You are on page 1of 382

Tytu oryginalny: Guitar For Dummies, 3rd Edition

Tumaczenie: Marcin Machnik


ISBN: 978-83-246-7988-1
Original English language edition Copyright 2012 by John Wiley & Sons, Inc., Hoboken, New Jersey.
All rights reserved including the right of reproduction in whole or in part any form. This translation
published by arrangement with Wiley Publishing, Inc.
Oryginalne angielskie wydanie 2012 by John Wiley & Sons, Inc., Hoboken, New Jersey.
Wszelkie prawa, wczajc prawo do reprodukcji caoci lub czci w jakiejkolwiek formie, zarezerwowane. Tumaczenie
opublikowane na mocy porozumienia z Wiley Publishing, Inc.
Translation copyright 2014 by Helion S.A.
Wiley, the Wiley logo, For Dummies, the Dummies Man logo, A Reference for the Rest of Us!,
The Dummies Way, Dummies Daily, The Fun and Easy Way, Dummies.com, Making Everything Easier,
and related trade dress are trademarks or registered trademarks of John Wiley and Sons, Inc.
and/or its affiliates in the United States and/or other countries. Used under License.
Wiley, the Wiley logo, For Dummies, the Dummies Man logo, A Reference for the Rest of Us!,
The Dummies Way, Dummies Daily, The Fun and Easy Way, Dummies.com, Making Everything Easier,
i zwizana z tym szata graficzna s markami handlowymi John Wiley and Sons, Inc. i/lub firm
stowarzyszonych w Stanach Zjednoczonych i/lub innych krajach. Wykorzystywane na podstawie licencji.
Polish language edition published by Wydawnictwo Helion.
Copyright 2014.
All rights reserved. No part of this book may be reproduced or transmitted in any form or by any means, electronic or
mechanical, including photocopying, recording or by any information storage retrieval system, without permission from the
Publisher.
Wszelkie prawa zastrzeone. Nieautoryzowane rozpowszechnianie caoci lub fragmentu niniejszej publikacji
w jakiejkolwiek postaci jest zabronione. Wykonywanie kopii metod kserograficzn, fotograficzn, a take kopiowanie
ksiki na noniku filmowym, magnetycznym lub innym powoduje naruszenie praw autorskich niniejszej publikacji.
Autor oraz Wydawnictwo HELION dooyli wszelkich stara, by zawarte w tej ksice informacje byy kompletne i rzetelne.
Nie bior jednak adnej odpowiedzialnoci ani za ich wykorzystanie, ani za zwizane z tym ewentualne naruszenie praw patentowych
lub autorskich. Autor oraz Wydawnictwo HELION nie ponosz rwnie adnej odpowiedzialnoci za ewentualne szkody
wynike z wykorzystania informacji zawartych w ksice.
Drogi Czytelniku!
Jeeli chcesz oceni t ksik, zajrzyj pod adres
http://dlabystrzakow.pl/user/opinie/gitby3_ebook
Moesz tam wpisa swoje uwagi, spostrzeenia, recenzj.
Wydawnictwo HELION
ul. Kociuszki 1c, 44-100 Gliwice
tel. 32 231 22 19, 32 230 98 63
e-mail: dlabystrzakow@dlabystrzakow.pl
WWW: http://dlabystrzakow.pl
Printed in Poland.

Pole ksik na Facebook.com

Ksigarnia internetowa

Kup w wersji papierowej

Lubi to! Nasza spoeczno

Oce ksik

Dodatkowe materiay do ksiki mona znale pod adresem:


ftp://ftp.helion.pl/przyklady/gitby3_ebook.zip Rozmiar pliku: 621 MB

Mark Phillips: mojej onie Debbie i moim dzieciom Tarze, Jakeowi i Rachel.
Jon Chappell: mojej onie Mary i moim dzieciom Jennifer, Katie, Lauren i Ryanowi.

Spis treci
O autorach ....................................................................................................................15
Podzikowania od autorw ...........................................................................................17
Wstp ............................................................................................................................19
O ksice .........................................................................................................................................19
Konwencje zastosowane w ksice ......................................................................................................21
Czego nie czyta ...............................................................................................................................22
Naiwne zaoenia ..............................................................................................................................22
Jak podzielona jest ksika .................................................................................................................22
Cz I: Wic chciaby gra na gitarze ..........................................................................................23
Cz II: Zaczynamy gra podstawy .........................................................................................23
Cz III: Ponad podstawy zaczynasz brzmie ...........................................................................23
Cz IV: Rozmaito stylw ........................................................................................................23
Cz V: Zakup gitary i dbanie o ni .............................................................................................24
Cz VI: Dekalogi ......................................................................................................................24
Cz VII: Dodatki ......................................................................................................................24
Ikony wykorzystane w ksice .............................................................................................................24
Co dalej ...........................................................................................................................................25

Cz I. Wic chciaby gra na gitarze ................... 27


Rozdzia 1. Podstawowa wiedza o gitarze ....................................................................29
Anatomia gitary ................................................................................................................................29
Jak dziaa gitara ................................................................................................................................32
Drgania i dugo strun .................................................................................................................32
Co dwie donie, to nie jedna ..........................................................................................................33
Dwiki na gryfie: progi i ptony ..................................................................................................33
Porwnanie brzmienia gitary akustycznej i elektrycznej ....................................................................34

Rozdzia 2. Strojenie gitary ...........................................................................................35


Zanim zaczniesz: krtko o strunach i progach .....................................................................................35
Strojenie gitary wzgldem niej samej metod pitego progu ..................................................................36
Strojenie gitary do zewntrznego punktu odniesienia ............................................................................38
Klawisz wszystko wypiewa ...........................................................................................................38
Stroik ustny, czyli jak uwolni rce .................................................................................................38

Gitara dla bystrzakw


Twj przyjaciel kamerton ..............................................................................................................39
Tuner elektroniczny, czyli szybko i sprawnie ...................................................................................40
Dwiki z pyty DVD ...................................................................................................................41

Rozdzia 3. Przygotowanie do gry ................................................................................. 43


Uoenie rk i postawa ......................................................................................................................43
Przybieranie pozycji siedzcej ........................................................................................................43
Pozycja stojca .............................................................................................................................45
Pozycja lewej rki i przyciskanie progw .........................................................................................46
Pozycja prawej doni .....................................................................................................................48
Wstp do czytania dwikw gitarowych .............................................................................................50
Diagram akordu ...........................................................................................................................50
Rzut oka na tabulatur ..................................................................................................................51
Odczytywanie zapisu rytmicznego ..................................................................................................52
Jak gra akordy .................................................................................................................................52

Cz II. Zaczynamy gra podstawy ....................55


Rozdzia 4. Akordy durowe i molowe ............................................................................ 57
Akordy z rodziny A ..........................................................................................................................57
Palcowanie akordw z rodziny A ..................................................................................................58
Uderzanie akordw z rodziny A ....................................................................................................59
Akordy z rodziny D ..........................................................................................................................61
Palcowanie akordw z rodziny D ...................................................................................................61
Uderzanie akordw z rodziny D ....................................................................................................62
Akordy z rodziny G ..........................................................................................................................63
Palcowanie akordw z rodziny G ..................................................................................................63
Uderzanie akordw z rodziny G ....................................................................................................63
Akordy z rodziny C ..........................................................................................................................64
Palcowanie akordw z rodziny C ...................................................................................................64
Uderzanie akordw z rodziny C ....................................................................................................65
Granie piosenek z uyciem podstawowych akordw durowych i molowych ............................................66
Kumbaya .....................................................................................................................................68
Swing Low, Sweet Chariot ...........................................................................................................69
Auld Lang Syne ..........................................................................................................................70
Michael, Row the Boat Ashore .....................................................................................................71
Zabawa z podstawowymi akordami durowymi i molowymi progresja szlagierowa ..........................72

Rozdzia 5. Granie melodii bez czytania nut ................................................................. 75


Czytanie tabulatury ...........................................................................................................................75
Z gry na d ...............................................................................................................................76
Z lewej na praw ..........................................................................................................................76
Jak rozszyfrowa palcowanie lewej rki ................................................................................................77
Naprzemienne kostkowanie ................................................................................................................78

Spis treci
Granie piosenek z prostymi melodiami ................................................................................................79
Little Brown Jug ...........................................................................................................................81
On Top of Old Smoky .................................................................................................................82
Swanee River (Old Folks at Home) ..............................................................................................83

Rozdzia 6. Odrobina pikanterii podstawowe akordy septymowe ...........................85


Dominantowe akordy septymowe .......................................................................................................85
D7, G7 i C7 ................................................................................................................................86
E7 i A7 .......................................................................................................................................87
E7 (wersja czteropalcowa) i H7 ....................................................................................................87
Molowe akordy septymowe d7, e7 i a7 ..........................................................................................88
Durowe akordy septymowe Cmaj7, Fmaj7, Amaj7 i Dmaj7 ...........................................................89
Granie piosenek przy uyciu akordw septymowych .............................................................................90
Home on the Range .....................................................................................................................92
All Through the Night .................................................................................................................93
Over the River and Through the Woods ........................................................................................94
It's Raining, It's Pouring ...............................................................................................................95
Oh, Susanna ................................................................................................................................96
Zabawa z akordami septymowymi 12-taktowy blues .......................................................................97
Granie 12-taktowego bluesa ..........................................................................................................97
Pisanie wasnej bluesowej piosenki .................................................................................................98

Cz III. Ponad podstawy zaczynasz brzmie ..... 99


Rozdzia 7. Granie w wyszych pozycjach ...................................................................101
Granie skal i wicze w wyszych pozycjach ......................................................................................101
Granie w wyszej pozycji a granie z pustymi strunami ...................................................................102
Granie wicze w pozycji ............................................................................................................102
Zmiana pozycji ..........................................................................................................................104
Tworzenie wasnych wicze wyrabiajcych si i zrczno ...........................................................105
Granie piosenek w wyszych pozycjach .............................................................................................105
Simple Gifts ...............................................................................................................................108
Turkey in the Straw ....................................................................................................................109

Rozdzia 8. Podwjna moc dwudwikw ...................................................................111


Podstawy grania dwudwikw ........................................................................................................111
Definicja dwudwiku .................................................................................................................111
wiczenia na dwudwiki ...........................................................................................................112
Granie piosenek z dwudwikami .....................................................................................................113
Aura Lee ...................................................................................................................................115
The Streets of Laredo .................................................................................................................116
Double-Stop Rock ......................................................................................................................117

Gitara dla bystrzakw


Rozdzia 9. Rozciganie, czyli chwyty barowe ............................................................ 119
Durowe akordy barowe bazujce na E ..............................................................................................119
Zacznij od otwartego akordu E ...................................................................................................120
Znajdowanie odpowiedniego progu .............................................................................................121
Granie progresji z uyciem durowych akordw barowych na bazie akordu E ...................................122
Akordy barowe molowe, molowe septymowe i septymowe dominantowe, bazujce na E .......................123
Akordy molowe ..........................................................................................................................123
Akordy dominantowe septymowe .................................................................................................125
Akordy molowe septymowe .........................................................................................................125
czenie akordw barowych bazujcych na E ...............................................................................126
Durowe akordy barowe bazujce na A .............................................................................................127
Palcowanie durowego akordu barowego bazujcego na A ..............................................................127
Znajdowanie odpowiedniego progu dla kadego akordu barowego bazujcego na A .......................128
Progresje z wykorzystaniem durowych akordw barowych bazujcych na A ....................................129
Barowe akordy molowe, dominantowe septymowe,
molowe septymowe i durowe septymowe bazujce na A .................................................................130
Akordy molowe ..........................................................................................................................131
Dominantowe akordy septymowe .................................................................................................131
Molowe akordy septymowe ..........................................................................................................132
Durowe akordy septymowe ..........................................................................................................132
Power chordy .................................................................................................................................134
Palcowanie power chordw .........................................................................................................134
Kiedy uywa power chordw .....................................................................................................136
Granie piosenek z akordami barowymi i power chordami ...................................................................137
We Wish You a Merry Christmas ...............................................................................................139
Three Metal Kings .....................................................................................................................140

Rozdzia 10. Techniki artykulacji niech gitara przemwi ...................................... 141


Technika hammer-on ......................................................................................................................141
Hammer-on w praktyce ...............................................................................................................142
Trening techniki hammer-on ........................................................................................................144
Pynne brzmienie, czyli pull-off ........................................................................................................145
Granie pull-offw .......................................................................................................................146
Trening techniki pull-off ..............................................................................................................148
Slide, czyli lizg ..............................................................................................................................149
Granie slidew ..........................................................................................................................149
Charakterystyczne zagrywki z uyciem slidew .............................................................................151
Podciganie strun ...........................................................................................................................152
Granie podcigni .....................................................................................................................153
Charakterystyczne zagrywki z podciganiem struny .......................................................................154
Urozmaicenie brzmienia za pomoc wibrato .....................................................................................158
Przegld sposobw uzyskiwania wibracji ......................................................................................158
Trening wibrato .........................................................................................................................159
Tumienie strun ..............................................................................................................................160

Spis treci
Uzyskiwanie grubego, rytmicznego brzmienia ....................................................................................160
Zapobieganie niechcianym haasom ze strun .................................................................................161
Granie charakterystycznych zagrywek wykorzystujcych tumienie ..................................................161
Granie piosenki z urozmaicon artykulacj ........................................................................................162
The Articulate Blues ..................................................................................................................163

Cz IV. Rozmaito stylw ................................. 165


Rozdzia 11. Rock ........................................................................................................167
Klasyczny rocknroll .......................................................................................................................167
Gitara rytmiczna .........................................................................................................................168
Gitara prowadzca .....................................................................................................................169
Nowoczesny rock ............................................................................................................................179
Akordy zawieszone (sus) i z dodanym dwikiem (add) ................................................................179
Akordy amane ...........................................................................................................................180
Strojenie alternatywne .................................................................................................................181
Gitara solowa w country rocku i rocku z Poudnia .........................................................................183
Granie piosenek w stylu rockowym ...................................................................................................185
Chucks Duck ............................................................................................................................187
Southern Hospitality ...................................................................................................................189

Rozdzia 12. Niebieski odcie smutku, czyli podstawy bluesa ...................................191


Blues elektryczny .............................................................................................................................191
Rytmiczna gitara bluesowa ..........................................................................................................192
Bluesowa gitara prowadzca ........................................................................................................196
Powrt do korzeni, czyli blues akustyczny .........................................................................................203
Oglne zaoenia ........................................................................................................................203
Specyficzne techniki ....................................................................................................................205
Nawroty .....................................................................................................................................207
Granie bluesowych piosenek ............................................................................................................209
Chicago Shuffle ..........................................................................................................................210
Mississippi Mud .........................................................................................................................211

Rozdzia 13. Wok ogniska: gitara folkowa ...............................................................213


Gra palcami ....................................................................................................................................213
Technika gry palcami ..................................................................................................................214
Pozycja prawej rki .....................................................................................................................214
Uycie kapodastra ...........................................................................................................................215
Arpeggio ........................................................................................................................................217
Granie arpeggio ..........................................................................................................................217
Schemat koysanki ...................................................................................................................219
Kciuk z przeciganiem po strunach ...................................................................................................219
Styl Cartera ....................................................................................................................................220

10

Gitara dla bystrzakw


Styl Travisa ....................................................................................................................................221
Podstawowy schemat ..................................................................................................................221
Akompaniament w stylu Travisa ..................................................................................................223
Styl solowy Travisa .....................................................................................................................224
Strj otwarty ..............................................................................................................................225
Granie folkowych piosenek ..............................................................................................................226
House of the Rising Sun .............................................................................................................229
The Cruel War Is Raging ...........................................................................................................231
Gospel Ship ...............................................................................................................................232
All My Trials ............................................................................................................................233
Freight Train .............................................................................................................................235

Rozdzia 14. Maestro, trzy, cztery: podstawy gitary klasycznej .................................. 237
Przygotowanie do gry na gitarze klasycznej .......................................................................................238
Sposb siedzenia ........................................................................................................................238
Co zrobi z praw doni ............................................................................................................239
Pozycja lewej doni .....................................................................................................................241
Uderzenia swobodne i z podparciem ................................................................................................242
Uderzenia swobodne ..................................................................................................................243
Uderzenia z podparciem .............................................................................................................244
Arpeggio i kontrapunkt ...................................................................................................................246
czenie uderze swobodnych i z podparciem w arpeggiach ..........................................................246
wiczenie kontrapunktowe ..........................................................................................................246
Granie utworw klasycznych ............................................................................................................248
Romanza ...................................................................................................................................250
Bourre e-moll ............................................................................................................................252

Rozdzia 15. Ciemne okulary i beret, czyli jazz ........................................................... 253


Wstp do zupenie nowej harmonii ...................................................................................................253
Rozszerzone akordy ....................................................................................................................254
Akordy zmodyfikowane ...............................................................................................................254
Podpora melodii, czyli akompaniament jazzowy ................................................................................255
Akordy wewntrzne ....................................................................................................................255
Akordy zewntrzne .....................................................................................................................256
Pene akordy ..............................................................................................................................258
Granie solwek styl chord-melody ...............................................................................................258
Substytuty ..................................................................................................................................258
Pozorowanie jazzu trzema akordami ............................................................................................259
Przejmowanie prowadzenia melodia jazzowa ................................................................................260
Wprowadzanie alternatywnych dwikw .....................................................................................260
Podchodzenie do docelowych dwikw .......................................................................................260
Tworzenie melodii z akordw arpeggio ........................................................................................262
Granie utworw jazzowych ..............................................................................................................262
Greensleeves ..............................................................................................................................264
Swing Thing ..............................................................................................................................265

Spis treci

Cz V. Zakup gitary i dbanie o ni ..................... 267


Rozdzia 16. Uderzamy na sklepy po gitar .................................................................269
Zanim wyjmiesz portfel: planowanie zakupu .....................................................................................270
Gitary dla pocztkujcych ................................................................................................................271
Modele instrumentw dopasowane do konkretnego stylu muzycznego .................................................272
Druga (i trzecia...) gitara .................................................................................................................274
Konstrukcja i rodzaj korpusu .......................................................................................................275
Materiay ...................................................................................................................................276
Fachowo .................................................................................................................................278
Dodatki (kosmetyka) ..................................................................................................................278
Zanim podejmiesz decyzj: o procesie zakupu ...................................................................................279
Sklepy internetowe a tradycyjne ...................................................................................................279
Zasignicie rady eksperta ..........................................................................................................280
Negocjacje ze sprzedawc ...........................................................................................................280
Dobijanie targu ..........................................................................................................................281

Rozdzia 17. Wzmacniacze, efekty, futeray i inne akcesoria ......................................283


Wzmacniacze ..................................................................................................................................283
Zacznijmy od wzmacniacza do wicze ........................................................................................284
Niech moc bdzie z Tob wzmacniacz koncertowy ...................................................................285
Kostki i inne rodzaje efektw ............................................................................................................287
Przegld dostpnych kostek .........................................................................................................287
Multiefekty .................................................................................................................................289
Futera ...........................................................................................................................................289
Hard case, czyli sztywny futera ...................................................................................................290
Futeray mikkie .........................................................................................................................290
Pokrowce ...................................................................................................................................290
Akcesoria, czyli inne niezbdne dodatki ............................................................................................291
Struny .......................................................................................................................................291
Pirka (kostki) ...........................................................................................................................292
Kable ........................................................................................................................................292
Tunery elektroniczne ..................................................................................................................292
Paski .........................................................................................................................................293
Kapodastry ................................................................................................................................294
Inne przydatne drobiazgi .................................................................................................................295

Rozdzia 18. Wymiana strun ........................................................................................299


Strategie wymiany strun ...................................................................................................................299
Zdejmowanie starych strun ..............................................................................................................300
Zakadanie metalowych strun do gitary akustycznej ...........................................................................300
Zmiana strun krok po kroku ........................................................................................................301
Strojenie ....................................................................................................................................303
Zakadanie nylonowych strun do gitary klasycznej .............................................................................304
Zmiana strun krok po kroku ........................................................................................................304
Strojenie ....................................................................................................................................306

11

12

Gitara dla bystrzakw


Zakadanie strun do gitary elektrycznej .............................................................................................307
Zmiana strun krok po kroku ........................................................................................................307
Strojenie ....................................................................................................................................308
Gitary z ruchomym mostkiem ......................................................................................................309

Rozdzia 19. Gitarowy fitness, czyli podstawowe czynnoci konserwacyjne ............. 311
Utrzymywanie gitary w czystoci ......................................................................................................312
Usuwanie brudu i osadu .............................................................................................................312
Dbanie o powierzchni gitary ......................................................................................................314
Zabezpieczanie gitary ......................................................................................................................314
W trasie .....................................................................................................................................314
W domu ....................................................................................................................................315
Zapewnianie zdrowego otoczenia .....................................................................................................315
Zakres temperatur ......................................................................................................................315
Wilgotno .................................................................................................................................316
Samodzielne naprawy ......................................................................................................................316
Dokrcanie lunych pocze .......................................................................................................317
Regulacja gryfu i mostka .............................................................................................................317
Wymiana zuytych lub uszkodzonych elementw ..........................................................................319
Kompletowanie waciwych narzdzi ................................................................................................322
Rzeczy, ktrych nie powiniene robi samemu ...................................................................................323

Cz VI. Dekalogi ...............................................325


Rozdzia 20. Dziesiciu (okoo) gitarzystw, ktrych powiniene zna ..................... 327
Andrs Segovia (1893 1987) ......................................................................................................327
Django Reinhardt (1910 1953) ...................................................................................................327
Charlie Christian (1916 1942) .....................................................................................................328
Chet Atkins (1924 2001) ............................................................................................................328
Wes Montgomery (1923 1968) ....................................................................................................328
B.B. King (ur. 1925) .....................................................................................................................328
Chuck Berry (ur. 1926) ..................................................................................................................329
Jimi Hendrix (1942 1970) ...........................................................................................................329
Jimmy Page (ur. 1944) ...................................................................................................................329
Eric Clapton (ur. 1945) ..................................................................................................................329
Stevie Ray Vaughan (1954 1990) ...............................................................................................330
Eddie Van Halen (ur. 1955) ..........................................................................................................330

Rozdzia 21. Dziesi piosenek gitarowych wszech czasw ...................................... 331


Minor Swing Django Reinhardta .................................................................................................331
Walk, Dont Run The Ventures ...................................................................................................332
Crossroads Cream .......................................................................................................................332
Stairway to Heaven Led Zeppelin ...............................................................................................333
Gavotte I i Gavotte II Christophera Parkeninga .........................................................................334

Spis treci
Hotel California The Eagles ........................................................................................................334
Eruption Van Halena ..................................................................................................................335
Texas Flood Steviego Raya Vaughana .........................................................................................336
Surfing with the Alien Joego Satrianiego .......................................................................................337
One Metalliki ..............................................................................................................................338

Cz VII. Dodatki ............................................... 339


Dodatek A. Jak czyta nuty .........................................................................................341
Elementy zapisu muzycznego ...........................................................................................................342
Odczytywanie wysokoci dwiku ................................................................................................343
Odczytywanie czasu wybrzmienia ................................................................................................344
Ekspresja, artykulacja oraz inne terminy i symbole ........................................................................346
Znajdowanie dwikw na gitarze ....................................................................................................347

Dodatek B. 96 popularnych akordw ..........................................................................351


Dodatek C. Jak korzysta z pyty DVD .........................................................................355
Odnoszenie tekstu ksiki do pyty DVD .........................................................................................355
Wymagania sprztowe .....................................................................................................................356
Korzystanie z DVD ........................................................................................................................357
Co znajdziesz na pycie ....................................................................................................................357
cieki audio ..............................................................................................................................357
Filmy .........................................................................................................................................363
Muzyka cyfrowa .........................................................................................................................365
Materiay do tworzenia wasnej muzyki i zapisywania akordw ......................................................365
Rozwizanie typowych problemw ...................................................................................................366

Skorowidz ...................................................................................................................369

13

14

Gitara dla bystrzakw

O autorach
M

ark Phillips jest gitarzyst, aranerem i redaktorem o ponad trzydziestoletnim


dowiadczeniu na polu publicystyki muzycznej. Otrzyma stopie licencjacki
z teorii muzyki na Case Western Reserve University, gdzie zosta laureatem
nagrody im. Carolyn Neff za osignicia naukowe, a take uzyska stopie magisterski
z teorii muzyki na Northwestern University, gdzie by wybrany do Pi Kappa Lambda,
najbardziej prestiowego amerykaskiego stowarzyszenia studentw muzycznych
szk wyszych. Pracujc nad doktoratem z teorii muzyki na Northwestern University,
naucza teorii muzyki, ksztacenia suchu, piewu a vista, polifonii i grania na gitarze.
W latach siedemdziesitych i na pocztku osiemdziesitych Phillips by kierownikiem
do spraw muzyki popularnej w wydawnictwie Warner Bros, gdzie redagowa i ukada
piewniki takich wykonawcw jak Neil Young, James Taylor, The Eagles i Led
Zeppelin. W poowie lat osiemdziesitych obj stanowisko kierownika do spraw
wydawniczych w Cherry Lane Music, gdzie redagowa lub ukada piewniki takich
artystw jak John Denver, Van Halen, GunsnRoses i Metallica oraz peni funkcj
redaktora muzycznego w czasopismach Guitar i Guitar One.

Phillips jest autorem kilku ksiek o tematyce muzycznej, wczajc w to Metallica


Riff by Riff, Sight Sing Any Melody Instantly i Sight Read Any Rhytm Instantly. W yciu
pozamuzycznym Phillips jest autorem i wydawc serii rozrywkowych podrcznikw
angielskiego do szk rednich, wczajc w to The Wizard of Oz Vocabulary Builder,
The Pinocchio Intermediate Vocabulary Builder oraz Tarzan and Jane Guide to Grammar.
Ze wzgldu na znaczc warto jego licznych publikacji wizytwka Phillipsa widnieje
na licie Whos Who in America.
Jon Chappell jest gitarzyst, ktry opanowa technik grania w wielu stylach
muzycznych, aranerem i transkryptorem. Uczszcza na Carnegie-Mellon University,
gdzie studiowa wraz z Carlosem Barbosa-Lim, by pniej otrzyma tytu magistra
kompozycji na DePaul University, gdzie naucza take teorii i ksztacenia suchu.
Jest nagradzanym wirtuozem grania zarwno pirkiem, jak i palcami, ktry specjalizuje
si w muzyce akustycznej.
By redaktorem naczelnym czasopisma Guitar, zaoycielem Home Magazine
oraz teoretykiem muzyki w klasycznym czasopimie Guitarra. Gra i nagrywa
z Pat Benatar, Judy Collins, Grahamem Nashem i Guntherem Schullerem, mia
rwnie udzia w powstaniu licznych utworw muzycznych na potrzeby telewizji
i filmu. Oto niektre z tych produkcji: Przystanek Alaska, Walker, Stranik Teksasu,
All My Children oraz film dugometraowy Bleeding Hearts wyreyserowany przez aktora
i tancerza Gregoryego Hinesa.

16

Gitara dla bystrzakw


Chappell pracowa take jako zastpca kierownika do spraw muzycznych w Cherry Lane
Music, gdzie bra udzia w transkrypcji, redakcji i aranacji muzyki takich gitarzystw
jak midzy innymi Joe Satriani, Steve Vai, Steve Morse, Mike Stern i Eddie Van Halen.
Napisa ponad tuzin ksiek metodologicznych, jest take autorem Gitary rockowej
dla bystrzakw (Helion) Blues Guitar For Dummies (Wiley), Build Your Own PC Recording
Studio (McGraw-Hill) oraz podrcznika The Recording Guitarist A Guide for Home
and Studio (Hal Leonard).

Wstp

Podzikowania od autorw
A

utorzy dzikuj serdecznie zaodze Wiley Publishing Inc. Na wyrnienie


zasuguj szczeglnie nastpujce osoby: Tracy Boggier, Georgette Beatty
i Jennette ElNaggar oraz korektorzy merytoryczni Sandy Williams i Jason Beatty.

Szczeglne podzikowania dla Wojtka i Krystyny Rynczak z W.R. Music Service


za skad muzyczny.

17

18

Gitara dla bystrzakw


Podzikowania od wydawcy oryginau
Jestemy dumni z tej ksiki. Prosimy o przesyanie wszystkich uwag za pomoc
formularza internetowego serii Dummies, ktry znajduje si pod adresem

http://dummies.custhelp.com.

W wydaniu tej ksiki pomogli nam midzy innymi:


Composition Services
Acquisitions, Editorial,
and Vertical Websites
Project Coordinator:
Patrick Redmond
Senior Project Editor: Georgette Beatty
Layout and Graphics:
(Previous Edition: Mike Baker)
Joyce Haughey,
Acquisitions Editor: Tracy Boggier
Erin Zeltner
Copy Editor: Jennette ElNaggar
Proofreaders:
(Previous Edition: Jennifer Bingham)
Laura Bowman,
Assistant Editor:
John Greenough
David Lutton
Indexer:
Steve Rath
Editorial Program Coordinator: Joe Niessen
Music
Engraver:
Technical Editor:
W.R. Music Service
Sandy Williams
Vertical Websites:
Melanie Orr,
Josh Frank,
Doug Kuhn
Editorial Manager:
Michelle Hacker
Editorial Assistant:
Alexa Koschier
Art Coordinator:
Alicia B. South
Cover Photo: iStockphoto.com/Mark Evans
Cartoons: Rich Tennant
(www.the5thwave.com)

Publishing and Editorial for Consumer Dummies


Kathleen Nebenhaus, Vice President and Executive Publisher
David Palmer, Associate Publisher
Kristin Ferguson-Wagstaffe, Product Development Director
Publishing for Technology Dummies
Andy Cummings, Vice President and Publisher
Composition Services
Debbie Stailey, Director of Composition Services

Wstp

Wstp
A

wic chciaby gra na gitarze, tak? A dlaczego by nie?

Musisz si z tym pogodzi: w wiecie muzycznym gitarzyci ustanawiaj standard


bycia cool (i nie piszemy tak dlatego, e sami jestemy gitarzystami). Poczwszy od lat
pidziesitych, wielu z najwikszych showmanw rocknrolla, bluesa i country grao na
gitarze. Pomyl o tym, co robi Chuck Berry, ktry przemierza scen, skaczc na
jednej nodze (tak zwany duck walk) i wypiewujc Johnny B. Goode, Jimmy
Hendrix ojcy na swoim odwrconym do gry nogami, leworcznym (i czasem
poncym) Stratocasterze, Bonnie Raitt grajca technik slide, Garth Brooks z gitar
akustyczn i we flanelowej koszuli, B.B. King wykonujcy mistrzowskie podcigania i
ekspresyjne wibrato na swojej gitarze Lucille czy te Jim Hall w swoich agodnych,
jazzowych klimatach (nawet Elvis Presley, ktrego gitarowa maestria nie wykraczaa
poza pi akordw, zrcznie uywa gitary jako scenicznego rekwizytu). Lista jest
dusza.
Granie na gitarze elektrycznej moe ustawi Ci z przodu kapeli, gdzie wolno Ci
paradowa, piewa i utrzymywa kontakt wzrokowy z rzesz penych uwielbienia
fanw. Granie na gitarze akustycznej moe uczyni Ci gwiazd wakacyjnych
pieww przy obozowym ognisku. A granie na gitarze dowolnego typu moe uwolni
muzyk Twojej duszy i sta si wartociow pasj na cae ycie.

O ksice
Trzecie wydanie Gitary dla bystrzakw dostarcza informacji na temat wszystkiego, czego
potrzebuje pocztkujcy i rednio zaawansowany gitarzysta: od kupna gitary, przez
strojenie, granie na niej, do dbania o gitar wszystko to znajdziesz w tej ksice.
Moesz wierzy lub nie, wielu aspirujcych do bycia gitarzyst nie wcigno si
naprawd w granie, poniewa mieli ze gitary lub moe zbyt trudno byo im docisn struny
(powodowao to wiele blu). Gitara dla bystrzakw, w przeciwiestwie do niektrych
innych ksiek, ktre moglibymy tu wymieni, nie zakada, e masz ju odpowiedni
gitar ani nawet jakkolwiek gitar. W ksice tej znajdziesz wszystko, co musisz
wiedzie (od przewodnika kupujcego, przez strategie zakupu, do konkretnych gitar
i akcesoriw dla odpowiednich stylw), aby dobra gitar odpowiedni do Twoich
potrzeb i adekwatn do budetu.
Wikszo podrcznikw do nauki gry na gitarze wymaga, by wiczy gr na gitarze
w taki sam sposb, w jaki wiczyby gr na pianinie. Najpierw zdobywasz wiedz o tym,
gdzie poszczeglne nuty si znajduj, potem uczysz si, jaki powinien by czas trwania

19

20

Gitara dla bystrzakw


dwikw, ktre grasz, nastpnie przechodzisz do wiczenia skal, a na kocu wielk
nagrod jest wiczenie jednej za drug nierozpoznawalnych piosenek, ktrych granie i tak
by Ci pewnie nie obchodzio. Jeli szukasz tego wanie rodzaju nudnej ksiki o gitarze,
to znalaze si w stanowczo zym miejscu. Ale nie martw si, nie bdziesz tskni za takimi
nudnymi publikacjami.
Prawda jest taka, e wielu wielkich gitarzystw nie wie, jak odczytywa nuty, a wielu tych,
ktrzy umiej je odczytywa, nauczyo si tego ju po tym, jak wprawili si w graniu
na gitarze. Powtarzaj za nami: nie musisz czyta nut, eby gra na gitarze. Powtarzaj t mantr
tak dugo, a w ni uwierzysz, poniewa ta zasada jest podstaw konstrukcji tej edycji
Gitary dla bystrzakw.
Jedn z najfajniejszych rzeczy w gitarze jest to, e nawet jeli moesz powici cae swoje
ycie na doskonalenie umiejtnoci, to udawa, e je opanowae, moesz zacz do
szybko. Zakadamy, e zamiast koncentrowa si na tym, co znaczy sygnatura rytmiczna
3/4, chciaby raczej gra muzyk prawdziw muzyk (lub przynajmniej
rozpoznawaln). My rwnie chcemy, eby gra muzyk, poniewa to wanie
zmotywuje Ci i sprawi, e bdziesz wiczy.
A wic jak dziaa Gitara dla bystrzakw, edycja trzecia? Cieszymy si, e zapytae.
Ponisza lista pomoe Ci odkry, jak dziki tej ksice moesz szybko zacz gra
i rozwija prawdziwe gitarowe umiejtnoci.

