You are on page 1of 94

WYSZA SZKOA BANKOWA W POZNANIU

Wydzia Finansw i Bankowoci

Analiza finansowa spki Samsung Electronic Sp. z o.o.


w latach 2009-2011

Praca licencjacka

Pozna 2013

SPIS TRECI

WSTP..3
Rozdzia I.

ZAKRES I CELE ANALIZY FINANSOWEJ..5

1.1. Istota, przedmiot i zakres analizy finansowej. ...5


1.2. Rodzaje analizy finansowej...11
1.3. Metody analizy finansowej...15
1.4. rdo informacji w analizie finansowej...19
Rozdzia II. ANALIZA ZMIAN W MAJTKU I KAPITALE
PRZEDSIBIORSTWA29
2.1. Analiza majtku przedsibiorstwa.29
2.2. Analiza kapitaw przedsibiorstwa..37
2.3. Analiza powiza majtkowo-kapitaowych.45
Rozdzia III. ANALIZA ZMIAN W PRZYCHODACH, KOSZTACH I WYNIKU
FINANSOWYM PRZEDSIBIORSTWA..51
3.1. Analiza przychodw przedsibiorstwa..51
3.2. Analiza kosztw wasnych przedsibiorstwa55
3.3. Analiza wyniku finansowego57
Rozdzia IV. ANALIZA WSKANIKOWA JAKO METODA OCENY
DZIAALNOCI PRZEDSIBIORSTWA ...63
4.1. Analiza pynnoci finansowej...64
4.2. Wskanikowa ocena rentownoci.68
4.3. Ocena sprawnoci dziaania..72
4.4. Analiza wspomagania finansowego..77
ZAKOCZENIE83
BIBLIOGRAFIA85
SPIS TABEL...87
SPIS RYSUNKW....89
SPIS WYKRESW90
SPIS RWNA..91

WSTP

Celem pracy jest analiza finansowa BH KROKOWICZ, czyli poznaskiej


spki z o.o., ktra dziaa w brany poligraficznej. Wybr tej spki wynika z oceny stanu
finansowego przedsibiorstwa publikujcego sprawozdania finansowe, ktre nie jest
notowane na Giedzie Papierw Wartociowych. Stawia si przy tym tez, e Spka w
swoich sprawozdaniach publikuje wszystkie elementy niezbdne dla okrelenie jej
rentownoci oraz przepyww finansowych, a ich poziom wskazuje na jej dobr sytuacj
finansow.
Struktur pracy podzielono na pi rozdziaw. W rozdziale pierwszym opisano
zagadnienia oglne dotyczce analizy finansowej. Zdefiniowano pojcie analizy
finansowej, okrelono jej funkcje oraz scharakteryzowano jej kluczowe elementy, ktre
zostay uyte w czci badawczej, tj. w rozdziale pitym.
W rozdziale drugim opisano proces analizy finansowej przy pomocy zasad
rachunkowoci. Wymieniono i scharakteryzowano te zasady oraz wskazano na rda
informacji w rachunkowoci.
W rozdziale trzecim wskazano na rnice midzy prawem bilansowym a
podatkowym w ujmowaniu wynikw finansowych. Opisano proces analizy finansowej
wedug prawa bilansowego i podatkowego, wskazano na rnice midzy tymi procesami
ze szczeglnym podkreleniem

wyceny instrumentw finansowych wedug prawa

bilansowego i podatkowego, rnice w ujciu przychodw i kosztw.


W rozdziale czwartym zawarto analiz wstpn analiz finansow firmy BH
KROKOWICZ. Zawarto stabelaryzowan analiz SWOT spki BH KROKOWICZ
oraz analiz kluczowych wskanikw w Spki w latach 2009-2013.
W rozdziale pitym przeprowadzono analiz wskanikw sprawozda finansowych z
uwzgldnieniem analizy rentownoci, pynnoci finansowej, zaduenia oraz ewidencji.
Opisano rwnie wnioski i ocen kondycji finansowej spki BH KROKOWICZ.

ROZDZIA 1
ZAKRES I CELE ANALIZY FINANSOWEJ

1.1. Istota, przedmiot i zakres analizy finansowej


Analiza jest to metoda badawcza polegajca na rozbiorze, rozoeniu okrelonej
caoci na skadniki i badaniu poszczeglnych cech, waciwoci przedmiotu1.
Jednym

gwnych

rde

informacji

niezbdnej

dla

potrzeb

zarzdzania

przedsibiorstwem jest analiza ekonomiczna, a w ramach niej analiza finansowa. Analiza


ekonomiczna jest narzdziem wzbogacania wanych informacji dotyczcych zjawisk i
procesw, ich zoonoci take

przyczyn i wzajemnego uwarunkowania. Zasig i

skuteczno analizy ekonomicznej zaley przede wszystkim od rodzaju zada, metody


bada jakimi przedsibiorstwo si posuguje.
Zakres analizy ekonomicznej oraz charakter przedmiotu jest niejednolity i zaley
od:2

podmiotu, ktry sporzdza analiz,

celu przeprowadzonych bada,

stanu prawnego badanej jednostki,

obowizujcych zasad rachunkowoci.

Podstawowy skad przedmiotu analizy ekonomicznej to:3

stan ekonomiczny,

wynik ekonomiczny,

organizacja i metody gospodarowania.

Stan ekonomiczny ujmuje przedmiot analizy ekonomicznej okrelajc go na dany dzie


bilansowy. Charakteryzuje take wyposaenie przedsibiorstwa w majtek (aktywa) trway
i obrotowy oraz rda pokrycia tego majtku w kapitale wasnym i obcym. Najczciej
1 Z. Leszczyski, A. Skowronek-Mielczarek, Analiza ekonomiczno-finansowa firmy, Difin, Warszawa 2000,
s.13.
2 Por, E. Nowak, Analiza sprawozda finansowych, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2008,
s.32-33.
3Por, M.Jerzemowska, Analiza ekonomiczna w przedsibiorstwie, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne,
Warszawa 2006, s. 14-15.

zwizane z sytuacj finansow firmy, jego zdolnoci kredytowych i patniczych, take


efektywnym lokowaniem wolnych rodkw pieninych.
Wyniki ekonomiczne stanowi dynamiczny przedmiot analizy ekonomicznej,
okrelaj efekty dziaalnoci gospodarczej przedsibiorstwa. Analizie podlega wynik
finansowy netto caoksztatu dziaalnoci, wyniki czstkowe uzyskane w poszczeglnych
jej rodzajach oraz czynniki ksztatujce wynik finansowy firmy.
Organizacja i metody gospodarowania obejmuj sposb powizania komrek
organizacyjnych i zakres ich zada, organizacj pracy ludzi i wyposaenia majtkowego,
organizacj poszczeglnych sfer dziaania podmiotu gospodarczego (zbyt, logistyka),
ocen efektywnoci wdraanych przedsiwzi inwestycyjnych, motywacj pracownikw i
kadry menaderskiej, nadzr korporacyjny.4
Analiza finansowa jest jedynie czci skadow analizy ekonomicznej, ktra rozpatruje
zjawiska gospodarcze wystpujce globalnie w gospodarce a take zjawiska gospodarcze
dotyczce pojedynczych jednostek gospodarczych. W analizie ekonomicznej wyodrbnia
si:5

analiz mikroekonomiczn i makroekonomiczn,

analiz finansow,

analiz techniczno-ekonomiczn.

Podzia analizy ekonomicznej przedstawia Rysunek 1.1.1.


Rysunek 1.1.1. Podzia analizy ekonomicznej

rdo: opracowanie wasne

4Tame, s.14-15.
5 Por, L. Bednarski, Analiza finansowa w przedsibiorstwie, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
2002, s.7.

Analiza mikroekonomiczna dotyczy badania i oceny dziaalnoci przedmiotw


gospodarujcych ( przedsibiorstwo, gospodarstwo domowe, pojedyncze osoby).
Analiza makroekonomiczna obejmuj badanie i ocen wielkoci ekonomicznych
gwnie dla caej gospodarki narodowej.6
Analiza finansowa na pocztku opieraa si tylko na analizie bilansu oraz rachunku
wynikw. Obecnie z uwagi na warunki funkcjonowania przedsibiorstw jej istota ma
szerszy zakres. Analiza finansowa jest najwaniejszym narzdziem badawczym oceny
dziaalnoci, ktrej istot jest rozpatrywanie okrelonych zjawisk i procesw finansowych,
ktre odzwierciedlaj efektywno dziaania caego przedsibiorstwa.7
Istot analizy finansowej przedstawia rysunek 1.1.2.
Rysunek 1.1.2. Istota Analizy finansowej
rdo:

Opracowanie wasne.

Biorc pod uwag stan wiedzy z nauki o przedsibiorstwie, jego warunki


funkcjonowania wskazuje si nastpujce atrybuty wspczesnej analizy finansowej.
Najwaniejszymi s:8

formuowanie

wnioskw na podstawie danych liczbowych zawartych w

sprawozdaniu finansowym, a take na podstawie opisw jakociowych


dotyczcych np. analizy rynku,

analizowanie wystpujcych zjawisk i procesw nie tylko w przeszoci, ale


rwnie objte analiz biec dziaalno gospodarcz w celu stawiania
prognoz,

rozpatrywanie osigni przedsibiorstwa na tle osigni otoczenia.

6 Por., Tame, s.7.


7 Por, E. Nowak, Analiza sprawozda finansowych, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2008,
s.33.
8Por, W. Gabrusewicz, Podstawy analizy finansowej, wyd. Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
2002, s. 19- 20

Ujcie oglne wspczesnej analizy finansowej obejmuj:9

analiz efektywnoci ekonomicznej dziaalnoci przedsibiorstwa,

analiz sytuacji finansowej przedsibiorstwa.

Analiza finansowa jest najwaniejszym narzdziem badawczym oceny dziaalnoci


jednostki gospodarczej. W literaturze przedmiot analizy finansowej jest traktowany do
obszernie, co znajduje wszelakie znaczenia w wielu definicjach. Potwierdzenie braku
rwnoci pogldw w tej kwestii przedstawiono w tabeli 1.1.1. 10Pogldy przytoczonych w
tabeli 1.1.1. na temat przedmiotu analizy finansowej s zrnicowane jednak dobrze
charakteryzuj, czym si zajmuj. Podkrela si to, e przedmiotem analizy finansowej s
takie wielkoci ekonomiczne charakteryzujce dziaalno jednostki gospodarczej, ktre s
wyraone w jednostkach pieninych.
Podstawowy zakres analizy finansowej to:11

zasoby majtkowe,

stan finansowy,

wyniki dziaalnoci jednostki gospodarczej,

Zasoby majtkowe s to inaczej aktywa, s to ,, kontrolowane przez jednostk zasoby


majtkowe o wiarygodnie okrelonej wartoci, powstae w wyniku przeszych zdarze,
ktre spowoduj w przyszoci wpyw do jednostki korzyci ekonomicznych12.
Stan finansowy jest ujciem statycznym przedmiotu analizy, ustalanym na okrelony
moment (dzie). Obejmuje on stan wyposaenia przedsibiorstwa w skadniki majtku
trwaego i obrotowego, rodki zaangaowane w inwestycje i wartoci niematerialne oraz
finansowe pokrycie tych skadnikw z kapitaw wasnych lub obcych (zobowiza).
Wie si to z ksztatowaniem si sytuacji (pozycji) finansowej przedsibiorstwa, jego
zdolnoci patnicz i kredytow, efektywnym lokowaniu wolnych rodkw pieninych,
w tym zagospodarowaniem osignitych nadwyek finansowych.13

9 M. Walczak, Prospektywna analiza finansowa w przedsibiorstwie, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne,


Warszawa 1998r., s.50.
10 Por, W. Gabrusewicz, Podstawy analizy finansowej, wyd. Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne,
Warszawa 2002r., s.21-22.
11 Por, E. Nowak, Analiza sprawozda finansowych, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2008,
s.31-33.
12 Ustawa o rachunkowoci z dnia 29 wrzenia 1994 roku, art. 3 ust. 1 pkt. 12.
13 L. Bednarski, Analiza finansowa w przedsibiorstwie, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
2002, s.11.

Natomiast wyniki finansowe s ujciem dynamicznym przedmiotu analizy. Ustala si je za


pewien okres jako sum wynikw narastajcych w cigu miesica, kwartau lub roku.
Omawiane wyniki to zyski lub straty ujte w wielkociach brutto lub netto. Oddziauj na
nie takie czynniki, jak przychody ze sprzeday, koszty wasne, rozliczenia w formie
podatkw, dotacji, dywidendy itp.; okrelaj je wskaniki rentownoci jako relacj wyniku
finansowego do obrotu, zaangaowanych zasobw osobowych, majtkowych lub
kapitaowych.14
W analizie sytuacji w przedsibiorstwie oprcz przedmiotowego, rwnie wany jest jej
zakres czasowy, przestrzenny i podmiotowy. Bardziej szczegowy jej zakres i przedmiot
przedstawiono na rysunku 1.1.3.15
Rysunek 1.1.3. Zakres i przedmiot analizy finansowej

14 L. Bednarski, Analiza finansowa w przedsibiorstwie, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa


2002, s.11-12.
15 Por, W. Gabrusewicz, Podstawy analizy finansowej, wyd. Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne,
Warszawa 2002r., s.23.

rdo: Opracowanie wasne.

Tabela 1.1.1. Przedmiot analizy finansowej w ujciu rnych autorw

1. T. Waniewski
E. Kurtys
B. Wersty
J. Szczepaniak
L. Bednarski
W. Jele
J. Skowroski
(koncepcje UE)
rdo: Opracowanie wasne.

10

efektywno gospodarowania, pynno finansowa, zaduenie


ryzyko firm, aktywno ekonomiczna, rynek kapitaowy
przychody, koszty wasne, wynik finansowy, rentowno,
efektywno przedsiwzi, stan finansowy
pynno finansowa, zaduenie, zarzdzanie aktywami,
rentowno, warto rynkowa
efektywno gospodarowania, sia dochodowa, rentowno,
sytuacja majtkowa, sytuacja finansowa
majtek przedsibiorstwa, rda pokrycia majtku, zdolno
patnicza, przychody, koszty i wynik finansowy, organizacja i
metody gospodarowania
dynamika dziaalnoci przedsibiorstwa, opacalno, pynno
finansowa, zwrotno kapitau, efektywno majtku
efektywno dziaalnoci, pynno finansowa, rentowno
kapitaw, rentowno lokat kapitaowych

Naley pamita, e bada gwnie zdarzenia z przeszoci po to, aby wycign wnioski na
przyszo. Zatem wspczesna analiza finansowa wykazuje coraz wyraniejszy charakter
decyzyjny.
W duym stopniu przedmiot analizy finansowej zaley od tego:16

kto przeprowadza analiz finansow,

w jakim celu j przeprowadza,

jakimi dysponuje danymi liczbowymi.

Przedmiot i zakres analizy finansowej w gospodarce rynkowej nie ma jednolitego


charakteru, gdy zaley od:

szczegowoci danych,

moliwoci pozyskania informacji podmiotu oceniajcego.

Podstawowym

celem

analizy

finansowej

jest

dostarczenie

okrelonym

uytkownikom odpowiednio przetworzonych In formacji analitycznych. Informacje te


wykorzystywane s przy ocenie sytuacji jednostki gospodarczej oraz podejmowaniu
racjonalnych decyzji.
Istot

zasady

racjonalnego

gospodarowania

jest

zapewnienie

takiego

gospodarowania, aby przy danym nakadzie rodkw otrzyma maksymalny stopie


realizacji celu, albo przy danym stopniu realizacji celu uy minimalnego nakadu
rodkw.17
1.2. Rodzaje analizy finansowej
Dua i rosnca w gospodarce rynkowej rola analizy finansowej powoduje, e w teorii i
praktyce wyrnia si rne jej rodzaje ze wzgldu na kryteria. Podstawowe kryteria
podziau i rodzaje analizy finansowej przedstawia tabela 1.2.1.18
Tabela1.2.1. Rodzaje analizy finansowej ze wzgldu na kryteria
KRYTERIUM PODZIAU

RODZAJE ANALIZY FINANSOWEJ

PRZYJTA METODA BADA

Analiza funkcyjna
Analiza kompleksowa
Analiza decyzyjna

ZAKRES PRZEDMIOTOWY BADA

Analiza caociowa
Analiza odcinkowa

16 Tame, s. 26.
17 L. Bednarski, Analiza finansowa w przedsibiorstwie, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
2002, s.10.
18 Tame., s. 27.

11

SZCZEGOWO BADA

Analiza oglna
Analiza szczegowa

FORMA BADA

Analiza wskanikowa
Analiza rozliczeniowa

CZAS OBITY ANALIZ

Analiza retrospektywna
Analiza bieca
Analiza prospektywna

ZAKRES PRZESTRZENNY BADA

Analiza pojedynczego przedsibiorstwa


Analiza midzyzakadowa

PRZEZNACZENIE ANALIZY

Analiza zewntrzna
Analiza wewntrzna

rdo: opracowanie wasne

Jak wynika z wyej zaprezentowanej tabeli przyjmujc za kryterium metod bada


wyrnia si trzy rodzaje analiz:

analiza funkcyjna,

analiza kompleksowa,

analiza decyzyjna.

Analiza funkcjonalna polega na badaniu oddzielnych zjawisk, wystpujcych


w dziaalnoci gospodarczej przedsibiorstwa, przez osoby lub komrki organizacyjne
funkcjonalnie odpowiedzialne za ksztatowanie si i rozwj tych zjawisk. Taki podzia
pozwala na skrcenie czasu przeprowadzania analizy, ale nie dostrzega ona wzajemnych
zwizkw i oddziaywa pomidzy poszczeglnymi zjawiskami.
Analiza kompleksowa polega na przeprowadzeniu oceny dziaalnoci gospodarczej
i stanu ekonomicznego z punktu widzenia powiza i zalenoci wystpujcych midzy
zjawiskami gospodarczymi.19 Ta ocena prowadzonej dziaalnoci i stanu ekonomicznego
dostarcza uporzdkowany obraz zjawisk, wyraony we wskanikach i zalenociach
przyczynowo-skutkowych. Zatem, jest czasochonna i trudniejsza do przeprowadzenia, ale
w porwnaniu z analiz funkcjonaln jest doskonalszym narzdziem poznania i oceny
zjawisk gospodarczych wystpujcych w przedsibiorstwie.20
Analiza decyzyjna sprowadza si do bada wycinkowych, grupujcych zjawiska
gospodarcze wok zamierzonej lub zrealizowanej decyzji.21 Szybkie i kompleksowe
opracowanie tej analizy, w pewnym stopniu zmniejsza moliwo dostrzeenia
19M. Sierpiska, T. Jachna, Ocena przedsibiorstwa wedug standardw wiatowych, Warszawa 1997, s. 18.
20 Por, Tame, s. 30.
21Por, Tame, s. 18.
12

niedoskonaoci. Analiz funkcjonaln przeprowadza jednoczenie wiele osb, co


umoliwia skrcenie czasu jej wykonywania. Przy tej analizie bardzo wana jest
znajomo nowoczesnych technik obliczeniowych.
Inne kryterium podziau, jakim jest zakres zagadnie objtych analiz wyrniamy:

analiza caociowa

analiza odcinkowa (problemowa, czciowa)

Analiza

caociowa

dotyczy

wszystkich

zjawisk

wystpujcych

przedsibiorstwie. W zalenoci od jej celw mog by zastosowane badania o charakterze


oglnym

lub

szczegowym.

przedsibiorstwa,

natomiast

Badania

oglne

obejmuj

szczegowe

zajmuj

si

caociowe

konkretnymi

wyniki

problemami,

uwidaczniaj przyczyny niepowodze i rda sukcesw.


Analiza odcinkowa polega na odrbnym badaniu ronych dziedzin dziaalnoci np.:
produkcji, zatrudnienia, kosztw. Przy badaniach odcinkowych zawa si wpyw
czynnikw ksztatujcych badane zjawisko do bliskich zalenoci, bez stwierdzania
nastpstw w innych dziedzinach dziaalnoci. Rni si od analizy caociowej innym
przedziaem czasu.
Stopie szczegowoci jest bada jest podstaw podziau na:

analiza oglna.

analiza szczegowa.

Analiza oglna obejmuje caoksztat dziaalnoci, ktrej prace badawcze opieraj


si na wskiej grupie odpowiednio dobranych wskanikw syntetycznych. Brak w niej
bada wzajemnych zalenoci wystpujcych midzy zjawiskami gospodarczymi. Stanowi
ona podstaw do podejmowania biecych oraz rozwojowych decyzji dotyczcych caego
przedsibiorstwa.
Analiza szczegowa polega na badaniu okrelonego odcinka dziaalnoci,
wzgldnie okrelonego problemu, w sposb szczegowy, oparty na szerokim zakresie
informacji i wskanikw umoliwiajcych uchwycenie zalenoci przyczynowoskutkowych midzy badanymi zjawiskami. Jest ona rwnie czasochonna, lecz wszystkie
niezbdne czynnoci s niezbdne do zaproponowania sposobw i moliwoci uprawnie
dziaalnoci przedsibiorstwa.
Forma prowadzenia bada jest kolejnym kryterium dzielce analiz finansow na:

analiz wskanikow,

analiz rozliczeniow.
13

Analiza wskanikowa dostarcza informacji o sytuacji finansowej i wynikach


dziaalnoci gospodarczej badanej firmy na podstawie zbioru wskanikw logicznie ze
sob powizanych. Aby przy pomocy analizy wskanikowej mc dokona prawidowej
oceny

analizowanych

zjawisk

wane

jest

przestrzeganie

okrelonej

procedury

postpowania, ktra wyodrbnia nastpujce etapy:22

wybr zjawisk gospodarczych przedsibiorstwa objtych badaniem i ocen.

staranny dobr adekwatnych wskanikw do analizowanych zjawisk,

weryfikacja poprawnoci przyjtych wskanikw,

skorygowanie sposobu mierzenia wskanika i wspczynnika lub ustalenie


dodatkowych wskanikw i wspczynnikw, pozwalajcych uzyska dokadny
i obiektywny obraz analizowanych zjawisk,

obliczenie wskanika i/lub wspczynnika na podstawie zweryfikowanych


miernikw oraz postawienie diagnozy i sformuowanie decyzji.

Wiksz warto poznawcz charakteryzuje analiza rozliczeniowa, ktra polega na badaniu


i ocenie zwizkw i wspzalenoci wystpujcymi midzy poszczeglnymi zjawiskami.
Dziki czemu moliwa jest identyfikacja czynnikw ksztatujcych badane procesy i
zjawiska oraz peniejsza ocena ich oddziaywania na wyniki dziaalnoci jednostki
gospodarczej. Warto poznawcza analizy rozliczeniowej sprawia, e jest ona szczeglnie
przydatna w procesie zarzdzania23.
Ze wzgldu na czas objty analiz mona podzieli j na:

analiz retrospektywn (ex post),

analiz biec (operatywna),

analiz prospektywn (ex ante).

Podstawowym celem analizy retrospektywnej jest przeprowadzenie bada


strukturalnych i przyczynowych w odniesieniu do minionych zada gospodarczych
w przyjtym przedziale czasu (kwarta, rok). Dziki wynikom analizy ex post mona nie
tylko wyjani zmiany, jakie zaszy w przedsibiorstwie jako caoci, lecz rwnie
w poszczeglnych wycinkach jego dziaalnoci. Mona take, wykorzystujc uzyskane
wyniki, zapobiega w przyszoci zmianom niepodanym, a take utrwala tendencje
22Por, W. Gabrusewicz, Podstawy analizy finansowej, wyd. Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne,
Warszawa 2002r., s.29.
23Por, W. Gabrusewicz, Podstawy analizy finansowej, wyd. Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne,
Warszawa 2002r., s.30.

