Professional Documents
Culture Documents
Lakiernictwo samochodowe
Podstawy oraz przygotowanie
powierzchni
Wprowadzenie
Tematowi Lakiernictwo samochodowe
powica si w serwisach coraz wicej uwagi.
Nie tylko specjalne technologie naprawy, ale
take wprowadzanie nowych materiaw
zwaszcza nowych lakierw sprawia, e jest
to dziedzina wymagajca kompleksowej wiedzy i dobrego przygotowania personelu.
Tylko usugi, wiadczone w oparciu o rzeteln
wiedz, mog dzi speni wysokie wymagania klientw. Dotyczy to tak samo napraw
lakierniczych, jak i wszystkich innych dziedzin
dziaalnoci serwisu.
Z tego powodu oddajemy Pastwu dwa zeszyty do samodzielnego ksztacenia (214 i 215),
ktre maj przedstawi dzisiejszy stan techniki
w zakresie lakiernictwa samochodowego.
Zeszyt nr 214:
Lakiernictwo samochodowe. Podstawy oraz
przygotowanie powierzchni
Zeszyt nr 215:
Lakiernictwo samochodowe. Lakierowanie
nawierzchniowe
214_001
NOWO
Zeszyt do samodzielnego
instrukcj naprawy!
literatury serwisowej!
Uwaga
Wskazwka
Lakierowanie przemysowe . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
Lakierowanie renowacyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
Naprawa lakiernicza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
Przebieg naprawy samochodu . . . . . . . . . . . . . . 29
Przygotowanie powierzchni . . . . . . . . . . . . . . . . . 30
Gruntowanie antykorozyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
Szpachlowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34
Szlifowanie szpachlwki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36
Podkadowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38
Szlifowanie podkadu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42
Glosariusz. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48
Lakiernictwo podstawy
Utlenianie stali czyli korozja
Stal, z ktrej wykonuje si nadwozie samochodu, musi by zabezpieczona przed utlenianiem czyli korozj. Osiga si to przez jej
cynkowanie i lakierowanie.
materia utleniany
Utlenianie
Utlenianie to reakcja chemiczna, podczas ktrej dwa materiay wymieniaj midzy sob
elektrony. Atomy materiau utlenianego oddaj
elektrony.
Te elektrony s przejmowane przez atomy,
tworzce materia utleniajcy.
Proces odwrotny do utleniania nazywa si
redukcj. Gdy materia jest redukowany, przyjmuje elektrony.
materia utleniajcy
214_002
Utlenianie
cynk
elazo
Gdy dwa materiay o rnej skonnoci do utleniania stykaj si ze sob, nastpuje przepyw
elektronw w stron tego materiau, ktry
atwiej si utlenia.
mied
skonno
do utleniania
zoto
przepyw
elektronw
214_003
Skonno do utleniania
Ochrona antykorozyjna
Materiaem uywanym powszechnie do produkcji nadwozi jest stal, ktra atwo si utlenia.
tlen
z powietrza
wilgo
O2 = tlen
H+ = jony wodorowe
blacha stalowa
OH- = jony
wodorotlenkowe
Fe = elazo
214_004
Elektrochemiczna korozja stali (ogniwo korozyjne)
Lakiernictwo podstawy
Wyroby cierne
korund
karborund
214_005
Korund i karborund
1 talk
3 kalcyt
7 kwarc
mikki
2 gips
4 fluoryt
5 apatyt
6 ortoklaz
8 topaz
9 korund
10 diament
twardy
ziarna cierne
klej
papier
tkaniny
fibr
folie z tworzyw sztucznych
elastyczny podkad
214_007
korund
zuyty korund
214_008B
karborund
zuyty karborund
214_008A
Zuywanie si wyrobu ciernego
Lakiernictwo podstawy
Ziarnisto wyrobw ciernych
Podczas produkcji wyrobw ciernych minera
jest rozdrabniany, a nastpnie dzielony na partie o podobnej wielkoci ziarna.
rednia wielko ziarna w danej partii jest
nazywana ziarnistoci.
Ziarnisto okrela si wg skali FEPA (Stowarzyszenia Europejskich Producentw Wyrobw ciernych).
Oznaczenie ziarnistoci skada si z litery
P i liczby.
P12 oznacza najwiksze ziarna cierne,
a P1200 najmniejsze.
P12
P16
P20
P24
P30
P40
P50
P60
P80
P100
P120
P150
P180
P220
P240
P280
P320
P360
P400
P500
P600
P800
P1000
P1200
214_009
Dobry efekt mona osign wycznie, stosujc wyrb cierny odpowiedni do wykonywanej pracy.
Podoe
Podoe wyrobu ciernego jest elastyczne.
Od jego rodzaju i gruboci zaley elastyczno
caego wyrobu.
Im cieszy jest papier czy tkanina, tym bardziej elastyczny wyrb.
Producent dobiera rodzaj i grubo podoa
odpowiedni do obrabianej powierzchni i do
twardoci szlifowanego materiau.
