1.

Metody otrzymywania odleww:

a. grawitacyjne
w formach jednorazowych
w formach piaskowych
formowanie w gruncie i wzornikami
formowanie w rdzeniach
formowanie na sucho
formowanie na wilgotno
formowanie pod wysokimi naciskami
proces CO2
proces CMS (cieke masy samoutwardzalne)
formowanie w masach cementowych
formowanie w ywicznych masach samoutwardzalnych
formowanie w ywicznych masach termoutwardzalnych
formownie skorupowe
w formach ceramicznych i ogniotrwaych
proces wytapianych modeli
proces Showa
odlewanie w innych formach ceramicznych
formowanie w masach ogniotrwaych
w formach trwaych
w formach metalowych (kokilach)
odlewanie cige i pcige
w formach ptrwaych i trwaych niemetalowych
specjalne metody odlewania w kokilach
b. cinieniowe
odlewanie pod cinieniem
specjalne metody odlewania pod cinieniem
odlewanie odrodkowe
metody pod niskim cinieniem
odlewanie prniowo-cinieniowe
2. Etapy procesu wytwarzania odleww piaskowych:
1) dzia Gwnego Konstruktora (rysunek konstrukcyjny)
2) dzia Gwnego Metalurga lub Technologa (rysunki surowego odlewu, modeli, rdzennic I
oprzyrzdowania, instrukcje)
3) modelarnia I narzdziownia (modele, rdzennice, oprzyrzdowanie)
4) magazyn modeli I oprzyrzdowania (oprzyrzdowanie, rdzennice, instrukcje)
5) materiay I skay materiaw I surowcw (piaski formierskie I kwarcowe, glinki, spoiwa, dodatki)
6) przygotowanie masy formierskiej I rdzeniowej (masa rdzeniowa)
7) rdzeniarnia (przygotowanie rdzeni)
8) formiernia (przygotowanie form)
9) piece do topienia (do ktrego wchodz surwki, zom, topniki, paliwo lub energia, a powstaje w nich
cieky metal)
10) skadanie I zlewanie form (formy zalane ciekym metalem, krzepnicie I stygnicie odleww)
11) wybijanie form i rdzeni z odleww
12) oczyszczalnia odleww
13) obrbka cieplna odleww
14) kontrola techniczna
15) malarnia i powoki antykorozyjne
16) magazyn odleww

3. Odlewanie kokilowe.
Jest to process wykonywania odleww w formach metalowych (kokilowych), przy ewentualnym
zastosowaniu rdzeni metalowych lub piaskowych
Kokile mog by uywane kilkaset razy (std nazwa: odlewanie do form trwaych)
Stosujc obnione cinienie we wnce formy lub nadajc kokilom drga (przy jej wypenianiu lub w czasie
krzepnicia odleww mona uzyska takie warianty odlewania kokilowego, jak: odlewanie niskocinieniowe,
odlewanie przez zassanie prniowe I odlewanie do form drgajcych
Odlewy kokilowe charakteryzuj si:
Dostateczn gruboci cianki
atw usuwalnoci z formy przy ograniczonym jej podziale
Ma liczb rdzeni piaskowych
Brakiem duych wystpw, nagych zmian gruboci cianek oraz duych wzw cieplnych
Zalety (w porwnaniu do form jednorazowych)
Dua dokadno wymiarowa odleww
Maa chropowato powierzchni
Drobnoziarnista struktura (dobre wasnoci mechaniczne)
Krtki czas obrbki cieplnej
Wady:
Trudno uzyska odlewy cienkocienne
Due naprenia cieplne
Skonno do zabiele eliwa szarego
Ograniczona trwao formy I dugi czas wykonania
Dua wraliwo na zmiany parametrw technologicznych procesu
Inne rnice pomidzy formami trwaymi a jednorazowymi:
Forma jednorazowa jest wykonana z masy ceramicznej(formierskiej)za trwaa z rnego typu stopw metali.
Forma trwaa suy do wielokrotnego napeniania ciekym metalem przy czym liczba napenie zaley od
wielu czynnikw(tworzywa formy, metal odlewu) za forma jednorazowa po zalaniu metalem i jego
skrzepniciem jest niszczona w celu wyjcia z niej odlewu.
Temperature kokili jest zalena od: rodzaju stopu, jego wasnoci technologicznych (tj. lejno, zakres
krzepnicia, skonno do segregacji), konstrukcji i wielkoci odlewu, materiau formy I zdolnoci do
odprowadzenia ciepa
4. Pcige i cige sposoby odlewania
Odlewnie cige polega na wlewaniu ciekego metalu do krystalizatora, w ktrym metal po skrzepniciu
przybiera okrelony ksztat i w tej postaci w sposb cigy lub skokowo usuwany jest z drugiej strony a
nastpnie city na odcinki.
Odlewanie pcige odbywa si na tej samej zasadzie, ale dugo odlewu jest cile okrelona.
Urzdzenia do odlewania cigego i pcigego mog by pionowe i poziome.
Zastosowanie:
- produkcja seryjna i masowa prtw okrgych i profilowych oraz paskich zamiast wyrobw walcowanych,
- produkcja rur,
- produkcja wlewkw jako pwyrobw do przerbki plastycznej.
Stosuje si do stopw metali nieelaznych oraz do eliwa.
Rnice pomidzy odlewaniem cigym, a pcigym:w odlewaniu pcigym krystalizator jest krtszy. W
Cigym wystpuj wibracje krystalizatora oraz wystpuje wysuwanie za pomoc rolek prowadzcych.
Podzia w odlewaniu cigym zachodzi przy pomocy piy latajcej za w pcigym dugo odlewu jest cile
ograniczona bez koniecznoci cicia na odcinki. W odlewaniu pcigym chodzenie jest mniejsze ni w
przypadku odlewania cigego.
5. Odlewanie skorupowe
Jest procesem podobnym do odlewania piaskowego, tym razem uywamy mieszaniny piasku i ywicy (3-6%)
dla spojenia ziaren
Etapy w procesie odlewania skorupowego:
1) Przygotowanie pyty
2) Zmieszanie ywicy i piasku
3) Podgrzanie wzorca do temp. 505-550 ok.
4) Przygotowanie modelu wytapianego

