Analiza finansowa banku

SPIS TRECI:
1. Wstp:..................................................................................................................2
2.Bilans.....................................................................................................................4
W bilansie banku zestawia si:..............................................................................4
2.1. Aktywa.................................................................................................................................................................4
2.2. Pasywa..................................................................................................................................................................6

3. Rachunek zyskw i strat....................................................................................7

4. Wynik finansowy i jego podzia.......................................................................14
5. Wstpna analiza sprawozda finansowych....................................................17
6. Analiza wskanikowa.......................................................................................19
6.1. Analiza rentownoci............................................................................................................................................19
6.1.1. Wskaniki rentownoci................................................................................................................................19

BIBLIOGRAFIA:.................................................................................................28
ZCZNIKI:........................................................................................................28

1. Wstp:
Podstawowym

celem

dziaalnoci

banku

komercyjnego

jest

wzrost

jego

wartoci

O stopniu realizacji tego celu bank bdcy spk akcyjn uzyskuje informacje z notowa akcji na
giedzie. Wpyw na cen akcji maj oczywicie osignite wynik finansowe i poziom ryzyka
podejmowanego przez bank. Oznacza to, e bank powinien osign dochody z dziaalnoci w takiej
wysokoci, ktra mogaby zagwarantowa:
a) pokrycie kosztw:
- uytkowania kapitau obcego
- wynagrodze zatrudnionego personelu.
- oglnych kosztw funkcjonowania banku;
b) satysfakcjonujc wacicieli banku (akcjonariuszy) wielko zysku od zainwestowanego
kapitau: stabiln baz kapitaow banku dziki dostatecznej absorpcji biecych strat;
c) zakadany rozwj dziaalnoci banku. Wynikajcy z planw strategicznych lub potrzeb
sprostania konkurencji;
d) wzrost udziaw wacicieli (akcjonariuszy) poprzez maksymalizacje wartoci wniesionego
kapitau.
Bank znajdujc si w dobrej sytuacji finansowej przyciga klientw, ma uatwione warunki
pozyskiwania kapitau z zewntrz i zabezpieczania si przed ryzykiem finansowym. Bank
znajdujcy si w zej sytuacji finansowej traci pozycj na rynku usug bankowych i rynkach
finansowych, co w kracowym przypadku moe doprowadzi do bankructwa. Z tego tez wzgldu
wszystkie podmioty zaangaowane kapitaowo w banku (waciciele, wierzyciele i deponenci) s
zainteresowane okresowymi ocenami pooenia finansowego banku.
Wynikami oceny s rwnie zainteresowani zarzd i potencjalni inwestorzy:
- zarzd: w celu kontroli skutecznoci swojego dziaania, a take uzyskania aprobaty wacicieli
banku i rodowiska bankowego;
- inwestorzy: dla racjonalnego wyboru sposobu i miejsca ulokowania kapitau.
Przy takim zapotrzebowaniu na informacje o dziaalnoci banku

celem

analizy

finansowej powinno by rozpoznanie:

- niedocigni w dotychczasowej dziaalnoci:
- pozycji rynkowej banku:
- szans rozwojowych w przyszoci.
rdem informacji dla analizy s przede wszystkim:
- syntetyczne sprawozdania finansowe bankw:
- prospekty emisyjne oraz informacje z rynku papierw
akcji i papierw dunych emitowanych przez bank;

wartociowych

cenach

- rankingi bankw przygotowane przez rne instytucje.

Przedmiotem analizy naley uczyni:

- zysk, jego wysoko i rda (szczeglnie w aspekcie gwarantowania stabilnoci zysku):
- pynno finansowa. Rozumian jako zdolno do natychmiastowego wywizywania si z
wymagalnych patnoci:
- struktur kapitaowa: w aspekcie, czy gwarantuje warunki zachowania cigoci dziaania i
wypacalnoci banku.
Metody badania przydatne do realizacji sformuowanych celw analizy to:
1) porwnania:
- w czasie, ktre pozwalaj na ustalenie staych zmian zachodzcych
-

przestrzenne,

innych

bankw

umoliwiajce
o

zblionych

weryfikacje
cechach,

ocen
lub

przez

wielkoci

pryzmat
rednich

banku,
osigni

sektorze

bankowym,
- z planem, w ktrych dochodzi do okrelenia odchyle taktycznych osigni od oczekiwanych,
-

normami

ostronociowymi.

ktre

stanowi

podstaw

oceny

zachowania

wymaganych warunkw bezpieczestwa dziaania banku.

2) poszukiwanie przyczyn wynikw porwna - wymaga ono znajomoci zalenoci przyczynowoskutkowych miedzy zjawiskami: dziki temu mona ustali wpyw czynnikw na stwierdzone
odchylenie badanej wielkoci od bazy porwnawczej. Okres poddawany badaniom powinien by
dostatecznie dugi, aby wyeliminowa przypadkowe i sezonowe wahania wskanikw przyjtych
jako kryterium oceny. Czstotliwo analizy jest na og uwarunkowana kalendarzem
sporzdzania okresowych sprawozda. Wskazana jest wiksza czstotliwo
w okresach niekorzystnych zmian w otoczeniu banku, zaobserwowanej chwiejnoci wynikw
i destabilizacji finansowej banku.
Rezultaty prac ksigowych i kalkulacyjnych nie mog ogranicza si do pokazania stanw
i wynikw. Powinny stanowi podstaw do zarzdzania bankiem, rozumianego jako proces
podejmowania decyzji finansowych, dotyczcych dziaalnoci operacyjnej prowadzonej
przez bank. Taka rola ksigowoci oznacza, e jej celem jest sprawozdawczo.
Sprawozdawczo
to
zestaw
informacji
sporzdzony
dla
okrelonego
odbiorcy, odpowiednio do potrzeb w zakresie analizy, oceny procesw minionych oraz
projektowania decyzji. Zestaw potrzebnych w zarzdzaniu bankiem informacji wynika gwnie
z
danych ksigowych. Oznacza to, e ksigowo jest nakierowana take na potrzeby
sprawozdawczoci.
Art. 45 Ustawy o rachunkowoci ustala, e sprawozdanie finansowe sporzdza si na
dzie zamknicia ksig rachunkowych lub na inny dzie bilansowy. Ksigi rachunkowe
zamyka si:
- na dzie koczcy rok obrotowy (w banku jest to rok kalendarzowy),
- na dzie zakoczenia dziaalnoci - zwykle na dzie sprzeday banku, zakoczenia likwidacji

lub postpowania upadociowego,

- na dzie poprzedzajcy zmian formy prawnej, postawienia w stan likwidacji lub upadoci.
Sprawozdanie finansowe za te okresy sporzdza si nie pniej ni w cigu trzech
miesicy
od
podanej
wyej
daty.
Sprawozdanie finansowe skada si z:
- bilansu,
- rachunku zyskw i strat,
- informacji dodatkowej,
- sprawozdania z przepywu rodkw pieninych
Do rocznego sprawozdania finansowego docza si sprawozdanie z dziaalnoci banku w roku
obrotowym.
Bilans, rachunek zyskw i strat oraz sprawozdanie z przepywu rodkw
pieninych sporzdza si na formularzach wprowadzonych ustaw, natomiast informacja
dodatkowa bankw sporzdzona jest w zakresie okrelonym przez Prezesa NBP.

2.Bilans
W bilansie banku zestawia si:
- w aktywach: zasoby majtkowe banku wedug ich form podstawowych:
- w pasywach: fundusze gromadzone z rnych rde.
W bilansie znajduj odzwierciedlenie skutki finansowe decyzji podjtych w okresie
sprawozdawczym. Ujawniaj si one w zmianach stanw poszczeglnych pozycji i w sumie
bilansowej. Bilans banku jest zestawieniem rde funduszy i kierunkw ich przeznaczenia na dany
moment. Dlatego ocena banku nie moe opiera si wycznie na danych liczbowych wykazanych
na koniec okresu sprawozdawczego. W ocenie zmian zachodzcych w dziaalnoci banku stosuje si
najczciej rednie wartoci bilansowe. Pozwala to na uniknicie bdnych opinii, wywoanych
przypadkowym uksztatowaniem si pozycji bilansowych lub wiadomym ich upikszaniem.
Dla poprawnoci analizy i prawidowoci interpretacji wynikw niezbdna jest znajomo
pozycji bilansu.

2.1. Aktywa
W

bilansie

banku

aktywa

zestawiane

wedug

ich

pynnoci:

od

najbardziej

pynnych do trwaych najmniej pynnych).

