60 yl sonra Trkiye'den talep: Yzlein!

30/08/2015 06:35
Merkezi Atina'da bulunan stanbullu Rumlarn Evrensel Federasyonu, 6-7 Eyll'n
60. yldnmnde, TBMM Bakan smet Ylmaz ve Meclis'te grubu bulunan siyasi
partilerin grup bakanlklarna dileke yazarak 'resmi destek' talebinde bulundu
Haber: SERDAR KORUCU / Arivi

RADKAL 6-7 Eyll 1955te yaanan pogromun ardndan Rum toplumundan

knama ve resmi destek talebi geldi. Merkezi Atinada bulunan ve eitli
lkelere dalm olan stanbullu Rumlar temsil eden stanbullu Rumlarn
Evrensel Federasyonu, 6-7 Eylln 60. yl dnmnde, TBMM Bakan
smet Ylmaz ve Mecliste grubu bulunan siyasi partilerin grup bakanlklarna
dileke yazd.
Federasyonun Bakan Nikolaos Uzunolu, O dnem yaananlar iin her
kesim empati kurmal diyor, bugn stanbullu Rumlarn yzde 98inin
diasporada yaamak zorunda kaldn ifade ediyor. 10 yl sonra Rum nfusu
500 kiiden az kalr ve tarihe karr diyen Uzunolu stanbula dn

projesinden

mitli. Bu kapsamda 20

stanbul Rum kkenli Yunanistan vatanda gencin bu Austos aynda

Trkiyeye geldiini, atalarnn mekanlarn ziyaret ettiini, Trke ve
KOSGEBin destei ile giriimcilik dersleri ald mjdesini paylayor ve
ekliyor: Yeterli say deil ancak bu proje devam ederse, Rum genlerin
dn salanrsa stanbulda Rum cemaati varln srdrebilir.
stanbuldan kopartlan Rumlar neden 6-7 Eylln yldnmnde bu
bavuruda bulunuldu? Ne de olsa altn vuru 1964te yaanmt
Doru ancak 6-7 Eyll bir tek olay deil. Bir sembol. Rumlarn bana gelenleri
konumaya baladmzda 1923ten de nceye gitmemiz gerekir. Arada net
bir snr yok. Ancak 6-7 Eylln zel bir yan var. Byk bir iddet ieriyor ve
bu ok ak grlyor.
Ancak yine de bu pogrom stanbullu Rumlar ehirlerinden
kopartamyor. Bunun altnda ne var?
6-7 Eyll byk bir projenin parasyd. Ancak yaandnda toplumun yzde
10u gidiyor. Rumlar zorla gnderilmedike topraklarndan ayrlmyor. Bunu da
1964 ylnda yayorlar. Rafta olan bir konu etabli gndeme getiriliyor, bu
topraklarda doup byyen ancak Yunan tebaasna sahip olduklar iin arada
anlama ile oturabilen Rumlar snrdna kartlyor.

Bu sre nasl bir travma yaratyor?

Bizim Rumcada Karata sendromu dediimiz bir travma yayorlar. Bu
srete stanbulda yaadklarn unutmaya altlar. Topraklarna dnmek
onlar iin o kadar imkansz grld ki unutmann tek are olduuna inandlar.
Bunu her Trkiyeye baktklarnda lkede artan basklar da destekledi. 1974te
Kbrstaki sava, Patrikhaneyi hedef alan saldrlar Bunlarn hepsi korkular
artrd. Sonunca Trkiyede yaanamayacana inanld.
Bu rakamlara nasl yansd?
stanbulda 1974te 15 bini bulunan Rum nfusu, 1990larda 4-5 bin kald.
Rakamlar bize yaananlarn fotorafn ekmemize yaryor.
Rumlar diasporada nasl bir hayat karlad?
Zordu. Ama yine de kltrlerini yaatmaya altlar. Yunanistan, Almanya ve
ABD gibi gittikleri lkelerde stanbulda olduu gibi cemiyetler kurdular. Bu
cemiyetlerde 6-7 Eyll acyla andlar. Ama hibir zaman geri dnmeyi
dnmediler.
stanbulda olmayan stanbullu Rumlarda bu iin umut artt m?
Hepsi iin deil. Bugn ABDdeki Rumlara sorarsanz onlar iin hala
Trkiyeye geri dnmek imkansz. Ama biz gelimeleri gryoruz. 10 yl nce
kurduumuz federasyonla atmosferin deitiini fark ediyoruz. Bu nedenle de
stanbuldaki haklarmz elde etmek ve gen nesillerin burada yaamasn
istiyoruz. Eer bu olmazsa 10 yl sonra Rum nfusu 500 kiiden az kalr ve
tarihe karr. Halbuki stanbullu Rum toplumu sadece stanbulda yaayanlar

deil. Yzde 98i bu ehirde yaamyor. Bu say 1960lar gznne alrsak en

az 100 bin civarnda

Nasl bir geri dn olabilir?

