Kthe Hubner milczaa przez 60 lat.

Wreszcie zacza mwi:

Tak, bya ostatni opiekunk dzieci Goebbelsw. Poegnaa je
przeczuwajc, e wkrtce umr z woli swoich rodzicw i nic nie
moga na to poradzi.
Profil Kthe Hubner odcina si nieznacznie na tle mroku kinowej sali.
Crka patrzya na matk z trosk zastanawiajc si czy wspomnienia
nie bd zbyt bolesne, ale 84-letnia Kthe pozostaa nieporuszona. Z
histori, ktra toczya si wanie na ekranie nie miaa nic wsplnego.
W filmie "Upadek" (z 2004 r.) wszystkie dzieci byy jasnowose i
niebieskoookie, a przecie dobrze pamitaa, e z szeciorga
rodzestwa Helga, Helmut i Hilda mieli ciemne wosy i piwne oczy
swojego ojca. Tam na ekranie byli tylko aktorzy, a nie dzieci, ktre
znaa. Ona miaa swoj wasn opowie zakoczon w domu w
Berlinie przy Herman Goering Strasse 22 kwietnia 1945 roku. Przed
oczami stana jej twarz 9-letniego Helmuta, ktry w tamtej chwili
umiecha si radonie pytajc: Hbi, zejdziesz z nami do bunkra
Fhrera?

Nowa praca Kthe

Nie chciaa tej nowej pracy bo jako kierowniczka w pokazowym,
niemieckim przedszkolu dobrze zarabiaa i lubia swoje zajcie, ale nie
sposb byo odmwi wezwaniu ze strony Narodowosocjalistycznej
Dobroczynnoci, organizacji charytatywnej, ktrej podlegay wszystkie
niemieckie przedszkola. Jesieni 1943 r. w domu przy Goering Strasse
w Berlinie przyj j najpierw dr Werner Naumann, lekarz, a jak mwili
niektrzy - ostatnia wielka mio Magdy Goebbels, potajemna i
niespeniona. Kthe mu si spodobaa, wiec zostaa przedstawiona
nowej chlebodawczyni - wysokiej, bardzo eleganckiej blondynce, na
pierwszy rzut oka sympatycznej i przystpnej, ktra nie stwarzaa
zbdnego dystansu. Par dni potem 1 listopada 1943 r. Kthe wysiada
na dworcu w Wandlitz i zostaa dowieziona do rezydencji Waldhof,
drewnianego domu w stylu rustykalnym, pooonego wrd lasw, nad
jeziorem Bogensee gdzie rozpocza prac jako opiekunka trjki
najstarszych dzieci Magdy i Josepha Goebbelsw. Miaa 23 lata. Jej
podopieczni: Helga, Hilda i Helmut odpowiednio 11, 9 i 8 lat.
Odgosy burzy
Dzie jest ciepy i soneczny. Dzieci siedz w ogrodzie w wiklinowych
fotelach: Helga i Hedda trzymaj na kolanach lalki, Helmut pochyla
si nad stoem z talerzem owocw w rce, Hilda bawi si z maym

