WPROWADZENIE

DO TEORII WYCHOWANIA
- wykad -

mgr Przemysaw Zikowski

Instytut Nauk Spoecznych WSG

Literatura do przedmiotu:
obocki M., Teoria wychowania w zarysie, Krakw 2009r.
Dbrowska T.E., Wojciechowska-Charlak B., Midzy praktyk a teori wychowania, Lublin 2005r.
Dudziakowa M., Czerepniak-Walczak M. (red.), Wychowanie, T.1. - T.5., Gdask 2007-2010r.
Gordon T., Wychowanie bez poraek, Warszawa 1991r.
Muszyski H., Zarys teorii wychowania, Warszawa 1978r.
Nowak M., Teorie i koncepcje wychowania, Warszawa 2008r.
Oko W., Wszystko o wychowaniu, Warszawa 2009r.
Petrykowski P., Teoretyczne podstawy wychowania, d 2008r.
liwerski B., Wspczesne teorie i nurty wychowania, Krakw 2005r.

Wychowanie, jeli nie jest wzorem i mioci, nie jest wychowaniem.

J. H. Pestalozzi

TEORIA WYCHOWANIA
teleologia
wychowania

idea
cele
treci
zadania

metodologia

przedmiot
problem
metoda
sd

technologia
wychowania

zasady
formy
metody
rodki

WYCHOWANIE
NATURALNE

EDUKACJA
SZKOLNA

EDUKACJA
RWNOLEGA

EDUKACJA
USTAWICZNA

dom
rodzinny

przedszkole

zajcia pozalekcyjne,
pozaszkolne

samoksztacenie

rodowisko
rwienikw

szkoa
podstawowa,
gimnazjum

placwko kulturalnoowiatowe i opiekuczowychowawcze

doksztacenie

rodowisko
lokalna

szkoa
rednia

organizacja
i stowarzyszenia spoeczne

doskonalenie

rodowisko
pracy

szkoa
wysza

rodki
masowej komunikacji

ksztacenie
bezinteresowne

Wychowania, to wiadomie i konsekwentnie stosowany

sposb oddziaywania pedagogicznego na jednostk,
grup lub zbiorowo, dla osignicia zamierzonego celu.
(Pedagogika. Leksykon, (red. )B. Milerski, B. liwerski, Warszawa 2000,s.123).

Proces wychowania ksztatuje si pod wpywem:

1) wiadomego i celowego oddziaywania odpowiedzialnych
za wychowanie osb i instytucji (m.in. rodzicw, nauczycieli,
szkoy, organizacji spoecznych, kulturalnych i religijnych)
2) systemu wychowania rwnolegego, a zwaszcza odpowiednio
zorganizowanej dziaalnoci rodkw masowego oddziaywania.
3) wysikw jednostki nad ksztatowaniem wasnej osobowoci.

Znaczenie wartoci uniwersalnych

w wychowaniu

altruizm

sprawiedliwo

tolerancja

wolno

odpowiedzialno

Rodzaje celw
wychowania

1)
2)
3)
4)

kreatywne (wywoa, uksztatowa)

optymalizujce ( zwikszy, poszerzy)
minimalizujce (osabi, ograniczy)
korekcyjne (przeksztaci, zmieni)

Cele pracy wychowawczej:

powinna pomaga czowiekowi stawa si coraz bardziej
czowiekiem,
wprowadza go gbiej w prawd i ksztatowa w nim szacunek
dla ycia,
nauczy go budowa prawidowe relacje z innymi ludmi,
budzi poszanowanie dla wasnej pciowoci i czystoci
oraz odpowiedzialnego rodzicielstwa,
umoliwi dokonywanie refleksji nad problemem cierpienia
i mierci.

Sprawca wychowania
osoba, ktra swoim krtkotrwaym czynem albo cig
dziaalnoci wczya si w acuch przyczyn,
prowadzcych do okrelonego skutku
(np. celu wychowania, zmiany wychowawczej).