14

w zarzdzanych obiektach gospodarczych. Moe by przeprowadzona na wszystkich


szczeblach zarzdzania w przedsibiorstwie.24
Analiza bieca ma na celu przygotowanie informacji analitycznych o zjawiskach
i procesach gospodarczych i ich wynikach w relatywnie krtkich odcinkach czasu
zmiana, dzie, dekada. Analiz t wykorzystuje si przede wszystkim w tych ogniwach
przedsibiorstwa, gdzie prawidowy przebieg procesw ma wane znaczenie z punktu
widzenia ostatecznych wynikw pracy przedsibiorstwa.
Analiza prospektywna moe by prowadzona na wszystkich poziomach
zarzdzania przedsibiorstwem. Pozwala ona ustali wyniki przewidywanych procesw
gospodarczych we wszystkich dziedzinach dziaalnoci oraz w przedsibiorstwie jako
caoci. Uwzgldnia si w niej czynniki zarwno te, ktre dziaay wczeniej, jak i te, ktre
mog pojawi si w przyszoci. Analiz ex ante stosuje si we wszystkich procesach
decyzyjnych, szczeglnie w procesie planowania. Pozwala ustali skutki rozpatrywanych
wariantw planistycznych oraz ewentualnych zmian kierunku i siy dziaa zaoonych w
planie czynnikw wewntrznych i zewntrznych. Wyrnia si tu analiz taktyczn
(obejmuje okresy nie dusze ni jeden rok) oraz analiz strategiczn (dotyczy okresw
duszych ni jeden rok)25.
1.3. Metody analizy finansowej
W ujciu oglnym przez metod naley rozumie wiadomy i uporzdkowany sposb
badania rzeczy i zjawisk, prowadzcy do zamierzonego celu26. Kierujc si oglnie
przyjtym sformuowaniem mona uzna, e metoda w analizie finansowej oznacza
przyjte sposoby zbierania, porzdkowania, oceny i interpretacji danych empirycznych
dotyczcych wynikw i sytuacji finansowej przedsibiorstwa turystycznego, prowadzce
do wyjanienia przyczyn ich zmian.
Metoda stanowi w kadej nauce podstaw poznania obiektywnej rzeczywistoci
i narzdzie rozwizywania zoonych problemw badawczych. Jednak metody analizy
finansowej przyjmuj szczeglne znaczenie. Wie si to z wikszym charakterem
metodycznym ni teoretycznym, czyli z przyporzdkowaniem odpowiednich wielkoci
liczbowych, a nastpnie z ich pomiarem i ocen.
24L. Bednarski, R. Borowiecki, J. Duraj, K. Kurtys, T. Waniewski, B. Wersty, Analiza ekonomiczna
przedsibiorstwa, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego we Wrocawiu,
Wrocaw 2003, s. 14.
25M. Jerzemowska, Analiza ekonomiczna w przedsibiorstwie, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne,
Warszawa 2006, s. 16-17.
26S. Nowak, Metodologia bada Spoecznych, PWN, Warszawa 2008, s. 19.

15

Analiza finansowa posuguje si metodami oglnymi i szczeglnymi. Do


podstawowych metod oglnych zalicza si metody: indukcji, dedukcji, redukcji. Natomiast
do najwaniejszych metod szczegowych nale metody analizy jakociowej i ilociowej.
Istot metody indukcyjnej jest formuowanie uoglnie na podstawie wnikliwego
rozpoznania zjawisk czstkowych. Analiz rozpoczyna si od zjawisk szczegowych,
elementarnych, przyczynowych i stopniowo przechodzi si do uoglnie i wnioskw, jako
syntezy procesu analitycznego. Ze wzgldu na charakterystyczny kierunek bada metoda
jest czsto nazywana metod scalania. Kierunek tych bada zapisa mona w takiej
postaci:

Analiza finansowa przeprowadzona za pomoc tej metody rozpoczyna si od


badania

wszystkich

obszarw

dziaalnoci

przedsibiorstwa,

wykorzystania

zaangaowanych w tej dziaalnoci czynnikw, a dopiero pniej ustala si wpyw


gospodarowania tymi czynnikami na wyniki finansowe firmy. Zaleta tej metody jest do
dua obiektywno wynikw, gdy jest wnikliwa, wszechstronna i dokadna. Jednak jest
bardzo pracochonna.
Metoda dedukcji reprezentuje odwrotny kierunek bada w stosunku do metody
indukcyjnej. A mianowicie przechodzi od zjawisk oglnych do zjawisk szczegowych, od
skutkw do przyczyn, od wynikw do czynnikw. Zgodnie z tym procedura postpowania
charakteryzuje si w nastpujcy sposb:

Analiza finansowa z zastosowaniem tej metody rozpoczyna si od analizy wynikw


finansowych, natomiast badanie czynnikw, ktre miay istotny wpyw na wielko
i zmian wyniku finansowego dokonuje si w dalszej kolejnoci. Jest ona metod trudn,
gdy analityk musi potrafi dokadnie oceni badane zjawisko, umie sformuowa
problemy oraz wiedzie, ktre problemy podda badaniu. Jako zalet tej metody uwaa si
jej mniejsz w stosunku do poprzedniej pracochonnoci. Badaniu poddawane s
wycznie te elementy, z ktrych to zjawisko si skada, ktre w najwikszym stopniu
wpywaj na badane zjawisko.

16

Najtrudniejsz w zastosowaniu w praktyce jest metoda redukcji nazywana rwnie


metod weryfikacji. Skada si z trzech elementw postpowania badawczego:

sformuowania tez i wnioskw syntezy wstpnej,

zweryfikowania prawdziwoci tez i wnioskw wstpnych w postpowaniu


analitycznym,

podsumowania ustale dokonanych w trakcie weryfikacji i sformuowania


syntezy kocowej.

Metoda wymaga sformuowania problemu, przeprowadzenia bada analitycznych


potwierdzajcych lub odrzucajcych wstpne ustalenia oraz konieczna jest synteza
kocowa. Analityk przeprowadzajcy analiz metod redukcji musi posiada dobr
znajomo zagadnie funkcjonowania przedsibiorstwa oraz dobrego opanowania
warsztatu badawczego.
Zaliczane do metod szczegowych, metody analizy jakociowej (zwane rwnie
metodami opisowymi), przedstawiaj badane zwizki i zalenoci w formie opisowej,
werbalnej, bez prb nadawania im ilociowego niezalenego wyrazu. Polegaj gwnie na
opisie wielkoci, dynamiki i struktury rozpatrywanych zjawisk. Niewtpliw zalet
omawianych metod jest ich prostota i zwizana z tym dua atwo w praktycznym ich
stosowaniu. Wad natomiast to, e nie pozwalaj na dokadn kwalifikacj zalenoci
istniejcych pomidzy badanymi zjawiskami. Ma to istotne znaczenie w zakresie
dokadnego rozpoznania charakteru analizowanych zalenoci, ucilenia zbioru
czynnikw i uporzdkowania ich wedug siy i kierunku oddziaywania na badan zmienn
ekonomiczn. Utrudnia to w konsekwencji precyzyjne prognozowanie ksztatowania si tej
zmiennej w przyszych okresach. Pomimo tych wad metody jakociowe powinny by w
dalszym cigu stosowane w analizie, lecz gwnie we wstpnej jej fazie stwarzajc niejako
grunt do zastosowania ilociowych metod analizy przyczynowo-skutkowej.27
Istotn przewag nad metodami jakociowymi maj metody ilociowe. Wyraa si to m.
in. w tym, e wyniki uzyskane przy ich zastosowaniu maj bardziej jednoznaczny
charakter. Natomiast wyniki osignite na podstawie zastosowania metod jakociowych
wynikaj z dowiadczenia badacza oraz jego wiedzy. W analizie finansowej zastosowanie
znajduje wiele metod ilociowych. Dokonujc podziau ze wzgldu na stopie wnikliwoci
mona wyrni metody: porwna, determistyczne , stochastyczne.

27Tame, s. 36-40.
17

Metoda porwna okrelana te mianem metody odchyle, polega na porwnaniu


badanych zjawisk z innymi wielkociami oraz ustaleniu rnic midzy cechami
porwnywanych zjawisk. W metodzie tej ocenia si zawsze przynajmniej dwie kategorie
liczb. Jedna wyraa stan faktyczny, a druga stanowi podstaw porwna. W rezultacie
otrzymuje si rnice dodatnie lub ujemne zachodzce pomidzy porwnywanymi
wielkociami. Przedmiotem porwna mog by liczby wzgldne i bezwzgldne. Proste
porwnania polegaj na obliczeniu rnic w porwnywalnych zjawiskach, lecz uzyskane
odchylenia nie stanowi podstawy do oceny zaistniaych przyczyn, przez co nie maj
wartoci poznawczej. Naley pamita, e ocena opisowa oparta na przypuszczeniach
wpywu i rangi czynnikw nie pozwala na waciw ocen zarwno przyczyn pierwotnych
wystpowania odchyle, jak i wtrnych dotyczcych stopnia oddziaywania.
Zachodzi, zatem konieczno przeprowadzenia analizy przyczynowej, w ktrej
zakada si szczegowe i wymierne okrelenie wpywu poszczeglnych czynnikw na
powstae odchylenia28. W zalenoci od wielkoci przyjtej za baz odniesienia wyrnia
si nastpujce kierunki porwna29:

porwnania w czasie, gdy baz odniesienia stanowi wielkoci rzeczywiste lat


ubiegych,

porwnanie z planem, wwczas gdy wzorcem porwna s zaoenia planu


przedsibiorstwa,

porwnania w przestrzeni najczciej przeprowadzane przy przyjciu za


podstaw odniesienia wielkoci rzeczywistych innych przedsibiorstw (analizy
midzyzakadowe) czy rednich wielkoci branowych.

Podstawowym celem metod deterministycznych jest ustalenie, jaka cz


odchylenia badanej wielkoci ekonomicznej wynika z dziaania poszczeglnych
czynnikw. Z gry s oznaczone zarwno posta zalenoci, jak te rodzaj i liczba
czynnikw okrelajcych t wielko. Do podstawowych metod deterministycznych,
wykorzystywanych powszechnie w analizie finansowej, nale: metoda podstawie
acuchowych, metoda rnicowania, metoda rnic czstkowych, metoda funkcyjna,
metoda logarytmiczna30.

28 L. Bednarski, R. Borowiecki, J. Duraj, K. Kurtys, T. Waniewski, B. Wersty, op. cit., s. 32.


29 Tame, s. 34.
30 Sprawozdania finansowe i ich analiza. Analiza finansowa, red. B. Micherda 2005, Stowarzyszenie
Ksigowych w Polsce, Warszawa 2005, s. 28.

18

Najczciej stosowan metod w praktyce, mimo wielu wad jest metoda kolejnych
podstawie. W ujciu rozwinitym wystpuje pod nazw podstawie acuchowych, a w
ujciu uproszczonym rnicowania.
Metoda kolejnych podstawie wymaga wykonania nastpujcych dziaa:
obliczenia odchylenia bezwzgldnego analizowanego zjawiska,
ustalenia czynnikw, jakie wpyny na badane zjawisko,
ustalenia, jak zmieni si kady z czynnikw w stosunku do okresu bazowego,
okrelenia formuy matematycznej wyraajcej badane zjawisko,
obliczenia, jak zmiana kadego z czynnikw wpyna na oglne odchylenie
badanego zjawiska,
Metoda podstawie acuchowych polega na kolejnym zastpowaniu czynnikw
bazowych czynnikami rzeczywistymi. Jej wad jest to, e zmiana kolejnoci podstawie
powoduje zmian odchyle czstkowych. Oglne odchylenie pozostaje bez zmian, jedynie
wpyw poszczeglnych czynnikw si zmienia. W celu uzyskaniu poprawnych wynikw
naley wzi najpierw pod uwag wpyw czynnikw ilociowych ( w pierwszej kolejnoci
pierwotne, potem wtrne), nastpnie wpyw czynnikw wartociowych (wedug
kolejnoci: ceny, potem koszty).
W metodzie rnicowania powtarzajcy czynnik wycza si poza nawias. Wpyw
badanego czynnika wystpuje jako rnica pomidzy czynnikiem z okresu badanego
i bazowego, pozostae czynniki wystpuj wedug wartoci z okresu bazowego, jeeli byy
ju podstawiane to z okresu badanego.
Zalet metody kolejnych podstawie jest dua prostota i maa pracochonno,
jednak wad jest maa poprawno matematyczna.
Rwnie kolejna metoda rnic czstkowych moe wystpowa w ujciu
rozwinitym, jak i w ujciu uproszczonym. Pozwala na ustalenie odchyle indywidualnych
i cznych. Rnice czstkowe, ktre wyraaj wpyw jednego czynnika oblicza si przy
zaoeniu niezmiennoci pozostaych czynnikw w stosunku do okresu bazowego.
Wyodrbnia si rnice czstkowe wyraajce czny wpyw czynnikw i traktuje si je
jako oddzielne elementy badania przyczynowego. W wyniku wyodrbnienia cznego
wpywu czynnikw moliwe jest wszechstronne poznanie przyczyn ustalonej w drodze
porwnania rnicy midzy badanymi wielkociami. W metodzie tej zawsze otrzymuje si
jednakowe wyniki, bez wzgldu na kolejno podstawie czynnikw31.
31 M. Walczak, Analiza finansowa w zarzdzaniu wspczesnym przedsibiorstwem, DIFIN, Warszawa
2007, s. 174-178.

19

Metoda funkcyjna wskazuje jednoznaczne i poprawne pod wzgldem matematycznym


odchylenia czstkowe, jest jednak pracochonna i skomplikowana obliczeniowo. Polega
gwnie na ustaleniu wskanikw zmiennoci poszczeglnych czynnikw, a nastpnie
wykorzystaniu ich do waciwego przeliczenia bazowej wielkoci badanego wskanika32.
Metoda logarytmowania pozwala na osignicie dokadnych wynikw, ktre s najbardziej
zblione do wielkoci odchyle obliczonych za pomoc metody funkcyjnej lub podstawie
krzyowych. Przy wykorzystaniu komputera stopie trudnoci jest may, rwnie
pracochonna33.
1.4. rda informacji w analizie finansowej
Sprawozdania

finansowe

jednostki

stanowi

finalny

produkt

systemu

rachunkowoci finansowej, s efektem pomiaru dziaalnoci prowadzonej przez jednostk.


Ich celem jest dostarczenie informacji dla decyzji ekonomicznych. Sprawozdania
finansowe powinny dotyczy rzeczywistoci gospodarczej przedsibiorstwa, ktre
zawieraj posegregowane, przetworzone dane o zdarzeniach gospodarczych i transakcjach.
Wyniki analizy finansowej s zalene w duym stopniu od rodzaju, zawartoci
i jakoci materiaw rdowych. Jeeli podstaw do podjcia decyzji bd materiay
niekompletne,

niewiarygodne

czy

niestarannie

zweryfikowane

uniemoliwi

wyprowadzenie poprawnych wnioskw.


Materiay rdowe analizy finansowej mona podzieli na:34

materiay wewntrzne, ktre zawieraj informacje pochodzce z wewntrz


przedsibiorstwa,

materiay zewntrzne, ktre informuj o otoczeniu, czyli zewntrznych


warunkach funkcjonowania przedsibiorstwa.

Gwnym rdem danych o przedsibiorstwie s materiay wewntrzne, ktre mog mie


charakter ewidencyjny i pozaewidencyjny. Zasadnicze znaczenie maj materiay
ewidencyjne, gdy s wynikiem przyjtych zasad ewidencji ekonomicznej, tj. statystyki
ekonomicznej i rachunkowoci. Zasady ewidencyjne funkcjonujce w przedsibiorstwie s
uregulowane obligatoryjnym przepisami prawa, mog rwnie wynika z wewntrznych
zasad

ewidencyjnych

sucych

wewntrznemu

zarzdzaniu.

Wrd

materiaw

32L. Bednarski, Analiza finansowa w przedsibiorstwie, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa


2002, s.30.
33 Tame, s. 52.
34Por, W. Gabrusewicz, Podstawy analizy finansowej, wyd. Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne,
Warszawa 2002r., s.34.

20

ewidencyjnych

mona

wyrni:

pierwotn

wtrn

dokumentacj

operacji

gospodarczych, analityczne i syntetyczne urzdzenia ewidencyjne, sprawozdawczo


opart na treciach wynikajcych z zapisw dokonanych w urzdzeniach ewidencyjnych.
Materiay rdowe pozaewidencyjne maj natomiast charakter pomocniczy,
uzupeniajcy, to jednak ich brak lub niekompletno moe utrudni lub nawet
uniemoliwi przeprowadzenie analizy w wybranym zakresie. Dane pozaewidencyjne
wykorzystywane w analizie obejmuj35:

wyniki poprzednich analiz,

opracowane dane postulowane (plan finansowy (biznesplan)), a take pozostae


dane postulowane (kalkulacje wstpne, kosztorysy, normy kosztw),

protokoy z przeprowadzonych kontroli i rewizji zarwno przez organy


zewntrzne jak i zewntrzne, a take wnioski po kontrolne,

protokoy z posiedze zarzdu i rad nadzorczych,

informacje pochodzce od kompetentnych pracownikw.

Oprcz zaprezentowanych wewntrznych materiaw rdowych do oceny


kondycji finansowej firmy wykorzystuje si take materiay zewntrzne dotyczce jej
otoczenia. Dostarczaj one informacji wyjaniajcych uwarunkowania danej dziaalnoci
oraz umoliwiaj porwnania z wynikami innych podmiotw funkcjonujcych w
otoczeniu rynkowym, co pozwala oceni skale sukcesu lub poraki finansowej firmy.
Typowym ewidencyjnym materiaem rdowym wykorzystywanym w analizie jest
sprawozdawczo przedsibiorstwa.
Klasyfikowana moe by wedug rnych kryteriw36:

czstotliwoci sporzdzania sprawozda,

odbiorcw sprawozda,

obowizku sporzdzania sprawozda,

zakresu przedmiotowego.

Czstotliwo sporzdzania sprawozdawczoci wynika z potrzeb zarzdzania


gospodark, a take z wymaga zewntrznych i wewntrznych odbiorcw sprawozda.
Zazwyczaj s to sprawozdania miesiczne, kwartalne i roczne.

35 M. Walczak, Analiza finansowa w zarzdzaniu, wyd. Difin, Warszawa 2007, s. 72.


36Por, E. Siemiska, Finansowa kondycja firmy, Warszawa 2003, s. 41.
21

W zalenoci od charakteru odbiorcw rozrnia si dokumentacj wewntrzn


przeznaczon dla kadry zarzdzajcej (gwnie dla celw decyzyjnych i kontrolnych) oraz
dla zewntrznego krgu odbiorcw.
Z obowizku jednostki wynika konieczno przygotowania w przedsibiorstwie
dokumentw sprawozdawczych. Jest to te uwarunkowane wewntrznymi potrzebami
informacyjnymi, ktrych cel okrela zakres przygotowywanych danych. S to
sprawozdania obligatoryjne wymagane regulacjami prawnymi dotyczcymi midzy innymi
ustawy o rachunkowoci, statystyki finansowej, obrotu giedowego.
W zalenoci od zakresu przedmiotowego danych rdowych sprawozdawczo
dzieli si na rzeczow i finansow. Sprawozdawczo rzeczowa stanowi materiay
rdowe do analizy techniczno ekonomicznej, natomiast sprawozdawczo finansowa
suy

przede

wszystkim

potrzebom

analizy

finansowej.

Zakres

przedmiotowy

sprawozdawczoci wyniki z charakteru prowadzonej dziaalnoci, jego struktury


organizacyjnej i powiza kapitaowych. Sporzdzany jest z rn czstotliwoci i
szczegowoci.
Podstawowe znaczenie dla oceny dziaalnoci kadego przedsibiorstwa ma roczne
sprawozdanie finansowe. W wietle wymogw art. 45 ustawy o rachunkowoci powinno
obejmowa37:
bilans,
rachunek zyskw i strat,
informacje

dodatkowe,

obejmujce

wprowadzenie

do

sprawozdania

finansowego oraz dodatkowe informacje i objanienia.


Do pozostaych sprawozda finansowych potrzebnych do oceny finansowej
przedsibiorstwa naley:

pozostaa sprawozdawczo sporzdzana gwnie na rzecz GUS (np. o stanie i


ruchu rodkw trwaych),

ksigi rachunkowe przedsibiorstwa, szczeglnie zestawienia obrotw i sald na


kontach syntetycznych,

dokumenty dotyczce rnych obszarw funkcjonowania przedsibiorstwa,

owiadczenia podatkowe, sprawozdania i wnioski pokontrolne, wyniki


inwentaryzacji,

plany gospodarcze przedsibiorstw, ich programy rozwojowe, wykonywane

37 Ustawa z dnia 29 wrzenia 1994r. o rachunkowoci, art. 45, ust. 2.


22

wczeniej biece analizy odcinkowe i okresowe,

rozmowy i dyskusje z przedstawicielami kadry kierowniczej, informacje


zewntrzne dotyczce otoczenia przedsibiorstwa pochodzce ze rde: GUS i
WUS, publikacje w prasie fachowej, wyniki prowadzonej analizy rynku, itp.

Dla zachowania przejrzystoci, rzetelnoci, wiarygodnoci i porwnywalnoci


informacji, sprawozdawczo podlega regulacji prawnej. Podstaw tej regulacji, stanowi
kodeks handlowy, prawo podatkowe, ustawa o rachunkowoci oraz przepisy i ustalenia
okrelane

przez

Ministerstwo

Finansw

czy

Gwny

Urzd

Statystyczny38.

Podstawowe zasady sporzdzania sprawozda finansowych39:

zasada memoriau w ksigach rachunkowych jednostki naley uj koszty i


przychody dotyczce danego roku obrotowego, niezalenie od terminu ich
zapaty,

zasada wspmiernoci do aktyww lub pasyww naley zalicza przychody


lub koszty dotyczce przyszych okresw oraz przypadajce na ten okres
sprawozdawczy koszty, ktre jeszcze nie zostay poniesione,

zasada kontynuacji dziaania - domniemanie, e jednostka bdzie kontynuowaa


dziaalno w dajcej si przewidzie przyszoci,

zasada ostronej wyceny zgodnie z t zasad: elementy zysku mog by


zaliczone po ich zrealizowaniu, koszty naley wykaza nawet takie, ktre
zostan uprawdopodobnione, skadniki majtku wycenia si po cenach
historycznych nie w wyszych od cen rynkowych,

zasada cigoci (porwnywalnoci) - zakada stae stosowanie z okresu na


okres, raz przyjtych zasad w celu zapewnienia porwnywalnoci danych,

zasada istotnoci - sprawozdaniu musz by wykazane wszystkie pozycje, ktre


maj istotne znaczenie dla oceny jednostki i zdarze gospodarczych oraz dla
podejmowania decyzji,

zasada indywidualnej wyceny (niekompensowania) - wymaga oddzielnej


wyceny kadego poszczeglnego skadnika aktyww i pasyww, przychodw i
zwizanych z nimi kosztw,

38 Z. Leszczyski, A. Skowronek-Mielczarek op. cit., s. 20.


39 Rachunkowo finansowa przedsibiorstwa wedug polskiego prawa bilansowego oraz Dyrektyw UE i
MSR/MSSF cz 1, praca zbiorowa pod redakcj K. Sawickiego, EKSPERT Wydawnictwo i Doradztwo,
Wrocaw 2009, s. 21-22.

