasyon.
Tinalakay din ang Rebolusyong Siyentipiko, Enlightenment, Rebolusyong
Industriyal, Rebolusyong Pampulitika at Panlipunan, at maging ang pagsibol
ng Nasyonalismo sa ibat ibang panig ng Daigdig. Ang mga kaganapan at
pamanang iniwan ng mga pangyayaring ito ay nagdulot ng transpormasyon
ng daigdig tungo sa makabagong panahon. Subalit hindi dito natapos ang
mga Suliranin at Hamon ng daigdig tungo sa Pandaigdigang Kapayapaan,
Pagkakaisa at Kaunlaran.
Ang mga kaganapan sa bahaging ito ng Kasaysayan ng ating daigdig
ay iyong matutunghayan sa susunod na modyul.

DRAFT
April 1, 2014

216

Panghuling Pagtataya
1.

Ang aklat na ito ay naglalaman ng ideya tungkol sa pamamahala na

nakasalig sa prinsipyo ng rule by consent. Isinasaad dito na walang
karapatan ang sinuman na pamahalaan ang kanyang kapwa bagkus ito ay
nasa pagsuko ng tao ng kaniyang will o kagustuhan sa pamahalaan.
A. Socialism
B. Social Will
C. Social Consent
D. Social Contract
2.
Siya ang Prinsepe ng Humanismo at may-akda ng Praise of Folly
kung saan niya tinuligsa ang hindi mabuting gawa ng mga pari at
ordinaryong mamamayan.
A. William Shakespeare
B. Desiderius Erasmus
C. Francesco Petrarch
D. Giovanni Bocaccio

DRAFT
April 1, 2014
3.

Siya ang may-akda ng Ninety-Five Theses na tumuligsa sa mga

katuruan at prinsipyo ng Simbahang Katoliko partikular ang pagbili ng
indulhensya.
A. John Calvin
B. John Huss
C. Martin Luther
D. Martin Luther King
4.
Ang bansang ito sa Europe ang siyang nagpasimula sa
panggagalugad sa Karagatan ng Atlantic upang makahanap ng
pampalasa o spices at ginto.
A. Italy
B. Spain
C. Portugal
D. Germany
5.

Ito ay tumutukoy sa transpormasyon sa aspetong agrikultura at

industriya sa mga bansa sa Europa at sa Estados Unidos na kung saan
pinalitan ang gawaing manwal sa mga kabukiran ng mga bagong
imbentong makinarya.
A. Rebolusyong Agrikultural
B. Rebolusyong Ekonomikal
C. Rebolusyong Teknolohikal
D. Rebolusyong Industriyal
6.
Marami ang nangyari bago sumiklab ang Rebolusyong Amerikano.
Ilan sa mga ito ay ang pag-alma ng mga Amerikano sa lumalaking buwis
na ipinataw ng mga Ingles tulad ng Stamp Act noong 1765. Idagdag pa
rito ang kaparusahang ipinataw sa naging bahagi ng insidente ng Boston
Tea Party ng taong 1773 at ang sapilitang pagkuha ng pamahalaang
Inglatera sa isang tindahan ng pulbura noong 1775. Ang mga ito ay
nagpapatunay lamang na ang Rebolusyong Amerikano ay
217

A. Bunsod ng malaking buwis na ipinataw ng Inglatera

B. Bunga ng ilang paglaban ng mga Amerikano sa pamahalaang
Ingles
C. Mauugat sa mga polisiyang hindi makatuwiran sa paningin ng mga
Amerikano
D. Bunga ng mahabang kasaysayan ng pang-aabuso ng mananakop
at paglaban ng kolonya
7.

Kinilala si Vladimir Lenin at Josef Stalin bilang tagagising ng

damdaming nasyonalismo ng mga Ruso samantalang si Simon Bolivar
naman ay tinaguriang Tagapagpalaya ng hilagang bahagi ng Timog at si
Jose de San Martin naman sa rehiyon ng Argentina. Hindi rin malilimutan
si Dr. Jose Rizal at Andres Bonifacio ng Pilipinas. Ang ideyang ito ay
nagpapakita na
A. Malaking bahagi ng daigdig ay sumailalim sa pananakop ng mga
Kanluraning bansa.
B. Bawat rehiyon o bansa sa daigdig ay may nabuhay na
tagapagtaguyod ng nasyonalismo.
C. Ang mga lalaki lamang ang may malaking ginampanan sa
pakikipaglaban sa mga mananakop.
D. Hindi uusbong ang damdaming nasyonalismo kung wala ang mga
nabanggit na personalidad sa kasaysayan.

DRAFT
April 1, 2014
8.

Sa Italya sumibol ang Renaissance dahil dito nagtatagpo ang mga

kaisipan mula sa Silangan (Asya) at Kanluran (Europa). Ang kaisipang ito
ay nagpapatunay lamang na__________________________.
A. Malaki ang iniambag ng Heograpiya ng Italya sa pagsibol ng
Renaissance.
B. Hindi posible ang pagsibol ng Renaissance sa ibang bahagi ng
Europa.
C. Italya ang itinakdang bansang pagmumulan ng Renaissance.
D. Mapalad ang Italya dahil sa lokasyon nito.

9.

Ang prinsipyo sa pamamahala ni Niccolo Machiavelli na, The end

justifies the means ay makikita sa anong sitwasyon?
A. Madaling magwakas ang masama at malupit na pamumuno.
B. Lahat ng pamamaraan ay may katapusan kung ito ay makabubuti
sa lahat
C. Hindi kailanman mabibigyan ng katuwiran ang isang malupit na
pamumuno.
D. Maaaring maging malupit sa pamumuno kung ang bunga naman
nito ay para sa ikabubuti ng nakararami.

10.

Bakit sinasabing ang Repormasyon ay hindi sinasadyang

nakapagpatatag ng Simbahang Katoliko.
A. Dahil ang mga repormista ay nagmula sa Simbahang Katoliko na
may pagmamahal pa rin sa kanilang pinagmulang relihiyon.
B. Dahil sa hamon ng repormasyon, nanumbalik ang Simbahan sa
orihinal nitong tungkuling ispiritwal.
218

C. Dahil sa repormasyon, naging maingat ang mga alagad ng

Simbahan sa kanilang pakikitungo sa iba.
D. Dahil marami ang naniwala sa mga repormista, naisip ng Simbahan
na bawiin ang mga tagasunod nito.
11.

Bakit sinasabing ang Repormasyon ay hindi sinasadyang

nakapagpatatag ng Simbahang Katoliko.
A. Dahil ang mga repormista ay nagmula sa Simbahang Katoliko na
may pagmamahal pa rin sa kanilang pinagmulang relihiyon.
B. Dahil sa hamon ng repormasyon, nanumbalik ang Simbahan sa
orihinal nitong tungkuling ispiritwal.
C. Dahil sa repormasyon, naging maingat ang mga alagad ng
Simbahan sa kanilang pakikitungo sa iba.
D. Dahil marami ang naniwala sa mga repormista, naisip ng Simbahan
na bawiin ang mga tagasunod nito.

12.

Pinaniniwalan ni Hobbes na ang tao ay likas ang kasamaan o

kaguluhan. Kaya naman, lohikal para sa kaniya na magkaroon ng isang
pamahalaang___________________.
A. tutulong at gagabay sa mga mamamayan
B. nakikinig sa mga hinaing ng mamamayan
C. may absolutong kapangyarihan ang namumuno
D. may malakas na militar na susupil sa kaguluhan ng tao

DRAFT
April 1, 2014
13.

Malaki ang naitulong ng Rebolusyong Industriyal sa pag-angat ng

ekonomiya ng Europa. Ngunit hindi mapasisinungalingan na mayroon din
itong naging masamang bunga sa ekonomiya. Ito ay
ang______________________________.
A. Paglipat ng mga tao mula rural patungo sa mga siyudad na
nagpataas ng krimen
B. Paglaki ng bilang ng mga taong walang trabaho dahil sa mga
naimbentong makinarya
C. Kinasangkapan ang mga menor de edad upang kumita nang malaki
D. Paglala ng polusyon sa mga siyudad

14.

Kaalinsabay ng paglakas ng ekonomiya ng Great Britain dahil sa

Rebolusyong Industriyal ay ang pagnanais nito magkaroon ng mga
kolonyang bansa. Ano ang dahilan ng pagnanais na ito?
A. Ninais ng Great Britain na makilala sa daigdig bilang
makapangyarihang bansa.
B. Naghanap ang Great Britain ng pamilihang kokonsumo sa sobra
nitong mga produkto.
C. Dahil sa laki ng kinita ng Great Britain nagkaroon sila ng sobrang
salaping panustos sa paglalayag.
D. Ninais ng Great Britain na talunin ang humihinang kapangyarihan
ng Espanya sa Europa at maging sa ibang kontinent

219

Unawain at suriin ang sumusunod na ilustrasyon. Sagutin ang kasunod na

katanungan.
SANHI

Korapsyon
Malawakang Dayaan sa
Snap Election
Human Rights Violation
Pagkamatay ni Ninoy
Aquino

Paniningil ng mataas na
buwis
Stamp Act
Boston Tea Party

BUNGA

EDSA REVOLUTION

REBOLUSYONG
AMERIKANO

Pagpapatalsik kay
Marcos
Pagluklok kay Corazon
Aquino bilang pangulo

Pagkamatay ng mga
sundalo
at sibilyan
Paglaya ng United States
mula sa Great Britain

DRAFT
April 1, 2014

Malawakang kahirapan
Paniningil ng mataas na
buwis
Pang-aabuso sa mga
mamamayan ng may
kapangyarihan

REBOLUSYONG
PRANSES

Pagkalat ng ideyang liberal

Pagkamatay ng
maraming mamamayan
Pagpapatalsik sa
hari o monarko

15.
Batay sa ilustrasyon, ano ang idinudulot ng rebolusyon?
1. Napapalitan ang pinuno ng isang bansa.
2. Higit na humihirap ang mga mamamayan.
3. Nag-uugat ito sa maling pamamahala.
4. Pagbabago ng isang lipunan.
A. 1,3
C. 1,2
B. 2,3
D. 1,4
16.

Gamit ang ilustrasyon, ano ang mabubuo mong paglalahad tungkol

sa rebolusyon?
A. Ang rebolusyon ay nag-uugat sa ibat-ibang salik.
B. Kahirapan ang pangunahing dahilan ng isang rebolusyon.
C. Hindi malinaw ang nagiging bunga o epekto ng rebolusyon.
D. Ang rebolusyon ay naranasan ng lahat ng bansa sa daigdig.

220

16-17.) Tama o Mali

Suriin ang mga pahayag sa bawat bilang. Makatutulong ang mga
nakasalungguhit na salita sa pagsusuri ng ideya. Pillin ang letra ng wastong
sagot.
Gamitin ang sumusunod na option sa bilang 3-4.
A.
B.
C.
D.

16.

Ang una at ikalawang pangungusap ay tama.

Ang una at ikalawang pangungusap ay mali.
Ang unang pangungusap lamang ang tama.
Ang ikalawang pangungusap lamang ang tama.

I. Ang kolonisasyon at imperyalismo ay isang halimbawa ng

tunggalian ng interes at pakinabang sa pagitan ng kolonisador
at kolonya.

DRAFT
April 1, 2014

II. Sa panig ng kolonya, nakabuti ang kolonisasyon sapagkat

nakakuha sila ngmga kaalaman mula sa mga mananakop na
nagamit nila sa kanilang pag-unlad.

III. Kaalinsabay ng Enlightenment ay ang pagkuwestiyon sa

katumpakan ng mga katuruan na pinanghahawakan at
pinalalaganap ng Simbahang Katolika.

IV. Isa sa katuruang humamon sa Simbahan ay ang ideya na ang

araw at hindi daigdig ang sentro ng solar system.

18-19. Suriin ang sumusunod na pahayag. Tukuyin ang letra na may maling
ideya upang mahanap ang akmang paglalahat mula sa mga pagpipiliang letra.
Piliin ang letra ng tamang sagot.
18.

I.

Nanghingi ang Bourgeoisie ng pantay na karapatan na tinatamasa ng

mga nobles o maharlika.
II.
Ang bourgeoisie ay panggitnang uri na sumibol sa Europa bunsod ng
pagbabago ng estruktura ng ekonomiya.
III. Nabigyan ng posisyon sa pamahalaan ang mga Bourgeoisie dahil na
rin sa pakinabang na nakukuha sa kanila.
IV.
A.
B.

Sa paglipas ng panahon ay naging isang mahalagang pangkat ang

Bourgeoisie sa pagpili ng isang hari o monarko.

Mahalaga na may panggitnang uri sa isang lipunan.

Malaking pagbabago sa lipunan ang idinulot ng pagsulpot ng
Bourgeoisie.
221

C.

Higit na naging matatag ang pamamahala ng mga hari dahil sa

tulong ng Bourgeoisie.
D.
Hindi lamang sa aspetong ekonomikal kundi maging sa politikal ang
naging impluwensiya ng Bourgeoisie.
19.

I.
II.
III.
IV.

Ang malawakang paggamit ng salapi mula sa mamamayan ay

nagpalakas sa kapangyarihan ng hari.
Nagdulot ng pagkakaisa at katapatan sa kanilang hari ang
pagkakaroon ng iisang wika ng mga mamamayan .
Hinimok ng mga hari na bawiin ang banal na lupain mula sa kamay
ng mga Muslim at muling ipagbunyi ang kahariang Kristiyano.
Ang krusada na humikayat sa mga panginoong-maylupa na iwan ang
kanilang lupain ay nagpahina sa kanilang lakas at impluwensiya.

A.

Ang paglakas ng hari ay bunga ng salik politikal, ekonomikal at

sosyo-kultural.
B. Isa ang ekonomiya sa mahalagang salik sa paglakas ng
kapangyarihan ng hari.
C. Naging susi ang krusada sa paglakas ng kapangyarihan at
impluwensiya ng hari.
D. Pinilit ng mga hari na magkaroon ng sapat na kapangyarihan upang
makontrol ang mga panginoong-maylupa.

DRAFT
April 1, 2014
20.

Ang sumusunod ay mga bunga ng Repormasyon.

I.

II.

