You are on page 1of 15

Sygn.

akt I A Ca 334/15

WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 21 sierpnia 2015 r.
Sd Apelacyjny w Biaymstoku I Wydzia Cywilny
w skadzie:
Przewodniczcy

: SSA Krzysztof Chojnowski

Sdziowie

: SA Elbieta Kuczyska
SO del. Bogusaw Suter (spr.)

Protokolant

: Iwona Aldona Zakrzewska

po rozpoznaniu w dniu 21 sierpnia 2015 r. w Biaymstoku


na rozprawie
sprawy z powdztwa J P
przeciwko P S
o odszkodowanie i zadouczynienie z tytuu naruszenia praw autorskich
na skutek apelacji obu stron
od wyroku Sdu Okrgowego w Suwakach
z dnia 15 grudnia 2014 r. sygn. akt I C 553/13

I.

zmienia zaskarony wyrok:


a) w punktach 1 i 2 w ten sposb, e kwot zasdzon w punkcie 1
obnia do 3.500 (trzy tysice piset) z;
b) w punkcie 3 i znosi wzajemnie midzy stronami koszty procesu;
c) w punkcie 4 o tyle, e kwot nalen od pozwanego na rzecz Skarbu
Pastwa - Sdu Okrgowego w Suwakach obnia do kwoty 235,80 z;

d) w punkcie 5 o tyle, e kwot nalen od powdki na rzecz Skarbu


Pastwa - Sdu Okrgowego w Suwakach podwysza do kwoty
352,20 z;
II. oddala apelacj pozwanego w pozostaej czci, za apelacj powdki w
caoci;
III. znosi

wzajemnie

midzy

stronami

koszty

procesu

za

instancj

odwoawcz.

UZASADNIENIE
Powdka J P domagaa si zasdzenia od pozwanego P S kwoty 8.600
zotych z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapaty oraz
kosztami zastpstwa procesowego w kwocie 1.200 zotych z opat od czynnoci
udzielenia penomocnictwa.
Wskazywaa, e pozwany jest wacicielem i wydawc portalu internetowego
www., gdzie w artykule o C zamieci zdjcie C autorstwa powdki bez jej
zgody lub te zawarcia z powdk umowy licencyjnej. Powdce zgodnie z art. 1, 16
i 17 ustawy z dnia 4 lutego 1994 roku o prawie autorskim i prawach pokrewnych przysuguj osobiste i majtkowe prawa autorskie. Z tytuu ich umylnego naruszenia
przez pozwanego powdka domaga si odszkodowania w kwocie trzykrotnego
wynagrodzenia, jakie uzyskaaby za udzielenie zgody na skorzystanie z utworu, tj. w
kwocie 6.600 zotych oraz zadouczynienia za doznan krzywd w kwocie 2.000
zotych.
Pozwany wnosi o oddalenie powdztwa i zasdzenie od powdki na jego
rzecz kosztw zastpstwa procesowego.
Podnosi, e w dniu . 2006 roku w s serwisie informacyjnym zosta
umieszczony reporta o uroczystociach organizowanych w Suwakach, ktry
zawiera fotografi reportersk przedstawiajc C przy pracy, a pozwany po
otrzymaniu pisma powdki o naruszeniu jej praw autorskich niezwocznie usun to
zdjcie. Zdaniem pozwanego nie doszo do naruszenia praw autorskich powdki,
gdy celem reportau byo wycznie upowszechnienie informacji o zaplanowanych
na dzie 30 padziernika 2006 roku wydarzeniach kulturalnych, a fotografia nie

suya uatrakcyjnieniu tej informacji w celach komercyjnych. Powdka nie poniosa


zatem szkody w postaci wynagrodzenia, jakie winna otrzyma na mocy umowy do
wykorzystania zdjcia jej autorstwa w celach licencyjnych. Dodatkowo pozwany
podnis zarzut przedawnienia roszczenia powdki.
Wyrokiem z dnia 15 grudnia 2014 roku Sd Okrgowy w Suwakach zasdzi
od pozwanego na rzecz powdki kwot 5.500 zotych z ustawowymi odsetkami od
dnia 8 lipca 2013 roku do dnia zapaty tytuem odszkodowania i zadouczynienia
(pkt 1), a w pozostaym zakresie powdztwo oddali (pkt 2), zasdzi od pozwanego
na rzecz powdki kwot 615,96 zotych tytuem zwrotu kosztw procesu (pkt 3),
nakaza pobra od pozwanego na rzecz Skarbu Pastwa - Sdu Okrgowego w
Suwakach kwot 376,32 zotych tytuem brakujcych kosztw sdowych w sprawie
(pkt 4), nakaza pobra od powdki na rzecz Skarbu Pastwa - Sdu Okrgowego w
Suwakach kwot 211,68 zotych tytuem brakujcych kosztw sdowych w sprawie
(pkt 5).
Sd Okrgowy za podstaw rozstrzygnicia przyj nastpujce ustalenia
faktyczne:
W dniu 2006 roku na portalu internetowym s. zamieszczono informacj,
e w dniu . 2006 roku w Suwakach zostanie odsonita przy ul. H tablica
upamitniajca zwizki C z Suwakami. W serwisie powiadomiono, e w tym
samym dniu zostanie otwarta wystawa C i S", a take odbdzie si promocja
albumu D M: S-K" poczona z czytaniem o godzinie 19:00 tekstw M. Pod
wygrubionym nagwkiem: C i S" zamieszczono niewielkich rozmiarw fotografi
C M (75x30 pikseli) autorstwa powdki. Zdjcie zostao umieszczone w czci
wiadomoci,

bezporednio

pod

treciami

reklamowymi

portalu.