214_010
Podoe wyrobu ciernego
Klej i spoiwo
Ziarna cierne s mocowane do podoa jednym z dwch rodzajw kleju:
klejem naturalnym
lub ywic sztuczn
Kleje naturalne (organiczne), np. kleje
kostne, s otrzymywane z produktw pochodzenia rolinnego lub zwierzcego.
S one nieodporne na dziaanie wody.
Oznacza to, e woda niszczy tak wykonany
wyrb cierny.
Do ywic sztucznych mona zaliczy ywice
fenolowe, epoksydowe i mocznikowe. S to
produkty termoutwardzalne lub odporne termicznie. Wyrb cierny, wykorzystujcy
ywic jako klej, jest wodoodporny.
warstwa 2
spoiwo
warstwa 1
klej
Lakiernictwo podstawy
Nakadanie ziaren ciernych
Istotnym czynnikiem, wpywajcym na waciwoci wyrobu ciernego, jest sposb nakadania ziaren ciernych na podoe. S dwa
sposoby nakadania:
nakadanie grawitacyjne
nakadanie elektrostatyczne
Podczas nakadania grawitacyjnego ziarna
cierne ukadaj si na podou
w przypadkowy sposb.
214_012
Sposoby nakadania ziaren ciernych
10
214_012A
tarcza
arkusz
arkusz perforowany
tarcza perforowana
214_013
Podsumowanie:
Aby warstwa lakieru miaa dobr przyczepno, powierzchnia musi mie okrelon chropowato. Zaley ona od rodzaju lakierowanej powierzchni i od typu lakieru.
Powierzchnie dajce sab przyczepno (np. stara powoka lakierowa lub powoki
fabryczne) musz wic zosta przeszlifowane, tak by uzyska waciw chropowato.
Szlifowanie szpachlwki i podkadu suy uzyskaniu rwnej, gadkiej powierzchni.
11
Lakiernictwo podstawy
Materiay uywane do
lakierowania
Lakierowanie suy ochronie nadwozia przed
wpywami atmosferycznymi, a wic zwikszeniu jego trwaoci.
Ponadto nadaje powierzchni atrakcyjny
wygld.
Definicja
Lakiery s to pynne substancje o rnej lepkoci, nakadane odpowiednimi technikami na
materia podoa.
Po wyschniciu tworz rwnomiern warstw,
trwale zwizan z podoem.
Nazywa si ona powok lakierow.
214_014
12
Terminologia
Rozdzia Materiay uywane do lakierowania
daje przegld rnych produktw, stosowanych podczas naprawy.
Oto one:
Szpachlwka
Szpachlwka jest plastycznym materiaem
o zoonym skadzie, wystpujcym w postaci
pasty.
Nakada si j za pomoc szpachli lub innego
podobnego narzdzia.
Szpachlwka wyrwnuje nierwnoci i zamyka
rysy materiau.
Musi mie dobr przyczepno do rnych
podoy i dawa si atwo szlifowa.
blacha
214_015
Szpachlwka
blacha
grunt
Grunt
Grunty s to pynne mieszaniny, ktre mog
by dodatkowo barwione.
Speniaj one nastpujce zadania:
tworz warstw zamykajc pory materiau
(gruntuj)
chroni podoe przed korozj
zapewniaj dobr przyczepno powoki
lakierowej
lakier
nawierzchniowy
214_016
Grunt
blacha
grunt
Podkad
Podkady to pynne, barwione mieszaniny
o duej zawartoci czstek staych.
Wypeniaj one nierwnoci w powoce gruntu.
Natrynicie podkadu powoduje wytworzenie
powoki o gadkiej, rwnomiernej powierzchni,
na ktr mona naoy lakier nawierzchniowy.
Podkady s rwnie zwane wypeniaczami,
a tworzona przez nie warstwa
midzywarstw.
podkad
lakier nawierzchniowy
214_017
Podkad
13
Lakiernictwo podstawy
Emalie
Emalie to wyroby lakierowe, tworzce szczeglnie gadk i tward powok.
Lakier pigmentowy
Lakier skada si z czstek organicznego pigmentu, zawieszonego w spoiwie czyli substancji bonotwrczej.
Lakier pigmentowy oznacza si intensywn
barw.
Moe by w rnym stopniu przewitujcy lub
przezroczysty.
214_018
Lakier pigmentowy
Lakier bezbarwny
Lakier bezbarwny jest wyrobem pozbawionym
pigmentu, nakadanym cienk warstw.
Po wyschniciu tworzy przezroczyst powok
lakierow.
214_019
Lakier bezbarwny
Barwniki
Barwniki s to substancje, ktre wnikaj w
materia i zmieniaj jego kolor.
S one przezroczyste i nie tworz osobnej
powoki.
214_020
Barwnik
14
Skadniki lakieru
Lakier skada si z nastpujcych skadnikw,
nadajcych mu wasnoci ochronne
i dekoracyjne:
substancji bonotwrczej
pigmentu
rozpuszczalnika
rodkw pomocniczych
Substancja bonotwrcza
Substancja bonotwrcza jest czci spoiwa,
ktra po wyschniciu lakieru tworzy elastyczn
powok. Terminem spoiwo okrela si substancj bonotwrcz rozpuszczon
w rozpuszczalniku.
substancja bonotwrcza
rodek
pomocniczy
lakier
pigment
rozpuszczalnik
214_021
Skadniki lakieru
15
Lakiernictwo podstawy
Pigment
Pigmenty to bardzo drobno sproszkowane
substancje, ktre nie rozpuszczaj si
w substancji bonotwrczej, lecz tworz w niej
zawiesin.