23

Bardzo wany jest dobr i weryfikacja materiaw rdowych, poniewa s jednymi z


podstawowych elementw mwicych o jakoci przeprowadzonej analizy. Zy i
niekompletny dobr materiaw moe sta si przyczyn bdnych ustale, co moe
spowodowa podjcie nieskutecznego dziaania. Informacje do sporzdzania analizy
powinny dotyczy kilku okresw, poniewa wtedy bdzie zachowany warunek
porwnawczy badanych zjawisk oraz bdzie istniaa moliwo okrelenia tendencji
rozwoju poszczeglnych zjawisk.
Gwnym sprawozdaniem, a zarazem najwaniejszym rdem informacji do
analizy finansowej w przedsibiorstwie jest bilans. Obejmuje wartociowe zestawienie
aktyww i pasyww badanej jednostki gospodarczej na okrelony dzie, zwany
momentem bilansowym. Od czasw uznania bilansu za podstawowe sprawozdanie
finansowe przedsibiorstwa, stanowi on nieprzerwanie przedmiot bada naukowych
dotyczcych prawidowoci, odzwierciedlania majtku, ukadu poszczeglnych pozycji,
problematyki ustalania zasad wyceny aktyww i pasyww, wyraania realnej wielkoci
wyniku finansowego itp.40
Bilans przedstawia wszystkie skadniki majtkowe firmy po jednej stronie oraz
rda ich finansowania po drugiej. Suma wszystkich bdcych w dyspozycji
przedsibiorstwa skadnikw majtkowych, czyli aktyww, jest rwna sumie rde ich
finansowania. Strony aktyww i pasyww s uporzdkowane w nastpujcy sposb:
aktywa - uszeregowane wedug stopnia pynnoci, tj. od najmniej do najbardziej pynnych,
natomiast pasywa wedug terminu wymagalnoci tj. od kapitaw wasnych do zobowiza
krtkoterminowych41.Jest to syntetyczne zestawienie obrazujce sytuacj finansow firmy
w danym momencie czasu, czyli w dniu, na ktry zosta sporzdzony. Dane z bilansw
sporzdzanych dla kilku kolejnych okresw (lat) mog sta si przedmiotem interesujcej
analizy take w ujciu dynamicznym. Wielkoci prezentowane w bilansie s danymi
zagregowanymi,

odzwierciedlajcymi

rezultaty

podjtych

firmie

decyzji

inwestycyjnych, operacyjnych czy finansowych, oraz zdarze gospodarczych, jakie


wystpiy w okresie sprawozdawczym. Wszystkie pozycje bilansu podlegaj zatwierdzeniu
i uzgodnieniu ze stanem faktycznym w drodze inwentaryzacji, co stwarza podstaw do
uznania bilansu za rzetelny, prawidowy i wiarygodny dokument. Jedn z wielu
charakterystycznych cech bilansu mona uzna fakt, i przedstawiany w nim stan na
koniec okresu obrachunkowego (na og jest to koniec roku) jest zarazem stanem otwarcia
40 Tame., s. 86.
41 A. Rutkowski, Zarzdzanie finansami, PWE, Warszawa 2002, s. 30.
24

w nastpnym okresie obrachunkowym. Kolejn cech charakterystyczn bilansu, a


zarazem pierwszym weryfikatorem prawidowoci sporzdzania jest globalna rwnowaga
aktyww i pasyww (majtku i kapitaw). Podstawowe pozycje majtku i rde ich
finansowania w przedsibiorstwie przedstawia Tabela 1.4.1.
Tabela 1.4.1. Uproszczony bilans dla jednostek innych ni banki i zakady
ubezpieczeniowe
Aktywa
A. Aktywa trwae

Pasywa
A. Kapita (fundusz) wasny

I. Wartoci niematerialne i prawne


II. Rzeczowe aktywa trwae
III. Nalenoci dugoterminowe
IV. Inwestycje dugoterminowe
V. Dugoterminowe rozliczenia
midzyokresowe

I. Kapita (fundusz) podstawowy


II. Nalene wpaty na kapita podstawowy
(wielko ujemna)
III. Udziay (akcje) wasne (wielko ujemna)
IV. Kapita (fundusz) zapasowy
V. Kapita (fundusz) z aktualizacji wyceny
VI. Pozostae kapitay (fundusze) rezerwowe
VII. Zysk (strata) z lat ubiegych
VIII. Zysk (strata) netto
IX. Odpisy z zysku netto w cigu roku obrotowego
(wielko ujemna)

B. Aktywa obrotowe
I. Zapasy
II. Nalenoci krtkoterminowe
III. Inwestycje krtkoterminowe
IV. Krtkoterminowe rozliczenia
midzyokresowe
Aktywa razem

B. Zobowizania i rezerwy na zobowizania


I. Rezerwy na zobowizania
II. Zobowizania dugoterminowe
III. Zobowizania krtkoterminowe
IV. Rozliczenia midzyokresowe
Pasywa razem

rdo: Opracowanie wasne na podstawie zacznika do Ustawy o rachunkowoci.

Do aktyww trwaych zalicza si wartoci niematerialne i prawne (bez kosztw


organizacji poniesionych przy zaoeniu lub pniejszym rozszerzeniu spki), rzeczowe
aktywa trwae, nalenoci i inwestycje dugoterminowe czy dugoterminowe rozliczenia
midzyokresowe.
Aktywa obrotowe obejmuj:

aktywa rzeczowe zapasy materiaw, towarw, produktw gotowych i nie


zakoczonych, przeznaczone do zbycia lub zuycia w cigu 12 miesicy od
dnia bilansowego lub w cigu normalnego cyklu operacyjnego waciwego dla
danej jednostki,

nalenoci krtkoterminowe - oznaczaj kwoty pienine nalene danemu


podmiotowi gospodarczemu od innych podmiotw lub osb fizycznych, z
terminem zapaty nie przekraczajcym jednego roku z rnych tytuw (np.
25

dostaw i usug, podatkw, skadek ubezpiecze spoecznych, zacignitych


poyczek) oraz nalenoci dochodzono przez przedsibiorstwo w sdzie
(roszczenia sporne),

aktywa finansowe m.in. udziay i akcje, inne papiery wartociowe, udzielone


poyczki i inne inwestycje krtkoterminowe, aktywa pienine (rodki
pienine oraz odsetki naliczone od aktyww finansowych),

krtkoterminowe rozliczenia midzyokresowe kosztw rozliczenia wczeniej


poniesionych wydatkw w miesicach nastpnych zgodnie z zasad
wspmiernoci ponoszonych kosztw i uzyskiwanych przychodw np.
prenumerata czasopism, dzierawa mieszkania z gry.

Wszystkie skadniki majtku musz mie odpowiednie rda finansowania.


Okrelaj one, kto i na jakich warunkach wyposay przedsibiorstwo w rodki
gospodarcze. rda finansowania majtku - dzieli si na kapita wasny oraz zobowizania
i rezerwy na zobowizania.
Kapita wasny skada si z kapitau (funduszu) podstawowego (zakadowego),
kapitau (funduszu) zapasowego, kapitau (funduszu) z aktualizacji wyceny, pozostae
kapitay (fundusze) rezerwowe. Kapita podstawowy korygowany jest o nalene wpaty na
ten kapita oraz o udziay (akcje) wasne. Kapita z aktualizacji wyceny zawiera skutki
ewentualnej aktualizacji wyceny rodkw trwaych a take skutki wyraenia w cenach
rynkowych inwestycji zaliczanych do aktyww trwaych, czyli nieruchomoci, praw,
papierw wartociowych i rnice kursowe. Do kapitau wasnego zalicza si rwnie zysk
(strat) z lat ubiegych, zysk (strat) netto, odpisy z zysku netto w cigu roku obrotowego
(wielko ujemna).
Drugim - obok kapitaw wasnych - najwaniejszym rdem finansowania s
zobowizania. Do kategorii tej zalicza si:

rezerwy na zobowizania z uwzgldnieniem nowej pozycji rezerwy na


wiadczenia emerytalne i podobne z dalszym podziaem na dugo- i
krtkookresowe,

zobowizania dugoterminowe (o okresie spaty duszym ni rok, czyli:


kredyty, poyczki, wyemitowane obligacje itp.),

26

zobowizania krtkoterminowe: kredyty kupieckie, krtkoterminowe kredyty

bankowe, krtkoterminowe papiery dune wyemitowane przez spk,


zobowizania z tytuu wynagrodze, wobec ZUS itp.,

Rozliczenia midzyokresowe bierne przychodw i kosztw, ktre obejmuj


ujemn warto firmy42.

Bilans wic dostarcza informacji o wielkoci i strukturze majtku, pynnoci tego majtku,
jego rentownoci a take o wielkoci i charakterze zaduenia oraz o dostosowaniu
struktury majtku. Informacje o strukturze finansowej s pomocne przy przewidywaniu
przyszych potrzeb kredytowych i prognozowaniu sposobu, w jaki przysze zyski i
przepywy rodkw pieninych rozdzielone zostan pomidzy osoby zaangaowane
finansowo w jednostk. Pomocne s rwnie przy przewidywaniu zdolnoci firmy do
dalszego pozyskania rde finansowania.
Bilans przedstawia obraz sytuacji majtkowej, finansowej i dochodowej jednostki gospodarczej, zatem posiada du warto poznawcz.

Rachunek zyskw i strat nazywany take rachunkiem wynikw (ang. profit and loss
account) to kolejne z podstawowych i obligatoryjnych sprawozda finansowych,
sporzdzane przez kade przedsibiorstwo, przedstawiajce jego sposb wypracowania
wyniku finansowego.
Rachunek wynikw ukazuje zdolno firmy do generowania zyskw
i samofinansowania, prezentuje strumienie pienine. Sprawozdanie to polega na
zestawieniu strumieni przychodw uzyskanych w firmie ze sprzeday wyrobw i usug
bd towarw w ramach prowadzonej dziaalnoci handlowej oraz przychodw
uzyskanych z przeprowadzenia operacji finansowych i kosztw tej dziaalnoci. W
strukturze klasycznego rachunku wynikw po jednej stronie s przychody, powikszajce
wynik finansowy, po drugiej natomiast rozchody (koszty), wpywajce ujemnie na
generowane zyski43.
Rachunek zyskw i strat moe by sporzdzony w wariancie porwnawczym lub w
wariancie kalkulacyjnym.
Warianty rachunku zyskw i strat rni si midzy sob sposobem ujmowania
kosztw. W wariancie porwnawczym koszty ujmuje si wedug rodzajw z
uwzgldnieniem zmiany stanu produktw. W tym wariancie ujmuje si wszystkie koszty,
jakie zostay poniesione przez przedsibiorstwo w danym okresie sprawozdawczy.

42T. Waniewski, W. Skoczylas, Teoria i praktyka analizy finansowej w przedsibiorstwie, Fundacja


Rozwoju Rachunkowoci w Polsce, Warszawa 2002, s. 86.
43 Tame., s. 93-94.

27

Natomiast w wariancie kalkulacyjnym ustala si koszty wytworzenia sprzedanych


produktw, a oddzielnie wykazuje si koszty sprzeday i koszty oglnego zarzdu
Struktur rachunku zyskw i strat wedug zacznika do ustawy o rachunkowoci
przedstawia tabela 1.4.2.
Pozostae przychody operacyjne stanowi przychody operacyjne, ktre nie dotycz
zwykej dziaalnoci jednostki. Zalicza si tu, oprcz wymienionych w tabeli 1.4. m.in.:
przychody zwizane z dziaalnoci socjaln, otrzymane odszkodowania, kary, grzywny,
darowizny.
Przychody finansowe obejmuj: dywidendy i udziay w zyskach, odsetki, zysk ze
zbycia inwestycji, aktualizacja wartoci inwestycji, nadwyk dodatnich rnic kursowych
nad ujemnymi, rozwizanie rezerw.
Do kosztw wedug rodzaju zalicza si: warto sprzedanych towarw i
materiaw, zuycie materiaw i energii, usugi obce, podatki i opaty, wynagrodzenia,
ubezpieczenia spoeczne i inne wiadczenia, amortyzacja, pozostae koszty rodzajowe.
Usugi obce obejmuj usugi takie jak: remonty, konserwacje, usugi transportowe,
pocztowo-telekomunikacyjne, koszty wynajmu urzdze, leasing operacyjny, itp. W skad
kosztw pozostaych zalicza si: koszty podry subowych, reprezentacji i reklamy.
W rachunku zyskw i strat ustala si pi rodzajw wyniku finansowego (zysku lub
straty):

wynik ze sprzeday rnica pomidzy przychodami ze sprzeday i


zrwnanymi z nimi a kosztami dziaalnoci operacyjnej,

wynik z dziaalnoci operacyjnej wynik na sprzeday skorygowany o rnic


pomidzy pozostaymi kosztami operacyjnymi, (lub pomniejszony) o rnic
pomidzy przychodami finansowymi a kosztami finansowymi,

wynik brutto wynik na dziaalnoci gospodarczej skorygowany o saldo


zyskw i strat nadzwyczajnych,

wynik netto wynik brutto pomniejszony o obowizkowe obcienia wyniku


finansowego (podatek dochodowy i pozostae obowizkowe obcienia
wyniku)44.

44 Tame ., s. 93-96.
28

Tabela 1.4.2. Rachunek zyskw i strat w wariancie kalkulacyjnym i porwnawczym


WARIANT KALKULACYJNY
WARIANT PORWNAWCZY
A. Przychody netto ze sprzeday produktw, towarw i A. Przychody netto ze sprzeday i zrwnane z nimi,
materiaw, w tym:
w tym:
- od jednostek powizanych
- od jednostek powizanych
I. Przychody netto ze sprzeday produktw
I. Przychody netto ze sprzeday produktw
II. Przychody netto ze sprzeday towarw i materiaw
II. Zmiana stanu produktw (zwikszenie - warto dodatnia,
B. Koszty sprzedanych produktw, towarw i materiaw, zmniejszenie - warto ujemna)
w tym:
III. Koszt wytworzenia produktw na wasne potrzeby
- jednostkom powizanym
jednostki
I. Koszt wytworzenia sprzedanych produktw
IV. Przychody netto ze sprzeday towarw
II. Warto sprzedanych towarw i materiaw
i materiaw
C. Zysk (strata) brutto ze sprzeday (A-B)
B. Koszty dziaalnoci operacyjnej
D. Koszty sprzeday
I. Amortyzacja
E. Koszty oglnego zarzdu
II. Zuycie materiaw i energii
F. Zysk (strata) ze sprzeday (C-D-E)
III. Usugi obce
G. Pozostae przychody operacyjne
IV. Podatki i opaty, w tym:
I. Zysk ze zbycia niefinansowych aktyww trwaych
- podatek akcyzowy
II. Dotacje
V. Wynagrodzenia
III. Inne przychody operacyjne
VI. Ubezpieczenia spoeczne i inne wiadczenia
H. Pozostae koszty operacyjne
VII. Pozostae koszty rodzajowe
I. Strata ze zbycia niefinansowych aktyww trwaych
VIII. Warto sprzedanych towarw i materiaw
II. Aktualizacja wartoci aktyww niefinansowych
C. Zysk (strata) ze sprzeday (A-B)
III. Inne koszty operacyjne
D. Pozostae przychody operacyjne
I. Zysk (strata) z dziaalnoci operacyjnej (F+G-H)
I. Zysk ze zbycia niefinansowych aktyww trwaych
J. Przychody finansowe
II. Dotacje
I. Dywidendy i udziay w zyskach, w tym:
III. Inne przychody operacyjne
- od jednostek powizanych
E. Pozostae koszty operacyjne
II. Odsetki, w tym:
I. Strata ze zbycia niefinansowych aktyww trwaych
- od jednostek powizanych
II. Aktualizacja wartoci aktyww niefinansowych
III. Zysk ze zbycia inwestycji
III. Inne koszty operacyjne
IV. Aktualizacja wartoci inwestycji
F. Zysk (strata) z dziaalnoci operacyjnej (C+D-E)
V. Inne
G. Przychody finansowe
K. Koszty finansowe
I. Dywidendy i udziay w zyskach, w tym:
I. Odsetki, w tym:
- od jednostek powizanych
- dla jednostek powizanych
II. Odsetki, w tym:
II. Strata ze zbycia inwestycji
- od jednostek powizanych
III. Aktualizacja wartoci inwestycji
III. Zysk ze zbycia inwestycji
IV. Inne
IV. Aktualizacja wartoci inwestycji
L. Zysk (strata) z dziaalnoci gospodarczej (I+J-K)
V. Inne
M. Wynik zdarze nadzwyczajnych (M.I.-M.II.)
H. Koszty finansowe
I. Zyski nadzwyczajne
I. Odsetki, w tym:
II. Straty nadzwyczajne
dla jednostek powizanych
N. Zysk (strata) brutto (LM)
II. Strata ze zbycia inwestycji
O. Podatek dochodowy
III. Aktualizacja wartoci inwestycji
P. Pozostae obowizkowe zmniejszenia zysku
IV. Inne
(zwikszenia straty)
I. Zysk (strata) z dziaalnoci gospodarczej (F+G-H)
R. Zysk (strata) netto (N-O-P)
J. Wynik zdarze nadzwyczajnych (J.I.-J.II.)
I. Zyski nadzwyczajne
II. Straty nadzwyczajne
K. Zysk (strata) brutto (IJ)
L. Podatek dochodowy
M. Pozostae obowizkowe zmniejszenia zysku (zwikszenia
straty)
N. Zysk (strata) netto (K-L-M)

rdo: Opracowanie wasne na podstawie ustawy o rachunkowoci.

ROZDZIA 2
29

ANALIZA ZMIAN W MAJTKU I KAPITALE


PRZEDSIBIORSTWA
2.1. Analiza majtku przedsibiorstwa
Zasoby majtkowe, to kontrolowane przez jednostk aktywa o wiarygodnie okrelonej
wartoci, powstae w wyniku przeszych zdarze, ktre spowoduj w przyszoci wpyw
do jednostki korzyci ekonomicznych. Aktywa, to te zasoby majtkowe, nad ktrymi
jednostka sprawuje kontrol, i ktre su jej do osigania korzyci w formie dopywu
gotwki lub jej ekwiwalentw oraz zabezpieczenia pretensji wierzycieli.45
W strukturze aktyww wyrnia si jej dwie grupy: aktywa trwae i aktywa obrotowe. Ich
rola w procesie osigania gotwki nie jest jednakowa. Aktywa trwae zaangaowane s w
przedsibiorstwie na okres powyej 1 roku, zatem s mao elastyczne. Aktywa trwae
obcione s duym ryzykiem, gdy nakady na inwestycje ponoszone s przed
rozpoczciem lub w momencie ich rozpoczcia i nigdy nie ma pewnoci czy zwrot
z biecych wpyww dziaalnoci gospodarczej pokryje poniesione wydatki na t
inwestycje.
W przeciwiestwie do aktyww trwaych, ktre speniaj poredni rol w procesie
osigania gotwki, aktywa obrotowe uczestnicz w nim w sposb bezporedni. Wchodz
one do procesu gospodarczego i tam te podlegaj staym przemianom oraz wymianom,
przynoszc nadwyk rodkw pieninych. Czas przebywania poszczeglnych zasobw
aktyww

obrotowych

jest

uzaleniony

od

charakteru

procesu

produkcyjnego,

terminowoci regulowania rozrachunkw itd. Z reguy czas ten jest wzgldnie krtki.
Rozchd zasobw majtkowych musi by uzupeniony odpowiednim przychodem, co
stwarza moliwo cigego dostosowywania wielkoci tych skadnikw do stopnia
wykorzystywanych zdolnoci produkcyjnych. Ryzyko inwestycyjne wystpujce przy
angaowaniu aktyww obrotowych jest o wiele mniejsze ni w przypadku zastosowania
aktyww trwaych, a ponadto w zalenoci od jego struktury znacznie zrnicowane.46
Zarzdzanie aktywami - z punktu widzenia osigania wyznaczonych celw gospodarczych
- wymaga ustalenia i utrzymywania optymalnej ich struktury, tj. podanej proporcji
rnego typu aktyww, a gwnie stosunku aktyww trwaych i aktyww obrotowych.
45 Por, A. Kusak, Analiza Ekonomiczna Przedsibiorstwa, wyd. Naukowe Wydziau Zarzdzania
Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2007, s. 49.
46 Por., Tame, s.51.

30

Wzajemna relacja midzy aktywami trwaymi a aktywami obrotowymi, stanowi wielko


zrnicowan, ktra zaley od rodzaju przedsibiorstwa. Wymieniona relacja ilustruje
pynno

majtkow

bilansow.

Im

wicej

rodkw

ulokowanych

jest

w aktywach obrotowych (pynnych), tym s one atwiejsze do zaangaowania


w dziaalnoci gospodarczej i w ten sposb przedsibiorstwo posiada wiksz pynno
majtkowo bilansow.47
Istota i funkcje aktyww trwaych i obrotowych powoduj, e podstawowym celem
wstpnej oceny aktyww bilansu jest oglne zbadanie zmian zachodzcych w aktywach
ogem oraz wzajemnych relacji pomidzy aktywami trwaymi a aktywami obrotowymi
oraz w strukturze poszczeglnych skadnikw w obu wymienionych grupach zasobw.
W ramach wstpnej oceny przedmiotem badania jest rwnie prowadzona przez jednostk
polityka inwestycyjna oraz powizane z ni ryzyko operacyjne.
W analizie sytuacji majtkowej znaczn uyteczno ma sporzdzony bilans
analityczny, ktry zawiera indeksy dynamiki i wskaniki struktury. Du warto
poznawcza

maj

indeksy

dynamiki,

ich

wielko

dodatnia

oznacza

rozwj

przedsibiorstwa oraz powikszenie zdolnoci produkcyjnych, natomiast ujemna wiadczy


o zaweniu dziaalnoci oraz ograniczeniu posiadanych zdolnoci produkcyjnych.
Wskaniki struktury z kolei wyraaj stosunek procentowy poszczeglnych grup zasobw
aktyww do ich cznej wartoci. Pozwala to na zbadanie relacji zachodzcych w
wewntrznej strukturze zasobw. Wyrnia si dwa znaczce wskaniki struktury48:

wskanik struktury aktyww trwaych:


Ws AT =

aktywa trwae *100


aktywa ogem

(2.1.1.)

wskanik struktury aktyww obrotowych:


WsAO

aktywa obrotowe *100


(2.1.2.)
aktywa ogem

Kiedy udzia majtku trwaego w majtku cakowitym jest wysoki, to:49

majtek przedsibiorstwa jest mao elastyczny, poniewa jego zdolno


dostosowawcza do zmian otoczenia jest niska,

47 Por., W. Gabrusewicz, W. Koaczyk, BILANS Warto Poznawcza i analityczna, wyd. Difin , Warszawa
2005, s. 259.
48 T. Waniewski, W. Skoczylas, Fundacja Rozwoju Rachunkowoci w Polsce, Warszawa 2002, s. 121-124.
49 Por, W. Gabrusewicz, Podstawy analizy finansowej, wyd. Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne,
Warszawa 2002r., s.55-59.

31

majtek przedsibiorstwa jest ryzykowny w przypadku zmian sytuacji


rynkowych,

taki majtek kreuje wysokie koszty stae w postaci kosztw amortyzacji,

relatywnie niska jest zdolno majtku.

Struktura majtku zdominowana przez majtek obrotowy jest na og dla przedsibiorstwa


korzystniejsza, poniewa majtek ten:

w wikszym stopniu wpywa na wzrost przychodw za sprzeday i popraw


obrotowoci majtku,

przyczynia si do wzrostu zysku ze sprzeday,

poprawia pynno finansow przedsibiorstwa, stwarza lepsze moliwoci


dostosowania majtku do potrzeb rynku, czyli jest to majtek o wikszej
elastycznoci i mniejszym ryzyku50.

W badaniach sytuacji majtkowej wykorzystuje si take wskaniki bdce relacjami


jednych pozycji aktyww do innych pozycji aktyww. Wyrnia si tu wskanik struktury
aktyww:
A=

aktywa trwae * 100


aktywa obrotowe

(2.1.3.)

Powyszy wspczynnik stanowi syntetyczn miar stopnia elastycznoci


przedsibiorstwa. Wielko tego wskanika o przekraczajcym poziomie 100% informuje
o znacznym stopniu unieruchomienia aktyww wysokich kosztach staych i maej
elastycznoci firmy, ktra w wypadku wystpienia obnienia zapotrzebowania odbiorcw
na wytwarzane produkty lub narastajcej konkurencji ze strony dotychczasowych
producentw, rwnie pojawienie si na rynku substytutw moe powodowa obnienie
rentownoci, a nawet powstanie straty51.
Najwaniejszymi wskanikami sucymi do oceny sytuacji majtkowej s midzy innymi:

Tabela 2.1.1.Wskaniki oceny sytuacji majtkowej - wzory


50 Tame ., s.70.
51 Tame ., s. 124.
32

Wskaniki

Formua obliczeniowa

a) Wskanik relacji aktyww


trwaych do aktyww
obrotowych zwany take
podstawowym wskanikiem
struktury majtku
b) Wskanik udziau zapasw w
aktywach obrotowych
c) Wskanik udziau nalenoci
krtkoterminowych w
aktywach obrotowych
d) Wskanik udziau inwestycji
krtkoterminowych w
aktywach obrotowych
rdo: Opracowanie wasne.

Do powyej wymienionych wskanikw naley doda wczeniej przedstawione


wskaniki udziau aktyww trwaych i aktyww obrotowych w oglnej sumie bilansowej.
Analiz zmian majtku w ujciu relatywnym najpierw dokonuj si w czasie.
Punktem

wyjcia

jest

obliczenie

wskanika

dynamiki

majtku

cakowitego

przedsibiorstwa za pomoc wzoru:


Wdmc =

maj tek cakowity rozpatrywanego okresu *100


maj tek cakowity poprzedniego okresu

( 2.1.4.)

Warto tego wskanika wysza od 100% wiadczy o powikszeniu zasobw


majtku przedsibiorstwa w rozpatrywanych okresach, natomiast jeeli jego warto jest
nisza ni 100%, mamy wwczas do czynienia ze zmniejszeniem si tych zasobw.
Uzupenieniem wskanika dynamiki majtku cakowitego s wskaniki dynamiki
majtku trwaego oraz wskaniki dynamiki majtku obrotowego:
Wdmt =

Wdmo =

maj tek trway rozpatrywanego okresu *100


maj tek trway poprzedniego okresu

maj tek obrotowy rozpatrywanego okresu *100


maj tek obrotowy poprzedniego okresu

(2.1.5.)
(2.1.6.)