Zdjcie

przedstawiajce C w bliskim planie, w pozycji siedzcej, z podwietlon od dou


twarz i lup w doni, nad otwart ksik, stanowi autorsk fotografi powdki z
2001 roku, wykonan w Krakowie i zamieszczon na jej stronie internetowej.
Fotografia jest pozowana, wykonana w domu n...
Powdka jest twrc zdj artystycznych, ktre powstaj w wyniku wielu sesji i
wielu spotka z obiektem fotografii. Rnica pomidzy fotografi artystyczn
powdki, a fotografi reportersk polega na tym, e fotografia artystyczna nie jest
zdjciem towarzyszcym wywiadom, gdzie wykonuje si wiele zdj. Zdjcie
artystyczne podlega waciwej obrbce artystycznej, wyborze spord wielu zdj,
wyborze ziarna zdjcia. Takie zdjcie stanowi wynik indywidualnej, twrczej pracy

fotografa i stanowi najczciej - w przypadku fotografowanych osb - zdjcie


portretowe. Spotykajc si wiele razy z C i towarzyszc mu w jego zajciach
powdka tworzya tego rodzaju zdjcia. W latach 2002-2003 powdka wydaa album
z artystycznymi zdjciami C, pierwszy album fotograficzny powicony n i jego
onie, w ktrym umieszczono m.in. zdjcie opublikowane pniej na portalu
internetowym pozwanego. Wsppraca powdki z C bya wynikiem jego
bezterminowej zgody na wykonywanie przez powdk swoich praw autorskich w
postaci zarwno fotografii o charakterze artystycznym, jak i reporterskim.
W dniu 2 stycznia 2012 roku powdka zawara z instytutem A M w W umow
licencyjn, na mocy ktrej udzielia licencjodawcy zgody na korzystanie z trzech
fotografii portretowych C w bliskim planie. Cena za kade ze zdj zostaa ustalona
na poziomie 2.844,72 zotych netto. W przypadku, gdy powdka udziela zgody na
wykorzystanie zdjcia tego rodzaju w materiale informacyjnym, cena za zdjcie
maego formatu waha si od 1.500 zotych do 1.800 zotych.
Sd I instancji wskaza, e umieszczona na portalu internetowym s.
fotografia C autorstwa powdki jest utworem w rozumieniu ustawy z dnia 4 lutego
1994 roku o prawie autorskim i prawach pokrewnych (j.t. Dz. U. z 2006 roku, Nr 90,
poz. 631 z pn. zm.). Sd zaznaczy, e zgromadzony w sprawie materia
dowodowy, w szczeglnoci zeznania wiadka A K, przesuchanie powdki, treci
zawarte na stronie internetowej powdki, wskazuj jednoznacznie, e zdjcie C
nad otwart ksik, z lup w doni, wyranie pozowane z uwagi na rozkad wiata
oraz ustawienie postaci, jest przejawem fotograficznej twrczoci powdki o
niepowtarzalnym, indywidualnym charakterze. wiadek A K w sposb rzeczowy i
obiektywny opisaa na czym polegaa wsppraca powdki z C, jaki by proces
twrczy powstawania zdj i czym zdjcia tworzone przez powdk, w tym sporne
zdjcie, rni si od zdj stanowicych relacje z zachodzcych wydarze.
Sd Okrgowy nie podzieli przy tym stanowiska pozwanego, e przez
umieszczenie tej fotografii w wiadomociach dotyczcych obchodw pamici C
uzyskaa ona reporterski, informacyjny charakter. W ocenie Sdu sposb
wykorzystania utworu nie moe zmieni jego prawnego charakteru. Jeeli mamy do
czynienia z fotografi artystyczn (portretow, pozowan, poddan obrbce formy
przez twrc), to umieszczenie tej fotografii w materiale informacyjnym nie
przeksztaca jej w fotografi reportersk. Istotne s bowiem twrcze i indywidualne
cechy utworu, a nie jego warto, przeznaczenie, czy sposb ekspozycji.