5)
6)
7)
8)
9)
10)
11)
12)

Utwardzanie i wyarzanie skorupy

Usunicie formy
Wstawienie rdzeni
Przygotowanie drugiej powki
Zoenie formy
Napenienie formy
Wyjcie odlewu
Oczyszczenie i wyrwnanie powierzchni

6. Odlewanie cinieniowe
Odlewanie pod cinieniem nazywane rwnie odlewaniem cinieniowym jest rozwiniciem odlewania
kokilowego i polega na wprowadzeniu do formy metalu na ktry wywarte jest cinienie 2,0 350 MN/m2.
Zastosowanie masowa produkcja odleww maych i rednich (od kilku gramw do ok. 50 kg), o dowolnym
ksztacie i bardzo duych dokadnociach wymiarowych oraz o cienkich ciankach. Najczciej stosowane jest
do odlewania stopw miedzi, oowiu, aluminium, cyny i cynku.
Zalety odlewania cinieniowego:
- bardzo dua dokadno wymiarowa,
- bardzo maa chropowato,
- moliwo uzyskiwania odleww o bardzo cienkich ciankach,
- bardzo due ograniczenie lub wyeliminowanie obrbki skrawaniem,
- lepsze wasnoci mechaniczne, chemiczne i fizyczne odleww,
- mniejszy ciar surowych odleww,
- bardzo dua wydajno.
Wady odlewania cinieniowego:
- wysoki koszt maszyn i oprzyrzdowania,
- dugi czas przygotowania produkcji,
- ograniczona wielko i masa odleww,
- trudnoci w odlewaniu odleww o grubszych ciankach (moe wystpi porowato),
- ograniczenie zastosowania do niektrych stopw (gwnie stopw cynku, aluminium, magnezu).
Charakterystyka gwnych metod odlewania z zastosowaniem cinienia:
Odlewanie pod cinieniem odrodkowym
W odlewaniu pod cinieniem odrodkowym odlew jest odtwarzany we wnkach kilku form
rozoonych wok wlewu gwnego, ktry stanowi o wirowania caego ukadu. Metoda ta jest
stosowana nie tylko do wypeniania form trwaych, ale take ceramicznych, najczciej precyzyjnych
Odlewanie pod cinieniem
Przeprowadza si go zawsze w maszynie odlewniczej w ktrej zamocowane s czci formy
metalowej. Przed zalaniem metali forma jest skadana mechanicznie i dociskana obcieniem
kilkudziesiciu ton a nastpnie wlewany jest metal pod cinieniem kilkuset atmosfer.
Zastosowanie masowa produkcja odleww maych i rednich (od kilku gramw do ok. 50 kg),
o dowolnym ksztacie i bardzo duych dokadnociach wymiarowych oraz o cienkich
ciankach. Najczciej stosowane jest do odlewania stopw miedzi, oowiu, aluminium, cyny i
cynku.
Odlewanie z krzepniciem
Odlewanie gorco-komorowe
Popularna metoda odlewnicza dla stopw magnezu, charakteryzuje si automatycznym
dostarczaniem ciekego metalu do formy. Syfon jest zanurzony w kpieli ciekego metalu, wskutek
czego jest cigle wypeniony metalem, co zapewnia uzyskanie wymaganej temperatury odlewania.
Mechanizm wtryskowy umieszczony jest bezporednio w kpieli, dziki czemu proces jest szybki i
wydajny.
Odlewanie zimno-komorowe
Skada si z dwch etapw: metal dostarczany jest do komory wtrysku, a nastpnie wtryskiwany do
formy. Ani komora ani tok nie s nagrzewane, co utrudnia zapewnienie wymaganej temperatury
odlewania.
Prasowanie ciekego metalu:
W metodzie odlewania z prasowaniem w stanie ciekym odlew jest wykonywany w formie

metalowej - matrycy o budowiez blionej do matryc stosowanych w odrbce plastycznej.