Gotwka obejmuje rodki pienine w kasie i na rachunkach w banku centralnym (rachunki
biece i rezerwy obowizkowe). S one traktowane jako rezerwy podstawowe pynnoci. W
niektrych krajach zachodnich traktuje si gotwk jako zasoby niezbdne do obsugi codziennych
operacji, ktre nie mog podlega znacznemu zmniejszeniu i wobec tego gotwka nie jest uwaana
za element rezerwy pynnoci. Pozostae pozycje tej grupy, cznie z depozytami w innych bankach,
peni funkcje rezerw pynnoci. Na ogol s to jednak aktywa niedochodowe lub niskodochodowe i
banki staraj si utrzymywa ich stany na moliwie najniszym poziomie.
Dune papiery wartociowe uprawnione do dyskontowania w banku centralnym s to papiery

wartociowe szybko zbywalne, ktre mog by traktowane jako rezerwy pynnoci tzw. Drugiej linii.
zalicza si do nich weksle skarbowe, weksle do redyskonta oraz dugoterminowe obligacje
skarbowe, ktre mog stanowi zastaw pod oprocentowany kredyt w banku centralnym.
Nalenoci od instytucji finansowych. Ta grupa aktyww obejmuje:
- rodki na rachunkach biecych w bankach krajowych i zagranicznych;
- lokaty rodkw w bankach krajowych i zagranicznych;
- inne nalenoci od instytucji kredytowych, np. z tytuu poyczek udzielonych w tzw. linii
kredytowej.
Lokaty midzybankowe na krajowym rynku pieninym s form zagospodarowania nadwyki
pynnoci banku. Mog by krtkoterminowe, poczwszy od Jednodniowych. i terminowe w
granicach 360 dni. W ocenie pynnoci banku analityk musi sign do bardziej szczegowej
informacji. Za rezerw pynnoci moe uzna tylko krtkoterminow lokat w innym banku,
moliw do odzyskania w umownym terminie. Nie powinien traktowa jako rezerwy pynnoci lokat
o duszych terminach zapadalnoci.
Nalenoci od klientw i sektora budetowego obejmuj kredyty i poyczki dla podmiotw
niefinansowych oraz kredyty udzielone przez banki jednostkom budetowym. W tej grupie aktyww
wykazywane s take nalenoci z tytuu leasingu. Kwota kredytw jest pomniejszana
o rezerwy celowe na straty. W wyniku tego otrzymuje si warto kredytw netto. W wikszoci
bankw kredyty stanowi gwn pozycj aktyww, przynoszc zwykle najwysze dochody, ale
take najwiksze ryzyko.
Pogbione badania, prowadzone w celu oceny zmian zachodzcych w dziaalnoci banku,
powinny dotyczy wielkoci i struktury portfela kredytowego. W ocenie struktury s stosowane
rone kryteria segmentacji portfela kredytowego, np. wedug:
- rodzajw kredytw:
- okresw pozostaych

do

terminw

zapadalnoci

(w

odpowiednich

przedziaach

czasowych);
- sektorw gospodarki, w ktrych dziaaj kredytobiorcy.
Zmiany w wielkoci portfela kredytowego mona ocenia z punktu widzenia kwot kredytw
udostpnionych kredytobiorcom. Rnica midzy ustalon na tej podstawie kwot w momencie
udzielenia kredytu a stanem nalenoci kredytowych na

koniec

badanego

okresu

sprawozdawczego moe stanowi podstaw do wnioskowania o przebiegu spat kredytw.

Analiza jakoci portfela kredytowego nie moe si opiera tylko na udostpnionych informacjach
liczbowych. Przed sformuowaniem opinii analityk powinien zapozna si z zaoeniami polityki
kredytowej banku, rozpozna praktyczne metody jej realizacji oraz mie dostateczn znajomo
zewntrznych warunkw funkcjonowania banku.
Inwestycje kapitaowe stanowi na ogl znaczc grup aktyww dochodowych. Do tej grupy
aktyww zalicza si:
- akcje, udziay i inne papiery wartociowe o zmiennej kwocie dochodu;
- akcje i udziay w jednostkach zalenych;
- akcje i udziay w jednostkach stowarzyszonych;
- akcje i udziay w innych podmiotach o staej kwocie dochodu.
Wartoci niematerialne i prawne s ;o odroczone koszty poniesione przy powstawaniu lub

przejciu banku. Nie maj wartoci rynkowej. Dlatego w analizach sum aktyww pomniejsza si
o kwot tej pozycji w bilansie banku.
Rzeczowy majtek trway obejmuje urzdzenia trwae i wyposaenie warunkujce dziaalno
banku.

to

aktywa

niepynne,

trudne

do

zbycia

ze

wzgldu na specjalistyczny charakter. Majtek trway w banku traktuje si jak aktywa

nieprzynoszce bezporednio dochodw. W bilansie wykazuje si warto netto majtku trwaego.
Analityk powinien wwczas bra pod uwag moliwo manipulowania wielkoci amortyzacji w
celu uzyskania podanej zmiany wyniku finansowego. Analogiczne efekty mona osign poprzez
rewaloryzacj lub sprzeda obiektw majtku. Dlatego wskazane jest siganie do bardziej
szczegowych informacji.
2.2. Pasywa
Pasywa s zestawiane w bilansie banku wedug ich stabilnoci, poczynajc od najbardziej
pulsujcych" zobowiza, do najbardziej stabilnych, gwarantujcych funkcjonowanie banku
Zobowizania wobec banku centralnego obejmuj formy finansowania banku przez:
- redyskonto weksli handlowych:
- dyskonto rzdowych papierw wartociowych:
- kredyt lombardowy;
- inne kredyty refinansowe.
Zobowizania wobec innych instytucji finansowych dotycz;
- bankw komercyjnych z tytuu przejtych lokat (s to lokaty krtkoterminowe z ustalonym
terminem wymagalnoci; znaczny wzrost lokat przejtych od innych bankw w okresie
sprawozdawczym moe by wskazwk dla analityka, e bank przeywa trudnoci finansowe lub
dynamicznie rozwija akcj kredytowa;
- kredytw midzynarodowych agencji, przeznaczonych na finansowanie rozwojowych programw
gospodarczych.
Zobowizania wobec klientw i sektora budetowego stanowi dominujc grup pasyww
banku. W bilansie s przedstawione wedug typw depozytw. S to informacje niedostatecznie
szczegowe do oceny polityki depozytowej banku i jej adekwatnoci z polityk inwestowania
kapitau, a take do oceny stopnia ryzyka podjtego w dziaalnoci depozytowej. W tym celu
konieczne jest rozbicie depozytw wedug rde, terminw i stopnia ich koncentracji. Dopiero taka
szczegowo informacji moe by podstaw do oceny stabilnoci bazy depozytowej banku.
Zobowizania z tytuu papierw wartociowych dotycz wyemitowanych przez bank wasnych
obligacji i innych papierw wartociowych dla pozyskania dugoterminowego kapitau obcego.
Zobowizania podporzdkowane obejmuj dugoterminowe poyczki, ktre nie mog by
wycofane przed zadeklarowanym terminem. Uznaje si je za stabilne rdo finansowania banku,
zwaszcza, e roszczenia poyczkodawcw s w przypadkach upadoci lub likwidacji banku
dopiero po zaspokojeniu roszcze deponentw i innych

wierzycieli.

Dlatego te zobowizania

podporzdkowane s czsto traktowane jako kapita banku.

Fundusz wasny podstawowy jest w bilansie prezentowany w nastpujcych pozycjach:
a) kapita podstawowy pomniejszony o zadeklarowane, a nie wniesione wkady;
kapita podstawowy przyjmuje form:
- funduszu statutowego: w bankach pastwowych,
- kapitau akcyjnego: w bankach utworzonych w formie spki akcyjnej.
- funduszu udziaowego: w bankach spdzielczych;
b) kapita zapasowy pozyskany:
- ze sprzeday akcji powyej ich wartoci nominalnej (agio).
- z tworzonej ustawowo lub zgodnie ze statutem banku rezerwy z zysku (zysk zatrzymany). Ten kapita, tworzony z wewntrznych rde, peni funkcje amortyzatora skutkw
finansowych niepowodze banku. Uzupenia on kapita podstawowy (akcyjny). Kapita ten nie
moe by obciony adnymi roszczeniami wierzycieli.
Kapita rezerwowy stanowi:
- rezerwy rewaluacyjne wynikajce z przeszacowania aktyww do aktualnej wartoci rynkowej;
- rezerwy na oglne ryzyko bankowe wynikajce z potencjalnego zagroenia kredytw. Rezerwa
oglna na straty kredytowe nie wie si z konkretnymi niecigalnymi kredytami. Jej poziom
wynika ze statystycznie ustalonego prawdopodobiestwa wystpienia strat kredytowych i dlatego
zaliczana jest do kapitau wasnego uzupeniajcego.
Niepodzielony wynik finansowy z lat ubiegych - s to zyski lub straty z poprzednich okresw
sprawozdawczych po zweryfikowaniu przez audytorw i uwzgldnieniu wszystkich patnoci. Na
og niepodzielony wynik traktuje si w analizach jako element kapitau podstawowego.
Wynik finansowy netto roku biecego.

Jest to wynik finansowy osignity w roku sprawozdawczym,

obliczony w rachunku zyskw i strat, nic zweryfikowany przez audytora zewntrznego i przed
podziaem.