Czstkowe wskaniki dynamiki informuj o sile i kierunkach zmian w


poszczeglnych grupach majtku i o ich wpywie na wskanik dynamiki caego majtku
przedsibiorstwa52.
52W. Gabrusewicz, Podstawy analizy finansowej, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2002, s. 6533

Przedstawiona tabela 2.1.2. oraz tabela2.1.3. zawierajca wielko i struktur aktyww dla
Samsung Electronics sp. z o.o. Bdzie to podstawa do badania struktury oraz dynamiki
zmian, a take wycigania wnioskw z danych dostarczonych przez sprawozdania
finansowe publikowane w Monitorze Polskim B.
Tabela 2.1.2. Wielko i struktura aktyww trwaych w Samsung Electronic sp. z o.o.
w latach 2009-2011
2009

2010

2011

Wielko (w
tys. z)

Wskanik
struktury
%

A. AKTYWA TRWAE

77943

8,54%

84674

8,16%

104307

7,02%

I. Wartoci niematerialne i
prawne

2330

0,26%

2286

0,22%

3510

0,24%

II. Rzeczowe aktywa trwae

9677

1,06%

14605

1,41%

21462

1,44%

3187

0,35%

491

0,05%

157

0,01%

62749

6,87%

67293

6,49%

79178

5,33%

B. AKTYWA OBROTOWE

834913

91,46%

952929

91,84%

1381770

92,98%

Aktywa razem

912856

100,00%

1037604

100,00%

1486077

100,00%

Wyszczeglnienie

III. Nalenoci
dugoterminowe
V. Dugoterminowe
rozliczenia midzyokresowe

Wielko (w Wskanik Wielko (w Wskanik


tys. z)
struktury %
tys. z)
struktury %

rdo: Obliczenia wasne na podstawie bilansu.

Tabela 2.1.3. Wielko i struktura aktyww obrotowych w Samsung Electronics sp. z


o.o. w latach 2009-2011
Wyszczeglnienie
66.

34

2009

2010

2011

Wielko (w
tys. z)

Wskanik Wielko (w Wskanik Wielko (w Wskanik


struktury
tys. z)
struktury %
tys. z)
struktury %
%

A. AKTYWA TRWAE

77943

8,54%

84674

8,16%

104307

7,02%

B. AKTYWA
OBROTOWE

834913

91,46%

952929

91,84%

1381770

92,98%

I. Zapasy

69282

7,59%

94362

9,09%

163625

11,01%

4. Towary

69282

7,59%

94362

9,09%

163625

11,01%

748206

81,96%

850689

81,99%

1198114

80,62%

74723

8,19%

50245

4,84%

33890

2,28%

673483

73,78%

800444

77,14%

1164224

78,34%

11269

1,23%

1078

0,10%

17539

1,18%

6156

0,67%

6801

0,66%

2492

0,17%

912856

100,00%

1037604

100,00%

1486077

100,00%

II. Nalenoci
krtkoterminowe
1. Nalenoci od jednostek
powizanych
2. Nalenoci od pozostaych
jednostek
III. Inwestycje
krtkoterminowe
IV. Krtkoterminowe
rozliczenia
midzyokresowe

Aktywa razem

rdo: Obliczenia wasne na podstawie bilansu.

Wykres 2.1.1. Udzia aktyww trwaych i aktyww obrotowych Samsung Electronic


sp. z o.o. w latach 2009-2011

Po przedstawionej wyej strukturze mona stwierdzi e struktura jednoznacznie


oddaje dziaalno handlow wybranej spki jest to uzasadnione zdecydowan przewag
aktyww obrotowych nad trwaymi. Najwikszy udzia w aktywach trwaych maj
dugoterminowe rozliczenia midzyokresowe, co jest wskazaniem, e spka ta poniosa
35

ju wydatek na poczet przyszych kosztw. Jedn z waniejszych kwestii jest wzrost w


nalenociach krtkoterminowych, ktre stanowi duy odsetek aktyww obrotowych.
Moe to by spowodowane z polityk odzyskiwania wasnych pienidzy, lub duym
zaufaniem dla swoich klientw. Sytuacja ta wpywa na pynno przedsibiorstwa i jest
bardzo istotna. Zapasy, czyli to czym spka na przestrzeni ostatnich lat wzrosy co
wskazuje na ,,produkcj na magazyn. Z teorii wiadomo, e jest to mao korzystny sposb
gospodarowania, chocia moliwe jest take, e narzuca na nich polityka firmy, ktra chce
przestrzec przed tzw. ,, wskim gardem i brakiem produktw na czas.
Tabela 2.1.4. Analiza dynamiki majtku w kadym okresie
Stan na
koniec

Stan na
koniec

Stan na
koniec

2010 2011
2011
rok
2009=10
2009
2010
2011
poprz.=100
0
7794320
10430676 109
A. AKTYWA TRWAE
3 84674492
0
% 123%
134%
I. Wartoci
niematerialne i prawne 2330414 2285799 3509525 98% 154%
151%
II. Rzeczowe aktywa
151
trwae
9676542 14605180 21462419
% 147%
222%
III. Nalenoci
dugoterminowe
3187269
490626
156539 15% 32%
5%
V. Dugoterminowe
rozliczenia
107
midzyokresowe
62748978 67292888 79178276
% 118%
126%
B. AKTYWA
8349126 95292927 13817704 114
OBROTOWE
51
4
18
% 145%
165%
16362517 136
I. Zapasy
69281954 94361797
3
% 173%
236%
16362517 136
1. Towary
69281954 94361797
3
% 173%
236%
II. Nalenoci
74820628 85068916 11981138 114
krtkoterminowe
9
7
84
% 141%
160%
1. Nalenoci od
jednostek
powizanych
74722815 50245430 33890023 67% 67%
45%
2. Nalenoci od
67348347 80044373 11642238 119
pozostaych jednostek
4
7
61
% 145%
173%
III. Inwestycje
1627
krtkoterminowe
11268547 1077708 17539250 10%
%
156%
IV. Krtkoterminowe
rozliczenia
110
midzyokresowe
6155861 6800603 2492111
% 37%
40%
9128558 10376037 14860771 114
AKTYWA RAZEM
54
66
77
% 143%
163%
AKTYWA

rdo: Obliczenia wasne na podstawie bilansu.

Analiza dynamiki we wszystkich okresach pokazuje stay wzrost aktyww trwaych


widoczny na pierwszy rzut oka, ukazuje stabilno firmy. Spadek aktyww obrotowych na
36

przestrzeni pierwszego okresu sugerowa bardzo dobr polityk sprzeday i jak


najmniejsze koszty magazynowania. Wzrost w kolejnym roku, ukazuje sabsz sprzeda
lub zmian polityki zaopatrzenia. Wzrost nalenoci krtkoterminowych wskazuje na
sabszy okres cigalnoci nalenych kwot za usugi i towary. Jednoczenie sugeruje
wzrost sprzeday bezgotwkowej. Stay spadek inwestycji krtkoterminowych umacnia
wyej wymienion tez na temat wzrost sprzeday bezgotwkowej. Duy spadek
nalenoci dugoterminowych w ostatnim okresie spowodowany moe by odzyskaniem
dugu od wikszego zleceniodawcy lub dobr polityk skupion na nalenociach
dugoterminowych.
Poniej znajduje si tabela 2.5. wraz z obliczonymi wskanikami wspomnianymi na
pocztku rozdziau, ktre ukazuj struktur poszczeglnych pozycji w bilansie w
odniesieniu do odpowiednich sum.
Tabela 2.1.5. Wskaniki struktury dla Samsung Electronics sp. z o.o.
L.p.

Wskaniki

2009

2010

2011

1.

Wskanik udziau aktyww


trwaych

8,54%

8,16%

7,02%

2.

Wskanik udziau aktyww


obrotowych

91,46%

91,84%

92,98%

3.

Wskanik relacji aktyww


trwaych do aktyww
obrotowych

9,34%

8,89%

7,55%

4.

Wskanik udziau zapasw w


aktywach trwaych

8,30%

9,90%

11,84%

89,61%

89,27%

86,71%

1,35%

0,11%

1,27%

5.
6.

Wskanik udziau nalenoci


krtkoterminowych w aktywach
obrotowych
Wskanik udziau inwestycji
krtkoterminowych w aktywach
obrotowych

rdo: Obliczenia wasne na podstawie bilansu.

Wszystkie wyniki jeszcze bardziej obrazowo ukazuj wycignite przeze mnie


wnioski. Wystpuje may udzia aktyww trwaych w sumie bilansowej a zarazem duy
udzia w aktywach obrotowych. Relacja aktyww trwaych do aktyww obrotowych
stanowi may procent. Zapasy stanowi jedynie kilka procent z aktyww trwaych mimo
to nakrcaj gospodark spki. Bardzo duy udzia nalenoci w aktywach obrotowych
37

wiadczcych o kredytach kupieckich udzielanych klientom. Znikomy udzia inwestycji


krtkoterminowej w tym przede wszystkim gotwki - czyli coraz wiksza sprzeda
bezgotwkow.
2.2. Analiza kapitaw przedsibiorstwa
Struktura pasyww bilansu odzwierciedla pochodzenie aktyww, czyli rda ich
finansowania. Kapita zakadowy w spkach kapitaowych jest kapitaem wasnym, ktry
uzupenia si o tworzone rezerwy i dodatkowe kapitay gromadzone w formie dalszych
emisji akcji oraz pozyskane kapitay obce (kredyty, obligacje). Zbyt wysokie zwikszenie
kapitaw (kapitau wasnego i kapitau obcego) moe prowadzi do tzw. rozwodnienia
kapitaw, co powoduje obnienie stopnia ich rentownoci.
Struktura rde finansowania zaley midzy innymi od koniunktury a take od
polityki

finansowej

przedsibiorstwa

(konserwatywna,

agresywna).

polityce

konserwatywnej dominujcym rdem finansowania zasobw przedsibiorstwa jest


kapita wasny, natomiast w przypadku polityki agresywnej gwnym elementem w
strukturze finansowej s obce rda finansowania. W przedsibiorstwie w ktrym
dominuje kapita wasny obarczone jest maym ryzykiem, ale korzyci waciciele rwnie
mog mie mniejsze. Jednak jeeli dominuje kapita obcy wwczas ryzyko finansowe
firmy wzrasta, ale i rentowno moe by wysza53.
Ze wzgldu na brak zgodnoci co do istoty kapitau wyrnia si trzy grupy
definicji, jako sum54:

kapitau wasnego i kapitau obcego dugoterminowego

kapitau wasnego, kapitau obcego dugoterminowego i krtkoterminowego


oprocentowanego

pasyww, co powoduje, e kapitay utosamiane s ze rdami finansowania

Struktura finansowa wynikajca z pasyww bilansu daje obraz podstawy


finansowej, na ktrej oparta jest dziaalno przedsibiorstwa. Dlatego te punktem
wyjciowym analizy kapitaw jest rozpatrzenie ich wielkoci i zmian w czasie. Ocena
wielkoci przede wszystkim odnosi si do poszczeglnych grup kapitaw, ktrych
wielko powinna by skorelowana z wielkoci odpowiednich grup majtku. Czyli duym
zasobom majtku trwaego powinny odpowiada stosownej wielkoci kapitay wasne.
53 Tame .,s. 128-129.
54A. Duliniec, Struktura i koszt kapitau w przedsibiorstwie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
2001, s. 12-14.

38

Jeeli natomiast w strukturze majtku dominuje majtek obrotowy, to w strukturze majtku


kapitaw wikszy udzia mog mie kapitay obce.
Oprcz wielkoci istotna jest te znajomo zmiany kapitaw w czasie. Do oceny
oglnych zmian kapitaw wykorzystuje si wskanik dynamiki kapitaw cakowitych.
Oblicza si go nastpujco:
kapitay cakowite w rozpatrywanym okresie *100
kapitay cakowite w poprzednim okresie

Wdkc =

(2.2.1.)

Tak obliczony wskanik dynamiki wskazuje na kierunek i rozmiary zmian


w kapitaach przedsibiorstwa. Jeeli jest on wyszy od 100% informuje o wzrocie
wielkoci kapitaw w czasie. Jeeli natomiast jest niszy ni 100%, wwczas wiadczy
o zmniejszeniu kapitaw rozpatrywanego okresu w porwnaniu z okresem poprzednim.
Szczegowa ocena zmian w kapitale zawiera wskaniki dynamiki kapitaw
wasnych i kapitaw obcych. Wskaniki te oblicza si nastpujco:
Wdkw =

Wdko =

kapitay wasne w rozpatrywanym okresie *100


kapitay wasne w poprzednim okresie

kapitay obce w rozpatrywanym okresie *100


kapitay obce w poprzednim okresie

(2.2.2)
(2.2.3)

Obliczone wskaniki dynamiki poszczeglnych grup kapitaw naley porwna ze


sob i ze wskanikami dynamiki kapitaw cakowitych. Gdy dynamika kapitaw
wasnych jest silniejsza od dynamiki kapitaw obcych, wiadczy to o pozytywnych
zmianach kapitaowych, gdy prowadzi to do wzrostu ich udziau w strukturze kapitaw
i do wzmocnienia pozycji kapitaowej przedsibiorstwa. Jeeli oba wskaniki wzrastaj
w jednakowym stopniu, to struktura kapitaw nie ulega zmianie. Natomiast jeeli
wykazuj zrnicowan dynamik, to struktura kapitaw wzrasta na korzy kapitaw
o wyszym wskaniku dynamiki.
W analizie kapitaw przedsibiorstwa niezbdna jest rwnie analiza ich struktury.
Struktura ukazuje udzia procentowy poszczeglnych rde w finansowaniu majtku
przedsibiorstwa.
Celem analizy struktury kapitaw jest:

ustalenie zakresu finansowania majtku wasnymi rdami

okrelenie stopnia zaduenia przedsibiorstwa

ocena prawidowoci sfinansowania majtku

wskazanie skali ryzyka finansowego z tytuu zaangaowania kapitaw obcych


39

oraz na zdolno przedsibiorstwa do kontynuowania dziaalnoci w


przyszoci.
Do podstawowych wskanikw struktury pasyww zalicza si wskaniki udziau
kapitaw wasnych i kapitaw obcych w kapitale cakowitym.00
Wukw =

kapitay wasne *100


kapitay cakowite

Wuko =

kapitay obce *100


kapitay cakowite

(2.2.4)
(2.2.5)

Wskanik udziau kapitaw wasnych w kapitaach cakowitych wyraa stopie


samofinansowania przedsibiorstwa. Wskanik udziau kapitaw obcych informuje
natomiast o rozmiarach zaduenia przedsibiorstwa i sygnalizuje jednoczenie o ryzyku
zwizanym z zacigniciem dugw. Wysoki udzia kapitaw wasnych w oglnej sumie
pasyww wiadczy o mocnych podstawach finansowych firmy oraz o jego niezalenoci
od kapitaw obcych. Im wikszy jest udzia kapitau wasnego, tym lepiej chronieni s
wierzyciele przed poniesieniem strat, ktre w pierwszej kolejnoci pokrywane s
z kapitaw wasnych.
Wskanik udziaw kapitaw obcych informuje poziomie oglnego zaduenia
przedsibiorstwa oraz o wynikajcym z tego tytuu ryzyku finansowym. Wystpowanie
kapitau obcego jest zjawiskiem koniecznym, gdy prowadzi to do wzrostu rentownoci
kapitau wasnego.
W bardziej szczegowej analizie struktury kapitaw uwzgldnia si poszczeglne
skadniki kapitaw wasnych i kapitaw obcych w kapitaach cakowitych. Podstawowe
znaczenie w analizie struktury kapitaw wasnych ma udzia kapitau podstawowego.
W ocenie struktury rde finansowania naley wyodrbni udzia zobowiza
dugoterminowych i zobowiza biecych w kapitale obcym. Wskaniki te oblicza si
nastpujco:
Wuzd =

zobowizania dugoterminowe * 100


kapitay obce

Wsuzb =

zobowizanie biece *100


kapitay obce

(2.2.6.)
(2.2.7.)

Pozytywnym zjawiskiem w strukturze kapitaw obcych jest relatywnie wysoki


udzia kapitau (zobowiza) dugoterminowego. Ze wzgldu na okres zobowizania
dugoterminowe s symptomem bezpieczestwa finansowego firmy. Kapita ten
przeznaczony moe by na finansowanie potrzeb o charakterze staym (aktywa trwae), a
40

jego nadwyki na finansowanie potrzeb biecych (aktywa obrotowe). Naley pamita, e


kapita obcy dugoterminowy wraz z kapitaem wasnym tworz kapita stay55.
Wskaniki relacji s uzupenieniem wskanikw struktury, ktre wyraaj si
nastpujcymi formuami:
Wskanik relacji kapitaw obcych do wasnych =

kapitay obce
kapitay wasne

Wskanik relacji kapitaw obcych do wasnych =

kapitay wasne
kapitay obce

Wskanik relacji kapitaw dugotermonowych do krtkoterminowych =

(2.2.8.)
(2.2.9)

kapitay dugoterminowe
kapitaa krtkoterminowe

(2.2.10.)
Pierwszy wskanik relacji okrelany jest wskanikiem przekadni kapitaowej.
Informuje o skali zaangaowania obcych rde finansowania w stosunku do kapitaw
wasnych. Drugi wskanik relacji jest miar samofinansowania przedsibiorstwa. Wikszy
udzia kapitaw dugoterminowych w strukturze kapitaw jest dla przedsibiorstwa
korzystny. Kapita ten jest przez dugi czas zwizany z przedsibiorstwem i dlatego moe
by przeznaczony na finansowanie majtku trwaego. Im wyszy udzia kapitau
dugoterminowego, tym mniejsze jest ryzyko odpywu kapitau. Jeeli w kapitaach
przedsibiorstwa wzrastaj kapitay dugoterminowe, to po stronie aktyww powinien
wzrasta majtek trway i odwrotnie56.
Tabela 2.2.1 oraz tabela 2.2.2 przedstawi wielko i struktur kapitaw wasnych oraz
obcych.

55 W. Gabrusewicz, Podstawy analizy finansowej, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2002 , s. 112119.
56 Tame .,s . 116.

41

Tabela 2.2.1. Wielko i struktura kapitaw wasnych Samsung Electronics sp. z o.o.
w latach 2009-2011
2009

2010

2011

Wielko (w
tys. z)

Wskanik
struktury
%

A. KAPITA WASNY

253065

27,72%

295937

28,52%

346552

23,32%

I. Kapita udziaowy

52760

5,78%

52760

5,08%

52760

3,55%

VI. Pozostae kapitay


rezerwowe

140492

15,39%

200305

19,30%

243178

16,36%

VII. Zysk (strata) netto

59813

6,55%

42872

4,13%

50615

3,41%

B. ZOBOWIZANIA I
REZERWY NA
ZOBOWIZANIA

659791

72,28%

741666

71,48%

1139525

76,68%

Pasywa razem

912856

100,00%

1037604

100,00%

1486077

100,00%

Wyszczeglnienie

Wielko (w Wskanik Wielko (w Wskanik


tys. z)
struktury %
tys. z)
struktury %

rdo: Obliczenia wasne na podstawie bilansu.

Wykres 2.2.1. Udzia kapitaw wasnych, pozostaych kapitaw rezerwowych i


zyskw w Samsung Electronic sp. z o.o. w latach 2009-2011.

42

Tabela 2.2.2. Wielko i struktura kapitaw obcych Samsung Electronics sp. z o.o. w
latach 2009-2011
2009

2010

2011

Wielko
(w tys. z)

Wskanik
struktury
%

A. KAPITA WASNY

253056

27,72%

295937

28,52%

346552

23,32%

B. ZOBOWIZANIA I
REZERWY NA
ZOBOWIZANIA

659791

72,28%

741666

71,48%

1139525

76,68%

I. Rezerwy na zobowizania

129239

14,16%

147141

14,18%

149928

10,09%

5035

0,55%

7985

0,77%

10985

0,74%

3. Pozostae rezerwy

124204

13,61%

139156

13,41%

138944

9,35%

a) dugoterminowe

26273

2,88%

27447

2,65%

29278

1,97%

b) krtkoterminowe

97931

10,73%

111709

10,77%

109665

7,38%

II. Zobowizania krtkoterminowe

523993

57,40%

589259

56,79%

988078

66,49%

1. Wobec jednostek powizanych

135894

14,89%

182372

17,58%

219010

14,74%

2. Wobec pozostaych jednostek

388099

42,51%

406887

39,21%

769069

51,75%

a. Kredyty i poyczki

217339

23,81%

247539

23,86%

571647

38,47%

139819

15,32%

118877

11,46%

154869

10,42%

30043

3,29%

39244

3,78%

36746

2,47%

d. inne

898

0,10%

1226

0,12%

5806

0,39%

III. Rozliczenia midzyokresowe

6559

0,72%

5267

0,51%

1519

0,10%

912856

100,00%

1037604

100,00%

1486077

100,00%

Wyszczeglnienie

2. Rezerwa na wiadczenia
emerytalne i podobne
krtkoterminowe

b. z tytuu dostaw i usug o okresie


wymagalnoci do 12 miesicy
c. z tytuu podatkw, ce,
ubezpiecze i inych wiadcze

Pasywa razem

Wielko Wskanik Wielko Wskanik


(w tys. z) struktury % (w tys. z) struktury %

rdo: Obliczenia wasne na podstawie bilansu

Na pierwszy rzut oka daje si zauway znaczn przewag kapitaw obcych nad
kapitaami wasnymi. Wskazuje to na due ryzyko ,gdy w ten sposb idealnie
wykorzystuj dwigni finansow. Kapita wasny zachowuje si podobnie do aktyww
trwaych na przestrzeni ostatnich lat stale wzrasta o niewielki procent, natomiast kapita
obcy waha si podobnie do aktyww obrotowych. Najwikszy udzia w kapitale wasnym
maj pozostae rezerwy kapitaowe, natomiast najmniejszy zysk netto w latach 2010 i 2011
oraz kapita udziaowy w 2009 roku. Najwikszy udzia w kapitale obcym maj
43

zobowizania od jednostek pozostaych stanowic odpowiednio 42,51%; 39,21%,51,75%


dla kolejnych lat. W roku 2009 pojawiy si rozliczenia midzyokresowe bierne, ktre
ukazuj koszt dla danego okresu bez poniesionych wydatkw spodziewanych dopiero w
przyszoci.
Tabela 2.2.3. Analiza dynamiki kapitau spki Samsung Electronic sp. z o .o. w
latach 2009-2011
PASYWA

Stan na
koniec

Stan na koniec Stan na koniec

2010

2011

rok poprz.=100

2011

2009

2010

2011

2009=100

A. KAPITA WASNY

253064893

295937 272

346551 845

117%

117%

137%

I. Kapita zakadowy

52759 500

52 759 500

52 759 500

100%

100%

100%

VI. Pozostae kapitay rezerwowe

140491984

200 305 393

243 177 772

143%

121%

173%

VIII. Zysk netto


59 813 409
B. ZOBOWIZANIA I REZERWY
NA ZOBOWIZANIA
659 790 961

42 872 379

50 614 573

72%

118%

85%

741 666 494

1 139 525 332

112%

154%

173%

I. Rezerwy na zobowizania
129 239 334
2. Rezerwy na wiadczenia emerytalne i
podobne
5 035 002

147 140 582

149 928 258

114%

102%

116%

7 984 720

10 984 720

159%

138%

218%

Krtkoterminowe

5 035 002

7 984 720

10 984 720

159%

138%

218%

3. Pozostae rezerwy

124 204 332

139 155 862

138 943 538

112%

100%

112%

a)dugoterminowe

26 273 488

27 446 823

29 278 261

104%

107%

111%

b)krtkoterminowe

97 930 844

111 709 039

109 665 277

114%

98%

112%

II. Zobowizania krtkoterminowe

523 993 089

589 259 348

988 078 329

112%

168%

189%

1. Wobec jednostek powizanych


135 894 121
a) z tytuu dostaw i usug, o okresie
wymagalnoci:
133 775 715

182 371 986

219 009 809

134%

120%

161%

176 622 689

213 491 353

132%

121%

160%

do 12 miesicy

133 775 715

176 622 689

213 491 353

132%

121%

160%

b) inne

2 118 406

5 749 297

5 518 455

271%

96%

261%

2. Wobec pozostaych jednostek

388 098 968

406 887 362

769 068 520

105%

189%

198%

a) kredyty i poyczki
217 338 593
b) z tytuu dostaw i usug, o okresie
wymagalnoci:
139 818 861

247 539 442

571 647 235

114%

231%

263%

118 877 367

154 869 180

85%

130%

111%

do 12 miesicy
139 818 861
c) z tytuu podatkw, ce, ubezpiecze i
innych wiadcze
30 043 353

118 877 367

154 869 180

85%

130%

111%

39 244 230

36 746 447

131%

94%

122%

d) inne

898 161

1 226 322

5 805 658

137%

473%

646%

III. Rozliczenia midzyokresowe

6 558 538

5 266 564

1 518 745

80%

29%

23%

1. Inne rozliczenia midzyokresowe


PASYWA RAZEM

6 558 538
912 855 854

5 266 564
1 037 603 766

1 518 745
1 486 077 177

80%
114%

29%
143%

23%
163%

rdo: Obliczenia wasne na podstawie bilansu.