III.
IV.

Gumawa ng aksiyon ang Simbahang Katoliko upang muling

mapanumbalik ang dating tiwala ng mga tagasunod nito at
pagbutihin ang pananampalatayang Katoliko.
Pagkakaroon ng dibisyong panrelihiyon sa Europa kung saan ang
hilaga ay naging mga Protestante samantalang ang timog naman
ay nanatiling Katoliko.
Ang taliwas na ideya ng dalawang malaking relihiyon sa Europa
(Katoliko at Protestante) ay nagresulta sa mahabang panahon ng
digmaang panrelihiyon.
Pagpapanumbalik sa espiritwalidad sa Kristiyanismo, ang
pagpapalaganap ng Bibliya at ang doktrina ng kaligtasan ng Bibliya.

Kung susumahin, ang naging bunga ng Repormasyon ay:

A.
B.
C.
D.

Naging mabuti para sa lahat ng mananampalataya

Naging dahilan ng kamatayan ng mga mananampalataya
Nagbunga ng mabuti at di-mabuti sa kabuuan ng Europa
Higit na nagpatatag sa relihiyong Kristyanismo sa kabuuan

222

MODYUL 4: Ang Kontemporaryong Daigdig (Ika-20 Siglo Hanggang Sa

Kasalukuyan): Mga Suliranin At Hamon Tungo sa Pandaigdigang

Kapayapaan, Pagkakaisa, Pagtutulungan, At Kaunlaran
PANIMULA

Ang pagiging makabansa ay isang katangiang likas sa sinumang mamamayang

nagmamahal sa sariling bayan. Naipakikita ito ng mga mamamayan sa ibat ibang
paraan. Para sa mahihina at papaunlad na bansa, ito ang pagkakaroon ng pagkakaisa
ng damdamin at layunin para sa kapakanan ng mga mamamayan at tunay na kalayaan
ng Inang Bayan. Para naman sa malalakas na bansa o superpowers, ito ay pananakop
upang makamit ng bansa ang katanyagan, kapangyarihan at rurok ng tagumpay. Ito
marahil ang naging ugat kaya sa simula ng ika-20 siglo ay naganap ang mga hindi
inaasahang pangyayari tulad ng Una at Ikalawang Digmaang Pandaigdig, paglaganap
ng ibat ibang ideolohiya, ng Cold War, na humantong sa makabagong uri ng
pananakop, ang Neokolonyalismo. Sa kabila ng mga pangyayaring ito, nanaig pa rin sa
bawat isa ang paghahangad ng isang mapayapang mundo, kaya naitatag ang isang
pandaigdigang samahan upang ang lahat ng hindi pagkakaunawaan ay agarang
matuldukan.
Sa Modyul na ito, susuriin ang mahahalagang papel na ginampanan ng mga
bansa upang matamo ang pandaigdigang kapayapaan, pagkakaisa, pagtutulungan at
kaunlaran mula ika-20 siglo hanggang sa kasalukuyan. Inaasahan ang masusing
paggabay ng mga guro sa mga mag -aaral upang masagot ng bawat isa ang tanong
na Paano ka makakatulong upang makamit ang pandaigdigang kapayapaan,
pagkakaisa, kapayapaan at kaunlaran?

DRAFT
April 1, 2014

Pamantayang Pangnilalaman: Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa

kahalagahan ng pakikipag-ugnayan at sama-samang pagkilos sa kontemporaryong
daigdig tungo sa pandaigdigang kapayapaan, pagkakaisa, pagtutulungan, at kaunlaran.
Pamantayan sa Pagganap: Ang mag-aaral ay aktibong nakikilahok sa mga gawain,
programa, at proyektong pangkomunidad at pambansa na nagsusulong ng rehiyunal at
pandaigdigang kapayapaan, pagkakaisa, pagtutulungan, at kaunlaran.
Mga Aralin at Sakop ng Modyul
Aralin 1 Unang Digmaang Pandaigdig
Aralin 2 Ikalawang Digmaang Pandaigdig
Aralin 3 Mga Ideolohiya, Cold War at Neokolonyalismo
Aralin 4 Ang United Nations at Iba Pang Pandaigdigang Organisasyon, Pangkat
at Alyansa
Sa Modyul na ito ay inaasahang matututuhan ang sumusunod:

224

Ang Kontemporaryong Daigdig

(Simula sa Ika-20 Siglo Hanggang sa
Kasalukuyan): Mga Suliranin at
Hamon Tungo sa Pandaigdigang
Kapayapaan, Pagkakaisa,
Pagtutulungan at Kaunlaran

Pamantayan sa Pagkatuto

Aralin I - Ang Unang Digmaang

Pandaigdig

Nasusuri ang mga dahilan na nagbigay-daan

sa Unang Digmaang Pandaigdig
Nasusuri ang mahahalagang pangyayaring
naganap sa Unang Digmaang Pandaigdig
Natataya ang mga epekto ng Unang Dimaang
Pandaigdig
Nasusuri ang pagsisikap ng mga bansa na
makamit ang kapayapaang pandaigdig
at kaunlaran

DRAFT
April 1, 2014

Aralin II- Ang Ikalawang Digmaang

Pandaigdig

Nasusuri ang mga dahilan na nagbigay-daan

sa Ikalawang Digmaang Pandaidig
Nasusuri ang mahahalagang pangyayari
naganap sa Ikalawang Digmaang Pandaigdig
Natataya ang mga epekto ng Ikalawang
Digmaang Pandaigdig

Nasusuri ang pagsisikap ng mga bansa tungo

sa kapayapaang pandaigdig at kaunlaran

Aralin III- Mga Ideolohiya, Cold War

at Neokolonyalismo

Nasusuri ang mga ideolohiyang pulitikal at

ekonomik ng establisadong institusyon ng
lipunan.
Natataya ang epekto ng Cold War sa ibat
ibang bahagi ng daigdig
Nasusuri ang mga epekto ng neokolonyalismo sa mga papaunlad at dimaunlad na bansa

Aralin IV- Ang United Nations at Iba

Pang Pandaigdigang Organisasyon,
Pangkat at Alyansa

Nasusuri ang bahaging ginampanan ng mga

pandaidigang organisasyon sa pagsusulong
ng pandaigdigang kapayapaan, pagkakaisa,
pagtutulungan, at kaunlaran.

225

Ang United Nations at mga sangay

nito

Mga organisasyon at alyansa

Mga pang-ekonomikong
organisasyon at trading blocs

ARALIN 1: Ang Unang Digmaang Pandaigdig

ALAMIN:
Sa bahaging ito ng aralin, tutuklasin ng guro ang dating kaalaman ng mga magaaral tungkol sa mga dahilan ng Unang Digmaang Pandaigdig at mga pangyayaring
nagpapakita kung paano ito lumaganap, nagpatuloy, at nagwakas. Bibigyang- pansin
ang matinding epekto na iniwan ng digmaan. Inaasahang masasagot ng mga mag-aaral
ang katanungang Paano nagsikap ang mga bansa na wakasan ang Unang
Digmaang Pandaigdig? Ihanda ang mga mag-aaral sa pagtupad at pagsasagawa ng
GAWAIN
mga
gawain.Blg. 1 : PAGSUSURI SA LARAWAN

DRAFT
April 1, 2014

Gawain 1: Konseptong Nais Ko, Hulaan Mo!

Ipagawa ang puzzle sa mga mag-aaral. Ipaalalang hindi nila kailangang masagot
ang lahat ng bilang.
Panuto:
Ano ang konseptong tinutukoy ng grupo ng mga salita sa bawat bilang. Isulat ang
nawawalang letra sa mga kahon upang matukoy iyon. Pansining may ibinigay nang mga
letra upang maisip ang wastong sagot.
Isipin kung ano ang mga konseptong tinutukoy ng bawat katanungan at isulat sa
kahon ang nawawalang letra upang mabuo ito.
1. Pagkakampihan ng mga bansa
A
Y

2 Pagpapalakas ng mga bansang sandatahan ng mga bansa sa Europe

M
L
T
A
S

3. Panghihimasok ng makapangyarihang bansa sa mahinang bansa.

I
P
Y
L

4. Pagmamahal sa bayan
226

5. Bansang kaalyado ng France at Russia

G
T
B

6. Organisasyon ng mga bansa pagkatapos ng World War I

L
E
E
F
N
A
7. Kasunduang nagwakas sa World War I
V
R
S
I

8. Ang entablado ng World War I

E

9. Ang lumagda sa Proclamation of Neutrality

W

DRAFT
April 1, 2014
D

10. Alyansang binubuo ng Austria, Hungary, at Germany

T
L
E
L
I

Sagot sa mga Tanong

1. Alyansa
2. Militarismo
3 . Imperyalismo
4. Nasyonalismo
5. Great Britain
6. League of Nations
7. Versailles
8. Europe
9. Woodrow Wilson
10. Triple Alliance

Pamprosesong Tanong
1 Ano ang sarili mong ideya sa salitang iyong nabuo?
2 May magkakaugnay bang salita sa mga nabuo mo? Kung mayroon, paano sila
nauugnay?
3. Masasabi kayang may kaugnayan ang mga nabuong salita sa pagkakaroon ng
Unang Digmaang Pandaigdig? Bakit mo nasabi iyon?

227

Gawain 2: Graphic Organizer

Matapos sagutin ang puzzle, ipasulat sa mga mag-aaral ang mga salitang
maiuugnay sa bawat konseptong nasa loob ng Facts Storming Web. Gagamitin ang mga
gabay na tanong upang maiugnay ito sa paksang tatalakayin.
Maaaring magpalitan ng mga tanong at kuro-kuro ang mga mag-aaral tungkol sa
kanilang kasagutan.

FacTS storming Web

DRAFT
April 1, 2014
Posibleng
Dahilan

Mga
Posibleng
Mangyari

DIGMAAN

Epekto

Posibleng
Maging
Wakas

Pamprosesong Tanong
1.
2.
3.
4.

Ano ang naging batayan mo sa pagsagot ng gawain?

Bakit kaya nagkakaroon ng digmaan?
Ipaliwanag ang mga posibleng mangyari sa panahon ng digmaan?
May pagkakatulad ba ang kasagutan mo sa kasagutan ng kaklase mo?
Patunayan.

Gawain 3: Larawang Suri

Ipasuri ang larawan. Ipasagot ang mga pamprosesong tanong.

228

Source:https://www.go
ogle.com.ph/search?q=world+war+i+pictures&sou
rce=lnms&tbm=isch&sa=X&ei=OqF4UrPRINOci
Qf3zYHgAw&sqi=2&ved=0CAcQ_AUoAQ&biw
=1208&bih=598

DRAFT
April 1, 2014
Pamprosesong Tanong

1. Ano ang ideyang ipinakikita ng larawan?

2. Kung magiging saksi ka sa ganitong pangyayari, ano ang possible mong
maramdaman?
3. Paano kaya maiiwasan ang mga digmaan sa daigdig?

PAUNLARIN
Sa bahaging ito, simulan ang pagpapaunlad ng aralin. Bigyang-diin ang
pagtutuwid sa maling pag-unawa ng mga mag-aaral. Balikan ang mga sagot sa
bawat gawain sa unang bahagi ng yunit ay upang magabayan ang pang-unawa
ng mga mag-aaral.

229

Ipabasa ang kasunod na teksto sa upang magsilbing sanggunian sa paggawa

ng pangkatang gawain.
Gamit ang binasang teksto tungkol sa Unang Digmaang Pandaigdig, (Project
Ease Modyul 17 ph. 9-12), ipabasa at ipaunawa sa mga mag-aaral ang nilalaman nito
upang magamit sa susunod na gawain.
Gawain 4: Story Map
Gamiting gabay ang kasunod na Story Map upang masuri ang dahilan,
pangyayari, at epekto ng Unang Digmaang Pandaigdig.

DRAFT
April 1, 2014

Tauhan

Daloy ng Pangyayari

Tagpuan

Epekto

Simula

Wakas

Kasukdulan

Tandaan: Sa pagsusuri ng Story Map, tanggaping lahat ang kasagutan ng mga

mag-aaral. Maaaring magbigay ng ilang pangyayari. Hayaan ang mga mag-aaral na
magbigay ng kanilang sariling kaalaman tungkol sa mahahalagang pangyayari sa
digmaan. Pasagutan sa kanila ang mga pamprosesong tanong para sa malinaw na
masuri ang mga kaalaman.

Pamprosesong Tanong
1. Sino-sino ang mga pinuno sa Unang Digmaang Pandaigdig?
2. Saang bahagi ng daigdig naganap ang pinakamainit na labanan?
3. Ipaliwanag ang simula, mahahalagang labanang naganap, at naging wakas
ng Unang Digmaang Pandaigdig.
4. Paano nakaapekto sa mundo ang digmaang ito?

230

Gawain 5: Pangkat Namin, The Best

Ipagawa ang pangkatang gawain upang maging mas malawak ang pagkaunawa
ng mga mag-aaral sa paksang aralin.
Unang Pangkat: Panel Interview -Tungkol sa mga dahilan ng Unang Digmaang
Pandaigdig
Ikalawang Pangkat: Human Frame- Tungkol sa mga pangyarari sa Unang Digmaang
Pandaigdig
Ikatlong Pangat: Role Play -Tungkol sa epekto ng Unang Digmaang Pandaigdig
Ikaapat na Pangkat: Isang pagpupulong upang makamit ang Kapayapaang Pandaigdig

Pamprosesong Tanong
Batay sa mga pangkatang gawain, ipasagot ang sumusunod:

DRAFT
April 1, 2014

1.
2.
3.
4.
5.

Ano- ano ang dahilan ng Unang Digmaang Pandaigdig?

Ilarawan ang mahahalagang digmaang naganap sa Unang Digmaang Pandaidig.
Bakit napilitan ang United States na makisangkot sa digmaan?
Ipaliwanag ang epekto o bunga ng Unang Digmaang Pandaigdig?
Nakabuti ba ang Usapang Pangkapayapaan na pinangunahan ng Alyadong
Bansa? Bakit?
6. Bakit nagkaroon pa rin ng lihim na kasunduan na lingid kay Pangulong Wilson?
7. Bakit hindi naging kasiya-siya sa ibang bansang kasangkot sa Unang Digmaang
Pandaigdig, ang Kasunduan sa Versailles?
8. Paano nagsikap ang mga pinuno ng mga bansa na wakasan ang Unang
Digmaang Pandaigdig?
Rubric sa Pagmamarka ng Gawain
PAMANTAYAN

Pagkakabuo

Nilalaman

Puntos

Hindi talaga
maunawaan ang
isinagawa dahil
magulo ang ng
daloy ng mga
pangyayari.

Di-gaanong
mauunawaan
ang
pagtatanghal
dahil medyo
magulo ang
daloy ng mga
pangyayari

Maayos ang
pagkakaganap at
may mensaheng
ipinahahatid.
Malinaw na nasunod
ang mga pangyayari.