Pigmenty mog by substancjami organicznymi lub nieorganicznymi.
Wpywaj przede wszystkim na takie waciwoci lakieru, jak:
pigmenty wypeniajce
kolor
przezroczysto
S te pigmenty, dodawane do lakieru
w cakiem innym celu.
Pigmenty dziel si na nastpujce grupy:
Pigmenty antykorozyjne
Chroni materia podoa (stal, aluminium,
mied) przed korozj.
Pigmenty kryjce
S to nieprzezroczyste czstki o okrelonym kolorze (czerwone, niebieskie itd.).
Ich podstawowym zadaniem jest zabarwienie lakieru.
Pigmenty dziki swojemu skadowi
mog nadawa lakierowi kolor lub
wywoywa rne efekty optyczne.
Np. pigment aluminiowy daje efekt metaliczny, a pigment mikowy efekt perowy.
Pigmenty wypeniajce
Te pigmenty nie zwikszaj zdolnoci
kryjcych lakieru.
Uzupeniaj pigmenty kryjce i zagszczaj
lakier.
Pigmenty specjalne
Nadaj lakierowi specjalne wasnoci, np.
grzybobjcze (fungicydy), odporno na
ogie, odporno na obrastanie glonami
(lakiery okrtowe).
pigmenty hydrofobowe
pigmenty kryjce
214_022
Niektre pigmenty i ich waciwoci
16
Rozpuszczalniki
Rozpuszczalniki utrzymuj substancj bonotwrcz w stanie pynnym, zapobiegajc jej
koagulacji, podczas nakadania na powierzchni.
Po naoeniu warstwy lakieru rozpuszczalnik
odparowuje. Nie pozostaje on w powoce lakierowej, wytworzonej na materiale podoa.
Dokadnie rzecz biorc substancja bonotwrcza rozpuszczona w rozpuszczalniku tworzy spoiwo lakieru. Po odparowaniu
rozpuszczalnika substancja bonotwrcza tworzy warstw film lakieru.
odparowujcy
rozpuszczalnik
pigment
substancja bonotwrcza
film lakieru
214_0x23
Rozpuszczalnik
17
Lakiernictwo podstawy
rodki pomocnicze
Jako lakieru zaley od jakoci jego gwnych
skadnikw, ich wzajemnego stosunku oraz
przemylanego doboru rodkw pomocniczych (uszlachetniajcych).
Bez tych rodkw lakier miaby ograniczon
trwao i byby pozbawiony wielu podanych
wasnoci.
Niektre rodki pomocnicze:
sykatywy
Sykatywy (przyspieszacze)
Przyspieszaj proces schnicia lakieru.
Wypeniacze
Wpywaj na waciwoci powoki lakierowej np. chropowato.
Zmikczacze (plastyfikatory)
Zwikszaj elastyczno powoki lakierowej.
wypeniacze
zmikczacze
Zagszczacze
Poprawiaj rozlewno lakieru
i zapobiegaj powstawaniu zaciekw.
zagszczacze
rodki sieciujce
Poprawiaj jednorodno pozostaych
skadnikw.
rodki
sieciujce
rodki dyspergujce
Zapobiegaj zbrylaniu si skadnikw
lakieru podczas przechowywania.
rodki
dyspergujce
rodki
zapobiegajce
rozwarstwianiu
Emulgatory
Uatwiaj mieszanie si skadnikw lakieru.
emulgatory
214_024
rodki pomocnicze
18
Schnicie lakieru
Lakiery mona podzieli wedug wielu kryteriw, zalenie od rodzaju substancji bonotwrczej.
Najwaniejszym kryterium podziau jest sposb schnicia.
Mona rozrni trzy sposoby schnicia
lakieru:
Lakiery jednoskadnikowe (1K)
wyschnita warstwa
lakierowa
rozpuszczalnik
substancja bonotwrcza
214_025
Schnicie przez odparowanie rozpuszczalnika
19
Lakiernictwo podstawy
Schnicie przez utlenianie substancji
bonotwrczej
Odparowanie rozpuszczalnika nastpuje podczas kadego rodzaju schnicia.
Dodatkowo podczas schnicia przez utlenianie
zachodzi reakcja chemiczna substancji bonotwrczej z tlenem atmosferycznym.
Schnicie mona przyspieszy przez dodanie
utwardzacza.
214_026
Schnicie przez utlenianie substancji bonotwrczej
214_027
Schnicie na skutek reakcji chemicznej pomidzy skadnikami lakieru
20
Jeeli przed naoeniem lakieru trzeba wymiesza dwie substancje, mamy do czynienia z
lakierem dwuskadnikowym.
Te skadniki to:
ywica
utwardzacz (zwany te katalizatorem
utwardzania), czasem z dodatkiem aktywatora (przyspieszacza)
Skadniki znajduj si w osobnych pojemnikach z odpowiednimi rozpuszczalnikami.