3. Rachunek zyskw i strat

Rachunek zyskw i strat jest sprawozdaniem z osignitych dochodw w okresie
obrachunkowym. Dane liczbowe s prezentowane w rachunku narastajcym, dotycz, bowiem
strumieni przychodw, kosztw, zyskw i strat. Rachunek zyskw i strat jest uzupenieniem
informacji ujtych w bilansie, pozwalajcym na rozpoznanie wzajemnej zalenoci midzy zasobami
a wynikami finansowymi banku. Ocena kondycji finansowej banku musi si opiera na analizie obu
sprawozda.
Obowizujca konstrukcja rachunku zyskw i strat pozwala na ustalenie wynikw finansowych w
podstawowych sterach dziaania banku. Taki ukad rachunku znacznie uatwia czynnoci
analityczne. Pierwsz pozycj rachunku stanowi przychody z tytuu odsetek. Odsetki s, bowiem
gwnym rdem dochodw banku. Wykazywane s w rozbiciu:
a) podmiotowym:
- od instytucji finansowych: NBP. bankw krajowych i zagranicznych, midzynarodowych
organizacji finansowych.

- od klientw i sektora budetowego: przedsibiorstw, osb fizycznych, budetu pastwa oraz

budetw terenowych;
b) przedmiotowym:
- od papierw wartociowych (o staej i zmiennej kwocie dochodu).
Przychody z odsetek obejmuj odsetki od kredytw i odsetki od zainwestowanego kapitau w
papiery wartociowe. Odsetki od kredytw s obliczane za okres sprawozdawczy na zasadzie
memoriaowej. Stanowi przychd naleny, a nie faktyczny.
Analityk musi sobie z tego zdawa spraw i odpowiednio ukierunkowa pogbione badania, jeli
wystpuj znaczne rozbienoci midzy przychodami nalenymi a faktycznymi, gdy w przyszoci
moe to spowodowa trudnoci finansowe. Przychody odsetkowe z inwestycji w warunkach
rozwinitego wtrnego rynku papierw wartociowych mog by w bankach do znaczne, gdy ta
forma lokowania kapitau jest mniej ryzykowna od lokowania w portfel kredytowy. Jednak czne
traktowanie w analizie kwoty odsetek od kredytw i inwestycji dla okrelenia mary odsetkowej
moe powodowa bdne decyzje cenowe banku w dziaalnoci kredytowej.
Koszty odsetkowe stanowi odsetki nalene wierzycielom i deponentom. S ujmowane w
rachunku zyskw i strat w rozbiciu podmiotowym:
- od instytucji finansowych;
- od klientw i sektora budetowego.
Skadaj si na nie koszty finansowania dziaalnoci banku przez instytucje finansowe, koszty
utrzymywania bazy depozytowej, a take koszty pozyskania kapitau poprzez emisje zbywalnych,
dunych papierw wartociowych. Na ogl koszty odsetkowe maj najwikszy udzia w cznej
kwocie kosztw wnoszonych przez bank.
Prezentacja przychodw i kosztw- odsetkowych w rachunku zyskw i strat nie jest przydatna do
ocen;. rentownoci produktw bankowych oraz przygotowania podstaw zmian w polityce
pozyskiwania i inwestowania kapitau. W celu przygotowania tego rodzaju decyzji powinny by
analizowane koszty odsetkowe i dochody odsetkowe odrbne dla poszczeglnych typw operacji
aktywnych i pasywnych.
Wynik z tytuu prowizji jest na og dodatni. Kwoty paconych prowizji stanowi zwykle
niewielki uamek prowizji pobranych. W ostatnich latach notowany jest szybki wzrost prowizji
pobranych, spowodowany przede wszystkim znacznym rozszerzeniem oferty usug.
Przychody z akcji, udziaw i innych papierw wartociowych s to wpywy z zainwestowanego
kapitau banku w innych podmiotach:
- jednostkach zalenych:
- jednostkach stowarzyszonych:
- innych jednostkach finansowych i niefinansowych.
Wynik na operacjach finansowych obejmuje rezultaty udziau banku w operacjach na rynkach
finansowych, papierw wartociowych lub instrumentw finansowych. Jest to zrealizowana mara z
zawartych transakcji na rzecz klienta oraz saldo otrzymanych i zapaconych premii.

Wynik z pozycji wymiany walutowej jest to rezultat porwnania kosztw i przychodw z

operacji wymiany, a wiec:
- ujemnych i dodatnich rnic kursowych z operacji wymiany:
rewaluacji
sald
kont
walutowych
wedug
redniego

kursu

zamknicia.

Pozostae przychody i koszty operacyjne dotycz:

- sprzeday i likwidacji rodkw trwaych;
- nie planowanych odpisw amortyzacyjnych;
- nakadw inwestycyjnych bez efektu gospodarczego:
- sprzeday wartoci niematerialnych i prawnych;
- spisanych w koszty lub odzyskanych nalenoci niecigalnych;
- poniesionych oraz otrzymanych kar i grzywien;
- kosztw przekazania lub przychodw otrzymanych darowizn itp.
Koszty
dziaania
i
amortyzacja
stanowi
koszty

oglne

funkcjonowania

banku. W krajach zachodnich ujmowane s, cznie z pozostaymi kosztami administracyjnymi i

operacyjnymi.
Odpisy na rezerwy i aktualizacja wartoci s to rezerwy celowe utworzone na nalenoci
kredytowe nieregularne i ryzyko zobowiza pozabilansowych oraz odpisy dokonane na oglny
fundusz ryzyka, ponadto w pozycji tej s ujmowane rezerwy na aktywa finansowe w wysokoci
rnicy miedzy ich wartoci ewidencyjn i rynkow. Rozwizania rezerw i zmniejszenia dotyczce
aktualizacji majtku nastpuj po wyganiciu przyczyn ich utworzenia. Zmniejszenia wprowadza
si sukcesywnie:
- w miar spat nalenoci, na ktre byy utworzone:
- po przekwalifikowaniu nalenoci do grupy o niszym ryzyku:
- w wyniku wzrostu rynkowej wartoci majtku finansowego.
Wynik na dziaalnoci operacyjnej jest korygowany o rnic midzy dokonanymi odpisami na
rezerwy, a kwot rozwizanych

rezerw. Nadwyka rozwizanych rezerw powiksza zysk z

dziaalnoci operacyjnej.
Wynik na operacjach nadzwyczajnych jest ustalany jako saldo midzy zyskami i stratami
nadzwyczajnymi. Do zyskw nadzwyczajnych zalicza si:
- zysk; powstae z tytuu niepowtarzalnych zdarze;
- zyski z postpowania ukadowego i naprawczego prowadzonego na rzecz banku;
- inne zyski nadzwyczajne.
Do strat nadzwyczajnych zalicza si:
- straty poniesione w wyniku zdarze losowych, usuwania ich skutkw oraz zaniechania lub
zawieszenia dziaalnoci banku:
- straty wywoane postpowaniem ukadowym lub naprawczym;
Inne straty nadzwyczajne, np. spowodowane zasadniczymi zmianami w strukturze organizacyjnej
banku.
Wynik finansowy brutto jest to wynik finansowy na dziaalnoci operacyjnej skorygowany o
straty i zyski nadzwyczajne. Stanowi podstaw opodatkowania podatkiem dochodowym i obcienia

innymi obligatoryjnymi patnociami. Zysk netto jest to nadwyka finansowa wygospodarowana w

roku sprawozdawczym, wprowadzona do bilansu po stronic pasyww. W razie wystpienia
ujemnego wyniku finansowego netto, kwota straty jest umieszczana w pasywach bilansu ze
znakiem.,-.

Sprawozdanie z przepywu rodkw pieninych

Tradycyjne sprawozdania finansowe - bilans oraz rachunek zyskw i strat podmiotw
gospodarczych - nic zawieraj dostatecznych informacji do zarzdzania dziaalnoci.
W gospodarce rynkowej niezbdnym warunkiem egzystencji przedsibiorstwa i jego pozycji na
rynku jest pynno i wypacalno. Dodatni wynik finansowy wykazywany w rachunku zyskw i
strat na zasadzie memoriaowej" ewidencji przychodw i kosztw wiadczy tylko o zdolnoci do
generowania zysku z posiadanych aktyww. Do zachowania pynnoci i wypacalnoci niezbdna
jest zdolno do generowania gotwki. Szybko i sprawno dziaania - niezwykle istotna w
warunkach duej konkurencji -jest Uzaleniona od stopnia dyspozycyjnoci zasobw pieninych. Z
tego wzgldu sprawozdanie z przepywu rodkw pieninych naley traktowa jako cenne rdo
informacji, weryfikujcej ocen sytuacji finansowe banki na podstawie bilansu oraz

rachunku

zyskw i strat. Konstrukcja sprawozdania z przepywu rodkw pieninych w Ustawie o

rachunkowoci polega na podziale przepyww pieninych sfer dziaalnoci banku:
- przepywy rodkw pieninych z dziaalnoci operacyjnej;
- przepywy rodkw pieninych z dziaalnoci inwestycyjnej;
- przepywy rodkw pieninych z dziaalnoci finansowej.
Ustalenie wielkoci przepyww rodkw pieninych w kadej z tych z sfer pozwala na
okrelenie ich udziau w wyniku kasowym i wpywu na pozycj finansow banku. Przyjto metod
poredni obliczania przepyww pieninych z dziaalnoci operacyjnej.
Cz

A.