Inilahad nang
malinaw at
maayos ang
mga pangyayari.
Nakatawag ng
pansin sa mga
manonood.

Talagang hindi
maunawaan ang
mensahe.
Magulo ang
pagtatanghal.

Medyo malabo
sa tagapanood
ang mensahe.
Di gaanong
maayos ang
pagtatanghal.

Malinaw na
naipahatid ang
mensahe at maayos
ang pagsasagawa.
Angkop at maayos
ang props.

Napakalinaw na
naihatid ang
mensahe sa
ginawang
pagtatanghal.

231

Kagamitan/
Props

Nagsiganap

Pagtawagpansin sa
manonood

Walang ginamit
na kahit anong
props.

Magulo at
maingay ang
mga nagsiganap

Di nakatawag
pansin sa
manonood dahil
sa mahinang
pagsasalita at di
seryosong pagarte.

May ginamit na
di maayos na
props.
Nakaaakit ang
mga
nagsiganap
ngunit di
gaanong
maayos ang
kanilang
pagtatanghal.
Nakatawagpansin sa
manonood
dahil sa
maayos na
pagsasalita
ngunit digaanong
seryoso sa
pag-arte.

Angkop at maayos
ang props.
Nakaaakit ang mga
nagsiganap dahil sa
maayos na
pagsasalita at pagarte ng
nagtatanghal.
Nakatawag-pansin
sa manonood dahil
sa maayos na
pagsasalita at
magandang pagarte.

Napakaangkop
at napakaayos
ng mga ginamit
na props.
Mahuhusay ang
mga nagsiganap
dahil sa maayos
na pagsasalita
at magaling na
pag-arte.
Nakatawag
pansin sa
manonood dahil
sa maayos na
pagsasalita at
madamdamin at
seryosong pagarte.

DRAFT
April 1, 2014

KABUUAN

Gawain 6: Simple Balloon

Gamiting gabay ng mga mag-aaral ang binasang teksto tungkol sa Kasunduang

Pangkapayapaan at Liga ng mga Bansa, upang silay makabuo ng mga ideyang isusulat
sa Cloud Callout. Sikapin ding makabuo sila ng mga ideyang nagpapakita ng pagsisikap
ng pinuno ng mga bansa na mawakasan ang Unang Digmaang Pandaigdig. Bigyangpansin ang mga hakbang na ginawa upang matuldukan ang digmaan.

Woodrow
Wilson
(America)

Lloyd George
(England)

232

Pa
mp
ros
es
on
g
Ta
no
ng

Vittorio
Orlando (Italy)

George
Clemenceau
(France)

DRAFT
April 1, 2014

no
an
g
gin
aw
a
ng
mg

1. A

a lider upang ipakita ang paghahangad nila sa kapayapaan?

2. Kung isa ka sa kanila, gagawin mo rin ba ang kanilang ginawa? Bakit?
3. Sa iyong palagay, epektibo ba ang kanilang ginawang hakbang upang makamit
ang tunay na kapayapaan? Bakit mo nasabi iyon?
Gawain 7: Magpaliwanag Tayo

Nabanggit noong Unang Digmaang Pandaigdig ang sumusunod na mga

pahayag. Gamit ang 2-3 pangungusap, ipaliwanag ang kahulugan ng bawat pahayag sa
pamamagitan ng pag-uugnay nito sa paksang tinalakay.
Pahayag

Paliwanag

1. Ang United States ay lumahok sa

digmaan upang gawing mapayapa
ang mundo para sa demokrasya.
-Woodrow Wilson
2. Ang mga alitan ay dapat na
lutasin hindi sa pamamagitan ng
kumperensya kundi sa
pamamagitan ng dugo at bakal.
-Otto von Bismarck

233

3. Lahat ng ilawan sa Europe ay

nawalan ng liwanag at hindi natin
muling makikita ang kanilang pagiilaw sa loob ng mahabang
panahon
-Edward Grey

Upang malaman kung lubos na naunawaan ng mga mag-aaral ang paksa, maaaring
pasagutan ang kasunod na pagsusulit.
Panuto: Ipasulat ang tamang sagot sa patlang.
___________1. Isang paraan ng pagpapalawak ng pambansang kapangyarihan at pagunlad ng mga bansang Europeo ang pag-aangkin ng mga kolonya.
___________ 2. Damdaming makabayan na maipakikita sa labis na pagmamahal at
pagpapahalaga sa bansa.

DRAFT
April 1, 2014

___________ 3. Pagkakaroon ng bansang superpower ng mahuhusay at malalaking

hukbong sandatahan sa lupa at karagatan, at pagpaparami ng armas
nito.
___________4. Samahang binubuo ng Germany, Austria-Hungary at Italy

___________5. Dito naganap ang pinakamainit na labanan noong Unang Digmaang

Pandaigdig
___________ 6. Pangulo ng United States na nanguna upang magkaroon ng
kasunduang pangkapayapaan sa panahon ng Unang Digmaang
Pandaigdig
___________ 7. Organisasyon ng mga bansa pagkatapos ng Unang Digmaang
Pandaigdig
___________ 8. Kasunduang nagwakas sa Unang Digmaang Pandaigdig
___________ 9. Samahang binubuo ng France, Great Britain at Russia
___________ 10. Siya ang nakatakdang humalili bilang emperador sa Imperyong
Austria-Hungary.
Paalala: Hindi itatala ng guro ang puntos na makukuha ng mga mag-aaral sa bahaging i
PAGNILAYAN/UNAWAIN
234

Sa bahaging ito, pagtitibayin ng guro ang mga nabuong pag-unawa ng

mga mag-aaral tungkol sa paksa. Inaasahang sa bahaging ito ay kritikal na
masusuri ang mga dahilan, pangyayari at epekto ng Unang Digmaang
Pandaigdig.
Gawain 8: Islogan Ko, Para Sa Bayan
Pagawain ang mag-aaral ng islogan na nagpapahiwatig ng kanilang matinding pagtutol

DRAFT
April 1, 2014

sa mga kaguluhan at digmaan sa daigdig. Ipasulat ito sa kasunod na graphic organizer

Rubric Para sa Paggawa ng Islogan

Pamantayan sa Pagmamarka
5

Kaangkupan ng islogan sa paksa

Orihinal ang ideya
Kaayusan at Kalinisan
Dating (impact)sa Nagmamarka
(Tugma at Gamit ng Salita
Kabuuan
Mga halimbawa ng islogan na maaaring gawin ng mga mag-aaral.

235

1. Problema ay pag-usapan
Nang ang gulo ay maiwasan.
2. Bomba ay hindi solusyon
Sa anumang argumentasyon.

Gawain 9: Imahinasyon Ko, Sa Mapayapang Mundo

Ipabasa sa mga mag-aaral ang Imagine, isang awitin ni John Lennon.
Pagkatapos ay ipasuri ang nilalaman nito at ipaugnay sa Unang Digmaang Pandaigdig.
Ipakikita ito sa ibat ibang malikhaing paraan, tulad ng pagguhit. Ipabahagi sa klase ang
mga ginawa sa pamamagitan ng malayang talakayan, gamit ang kasunod na mga
pamprosesong tanong.

DRAFT
April 1, 2014
"Imagine"
John Lennon

Imagine there's no heaven

It's easy if you try
No hell below us
Above us only sky
Imagine all the people
Living for today...
Imagine there's no countries
It isn't hard to do
Nothing to kill or die for
And no religion too

Imagine no possessions
I wonder if you can
No need for greed or hunger
A brotherhood of man
Imagine all the people
Sharing all the world..

You may say I'm a dreamer

But I'm not the only one
I hope someday you'll join us
And the world will live as one

Imagine all the people

Living life in peace...
You may say I'm a dreamer
But I'm not the only one
I hope someday you'll join us
And the world will be as one

Mula sa www.oldielyrics.com/lyrics/john_lennon/emagine.htm

Pamprosesong Tanong:
1. Ano ang mga mensaheng nais ipahatid ng awit?
236

2. Aling bahagi ng awit ang pumukaw nang lubos sa iyong pansin? Bakit?
3. Paano mo ilalarawan ang isang bagong daigdig, batay sa awitin?
4. Sa iyong palagay, posible kayang magkaroon ng tunay na pagkakaisa,
kapayapaan at pagtutulungan ang mga bansa sa daigdig? Ipaliwanag.
5. Bilang kabataan, paano ka makatutulong upang magkaroon ng pambansang
pagkakaisa at kaunlaran ang bansa?
GAWAIN 10: Damdamin Ng Mga Sundalo, Aalamin Ko
Pag-aralan ang kasunod na teksto tungkol sa telegrama at talaarawan (diary) ng
mga sundalo. Isagawa ng Think, Pair, Share kung saan pagkatapos mabasa ang
telegrama at talaarawan ay hahanap ng kapareha ang bawat estudyante upang ibahagi
ang kanyang saloobin tungkol sa nilalaman ng teksto.
Mga Telegrama
Tsar to Kaiser
29 July 1914, 1 a.m.
Peters Court Palais, 29 July 2014
Sa Majeste l Palais
Am glad you are back. In this serious moment, I appeal to you to help me. An
ignoble war has been declared in a weak country. The indignation in Russia shared fully
by me is enourmous. I foresee that very soon I shall be overwhelmed by the pressure
forced upon me and be forced to take extreme measures which will lead to war. To try
and avoid such calamity as a European War, I beg you in the name of our old friendship,
to do what you can to stop your allies from going too far.

DRAFT
April 1, 2014

Kaiser to Tsar
29 July 1914, 1.45 a.m. (this and the previous telegraph crossed)
28 July 1914
It is with the gravest concern that I hear of the impression which the action of
Austria against Serbia is creating in your country. The unscrupulous agitation that has
been going to Serbia for years has resulted in the outrageous crime, to which Archduke
Francis Ferdinand fell a victim. The spirit that led Serbians to murder their own king nd
his wife still dominates the country. You will doubtless agree with me that we both, you
and me, have a common interest as well as all Sovereigns to insist that all the persons
morally responsible to the dastardly murder should receive their deserved punishment.
In this case politics plays no part at all. On the other hand, I fully understand how difficult
it is for you and your government to face the drift of public opinion. Therefore, with
regard to the hearty and tender friendship which binds us both from long ago with frim
ties, I am exerting my utmost influence to induce the Austrians to deal straightly to arrive
to a satisfactory understanding with you. I confidently hope that you will help me in my
efforts to smooth over difficulties that may still arise.
www.firstworldwar.co
Talaarawan (Diary)

237

DRAFT
April 1, 2014

238

DRAFT
April 1, 2014
Source: http://www.firstworldwar.com/diaries/whitmore.htm,,

Pamprosesong Tanong
1. Ano ang mahuhulaang magkakatulad na mensahe ng mga sundalo sa kanilang
telegrama at talaarawan?
239

2. Ano ang naramdaman mo habang binabasa ang telegrama at talaarawan ng mga

sundalo? Bakit?
3. Ano ang aral na nakuha mo mula sa mga binasang telegrama at talaarawan?

Gawain 11: Reflection Journal

Ipagawa Ito:
Gumawa ng sariling komitment sa reflection notebook. Gawing gabay ang
sumusunod na tanong.
1. Paano nabago ang iyong pananaw, bilang isang mag-aaral, pagkatapos
mong malaman ang naging epekto ng Unang Digmaang Pandaigdig sa buhay
at ari-arian ng mga tao?
2. Paano mo maipakikita ang pagmamalasakit sa iyong bansa?

DRAFT
April 1, 2014
Reflection Journal

_____________________________________________________________________
__
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
________________________________.

240

ARALIN 2: Ang Ikalawang Digmaang Pandaigdig

ALAMIN
Sa araling ito, tatalakayin ang mga dahilan, mahahalagang pangyayari, at wakas
ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig, pati ang mga pagsisikap ng mga kasangkot na
bansa na nakamit ang kapayapaan. Kaakibat nito,sasagutinang tanong na Paano
maipapakita ang pakikiisa upang maitaguyod ang kapayapaan sa iyong bansa? Sa
tulong ng mga gawaing ito, inaasahang mapapayaman pa ang kaalaman at kakayahan ng
mga mag-aaral.

Gawain 1: Hula, Hoop!

Sa pagsisimula ng aralin, ipagawa ang sumusunod na gawain. Ipasulat sa
maliliit na hula hoop ang letra ng tamang sagot. Ipaalala sa mga mag-aaral na hindi
nila kailangang masagot kaagad nang wasto ang lahat ng dapat tukuyin.

DRAFT
April 1, 2014
a. League of Nations
b. United Nations
c. Hiroshima

d. National Socialism
e. Fascism

Hulaan mo!
1. Isa sa mga lugar sa Japan na
pinasabog ng United States
2. Ang ideolohiyang pinairal ni Hilter
noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig
3. Tawag sa samahan ng mga bansa
na naitatag pagkatapos ng Ikalawang
Digmaang Pandaigdig

Mga Sagot: (1) C, (2) D, (3) B

241

Matapos pasagutan ang unang gawain, susubukan ipatukoy kung ano ang
Facts at ano ang Views sa mga tinukoy na pahayag tungkol sa Ikalawang
Digmaang Pandaigdig. Gamitin ang Right Angle Approach.

Gawain 2: Right Angle Approach

1. ________

FACTS

2. ________
3. ________

DRAFT
April 1, 2014
V
I
E
W
S

1. ________
2. ________
3. ________

A. Isa sa mga dahilan ng Ikalawang Digmaang

Pandaigdig ang pamumuno ni Hitler sa Germany.
B. Fascism ang tawag sa ideolohiyang pinairal ni
Benito Mussolini sa Italy.
C. Nang salakayin ng Japan ang Pearl Harbor sa
Hawaii, lubhang nagalit ang United States at
nagdeklara ito ng digmaan laban sa Japan.
D. Humiwalay ang Germany sa League of Nations.
E. Idineklarang Open City ang Maynila noong
Ikalawang Digmaang Pandaigdig,
F. Lumaganap ang Ikalawang Digmaang Pandaigdig
sa halos lahat ng lupalop ng daigdig.

Mga Sagot:
Facts - B, D, E, F
Views - A, C

242

Gawain 3: Map Talk

Magagamit ang mapa upang malaman ang dating kaalaman ng mga magaaral tungkol sa aralin. Ipatunton sa mapa ang mga lugar na apektado ng Ikalawang
Digmaang Pandaigdig.