Sd I instancji nie przychyli si te do stanowiska pozwanego, e


umieszczenie na portalu internetowym s. fotografii C autorstwa powdki
stanowio dozwolony uytek z utworu w rozumieniu art. 33 ust. 2 ustawy o prawie
autorskim i prawach pokrewnych. Pozwany nie dowid bowiem, e przedmiotowa
fotografia bya eksponowana podczas umieszczania tablicy upamitniajcej n na
ul. H w S, czy podczas wystawy bd promocji albumu mu powiconego.
Zamieszczone na portalu informacje nie stanowiy reportau z uroczystoci, lecz ich
zapowied (zdjcie zamieszczono w dniu 25 padziernika 2006 roku, a informacje
dotyczyy uroczystoci z dnia 30 padziernika 2006 roku). Fotografia artystyczna
powdki nie moga zatem stanowi elementu relacji z aktualnych wydarze.
Sd Okrgowy wskaza, e opublikowanie bez zgody powdki, lub zawarcia
stosownej umowy licencyjnej na portalu internetowym suwaki.info fotografii C
autorstwa powdki naruszyo przewidziane w art. 16 ustawy o prawie autorskim i
prawach pokrewnych autorskie prawa osobiste powdki, tj. prawo do oznaczenia
utworu swoim nazwiskiem, a take prawo do nienaruszalnoci formy utworu.
Przedmiotowe zdjcie nie zostao opublikowane w formie zaakceptowanej przez
powdk.

przypadku

udostpniania

zdj

artystycznych

charakterze

portretowym istotny jest za zarwno format zdjcia jak i wielko ziarna fotografii.
Jednoczenie Sd I instancji wskaza, e pozwany wykorzystujc bezprawnie
fotografi C autorstwa powdki naruszy przewidziane w art. 17 ustawy o prawie
autorskim i prawach pokrewnych autorskie prawa majtkowe powdki, obejmujce w
szczeglnoci prawo do wynagrodzenia za korzystanie z utworu.
Sd I instancji nie mia przy tym wtpliwoci, e naruszenie przez pozwanego
autorskich praw powdki byo przez niego zawinione. Wskaza, e ju pierwszy rzut
oka na fotografi nawet dla niewyrobionego odbiorcy sztuki fotograficznej
wskazuje na indywidualny charakter zdjcia. Zdjcie to nie przypomina zdjcia
seryjnego, czy wykonanego przy okazji wydarze publicznych.
Majc na uwadze stosunkowo niewielki krg odbiorcw portalu internetowego
s. i informacyjny charakter materiau, przy ktrym zamieszczono zdjcie C
autorstwa powdki, to, e na tym portalu pozwany zamieci jedno zdjcie autorstwa
powdki, a take to, i pozwany po wezwaniu przez powdk do zaniechania
narusze jej praw autorskich niezwocznie usun z portalu zdjcie C autorstwa
powdki, Sd I instancji na podstawie art. 78 ust. 1 ustawy o prawie autorskim i
prawach pokrewnych przyzna powdce za doznan krzywd zadouczynienie w

kwocie 1.000 zotych. Zdaniem Sdu kwota ta spenia kompensacyjn funkcj


zadouczynienia za naruszenie autorskich praw osobistych powdki do oznaczenia
utworu swoim nazwiskiem oraz do nienaruszalnoci formy utworu, a jednoczenie
jest dolegliwa dla pozwanego.
Zdaniem Sdu Okrgowego na podstawie art. 79 ust. 1 ustawy o prawie
autorskim i prawach pokrewnych powdce przysuguje roszczenie o zapat
odszkodowania w wysokoci trzykrotnoci stosownego wynagrodzenia, ktre w chwili
jego dochodzenia byoby nalene tytuem udzielenia przez uprawnionego zgody na
skorzystanie z utworu. Sd I instancji zaznaczy przy tym, e odszkodowanie winno
uwzgldni zarwno damnum emergens, jak i lucrum cessans. Zdaniem Sdu na
podstawie zebranego w sprawie materiau dowodowego nie byo moliwe cise
okrelenie

wysokoci

nalenego

powdce

wynagrodzenia

za

udostpnienie

jednostkowego zdjcia C . Powdka podaa bowiem, e za udostpnienie na


portalach internetowych zdj mniejszego formatu otrzymuje wynagrodzenie w
kwocie od 1.500 zotych do 1.800 zotych, za w umowach licencyjnych,
zawierajcych zgod na udostpnienie trzech portretowych zdj artystycznych
autorstwa powdki wskazano wynagrodzenie w cznej kwocie 6.500 zotych lub w
kwocie 2.844,72 zotych za zdjcie, przy czym umowy licencyjne, poza prawem do
korzystania z utworu, przewidyway take inne prawa licencjobiorcw. Uwzgldniajc
niewielki format zdjcia, jakie zostaoby umieszczone za ewentualn zgod powdki
na s portalu informacyjnym, lokalny charakter tego portalu i zwizane z tym
wsze grono odbiorcw, a take informacyjny charakter materiau, przy ktrym
zostao umieszczone zdjcie, Sd I instancji uzna, e ewentualne wynagrodzenie
powdki miecioby si w podanej przez ni kwocie 1.500 zotych (art. 322 k.p.c.).
Tym samym Sd Okrgowy tytuem odszkodowania zasdzi od pozwanego na rzecz
powdki kwot 4.500 zotych. W ocenie Sdu kwota ta spenia rol zarwno
kompensacyjn, jak i penaln.
Sd I instancji nie podzieli przy tym podniesionego przez pozwanego zarzutu
przedawnienia roszcze powdki. Sd ten zaznaczy, e gdy z roszczeniem z ustawy
o prawie autorskim i prawach pokrewnych wystpuje podmiot prowadzcy
dziaalno gospodarcz w rozumieniu art. 2 tej ustawy (spka autorska, producent
programw, wydawnictwo), to zgodnie z art. 118 k.c. termin przedawnienia tego
roszczenia wynosi trzy lata, za gdy z roszczeniem takim wystpuje twrca tak jak
w niniejszej sprawie, to stosownie do art. 118 k.c. termin przedawnienia tego