czarnym jamniczkiem. Dziewczynki maj staranie uoone wosy,

wyprasowane sukienki i biae podkolanwki, chopiec nosi jasn
marynark, a jego modnie przystrzyona czupryna lni w socu.
Zdjcie, ktre zachowaa Kthe w swoim prywatnym archiwum
przypomina wycinek z katalogu mody, ale tak wanie wygldao
codzienne ycie nad Bogensee - spokj, bezpieczestwo, elegancja.
Tymczasem w III Rzeszy trwaa ju ogoszona przez Hitlera w styczniu
1943 r. wojna totalna, ktra oznaczaa zaangaowanie caego
spoeczestwa i wszelkich rodkw majcych prowadzi do zwycistwa.
Zaufany czowiek Hitlera, minister propagandy i owiecenia
publicznego, czonek cisego kierownictwa partii NSDAP, Joseph
Goebbels, kaza ewakuowa z Berlina blisko 400 tysicy dzieci gwnie
do Austrii i na lsk, gdzie miay by mniej naraone na
bombardowania alianckich samolotw, ale ich matki musiay zosta w
stolicy, eby nadal suy Fuhrerowi. Berliczycy wkrtce mieli si
dowiedzie jak to jest ukrywa si w piwnicach.
Swoj rodzin minister przewiz nad Bogensee gdzie dzieci
przebyway w towarzystwie opiekunek - Kthe, i nieco starszej, 56
letniej pani Stoeder, bo Magda rzadko bywaa w domu. Jak wspominaa
Kthe - nie wiedzie czemu, czsto podrowaa do Berlina, na "jakie
proszone herbatki" albo do ma, i jedzia tam nawet pod gradem
bomb. Dzieci syszc odgosy nadlatujcych samolotw i
bombardowania mylay, e to burza. Dlaczego nie pada deszcz? pytay po kolejnym uderzeniu "gromu".
Wynocha std!
Joseph Goebbels nad Bogensee przyjeda rzadko, ale kiedy si
pojawia, jego crki i syn bardzo si cieszyli - wybiegali mu na
spotkanie, przytulalali, caowali. Zapisywa w pamitniku: "Wszystkie
s takie sodkie. Jake czowiek moe si przywiza do takich maych,
nieznaczcych istot!"
Goebbels by niski, bardzo drobny, chudy. W dziecistwie
przeszed zapalenie szpiku kostnego, w efekcie czego jego prawa gole
przestaa rosn, a stopa zostaa le uksztatowana i minister utyka.
Niepenosprawno bya le widziana w III Rzeszy, wic w wersji
oficjalnej mia wypadek. Ale kiedy siedzia za stoem - uwaa Kthe wyglda imponujco. Docenia fakt, e kiedy minister pojawia si w
domu polityka i sprawy pastwa schodziy na dalszy plan, a on sam
powica si rodzinie, wie jednak, e ludzie bd si dziwi jej dobrym
wspomnieniom, bo trudno si spodziewa ludzkich odruchw po
czowieku, ktry jest odpowiedzialny za mier i cierpienie milionw
ludzi.
Przyszed jednak dzie, kiedy Goebbels pokaza w domu
inn twarz.

Rodzina jada akurat lunch. Przy stole siedzay take dwie opiekunki i
adiutanci ministra. Po obiedzie Goebbels zacz przekomarza si z
dziemi. Czsto to robi starajc si je zmobilizowa, eby mu si
przeciwstawiy. Zaleao mu szczeglnie na tym, eby zmieni
Helmuta, wyrwa go ze wiata wyobrani, sprowadzi na ziemi, eby
by mniej marzycielski, ufny, uprzejmy. Syn ministra Hitlera powinien
by przecie bardziej wojowniczy i mski.
Goebbels biega za dziemi wok stou. Dziewczynki uciekay z
piskiem, a Helmut wszed pod st i zapa ojca za szpotaw stop. Ten
si przewrci i wrzasn : "Wynocha std". Wybiegli wszyscy, cznie
z adiutantami, ale Helmut zosta eby odebra stosown reprymend.
Przemowom nie byo koca. Kthe idc do kuchni mrukna pod
nosem: "Szef jest sadyst" i ju za chwil kto mu o tym donis, wic
Goebbels wezwa j na rozmow. Ale ona nie daa si zbi z pantayku:
najpierw podpuszcza Helmuta, a gdy ten pokaza wreszcie troch
sprytu i siy, brutalnie go potpi. "To co zrobi pan Helmutowi byo
niesprawiedliwe" powiedziaa odwanie. "Zapewne tylko fakt, e
stanam w obronie jego syna, powstrzyma go przed przykadnym
ukaraniem mnie. Gdzie bym wyldowaa po takiej wypowiedzi?" zastanawia si.
Wymuszona ugoda
Kiedy Kthe poznaje Goebbelsw, Magda i Joseph maj ju za sob
maeski kryzys, do ktrego doszo w 1938 r. z powodu uwikania si
Josepha w romans z czesk aktork Ld Baarov. Interweniowa wtedy
sam Hitler, ktry wymusi na maonkach ugod: aktorka zniknie, ale
jeli Magda, po roku nadal bdzie da rozwodu, Joseph wemie ca
win na siebie, a jego ona dostanie ich majtek na pwyspie
Schwanenwerder, opiek nad dziemi i przyzwoite alimenty.
Maestwo przetrwao, a przypiecztowaniem tej zgody byy narodziny
ich najmodszej crki, Heidi, w 1940 r.
Kthe zauwaa, e Goebbelsowie s dla siebie niezwykle uprzejmi.
Minister zwraca si do ony "cukiereczku", a ona odwzajemnia si
umiechem, wic dzieci nie maj prawa niczego zauway.
Szstka rodzestwa ma jeszcze starszego przyrodniego brata Haralda,
ktry suy w Luftwaffe, syna Magdy z jej pierwszego maestwa z
przemysowcem Guntherem Quandtem. W domu nikt nie robi
tajemnicy z tego, e Magda miaa kiedy innego ma. Helga i Hilda
lubi oglda stare zdjcia, ktre wycigaj z sekretarzyka matki, kiedy
ta jest akurat w Berlinie, rozkadaj je na pododze i namiewaj si z
"dziadka Gunthera", starszego od Magdy o 20 lat. Kiedy wojna bdzie
si zbliaa ku kocowi, Gunther Quandt zaoferuje byej onie pomoc w
ucieczce z Berlina wraz z dziemi, dom w Szwajcarii i pienidze na
utrzymanie, ale ona odmwi.