DRAFT
April 1, 2014
The blank box
should contain dots
Pananda:

= ilang lugar na sakop/sinalakay ni Hitler

= ilang lugar na sakop ni Mussolini
= ilang lugar na sakop ni Tojo

Pagpipilian:
France
Britain
Somalia

Hawaii
Egypt
Pilipinas

Gamit ang mga gabay, ipapangkat ang mga bansang nasakop ng tinukoy
na. mga pinuno noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig.
Mga
. Sagot:
,
.
.

HITLER
France
Britain

MUSSOLINI
Somalia
Egypt

TOJO
Pilipinas
Hawaii

.
243

Gawain 4 : I-R-F Chart

Upang mapagtibay ang paunang kaalaman ng mga mag-aaral, pasagutan
ang IRF Chart. Ipasulat sa kolumn I initial ang kasagutan sa tanong na Sa kabila
ng pagsisikap ng mga bansa na wakasan ang Unang DIgmaang Pandaigdig at
magkaroon ng kapayapaan, bakit nagkaroon pa rin ng Ikalawang Digmaang
Pandaigdig? Ang dalawang natitirang hanay ay pasasagutan sa susunod na
bahagi ng pag-aaral.
I-R-F Chart
I nitial answer

R- evised answer

DRAFT
April 1, 2014

F- inal answer

PAUNLARIN

Sa bahaging ito, inaasahang mas lalawak ang kaalaman at pag-unawa ng mga

mag-aaral tungkol sa mga dahilan ng pagkakaroon ng Ikalawang Digmaang
Pandaigdig, sa naganap na mahahalagang pangyayari, sa epekto at pagsisikap ng
mga bansang makamit ang kapayapaan. Maaari ng pabalikan ang mga kasagutang
nabuo sa unang bahagi ng aralin upang mapagtibay ang tamang kasagutan at
maiwasto ang maling sagot o konseptong nabuo, kung meron man. Pagtuunan din ng
pansin ang teksto at ipasagot ang mga gawain.
Gawain 5: Magpangkat-Pangkat Tayo!
Ipakita sa mga mag-aaral ang dayagram sa ibaba upang makita ang
magiging daloy ng pangkatang gawain. Nakaturo sa arrow ang paksang tatalayakin
ng bawat pangkat sa pag-uulat.

244

Mahahalagang

Dahilan

Wakas

IKALAWANG
DIGMAANG
PANDAIGDIG

Epeko

Pangyayari

Pangkat 1

I.
II.
III.

Pangkat 1

Pangkat 1

Pangkat 1

Unang Pangkat: Mga Dahilan ng Unang Digmaang Pandaigdig

Ikalawang Pangkat: Mahahalagang Pangyayari noong Ikalawang
Digmaan Pandaigdig
Ikaltlong Pangkat: Mga kaganapang nagbigay-daan sa pagwawakas ng
Ikalawang Digmaang Pandaigdig
Ikaapat na Pangkat: Mga Epekto ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig

DRAFT
April 1, 2014

IV.

Ipabasa sa mga mag-aaral ang teksto mula sa Project EASE. (Tingnan sa

Learning Materials ng Mag-aaral). Maaari ring basahin ang Kasaysayan ng Daigdig
para sa karagdagang reperensya.
Matapos mabasa ang teksto, tawagin ang Unang Pangkat para sa kanilang paguulat o presentasyon.
Rubrik sa Pagmamarka ng Gawain
PAMANTAYAN
Pagkakabuo

Nilalaman

Hindi talaga
maunawaan ang
isinagawa dahil
magulo ang
paglalahad ng
mga
impormasyon
Di maunawaan
ang nais ipahatid
ng mensahe.
Magulo ang
pagtatanghal.

Di gaanong
naunawaan ang
pagtatanghal dahil
magulo ang daloy
ng pangyayari

Maayos ang
pagkakaganap at
may mensaheng
ipinahahatid.
Malinaw na
nasunod ang
pangyayari.
Malinaw na
naipahatid ang
mensahe at maayos
ang pagtatanghal.

Talagang malinaw
at maayos ang mga
pangyayari.
Nakatawag ng
pansin sa mga
manonood.

Angkop at maayos
ang props.

Napakaangkop at
napakaayos ng
mga ginamit na
props.

Nakaakit ang mga

nagsiganap dahil sa

Napakahusay ng
mga nagsiganap

Kagamitan/
Props

Walang ginamit
kahit anong
props.

Di masyadong
malinaw sa
tagapanood ang
mensahe. Medyo
maayos ang
pagtatanghal.
May ginamit na
gaanong props,
ngunit di maayos.

Nagsiganap

Magulo at hindi
seryoso ang mga

Nakaakit ang mga

nagsiganap ngunit

Puntos

Napakalinaw na
naihatid ang
mensahe sa
ginawang
pagtatanghal.

245

Pagtawag-pansin
sa manonood

nagsiganap

di gaanong
maayos ang
kanilang pag-arte.

maayos na
pagsasalita at pagarte..

Hindi talaga
nakatawag
pansin sa
manonood.
Halatang kulang
sa paghahanda
sa gawain

Nakatawag pansin
din sa manonood
dahil sa maayos
na pagsasalita
ngunit kulang pa
rin sa paghahanda.

Nakatawag pansin
sa manonood dahil
sa maayos na
pagsasalita,t
magandang pagarte at maayos na
props.

dahil sa maayos na
pagsasalita at
mahusay at
madamdaming pagarte.
Lubhang
nakatawag- pansin
sa manonood dahil
sa malikhaing props
at madamdaming
pag-arte.
KABUUAN

Gawain 6: UpThe Stairs Timeline

Upang matiyak ang pag-unawa ng mga mag-aaral sa mahahalagang
pangyayaring nagbigay daan sa Ikalawang Digmaang Pandaigdig, ipagawa ang Up
the Stairs Timeline. Gagamitin nilang gabay ang tekstong binasa sa Modyul ng Magaaral.

DRAFT
April 1, 2014
UP THE STAIRS TIMELINE

Paksa:

Pamprosesong Tanong:

246

Ipagawa:
1. Ano-ano ang mga pangyayaring naging dahilan ng pagsiklab ng Ikalawang
Digmaang Pandaigdig? Isulat sa Timeline.
2. Sa mga binanggit na sanhi ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig, alin, sa
palagay mo, ang pinakamabigat na dahilan? Ipaliwanag ang sagot.
Gawain 7: Tri-Story!
Dahil alam na ng mga mag-aaral ang naging dahilan ng Ikalawang Digmaang
Pandaigdig, ipagawa ang presentasyon ng Ikalawang Pangkat. Pagkatapos ay
ipabuo sa mga mag-aaral ang kasunod na graphic organizer. Ipasulat sa bilog ang
mahahalagang pangyayaring naganap sa mga lokasyong tinutukoy sa bilog.

DRAFT
April 1, 2014
Digmaan sa Europa

Digmaan sa
Hilagang Africa

Ikalawang
Digmaang
Pandaigdig

Digmaan
sa Pasipiko
at pagkasangkot
ng Estados Unidos
sa Digmaan

Ipaalala sa mag-aaral na makikita sa kasunod na teksto (Pagwawakas ng

Digmaan) ang tungkol sa Digmaan sa Hilagang Africa.

247

Pamprosesong Tanong:
1. Bakit lumaganap sa ibang kontinente ang digmaan?
2. Ano ang dahilan kung bakit sumali ang United States sa digmaan?
3. Kung ikaw ang pangulo ng Amerika ng panahong iyon, haharapin mo rin ba
ang panganib?
Gawain 8 : History Frame
Ngayong alam na ng mga mag-aaral ang wakas ng Ikalawang Digmaang
Pandaigdig, pasagutan ang History Frame na nagpapakita ng mahahalagang
impormasyon tungkol sa Ikalawang Digmaang Pandaigdig. Ipabasa ang teksto sa
Modyul ng Mag-aaral. Maaari ring ipabasa ang Kasaysayan ng Daigdig nina Teofista
Vivar, et. al.
Ipaulat sa Ikaapat na pangkat ang itinakdang paksa sa kanila.

DRAFT
April 1, 2014

Pasagutan ang history frame upang masukat ang pag-unawa ng mga magaaral tungkol sa mga teksto.

248

Pamagat/Pangyayari:

Mga Personalidad na kasangkot:

Suliranin o Mithiin:

Saan:
Kailan:

Kinalabasan:
Mahahalagang Pangyayari:

DRAFT
April 1, 2014
Tema/ Aral na nakuha:

Pamprosesong Tanong:
1. Anong pangyayari sa Ikalawang Digmaang Pandaigdig ang tumatak sa iyong
isipan? Bakit mo nasabi iyon?
2. Ano ang pangkabuuang aral ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig para sa
iyo?
3. Paano nakaapekto ang Ikalawang Digmaang Pandaigdig sa larangan ng
kabuhayan, politika at kultura ng mga bansang nasangkot sa digmaan?

249

Gawain 9 : Semantic Web

Pasagutan ang Semantic Web pagkatapos basahin ang teksto. Tingnan ang
teksto sa Modyul ng Mag-aaral.

DRAFT
April 1, 2014
UNITED
NATIONS

Pamprosesong Tanong:
1. Ano ang layunin ng United Nations? Nakatulong ba ito upang mawakasan
ang Ikalawang Digmaang Pandaigdig?
2. Sa kasalukuyan, ano ang ginagawang hakbang United Nations upang
maisulong ang kapayapaan sa daigdig?
3. Paano pinanatili ng United Nations ang pagsusulong ng kapayapaan at
pagkakaisa sa daigdig?

250

Gawain 10: I-R-F Chart

Pabalikan sa mga mag-aaral ang I-R-F Chart. Sa puntong ito, ipasulat ang
kanilang Revised Answer. Inaasahang mas malinaw na nilang masasagot ang
katanungang Sa kabila ng pagsisikap ng mga bansa na wakasan ang Unang
DIgmaang Pandaigdig at magkaroon ng kapayapaan, bakit nagkaroon pa rin ng
Ikalawang Digmaang Pandaigdig?
I R F Chart
I nitial answer

R- evised answer

DRAFT
April 1, 2014

F- inal answer

PAGNILAYAN/UNAWIN:

Sa bahaging ito, pagtitibayin ng guro ang nabuong pag-unawa tungkol sa

paksa. Inaasahan ding kritikal nang masusuri ng mag-aaral ang mga konseptong
napag-aralan hinggil sa simula, mahahalagang pangyayari, wakas, at epekto ng
Ikalawang Digmaang Pandaigdig.

Gawain 11: Reflection Journal

Magpagawa ng reflective journal. Mula sa larawang nasa ibaba na
nagpapakita ng epekto ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig, tanungin ang magaaral kung ano ang kanilangmaiisip at mararamdaman kung sila ang nakatira sa
lugar na ito na sinira ng digmaan.

251

DRAFT
April 1, 2014

http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/a
0/The_Sandman_a_B24_Liberator,_piloted_by_Robert_Sternfels.jpg

http://withfriendship.com/images/i/40744/Effect
s-of-World-War-II-image.jpg

REFLECTIVE JOURNAL:

__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
_____________________________________________________.
__________________________________________________________________
____.
Pamprosesong Tanong:
Ipasagot:
1. Ano ang ipinakikita sa larawan?
2. Paano ka makatutulong upang maiwasan na ang ganitong pangyayari?
Maaaring magpalitan ng mga tanong at kuro-kuro tungkol sa mga kasagutan.
252

Gawain 13: I-R-F CHART

Pabalikan muli sa mga mag-aaral ang I-R-F Chart. Sa pagkakataong ito,
isusulat na nila ang pinal na sagot batay sa kanilang pag-unawa sa paksang
tinalakay. Inaasahan ding malinaw na nilang masasagot ang katanungang Sa
kabila ng pagsisikap ng mga bansa na wakasan ang Unang DIgmaang Pandaigdig
at magkaroon ng kapayapaan, bakit nagkaroon pa rin ng Ikalawang Digmaang
Pandaigdig?
I R F Chart
I nitial answer

DRAFT
April 1, 2014

R- evised answer

F- inal answer

Gawain 14: Kapayapaan, Palaganapin Natin!

Bukod sa kapayapaang pandaigdig, nais ng lahat ng bansa na magkaroon ng

panloob na kapayapaan sa kanilang bansa. Sa Pilipinas, may proklamasyong
inilabas si dating Pangulong Gloria Macapagal-Arroyo na naglalayong palaganapin
ang kapayapaan sa bansa. Ipabasa sa mga mag-aaral ang Proclamation 675.
Pagkatapos basahin ang proklamasyon, pasagutan sa mga mag-aaral ang
kasunod na graphic organizer:

253

Ano ang
nilalaman?
Para saan?

Proclamation
675
Kabutihang
dulot?

DRAFT
April 1, 2014
Reaksyon

Pamprosesong Tanong:

Ipasagot:
1. Tungkol saan ang Proklamasyon ni Pangulong Gloria Macapagal-Arroyo?
2. Sa iyong palagay, gaano kahalagang magkaroon ng National Peace
Consciousness Month ang isang bansa?
3. Bilang mag-aaral, paano ka makatutulong sa pagpapalaganap ng
kapayapaan sa iyong komunidad?
Batiin ang mga mag-aaral sa matagumpay na pagtatapos ng Aralin 2.

254

ARALIN 3: Mga Ideyolohiya, Cold War, at Neokolonyalismo

ALAMIN
Sa bahaging ito, bibigyang-pansin ang pag-unlad ng ibat ibang ideolohiya sa
daigdig. Susuriin din ang Cold War at ang epekto nito sa mga bansa. Ang
pangkalahatang kalagayan ng mga papaunlad at di- maunlad na bansa na dulot ng
neokolonyalismo ay bibigyang-linaw sa pamamagitan ng paghikayat sa mga mag-aaral
na magbigay ng sariling pananaw tungkol sa mga hamon at suliraning dala ng mga
isyung ito sa daigdig. Inaasahan din na masasagot nila ang tanong na Paano
nakaapekto ang ibat ibang ideolohiya, cold war at neokolonyalismo sa
kaunlaran ng mga bansang papaunlad pa lamang?
Gawain 1: Mga Letrang Ito, Iaayos Mo!

DRAFT
April 1, 2014

Ipagawa. Gawing malinaw sa mga mag-aaral na hindi inaasahang maging tama

lahat ang mga sagot .Ang mahalaga ay matukoy nila ang mga salitang may kaugnayan
sa paksang tatalakayin.
Panuto: Bumuo ng salita batay sa ginulong mga letra.

RDAWOCL

1.

6.

AYIHOLIDEO
2.
3

4.
5.

7.