roszczenia wynosi dziesi lat, za naruszenie autorskich praw powdki miao


miejsce w 2006 roku.
Sd Okrgowy na podstawie art. 100 k.p.c. stosunkowo rozdzieli koszty
procesu, uwzgldniajc wygran powdki w 64% oraz poniesione koszty procesu
obejmujce opat sdow od pozwu, koszty zastpstwa procesowego oraz wydatki
sdowe w cznej kwocie 2.864 zotych.
O brakujcych kosztach sdowych Sd I instancji orzek na podstawie art. 113
ust. l ustawy o kosztach sdowych w sprawach cywilnych w zw. z art. 100 k.p.c.
Powyszy wyrok w czci, tj. w punktach 1, 3 i 4 zaskary apelacj pozwany,
zarzucajc:
1. niewaciwe zastosowanie art. 322 k.p.c. w sytuacji, kiedy powdka nie przejawiaa
inicjatywy dowodowej w zakresie wykazania dochodzonych pozwem roszcze, jak i
wykazania wiedzy pozwanego o jego bezprawnym dziaaniu,
2. naruszenie art. 278 1 k.p.c. przez ustalenie, bez przeprowadzenia opinii
biegego, e fotografia powdki jest utworem w rozumieniu art. 1 ust. 1 ustawy o
prawie autorskim i prawach pokrewnych, jak i ustalenie wysokoci odpowiedniego
wynagrodzenia w rozumieniu art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. b ustawy o prawie autorskim i
prawach pokrewnych,
3. bdn wykadni art. 79 1 pkt 3 lit. b ustawy o prawie autorskim i prawach
pokrewnych

przez

przyjcie,

ustalenie

wysokoci

tam

przewidzianego

odszkodowania uzalenione jest od damnum emergens i lucrum cessans,


4. bdn wykadni art. 78 ust. 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych
przez przyjcie, e kade naruszenie autorskich praw osobistych rodzi prawo
dania zadouczynienia,
5. niewaciwe zastosowanie w przedmiotowej sprawie art. 118 k.c.
Domaga si zmiany wyroku w zaskaronej czci przez oddalenie
powdztwa, a take zasdzenia na jego rzecz od powdki kosztw procesu wedug
norm przepisanych, w tym kosztw zastpstwa procesowego, za obie instancje.
Powyszy wyrok w caoci zaskarya apelacj take powdka, zarzucajc:
1. naruszenie przepisw postpowania, tj. art. 233 l k.p.c. przez bdn, sprzeczn
z zasadami logiki i dowiadczeniem yciowym ocen materiau dowodowego, to jest

cennika powdki i zaczonych jako materia dowodowy umw licencji na okoliczno


wykazania wynagrodzenia jakie za zdjcia otrzymuje powdka,
2. naruszenie przepisw prawa materialnego, tj. art. 78 ust. l ustawy o prawie
autorskim i prawach pokrewnych poprzez bdne jego zastosowanie, a co za tym
idzie przyjcie, i powdce przysuguje zadouczynienie jedynie w kwocie 1.000
zotych z tytuu naruszenia jej autorskich praw osobistych,
3. naruszenie przepisw prawa materialnego, tj. art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. b ustawy o
prawie autorskim i prawach pokrewnych poprzez jego niezastosowanie, a co za tym
idzie przyjcie, i powdce nie przysuguje prawo dania zapaty sumy pieninej w
wysokoci trzykrotnoci stosownego wynagrodzenia, ktre w chwili jego dochodzenia
byoby nalene tytuem udzielenia przez powdk zgody na korzystanie z utworu.
Domagaa si zmiany zaskaronego wyroku i zasdzenia od pozwanego na jej
rzecz kwoty 8.600 zotych z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do
dnia zapaty oraz zasdzenia od pozwanego na jej rzecz kosztw procesu, w tym
kosztw zastpstwa procesowego za obie instancje, wedug norm przepisanych.
Sd Apelacyjny zway, co nastpuje:
Nieuzasadniona jest apelacja powdki, na uwzgldnienie w czci
zasuguje natomiast apelacja pozwanego.
Sd Okrgowy poczyni prawidowe, znajdujce oparcie w zgromadzonym w
sprawie materiale dowodowym, ustalenia faktyczne i Sd Apelacyjny przyjmuje je za
wasne, nie do koca godzc si jednak z wnioskami i ocenami prawnymi Sdu I
instancji.
W pierwszej kolejnoci trzeba wskaza, e niezasadny by podniesiony przez
pozwanego zarzut naruszenia art. 278 1 k.p.c., w ramach ktrego kwestionowa on
ustalenie Sdu I instancji, e umieszczona na portalu internetowym s. fotografia
C autorstwa powdki jest utworem w rozumieniu ustawy z dnia 4 lutego 1994 roku
o prawie autorskim i prawach pokrewnych (j.t. Dz. U. z 2006 roku, Nr 90, poz. 631 z
pn. zm.).
Podawane przez wiadka A K i powdk, a niekwestionowane przez
pozwanego okolicznoci wykonania przez powdk umieszczonej na portalu
internetowym s fotografii C pozwalaj uzna j za utwr w rozumieniu art. 1 ust.
1 i ust. 2 pkt 3 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Z zezna wiadka