Ogldaj zdjcia. Opalcowania, jakie bdziesz musia zna, s pokazane

na zdjciach w ksice. Zwyczajnie u swoje rce w sposb, ktry pokaemy Ci


na zdjciach. Proste.

Czytaj gitarow tabulatur. Gitarowa tabulatura jest swoistym dla gitary

uproszczeniem zapisu muzycznego, ktry konkretnie pokazuje Ci, jakie struny


uderza i na ktrych progach gitary stawia palce, by uzyska wymagany
dwik. Taby (jak nazywaj tabulatury ich wielbiciele) speniaj wielk rol
w umoliwieniu Ci grania muzyki bez czytania muzyki. Nie prbuj tego na pianinie!

Ogldaj filmy i suchaj cieek audio. Dziki ponad 50 krtkim filmom

zapoznasz si z wybranymi najwaniejszymi technikami. Moesz take posucha


wszystkich piosenek i wicze skadajcych si w sumie na niemal 100 cieek na
pycie. Jest to wane z kilku powodw: moesz si zorientowa, jaka jest rytmika
piosenki, a take jak dugo trzyma dwiki dziki suchaniu, a nie czytaniu.
Moglibymy napisa Ci duo naprawd fajnych rzeczy o pycie DVD, na przykad
to, e partia gitary nagrana jest na jednym kanale, a akompaniament na drugim
(wic moesz je przecza, uywajc gaki balansu swojego wzmacniacza), ale,
do diaska, nie chcemy si a tak bardzo przechwala.

Gdy si ju podcigniesz w graniu, spjrz w zapis muzyczny. Dla tych,

ktrzy zarzucaj Gitarze dla bystrzakw to, e nie daje orientacji w zapisie
muzycznym, odpowiadamy: Nie tak zaraz ten ambaras!. We wszystkich
wiczeniach i piosenkach nad tabulaturami znajduj si nuty. Dostajesz wic to,
co najlepsze z dwch wiatw: moesz skojarzy zapis muzyczny z dwikami,
ktre wydajesz, wtedy, kiedy wiesz ju, jak w dwik wyda. Cakiem niele, co?

Wstp
Powana gitara to powana inwestycja, wic tak jak w przypadku kadej innej
powanej inwestycji musisz o ni dba. Gitara dla bystrzakw dostarcza wszystkich
informacji potrzebnych do odpowiedniego przechowywania i utrzymania Twojego
instrumentu oraz dbania o niego, wcznie z tym, jak wymienia struny oraz jakie
dodatki warto mie w swoim futerale.

Konwencje zastosowane w ksice


W ksice tej wystpuje kilka okrele, ktrych uywamy, by tre by spjna i atwa
do zrozumienia. Oto ich lista:

Lewa rka i prawa rka: zamiast uywa okrele rka bijca i rka

stawiana (ktre brzmi dla nas naprawd sztucznie), praw rk nazywamy t,


ktra kostkuje lub bije struny, lew nazywamy natomiast t, ktrej palce
stawiamy na progach. Przepraszamy leworcznych Czytelnikw, ktrzy
korzystaj z tej ksiki, i prosimy ich, by to, co czytaj o lewej rce, odnosili
do prawej, i odwrotnie.

Podwjny zapis muzyczny: piosenki i wiczenia w tej ksice s

przedstawione za pomoc standardowego zapisu nutowego na grze


(zajmujcego zasuenie godne szacunku i egzaltowane miejsce) oraz zapisu
tabulatur poniej, do uytku dla pozostaych z nas. Chodzi o to, e moesz
uywa ktrejkolwiek z tych metod, ale nie musisz patrze na obydwie
rwnoczenie, jak jest w przypadku pianina.

W d i w gr, wyej i niej (i tak dalej): jeli napiszemy, eby przesun

dwik czy akord w gr gryfu lub eby go zagra wyej na gryfie, mamy na myli
zagranie go wyej w stroju albo bliej korpusu gitary. Jeeli piszemy, eby
przeszed niej lub w d gryfu, mamy na myli przesunicie w kierunku gwki
lub niej w stroju. Jeli kiedykolwiek tych okrele bdziemy uywa w innym
znaczeniu napiszemy Ci o tym (ci z Was, ktrzy trzymaj gitar gwk
skierowan w gr, mog potrzebowa odrobiny czasu na zorientowanie si,
co naley zrobi, za kadym razem gdy zobacz te terminy. Pamitajcie po prostu,
e mwimy o wysokoci dwiku, a nie pozycji gitary, a poradzicie sobie bez
problemw).

Oto kilka innych konwencji, ktre uatwi Ci korzystanie z tej ksiki.

Kluczowe sowa w wypunktowaniach zawierajcych istotne wnioski s


pogrubione.

Wane terminy s wyrnione kursyw i zwykle towarzyszy im definicja.


Kursywy uywamy take, aby co podkreli.

21

22

Gitara dla bystrzakw

Czego nie czyta


Zaczlimy pisa ksik pen wietnego, podniecajcego i przydatnego materiau,
ale nasz redaktor powiedzia nam, e musimy dorzuci troch nudnych spraw
technicznych dla rwnowagi (art, art!).
W zasadzie znajomo teorii, ktra stoi za muzyk, moe pomc Ci postawi nastpny krok
po tym, jak opanujesz podstawy techniki. Ale te techniczne wyjanienia nie s konieczne,
by gra prost, podstawow muzyk. Z tego powodu te wyjanienia, ktre mgby
chcie na pocztku pomin, by wrci do nich pniej, kiedy ju bdziesz bardziej
zaawansowany i nabierzesz intuicyjnego wyczucia instrumentu, oznaczamy symbolem
Sprawy techniczne. Masz te nasze pozwolenie na opuszczanie bocznych szarych pionowych
oznacze, ktre moesz spotka w niektrych rozdziaach. Nie zrozum nas le:
s tam naprawd uyteczne informacje. Ale nie zboczysz z drogi, jeli je pominiesz.

Naiwne zaoenia
Naprawd nie robimy adnych zaoe odnonie do Ciebie. Nie zakadamy, e masz
ju gitar. Nie zakadamy, e masz szczegowe preferencje odnonie do elektrycznych
czy akustycznych gitar lub e przedkadasz jaki styl ponad inne. To ksika
z naprawd rwnym startem!
No dobra, zakadamy par rzeczy. Zakadamy, e chcesz gra na gitarze, a nie na banjo,
Dobro czy mandolinie, i koncentrujemy si na odmianie szeciostrunowej. Zakadamy,
e jeste stosunkowo nowy w gitarowym wiecie. I zakadamy, e chcesz szybko zacz gra
na gitarze, bez zbytniego zamieszania wok czytania nut, kluczy i oznacze metrum.
Moesz znale w tej ksice materiay dotyczce czytania nut, ale nie to jest naszym
priorytetem. Naszym priorytetem jest pomc Ci gra fajn, sodk muzyk na Twoich
Szeciu Strunach.

Jak podzielona jest ksika


Podzielilimy ksik na dwa odrbne rodzaje rozdziaw rozdziay teoretyczne
i rozdziay praktyczne. Rozdziay teoretyczne opowiadaj o siodekach i wkrtach
gitary, czyli o tym, jak nastroi gitar, wybra odpowiedni instrument i jak o niego
dba. Rozdziay praktyczne wprowadzaj informacje, ktrych bdziesz potrzebowa,
by gra na gitarze.
Kady rozdzia praktyczny zawiera wiczenia, ktre pozwalaj wytrenowa
umiejtnoci omawiane w konkretnej sekcji. A na kocu kadego rozdziau praktycznego
lub w pobliu jego koca znajdziesz sekcj z piosenkami, ktre moesz zagra, uywajc
technik opisanych w rozdziale. Na pocztku kadej sekcji Granie piosenek jest
akapit zatytuowany O piosenkach, gdzie moesz znale list umiejtnoci
koniecznych do zagrania danej piosenki oraz informacje o kadym z utworw.
Rozdziay Gitary dla bystrzakw trzeciej edycji podzielilimy dla uatwienia na siedem
logicznych czci. Czci te s zorganizowane tak, jak zostao opisane poniej:

Wstp

Cz I: Wic chciaby gra na gitarze


Cz I zawiera trzy rozdziay teoretyczne dotyczce kilku podstawowych rzeczy,
ktre powiniene wiedzie, zanim zaczniesz gra. Rozdzia 1. pomaga zrozumie,
jak nazywa rne czci gitary i do czego one su. Rozdzia 2. zawiera informacje, jak
nastroi gitar, zarwno w odniesieniu do niej samej, jak i wzgldem zewntrznego rda
takiego jak kamerton, pianino albo elektroniczny stroik tak by wspstroi
z innymi instrumentami. Rozdzia 3. obejmuje opis podstawowych umiejtnoci,
ktre musisz pozna, by poradzi sobie z t ksik, takich jak czytanie tabulatury, sposoby
kostkowania i bicia, a take tego, jak wydawa czyste, klarowne, niebrzczce dwiki.

Cz II: Zaczynamy gra podstawy


Dziki czci II moesz zacz faktycznie gra na gitarze. Wszystkie rozdziay tej czci
odnosz si do grania, wic zapnij pas (i przyzwyczaj si do kiepskich dowcipw).
W rozdziale 4., pierwszym rozdziale praktycznym, prezentujemy najatwiejszy
sposb, by zacz gra prawdziw muzyk za pomoc durowych i molowych
akordw. Rozdzia 5. z kolei zawiera wskazwki, jak gra proste melodie za pomoc
pojedynczych dwikw, a rozdzia 6. dodaje troch pary dziki temu, e znajduj si
w nim informacje o kilku podstawowych akordach septymowych. Pamitasz stary
dowcip o turycie, ktry pyta nowojorskiego beatnika, jak trafi do Carnegie Hall?
Odpowied: wiczy, czowieku, wiczy!. Moliwe, e nie aspirujesz akurat do
Carnegie Hall (cho kim niby jestemy, eby mwi, e nie?), ale wiczenie podstaw
bdzie bardzo istotne, jeli chcesz zosta dobrym gitarzyst.

Cz III: Ponad podstawy


zaczynasz brzmie
Cz III przeprowadza Ci poza podstawowy materia w kierunku bardziej
zaawansowanych tematw. Rozdzia 7. wprowadza techniki, jakich bdziesz uywa
przy graniu w pozycji, ktre nie tylko sprawi, e bdziesz dobrze brzmia, ale take
dobrze wyglda. Rozdzia 8. nauczy Ci gra dwa dwiki jednoczenie, co w jzyku
instrumentalistw strunowych (w tym gitarzystw) nazywa si technik double-stop.
Rozdzia 9. to informacje o graniu chwytw barre, ktre polegaj na kadzeniu jednego
palca w poprzek wszystkich strun i ustawianiu akordw tu przed tym palcem.
Rozdzia 10. wprowadza kilka specjalnych technik potrzebnych do uzyskania
konkretnych gitarowych efektw o niesamowitych nazwach typu hammering,
podciganie struny czy slide.

Cz IV: Rozmaito stylw


Cz IV, ostatni zestaw rozdziaw praktycznych, wprowadza metody uyteczne
w konkretnych stylach muzycznych. Rozdzia 11., powicony stylowi rockowemu,
dotyczy grania prowadzcego opartego o pentatonik molow, grania solowych
zagrywek i innych rockowych stylizacji (ten rozdzia zawiera te troch informacji
o kostkowaniu w stylu country w oparciu o pentatonik durow). Rozdzia 12.,
traktujcy o bluesie, wprowadza wicej solowych zagrywek i specjalne rodzaje

23

24

Gitara dla bystrzakw


bluesowej artykulacji oraz zawiera wskazwki, jak wczy swoje mojo. Rozdzia 13.,
o muzyce folk, umoliwi Ci poznanie specyficznych technik kostkowania, ktre daj
muzyce folk jej specyficzne brzmienie (zostanie dorzucone take troch technik
bazujcych na szarpaniu strun palcami specyficznych dla muzyki country). Rozdzia 14.,
o gitarze klasycznej, wprowadzi Ci w techniki niezbdne do grania Bacha i Beethovena.
Rozdzia 15., jazzowy, to jazzowe akordy, granie rytmiczne i solowe.

Cz V: Zakup gitary i dbanie o ni


Cz V zawiera dwa rozdziay pomylane tak, by pomc znale odpowiedni dla Ciebie
sprzt. Rozdzia 16. traktuje nie tylko o znalezieniu Twojej pierwszej gitary do wicze,
ale take o doborze drugiej i trzeciej (to czsto znacznie trudniejsze decyzje ni
w przypadku tej pierwszej). Rozdzia 17. dotyczy akcesoriw gitarowych, daje Ci podstawy
wiedzy w temacie wzmacniaczy gitarowych i paru innych rzeczy, ktre warto uwzgldni
w swoim zestawie akcesoriw.
Do wyej wymienionych doczone s take dwa rozdziay o tym, jak masz dba
o swoj gitar. W rozdziale 18. opisujemy proces wymiany strun co, co powiniene
umie, jeli zamierzasz gra na gitarze duej ni miesic. Rozdzia 19. traktuje
o podstawowych czynnociach konserwacyjnych i naprawach, ktre pozwol Ci
oszczdzi pienidze w sklepie gitarowym i gra dugo i szczliwie.

Cz VI: Dekalogi
Cz dziesitek jest znakiem firmowym serii Dla bystrzakw i zawiera zabawne oraz
interesujce informacje w formie zestawienia Top Ten. W rozdziale 20. znajdziesz
inspiracj w opisie dziesiciu (plus minus) wielkich gitarzystw. Rozdzia 21.,
o dziesiciu klasycznych utworach na gitar, zmotywuje Ci do kontynuowania
wicze, aby wietno i sawa byy w Twoim zasigu.

Cz VII: Dodatki
Dodatki w tej ksice dotycz kilku wanych zagadnie. Dodatek A zwile wyjania
znaczenie tych dziwnych symboli w nutach i przekazuje wszystkie podstawowe
informacje potrzebne do czytania nut. Dodatek B zawiera porczn tabel 96 najczciej
uywanych akordw. Dodatek C to opis nagra audio i wideo, z ktrych moesz
korzysta w poczeniu z lektur.

Ikony wykorzystane w ksice


Na marginesie tej ksiki znajdziesz kilka maych, pomocnych symboli, ktre mog
sprawi, e Twoja podr bdzie odrobin atwiejsza.

Wstp

Przeskocz do prawdziwej piosenki po natychmiastow gitarow gratyfikacj.

Ta ikona wskazuje, e opisywane techniki lub utwory znajduj si na ciece audio


lub wideo, co oznacza, e moesz je zobaczy lub ich posucha.

Co do zapisania na serwetce i schowania w gitarowym futerale.

Wszystkie po co? i dlaczego? stojce za tym, co wanie grasz. Teoretyczne


i czasami zagmatwane sprawy, ktre moesz pomin, jeli chcesz.

wiata rada, ktra moe przyspieszy Twoj podr do gitarowej maestrii.

Bd ostrony bo moesz zniszczy gitar lub czyje uszy.

Co dalej
Trzecie wydanie Gitary dla bystrzakw zostao dokadnie przygotowane, aby mg
znale w nim to, co chcesz lub musisz wiedzie o gitarze, i nic wicej. Poniewa
staralimy si, eby kady rozdzia by maksymalnie autonomiczny, moesz pomija
informacje, ktre masz ju opanowane, bez poczucia zagubienia. Moesz take przeledzi
materia od pocztku do koca i wiczy gr na gitarze krok po kroku. W ten sposb
nowa wiedza bdzie bazowaa na tej zdobytej uprzednio.
By znale informacje, ktrych potrzebujesz, moesz po prostu przejrze spis treci
i odszuka to, co Ci interesuje, lub te moesz szuka konkretnych hase w indeksie
na kocu ksiki.
Jeli jeste pocztkujcym gitarzyst i chcesz od razu zacz gra, moesz pomin
rozdzia 1. i przej bezporednio do rozdziau 2., gdzie nauczysz si stroi swoj gitar.
Potem przeszukaj rozdzia 3. pod ktem wyksztacenia umiejtnoci potrzebnych
do grania i od razu zajrzyj do rozdziau 4. Cho moesz przeskoczy co nieco
w rozdziaach praktycznych, nalegamy, by przyswaja wiedz w nich zawart po kolei,

25

26

Gitara dla bystrzakw


po jednym rozdziale, jeli jeste pocztkujcy. Co wicej, powiniene poprzesta na
rozdziale 4. dopty, dopki na palcach nie uformuj Ci si zgrubienia pozwalajce Ci
gra akordy brzmice poprawnie i bez brzczenia.
Jeli nie masz jeszcze gitary, powiniene zacz od czci V, czyli przewodnika
kupujcego, i zorientowa si, czego powiniene oczekiwa od podstawowej gitary
do wicze. Na pocztku nie wyrzucaj lepiej pienidzy na drog gitar, dopki nie
upewnisz si, e jest to instrument wanie dla Ciebie. Gdy ju kupisz swoje wioso,
moesz wreszcie zacz gra, co jest w kocu niez zabaw, prawda?

Cz I

Wic chciaby gra na gitarze

28

Cz I: Wic chciaby gra na gitarze

W tej czci

zie dobry, Panie i Panowie, witamy w trzecim wydaniu


Gitary dla bystrzakw. Zanim przeyjecie odlot z tym
instrumentem, upewnijcie si, e przejrzelicie rozdzia 1.,
ktry wyszczeglnia rozmaite czci i nazwy dotyczce obydwu
gitar elektrycznej i akustycznej, oraz e nastroilicie swoj
gitar, jak pokazano w rozdziale 2. Na koniec zajrzyjcie
do rozdziau 3., by przejrze wane informacje dotyczce obsugi
uywanego wanie instrumentu. Prosz usi. Wasz lot z gitar
moe potrwa do koca Waszego ycia, ale bdcie pewni,
e bdzie on peen radoci!

Rozdzia 1: Podstawowa wiedza o gitarze

Rozdzia 1

Podstawowa wiedza o gitarze


W tym rozdziale:
Identyfikowanie poszczeglnych czci gitary.
Zrozumienie dziaania gitary.

szystkie gitary czy to purpurowe z namalowanymi sprayem czaszkami


i byskawicami, czy wykonane z naturalnego drewna o widocznym rysunku
sojw i wykoczone bezbarwnym lakierem maj pewne wsplne cechy
fizyczne, ktre sprawiaj, e zachowuj si one jak gitara, a nie jak skrzypce czy
kontrabas. Jeli nie jeste pewien, czym rni si gwka gryfu od przetwornika, lub
zastanawiasz si, ktr stron gitary trzyma pod brod, ten rozdzia jest dla Ciebie.
Poniej opiszemy rnice pomidzy rozmaitymi czciami gitary oraz wyjaniamy,
jak rol peni poszczeglne czci. Napiszemy take, jak waciwie trzyma
instrument oraz dlaczego gitara brzmi wanie tak, a nie inaczej. No i jeli
przypadkiem potraktowae nas powanie nie trzyma si gitary pod brod
oczywicie o ile nie jeste Hendriksem.

Anatomia gitary
Gitary dziel si na dwie podstawowe odmiany: elektryczn i akustyczn.
Ze sprztowego punktu widzenia elektryczne gitary skadaj si z wikszej iloci czci
i wihajstrw ni akustyczne. Mimo to producenci gitar oglnie zgadzaj si, e trudniej
wykona gitar akustyczn ni elektryczn. Z tego powodu gitary akustyczne
kosztuj zazwyczaj tyle samo lub nawet wicej ni ich elektryczne odpowiedniki
(kiedy ju bdziesz gotowy, by i na gitarowe lub akcesoryjne zakupy, moesz
zerkn odpowiednio do rozdziau 16. lub 17.). Jednak obydwa typy wymagaj tego
samego podejcia do podstawowych zagadnie, takich jak konstrukcja gryfu czy
napicie strun. Dlatego wanie akustyczne i elektryczne gitary maj bardzo podobn
konstrukcj, pomimo czasami drastycznych rnic w emitowanym dwiku (chyba e
wedug Ciebie Segovia i Metallica s nie do odrnienia). Na rysunkach 1.1 i 1.2
pokazane s rne czci gitary akustycznej i elektrycznej.
Ponisza lista wyjania funkcje poszczeglnych czci gitary:

Pyta dolna spd (tylko gitary akustyczne): cz puda rezonansowego, ktra

podtrzymuje boki na miejscu. Wykonana z dwch lub trzech kawakw drewna.


Wajcha (tylko gitary elektryczne): metalowy prt doczepiony do mostka, ktry
pozwala na zmian napicia strun poprzez wychylanie mostka w przd i w ty.
Nazywana take wajch tremolo lub wajch wibrato.

29

30

Cz I: Wic chciaby gra na gitarze

Rysunek 1.1.
Typowa gitara
akustyczna
z oznaczonymi
najwaniejszymi
czciami

Dziki uprzejmoci Taylor Guitars

Korpus (gitary elektryczne) lub pudo rezonansowe (gitary akustyczne):

co, do czego przytwierdza si gryf i mostek, czy te miejsce, w ktrym prawa


do uderza struny. Pudo rezonansowe gitary akustycznej to wzmacniajca
dwik komora, ktra nadaje gitarze brzmienie. W gitarze elektrycznej do
korpusu przytwierdza si mostek i elektronik (przetworniki oraz potencjometry
tonu i gonoci).
Mostek: metalowa (w gitarach elektrycznych) lub drewniana (w gitarach
akustycznych) podstawa mocujca struny do korpusu.
Koki mostka (tylko gitary akustyczne): umieszczone w otworach w mostku
plastikowe lub drewniane koki, ktre mocuj struny do mostka.
Mocowanie paska: metalowy bolec, miejsce, gdzie mona zamocowa jeden
koniec pasa gitarowego. W elektroakustykach (gitarach akustycznych z wbudowanymi
przetwornikami i elektronik) mocowanie to spenia czsto podwjn rol
suy rwnie za gniazdo jack, do ktrego wpinasz kabel gitarowy.
Gryf: paski, deskopodobny kawaek drewna zamocowanego na powierzchni
szyjki, gdzie stawiasz palce lewej rki, by uzyskiwa dwiki i akordy, zwany
take podstrunnic. Na gryfie zamocowane s progi.

Rozdzia 1: Podstawowa wiedza o gitarze

Rysunek 1.2.
Typowa gitara
elektryczna
z oznaczonymi
najwaniejszymi czciami

Dziki uprzejmoci PRS Guitars

Progi: cienkie metalowe druciki lub sztabki biegnce prostopadle do strun,

majce za zadanie skraca wibrujc cz struny w celu uzyskania wyszych


dwikw.
Gwka: miejsce, gdzie mocowane s stroiki (czyli osprzt) oraz gdzie producent
moe umieci swoje logo.
Szyjka: dugi, pakopodobny kawaek drewna, ktry czy gwk z korpusem.
Siodeko: obiona cz wykonana ze srebra, stali, twardego nylonu lub innej
syntetycznej substancji, ktra powstrzymuje struny od drgania poza obszarem
gryfu. Struny prowadzone s poprzez obienia na drug stron siodeka
do stroikw umieszczonych na gwce. Siodeko wyznacza jedn z granic dla
wibrujcej czci struny (drug jest mostek).
Gniazdo jack (tylko gitary elektryczne): miejsce, gdzie wpinamy wtyczk
jack kabla czcego gitar ze wzmacniaczem lub innym urzdzeniem
elektronicznym.
Przecznik wyboru przetwornika (tylko gitary elektryczne): przecznik,
za pomoc ktrego uaktywniamy poszczeglne przetworniki.
Przetworniki (tylko gitary elektryczne): sztabkowe magnesy wytwarzajce prd
elektryczny, ktry jest przetwarzany przez wzmacniacz na dwik.
Siodeko mostka: w gitarach akustycznych cienka plastikowa sztabka znajdujca
si w wyobieniu mostka, ktra odpowiada za przenoszenie drga strun na
mostek. W gitarach elektrycznych na mostku znajduj si oddzielne metalowe
siodeka dla kadej struny.

31

32

Cz I: Wic chciaby gra na gitarze

Boki (tylko gitary akustyczne): oddzielne gite elementy drewniane puda


czce pyt grn i doln.

Struny: sze metalowych (w gitarach elektrycznych i akustycznych

przystosowanych do metalowych strun) lub nylonowych (w gitarach klasycznych)


drutw, ktre s nacignite i wytwarzaj dwiki gitary. Cho nie s zasadniczo
czci skadow gitary (moesz je samodzielnie zdejmowa lub zakada), stanowi
integraln cz caego systemu, a konstrukcja i struktura gitary pozwalaj
strunom radonie wybrzmiewa (zajrzyj do rozdziau 18., by dowiedzie si
wicej o wymianie strun).

Pyta grna: twarz gitary. W gitarze akustycznej peni rol pyty rezonansowej,
ktra niemal wycznie decyduje o jakoci brzmienia instrumentu. W gitarze
elektrycznej wierzch korpusu jest zaledwie kosmetycznym lub dekoracyjnym
dodatkiem okrywajcym drewno korpusu.

Stroiki: zespolone mechanizmy umoliwiajce zwikszanie i zmniejszanie

napicia strun, dziki czemu brzmi one z okrelon wysokoci dwiku. Struna
owinita jest ciasno na koku wystajcym ponad powierzchni gwki. Koek ten
przechodzi na wylot przez gwk i osadzony jest w mechanizmie czcym go
z obrotow czci, ktr regulujemy napicie struny. Stroiki nazywane s te
maszynkami, kokami, kluczami.

Potencjometry gonoci i tonu (tylko gitary elektryczne): gaki


pozwalajce kontrolowa gono gitary oraz zawarto basowych
i sopranowych czstotliwoci w brzmieniu.

Jak dziaa gitara


Jeli potrafisz ju rozpoznawa podstawowe czci gitary (poprzednia cz rozdziau
Ci w tym pomoe), chciaby pewnie zrozumie, w jaki sposb te czci wspdziaaj
ze sob przy powstawaniu dwiku (na wypadek gdyby zdarzyo Ci si dosta pytanie
z kategorii Czci gitary w teleturnieju Jeden z dziesiciu albo wpa w wir powanej
dyskusji na temat drga i dugoci strun z innym gitarzyst). Prezentujemy te informacje
tylko po to, eby wiedzia, dlaczego gitara brzmi wanie tak, jak brzmi, a nie na przykad
jak kazoo czy akordeon. Musisz jednak pamita, e gitara tworzy dwik, ale to Ty
tworzysz muzyk.

Drgania i dugo strun


Kady instrument musi posiada czci poruszajce si w regularny, powtarzalny sposb,
ktre wytwarzaj dwik (cigy ton o okrelonej wysokoci). W przypadku gitary ta cz
to drgajca struna. Struna, ktrej nadajesz odpowiednie napicie, a potem wprawiasz
w ruch (poprzez czynno szarpania), daje dwik o przewidywalnej wysokoci
na przykad ton A. Gdy nacigasz lub poluzowujesz strun, uzyskujesz dwiki
o rnej wysokoci. Im mocniej nacignita struna, tym wyszy dwik.
Nie byby w stanie zrobi zbyt wiele z gitar, gdyby jedynym sposobem na zmian tonu
byo szalecze krcenie stroikiem przed kadym uderzeniem struny. Dlatego gitarzyci
uywaj innego sposobu zmiany wysokoci dwiku skracaj drgajc cz struny.

Rozdzia 1: Podstawowa wiedza o gitarze


Robi to, stawiajc palce na progach o ile oczywicie kto zostawi im otwarte drzwi.
artujemy oczywicie nikt w obecnoci gitarzysty nie zostawia otwartych drzwi
do pokoju, w ktrym on wiczy. A w argonie gitarowym stawianie palcw na progach
oznacza dociskanie palcami strun do podstrunnicy, aby wibroway tylko na odcinku
pomidzy progiem (tym drucikiem na gryfie) a mostkiem. W ten sposb,
przemieszczajc lew rk w gr i w d gryfu (czyli odpowiednio w kierunku
mostka lub siodeka), moesz wygodnie i atwo zmienia wysoko dwiku.
To, e mniejsze instrumenty, takie jak mandolina czy skrzypce, brzmi wyej ni
wiolonczela czy bas (czy te gitara), to nie przypadek. Instrumenty te maj wyszy strj,
poniewa maj krtsze struny. Napicie strun we wszystkich tych instrumentach moe by
zblione, co sprawia, e odczucie twardoci strun dla rk i palcw bdzie do podobne,
ale drastyczna rnica w dugoci strun sprawia, e rnice w wysokoci dwikw
w przypadku tych instrumentw s due. Ta zasada sprawdza si take w odniesieniu
do zwierzt. Piesek chihuahua szczeka w znacznie wyszej tonacji ni bernardyn,
poniewa jego struny w tym przypadku gosowe s duo krtsze.

Co dwie donie, to nie jedna


Zasadniczo gitara wymaga rwnoczesnego zaangaowania obu rk w proces powstawania
muzyki. Jeli chciaby zagra, powiedzmy, C razkrelne na pianinie, musisz tylko
wycign palec wskazujcy, umieci go nad odpowiednim klawiszem w okolicy znaku
firmowego pianina i opuci go tammm. Nawet przedszkolak moe brzmie jak Elton
John, gdy gra jedynie razkrelne C, poniewa dwik jest wytwarzany przez tylko jeden
palec jednej rki naciskajcy klawisz.
Gitara jest jednak troch inna. By zagra razkrelne C na gitarze, musisz palcem
wskazujcym lewej rki przycisn pierwszy prg na drugiej strunie (czyli docisn j przed
tym progiem do podstrunnicy). Czynno ta sama w sobie nie daje jednak dwiku.
By razkrelne C byo syszalne, musisz uderzy lub szarpn t drug strun praw rk.
Uwaga dla osb potraficych czyta nuty: gitara brzmi o oktaw niej, ni wskazuj zapisane
dla niej dwiki. Na przykad grajc rozpisane dwukrelne C na gitarze, uzyskujemy C
razkrelne.

Dwiki na gryfie: progi i ptony


Najmniejszym interwaem (czyli jednostk muzycznej odlegoci pomidzy dwikami)
skali muzycznej jest pton. W pianinie ten interwa jest zawarty pomidzy nastpujcymi po
sobie biaym i czarnym klawiszem (a take midzy dwoma biaymi, ktre nie s przedzielone
czarnym). By przemieci si o pton na instrumencie klawiszowym, przesuwasz palec
w d bd w gr na nastpny klawisz, biay lub czarny. W przypadku gitary te ptony
s reprezentowane przez progi poziome metalowe druty (lub sztabki) osadzone w gryfie
prostopadle do strun. W odniesieniu do gitary przemieci si w d lub w gr o pton
znaczy przesun lew rk o jeden prg niej lub wyej na gryfie.