O L W. R D

KABN

SONMUOMKI

RIMEAAC

8.

9.
10.

SSIURA

RONI TAINCR
U

NOMIEKOKO
FNGEIOR AID
LONMONEOLISKOY
A

255

Pamprosesong Tanong
Ipagawa:
Pagkatapos mabuo ang mga salita, sagutin ang mga tanong na ito:
1. Ano ang iyong ideya tungkol sa mga salitang nabuo?
2. May ugnayan kaya ang mga salita? Ano?
3. Kung pag-uusapan ang mga isyu sa kasalukuyan, paano mo iuugnay ang
mga salitang iyong nabuo?

Mga salitang mabubuo mula sa ginulong mga letra:

1. Cold War
2. Ideolohiya
3. World Bank
4. Komunismo
5. America
6. Russia
7. Iron Curtain
8. Ekonomiko
9. Foreign Aid
10. Neo-kolonyalismo

DRAFT
April 1, 2014

Maaaring hikayatin ang mga mag-aaral na magbigay ng sariling kahulugan sa

mga salitang kanilang nabuo.
ito.

Hindi itatala ng guro ang puntos na makukuha ng mga mag-aaral sa bahaging

256

Gawain 2: Donuts Game

DONUTS

DRAFT
April 1, 2014

Sa pagkakataong ito, hikayatin ang 12 mag-aaral na sumali sa laro. Bubuo sila

ng dalawang bilog na anyong donut. Gagawin nilang gabay ang tanong ng guro at
magbabahagi ang bawat isa ng kanilang ideya habang umiikot upang magkaroon ng
bagong kapareha at makausap ang lahat ng miyembro ng pangkat.

Pamprosesong Tanong

1. Sa mga salitang nabuo sa unang gawain, alin kaya ang mga salitang
magkakaugnay?
2. Bakit magkakaugnay ang mga salitang iyong napili?

Ang anim na mag-aaral na nasa loob ng bilog ang mag-uulat ng ibat ibang
ideya na nabuo ng bawat pangkat.
Maaaring magkaroon ng malayang talakayan pagkatapos ng pag-uulat upang
maiugnay sa paksang tatalakayin.

257

Gawain 3: Mundo ng Tunggalian, Ayon sa Larawan

Panuto: Pag aralang mabuti ang mga larawan. Sagutin ang mga tanong na nasa
loob ng talahanayan

DRAFT
April 1, 2014
http://www.tldm.org/News10/Ha
mmer3.png

http://image.shutterstock.com/display_pic_with_logo/1024975/
110632307/stock-photo-american-symbol-statue-of-liberty110632307.jpg-

https://encryptedtbn1.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9Gc
QvOOjDjqEMr0x3_V5hANSi9kV7LkZJ1kS
6Xx5SDghVNWXkwI8n-

Mga Tanong

MGA POSIBLENG KASAGUTAN

1. Anong mga imahe ang kapansin- pansin sa Ang imahe ay nagpapakita ng watawat na
unang larawan?
kulay pula at dilaw. Ito rin ay may imahe ng
martilyo at karet.
2. Ano ang kahulugan ng mga imahe sa
unang larawan?

Ang mga imahe ay sumisimbolo sa mga

manggagawa dahil ito kadalasan ang
ginagamit ng mga manggagawa sa kanilang
trabaho.
258

3. Anong bansa, sa iyong palagay, ang

gumamit ng ganitong simbolismo bilang
representasiyon ng kanilang paniniwala?

Ang bansang Unyong Sobyet ang gumamit

ng ganitong simbolismo sa kanilang watawat
tanda ng kanilang paniniwala sa lakas ng
manggagawa.

4. Anong sikat na estatwa ang ipinakikita sa

pangalawang larawan? Anong mga detalye
ng estatwa ang ipinakikita rito?

Nasa sa larawan ang Statue of Liberty.

Ipinakita nito ang kadena na nasa paanan ng
estatwa gayon din ang isang aklat na may
nakaukit na Roman numerals na petsa ng
paglaya ng Estados Unidos. Mayroon ding
hawak ang estatwa na sulo na may
naglalagablab na apoy.

5. Sa iyong palagay, ano ang kahulugan ng

Ang putol na kadena ay sumisimbulo sa
mga detalye ng estatwang ito? Saang bansa paglaya sa kalupitan. Ang aklat ay
ito matatagpuan?
nagpapakita ng karunungan na panlalaban sa
pang- aapi at ang sulong may naglalaglab na
apoy ay nagpapakita ng liwanag na
nakamtan dahil sa pagtalikod sa pang- aapi
at pagyakap sa demokrasya. Ang estatwa ay
matatagpuan sa Estados Unidos.

DRAFT
April 1, 2014

6. Anong aksiyon ang ginagawa ng mga

imaheng makikita sa ikatlong larawan?

Animo'y nagsi-see saw sa larawan ng mundo

ang dalawang imahe sa larawan.

7. Sa iyong palagay, anong mga bansa ang

sinisimbolo ng nagtutunggaling imahe?

Ang lalaki sa kaliwa ay si Uncle Sam na

sumisimbulo sa Estados Unidos. Ang oso sa
kanan ay sumisimbulo sa USSR.

8. Ano ang kahulugan ng pagtutunggaling ito Ito ay nagpapakita ng tunggalian ng

ng mga bansa?
dalawang bansang nabanggit upang matalo o
maungusan ang bawat isa sa impuwensiya at
kapangyarihan. Cold War ang tawag dito.

259

Gawain 4: ABC Brainstorm Strategy

Pagkatapos ng mga paunang gawain, isulat sa kahon ang mga salitang may
kaugnayan sa paksang tatalakayin. Hindi kailangang mapuno ang kahon, ang
mahalaga ay matukoy ang mga ideya ng mag-aaral.
Halimbawa: A- Asia

DRAFT
April 1, 2014
D

XYZ

Pamprosesong Tanong
Ipasagot:

1. ilang salita ang naisulat mo?

2. Ano ang ginawa mong batayan sa pagsagot?
3. Paano kaya nauugnay ang mga salitang pinili mo sa paksang ideolohiya?
PAUNLARIN
Ipabasa sa mga mag-aaral ang teksto tungkol sa ideolohiya. Sa
pagkakataong ito, maaaring linangin ang kaisipang ito sa tulong ng ibat ibang
estratehiya. Nararapat ding ipaalala na dapat ay handa silang makiisa sa ibat ibang
gawain sa araling ito.

260

Gawain 5: Talahanayan Punan Mo

Pagkatapos basahin ang teksto, subukan ang kaalaman ng mga ma-aaral sa
tulong data retrieval chart.
Mga Ideolohiya

Katangian

Bansang Nagtaguyod

DRAFT
April 1, 2014

Pamprosesong Tanong
1. Ano-ano ang ibat ibang uri ng ideolohiya sa daigdig?
2. Anong mga bansa ang nagtaguyod sa mga ideolohiyang ito?
3. Paano nagkakaiba ang kanilang patakaran at katangian?
Gawain 6: Hagdan ng mga Ideya

Pasagutan ang kasunod na ladder web at ipasulat ang mahalagang papel na

ginagampanan ng ideolohiya sa isang bansa.
Bakit mahalaga ang ideolohiya sa
isang bansa?

261

Ibat ibang ideolohiya ang sinusunod ng mga bansa sa daigdig. Naaayon ito sa
kanilang kasaysayan, paniniwala at kultura. Anuman ang ideolohiya ng bawat isa,
nararapat na ito ay makatugon sa pangangailangan ng mga mamamayan at maging
daan sa pag-unlad ng bansa.
Ipabasa sa mga mag-aaral ang teksto tungkol sa paglaganap ng komunismo sa
Russia, Fascismo sa Italy at Nazismo sa Germany.
Gawain 7: Paniniwala Ko, Gets Mo!
Maaaring magsagawa ng pangkatang gawain na magpapakita ng maikling role
play/ dayalogo o iskrip na tutukoy sa mga prinsipyo at paniniwala ng Russia, Italy at
Germany at mga patakarang ipinatupad sa mga bansang pumanig sa kanilang
ideolohiya.

Unang Pangkat- Ang Pagsilang ng Komunismo sa Russia

DRAFT
April 1, 2014
Ikalawang Pangkat- Ang Pagsilang ng Fascismo sa Italy
Ikatlong Pangkat- Ang Nazismo sa Germany

Ipasagot ang pamprosesong mga tanong batay sa tinalakay sa pangkatang

gawain.
Pamprosesong Tanong

1.
2.
3.
4.
5.
6.

Ano ang dahilan ng kaguluhan sa Russia?

Paano nakuha ni Lenin ang pagtitiwala ng mga tao sa Russia?
Paano naging ganap na komunista ang Russia?
Ano- ano ang mga salik na nagbigay -daan sa Fascismo sa Italy?
Naniniwala ka ba sa prinsipyong sinusunod ng Fascismo?
Bakit itinuturing na pinakamalupit na diktaduryang totalitarian ang Nazismo sa
makabagong panahon?
7. Paano pinamahalaan ni Hitler ang Germany sa ilalim ng ideolohiyang Nazismo?
8. Ano ang mga salik na nagbigay-daan upang yakapin ng mga bansa ang kanilang
ideolohiya.
9. Ano ang bahaging ginagampanan ng puwersang demokrasya at komunismo sa
kalagayan ng tao?
10. Paano nagkakaiba ang ideolohiyang sinusunod ng mga bansa?
11. Paano nauugnay ang puwersang pangkabuhayan ng bansa sa kalagayang
politikal nito?

262

Rubric sa Pagtataya ng Role Play

Mga Pamantayan
Malinaw na naipakita ang mensahe ng aralin
Makatawag-pansin ang pagkakaganap ng mga tauhan
Pangkalahatang kaayusan
Dating sa mga manononod
Kabuuan

Marka
25%
25%
25%
25%

Gawain 8: Triad Web

Ipagawa:
Sa tulong ng Triad Web, paghambingin ang personalidad at katangian ng tatlong
pinuno. Isulat sa tatsulok ang magkakatulad na paniniwala ng tatlong pinuno at sa
tatlong bilog ang kanilang pagkakaiba.

DRAFT
April 1, 2014
Adolf Hitler

BenitoB
Benito Mussolini

Vladimir Lenin

263

Gawain 9: Punto For Punto

Ipagawa ang estratehiyang ito na katulad ng isang debate. Ipasunod ang
kasunod na mga hakbang.
Mga Hakbang:
1. Tukuyin ang usaping pagtatalunan: Aling ideolohiya ang dapat pairalin sa
Pilipinas? demokrasya o komunismo?
2. Hatiin ang klase sa dalawang panig na maghahanda ng mga argumento. Piliin
ang mga kasapi ng team at lider.
3. Pag-usapan ng bawat pangkat ang kanilang mga argumento o katwiran at
patunay.

DRAFT
April 1, 2014

4. Simulan ang debate. Magpalitan ang pagsasalita ng dalawang grupo

5. Isagawa ang rebuttal matapos maibigay ang mga argument.
6. Ibuod ang argumento ng bawat pangkat.

7. Suriin ang debate batay sa mga pamantayan.

8. Tanungin ang klase kung aling pangkat ang mas epektibo sa debate. Inaasahan
ang mahusay na pagtanggap ng pagkatalo (sportsmanship) at ang pagtaya ng
kahusayang magsalita, mag-isip at mangatuwiran.

Rubric Para Sa Debate:

PAMANTAYAN

Organisasyon- Lohikal ang

presentasiyon at pagkakaugnay ng ideya
Nilalaman- May ebidensya ang
pagkakaunawa sa mga pangunahing
argumento
Presentasiyon- Wasto, malinaw at
makatwiran ang mga pangungusap at
inilahad ayon sa napagkasunduang mga
pamantayan.
Kakayahang Sumagot sa TanongMaayos at wasto ang sagot sa mga
tanong ng kalabang panig.
Kabuuang Iskor

264

Gawain 10: Pag-Isipan Mo, Araling Ito!

Pagkatapos matiyak ang ibat ibang ideolohiya sa daigdig, Alamin ang ideya ng
mga mag-aaral tungkol sa Cold War.
Ipabasa ang teksto at ipagawa ang kasunod na gawain .Ipasulat sa cloud callout
ang mga salita at terminolohiyang may kaugnayan sa paksa.

John F. Kennedy
Cuban Missile
Crisis USUSSR

DRAFT
April 1, 2014

Paalala: Maaari gamitin ang tekstong Kasaysayan ng Daigdig nina Teofista L. Vivar et
al, ph 273-281.

Gawain 11: Compare and Contrast

GAWAIN
BILANG 8 ang mga mag-aaral tungkol sa
Sa gawaing ito, hayaang
makapag-isip

pagkakaiba ng mga patakaran ng KOMUNISMO at DEMOKRASYA. Ipatukoy ang mga

katangian ng dalawang ideolohiya, ang mga bansang pumanig sa kanila, at ang mga
naimbentong kagamitan para sa mapalakas ang puwersa ng bawat isa. Ipasulat sa
gitna ng dalawang figure kanilang pagkakapareho.

265

US

Demokrasya

USSR

Komunismo

COMPARE AND CONTRAST

DRAFT
April 1, 2014

Mga Posibleng Kasagutan:

1. Pumanig sa ideolohiyang demokrasya ang Timog Korea, Taiwan at Timog

Vietnam; sa komunismo naman ang Peoples Republic of China, Hilagang Korea
at Hilagang Vietnam.
2. Kapwa gumawa ng mataas na uri ng armas ang US at USSR.
3. Upang mas mapalakas ang kanilang puwersa, inilunsad ng US ang Apollo 11
upang makarating ang tao sa buwan. Samantala, ang USSR ay naglunsad ng
Supersonic at Sputnik, ang unang sasakyang gumalugad sa kalawakan.

266

Gawain 12: Discussion Web

Panuto: Sagutin ang core question ng Oo o Hindi: Kung ang sagot ay Oo,
isulat ang paliwanag ng sagot sa ilalim ng Oo. Kung ang sagot ay Hindi, isulat ang
paliwanag ng sagot sa ilalim ng Hindi.
Oo, Bakit?

Hindi, Bakit?
Ang Cold War
ba ay naging
dahilan ng di
pagkakaunawa
an ng mga
bansa?

DRAFT
April 1, 2014

Gawain 13: Opinyon Mo, Say Mo!

Sa pamamagitan ng ibat ibang malikhaing paraan tulad ng pagsulat ng jingle o

tula, ipahayag mo ang iyong opinyon batay sa mga patakarang ipinatupad ng United
States sa Pilipinas. Gawing gabay ang mga sumusunod na tanong sa pagsasagawa ng
gawain.