Kapita udziaowy zgodnie z charakterem spki nie zmienia si na przestrzeni lat.


Na przestrzeni lat mielimy znaczcy wzrost rezerw kapitaowych. Spowodowane jest to
44

polityk angaowania nadwyek finansowych. Zysk na przestrzeni ostatnich 3 lat zmienia


si dosy mocno. Zauwaamy spadek na przestrzeni 2009-2010 oraz wzrost rok pniej.
W odniesieniu do roku bazowego zauwaamy wzrost kapitau obcego, tak jak w
kolejnych latach. Rezerwy na zobowizania znaczco wzrosy zachowujc si podobnie do
aktyww trwaych. Przyczyn moe by manipulacja wynikiem finansowym, lub w
pewien sposb przewidywalne wydatki w przyszoci. Po 2009 widzimy znaczn spat
kredytw, lecz w nastpnym roku znowu spka zacigna poyczki. cznie suma
bilansowa po roku 2011 wzrosa w porwnaniu do roku bazowego o 20% jest to dobra
prognoza na przyszo, gdy ukazuje rozwj firmy na wielu paszczyznach. Bilans
wybranej spki jest bardzo uproszczony bez wielu pozycji, przez co tabele, ktre tworz
nie wchodz na nisze podgrupy.
Tabela 2.2.4. zawiera wskaniki relacji kapitaw spki Samsung Electronics sp. z
o.o. w latach 2009-2011.
Tabela 2.2.4. Wskaniki relacji kapitaw
L.p.
1.
2.

Wskaniki

Formua obliczeniowa

Wskanik relacji
kapitaw obcych do
kapitaw wasnych
Wskanik relacji
kapitaw wasnych do
kapitaw obcych

2009

2010

2011

2,61

2,51

3,29

0,38

0,40

0,30

rdo: Obliczenia wasne na podstawie bilansu.

Niezalenie od udziau kapitaw wasnych i kapitaw obcych w strukturze


kapitaw spki istotna jest rwnie wewntrzna struktura tych grup kapitaw. Dopiero
rozpatrzenie poszczeglnych kapitaw wasnych i obcych informuje o wartoci kapitau
wasnego i o zagroeniach wynikajcych z zaangaowania kapitau obcego.
Tabela 2.2.5. Wskaniki struktury wasnociowej kapitaw
Wskaniki struktury wasnociowej kapitaw
L.p.

Wskaniki

2009

2010

2011

1.

Wskanik udziau kapitaw


wasnych

27,72

28,52%

23,32%

2.

Wskanik udziau kapitaw obcych

72,28

71,48%

76,68%

rdo: Obliczenia wasne na podstawie bilansu.

45

atwo zauway przewag kapitaw obcych nad wasnymi. Mimo tendencji


spadkowej utrzymuj si one na bardzo wysokim poziomie.
Tabela 2.2.6. Wskaniki struktury zobowiza
Wskaniki struktury zobowiza
L.p.
1
2
3
4

Wskaniki

2009

Wskanik udziau zobowiza


dugoterminowych
Wskanik udziau zobowiza
biecych
Wskanik udziau kredytw
krtkoterminowych
Wskanik udziau zobowiza z
tytuu dostaw i usug

2010

2011

19,59%

19,84% 13,16%

79,42%

79,45% 86,71%

32,94%

33,38% 50,17%

21,19%

16,03% 13,59%

rdo: Obliczenia wasne na podstawie bilansu.

Oglnym podsumowaniem moe by stwierdzenie, e zobowizania wykazywane


w kapitaach obcych nie zmieniaj si w sposb nieprzewidywalny i trudny do
zrozumienia.

Wzrost

udziau

zobowiza

dugoterminowych

zwizany

jest

rozszerzaniem dziaalnoci na coraz wiksz skal. Spadek zobowiza biecych moe


by zwizany z dobr polityk spacania dugw lub z polityk naszych partnerw.
Spadek udziaw kredytw krtkoterminowych wskazuje na zmniejszenie sposobu
zasilenia kapitaw tym rodzajem pienidza. Zmiany w zobowizaniach z tytuu dostaw i
usug uzalenione jest od wynikw osiganych na sprzeday zmiennych na przestrzeni
miesicy i lat.
2.3. Analiza powiza majtkowo - kapitaowych
Oddzielna analiza struktury majtku i kapitaw nie jest w peni wystarczajca do
oceny sytuacji finansowej przedsibiorstwa. Rzeczywisty obraz tej sytuacji mona uzyska
dopiero na podstawie oceny wzajemnego zwizku midzy rdami finansowania (pasywa)
a odpowiadajcymi im zasobami (aktywa).
Relacje pomidzy majtkiem i kapitaem spki mog by oparte na kryterium
czasu i wasnoci. Wedug pierwszego kryterium pynno skadnikw majtkowych
powinien rwna si terminowi uytkowania pasyww. Zaoenie to zostao przyjte w
zotej zasadzie finansowej. Zgodnie z t zasad kapita nie moe by zwizany czasowo
z danymi skadnikami majtku anieli wynosi okres pozostawania tego kapitau
w przedsibiorstwie. Ponisze nierwnoci odzwierciedlaj t zasad:
46

Dugoterminowy majtek
1
Dugoter min owe kapitay
Krtkoterminowy majtek
1
Krtkoter min owe kapitay

Tabela 2.3.1. Wartoci odzwierciedlajce nierwnoci zotej zasady finansowej w


Samsung Electronics sp. z o.o.
L.p.

Wskaniki

2008

2009

2010

dug. aktywa / dug. Kapitay

30,80%

28,61%

30,10%

krtk. aktywa / krtk. Kapitay

159,34%

161,72%

139,84%

rdo: Obliczenia wasne na podstawie bilansu.

Zdolno spaty zobowiza jest zapewnione jedynie przy zachowaniu powyszych


relacji. Jak wida powyej w wybranej spce przyjte zasady zostay spenione. Oznacza
to, e pynno skadnikw majtkowych ujtych w aktywach bilansu odpowiada
terminowoci kapitaw zawartych w pasywach. Naley jednak pamita, e nierwnoci
ujte w zotej zasadzie finansowania s zbyt oglne i nie stanowi wystarczajcej
podstawy do oceny zdolnoci patniczej przedsibiorstwa. O zdolnoci patniczej
przedsibiorstwa decyduj nie tylko relacje bilansowe, lecz rwnowaga pomidzy
strumieniami dopywu rodkw pieninych do przedsibiorstwa i strumieniami ich
wypat.
Istnieje

prze

konanie,

zachowanie

powyszych

relacji

gwarantuje

przedsibiorstwu zdolno spaty zobowiza. Jednak dla zachowania praktycznej


zdolnoci patniczej konieczna jest do cisa koordynacja strumieni wpat i wypat.
Poniewa nierwnoci ujte w zotej zasadzie finansowej s zbyt oglne, nie mog
stanowi wystarczajcej podstawy do oceny zdolnoci patniczej przedsibiorstwa.
Uszczegowieniem tej analizy jest zota zasada bilansowa. W zasadzie podziaowi
majtku na majtek trway i majtek obrotowy odpowiada podzia kapitau na kapitay
wasne i kapitay obce, czyli majtek trway powinien by finansowany kapitaami
wasnymi, natomiast majtek obrotowy moe by pokryty krtkoterminowymi kapitaami
obcymi.

47

Uwzgldniajc

majtek

trway

cz

majtku

obrotowego

zwizan

dugoterminowo z firm, wyrnia si trzy stopnie pokrycia (finansowania), ktrych


formuy obliczeniowe podano poniej:
Pierwszy stopie pokrycia =

Drugi stopie pokrycia =

Trzeci stopie =

kapitay wasne
majtek trway

kapitay wasne + kapita obcy dugoterminowy


majtek trway

kapitay wasne + kapita obcy dugoterminowy


majtek trway + czs majtku obrotowego zwizana dugookresowo

(2.3.1.)
(2.3.2)
(2.3.3)

Pierwsza relacja nazywana jest czsto wskanikiem zastosowania kapitaw


wasnych. Wskanik ten uznaje si za poprawny gdy jego warto zbliona jest do
jednoci, wwczas majtek trway jest w caoci sfinansowany kapitaami wasnymi. Taka
sytuacja wskazuje na mocne podstawy kapitaowe przedsibiorstwa i jest symptomem jego
niezalenoci.
W drugim stopniu pokrycia zakres finansowania majtku trwaego poszerzony jest
o kapitay obce dugoterminowe, dlatego te wskanik ten powinien ksztatowa si
powyej jednoci. Powstaa nadwyka kapitau staego ponad warto majtku trwaego
moe by przeznaczona na finansowanie majtku obrotowego. Powysza sytuacje jest
poprawna, gdy zapewnia ona okrelon stabilno w sytuacji finansowej spki.
Trzeci stopie pokrycia jest zot zasad bilansowa w szerszym znaczeniu, ktra
dodatkowo do majtku dugookresowego uwzgldnia cz majtku obrotowego w postaci
nalenoci dugoterminowych czy te zapasw o dugim okresie zalegania
w przedsibiorstwie. Jednak ustalenie wartoci dugoterminowego majtku obrotowego nie
jest moliwe na podstawie danych liczbowych sprawozdania finansowego.
Nastpn podstawow relacj majtkowo kapitaow jest relacja pomidzy
kapitaami obcymi i majtkiem obrotowym, zwana wskanikiem zaangaowania kapitaw
obcych, zapisuje si nastpujco:
Wskanik zaangaowania kapitaw obcych =

kapitay obce
majtek obrotowy

(2.3.4)

Wskanikiem zaangaowania kapitaw obcych moe przyjmowa wartoci


mniejsze, wiksze bd rwne jednoci. Gdy jest on rwny jeden, oznacza to, e majtek
obrotowy jest w peni pokryty kapitaami obcymi. Wwczas zachowana jest zota zasada
balansowa w odniesieniu do skadnikw majtku obrotowego. Jeeli wskanik
zaangaowania kapitaw obcych jest wyszy od jednoci, to kapitay obce finansuj nie
48

tylko majtek obrotowy ale take cz majtku trwaego. Natomiast, gdy jego warto jest
poniej jednoci, wtedy majtek obrotowy jest w czci sfinansowany kapitaem staym
(kapita wasny oraz zobowizania dugoterminowe)57.
Tabela 2.3.2. Wartoci odzwierciedlajce nierwnoci zotej zasady bilansowej w
Samsung Electronics sp. z o.o.
L.p.
1
2

Wskaniki

2009

Wskanik zastosowania
kapitaw wasnych
Wskanik zastosowania
kapitaw obcych

2010

2011

324,68%

349,50% 332,24%

79,03%

77,83%

82,47%

rdo: Obliczenia wasne na podstawie bilansu.

Z opisanej przeze mnie definicji moemy wnioskowa, e owe wskaniki powinny


oscylowa wok jednoci. W przypadku wybranej przeze mnie spki handlowej widzimy
du amplitud. Ponad 3 krotnie kapita stay przewysza aktywa trwae, przez co firma
jest dobrze stabilna. Nie mona jednoznacznie okreli czy jest to sytuacja dobra czy za.
Natomiast wskanik zastosowania kapitaw obcych, ktry jest obliczany przez
podzielenie kapitaw obcych przez aktywa obrotowe jest zdecydowanie bliej jednoci,
co wskazuje na poprawn polityk z peni wykorzystania zasobw. O tym, czy na pewno
jest wszystko w porzdku zdecyduj wskaniki midzy innymi pynnoci, ukazujce jak
sobie spka Samsung radzi na co dzie .
Tabela 2.3.3. Obliczenia stopni finansowania majtku
2009

2010

2011

1. Pierwszy stopie pokrycia

3,25

3,49

3,32

2. Drugi stopie pokrycia

3,58

3,82

3,60

3. Trzeci stopie pokrycia

3,58

3,82

3,60

Wyszczeglnienie

rdo: Obliczenia wasne na podstawie bilansu.

Zota zasada bilansowa mwi, i w przedsibiorstwie powinna zachodzi relacja


pomidzy kapitaami wasnymi a majtkiem trwaym. Relacj t okrela si jako wskanik
zastosowania kapitaw wasnych. Z powyszych oblicze wynika, i warto pierwszego
stopnia pokrycia wynosi od 3,25 do 3,49. Oznacza to, e majtek trway jest w caoci
finansowany kapitaami wasnymi. Taka sytuacja wskazuje bardzo mocne podstawy
57W. Gabrusewicz, Podstawy analizy finansowej, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2002 , s. 120123.

49

kapitaowe przedsibiorstwa oraz oznacza to, e niezaleno finansowa jest na bardzo


dobrym poziomie. Najbardziej poprawn sytuacj byby wskanik zbliony do jednoci.
Mona uzna, e kapitay wasne nie s w peni wykorzystywane.
Drugi stopie pokrycia w finansowaniu majtku trwaego uwzgldnia rwnie
kapitay obce dugoterminowe. Z powyszych oblicze wynika, e warto tego wskanika
wynosi od 3,58 do 3,82. Sytuacj t naley uzna za dajc przedsibiorstwu stabilno
sytuacji finansowej a nadwyka moe stanowi rdo finansowania majtku obrotowego.
W tym przypadku jest to korzystna sytuacja jednak mimo wszystko lepiej gdy ten
wskanik jest niszy.
Trzeci stopie pokrycia jest zot zasad bilansow w szerszym ujciu. Oprcz
majtku trwaego, do majtku dugookresowego zalicza si take cz majtku
obrotowego w postaci nalenoci dugoterminowych czy te zapasw o dugim okresie
zalegania w przedsibiorstwie. W przypadku mojej spki nie mamy do czynienia z tym
ostatnim, dlatego wyniki s identyczne jak w drugim stopniu pokrycia.

50

ROZDZIA 3
ANALIZA ZMIAN W PZYCHODACH, KOSZTACH I
WYNIKU FINANSOWYM PRZEDSIBIORSTWA

51

3.1. Analiza przychodw przedsibiorstwa


Analiza

finansowa

przychodw

przedsibiorstwa

powinny

obejmowa

ksztatowanie si wielkoci, dynamiki oraz struktury przychodw wedug skadnikw


zwanych rodzajami dziaalnoci gospodarczej. Analiza dynamiki to ocena wielkoci
rozpatrywanego zjawiska w badanym okresie w stosunku do jego wielkoci okresach
poprzednich.58Porwnanie ksztatowania si przychodw w czasie wskazuje kierunki
rozwoju przedsibiorstwa, a w celu uzyskania bardziej obiektywnych wynikw, tj.
uniknicie odchyle typu przypadkowego, porwnania takie powinny obejmowa
przynajmniej trzy odcinki czasowe.59Wskaniki dynamiki przychodw ogem oblicza si
w nastpujcy sposb:
(3.1.1.)
Do pomiaru dynamiki przychodw wykorzystuje si take redniowieczne tpo ich
wzrostu, ktre okrela nastpujca formu:
(3.1.2.)
gdzie:
przychody ze sprzeday w ostatnim badanym roku.
przychody ze sprzeday w poprzednim badanym roku.
liczba lat w badanym okresie.
Wskanik ten wykorzystuje si m. in. w planowaniu przychodw.60 Badanie
dynamiki przychodw nie moe by przeprowadzane jedynie na podstawie danych
pochodzcych z rozpatrywanego przedsibiorstwa. Istotne jest badanie otoczenia
przedsibiorstwa z analogicznymi dla caej brany, do ktrej naley przedsibiorstwo.
Dziki temu moemy okreli, czy dynamika jego przychodw ogem zasuguje na
pozytywn ocen.61
Niezbdnym elementem analizy przychodw jest badanie ich struktury. Okrelenie
struktury przychodw pozwala trafniej oceni ryzyko rynkowe przedsibiorstwa oraz
przewidywa przysze wyniki produkcyjne i finansowe.62Analiza struktury polega na
58 W. Gabrusewicz, Podstawy analizy finansowej , wyd.2, PWE. Warszawa 2005, s.44.
59 L. Bednarski, R. Borowiecki, J. Duraj, E. Kurtys , T. Waniewski, B. Wersty, Analiza ekonomiczna
przedsibiorstwa, wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. O. Lanego we Wrocawiu, Wrocaw 2003,
s.33-38.
60 T. Waniewski, W. Skoczya, Teoria i praktyka, s.195.
61 Tame, s.195.
62 Tame, s.195.

52

ustaleniu i ocenie udziau poszczeglnych rodzajw przychodw w ich oglnej


wielkoci.63Obliczone wskaniki okrelaj struktur rodzajow przychodw ogem i jej
zmiany w kolejnych okresach.
Zasadniczym elementem przychodw , od ktrego zaley wynik finansowy s przychody
ze sprzeday. W gospodarce rynkowej nie produkcja , lecz sprzeda okrela tosamo
przedsibiorstwa, a wysoko przychodw ze sprzeday decyduje o sukcesie handlowym i
finansowym firmy.64Przez pryzmat przychodw ze sprzeday mona okreli take pozycj
rynkow

przedsibiorstwa,

jej

zmiany

oraz

sytuacje

marketingow

przedsibiorstwa.65Typowe przypadki zmiany przychodw ze sprzeday w danym


przedsibiorstwie i brany mona opisa za pomoc macierzy przedstawiajcej cztery
sytuacje. Obrazuje to tabela 3.1.1.
Tabela 3.1.1. Typowe sytuacje w zakresie zmian przychodw ze sprzeday w
przedsibiorstwie i brany
I .Wzrost przychodw netto ze sprzeday wII . Wzrost przychodw netto ze sprzeday w
przedsibiorstwie jest szybszy ni w brany. przedsibiorstwie jest wolniejszy ni w
III

Obnienie

sprzeday

przychodw

netto

przedsibiorstwie

wolniejsze ni w brany.

brany.
zeIV . Obnienie

przychodw

netto

ze

jestsprzeday w przedsibiorstwie jest szybsze


ni w brany.

rdo: S. Kasierewicz, Analiza ekonomiczno- finansowa przedsibiorstwa, Oficyna Wydawnicza Szkoy


Gwnej Handlowej w Warszawie, Warszawa 1995, s.113.

Pierwsza sytuacja, gdy przychody ze sprzeday badanego przedsibiorstwa rosn


szybciej ni w brany, jest najbardziej optymistyczna. Oznacza to popraw pozycji
konkurencyjnej przedsibiorstwa i jego standingu finansowego.66Drugiej sytuacji nie
mona

oceni

jednoznacznie.

Jeli

przychody

ze

sprzeday

analizowanego

przedsibiorstwa rosn wolniej ni w brany, przedsibiorstwo traci pozycj rynkow w


stosunku do konkurentw. Podobnie sytuacja trzecia nie jest oczywista. Z jednej strony
spadek przychodw ze sprzeday jest niekorzystny dla przedsibiorstwa, z drugiej za
spadek ten jest wolniejszy ni w brany. wiadczy to o przewadze nad konkurencj i
lepszej odpornoci przedsibiorstwa na skutki recesji. Czwarta sytuacja jest zdecydowanie
negatywna. Przychody ze sprzeday obniaj si szybciej w przedsibiorstwie ni w
63 M. Jarzemowska, Analiza ekonomiczna w przedsibiorstwie, Wyd. 1, PWE, Warszawa 2004, s.89.
64 Cz. Skowronka, Analiza ekonomiczno- finansowa przedsibiorstwa . Zbir przykadw i zada, Wyd. 2,
Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie- Skodowskiej, Lublin 2007, s.37.
65 Z. Leszczyski, Analiza finansowa przedsibiorstwa, Wydawnictwo Instytutu Technologii Eksploatacji,
Radom 2002, s.71
66 Tame ,. s.193.

53

brany. Przedsibiorstwo ma coraz mniejsze przychody ze sprzeday i traci pozycj


rynkow. Moe to mie powane konsekwencje dla osiganych wynikw finansowych w
przyszoci.
Tabela 3.1.2.Rodzaje przychodw osignitych przez Samsung Electronics sp. z o.o.
w latach 2009-2011 (w tys. z) oraz ich struktura (w %)
RODZAJ PRZYCHODW
Przychody ze sprzeday
Pozostae przychody operacyjne
Przychody finansowe

2009
3660540 96,74
121834
3,22
1592
0,04

2010
3856050
103153
4652

97,28
2,60
0,12

Przychody razem

3783966 100,00

3963855

100,00

2011
4585393
46060
17090
4648543

98,64
0,99
0,37
100,00

rdo: Opracowanie wasne na podstawie tabeli 3.3.1.

Wykres 3.1.1. Przychody wedug rodzajw Samsung Electronic sp. z o.o. w latach
2009-2011

Na podstawie tabeli 3.1.2. zauway mona, e we wszystkich badanych latach


przychody ze sprzeday obejmuj ponad 96,0 % przychodw przedsibiorstwa. Pozostae
przychody operacyjne wraz z przychodami finansowymi stanowi 3,26 % przychodw w
roku 2009, 2,72 % przychodw w 2010 roku oraz spadaj w roku 2011 do poziomu 1,36 %
przychodw ogem. Ich dynamika wykazana jest w tabeli 3.1.3.

Tabela 3.1.3. Dynamika przychodw osignitych przez Samsung Electronics sp. z


o.o. w latach 2009-2011 (w %)
RODZAJ PRZYCHODW
Przychody ze sprzeday

54

2010

2011
rok poprz.=100
105,34
118,91

2011
2009=100
125,27

Pozostae przychody operacyjne


Przychody finansowe
Przychody razem

84,67
292,21
104,75

44,65
367,37
117,27

37,81
1073,49
122,85

rdo: Opracowanie wasne na podstawie tabeli 3.3.1.

Na podstawie danych obliczonych w tabeli 3.1.3 zauway mona, i przychody


przedsibiorstwa w cigu trzech lat wzrosy o okoo 22,85%, co przekada si na kwot
864 577 tys. z. Wynika to ze wzrostu przychodw w roku 2010 o 4,75 % w porwnaniu z
rokiem poprzednim oraz wzrostu przychodw w roku 2011 o 17,27 % wzgldem roku
poprzedniego.
Najwiksz dynamik odznaczaj si przychody finansowe. Wida e ulegaj
cigemu wzrostowi. Mimo duej dynamiki przychody finansowe na tle oglnej wartoci
osiganych przychodw z dziaalnoci stanowi ma warto.
Naley dobrze oceni wzrost, jaki osigaj przychody ze sprzeday. W roku 2011
przychody ze sprzeday s wiksze, ni te osignite w roku 2009. Wskazuje to na rozwj
przedsibiorstwa.
Natomiast dynamika pozostaych przychodw operacyjnych w 2011 roku w
porwnaniu z rokiem 2009 to 37,81 %, a wic wzrost o 46,86%.
Na analiz ze sprzeday skada si rwnie analiza rentownoci sprzeday.
Wskaniki rentownoci su do oceny zdolnoci przedsibiorstwa do osigania zysku na
sprzeday, od ktrego uzaleniona jest stopa zwrotu z kapitau wasnego. Naley jednak
pamita, e analiza rentownoci przedsibiorstwa w oderwaniu od otoczenia ma
ograniczon warto poznawcz. Porwnanie rentownoci badanego przedsibiorstwa z
wynikami innych, podobnych przedsibiorstw, dostarcza informacji do ostatecznych ocen i
podejmowania dalszych decyzji.67Wskaniki rentownoci naley porwnywa z ich
wartoci w poprzednich okresach jak i z ich wartoci dla caej brany, do ktrej, naley
badane przedsibiorstwo. Rentowno przychodw ze sprzeday produktw, towarw i
materiaw oblicza si w nastpujcy sposb:68
(3.1.3.)
Wskanik ten informuje, jak mare zysku operacyjnego uzyskuje przedsibiorstwo na
sprzeday. Kada jednostka gospodarcza jest zainteresowana osigniciem jak najwyszej

67 S. Smolarz, P. Soliwoda, Podstawy analizy finansowej przedsibiorstwa, Zakad Ubezpiecze


Spoecznych, Warszawa 2003, s. 97-98.
68 M.R. Tyran. Wskaniki finansowe, Oficyna Ekonomiczna, Krakw 2004, s.134.

