BUDET OBYWATELSKI

GLIWICE

opracowanie:

PaweHarlender
BartoszRybczak
PetrosTovmasyan

1.

Wstp

Budet partycypacyjny to w Polsce jeszcze nowo, pomimo tego, e obecny jest ju od 2011
roku, gdy po raz pierwszy wprowadzono go w Sopocie. W kolejnych latach pojawi si take
w Elblgu, Gorzowie Wielkopolskim, Poznaniu, Zielonej Grze, Warszawie, Zabrzu,
Katowicach, Dbrowie Grniczej, Poznaniu,odzi,Tarnowie, Wrocawiu,Kielcach,Wodzisawiu
lskim, Toruniu, Wabrzychu, Biaymstoku, Karpaczu, Giycku i wielu, wielu innych miastach
Polski.
Zpewnocistosujesi gowkadymwojewdztwie.Pomimotakwieluprzykadw
zastosowania zjawisko to mona uzna za nowo poniewa obserwujc poczynania
poszczeglnych miast mona odnie wraenie, e kady chce stworzy swoje indywidualne
rozwizania. To oczywicie dobre zjawisko, szukajc wasnej drogi nie mona zapomina
jednak o kilku podstawowych, fundamentalnych wrcz zasadach stosowania budetu
partycypacyjnego.

2.

Czym jest budet partycypacyjny?

Budet partycypacyjny, zwany czsto obywatelskim, jest technik suc aktywizacji

mieszkacw i to jestjegopodstawowafunkcjapoprzezoddanieczcidecyzyjnocizachci
spoeczno do zaangaowania si w sprawy swojegonajbliszegootoczenia.
Wpewnym
sensie jest to te dzielenie si odpowiedzialnoci za stan miasta z jego uytkownikami.
Oprcztego,budetpartycypacyjnyspeniaszereginnych,bardzoistotnychfunkcji:
legitymizujepolitykmiejsk,
promujeinnowacyjnoiprzedsibiorczo,
pozwalapodejmowatrudnedecyzje,
pozwalauzyskaodmieszkacwszczegoweinformacjeofunkcjonowaniumiasta,
wspieradecentralizacjwadzy,
zmniejszadystansmidzyrzdzcymiamieszkacami,
budujewzajemnezaufanie,
zwikszapopularnozaangaowanychpolitykw,
aktywizujemieszkacw,
tworzyspoeczestwoobywatelskie,
demokratyzujeprocespodejmowaniadecyzji,
budujedialogwadzyzNGO,
zwikszaprzejrzystofinanswpublicznych,
mawpywnazmniejszeniekorupcji.

3.

Podstawowe zasady budetu partycypacyjnego

Badacze budetu partycypacyjnego zgodnie podkrelaj kilka gwnych zasad tego

mechanizmu mieszkacy rozmawiaj na
specjalnie w tym celu powoanych paszczyznach
dyskusji, nie opieraj si jedynie na ju istniejcych instytucjach, takich jak rada miejska czy
rada osiedla, a dyskusja nie toczy si drog korespondencyjn czy przez ankiety internetowe.
Ponadto, budet partycypacyjny
nie moe by ograniczony jedynie do poziomu osiedla
1

czy dzielnicy, powinien pojawi si w nim projekt oglnomiejski. Wyniki BO s

wice
,
co odrnia go od konsultacji spoecznych. Na kadym etapie mieszkacy s
wyczerpujco
informowani
o przebiegu prac. Reasumujc w budecie partycypacyjnym najistotniejsze jest
spotkaniemieszkacwidyskusjaomiecie.

4.

Przykady z innych miast

Poniej przedstawiamy pogldowe zestawienie podstawowych zasad BO w kilku miastach

Polski. Nie mona oczywicie porwnywa Gliwic z miastami wojewdzkimi 1:1 np. w zakresie
kwoty przeznaczonej na zadania jednoroczne, natomiast procedury i zasady dobrze ukazuj
trendyoglnopolskie.

GLIWICE

KATOWICE

KRAKW

WROCAW

Kwota

2,5mln.z.

20mln.z.

10mln.z.

40mln.z.

20mln.z.