Pamprosesong Tanong

1. Paano pinalaganap ng mga superpowers ang kanilang impluwensiya?

2. Nakabuti ba ang impluwensiyang iniwan ng mga superpowers sa mga
bansang pumanig sa kanila? Pangatuwiranan

267

Gawain 14: Bili Tayo

Maaaring ipakita ang tindahang ito sa unang bahagi ng pagtalakay ng paksang
neokolonyalismo bilang lunsaran ng aralin.

TINDAHAN NI JUAN DELA CRUZ

PIZZA PIE

BIBINGKA

CD NG OPM
MUSIC

CD NI
MICHAEL
JACKSON

Spaghetti

Marikina
Shoes

Filipiniana
dress

Maong
shorts

Hamburger

DRAFT
April 1, 2014
Hotdog

Pamprosesong Tanong

Ipasagot:
1. Kung nasa supermarket ka at kailangan mong mamili ng limang
produktong nasa tindahan ni Juan de la Cruz, aling mga produkto
ang iyong bibilhin?
2. Bakit mo binili ang nasabing produkto? Pangatuwiran.
Ipabasa ang teksto bago simulan ang kasunod na gawain.
Gawain 15 : Nararamdaman Mo, Iguhit Mo
Batay sa binasang teksto, ipagawa ang pangkatang gawain. Ang bawat
pangkat ay gagawa ng karikatura batay sa sumusunod:

Unang PangkatKahulugan ng neokolonyalismo

Ikalawang Pangkat- Mga Uri ng neokolonyalismo
Ikatlong PangkatMga Superpower na nakakaimpluwensiya sa mga
papaunlad na bansa
Ikaapat na Pangkat- Epekto ng Neokolonyalismo
268

Batay sa pangkatang gawain, magsagawa ng malayang talakayan sa tulong ng

mga pamprosesong tanong.

Pamprosesong Tanong:
1. Ano ang iyong ideya tungkol sa salitang neokolonyalismo?
2. Bakit kaya nagkaroon ng neokolonyalismo?
3. Ano ang mga patakaran at impluwensiyang ipinatupad ng mga
makapangyarihang bansa sa mga bansang kontrolado nila? Ipaliwanag ang
bawat isa.
4. Paano naapektuhan ng mga patakarang ito ang ekonomiya ng mga bansang
papaunlad pa lamang?

DRAFT
April 1, 2014

Rubric sa Pagtataya ng Karikatura

Pamantayan
1.Napakagaling ng
presentasiyon ng karikatura
2. Malinaw at angkop ang
mensahe nito
3. Makulay at kaakit-akit ang
presentasiyon nito
4. Malinis at maayos ang
pagkakagawa nito
5. Nakatulong sa pagbibigayinterpretasiyon sa paksa ang
ibinabahagi sa klase
6. Bunga ng malikhaing pagiisip at pananaliksik ng
karikatura
Kabuuang Iskor:

Puntos
5

NakuhangPuntos

5
5
5
5

-------------------------------

Gawain 16: Laro Tayo

Upang mas mapalalim pa ang kaalaman ng mga mag-aaral tungkol sa
paksang-aralin, ipalaro ang garter game. Kailangang bumigkis ang garter sa mga
manlalaro. Kapag positibo o maganda ang dulot ng salita o pariralang sasabihin ng
guro, hahakbang ng isa ang mga manlalaro papunta sa gitna. Kapag naman
269

negatibo o hindi maganda ang dulot ng salita, isang hakbang palayo sa gitna ang
gagawin. Nangangahulugan ito na kapag mas marami ang positibong dulot ng mga
salitang kaugnay ng Neokolonyalismo, magiging maluwag ang garter. Subalit kapag
mas marami ang nagatibong dulot nito, mararamdaman ng mga manlalaro ang
pagsisikip ng garter.

DRAFT
April 1, 2014
GARTER GAME

Mga salitang ibibigay:

1.
2.
3.
4.
5.

Foreign investment (Pamumuhunanng ibang bansa)

Loss of pride ( Kawalan ng karangalan)
Foreign debt (Utang-panlabas)
Over dependence ( Labis na umaasa sa iba)
Continued enslavement (Patuloy na pang-aalipin)

Sa pagkakataong ito, mararamdaman ng mga mag-aaral ang pagsisikip ng garter.

Maaaring dagdagan ng guro ang mga salitang ibibigay.

270

Pamprosesong Tanong
Ipasagot:
1. Batay sa gawaing ito, nakabuti ba o nakasama ang neokolonyalismo sa
daigdig?
2. Ngayong nalaman mo ang negatibong epekto nito, ano ang nararapat
mong gawin? Bakit?

Gawain 17: ABC Brainstorm Strategy

Pabalikan sa mga mag-aaral ang ABC Brainstorm Strategy, upang malaman ang
kanilang natutuhan sa buong aralin. Maipaliwanag ng mga mag-aaral ang dahilan kung
bakit nila isinulat ang mga salita

DRAFT
April 1, 2014

Halimbawa: C- Cold War

Paliwanag: Ito ay alitan ng dalawang bansa na hindi naman ginagamitan
ng puwersa.

XYZ

Pamprosesong Tanong
Ipasagot:
1. Kung bibilanging muli ang iyong sagot, ilang salita ang nadagdag sa mga dating
isinulat mo?
2. Paano mo naipaliwanag ang iyong mga sagot?

271

Upang malaman kung lubos ngang naunawaan ng mga mag-aaral ang paksang
tinalakay maaaring pasagutan ang kasunod na pagsusulit:
Panuto: Isulat sa patlang ang impormasyong hinihingi ng pangungusap.
______________1.Isang sistema o kalipunan ng mga ideya o kaisipan na naglalayong
magpaliwanag tungkol sa daigdig at sa pagbabago nito. Galing ito
sa salitang ideya o kaisipan na tuwirang sinusunod ng mga tao.
______________2.Digmaan
ng
nagtutunggaliang
ideolohiya
ng
dalawang
pinakamakapangyarihang bansa (superpower) na hindi tuwirang
naglalabanan gamit ang armas.
______________3.Isang uri ng pagsasamantala at patuloy na pagkontrol ng isang
dating kolonyalista sa mahihirap na bansa.
Layunin nitong
patatagin ang pamumuhunan, pigilin ang pagkakamit ng tunay na
kalayaan, at kunin ang mas malaking kita mula sa negosyo.
______________4.Tumutukoy sa isang sistemang pangkabuhayan kung saan
ang produksiyon, distribusyon, at kalakalan ay kontrolado ng
mga pribadong mangangalakal hanggang sa maging maliit na
lamang ang papel ng pamahalaan sa mga patakarang
pangkabuhayan.
______________5.Ang nagpakilala ng salitang ideolohiya bilang pinaikling pangalan
ng agham ng mga kaisipan o ideya.

DRAFT
April 1, 2014

Analohiya: Suriin ang tinutukoy na ugnayan ng unang pares sa bawat bilang. Isulat ang
maisip na kapareha ng ikatlong salita.
6. Patakarang Pang-ekonomiya ng Bansa: Ideolohiyang Pangkabuhayan;
Paraan ng Pakikilahok ng mga Mamamayan sa Pamamahala: ______________
7. Iran: Awtoritaryanismo; China: ________________
8. US: demokrasya; USSR:_____________________
9. Adolf Hitler: Nazismo; Benito Mussolini:_____________________
10. Foreign Aid: Tulong na pang-ekonomiya, pangkultura at military;
Foreign Debt: __________________
Sagot sa Pagsusulit:
1.
2.
3.
4.
5.
6.

Ideolohiya
Cold War
Neokolonyalismo
Kapitalismo
Desttutt de Tracy
Ideolohiyang Pampolitika
272

7. Sosyalismo
8. Komunismo
9. Fascism
10. Anumang pautang mula IMF/ World Bank
Paalala: Hindi itatala ng guro ang puntos na nakuha ng mga mag-aaral sa
bahaging ito.

PAGNILAYAN/UNAWAIN
Gawain 18 : Pagsusuri Sa Makabagong Mundo
Ipabasa at ipasuri ang kasunod na global issues. Sa pagkakataong ito,
pagtitibayin ng mga mag-aaral ang kanilang nabuong pag-unawa sa paksa. Ipagawa:
Panuto: Gamit ang internet,sa tinukoy na link. Pagkatapos ay sagutin ang mga tanong
na nasa loob ng talahanayan.

DRAFT
April 1, 2014

Mga bansa sa kontinente ng Africa na may presensiyang - ekonomiya ang China.

WEBSITE: http://voiceofrussia.com/2013_08_13/China-in-Africa-neocolonialism-or-chance-for-

growth-9071/

Relations between China and Africa have recently flourished and the two have
broadened political, diplomatic, economic, educational, cultural and military ties. As
Chinese economy grows, it needs greater cooperation with African markets. Recently,
273

Johannesburg hosted the first South Africa-China Markets Forum attended by South
African and Chinese businessmen, including more than 80 top fund managers from the
Shanghai Stock Exchange. The forum resulted in a letter of intent to create exchange
traded funds for Chinese investors to trade in Africa
China-Africa trade turnover was almost $200 billion in 2012, and China's trade
with South Africa alone reached $60 billion. The increasing presence of Chinese
companies in Africa has caused concern in the West, which says undemocratic China
is undermining human rights and causing environmental devastation. But what do
Africans themselves make of the tendency? VoR's Tom Spender travelled to Kenya to
find out. Tom has been greatly impressed by a brand-new highway in congested
Nairobi. The road was built by Chinese China Wu Yi Company, Sino hydro Corporation
and Sheng Li Engineering Construction. Young Kenyan, Andrew, says the new road
saves him two hours of commuting time.
China claims its increasing activity in Africa to be a win-win game, not just
pouring money in the continent but developing together, compared to the Mao times
when financial aid, was a tool to make Africa shift from Taiwan to Peoples Republic of
China. Today Chinese projects in Africa include a new Indian Ocean port, residential
construction, copper mines in Zambia, cobalt mines in Congo, and a rail network
linking Addis Ababa to Djibouti. China has invested some 75 mln dollars into the
continent, going neck-to-neck with the US that contributed 90 mln to bilateral projects.
Some Africans, however, have mixed feeling about this cooperation. Thus,
governor of Nigerian Central Bank Mallam Sanusi said, China takes from us primary
goods and sells us manufactured ones - this was the essence of colonialism. US
President Barack Obama has also warned Africa of possible aftermaths in one of his
speeches When we look at what other countries are doing in Africa, our only advice
make sure it is a good deal for Africa. Professor Stephen Chan from the School of
Oriental and African Studies believes that China, however, has certain moral principles
when operating in Africa. Africa finally has a chance to make a choice its not only
America anymore. And what stands behind Western concerns is angst about the
continents resources. While its discourse is clad in the rhetoric of democratic values,
Chinese are being shown as not caring about these values at all, Dr Chan said.
The expert believes that moral principles prevent China from going too far in
economic exploitation of the continent and Beijing is also more sensitive to African
aspirations, as it is prepared to build universities in the region, while the only education
the West sees for Africa doesnt go beyond basic literacy and primary schools.
Chinese came out of great deprivation, so they understand the power of aspiration. Its
a natural desire to see your kids going to university, the expert said.

DRAFT
April 1, 2014

Some locals complain that flocks of Chinese coming to the continent push them
out of business and take local jobs. Its wrong for them to do what Kenyans can do,
activist Boniface Mwangi said, adding that They bribe and dont care about human
rights, which makes it a win-lose situation. Now there are about 1 million Chinese in
Africa with the largest community in South Africa, Egypt and Nigeria.
Some Africans are happy with Chinas non-interference into local policy, while
the West keeps dictating people whom to vote and care only about free and democratic
elections.
274

Democracy doesnt necessarily bring development with it, thats one of Chinas
guidelines, and its leaders say that the right to food and life is more important than
democracy words.
Though many African countries have adopted European democracies, they are
still underdeveloped, while China searches for the best way to improve living
standards, a Chinese top official said. Chinese presence in the region also causes
environmental concerns: oil factories and mines heavily pollute the atmosphere.
Ivory poachers make fortunes on wealthy Chinese. According to the Kenya
Land Conservation Trust, China is now number one market for ivory, but 80% of this
ivory is illegal, which means that elephants can go extinct in less than 10 years. China,
however, has recently issued guidelines on environmental practice for overseas
companies.
Generally Africans agree that China brought a new wave of life and
development to the continent. A Consumer Insight poll has shown that China was top
source of inspiration for Kenyans, who learned many useful business and negotiating
skills from Chinese. This means the West needs to admit it doesnt dominate the
continent anymore.

DRAFT
April 1, 2014

Source: http://voiceofrussia.com/2013_08_13/China-in-Africa-neocolonialism-orchance-for-growth-9071/

Pamprosesong Tanong
1. Maituturing bang isang uri ng makabagong neokolonyalismo ang ginagawang
pagpasok ng China sa mga bansa sa kontinenteng Africa? Pangatuwiranan ang
iyong sagot.
2. Sa iyong pananaw, nakabubuti ba o nakasasama ang pagtulong ng China sa
ekonomiya ng mga bansa sa Africa?

Rubric sa Pagtataya ng Sanaysay

Mga Pamantayan
Malinaw na paksa
Maayos na organisasyon ng mga ideya
Wastong baybay, bantas, gamit ng mga salita
Pagkamalikhain sa pagsulat
Kabuuan

Marka
25%
25%
25%
25%

275

Gawain 13- Tapos Na!

Pasagutan ang mga tanong na ito sa pagtatapos ng paksang-aralin.
Sa araling ito, natutunan kong
________________________________________
______________________________________________________________________
Ang pinakamahalagang ideya na nakaapekto sa akin ay ____________________
______________________________________________________________________
Mahalaga ang aralin sapagkat ____________________________________________
______________________________________________________________________

DRAFT
April 1, 2014

Sa pagkakataong ito, napag-isipan kong _____________________________________

______________________________________________________________________

276

ARALIN 4: Mga Pandaigdigang Organisasyon, Pangkat, at Alyansa

ALAMIN:
Batiin ang mag-aaral sa matagumpay na pagkakamit ng mahahalagang
kaalaman tungkol sa mga ideyolohiya at epekto ng neokolonyalismo sa nakaraang
aralin. Ngayon, pag-aaralan ng mag-aaral sa araling ito ang bahaging ginampanan ng
mga pandaigdigang organisasyon, pangkat, at alyansa sa pagsusulong ng
pandaigdigang kapayapaan, pagkakaisa, pagtutulungan, at kaunlaran. Kaakibat nito
ang pagpapayaman
ng kanilang
mga kaalaman at kakayahang lilinangin habang
GAWAIN
Blg. 1 : PAGSUSURI
SA LARAWAN
tinatalakay ang sumusunod na tanong: Ano ang mga naitulong sa mga bansa ng
mga organisasyong pandaigdig sa larangan ng kaunlaran?