A K i przesuchania powdki wynika, e umieszczona na portalu internetowym s..


fotografia C nie zostaa wykonana przypadkowo, ale podczas jednej z wielu sesji
fotograficznych, jest to zdjcie pozowane, poddane obrbce formy przez powdk,
fotografia ta ma indywidualny charakter, jest rezultatem inwencji powdki noszcej
charakter kreacyjny.
Do ustalenia, czy umieszczona na portalu internetowym s fotografia C
autorstwa powdki jest utworem w rozumieniu art. 1 ust. 1 i ust. 2 pkt 3 ustawy o
prawie autorskim i prawach pokrewnych, wbrew przekonaniu pozwanego, nie bya
niezbdna opinia biegego.
Fotografia C autorstwa powdki przez umieszczenie jej na portalu
internetowym s. jak susznie wskaza Sd I instancji - nie nabraa charakteru
reporterskiego.
Jednoczenie Sd Okrgowy trafnie uzna, e umieszczenie fotografii C
autorstwa powdki bez jej zgody na portalu internetowym s stanowio bezprawne
naruszenie sprecyzowanych w art. 16 pkt 2 i 3 ustawy o prawie autorskim i prawach
pokrewnych autorskich prawa osobistych powdki do oznaczenia utworu swoim
nazwiskiem, a take do nienaruszalnoci formy utworu oraz przewidzianych w art. 17
tej ustawy autorskich prawa majtkowych powdki, w szczeglnoci prawa do
wynagrodzenia za korzystanie z utworu.
Umieszczenie fotografii C autorstwa powdki bez jej zgody na portalu
internetowym s, wbrew stanowisku pozwanego, nie byo przewidzianym w art. 33
pkt

ustawy

prawie

autorskim

prawach

pokrewnych

dozwolonym

rozpowszechnianiem utworu wystawionego w publicznie dostpnych zbiorach, takich


jak muzea, galerie, sale wystawowe w sprawozdaniu o aktualnym wydarzeniu w
prasie i telewizji, w granicach uzasadnionych celem informacji. Zebrane w sprawie
dowody nie wskazuj, e fotografia C autorstwa powdki zostaa wystawiona w
publicznie dostpnych zbiorach objtych dyspozycj art. 33 pkt 2 ustawy o prawie
autorskim i prawach pokrewnych. Z dowodw tych wynika bowiem, e fotografia ta
znajduje si na stronie internetowej powdki, za internetowe wystawienia nie s
objte dyspozycj art. 33 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, gdy
stanowi one pole eksploatacji polegajce na publicznym udostpnianiu utworu w
taki sposb, aby kady mia do niego dostp w miejscu i czasie przez siebie
wybranym" (por. S. Stanisawska-Kloc, Komentarz do art. 33 ustawy o prawie
autorskim i prawach pokrewnych, LEX 2015). Jednoczenie na portalu internetowym

s, na ktrym w dniu 2006 roku umieszczona zostaa fotografia C. autorstwa


powdki, bya zapowied wydarze z dnia . 2006 roku, a zatem umieszczona na
portalu internetowym s C autorstwa powdki nie zostaa rozpowszechniona w
sprawozdaniu o aktualnym wydarzeniu.
Trzeba te przychyli si do stanowiska Sdu I instancji, e naruszenie przez
pozwanego autorskich praw osobistych powdki byo przez niego zawinione. Przez
win sprawcy naruszenia autorskich praw osobistych rozumie si nie tylko win
umyln, ale take win nieumyln w postaci lekkomylnoci lub niedbalstwa.
Indywidualny charakter fotografii C autorstwa powdki umieszonej na portalu
internetowym s jak trafnie wskaza Sd Okrgowy jest widoczny nawet dla
przecitnego odbiorcy sztuki fotograficznej i pozwany nawet jeeli nie przewidywa,
e przez umieszczenie na portalu internetowym tej fotografii moe naruszy
autorskie prawa osobiste twrcy, to powinien i mg to przewidzie.
Tym samym powdce przysuguje przewidziane w art. 78 ust. 1 ustawy o
prawie autorskim i prawach pokrewnych roszczenie o zadouczynienie za doznan
krzywd.
Powdce przysuguje te przewidziane w art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. b tej ustawy
roszczenie o naprawienie wyrzdzonej szkody poprzez zapat sumy pieninej w
wysokoci odpowiadajcej dwukrotnoci stosownego wynagrodzenia, ktre w chwili
jego dochodzenia byoby nalene tytuem udzielenia przez uprawnionego zgody na
korzystanie z utworu. Na podstawie art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. b ustawy o prawie
autorskim i prawach pokrewnych powdka nie moe domaga si naprawienia
wyrzdzonej szkody poprzez zapat sumy pieninej w wysokoci odpowiadajcej
trzykrotnoci stosownego wynagrodzenia, ktre w chwili jego dochodzenia byoby
nalene tytuem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z utworu.
Wyrokiem z dnia 23 czerwca 2015 roku (SK 32/14, Dz. U. z 2015 roku, poz. 932)
Trybuna Konstytucyjny uzna bowiem, e art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. b ustawy o prawie
autorskim i prawach pokrewnych w zakresie, w jakim uprawniony, ktrego autorskie
prawa majtkowe zostay naruszone, moe da od osoby, ktra naruszya te
prawa, naprawienia wyrzdzonej szkody poprzez zapat sumy pieninej w
wysokoci odpowiadajcej w przypadku gdy naruszenie jest zawinione
trzykrotnoci stosownego wynagrodzenia, ktre w chwili jego dochodzenia byoby
nalene tytuem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z utworu, jest
niezgodny z art. 64 ust. 1 i 2 w zwizku z art. 31 ust. 3 w zwizku z art. 2 Konstytucji