Przygotowana porcja ciekego metalu jest dokadnie odmierzona. Po zalaniu formy nastpuje
prasowanie ciekego, a nastpnie krzepncego metalu za pomoc stempla, ktry zarazem nadaje
ksztat grnej, czsto wydronej czci odlewu. Cinienie prasowania jest zblione do wartoci
stosowanych przy odlewaniu cinieniowym. Omawiana technologia umoliwia wytwarzanie
wyrobw bardzo dobrej jakoci (brak porowatoci, drobnoziarnista struktura, dokadno
wymiarowa i gadko powierzchni) z dowolnych materiaw.
Odlewanie niskocinieniowe
W przypadku odlewania niskocinieniowego warto cinienia wynosi okoo 0,01-0,07 MPa. Sposb
odlewania jest podobny do odlewania w maszynach cinieniowych z gorc komor. Poniewa
jednak cinienie na metal jest wywierane nie przez tok, lecz przez sprony gaz, ma ono mniejsz
warto. Dziki temu oprcz rdzeni metalowych mona stosowa rwnie rdzenie piaskowe o
skomplikowanych ksztatach. Moliwo zasilania krzepncego odlewu ciekym metalem
bezporednio przez rur wlewow wpywa na zmniejszenie wielkoci nadleww, a to powoduje
znaczny wzrost uzysku, dochodzcy do 90%. Odlewy otrzymane t metod maj parametry zblione
do odleww kokilowych, przy czym koszty wykonania odlewu s mniejsze nawet o 50%.
7. Proces wytapianych modeli
Jedna z najstarszych metod odlewania. Polega na wykonaniu modelu z substancji atwotopliwej, ktr
pokrywa si warstw ceramiczn. Nastpnie model wytapia si, skorup wypala si i zalewa ciekym
metalem.
Zastosowanie do produkcji seryjnej i wielkoseryjnej bardzo drobnych i drobnych odleww o najwyszej
dokadnoci wymiarowej i gadkoci powierzchni (przemys precyzyjny, zbrojeniowy, narzdziowy,
motoryzacyjny, maszynowy, artystyczny, jubilerski itp.)
Masa modelowa:
- mieszanina parafiny, stearyny, cerezyny, kalafoni, wosku pszczelego itp.
Modele odlewu i ukadu wlewowego wykonuje si najczciej w matrycach metalowych, rzadziej
gumowych, cementowych lub gipsowych.
Masa ceramiczna:
- sproszkowana mczka kwarcowa lub cyrkonowa, szamotowa, mulit, sylimanit itp..
- spoiwa roztwory na bazie krzemianu etylu lub zolu kwasu krzemowego, a przy mniejszych wymaganiach
szko wodne.
-rozpuszczalniki i inne materiay: spirytus etylowy, aceton, hydrazyt, kwas solny, woda destylowana.
Operacje procesu odlewania metod modeli wytapianych:
- wykonanie modeli odleww i ukadu wlewowego,
- monta modeli na wlewie gwnym,
- tworzenie powoki ceramicznej poprzez kilkakrotne zanurzanie zestawu modelowego w pynnej masie
ogniotrwaej i obsypywanie piaskiem kwarcowym,
- tworzenie powoki samononej, lub umieszczanie w skrzynkach formierskich,
- wytapianie modeli (moe odbywa si w urzdzeniach wannowych, bbnowych lub komorowych z
wykorzystaniem gorcego powietrza lub pary wodnej,
- w razie potrzeby dodatkowe wypalanie formy w piecach komorowych w temperaturze 850 9000C,
- zalewanie ciekym metalem,
- wybijanie odleww z formy,
- odcinanie odleww od wlewu gwnego,
- czyszczenie i wykaczanie odleww.
Zalety procesu:
- uzyskiwanie najwikszych dokadnoci wymiarowych i gadkoci powierzchni,
- zastpowanie drogich odkuwek i obrbki skrawaniem poprzez wykonanie odleww precyzyjnych,
- moliwo uzyskania odleww o bardzo zoonych ksztatach, niemoliwych do wykonania innymi
metodami,
- moliwo wykonania odlewu z dowolnego stopu (w produkcji seryjnej i wielkoseryjnej stosowana
najczciej do staliw , zwaszcza stopowych, rzadziej eliw i stopw miedzi, a wyjtkowo do stopw
aluminium),
- mona uzyskiwa odlewy cienkocienne.

Wady procesu:
- proces trudny do mechanizacji i automatyzacji,
- ograniczona masa odlewu, zasadniczo do 1 2 kg, wyjtkowo do 10 kg.