DRAFT
April 1, 2014

Gawain 1: The Queen Wants To Know!

Sa pagsisimula ng aralin, pasagutan sa mag-aaral ang mga tanong sa larong

The Queen Wants to Know! Ipasulat ang sagot sa papel o kwaderno. Ipaalala
na hindi kailangang masagutan kaagad nang tama lahat ng tanong.

1. Anong W ang bangko

na nagbibigay ng tulong
pananalapi at teknikal
sa mga bansang
papaunlad para sa mga
programang
pangkaunlaran?

2. Anong A ang
organisasyong heopolitikal,
ekonomikal, at pangkultura
ng mga bansa sa TimogSilangang Asya?

3. Anong W ang
isang organisasyong
pandaigdig na
nilikha upang
pamahalaan at
magbigay ng
kalayaan sa
kalakalang panginternasyunal?

277

SAGOT:

1. W ____ ____
2. A ____ ____ ____ ____
3. W ____ ____

Mga sagot:
(1) World Bank (WTO), (2) ASEAN (Association of Southeast Asian
Nations, at (3) World Trade Organization (WTO).

DRAFT
April 1, 2014

Gawain 2: Guess The Flag!

Sa gawaing ito, pahuhulaan sa mga mag-aaral ang watawat o simbolo ng
mga organisasyong pandaigdig. Sa tulong nitoy matutukoy ang dati nang kaalaman
ng mag-aaral hinggil sa paksa.
Mapipili rito ang tamang sagot:

Organization of Islamic Cooperation (OIC)

Association of Asian Nations (ASEAN)
Asia Pacific Economic Cooperation (APEC)

World Bank (WB)

World Trade Organization (WTO)
European Union (EU)

278

1
2

DRAFT
April 1, 2014
Sagot:
1.
2.

4.
5.

3.

Mga sagot: (1) ASEAN, (2) World Bank, (3) European Union, (4) World
Trade Organization, (5) Organisation of Islamic Cooperation.

279

Gawain 3: Generalization Table

Pasagutan sa mga mag-aaral ang kasunod na Generalization Table.
Magpatala sa kanila ng tatlong bagay na alam na nila tungkol sa ginagampanan ng
mga pandaigdigang organisasyon at samahan sa pagpapanatili ng pandaigdigang
kapayapaan, pagkakaisa, pagtutulungan, at kaunlaran. Ipaalala na kailangan muna
nilang iwanang blangko ang ibang hanay sapagkat sasagutan ito sa mga susunod
na gawain.
My Initial Thoughts
(Alam Ko Na)

1.

2.

3.

My Findings and
Corrections
(Mga nabago sa
alam ko na)

Supporting
Evidence
(Mga Patunay)

My
Generalization
(Paglalahat)

DRAFT
April 1, 2014
Pamprosesong Tanong:

Ipasagot:
1. Marami ka bang naitala sa hanay ng Initial Thoughts? Sa iyong palagay,
sapat na ba sa iyo ang kaalamang ito o nais mo pa itong madagdagan at
mapalalim?
2. Tungkol saan ang nais mo pang malaman sa mga organisasyong
pandaigdig? Bakit nais mo pa itong malaman?

PAUNLARIN
Pagkatapos matukoy ng mga mag-aaral ang lawak ng kanilang dati ng alam
kaalaman tungkol sa mga organisasyong pandaigdig, maaaring marami pa silang
mga katanungan na nais masagot. Sabihing maari nilang malaman ang mga sagot
sa katanungang ito sa susunod na talakayan.

280

Ipabasa sa mga mag-aaral ang teksto tungkol sa mga pandaigdigang

alyansa, organisasyon, at pangkat na nagsusulong ng kapayapaan, pagkakaisa, at
pag-unlad. Pagkatapos ay pasagutan ang Gawain 4.
Gawain 4: Org-Outliner!
Pasagutan sa mga mag-aaaral ang kasunod na org-outliner ayon sa format
nito. Pagkatapos ay pasagutan ang mga tanong na kasunod nito.

Organisasyon

Taon ng
Pagkakatatag

Layunin

DRAFT
April 1, 2014
1.

2.

3.

4.

5.

Pamprosesong Tanong:
Ipasagot:
1. Narinig mo na ba ang mga binanggit na organisasyon sa teksto? Alin ang ma
narinig mo na?
2. Sa iyong palagay, saklaw ba ng mga organisasyong ito ang mga bansa sa
ibat ibang kontinente? Bakit mo nasabi iyon?
3. Ano ang masasabi mo sa layunin ng mga organisasyong ito? Ipaliwanag.

281

Gawain 5: Organisasyon, Mahalaga Ba Ito?

Pasagutan ang gawaing ito matapos malaman ng mga mag-aaral ang ibat
ibang layunin ng mga pandaigdigang organisasyon. Ipasulat sa kahon ang
kahalagahan ng mga nasabing organisasyon sa mga bansa sa daigdig.

Kahalagahan ng
mga Organisasyon
sa mga Bansa sa Daigdig
MGA
ORGANISASYON

DRAFT
April 1, 2014

European
Union

Organization
of American
States

Y
U

Organisation
of Islamic
Cooperation

Association of
Southeast
Asian Nations

N
I

Pamprosesong Tanong:
Ipasagot:
1. Bakit mahalaga ang pagkakaroon ng mga organisasyong pandaigdig?
2. Paano nakatutulong ang mga ito sa pagkakamit ng pandaigdigang
kapayapaan, kalayaan at kaunlaran?

282

Gawain. 6: UP Dev CHECKLIST

Ipaunawa sa mga bata ang nilalaman ng teksto tungkol sa mga
organisasyong pandaigdig at pasagutan ang kasunod na gawain. Makikita ang
teksto sa Learning Module ng mag-aaral.
Ipagawa ang UP Dev Checklist. Palagyan ng tsek ang talahanayang
tumutukoy sa isinusulong ng mga organisasyon.
UP Dev Checklist

Organisasyon

Pagkakaisa

Kapayapaan

Pag-unlad

1.
2.
3.

DRAFT
April 1, 2014
Pamprosesong Tanong:

1. Paano nakatutulong ang mga organisasyong pandaigdig sa pagpapanitili ng

kapayapaan, pagkakaisa at pag-unlad?
2. Sa palagay mo, ano ang mangyayari kung walang organisasyong
nagsusulong ng pagkakaisa, kapayapaan, at pag-unlad?
Iba Pang Organisasyong Pandaigdig
Bukod sa mga pandaigdigang organisasyong nabanggit na marami
pang organisasyong internasyunal ang nilikha upang patatagin ang kooperasyon ng
mga bansa at maitaguyod ang kaunlaran. Nilikha ang mga organisasyong ito upang
tumulong sa pananalapi, magbigay-kalayaan sa kalakalang internasyunal,
mamahala sa pandaigdigang sistema ng pananalapi, at iba pa. May mga samahang
rehiyunal din na bumuo ng trade blocs. Ang trade bloc ay isang kasunduan ng mga
bansang kadalasan ay magkakaanib sa isang samahang rehiyunal na naglalayong
bawasan, paliitin, o tanggalin ang mga taripa at mga hadlang sa taripa sa pagitan ng
mga miyembrong bansa.

283

Gawain 7: Magpalitan Tayo!

Ipakita sa mga mag-aaral ang kasunod na mga larawan tungkol sa
trade blocs. Gagamitin nila itong gabay sa pangkatang gawain. Hatiin ang klase sa
apat na grupo. Pagawin ng Role Playing ayon sa kabutihang naidudulot ng trade
bloc sa mga bansang kabilang dito.

North American Free Trade Agreement

DRAFT
April 1, 2014

284

ASEAN Free Trade Area/Agreement

DRAFT
April 1, 2014
Ipagawa na sa mga mag-aaral ang Role Playing. Atasan ang bawat grupo na
gumawa ng maikling dula na magpapakita ng kabutihang naidudulot ng trade bloc
sa mga bansang kabilang dito.

Una at Ikalawang Pangkat: Kabutihang naidudulot ng trade bloc sa mga

miyembro ng ASEAN Free Trade Agreement.

285

Ikatlo at Ikaapat na Pangkat: Kabutihang naidudulot ng trade bloc sa mga

miyembro ng North American Free Trade Agreement.
Gamiting gabay sa pagmamarka ng pangkatang gawain ang rubrik na ito.

Pamantayan

Nagsiganap

1
Di talaga
maunawaan
ang isinagawa
dahil magulo
ang
pagkalahad ng
impormasyong
itinanghal.
Di talaga
maunawaan
ang mensahe
dahil magulo
ang
pagtatanghal.
Walang
ginamit na
kahit anong
props.
Magulo,
maingay at
hindi seryoso
ang
nagaganap.

Pagtawagpansin sa
manonood

Di nakatawag
pansin sa
manonood
dahil sa di
maayos na
pagtatanghal.

Pagkakabuo

2
Di gaanong
maunawaan
ang
pagtatanghal
dahil magulo
ang daloy ng
pangyayari.

3
Maayos ang
pagkakaganap.
Malinaw ang
pagkakasunodsunod ng mga
pangyayari.

Di gaanong
malinaw ang
mensahe .
Medyo
magulo ang
pagtatanghal.
May ginamit
na di maayos
na props.

Malinaw na
naipahatid ang
mensahe at
maayos ang
pagsasagawa.

Nakaaakit ang
pagtatanghal
dahil sa
maayos na
pagsasalita
ngunit hindi
seryoso ang
mga
nagtanghal
Nakatawagpansin din sa
manonood
ngunit may
kakulangan
din ang
presentasyon.

Nakaakit ang
pagtatanghal
dahil sa
maayos na
pagsasalita at
pag-arte ng
nagtatanghal.

4
Inilalahad nang
napakalinaw at
napakaayos ang
mga pangyayari
at lubos na
nakatatawag ng
pansin sa mga
manonood.
Napakalinaw na
naihatid ang
mensahe sa
ginawang
pagtatanghal.

Puntos

DRAFT
April 1, 2014

Nilalaman

Kagamitan/
Props

Angkop at
maayos ang
props.

Nakatawagpansin sa
manonood
dahil sa
maayos na
pagsasalita at
magandang
pag-arte.

Napakaangkop
at malikhain ang
ginamit na
props.
Kaakit-akit ang
pagtatanghal
dahil sa maayos
na pagsasalita at
magaling na
pag-arte ng mga
nagsiganap.

Lubos na
nakatawagpansin sa
manonood dahil
sa maayos na
pagsasalita,
malikhaing props
at
madamdaming
pag-arte.
KABUUAN

286

Gawain 8: My Generalization Table

Ngayong batid na ng mga mag-aaral kung paano nakatutulong ang mga
organisasyong pandaigdig sa pagsusulong ng kaunlaran, kapayapaan, at
pagkakapantay-pantay, pabalikan ang Generalization Table at pasagutan ang
bahagi ng My Findings and Corrections. Ipasulat din sa hanay ng Supporting
Evidence ang bagay na magpapatunay sa sagot ng mag-aaral. Inaasahang may
pag-unlad na magaganap sa kanilang kaalaman ng mag-aaral sa pagkakataong ito.
My Initial Thoughts

My Findings and
Corrections

1.

Supporting Evidence

My Generalization

1.

DRAFT
April 1, 2014
2.

2.

3.

3.

PAGNILAYAN/UNAWAIN

Sa bahaging ito, pagtitibayin ng guro ang nabuong pag-unawa ng mag-aaral

tungkol sa paksa. Inaasahan ding kritikal na nilang masusuri ang bahaging
ginampanan ng mga organisasyong pandaigdig sa pagsusulong ng kapayapaan,
pagkakaisa, at pag-unlad.
Ipabasa at ipasuri ang artikulo mula sa South African Broadcasting
Corporation tungkol sa layunin ng World Bank na wakasan ang matinding kahirapan
sa taong 2030. Pagkatapos ay pasagutan ang kasunod na gawain.
Gawain 9: Pagsusuri ng Balita
Ipabasa sa mga mag-aaral ang balitang makikita sa Learning Module..
Pagkatapos ay papunan ng sagot ang kasunod na graphic organizer.

287

Ano ang target ng

World Bank sa taong
2030?
Tatlong Estratehiya:
1. _________________
2. ___________________
3. ___________________

DRAFT
April 1, 2014
3 estratehiya na gagamiting ng
World Bank upang makamit ang
layunin nito sa 2030

Pamprosesong Tanong:
Ipasagot:
1. Ano ang hakbang na ginawa ng World Bank upang malutas ang suliranin
ng kahirapan sa mga bansa sa daigdig? Sang-ayon ka ba sa hakbang na
ito ng World Bank? Pangatuwiranan.
2. Sumasang-ayon ka ba sa World Bank na ang kahirapan ay maituturing na
isyung moral? Bakit?

288

3. Sa iyong palagay, nararapat nga bang bigyang-pansin din ni Pangulong

Jim Yong Kim ang kababaihan? Ano ang maaaring maging bunga nito sa
kalagayan ng kababaihan sa buong mundo?

Gawain 10: 1-2-3 Summary!

Ipabasang mabuti ang balita tungkol sa pagsususpinde ng Organisation
of Islamic Cooperation sa Syria at pasagutan ang kasunod na gawain.

DRAFT
April 1, 2014

Ano ang alam ko na

bago pa basahin ang
artikulo?

Ano ang natutunan

ko?

Ano ang nakapukaw

sa atensyon ko?

Pamprosesong Tanong:
Ipasagot:
1. Ayon sa balita, bakit sinuspinde ng Organisation of Islamic Cooperation
ang Syria?
2. Mahalaga ba ang ginawang hakbang ng OIC para sa pagpapanatili ng
kapayapaan sa Syria at sa mundo sa kabuuan? Bakit?

289

Gawain 11: Reaksyon Mo,Sey Mo!

Ipabasa at ipaunawang mabuti sa mga mag-aaral ang nilalaman ng balitang
nasa LM. Ipssulat din sa reaction corner ang kanilang positibo/ negatibong
reaksiyon sa isyung nakapaloob sa binasang balita.