Przepywy

rodkw

pieninych

dziaalnoci

operacyjnej

I. Wynik finansowy netto jest wyjciow wielkoci z rachunku zyskw i strat. Jest to wynik
memoriaowy, ktry w rachunku przepyww doprowadza si -poprzez korekty - do wyniku
kasowego. Korekty uwzgldniaj wpyw pozycji, ktre nie powoduj realnych przepyww (nie s
przychodem i wydatkiem dla banku) oraz pozycji, ktre spowodoway zmian stanw rodkw
pieninych,

nie

zostay

uwzgldnione

rachunku

zyskw

strat.

II. Korekty
1. Amortyzacja. Kwota amortyzacji jest dodawana do wyniku finansowego netto, poniewa nie
jest wydatkiem w momencie dokonywania odpisw, a w rachunku wynikw jest traktowana jako
koszt. Amortyzacja jest, wic zasobem rodkw pieninych do wykorzystania.
2. Zysk/strata z tytuu rnic kursowych. Korekta dotyczy wszystkich nie zrealizowanych oraz
zrealizowanych rnic kursowych zwizanych z dziaalnoci inwestycyjn i finansow banku. W

dziaalnoci operacyjnej rnice kursowe nie zrealizowane rwnowa si i nie powoduj zmiany
stanu rodkw pieninych, ale s uwzgldniane w rachunku zyskw i strat. Rnice kursowe
zrealizowane powoduj zmian stanu rodkw pieninych w okresie sprawozdawczym i dlatego
naley je podzieli midzy sfery dziaalnoci banku.
W przypadku ujemnych rnic kursowych korekta przyjmuje znak -", a dodatnich znak ,,- ze
wzgldu na to, e rnice ujemne pomniejszaj, a dodatnie zwikszaj zysk bilansowy.
3. Odsetki i dywidendy otrzymane oraz zapacone. Korekta w czci A nastpuje tylko ze
wzgldu na konieczno:
- przeniesienia do czci B odsetek i dywidend otrzymanych z inwestycji finansowych.
Korekta dotyczy przychodw dziaalnoci operacyjnej, a musi by dokonana ze znakiem ,,-;
- przeniesienia do czci C wypaconych odsetek oraz dywidendy wacicielom
i poyczkodawcom od dugoterminowego zaangaowana kapitau w banku. Wynik finansowy
koryguje si In plus;
- wyeliminowania z dziaalnoci operacyjnej odsetek zapaconych z gry w okresie ubiegym
za biecy okres sprawozdawczy.
4. Rezerwy na nalenoci. Jest to korekta wyniku o zmiany stanu rezerw. Rezerwy utrzymywane
s wydatkiem. Dlatego wzrost stanw zwiksza zasoby pienine (korekta in plus), spadek stanw
zmniejsza zasoby (korekta in minus).
5. Inne rezerwy. Korekty dokonuje si w tym samym trybie jak w pozycji 4.
6. Podatek dochodowy od zysku brutto Jest dodawany w celu wyeliminowania jego wpywu na
wynik kasowy. Jest to, bowiem kwota nalenego podatku obliczona w rachunku zyskw i strat, a na
jego miejsce wprowadza si podatek zapacony.
7. Podatek dochodowy zapacony odpowiada kwocie rzeczywistego wypywu rodkw
pieninych z tytuu podatku. Dlatego w rachunku przepyww ujmuje si go ze znakiem .,-.
8. Wynik na sprzeday i likwidacja skadnikw dziaalnoci inwestycyjnej. Korekta wyniku
operacyjnego jest zwizana z przeniesieniem rezultatw finansowych tych operacji do czci B.
Dotyczcej strumieni pieninych w dziaalnoci inwestycyjnej. Korekta polega na wyminusowaniu
zyskw, a dodaniu strat ze sprzeday i likwidacji obiektw. Pozycje 9-18 w czci A II wynikaj z
bilansu banku. leli wysoko i kierunek zmian ustala si przez porwnanie stanu na koniec okresu
sprawozdawczego ze stanem na pocztek tego okresu.
Pozycje 9-12 dotycz zmian w stanach aktyww. Wzrost stanu aktyww na koniec okresu
sprawozdawczego oznacza z punktu widzenia przepyww wydatek banku, wwczas korekt naley
wprowadzi ze znakiem -". Natomiast spadek stanu aktyww oznacza odmroenie kapitau
ulokowanego w aktywach, co wymaga ich wprowadzenia ze znakiem,,+.
Pozycje 13-16 dotycz zmian w stanach pasyww, leli kierunek naley interpretowa odwrotnie
ni zmian aktyww, a mianowicie wzrost stanw zobowiza oznacza dopyw rodkw' pieninych
do banku i w sprawozdaniu ujmuje sieje ze znakiem.,-. Natomiast spadek zobowiza oznacza
odpyw rodkw pieninych. co wymaga opatrzenia go znakiem ..-".

17. Zmiana stanu rozlicze midzyokresowych. Rozliczenia midzyokresowe mog mie

charakter:
- rozlicze czynnych. Wzrost ich stanu wykazuje si ze znakiem,,-", poniewa jest to
zwizane z dodatkowym angaowaniem rodkw pieninych. Spadek stanu wykazuje si
ze znakiem -", oznacza to, bowiem odmroenie rodkw w wyniku rozliczenia z
rachunkiem zyskw i strat;
- rozlicze biernych. Przy rozliczeniach biernych przypisywanie znakw zmianom stanu jest
odwrotne od stosowanych przy rozliczeniach czynnych.
18. Zmiana stanu przychodw przyszych okresw. Przychody przyszych okresw s
ewidencjonowane po stronie pasyww bilansu. Wzrost stanu ujmuje si w sprawozdaniach z
przepyww ze znakiem +", spadek przychodw ze znakiem:..-.
19. Pozostae pozycje obejmuj rone pozycje dotyczce dziaalnoci inwestycyjnej i
finansowej, ktre nie zostay uwzgldnione w dotychczasowych korektach. S to pozycje
niepowodujce przepywu gotwki. Ich wprowadzenie do sprawozdania ma na celu
oczyszczenie" wyniku finansowego netto (pozycji wyjciowej w obliczeniach) z tego
rodzaju

pozycji.

lII. rodki pienine netto z dziaalnoci operacyjnej s rezultatem zsumowania wynikli

finansowego netto i pozycji go korygujcych. Dodatni wynik sumowania okrela nadwyk
rodkw wygospodarowanych w operacyjnej dziaalnoci banku. Wystpienie ujemnego
wyniku oznaczaoby, e wydatki w dziaalnoci operacyjnej zostay pokryte nadwykami
rodkw pieninych w pozostaych sterach dziaalnoci.
Cze

B.

Przepywy

rodkw

pieninych

dziaalnoci

inwestycyjnej

W tej czci sprawozdania wykazuje si wpywy i wydatki z transakcji u charakterze

inwestycyjnym.
I. Nabycie i sprzeda wartoci niematerialnych i prawnych. Pozycja obejmuje wydatki na zakup
i/lub wpywy ze sprzeday wartoci niematerialnych i prawnych. W sprawozdaniu wykazuje si
odrbnie dwa rodzaje strumieni. Wydatki stanowi odpyw gotwki, wobec tego ujmuje si je ze
znakiem -. Wpywy jako dopyw gotwki - z znakiem.,+ .
II. Nabycie/sprzeda skadnikw rzeczowego majtku trwaego. \V stosunku do poprzedniej
pozycji zmienia si tylko przedmiot transakcji. Zasady umieszczenia w sprawozdaniu s takie
same

jak

grupie

Pozycje III. IV i V obejmuj wpywy i wydatki zwizane z nabyciem lub sprzeda akcji,
udziaw i papierw wartociowych. Przepywy w pozycjach II i IV dotycz grup kapitaowych:
wystpuj w skonsolidowanych sprawozdaniach finansowych.
VI. Pozostae pozycje. W tej pozycji wykazuje si otrzymane dotacje i subwencje na inwestycje,
zrealizowane rnice kursowe, wydatki zwizane z likwidacj rodkw trwaych oraz odsetki i

dywidendy

otrzymane.

VII. rodki pienine netto z dziaalnoci inwestycyjnej mog wykazywa:

- nadwyk wpyww nad wydatkami. Taka sytuacja oznacza, e odmroony kapita w tej
sterze dziaalnoci nie by w caoci reinwestowany;
- nadwyk wydatkw nad wpywami, ktre zostay pokryte ze rodkw
pieninych
z
innych
sfer
dziaalnoci
Cz

C.

Przepywy

rodkw

pieninych

dziaalnoci

banku.
finansowej

W tej czci sprawozdania ujmuje si wpywy i wydatki z dugoterminowych kapitaw obcych oraz
wpywy z zewntrznych form powikszania kapitau wasnego.
Pozycje I i II ilustruj przepywy rodkw pieninych zwizanych z zacigniciem i/lub spat
dugoterminowych kredytw, poyczek oraz emisj i/lub wykupem papierw wartociowych wobec
bankw i innych instytucji finansowych. Zacignicie kredytw, poyczek i emisja papierw
wartociowych oznacza dopyw rodkw pieninych do banku. Natomiast splata kredytw i
poyczek oraz papierw wartociowych oznacza odpyw rodkw pieninych.
III. Zmiany stanu zobowiza podporzdkowanych mog by spowodowane pozyskaniem
dodatkowego kapitau (na warunkach odpowiadajcych

definicji pasyww podporzdkowanych)

lub splata kapitau w terminie wymagalnoci.