Wnioskodawcy

RO,radniRM,
MRM,15osb

1osoba

15osb

15osb

1osoba

Konsultacje

Brakustale

TAKAkcja
edukacyjna/
Dzielnicowe
prezentacje

TAKSpotkaniaz
mieszkacami

TAKSpotkaniaz
mieszkacami

TAKLaboratoria
Obywatelskie

Podziawnioskw

dzielnicowe

oglnomiejskie/
dzielnicowe

oglnomiejskie/
dzielnicowe

oglnomiejskie/
dzielnicowe

brakpodziau

Czastrwaniaakcji

marzecczerwiec

marzec
wrzesie

lutylipiec

kwiecie
grudzie

stycze
padziernik

www

brak

http://bo.katowice
.eu/Strony/defaul
t.aspx

http://krakow.pl/bu
dzet

http://budzet.dlalo
dzi.info/

http://www.wrocla
w.pl/wroclawskibu
dzetobywatelski

Powyszezestawienierodzikilkapodstawowychwnioskw:
procedurysmaksymalnieuproszczone,odchodzisiodwskazywaniawielupodmiotw
uprawnionychdozgaszaniaprojektw,dajctoprawonawetjednejosobie,
zdecydowanynaciskkadziesinaspotkaniazmieszkacami
orazpodziawnioskwnalokalneioglnomiejskie,
wyduasicaprocedurnawetdo12miesicy,copozwalaprzeprowadzinaprawd
skutecznakcjinformacyjnikonsultacyjn,
tworzysidedykowaneplatformykomunikacjizmieszkacami.

5.

Analiza proponowanych zmian

5.1.

Zmianywdroonew2015roku:
5.1.1.
INFORMACJA w naszej ocenie ogoszenie w MSI i na stronie
internetowej miasta to zbyt mao, by akcj informacyjn okreli
szerok.Przedewszystkimzabrakospotkazmieszkacami,plakatw,
ulotek informacyjnych, ogosze w prasie. Akcja BO powinna posiada
swojwasnstroninternetow.
2

5.1.2.

NABR WNIOSKW czeniewnioskwtosamychilekkamodyfikacja

ich przedmiotu to logiczne dziaanie. O powodach odrzucenia wniosku
wnioskodawca powinien by poinformowany niezwocznie po podjciu
takiejdecyzji.
5.1.3.
GOSOWANIEBrakuwag.
5.2.
Zmianyproponowanedowdroeniawprocedurzedocelowej:
5.2.1.
PODZIA PULI RODKW NA OSIEDLA jest to zmiana pozytywna,
naley jednak mie na uwadze dwa aspekty po pierwsze, wrd
projektw powinny znale si rwnie propozycje oglnomiejskie.
Po drugie, podzia puli musi zosta dokonany niezwykle ostronie
wedug nas proponowanakwotaminimalnadla najmniejszegoosiedla(50
000)jestzbytmaa.Procedurapodziaukwotypowinnabystaa.
5.2.2.
POSZERZENIE GRUPY INICJATYWNEJ zdecydowanie pozytywnie
naley oceni przyznanie prawa inicjatywy wnioskodawczej grupie 15
osb. Jednak wedug nas grup t naley rozszerzy o organizacje
pozarzdowe, ktrych przedmiotem dziaania jest czsto wanie
rozpoznawanie i artykuowanie potrzeb mieszkacw. Z tego punktu
widzeniazupenienielogicznewydajesipomijanietychpodmiotw.
5.2.3.
AKCJA INFORMACYJNA I ZBIERANIE OPINII W OSIEDLACH
prawdopodobnie ten etap procedury bdzie przesdza czy cay BO ma
w gliwickim wydaniu sens. Jak wspomniano na wstpie, etap konsultacji
jest dla tejtechniki aktywizacyjnejkluczowy.Wproponowanychzmianach
zadanie to przerzuca si na barki Rad Osiedlowych ludzi
powicajcych pracy spoecznej swj wolny czas. Naley odpowiedzie
sobie na pytanie, czy RO posiadaj narzdzia i rodki do realizacji tego
najwaniejszego etapu procedury. Czy na przeprowadzenie konsultacji
otrzymaj rodki finansowe? Czy znajdzie si budet na plakaty, ulotki,
ogoszeniawprasie?
5.2.4.
MOLIWO WYCOFANIA WNIOSKU logiczne uprawnienie
wnioskodawcy, bezspornie moliwo taka powinna istnie. Wycofanie
wnioskupowinnobyjednakdobrzeuzasadnione.
5.2.5.
GOSOWANIE W OBRBIE OSIEDLI zmiana wykluczajca jedn
z najwikszych wad naszego BO bezsensownej rywalizacji o rodki
finansowemidzyosiedlami.
5.2.6.
MINIMALNA KWOTA DLA NAJMNIEJSZEGO OSIEDLA 50 000 z.
Kwota ta budzi nasze powane wtpliwoci powanie ograniczy
moliwo zgaszania projektw przez mieszkacw danej dzielnicy,
dyskryminujc ich ze wzgldu na miejsce zameldowania.Np.placzabaw
o powierzchni 200 m2 wraz z dokumentacj projektow to koszt ok. 250
000 z, budowa siowni zewntrznej to ok 70 000 z, boisko ze sztuczn
nawierzchnikosztujeok.350000z.1
1