WYCHOWANIE mona podzieli na:

1) naturalne (oddziaywanie rodowiska)
2) instytucjonalne (oddziaywanie instytucji)
3) samowychowanie

Proces wychowania charakteryzuje:

1)
2)
3)
4)
5)

intencjonalno (jasno okrelony cel)

zoono (uwarunkowanie od czynnikw zewntrznych i wewntrznych)
interakcyjno (relacje wychowawca - wychowanek)
dugofalowo (proces trwajcy cae ycie)
relatywno (przewidywalno skutkw wychowania)

Odmiany wychowania:
1)
2)
3)
4)
5)
6)
7)
8)
9)

wychowanie ekologiczne
wychowanie estetyczne
wychowanie fizyczne
wychowanie moralne
wychowanie patriotyczne
wychowanie seksualne
wychowanie spoeczne
wychowanie techniczne
wychowanie umysowe

Odmiany wychowania (inny podzia):

1)
2)
3)
4)
5)

wychowanie alternatywne
wychowanie laickie
wychowanie religijne
wychowanie rodzinne
wychowanie intelektualne

METODY WYCHOWANIA
wg. Mieczysawa obockiego
metody oddziaywania indywidualnego

metoda modelowania
metoda zadaniowa
metoda perswazji

metoda nagradzania
metoda karania

METODA KARANIA
Dlaczego karzemy dzieci?
z bezsilnoci
eby si nauczyy, e tego nie wolno robi,
eby wiedziay kto rzdzi w domu,
bo nie radzimy sobie z naszymi emocjami / zoci

Efekt kary:
nienawi i zo do rodzica,
opr i ch odwetu,
powtarzanie zachowa nagannych,
niskie poczucie wasnych wartoci,
poczucie winy.

Metody oddziaywa grupowych:

Organizowania dziaalnoci zespoowej
Organizowania dziaalnoci samorzdnej
Wspudziau uczniw w organizowaniu lekcji

STYLE WYCHOWANIA
Autorytarny:
Dominacja wychowawcy
podporzdkowanie wychowanka
wychowanie zazwyczaj jednoznaczne restrykcyjne
metody bezporednie: nagrody, kary

Partnerski:
liberalny
samodzielne ksztatowanie sytuacji wychowawczych
pozostawiona swoboda i niezaleno dziecku
interwencja tylko w sytuacjach kryzysowych
wychowanie poprzez yciowe sytuacje
Demokratyczny:
wspkreowanie wychowanka
wychowawca uczestniczy w yciu wychowanka
metody porednie: oddziaywanie poprzez naladownictwo

TRUDNOCI W WYCHOWANIU
wiedza wyniesiona z domu rodzinnego dotyczca wychowania jest
ju nie wystarczajca,
wiat wok rodziny zmienia si znacznie szybciej,
z uwagi na dynamik zmian rnice midzypokoleniowe s wiksze,
poczucie bezpieczestwa i stabilnoci rodzicw i dzieci jest
mniejsze,
doroli maj wicej problemw wynikajcych z nieustannej
potrzeby adaptacji do zmian,
gorzej radzimy sobie z wasnymi emocjami,
wiat zewntrzny stanowi wiksz konkurencj dla rodziny,
relatywizm moralny

W WYCHOWANIU WANE JEST ABY

gwn metod wychowawcz bya nagroda,
nikt nie stosowa przemocy,
obowizyway jasne zasady,
wszyscy wzajemnie okazywali sobie szacunek i mio,
dzieci wykonyway prace codzienne i odpowiaday za swoje rzeczy,
dzieci nauczyy si odpowiedzialnoci za sowa i czyny,
pamita , e kade dziecko jest inne i wyjtkowe,
rodzicielstwo wymaga twrczoci, refleksji i wytrwaoci,
adna z metod wychowawczych nie jest uniwersalna.