55

wartoci wskanika rentownoci operacyjnej sprzeday, gdy wiadczy to o wysokiej


zyskownoci dziaalnoci operacyjnej.69
Aby mc prawidowo oceni ksztatowanie si przychodw, naley porwna je z
poniesionymi kosztami i stratami nadzwyczajnymi.
3.2. Analiza kosztw wasnych przedsibiorstwa.
Koszty s ponoszone przed uzyskaniem przychodw. W przeciwiestwie do
przychodw

maj

wewntrzny

charakter,

gdy

powstaj

przedsibiorstwie.

Charakteryzuj gospodarno przedsibiorstwa i stanowi wane kryterium podejmowaniu


decyzji zarzdczych. Czynniki wpywajce na poziom kosztw przedsibiorstwa w danym
okresie to m.in.:

trafno decyzji strategicznych zarzdu,

racjonalna alokacja zasobw,

oszczdne,

biece

wykorzystanie

wszystkich

posiadanych

czynnikw

produkcji.70
Analiz kosztw przedsibiorstwa przeprowadza si analogicznie do badania przychodw.
Okrela si, zatem warto wskanikw dynamiki oraz struktury kosztw ogem,
kolejnym etapem jest analiza grup kosztw, ktrych udzia w kosztach ogem jest
najwikszy.
Wanym elementem analizy kosztw jest porwnanie ich z przychodami. Wskanik
udziau kosztw w przychodach oblicz si wedug formuy:
(3.2.1)
gdzie:
koszty ogem bd dany rodzaj kosztw, np. koszty dziaalnoci operacyjnej,
przychody ogem bd odpowiadajcy kosztom rodzaj przychodw, np. przychody
netto ze sprzeday.
Koszty ponoszone przez spk Samsung Electronics sp. z o.o. w latach 2009-2011
zestawia tabela 3.2.1.
Tabela 3.2.1. Rodzaje ponoszonych kosztw przez Samsung Electronics sp. z o.o. w
latach 2009-2011 (w tys. z) oraz ich struktura (w %)
RODZAJE KOSZTW

2009

2010

2011

69 Tame ., s.53.
70 W. Gabrusewicz, Podstawy analizy finansowej, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2002, s.156.
56

1. Koszty wasne sprzeday


2. Koszty sprzeday
3. Koszty oglnego zarzdu
4. Pozostae koszty operacyjne
5. Koszty finansowe
KOSZTY RAZEM

3096881
539549
45965
12035
10618
3707156

83,45
14,55
1,24
0,32
0,29
100,00

3293119
536733
52043
7658
16874
3908536

84,26
13,73
1,33
0,20
0,43
100,00

3785361
82,6
688894 15,03
64679
1,41
7270
0,16
34437
0,75
4582751 100,00

rdo: Opracowanie wasne na podstawie tabeli 3.3.1.

Wykres 3.2.2. Koszty wedug rodzajw Samsung Electronic w latach 2009-2011 (%)

We wszystkich badanych latach najwiksza warto kosztw ponoszonych przez


przedsibiorstwo to koszty wasne sprzeday. Zawieraj okoo 85,0 % cakowitych
kosztw jednostki. Koszty porednio zwizane z procesem wytwarzania wyrobw (usug),
czyli koszty sprzeday oraz koszty oglnego zarzdu, cznie stanowi okoo
15,0 - 16,50 % kosztw ogem. Natomiast koszty, takie jak pozostae koszty operacyjne
oraz koszty finansowe, to zaledwie okoo 0,60 0,91 % cakowitych kosztw dziaalnoci.
Tabela 3.2.2. Dynamika kosztw wedug rodzajw ponoszonych przez Samsung
Electronics sp. z o.o. w latach 2009-2011 (w %)
RODZAJE KOSZTW
1. Koszty wasne sprzeday
2. Koszty sprzeday
3. Koszty oglnego zarzdu
4. Pozostae koszty operacyjne
5. Koszty finansowe
KOSZTY RAZEM

2010
2011
rok poprz.=100
106,34
114,95
99,48
128,35
113,22
124,28
63,63
94,93
158,92
204,08
105,43
117,25

2011
2009=100
122,23
127,68
140,71
60,41
324,33
123,62

rdo: Opracowanie wasne na podstawie tabeli 3.3.1.

W 2010 roku wzrost wykazuj tylko koszty wasne sprzeday, ktre wynosz
106,34 % tych kosztw z roku poprzedniego. Pozostae rodzaje kosztw wykazuj raz
wzrost raz spadek. Cakowite koszty dziaalnoci zwikszyy si o 5,43 %.

57

W roku 2011 wzrastaj wszystkie rodzaje kosztw ponoszonych przez


przedsibiorstwo. Najwikszy wzrost towarzyszy kosztom finansowym, ktre stanowi
204,08 % tych kosztw z roku 2010.
cznie w trakcie lat 2009-2011 koszty przedsibiorstwa wzrosy o ok. 30 %.
Najwiksz dynamik odznaczaj si ponownie koszty finansowe. Stanowi 324,33 %
kosztw finansowych poniesionych w roku 2009. Znacznie wzrosy rwnie pozostae
koszty oglnego zarzdu (o 40,71 %) co jest zjawiskiem negatywnym na tle wzrastajcych
pozostaych rodzajw kosztw, gdy wiadcz o zej organizacji zarzdu przedsibiorstwa.
Spadek dynamiki wykazuj jedynie pozostae koszty operacyjne.
Podobnie jak w przypadku przychodw netto ze sprzeday , naley oceni
rentowno kosztw dziaalnoci podstawowej, ktr okrela si wedug nastpujcego
wzoru:
(3.2.2.)
Wskanik rentownoci kosztw dziaalnoci podstawowej informuje, jaki jest
udzia wyniku ze sprzeday w kosztach dziaalnoci podstawowej.
Po analizie przychodw oraz kosztw mona przystpi do oceny najwaniejszej
pozycji rachunkw zyskw i strat, jak jest wynik finansowy netto.71
3.3. Analiza wyniku finansowego
Wielko wyniku finansowego jest gwnym czynnikiem rzutujcym na poziom
rentownoci, a take podstawowym rdem zasilania przedsibiorstwa w kapita wasny
oraz wypat dywidend dla udziaowcw. Ponadto stanowi podstaw do rozlicze
finansowych z budetem pastwa w postaci podatku dochodowego. Umoliwia rwnie
rozwj firmy i wzrost jej wartoci. Dodatkowo peni rol miernika stopnia realizacji
wyznaczonego celu gospodarczego, okrela tempo zwrotu poniesionych w procesie
gospodarczym nakadw oraz potencjalne korzyci wacicieli wniesionego do
przedsibiorstwa kapitau. Ze znaczcej roli, jak spenia wynik finansowy w dziaalnoci
przedsibiorstwa, tworzy si potrzeb jego wielokierunkowej analizy.
W przypadku osignicia dodatniego wyniku finansowego przedsibiorstwo zalicza
si do rentownych podmiotw gospodarczych. Poniesienie straty, jako ujemnego wyniku
finansowego oznacza charakter deficytowy dziaalnoci podmiotu. Dla przedsibiorstw,

71 Tame ., s.58.
58

bez wzgldu na ich form wasnoci, najwaniejsze znaczenie ma zysk bilansowy netto
(zysk do podziau).
Szczegowa analiza poszczeglnych czynnikw umoliwia okrelenie, w jakim
stopniu kady z nich wpyn na powstanie ostatecznej wielkoci wyniku finansowego
i czy jest ona prawidowa z punktu widzenia ekonomicznej efektywnoci rodkw
zaangaowanych w procesie produkcji.
Analiza wyniku finansowego ma szczeglnie due znaczenie dla:

zestawienia oraz analizy rde zyskw i strat,

szczegowej ocenie przepyww rodkw pieninych,

ustalenia rzeczywistej pozycji dochodowej przedsibiorstwa,

prognozowanie wyniku finansowego, zwaszcza wnioskowania o przyszej


pozycji dochodowej,

lepszego poznania zagroe.

Do podstawowych zada zwizanych z analiz wyniku finansowego zalicza si:

ustalenie stopnia dynamiki wyniku finansowego,

kontrol wykonania planowanej wielkoci wyniku finansowego,

ocen struktury,

dokadne ustalenie czynnikw wpywajcych na wielko wyniku

Pierwsze trzy zadania realizowane s w ramach analizy wstpnej, natomiast


ostatnie w trakcie analizy przyczynowej.
W strukturze wyniku finansowego wyodrbnia si:

wynik zwyczajny z dziaalnoci operacyjnej, w tym wynik z pozostaej


dziaalnoci operacyjnej,

wynik z dziaalnoci operacyjnej powikszony o amortyzacj,

wynik operacji finansowych,

wynik zdarze nadzwyczajnych,

wynik neutralny,

obowizkowe obcienia wyniku finansowego,

podzia zysku netto.

Wynik z dziaalnoci operacyjnej stanowi rnic pomidzy przychodami a


kosztami ich uzyskania z dziaalnoci prowadzonej w sposb cigy i regularny. Jego

59

wielko suy do badania osignitych i przewidywanych zyskw z normalnej,


realizowanej w kraju i za granic, dziaalnoci wytwrczej, handlowej i usugowej.
Zmiany zasad amortyzowania zasobw majtkowych nie wpywaj na wynik
z dziaalnoci operacyjnej powikszony o amortyzacj.
Wynik neutralny obejmuje wynik operacji finansowych i wynik zdarze
nadzwyczajnych, ktry jest trudny do prognozowania. Wielko wyniku dziaalnoci
finansowej ksztatuj: udzia w zyskach, zapacone i otrzymane odsetki, zysk lub strata ze
zbycia lub aktualizacji wartoci inwestycji oraz nadwyki rnic kursowych. Wynik ze
zdarze nadzwyczajnych (saldo strat i zyskw nadzwyczajnych) spowodowany jest przez
zdarzenia trudne do przewidzenia poza dziaalnoci operacyjn i nie zwizane z oglnym
ryzykiem prowadzenia dziaalnoci operacyjnej. Wynik neutralny nie jest brany pod uwag
przy planowaniu finansowym i ocenie trafnoci inwestowania.
Potwierdzenie rezultatw oceny wyniku finansowego przy wykorzystaniu
wskanikw dynamiki mona uzyska przez rwnoleg analiz wskanikw struktury
rachunku zyskw i strat. Otrzymane w ten sposb odchylenia dodatnie i ujemne informuj
przejrzycie o zaistniaych przeksztaceniach poszczeglnych elementw osignitego
wyniku finansowego.72.
Przeksztacona do postaci analitycznej forma rachunku wynikw stanowi podstaw
do wstpnej oceny ksztatowania si wyniku finansowego na rnych poziomach,
przedstawiona jest w tabeli 3.3.1.

Tabela 3.3.1. Ksztatowanie si rachunku wynikw spki Samsung Electronic sp. z


o.o. w latach 20092011
WYSZCZEGLNIENIE
I. Przychody netto ze sprzeday produktw ,towarw i
materiaw
1. Przychody netto ze sprzeday produktw,
2. Przychody netto ze sprzeday towarw i materiaw
II. Koszt sprzedanych produktw, materiaw i towarw

72Tame ., s. 136-139.
60

2009 (tys) 2010 (tys) 2011 (tys)


3660540
73530
3587010
3096881

3856050 4585393
98736 127560
3757313 4457833
3293119 3785361

III. Zysk (strata) brutto ze sprzeday


IV. Koszt sprzeday
V. koszt oglnego zarzdu
VI. Zysk (strata) ze sprzeday
VII. Pozostae przychody operacyjne
VIII. Pozostae koszty operacyjne
IX. Zysk (strata) z dziaalnoci operacyjnej
X. Przychody finansowe
XI. Koszty finansowe
XII. Zysk (starta) brutto
XIII. Podatek dochodowy
XIV. Wynik finansowy netto

563659
539549
45965
-21855
121834
12035
87944
1592
10618
78917
19104
59813

562930 800031
536733 688894
52043
64679
-25845
46457
103153 46060
7658
7270
69650
85247
4652
17090
16874
34437
57427
67900
14555
17285
42872
50615

rdo: opracowanie wasne na podstawie sprawozda finansowych spki Samsung Electronics sp. z o.o.

Najwyszy wyniki na dziaalnoci podstawowej spka Samsung osigna w 2011


roku, ktry wynosi 800031 tys. wykazujc tendencj rosnc. W roku 2011 zysk brutto
wzrs o 237101 tys. z w porwnaniu do roku 2010, natomiast w roku 2010 w stosunku do
roku poprzedniego spad o 729 tys. z. Analizujc zmiany zachodzce w rachunku zyskw
i strat w latach 2009 2011 zaobserwowano, e z roku na rok spka w wikszoci nie
poprawiaa swoich wynikw. W trakcie 2-letniej dziaalnoci przedsibiorstwo swj zysk
netto zmniejszya o 9198 tys. z.
Informacje zawarte w analitycznym rachunku zyskw i strat w tabeli 3.3.1.
wykorzystano do przeprowadzenia analizy struktury i dynamiki wyniku finansowego.
Ksztatowanie si struktury i dynamiki przychodw, kosztw i wyniku finansowego netto
spki Samsung Electronics sp. z o.o.. w latach 2009-2011 przedstawia tabela 3.3.2.

Tabela 3.3.2. Ksztatowanie si struktury i dynamiki przychodw, kosztw i wyniku


finansowego netto spki Samsung Electronics sp. z o.o. w latach 20092011
WYSZCZEGLNIENIE

STRUKTURA (%)
2009

I. Przychody netto ze sprzeday


produktw ,towarw i materiaw
1. Przychody netto ze sprzeday
produktw
2. Przychody netto ze sprzeday towarw
i materiaw
II. Koszt sprzedanych produktw,
materiaw i towarw

2010

2011

DYNAMIKA (%)
2010
2011
2011
Rok poprz.=100 2009=100

100

100

100

105,34

118,91

125,27

2,01

2,56

2,78

134,28

129,19

173,48

97,99

97,44 97,22

104,75

118,64

124,28

84,60

85,40 82,55

106,34

114,95

122,23

61

III. Zysk (strata) brutto ze sprzeday


IV. Koszt sprzeday
V. Koszt oglnego zarzdu
VI. Zysk (strata) ze sprzeday
VII. Pozostae przychody operacyjne
VIII. Pozostae koszty operacyjne
IX. Zysk (strata) z dziaalnoci
operacyjnej
X. Przychody finansowe
XI. Koszty finansowe
XII. Zysk (starta) brutto
XIII. Podatek dochodowy
XIV. Wynik finansowy netto

15,40
14,74
1,26
-0,60
3,33
0,33
2,40
0,04
0,29
2,16
0,52
1,63

14,60 17,45
13,92 15,02
1,35 1,41
-0,67 1,01
2,68 1,00
0,20 0,16
1,81
0,12
0,44
1,49
0,38
1,11

1,86
0,37
0,75
1,48
0,38
1,10

99,87
99,48
113,22
118,26
84,67
63,63

142,12
128,35
124,28

141,94
127,68
140,71

44,65
94,93

37,81
60,41

79,20
292,21
158,92
72,77
76,19
71,68

122,39
367,37
204,08
118,24
118,76
118,06

96,93
1073,49
324,33
86,04
90,48
84,62

rdo: Opracowanie wasne na podstawie sprawozda finansowych spki Samsung Electronics sp. z o.o.

Analiza struktury rachunku wynikw wykazuje, e decydujcy wpyw na wielko


przychodw netto ze sprzeday maj przychody ze sprzeday towarw i materiaw, ich
wskanik udziau wynosi w kolejnych latach odpowiednio 97,99%, 97,44%, 97,22%.
Natomiast koszty sprzedanych produktw, materiaw, towarw, stanowi analogicznie:
84,60%, 85,40%, 82,55% oglnej wielkoci ze sprzeday.

Z analizy dynamiki rachunku zyskw i strat wynika, e w latach 2009 2011


przedsibiorstwo zanotowao wzrost przychodw ze sprzeday produktw o 39,2%.
Przychd ze sprzeday towarw i materiaw w badanym okresie take wzrs o 19,53%.
Koszt sprzedanych materiaw, towarw i produktw wzrs o 15,89%. Zmalay pozostae
koszty operacyjne, bo a o 3,22%. Rwnie wzrosy i to prawie czterokrotnie przychody
finansowe o781,28%. Nastpuje strata z wyniku ze sprzeday spka zaczyna traci.
Pozostae pozycje rachunku zyskw i strat wykazuj w wikszoci tendencj rosnc.
Przedsibiorstwo zanotowao wzrost zysku netto o 12,94%.

62

ROZDZIA 4
63

ANALIZA WSKANIKOWA JAKO METODA OCENY


DZIAALNOCI PRZEDSIBIORSTWA
W praktyce gospodarczej analiza wskanikowa w analizie finansowej jest jej
uoglnieniem i spojrzeniem na caociowe funkcjonowanie przedsibiorstwa przez
pryzmat ksztatowania si okrelonych relacji finansowych. Relacje te umoliwiaj
poznanie i ocen faktw, zjawisk gospodarczych, opracowanie sposobw uprawnienia
funkcjonowania przedsibiorstwa oraz okrelenie skutkw ekonomiczno-finansowych
proponowanych decyzji73.
Analiza wskanikowa umoliwia:

ocen minionych, teraniejszych oraz antycypowanie przyszych wynikw


dziaalnoci przedsibiorstwa,

identyfikacj

obszarw

przedsibiorstwa

niewaciwie

zarzdzanych

potencjalnie niebezpiecznych,

ocen kondycji finansowej jednostki gospodarczej w krtkim czasie oraz


przewidywanie, czy jej kondycja finansowa umoliwia ekspansj w dugim
okresie.

Wskaniki

szybk

metod

prezentowania

informacji

zawartych

sprawozdaniach finansowych w formach umoliwiajcych dokonywanie porwna ze


sprawozdaniami

podobnych

przedsibiorstw,

take

danymi

finansowymi

przedsibiorstwa z lat poprzednich lub zawartych w jego planach. Zalet wskanikw jest
uwzgldnienie czci skadowych wynikw dziaania przedsibiorstw. Umoliwiaj one
analiz caoci dziaania przedsibiorstwa lub tylko pewnych jej segmentw. Wskaniki
umoliwiaj porwnanie rozmaitych informacji finansowych oraz badanie relacji midzy
nimi.
Analiz wskanikow mona przeprowadza na potrzeby zewntrzne oraz
wewntrzne. Prowadzona przez samo przedsibiorstwo dostarcza cennych informacji do
oceny

wewntrznej,

warunkujcych

podejmowanie

odpowiednich

decyzji

przez

kierownictwo. Wykorzystuje si wwczas informacje wewntrzne, nieznane otoczeniu


przedsibiorstwa, umoliwiajce dokonanie wnikliwej i szczegowej analizy ex post,
warunkujcej przeprowadzenie adekwatnej analizy ex ante. Otrzymane w ten sposb
73 Z. Leszczyski, A. Skowronek-Mielczarek, Analiza ekonomiczno-finansowa firmy, DIFIN, Warszawa,
2001, s. 91.

64

wskaniki nie s publikowane, jedynie wykorzystane w zarzdzaniu przedsibiorstwem i


planowaniu jego dziaalnoci74.
Badaniu poddaje si dwa gwne obszary aktywnoci gospodarczej przedsibiorstwa:
operacyjny i finansowy, w ktrych okrela si poziom75:

pynnoci finansowej,

sprawnoci (aktywno) przedsibiorstwa,

rentownoci,

zaduenia,

wartoci rynkowej przedsibiorstwa (o ile jest to moliwe do przeprowadzenia).

4.1. Analiza pynnoci finansowej


Bardzo czsto spotykan form finansowania biecej dziaalnoci firmy jest
wykorzystanie zobowiza krtkoterminowych. Zalicza si do nich: zobowizania z tytuu
zacignitych kredytw bankowych oraz zobowizania wobec dostawcw z tytuu
zakupw dokonanych z odroczonym terminem patnoci. Kontrolowanie i utrzymanie
pynnoci finansowej firmy polega na odpowiednim sterowaniu poziomem zobowiza
krtkoterminowych i sucych ich regulowaniu pynnych rodkw obrotowych i jest
jednym z najwaniejszych zada dyrektora finansowego76.
Aby przedsibiorstwo mogo bez zakce spaca zobowizania wobec jednostek
(dostawcy, budet, instytucje finansowe, pracownicy) musi dysponowa odpowiedni
wielkoci tych aktyww, ktre moe szybko zamieni na rodki pienine. Dlatego
pynno finansowa przedsibiorstwa jest oceniana na podstawie relacji aktyww
obrotowych do zobowiza krtkoterminowych.
Utrzymanie przez przedsibiorstwo pynnoci finansowej nie oznacza koniecznoci
cigego dysponowania takimi kwotami rodkw pieninych, ktre pokrywayby
w caoci zobowizania. Natomiast posiadanie pynnoci finansowej jest zwizane
z dysponowaniem nadwyk pienin w terminach wymagalnoci zobowiza. Aby bya
zachowana pynno finansowa naley utrzyma odpowiedni relacje midzy wpywami
i wydatkami rodkw pieninych, w taki sposb by osigane na biece wpywy pokryy
74 red. M. Jerzemowska, Analiza ekonomiczna w przedsibiorstwie, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne
Warszawa, 2006, s. 117-118.
75 E. Siemiska , Finansowa kondycja firmy metody pomiaru i oceny, Poltext, Warszawa, 2003, s. 72.
76 R. Machaa., Praktyczne zarzdzanie finansami firmy, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 2004,
s. 403-404.

65

niezbdne wydatki. Powinna istnie rezerwa rodkw pieninych pozwalajca na


wywizywanie si z biecych zobowiza w razie zachwiania w spatach nalenoci.
Przy ocenie pynnoci finansowej wykorzystuje si wskaniki finansowe, ktre
ukazuj rne stopnie pynnoci finansowej. Najczciej stosowanymi w praktyce
wskanikami pynnoci finansowej s77:

wskanik biecej pynnoci,

wskanik szybkiej pynnoci,

wskanik pynnoci gotwkowej.