http://www.wroclaw.pl/ilekosztujeplaczabawidlaczegotyle

5.2.7.

WERYFIKACJA FORMALNA I MERYTORYCZNA WNIOSKW nowa

procedura nie przewiduje korekty odrzuconego wniosku to
niedopatrzeniewymagajcezdecydowanejpoprawki.
5.2.8.
PRG UDZIAU MIESZKACW picioprocentowy prg moe by
niejednokrotnie barier nie do pokonania dla mieszkacw osiedla.
Obecnie stan partycypacji spoeczestwa w demokratycznych procesach
decyzyjnych znajduje si na niezadowalajcym poziomie, mieszkacw
nie naley zniechca kolejnym utrudnieniami i obostrzeniami. A jeli
wprowadzony zostanie prg, to brak jasnych zasad co z pul rodkw,
ktre przepadn w przypadku nieprzekroczenia wskazanego poziomu
uczestnictwa.
5.3.
Odrzuconepropozycjezmian:
5.3.1.
Ograniczenie zakresu przedmiotowego skadanych wnioskw naszym
zdaniemdecyzjaoodrzuceniutejpropozycjitobd.Mieszkacyzgaszali
rne projekty do BO, niestety po weryfikacji urzdnikw dopuszczono
jedynie 9 wnioskw nie zwizanych z remontami infrastruktury (na 36
poddanych pod gosowanie). Naley podkreli, e remonty drg
i chodnikw to zadanie ZDM i z budetu tej instytucji powinny by
realizowane.

6.

Inne uwagi

Gliwicki Budet Obywatelski podzielono na trzy grupy zadaniowe: inwestycje, remonty

oraz pozostae wydatki biece. Kada grupa otrzymaa pewn pul rodkw.
Korzystajc z dobrych praktyk innych miast naleaoby wprowadzi podzia budetu na
dwiekategoriezadaniowe:osiedloweorazoglnomiejskie.

Cech charakterystyczn naszej wersji BO jest brak konsultacji z mieszkacami.

W nowej edycji maj pojawi si konsultacje przeprowadzone siami rad osiedlowych,
niewiadomonamjednaknicoprzekazaniuradomniezbdnychrodkwpotrzebnychdo
podjciatakiegozadania.
Caa procedura BO powinna zaczyna si konsultacjami, budet partycypacyjny to
proces, ktry moe trwa cay rok, a spotkania mog i powinny by organizowane
wielokrotnie.

Nadal isnieje zbyt duo niedopowiedze formalnych np. co w przypadku, gdy osiedle
nie posiada swojego organu przedstawicielskiego? Czy w ogle nie bierze udziau w
BO? Co z pul finansow, jeli w gosowaniu nie zostanie przekroczony prg
uczestnictwa?

Urzd powinien przygotowa broszur w stylu Poradnika wnioskodawcy, w ktrej,

oprcz zasad BO, w prosty sposb przedstawiono by ide budetu partycypacyjnego
orazwskazanocomoebyprzedmiotemwniosku.

W naszym odczuciu zasady przeprowadzania Budetu Obywatelskiego powinny mie

umocowanie w uchwale Rady Miasta. Prezydent w drodze decyzji powinien podawa
tylkokwotprzeznaczonnarealizacjzadania.

Zdecydowanie brakuje w procedurze etapu ewaluacji. Nie mona doskonali

mechanizmwniepoddajcichmerytorycznejocenie.

Bibliografia:
BudetObywatelskiwPolsce
DariuszKraszewski,KarolMojkowskiWarszawa2014
Budetpartycypacyjny.Krtkainstrukcja

obsugi
WojciechKbowskiWarszawa2013

http://bo.katowice.eu/
http://krakow.pl/budzet
http://budzet.dlalodzi.info/
http://www.wroclaw.pl/wroclawskibudzetobywatelski