Wychowanie alternatywne - (ac. Alternare - odmienia),

jest termin alternatywa oznacza, wedug sownika, konieczno
jednej z dwu wykluczajcych si moliwoci, to jest wychowaniem
(edukacj), opartym na jednoznacznie odmiennych zaoeniach
w stosunku do wychowania instytucjonalnie w danym
spoeczestwie uprawomocnionego, bd opartego na tradycji.

Wychowanie patriotyczne - wychowanie majce na celu

jak najlepsze przygotowanie wychowankw do suby wasnemu
narodowi i krajowi..Polega na ksztatowaniu przywizaniu i mioci
do kraju ojczystego, jego przeszoci i teraniejszoci,
na ksztatowaniu odpowiedzialnoci za jego wielostronny rozwj
i miejsce wrd innych krajw, na uwiadomieniu wychowankom
ich obowizkw wobec wasnego kraju.

Wychowanie przedszkolne - wychowanie dzieci w wieku 3 - 6 lat

obejmujce okres przed wstpieniem do szkoy i w zasadzie
realizowane w przedszkolu. Dawniej wychowanie przedszkolne
sprowadzono gwnie do zorganizowania opieki nad dziemi
i zapewnienia im jakiejkolwiek aktywnoci, obecnie coraz wikszy
nacisk kadzie si na wielostronne rozwijanie osobowoci dziecka,
obejmujce oddziaywanie na jego rozwj somatyczny, umysowy,
spoeczno- moralny i estetyczny.

Wychowanie chrzecijaskie - jako pewna istota postaci - wychowania religijnego to wychowanie, ktre opiera si
na zasadach chrzecijastwa i przygotowuje do ycia wedug regu
Ewangelii: jego ideaem jest braterska mio midzy ludmi.

Wychowanek, osoba przewanie w modym wieku,

poddawana oddziaywaniom wychowawczym
ze strony uprawnionych do tego osb,
przede wszystkim rodzicw i nauczycieli,
absolwent okrelonej szkoy,
jednostka bedca pod opiek jakiej instytucji.

Wychowawca termin oznaczajcy osob, ktra zajmuje si

wychowaniem dzieci, modziey oraz osb dorosych, posiadajca
do tego stosowne kwalifikacje studia (wychowawca formalny).
Wychowawcami s te rodzice, dziadkowie, opiekunowie,
przeoeni w zakadzie pracy (znaczenie nieformalne wychowawcy).

Jak pomaga dziecku przej przez szko?

- 7 przykaza szkolnych -

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.

Nie strasz szko.

Wspieraj, a nie wyrczaj.
Schowaj swoje ambicje do kieszeni.
Mdrze motywuj.
Doceniaj osignicia dziecka, a nie stopnie.
Ufaj swojemu dziecku, nie odtrcaj go.
Nie chro dziecka przed konsekwencjami.

Bariery w komunikacji z dzieckiem

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.

Obwinianie
Przezywanie
Straszenie
Rozkazy
Postawa mczennika
Wykady i moralizowanie
Sarkazm
Porwnania

Szkolne wychowanie
odpersonalizowania dziaalnoci szkoy,
normy rzadko s internalizowane,
ucze zmuszony jest do odgrywania rl,
orientacja na kar
orientacja instrumentalistyczna,
typ relacji ja-oni.
podmiotowo nauczyciela i ucznia,
wiksza skonno do traktowania sytuacji yciowych jako zadaniowe,
wiksza skonno do poszukiwania informacji uatwiajcych dziaanie,
wiksze poczucie odpowiedzialnoci zwizane z poczuciem sprawstwa,
przewaga nastawie samokontrolnych,
korzystanie z wasnych dowiadcze,
typ relacji ja- my, ja-ty.