33

34

Cz I: Wic chciaby gra na gitarze

Porwnanie brzmienia
gitary akustycznej i elektrycznej
Drgajce struny gitary wytwarzaj rne dwiki. Musisz jednak by w stanie je usysze
albo staniesz przed problemem przypominajcym buddyjsk zagadk o drzewie
padajcym samotnie w lesie. Nie ma tego problemu w przypadku gitary akustycznej,
poniewa instrument akustyczny ma wasny wzmacniacz w postaci pustego puda
rezonansowego, ktre wzmacnia dwik nooo, akustycznie.
Ale gitara elektryczna nie wytwarza prawie w ogle akustycznego dwiku (no, moe
troszeczk, co jak brzczenie komara, ale na pewno nie wystarczy to, eby wypeni
dwikiem stadion czy rozzoci ssiadw z naprzeciwka). Instrument elektryczny
wytwarza brzmienie niemal wycznie za pomoc elektroniki. rdem dwiku s wci
drgajce struny, ale to nie pusta drewniana komora sprawia, e s syszalne. Ich drgania
zaburzaj lub moduluj pole magnetyczne wytwarzane przez przetworniki owinite
drutami magnesy umieszczone tu pod strunami. Kiedy drgania struny moduluj
wytworzone przez przetwornik pole magnetyczne, przetwornik generuje may prd
elektryczny, ktry wiernie odzwierciedla t drgania.
W gitarze dwik jest uzyskiwany poprzez wzmacnianie drga struny w sposb
akustyczny (gdy dwik przechodzi przez pudo rezonansowe) lub elektryczny (gdy
prd z przetwornika jest wzmacniany i przekazywany do gonikw). Tak czy inaczej,
jest to proces fizyczny. Uzyskiwanie rnych dwikw w tym takich, ktre zamierzasz
wydoby zaley od Ciebie, a dokadnie od tego, jak kontrolujesz wysoko dwikw
poszczeglnych strun. Za zmian wysokoci odpowiada lewa do przyciskajca progi.
Natomiast prawa do nie tylko doprowadza do emisji dwiku poprzez wprawienie
struny w drgania, lecz take decyduje o rytmie (pulsie), tempie (szybkoci danego
utworu) i klimacie (interpretacji, stylu, magii, charyzmie, je ne sais quoi, czymkolwiek)
tych dwikw. Wpraw obie donie w ruch, a wyczaruj muzyk gitarow muzyk.

Rozdzia 2

Strojenie gitary
W tym rozdziale:
Liczenie strun i progw.
Strojenie gitary wzgldem niej samej.
Strojenie do zewntrznego punktu odniesienia.

trojenie gitary dla gitarzysty jest tym samym, co rwnolege parkowanie dla
miejskiego kierowcy: codzienn i niezbdn czynnoci, ktrej opanowanie moe
kosztowa wiele nerww. W przeciwiestwie do pianina, ktre jest strojone przez
zawodowego stroiciela i nie musi by dostrajane a do jego kolejnej wizyty, gitar
zazwyczaj stroi jej waciciel i musi to robi do czsto.
Jedn z wielkich yciowych niesprawiedliwoci jest to, e zanim bdziesz mg gra
muzyk na gitarze, musisz przetrwa bolesny proces strojenia swojego instrumentu.
Na szczcie gitarzyci maj tylko sze strun, w przeciwiestwie do kilku setek
wystpujcych w pianinie. Rwnie zachcajcy jest fakt, e gitar mona nastroi
wieloma opisanymi w tym rozdziale metodami.

Zanim zaczniesz:
krtko o strunach i progach
Zaczniemy tu od czego prostego, a mianowicie od struny. Zanim bdziesz mg
nastroi swoj gitar, musisz wiedzie, jak odnosi si do gwnych bohaterw tej gry
strun i progw.

Struny: struny s ponumerowane kolejno od pierwszej do szstej. Pierwsza struna

jest najciesza i znajduje si najbliej podogi (kiedy trzymasz gitar w pozycji


gotowej do gry). Konsekwentnie szsta struna jest najgrubsza i najblisza sufitu.
Zalecamy, aby zapamita nazwy literowe otwartych strun (E, A, D, G, H, E
kolejno od szstej do pierwszej), dziki czemu nie bdziesz ograniczony
do odnoszenia si do poszczeglnych strun jedynie za pomoc numerw.
Progi: termin prg moe si odnosi zarwno do przestrzeni na podstrunnicy,
na ktrej stawiasz palec swojej lewej rki, jak i do cienkiej metalowej listewki
biegncej w poprzek podstrunnicy. Gdy masz do czynienia z palcowaniem
strun, termin prg odnosi si do miejsca pomidzy metalowymi listewkami
gdzie moesz wygodnie zmieci palec lewej rki.

36

Cz I: Wic chciaby gra na gitarze

Pierwszy prg to miejsce pomidzy siodekiem (nieco szersz, powycinan listewk


oddzielajc gryf od gwki gitary) a pierwsz metalow listewk. A wic pity
prg to pite pole na gryfie, liczc od siodeka; technicznie miejsce pomidzy
czwart a pit metalow listewk.
Wikszo gitar ma na pitym progu znacznik, czyli dekoracyjn inkrustacj
na podstrunnicy lub kropk na boku gryfu, lub obydwa warianty).
Pozosta do wyjanienia jeszcze jeden punkt programu. Od tego miejsca w ksice
bdziesz natyka si na terminy pusta struna oraz struna przyciskana.
Pusta struna: struna, ktr grasz bez dociskania jej palcem lewej rki.
Struna przyciskana: struna, ktr grasz, stawiajc na niej palec na
konkretnym progu.

Strojenie gitary wzgldem niej samej


metod pitego progu
Strojenie gitary wzgldem niej samej wzio sw nazw od faktu, e nie jest przy tej
metodzie potrzebne adne zewntrzne odniesienie, wedug ktrego bdziesz stroi
instrument. Gdy struny stroj w okrelonym porzdku pomidzy sob, moesz
wydobywa gbokie i harmonijne dwiki. Te same dwiki mog zabrzmie jak odgosy
kociej bijatyki, gdy sprbujesz zagra razem z innym instrumentem. Dopki jednak struny
s dostrojone midzy sob, gitara jest nastrojona wzgldem niej samej.
By nastroi gitar metod wzgldn, wybierz jedn strun za punkt pocztkowy
powiedzmy, strun szst. Pozostaw wysoko dwiku tej struny bez zmian,
a reszt strun dostrj wzgldem szstej struny.
Metoda pitego progu nazywa si tak dlatego, e prawie zawsze grasz strun na pitym progu,
a potem porwnujesz dwik, jaki wydaje, do dwiku nastpnej pustej struny. Musisz
jednak uwaa, poniewa czwarty prg (zazdrosny aktor drugoplanowy) zagra swj
epizod pod koniec caego procesu.
Oto wyjanienie, jak nastroi gitar metod pitego progu (zobacz schemat na rysunku 2.1,
ktry opisuje wszystkie pi krokw):
1. Zagraj szst strun (niskie E najgrubsza struna najbliej sufitu)
na pitym progu, a potem zagraj pust strun A (nastpn obok).
Pozwl obydwu strunom wybrzmiewa razem. Wysokoci dwikw obydwu
powinny by dokadnie takie same. Jeli nie wydaj Ci si takie, sprawd,
czy struna pita brzmi niej, czy wyej ni przycinita szsta struna.
Jeli struna pita brzmi niej, przekr jej klucz lew rk, by zwikszy
wysoko dwiku.
Jeli struna pita brzmi wyej, uyj klucza, by obniy dwik.
Uwaaj, eby nie przekrci zbyt mocno gdy tak si stanie, przekr klucz
w odwrotnym kierunku. Gdyby nie potrafi okreli, czy pita struna jest
nastrojona niej, czy wyej, odkr j celowo w d (eby miaa za niski
dwik), a potem wr do podanej wysokoci.

Rozdzia 1: Podstawowa wiedza o gitarze

Rysunek 2.1.
Stawiaj palce
na kolejnych
progach
zgodnie ze
schematem
i dopasuj wysoko
dwiku nastpnej pustej
struny

Dziki uprzejmoci Wiley, Composition Services Graphics

2. Zagraj pit strun (A) na pitym progu, a potem zagraj pust czwart
strun (D).
Pozwl obydwu strunom wybrzmiewa razem. Jeli czwarta struna wydaje si
brzmie za wysoko w stosunku do przycinitej pitej struny, uyj klucza czwartej
struny, by dopasowa wysoko dwiku. I znw, jeli nie jeste pewien, czy struna
jest za wysoko, czy za nisko, rozstrj j w ktr stron najlepiej w d, a potem
wr do waciwej wysokoci.
3. Zagraj czwart strun (D) na pitym progu, a potem zagraj pust trzeci
strun (G).
Pozwl strunom wybrzmiewa wsplnie. Jeli trzecia struna (G) wydaje si
brzmie za wysoko lub za nisko w stosunku do pustej struny czwartej, uyj
klucza trzeciej struny, by odpowiednio j dostroi.
4. Zagraj trzeci strun (G) na czwartym (nie na pitym!) progu, po czym
zagraj pust drug strun (H).
Pozwl obydwu strunom wybrzmiewa razem. Jeli druga struna wydaje si
brzmie za wysoko lub za nisko, uyj jej klucza, by odpowiednio j dostroi.
5. Zagraj drug strun (H) na pitym (tak, wracamy na pity) progu, po czym
zagraj pust pierwsz strun (wysokie E).
Pozwl obydwu strunom razem wybrzmiewa. Jeli pierwsza struna wydaje si
brzmie za wysoko lub za nisko, uyj jej klucza, aby odpowiednio j dostroi. Jeli
jeste zadowolony z tego, e obydwie struny wydaj ten sam ton, wanie nastroie
pi wyszych (wyszych, czyli wyej nastrojonych) strun gitary wzgldem
staej (niestrojonej) szstej struny. Twoja gitara stroi teraz sama do siebie.
Warto powtrzy cay proces, gdy w trakcie wykonywania opisywanych tu zabiegw
niektre struny mog si rozstroi. Aby przyzwyczai si do metody pitego progu
i porwnywania przyciskanych i pustych strun, zobacz film nr 1.
Gdy stroisz gitar w normalny sposb, uywasz lewej rki do krcenia kluczem.
Ale w momencie gdy oderwiesz palec dociskajcy strun od progu, struna przestaje
wybrzmiewa, a Ty przestajesz sysze strun, ktra jest punktem odniesienia (czyli t
przyciskan), gdy regulujesz nacig pustej struny. Istnieje jednak sposb na strojenie

37

38

Cz I: Wic chciaby gra na gitarze


pustej struny bez zdejmowania palca dociskajcego inn strun z progu. Po prostu uyj
prawej rki! Najpierw uderz dwie struny po sobie (przycinit i pust), po czym signij
praw rk ponad lew (ktra pozostaje na miejscu i nadal naciska prg) i kr odpowiednim
kluczem, dopki obydwie struny nie zabrzmi dokadnie tak samo.

Strojenie gitary do zewntrznego


punktu odniesienia
Strojenie gitary wzgldem niej samej w oparciu o metod pitego progu jest dobre
dla Twojego ucha, ale nie jest zbyt praktyczne, jeli chcesz zagra z innymi
instrumentami lub gosami, ktre s zazwyczaj strojone do standardowych czstotliwoci
(zobacz dzia Twj przyjaciel kamerton nieco dalej w tym rozdziale). Jeli chcesz
wprowadzi swoj gitar w wiat innych ludzi lub instrumentw, musisz wiedzie,
jak j nastroi wedug staego rda, takiego jak pianino, kamerton (ustny lub
mechaniczny) czy stroik elektroniczny. Uywanie tych urzdze daje pewno,
e wszyscy bd grali wedug tych samych regu strojenia. Poza tym Twoja gitara i struny
s tak zaprojektowane, by osiga optymalne brzmienie w standardowym stroju.
Poniej poznasz kilka typowych sposobw strojenia gitary przy uyciu staych rde
odniesienia. Dziki tym metodom bdziesz nie tylko dobrze nastrojony, lecz take adnie
zabrzmisz w towarzystwie wszystkich innych instrumentw.

Klawisz wszystko wypiewa


Pianino wietnie nadaje si do strojenia gitary, gdy bardzo dobrze trzyma strj
(wymaga strojenia tylko co rok lub p roku w zalenoci od warunkw). Jeli masz
dostp do elektronicznego keyboardu lub dobrze nastrojonego pianina, to musisz jedynie
dopasowa puste struny gitary do odpowiednich klawiszy pianina. Rysunek 2.2
przedstawia klawiatur pianina w zestawieniu z odpowiednimi pustymi strunami gitary.

Stroik ustny, czyli jak uwolni rce


Oczywicie, gdy wybierasz si z gitar na pla, raczej nie wciniesz pianina na ty
swojego samochodu, nawet jeli jeste bardzo wraliwy na punkcie prawidowego stroju
gitary. Potrzebujesz mniejszego i bardziej praktycznego urzdzenia, ktre emituje
podstawowe dwiki standardowego stroju. To zadanie moe speni stroik ustny.
Przywouje on na myl obraz surowego, autorytarnego dyrygenta chru zaciskajcego
usta na okrgej harmonijce, by wyda anemiczny pisk, ktry natychmiast wyrwnuje
zostajce w tyle gosy chru. Mimo to stroik ustny spenia swoje zadanie.
Istniej specjalne stroiki ustne dla gitarzystw. S to gwizdki, ktre wydaj z siebie dwiki
poszczeglnych pustych strun gitary (lecz w wyszym rejestrze) i nie maj adnych
innych dwikw porednich. Zalet stroika ustnego jest to, e moesz trzyma go
w ustach i dmucha, majc jednoczenie wolne rce do strojenia. Wad jest to,
e przyzwyczajenie si do dwiku wzorcowego produkowanego przez stroik
i odniesienie go do dwiku uderzanej struny gitary moe Ci zaj troch czasu.
Jednak gdy nabierzesz wprawy, strojenie tym stroikiem bdzie rwnie proste jak strojenie
z pianinem. A ustny stroik znacznie atwiej zmieci w kieszeni koszuli ni pianino!

Rozdzia 1: Podstawowa wiedza o gitarze

Rysunek 2.2.
Widok klawiszy pianina
z podkreleniem
klawiszy odpowiadajcych poszczeglnym pustym strunom
gitary

Dziki uprzejmoci Wiley, Composition Services Graphics

Twj przyjaciel kamerton


Gdy staniesz si wystarczajco dobry w rozrnianiu tonw, bdziesz potrzebowa
tylko jednego dwiku do nastrojenia caej gitary. Kamerton oferuje tylko jeden ton
i zazwyczaj jest to konkretne A (to powyej razkrelnego C, ktre drga 440 razy na
sekund, powszechnie znane jako A-440). Ten jeden dwik jednak w zupenoci Ci
wystarczy. Gdy nastroisz pust pit strun (A) do kamertonu (cho gitarowe A brzmi
w niszym zakresie), kad inn strun moesz dostroi metod strojenia wzgldnego,
ktr omawialimy w dziale Strojenie gitary wzgldem niej samej metod pitego progu
wczeniej w tym rozdziale.
Uywanie kamertonu wymaga odrobiny finezji. Musisz uderzy kamertonem o co
twardego, takiego jak blat stou lub rzepka kolanowa, a potem trzyma go blisko ucha
lub przycisn stopk (rczk) a nie ramiona (ostrza widelca) do czego, co rezonuje.
Rezonatorem moe by blat stou lub korpus gitary. (Moesz go nawet trzyma w zbach,

39

40

Cz I: Wic chciaby gra na gitarze


co daje Ci wolne rce! I naprawd dziaa!) Jednoczenie musisz jako zagra dwik A
i dostroi go do tonu wydawanego przez kamerton. Cay proces jest podobny do
wycigania kluczy od mieszkania z kieszeni, gdy jest si obadowanym torbami penymi
zakupw. Zadanie moe nieatwe, ale gdy wykonasz je odpowiedni ilo razy, to w kocu
bdziesz w nim ekspertem.

Tuner elektroniczny, czyli szybko i sprawnie


Najszybszym i najdokadniejszym sposobem nastrojenia gitary jest wykorzystanie
elektronicznego stroika (popularnie zwanego tunerem). To porczne urzdzenie wydaje
si mie magiczne moce. Nowsze stroiki elektroniczne zbudowane specjalnie do gitary
potrafi zazwyczaj wyczu, ktr strun grasz, pokazuj, do jakiego tonu ma ona najbliej
oraz czy jest za wysoko, czy za nisko. Jedyne, czego te urzdzenia nie robi, to krcenie
kluczami za Ciebie (ale syszelimy, e producenci ju nad tym pracuj). Niektre starsze
modele typu graficznego maj przecznik wyboru struny, ktr bdziesz stroi.
Na rysunku 2.3 pokazano typowy tuner elektroniczny.

Rysunek 2.3.
Dziki elektronicznemu
tunerowi strojenie to pestka

Dziki uprzejmoci KORG USA, Inc.

Moesz podpi swoj gitar do stroika (jeeli uywasz elektrycznego instrumentu) lub
uy wbudowanego w stroik mikrofonu, by nastroi gitar akustyczn. W obydwu
rodzajach stroikw tych, w ktrych ustawiasz strojone struny, i tych, ktre
automatycznie je wykrywaj wywietlacz wskazuje dwie rzeczy dwik, do ktrego
masz najbliej (E, A, D, G, B poniewa z reguy s to urzdzenia produkowane na
rynek amerykaski, na ktrym nasze swojskie H jest oznaczane jako B i E), i to,
czy jeste poniej, czy powyej odpowiedniego dwiku.

Rozdzia 1: Podstawowa wiedza o gitarze


Stroiki elektroniczne s zazwyczaj zasilane bateri 9V lub dwoma paluszkami (AA), ktre
mog dziaa przez rok regularnego uytkowania (lub nawet dwa czy trzy lata w przypadku
sporadycznego uywania). Istnieje wiele niedrogich tunerw elektronicznych
(w cenie poniej 100 z) i s one warte tych pienidzy. S te stroiki w formie
aplikacji na smartfony lub na inne porczne urzdzenia elektroniczne (wicej
o tunerach znajdziesz w rozdziale 17.).

Dwiki z pyty DVD


Prawie zapomnielimy masz do swojej dyspozycji jeszcze jedno stae rdo,
w odniesieniu do ktrego moesz nastroi gitar pyt DVD doczon do Gitary
dla bystrzakw.
Dla wygody strojenia nagralimy brzmienie pustych strun na 1. ciece pyty DVD
doczonej do tej ksiki. Wysuchaj powoli wybrzmiewajcego dwiku kadej pustej
struny uderzonej pojedynczo (od pierwszej do szstej, czyli od najcieszej do najgrubszej)
i dostrj puste struny swojej gitary do tych z pyty DVD. Uyj przycisku zmiany
cieki na pilocie lub panelu odtwarzacza DVD, by powrci do pocztku cieki 1.
i powtarza wzorcowe dwiki tak dugo, a dokadnie dostroisz do nich swoje struny.
Zalet pyty DVD jest to, e zawsze odtwarza dwik o dokadnie tej samej wysokoci
jak ten, ktry zosta na ni nagrany. Moesz wic uywa swojego DVD z Gitary dla
bystrzakw w dowolnej chwili i mie dostp do perfekcyjnie dostrojonych dwikw.

41

42

Cz I: Wic chciaby gra na gitarze

Rozdzia 3

Przygotowanie do gry
W tym rozdziale:
Waciwa pozycja ciaa i doni.
Czytanie diagramw akordw i tabulatury.
Granie akordw.

itara jest instrumentem przyjaznym dla uytkownika. Wikszoci wygodnie ley


w ramionach, a sposb, w jaki rce spoczywaj naturalnie na strunach, odpowiada
w znacznym stopniu pozycji, w jakiej powiniene gra. W tym rozdziale opowiemy
Ci o technikach przyjmowania poprawnej postawy oraz o tym, jak i gdzie trzyma rce
jak modemu salonowemu lwu, gdy koczy edukacj.
artujemy, bo nam zaley. Ale naprawd musisz pamita, e poprawna postawa i pozycja
nie tylko zapobiegaj napiciu i zmczeniu, ale co wicej pomagaj nabra dobrych
nawykw uatwiajcych koncentracj i uzyskanie poprawnego brzmienia. Kiedy ju
ustawimy Ci dobrze z gitar, omwimy kilka podstawowych zagadnie zwizanych
z odczytywaniem muzyki i pokaemy Ci, jak zagra akord.

Uoenie rk i postawa
Grajc na gitarze, moesz zarwno sta, jak i siedzie, a pozycja, jak wybierzesz, nie
wpywa specjalnie na brzmienie i technik. Wikszo woli wiczy na siedzco, ale
publicznie wystpuje na stojco. (Uwaga: jedynym wyjtkiem w tej kwestii jest gitara
klasyczna, na ktrej normalnie gra si w pozycji siedzcej. Ortodoksyjn praktyk
w tym przypadku jest wic granie wycznie w pozycji siedzcej. Nie oznacza to, e
nie moesz gra na klasycznej gitarze lub klasycznej muzyki, stojc, ale powane podejcie
do gitary klasycznej wymaga, by podczas grania siedzia. Wicej szczegw znajdziesz
w rozdziale 14.).
W poniszych sekcjach pokaemy Ci stojc i siedzc pozycj do gry na gitarze oraz
opiszemy prawidowe uoenie doni.

Przybieranie pozycji siedzcej


Aby chwyci gitar w pozycji siedzcej, oprzyj tali instrumentu na swojej prawej
nodze (talia gitary to przewenie pomidzy grn i doln zaokrglon czci
korpusu, ktre wygldaj troch jak ramiona i biodra, jeli ustawimy gitar pionowo).

44

Cz I: Wic chciaby gra na gitarze

Rysunek 3.1.
Typowa pozycja siedzca

Dziki uprzejmoci Cherry Lane Music

Nieznacznie rozstaw nogi. Zrwnowa gitar, opierajc lekko prawe przedrami na


boku gitary, jak pokazano na rysunku 3.1. Nie uywaj lewej rki do podtrzymywania
gryfu. Nawet gdy go zupenie pucisz, gitara nie powinna si przechyli w stron podogi.
Technika klasyczna wymaga od Ciebie trzymania instrumentu na lewej nodze zamiast
na prawej. Ta pozycja sprawia, e rodek gitary znajduje si bliej rodka Twojego
ciaa, wic wygodniej jest gra na instrumencie, zwaszcza jeli chodzi o lew rk,
poniewa atwiej w tej pozycji wykonywa trudne opalcowania klasycznej muzyki gitarowej.
Pozycja siedzca dla gitary klasycznej zostaa pokazana w rozdziale 14.
Gitar klasyczn trzeba take przechyli do gry, co moesz zrobi, albo unoszc
lew nog przy pomocy specjalnego gitarowego podnka (sposb tradycyjny), albo
za pomoc wspornika, ktry wkadasz pomidzy udo a niszy bok gitary (sposb
nowoczesny). W ten sposb gitara jest przechylona w gr, lecz Twoja stopa
pozostaje na ziemi.

Rozdzia 3: Przygotowanie do gry

Pozycja stojca
Do grania w pozycji stojcej potrzebujesz paska, ktry musisz porzdnie przypi
(lub przywiza) do obydwu mocowa pasa w gitarze. Gdy to zrobisz, moesz
normalnie stan i przekona si, jak dobrze wygldasz w lustrze z gitar przewieszon
na ramionach. Moliwe, e bdziesz musia wyregulowa dugo paska, eby gitara
znalaza si na wygodnej do grania wysokoci.
Jeli podczas grania na stojco pas zelinie si z mocowania, masz pidziesit procent
szans na zapanie gitary, zanim uderzy w podog (i to tylko jeli jeste szybki i masz
dowiadczenie w apaniu wylizgujcych si gitar). Nie ryzykuj wic uszkodzenia
gitary i nie uywaj starego, zuytego pasa lub takiego, ktrego dziurki s za due,
by koki mocowania paska bezpiecznie si w nich utrzymay. Gitary nie nadaj si
do uderzania nimi o ziemi, co wielokrotnie zademonstrowa Pete Townshend.
Twoje ciao naturalnie dopasowuje si przy przechodzeniu z pozycji siedzcej do
stojcej. Nie staraj si wic za bardzo analizowa, gdzie znajdoway si Twoje ramiona
w pozycji siedzcej. Po prostu stj rozluniony, a przede wszystkim wygldaj wietnie.
(Teraz jeste gitarzyst! wietny wygld jest tak samo wany jak umiejtno grania
No, prawie tak samo). Rysunek 3.2 przedstawia typow pozycj stojc.

Rysunek 3.2.
Typowa pozycja stojca

Dziki uprzejmoci Cherry Lane Music

45

46

Cz I: Wic chciaby gra na gitarze

Pozycja lewej rki i przyciskanie progw


Aby zrozumie, jak powinna wyglda poprawna pozycja lewej rki na gitarze,
wycignij lew rk doni do gry i rozlunij pi, umieszczajc kciuk z grubsza
pomidzy pierwszym i drugim palcem. Wszystkie kostki powinny by ugite.
Tak mniej wicej powinna wyglda Twoja do, gdy umiecisz w niej gryf. Kciuk
przesuwa si po tylnej powierzchni gryfu, bardziej wyprostowany ni przy uoeniu doni
w pi, ale nie sztywny. Stawy palcw powinny by ugite niezalenie od tego, czy
palce przyciskaj progi, czy nie. Lewa rka powinna bardzo naturalnie zajmowa pozycj
na gryfie tak, jakby chwyta specjalnie wykonane narzdzie, ktrego uywasz przez
cae ycie.
Aby przycisn prg, docinij opuszkiem palca strun, majc ugite stawy palcw. Sprbuj
stawia opuszek palca raczej pionowo ni pod ktem wzgldem struny. Taka pozycja
zapewnia najwikszy nacisk na strun oraz zapobiega dotykaniu palcem ssiadujcych
strun co mogoby spowodowa ich brzczenie lub tumienie (wygaszanie drga struny
i uniemoliwianie jej wybrzmiewania). cinij szyjk gitary kciukiem znajdujcym si
pod gryfem. Film nr 2 pokazuje prawidowy sposb przyciskania progu.
Pamitaj, e grajc konkretny prg, nie stawiasz palca bezporednio na metalowej
sztabce, ale pomidzy progami (lub pomidzy siodekiem a sztabk bdc pierwszym
progiem). Jeli na przykad zamierzasz zagra strun na pitym progu, stawiasz palec
na powierzchni pomidzy czwartym a pitym drucikiem. Nie stawiaj go porodku tej
powierzchni (w poowie drogi pomidzy progami), ale bliej sztabki wyszego progu.
Ta technika zaowocuje najczystszym dwikiem i zapobiegnie brzczeniu.
Stawianie palcw lewej rki na progach wymaga siy, lecz nie ulegaj pokusie
przyspieszenia procesu przez wzmacnianie swoich rk sztucznymi sposobami.
Wyrobienie siy lewej doni wymaga czasu. By moe widziae reklamy urzdze
sucych do wzmacniania doni i wierzysz, e poprawi one skuteczno uchwytu lewej
rki. Chocia nie potrafimy na sto procent stwierdzi, e te sposoby s nieskuteczne (jak
i domowa metoda polegajca na ciskaniu piki tenisowej), jedno wiemy na pewno: nic
nie pomoe Ci wyrobi siy docisku palcw lewej rki lepiej i szybciej ni samo granie
na gitarze.
Poniewa dociskanie strun do progw wymaga wysilenia lewej doni, inne czci
Twojego ciaa mog si napina, by rwnoway ten wysiek. Co pewien czas rozluniaj
lewe rami, ktre ma tendencj do unoszenia si, gdy wiczysz przyciskanie progw.
Rb czste przerwy na opuszczanie ramienia. Powiniene utrzymywa lewe rami
i przedrami rwnolegle do boku ciaa. Rozlunij okie tak, eby by blisko tuowia.
Jeli chcesz utrzyma waciw pozycj lewej doni, musisz dba o to, by bya ona
wygodna i naturalna. Jeli rka zaczyna Ci bole lub drtwie, przesta gra i odpocznij.
Jak przy kadej innej czynnoci wymagajcej rozwinicia mini, odpoczynek pozwala
Twemu ciau si dostosowa.
W poniszych sekcjach znajdziesz dodatkowe szczegy dotyczce przyciskania progw
w gitarach elektrycznych i klasycznych.

Rozdzia 3: Przygotowanie do gry


Elektryczne wysiki
Szyjki gitar elektrycznych s zarwno wsze (od pierwszej do szstej struny), jak i pytsze
(od podstrunnicy do tyu gryfu) ni akustycznych. Co za tym idzie naciskanie progw
jest atwiejsze. Ale odlegoci pomidzy kolejnymi strunami s mniejsze, wic bardziej
prawdopodobne jest dotknicie i wygaszenie ssiedniej struny stawianym na progu
palcem. Najwiksz jednak rnic w przyciskaniu progw gitary akustycznej
o nylonowych czy metalowych strunach i gitary elektrycznej jest akcja strun.
W gitarze pojcie akcji odnosi si do tego, jak wysoko nad progami przebiegaj struny i,
w mniejszym stopniu, na ile atwo dociska si strun do progw. W przypadku elektrycznej
gitary przyciskanie strun do gryfu jest atwe jak cicie masa gorcym noem. Nisza
akcja elektrycznej gitary pozwala Ci uoy lew do w bardziej rozlunionej pozycji ni
w przypadku gitary akustycznej, kiedy to palce doni s skierowane lekko na zewntrz.
Rysunek 3.3 to zdjcie lewej doni spoczywajcej na gryfie gitary elektrycznej
i przyciskajcej strun.

Rysunek 3.3.
Gryf gitary
elektrycznej
mieci si
wygodnie
pomidzy
kciukiem
a pierwszym
palcem, gdy
palec wskazujcy przyciska strun

Dziki uprzejmoci Cherry Lane Music

Warunki klasyczne
Poniewa gitary o nylonowych strunach maj szerokie podstrunnice i s modelem
stworzonym do muzyki klasycznej, ich gryfy wymagaj nieco bardziej (chrzknicie)
formalnego podejcia do pozycji lewej doni. Sprbuj trzyma wewntrzn krawd
doni (t, gdzie palce wyrastaj z doni) blisko i rwnolegle do dolnej krawdzi gryfu,
tak aby wszystkie palce byy uoone w tej samej odlegoci od gryfu i prostopadle
do strun. (Jeli Twoja do nie ley rwno wzgldem powierzchni gryfu, may palec
ma tendencje do odstawania lub jest dalej od podstrunnicy ni palec wskazujcy). Na
rysunku 3.4 pokazano prawidowe uoenie doni dla gitary o nylonowych strunach.

47

48

Cz I: Wic chciaby gra na gitarze

Rysunek 3.4.
Poprawne
uoenie lewej
doni dla gitary
klasycznej

Dziki uprzejmoci Cherry Lane Music

Pozycja prawej doni


Jeli trzymasz gitar na udach, a prawe rami jest luno wycignite i przewieszone przez
grny bok korpusu gitary, to prawa do bdzie ustawiona pod ktem okoo 60 stopni
wzgldem strun. Ta pozycja jest dobra do grania kostk. Do grania palcami naley
uoy do bardziej prostopadle do strun. W przypadku gitary klasycznej praw rk
powiniene utrzymywa pod ktem jak najbardziej zblionym do prostego (90 stopni).
W poniszych sekcjach udzielimy wskazwek na temat grania kostk i palcami.
Obejrzyj film nr 3, eby mie pewno, i dobrze uderzasz struny.

Jeli uywasz kostki


Na gitarze elektrycznej gra si niemal wycznie kostk, niezalenie od tego, czy
preferujesz rocknrolla, bluesa, jazz, country, czy pop. Na gitarze akustycznej moesz
gra zarwno palcami, jak i kostk. Na obydwu typach gitar wikszo gry rytmicznej
(akompaniamentu opartego o akordy) i praktycznie wszystkie zagrywki gitary
prowadzcej (melodie zoone z pojedynczych dwikw) wykonujesz za pomoc kostki
zwanej te pirkiem czy blecikiem (zabytkowy termin) trzymanej pomidzy
kciukiem a palcem wskazujcym. Na rysunku 3.5 pokazany jest prawidowy sposb
trzymania kostki spomidzy palcw wystaje tylko jej czubek, a kostka uoona
jest prostopadle do kciuka.
Kiedy grasz bicia (granie rytmiczne), uderzasz struny kostk, uywajc ruchw
nadgarstka i przedramienia. Im bardziej ywe bicie, tym wicej pracy przedramienia
musisz woy w cao ruchu. W grze prowadzcej ruchy nadgarstka s bardziej
ekonomiczne. Nie ciskaj kostki za mocno podczas grania i nastaw si na to,
e w cigu pierwszych kilku tygodni uywania bdziesz j czsto upuszcza.

Rozdzia 3: Przygotowanie do gry

Rysunek 3.5.
Poprawna
technika
trzymania
kostki

Dziki uprzejmoci Cherry Lane Music

Kostki rni si od siebie gruboci. Grubo kostki wskazuje na to, jak jest sztywna.

Ciesze kostki s atwiejsze w obsudze dla pocztkujcego muzyka.


Kostki rednio twarde s najbardziej popularne, poniewa s na tyle elastyczne,
by byy wygodne przy grze rytmicznej, a jednoczenie wystarczajco twarde
do gry prowadzcej.

Twarde kostki mog na pocztku sprawia wraenie nieporcznych, ale s wyborem


profesjonalistw i kady wywiczony instrumentalista w kocu na nie si
decyduje (cho istnieje kilka synnych wyjtkw potwierdzajcych regu
choby Neil Young).