IV. Patnoci dywidend i innych wypat na rzecz wacicieli. Pozycja ta obejmuje wypaty dywidendy
z zysku roku ubiegego w bankach - spkach akcyjnych lub odsetek od kapitau w bankach
jednoosobowych

spkach

skarbu

pastwa.

V. Patnoci zobowiza z tytuu umw leasingu finansowego. W tej pozycji wykazuje si

wydatki zwizane ze spat rat kapitaowych z tytuu zaduenia w tej formie.
VI. Wpywy z emisji akcji i udziaw wasnych oraz dopat do kapitau. Jest to powikszenie
kapitau wasnego ze rde zewntrznych. Pozycja ta nie obejmuje wkadw rzeczowych (aportw),
a take zadeklarowanych, a nie wniesionych udziaw. Wpywy z emisji akcji ujmuje si w
wyraeniu kasowym.
VII. Pozostae pozycje dotycz wpyww i wydatkw niewykazanych w sprawozdaniu, a dotyczcych
dziaalnoci finansowej banku, np. rnice kursowe, odsetki itp.
VIII. rodki pienine netto x dziaalnoci finansowej ustala si po zsumowaniu pozycji dodatnich i
Ujemnych. Pozycja ta okrela strumie pienidza wynikajcy z tej sfery dziaalnoci.
Cz D. Zmiana stanu rodkw pieninych jest sum strumieni z dziaalnoci operacyjnej,
inwestycyjnej i finansowej. Odpowiada ona zmianom stanu rodkw w okresie sprawozdawczym.
Dlatego dodanie do pozycji D stanu rodkw pieninych na pocztek okresu sprawozdawczego
daje kwot rodkw pieninych na koniec okresu. Stan na koniec okresu powinien by zgodny z
kwot rodkw pieninych wykazanych w bilansie.

4. Wynik finansowy i jego podzia

Wynik finansowy banku stanowi, wyraone w pienidzu, odzwierciedlenie rezultatu dziaalnoci i
moe by zyskiem albo strat. Wynik finansowy ustala si przez porwnanie osignitych
przychodw z poniesionymi kosztami. Dlatego zarwno tre ekonomiczna, jak i rezultat
prowadzonej rachunkowoci definiuje wynik finansowy banku jako rnic pomidzy osiganymi
przez bank przychodami a kosztami ich uzyskania, pomniejszon o podatek dochodowy.
W istocie, bowiem z punktu widzenia podatnika zapata podatku jest kosztem, chocia podatek
nie jest zaliczany do kosztw, a odliczany od osignitego zysku brutto.
Artyku 43 Ustawy o rachunkowoci okrela struktur wyniku finansowego netto banku, a
kolejno jego ustalania jest nastpujca:
1) wynik na dziaalnoci bankowej - jest to rezultat netto (przychody minus koszty) operacji, do
wykonania, ktrych bank zosta powoany; s to, wic rezultaty operacji odsetkowych, rnicy
prowizji pobranych i paconych, przychody z akcji, udziaw i innych papierw wartociowych,
wyniki na operacjach finansowych i wymiany;
2) wynik z dziaalnoci operacyjnej - ustalany jest przez skorygowanie wyniku na dziaalnoci
bankowej: kosztami dziaania banku i kosztami amortyzacji, rnicami wartoci tworzonych i
rozwizywanych rezerw na nalenoci i aktualizacj wartoci innych aktyww oraz rnic
pozostaych przychodw i kosztw operacyjnych;
3) wynik finansowy brutto - jest to wynik z dziaalnoci operacyjnej pomniejszony i powikszony
o ewentualne straty i zyski nadzwyczajne;
4) wynik finansowy netto - czyli wynik finansowy brutto pomniejszony
o podatek dochodowy i ewentualne inne obowizkowe obcienia; wykazywany jest w bilansie jako
zysk lub strata.
Dokonujc ksigowego obliczenia wyniku netto mona obliczy (niezbdne dla celw
sprawozdawczych) wyniki dziaalnoci bankowej, czyli rnic midzy przychodami, a kosztami
podstawowej dziaalnoci banku.
Wynik z dziaalnoci bankowej
- przychody z dziaalnoci podstawowej
- koszty podstawowej dziaalnoci
wynik z dziaalnoci bankowej
Wynik z dziaalnoci operacyjnej
wynik z dziaalnoci bankowej
+ przychody
- koszty
wynik z dziaalnoci operacyjnej
Wynik brutto
wynik z dziaalnoci
+ zyski nadzwyczajne
- straty nadzwyczajne
wynik brutto

operacyjnej

Aby obliczy rzeczywist podstaw opodatkowania, naley wynik ksigowy brutto

skorygowa o koszty niestanowice w wietle przepisw podatkowych kosztw uzyskania

przychodw. S to doliczenia trwae, takie jak rnego rodzaju kary, nadmierne koszty reprezentacji
i reklamy, rnice midzy amortyzacj obliczon za pomoc stawek ustalonych przez sam
jednostk a amortyzacj wedug stawek podatkowych i inne. Oznacza to, e niektre poniesione
przez bank koszty nie zostan przez urzd skarbowy uznane i wynik do opodatkowania zostanie
zwikszony.
Ponadto wynik brutto ustala si metod memoriaow, czyli do przychodw zalicza si odsetki do
otrzymania, do kosztw odsetki do zapacenia dla celw podatkowych nie s one uznawane jako
przychody i koszty. Jeeli zysk brutto, bdcy podstaw opodatkowania, liczony metod
memoriaow, jest wyszy od zysku ustalonego metod kasow, bdc podstaw do rzeczywistego
obcienia podatkowego, naley stworzy rezerw na tzw. odoony podatek dochodowy. Naley,
wic utworzy z zysku rezerw na relacj przyszego zobowizania z tytuu podatku dochodowego.
Do
oceny
oglnej
kondycji
banku
stosuje
si
kryteria:
wypacalnoci.
Pynnoci, rentownoci i inne, np. dynamika skali (wskanik wzrostu rozmiarw dziaalnoci), lub
kryteria rozwoju zakresu oferowanych usug i produktw bankowych.
Podstawowym kryterium oceny jest wypacalno rozumiana jako moliwo terminowego
regulowania zobowiza. Terminowo regulowania zobowiza jest podstaw opinii o solidnoci
kadej firmy. W banku sprawdzianem tego kryterium s rozliczenia midzybankowe w systemie
KIR. Pozostae kryteria: pynno, rentowno, dynamika skali i zakresu - jakkolwiek bardzo wane
- stwarzaj tylko warunki do speniania kryterium wypacalnoci.
Bank jest wypacalny, gdy suma aktyww zbywalnych (A^) jest wysza ni suma zaduenia (Z),
tj. gdy A^ > Z. Wystpuje wtedy nadwyka aktyww nad zobowizaniami. Bank ma lub atwo moe
uzyska rodki pienine niezbdne do uregulowania zobowiza. Natomiast, gdy A^ < Z,
bank moe mie trudnoci z terminowym regulowaniem zobowiza, gdy to wymaga bdzie
zdobycia rodkw pieninych.
Bank ma pynno, gdy aktywa pynne (Ap), tj. rodki pienine i inne aktywa dajce si zby,
czyli szybko zamieni na pienidz (np. papiery wartociowe), s kwotowo wysze ni zobowizania
wymagalne (Zy,). Pynno oznacza, wic stosunek aktyww pynnych do wymagalnych
zobowiza. Do obliczenia stosunku Ap : Zy, trzeba przyj aktywa i pasywa dotyczce tego samego
okresu zapadalnoci i wymagalnoci, np. l miesica. Gdy:
A p 1 miesic zapadalnoci >Z w 1 miesic wymagalnoci
bank
ma
pynno.
Zaleno ta przedstawiona w uamku
A p 1 miesic zapadalnoci
------------------------------------Z w 1 miesic wymagalnoci
Pozwala na stopniowanie wynikw. Przyjmuje si, e wynik w granicach 0,9 - 1,1 wiadczy o dobrej
pynnoci banku (ponad 1,1 powstaje nadpynno, czyli niewykorzystanie rodkw pieninych).
Wynik 0,9 - 0,7 wiadczy o redniej pynnoci, a wynik poniej 0,7 uznawany jest za pynno
niedostateczn, wymagajc poprawy.
Ocena rentownoci polega na porwnaniu przychodw (P) z kosztami (K). Gdy P > K , bank jest
rentowny, osiga zysk. Gdy P < K bank nie jest rentowny, wystpuje wtedy strata.
Zmiany w strukturze bilansu i rachunku wynikw pozwalaj na rozpoznanie dynamiki wielu
zjawisk ekonomicznych banku. Rozpoznanie i oceny mog by dokonane metod porwnania
wartoci bezwzgldnych oraz wartoci wskanikowych. Dokonujc oceny w czasie trzeba pamita
o koniecznoci doprowadzenia danych do porwnywalnoci, tzn. trzeba uwzgldni m.in. zmiany
organizacyjne (np. fuzje bankw) i zmiany zwizane z inflacj pienidza.