Tworzenie korzystnego szkolnego rodowiska

wychowawczego wymaga:
Eliminowania czynnikw lkotwrczych
Zastpienie metod podajcych metodami wymagajcymi dialogu
Zastpienie w jak najwikszym stopniu zada odtwrczych
zadaniami twrczymi
Zwikszenie zakresu samorzdnoci uczniw
Uznanie w praktyce zasady jednoci ksztacenia i wychowania,
rozwijanie sfery intelektualnej, emocjonalnej i praktycznej
Dyskusje i samoksztacenie nauczycieli

Szkoa jako rodowisko wychowawcze:

rodzice maj prawo do wyboru szkoy dla swoich dzieci zgodnie

ze swoimi przekonaniami, a pastwo powinno wspiera w tym
rodziny;
rodzice powinni jednak zaangaowa si w nawizanie
serdecznego i czynnego kontaktu ze szko i nauczycielami;
w szkole powinien panowa klimat przyjaznego i otwartego
dialogu, koleestwa i wzajemnego szacunku;
szkoa jest uzupenieniem wychowania rodzinnego, jej
zadaniem jest zarwno ksztaci jak i wychowywa.

Poziomy wsppracy rodziny i szkoy:

partycypacja (wspudzia, wsppraca, wspdziaanie,
inspiracja),
przystosowanie (akomodacja),
inercja (bierno, obojtno),
opozycja (odrzucenie, sprzeczno interesw, konflikt).
(S. Kawula)

Powinnoci wychowawcy:
uczestniczenie w yciu wychowankw (np. sportowym
i kulturalnym) oraz w rozmowach; stworzenie klimatu
pedagogicznej obecnoci,
interesowanie si problemami wychowankw,
bycie dojrzaym i odpowiedzialnym przyjacielem; pierwszym
wskazujcym dobra i drogi do niego prowadzce,
postawa roztropnoci i yczliwoci, ale i stanowczoci;

Cechy wychowawcy
kompetencja, zdecydowanie, otwarto na wspprac
z wychowankiem, indywidualizacja i podmiotowe traktowanie
podopiecznych, jest rkojmi skutecznoci dziaa wychowawczych,
wychowawca powinien dokonywa wnikliwej diagnozy osoby
wychowanka i jego rodowiska , warunkuje to efekty oddziaywa
wychowawczych,
wychowawca jako czowiek dialogu, to sposb wzmacniania
swojego autorytetu,
umiejtnoci i sprawno dziaa wychowawczych,
umiejtno oceny sytuacji wychowawczej,
umiejtno wyboru zachowa wychowawczych,

Gwne formy wsppracy

midzy szko a rodzicami
zinstytucjonalizowane: rady rodzicw i rady klasowe,
dorane, takie jak:
- zebrania oglnoszkolne,
- zebrania klasowe,
- rozmowy indywidualne nauczycieli z rodzicami,
- dni otwarte szkoy,
- kontakty korespondencyjne,
- uroczystoci i imprezy szkolne,
- wizyty domowe.
celem wszystkich dziaa jest PEDAGOGIZACJA RODZICW

Cele wychowania: ujcie hierarchiczne i systemowe

III etap:
samowychowanie
w dorosoci
II etap:
wychowanie
szkolne

I etap:
wychowanie
przedszkolne

Cele i zasady wychowania:

ksztatowa osob ze wzgldu na jej najwyszy cel
i najwzniolejsze denia spoeczestwa;
integralnie rozwija wszystkie zdolnoci oraz poczucie
odpowiedzialnoci i panowania nad wasn wolnoci;
czowiek powinien kierowa si wartociami moralnymi,
nie tylko wyuczonymi, ale take przeytymi;
przyswojenie tego, co prawdziwe, dobre i pikne

FUNKCJE WYCHOWANIA:
suba w szczeglnym tego sowa znaczeniu "uczowieczeniu" czowieka
troska o to, by czowiek bardziej by ni mia
ksztatowanie waciwych stosunkw midzyludzkich
formacja sumienia

Wychowanie;
naley rozpatrywa w kategoriach twrczoci
jeeli kady czowiek jest inny,
to do kadej jednostki ludzkiej musimy podchodzi indywidualnie

Zasady dialogu wychowawczego

suchanie ma pierwszestwo nad mwieniem

rozumienie ma pierwszestwo
nad krytykowaniem
dzielenie si dowiadczeniem
ma pierwszestwo nad osdzaniem