Jeli uywasz palcw


Jeli wystrzegasz si takich wynalazkw jak kostki i chcesz gra zgodnie z natur, to
bdziesz szarpa struny palcami (chocia mona je take szarpa za pomoc specjalnych,
pojedynczych kostek przymocowanych do palcw, zwanych pazurkami). Szarpanie
oznacza, e grasz na gitarze, uywajc poszczeglnych palcw do uderzania strun. Kciuk
gra struny basowe (niskie), a reszta palcw sopranowe (wysokie). Przy szarpaniu uywasz
kocwek palcw do uderzania w struny, ustawiajc rk ponad otworem rezonansowym
(jeli grasz na gitarze akustycznej) i trzymajc nadgarstek nieruchomo, cho nie sztywno.
Warto zachowywa delikatny uk doni, tak by palce opaday na struny bardziej pionowo.
Rozdzia 13. zawiera wicej informacji odnonie do grania palcami, wcznie ze
schematami prawidowego ustawienia doni.

49

50

Cz I: Wic chciaby gra na gitarze


W przypadku gitary klasycznej istniej specjalne sposoby uderzania strun stosowane
w przypadku gitary klasycznej (lune i z oparciem), a ich poprawne stosowanie wymaga,
eby palce byy uoone niemal prostopadle do strun. Takie ustawienie pozwala palcom
na dziaanie na struny z maksymaln si. W rozdziale 14. znajdziesz wiksz ilo
informacji o uderzaniu lunym i uderzaniu z podparciem.

Wstp do czytania dwikw gitarowych


Cho nie musisz umie czyta nut, by gra na gitarze, muzycy przez lata opracowali
kilka prostych sztuczek uatwiajcych przekazywanie podstawowych pomysw w rodzaju
struktury piosenki, budowy akordw, progresji akordw i wanych figur rytmicznych.
Wystarczy, e nauczysz si uproszczonych metod zapisu, takich jak diagram akordu, zapis
rytmiczny i tabulatura (ktre opisujemy w poniszych dziaach), a zaczniesz apa patenty
szybciej, ni Yngwie Malmsteen kostkowaby po trzech filiankach kawy.
Obiecujemy, e do grania na gitarze nie bdziesz potrzebowa umiejtnoci czytania nut.
Korzystajc z diagramw akordw, belek rytmicznych i tabulatur, ktre opiszemy w tym
dziale, oraz suchajc, jak to wszystko brzmi (dziki magii umoliwiajcej nagrywanie
cieek audio i wideo), moesz si dowiedzie wszystkiego, co bdzie Ci potrzebne, by gra
na gitarze. Poczwszy od rozdziau 4., suchaj uwanie cieek audio i ogldaj filmy oraz
graj odpowiadajce im zapisane wiczenia, a z pewnoci zrozumiesz, jak te wiaty si cz.

Diagram akordu
Nie martw si odczytywanie diagramu akordu w ogle nie przypomina czytania nut.
Jest duo atwiejsze. Musisz jedynie dowiedzie si, gdzie pooy palce, by uformowa
akord. Akord to wspbrzmienie trzech lub wikszej liczby dwikw.
Rysunek 3.6 przedstawia budow diagramu akordu, a ponisza lista wyjania pokrtce
znaczenie poszczeglnych elementw.

Siatka szeciu pionowych i piciu poziomych linii odzwierciedla gryf gitary

ustawionej pionowo na pododze lub krzele, na ktr patrzysz od przodu,


prosto na grn cz gryfu.

Pionowe linie przedstawiaj struny gitary. Pionowa linia najdalej z lewej to niska,
szsta struna, linia najdalej z prawej to struna wysoka, pierwsza.

Poziome linie odzwierciedlaj progi. Gruba pozioma linia u gry to siodeko, gdzie

gryf si koczy. A wic pierwszy prg to druga pozioma linia od gry (nie daj si
zmyli sowom, po prostu spjrz na gitar).

Kropki pojawiajce si na pionowych liniach strun pomidzy poziomymi


liniami progw przedstawiaj dwiki, ktre przyciskasz.

Liczby poniej kadej linii struny (tu poniej ostatniej linii progu) wskazuj,

ktrego palca powiniene uy do wydobycia danego dwiku. Dla lewej rki:


1 palec wskazujcy, 2 palec rodkowy, 3 palec serdeczny, 4 palec
may. Nie przyciskaj strun kciukiem z wyjtkiem pewnych szczeglnych
okolicznoci.

Rozdzia 3: Przygotowanie do gry

Rysunek 3.6.
Standardowy
diagram
akordu
dla akordu E

Dziki uprzejomoci Wiley, Composition Services Graphics

Symbole X i O pojawiajce si tu nad liniami strun wskazuj na struny,

ktrych nie grasz lub ktre zostawisz puste (otwarte). X (ktrego nie ma na
rysunku 3.6) nad strun znaczy, e nie kostkujesz ani nie uderzasz tej struny praw
rk. O oznacza otwart strun, ktr grasz.

Jeeli akord rozpoczyna si od innego progu ni pierwszy (zobacz rozdziay 11. i 12.),
to po prawej stronie diagramu, tu przy linii najwyszego progu, znajdziesz liczb
wskazujc, od ktrego progu waciwie zaczynasz (w tych przypadkach grna linia nie
oznacza siodeka). Jednak w wikszoci przypadkw masz do czynienia z akordami, ktre
mieszcz si w pierwszych czterech progach. W takich akordach zwykle wykorzystuje si
puste struny i std nazwa akordy otwarte.

Rzut oka na tabulatur


Tabulatury (lub skrtowo taby) to system graficznego zapisu dwikw, pokazujcy
progi i struny gitary. Podczas gdy diagram akordu jest zapisem statycznym, tabulatura
pokazuje przebieg muzyki w czasie. We wszystkich przykadach muzycznych z tej
ksiki pod klasycznymi nutami znajdziesz tabulatury, ktre dokadnie odzwierciedlaj
to, co dzieje si w zapisie nutowym powyej nich lecz przedstawiaj to w jzyku
gitarowym. Tabulatura ma zastosowanie tylko dla gitary i wiele osb nazywa j tabulatur
gitarow. Nie dowiesz si z niej, jak nut grasz (czy to C, czy Fis lub Es). Pokazuje
za to, ktr strun przycisn i gdzie dokadnie postawi palec na gryfie.
Na rysunku 3.7 widoczna jest tabulatura zawierajca kilka przykadowych dwikw
i akord. Najwysza linia tabulatury oznacza pierwsz strun gitary wysokie E. Najnisza
linia odnosi si do szstej struny niskiego E. Reszta linii oznacza pozostae struny
znajdujce si pomidzy nimi druga linia od dou to pita struna i tak dalej.
Liczba, ktra pojawia si na danej linii, wskazuje, na ktrym progu postawi palec
na tej wanie strunie. Na przykad gdy widzisz cyferk 2 na drugiej linii od gry,

51

52

Cz I: Wic chciaby gra na gitarze

Rysunek 3.7.
Przykadowa
tabulatura

oznacza to, e musisz przycisn drugi prg drugiej struny, liczc od siodeka
(a dokadnie w miejscu pomidzy pierwszym a drugim metalowym progiem).
0 oznacza, e grasz pust strun.

Odczytywanie zapisu rytmicznego


Muzycy maj w zanadrzu wiele upraszczajcych sztuczek sucych do przekazywania
rnych wskazwek muzycznych. Rzecz w tym, e nawet gdy jaki pomys muzyczny
jest stosunkowo prosty, to przedstawienie go za pomoc standardowego zapisu
muzycznego moe si okaza nadmiernie skomplikowane i nieporczne. Muzycy stosuj
wic skrty, ktre pozwalaj im przekazywa pomysy bez koniecznoci uczenia si
zapisu nutowego.
Zapis rytmiczny bazuje na ukonych znakach (/), ktre wskazuj, w jakim rytmie masz
zagra, ale nie pokazuj, co zagra. Akord, ktry przyciskasz lew doni, determinuje to,
co zostanie zagrane. Zamy na przykad, e patrzysz na zapis pokazany na rysunku 3.8.
Rysunek 3.8.
Jeden takt
akordu E

Jeli widzisz takie oznaczenie akordu z czterema ukonymi znakami poniej, jak na
rysunku, wiesz, e powiniene chwyci akord E i uderzy go cztery razy. Nie znajdziesz
tu jednak tych wszystkich dwikw przyporzdkowanych okrelonym liniom
piciolinii, w tym dziurawych pnut czy penych w rodku wiernut czyli
w skrcie caego tego chamu, ktrego musiae si uczy w podstawwce, eby
zagra Wlaz kotek na potek na cymbakach. Patrzc na ten konkretny schemat,
musisz tylko zapamita, eby zagra akord E cztery razy. Proste, prawda?

Jak gra akordy


Akordy (czyli wspbrzmienie trzech lub wikszej liczby dwikw) s podstawowym
budulcem piosenek. Na gitarze moesz je wydoby na kilka sposobw uderzajc
struny (czyli przeczesujc je szybkim, pojedynczym ruchem kostki lub grzbietw
paznokci), szarpic (pojedynczymi palcami prawej doni) lub nawet uderzajc struny
otwart doni bd pici (no dobrze, to raczej rzadko, o ile nie jeste czonkiem kapeli
heavymetalowej). Nie chodzi jednak o uderzenie jakiejkolwiek grupy dwikw.
Musz by one wybrane zgodnie z jakim muzycznym ukadem. Dla gitarzysty
oznacza to nauk kilku form akordw dla lewej rki.

Rozdzia 3: Przygotowanie do gry


Jeli uwaasz ju, e rozumiesz (co nieco) zapis gitarowy, ktry przedstawilimy
w poprzednich sekcjach, najlepsze, co moesz zrobi, to skoczy od razu na gbok wod
i zagra swj pierwszy akord. Sugerujemy, by zacz od E-dur, poniewa jest to akord
szczeglnie przyjazny gitarze i bardzo czsto stosowany.
Kiedy przywykniesz ju do grania akordw, spostrzeesz, e potrafisz ukada waciw
form kilkoma palcami rwnoczenie. Na razie jednak wystarczy, e bdziesz ukada
je pojedynczo, jeden po drugim, jak pokazuj ponisze instrukcje (moesz si rwnie
odwoa do rysunku 3.6):
1. Postaw pierwszy palec na pierwszym progu trzeciej struny (w zasadzie
pomidzy siodekiem a pierwszym progiem, ale bliej progu ni
siodeka).
Nie dociskaj jednak mocno palca, zanim nie ustawisz wszystkich pozostaych
na odpowiednich miejscach. Docinij go tylko na tyle, eby nie spada ze struny.
2. Postaw drugi (rodkowy) palec na drugim progu pitej struny
(przeskakujc czwart strun).
I znowu, docinij go tylko na tyle, eby palce pozostay tam, gdzie s. Masz teraz
dwa palce ustawione na gryfie, na trzeciej i pitej strunie, z pominit jeszcze
strun czwart.
3. Postaw trzeci (serdeczny) palec na drugim progu czwartej struny.
By moe bdziesz musia go troch upchn, by zmieci si pomidzy drugim
i trzecim, a nie przekroczy linii progu.
Na rysunku 3.9 pokazano, jak powinien wyglda Twj akord E, gdy wszystkie
palce ustawisz poprawnie. Kiedy ju wszystkie palce bd na swoich miejscach,
uderz praw rk sze strun i posuchaj swojego pierwszego akordu E. A jeli
chcesz sprawdzi, jak formowa ten akord palec po palcu, obejrzyj film nr 4.

Rysunek 3.9.
Zauwa,
w jaki sposb
w akordzie E
ukadaj si
palce i jak
ugite s
stawy

Dziki uprzejmoci Jona Chappella

53

54

Cz I: Wic chciaby gra na gitarze


Jedn z najtrudniejszych rzeczy w graniu akordw jest unikanie brzczenia. Usyszysz
je, gdy nie dociniesz strun na progach wystarczajco mocno. Brzczenie pojawia si
rwnie, gdy przyciskajcy palec dotyka przypadkowo ssiadujcej struny, nie pozwalajc
jej swobodnie wybrzmiewa. W takim przypadku nie odrywaj palcw od strun, lecz
pokoysz je na czubkach tam i z powrotem, aby po uderzeniu akordu nie byo sycha
adnych brzcze.

Cz II

Zaczynamy gra podstawy

56

Cz II: Zaczynamy gra podstawy

W tej czci

o jest wanie ta cz ksiki, gdzie zacznie si co dzia


w sposb, w jaki dzia si Woodstock (jeli chciaby nazwa
t cz Woodstock, to nie mamy nic przeciwko temu). To jest
cz, dziki ktrej zaczniesz rzeczywicie gra na gitarze.
W rozdziale 4. poznasz swoich pierwszych muzycznych
przyjaci, ktrzy pozostan z Tob na dobre: otwarte akordy
durowe i molowe. Te cudeka to najszybszy i najatwiejszy sposb
na to, by gra na gitarze rozpoznawaln muzyk, a jednoczenie s
jej staym elementem. Gdyby zamierza sumiennie przerobi
tylko jeden rozdzia tej ksiki, wybierz wanie ten. W rozdziale 5.
zostan wprowadzone podstawy grania melodii za pomoc
pojedynczych dwikw, dziki czemu Twoja gra stanie si bardziej
melodyjna. Na koniec w rozdziale 6. nauczymy Ci doprawia
muzyk za pomoc podstawowych akordw septymowych.

Rozdzia 4: Akordy durowe i molowe

Rozdzia 4

Akordy durowe i molowe


W tym rozdziale:
Granie akordw z rodziny A.
Granie akordw z rodziny D.
Granie akordw z rodziny G.
Granie akordw z rodziny C.
Granie piosenek przy uyciu podstawowych akordw durowych i molowych.
Powrt do korzeni.

kompaniowanie sobie przy piewaniu ulubionych piosenek lub innemu


piewajcemu, jeli Twojemu gosowi daleko do melodyjnoci jest jednym
z najlepszych sposobw przyswojenia sobie podstawowych akordw gitarowych.
Gdy je opanujesz, bdziesz w stanie z miejsca zagra mnstwo popularnych piosenek
od Dzieci wesoo wybiegy ze szkoy do Jest ju ciemno.
W tym rozdziale poukadalimy durowe i molowe akordy w rodziny. Rodziny akordw
s po prostu grup akordw spokrewnionych ze sob. Mwimy, e s spokrewnione,
poniewa czsto uywasz tych akordw razem przy graniu piosenek. Koncepcja jest
podobna jak przy dobieraniu kolorystycznie pasujcych elementw odziey czy
zestawianiu typw poywienia do zrwnowaonego posiku. Akordy z rodziny
zgrywaj si jak maso orzechowe i czekolada (cho mniej brudz). Przy okazji
rozwijania umiejtnoci grania akordw i uderzania strun poszerzysz swoje
sownictwo z zakresu zapisu gitarowego.
Myl o rodzinie akordw jak o rolinie. Jeli jeden z akordw ten, w ktrym
wyczuwasz podstaw piosenki (zazwyczaj jest to akord, ktrym rozpoczynasz
i koczysz piosenk) jest korzeniem roliny, to pozostae akordy rodziny s pdami
wschodzcymi z tego samego korzenia. Pdy i korze wsplnie tworz rodzin.
Zbierz je razem, a otrzymasz tajemniczy ogrd... hm, nazwijmy go piosenk. Przy
okazji technicznym terminem dla rodziny jest tonacja. Moesz wic powiedzie
co w stylu: W tej piosence zostay zastosowane akordy z rodziny A lub Ta piosenka
jest w tonacji A.

Akordy z rodziny A
Rodzina A jest czsto stosowana w piosenkach na gitar, poniewa jak w przypadku
innych rodzin akordw, ktre zaprezentujemy w tym rozdziale, jej akordy s atwe
do zagrania. Dzieje si tak dlatego, e akordy z rodziny A zawieraj puste struny (struny,
ktre grasz bez przyciskania na nich adnych dwikw). Akordy, ktre zawieraj
puste struny, nazywamy akordami otwartymi lub akordami w pozycji otwartej.

57

58

Cz II: Zaczynamy gra podstawy


Posuchaj utworw Fire and Rain Jamesa Taylora lub Tears in Heaven Erica
Claptona, by usysze, jak brzmi piosenka, w ktrej uyte s akordy z rodziny A.
Podstawowymi akordami z rodziny A s A, D i E. Kady z tych akordw jest akordem
durowym. Akord, ktry jest nazwany pojedyncz, du liter, jak powysze (A, D i E),
bdzie zawsze akordem durowym (w ramce Gatunki akordw w tym rozdziale
znajdziesz opis rnych typw akordw). Poniej wyjaniamy, jak chwyta i uderza
akordy z rodziny A.

Palcowanie akordw z rodziny A


Pamitaj, eby naciska progi zakoczeniem opuszka palca, ustawiajc go tu za progiem
(po stronie gwki z kluczami). Zegnij palce tak, by tworzyy uk i byy ustawione
prostopadle do szyjki. I upewnij si, e masz na tyle krtkie paznokcie, i nie przeszkadzaj
w penym dociniciu struny do podstrunnicy.
Rysunek 4.1 przedstawia palcowanie akordw A, D i E podstawowych akordw
z rodziny A (jeli nie jeste pewien, jak odczytywa diagramy akordw, wr do rozdziau 3.).

Rysunek 4.1.
Diagramy
akordw A, D
i E. Zauwa,
jak diagramy
odzwierciedlaj
graficznie
ukad lewej
rki pokazany
na zdjciach

Ilustracja dziki uprzejmoci Wiley, Composition Services Graphics;


fotografie dziki uprzejmoci Jona Chappella

Nie graj strun oznaczonych symbolem X (szsta struna w akordzie A oraz pita i szsta
struna w akordzie D). Uderzaj tylko pi grnych (od pitej do pierwszej) strun
w akordzie A i cztery grne (od czwartej do pierwszej) w akordzie D. Selektywne bicie
strun moe by na pocztku trudne, ale wicz to, a zacznie si udawa. Jeli przyapiemy
Ci na graniu struny oznaczonej X, dostaniesz po apach i zabierzemy Ci kostk.

Rozdzia 4: Akordy durowe i molowe

Gatunki akordw
Akordy wystpuj w rnych gatunkach, ale to nie
oznacza, e niektre s dobre, a inne ze. Gatunek
akordu mona zdefiniowa jako zestaw zalenoci
pomidzy poszczeglnymi dwikami tworzcymi
akord, co oznacza, e kady gatunek ma specyficzne
dla siebie brzmienie.

Akordy septymowe (dominantowe): akordy

Poza gatunkiem durowym wystpuj rwnie gatunki: molowy, septymowy (dominantowy), septymowy durowy i septymowy molowy. Ponisza lista
opisuje kady z wymienionych gatunkw akordw:

Kady rodzaj czy gatunek akordu ma inne, specyficzne dla niego brzmienie i czsto jeste w stanie rozpozna rodzaj akordu, syszc go. Posuchaj na przykad brzmienia durowego akordu, grajc A, D i E (po
wiksz ilo informacji o akordach septymowych,
molowych septymowych i durowych septymowych
odsyamy do rozdziau 6.).

Akordy durowe: proste akordy majce zrwnowaone brzmienie.

Akordy molowe: proste akordy majce mik-

brzmice bluesowo i funkowo.

Molowe akordy septymowe: akordy brzmice


melancholijnie i jazzowo.

Durowe akordy septymowe: akordy brzmice


jasno i jazzowo.

kie, czasem smutne brzmienie.

Uderzanie akordw z rodziny A


Uyj prawej doni do uderzania akordw z rodziny A z zastosowaniem:

kostki,
kciuka,
grzbietw palcw (agodnym ruchem przypominajcym gadzenie,
w kierunku podogi).

Bicie zacznij od najniej nastrojonej struny akordu (strony akordu bliej sufitu,
gdy trzymasz gitar w odpowiedniej pozycji) i prowad w kierunku podogi.
Progresja to po prostu seria akordw, ktre grasz jeden po drugim. Rysunek 4.2
przedstawia prost progresj w tonacji A i wskazuje, i kady akord masz uderzy
cztery razy w pokazanej kolejnoci (czytajc od lewej do prawej). Graj wycznie
uderzeniami w d (przecigajc kostk przez struny w kierunku podogi). Posuchaj
rytmu tej progresji na ciece nr 2 i sprbuj zagra razem z ni. Moesz te obejrze
film nr 5, ktry przedstawia cae wiczenie z rysunku 4.2.

Rysunek 4.2.
Prosta
progresja
akordw
w tonacji A
(wykorzystujca tylko
akordy z rodziny A)

59

60

Cz II: Zaczynamy gra podstawy

Nieczue granie
Na pocztku granie akordw moe by bolesne
(bolesne dla Ciebie, nie dla ludzi w zasigu suchu,
nie jestemy a tak okrutni). Nie ma tu znaczenia, czy
jeste twardzielem, czy nie jeli nigdy wczeniej
nie grae na gitarze, z pewnoci odczujesz, e
opuszki palcw Twojej lewej doni s delikatne. Co
za tym idzie stawianie palcw na progach bdzie dla opuszkw Twoich palcw porwnywalne
do wbijania gwodzi goymi rkami (au!).

stracisz (przynajmniej nie cakowicie). To jak wyrok


Sdu Najwyszego w graniu na gitarze masz
doywocie.

Moesz wyrobi sobie zgrubienia przez granie i wielokrotne powtarzanie podstawowych akordw z tego rozdziau. Gdy zaczniesz robi postpy, wzmocni
si Twoje donie i palce, a granie na gitarze stanie
si oglnie bardziej komfortowe. Zanim si zorientujesz, przyciskanie progw stanie si dla Ciebie
Krtko mwic dociskanie strun boli. To nic dziw- rwnie naturalne jak wymiana ucisku doni z najnego co wicej, to zupenie normalne dla po- lepszym przyjacielem.
cztkujcych gitarzystw (c, dziwne by byo, gdyby lubi ten bl). eby granie na gitarze mogo si Jak w przypadku kadych wicze fizycznych,
sta przyjemne, musisz wyrobi sobie adne, twar- zatrzymaj si i odpocznij, gdy zaczniesz czu odrde zgrubienia na opuszkach palcw. W zalenoci twienie lub bl palcw czy doni. Wyrobienie sobie
od tego, jak czsto bdziesz gra, odoenie si tych tych zgrubie wymaga czasu, a czasu nie moesz
ochronnych warstw zrogowaciaego naskrka mo- przyspieszy (tak jak mioci, jak zapiewaaby pewe potrwa tygodnie lub nawet miesice. Ale gdy nie Diana Ross).
ju dorobisz si tych zgrubie, nigdy ich nie

Po czterokrotnym uderzeniu kadego z akordw dotrzesz do pionowej linii w zapisie


muzycznym, ktra nastpuje po czterech symbolach bicia. Jest to kreska taktowa. Nie
jest to co do zagrania. Kreski taktowe rozdzielaj zapis nutowy na mniejsze czci
zwane taktami. Dziki taktom zapisana muzyka jest atwiejsza do przeknicia, poniewa
jest podzielona na mniejsze, lekko strawne ksy. Zajrzyj do dodatku A po wiksz ilo
informacji na temat kresek taktowych i taktw.
Nie rb przerw ani nie zatrzymuj si przy kresce taktowej. Utrzymaj to samo
tempo bicia take wtedy, gdy przechodzisz pomidzy taktami to znaczy przez
wyimaginowan przestrze oddzielajc koniec jednego taktu od pocztku nastpnego,
oznaczon kresk taktow. Zacznij gra tak wolno, jak to konieczne, aby utrzyma rwne
tempo. Moesz przyspieszy, gdy nabdziesz pewnoci i biegoci w opalcowaniu
i zmienianiu akordw.
Przez wielokrotne powtarzanie progresji zaczniesz rozwija si lewej doni i zgrubienia na
palcach. Zagraj j (i jeszcze raz... i jeszcze raz).
Jeeli ju teraz chciaby zagra jak piosenk moesz to zrobi. Przejd do dziau
Granie piosenek z uyciem podstawowych akordw durowych i molowych na kocu
tego rozdziau. Poniewa znasz podstawowe akordy z rodziny A w pozycji otwartej,
moesz zagra Kumbaya. Dajesz!

Rozdzia 4: Akordy durowe i molowe

Akordy z rodziny D
Podstawowe akordy, ktre tworz rodzin D, to: D, e (wymawiane e-moll), G i A.
Rodzina D dzieli dwa podstawowe akordy w pozycji otwartej z rodzin A (D i A) oraz
wprowadza dwa nowe: e i G. Poniewa z poprzedniej sekcji wiesz ju, jak gra D i A
(Akordy z rodziny A), to eby doda ca rodzin D do swojego repertuaru, musisz
opanowa tylko dwa akordy: e i G. Posuchaj utworw Here Comes the Sun Beatlesw
lub Who Says Johna Mayera, w ktrych uyto akordw z rodziny D.
Termin moll okrela gatunek akordu. Akord molowy posiada syszalnie inne brzmienie ni
akord durowy. Mgby scharakteryzowa brzmienie akordu molowego jako smutne,
aobne, ponure czy nawet zowieszcze. Pamitaj, e zalenoci pomidzy dwikami,
ktre tworz dany akord, determinuj gatunek akordu. Akord, ktrego nazwa jest
zapisana ma liter, jest zawsze molowy.

Palcowanie akordw z rodziny D


Rysunek 4.3 pokazuje palcowanie dwch podstawowych akordw z rodziny D, ktre
nie wchodz w skad rodziny A, czyli e i G. By moe zauwaye, e przy adnej ze
strun obydwu akordw nie ma na diagramie symbolu X, wic gdy grasz ktry z tych
akordw, musisz uderzy wszystkie struny. Jeli masz ochot, nie krpuj si i uczcij ten
fakt, przecigajc kostk lub palcami prawej rki przez struny z wielkim tadaammm!

Rysunek 4.3.
Akordy e i G.
Zauwa, e
w obu akordach moesz
uderzy
wszystkie
sze strun

Ilustracja dziki uprzejmoci Wiley, Composition Services Graphics;


fotografie dziki uprzejmoci Jona Chappella

Wyprbuj nastpujc sztuczk, aby szybko nauczy si gra e-moll i usysze rnic
pomidzy durowym i molowym gatunkiem akordw: zagraj E, ktry jest akordem
durowym, po czym podnie wskazujcy palec z trzeciej struny. Teraz grasz e, ktry
jest molow wersj akordu E. Grajc na przemian te dwie wersje, z atwoci usyszysz
rnic pomidzy akordem durowym i molowym.
Zwr te uwag na alternatywne palcowanie akordu G (2-3-4 zamiast 1-2-3). Gdy
Twoja rka nabierze ju siy i stanie si bardziej elastyczna, przestaw si z atwiejszego
dla pocztkujcych palcowania 1-2-3 (wersja pokazana na rysunku 4.3) na palcowanie
2-3-4. Ta druga wersja umoliwia efektywniejsze i atwiejsze przechodzenie na
inne akordy.

61

62

Cz II: Zaczynamy gra podstawy

wiczenia i postpy
Moe to brzmie jak truizm, gdy powiemy, e im Jeli chcesz by jeszcze lepszy na gitarze, we pod
wicej bdziesz wiczy, tym lepszy si staniesz, ale uwag nastpujce sugestie:
to prawda. By moe waniejsza jest nawet koncepcja: im wicej bdziesz wiczy, tym szybciej Ustal codziennie okrelony czas na wiczenia.
bdziesz dobry. Nie ma co prawda ustalonej iloci Spotykaj si ze swoimi znajomymi gitarzystami,
czasu, jakiej potrzeba, by sta si dobrym, ale
aby posuchali tego, co aktualnie robisz.
dobr, praktyczn regu jest wiczy co najmniej Stwrz rodowisko odpowiednie do wiczenia,
30 minut dziennie. Panuje rwnie oglna zgoda co
zapewniajce Ci prywatno, z dala od zakce
do tego, e lepiej wiczy w regularnych odstpach
(telewizja, rozmowy, Twoja mama woajca na
czasu, ni zoy tygodniowy czas wicze w jedn
kolacj i temu podobne).
(na przykad trzy i pgodzinn) sesj.
Ogldaj wideoklipy gitarzystw grajcych rodzaj
muzyki, ktry lubisz i ktrego chciaby si naJeeli dana technika bdzie dla Ciebie na pocztku
uczy.
trudna do opanowania, skup si na niej, a w kocu
j opanujesz.

Uderzanie akordw z rodziny D


Posugujc si rysunkiem 4.4, moesz zagra prost progresj akordw przy uyciu
akordw z rodziny D. Zauwa rnic w biciu na tym rysunku w stosunku do tego
z rysunku 4.2.

Rysunek 4.2 zaleca uderza kady akord cztery razy w jednym takcie. Kade
uderzenie to jedna wiartka rytmu.

Na rysunku 4.4 drugie uderzenie (druga wiartka) kadego taktu zostao podzielone
na dwa uderzenia w gr i w d ktre razem trwaj tyle co jedna wiartka
taktu. Oznacza to, e kade z uderze w drugiej wiartce taktu musisz zagra dwa
razy szybciej ni uderzenie w pierwszej wiartce.

Rysunek 4.4.
Ta progresja
zawiera najczciej uywane akordy
w tonacji D

Dodatkowy symbol
z oznaczeniem bicia znaczy, e powiniene bi w d,
w kierunku podogi, a symbol znaczy, e powiniene bi w gr, w kierunku sufitu
(chyba e grasz na gitarze, uywajc butw grawitacyjnych, wtedy musisz zamieni
obydwie powysze instrukcje). Termin sim., bdcy skrtem od woskiego sowa simile,
informuje Ci o tym, e naley gra cay czas w podobny sposb w tym przypadku
bi wedug wzoru w d, w d i w gr, w d, w d. Uderzenia w d i w gr moesz
obejrze na filmie nr 6.

Rozdzia 4: Akordy durowe i molowe


Jeli do bicia uywasz jedynie swoich palcw, to gdy zobaczysz symbol
uderzenie w gr wierzchem kciuka.

, graj

Znajomo podstawowych akordw otwartych z rodziny D (D, e, G i A) pozwala Ci


teraz zagra piosenk w tonacji D. Jeli przeskoczysz do dziau Granie piosenek
z uyciem podstawowych akordw durowych i molowych dalej w tym rozdziale,
bdziesz mg zagra piosenk Swing Low, Sweet Chariot ju teraz. Nie zwlekaj!

Akordy z rodziny G
Gdy uczysz si spokrewnionych rodzin akordw (a takimi s rodziny A, D i G),
moesz przenie sw wiedz o poznanych ju akordach z jednej rodziny na inn.
Podstawowe akordy, ktre tworz rodzin G, to: G, a, C, D i e. Znasz ju akordy G, D i e
(ktre opisalimy w poprzednich dziaach o rodzinach A i D), wic moesz sprbowa
zagra akordy a i C (opisane poniej). Posuchaj utworw Youve Got a Friend Jamesa
Taylora oraz Every Rose Has Its Thorn Poison, w ktrych uyto akordw z rodziny G.

Palcowanie akordw z rodziny G


Rysunek 4.5 przedstawia palcowanie akordw a i C, czyli nieznanych Ci jeszcze czonkw
rodziny G. Zauwa, e palcowanie tych dwch akordw jest podobne: w kadym z nich
pierwszym palcem przyciskasz pierwszy prg drugiej struny, a drugim palcem drugi prg
czwartej struny (przy przechodzeniu midzy tymi akordami trzeba przestawi tylko
trzeci palec zdejmujc z jednego miejsca i stawiajc w innym). Gdy poruszasz si
pomidzy tymi dwoma akordami, nie odrywaj dwch pierwszych palcw od strun. Zmiana
akordw jest zawsze atwiejsza, jeli nie musisz przemieszcza wszystkich palcw w nowe
pozycje. Dwiki wspdzielone przez rne akordy bdziemy nazywa tonami wsplnymi.
Zauwa znak X nad szst strun w kadym z tych akordw. Nie graj tej struny,
gdy uderzasz akord C lub a (piszemy zupenie powanie).

Rysunek 4.5.
Palcowanie
akordw a i C

Ilustracja dziki uprzejmoci Wiley, Composition Services Graphics;


fotografie dziki uprzejmoci Jona Chappella

Uderzanie akordw z rodziny G


Rysunek 4.6 przedstawia prost progresj bazujc na akordach z rodziny G. Graj t
progresj na okrgo, aby przyzwyczai si do zmieniania akordw i wyrobi sobie owe
zgrubienia na opuszkach palcw lewej doni. Po pewnym czasie stanie si to atwiejsze.
Obiecujemy!

63

64

Cz II: Zaczynamy gra podstawy


Zauwa, e w kadym takcie drug i trzeci wiartk grasz uderzeniem z dou i do gry.
Sprawd na ciece nr 2, jak to brzmi; zobacz te na filmie nr 7, jak wyglda granie tego
ukadu.
Poznanie podstawowych akordw z rodziny G (G, a, C, D i e) pozwala Ci zagra
piosenk w tonacji G. Przejd do dziau Granie piosenek z uyciem podstawowych
akordw durowych i molowych dalej w tym rozdziale, by mc zagra Auld Lang
Syne. Masz pene prawo, eby poczu dum!