Bezporednio przed uyciem miesza si je
w okrelonym stosunku.
Suy do tego cylindryczne naczynie oraz
miarka, bdca jednoczenie mieszadem.
Schnicie lakieru dwuskadnikowego przebiega szybciej w podwyszonej temperaturze.
Powoka lakierowa ma inne wasnoci chemiczne, ni skadniki pierwotne.
rozcieczalnik
lakier
utwardzacz
214_028
Miarka suca jako mieszado
21
Lakierowanie przemysowe
Lakierowanie w procesie produkcji
samochodu
Przebieg lakierowania nadwozia przypomina
produkcj tamow i jest optymalnie dostosowany do uywanej technologii.
fosforanowanie
mycie i odtuszczanie
kpiel odzyskowa
pukanie
pukanie
uszczelnianie
czyszczenie
kataforeza
zabezpieczanie
antykorozyjne
podwozia
lakierowanie
nawierzchniowe
podkadowanie
kontrola
214_029
Proces przemysowego lakierowania nadwozi
22
Blachy ocynkowane
Blacha ocynkowana to blacha stalowa, pokryta
warstw cynku. Zadaniem cynku jest ochrona
stali przed korozj. W przypadku niewielkich
uszkodze powoki lakierowej, gdy odkryta
zostanie goa blacha, utlenianiu ulega cynk.
Jest to tzw. ochrona anodowa, w ktrej cynk
odgrywa rol protektora.
cynk (Zn)
stal
cynk (Zn)
214_030
Blacha ocynkowana dwustronnie
Fosforanowanie
Fosforanowanie odbywa si przez zanurzanie
nadwozia w kadziach, napenionych roztworami rnych fosforanw.
Na powierzchni blach powstaje wwczas krystaliczna warstwa fosforanw metali, zapewniajca ochron antykorozyjn oraz bardzo
dobr przyczepno kolejnych warstw.
214_031
Mycie i odtuszczanie
23
Lakierowanie przemysowe
Kataforetyczne gruntowanie zanurzeniowe
(KTL)
Po fosforanowaniu nadwozie poddawane jest
gruntowaniu kataforetycznemu, ktre nadaje
mu doskona odporno na korozj.
Kataforeza jest to zjawisko ruchu dodatnio
naadowanych czstek zawiesiny w stron
elektrody ujemnej pod wpywem pola elektrycznego. Uywa si rwnie oglniejszego
pojcia elektroforezy, ktre oznacza zarwno
ruch czstek w stron elektrody ujemnej, jak
i dodatniej.
Nadwozie jest cakowicie zanurzane w elektrolicie, bdcym roztworem farby gruntujcej.
Do nadwozia jest przyczony ujemny biegun
rda prdu staego. Biegun dodatni jest
poczony z szeregiem elektrod (anod), rwnie zanurzonych w kpieli.
Wytworzone pole elektryczne powoduje przemieszczanie si naadowanych dodatnio
czstek farby w stron nadwozia (katody)
i osadzanie si na nim.
Zalety:
Pokrywane s wszystkie powierzchnie
zewntrzne, wewntrzne oraz profile
zamknite.
Warstwa jest rwnomiernie rozoona.
Gruntowanie kataforetyczne wytwarza warstw gruntu gruboci do 20 m.
Po gruntowaniu odbywa si pukanie, ktre
usuwa nieprzywizane pozostaoci farby.
Ostatnie pukanie jest przeprowadzane
w wodzie cakowicie zdemineralizowanej.
Po ociekniciu nadwozie trafia do suszarki,
gdzie grunt utwardza si w temperaturze
180 C.
Fabryczne czci zamienne s rwnie gruntowane kataforetycznie.
24
214_032
Kataforetyczne gruntowanie zanurzeniowe
Uszczelnianie
Poczenia blach (zakadki, krawdzie, spawy)
uszczelnia si poliuretanow mas uszczelniajco duej lepkoci.
Jest ona nakadana natryskowo w celu
ochrony tych miejsc, szczeglnie naraonych
na korozj.
214_033
Nakadanie masy uszczelniajcej
Podkad
Kolejn warstw jest podkad, zwany te midzywarstw lub wypeniaczem. Jego zadaniem
jest wyrwnanie drobnych nierwnoci blachy
i ujednolicenie powierzchni.
214_034
Ochrona przed uderzeniami kamieni
Lakierowanie przemysowe
Lakierowanie nawierzchniowe
Ostatni warstw jest lakier nawierzchniowy.
Nadaje on powierzchni nadwozia:
Lakier jednowarstwowy
kolor
poysk
specjalne efekty optyczne
twardo
lakier
nawierzchniowy
podkad
grunt
kataforetyczny
warstwa
fosforanowa
cynk
Lakier dwuwarstwowy
lakier
bezbarwny
lakier
bazowy
podkad
grunt
kataforetyczny
warstwa
fosforanowa
26
cynk
214_035
Lakier jedno- i dwuwarstwowy
profil
zamknity
pistolet do
konserwacji
profili
zamknitych
214_036
Konserwacja profili zamknitych
27
Lakierowanie renowacyjne
Naprawa lakiernicza
Istnieje dua rnica pomidzy lakierowaniem
przemysowym (czyli podczas produkcji samochodu) a lakierowaniem renowacyjnym
w warsztacie.