Ambicja przede wszystkim

Dni nad Bogensee pyny powoli i monotonnie: dzieci wstaway okoo
sidmej, jady niadanie i jechay do szkoy powszechnej w Wandlitz.
Uczenie ich nie naleao wic do obowizkw Kthe, cho zdarzyo si,
e udzielia kilku korepetycji Helmutowi, ktrego bardzo lubia.
Chopiec by delikatny, dziewczcy, niezbyt ambitny. Kthe czsto go
pocieszaa nazywajc swoim braciszkiem, bo tak jak jej prawdziwy
brat chopiec obchodzi urodziny 2 padziernika. Tymczasem Goebbels
mia spore wymagania jeli chodzi o edukacj swoich dzieci, dlatego
pewnego dnia uzgodniono, e Kthe pomoe Helmutowi w nauce.
"Okazao si e dziki temu przeszed do nastpnej klasy" - wspomina.
Co za szczcie dla niego i nauczycieli, bo nie wiem jak zareagowaby
Goebbels, gdyby jego syn nie otrzyma promocji.
Kiedy starsze rodzestwo jest w szkole, modsze dziewczynki: Hedda,
Holde i Heidi spdzaj czas w domu albo w ogrodzie. W posiadoci s
psy, koty, konie, wic dzieci nigdy si nie nudz.
Pod koniec wojny dom Goebbelsw z koniecznoci prowadzony jest
oszczdnie. "W tamtym czasie ylimy z kartek ywnociowych - mwi
Kthe. Jeli chodzi o dzieci, trjka mniejszych otrzymywaa nieco wicej
talonw, a wiksze troch mniej. Kade dziecko miao w lodwce swoj
przegrdk, do ktrej samo wstawiao swoje rzeczy. Dziki temu po
sposobie dysponowania jedzeniem mona byo do dobrze pozna ich
rne charaktery. Jedno mwio, e zaoszczdzi troch chleba na
pniej, eby zje grub kromk posmarowan masem, a drugie
zjadao wszystko od razu.
Jako opiekunce dzieci Gobbelsw Kthe powodzio si nieco gorzej ni
w czasach kiedy kierowaa przedszkolem. Dostawaa 350 reichsmarek,
z czego potrcano jej jeszcze koszty zakwaterowania i utrzymania,
wic pensja bya nisza. Ostatecznie jednak cieszya si, e mieszka
daleko za miastem. Poza tym bardzo lubia dzieci i miaa dobry kontakt
z Magd. Kiedy w 1944 r. wychodzia za m ona ministra podarowaa
jej swoje buty, a w licie z yczeniami pisaa: Niech mi bdzie wolno
podzikowa za ca mio i wielk trosk oraz za wspaniae wesoe
usposobienie, jakimi zawsze obdarowywaa pani mnie i moje dzieci. (...)
jest mi jednak nieco ciko na sercu, poniewa musz si liczy z tym,
e pani strac, a jest pani nie tylko dobr opiekunk dla moich dzieci,
lecz take przypada mi pani do gustu jako czowiek!". Dzieci pisay, e
ycz "kochanej Hubi" wiele szczcia i wspaniaej podry polubnej
nad Batyk, a take maj nadziej, e lampa, ktr dostaa w prezencie
bdzie si jej podobaa. Kthe przechowuje te listy do dzi.
Dzieci jako propaganda
W lesie nad Bogensee, niewielki dom z drewnianych bali zajmuje matka