Rysunek 4.6.
Progresja akordw, ktr moesz zagra,
uywajc tylko
akordw z rodziny G

Akordy z rodziny C
Ostatni rodzin akordw, ktr chcemy omwi, jest rodzina C. Niektrzy ludzie
mwi, e C jest najatwiejsz do grania tonacj. To dlatego, e w tonacji C uywamy tylko
biaych klawiszy pianina, a skala C to swego rodzaju pierwsza strona w muzycznym
elementarzu, od ktrej w muzyce wszystko si zaczyna (i od ktrej zazwyczaj wszyscy
zaczynaj). Postanowilimy umieci rodzin C na kocu tego rozdziau, poniewa,
hm, jest tak atwa, e zawiera cae mnstwo akordw zbyt wiele, by opanowa je
wszystkie naraz.
Podstawowymi akordami, ktre tworz rodzin C, s: C, d, e, F, G i a. Jeli wiczye
opisane wczeniej akordy z rodzin A, D i G, znasz ju C, e, G i a (jeli nie, to poznaj
je teraz). Dlatego teraz musisz si jeszcze nauczy tylko dwch akordw: d i F. Gdy to
zrobisz, bdziesz mia opanowane wszystkie podstawowe akordy durowe i molowe, ktre
opisalimy w tym rozdziale. Posuchaj Dust in the Wind grupy Kansas albo The Boxer
Simona i Garfunkela, by usysze, jak brzmi piosenka, w ktrej uyto akordw z rodziny C.

Palcowanie akordw z rodziny C


Rysunek 4.7 przedstawia nowe akordy, ktrych potrzebujesz, by gra w rodzinie C.
Zauwa, e w obydwu akordach zarwno w d, jak i w F drugi palec spoczywa na
drugim progu trzeciej struny. Nie puszczaj tego dwiku, gdy przechodzisz z pierwszego
akordu na drugi i z powrotem.
Dla wielu ludzi akord F jest najtrudniejszym do zagrania spord wszystkich
podstawowych akordw durowych i molowych. Jest tak dlatego, e w akordzie F nie
wystpuj puste struny i wymaga on zastosowania poprzeczki barre. Z poprzeczk barre

Rozdzia 4: Akordy durowe i molowe


Rysunek 4.7.
Akordy d i F.
Zauwa oznaczenie ( )
na diagramie
akordu F, ktre wska-zuje,
i naley docisn dwie
struny jednym
palcem

Ilustracja dziki uprzejmoci Wiley, Composition Services Graphics;


fotografie dziki uprzejmoci Jona Chappella

mamy do czynienia wtedy, gdy jednym palcem lewej rki dociskamy wicej ni jedn
strun naraz. Jeli na przykad chcesz zagra akord F, uywasz pierwszego palca,
by docisn jednoczenie pierwsz i drug strun na pierwszym progu.
Aby zagra akord z poprzeczk barre (barowy), musisz nacisn struny z wiksz si.
Pocztkowo, gdy bdziesz uderza struny (tylko cztery grne, jak pokazuj to znaki X
na diagramie akordu), moesz usysze brzczce lub przytumione dwiki.
Poeksperymentuj z rnymi ustawieniami palca wskazujcego. Dopasuj kt pooenia
palca lub lekko przekr go na bok. Prbuj, dopki nie znajdziesz takiej pozycji dla
pierwszego palca, w ktrej wszystkie cztery struny bd czysto wybrzmiewa.

Uderzanie akordw z rodziny C


Rysunek 4.8 przedstawia prost progresj akordw, ktr moesz zagra, uywajc akordw
z rodziny C. wicz t progresj na okrgo, aby przyzwyczai si do zmieniania akordw
i wyrobi sobie te okropne zgrubienia na opuszkach palcw. Film nr 8 pokazuje
waciwe ruchy prawej doni w synkopowanej figurze w rodku kadego taktu.
Spjrz na rysunek 4.8. Zwr uwag na ma, zakrzywion lini czc drug
poow drugiej wiartki z wiartk trzeci. Linia ta znana jest pod nazw uku. uk
informuje, aby nie uderza drugiej z dwch zwizanych nut (w tym przypadku tej
w trzeciej wiartce). Dlatego po prostu trzymaj akord w tej wiartce (pozwalajc
mu wybrzmiewa) bez ponownego bicia praw rk.
Rysunek 4.8.
Prosta progresja akordw,
ktr moesz
zagra przy
uyciu akordw
z rodziny C

Na ciece nr 2 usyszysz, jak gra tego rodzaju bicie. Ten nieco dranicy efekt rytmiczny
to przykad synkopy. W graniu synkopowanym muzyk albo gra dwik (lub akord)
w momencie, w ktrym si go nie spodziewasz, albo nie gra go tam, gdzie si go
spodziewasz.

65

66

Cz II: Zaczynamy gra podstawy


Prawdopodobnie oczekujesz zazwyczaj bicia dwikw rozpoczynajcych kolejne
wiartki (jak przy naliczaniu, raz-dwa-trzy-cztery). W przykadzie na rysunku 4.8 nie
bijesz akordu na pocztku trzeciej wiartki. Takie urozmaicenie w sposobie bicia sprawia,
e akord w poowie drugiej wiartki wydaje si podkrelony (czy jak mawiaj muzycy
zaakcentowany). To podkrelenie zaburza normalny (oczekiwany) puls muzyki
i w efekcie powstaje rytm synkopowany. Synkopowanie amie regularny wzr
wiartek i tworzy w muzyce element zaskoczenia. To wanie przykuwa uwag suchacza
do muzyki balansowanie pomidzy tym, co oczekiwane, a tym, co zaskakujce (oraz
obietnica darmowej przekski w przerwie).
Aby ju teraz zagra piosenk przy uyciu akordw z rodziny C, przejd do piosenki
Michael, Row the Boat Ashore w nastpnej sekcji. Bon voyage!

Granie piosenek z uyciem podstawowych


akordw durowych i molowych
Ta sekcja to miejsce, w ktrym zetkniesz si z prawdziw muzyk no wiesz,
piosenkami. Nie wpadaj w panik, jeli wymienione tu tytuy przywouj echa dawno
minionych dni obozowych ognisk z odlegych zakamarkw Twojej pamici, mody
duchem traperze. Piosenki te, cho na pozr proste, ilustruj uniwersalne zasady, ktre
moesz wnie w bardziej chyba moemy tak powiedzie lanserskie gatunki
muzyczne. Naucz si tych piosenek, a moesz by pewien, e wkrtce bdziesz gra
muzyk, jak sobie wybierzesz obiecujemy!
By moe zauwaye, e wszystkie przykady bi, ktre wprowadzilimy w tym rozdziale,
maj tylko cztery takty dugoci. Mgby zapyta, czy wszystkie wiczenia musz by
w ten sposb ograniczone. Nie musz, cho autorzy piosenek bardzo czsto pisz
muzyk, uywajc czterotaktowej frazy. A wic dugo tych wicze przygotowuje
Ci do konkretnych sytuacji w prawdziwych piosenkach. Moesz te zauway, e
kade wiczenie bicia jest w metrum 4/4 (cztery czwarte), ktre oznacza, e kady
takt zawiera cztery wiartki. Z jakiego powodu? Wikszo popularnych piosenek
zawiera takty skadajce si z czterech wiartek, wic wiczc w metrum 4/4,
przygotowujesz si do ich grania (zajrzyj do dodatku A, by dowiedzie si wicej
o oznaczeniach metrum).
W przykadach zamieszczonych wczeniej w tym rozdziale grae kady akord przez
jeden peny takt. Ale w tym dziale, zawierajcym prawdziwe piosenki, czasem grasz akord
duej ni przez jeden takt, a czasem zmieniasz akordy w obrbie jednego taktu. Gdy
bdziesz odtwarza poszczeglne cieki na pycie, suchaj rytmu zmian akordw,
ledzc kolejne numery wiartek (1, 2, 3, 4) pojawiajce si pod zapisem tabulatury.
Gdy bdziesz ju potrafi swobodnie gra te piosenki, naucz si ich na pami. Dziki
temu w trakcie wicze rytmicznych nie bdziesz musia gapi si w ksik.
Jeli ju znudz Ci te piosenki lub sposb, w jaki je grasz poka je znajomemu
gitarzycie i popro go, eby je zagra, uywajc podanych przez nas wzorw bi i ukadw
akordw. Suchanie gry kogo innego pomaga Ci obiektywnie przysucha si piosenkom,
a jeli Twj znajomy ma dryg do gitary, moesz podapa jedn czy dwie fajne sztuczki.
Staraj si nadawa swj charakter wszystkiemu, co grasz, nawet jeli jest to prosta folkowa
piosenka.

Rozdzia 4: Akordy durowe i molowe


Oto gar specjalnych informacji, ktre pomog Ci zagra piosenki z tego dziau.

Kumbaya: aby zagra Kumbay (czoow amerykask piosenk ogniskow),

musisz wiedzie, jak gra akordy A, D i E (zobacz dzia Palcowanie akordw


z rodziny A wczeniej w tym rozdziale), jak bi wycznie uderzeniami w d
oraz jak rozpali ognisko, uywajc tylko dwch patykw i garci suchych lici.
Pierwszy takt tej piosenki to takt przygrywki, ktry jest niekompletny rozpoczyna
on piosenk z pominiciem jednej lub kilku wiartek w tym przypadku
pierwszych dwch. Na pocztku przygrywki w zapisie gitarowym znajduje si
pauza, czyli cisza muzyczna. Nie graj w czasie pauzy zacznij gra na sylabie
ya, czyli od pierwszej wiartki drugiego taktu. Zauwa te, e w ostatnim takcie
brakuje dwch wiartek trzeciej i czwartej. Brakujce wiartki pozwalaj Ci
zagra przygrywk przy kolejnym powtrzeniu piosenki i po dooeniu
pierwszego, niekompletnego taktu uzyskujesz wszystkie wymagane cztery
wiartki penego taktu.

Swing Low, Sweet Chariot: aby zagra Swing Low, Sweet Chariot,

musisz wiedzie, jak gra akordy D, e, G i A (zobacz dzia Palcowanie akordw


z rodziny D wczeniej w tym rozdziale), a take umie uderza w d i w gr
oraz piewa jak James Earl Jones.
Piosenka ta zaczyna si przygrywk trwajc jedn wiartk taktu i gitara w tej
wiartce odpoczywa. Zauwa, e w drugiej wiartce taktw 2, 4 i 6 s dwa bicia
zamiast jednego. Graj te wiartki, uderzajc najpierw w d, a potem w gr
(symbole
i ), a obydwa te bicia wykonaj w czasie jednego normalnego.

Auld Lang Syne: aby zagra Auld Lang Syne, musisz wiedzie, jak zagra

akordy G, a, C i D (zobacz dzia Palcowanie akordw z rodziny G wczeniej


w tym rozdziale), jak gra uderzenia w d i w gr oraz co waciwie znaczy
Auld Lang Syne.
Takt 8 jest nieco podstpny, poniewa gra si tam trzy rne akordy w cigu
jednego taktu (e, a i D). W drugiej czci taktu zmieniasz akord co wiartk
jedno bicie na akord. wicz to, grajc powoli w kko takt 8. Pniej zagraj ca
piosenk.
Aby uatwi sobie zmian z akordu G na C (takty 4 6 i 12 19), stosuj palcowanie
2-3-4, a nie 1-2-3. W ten sposb bdziesz musia tylko przenie o jedn strun
ukad tworzony przez drugi i trzeci palec.

Michael, Row the Boat Ashore: aby zagra Michael, Row the Boat Ashore,

musisz wiedzie, jak gra akordy C, d, e, F i G (zobacz dzia Palcowanie


akordw z rodziny C wczeniej w tym rozdziale) i jak zagra synkopowane bicie
semkowe (zobacz dzia Uderzanie akordw z rodziny C wczeniej w tym
rozdziale), oraz zna znaczenie sowa hootenanny.
Wystpuje tu synkopowany sposb bicia. Uderzenie, ktre normalnie nastpioby
w trzeciej wiartce, jest antycypowane, co oznacza, e nastpuje p wiartki
wczeniej. Ten rodzaj synkopowania nadaje piosence latynoski klimat. Posuchaj
cieki nr 6, by oswoi si z biciem.
W akordach d i F nie uderzasz dwch najniszych strun (szstej i pitej).
Dla akordu C nie bijesz ostatniej (szstej) struny.

67

68

Cz II: Zaczynamy gra podstawy


cieka 3

Kumbaya

Rozdzia 4: Akordy durowe i molowe


cieka 4

Swing Low, Sweet Chariot

69

70

Cz II: Zaczynamy gra podstawy


cieka 5

Auld Lang Syne

Rozdzia 4: Akordy durowe i molowe


cieka 6

Michael, Row the Boat Ashore

71

72

Cz II: Zaczynamy gra podstawy

Zabawa z podstawowymi akordami


durowymi i molowymi
progresja szlagierowa
Jak obiecywalimy we wstpie do tego rozdziau, gdy poznasz podstawowe akordy
durowe i molowe, bdziesz mg zagra wiele popularnych piosenek. Fajn rzecz,
ktr moesz ju teraz zrobi, jest granie szlagierw piosenek z pnych lat
pidziesitych i wczesnych szedziesitych, takich jak Earth Angel i Duke of
Earl. Piosenki te bazuj na progresji zwanej czasem szlagierow. Jest to sekwencja czterech
akordw, ktre powtarzane raz po raz stanowi akompaniament piosenki.
Moesz gra progresj szlagierow w dowolnej tonacji, ale najlepszymi gitarowymi
tonacjami dla takiej progresji s C i G. W tonacji C cztery akordy tworzce progresj to
C-a-F-G. W tonacji G bd to akordy G-e-C-D. Sprbuj zagra t progresj w kadej
z tonacji, uderzajc w d po cztery razy na akord. Powtarzaj w kko podan sekwencj
czterech akordw. Jeli potrzebujesz pomocy przy palcowaniu tych akordw, zajrzyj do
dziaw Akordy z rodziny C i Akordy z rodziny G wczeniej w tym rozdziale.
Zabawa zaczyna si wtedy, gdy do wykonywanego akompaniamentu bazujcego na
szlagierowej progresji dooysz swj piew. Jeli podczas piewania zorientujesz si,
e jedna z tych tonacji (C lub G) lepiej pasuje do zakresu Twojego gosu, to uywaj
wanie jej. Granie szlagierw moe uzalenia, ale ma te pozytywne skutki uboczne:
jeli wiczysz bez przerwy, szybko dorobisz si zgrubie na opuszkach palcw.
W niektrych piosenkach uderzasz akord cztery razy w jednym takcie, a w innych
uderzasz osiem lub dwa razy. Poniej wymienilimy kilka utworw, ktre moesz
zagra przy uyciu progresji szlagierowej. Przy kadym z nich podajemy, ile razy
powiniene uderzy kady z akordw. Nie zapomnij o piewaniu. Miej zabawy!

All I Have to Do Is Dream. Dwa uderzenia na akord.


Breaking Up Is Hard to Do. Dwa uderzenia na akord.
Denise. Dwa uderzenia na akord.
Duke of Earl. Cztery uderzenia na akord.
Earth Angel. Dwa uderzenia na akord.
Hey Paula. Dwa uderzenia na akord.
A Hundred Pounds of Clay. Cztery uderzenia na akord.
In the Still of the Night (wykonanie Five Satins, nie to Colea Portera).

Cztery uderzenia na akord.


Little Darlin. Osiem uderze na akord.
Please, Mr. Postman. Osiem uderze na akord.
Runaround Sue. Osiem uderze na akord.
Sherry. Dwa uderzenia na akord.
Silhouettes. Dwa uderzenia na akord.

Rozdzia 4: Akordy durowe i molowe

Take Good Care of My Baby. Cztery uderzenia na akord.


Tears on My Pillow. Dwa uderzenia na akord.
Teenager in Love. Cztery uderzenia na akord.
Theres a Moon Out Tonight. Dwa uderzenia na akord.
You Send Me. Dwa uderzenia na akord.

73

74

Cz II: Zaczynamy gra podstawy

Rozdzia 5

Granie melodii bez czytania nut


W tym rozdziale:
Czytanie tabulatury.
Rozszyfrowywanie poprawnego palcowania lewej rki.
Pierwsze prby naprzemiennego kostkowania.
Granie piosenek za pomoc pojedynczych dwikw.

wikszoci ksiek gitarowych melodie prezentowane s po to, eby nauczy Ci


czytania nut. Zupenie tak, jakby ich celem nie byo nauczenie Ci gry na gitarze
w realnym wiecie, ale czytania zapisu muzycznego za porednictwem gitary.
Rnica jest znaczca.
Gdy uczysz si z takiej ksiki, w kocu opanujesz granie jakich piosenek dla dzieci
za pomoc perfekcyjnych wiernut i pnut. Ale jeli uczysz si gra tak jak wikszo
gitarzystw opanowujc zagrywki pokazane przez znajomych lub na such w swoim
repertuarze bdziesz mia Smoke on the Water, Sunshine of Your Love, Blackbird
lub cay repertuar Neila Younga. To oznacza, e nie musisz umie czyta nut, eby gra
na gitarze.
No dobrze, moliwe, e czytanie nut to wartociowa umiejtno. Ale celem tego
rozdziau nie jest nauczenie Ci czytania, tylko grania. Jeli bdziemy chcieli
zaprezentowa Ci jak zagrywk, uyjemy tabulatury specjalnego systemu zapisu,
ktry suy do pokazywania, jak gra na gitarze. Albo skierujemy Ci do nagra audio
i wideo na pycie, eby mg posucha tej zagrywki. Albo zrobimy i jedno, i drugie.
Zamieszczone w tym rozdziale melodie maj przede wszystkim przyzwyczai Twoje
donie do grania pojedynczych dwikw. W ten sposb zawsze, gdy zapragniesz
zagra jak prawdziwy gitarzysta ktry czy akordy, melodie, riffy i zagrywki
w spjn cao bdziesz gotw do boju.
Uwaga: na marginesie, zagrywka to krtka fraza melodyczna, czsto wymylana na bieco
i zagrana raz. Riff to krtka fraza melodyczna, zazwyczaj wymylona po to, by by
gwnym elementem akompaniamentu w piosence (jak w pytaniu: Potrafisz zagra riff
z Day Tripper?).

Czytanie tabulatury
Liczby w zapisie tabulatury pokazuj, ktre progi na ktrych strunach dociska palcami
lewej doni. 0 wskazuje na pust strun. Gdy bdziesz odtwarza nagrania audio lub wideo,
posuchaj, kiedy gra te dwiki. Na wszelki wypadek, eby ksika bya bardziej
uniwersalna, zamieszczamy take absolutnie zbdny zapis nutowy. Dla kogo?

76

Cz II: Zaczynamy gra podstawy

Dla ludzi, ktrzy potrafi ju czyta nuty.


Dla ludzi, ktrzy zamierzaj przeczyta dodatek A (traktujcy o tym,
jak czyta nuty) i stosowa to, co tam przeczytaj.

Dla ludzi stopniowo nabierajcych umiejtnoci czytania nut (choby i przez

mimowolne wchanianie wiedzy, jeli nie przez rygorystyczne studia), ktrzy


suchaj nagra audio i ogldaj filmy, jednoczenie ledzc zapis nutowy.

Dla nas, autorw, ktrym pac za stron.


W poniszych sekcjach pokaemy Ci szczegowo, jak czyta tabulatur z gry na d
i z lewa na prawo.

Z gry na d
Muzyka w tej ksice jest zapisana w podwjny sposb za pomoc standardowego
zapisu nutowego u gry i tabulatury na dole.

Grny zapis jest dla tych, ktrzy czytaj nuty lub interesuj si tym standardowym
zapisem.

Dolny zapis pokazuje te same informacje (prcz wartoci rytmicznych) za pomoc


cyfr tabulatury.

Oto wyjanienie zapisu tabulaturowego:

Najwysza linia tabulatury odpowiada najwyszej strunie gitary (wysokiemu E).


Takie uoenie strun w zapisie tabulatury moe z pocztku by dla Ciebie
nieco mylce, poniewa najwysza linia na kartce pierwsza oznacza tak
naprawd strun najbliej podogi, gdy trzymasz gitar w pozycji do gry. Ale
zaufaj nam, takie uoenie jest bardziej intuicyjne, a kiedy ju si przestawisz,
nigdy wicej o tym nie pomylisz.

Przy okazji gdy pooysz gitar pasko na udach, z paszczyzn gryfu

skierowan w sufit, pierwsza struna bdzie najbardziej oddalona od Ciebie,


dokadnie tak jak pierwsza linia w tabulaturze ogldanej na kartce.

Przechodzc dalej druga od gry linia tabulatury odzwierciedla drug strun (H)

i tak dalej, a do najniszej linii tabulatury odzwierciedlajcej szst strun gitary


(niskie E).

W tabulaturze linie to struny, a cyfry to progi. Nie dowiesz si jednak z niej,


ktrych palcw lewej doni uy (ale nuty take tego nie mwi). Wicej
o palcowaniu napiszemy dalej.

Z lewej na praw
Przy czytaniu tabulatury postpujesz podobnie jak w przypadku czytania tekstu
lub nut zaczynasz od lewej i idziesz w prawo. Przeledmy przykad z rysunku 5.1.
Zacznij od pierwszego dwiku, ktry grasz na pierwszym progu drugiej struny.

Rozdzia 5: Granie melodii bez czytania nut


Rysunek 5.1.
Melodia
w standardowym zapisie
nutowym
i tabulaturze.
Linie tabulatury reprezentuj struny,
a cyfry
to numery
progw

Umiejscowienie cyfry na drugiej linii od gry sugeruje Ci, eby zagra strun H
nastpn po wysokim E a cyfra 1 wskazuje, aby pooy palec na pierwszym progu.
miao, zagraj ten dwik, a potem przejd do nastpnego, ktry take znajduje si na
pierwszym progu drugiej struny. Kontynuuj ruch w prawo i graj kolejne dwiki, a
dojdziesz do koca (nie przejmuj si na razie symbolami nad cyframi, wytumaczymy je
nieco pniej w sekcji Naprzemienne kostkowanie).
Pionowe linie pojawiajce si w zapisie co kilka nut to kreski taktowe. Dziel one zapis
na mae jednostki czasu zwane taktami. Takty uatwiaj liczenie wiartek i dziel muzyk
na mniejsze, atwiejsze do ogarnicia czci. Rysunek 5.1 przedstawia cztery takty,
z ktrych kady skada si z czterech wiartek. Sprawd na filmie nr 9, jak zagra ten
motyw. Wicej informacji o taktach i wiartkach znajdziesz w dodatku A.
Gdy zrozumiesz koncepcj dou i gry oraz czytania od lewej do prawej w tabulaturze,
a do tego bdziesz wiedzia, e linie to struny, a cyfry na liniach to numery progw,
bdziesz mg sucha nagra audio i wideo, a jednoczenie bez trudu ledzi tabulatur
(i gra z ni). Jeli jeszcze si nie zorientowae, uczysz si gry na gitarze w multimedialny
sposb. (Co wicej, gdy wylesz nam paragon za ksik, odelemy Ci tajny piercie
deszyfrujcy i trjwymiarowe okulary! artujemy!)

Jak rozszyfrowa palcowanie lewej rki


Po opanowaniu tabulatury gitarowej (sprawd w poprzedniej sekcji) potrafisz odczyta
progi do nacinicia, lecz wci nie wiesz, ktrymi palcami je nacisn. C, moemy
Ci to do atwo wyjani. Zazwyczaj nie potrzebujesz adnego zapisu informujcego
Ci, jakich palcw uywa, poniewa najczciej grasz w jakiej pozycji. Zostacie z nami.
Pozycja w gitarze to grupa czterech kolejnych progw, na przykad progi 1, 2, 3, 4 albo
5, 6, 7, 8. Pierwszy prg z serii oznacza pocztek nowej pozycji. Na przykad progi 2, 3,
4 i 5 oraz 3, 4, 5 i 6 take s pozycj. Jednak na gitarze najatwiej gra si melodie w pierwszej
i drugiej pozycji czyli uywajc progw od pierwszego do czwartego lub od drugiego
do pitego. To dlatego, e te pozycje s najbliej siodeka, co pozwala Ci atwo i pynnie
gra melodie zarwno na pustych, jak i przyciskanych strunach.

77

78

Cz II: Zaczynamy gra podstawy


Pozycja otwarta zawiera dwiki wszystkich pustych strun oraz dwiki z pierwszej
i z drugiej pozycji tak jak akordy, ktre grasz nisko na gryfie, uywajc pustych strun
(A, D, e i tak dalej), znane pod nazw akordw otwartych (wicej informacji o akordach
otwartych znajdziesz w rozdziale 4.).
W kadej pozycji poszczeglne palce przyciskaj dwiki na okrelonym progu
i tylko na tym progu. Palec wskazujcy zawsze gra dwiki na najniszym progu
danej pozycji (najniszym, czyli najbliszym siodeka), a kolejne palce pokrywaj
odpowiednio kolejne progi. Przykadowo w pozycji pierwszej numery progw
odpowiadajcych palcom s nastpujce: pierwszy palec (palec wskazujcy) gra
dwiki z pierwszego progu, drugi palec (palec rodkowy) gra dwiki z drugiego
progu i tak dalej. Przypisujc po jednym palcu do kadego progu, moesz szybko
zmienia grane dwiki.
Gdy bdziesz gra zamieszczone w tym rozdziale melodie w pozycji otwartej, upewnij
si, e poprawnie przyciskasz struny.

Dociskaj strun opuszkiem palca tu przed metalow sztab progu (od strony
siodeka).

Ostatni paliczek kadego palca utrzymuj prostopadle (lub pod ktem moliwie
najbardziej zblionym do prostego) do gryfu.

Naprzemienne kostkowanie
Do grania piosenki uywasz rwnoczenie obydwu rk. Gdy ju wiesz, ktre dwiki
dociska lew doni, musisz nauczy si uderza struny praw.
By uderza pojedyncze dwiki, moesz uywa zarwno kostki, jak i palcw prawej rki.
Na razie uywaj kostki, trzymajc j mocno pomidzy kciukiem i palcem wskazujcym
(prostopadle do kciuka i tak, aby wystawa tylko jej koniec). Zajrzyj do rozdziau 3., by
dowiedzie si wicej o trzymaniu kostki (granie palcami omwimy w rozdziaach 13. i 14.).
Kostkowanie naprzemienne to technika kostkowania prawej rki, w ktrej stosuje si zarwno
uderzenia w d (w kierunku podogi), jak i w gr (w kierunku sufitu). Zalet
kostkowania naprzemiennego jest to, e moesz w pynny, cigy sposb gra serie
krtkich dwikw. Pojedyncze nuty, ktre trzeba zagra wzgldnie szybko, niemal
zawsze wymagaj naprzemiennego kostkowania.
Przeprowad poniszy eksperyment:
1. Trzymaj kostk pomidzy kciukiem a palcem wskazujcym prawej rki.
Znw odsyamy Ci do rozdziau 3. po wiksz ilo informacji o trzymaniu
kostki.
2. Uywajc wycznie uderze w d, graj raz za razem pust pierwsz
strun tak szybko, jak si da (w d, w d, w d, w d i tak dalej).
Sprbuj gra tak rwno i pynnie, jak to tylko moliwe.

Rozdzia 5: Granie melodii bez czytania nut


3. Teraz sprbuj tego samego, uywajc nastpujcych po sobie uderze
w d i w gr (w d, w gr, w d, w gr i tak dalej).
Ten naprzemienny ruch jest znacznie szybszy i bardziej pynny, prawda?
Powd, dla ktrego moesz gra szybciej przy naprzemiennym kostkowaniu, jest
jasny. By zagra dwa nastpujce po sobie bicia w d, tak czy owak musisz przemieci
kostk w gr, nad strun E. Jeli jednak po drodze w gr uderzysz strun, zamiast j
omin, znacznie zwikszysz swoj szybko kostkowania.
Upewnij si, e zrozumiae koncepcj naprzemiennego kostkowania, wykonujc dwie
ponisze instrukcje. Symbole uderze w d i w gr s takie same jak te uyte
w rozdziale 4.
By zagra uderzenie w d (symbol
wskazwek:

nad tabulatur), postpuj wedug poniszych

1. Zacznij od umieszczenia kostki tu nad strun (po stronie sufitu).


2. Uderz strun ruchem w d (w kierunku podogi).
By zagra uderzenie w gr (symbol
poniszych wskazwek:

nad tabulatur), postpuj wedug

3. Zacznij od umieszczenia kostki tu pod strun (od strony podogi).


4. Uderz strun ruchem w gr (w kierunku sufitu).
Melodia, ktr pokazalimy w przykadzie zapisu tabulatury na rysunku 5.1, to
Old MacDonald Had a Farm. Sprbuj zagra t melodi, by posucha, jak brzmi.
Pocztkowo graj j powoli wycznie uderzeniami w d. Potem sprbuj szybciej,
uywajc naprzemiennego kostkowania, tak jak wskazuj symbole nad tabulatur.
Porwnaj swoje pirkowanie z filmem nr 10. Kostk tu, kostk tam, kostk tu i tam.

Granie piosenek z prostymi melodiami


Wszystkie grane przez Ciebie piosenki z rozdziau 4. miay metrum 4/4. Piosenki z tego
rozdziau maj rne metra (metrum wskazuje, do ilu liczymy w takcie do czterech,
trzech, dwch itd. zajrzyj do dodatku A, by dowiedzie si wicej o wiartkach
i taktach). Wszystkie grasz w pozycji otwartej (zobacz wczeniejsz sekcj Jak rozszyfrowa
palcowanie lewej rki).
Najprawdopodobniej wiele razy syszae piosenki wspomniane w tym rozdziale,
ale nigdy nie mylae o nich w kontekcie muzycznym tzn. w jakim metrum s
zapisane i jakiej rytmiki uywaj a ju na pewno nie mylae o i-ja-i-ja-o
w kontekcie naprzemiennego kostkowania.
To, e czujesz si powolny i niezgrabny, grajc kilka pozornie prostych, folkowych
piosenek, nad ktrymi nigdy si powanie nie zastanawiae, moe by nieco deprymujce.
Ale nauka gry na gitarze jest procesem kumulacyjnym. Kada technika, jakiej si nauczysz,
nawet wywiczona na Little Brown Jug, znajdzie zastosowanie we wszystkich
piosenkach wykorzystujcych tak technik, od utworw Van Morrisona do
Beethovena, od Moondance do Sonaty Ksiycowej. Skup si tu na sprawach
technicznych, a reszta przyjdzie sama.

79

80

Cz II: Zaczynamy gra podstawy


Poniej zamieszczamy kilka uytecznych i pomocnych informacji o piosenkach:

Little Brown Jug: by zagra t piosenk, musisz wiedzie, jak liczy takt na
dwa (zajrzyj do dodatku A), jak przyciska dwiki w pierwszej pozycji (zobacz
wczeniejsz sekcj Jak rozszyfrowa palcowanie lewej rki) oraz jak sprawi,
by piosenka o upijaniu si brzmiaa, jakby bya odpowiednia dla maych dzieci.

W tej piosence na takt przypadaj tylko dwie wiartki (nie cztery), o czym
informuje sygnatura metrum 2/4. Graj wszystkie dwiki z progw w pierwszej
pozycji, przyciskajc je palcami o numerach odpowiadajcych numeracji progw
pierwszy palec na pierwszym progu, drugi na drugim i tak dalej. Znaki znajdujce
si nad tabulatur poinformuj Ci, ktre dwiki kostkowa w d ( ), a ktre
w gr ( ). Symbol sim. oznacza, e reszt piosenki masz zagra w podobny sposb.

On Top of Old Smoky: aby zagra t piosenk, musisz wiedzie, jak liczy

takt na trzy (zajrzyj do dodatku A), jak przyciska dwiki w pierwszej pozycji
(zobacz wczeniejsz sekcj Jak rozszyfrowa palcowanie lewej rki) oraz jak
sprawi, by piosenka o niewiernoci brzmiaa dziecinnie i osobliwie.
Ten stary szlagier zbudowany jest w oparciu o takt zawierajcy trzy wiartki, jak
wskazuje na to sygnatura metrum 3/4. Piosenka jest grana w pozycji otwartej
tej czcej pozycj pierwsz z pustymi strunami. Przyciskaj dwiki palcami
o tych samych numerach co numery progw, na ktrych je stawiasz. Nie
umiecilimy adnych symboli wskazujcych na sposb kostkowania dla tej
piosenki kieruj si wasnym osdem i kostkuj poszczeglne dwiki w sposb
najbardziej dla Ciebie naturalny. Niektre z dwikw tej piosenki mona
zagra zarwno uderzeniem w gr, jak i w d.