Rzeczypospolitej Polskiej, a wyrok ten jest skuteczny ex tunc, skoro Trybuna


Konstytucyjny nie okreli terminu utraty mocy obowizujcej niezgodnego z
Konstytucj Rzeczypospolitej Polskiej art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. b ustawy o prawie
autorskim i prawach pokrewnych (por. wyrok Sdu Najwyszego z dnia 15 maja 2014
roku, II CSK 444/13, LEX nr 1496279, uchwaa Sdu Najwyszego z dnia 16
padziernika 2014 roku, III CZP 67/14, LEX nr 1521330).
Sd Okrgowy trafnie nie uwzgldni te podniesionego przez pozwanego
zarzutu przedawnienia roszcze powdki o zadouczynienie i o odszkodowanie
poprzez zapat wielokrotnoci stosownego wynagrodzenia, ktre w chwili jego
dochodzenia byoby nalene tytuem udzielenia przez uprawnionego zgody na
korzystanie z utworu, aczkolwiek bdnie uzna, e zgodnie z art. 118 k.c. termin
przedawnienia tych roszcze wynosi dziesi lat.
W orzecznictwie Sdu Najwyszego ugruntowany jest pogld, podzielany
take przez Sd Apelacyjny, e przewidziane w art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. b roszczenie o
naprawienie szkody wyrzdzonej na skutek naruszenia autorskich praw majtkowych
poprzez zapat sumy pieninej w wysokoci odpowiadajcej dwukrotnoci, a w
przypadku

gdy

naruszenie

jest

zawinione

trzykrotnoci

stosownego

wynagrodzenia, ktre w chwili jego dochodzenia byoby nalene tytuem udzielenia


przez uprawnionego zgody na korzystanie z utworu ma charakter odszkodowawczy i
deliktowy i przedawnia si wedug regu przewidzianych w art. 442 k.c. (por. wyrok
Sdu Najwyszego z dnia 14 grudnia 2012 roku, I CNP 25/12, LEX nr 1294219).
Wedug regu z art. 442 k.c. przedawnia si take przewidziane w art. 78 ust. 1
ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych roszczenie o zadouczynienie za
krzywd doznan na skutek zawinionego naruszenia autorskich praw osobistych.
Przepis art. 442 k.c. jest miarodajny dla oceny skutkw naruszenia przez
pozwanego autorskich praw majtkowych i osobistych powdki, bowiem dziaanie
pozwanego naruszajce te prawa powdki miao charakter trway i ustao z dniem
usunicia z portalu internetowego s. fotografii C autorstwa powdki, co jak
wskaza pozwany miao miejsce po otrzymaniu przez niego pisma powdki z dnia 4
padziernika 2012 roku, a dla oceny skutkw naruszenia autorskich praw
majtkowych i osobistych powdki miarodajne s przepisy obowizujce w chwili,
kiedy ustao dziaanie naruszajce te prawa (por. wyrok Sdu Najwyszego z dnia 17
kwietnia 2013 roku, I CSK 485/12, LEX nr 1353046).
Wedug art. 442 1 k.c. roszczenie o naprawienie szkody wyrzdzonej

czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z upywem lat trzech od dnia, w ktrym


poszkodowany dowiedzia si o szkodzie i o osobie obowizanej do jej naprawienia,
jednake termin ten nie moe by duszy ni dziesi lat od dnia, w ktrym nastpio
zdarzenie wywoujce szkod. Tymczasem jak wskazano powyej - naruszenie
autorskich praw majtkowych i osobistych powdki trwao co najmniej do daty
otrzymania przez pozwanego pisma powdki z dnia 4 padziernika 2012 roku,
jednoczenie nie ma dowodw, z ktrych wynikaoby, e powdka wczeniej ni w
dniu 4 padziernika 2012 roku dowiedziaa si o umieszczeniu w dniu 2006 roku
na portalu internetowym s. fotografii C jej autorstwa, a od dnia 4 padziernika
2012 roku do dnia wystpienia z niniejszym powdztwem nie upyny trzy lata.
Przechodzc do wysokoci roszczenia odszkodowawczego powdki z tytuu
naruszenia jej autorskich praw majtkowych w pierwszym rzdzie naley wskaza,
e skoro powdka domagaa si naprawienia szkody wyrzdzonej na skutek
naruszenia jej autorskich praw majtkowych w sposb przewidziany w art. 79 ust. 1
pkt 3 lit. b ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, a wic poprzez zapat
wielokrotnoci stosownego wynagrodzenia, ktre w chwili jego dochodzenia byoby
nalene tytuem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z utworu, to
Sd I instancji bdnie wskaza, i ustalajc wysoko tego odszkodowania naleao
uwzgldni damnum emergens i lucrum cessans. Jedynie bowiem przy daniu
naprawienia szkody wyrzdzonej na skutek naruszenia autorskich praw majtkowych
w sposb przewidziany w art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. a ustawy o prawie autorskim i
prawach pokrewnych, a wic na zasadach oglnych, sd ustalajc wysoko
odszkodowania winien uwzgldni damnum emergens i lucrum cessans.
Sd I instancji prawidowo jednak, nie naruszajc ani wskazanego przez
powdk art. 233 1 k.p.c., ani te wskazanego przez pozwanego art. 322 k.p.c.,
ustali wysoko stosownego wynagrodzenia, ktre w chwili jego dochodzenia byoby
nalene powdce tytuem udzielenia przez ni zgody na umieszczenie przez
pozwanego na portalu internetowym s. fotografii C jej autorstwa.
W