ISYU:
__________________________________________
REAKSIYON

DRAFT
April 1, 2014
Positibo

Negatibo

Narito ang tekstong iyong babasahin:

Pamprosesong Tanong:
Ipasagot:
1. Tungkol saan ang balita? Saan daw nangutang ang Pilipinas at para saan
ang pangungutang na ito?
2. Sinusuportahan mo ba ang desisyon na ito ng pamahalaan? Bakit?
3. Sa palagay mo, nararamdaman ba ng mga Pilipino ang epekto ng
pagkakautang ng bansa?

290

Gawain 12: Generalization Table

Sa huling pagkakataon, muling pabalikan ang My Generalization Table.
Ipatala sa mag-aaral ang sagot sa hanay ng My Generalization.

My Initial Thoughts

My Findings and
Corrections

Supporting Evidence

My Generalization

1.

DRAFT
April 1, 2014
2.

3.

291

Gawain 13: Synthesis Journal

Ipakita sa mga mag-aaral ang kasunod na synthesis journal. Ipasulat sa
unang hanay ang mga gawaing kanilang isinagawa at sinagutan. Ang mga
natutunan naman ay ilalagay sa ikalawang hanay. Sa pinakahuling hanay, ipasulat
kung paano nila magagamit sa pang-araw-araw na buhay ang kanilang mga
natutuhan.

Mga Gawain

Mga Natutuhan

Paano Ito
Magagamit?

DRAFT
April 1, 2014

292

Gawain 14: Gawin Para Sa bayan... Kaya Ko Ito!

Ipabasa sa mga mag-aaral ang kasunod na sitwasyon at ipagawa ang
gawain:

Naatasan kang maging chair person ng samahan ng mga kabataan sa

Barangay X. Nahaharap sa suliraning pangkatahimikan ang inyong Barangay
dahil sa ilang pangkat ng kabataan na tumatambay at umiinom ng alak
hanggang hatinggabi. Gumagawa sila ng ingay at gulo na labis na
nakaaapekto sa mga kapitbahay. Ikinababahala ito ng mga residente kayat
humingi sila ng tulong sa mga opisyales ng barangay.

DRAFT
April 1, 2014

Bilang chair person ng Samahan ng Kabataan, naatasan kang gumawa ng

ordinansa na magbibigay solusyon sa suliraning pangkapayapaan sa inyong lugar.
Isulat sa ibaba ang ordinansa. Gamiting gabay ang format na ito:
Republika ng Pilipinas
BARANGAY _________________
Address:_______________________

ORDINANSA NG BARANGAY ___________. S- (Taon)

ISANG
ORDINANSANG
NAGBABAWAL
SA
LAHAT
NG
ANYO
NG
________________________ AT ANG PAGPAPATAW NG KAUKULANG PARUSA SA
PAGLABAG NITO.

Inihain ni: ________________________

[Posisyon]

293

KUNG SAAN, sa Artikulo _______ [sumipi ng mga artikulo na may kaugnayan sa

ordinansang gagawin]
KUNG SAAN, sa Artikulo ______
SAMAKATUWID, ITINATAKDA NG KONSEHO
PAGPUPULONG NITO ANG MGA SUMUSUNOD:

NG

BARANGAY

________

SA

SEKSYON 1. Maikling Pamagat

SEKSYON 2. Deklarasyon ng Patakaran
SEKSYON 3. Depinisyon ng Katawagan
SEKSYON 4. Ipinagbabawal na mga Gawain
a.
b.
c.
d.
SEKSYON 5 Mga Parusa

DRAFT
April 1, 2014

SEKSYON 6. Separability Kung may probisyon sa Ordinansang ito na mapapatunayang

labag sa Saligang Batas, o kung sa iba pang paraan ay mapapasawalang-bisa, mananatili
pa rin ang bisa ng ibang probisyon.
SEKSYON 7. Pagkakabisa
PINAGTIBAY: [Petsa]

_____________________________
Punong Barangay at
Tagapangasiwa ng Pulong
___________________
Kagawad

___________________
Kagawad

Pinatunayan ni:
______________________________
Kalihim ng Konseho ng Barangay
Halaw sa: http://www.galangphilippines.org/media/ADO-Brgy.-Pansol.pdf
Pamantayan
sa Pagmamaka ng Output

294

Pamantayan sa Pagmamarka ng Output

Mga Pamantayan
Nilalaman ng ordinansa: angkop at kumpleto
Maayos na organisasyon ng mga ideya
Malinaw na presentasyon
Wastong format sa pagsulat ng ordinansa .Tamang baybay,
bantas salita, ayos ng pangungusap
Kabuuan

Marka
25%
25%
25%
25%

DRAFT
April 1, 2014

295

Panghuling Pagtataya

Ngayong tapos mo na ang mga Aralin, subukin mo na ngayong sagutin ang

panapos na pagsusulit na magtatakda kung ano na ang iyong alam sa mga aralin.
Handa ka na ba? Simulan mo na ang pagsagot. Inaasagang kaya mo nang sagutin
ang mga tanong sapagkat natapos mo nang pag-aralan ang mga paksa sa modyul.

P1. Nasa ibaba ang pangyayaring nagging dahilan ng Pagsiklab ng Unang

Digmaang Pandaigdig. Pagsunud-sunurin ito sa pamamagitan ng paglalagay ng titik
sa loob ng arrow.
A. Pagpapalakas ng hukbong-militar ng mga bansa sa Europa
B. Pagpaslang kay Archduke Francis Ferdinand
C. Pagkakatatag ng Triple Alliance
D. Pagkakabuo ng Triple Entente
E. Krisis sa Balkan noong 1913

DRAFT
April 1, 2014

Unang
Digmaang
Pandaigdig

K2. Nasa baba ang mapa ng Europe. Lahat ng mga nakasaad na pangyayari sa
ibaba ay naganap noong Unang Digmaang Pandaigdig LIBAN sa isa:
A. Pagkakabuo ng Triple Alliance at Triple Entente.
B. Pagkakatatag ng Nagkakaisang Bansa
C. Pagsibol ng damdaming nasyonalismo
D. Pagpapalakas ng hukbong militar ng mga bansa.

Gamiting gabay ang mapa ng Europe upang masagot ang sa ibaba.

296

Source: http://mapofeurope.com/wp-content/uploads/2013/07/map-of-europe1024x833.jpg?a600a5
K3. Ito ang tawag sa ideolohiya at uri ng pamahalaan na nagbibigay ng pantay na
karapatan at kalayaan anuman ang kinabibilangang lahi, kasarian o relihiyon ng tao.
A. Demokrasya
B. Liberalismo
C. Kapitalismo
D. Sosyalismo

DRAFT
April 1, 2014

U4. Nasa ibaba ang larawan ng isang digmaan. Isulat sa mga kahon na nakapaligid
sa larawan kung ano ang mga naidudulot ng digmaan sa bansa.

297

U5. Gamit ang W-Technique ihambing ang Digmaang Pandaigdig at Cold War.
Gabay:
A at B = isulat sa tapat nito ang
pagkakaiba ng dalawang
ipinaghahambing
C = ilagay naman dito ang
pagkakatulad ng mga
ipinaghahambing

DRAFT
April 1, 2014
Digmaang
Pandaigdig

Cold
War

298

K 6. Ito ang kasunduan ng mga bansa na nagbigay hudyat sa pagwawakas ng

World
War I
A. Treaty of Versailles
B. League of Nations
C. United Nations
D. Treaty of Paris
Suriing mabuti ang T-diagram sa ibaba, gawing gabay ang diagram na ito upang
masagot ang mga tanong sa bilang 7-8:

Mga Pangyayari Matapos ang World

War II

DRAFT
April 1, 2014
Demokrasya
a

Komunismo

Timog Korea
Timog Vietnam

Hilagang Korea
Hilagang Vietnam

P7. Alin sa mga sumusunod ang impormasyong dapat ilagay sa gitna ng Tdiagram?
A. 17th parallel at 38th parallel
B. 38th parallel at 17th parallel
C. 19th parallel at 38th parallel
D. 38th parallel at 19th parallel
P8. Mahihinuha sa mga impormasyon sa T- diagram, na nahati ang Korea at
Vietnam matapos ang World War I. Bakit kaya nagkaroon ng paghahati ang ilang
bansa sa Asya?

299

A. Dahil sa magkaibang paniniwala, ideolohiya, at prinsipyo, ipinaglalaban ng

bawat bansa
B. Upang magkaroon ng tiyak na hangganan
C. Dahil sa magkaibang kultura ng dalawang bansa
D. Upang mas masukat ang pag-unlad ng ekonomiya ng dalawang bansa.
Basahin at unawain ang talata sa ibaba upang masagot ang mga tanong sa ibaba.
Noong World War II, nakalikha ang United States ng sandatang nukleyar sa ilalim mg
Manhattan Project. Ang lakas ng pwersang pinapakawalan ng bombang ito ay
katumbas ng pinasabog na TNT na nasa kilotons o megatons ang bigat.
Ika-6 ng Agosto 1945 nang hulugan ng bombang nukleyar ng mga Amerikano ang
Hiroshima at Nagasaki sa Japan. Nagdulot ito ng pagkasawi ng maraming tao at
pagkawasak ng mga imprastraktura. Disyembre 1983, nang may ilang siyentipikong
naglabas ng kanilang pag-aaral sa posibleng epkto ng pagpapasabog ng sandatang
nukleyar sa mga klima sa mundo na tinawag na nuclear winter theory. Ayon sa
teorya, ito ay magtatapon ng usok at alikabok na sapat upang takpan ang araw sa
loob ng maraming buwan na magiging sanhi ng paglamig ng klima ng mundo na
ikamamatay ng mga halaman at mga bagay na may buhay.
Sanggunian: http://en.wikipedia.org/wiki/Nuclear_Weapons

DRAFT
April 1, 2014

U9. Bakit mahalaga ang pagkakaroon ng mga organisasyong pandaigdig?

A. Dahil ito ang nag-aambon ng grasya at pag-asa sa mga kasaping
mahihirap na bansa.
B. Dahil ito ang nagbibigay hudyat kung kalian dapat salakayin ang kaaway
na bansa.
C. Dahil pinagbubuklod nito ang mga bansa, pinananatili ang kapayapaan at
pagkakaisa.
D. Lahat ng nabanggit
U10. Inilahad sa talata sa itaas ang posibleng epekto ng sandatang nukleyar sa
daigdig? Sa iyong palagay, alin sa mga sumusunod ang nararapat ipatupad ng mga
bansa sa daigdig hinggil dito?
A. Maaaring gumamit ng plantang nukleyar upang mapanatili ang kapayapaan
sa daigdig
B. Dapat ipagbawal ang paggamit nito upang maiwasan ang epekto sa tao at
halaman
C. Nararapat magkaroon ng patakaran sa paggamit at siyasatin ang mga
plantang nukleyar ng mga bansa
300

D. Nararapat na magkaroon ang bawat bansa ng sandatang nukleyar sapagkat

mahalaga sa bawat bansa ang pwersa.
U11. Nasa ibaba ang mga bagay na maaaring maranasan ng mga mamamayang
naninirahan sa United States at Pilipinas, alin ang hindi kabilang?
A. Militar ang nangingibabaw sa sibilyan
B. May kalayaan sa pananampalataya
C. May karapatang makaboto
D. Lahat ng mga mamamayan ay may karapatan sa edukasyon
U12. Alin sa mga sumusunod na pangungusap ang nagpapaliwanag ng katagang:
Ang sariling pagkakakilanlan ay nawawala dahil sa impluwensyang dayuhan.
A. Ang kulturang dayuhan ang pinahalagahan ng mga bansang umuunlad pa
lamang
B. Pinakikinabangan ng mga dayuhan ang likas na yaman ng mga kolonya
C. Napapanatili ang kultura ng isang bansa
D. Nababago ng mga dayuhan ang kultura ng kolonya sa pamamagitan ng
ibat ibang impluwensya

DRAFT
April 1, 2014

K 13. Cold War ang tawag sa digmaan ng nagtutungaling ideolohiya ng dalawang

makapangyarihang bansa o superpower. Aling mga bansa ang nakaranas nito
matapos ang Ikalawang Digmaang Pandaigdig?
A. US at USSR
B. US at France
C. Germany at USSR
D. Germany at France
K14. Alin sa mga sumusunod ang nakaranas ng pinakamatinding pinsala na dulot
ng mga Aleman noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig.
A. Hudyo
B. Pilipino
C. Amerikano
D. Aprikano
P15. Sinasabing sa Kanlurang Europe naganap ang pinakamainit na labanan sa
panahon ng World War I. Alin sa mga sumusunod na pangyayari ang nauugnay
dito?
A.
B.
C.
D.

Labanan ng Austria at Serbia

Digmaan ng Germany at Britain
Paglusob ng Rusya sa Germany
Digmaan mula sa Hilagang Belgium hanggang sa hangganan ng Switzerland

301

U16. Ano ang dahilan ng pagkagalit ni Adolf Hitler sa mga probisyon ng Kasunduan
sa
Versailles?
A. Dahil ito ay kasunduang nabuo lamang ng samahang Triple Entente
B. Pinagbayad ang Germany ng malaking halaga para sa reparasyon
C. Ginawang Mandated Territory ang lahat ng kolonya ng Germany
D. Naniniwala si Hitler na labis na naapi ang Germany sa mga probisyong
nakasaad ditto
P17-19. Nasa ilalim ang pangalan ng tatlong organisasyong pandaigdig. Ilista ang
pangalan ng mga organisasyong pandaigdig ayon sa isinusulong nito.
Pagkakaisa (Unity)

Kapayapaan (Peace)

Pag-unlad (Development)

DRAFT
April 1, 2014
Organization of American States
Organisation of Islamic Cooperation
World Trade Organization

U20. Unawaing mabuti ang nilalaman ng mga pahayag. Piliin ang titik ng
pinakaangkop na sagot.
Pahayag I: Ang United Nations ay naging matagumpay na pigilan ang
pagsiklab ng digmaang pandaigdig dahil ito ay nagging
pandaigdigang forum upang pag-usapan ang sigalot ng mga
bansa
Pahayag II: Nabigo ang UN na magpatupad ng mga resolusyon ukol sa
pang-aabuso ng Israel sa karapatang pantao ng mga
Palestinian.
Ano ang ipinahihiwatig ng mga pahayag?
A. Tama ang pahayag I at Mali ang pahayag II
B. Mali ang pahayag I at tama ang pahayag II
C. Parehong tama ang pahayag I at II
D. Parehong mali ang pahayag I and II

302

DRAFT
April 1, 2014

303