Autorytety niepodane i faszywe:

- autorytet megalomanii,
- autorytet moralizatorstwa,
- autorytet przekupstwa,
- autorytet przemocy,
- autorytet dobroci,
- autorytet dystansu,
- autorytet samochwalstwa,
- autorytet pedantyzmu,
- autorytet mioci,
- autorytet przyjani,
- autorytet mody
- autorytet wesooci
- autorytet uczonoci

Pseudowychowanie:
wychowanie ulega degradacji, kiedy zamienia si w czyste
ksztacenie
proste, wyrywkowe gromadzenie umiejtnoci, metod
i informacji nie moe zadowoli ludzkiego godu i pragnienia
prawdy
wychowanie nie moe by ani jakkolwiek przedmiotow
manipulacj, odbierajc jednostce podmiotowo, ani te
swoist manipulacj samym sob.

Rodzina jako rodowisko wychowawcze:

skupia przyszo czowieka,
od niej zaley najwicej;
rodzice s pierwszymi i gwnymi wychowawcami dziecka;
szczeglnie istotny jest osobisty przykad rodzicw;
mio rodzicielska - norm i dusz nadajc kierunek konkretnej
dziaalnoci wychowawczej;
przykad zgodnego ycia maeskiego naley wychowywa dzieci
do szczcia, ufnoci i otwartoci na dialog, przebaczenia i pojednania.
dzieci potrzebuj nawizania wizi, ktre powinny opiera si na zaufaniu.

Rola dziadkw w wychowaniu

rola formalna
rola osb dalekich
rola osoby bawicej si
i dogldajcej dzieci
rola skarbnicy mdroci
rodzinnej
rola zastpcw rodzicw

Co wnuki otrzymuj od dziadkw?

poczucie, e jest si kochanym (71%),
stosunek do religii (59%),
zasady moralne (58%),
znajomo dziejw rodziny (55%),
mio do ojczyzny (49%)
znajomo historii (46%).

Co seniorzy daj wnukom?

Rozszerzaj wiat o przeszo, o sprawy, ktrych rodzice nie pamitaj.

Utrwalaj w spoeczestwie wszystkie sprawdzone osobistym yciem wartoci, normy i wzory

stosunkw midzyludzkich, szczeglnie rodzinnych.

S rdem opowieci o rodzinie, o rodzicach, gdy byli mali jest to element budzenia wasnej
tosamoci i przynalenoci do tej wanie rodziny.

Umoliwiaj cigo tradycji, uczc rnych zachowa.

Zachowuj pewien dystans do teraniejszoci, do spraw codziennych, nadajc im okrelon, czsto

bardziej waciw rang.

Ucz modsze pokolenie odwagi ycia, umiejtnoci znoszenia przeciwnoci i poraek, a take
przeywania sukcesw.

Mog rozszerza wiat dzieci poprzez cechy waciwe wiekowi: wyrozumiao, cierpliwo,
agodno.

Umoliwiaj dziecku udzia w wielu czynnociach, od ktrych przez rodzicw yjcych w wiecznym
popiechu, s odsuwane.

Dziadkowie mog sucha, jeli s dyskretni i cierpliwi. Rodzicom czsto na to brakuje czasu,
cierpliwoci, s zajci obowizkami a dzieci nieraz bardzo tego potrzebuj.

Co daj dziadkom wnuki?

Daj szans wikszego uczowieczenia relacji midzypokoleniowych, starszym
mieszkacom stwarzajc m.in. ochron przed osamotnieniem.
Daj gwarancje solidarnoci w chwilach potrzeby, czucia si poytecznym
i kompetentnym, docenionym i kochanym.
Zapobiegaj chodowi w stosunkach midzy dwoma pokoleniami dorosych.
Umoliwiaj przeywanie zadowolenia i dumy z
biologicznej i duchowej.

zapewnienia kontynuacji

Umoliwiaj aktywizowanie seniorw w nowych rolach daje im poczucie

uytecznoci, co pozwala te odnale szczcie i godno.
Poczucie bezpieczestwa, okrelone miejsce w spoeczestwie.
Przeamanie subiektywnego przekonania o wasnej bezuytecznoci, osamotnieniu.
Zaspokajanie pragnienia bycia z blisk osob, bycia dla kogo wanym.