Podczas produkcji lakierowaniu podlega tylko
nieuzbrojone nadwozie bez silnika, okadzin,
obi itp.
Natomiast do lakierowania w warsztacie nie
wymontowuje si tych elementw, chyba e
chodzi o wymian caego nadwozia.
Wszystkie elementy i powierzchnie, ktre nie
bd lakierowane, trzeba starannie zasoni.
214_037
Naprawa lakiernicza
28
Lakierowanie nawierzchniowe
Lakier nawierzchniowy tworzy ostatni,
zewntrzn powok ochronn nadwozia.
Informacje o lakierowaniu
nawierzchniowym podano
w rozdziale Podstawy.
Prawidowe nakadanie lakieru
nawierzchniowego opisano
w zeszycie nr 215 Lakiernictwo
samochodowe. Lakierowanie
nawierzchniowe.
Przygotowanie powierzchni
Stosowane materiay przygotowuj powierzchni do naoenia lakieru.
W adnym przypadku nie wolno lakierowa
goej blachy lakierem nawierzchniowym.
W lakiernictwie renowacyjnym stosuje si
nastpujce materiay, suce do przygotowania powierzchni:
szpachlwk
grunt
podkad
Lakier nawierzchniowy nakada si na warstw
gruntu, warstw podkadu lub star powok
lakierow.
Przed naoeniem lakieru powierzchnia musi
by przeszlifowana materiaem odpowiednim
do uywanego lakieru.
214_038
Przebieg naprawy samochodu
29
Lakierowanie renowacyjne
Przygotowanie powierzchni do
lakierowania
Aby lakier mia dobr przyczepno, podoe
musi by prawidowo przygotowane.
Najwaniejszymi etapami przygotowania s:
czyszczenie, usuwanie korozji i szlifowanie.
Czyszczenie nadwozia
Pierwsz czynnoci po przyjciu samochodu
lub czci nadwozia do naprawy lakierniczej
jest dokadne umycie wszystkich powierzchni.
Samochd naley przed napraw umy
w caoci.
Powierzchnie przeznaczone do lakierowania
czyci si rodkami odtuszczajcymi (zmywaczami do silikonu), a na koniec przeciera ciereczk antystatyczn.
214_039A
Czyszczenie nadwozia
Usuwanie korozji
Jeeli podczas naprawy nadwozia zostan
usunite fabryczne warstwy ochronne, istnieje
niebezpieczestwo korozji.
Najwiksze zagroenie wystpuje wtedy, gdy
nadwozie nie jest lakierowane bezporednio
po naprawie.
Jeeli pojawi si ogniska korozji, trzeba je
usun przez szlifowanie.
Naley przy tym tak dobra wyrb cierny, by
cakowicie usun korozj, nie zmniejszajc
niepotrzebnie gruboci blachy.
Po przeszlifowaniu mog jednak pozosta niewidoczne ogniska korozji.
Usuwa si je przez pasywacj blachy (nakadanie gruntu antykorozyjnego, np. opartego na
kwanym fosforanie cynku), ktra wytwarza na
jej powierzchni warstw ochronn.
30
Odtuszczanie powierzchni
rodek
odtuszczajcy
(rozpuszczalnik)
214_039
Otuszczanie powierzchni
Szlifowanie podoa
Aby kolejne warstwy miay dobr przyczepno, trzeba nada powierzchni waciw
chropowato.
Robi si to przez szlifowanie wyrobem ciernym o odpowiedniej ziarnistoci.
Do uzyskania pynnych przej pomidzy star
powok lakierow a go blach niezbdne
jest przeszlifowanie krawdzi starej powoki.
Takie krawdzie szlifuje si szlifierk oscylacyjn i papierem o ziarnistoci P80 lub P100.
Szlifowanie krawdzi
przed
po
214_040
Szlifowanie podoa
31
Lakierowanie renowacyjne
Gruntowanie antykorozyjne
Gruntowanie goej blachy
Podczas naprawy lakierniczej naley stara
si na ile jest to technicznie moliwe
odtworzy fabryczne zabezpieczenie antykorozyjne.
podkad
grunt
reaktywny
blacha
32
214_041
Gruntowanie gruntem reaktywnym
podkad
grunt epoksydowy
Wskazwka:
Lakier czy grunt zachowuj swoj aktywno
chemiczn od pooenia a do wyschnicia.
Mona naoy wtedy kolejn, kompatybiln
warstw lakieru metod mokre na mokre,
bez koniecznoci szlifowania warstwy
poprzedniej.
Jeeli lakier utraci aktywno chemiczn,
konieczne jest szlifowanie wykoczeniowe.
Podczas schnicia lakieru mona wyrni
trzy stopnie wyschnicia:
Pyosucho: py nie przykleja si do
powoki lakierowej. Pod wpywem nacisku
na lakierze pozostaj lady.