Magdy, Auguste Behrend, ktra spotyka si z crk gwnie w

weekendy i razem ukadaj pasjanse, a take matka i siostra pana
domu, wic w kad niedziel Kthe bierze dzieci i id razem odwiedzi
babcie, eby popiewa im piosenki. Ten rodzinny zwyczaj zrcznie
wykorzysta ich ojciec w jednym z filmw propagandowych - cay nard
bdzie si wzrusza widzc jak dziewczynki z kokardkami we wosach i
uroczy chopczyk piewaj ojcu serenad w dniu jego urodzin. W
sumie Helga, Hilda, Helmut, Holdi, Hedda i Heidi wystpiy w
kilkudziesiciu filmach propagandowych, na ktrych opowiaday o
swoim yciu, pomagay mamie, bawiy si lub pieway. Raz nawet
Goebbels skorzysta z ukrytej kamery, eby sfilmowa swoje, liczne,
zdrowe crki i syna, i pokaza je jako kontrast w filmie promujcym
eutanazj chorych i niepenosprawnych dzieci. Pod koniec 1944 r.
przeszed sam siebie - postanowi zapisa na tamie wizyt swoich
najstarszych crek: Helgi i Hildy w szpitalu wojskowym, ale widzc e
ogldanie ciko rannych, okaleczonych i umierajcych onierzy, jest
dla dziewczynek zbyt trudne, wycofa si z tego pomysu.
auj, e si urodziem
W 1943 r. Magda ma powane kopoty zdrowotne: problemy z sercem,
kamic linianek, do ktrej dochodzi zapalenie nerwu trjdzielnego.
Wiele czasu spdza w szpitalach, po operacji ma znieksztacon praw
poow twarzy. W 1944 r. jest psychicznie zaamana, tym bardziej, e
Goebbels dzieli si z ni najgorszymi informacjami, wic jego ona wie
ju, e wojny nie da si wygra. Caymi godzinami sucha opery Glucka
"Orfeusz i Eurydyka", a potem i piewa na gos fragmenty: "auj, e
si urodziem. Biada, e yj na tym wiecie".
Kthe i starsze dziewczynki wiedz, e nie jest z ni najlepiej. 20 lipca
1944 r. Magda jest w sanatorium w Drenie, wic to Kthe zabiera
Helg i Hild do dentysty w Berlinie. W poudnie dziewczynki jedz
obiad z ojcem kiedy ten zostaje powiadomiony o zamachu na Hitlera w
Wilczym Szacu. Opiekunka natychmiast wraca z dziemi nad
Bogensee i ma przykazane trzyma jzyk za zbami. Jest jedn z
pierwszych osb, ktra wie co si wanie wydarzyo.
Od tego czasu napicie w domu Goebbelsw tylko narasta. Helga
zaczyna zadawa niewygodne pytania - czy uda si wygra wojn, co
si stanie z ni, z rodzestwem, z rodzicami? Matka pociesza j tymi
samymi sowami, ktre usyszaa od Hitlera, e na gwiazdk Fuhrer
podaruje narodowi niemieckiemu wielkie zwycistwo, ale Helga,
zreszt tak jak Magda, nie wydaje si przekonana.
Ostatnie Boe Narodzenie Goebbelsw w 1944 r. byo jeszcze
wzgldnie normalne. Staa choinka ozdobiona prawdziwym, biaymi
wieczkami, bombkami i gwiazdkami, a Magda przebrana za Mikoaja
rozdaa dzieciom drobne prezenty "Panowa rodzinny nastrj, wszyscy

bylimy w wielkiej sali i piewalimy piosenki, a Magda graa na

pianinie" - wspomina Kthe i dodaje, e Goebbels mia zy w oczach,
kiedy 6-letnia Hedda recytowaa szczebioczcym gosikiem:
Znw musi sta si wiato,
Po tym ciemnych dniach
Nie pytajcie nas
Czy my to widzimy (...)
Sylwestra nikt nie obchodzi. Kthe pooya dzieci spa jak zwykle,
jakby nie byo ju czego sobie yczy.
W styczniu 1945 rodzina przeprowadzia si na pwysep
Schwanenwerder, do duzej rodzinnej willi Goebbelsw gdzie byo
troch bezpieczniej., bo do Berlina zbliali si ju alianci. Geobbels
podarowa swoim dzieciom kucyka i powz, wic szstka rodzestwa
znowu beztrosko si bawia. Par miesicy pniej, w marcu wszsycy
ju wiedzieli, e Goebbels zostanie z Hitlerem do koca. Magda z
dziemi mogli wyjecha.
Wemiemy dzieci
Jednak Magda odmwia wyjazdu. Pogoska, e chce odebra ycie
sobie i dzieciom zszokowaa nawet najblisze otoczenie Goebbelsw.
Albert Speer - minister do spraw zbroje, prosi, eby skorzystaa z jego
pomocy, chci nawet podstawi jej bark z zaog i zapasami
ywnoci, eby moga z dziemi wydosta si z Berlina drog wodn,
ale Magda si nie zgadzia.
W licie do swojej byej szwagierki i przyjaciki Ello Quandt pisaa:
System, ktry ja te reprezentowaam czyni niewypowiedziane
okruciestwa. Na wiecie zebrao si tak wielkie pragnienie zemsty...
Nie mog inaczej, musz zabra ze sob dzieci, musz! Oboje z
Goebbelsem martwili si, e dzieci wpadn w rce Stalina. Magda
mwia te Ello, e jej dzieci s zbyt dobre, eby miay y w wiecie
bez narodowego socjalizmu. Nie przyjmowaa nawet sugestii Hitlera,
e powinna wyjecha.
Magd Goebbels fascynowa buddyzm - przypomina sobie Kthe uwaaa wic, e wszyscy narodz si powtrnie i ich ycie bdzie
jeszcze pikniejsze.
21 kwietnia Magda jest w Berlinie i posya po dzieci. Mog wzi ze
sob troch ubra i po jednej zabawce, nic wicej. Kathe jest wwczas
w odwiedzinach u rodziny i do Berlina, na Hermann Goering Strasse,
przyjeda w ostatniej chwili, wic moe ju tylko poegna si z