Vatandalk haklarnn geri verilmesi gerekiyor. Mesela 1964te baba Yunan
tebaalysa tm aile snrdna kmak zorunda kald. Annenin vatandal
zerinden de ocuklara hak tannmad. Bugn 1963ten 1980e kadar doan
ocuklarn anne tarafndan vatandalk alabilmesi iin allyor. Dileri
Bakan Yardmcs Sayn Naci Korudan bu talebimiz oldu. Sorun zld
dediler ama baz kere zlmediini gryoruz.
Trkiyenin iznini alarak baka vatandala geenler iin verilen Mavi
Kart Rumlara verildi mi?
Bu da son devirde zmeye altmz bir problem . Almanyadaki
Trkiyelilere bu hak tannyor. Ancak Bulgaristan, Yunanistan ve Romanya bir
genelge ile darda braklyor. Halbuki yasa genel olarak hibir istisna
brakmyor.
Sizin yurtdndaki stanbullu Rum genlerinin dnmesi iin projeniz var
m?
Babakanla bal Yurtd Trkler ve Akraba Topluluklar Bakanlnn
destekledii stanbula dn adl bir projemiz var. Austos aynda 20 gen
gelerek youn Trke ders ald, KOSGEBin giriimcilik seminerlerine katld.
Bu sabah da Atinaya dnyorlar. Bu gibi daha uzun sreli ve geni kapsaml
projelerin hayata geirilmesi gerekiyor. YTB ve KOSGEB kurumlarna
verdikleri destek iin teekkr ediyoruz. Yeterli say olmasa da bu pilot bir

proje ve devam ederek genlerin dn salanrsa stanbulda Rum cemaati

varln srdrebilir. Buna ek olarak Hkmet yetkililerine dnyann birok
lkesinde bulunan stanbullu Rum bilim insanlarnn destei ile aratrma
enstitsnn kurulmasn nerdik. Bu ensittler renci yokluu sebebinden
kapanm olan okullarda barndarlabilir ve bu gibi giriimler stanbula
Dn projesine destek verebilir.

6-7 Eyll ve sonrasnn brakt dier sorunlar nasl zeceksiniz?

ok nemli pek ok sorun var. Mlkiyet gibi. Byk bir kesim stanbuldan
panik halinde ayrlrken kimse mal mlk dnmedi. Ne olduklarn takip bile
etmeye korktu. Emlak esnaf da bunu istismar etmeye alt. Kamu
Badenetilii yaanann artk farknda, sorunun ciddiyeti anlald. Fakat
ortada 40-50 yllk bir zaman am problemi de bulunuyor. Bu sorunun
zlmesi gerekiyor.
Genler gelse de okullar iin altyap hazr m?
Rum okullar iin iyi gelimeler yaand. mer Dinerin Milli Eitim Bakan
olduu dnemde kendisi ile de grmtk. Eskiden ben Trkiyeye gelsem
de ocuum, torunum okula gidemiyordu imdi misafir renci stats ile
okula kayt yaptrabiliyor.
mroz/Gkeadada da ilkokulun ardndan ortaokul ve lise alyor.
Evet, bu kapsamda iyi gelimeler var. Rum okullarna maddi destek de
verilmeye baland. Sembolik de olsa nemli. Okullarmzda atmosfer de
deiti. Eskiden Milli Eitim Bakanl tarafndan atanan yardmc mdrler

ileri zorlatrrd, imdi kolaylatryorlar ve okullarn sorunlarn zmeye

alyorlar.
Fakat zlemeyen sorunlar da var. zellikle vakflar cephesinde.
Aznlk Vakflar Temsilcilii kurulduktan sonra iki dnem bu
sorumluluu stlenen Laki Vingas seimlerin yaplmas iin istifa bile
etti ama deiiklie gidilmedi.
Evet. Babakan Yardmcs Blent Arn Bir ay sonra kartrz dedi Vingas
grevine dnmeye ikna etti ama dediini yapamad. Bu ok byk bir sorun.
Babakan ile de bu problemi paylatm. Byk vakflarn zerine oturan baz
kiiler gayri kanuni giriimlerle seimleri durduruyor. in ilginci bu kiiler
kanunun da stne kabiliyor.
Bizim iin ok nemli manevi deeri olan bir sorunumuz da, mehur Der
Saadet Rum Edebiyat Cemiyetinin 1862-1923 yllar arasnda oluturulan ok
deerli kitaplarnn ve Bizans-Osmanl evraklarnn bulunduu arivinin
stanbulda, bizim de desteimizle alacak bir mzeye tanmas. Bu kitaplar
ve ariv Cemiyet 1923 yllnda kapatlnda Ankaraya tanm ve bu
kitaplar, evraklar birok ktphaneye datlmt. Bu konuda Dileri
Bakanlna detayl nerilerimiz sunuldu.

Tm bu tablo ortadayken 6-7 Eyll ile yzleilebilir mi?

Bunun iin bavurduk. Hala failleri karanlkta. 6-7 Eyll iin Yassada
Mahkemesi yaplm olsa da bu olaanst koullarda bir mahkeme, temyizi
de yok. Ona mahkeme demek zor. yle ki Selanikteki provokasyonu yapan
bile darya kabildi. Zaten 2012deki TBMM Darbe ve Muhtralar Aratrma

Komisyonunu raporunda da 6-7 Eylln Trkiyedeki anti-demokratik

gelimelerin ilk adm olduu tespiti yapld.
Bugnk siyasetten umutlu musunuz?
Geen sene Babakan Ahmet Davutolu ile konutuk, konunun tm
inceliklerini biliyor. CHP lideri ile de Atinada da, Ankarada da temas kurduk.
HDP de konuyu soru nergesi ile Meclis gndemine tad. Toplumdaki her
kesimin bizimle empati kurabilmesi gerekli. Rumlarn problemleri d politika
sorunu deil. Zaten Rumlarn zerine bir plan gelitirilmi. Bu Yunanistan ile
ilikiler gerginletiinde devreye girmi. Her kesim antidemokratik koullardan,
insan haklar ihlallerinden payn ald.