Sucho montaowa: pomalowan cz
mona zamontowa. Tylko silny nacisk
pozostawia lady na lakierze. Powoka
lakierowa nie jest jeszcze cakowicie utwardzona.
Sucho uytkowa: pomalowana cz
moe by uytkowana zgodnie
z przeznaczeniem albo np. szlifowana.
33
Lakierowanie renowacyjne
Szpachlowanie
Szpachlwka poliestrowa
Szpachlwka powinna by nakadana tylko
cienk warstw. Gruba warstwa szpachlwki,
ktr wyrwnuje si le naprawion blach,
prowadzi do powstawania bdw lakierniczych.
Szpachlwka poliestrowa jest materiaem
dwuskadnikowym.
ywic i utwardzacz (katalizator)
miesza si ze sob tu przed uyciem. Ilo
dodanego utwardzacza musi cile odpowiada wytycznym producenta szpachlwki.
Zazwyczaj s to 2 3 g utwardzacza na 100 g
szpachlwki (2 3 % wagowych).
Utwardzacz jest zabarwiony na czerwono, aby
uatwi dokadne wymieszanie skadnikw.
W szpachlwce po wymieszaniu nie moe by
widocznych czerwonych smug.
Kolejno czynnoci
szpachlwka
poliestrowa
utwardzacz
214_043
34
Szpachlowanie
Sposb naoenia szpachlwki decyduje
o sukcesie caej naprawy lakierniczej.
Dewiza:
Im wicej czasu powicisz na szpachlowanie, tym mniej trzeba bdzie potem szlifowa.
Naprawion blach trzeba odtuci
i przeszlifowa.
Warstwa szpachlwki nie moe by grubsza
ni 400 do 500 m po szlifowaniu.
Szpachlwk poliestrow mona nakada
tylko na blach stalow. Nie ma ona wystarczajcej przyczepnoci do blachy ocynkowanej.
W razie potrzeby naley uywa szpachlwki
uniwersalnej, ktra ma doskona przyczepno zarwno do stali, jak i do powoki cynkowej.
Szpachlwk poliestrow mona te nakada
na grunt epoksydowy.
powoka
cynkowa
szpachlwka
uniwersalna
lakier
Metody szpachlowania
stal
Miejsce do szpachlowania
szpachlwka
standardowa
grunt epoksydowy
214_044
35
Lakierowanie renowacyjne
Szlifowanie szpachlwki
Szpachlwka poliestrowa ma krtki czas
schnicia (ok. 30 min w temperaturze 20 C),
a zatem mona j szlifowa wkrtce po
naoeniu.
Szlifowanie niewystarczajco wyschnitej
szpachlwki ma te same negatywne skutki, co
szpachlwki ze zbyt ma iloci utwardzacza:
zaklejanie wyrobu ciernego przez lepk
ywic.
Przemycie powierzchni rodkiem odtuszczajcym uatwia i przyspiesza szlifowanie
oraz poprawia jego efekty.
szlifierka
pneumatyczna
214_045A
szlifierka
rotacyjna
214_045B
szlifierka
oscylacyjna
214_045C
szlifierka
oscylacyjnorotacyjna
214_045
36
214_045D
Narzdzia do szlifowania maszynowego
przeszlifowana szpachlwka
obszar matowany
214_046
wkniny ciernej
konwencjonalnego wyrobu ciernego
szlifierki
37
Lakierowanie renowacyjne
Podkadowanie
Podkad (zwany take wypeniaczem) tworzy
warstw, na ktr mona naoy lakier
nawierzchniowy. Lakier nawierzchniowy wolno
nakada tylko na podkad lub na star
powok lakierow.
Zadania podkadu
Podkad spenia nastpujce funkcje:
Wyrwnanie drobnych nierwnoci naprawianego obszaru blachy.
Pokrycie warstw gruntu antykorozyjnego
i szpachlwki.
Wytworzenie midzywarstwy, ktra pozwala
uzyska dobry efekt lakierowania
nawierzchniowego.
substancja
bonotwrcza
pigment kryjcy
substancja
bonotwrcza
rozpuszczalnik
rozpuszczalnik
pigment
wypeniajcy
Dwuskadnikowy
podkad
akrylowy
Dwuskadnikowy
lakier akrylowy,
jednowarstwowy
214_047
38
Podkad dwuskadnikowy
Techniki nakadania
Receptury
Waciwy podkad
Standard lub MS
MS
HS
czci wewntrzne
mokre na mokre
mokre na mokre
szlifowalny
dajcy si barwi
39
Lakierowanie renowacyjne
Podkadowanie
W przypadku wymiany elementu lub jego
cakowitej naprawy podkad nakada si na
cay element.
Natomiast po naprawie miejscowej nakada si
podkad tylko na obszar zaszpachlowany
i zagruntowany.
Podkad natryskuje si pistoletem,
wyposaonym w dysz do farb podkadowych
najlepiej w kabinie lakierniczej.
Najlepszy efekt uzyskuje si, stosujc pistolet
niskocinieniowy (typu HVLP = high volumelow pressure = dua objto, niskie cinienie).