W badaniach tych zwraca si uwag na: zmiany w majtku trwaym i obrotowym, zmiany
aktyww pynnych, ppynnych, zagroonych, ryzykownych, na wielko aktyww pracujcych,
tzn. przynoszcych bankowi dochody, i na zmiany w poziomie aktyww niepracujcych niedochodowych, powodujcych zamroenie kapitaw. Po stronie pasyww zwraca si uwag
na wielko kapitau wasnego i jego struktur, na wielko kapitaw obcych, zobowiza
pieninych. Uwzgldnia si ksztatowanie si depozytw, gdy one zasilaj bank w rodki suce
do realizacji operacji czynnych, lecz depozyty rodz te koszty, jakie bank musi ponie z tytuu
paconych odsetek.
Wysoko paconych odsetek (koszty) oraz wysoko odsetek otrzymywanych (przychody),
pacone i otrzymywane prowizje i inne koszty i przychody ujte w strukturze rachunku zyskw i
strat stanowi rdo do opracowywania wielu wskanikw oceny. Rozpoznanie wielkoci i
struktury przepyww pieninych stwarza uytkownikom sprawozda finansowych moliwo
oceny banku w zakresie wykorzystywania rodkw pynnych oraz dysponowania rodkami
pieninymi. W bankach przepywy pienine ujmowane s z uwzgldnieniem dziaalnoci:
- operacyjnej,
- inwestycyjnej,
- finansowej.
Danych do analizy przepyww pieninych dostarcza Sprawozdanie z przepywu rodkw
pieninych banku" stanowice jeden z dokumentw skadajcych si na Sprawozdanie
finansowe". W analizie tych zagadnie chodzi gwnie o ruch pienidza, tj. uchwycenie tych
operacji czynnych i biernych, ktre powoduj zmiany zasobw pieninych banku. W tej analizie
przyjmuje si, e:
wzrost
aktyww
to
wypyw
gotwki,
np.
udzielenie
kredytu,
zakup
papierw
wartociowych,
a
zmniejszenie
aktyww
to
rdo
pienidzy,
np.
odzyskanie nalenoci, otrzymane odsetki;
- wzrost pasyww to wpyw pienidzy, np. przyrost depozytw, natomiast zmniejszenie pasyww
to wypyw pienidzy.
W analizie tej uwzgldnia si nieco inny podzia dziaalnoci banku ni
przyjty w Rachunku zyskw i strat banku". W analizie przepyww pieninych z dziaalnoci
operacyjnej wyodrbnia si operacje pienine dotyczce dziaalnoci:
inwestycyjnej,
tj.
zwizanej
z
nabywaniem
skadnikw
rzeczowego
majtku trwaego, akcji i udziaw w jednostkach zalenych i stowarzyszonych itp.; s to, wic
operacje dotyczce lokat kapitau;
- finansowej, tj. zwizanej z zacigniciem dugoterminowych zobowiza - poyczek, kredytw
i
poyczek
podporzdkowanych,
zwiksze
i zmniejsze kapitaw wasnych i obcych.
Analiza wskanikowa stwarza wiele moliwoci dokonania oceny wynikw banku przez
zastosowanie
liczb
wzgldnych,
tj.
wielkoci
stosunkowych.
Za pomoc takiego wskanika zostaa zilustrowana pynno, gdy dokonalimy porwnania dwch
liczb absolutnych: A : Zy,. Metoda analizy wskanikowej pozwala na ocen:
- dynamiki, przez porwnanie liczb bezwzgldnych dotyczcych zjawisk rnych okresw;
wtedy jeden okres jest okresem bazowym, a drugi wykazuje dynamik zmiany badanego zjawiska;
- struktury, przez wykazanie udziau badanego zjawiska, np. wysokoci kredytw w aktywach
ogem.
Posugujc si wskanikami najczciej doprowadzamy je do postaci wskanikw procentowych,
jako bardzo komunikatywnych.
Za pomoc wskanikw ocenia si:
- wypacalno - moliwoci terminowego regulowania zobowiza banku,
- pynno - utrzymanie aktyww w stanie umoliwiajcym atw zamian na rodki pienine,

- wystarczalno kapitaow - poziom posiadanych funduszw wasnych zapewniajcych

bezpieczestwo finansowe banku,
- wykorzystywanie aktyww - jak skadniki aktyww (rodki pienine czynne - aktywa)
wykorzystywane s do uzyskiwania przychodw,
- ceny depozytw - stopie wpywu rnego rodzaju depozytw na poziom kosztw,
- struktur aktyww - udzia w aktywach aktyww pracujcych, przynoszcych dochody,
- struktur pasyww - udzia w pasywach pasyww powodujcych koszty,
- struktur kosztw i przychodw - rezultaty przeprowadzonych operacji,
- poziom ryzyka - rodzaj (kredytowe, walutowe, utraty pynnoci itp.) dla ustalenia zagroe
finansowych,
- struktur nalenoci zagroonych, rezerw celowych, rezerw na deprecjacj dla ustalenia
niebezpieczestwa utraty majtku lub powstania strat, ktre mogyby doprowadzi do upadoci
banku.
Literatura prezentuje szeroki zestaw rnych wskanikw, wspczynnikw umoliwiajcych
wykorzystanie bilansu, rachunku zyskw i strat oraz innych sprawozda finansowych do oceny
dziaalnoci banku. Rachunkowo dostarcza informacji potrzebnych do przeprowadzenia
niezbdnych analiz.

5. Wstpna analiza sprawozda finansowych

Wstpna analiza syntetycznych sprawozda finansowych polega na sporzdzeniu tablic
porwnawczych. Budowa tablic przez umieszczenie w kolumnach wielkoci absolutnych
poszczeglnych sprawozda pozwala na rozpoznanie znaczcych zmian wielkoci objtych
sprawozdaniem. Do dokonania pomiaru zmian, danych sprawozdawczych wykorzystuje si
nastpujce narzdzia analityczne:
- wskaniki absolutne: okrelajce wysoko odchylenia badanej pozycji od bazy porwnawczej:
- wskaniki struktury: ustalajce udzia poszczeglnych pozycji w ich cznej wartoci;
- wskaniki dynamiki: wyznaczajce tempo zmian badanej wielkoci;
- wskaniki relacji: ilustrujce wzajemny stosunek wielkoci badanych.
Bardziej miarodajne rezultaty porwna uzyskuje si przez zastosowanie wskanikw
struktury. W bilansie wskaniki struktury s ustalane najczciej w stosunku do sumy bilansowej.
Wskaniki te s uyteczne w analizie do skoncentrowania czynnoci analitycznych na wybranych
pozycjach bilansu, na og majcych dominujcy udzia aktywach i pasywach, lub na pozycjach,
midzy ktrymi nastpiy najwiksze przesunicia strukturalne. Wskaniki struktury s narzdziem
analiz wewntrznych zarwno w porwnaniach w czasie, jak i w porwnaniach z planem. Mog by
rwnie wykorzystywane w analizach zewntrznych do porwna z innymi bankami.
W rachunku zyskw i strat wskaniki struktury s przewanie ustalane w stosunku do
przychodw z dziaalnoci operacyjnej. Jeli celem analizy jest ustalenie przyczyn zmian dochodw
odsetkowych, to podstaw obliczania wskanikw struktury moe by take przychd odsetkowy.
Wskaniki struktury maj t wad, e ich poziom moe si zmienia nic tylko pod wpywem
zmian wartociowych badanych pozycji, ale rwnie zmian sumy bilansowej. W zwizku z tym w

interpretacji zmian poziomw wskanikw powinno si uwzgldnia dynamik obserwowanych

wielkoci. W zasadzie te dwa rodzaje narzdzi analitycznych powinny by brane pod uwag w
ocenie zmian danych sprawozdawczych. Obie formy wskanikw wykazuj wady, ale rwnoczesne
ich stosowanie pozwala je eliminowa.
Wskaniki dynamiki s uyteczne zwaszcza w rozpoznaniu tendencji na podstawie danych z
kilku okresw obrachunkowych. W analizie biecego okresu na tle poprzedniego wskaniki
dynamiki pozwalaj zidentyfikowa skal odchyle poszczeglnych pozycji. Analogiczn
uyteczno maj wskaniki ilustrujce stop odchyle.
Indeksy wyraone w procentach s take wykorzystywane w ocenie taktycznych danych na tle
planu. Wskazuj na stopie wykonania planu. Powinny by poddawane pogbionym badaniom w
celu ustalenia przyczyn niezrealizowania przewidywanych wielkoci.
Wskaniki relacji s stosowane przede wszystkim w analizie wskanikowej do oceny
poszczeglnych obszarw i aspektw dziaania banku. S wiec narzdziem analizy zasadniczej. We
wstpnej analizie s uyteczne dla zilustrowania w bilansie banku powiza poziomych midzy
aktywami i pasywami. Stanowi zatem grup wskanikw charakteryzujcych struktur
finansowania. Zalicza si do nich nastpujce relacje:
kapita wasny
-----------------------------