Wskanik biecej pynnoci jest podstawowym miernikiem zdolnoci firmy do


regulowania zobowiza krtkoterminowych przez natychmiastowe upynnienie aktualnie
posiadanych skadnikw majtku obrotowego. Wskanik ten przedstawia si nastpujco:
Wskanik pynnosci biecej =

aktywa obrotowe
zobowizania krtkoterminowe

Za wartoci standardowe wskanika przyjmuje si wartoci z przedziau 1,2 2. Im


wysza warto wskanika, tym wysze bezpieczestwo finansowe firmy. Zbyt niski
poziom moe wiadczy o moliwoci wystpienia problemw z regulowaniem
zobowiza krtkoterminowych78. Przyjta warto 2 oznacza, e aktywa obrotowe
traktowane jako rodki patnicze, zawieraj skadniki majtkowe o nieduej pynnoci,
ktrych zamiana na gotwk wymaga czasu i kosztw, a nawet moe si wiza
z czciow utrat wartoci. Bardzo wysoki poziom wskanika biecej pynnoci
(3 i powyej) wiadczy o nieefektywnym dziaaniu: niewykorzystane rodki pienine,
nadmierne zapasy, trudno cigalne nalenoci. Z kolei niski poziom (1 i poniej) oznacza
wystpowanie trudnoci patniczych lub ich zapowied ze wzgldu na brak aktyww
obrotowych na pokrycie zobowiza biecych79.
Wskanik pynnoci finansowej oparty na pynnych aktywach obrotowych nazywany jest
wskanikiem szybkiej pynnoci finansowej lub wskanikiem pynnoci finansowej II
stopnia. Pynne aktywa obrotowe s aktywami obrotowymi z wyczeniem najmniej
pynnych ich skadnikw, czyli zapasy i krtkoterminowe rozliczenia midzyokresowe
czynne. Wskanik pynnoci II go stopnia przedstawia si nastpujco:
Wskanik pynnosci szybkiej =

pynne aktywa obrotowe


zobowizania krtkoterminowe

77 E. Nowak, Analiza sprawozda finansowych, PWE, Warszawa, 2005, s. 193-194.


78 Tame ., s. 404.
79 Tame ., s. 137.
66

Wskanik ten Informuje, w jakim stopniu pynne aktywa obrotowe pokrywaj


zobowizania krtkoterminowe. Ukazuje, czy przedsibiorstwo jest w stanie pokry cao
zobowiza krtkoterminowych atwo upynnianymi aktywami obrotowymi. Szczeglne
znaczenie ma wwczas, gdy przedsibiorstwo posiada nadmierne zapasy materiaw,
ktrych nie mona wykorzysta w produkcji lub zapasy wyrobw gotowych, ktre trudno
jest sprzeda. Najczciej zakada si, e wskanik szybkiej pynnoci finansowej
powinien przyjmowa wartoci z przedziau od 1,0 do 1,380.Wysoko wzorcowa
1 oznacza pen moliwo spaty zobowiza krtkoterminowych z atwo osigalnych
rodkw patniczych. Gdy przedsibiorstwo stosuje krtkie terminy windykacji nalenoci,
przy duszych terminach regulowania zobowiza, poziom tego wskanika nie stanowi
zagroenia dla biecego regulowania zobowiza. Wysoki poziom wskanika szybkiej
pynnoci (powyej 1,5) moe wiadczy o gromadzeniu rodkw pieninych na
rachunkach bankowych lub o wysokim stanie nalenoci. Niski poziom wskanika
(poniej 0,8) moe oznacza trudnoci patnicze i sta si przyczyn zobowiza
przeterminowanych oraz zwizanych z nimi odsetek za zwok.
Porwnanie wskanikw pynnoci biecej i szybkiej dostarcza informacji o stanie
zapasw. Jeeli rnica midzy nimi jest dua, wwczas mamy do czynienia ze znacznym
stanem zapasw, czyli zamroeniem kapitaw81.
Najbardziej pynnymi skadnikami aktyww obrotowych s rodki pienine w kasie i na
rachunku bankowym. Odnoszc te rodki do zobowiza krtkoterminowych, otrzymuje
si

wskanik

pynnoci

gotwkowej,

nazywanego

rwnie

wskanikiem

I stopnia. Wskanik ten zapisuje si nastpujco82:


Wskanik pynnosci gotwkowej =

srodki pienine
zobowizania krtkoterminowe

Umoliwia on ocen wypacalnoci firmy w danym momencie, z wykorzystaniem do tego


celu gotwki w kasie, pienidzy na rachunkach bankowych oraz innych rodkw
pieninych (weksle do 3 miesicy, czeki obce itp.). Warto tego wskanika okrela jak
cz zobowiza biecych mona spaci, nie czekajc na wpyw nalenoci.
Przyjmuje si, e wzorcowa wielko wskanika wypacalnoci gotwkowej mieci
si w przedziale (0,1; 0,2). Poziom ten uwarunkowany jest wahaniami wpyww
i wypyww pienidza w przedsibiorstwie oraz moliwociami ich okrelenia, cen, jak
80 Tame, s. 195-196.
81 M.Jerzemowska, Analiza ekonomiczna w przedsibiorstwie, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne,
Warszawa 2006 , s. 138.
82 Tame ., s. 196.

67

naley zapaci za korzystanie z kapitaw obcych. Wysoki poziom wypacalnoci


(powyej 0,3) wskazuje preferowanie obrotu gotwkowego, przy niskim poziomie
wskanika pynnoci szybkiej83.
Wskanik biecej pynnoci
Pb =
2009
1,32

2010
1,33

(4.1.1)
2011
1,34

Zobowizania biece s relatywnie due, przez co wskanik przyjmuje wartoci poniej


podawanych przez literatur jako wzorcowe a mianowicie od 1,32-1,34. Wzrost wskanika
na przestrzeni lat ukazuje polepszajc si sytuacje jeli chodzi o pynno biec.
Moemy wywnioskowa, e wybrana przeze mnie spka nie ma problemw z pynnoci
na tym poziomie.
Wskanik pynnoci szybkiej
Ps =
2009
1,20

(4.1.2.)
2010
1,19

2011
1,18

Widzimy e wskanik osiga idealne wartoci na przestrzeni ostatnich 3 lat. Jego


nieznaczny wzrost ukazuje stabilno pod ktem pynnoci finansowej obrazuje si na
poziomie od 1,20-1,18 .Moemy wywnioskowa, e spka nie ma problemw z zapat
zobowiza biecych, gdy posiada o 20% wicej rodkw w duym stopniu pynnych
ni zobowiza krtkoterminowych.
Wskanik natychmiastowej pynnoci
Pn =
2009
0,018

2010
0,002

(4.1.3)
2011
0,003

Z roku na rok wskanik drastycznie si zmienia na niekorzy spki z 0,0180,003. Spowodowane jest to wikszym udziaem sprzeday bezgotwkowej co prowadzi
83 Tame ., s. 138.
68

do zmniejszenia pozycji inwestycji krtkoterminowych. Mimo wszystko firma posiada na


tyle duo nalenoci krtkoterminowych, aby

poradzi

sobie

zobowizaniami

biecymi
4.2. Wskanikowa ocena rentownoci
Podstawowym miernikiem efektywnoci jest zysk. Poniewa suma kwot zysku nie
charakteryzuje precyzyjnie skali efektywnoci gospodarowania, naley pogbi analiz
zysku. W tym celu stosuje si wielkoci wzgldne

obrasowujce relacj zysku do

odpowiedniej podstawy porwnania. Wskaniki wzgldne powszechnie nazywa si


wskanikami rentownoci lub wskanikami zyskownoci.
Analiza rentownoci moe by rozpatrywana z rnych punktw widzenia i moe
obejmowa rne kryteria zysku i rne podstawy, do ktrych zysk ten jest odnoszony.
Najczciej wyrnia si:

rentowno sprzeday, nazywan rentownoci handlow,

rentowno majtku, okrelan jako rentowno ekonomiczn,

rentowno zaangaowanych kapitaw, nazywan rentownoci finansow.

Analiza rentownoci stanowi jeden z najbardziej istotnych zakresw analizy


finansowej. Wynika to z duego znaczenia rentownoci w ocenie efektywnoci dziaalnoci
przedsibiorstwa. Rentowno spenia rol syntetycznego miernika, ktry pozwala na
ocen rnych obszarw dziaalnoci przedsibiorstwa za pomoc jednego lub kilku
wskanikw. Maj rne waciwoci, a ich warto poznawcza zaley w duym stopniu
od charakteru przedsibiorstwa i warunkw w jakich funkcjonuje84.
Analiza rentownoci sprzeday jest wanym obszarem analizy rentownoci dziaalnoci
przedsibiorstwa. Analiza ta umoliwia syntetyczn ocen opacalnoci produktw
wytworzonych przez przedsibiorstwo i towarw przez niezakupionych. Przedmiotem
analizy rentownoci sprzeday jest relacja zysku finansowego ze sprzeday do przychodu
ze sprzeday. Wyraa to nastpujca relacja:
Wskanik rentownoci sprzeday =

Zysk netto
Pr zychody ze sprzeday

Wskanik rentownoci sprzeday informuje, jaka kwota wyniku finansowego jest


zawarta w jednej zotwce przychodw. Im wiksza warto przyjmuje ten wskanik, tym
jest bardziej opacalna sprzeda85.
84, W. Gabrusewicz, Podstawy analizy finansowej, wyd. Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
2002 ., s. 231-232.
85 Tame, s. 174.

69

Wskanik rentownoci sprzeday ukazuje peniejszy obraz efektywnoci dziaalnoci


przedsibiorstwa, gdy rozpatrywany jest w czasie. Jednak naley podkreli, e jego
poziom zaley od rodzaju dziaalnoci przedsibiorstwa a take od dugoci cyklu
produkcyjnego86.
Wskaniki rentownoci aktyww s narzdziami oceny efektywnoci wykorzystania
zasobw zaangaowanych w dziaalno jednostki gospodarczej. Ukazuj relacj
osignitego przez jednostk wyniku finansowego do kwoty aktyww zaangaowanych w
dziaalno jednostki. Oglna posta wskanika rentownoci aktyww jest nastpujca:
Wskanik rentownosci aktyww =

Zysk netto
Aktywa

Wskanik rentownoci aktyww informuje, jak kwot wyniku finansowego


generuje jedna zotwka zaangaowanych aktyww. Im wiksza warto tego wskanika,
tym lepsza efektywno zaangaowanych aktyww w dziaalno.
Pogbiona

analiza

rentownoci

majtku

umoliwia

ocen

racjonalnoci

gospodarowania okrelonymi grupami aktyww przedsibiorstwa, szczeglnie:

aktyww trwaych,

aktyww obrotowych,

odpowiednich rodzajw zysku.

Wskaniki te przedstawia si nastpujco:


Wskanik rentownosci aktyww trwaych =
Wskanik rentownosci aktyww obrotowych =

Zysk netto
Aktywa trwae
Zysk netto
Aktywa obrotowe

Wskanik rentownosci majtku netto =

Zysk netto
*100
Majatek ogem

Wskanik rentownosci majtku brutto =

Zysk brutto
*100
Majatek ogem

Powysze wskaniki informuj, jaka kwota wyniku finansowego netto przypada na


jednostk wartoci zaangaowanych w dziaalno aktyww trwaych oraz obrotowych87.
rda finansowania dziaalnoci jednostki gospodarczej stanowi kapitay. Z tego
powodu bardzo wana jest analizy rentownoci zaangaowanych kapitaw w dziaalno.
Umoliwia ocen efektywnoci kapitaw wniesionych do danej jednoci.
86, W. Gabrusewicz, Podstawy analizy finansowej, wyd. Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
2002. , s. 234.
87E. Nowak, Analiza sprawozda finansowych, PWE, Warszawa, 2005, s. 168-171.

70

Wskanik rentownoci kapitau cakowitego jest stosunkiem wyniku netto do


caoci zaangaowanych w dziaalno jednostki kapitaw, wyraa to relacja:
Wskanik rentownosci kapitau cakowitego =

Wynik netto
Kapita cakowity

Powyszy wskanik informuje, jak kwot wyniku netto generuje jedna zotwka
kapitaw zaangaowanych w dziaalno jednostki gospodarczej. Im wiksza warto,
tym efektywno wiksza wykorzystania kapitaw jednostki
Wan rol w analizie rentownoci kapitau odgrywa analiza rentownoci kapitau
wasnego. T analiz zainteresowani s szczeglnie akcjonariusze oraz udziaowcy.
Wskanik rentownoci kapitau wasnego oparty na zysku netto definiowany jest jako
relacja wyniku netto do kapitau wasnego:
Wskanik rentownosci netto kapitau wasnego =

Wynik netto
Kapita wasny

Wskanik ten informuje, jaka kwota wyniku netto przypada na jedn zotwk
zaangaowanego kapitau wasnego. Jednak wskanik ten ulega zmianom w zalenoci od
zmian obcie podatkowych w firmie. W takiej sytuacji zamiast zysku netto uwzgldnia
si zysk brutto. Formua obliczeniowa jest analogiczna do Wskanika rentownoci netto
kapitau wasnego, czyli w miejsce zysku netto bierze si pod uwag zysk brutto88.
Wskanik rentownoci sprzeday

ROS =
2009
1,63%

(4.2.1.)
2010
5,01%

2011
6,05%

Wskanik ten ukazuje procent przychodu ze sprzeday, ktry stanowi zysk.


Mae wartoci sugeruj dogbniejsz analiz Rachunku Zyskw i Strat ukazujc
przyczyny takiego stanu rzeczy. Wida e wzrasta z poziomu 1,63 na 6,05 Nie mona
wyciga pochopnych wnioskw stwierdzajcych o sabej rentownoci spki, gdy na
zysk skada si zdecydowanie wicej skadnikw, a przy ogromnych obrotach zysk moe
stanowi niewielki procent.

88Tame ., s. 179-181.
71

Wskanik rentownoci majtku


ROA =
Wyszczeglnienie
Aktywa trwae
Aktywa obrotowe
Razem

(4.2.2.)

2009
76,74%
7,16%
6,55%

2010
50,63%
4,50%
4,13%

2011
47,25%
4,25%
3,95%

Poniewa Aktywa Trwae maj duo mniejszy udzia w sumie bilansowej ni


Aktywa Obrotowe wskanik ten moe wydawa si na pocztku mylny, gdy nie znamy
tego faktu. Dobrze podsumowuje wic t sytuacje wskanik razem, uwzgldniajcy
razem Aktywa Trwae i Obrotowe w ich proporcjach wystpowania w bilansie. Niski
udzia ukazuje, e na jedn jednostk zaangaowania aktyww otrzymujemy
zysku. Wydaje si to by mao, natomiast jest to pojcie bardzo

okoo 4%

wzgldne. Wszystko w

takiej sytuacji zaley od polityki firmy, od jej stabilnoci i angaowania rodkw.


Wskanik rentownoci kapitau wasnego
ROE =
2009
23,64%

(4.2.3.)
2010
14,49%

2011
13,39%

Jest to jeden z najwaniejszych wskanikw obrazujcych procent zysku jaki


otrzymujemy z zaangaowania kadej jednostki naszego kapitau wasnego. Widzimy, e
zmienia si on na przestrzeni lat od 13,39-23,64 , reagujc na zmiany wynikajce
z Rachunku Wynikw oraz zmiany kapitau wasnego. Nie mona jednoznacznie okreli
jak dobry jest to wynik, bez porwnania go do bran konkurencyjnej lub do wynikw z lat
ubiegych. Jedyne co moemy powiedzie, to e niepokojcy moe by tak duy spadek na
przestrzeni jednego roku oraz dalszy ju w mniejszym stopniu.

4.3. Ocena sprawnoci dziaania


Do pomiaru aktywnoci przedsibiorstwa w zakresie wykorzystania zasobw
majtkowych firmy su wskaniki sprawnoci dziaania, nazywane te wskanikami
obrotowoci. Ich istot jest rozpatrywanie relacji midzy odpowiednim wskanikiem
72

dynamicznym - wyraajcym przychd ze sprzeday w cenach brutto, netto lub kosztach


wasnych - a wskanikiem statycznym, wyraajcym przecitny stan zaangaowanych
w dziaalnoci skadnikw majtkowych. Wskaniki szybkoci obrotu charakteryzuj
stopie wykorzystania majtku jednostki. Informuj o szybkoci, z jak obracane s
aktywa ogem, zapasy, nalenoci oraz jak szybko jednostka spaca swoje zobowizania.
W celu pomiaru aktywnoci przedsibiorstwa - w zakresie wykorzystania zasobw
majtkowych - wykorzystuje si nastpujce wskaniki sprawnoci dziaania:
wskaniki obrotowoci majtku,
wskaniki rotacji zapasw,
wskanik rotacji nalenoci,
wskanik okresu spaty zobowiza
Podstawow grup wskanikw, a zarazem najoglniej charakteryzujc sprawno
dziaania, stanowi wskaniki obrotowoci majtku, do ktrych zalicza si:
Wskanik obrotowosci majtku =

Przychody ogem
Majtek ogem

Wskanik obrotowosci majtku trwaego =

Przychody ogem
Majtek trway

Wskanik obrotowosci majtku obrotowego =

Przychody ogem
Majtek obrotowy

Wskanik obrotowoci majtku informuje, jaka warto przychodw ze sprzeday


przypada na jedn zotwk zaangaowanego majtku. Okrela zdolno aktyww
jednostki do generowania przychodw ze sprzeday. Jego zwikszenie jest istotnym
czynnikiem poprawy rentownoci przedsibiorstwa. Nisza od 1 warto tego wskanika
sugeruje, e przychody uzyskiwane ze sprzeday wymagaj wicej ni proporcjonalnego
zaangaowania majtku89.
Kolejnym wskanikiem, jest wskanik obrotowoci majtku trwaego, ktry wyraa
zdolno majtku trwaego do generowania przychodw. Podobnie jak w przypadku
poprzedniego wskanika, wyszy jego poziom wiadczy o lepszym wykorzystaniu tej
czci majtku. Poprawa wartoci wskanika moe wynika midzy innymi z lepszej
organizacji pracy, przeprowadzania systematycznych remontw i konserwacji. Przy
obliczaniu tego wskanika przyjmuje si majtek trway netto, dlatego przedsibiorstwo
starsze, ktre dysponuje majtkiem w znacznym stopniu zamortyzowanym, bdzie
wykazywao rotacj wysz, ni firma w stosunku do niej konkurencyjna, posiadajca
89 Tame ,. s. 180.
73

nowszy, mniej zamortyzowany majtek. Wykorzystanie wskanika rotacji rodkw


trwaych w systemie oceny jest szczeglnie istotne dla firm, w ktrych rodki trwae
stanowi wany element majtku. Ma natomiast mae znaczenie w firmach, w ktrych
sprzeda w mniejszym stopniu zaley od rodkw trwaych zaangaowanych w ich
dziaalnoci.
Wskanik obrotowoci majtku obrotowego ukazuje ile razy w cigu roku
nastpuje odtworzenie tego majtku poprzez sprzeda wyrobw i usug. Im wysza jest
warto wskanika, tym lepsza jest sytuacja finansowa przedsibiorstwa. Naley jednak
pamita, e wskanik zbyt wysoki moe by niekorzystny, poniewa wiadczy o
zamroeniu kapitau obrotowego. Wskanik zbyt niski moe prowadzi do zachwiania
rytmicznoci produkcji i sprzeday oraz pogorszenia stopnia wykorzystania rodkw
trwaych90.
Wskanik

rotacji

zapasw

jest

miar

efektywnoci

wykorzystania

kapitau

zaangaowanego w zapasach danego przedsibiorstwa. Wielko tego wskanika


informuje o czasie pozostawania kapitau w zapasach. Im krtszy jest ten okres, tym
wiksza pynno kapitau zaangaowanego w zapasach i odwrotnie. Niska wielko tego
wskanika moe tez oznacza brak rodkw na odtworzenie zapasw. Wyduenie okresu
pozostawania kapitau w zapasach moe by spowodowana szeregiem czynnikw. Ich
identyfikacja wymaga uprzedniego okrelenia rodzaju zapasw, w stosunku, do ktrych
miao miejsce spowolnienie rotacji. Dlatego obok oglnego wskanika rotacji zapasw
wyrniamy take wskaniki rotacji poszczeglnych rodzajw zapasw91. Wskaniki
rotacji zapasw oraz wskanik cyklu zapasw w dniach ujmuj nastpujco:
Wskanik rotacji zapasw =

Przychody ze sprzeday
Zapasy ogem

Wskanik rotacji zapasw =

Zapasy * 365
Przychody ze sprzeday

Wskaniki rotacji okrelaj, ile razy w cigu badanego okresu nastpi odnowienie stanu
zapasw. Korzystna sytuacja jest wtedy, gdy liczba obrotw wzrasta, poniewa skraca si
czas przebywania zapasw w przedsibiorstwie. Wwczas sprzeda realizowana jest przy
niszym poziomie zaangaowanych zapasw, co oznacza mniejsze koszty. Natomiast
wskanik cyklu obrotu zapasw w dniach informuje, co ile dni przedsibiorstwo odnawia

90 Tame ,. s. 182.
91 E. Nowak, Analiza sprawozda finansowych, PWE, Warszawa, 2005., s.96.
74

swoje zapasy dla zrealizowania okrelonej sprzeday. Wysoki wskanik rotacji


w dniach informuje o wolnym obrocie zapasw, niski za o obrocie szybkim.
Kolejnym

skadnikiem majtku obrotowego uwzgldnianym

przy ocenie

sprawnoci dziaania s nalenoci, ktrym odpowiada strumie sprzeday brutto, dlatego


zasadne jest, by do oblicze nalenoci przyjmowa sprzeda brutto. Do oceny szybkoci
rotacji nalenoci wykorzystuje si nastpujce wskaniki:
Wskanik rotacji nalenosci =

Pr zychody ze sprzeday
Przecitny stan nalenosci

Wskanik inkasa nalenosci w dniach =

Przecitny stan nalenosci * 365


Pr zychody ze sprzeday

Wskanik rotacji nalenoci okrela, ile razy wcigu roku firma odtwarza stan
swoich nalenoci. Wedug standardw zachodnich, wskanik ten powinien oscylowa
w przedziale 7,0 10,092. Jeli jest mniejszy ni 7,0 to taka sytuacja moe oznacza, e
przedsibiorstwo zbyt dugo kredytuje swoich klientw, przez co moe samo mie
trudnoci z terminowym regulowaniem swych zobowiza. Wskanik cyklu inkasa
nalenoci w dniach, okrela ilo dni sprzeday, za ktr nie uzyskano jeszcze nalenoci.
Informuje, zatem kierownictwo firmy, w jakim stopniu kredytuje ona swoich odbiorcw
i jak dugo rodki pienine s zamroone w nalenociach.
W ocenie sprawnoci dziaania przedsibiorstwa wany jest rwnie okres regulowania
zobowiza wobec dostawcw. Wskanik okresu spaty zobowiza, ktry informuje, jaki
jest redni czas regulowania zobowiza w przedsibiorstwie ustala si w nastpujcy
sposb:
Wskanik okresu spaty zobowiza =

Zobowizania biece * 365


Koszt wasny sprzeday

Wskanik rotacji aktyww


Wra =
2009
4,01

2010
3,72

(4.3.1)
2011
3,54

Wskanik ten sugeruje dobr relacj przychodw ze sprzeday do aktyww


ogem. Na przestrzeni lat moemy zaobserwowa od 3,54 do 4,01 generowania
przychodw netto ze sprzeday z kadej zaangaowanej jednostki posiadanego majtku.

92 W. Gabrusewicz, Podstawy analizy finansowej, wyd. Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa


2002 ., s. 268.

75

Sytuacja wydaje si by stabilna co sugeruje dobr polityk w zakresie przychodw netto


ze sprzeday.
Wskanik rotacji zapasw
a) wskanik rotacji zapasw
Wrz =

(4.3.2.)

b) wskanik cyklu obrotu zapasw w dniach


Wcoz =

(4.3.3.)

a) okrela ile razy w cigu okresu rozpatrywanego nastpi obrt zapasami


2009
52,84

2010
40,86

2011
38,54

b) stanowi relacj stanu zapasw do przychodw netto ze sprzeday.


2009
6,91 7 dni

2010
8,9, 9 dni

2011
7,6 8 dni

Mona zauway bardzo dobr sytuacje jeeli chodzi o zapasy: ponad 40-krotny
obrt zapasami w cigu roku, powodujcymi odnawianie ich co rednio 7-9 dni jest bardzo
dobry rezultatem. Ma przeoenie na dobry wynik na sprzeday towarw, a przez to take
na zysk przedsibiorstwa, ktry jest jednym z najistotniejszych aspektw dziaalnoci. Tak
krtki cykl obrotu zapasw sugeruje, e trzeba powici du uwag polityce cigania
nalenoci co jest bardzo trudne .Chocia w 2011 roku jest zauwaalny ju spadek o 1
dzie z rokiem 2010. Poczenie dobra wasnego z dobrymi relacjami z odbiorcami jest
jedn z najtrudniejszych dziedzin w firmach handlowych.
Wskanik rotacji nalenoci
a) wskanik rotacji nalenoci
Wrn =

(4.3.4)

b) wskanik cyklu inkasa nalenoci w dniach


Wcin =
76

(4.3.5)

a)
2009
4,87

2010
4,53

2011
4,53

2009
80,57 81 dni

2010
82,64 83 dni

b)
2008
74,92 75 dni

Na pierwszy rzut oka wyniki prezentowane wyej wskazuj saby wynik na


cigalnoci nalenoci. Wskanik cyklu inkasa nalenoci w dniach obrazuje si od 75-83
dni. Istotn jednak kwesti jest porwnanie powyszych wynikw do sytuacji przeciwnej,
a mianowicie spacania zobowiza. Mona zauway e rednio co okoo 80 dni firma
odnawia swoje nalenoci, co jest dosy dobrym, a przede wszystkim stabilnym wynikiem
dla danego typu dziaalnoci.

Wskanik patnoci zobowiza


Wpz =
2009
74,07 74 dni

2010
78,28 78 dni

(4.3.6)
2011
81,64 82 dni

Tak jak ju wspomniaam wczeniej , jest to sytuacja , ktr musimy konfrontowa


z nalenociami. Wynik wydaje si bardzo dobry, ze wzgldu na to, e dugo angaujemy
kapitay obce by dopiero po ponad 70 dniach zwrci go wacicielom. Przy tym
wskaniku naley pamita take o relacjach z dostawcami. Nie wolno przekroczy
pewnej granicy, w ktrej zostaniemy postrzegani jako Ci, ktrzy z pen przekor
przytrzymuj rodki pienine dla wasnych celw.
Wskanik cyklu rodkw pieninych (konwersji gotwki)
Wckg = cykl obrotu zapasw + cykl inkasa nalenoci okres spaty zobowiza (4.3.7)
2009
8 dni

2010
12 dni

2011
14 dni
77

Wskanik ten na pocztku przybra warto 8 dni, co byo najlepszym wynikiem,


gdy sugerowao, e szybciej moglimy wykorzysta rodki ktre do nas wracay. Kolejne
lata ukazuj nieznaczny wzrost 12 dni, 14dni , natomiast nadal jest to sytuacja bardzo
stabilna i korzystna z punktu widzenia rentownoci i pynnoci operacji gospodarczych.
Mona stwierdzi, e firma wietnie radzi sobie w relacjach dostawca-odbiorca.