Podkadowanie po naprawie
szpachlowanie
szpachlwka
podkadowanie
Podkadowanie po naprawie
szpachlowanie
podkad
podkadowanie
214_048
40
Podkadowanie
Natrysk podkadu
W przypadku podkadw przeznaczonych do
szlifowania trzeba wykona wicej ni jeden
natrysk, by wyrwna nierwnoci powierzchni
materiau.
Na przykad po naprawie czciowej warstwa
podkadu na miejscu szpachlowanym musi by
grubsza, ni na obszarze ssiednim.
Jeeli nakadanych jest kilka warstw podkadu,
kada kolejna warstwa musi pokry mniejszy
obszar, ni warstwa poprzednia.
Przyczyna
Podczas kadego natrysku pistoletem na
obrzeu malowanego obszaru osadza si
mga podkadu.
Jeeli kolejne warstwy podkadu przykryj t
mg, osad zostanie odsonity przez szlifowanie.
Po lakierowaniu takiego miejsca widoczne s
wady, spowodowanych absorpcj (wsikaniem) lakieru nawierzchniowego.
mga podkadu
szlifowanie
wada lakiernicza
(absorpcja lakieru
nawierzchniowego)
214_038
41
Lakierowanie renowacyjne
Szlifowanie podkadu
Warstwa podkadu musi zosta dokadnie
przeszlifowana. Bdy podczas tej operacji s
potem widoczne przez warstw lakieru.
Podkad mona szlifowa dopiero wtedy, gdy
cakowicie wyschnie.
Naley na to zwrci szczegln uwag,
zwaszcza gdy powoka ma wiksz grubo.
Szlifowanie niewyschnitego podkadu pozostawia lady i prowadzi do zaklejania wyrobu
ciernego.
Czas schnicia zaley od rodzaju podkadu
i gruboci powoki moe wynosi od 3 do 12
godzin w temperaturze 20 C.
Wyrb cierny
P240
P80
powierzchnia do szlifowania
3. nakadanie lakieru
214_047A
Widoczne lady szlifowania
42
Szlifowanie stopniowe
Prawidowy przebieg szlifowania podkadu
Wyrb cierny
P80
P240
P150
powierzchnia do szlifowania
Szlifowanie wykaczajce podkadu wykonuje si inaczej przed lakierem jednowarstwowym, a inaczej przed lakierem
dwuwarstwowym.
4. nakadanie lakieru
214_047A
43
44
1.)
Co to jest utlenianie?
Reakcja chemiczna pomidzy dwoma materiaami, podczas ktrej zachodzi wymiana elektronw.
2.)
3.)
4.)
5.)
6.)
Co to jest grunt?
Warstwa antykorozyjna.
7.)
8.)
45
12.) Jaki rodzaj gruntu jest najlepszy do zabezpieczenia wymienionego elementu, ktrego
powierzchnia jest go blach bez warstwy szpachlwki?
46
grunt reaktywny
grunt epoksydowy
aden z wymienionych
Do elementw wewntrznych.
Szlif zgrubny za pomoc P80, szlif wygadzajcy za pomoc P150, szlif wykaczajcy za
pomoc P240.
47
Glosariusz
absorpcja
duplex
elektroda
aceton
elektroforeza
elektroliza
proces zachodzcy w elektrolicie pod wpywem
przepywajcego prdu, prowadzcy do rozkadu elektrolitu
Carborundum
bardzo twardy materia cierny; tworz go ziarna wglika
krzemu lub dwutlenku glinu (aluminium)
celuloza
gwny skadnik ciany komrek rolinnych
estetyczny
pikny, gustowny, wysmakowany
coil
angielski termin, okrelajcy zwj czego; uywany czasami w odniesieniu do zwoju tamy ciernej
farba emulsyjna
cynk
48
fosforany
sole kwasu fosforowego
Mohs
Friedrich Mohs, geolog niemiecki; wprowadzi klasyfikacj mineraw i stworzy w 1812 roku skal twardoci,
nazwan jego imieniem (skala Mohsa)
ogniwo galwaniczne
kataforeza
odmiana elektroforezy, polegajca na ruchu dodatnio
naadowanych czstek w stron katody
katalizator
1) chemia: substancja, ktra ju w bardzo maej iloci
zmienia szybko reakcji chemicznej (najczciej przyspiesza j), nie zuywajc si przy tym; typowymi katalizatorami s np. tlenek wanadu, platyna, rod, nikiel, rne
nadtlenki, wgiel aktywny, kompleksy metaloorganiczne
czy jonity;
2) technika: element ukadu wylotowego silnika spalinowego
rdo prdu elektrycznego, w ktrym energia elektryczna powstaje w wyniku procesw elektrochemicznych; podstawowymi elementami s dwie elektrody
(wykonane ze staego materiau przewodzcego
metalu lub wgla), zanurzone w przewodzcym (wodnym) roztworze elektrolitu; ogniwa suche zawieraj el
nasczony elektrolitem; ogniwa dziel si na pierwotne
(nie nadajce si do regeneracji po wyczerpaniu), popularnie zwane bateriami oraz wtrne (nadajce si do