Karta praw dziadkw

Mog ale nie musz.

Maj prawo odmwi opieki nad wnukami.
Precyzyjne ustalanie zasad opieki nad wnukami i pomocy.
Dziadkowie nie musz ponosi opieki nad wnukami.
Dziadkowie nie s tani si robocz.
Dziadkowie, zwaszcza gdy rezygnuj z pracy by opiekowa si wnukami maj prawo do
zapaty.
Opieka nad wnukami nie moe wywraca do gry nogami ycia dziadkw.
Dziadkowie maj prawo rozpieszcza wnuki.
Dziadkom wolno radzi, ale nie wolno ustala zasad i metod wychowawczych.
Dziadkom nie wolno bi ani nawet kara klapsem dzieci.
Dziadkowie maj prawo zna opini swoich dzieci o tym jak opiekuj si swoimi wnukami.
Nie krytykuj swoich dzieci przy wnukach (dzieciom nie wolno le mwi o dziadkach przy wnukach).
Dziadkowie nie mog by przecieni obowizkami z powodu opieki nad wnukami.
Dziadom nie wolno da si zamkn w domu z powodu opieki nad wnukami.
Dziadkowie maj prawo wiedzie, dlaczego dzieci chc aby to oni zajmowali si wnukami.
Rozwd midzy rodzicami nie oznacza rozwodu dziadkw z wnukami.

Czego potrzebuje dziecko?

odpowiednich warunkw bytowych
mioci rodzicielskiej i rodzinnej
odpoczynku i wypoczynku
autorytetw i wzorcw do naladowania
przyjaci, kolegw, towarzystwa
kontaktu ze zwierztami
zabawy i rozrywki
uwagi i zainteresowania
odpowiedniej organizacji do nauki
miejsca do pracy, zabawy i spdzania czasu
posiadania czego swojego - na wasno
uczestniczenia w codziennych pracach domowych
wyznaczenia obowizkw (sprztania po sobie)
ochrony osb dorosych przed zagroeniami

Dziecko posiada prawo do:

zjednoczonej i kochajcej rodziny,
szacunku i troski,
akceptacji, mioci, suby i poczucia pewnoci materialnej, wychowawczej
i duchowej,
rozwoju we wszystkich paszczyznach, w warunkach wolnoci i godnoci,
prawdy w procesie wychowania i owiaty,
uczestniczenia w swoim rozwoju, podejmujc odpowiedzialnoci zgodnej ze
swymi moliwociami ,
zabawy

W wychowaniu naley pamita o

powalaj dziecku dokonywa wyborw,
okazuj szacunek dla dziecicych zmaga i uczu,
nie zadawaj zbyt wielu pyta - nie przesuchuj,
nie piesz si z dawaniem odpowiedzi,
nie odbieraj nadziei,
zachcaj dziecko do korzystania z cudzych dowiadcze,
nie mw o dziecku w jego obecnoci,
nie traktuj dziecka jako swojej wasnoci,
pozwl dziecku odpowiada samemu,
stosuj pochway,
unikaj oceniania dziecka,

Co dzieci najczciej sysz od dorosych?