dziemi, ktre wraz z rodzicami przenosz si do bunkra Hitlera. Wie,

e nigdy wicej nie zobaczy swoich podopiecznych, bo ich matka, tak
jak Fuhrer wybraa drog w jedn stron . O tym co si wydarzyo
pniej dowie si ju po wojnie.
10 dni w bunkrze
Swoje ostatnie 10 dni ycia dzieci Magdy i Josepha Goebbelsw spdz
w betonowych korytarzach pod ziemi, bawic si z Blondi,
biszkoptow suk Hitlera. Fuhrer zawsze bardzo je lubi, wic i teraz
chtnie je widuje czstujc gorc czekolad.
W ostatniej chwili do wyjazdu prbuje namwi Magd jego szofer,
Erich Kempka, i pilotka Hanna Reitsch, ktra mwi : Na miy Bg, pani
Goebbels, nawet gdybym miaa wylatywa 20 razy, by wydosta dzieci,
nie mog tu zosta", ale Goebbelsowie s nieugici. Magda w
rozmowie z Kempk przez chwil si waha, ale pojawia si jej m:"
Moja ona ma prawo wyjecha - mwi - ale ja zostan z Fuhrerem."
Magda spuszcza gow i odmawia Kempce.
Nie wiadomo, co wiedz modsze dzieci, ale Helga przeczuwa co si
stanie. Wiele razy prosi, aby wolno jej byo opuci bunkier, mwi, e
nie chce umiera.
30 kwietnia 1945 r. Hitler i Ewa Braun popeniaj samobjstwo, a dzie
pniej Goebbelsowie s przygotowani, eby zrobi to samo. Prosz
adiutantw o przygotowanie miejsca na spalenie ich zwok, ale
najpierw matka musi zaj si dziemi. Po poudniu, okoo 17.00 caa
szstka ma ju na sobie nocne koszule, a ordynans przynosi im na tacy
sze filianek kakao, w ktrym prawdopodobnie jest rodek nasenny.
Wedug innych rde - stomatolog dr Helmut Kunz wstrzykuje im
morfin, odmawia jednak podania cyjanku, wic Magda wzywa
kolejnego lekarza dr Ludwika Stumpfeggera, id razem do pokoju
dzieci i po kolei wkadaj im do ust kapsuki z kwasem pruskim.
Potem Magda schodzi na d, siada przy stole i zaczyna ustawia
pasjansa, a wreszcie wsparta na ramieniu ma wychodzi na
powierzchni. Zaywa cyjanek, Goebbels strzela sobie w gow.
Obdukcja cia szeciorga dzieci, ktre znajduj w bunkrze Hitlera
czerwonoarmici, wykazuje, e zostay otrute cyjankiem, i e Helga
miaa na twarzy wiee siniaki, jakby zmuszono j si do poknicia
trucizny.
W tym momencie Kathe jest ju w drodze z Berlina na zachd Niemiec.
Przeyje wojn, straci ma i powtrnie wyjdzie za m, za wdowca,
ojca trjki dzieci. Dlaczego przywoaa tamte wspomnienia dopiero po
kilkudziesiciu latach? Wszyscy w kocu zaczli mwi, pojawio si
tylu wiadkw, uznaa, e te powinna da wiadectwo. Pki jeszcze

pami jej nie zawodzi.

Korzystaam z : Petra Fohrmann Wemiemy ze sob dzieci. Ostatnie

lata ycia rodziny Goebbelsw.