regeneracji) czyli akumulatory
papier cierny
papier (lub ptno) z przyklejonymi ziarnami cierniwa,
uywany do szlifowania; nazwy handlowe papierw
wywodz si od zastosowanego cierniwa; do szlifowania na mokro podkadu i lakieru uywa si papierw
wodoodpornych
komponenty
czyli inaczej skadniki substancje, z ktrych skada si
materia wieloskadnikowy, np. lakier dwuskadnikowy
pasywacja
chemia: zabieg nadawania powierzchni metalu pasywnoci, w wyniku czego metal staje si stosunkowo odporny
na chemiczne dziaanie rodowiska (rozpuszczanie,
korozj itp.); przepyw prdu lub rodek utleniajcy powoduj powstanie na powierzchni metalu (np. elaza, aluminium, chromu) bardzo cienkiej, niewidzialnej,
nieprzepuszczalnej warstewki, ktra chroni go przed
korozj
kwas akrylowy
perforacja
krystaliczny
lakier
materia malarski wysokiej jakoci; roztwr waciwy lub
koloidalny ciaa staego w rozpuszczalniku, ktry po
naoeniu i wyschniciu tworzy szczeln powok
o dobrej przyczepnoci do podoa
pigment
substancja w formie proszku, rozproszona w spoiwie
wyrobu lakierowego, nadajca mu kolor i niektre inne
waciwoci; pigmenty wystpuj take w tkankach organizmw ywych, przede wszystkim w skrze
polimeryzacja
lepko
tarcie wewntrzne, wasno orodkw ciekych
i gazowych, charakteryzujca ich opr przeciwko pyniciu pod wpywem obcienia; lepko jest uwarunkowana ruchami cieplnymi i oddziaywaniami
midzyczsteczkowymi, ktre przeciwdziaaj wzajemnemu przemieszczaniu si czsteczek cieczy lub gazu
49
Glosariusz
poliuretany
tworzywa sztuczne, powstae w wyniku poliaddycji izocyjanw i alkoholi; maj wszechstronne zastosowanie m.in.
do produkcji wkien, pianek, lakierw
redukcja
chemia: reakcja odwrotna do utleniania, w ktrej atomy
lub czsteczki substancji redukowanej przyjmuj elektrony od innej substancji (substancji redukujcej), ulegajcej tym samym utlenieniu
wglik krzemu
inaczej karborund, suy do produkcji cierniwa i jako
materia ognioodporny
ywice akrylowe
sedymentacja
proces osadzania si pod wpywem siy cikoci
czstek mineralnych i organicznych, niesionych np. przez
wiatr lub wod, w wyniku czego tworz si skay;
w technice tym terminem okrela si oddzielanie czstek
staych od cieczy pod wpywem siy cikoci lub siy
bezwadnoci, prowadzce np. do rozwarstwienia
wyrobu lakierowego w puszce
silikon
zwizek krzemu o znacznej odpornoci na wpywy rodowiska, m.in. wody
silikony
syntetyczne polimery krzemoorganiczne; wykazuj du
odporno termiczn i chemiczn oraz hydrofobowo;
znajduj szerokie zastosowanie np. oleje silikonowe (silikony o krtkich czsteczkach acuchowych) jako oleje
hydrauliczne, oleje smarowe, rodki przeciwpienice,
rodki impregnujce do tkanin i papieru a smary silikonowe (silikony o dugich czsteczkach acuchowych)
jako smary oraz w farmacji jako podoa do produkcji
maci;
kauczuk silikonowy (zwizek o dugich czsteczkach
acuchowych, wulkanizowanych nadtlenkami) suy jako
elastyczny materia izolacyjny, odporny na wpywy rodowiska oraz dziaanie kwasw i zasad; ywice silikonowe
(zwizki o silnie usieciowionych czsteczkach) s stosowane do wyrobu izolacji elektrycznych oraz jako substancja bonotwrcza lakierw odpornych na wysok
temperatur
stearynian
sl kwasu stearynowego
utlenianie
utlenianiem (oksydacj) nazywamy reakcj chemiczn
pierwiastkw lub zwizkw chemicznych z tlenem (np.
50
ywice sztuczne, polimery pochodnych kwasu akrylowego; tworz bezbarwn, termoplastyczn mas
ywice epoksydowe
chemoutwardzalne, gstopynne ciecze lub ciaa stae;
uywane do zalewania elementw elektrycznych oraz do
produkcji lakierw
51
214
2:1
10
2:1
2:1
2:1
10
+10%
10
+5%
10
+10%
+5%
10
2:1
10
+20%
+10%
+20%
10
8
+10%
8
10
10
+20%
+5%
+20%
10
8
7
7
9
9
6
7
7
10
0
9
9
5
6
9
6
10
8
5
9
5
6
9
6
5
8
7
4
8
6
4
6
10
4
6
5
7
5
8
4
6
5
7
10
8
6
3
5
3
4
3
4
3
5
3
2
3
2
2
2
1
1
1
2
2
2
1
1
000.5010.41.00
2
1
2
1
1
000.5010.41.00
000.5010.70 00
52
1
1
000.5010.70 00