4.4. Analiza wspomagania finansowego


Wikszo podmiotw gospodarczy nie jest wstanie funkcjonowa, opierajc si
jedynie na kapitaach wasnych, przez co zmuszone s do korzystania z rnych form
wspomagania finansowego, czyli kapitaw obcych. Przedsibiorstwo - aby mc zacign
poyczk dugoterminow - musi wykaza si zdolnoci do zacigania kredytw
krtkoterminowych, czyli posiada pynno finansow. Analiza pynnoci, pokazuje
zdolno przedsibiorstwa do spaty zobowiza biecych. Do oceny sytuacji finansowej
niezbdna jest znajomo moliwoci przedsibiorstwa do wywizywania si
z cakowitego zaduenia. Analiza zaduenia pozwoli oceni polityk finansow
przedsibiorstwa, std okrela si j rwnie analiz struktury finansowej.
Wskaniki suce do oceny zaduenia mona uj w dwie grupy: wskaniki
obrazujce poziom zaduenia oraz wskaniki informujce o zdolnoci przedsibiorstwa do
obsugi dugu
Do oceny poziomu zaduenia wykorzystuj si nastpujcy zestaw wskanikw93:
Zobowizania ogem
Aktywa ogem

Wskanik oglnego zaduenia =


Wskanik zaduenia dugoterminowego =
Wskanik struktury zobowiza =

Zobowizania dugoterminowe
Aktywa ogem

Zobowizania dugoterminowe
Zobowizania ogem

Wskanik zaduenia kapitaw wasnych =


=

Wskanik d ugoterminowego zaduenia


kapitaw wasnych

93 Tame .,s. 271-274.


78

Zobowizania ogem
Kapitay wasne

Zobowizania dugoterminowe
Kapitay wasne

Wskanik oglnego zaduenia, w przedstawionej postaci, okrela udzia obcych rde w


finansowaniu aktyww przedsibiorstwa wyraonych w wartoci bilansowej lub te
rynkowej. Czsto traktowany jest on jako indykator ryzyka finansowego. Wysoki poziom
tego wskanika moe oznacza ograniczenie samodzielnoci firmy, zwikszenie ryzyka
wierzycieli, ograniczenie dostpu do nowych kredytw i zwikszenie ryzyka utraty
pynnoci. Odsetki od kapitaw obcych musz by, bowiem pacone bez wzgldu na
poziom osiganych zyskw. W praktyce poziom tego wskanika jest zrnicowany. Jego
wielko uzaleniona jest od rodzaju prowadzonej dziaalnoci i zmiennoci przepyww
pieninych. Wierzyciele oczekuj, by wskanik ten nie by wikszy ni 50%. Wwczas,
bowiem aktywa firmy mog zmniejszy swoj warto do poowy, nim zagro
bezpieczestwu kapitau obcego. Jeeli wskanik ten jest wikszy ni 0,50, moe powsta
sytuacja, e wypracowane rodki pienine oka si niewystarczajce do spaty
zaduenia. Wedug standardw zachodnich w firmie, w ktrej nie zostaa zachwiana
rwnowaga midzy kapitaem obcym a kapitaem wasnym, wskanik ten powinien
oscylowa w przedziale 0,57 0,6794.
Drugim wskanikiem, uwaanym za podstawowy wskanik oceny struktury kapitaowej,
jest wskanik zaduenia kapitau wasnego, ktry okrela stopie zaangaowania kapitau
obcego w stosunku do kapitaw wasnych. Wzrost wskanika oznacza wiksze
zaangaowanie obcych rde finansowania w stosunku do rde wasnych, a wic
zwikszenie stopnia zaduenia. Oddziauje to bezporednio na poziom ryzyka
finansowego z powodu wyszych rat kapitaowych i odsetek. W USA wartoci graniczn
w maym biznesie jest proporcja 3:1. Dla rednich i duych firm relacja ta jest ostrzejsza.
Banki niechtnie udzielaj kredytw inwestycyjnych, gdy kapita wasny w stosunku do
zamierzonego kredytu nie osiga relacji 1:195.
Trzecim wskanikiem o zblionej wartoci poznawczej jest wskanik zaduenia
dugoterminowego. Wskanik ten nosi miano wskanika zaduenia lub te ryzyka. Jako
zobowizania dugoterminowe przyjmowane s wszystkie zobowizania z terminem
patnoci przekraczajcym 1 rok. Podana wielko tego wskanika wynika z relacji
zobowiza dugoterminowych do kapitau wasnego, rwnej 1:2 i wynosi 0,5. Za
powanie zaduone uwaane s przedsibiorstwa, w ktrych wskanik przekracza warto 1.
Natomiast wrd wskanikw informujce o zdolnoci przedsibiorstwa do obsugi
dugu wyrniamy nastpujce wskaniki:
94 Tame ., s. 135.
95 Tame .,s. 136.
79

Wskanik pokrycia obsugi dugu I =

Zysk przed opodatkowaniem + odsetki


raty kapitaowe + odsetki

Wskanik pokrycia obsugi dugu II =


Wskanik pokrycia zobowiza odsetkowych =

Zysk po opodatkowaniu
raty kapitaowe + odsetki

Zysk przed opodatkowaniem + odsetki


odsetki

Pierwsze dwa wskaniki tej grupy okrelane s rwnie mianem wskanikw


wiarygodnoci kredytowej. Wskanik pokrycia obsugi dugu I informuje o tym, ile razy
zysk brutto wraz z odsetkami pokrywa roczne raty kapitaowe powikszone o odsetki od
kredytu przypadajce w danym roku. Wielko tego wskanika nie powinna by nisza ni
1,2. W banku wiatowym minimum dla wskanika pokrycia obsugi dugu I wynosi 1,3
a optymalny poziom to 2,596.
Naley podkreli, i przed zobowizaniami kredytowymi, pierwszestwo maj
zobowizania podatkowe. Dlatego te, uzasadnione jest uwzgldnienie w tej sytuacji zysku
netto (wskanik pokrycia obsugi dugu II). Tylko zysk pozostajcy w firmie moe by
wykorzystywany do spaty zacignitego kredytu. Wskanik ten powinien by, co najmniej
rwny wskanikowi pokrycia obsugi dugu I.
Wskanik pokrycia zobowiza odsetkowych informuje o tym, ile razy kwota
wypracowanych rodkw przewysza wymagane odsetki lub te, ile razy zysk brutto moe
ulec obnieniu eby zagrozi obsudze zaduenia. Im wysze wartoci osiga ten
wskanik, tym mniejsze jest ryzyko wynikajce z zaangaowania kapitau obcego. Za
dobry, w wypadku kredytw zabezpieczonych, uwaa si wskanik wynoszcy 2,4. Dla
kapitaw obcych niezabezpieczonych wymaga si wskanika na poziomie 5.
Z uwagi na zmniejszajce si odsetki, ktre stanowi niewielki procent zysku brutto
zrezygnowano ze wskanikw obsugi dugu.
Wskanik oglnego zaduenia
Woz =
2009
72%

2010
71%

(4.4.1)
2011
69%

2012

2013

W powyszej tabeli wida jednoznacznie zbyt duy udzia zobowiza w sumie


bilansowej. W niektrych przypadkach procent w literaturze osiga nawet 65%, w tym
96 Tame .,. s. 276.
80

przypadku jednak mamy sytuacje z tendencj spadkow, mimo wszystko przekraczajc


jednak 71% w 2011 roku wida e jest ju bliska 65% ale jednak wynosi nadal wicej bo
a 69%. Sytuacja ta na pierwszy rzut oka moe wydawa si niebezpieczna, natomiast
z gbszej analizy mona wywnioskowa, e jest to celowa polityka wykorzystywania
dwigni finansowej przez angaowanie kapitau obcego

przynoszcego wicej zyskw

ni koszty z nim zwizane.


Wskanik pokrycia zaduenia kapitaami wasnymi
Wpzkw =
2009
0,38

2010
0,40

(4.4.2)
2011
0,43

Minimalna warto tego wskanika w literaturze powinna wynosi jeden, co


oznaczaoby, e kapita wasny jest zbliony do wartoci zobowiza, czyli

kapitaw

obcych. W wybranej przeze mnie spce raz jeszcze zostaje podkrelona przewaga kapitau
obcego nad kapitaem wasnym , co jest wykorzystywane w tych rodkach do

zarobku

na czstszym obrocie towarami .Wzrost tego wskanika z 0,38-0,43 na przestrzeni lat


moe sugerowa dobr tendencj do stabilizacji struktury pasyww.
Wskanik dugoterminowego zaduenia kapitaw wasnych
Wdzkw =
2009
0,12

2010
0,12

(4.4.3.)
2011
0,12

Wskanik ten sugeruje, e udzia zobowiza dugoterminowych nie jest


najwikszy w relacji do kapitaw obcych. Jednoczenie moemy wywnioskowa, e
zobowizania krtkoterminowe stanowi zdecydowan wiksz cz kapitaw obcych.
Mimo wszystko obecny poziom rwny 0,12 jest niskim poziomem, co moe sugerowa
ma stabilno, tzn. niski udzia kapitau staego w kapitaach spki.
Wskanik pokrycia odsetek zyskiem
Wpoz =

(4.4.4.)
81

2009
9,47

2010
4,40

2011
3,90

Wpyw na taki wygld wskanika maj dwa elementy: zysk, oraz odsetki. Zysk
w liczebniku, a w mianowniku odsetki. Tendencja spadkowa moe by wic spowodowana
spadkiem zysku lub wzrostem odsetek. Z analizy Rachunku Wynikw oraz Cash Flow
dowiadujemy si, e oba czynniki maj wpyw na ostateczny wygld wartoci
wskanikw. Tendencja spadkowa z nieco ponad 9,47 do 3,90 na pierwszy rzut oka jest
bardzo negatywna, jednak moe to by zbyt pochopna analiza. Do pewniejszej oceny
potrzebna jest dogbna analiza sposobu wykorzystania kapitau obcego, przez ktry
odsetki tak drastycznie wzrosy powodujc spadek wartoci wskanika.

82

ZAKONCZENIE

Na podstawie przeprowadzonej analizy stwierdzi mona, e przedsibiorstwo


miao najlepsz sytuacj finansow w roku 2009, gdzie osigno zysk netto w wysokoci
59813 tys. z. W 2011 roku zysk ten zmala do kwoty 50615 tys. z, lecz jednak zysk

osignity na podstawowej dziaalnoci przedsibiorstwa by wikszy od roku


poprzedniego i wykazuje tendencj rosnc.
Analiza bilansu przedsibiorstwa wskazuje na jego rozwj, gdy oglna suma
bilansowa w nadanym okresie wzrosa o 63%.
Wrd aktyww w latach 2009-2010 dominuj aktywa obrotowe. Aktywa trwae w
badanych latach stopniowo wzrastaj . Znacznie wzrastaj aktywa obrotowe, ktre na
przestrzeni lat 2009-2011 zwikszaj si o ponad 50,0 %. Do wzrostu tego najbardziej
przyczyni si wzrost zapasw o okoo 50 %.
W pasywach wikszy udzia maj zobowizania i rezerwy na zobowizania, anieli
kapita wasny. Ksztatuj si jednak na poziomie zblionym do siebie. Kapita wasny
wzrasta z roku na rok o okoo 5,0 %. Zobowizania i rezerwy na zobowizania take rosn
co daje czny wzrost o 7% w caym badanym okresie. Najwikszy wpyw na ten wzrost
83

miao zwikszenie si zobowiza krtkoterminowych, ktre we wszystkich badanych


latach stanowiy wiksz cz pasyww, anieli zobowizania dugoterminowe.
Analiza rachunku zyskw i strat przedsibiorstwa wykazuje, e gwnym rdem
przychodw byy przychody ze sprzeday, stanowice 74%-98% oglnej sumy
osignitych przychodw. Zysk na sprzeday zwiksza si w cigu badanych lat od
563659 tys. z do 800031 tys. z. Przychody ze sprzeday wzrosy o ponad 25,0 %.
Rwnoczenie zwikszay si koszty wasne sprzeday bardziej ni proporcjonalnie,
dlatego zysk na sprzeday wykazuje mniejsz dynamik, anieli tworzce go przychody i
koszty.
Wskanikowa analiza pokazuje, e pynno na najwyszym poziomie utrzymao
przedsibiorstwo w roku 2011. Najbardziej byo przedsibiorstwo zaduone w roku 2009,
gdzie wskanik oglnego zaduenia wynis 72,00 %. Najlepiej zarzdzano zapasami oraz
nalenociami i zobowizaniami w roku 2009, w ktrym to cykl operacyjny wynosi 72 dni
i by mniejszy od cyklu operacyjnego z roku 2011 o 12 dni. Przedsibiorstwo najbardziej
rentowne okazao si w roku 2011.
Na

podstawie

przeprowadzonej

analizy

zauway

mona,

sytuacja

przedsibiorstwa w badanym okresie polepszya si, na co wskazuje wzrost sumy


bilansowej i
rentownoci.

84

przychodw, jak rwnie wzrost pynnoci, sprawnoci dziaania oraz

85

Bibliografia
1. Bednarski L., Analiza Finansowa w przedsibiorstwie, PWE, Warszawa 2001.
2. Bednarski L., Borowiecki R., Duraj J., Kurtys K., Waniewski T., Wersty B.; Analiza
ekonomiczna przedsibiorstwa, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Oskara
Langego we Wrocawiu, Wrocaw 2003.
3. Gabrusewicz W., Podstawy analizy finansowej, PWE., Warszawa 2005.
4. Jerzemowska M., Analiza ekonomiczna w przedsibiorstwie, PWE, Warszawa 2006.
5. Kusak A., Analiza ekonomiczna przedsibiorstwa, wydawnictwo Naukowe Wydziau
Zarzdzania Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2007.
6. Leszczyski Z., Skowronek Mielczanek A., Analiza ekonomiczno finansowa firmy,
Difin, Warszawa 2000.
7. Leszczyski Z., Analiza finansowa przedsibiorstwa, Wydawnictwo Instytutu
Technologii Eksploatacji, Radom 2002.
8. Machaa R., Praktyczne zarzdzanie finansami firmy, Wydawnictwo Naukowe PWN,
Warszawa 2004.
9. Nowak E., Analiza sprawozda finansowych, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne,
Warszawa 2008.
10. Nowak S., Metodologia bada Spoecznych, PWN, Warszawa 2008.
11. Rachunkowo finansowa przedsibiorstwa wedug polskiego prawa bilansowego
oraz Dyrektyw UE i MSR/MSSF cz 1, praca zbiorowa pod redakcj Sawickiego K.,
EKSPERT Wydawnictwo i Doradztwo, Wrocaw 2009
12. Rutkowski A., Zarzdzanie finansami, PWE., Warszawa 2002.
13. Siemiska E., Finansowa kondycja firmy metody pomiaru i oceny, Poltex, Warszawa
2001.
14. Sierpiska M., Jachna T., Ocena przedsibiorstw wedug standardw wiatowych,
PWN, Warszawa 2004.
15. Skowroska Cz., Analiza ekonomiczno finansowa przedsibiorstwa. Zbir zada,
Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie- Skodowskiej, Lublin 2007.
16. Sprawozdania finansowe i ich analiza: analiza finansowa, red. Micherda B.,
Stowarzyszenie Ksigowych w Polsce, Warszawa 2005.
17. nieek E., Jak czyta Cash Flow, Fundacja Rozwoju Rachunkowoci w Polsce.
86

18. Ustawa z dnia 29 wrzenia1994 roku o rachunkowoci.


19. Walczak M., Prospektywna analiza finansowa w przedsibiorstwie, Polskie
Wydawnictwo Ekonomiczne PWE, Warszawa 1998.
20. Waniewski

T.,

Skoczylas

W.,

Teoria

praktyka

analizy

finansowej

przedsibiorstwie, Fundacja Rozwoju Rachunkowoci w Polsce, Warszawa 2002.


21. Wdzki D., Analiza wskanikowa sprawozdania finansowego. Tom 1. Sprawozdanie
finansowe, Oficyna a Wolters Kluwer business, Krakw, 2009.

87

SPIS TABEL

Tabela 1.1.1. Przedmiot analizy finansowej w ujciu rnych autorw........10


Tabela 1.2.1. Rodzaje analizy finansowej ze wzgldu na kryteria.12
Tabela 1.4.1. Uproszczony bilans dla jednostek innych ni banki i zakady ubezpieczeniowe.....................................................25
Tabela 1.4.2. Rachunek zyskw i strat w wariancie kalkulacyjnym i porwnawczym.29
Tabela 1.4.3. Rachunek Przepyww Pieninych metod poredni i bezporedni.......31
Tabela 3.1.1. Wielko aktyww trwaych i obrotowych w Biurze Handlowym
Krokowicz w latach 2009-2013...................................................................49
Tabela 3.1.2. Struktura aktyww trwaych i obrotowych w Biurze Handlowym
Krokowicz w latach 2009-2013...................................................................50
Tabela 3.1.3. Dynamika aktyww trwaych i obrotowych w Biurze Handlowym
Krokowicz w latach 2009-2013...................................................................51
Tabela 3.1.4. Wielko kapitaw wasnych i obcych w Biurze Handlowym
Krokowicz w latach 2009-2013...................................................................55
Tabela 3.1.5. Struktura kapitaw wasnych i obcych w Biurze Handlowym
Krokowicz w latach 2009-2013...................................................................56
Tabela 3.1.6. Dynamika kapitaw wasnych i obcych w Biurze Handlowym
Krokowicz w latach 2009-2013...................................................................57
Tabela 3.2.1. Typowe sytuacje w zakresie zmian przychodw ze sprzeday w
przedsibiorstwie i brany...........................................................................59
Tabela 3.2.2. Wielkoci Rachunku Zyskw i Strat w Biurze Handlowym
Krokowicz w latach 2009-2013...................................................................60
Tabela 3.2.3. Struktura przychodw w Rachunku Zyskw i Strat w Biurze
Handlowym Krokowicz w latach 2009-2013............................................60
Tabela 3.2.4. Struktura kosztw w Rachunku Zyskw i Strat w Biurze
Handlowym Krokowicz w latach 2009-2013............................................61
Tabela 3.2.5. Dynamika przychodw i kosztw w Rachunku Zyskw i Strat w
Biurze Handlowym Krokowicz w latach 2009-2013.................................62
Tabela 3.3.1. Rachunek przepyww pieninych Biura Handlowego
Krokowicz za lata 2009-2013.....................................................................64
88

Tabela 3.3.2. Kierunki przepyww pieninych w spce BH Krokowicz


w latach 2009-2013......................................................................................66
Tabela 3.4.1. Zaoenia analizy
SWOT.............................................................................67

89

SPIS RYSUNKW
Rysunek 1.1.1. Podzia analizy ekonomicznej...7
Rysunek 1.1.2. Istota analizy finansowej...8
Rysunek 1.1.3. Zakres i przedmiot analizy finansowej10
Rysunek 2.2.1. Przychody ksigowe i podatkowe oraz ich relacj......................................36
Rysunek 2.3.1. Rnice pomidzy ustaw o rachunkowoci a prawem podatkowym
- odsetki.......................................................................................................40
Rysunek 3.3.1. Przepyw rodkw pieninych w przedsibiorstwie.................................63
Rysunek 4.1.1. Interpretacja pynnoci finansowej.............................................................71
Rysunek 4.1.2. Cykl przepywu finansowego.....................................................................72
Rysunek 4.1.3. Wpyw polityki krtkoterminowej na pynno finansow
przedsibiorstwa........................................................................................74
Rysunek 4.1.4. Nadzorcze miary pynnoci w zakresie pynnoci dugoterminowej
przedsibiorstwa........................................................................................75

90

SPIS WYKRESW

Wykres 3.1.1. Wielko aktyww trwaych i obrotowych w Biurze Handlowym


Krokowicz w latach 2009-2013..................................................................50
Wykres 2.2.1. Wielko kapitaw wasnych i obcych w Biurze Handlowym
Krokowicz w latach 2009-2013...................................................................56
Wykres 3.2.1. Struktura przychodw w Rachunku Zyskw i Strat w Biurze
Handlowym Krokowicz w latach 2009-2013.............................................60
Wykres 3.2.2. Struktura przychodw w Rachunku Zyskw i Strat w Biurze
Handlowym Krokowicz w latach 2009-2013.............................................61
Wykres 3.4.1. Relacja midzy zyskiem netto a gotwk....................................................65
Wykres 4.1.1. Wskanik biecej pynnoci w latach 2009-2013......................................79
Wykres 4.1.2. Wskanik szybkiej pynnoci w latach 2009-2013......................................80
Wykres 4.1.3. Wskanik pynnoci gotwkowej w latach 2011-2012...............................80
Wykres 4.1.4. Wskanik wydajnoci gotwkowej ze sprzeday
w latach 2011-2012.....................................................................................81
Wykres 4.1.6. Wskanik wydajnoci gotwkowej z majtku ogem
w latach 2009-2013.....................................................................................82

91

Wykres 4.1.7. Wskanik wydajnoci gotwkowej z majtku obrotowego w


latach

2009-

2013.........................................................................................82
Wykres 4.1.8. Wskanik wystarczalnoci gotwkowej na spat zobowiza
ogem w latach 2009-2013.........................................................................83
Wykres 4.1.9. Wskanik wypacalnoci gotwki w latach 2009-2013................................84

92

SPIS RWNA

(3.1.1.)Wskanik struktury aktyww trwaych...47


(3.1.2.)Wskanik struktury aktyww obrotowych..47
(3.1.3.)Wskanik struktury aktyww..48
(3.1.4.)Wskanik dynamiki majtku cakowitego...48
(3.1.5.)Wskanik dynamiki majtku trwaego49
(3.1.6.)Wskanik dynamiki majtku obrotowego...49
(3.1.7.)Wskanik dynamiki kapitaw cakowitych....53
(3.1.8.)Wskanik dynamiki kapitaw wasnych.53
(3.1.9) Wskanik dynamiki kapitaw obcych w kapitale cakowitym...53
(3.1.10)Wskanik udziau kapitaw wasnych w kapitale cakowitym......53
(3.1.11)Wskanik udziau kapitaw obcych.......54
(3.1.12)Wskanik udziau zobowiza dugoterminowych w kapitale obcym....54
(3.1.13)Wskanik udziau zobowiza biecych w kapitale obcym......54
(3.1.14)Wskanik relacji kapitaw obcych do wasnych....55
(3.1.15)Wskanik relacji kapitaw obcych do wasnych....55
(3.1.16) Wskanik relacji kapitaw dugoterminowych do krtkoterminowych55
(3.2.1) Wskanik dynamiki przychodw ogem....58
(3.2.2) Wskanik planowania przychodw.58
(3.2.3) Wskanik rentownoci przychodw ze sprzeday produktw, towarw i materiaw55
(3.2.4) Wskanik udziau kosztw w przychodach..55
(3.2.5) Wskanik rentownoci kosztw dziaalnoci podstawowej.57
(4.1.1.) Wskanik biecej pynnoci...67
(4.1.2) Wskanik pynnoci szybkiej...67
(4.1.3.) Wskanik natychmiastowej pynnoci.67
(4.2.1.) Wskanik rentownoci sprzeday70
(4.2.2) Wskanik rentownoci majtku71
(4.2.3.) Wskanik rentownoci kapitau wasnego...71
(4.3.1.) Wskanik rotacji aktyww..75
(4.3.2.) Wskanik rotacji zapasw...75
93

(4.3.3.) Wskanik cyklu obrotu zapasw w dniach..75


(4.3.4.) Wskanik rotacji nalenoci76
(4.3.5.) Wskanik cyklu inkasa nalenoci w dniach...76
(4.3.6.) Wskanik patnoci zobowiza..76
(4.3.7.) Wskanik cyklu rodkw pieninych (konwersji gotwkowej)77
(4.4.1.) Wskanik oglnego zaduenia...80
(4.4.2.) Wskanik pokrycia zaduenia kapitaami wasnymi..80
(4.4.3.) Wskanik dugoterminowego zaduenia kapitaw wasnych...80
(4.4.4.) Wskanik pokrycia odsetek zyskiem...81

94

You might also like