1. Nie zaraz, zrb mi to w tej chwili!
2. Bd grzeczny, bo si zdenerwuj
3. Co jade w przedszkolu?
4. Posprztaj w kocu w swoim pokoju!
5. Nie garb si!
6. Bd cicho teraz ja mwi!
7. Nie przynie mi wstydu!
8. Zrobisz co Ci ka, potem bdziemy rozmawia o przyjemnociach!
9. Nie wiem po kim jeste taki uparty.
10. Kiedy ja byem w Twoim wieku
11. Id natychmiast do swojego pokoju i nie pokazuj mi si na oczy!
12. Zejd mi z oczu!
13. Znowu zepsue!
14. Dlaczego z Tob cigle s problemy?
15. Skaranie boskie z Tob!
16. Zjedz wszystko! Cae przedpoudnie staam przy garach.
17. Znowu trzeba po Tobie sprzta
18. Moja cierpliwo si koczy.
19. Chcesz dosta lanie?
20. Jeszcze jedno sowo i
21. Nie kam! Nie ufam Ci!

Co rzadko dzieci sysz od dorosych?

1. Kocham Ci!
2. Jestem z Ciebie dumny.
3. Nie przejmuj si, mi take nie zawsze wszystko si udawao.
4. Nauczysz si pomog Ci.
5. Poczytamy?
6. Opowiesz mi w co i z kim bawie si w przedszkolu?
7. Lubi patrze jak to co robisz jest wspaniae!
8. Idziemy do parku?
9. Dobrze to robisz, ale musisz jeszcze troch poprawi
10.Pamitaj, e jestemy po to aby Ci pomc. Moesz nam zaufa.

Dziesi przykaza wychowania dzieci

1. Oka twojemu dziecku trwa, nieustajc mio i opiek jest to tak wane dla jego umysowego i
duchowego zdrowia, jak poywienie dla ciaa.
2. Bd hojny w powicaniu dziecku swojego czasu i okazywaniu mu twojego zrozumienia bawienie
z dzieckiem lub czytanie na gos liczy si o wiele wicej ni uporzdkowane, funkcjonujce bez
zakce gospodarstwo domowe.
3. Umoliwiaj twojemu dziecku zdobywanie nowych dowiadcze i ju od pierwszych dni jego ycia
zanurz je w mwionym jzyku wzbogaca to jego duchowy rozwj.
4. Zachcaj dziecko do zabawy w kadej formie: w pojedynk, z innymi dziemi, do badania wiata,
naladowania, eksperymentowania, budowania, kreatywnego tworzenia.
5. Chwal czciej i goniej wysiki ni osignicia.
6. Powierzaj dziecku stale rosnc odpowiedzialno podobnie jak inne umiejtnoci trzeba je wci
trenowa.
7. Pamitaj o tym, e kade dziecko jest wyjtkowe, jedyne w swoim rodzaju sposb, w jaki
traktujesz jedno i ktry jest dla niego zupenie w porzdku, dla drugiego moe by niewaciwy.
8. Pokazuj swoj dezaprobat i niezadowolenie w taki sposb, ktry nie bdzie oznacza dla wieku,
osobowoci i rozumienia dziecka zbyt wygrowanych wymaga.
9. Nigdy nie uywaj groby pozbawienia dziecka mioci albo e je komu oddasz. Moesz odrzuca i
nie akceptowa jego zachowania, ale nie pozwl nigdy, aby zrodzio si w nim podejrzenie, e moesz
odrzuca jego osob.
10. Nie oczekuj wdzicznoci. Twoje dziecko nie prosio si, eby przyj na wiat to bya twoja
decyzja.

rdo: Mia Kellmer Pringle Czego potrzebuj dzieci

FAZY ROZWOJU OD ANOMII DO AUTONOMII

Okres w rozwoju

ANOMIA
(wiek dziecinnego pokoju)

Opis cech
Rozwojowy brak wzorcw zachowa, ich niejasnoci
dla czowieka, swoistego zagubienia dziecka w ich
zewntrznej wieloci. Naladowanie wzorcw
najczciej pojawiajcych si w bliskoci dziecka,
niezaleny od
znaku. Zewntrzne
wpywy
skoncentrowane na pielgnowaniu (ywieniu,
utrzymaniu)