100

(1)

aktywa ogem
Jest to wskanik udziau kapitau wasnego w pokryciu finansowym aktyww. Relacja ta
umoliwia wstpne rozpoznanie bezpieczestwa finansowego banku. Im wyszy poziom wskanika,
tym bezpieczestwo Jest wiksze.
Bardziej precyzyjnym wskanikiem jest wspczynnik wypacalnoci:
kapita wasny netto
------------------------------------------- 100

(2)

aktywa obcione ryzykiem

Wskanik ten traktuje si jako miernik bezpieczestwa finansowego banku. Umieszczony,
bowiem w liczniku kapita wasny wystpuje w roli funduszu absorbujcego straty, ktrych
potencjalna wysoko wyznacza mianownik wskanika.
Poziom wspczynnika wypacalnoci jest porwnywany z ustalon norm minimaln w
wysokoci 8%, co oznaczaoby, e wyszy poziom wspczynnika zapewnia bezpieczestwo
finansowe banku. Ocena poziomu wspczynnika powinna by ostrona. Wysuwa si wiele
zastrzee nie tylko do jego konstrukcji, ale rwnie ograniczonego zakresu zagroe, ktrym jego
przestrzeganie moe przeciwdziaa, w stosunku do wystpujcych taktycznie typw bankowego

ryzyka finansowego.
Uyteczne we wstpnej analizie sprawozda finansowych s rwnie nastpujce wskaniki:
zobowizania
-------------------- 100

(3)

aktywa ogem

Wskanik ten okrela poziom oglnego zaduenia. Jest to udzia kapitau obcego w
finansowaniu aktyww.

depozyty
-------------------------- 100

ogem
(4)

kredyty ogem
Jest to wskanik pokrycia nalenoci kredytowych depozytami zgromadzonymi w banku.
Wskanik ten moe ulega zmianom w czasie w zalenoci od zmiennoci polityki inwestowania
pozyskanego kapitau.
aktywa pynne
-------------------------- 100
zobowizania pynne

(5)

Relacja ta okrela pynno finansowa banku na podstawie bilansu. Stosuje si przy tym
odpowiednie zasady wyodrbniania pynnych aktyww i zobowiza krtkoterminowych.

6. Analiza wskanikowa
Analiza wskanikowa znajduje zastosowanie w badaniu przyczynowym rentownoci i ryzyka.

6.1. Analiza rentownoci

W ocenie wynikw finansowych banku naley si posugiwa:
- wskanikami absolutnymi, ktre okrelaj mas osignitego zysku:
- wskanikami wzgldnymi, ktre ilustruj zdolno banku do generowania zysku.

6.1.1. Wskaniki rentownoci

Wskanik l. Rentowno aktyww (stopa zwrotu z aktyww)

Zysk netto
ROA = --------------------------------- 100

(6)

rednia warto aktyww

W konstrukcji wskanikw, w ktrych zysk jest relacjonowany do wielkoci bilansowych,
wskazane jest wprowadzenie do mianownika rednich wielkoci. Poziom wskanika ROA okrela,
ile jednostek pieninych zysku netto osign bank ze 100 jednostek pieninych zaangaowanych
w aktywach. Jego warto jest funkcj zmian licznika i mianownika. Interpretacja wskanika
powinna by poprzedzona analiz absolutnych wielkoci zysku i aktyww banku. Wzrost wartoci
wskanika mona bowiem osign poprzez zwikszenie zysku, zmniejszenie aktyww lub zmian
obu

wielkoci.

Wskanik 2. Rentowno kapitau wasnego (stopa zwrotu kapitalu)

zysk netto
ROE = ------------------------------------- 100
redni stan kapitau wasnego

(7)

Wskanik ten okrela stop zwrotu z kapitau dla inwestorw oraz potencjaln zdolno banku do
powikszenia kapitau wasnego. Im wyszy poziom wskanika, tym wiksze moliwoci wypat
dywidendy, powikszenia wspczynnika wypacalnoci i zwikszone szans rozwoju dziaalnoci.
Ocena poziomu wskanika ROE powinna by wywaona, poniewa jest on w bankach
szczeglnie podatny na znieksztacenia pod wpywem dwigni finansowej. Dlatego te wskazana
jest interpretacja wskanika na podstawie analizy nastpujcej zalenoci:
ROE = ROA * E M
rednia warto aktyww
EM (dwignia finansowa) = ---------------------------------------redni stan kapitau wasnego

(8)

Znaczny udzia dwigni finansowej w uksztatowaniu poziomu ROE wskazuje na og na jego

dorany wzrost. Rwnoczenie powoduje obnienie wspczynnika wypacalnoci, wzrastaj,
bowiem

aktywa,

przy

obnianiu

udziau

Wskanik 3. Rentowno pracy (zasobw pracy)

kapitau

wasnego

ich

pokryciu.

Zysk netto
-------------------------------------- 100
redni stan zatrudnienia

(9)

Jest to miernik efektywnoci personelu zatrudnionego w1' banku. W zalenoci od rozwiza

organizacyjnych i rozkadu odpowiedzialnoci za wyniki finansowe wskanik moe uwzgldnia w
mianowniku tylko kadr kierownicz. Personel jest traktowany w bankach jako jeden z gwnych
zasobw wewntrznych. Poziom wskanika wiadczy o umiejtnoci racjonalnego gospodarowania
czynnikiem ludzkim.
Znajc zalenoci przyczynowo-skutkowe, wskanik rentownoci aktyww mona podda
szczegowej analizie. Wykorzystuje si przy tym elementy obliczenia zysku netto z rachunku
zyskw i strat dotyczce obszarw pozyskiwania dochodw oraz obszarw ponoszenia kosztw
i strat. S to nastpujce wskaniki:
Wskanik 4
Dochd netto z odsetek
------------------------------------------ 100
rednia warto aktyww

(10)

Licznik wskanika ustala si jako rnic midzy przychodami z odsetek a kosztami odsetek.
Rnica ta stanowi gwne rdo dochodw banku.
Wskanik 5
Dochd pozaodsetkowy
---------------------------------------- 100

(11)

rednia warto aktyww

Dochd pozaodsetkowy obejmuje:

- prowizje od linii kredytowych i akredytyw oraz gwarancyjnych zobowiza zakredytowych;
- zysk lub straty z operacji papierami wartociowymi i instrumentami finansowymi;
- zysk lub straty z operacji wymiany;
- dochody z zainwestowanego kapitau w spkach (akcje, udziay);
- opaty za usugi;
- inne przychody i koszty dziaalnoci operacyjnej.

Wskanik 6
koszty oglne
----------------------------------- 100
rednia warto aktyww

(12)

Koszty oglne obejmuj koszty wynagrodze (cznie z narzutami) zatrudnionego personelu,

koszty rzeczowe i amortyzacji majtku trwaego oraz inne koszty operacyjne.
Wskaniki 4. 5 i 6 dotycz podstawowych czynnikw ksztatujcych rentowno aktyww.
Kategorie umieszczone w licznikach wskanikw 4 i 5 stanowi podstawowe rodzaje dochodw
banku, ktre s rdem pokrycia kosztw oglnych funkcjonowania i rezerw zapewniajcych
stabilno

zysku

osignitego

dziaalnoci

operacyjnej.

Wskanik 7
rezerwy celowe i oglne
---------------------------------rednia warto aktyww

100

(13)

W liczniku umieszcza si rezerwy na aktywa nieregularne i oglne ryzyko kredytowe".

Wskanik ten obrazuje skal tworzonych rezerw. Wyszy poziom wskanika w stosunku do bazy
porwnawczej moe by spowodowany obnieniem jakoci aktyww. Moe by take
konsekwencj - przy wzgldnie liberalnych zasadach tworzenia rezerw - dodatkowych odpisw w
okresach relatywnie wysokich zyskw dla umoliwienia obniania odpisw w okresach niskich
zyskw.
Wskanik 8
zyski
/
---------------------------------------rednia warto aktyww

straty

nadzwyczaine
(14)

Wskanik ten moe mie znaczcy wpyw na poziom zysku netto, mimo e zyski bd straty
nadzwyczajne, ewidencjonowane w roku obrachunkowym nie wi si z normalnymi wynikami
banku osignitymi w okresie sprawozdawczym. W analizie finansowej wskanik ten powinien by
wykorzystywany do oceny wpywu nietypowych wynikw na poziom syntetycznego wskanika
rentownoci. Analityk moe wyda opini o zdolnoci banku do generowania zysku z kapitau
ulokowanego w aktywach dopiero po oczyszczeniu wyniku finansowego netto z zyskw i strat
nadzwyczajnych.

Wskanik 9
zarachowany podatek dochodowy
------------------------------------------------ 100
rednia warto aktyww

(15)

W naszym systemie podatkowym stopa opodatkowania jest wzgldnie stal. Dlatego na og

kwota nalenego podatku jest funkcj osignitego zysku stanowicego podstaw opodatkowania
(wynik finansowy brutto). Brak tej funkcjonalnej zalenoci moe wynika z okresowego
zwolnienia podatkowego bd z rnicy w' traktowaniu przez przepisy podatkowe i zasady
ewidencji bankowej przychodw za osignite, a kosztw za poniesione w okresie
sprawozdawczym.
Tworzone w banku rezerwy na przychody zagroone najczciej nie s uznawane za koszt
pozyskania przychodu.