Swanee River: by zagra t piosenk, musisz wiedzie, jak liczy takt na cztery

(zajrzyj do dodatku A), jak przyciska dwiki w drugiej pozycji (zobacz sekcj
Jak rozszyfrowa palcowanie lewej rki wczeniej w tym rozdziale) i jak zachowa
poprawno polityczn, piewajc piosenk o starej plantacji.
Ta melodia z Poudnia jest zbudowana w oparciu o czterowiartkowy takt, jak
wskazuje sygnatura metrum 4/4. Graj t piosenk, uywajc pozycji otwartej, ktra
czy pozycj drug z pustymi strunami. Oznacza to, e pierwszy palec bdzie
gra dwiki na drugim progu, drugi palec na trzecim progu, a trzeci palec na
czwartym progu.
T piosenk moesz take zagra w pierwszej pozycji z pustymi strunami, ale
bdzie to duo trudniejsze (pierwszy i trzeci palec s duo silniejsze od drugiego
i czwartego). Jeli nam nie wierzysz sprbuj. Widzisz! A nie mwilimy?
(Aha, i zajrzyj do wczeniejszej sekcji Jak rozszyfrowa palcowanie lewej rki,
jeli potrzebujesz wicej informacji o graniu w rnych pozycjach).
Zwr uwag na pojawiajce si nad tabulatur symbole kostkowania. Uderzaj
w d wszystkie dwiki, ktre przypadaj na liczone cyfry, a w gr wszystkie te,
ktre wypadaj na i. Sim. oznacza jak zwykle granie w takim samym stylu
do koca.
Przy okazji, prawdziwy tytu tej piosenki to Old Folks at Home, ale wikszo
ludzi nazywa j po prostu Swanee River. (Jest to piosenka, ktra zabia klina
Ralphowi Kamdenowi w teleturnieju Pytanie za 99 tysicy dolarw w starym
serialu pt. Honeymooners. Zostaa ona napisana przez Stephena Fostera,
a nie Eda Nortona).

Rozdzia 5: Granie melodii bez czytania nut


cieka 8

Little Brown Jug

81

82

Cz II: Zaczynamy gra podstawy


cieka 9

On Top of Old Smoky

Rozdzia 5: Granie melodii bez czytania nut


cieka 10

Swanee River (Old Folks at Home)

83

84

Cz II: Zaczynamy gra podstawy

Rozdzia 6

Odrobina pikanterii
podstawowe akordy
septymowe
W tym rozdziale:
Granie dominantowych, molowych i durowych akordw septymowych.
Granie piosenek z wykorzystaniem akordw septymowych.
Zabawa z akordami septymowymi.

tym rozdziale pokaemy Ci, jak gra konstrukcje zwane akordami septymowymi
w pozycji otwartej. Akordy septymowe nie s wcale trudniejsze do zagrania ni
proste durowe i molowe akordy opisane przez nas w rozdziale 4., ale maj bardziej
zoone brzmienie ni akordy durowe i molowe (bo skadaj si z czterech rnych
dwikw zamiast z trzech), a ich zastosowanie w muzyce jest nieco bardziej specjalistyczne.

Przypomina to sytuacj z noami w kuchni. Kadym duym i ostrym noem mona


przeci zarwno pizz, jak i ananasa, ale bdziesz na to traci sporo czasu, dopki nie
zorientujesz si, e atwiej poci pizz ustrojstwem z ostrzem w ksztacie keczka,
a ananasa tasakiem. Tego typu utensylia nie maj tak oglnego zastosowania jak
popularne, zwyczajne noe, ale jeli robisz hawajsk pizz, nic ich nie zastpi. Im
bardziej rozwin si Twoje kulinarne umiejtnoci, tym bardziej bdziesz docenia
wyspecjalizowane sztuce. A im bardziej rozwinie si Twoje ucho, tym lepiej
bdziesz wiedzia, w ktrych miejscach zwyczajne durowe i molowe akordy zastpi ich
septymowymi odpowiednikami. Odpowiednie akordy septymowe sprawiaj, e blues
brzmi bluesowo, a jazz jazzowo.
Akordy septymowe dzieli si na kilka rodzajw, z ktrych kady ma inne brzmienie.
W tym rozdziale przedstawimy Ci trzy najwaniejsze rodzaje akordw septymowych,
z ktrymi bdziesz si spotyka w muzyce gitarowej dominantowe septymowe,
molowe septymowe i durowe septymowe.

Dominantowe akordy septymowe


Nazwa dominantowy jest zabawnym okreleniem technicznym akordu oznaczonego
pojedyncz cyfr 7 zestawion z literowym symbolem akordu. Jeli powiesz po prostu
C7 lub A7, odniesiesz si do dominantowego akordu septymowego.

86

Cz II: Zaczynamy gra podstawy


Co prawda termin dominanta odnosi si do pitego stopnia skali durowej ale nie
przejmuj si teori.
Najwaniejsze jest to, eby akordy z tej czci rozdziau nazywa dominantowymi
septymowymi, eby odrni je od innych akordw septymowych (molowych
septymowych i durowych septymowych, take opisanych w tym rozdziale). Zauwa
te, e dominanta nie ma niczego wsplnego z dominowaniem, skr i postawionym
na sztorc konierzykiem. Dominantowe akordy septymowe usyszysz w takich
piosenkach jak Wooly Bully grupy Sam the Sham and the Pharaohs, I Saw Her
Standing There The Beatles lub Roll with It Oasis.

D7, G7 i C7
Akordy D7, G7 i C7 nale do najbardziej popularnych otwartych dominantowych
akordw septymowych (wicej o otwartych akordach znajdziesz w rozdziale 4.). Na
rysunku 6.1 pokazane s diagramy tych trzech akordw, czsto wykorzystywanych razem
w piosenkach.

Rysunek 6.1.
Diagramy
akordw D7,
G7 i C7

Ilustracje dziki uprzejmoci Wiley, Composition Services Graphics;


zdjcia dziki uprzejmoci Jona Chappella

Jeli potrafisz ju zagra akord C (ktry wprowadzilimy w rozdziale 4.), C7 utworzysz,


naciskajc maym palcem trzeci prg trzeciej struny.
Zauwa znaki X powyej pitej i szstej struny w akordzie D7. Nie uderzaj tych strun.
Z kolei w akordzie C7 nie uderzaj szstej struny. Sprawd na filmie nr 11, jak powinien
wyglda prawidowy ruch prawej doni.
wicz bicie D7, G7 i C7. Nie potrzebujesz do tego nut, wic dajemy Ci woln rk
i ufamy, e to zrobisz. Sprbuj uderza cztery razy D7, cztery razy G7 i cztery razy C7.
Twoim celem jest przyzwyczajenie lewej doni do tych akordw i zmian midzy nimi.

Rozdzia 6: Odrobina pikanterii podstawowe akordy septymowe


Jeli chcesz zagra piosenk z tymi nowymi akordami, przeskocz do sekcji Granie
piosenek przy uyciu akordw septymowych znajdujcej si dalej w tym rozdziale.
Te trzy akordy pozwalaj na zagranie utworu Home on the Range.

E7 i A7
Dwa inne akordy septymowe, ktre czsto wystpuj razem w piosenkach, to E7 i A7.
Rysunek 6.2 pokazuje Ci, jak zagra te dwa otwarte akordy septymowe.

Rysunek 6.2.
Diagramy
akordw
E7 i A7

Ilustracje dziki uprzejmoci Wiley, Composition Services Graphics;


zdjcia dziki uprzejmoci Jona Chappella

Jeli wiesz, jak zagra E (zajrzyj do rozdziau 4.), E7 utworzysz, zdejmujc trzeci palec
z czwartej struny.
Ta wersja akordu E7, jak wida na rysunku, angauje tylko dwa palce. Otwarty akord E7
mona przycisn take czterema palcami (co opiszemy w nastpnej sekcji). Teraz
jednak zagraj dwupalcow wersj, poniewa atwiej szybko j chwyci, szczeglnie
pocztkujcym gitarzystom.
wicz akordy E7 i A7, uderzajc kady z nich cztery razy i grajc je na przemian.
Pamitaj, by unika uderzania szstej struny w akordzie A7.
Jeli chcesz powiczy piosenk z tymi dwoma otwartymi akordami septymowymi,
przejd do sekcji Granie piosenek przy uyciu akordw septymowych znajdujcej si
dalej w tym rozdziale i zagraj All through the Night.

E7 (wersja czteropalcowa) i H7
Dwa nastpne popularne akordy septymowe w pozycji otwartej to czteropalcowa
wersja E7 i H7. Rysunek 6.3 przedstawia palcowanie czteropalcowej wersji akordu E7
oraz akordu H7. Wikszo ludzi uwaa, e ta wersja E7 ma lepszy ukad (pionow
aranacj dwikw) ni wersja dwupalcowa. Akordy H7 i E7 wystpuj razem
w piosenkach. Pamitaj, by w H7 unika grania szstej struny.
Jeli potrafisz zagra E (patrz rozdzia 4.), t wersj E7 utworzysz, przyciskajc maym
palcem trzeci prg drugiej struny.
wicz te akordy, uderzajc kady na przemian po cztery razy. Gdy to robisz,
zwr uwag, e w obu akordach drugi palec gra ten sam dwik na tym samym
progu (na drugim progu pitej struny). Jest to ton wspdzielony (wsplny dla obu

87

88

Cz II: Zaczynamy gra podstawy

Rysunek 6.3.
Diagramy
akordw E7
(wersja czteropalcowa) i H7

Ilustracje dziki uprzejmoci Wiley, Composition Services Graphics;


zdjcia dziki uprzejmoci Jona Chappella

Akordw). Przy przechodzeniu pomidzy tymi akordami nie odrywaj palca od pitej
struny, a zmiana bdzie atwiejsza.
Nigdy nie puszczaj tonw wspdzielonych przy zmianie akordw. Twoja rka
zyskuje dziki temu stabilizujce zakotwiczenie na gryfie.
By ju teraz uy tych akordw w piosence, przejd do sekcji Granie piosenek
przy uyciu akordw septymowych dalej w tym rozdziale i zagraj Over the River
and Through the Woods.

Molowe akordy septymowe


d7, e7 i a7
Molowe akordy septymowe rni si od dominantowych tym, e maj nieco
agodniejszy i bardziej jazzowy charakter. Molowe akordy septymowe to te, ktre
usyszysz w Moondance Van Morrisona, Light My Fire The Doors i Box Set
Barenaked Ladies.
Na rysunku 6.4 pokazano diagramy trzech otwartych molowych akordw septymowych:
d7, e7 i a7 (wicej molowych akordw septymowych znajdziesz w rozdziale 9.
i dodatku B).
Zauwa, e w d7 wykorzystuje si dwustrunow poprzeczk barre czyli naciskasz dwie
struny jednym palcem (w tym przypadku pierwszym) na pierwszym progu. Sprbuj
delikatnie zmieni kt pooenia palca lub obr go na bok, aby pewnie przycisn
te dwiki i wyeliminowa brzczenie przy graniu tego akordu. Nad pit i szst strun
znajduj si znaki X nie uderzaj tych strun.
Palcowanie akordu a7 jest bardzo podobne do akordu C, ktry pokazalimy
w rozdziale 4. Wystarczy podnie trzeci palec w ukadzie akordu C i masz a7. Przy
zmianie akordw pomidzy C i a7 pamitaj, by cay czas trzyma pierwszym i drugim
palcem dwa dwiki wspdzielone. W ten sposb przejcia bd znacznie szybsze. A jeli
wiesz, jak zagra akord F (patrz rozdzia 4.), moesz atwo uformowa akord d7 przez
podniesienie trzeciego palca.

Rozdzia 6: Odrobina pikanterii podstawowe akordy septymowe

Rysunek 6.4.
Diagramy
akordw d7,
e7 i a7

Ilustracje dziki uprzejmoci Wiley, Composition Services Graphics;


zdjcia dziki uprzejmoci Jona Chappella

Durowe akordy septymowe


Cmaj7, Fmaj7, Amaj7 i Dmaj7
Durowe akordy septymowe rni od dominantowych akordw septymowych
i molowych septymowych ich charakter jasny i jazzowy. Moesz usysze tego
rodzaju akordy na pocztku Ventura Highway grupy America, Dont Let the Sun
Catch You Crying grupy Gerry and the Pacemakers oraz Hard Shoulder Marka
Knopflera.
Rysunek 6.5 przedstawia cztery otwarte durowe akordy septymowe (maj7).
Jeli chcesz pozna wicej durowych akordw septymowych, zajrzyj do rozdziau 9.
i dodatku B.
Zauwa, e Dmaj7 uywa pierwszego palca jako poprzeczki barre lecej na trzech
strunach. atwiej j zagra, gdy lekko obrcisz palec na bok. Sprawd na filmie nr 13,
czy pozycja Twojego pierwszego palca jest podobna. Nie uderzaj pitej i szstej
struny w akordach Dmaj7 i Fmaj7 (spjrz na znaki X na diagramach z rysunku 6.5).
A w akordach Amaj7 i Cmaj7 nie graj szstej struny.
Zwr uwag, e gdy przechodzisz midzy Cmaj7 i Fmaj7, drugi i trzeci palec
przemieszczaj si po strunach jako niezmienny ukad. Pierwszy palec w Cmaj7 nie
naciska adnej struny, ale trzymaj go w ugiciu i gotowoci tu nad pierwszym progiem
drugiej struny, tak eby przy zmianie na Fmaj7 mc go szybko docisn.
wicz przechodzenie midzy Cmaj7 a Fmaj7 oraz Amaj7 a Dmaj7 (uderzajc cztery razy
kady akord).

89

90

Cz II: Zaczynamy gra podstawy

Rysunek 6.5.
Diagramy
akordw
Cmaj7, Fmaj7,
Amaj7 i Dmaj7

Ilustracje dziki uprzejmoci Wiley, Composition Services Graphics;


zdjcia dziki uprzejmoci Jona Chappella

Jeli chcesz od razu wykorzysta te akordy w piosence, przejd do poniszej sekcji


i zagraj Its Raining, Its Pouring oraz Oh, Susanna.

Granie piosenek przy uyciu


akordw septymowych
Posuchaj odpowiednich nagra na pycie, aby zaznajomi si z biciem w tych piosenkach
w trakcie przegldania zapisu belek rytmicznych partii gitary (wicej na temat tych
belek znajdziesz w rozdziale 3.). Nie prbuj gra partii wokalu suy ona tylko
jako punkt odniesienia.
Oto kilka uytecznych informacji, ktre pomog Ci poradzi sobie z piosenkami:

Home on the Range: aby zagra Home on the Range, musisz wiedzie,

jak zagra akordy C, C7, F i D7 (sprawd akordy C i F w rozdziale 4. oraz sekcj


Dominantowe akordy septymowe wczeniej w tym rozdziale, by pozna
reszt), jak zagra ukad bass strum strum oraz jak zawodzi jak kojot.
Sowa bass strum strum zobaczysz w nutach nad belkami rytmicznymi.
Zamiast po prostu uderza akord przez trzy wiartki, w pierwszej wiartce zagraj
tylko najniszy dwik akordu, a w drugiej i trzeciej uderz wszystkie pozostae
dwiki. Symbol sim. oznacza, e naley gra w ten sposb do koca utworu.

Rozdzia 6: Odrobina pikanterii podstawowe akordy septymowe

All Through the Night: by zagra All Through the Night, musisz

wiedzie, jak gra akordy D, E7 (w tej piosence uyj wersji dwupalcowej), A7 i G


(sprawd akordy D i G w rozdziale 4., a akordy E7 i A7 we wczeniejszej sekcji
tego rozdziau), jak czyta znaki repetycji i jak nie usn podczas takiej
monotonnej przypiewki.
Znaki repetycji zobaczysz w nutach. Takie znaki wskazuj, e oznaczone nimi
fragmenty trzeba zagra dwa razy. W tym przypadku grasz najpierw takty 1, 2, 3, 4,
a potem takty 1, 2, 3, 5. Znak powtrzenia skada si z grubej i cienkiej pionowej
linii (ktre przecinaj piciolini) oraz dwch kropek przed nimi. Znak wskazujcy
pocztek powtrzenia ma kropki z prawej strony pionowych linii. Taki znak
znajduje si na pocztku pierwszego taktu. Znak wskazujcy koniec powtrzenia
ma kropki po lewej stronie pionowych linii (jak ten na kocu czwartego taktu).
Zajrzyj do dodatku A, by dowiedzie si wicej o znakach repetycji.

Over the River and Through the Woods: aby zagra Over the River

and Through the Woods, musisz wiedzie, jak zagra akordy A, D, E7 (zagraj
wersj czteropalcow) i H7 (sprawd akordy A i D w rozdziale 4., a akordy E7 i H7
we wczeniejszej sekcji tego rozdziau), jak bi w metrum 6/8 oraz jak trafi do
domu babci (na wypadek gdyby Twj ko si potkn i musiaby go zastrzeli).
Metrum 6/8 nadaje piosence rozbujany charakter dziki niemu jest galopujca,
urywana. Inn popularn piosenk w metrum 6/8 jest When Johnny Comes
Marching Home Again. (Wicej o oznaczeniach metrum znajdziesz w dodatku A).
Licz tylko do dwch w kadym takcie nie do szeciu traktujc trzy semki
jako poow taktu. Gdyby liczy do szeciu, zabrzmiaby jak krlik po trzech
filiankach kawy.

It's Raining, It's Pouring: aby zagra Its Raining, Its Pouring, musisz

wiedzie, jak gra akordy Amaj7 i Dmaj7 (zajrzyj do sekcji Durowe akordy
septymowe wczeniej w tym rozdziale) oraz jak piewa naprawd zawodzcym,
irytujcym gosem.
Ta piosenka jest podjazzowan wersj starej wyliczanki Its Raining, Its Pouring,
znanej take z dziecicego wierszyka Billy is a Sissy (czyli Billy to tchrz;
moesz tu podstawi dowolne imi kolegi z dziecistwa, na ktrym chcesz
si zemci). Durowe akordy septymowe brzmi jazzowo i nadaj piosence
nowoczesny wydwik. Uywaj tylko uderze w d.

Oh, Susanna: aby zagra Oh, Susanna, musisz wiedzie, jak zagra akordy

Cmaj7, d7, e7, Fmaj7, a7, D7, G7 i C (sprawd w rozdziale 4. akord C,


a w poprzednich sekcjach tego rozdziau rne odmiany akordw septymowych).
Ta aranacja Oh, Susanna uywa trzech rodzajw akordw septymowych:
dominantowych (D7 i G7), molowych (d7, e7 i a7) i durowych (Cmaj7 i Fmaj7).
Dziki durowym i molowym akordom septymowym piosenka ma ciekawe
brzmienie. Graj tylko uderzeniami w d.
eby nie pomyla, e ta prba podkrcenia starej folkowej piosenki wysza
znikd, posuchaj piknego wykonania Oh, Susanna Jamesa Taylora z albumu
Sweet Baby James, ktry zastosowa podobne podejcie. On gra na gitarze tak,
e daleko mu do banau.

91

92

Cz II: Zaczynamy gra podstawy


cieka 11

Home on the Range

Rozdzia 6: Odrobina pikanterii podstawowe akordy septymowe


cieka 12

All Through the Night

93

94

Cz II: Zaczynamy gra podstawy


cieka 13

Over the River and Through the Woods

Rozdzia 6: Odrobina pikanterii podstawowe akordy septymowe

cieka 14

It's Raining, It's Pouring

95

96

Cz II: Zaczynamy gra podstawy


cieka 15

Oh, Susanna

Rozdzia 6: Odrobina pikanterii podstawowe akordy septymowe

Zabawa z akordami septymowymi


12-taktowy blues
Wiesz, granie na gitarze to nie tylko folkowe piosenki i dziecinne wyliczanki. Czasem
moesz nauczy si czego naprawd fajnego. A czy jest co fajniejszego od bluesa? Jeli
znasz kilka dominantowych akordw septymowych i potrafisz uderza struny cztery
razy na takt, to opanowae podstawy pozwalajce na zagranie 99 procent wszystkich
piosenek bluesowych, jakie dotd napisano.
99 procent? Dokadnie! Dwunastotaktowy blues bazuje na prostej strukturze
(progresji) akordw, ktra zawiera trzy dominantowe akordy septymowe. Nie musisz
uczy si adnych nowych akordw ani technik wystarczy, e bdziesz wiedzia,
ktre dominantowe akordy septymowe zagra i w jakiej kolejnoci. W poniszych
sekcjach wyjanimy, jak gra dwunastotaktowego bluesa, i pokaemy Ci, z jak atwoci
moesz skomponowa wasny utwr w tym stylu.

Granie 12-taktowego bluesa


Tonacja E jest jedn z najlepszych gitarowych tonacji do grania bluesa. Rysunek 6.6
przedstawia progresj akordw 12-taktowego bluesa w tej tonacji. wicz ten ukad
i przyzwyczajaj si do zmian akordw w progresji bluesowej. Zwr uwag na to, e
w progresji z rysunku 6.6 grasz tylko trzy rne akordy E7, A7 i H7, a kady z nich
trwa okrelon liczb taktw, czyli: E7 (cztery takty), A7 (dwa takty), E7 (dwa takty),
H7 (jeden takt), A7 (jeden takt), E7 (jeden takt), H7 (jeden takt).

Rysunek 6.6.
Dwunastotaktowa progresja
bluesowa
w tonacji E

Wrd synnych piosenek bazujcych na dwunastotaktowej progresji bluesowej s


takie utwory, jak Rock Around the Clock, Blue Suede Shoes, Roll Over Beethoven,
Long Tall Sally, Kansas City, The Twist, The Peppermint Twist i Johnny B.
Goode. Moesz teraz zagra kad z nich, piewajc i ledzc 12-taktowy schemat
z rysunku 6.6 (by dowiedzie si wicej o 12-taktowym bluesie, zajrzyj do rozdziaw
11. i 12.).

97

98

Cz II: Zaczynamy gra podstawy

Pisanie wasnej bluesowej piosenki


Pisanie sw do bluesowych piosenek jest atwe (pomyl o jakiejkolwiek piosence
Little Richarda). Zazwyczaj powtarzasz jak fraz i koczysz sarkastyczn uwag
na przykad:
Moja Luba mnie zostawia i odesza z mym przyjacielem Joe
Moja Luba mnie zostawia i odesza z mym przyjacielem Joe
Teraz jestem sam i pacz, bo tskni za ni bardzooo...
Sprbuj uoy tekst samemu, zaimprowizuj melodi i dopasuj cao do bluesowej
progresji, ktr pokazalimy powyej.
Z zasady dobra bluesowa piosenka powinna zawiera nastpujce elementy:

Temat traktujcy o niesprawiedliwoci lub biedzie.


Miejsce akcji lub sytuacj sprzyjajc nieszczciu.
Dziwn skadni.
Uyj tabeli 6.1, by wybra elementy do swoich bluesowych piosenek.
Tabela 6.1. Elementy dobrej piosenki bluesowej
Element piosenki

Dobry blues

Kiepski blues

Temat

Zdrada, niewierno, Twj czar

Rosnca stopa procentowa, nadcigajca interwencja


rynkowa, niedostatek pomocnych ludzi

Miejsce akcji

Memphis, the Bayou, wizienie

Aspen, Rodeo Drive, Starbucks

Dziwna skadnia

le, moja Luba, si


zachowaa, le

Moja partnerka yciowa pozostaje nieczua na moje


potrzeby

Czemu by tak nie skomponowa jednej samemu? Nazwij j Blues o zgrubieniach


i zapiewaj o tym, jak to le struny robi opuszkom Twoich palcw. A potem zajrzyj
do rozdziau 12. po wicej informacji o bluesie.

Cz III

Ponad podstawy
zaczynasz brzmie

100

Cz III: Ponad podstawy zaczynasz brzmie

W tej czci

eraz, gdy ju cakiem niele opanowae podstawy gry


na gitarze, a Twoje palce nie pacz z blu po wiczeniach,
chciaby zapewne przej do czego bardziej skomplikowanego.
Nie moge lepiej trafi! Rozdzia 7. wprowadzi Ci w tajniki
gry w wyszych pozycjach, dziki czemu nie bdziesz ju
kostkowa czy szarpa pustych strun, bo wszystkie dwiki bd
grane z progw. W rozdziale 8. zdradzamy, jak gra dwudwiki
czyli niepene, dwunutowe akordy, ktre wzbogac i urozmaic
Twoje brzmienie. Natomiast rozdzia 9. traktuje o chwytach
barre (barowych), ktre s naprawd uyteczne, bo gdy nauczysz
si korzysta z pierwszego palca jako poprzeczki barre, bdziesz
mg przesuwa cay ukad w d lub w gr gryfu i tworzy nowe
akordy. Wreszcie, w rozdziale 10. znajdziesz rne zagrywki,
dziki ktrym w kocu naprawd dasz czadu!

Rozdzia 7: Granie w wyszych pozycjach

Rozdzia 7

Granie w wyszych pozycjach


W tym rozdziale:
Granie pojedynczych dwikw w wyszej pozycji.
Granie piosenek w wyszych pozycjach.

ednym z powaniejszych problemw pocztkujcych gitarzystw jest to, e


potrafi gra tylko na dole gryfu, w pozycji otwartej. Gdy lepiej poznasz gitar,
odkryjesz, e moesz wyraa swoje muzyczne pomysy na caym gryfie. W tym
rozdziale zaryzykujesz opuszczenie bazy (pozycji otwartej), aby wyruszy w gr
i eksplorowa wysze pozycje.

Granie skal i wicze


w wyszych pozycjach
Gdy suchasz skomplikowanie brzmicych solwek wirtuozw gitary, by moe
wyobraasz sobie, e ich lewe donie biegaj szaleczo wzdu i w poprzek gryfu. Jednak
kiedy widzisz tych samych wirtuozw w telewizji albo na koncercie, zazwyczaj okazuje
si, e ich lewe donie prawie w ogle si nie ruszaj. Ci gitarzyci graj w wyszych
pozycjach.
Granie w wyszej pozycji oznacza, e Twoja lewa rka pozostaje w tym samym miejscu
na gryfie, a kolejnym palcom przypisane s okrelone progi z moliwym odchyleniem
o prg w t czy tamt stron, przy czym kady dwik grany jest z progu nie uywasz
pustych strun. Jeli grasz na przykad w pitej pozycji, Twj pierwszy palec przyciska struny
na pitym progu, drugi na szstym, trzeci na sidmym, a czwarty na smym. Numer
pozycji zaley od progu, ktry jest przyciskany przez pierwszy palec. (Otwarta pozycja
w jzyku gitarzystw oznacza granie wszystkich pustych strun oraz dwikw pierwszej
i drugiej pozycji).
Granie w wyszej pozycji pozwala przyciska dwiki tam, gdzie najlepiej siedz i brzmi
a nie tylko tam, gdzie najatwiej je zapa (np. nutki z pustych strun w pozycji otwartej).
Dodatkowo jednak zaczynasz wyglda zawodowo wcale nie jak pocztkujcy!
Pomyl o tym w ten sposb: wrzut i wsad w koszykwce s warte tyle samo dwa
punkty, ale tylko w drugim przypadku komentator krzyczy: Publiczno oszalaa!!!.
W tym rozdziale wyjanimy rnic midzy graniem w wyszej pozycji a graniem
w pozycji otwartej. Znajdziesz tu te mnstwo wicze pomagajcych w opanowaniu
tej techniki.

101

102

Cz III: Ponad podstawy zaczynasz brzmie

Granie w wyszej pozycji


a granie z pustymi strunami
Po co gra w wyszej pozycji? Dlaczego miaby nie uywa pozycji otwartej i pustych
strun cay czas? Moemy Ci poda dwa gwne powody:

W wyszej pozycji atwiej zagra melodie skadajce si z wysokich

dwikw. Granie w pozycji otwartej pozwala Ci gra w gr tylko do pitego


progu. Jeli chcesz gra wyej, granie w pozycji umoliwia Ci robienie tego
bez trudu.

Moesz atwo transponowa kad znan melodi czy fraz do innej


tonacji, przesuwajc rk w inn pozycj. Poniewa grajc w wyszej
pozycji, nie uywasz pustych strun, wszystkie ukady i zagrywki s przenone.

Pocztkujcy gitarzyci myl, e granie w niszych pozycjach jest atwiejsze ni


granie w wysokich. Wysokie dwiki jednak nie s wcale trudniejsze do zagrania s
po prostu trudniejsze do odczytania w standardowym zapisie nutowym, jeli nie
jeste zbyt zaawansowany w klasycznej teorii muzyki (w ktrej zazwyczaj odczytywanie
wysokich nut jest prezentowane na samym kocu). Jednak my nie koncentrujemy si
na czytaniu nut, lecz na graniu na gitarze wic uywaj wysokich dwikw,
kiedykolwiek zechcesz.

Granie wicze w pozycji


Skala durowa (do-re-mi-fa-sol-la-si-do, czyli dwiki, ktre uzyskasz, wciskajc
po kolei biae klawisze pianina, zaczynajc od C) jest dobra, by zacz wiczy
umiejtnoci, ktrych bdziesz potrzebowa, by gra w pozycji. Rysunek 7.1
przedstawia skal C-dur w drugiej pozycji. Cho moesz t sam skal zagra w pozycji
otwartej, sprbuj zagra j tak, jak pokazuje tabulatura, skoro masz zamiar wiczy granie
w wyszych pozycjach. Jeli trenowanie skal jest dla Ciebie nowoci, zagraj rwno
z filmem nr 14.

Rysunek 7.1.
Jedna oktawa
skali C-dur
w drugiej
pozycji

Najwaniejsze w graniu w wyszej pozycji jest umiejscowienie lewej rki,


a szczeglnie rozmieszczenie palcw Twojej lewej doni na gryfie. Poniej znajdziesz
list wskazwek dotyczcych uoenia lewej doni i palcw:

Rozdzia 7: Granie w wyszych pozycjach

W trakcie grania przez cay czas trzymaj palce nad odpowiednimi

progami. Poniewa t skal grasz w drugiej pozycji, cay czas trzymaj pierwszy
palec nad drugim progiem, drugi nad trzecim, trzeci nad czwartym i czwarty nad
pitym nawet jeli w danej chwili nie przyciskasz struny.

Trzymaj palce blisko gryfu, w gotowoci do grania. Na pocztku

przypuszczalnie bdziesz mia tendencj do prostowania palcw i odchylania


ich od gryfu. Jest to naturalne, dlatego musisz dooy stara, aby trzyma je
ugite tu nad podstrunnic, dokadnie nad tymi progami, na ktrych poszczeglne
palce graj w danej pozycji.

Odpr si! Cho moe Ci si wydawa, e poprawne wykonanie danego

manewru lub utrzymanie palca we waciwym miejscu wymaga caej Twojej energii,
to wcale tak nie jest. Wrcz przeciwnie pracujesz nad wyrobieniem maksymalnie
naturalnego i swobodnego sposobu gry na gitarze. (W tej chwili moe nie wydawa
si to takie naturalne, ale w kocu to zaapiesz. Serio!) Wyluzuj wic, ale bd
wiadomy swoich ruchw. Czy przypadkiem Twoje lewe rami nie wystaje ponad
gow jak u Quasimodo? Sprawdzaj co jaki czas, czy jest rozlunione. I pamitaj
o gbokim oddechu, zwaszcza gdy czujesz, e si spinasz.
Spjrz na rysunek 7.1 i zwr uwag, e pod tabulatur s cyferki pokazujce
palcowanie skali. Te cyferki nie s tu najwaniejsze, gdy pozycja jako taka
wymusza stawianie konkretnych palcw na danych progach. Ale jeli chcesz,
moesz odczyta po kolei numery palcw (zamiast tabulatury) i w ten sposb
zagra skal C (uywajc tabulatury do sprawdzenia, na ktrej strunie masz
w danej chwili gra). Kiedy opanujesz to palcowanie, uzyskasz przenony schemat,
ktry moesz zacz od dowolnego dwiku na gryfie.

Graj jednooktawow skal (czyli tak, ktra obejmuje zakres omiu nut) z rysunku 7.1,
uderzajc struny na przemian w d i w gr, a wic stosujc naprzemienne kostkowanie.
(Wicej o naprzemiennym kostkowaniu znajdziesz w rozdziale 5.). Sprbuj te
zagra j zstpujco od najwyszego do najniszego dwiku (wszystkie skale
powiniene wiczy w obie strony, wstpujco i zstpujco). Uwaga: tej skali nie
ma na DVD, bo wiesz ju, jak ona brzmi to dobrze znane do-re-mi-fa-sol-la-si-do.
Gdy ju powiczysz przez jaki czas skal jednooktawow, wejd na wyszy poziom.
Rysunek 7.2 pokazuje dwuoktawow skal C-dur (obejmujc zakres 15 nut)
w sidmej pozycji. Zauwa, e skala ta wymaga od Ciebie grania na wszystkich szeciu
strunach. Sprawd na filmie nr 15, czy dobrze ustawiasz do w sidmej pozycji.
Aby uatwi Ci pamitanie o trzymaniu przez cay czas palcw w gotowoci nad
odpowiednimi progami i blisko gryfu (nawet jeli w danej chwili nic nie przyciskaj),
przekrcilimy stare powiedzonko: Przyjaci miej blisko, wrogw bliej, a progi
jeszcze bliej!.
wicz skal z rysunku 7.2 w gr i d gryfu, kostkujc naprzemiennie (patrz rozdzia 5.).
Gdy zapamitasz palcowanie (zapisane pod tabulatur), moesz zagra kad skal durow,
po prostu przesuwajc rk w gr lub w d gryfu do innej pozycji. Sprbuj! A potem
wyzwij najbliszego pianist na pojedynek w transpozycji (zmianie tonacji) skali durowej.
Na pocztku graj skale powoli, by mie pewno, e wszystkie dwiki brzmi czysto
i gadko, pniej stopniowo przyspieszaj.