Rozwojowa dno czowieka do zagniedania si

HETERONOMIA
w grupie spoecznej na podstawie zmysu tego co
(wiek
kozioka,
wiek
szkolny wsplne, jako zgoda modego czowieka na
a take wiek niepokoju dojrzewania) wprowadzanie w wiat rozmaitych wartoci
uniwersalnych, partykularnych
AUTONOMIA
(czciowo ju wiek szkolny, a take Rozwojowy wymiar dojrzaoci czowieka do
wiek niepokojw dojrzewania. Przede samostanowienia, samodzielnoci postpowania,
wszystkim
wiem
modzieczego decydowania, suwerennoci i niezalenoci pogldw
entuzjazmu, dojrzaoci i dorosoci)

kultura

polityka

EDUKACJA DO
WYCHOWANIA
(potrzeby
spoeczestwa)

edukacja
(socjalizacja,
nauczanie,
ksztacenie,
uczenie si,
wychowanie)

gospodarka

NATURALNE WYCHOWANIE
WE WCZESNYM DZIECISTWIE:

Bezpieczestwo / Zaufanie / Wi

rodzina

Przynaleno, akceptacja, przywizanie, emocje,

poczucie wanoci, pierwsze normy biologiczne

poczucie zabezpieczenia i spokoju

WYCHOWANIE
W WIEKU PRZEDSZKOLNYM:

Dziecistwo przedszkolne

rodzina

przedszkole

oryginalno, niepowtarzalno, odrbno,

wsplnotowo, akceptacja, aprobata,
yczliwo, kontrola, konsekwencja,
dowiadczenia, poznanie wasnego ja
rodzinne wzory i wzorce, poczucie zabezpieczenia i spokoju

rdo

WSPCZESNE NURTY WYCHOWANIA

rodzaje

cechy

Naturalizm

Wychowanie bez stresu, bez lku, Prymat potrzeb dziecka, wolno wyboru form, miejsca, czasu
bez poraek, podmiotowe, liberalne, jego aktywnoci, wolno bez okrelenia granic, intuicyjno,
wolnociowe, intuicyjne, naturalne
swoboda, spontaniczno, okolicznociowo, indywidualno
odczu, subiektywizm ocen, swoboda zabaw dziecka jako
podstawowa forma jego aktywnoci, zagubienie dziecka
w niejasno okrelonym systemie oczekiwa i wymaga,
natywizm ogranicza lub reguluje jakiekolwiek dziaania
wychowawcze, poniewa wszystko jest ju dane.

Kultura

Kierowane, celowociowe, restrykcyjne,

autokratyczne,
zniewalajce,
zorganizowane,
kontrolowane,
tradycyjnokonserwatywne,
wyznaniowe/religijne,
obywatelskie,
agodna
forma:
wychowanie
autorytarne, przyzwalajce.

Prymat potrzeb spoecznych, powinno, przymus uczestnictwa,

intencjonalno, warunki aktywnoci cile okrelone przez
organizatora wychowania, nakazy, zakazy, ocena za wszystko,
czas miejsce okrelone, zaplanowane; zajcia zorganizowane
jako podstawowa forma wychowania, postulatywno,
yczeniowo, pozorowanie wychowania, empiryzm otwiera si
na wieloksztatno wpyww wychowawczych.

Natura i kultura Wychowanie

demokratyczne
ku
demokracji, wychowanie ku emancypacji,
wychowanie
socjaldemokratyczne,
wychowanie
patriotyczne,
midzykulturowe,
wychowanie
w
dialogu, wychowanie w kontekcie
zada, ofert.

Rwnowaenie rozwoju indywidualno z oczekiwaniami

spoecznymi/wsplnotowymi; rwnowaenie granic wolnoci
i powinnoci, gwna kategoria wychowania to rnica
i moliwoci dzieci, przestrze publiczna wsplnie
zagospodarowana, prywatna- szanowana; wprowadzanie dzieci
w obszar zachowa odpowiedzialnych, uczenie si (powoli) wspodpowiedzialnych, umowa jako sposb i rodek
wychowania.

Dzikuj za uwag