Analiza wskanikw operacyjnych

Ten kierunek analizy ma charakter pogbionych bada przyczynowych. Najczciej dotyczy
dwch gwnych czynnikw ksztatowania wyniku operacyjnego banku:
- dochodw netto z odsetek:
- oglnych kosztw funkcjonowania.
Dochd netto x odsetek (mara odsetkowa netto) to rnica miedzy oprocentowaniem aktyww,
a oprocentowaniem pasyww. Dlatego te wskanik 4 stosowany w analizie rentownoci mona
zapisa nastpujco:
przychody odsetkowe koszty odsetkowe
----------------------------------------------------------- 100
rednia warto aktyww

(16)

W celu okrelenia wpywu na wskanik 4 zmian odjemnej i odjemnika oblicza si dwa odrbne
wskaniki:
Wskanik 10
przychody odsetkowe
--------------------------------- 100
rednia warto aktyww

(17)

Wskanik 11
Koszty odsetkowe
---------------------------------- 100
rednia warto aktyww

(18)

Jeeli wskanik dochodw odsetkowych netto wzrs w stosunku do bazy porwnawczej, to

rozpoznany kierunek i skala zmian wskanika przychodw odsetkowych okrela jego udzia we
wzrocie. Analogicznie ustala si wpyw zmian kosztw odsetkowych na wskanik dochodu netto,
traktujc jednak wzrost kosztw jako czynnik obniajcy, a ich spadek jako czynnik powikszajcy
poziom wskanika dochodw odsetkowych.
Interpretacja tych form wskanikw sprawia pewne trudnoci, poniewa przychody i koszty odsetkowe s relacjonowane do caej wartoci aktyww. Bardziej miarodajne z
punktu widzenia racjonalnoci gospodarowania zasobami finansowymi s wskaniki, w ktrych
przychody i koszty odsetkowe s relacjonowane tylko do aktyww dochodowych:
Wskanik 12
przychody odsetkowe
------------------------------------- 100
rednie aktywa dochodowe

(19)

Przychd z odsetek otrzymuje bank z oprocentowania:

Nalenoci od instytucji finansowych powstaych w wyniku zdeponowania kapitau lub

udzielenia kredytu;

Nalenoci od podmiotw niefinansowych z tytuu udzielonych kredytw i poyczek;

Rezerw pynnych utrzymywanych w postaci papierw wartociowych;

Zbywalnych papierw wartociowych.

Ponadto do dochodw odsetkowych zalicza si prowizj pobierana jednorazowo w momencie

udzielenia kredytu wedug ustalonych stawek procentowych.
Wyniki tak ukierunkowanych bada s przede wszystkim przydatne dla wewntrznych potrzeb
banku. Ju sam podzia przychodw z odsetek na cz uzyskan z ulokowania kapitau w
zbywalne papiery wartociowe i cz uzyskan z dziaalnoci kredytowej daje szanse na
prawidow ocen oprocentowania kredytw. Poniewa kredyty na og stanowi gwne rdo
dochodw bankw komercyjnych, ledzenie zmian przychodw odsetkowych od poszczeglnych
typw kredytw moe mie istotne znaczenie dla oceny stosowanej mary odsetkowej i struktury
stp procentowych w dziaalnoci kredytowej.
Przychody odsetkowe s zalene od warunkw zewntrznych, mimo kalkulowanej
przez bank stopy procentowej dla transakcji zawieranych z klientami. Ostatecznie, bowiem o
poziomie realizowanej stopy procentowej decyduj warunki ekonomiczne, konkurencja na rynku
produktw bankowych oraz sytuacja na rynku pieninym i kapitaowym.

Wskanik 13
Koszty odsetkowe
--------------------------------------- 100
rednie aktywa dochodowe
Koszty

odsetkowe

stanowi

najwiksz

(20)
pozycj

globalnej

kwocie

kosztw

ponoszonych przez bank komercyjny. S kosztem pokrycia finansowego aktyww kapitaem

obcym. Dla wewntrznych potrzeb banku wskazana jest analiza kosztw w podziale na
podstawowe rodzaje zobowiza. Analogicznie jak przy badaniu przychodw odsetkowych, mona
wyodrbni koszty odsetkowe od:

zobowiza w stosunku do instytucji finansowych powstaych w wyniku zaduenia w banku

centralnym, pozyskania lokat na rynku midzybankowym i otrzymania kredytw z
midzynarodowych instytucji finansowych;

zobowiza

wobec

podmiotw

niefinansowych,

stanowicych

rezultat

dziaalnoci

depozytowej banku;

zobowiza z tytuu zacignitych poyczek terminowych (obligacje, dune papiery

wartociowe).
W pogbionej analizie sytuacji finansowej banku wskazane jest rozbicie kosztw odsetkowych

od zobowiza wobec podmiotw niefinansowych.

Najczciej dzieli si koszty odsetkowe na zobowizania wyodrbnione na podstawie rodzajw
depozytw i kontraktowych terminw wymagalnoci, a mianowicie:
- rachunki biece podmiotw gospodarczych;
- wkady oszczdnociowe a vista
- wkady terminowe:
- certyfikaty depozytowe.
Podjcie czynnoci analitycznych w tym przekroju moe stanowi podstaw oceny skutecznoci
stosowanej polityki banku w tworzeniu bazy depozytowej.
Jeli przesank do podjcia pogbionej analizy przychodw i kosztw odsetkowych by
niesatysfakcjonujcy poziom dochodw odsetkowych, to przedstawiony tu kierunek bada
szczegowych daje moliwo ustalenia przyczyn i podjcia odpowiednich zmian w zarzdzaniu
oprocentowanymi aktywami i pasywami banku.
Wskanik 14
dochd netto z odsetek
------------------------------------- 100
rednie aktywa dochodowe

(21)

Wskanik ten informuje o rentownoci aktyww dochodowych. Ocena jego poziomu powinna
by dokonana na podstawie porwna wewntrznych w czasie i z planem, a take porwna z
bankami rwieniczymi. Wskanik ten ma najwikszy wpyw na poziom ROA, ze wzgldu na

udzia dochodw odsetkowych w globalnym zysku operacyjnym banku.

Wskanik 15
wynagrodzenia personelu
---------------------------------- 100
rednia warto aktyww

(22)

Licznik wskanika obejmuje:

Wynagrodzenia wynikajce z zaszeregowania pracownikw;
Premie uzalenione od wynikw osiganych przez bank (przysuguj kadrze kierowniczej
odpowiedzialnej za ksztatowanie polityki i rozmiary sukcesw banku);
Inne wiadczenia (ubezpieczenia, opieka spoeczna, udziay w zyskach).

Na og koszty personelu s zasadniczym elementem kosztw oglnych. Personel w bankach

traktuje si Jako najwaniejsze zasoby, od ktrych zale rozmiary i jako dziaalnoci
operacyjnej.
Wskanik 16
koszty uytkowania lokali
----------------------------------- 100
rednia warto aktyww

(23)

W skad kosztw uytkowania lokali wchodz: czynsze, podatki lokalowe, majtkowe,

ubezpieczenia, opaty za telefony, energi elektryczn, wod, gaz, koszty konserwacji majtku
trwaego, koszty programw komputerowych.
Wskanik 17
Amortyzacja
------------------------------------- 100
rednia warto aktyww

(24)

Amortyzowaniu podlegaj budynki oraz wyposaenie banku w meble, urzdzenia i sprzt

komputerowy. Wraz z postpem automatyzacji i komputeryzacji koszty amortyzacji staj si coraz
bardziej znaczcym elementem skadowym kosztw oglnych.
Wskanik 18
inne koszty administracyjne
----------------------------------------- 100

(25)

rednia warto aktyww

Inne koszty administracyjne obejmuj wydatki bankw na zakup usug specjalistycznych, takich
jak: usugi audytorw zewntrznych, porady prawne, ubezpieczenia depozytw itp.
Wskanik 19
Inne koszty operacyjne
---------------------------------------- 100

(26)

rednia warto aktyww

Koszty umieszczone w liczniku dotycz take wydatkw na usugi zewntrzne, zakup
materiaw, ekspertyzy, zezwolenia itp.
Zainteresowanie zyskiem rodzi naturaln skonno do minimalizacji koszw oglnych.
Zwaszcza, ze koszty mog by atwo poddane skutecznej kontroli, a efekt ich obnienia w caej
kwocie znajduj odzwierciedlenie w zysku. Rozbicie kosztw oglnych na grupy rodzajowe daje
moliwo ustalenia odchyle w porwnaniach w czasie lub z planem. Wyniki porwna powinny
by wykorzystane nie tylko do wskazania rodzaju i skali obniki kosztw, ale rwnie jako rda
obniki w przyszoci.

BIBLIOGRAFIA:
1. Kazimierz Babiski Rachunkowo Bankowa WSiP Warszawa 1998
2. Wadysaw L. Jaworski, Zbigniew Krzyakiewicz, Bohdan Koniski Banki rynek,
operacje, polityka- Poltext Warszawa 2000
3. W.L.Jaworski Wspczesny Bank Poltext Warszawa 2000
4. www.bzwbk.pl
5. www.pkobp.pl