przypadku

trudnoci

lub

niemoliwoci

dokadnego

udowodnienia

wysokoci roszcze z art. 79 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, a


wic

take

roszczenia

odszkodowawczego

poprzez

zapat

wielokrotnoci

stosownego wynagrodzenia, ktre w chwili jego dochodzenia byoby nalene tytuem


udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z utworu, sd moe zasdzi
odpowiedni sum wedug swej oceny opartej na rozwaeniu wszystkich okolicznoci

sprawy (por. J. Barta, Komentarz do art. 79 ustawy o prawie autorskim i prawach


pokrewnych, LEX 2011).
Majc na uwadze przedoone przez powdk dwie umowy licencyjne, w
ktrych powdka zezwolia na korzystanie na rnych polach eksploatacji z trzech
fotografii portretowych za wynagrodzeniem w kwocie 6.500 zotych netto w jednej
umowie i w kwocie 2.844,72 zotych netto za jedno zdjcie w drugiej umowie (k. 1416, 17-19), a take przesuchanie powdki, z ktrego wynika, e w przypadku
udostpnienia przez ni na portalu internetowym zdjcia duego formatu daa
wynagrodzenia w kwocie okoo 2.300 zotych, a w przypadku zdjcia mniejszego
formatu wynagrodzenia w kwocie od 1.500 zotych do 1.800 zotych oraz
uwzgldniajc niewielki format fotografii C autorstwa powdki umieszczonej na
portalu internetowym s, lokalny charakter tego portalu, a w konsekwencji wsze
grono odbiorcw, jak te informacyjny charakter materiau, przy ktrym umieszczono
zdjcie autorstwa powdki trzeba zgodzi si z Sdem I instancji, e za zgod na
umieszczenie przez pozwanego na portalu internetowym s fotografii Cautorstwa
powdki powdka uzyskaaby wynagrodzenie w kwocie 1.500 zotych.
Do ustalenia wysokoci wynagrodzenia powdki tytuem udzielenia przez ni
zgody na umieszczenie przez pozwanego na portalu internetowym s fotografii C
jej autorstwa, wbrew przekonaniu pozwanego, nie bya niezbdna opinia biegego.
Wobec tego, e na podstawie art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. b ustawy o prawie
autorskim

prawach

pokrewnych,

przy

uwzgldnieniu

wyroku

Trybunau

Konstytucyjnego z dnia 23 czerwca 2015 roku w sprawie SK 32/14, powdka moe


domaga si odszkodowania w wysokoci odpowiadajcej dwukrotnoci stosownego
wynagrodzenia

za

zgod

na

umieszczenie

przez

pozwanego

na

portalu

internetowym s fotografii C autorstwa powdki w kwocie 1.500 zotych, to tytuem


naprawienia szkody za naruszenie autorskich praw majtkowych powdki naleao
zasdzi od pozwanego na jej rzecz kwot 3.000 zotych.
Jednoczenie Sd Okrgowy zawyy wysoko przysugujcego powdce na
podstawie art. 78 ust. 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych
zadouczynienia za krzywd doznan na skutek naruszenia jej autorskich praw
osobistych.
Zadouczynienie peni przede wszystkim funkcj kompensacyjn, tzn. jego
gwnym celem jest wyrwnanie krzywdy poniesionej przez poszkodowanego (A.
Wojciechowska, w: System Prawa Prywatnego, Prawo Autorskie, t. 13, red. J. Barta,