103

104

Cz III: Ponad podstawy zaczynasz brzmie

Rysunek 7.2.
Dwuoktawowa
skala C-dur
w sidmej
pozycji

Zmiana pozycji
Muzyka nie jest na tyle prosta, aby wszystko dao si zagra w jednej pozycji, a i ycie
byoby zbyt nudne, gdyby dao si tak zrobi. W realnym wiecie czsto bdziesz musia
gra cige pasae przechodzce przez kilka rnych pozycji. By tego dokona, musisz
mistrzowsko opanowa zmian pozycji z pewnoci siebie typow dla starego polityka.
Andrs Segovia, legenda gitary klasycznej, opracowa palcowanie wszystkich dwunastu
skal durowych i molowych (wicej o Andrsie Segovii znajdziesz w rozdziale 20.).
Na rysunku 7.3 pokazalimy jego sposb grania dwuoktawowej skali C-dur. Rni
si od tego wczeniejszego tym, e wymaga zmiany pozycji w rodku skali. Obejrzyj
film nr 16 i zwr uwag na niesyszalne przemieszczanie lewej doni.

Rysunek 7.3.
Dwuoktawowa
skala C-dur ze
zmian pozycji

Zagraj pierwsze siedem dwikw w drugiej pozycji, a potem zmie j na pit,


przejedajc pierwszym palcem a do pitego progu (na trzeciej strunie). Kiedy grasz
skal zstpujco, zagraj pierwsze osiem dwikw w pitej pozycji, a potem zmie
j na drug, przejedajc trzecim palcem w d do czwartego progu. Najwaniejsze
jest, aby te przejcia byy same w sobie niesyszalne. Osoba suchajca Ci nie powinna
si zorientowa, e zmieniasz pozycje. Caa sztuczka polega na pynnym przesuniciu
pierwszego palca (gdy grasz w gr) lub trzeciego palca (gdy grasz w d).
Musisz wywiczy to przesunicie tak, by brzmiao naturalnie i harmonijnie. Wywicz to,
grajc dwa dwiki samego przesunicia (czwarty i pity prg trzeciej struny) i graj je
tak dugo, a zaczn brzmie tak, jakby adna zmiana pozycji nie miaa miejsca.

Rozdzia 7: Granie w wyszych pozycjach

Tworzenie wasnych wicze


wyrabiajcych si i zrczno
Niektrzy gitarzyci wykonuj wszelkie moliwe wiczenia, aby poprawi technik
gry w wyszych pozycjach. Kupuj ksiki, ktre zawieraj wycznie takie wiczenia.
Niektre z tych ksiek maj na celu poprawienie Twoich umiejtnoci czytania
nut, inne z kolei skupiaj si na wyrabianiu Twojej siy i sprawnoci lewej rki. Tak
naprawd jednak wcale nie potrzebujesz takich lektur. Moesz opracowa wasne
wiczenia, ktre pomog wyrobi Ci si i zrczno palcw (a odczytywaniem nut
nie musisz si zamartwia, bo potrafisz czyta tabulatury).
Aby stworzy swoje wasne wiczenia, ponumeruj wszystkie pitnacie dwikw
dwuoktawowej skali durowej z rysunku 7.2 kolejnymi liczbami od 1 do 15. Potem
wymyl kilka matematycznych kombinacji, ktre moesz zagra w ramach wicze.
Oto kilka przykadw.

1-2-3-1, 2-3-4-2, 3-4-5-3, 4-5-6-4 i tak dalej (zobacz rysunek 7.4a),


1-3-2-4, 3-5-4-6, 5-7-6-8, 7-9-8-10 i tak dalej (zobacz rysunek 7.4b),
15-14-13, 14-13-12, 13-12-11, 12-11-10 i tak dalej (zobacz rysunek 7.4c).
Na rysunku 7.4 pokazano, jak te liczby wygldaj w zapisie nutowym i w tabulaturze.
Pamitaj, e te dwiki to tylko sugerowane schematy do zapamitania, ktre maj
pomc w rozwijaniu zrcznoci palcw.
Rozumiesz, o co chodzi. Moesz stworzy dosownie setki permutacji i wiczy je bez
koca albo dopki si nie znudzisz. Uczcy si pianici korzystaj z ksiek zwanych
Hanon (od nazwiska Charlesa-Louisa Hanona), ktre zawieraj mnstwo kombinacji
dwikw skal, pomagajcych w rozwijaniu siy i niezalenoci palcw. Przejrzyj taki
podrcznik, jeli potrzebujesz inspiracji, ale wymylanie swoich kombinacji dwikw
jest chyba rwnie proste.

Granie piosenek w wyszych pozycjach


Kada tonacja ma jak najwygodniejsz pozycj na gryfie. Z kolei piosenki bazuj na
tonacjach. Jeli wic grasz piosenk w konkretnej tonacji, jedna z pozycji bdzie
najwygodniejsza. Docenisz to w caej rozcigoci w czci IV tej ksiki. Gitara
prowadzca w rocku, bluesie, jazzie i country do uzyskania autentycznego brzmienia
wymaga konkretnych pozycji.
Stwierdzenie, e jaka melodia bd piosenka brzmi najlepiej w konkretnej pozycji,
moe Ci si wydawa wzite z kosmosu. Zaufaj nam jednak sola Chucka Berryego
w tonacji A praktycznie nie da si zagra w adnej pozycji poza pit. Z kolei zagrywki
country w tonacji A najwygodniej siedz w drugiej pozycji i granie ich gdziekolwiek
indziej jest tylko utrudnianiem sobie pracy.
Jedna z najfajniejszych rzeczy odnonie do gitary: najlepsza pozycja dla danego stylu gry
nie tylko brzmi najlepiej dla suchacza, ale jest take najwdziczniejsza dla Twoich
rk. I to jest wanie powd, dla ktrego gra na gitarze daje tyle radoci.

105

106

Cz III: Ponad podstawy zaczynasz brzmie

Rysunek 7.4.
Trzy przykady
opalcowa do
wiczenia lewej rki

Gdy bdziesz gra ponisze piosenki, led cyfry na tabulaturze i suchaj cieek audio.
Zauwa, jak fajnie jest gra w grze gryfu, zamiast siedzie na dole tu przy siodeku
w pozycji otwartej, jak ci pocztkujcy.
Za kadym razem, gdy grasz w wyszej pozycji, pamitaj, by lew rk trzyma w jednym
miejscu z doni prostopadle do gryfu tu nad nim, z pierwszym palcem nad waciwym
progiem, a pozostaymi palcami nad kolejnymi progami, po jednym palcu na prg.
Trzymaj palce nad przynalenymi im progami, bardzo blisko gryfu, nawet jeli w danej
chwili nie przyciskasz nimi strun.

Rozdzia 7: Granie w wyszych pozycjach


Oto gar uytecznych informacji, ktre pomog Ci w graniu piosenek:

Simple Gifts: by zagra t piosenk, musisz wiedzie, jak gra w czwartej

pozycji (zobacz sekcj Granie skal i wicze w wyszych pozycjach wczeniej


w tym rozdziale) oraz co znacz sowa tis and twill.
Ta piosenka jest w tonacji A, co sprawia, e jest idealna dla czwartej pozycji,
poniewa wszystkie uywane tam dwiki znajdziesz midzy czwartym a sidmym
progiem. Poniewa w tej piosence nie grasz pustych strun, zapamitaj palcowanie
i sprbuj zagra t sam melodi w innych pozycjach i tonacjach. Palcowanie jest
takie samo w kadej pozycji, nawet jeli cyfry w tabulaturze si zmieniaj. miao,
sprbuj!

Turkey in the Straw: by zagra t piosenk, musisz wiedzie, jak gra w sidmej
pozycji (zobacz sekcj Granie skal i wicze w wyszych pozycjach wczeniej
w tym rozdziale) oraz co znaczy powiedzenie day-day to the wagon tongue.

Gdy bdziesz gra t piosenk, zobaczysz, e tonacja G najlepiej pasuje do sidmej


pozycji (bo wszystkie dwiki utworu mieszcz si midzy sidmym a dziesitym
progiem). Podobnie jak w piosence Simple Gifts (oraz wszystkich granych bez
pustych strun), gdy zapamitasz schemat, moesz przetransponowa go do dowolnej
tonacji poprzez przeniesienie dwiku pocztkowego na wyszy lub niszy prg.

107

108

Cz III: Ponad podstawy zaczynasz brzmie


cieka 18

Simple Gifts

Rozdzia 7: Granie w wyszych pozycjach


cieka 19

Turkey in the Straw

109

110

Cz III: Ponad podstawy zaczynasz brzmie

Rozdzia 8

Podwjna moc dwudwikw


W tym rozdziale:
Granie dwudwikw w gr, w d i w poprzek gryfu.
Granie piosenek z dwudwikami.

wudwik oznacza w jzyku gitarzystw zagranie dwch nut jednoczenie


co na gitarze da si zrobi wzgldnie atwo, lecz na instrumencie dtym jest to
niemoliwe, a na instrumentach smyczkowych mona to wykona tylko do
pewnego stopnia. (Gitarzyci poyczyli t technik od skrzypkw, lecz szybko
zrobili z niej wasn). W tym rozdziale pokaemy Ci, jak si to robi na gitarze.
Na marginesie: przyciskanie dwudwikw nie wymaga adnych specjalnych
dziaa. Rb to tak samo, jak przyciskasz akordy lub pojedyncze dwiki.

Podstawy grania dwudwikw


Aby dowiadczy tego, e gitara moe wydawa kilka dwikw jednoczenie, wystarczy
uderzy akord. Jednak grajc melodi, take moesz zagra wicej ni jeden dwik
naraz. Dwudwiki to wietny sposb na samodzielne granie harmonii. Gitara tak
bardzo nadaje si do grania dwudwikw, e s one znakiem rozpoznawczym niektrych
form muzycznych na przykad rocknrolla z lat pidziesitych, muzyki country
oraz muzyki mariachi (granej przez meksykaskie uliczne kapele, co jak w Desperado).
W poniszych sekcjach znajdziesz definicj dwudwiku oraz gar wicze
rozwijajcych umiejtno grania t technik.

Definicja dwudwiku
Dwudwik to nic innego jak dwa dwiki grane rwnoczenie. Wypada gdzie midzy
pojedyncz nut (jeden dwik) a akordem (trzy lub wicej dwikw). Dwudwiki
moesz gra na ssiadujcych lub niessiadujcych strunach (w tym drugim
przypadku przeskakujc te, ktrych nie uywasz). Jednak przykady i piosenki
podane w tym rozdziale zawieraj tylko dwudwiki na ssiadujcych strunach,
poniewa te s najatwiejsze do zagrania.
Gdy grasz melodi za pomoc dwudwikw, brzmi ona adniej, peniej, milej
i bardziej bogato ni za pomoc pojedynczych dwikw. A gdy grasz riff dwudwikami,
brzmi on peniej i mielej, bo dwudwiki zapewniaj potniejsze brzmienie. Posuchaj
kilku riffw Chucka Berryego choby Johnny B. Goode on cay czas gra
dwudwikami.

112

Cz III: Ponad podstawy zaczynasz brzmie

wiczenia na dwudwiki
Istniej dwa gwne sposoby grania dwudwikami. W pierwszym wykorzystujesz
jedn par strun (na przykad dwie pierwsze struny) i przesuwasz dwudwik w gr
lub w d gryfu. W drugim grasz w jednym obszarze gryfu na rnych parach strun
i przemieszczasz dwudwik w poprzek gryfu (na przykad grasz najpierw na pitej
i czwartej strunie, potem na czwartej i trzeciej itd.).

Granie dwudwikw w gr i w d gryfu


Zacznij od skali C-dur, ktr zagrasz w tercjach (czyli dwudwikach, ktrych dwiki s
oddalone o dwie litery, na przykad C-E, D-F itd.) wycznie na pierwszych dwch
strunach, przesuwajc ukad w gr gryfu. Ten rodzaj dwudwikw zosta pokazany
na rysunku 8.1. Nie ma tu palcowania pod tabulatur, ale nietrudno samemu je
rozszyfrowa. Zacznij od przycinicia pierwszego dwudwiku pierwszym palcem
(potrzebujesz tylko jednego palca, poniewa grasz pust pierwsz strun). Wszystkie
pozostae dwudwiki oddalone o dwa progi (na przykad drugi i trzeci dwudwik)
przyciskaj pierwszym i trzecim palcem, a dwudwiki oddalone o jeden prg (na
przykad czwarty i pity dwudwik) pierwszym i drugim palcem. Praw doni uderzaj
tylko pierwsz i drug strun. Sprawd na filmie nr 17 prawidowe palcowanie oraz
ruch lewej doni w gr gryfu.

Rysunek 8.1.
Skala C-dur
grana
w dwudwikach przesuwanych
w gr gryfu
na jednej parze
strun

Granie dwudwikw w poprzek gryfu


Granie dwudwikw w poprzek gryfu jest chyba bardziej popularne ni granie w gr
i w d gryfu na jednej parze strun. Rysunek 8.2 przedstawia skal C-dur w tercjach
w pozycji otwartej, gdzie dwudwiki przemieszczane s w poprzek gryfu.

Rysunek 8.2.
Skala C-dur
grana w dwudwikach
przemieszczanych
w poprzek
gryfu w pozycji
otwartej

Rozdzia 8: Podwjna moc dwudwikw


W piosenkach rockowych i bluesowych czsto gra si w poprzek gryfu dwudwiki
przyciskane na tym samym progu (grane s wwczas jak poprzeczka barre, tyle e na
dwch strunach). W rozdziaach 11. i 12. znajdziesz wicej informacji na temat rocka
i bluesa.
By usysze, jak brzmi dwudwiki w akcji, posuchaj wstpu do Margaritaville
Jimmyego Buffetta, Little Martha Allman Brothers w wykonaniu Leo Kottkego,
Brown-Eyed Girl Van Morrisona, Johnny B. Goode Chucka Berryego, wstpw do
Homeward Bound i Bookends Simona i Garfunkela oraz wstpu do I Wont Give Up
Jasona Mraza.

Granie piosenek z dwudwikami


Dziki dwudwikom moesz naprawd szaowo zagra (jak Chuck Berry w Johnny B.
Goode), a przejcia melodyczne zabrzmi peniej (jak wtedy, gdy dwch wokalistw
piewa na gosy). Ponisze piosenki naucz Ci, jak brzmie szaowo (Double-Stop
Rock) i peniej (Aura Lee oraz The Streets of Laredo).
Przygotuj wic palce do grania mnstwa maych dwunutowych akordw (czyli
dwudwikw) w tych szlagierach. Jak ju wspominalimy, eby uatwi Ci zadanie,
wszystkie dwudwiki ulokowalimy na ssiadujcych strunach (i nie musisz tumi
adnych strun pomidzy). Oto wskazwka, ktra dodatkowo uatwia granie: gdy
dwie nuty dwudwiku wypadaj na tym samym progu (co zdarza si czsto w piosence
Double-Stop Rock, inspirowanej twrczoci Chucka Berryego), przycinij je
maym chwytem barowym (czyli jednym palcem).
Oto gar uytecznych informacji, ktre pomog Ci w graniu piosenek:

Aura Lee: by zagra t piosenk (ktra staa si znana dziki wersji Elvisa

Presleya zatytuowanej Love Me Tender), musisz wiedzie, jak gra dwudwiki


w d i w gr gryfu na pierwszej i drugiej strunie (zobacz wczeniejsz sekcj
zatytuowan Granie dwudwikw w gr i w d gryfu) oraz jak wywija
biodrami, rwnoczenie unoszc grn warg z jednej strony.
T wersj Aura Lee grasz wycznie na dwch pierwszych strunach, poruszajc
si w d i w gr gryfu. W dwudwikowych skalach z rysunkw 8.1 i 8.2 obie
nuty dwudwiku byy przesuwane razem w gr lub w d, natomiast w Aura Lee
nuty dwudwiku czasem przemieszczaj si w tym samym kierunku, a czasem
w przeciwnym. Zdarza si te, e jedna nuta przemieszcza si w gr bd w d,
a druga si nie zmienia. Rne kierunki przemieszczania dwikw sprawiaj,
e aranacja jest bardziej interesujca. Zagraj piosenk Aura Lee i posuchaj jej,
a zobaczysz, o co nam chodzi.
Zwr uwag, e pod tabulatur znw pojawia si palcowanie lewej doni. Gdy
te same palce graj nastpujce po sobie dwiki na innych progach, pochya linia
wskazuje zmian pozycji (jak w taktach 5, 7 i 9). Jeli chodzi o prac prawej doni,
uderzaj tylko w d. Pamitaj o powtrzeniu pierwszych czterech taktw (jak
pokazuj to znaki repetycji), zanim zaczniesz gra takt pity (zajrzyj do dodatku A,
eby dowiedzie si wicej o znakach repetycji). I wykonuj t piosenk czuuule,
jak Elvis. Ouh, dziukuj wam baudzo!

113

114

Cz III: Ponad podstawy zaczynasz brzmie

The Streets of Laredo: by zagra t piosenk, musisz wiedzie, jak gra

dwudwiki w poprzek gryfu (zobacz wczeniejsz sekcj zatytuowan Granie


piosenek z dwudwikami ) i jak brzmie lekko, atwo i przyjemnie, piewajc
piosenk o rozmowie ze zwokami.
W tej aranacji grasz dwudwiki na rnych strunach, w dole gryfu. Dwudwiki
nadaj piosence adne, sodkie brzmienie idealnie pasujce do sytuacji, gdy
przypadkowy przechodzie spotyka si ze zmumifikowanym kowbojem.
Tabulatura nie zawiera palcowania, ale moesz uywa pierwszego i drugiego
palca w przypadku dwudwikw na ssiadujcych progach oraz pierwszego
i trzeciego palca dla dwikw oddalonych o dwa progi od siebie. Jeli chodzi
o prac prawej doni, uderzaj tylko w d.

Double-Stop Rock: aby zagra t piosenk, nie musisz umie powtrzy

kaczego chodu Chucka Berryego, lecz powiniene potrafi zagra dwudwiki


z takim podejciem jak on.
W tej aranacji grasz dwudwiki na rnych strunach, gwnie w pitej pozycji
(zobacz wczeniejsz sekcj Granie dwudwikw w poprzek gryfu). Te trzy
jednotaktowe frazy powtarzane w rny sposb skadaj si na dwunastotaktowego
bluesa w tonacji A-dur (wicej informacji na temat dwunastotaktowego bluesa
znajdziesz w rozdziale 6.). Zwr uwag na to, e palcowanie frazy granej do
akordu E7 (takt nr 9) jest takie samo jak frazy granej do akordu D7 (takt nr 5).
Te dwie frazy s identyczne, chocia oddalone o dwa progi.

Rozdzia 8: Podwjna moc dwudwikw


cieka 21

Aura Lee

115

116

Cz III: Ponad podstawy zaczynasz brzmie


cieka 22

The Streets of Laredo

Rozdzia 8: Podwjna moc dwudwikw


cieka 23

Double-Stop Rock

117

118

Cz III: Ponad podstawy zaczynasz brzmie

Rozdzia 9

Rozciganie,
czyli chwyty barowe
W tym rozdziale:
Granie chwytw barowych na bazie akordu E.
Granie chwytw barowych na bazie akordu A.
Granie power chordw.
Granie piosenek z chwytami barowymi i power chordami.

tym rozdziale pokaemy Ci, jak gra akordy, ktre mona przesuwa po caym
gryfie. W przeciwiestwie do granych tylko w jednym miejscu akordw
w pozycji otwartej, ruchome akordy mona chwyci na dowolnym progu.
Wikszo z tych ruchomych akordw gra si za pomoc poprzeczki barre i std
nazwa akordy barowe.
Podczas grania akordw barowych jeden z palcw Twojej lewej rki (zazwyczaj
wskazujcy) przyciska wszystkie lub wikszo strun na jakim progu, umoliwiajc
ustawienie powyej (patrzc w kierunku puda gitary) ukadu akordu z pozostaych
palcw. Palec tworzcy poprzeczk barre to swego rodzaju ruchome siodeko lub
kapodaster, a pozostae palce przyciskaj konkretne otwarte akordy tu powyej niego
(zajrzyj do rozdziau 13., jeli nie jeste pewien, jak dziaa kapodaster). Ruchome
akordy barowe nie zawieraj pustych strun wszystkie dwiki s przyciskane na
progach. Ukad tych dwikw moesz przesuwa w d i w gr gryfu do rnych
pozycji, by otrzyma inne akordy tego samego rodzaju.
Ruchome chwyty barowe bazuj albo na akordzie E (wtedy ich nazwa pochodzi od
dwiku granego na szstej strunie, czyli niskim E), albo na akordzie A (wtedy ich
nazwa pochodzi od dwiku granego na pitej strunie, czyli A). Obydwa te rodzaje
objanimy w tym rozdziale. Damy wam rwnie krtk lekcj na temat power chordw,
czyli akordw, ktre nie s ani molowe, ani durowe i zazwyczaj skadaj si z dwch
lub trzech najniszych dwikw akordu barowego lub otwartego.

Durowe akordy barowe bazujce na E


Jednym z najbardziej uytecznych ruchomych akordw barowych jest ten tworzony na
podstawie otwartego akordu E (zajrzyj do rozdziau 4., jeli nie jeste pewien, jak go
chwyci). W poniszych sekcjach zaczniesz wiczy akordy barowe bazujce na E,
dowiesz si, jak znale waciwy prg dla danego akordu, oraz zagrasz kilka progresji.

120

Cz III: Ponad podstawy zaczynasz brzmie

Zacznij od otwartego akordu E


Aby nauczy si tego ukadu akordu, najlepiej zacz od chwycenia otwartego akordu E.
Wykonaj ponisze kroki (pokazane na rysunku 9.1), a w razie potrzeby signij do filmu
nr 19.
1. Zagraj otwarty akord E, ale zamiast normalnego palcowania 2-3-1 uyj
palcw 3-4-2.
To palcowanie sprawia, e palec wskazujcy jest wolny i unosi si nad strunami.
2. Po pierwszy palec na wszystkich szeciu strunach po drugiej stronie
siodeka (tej od kluczy).
Pooenie palca wskazujcego na strunach w tym miejscu nie wpywa
na brzmienie akordu, poniewa po tej stronie siodeka struny nie drgaj. Jednak
pooenie pierwszego palca w poprzek wszystkich strun pomaga Ci wyczu
ukad chwytu barowego. Nie przyciskaj adnego palca zbyt mocno, poniewa zaraz
bdziesz przesuwa akord.
3. Cay ukad rki z punktu 2. przesu teraz w gr (w kierunku korpusu
gitary) o jeden prg, tak aby Twj pierwszy palec lea wzdu pierwszego
progu, a pozostae palce w ukadzie akordu E byy ustawione, poczynajc
od progu drugiego.
Jeste teraz w pozycji akordu F (poniewa F znajduje si o jeden prg wyej od E)
i moesz ju docisn wszystkie struny palcem wskazujcym.
4. Sprbuj zagra poszczeglne dwiki akordu po jednej strunie naraz
(od szstej do pierwszej), by sprawdzi, czy wszystkie dwiki
wybrzmiewaj poprawnie.
W czasie kilku pierwszych prb grania tego akordu przypuszczalnie niektre
spord nut nie bd brzmiay czysto, a palce lewej doni bd Ci bole.

Rysunek 9.1.
Akord
barowy F

Dziki uprzejmoci Jona Chappella

Rozdzia 9: Rozciganie, czyli chwyty barowe


Moesz uywa techniki przesunicia od otwartego akordu, by chwyta wszystkie
barowe akordy z tego rozdziau (ale ju niedugo pokaemy Ci te inne sposoby).
Pocztkowe trudnoci w chwyceniu barowego F s zupenie normalne (moe
i zniechcajce, ale normalne). Wic zanim dasz sobie spokj z gitar i zajmiesz si
saksofonem, zapoznaj si z poniszymi wskazwkami, ktre pomog Ci z tym
irytujcym akordem:

Upewnij si, e kciuk Twojej lewej doni spoczywa na tylnej krzywinie gryfu

w miejscu odpowiadajcym przestrzeni pomidzy pierwszym a drugim palcem.


Ta pozycja daje najlepszy punkt podparcia podczas naciskania strun.

Zamiast trzyma pierwszy palec zupenie pasko, po go lekko na boku.


Przesu okie lewej rki bliej ciaa, nawet do miejsca, w ktrym bdzie dotyka
tuowia. Zauwa, e podczas grania akordw otwartych trzymasz okie
w pewnym oddaleniu od ciaa. W przypadku akordw barowych jest inaczej.

Jeli syszysz stumione dwiki, sprawd, czy palce lewej doni dotykaj tylko

odpowiednich strun, nie tumic wybrzmienia ssiednich. Sprbuj nacisn progi


mocniej i upewnij si, e robisz to samymi opuszkami palcw, aby dwik
by jak najczystszy. Zgrubienia na opuszkach i dowiadczenie pomog Ci
uzyska czyste brzmienie barowego akordu.

Potrzebujesz wikszego nacisku palcw, by postawi dwik przy siodeku gryfu


(na pierwszym progu) ni na, powiedzmy, pitym progu? Sprbuj przesuwa swj
akord F w d i w gr gryfu na rne progi, by udowodni sobie, e granie akordu jest
tym atwiejsze, im wyej na gryfie go chwytasz. Pamitaj, e najwaniejsza dla tej
struktury akordu cecha to jego ruchomo. W odrnieniu od tego, co mwili Ci
nauczyciele w podstawwce nie sied w miejscu! Ruszaj si!
Granie akordw barowych na gitarze elektrycznej jest atwiejsze ni na gitarze
akustycznej. W gitarze elektrycznej struny s ciesze i maj nisz akcj (odlego
struny od gryfu) ni w akustyku. Jeli uywasz akustyka i masz problemy z akordami
barowymi, sprbuj zagra je na gitarze elektrycznej (byle nie na jakiej taniej gitarze
z lombardu), a poczujesz rnic. By moe zainspiruje Ci to do pozostania przy
gitarze elektrycznej.

Znajdowanie odpowiedniego progu


Poniewa potrafisz ju zagra akord F w wersji barowej, moesz za spraw cudu
ruchomych akordw zagra kady durowy akord wszystkie dwanacie zwyczajnie
przesuwajc ukad w gr gryfu. Aby okreli nazw kadego akordu, wystarczy po prostu
zna nazwy poszczeglnych dwikw, ktre grasz na szstej strunie (niskim E)
poniewa wszystkie akordy barowe na podstawie akordu E bior nazwy od dwiku
szstej struny (dokadnie tak jak otwarty akord E).
Pamitaj, e kady kolejny prg znajduje si o p tonu od progu poprzedzajcego.
Wic jeli chwyt barowy na pierwszym progu to F, to na nastpnym (drugim) bdzie Fis,
na trzecim G, na czwartym Gis i tak dalej, a do dwunastego progu. Zobacz w dodatku A,
jak nazywaj si poszczeglne dwiki na niskiej strunie E.

121

122

Cz III: Ponad podstawy zaczynasz brzmie


Po osigniciu dwunastego progu dwiki, a co za tym idzie akordy barowe, ktre grasz
na tych progach, powtarzaj si. Akord barowy na trzynastym progu bdzie taki sam jak
na pierwszym (F), na czternastym taki sam jak na drugim (Fis) itd. Progi dziaaj troch
jak zegarek 13 to jak 1, 14 jak 2 i tak dalej.

Granie progresji z uyciem durowych akordw


barowych na bazie akordu E
Dobrym sposobem wyrabiania pewnoci i wygody grania barowych akordw jest
wiczenie progresji, czyli serii akordw. Posuchaj na ciece nr 24 czterotaktowej progresji
z uyciem durowych akordw barowych opartych na akordzie E. Jest ona pokazana na
rysunku 9.2. Pod piciolini znajdziesz odpowiedni numer progu, na ktrym kadziesz
pierwszy palec, a film nr 20 pokazuje ruchy lewej doni po gryfie.

Rysunek 9.2.
Progresja
z uyciem durowych akordw barowych
bazujcych na
akordzie E

W tym wiczeniu (i we wszystkich wiczeniach z tego rozdziau) chwytaj zawsze akordy


barowe, nawet jeli wiesz, jak zagra jaki akord w pozycji otwartej. Na przykad
w akordzie C po pierwszy palec na smym progu. Potem zagraj A na pitym progu,
G na trzecim i F na pierwszym. Wszystkie akordy chwytaj palcowaniem z akordu F.
Prby uzyskania czystego brzmienia wszystkich szeciu strun w kadym akordzie
mog by mczce. Aby da lewej rce odrobin wytchnienia, rozlunij palce i zmniejsz
nacisk na struny podczas przesuwania ukadu z jednej pozycji do drugiej. Taki trening
ciskania i rozluniania pomoe Ci gra z wiksz precyzj i uchroni Ci przed szybkim
przemczeniem. Nie musisz cay czas trzyma gryfu w Ucisku Stalowej Pici
wystarczy, e robisz to tylko w momencie uderzania akordu.
Co prawda moesz przerwa gr, gdy Twoj rk zaczynaj apa skurcze, ale sprbuj
kontynuowa. Jak w przypadku kadych wicze fizycznych, w kocu zwikszysz
swoj si i wytrzymao. Bez wtpienia akordy barowe to triatlon gitarowego grania,
wic za koszulk Ironmana i nie obawiaj si blu.
By zademonstrowa uniwersalno progresji akordw barowych, podajemy tu przykad
z synkopowanym biciem brzmicym troch jak muzyka The Kinks. W synkopie
chodzi o to, e albo uderzasz akord (lub dwik) w momencie, gdy nie spodziewasz si
go usysze, albo nie uderzasz akordu (lub nuty) w momencie, gdy spodziewasz si go
usysze. (Na wypadek gdyby nie pamita The Kinks byli angielsk protopunkow
kapel z lat szedziesitych, dziki ktrej mamy takie hity jak You Really Got Me,
So Tired i Lola). Rysunek 9.3 pokazuje, jak zagra t progresj na durowych
akordach barowych. Poniewa dwa akordy przesuwane s na przemian tak szybko,

Rozdzia 9: Rozciganie, czyli chwyty barowe


Rysunek 9.3.
Synkopowana
progresja
z uyciem durowych akordw barowych
bazujcych
na akordzie E

czas rozlunienia (chwila, podczas ktrej moesz poluzowa ucisk gryfu) jest bardzo
krtki. Posuchaj na ciece nr 24, jak powinno brzmie to wiczenie, a potem
przygotuj si, by zastpi Raya Daviesa na wiatowym tourne.

Akordy barowe molowe, molowe


septymowe i septymowe dominantowe,
bazujce na E
Gdy ju mniej wicej czujesz opisane wczeniej durowe akordy barowe i potrafisz je
przesuwa, zacznij dodawa inne rodzaje akordw do swojego repertuaru (repertuar
to wymylne sowo francuskiego pochodzenia, ktre muzycy czsto podstawiaj
w rozmowach o graniu w miejsce zestawu rodkw wyrazu).
Dobr wiadomoci bdzie dla Ciebie to, e wszystko, czego nauczye si
o przesuwaniu akordw po gryfie uzyskiwanie czystego, dwicznego brzmienia
poszczeglnych dwikw akordu (wiczysz, prawda?) oraz ciskanie i rozlunianie stosowane
w graniu durowych akordw barowych odnosi si take do innych rodzajw
akordw barowych. Granie molowych, molowych septymowych czy dominantowych
septymowych akordw barowych z fizycznego punktu widzenia nie jest trudniejsze
od grania durowych akordw barowych, wic jeli wiczysz wszystkie opisane tu
rodzaje akordw barowych, powiniene zacz zauwaa, e idzie Ci coraz atwiej.
(Przejd do rozdziau 4., jeli interesuj Ci akordy molowe; z kolei akordy molowe
septymowe i dominantowe septymowe opisujemy w rozdziale 6.).

Akordy molowe
Ustawianie molowego akordu barowego na podstawie akordu E jest podobne do
ustawiania durowego akordu barowego, ktre wyjanilimy w trzech punktach we
wczeniejszej sekcji Zacznij od otwartego akordu E. Moesz zastosowa ten sam
sposb, lecz zacznij od otwartego akordu e-moll, przyciskajc go trzecim i czwartym
palcem (zamiast normalnego palcowania opisanego w rozdziale 4.). Potem po pierwszy
palec w poprzek wszystkich strun po przeciwnej stronie siodeka i przesu cay ukad
o jeden prg do gry, a uzyskasz akord f-moll.

123

124

Cz III: Ponad podstawy zaczynasz brzmie


Jak napisalimy w sekcji Zacznij od otwartego akordu E, za pomoc techniki
przesuwania ukadu od akordu w pozycji otwartej moesz zagra wszystkie akordy
barowe z tego rozdziau. Nie jest to jednak konieczne. Poniej znajdziesz szczegowy
opis innego sposobu dojcia do barowego akordu f-moll:
1. Zagraj barowy akord F-dur.
Przejrzyj sekcj Zacznij od otwartego akordu E wczeniej w tym rozdziale.