Warszawa 2007, s. 722). Podstawowym kryterium sucym do ustalenia wysokoci


zadouczynienia jest zatem rozmiar krzywdy doznanej przez twrc. Sd
Najwyszy w wyroku z dnia 11 kwietnia 2006 roku (I CSK 159/2005, LexisNexis nr
2422576) wskaza, e zadouczynienie ma wynagrodzi doznan krzywd, przy
czym powinno uwzgldnia wszystkie aspekty tej krzywdy. Nie moe mie znaczenia
tylko symbolicznego, ale nie bdc odszkodowaniem, ma mie odczuwaln warto
majtkow. Przy ocenie, jaka suma jest odpowiednia tytuem zadouczynienia za
doznan krzywd spowodowan naruszeniem dbr osobistych, naley mie na
wzgldzie rodzaj dobra, ktre zostao naruszone, oraz charakter, stopie nasilenia i
czas doznawania przez osob, ktrej dobro zostao naruszone, ujemnych przey
psychicznych spowodowanych naruszeniem (krzywda). Dla oceny tej nie jest te bez
znaczenia stopie winy osoby naruszajcej dobra osobiste, cel, ktry zamierzaa ona
osign, podejmujc dziaanie naruszajce te dobra, i korzy majtkowa, jak w
zwizku z tym dziaaniem uzyskaa lub spodziewaa si uzyska. Sd Apelacyjny w
Krakowie w wyroku z dnia 5 listopada 2002 roku (I ACa 869/02, LEX 82158) wskaza
za, e funkcja kompensacyjna nie wyczerpuje celu, jaki zasadnie mona czy z
zadouczynieniem pieninym za doznan krzywd. Cel ten obejmuje take
udzielenie pokrzywdzonemu satysfakcji, a jej uzyskanie moliwe jest wtedy, gdy
wysoko

zasdzonego

zadouczynienia

pieninego

bdzie

dla

sprawcy

naruszenia lub innej osoby odpowiedzialnej za naruszenie odczuwaln sankcj"


majtkow. Okrelenie odpowiedniej sumy pieninej z tytuu zadouczynienia
wymaga zatem uwzgldnienia sytuacji majtkowej osoby odpowiedzialnej za
naruszenie. Suma ta powinna by tak dobrana, by jej wysoko bya majtkowo
doniosa dla osoby odpowiedzialnej za naruszenie.
Uwzgldniajc, e pozwany umieszczajc na portalu internetowym s.
fotografi C autorstwa powdki naruszy prawo powdki do oznaczenia utworu
swoim nazwiskiem oraz do nienaruszalnoci formy utworu, wielko tego zdjcia,
lokalny charakter tego portalu, a w konsekwencji wsze grono odbiorcw, ale take
to, e pozwany niezwocznie po otrzymaniu pisma powdki z dnia 4 padziernika
2012 roku, w ktrym poinformowaa go o naruszeniu jej autorskich praw, usun z
portalu internetowego szdjcie C.. autorstwa powdki i przeprosi powdk za
zaistnia sytuacj, trzeba uzna, e odpowiednim zadouczynieniem za krzywd
doznan przez powdk na skutek naruszenia jej autorskich praw osobistych jest
kwota 500 zotych. Kwota ta spenia funkcj kompensacyjn i stanowi dla pozwanego

odczuwaln sankcj majtkow.


Korekta

rozstrzygnicia

Sdu

instancji

przedmiocie

dania

odszkodowanie i zadouczynienie z tytuu naruszenia praw autorskich powdki


skutkowaa zmian orzeczenia tego Sdu o kosztach procesu i kosztach sdowych.
Majc na uwadze stopie, w jakim kada ze stron wygraa spraw (powdka w
okoo 40,1%, pozwany w okoo 59,9%) oraz poniesione przez nich koszty procesu
przed Sdem Okrgowym Sd Apelacyjny uzna, e zgodnie z art. 100 zdanie
pierwsze k.p.c. koszty procesu za pierwsz instancj naley znie wzajemnie
midzy stronami.
Jednoczenie pozwany, ktry przegra spraw w pierwszej instancji w 40,1%,
zgodnie z art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sdowych w
sprawach cywilnych (j.t. Dz. U. z 2014 roku, poz. 1025 z pn. zm.) w zw. z art. 100
zdanie pierwsze k.p.c. powinien zwrci na rzecz Skarbu Pastwa Sdu
Okrgowego w Suwakach tytuem brakujcych kosztw sdowych kwot 235,80
zotych (588 zotych x 40,1%), za powdka, ktra przegraa spraw w pierwszej
instancji w okoo 59,9%, stosownie do art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005
roku o kosztach sdowych w sprawach cywilnych (j.t. Dz. U. z 2014 roku, poz. 1025 z
pn. zm.) w zw. z art. 100 zdanie pierwsze k.p.c. powinna zwrci na rzecz Skarbu
Pastwa Sdu Okrgowego w Suwakach tytuem brakujcych kosztw sdowych
kwot 352,20 zotych (588 zotych x 59,9%).
Dlatego na podstawie art. 386 1 k.p.c. zmieniono zaskarony wyrok jak w
punkcie I sentencji. Apelacj pozwanego w pozostaej czci, za apelacj powdki
w caoci oddalono na podstawie art. 385 k.p.c.
Uwzgldniajc przegran kadej ze stron w postpowaniu odwoawczym
(powdka przegraa spraw w zakresie swojej apelacji w caoci, za w zakresie
apelacji pozwanego utrzymaa si z obron w 63,64%, pozwany wygra spraw w
zakresie apelacji powdki w caoci, za w zakresie swojej apelacji w 36,36%) oraz
poniesione przez strony w tym postpowaniu koszty procesu Sd Apelacyjny na
podstawie art. 100 zdanie pierwsze k.p.c. w zw. z art. 391 1 k.p.c. znis wzajemnie
midzy stronami koszty procesu za instancj odwoawcz.

You might also like