2. Zdejmij drugi palec z trzeciej struny.


Palec pierwszy (barowy), ktry przyciska wszystkie struny, daje nowy dwik
na trzeciej strunie.
To wszystko, co musisz zrobi. Wystarczy podnie jeden palec, aby byskawicznie
zmieni akord barowy z durowego na molowy. Bazujc na opisie dwikw struny E
w dodatku A, moesz zagra kady z dwunastu molowych akordw poprzez
przesunicie ukadu f-moll na odpowiedni prg. eby na przykad zagra barowe
a-moll, wystarczy przesun poprzeczk barre na pity prg.
Jeli nie jeste pewien, czy grasz barowy akord na odpowiednim progu, postaraj si
zestawi go z odpowiadajcym mu akordem z pozycji otwartej, grajc najpierw akord
barowy, a potem otwarty. Zagraj je szybko kilka razy na przemian, a usyszysz, czy to te
same, czy rne akordy.
Sprbuj zagra prost progresj pokazan na rysunku 9.4, w ktrej zastosowane s
obydwa typy akordw durowe i molowe.

Rysunek 9.4.
Progresja skadajca si z barowych akordw durowych
i molowych

Kropki nad nutami w taktach 2 i 4 na rysunku 9.4 nazywamy znakami staccato.


Informuj one o krtkim wybrzmieniu nut (zamiast gra daam-daam-daam, graj
dit-dit-dit). Najlepszym sposobem na to, eby zagra te dwiki krtko, jest delikatne
rozlunienie nacisku palcw lewej doni tu po uderzeniu akordu. Symbole na kocu
drugiego i czwartego taktu nazywamy pauz. Podczas pauzy nie gramy.
Teraz sprbuj zagra progresj pokazan na rysunku 9.4 dwa progi wyej. Uzyskasz
progresj D-h-g-A. Wanie w szybki i atwy sposb przetransponowae progresj
(czyli zmienie jej tonacj) dziki magii ruchomych akordw!

Rozdzia 9: Rozciganie, czyli chwyty barowe

Akordy dominantowe septymowe


Akordy dominantowe septymowe maj ostrzejsze i bardziej zoone brzmienie ni
zwyke akordy durowe. Jednak zmiana akordu z barowego durowego na barowy
septymowy jest tak samo prosta jak zmiana z barowego durowego na molowy
wystarczy unie jeden (ale inny) palec.
By zmieni akord F-dur na F7, zrb, co nastpuje:
1. Zap barowy akord F-dur, jak zostao to opisane we wczeniejszej
sekcji Zacznij od otwartego akordu E.

2. Podnie czwarty palec z czwartej struny.


Palec tworzcy poprzeczk barre dociska nowy dwik akordu.
Sprbuj zagra prost progresj z rysunku 9.5, ktra wykorzystuje durowe i dominantowe
septymowe akordy barowe.
Rysunek 9.5.
Progresja barowych akordw durowych
i dominantowy
ch septymowych

Granie progresji z rysunku 9.5 w innych tonacjach jest bardzo proste wystarczy
rozpocz od innego progu ni trzeci i przesuwa ukad o takie same liczby progw.
Skdkolwiek by nie zacz, po prostu przesu ukad dwa progi wyej, by chwyci drugi
akord, potem jeszcze trzy wyej, eby zapa trzeci, potem jeszcze dwa wyej, eby zapa
czwarty akord.
Wymawiaj gono nazwy akordw, ktre grasz, by pomc sobie skojarzy nazwy
z miejscami, w ktrych akordy s grane. Cho ruchome akordy sprawiaj, e transpozycja
w przypadku gitary to pestka, to proste zapamitywanie progresji ruchw lewej rki
zamiast konkretnych nazw akordw, ktre grasz, byoby ju pjciem na atwizn.
Wymawiaj wic gono nazwy akordw podczas grania. Po odpowiedniej iloci
powtrze bdziesz ju instynktownie wiedzia, e na przykad akord H7 grasz
na sidmym progu.

Akordy molowe septymowe


Molowe akordy septymowe maj bardziej mikkie, jazzowe i zoone brzmienie ni
proste akordy molowe. Barowy akord molowy septymowy uzyskasz, czc to, co zrobie,
kiedy zmieniae akord durowy na molowy i durowy na dominantowy septymowy.

125

126

Cz III: Ponad podstawy zaczynasz brzmie


By zmieni barowy F-dur na barowy f7, zrb, co nastpuje:
1. Zap barowy akord F-dur, jak zostao to opisane w sekcji Zacznij
od otwartego akordu E wczeniej w tym rozdziale.

2. Podnie drugi palec z trzeciej struny i czwarty palec z czwartej struny.


Pierwszy palec, tworzcy poprzeczk barre, przyciska nowe dwiki na trzeciej
i czwartej strunie.
By pomc Ci si przyzwyczai do molowych akordw barowych, uoylimy wiczenie
pokazane na rysunku 9.6. (Graj G na trzecim progu, h7 na sidmym oraz a7 na pitym).
Na ciece nr 24 usyszysz, jak to powinno brzmie.
Rysunek 9.6.
Progresja
z uyciem barowych akordw durowych
i molowych
septymowych

Jeli chcesz zagra t progresj w rnych tonacjach, po prostu zacznij od akordu


innego ni G i przesuwaj ukad o takie same liczby progw, by zagra kolejne akordy.
Po pierwszym akordzie przesu ukad o cztery progi w gr do drugiego akordu,
potem dwa progi w d do trzeciego, potem jeszcze dwa w d do ostatniego. (W podobny
sposb moesz transponowa inne progresje z tej sekcji).
Wymawiaj nazwy akordw w momencie, gdy je grasz. Nazywaj je gono. Nie
artujemy. Musisz mie tak bardzo do swojego gosu mwicego poprawne nazwy tych
akordw we waciwych lokalizacjach, eby ju nigdy, przenigdy nie zapomnia, e a7
trzeci akord tej progresji grasz na pitym progu.

czenie akordw barowych bazujcych na E


C my tu syszymy? To musi by ttent kopytek maego renifera. W nastpnym
wiczeniu przedstawionym na rysunku 9.7 bdziesz mg pogra mnstwo akordw
barowych bazujcych na E na caej dugoci gryfu, wykonujc progresj z piosenki
We Wish You a Merry Christmas. By pomc Ci w tym wiczeniu, pod kadym
akordem zamiecilimy numer progu, na ktrym masz pooy pierwszy palec.
Jeli grasz na gitarze klasycznej z nylonowymi strunami, nie bdziesz w stanie chwyci
akordu e na dwunastym progu, gdy uniemoliwia to budowa puda rezonansowego
(nawet na akustykach z metalowymi strunami ten akord jest prawie nie do zagrania).
Zamiast tego akordu zagraj e w pozycji otwartej, ale przyciskaj progi trzecim i czwartym
palcem, by zachowa ukad doni waciwy dla chwytu barowego.

Rozdzia 9: Rozciganie, czyli chwyty barowe

Rysunek 9.7.
Progresja
akordw
piosenki
We Wish
You a Merry
Christmas

Uwaga: nieco dalej w tym rozdziale, w sekcji Granie piosenek z akordami barowymi
i power chordami, znajdziesz inn wersj tej piosenki, z melodi i sowami ale nie
zagldaj tam, dopki nie opanujesz akordw barowych bazujcych na A (ktre opisujemy
w nastpnej sekcji)!

Durowe akordy barowe bazujce na A


W poniszych akapitach zapoznamy Ci z inn wan grup akordw barowych
z akordami bazujcymi na A. Durowy akord barowy bazujcy na A wyglda jak otwarty
akord A (z innym palcowaniem), a swoj nazw bierze od progu pitej struny, na ktrym
kadziesz poprzeczk barre z pierwszego palca.
Teoretycznie wydaje si to proste, lecz w praktyce moe si okaza, e ten typ akordu
bdzie dla Ciebie trudniejszy do zagrania ni akordy barowe bazujce na E. Nie martw
si jednak, poniewa mamy dla Ciebie zamiennik, ktry angauje tylko dwa palce.
Ale pki co uraduj nas i stwrz akord barowy bazujcy na A zgodnie ze wskazwkami
w nastpnej sekcji.

Palcowanie durowego akordu barowego


bazujcego na A
By zapa durowy akord barowy bazujcy na A, zrb, co nastpuje:
1. Chwy otwarty akord A, ale zamiast normalnego palcowania 1-2-3 uyj
palcw 2-3-4.
To palcowanie uwalnia palec wskazujcy, wic moesz go uy jako poprzeczki
barre (jeli nie jeste pewien, jak zapa otwarty akord A, zajrzyj do rozdziau 4.).

127

128

Cz III: Ponad podstawy zaczynasz brzmie


2. Po swj pierwszy palec na wszystkich szeciu strunach
po przeciwnej stronie siodeka (po stronie kluczy).
Poniewa w przypadku akordw barowych bazujcych na A uderzasz tylko pi
grnych strun, mgby pooy palec tak, by dociska tylko 5 strun. Jednak wikszo
gitarzystw obejmuje wszystkie sze strun, poniewa jest to wygodniejsze
i zapobiega przypadkowym dwikom pustej szstej struny.
Uoenie palca wskazujcego na wszystkich strunach w tym miejscu nie wpywa na
brzmienie akordu, poniewa struny po tej stronie siodeka nie drgaj. Teraz moesz
po prostu wyczu ukad akordu. Nie przyciskaj palcw zbyt mocno, bo zaraz
bdziesz je przesuwa.
3. Przesu cay ukad lewej doni z punktu drugiego o jeden prg w gr,
tak by Twj pierwszy palec utworzy poprzeczk barre na pierwszym
progu, jak na rysunku 9.8. Uzyskasz akord B.

Rysunek 9.8.
Barowy
akord B

Dziki uprzejmoci Jona Chappella

Gdy przyciniesz akord B, sprbuj zagra jego dwiki pojedynczo, struna po strunie
(od pitej do pierwszej struny), by zobaczy, czy wszystkie czysto wybrzmiewaj. Jeli
zauwaysz jakie stumione dwiki, sprawd, czy palce Twojej lewej doni dotykaj
tylko tych strun, ktrych powinny, i nie tumi przy okazji ssiednich. Jeli dwik
cigle jest stumiony, musisz mocniej docisn palce do gryfu.

Znajdowanie odpowiedniego progu dla


kadego akordu barowego bazujcego na A
Skoro potrafisz chwyci barowy akord B, moesz teraz zagra wszystkie 12 akordw
barowych bazujcych na A pod warunkiem e znasz nazwy wszystkich dwikw
na pitej strunie. Barowe akordy bazujce na A bior nazw od dwiku na pitej strunie
(tak jak otwarty akord A). Zajrzyj do dodatku A, by zobaczy nazwy poszczeglnych
dwikw na strunie A.

Rozdzia 9: Rozciganie, czyli chwyty barowe


Dwiki i progi dziaaj troch jak zegarek. Gdy przekroczysz dwunasty, powtarzaj si,
wic na trzynastym progu masz taki sam dwik jak na pierwszym (B), na czternastym
taki sam jak na drugim (H) i tak dalej.

Progresje z wykorzystaniem durowych


akordw barowych bazujcych na A
Zanim zagrasz jakiekolwiek progresje z wykorzystaniem durowych akordw barowych
bazujcych na A, musisz wiedzie, e wikszo gitarzystw nie chwyta ich w sposb,
ktry opisalimy wyej (jak na rysunku 9.8). Spjrz na rysunek 9.9, ktry przedstawia
inny sposb palcowania tego akordu (uywajc akordu B na pierwszym progu jako
przykadu). Po palec serdeczny tak, by dociska trzy dwiki na trzecim progu.

Rysunek 9.9.
Alternatywne
palcowanie
durowego
akordu barowego bazujcego na A

Ilustracja dziki uprzejmoci Wiley, Composition Services Graphics,


fotografia dziki uprzejmoci Jona Chappella

Cay trik z palcowaniem z rysunku 9.9 polega na tym, e aby pozwoli pierwszej strunie
normalnie wybrzmiewa, musisz paskudnie powygina trzeci palec, wznoszc drugi
paliczek wysoko ponad struny. Niektrzy daj rad wypracowa t pozycj, inni nie
bardzo to co jak ruszanie uszami. Ci z Was, ktrzy nie potrafi (wygi palca,
a nie rusza uszami), mog posuy si palcowaniem pokazanym na rysunku 9.10.
Jeli grasz barowy akord B w sposb pokazany na rysunku 9.10 (z martw pierwsz strun),
upewnij si, e jej przypadkiem nie trcisz. By utrzyma j w ciszy, staraj si jej nie uderza
praw doni lub tum j (unieruchamiaj lekkim dotykiem) trzecim palcem.
Poeksperymentuj ze wszystkimi trzema palcowaniami i wybierz to, z ktrym czujesz si
najlepiej, ale moemy si zaoy, e wybierzesz to z rysunku 9.10.
wiczenie z rysunku 9.11 zawiera durowe akordy barowe bazujce na A i ma lekkie,
wczesnorockowe brzmienie. Daj palcom lewej rki odetchn, rozluniajc chwyt
w momencie przesuwania doni od jednego akordu do nastpnego. Obejrzyj na filmie
nr 23 to rozlunienie napicia w praktyce. Nie zapominaj, e moesz (i powiniene)

129

130

Cz III: Ponad podstawy zaczynasz brzmie

Rysunek 9.10.
Inne alternatywne palcowanie durowego akordu
barowego bazujcego na A

Ilustracja dziki uprzejmoci Wiley, Composition Services Graphics,


fotografia dziki uprzejmoci Jona Chappella

transponowa t progresj do innej tonacji przez przesunicie caego schematu do


nowego punktu pocztkowego. Zrb tak z wszystkimi wiczeniami w tym rozdziale.
Zwr te uwag na znaki staccato w czwartym takcie (graj je dit-dit-dit).

Rysunek 9.11.
Progresja
z zastosowaniem barowych akordw
durowych bazujcych na A

Barowe akordy molowe, dominantowe


septymowe, molowe septymowe
i durowe septymowe bazujce na A
Przyznajemy, e barowe akordy durowe bazujce na A s dziwaczne pod wzgldem
palcowania lewej doni. Ale wszystkie pozostae akordy bazujce na A s ju duo
logiczniejsze i prostsze do zapania.
Pozostae akordy bazujce na A nie wymagaj adnych dziwacznych wygi czy
nowych technik przyciskania strun. Musisz jedynie nauczy si rnych ukadw
palcw, by wzbogaci swoje muzyczne sownictwo.

Rozdzia 9: Rozciganie, czyli chwyty barowe

Akordy molowe
By uoy molowy akord barowy bazujcy na A, mgby zastosowa kroki podobne do
opisanych we wczeniejszej sekcji Palcowanie durowego akordu barowego bazujcego
na A: zagra akord a-moll w pozycji otwartej z palcowaniem 3-4-2 zamiast 2-3-1 (zajrzyj
do rozdziau 4., jeli potrzebujesz pomocy w chwyceniu otwartego akordu a-moll),
pooy palec wskazujcy w poprzek wszystkich strun po przeciwnej stronie siodeka,
a nastpnie przesun cay ukad o jeden prg w gr gryfu i mocno przycisn,
uzyskujc akord b-moll.
Lecz jeli chcesz, moesz uoy akord b-moll, przeskakujc etap przesuwania w gr od
otwartego akordu, i od razu ustawi palce na odpowiednich progach, jak na pierwszym
diagramie akordu na rysunku 9.12. Sprawd po kolei poszczeglne struny, by zobaczy,
czy brzmi czysto i nie brzcz. (Zauwa, e poszlimy na cao i na rysunku 9.12
pokazujemy Ci take palcowanie akordw B7, b7 i Bmaj7. Wicej na temat tych
akordw znajdziesz w nastpnych sekcjach).

Rysunek 9.12.
Akordy barowe b, B7, b7
i Bmaj7

Dziki uprzejmoci Wiley, Composition Services Graphics

Progresja z rysunku 9.13 jest typowa dla piosenek rockowych, folkowych lub
country i zawiera zarwno durowe, jak i molowe akordy barowe bazujce na A.
Odpowiednie dla kadego akordu progi (na strunie A) znajdziesz w dodatku A.
Rysunek 9.13.
Progresja zawierajca durowe i molowe
akordy barowe
bazujce na A

Dominantowe akordy septymowe


Dominantowe akordy septymowe brzmi bluesowo i funkowo w porwnaniu do
akordw durowych. Palcowanie barowego akordu B7 (bazujcego na A) znajdziesz
na rysunku 9.12. Pamitaj, e do tego akordu moesz doj, przesuwajc w gr otwarty
dwupalcowy akord A7 (ale tylko wtedy, gdy przyciniesz A7 trzecim i czwartym
palcem).
Poszukaj odpowiedniego progu dla kadego akordu barowego bazujcego na A
pomagajc sobie rysunkiem z dodatku A po czym sprbuj zagra prost
progresj z rysunku 9.14. Zawiera ona barowe akordy durowe, molowe oraz
dominantowe septymowe.

131

132

Cz III: Ponad podstawy zaczynasz brzmie


Rysunek 9.14.
Progresja zawierajca barowe akordy
durowe, molowe i dominantowe
septymowe

Molowe akordy septymowe


Molowe akordy septymowe brzmi delikatnie i jazzowo w porwnaniu do akordw
durowych. Aby uzyska b7, przesu otwarty akord a7 o jeden prg w gr (przyciskajc
go trzecim i drugim palcem) lub signij do rysunku 9.12 i ustaw palce od razu
na odpowiednich dla akordu b7 progach (w rozdziale 6. znajdziesz informacje o tym,
jak zagra otwarty akord a7).
Prosta progresja z rysunku 9.15 skada si wycznie z barowych molowych akordw
septymowych bazujcych na A. Jeeli potrzebujesz, skorzystaj z dodatku A, by znale
odpowiedni prg dla kadego akordu.
Rysunek 9.15.
Progresja
z uyciem barowych molowych akordw
septymowych

Durowe akordy septymowe


Durowe akordy septymowe maj jasne, jazzowe brzmienie w porwnaniu do akordw
durowych. (Jak by moe zauwaye, we wczeniejszej sekcji o akordach barowych
bazujcych na E nie opisalimy durowego akordu septymowego. To dlatego, e nie gra si
takiego akordu w formie barowej).
Aby uzyska Bmaj7, przesu otwarty akord Amaj7 o jeden prg do gry (uywajc
palcowania 3-2-4) albo na podstawie przykadu pokazanego na rysunku 9.12 ustaw
palce od razu w odpowiednich miejscach na gryfie. (W rozdziale 6. wyjaniamy, jak
zagra otwarty akord Amaj7).
Prosta progresja pokazana na rysunku 9.16 skada si z barowych wersji molowych
i durowych akordw septymowych bazujcych na A. Jeeli to konieczne, skorzystaj
z dodatku A, by znale odpowiedni prg dla kadego akordu.

Rozdzia 9: Rozciganie, czyli chwyty barowe


Rysunek 9.16.
Progresja
z barowymi
wersjami
molowych
i durowych
akordw septymowych

wiczenie pokazane na rysunku 9.17 to progresja akordw z piosenki We Wish


You a Merry Christmas. Zagraj j wycznie akordami barowymi bazujcymi na A.
By pomc Ci w tym wiczeniu, napisalimy, na ktrym progu powiniene pooy
poprzeczk barre (pierwszy palec) dla kadego akordu. Zwr uwag, e akordy
s inne od tych z poprzedniego przykadu We Wish You a Merry Christmas
(z rysunku 9.7), ale to dlatego, e tutaj zaczynamy od innego akordu.

Rysunek 9.17.
Progresja
akordw
piosenki
We Wish You
a Merry Christmas

Jeeli grasz na gitarze akustycznej z nylonowymi strunami, bdziesz mia problem


z zagraniem akordu a-moll na dwunastym progu na drodze stanie Ci pudo
rezonansowe gitary (a i w przypadku gitary akustycznej ze stalowymi strunami granie
tego akordu to nie przelewki). Zastp ten akord akordem a-moll w pozycji otwartej,
ale uyj palcowania 3-4-2, by pozostawi rk w uoeniu do chwytu barre.
Grajc wiczenia z tego rozdziau szczeglnie utwr We Wish You a Merry
Christmas moesz zauway, e Twoja lewa rka porusza si nagymi, urywanymi
ruchami. To dlatego, e we wszystkich akordach stosujesz tylko jeden ukad albo
bazujcy na E, albo na A. Gdy zaczniesz czy ukady, bdziesz wybiera akordy pod
ktem ekonomii ruchu. Akordy F i B bazujce na tym samym ukadzie s oddalone o pi
progw, lecz jeli zagrasz F bazujce na E oraz B bazujce na A, to oba akordy bd na
tym samym progu (pierwszym). Tak naprawd im wicej akordw dodasz do swojego
arsenau, tym atwiejsze stanie si granie piosenek.

133

134

Cz III: Ponad podstawy zaczynasz brzmie


By przekona si, o ile atwiej jest zagra We Wish You a Merry Christmas, gdy
uywasz zarwno form akordw barowych bazujcych na A, jak i na E, zajrzyj do sekcji
Granie piosenek z akordami barowymi i power chordami w tym rozdziale.

Power chordy
Power chord w wolnym tumaczeniu mocny akord lub akord mocy to
zazwyczaj dwa albo trzy najnisze dwiki akordu otwartego lub barowego. Gitarzyci
czsto uywaj power chordw w muzyce rockowej, by uzyska niskie brzmienie.
Power chordy s znacznie atwiejsze do zagrania ni ich pene odpowiedniki i nie
zawieraj dwiku decydujcego o durowoci lub molowoci, wic pasuj do kadego
rodzaju akordu. A dodatkowo, jak przekonasz si w poniszych sekcjach, wietnie
si je gra!

Palcowanie power chordw


Power chord skada si tylko z dwch dwikw, ktre zawsze s oddalone od siebie
o pi ptonw, jak np. A-E lub C-G (policz sobie literki na palcach, eby przekona
si, e A od E i C od G dzieli rzeczywicie 5 krokw po ptonach). Ale konkretny
akord, ktry grasz, moe angaowa wicej ni dwie struny, poniewa moesz zdublowa
kady dwik wchodzcy w skad power chordu czyli zagra te same dwiki
w oktawach (na rnych strunach).
Tak jak w przypadku wikszoci innych akordw, power chordy dzielimy na dwie
odmiany:

Otwarte: najbardziej popularne power chordy w pozycji otwartej E5, A5 i D5


znajdziesz na rysunku 9.18. Te akordy to po prostu dwa lub trzy najnisze
dwiki otwartych akordw E, A i D, opisanych w rozdziale 4.

Ruchome: ruchome power chordy to po prostu dwie albo trzy najnisze nuty

ruchomych akordw barowych, ktre opisywalimy w poprzednich sekcjach tego


rozdziau. Tak jak w przypadku ruchomych akordw barowych, ruchome power
chordy bazuj albo na E (wtedy ich nazwa pochodzi od dwikw na szstej
strunie, czyli niskim E), albo na A (wtedy ich nazwa pochodzi od dwikw
na pitej strunie, czyli A). Na rysunku 9.19 pokazane s power chordy F5 i B5,
ktre grasz na pierwszym progu, ale moesz przenie je na dowolny prg. Nazw
okrel na podstawie rysunku w dodatku A, ktry przedstawia dwiki niskiej struny E
i struny A. Jeszcze lepiej, jeli nauczysz si na pami dwikw na poszczeglnych
progach dwch najniszych strun i na tej podstawie okrelisz nazwy kolejnych
power chordw wtedy dodatek A bdzie zbdny! (Wskazwka!)

Zazwyczaj dwu- i trzystrunowe wersje power chordw mona stosowa zamiennie.


W niektrych przypadkach preferowane s wersje dwustrunowe, na przykad gdy grasz
zagrywki w stylu Chucka Berryego prezentowane w rozdziale 11.

Rozdzia 9: Rozciganie, czyli chwyty barowe

Rysunek 9.18.
Power chordy
E5, A5 i D5

Rysunek 9.19.
Ruchome
power chordy
F5 i B5

135

136

Cz III: Ponad podstawy zaczynasz brzmie

Kiedy uywa power chordw


W prostolinijnej muzyce rockowej (a take czasem w popowej) gitarzyci czsto
zastpuj pene akordy power chordami, aby akompaniament (szczeglnie grany
przez gitar rytmiczn) mia oszczdniejsze, wsze brzmienie, ni gdyby by
zagrany penymi akordami. Taki zabieg jest czsto stosowany po to, eby wokal
bardziej wyrnia si na tle muzyki. Brzmienia power chordw moesz posucha
w starych piosenkach w rodzaju Johnny B. Goode i Peggy Sue. Progresja z rysunku
9.20 pokazuje, jak uzyska tego typu brzmienie za pomoc power chordw. Zagraj j,
uywajc dwu- lub trzystrunowych power chordw. Obejrzyj film nr 25, aby zaapa
waciwe podejcie do grania takich akordw.

Rysunek 9.20.
Progresja power chordw
w tonacji D

Symbol > nazywamy akcentem. Oznaczone nim dwiki gramy odrobin goniej ni
pozostae po to, by je podkreli. Czasami akcenty ukadaj si w form rytmiczn,
ktra nadaje piosence okrelony klimat na przykad latynoamerykaski, Bo Diddleya,
polki czy nawet tutti frutti.
W muzyce hardrockowej czy heavymetalowej gitarzyci chtnie uywaj ciko
i zowieszczo brzmicych akordw. W tym celu graj niskie dwiki z efektem typu
przester. Uzyskane znieksztacenie brzmienia wynika z tego, e sygna jest zbyt wysoki,
eby obwd wzmacniacza i goniki mogy go poprawnie przetworzy. Gitarzyci
rockowi i metalowi wprost uwielbiaj gra power chordy zamiast penych akordw,
poniewa brzmi one niej (gwnie dlatego, e nie zawieraj wysokich strun). Poza
tym przesterowany dwik tak naprawd ogranicza ich do uywania power chordw,
gdy pene akordy (zawierajce wicej ni dwa dwiki) z cikim przesterem zazwyczaj
brzmi jak kupa.
Progresja pokazana na rysunku 9.21 to typowy heavymetalowy riff, zawierajcy oba
rodzaje power chordw otwarte i ruchome. Jeeli masz elektryczn gitar i wzmacniacz
lub efekt, ktry umoliwia przesterowanie brzmienia (patrz rozdzia 16.), przesteruj je
na czas wiczenia tej progresji, jak na ciece nr 28. Moesz uywa zarwno dwu-,
jak i trzystrunowych wersji power chordw, ale na ciece 28 s grane te dwustrunowe.
Aby od razu zagra piosenk przy uyciu power chordw, przejd do utworu Three
Metal Kings w nastpnej sekcji.

Rozdzia 9: Rozciganie, czyli chwyty barowe

Rysunek 9.21.
Heavymetalowa progresja
power
chordw
do trzchania
dyni

Granie piosenek z akordami barowymi


i power chordami
Teraz zacznie si zabawa. Wrcisz do piosenki, ktr przypuszczalnie ju grae
(zobacz rysunki 9.7 i 9.17 wczeniej w tym rozdziale), ale w tej sekcji pokaemy Ci,
jak zagra j prociej, czc rne formy akordw.
A oto kilka uytecznych informacji, by troch Ci pomc:

We Wish You a Merry Christmas. eby zagra We Wish You a Merry


Christmas, musisz wiedzie:

jak gra akordy barowe bazujce na E (sprawd we wczeniejszych sekcjach


Durowe akordy barowe bazujce na E i Akordy barowe molowe, molowe
septymowe i septymowe dominantowe bazujce na E),

jak gra akordy barowe oparte na A (sprawd we wczeniejszych sekcjach


Durowe akordy barowe bazujce na A i Barowe akordy molowe,
dominantowe septymowe, molowe septymowe i durowe septymowe
bazujce na A),

jak gra na gitarze w czerwonym kostiumie z poduszk przywizan do


brzucha.

W wiczeniach w tym rozdziale dwukrotnie pojawiy si progresje akordw


z tej piosenki: pierwszy raz na rysunku 9.7 jako wiczenie akordw barowych
bazujcych na E, a drugi raz na rysunku 9.17, w ramach treningu akordw
barowych bazujcych na A. W kadym z tych wicze Twoja lewa rka musiaa
skaka po caym gryfie. Gdy wykorzystasz oba rodzaje chwytw barowych
(bazujce na E i bazujce na A), moesz zagra t piosenk ze znacznie
oszczdniejszymi ruchami lewej doni. Minimalizowanie ruchu lewej rki
pozwala Ci na szybsze i bardziej pynne granie, a take na osignicie lepszego
prowadzenia gosw, czyli pynniejszych przej midzy poszczeglnymi dwikami
zmieniajcych si akordw (dobre prowadzenie gosw daje lepsze brzmienie).

Three Metal Kings. Aby zagra Three Metal Kings, musisz wiedzie,

jak palcowa i gra otwarte i ruchome power chordy w dole i w grze gryfu
(zobacz wczeniejsz sekcj Palcowanie power chordw) oraz jak rozkrci

137

138

Cz III: Ponad podstawy zaczynasz brzmie


swj wzmacniacz do jedenastki ( la Spinal Tap). Nie podalimy palcowania
lewej doni, wic uyj takiego, ktre bdzie najwygodniejsze.
Zwr uwag na to, e uylimy tabulatury, a nie belek rytmicznych, gdy po
pierwsze, piosenka ma nie tylko wymiar akordowy, lecz take melodyczny,
a po drugie, niektre power chordy mona zagra na kilka rnych sposobw.
Pamitaj, e power chordy najlepiej pasuj do ciszego, przesterowanego
brzmienia i e moesz uy ich zamiast penych wersji akordw, gdy zazwyczaj
zawieraj one te same dwa lub trzy dolne dwiki. Wic jeli czujesz si troch
zbuntowany i szalony, podkr swj wzmacniacz i zagraj We Wish You a Merry
Christmas przesterowanymi power chordami z naprawd gronym podejciem.

Rozdzia 9: Rozciganie, czyli chwyty barowe


cieka 29

We Wish You a Merry Christmas

139

140

Cz III: Ponad podstawy zaczynasz brzmie


cieka 30

Three Metal Kings

Rozdzia 10

Techniki artykulacji
niech gitara przemwi
W tym rozdziale:
Techniki hammer-on i pull-off.
wiczenie podcigni i slidew.
Stosowanie wibrato i tumienia strun.
Granie w spjnym stylu.

ojcie artykulacji odnosi si do tego, w jaki sposb grasz i czysz dwiki na gitarze.
Spjrz na to w ten sposb: jeli tony i rytm s tym, co grasz, artykulacja jest tym,
w jaki sposb to grasz. Artykulacja decyduje o ekspresyjnoci muzyki Twoja gitara
moe mwi, piewa, a nawet paka. Z technicznego punktu widzenia takie techniki
artykulacyjne jak hammer-on, pull-off, slide i podcignicie struny umoliwiaj pynne czenie
dwikw i dziaaj jak swego rodzaju smar muzyczny (dobra rzecz, szczeglnie przy
graniu bluesa). Wibrato odywia wybrzmiewajce (bd przytrzymane) dwiki, ktre
bez niego tkwiyby nieruchomo w miejscu jak martwe wie, a tumienie strun ksztatuje
brzmienie pojedynczych dwikw, nadajc im zwarty, pikujcy charakter.
Gdy zaczniesz wprowadza techniki artykulacyjne do swojego grania, zyskasz coraz
wiksz kontrol nad instrumentem. Twoja gra nie bdzie jedynie poprawna,
lecz zyska indywidualny styl.
W tym rozdziale nauczysz si korzysta ze wszystkich niezbdnych technik
artykulacyjnych, ktre sprawi, e Twoja gitara przemwi. Po wyjanieniu kadej
techniki zaprezentujemy kilka charakterystycznych zagrywek (fraz muzycznych naturalnie
pasujcych do danej techniki lub stylu), dziki ktrym bdziesz mg uy tej
techniki w kontekcie muzycznym.

Technika hammer-on
Hammer-on (inaczej motkowanie lub hammering) wbrew pozorom wcale nie wymaga
uycia motka. Jest to technika gry lew doni, pozwalajca na wydobycie dwch
kolejnych coraz wyszych dwikw po uderzeniu tylko pierwszego z nich. Motkowanie
zawdzicza swoj nazw ruchowi palca lewej doni, ktry uderza w gryf niczym
moteczek i w ten sposb doprowadza do wzbudzenia dwiku. Dziki tej technice
(ktr opiszemy poniej) przejcia midzy dwikami staj si pynne znacznie
pynniejsze ni w przypadku uderzenia obu dwikw osobno.

142

Cz III: Ponad podstawy zaczynasz brzmie


Uwaga: w tabulaturze (i w nutach) w tej ksice hammer-on jest oznaczony ukiem.
uk czy pierwsz cyfr progu lub nut z drug. Jeli ukiem s poczone wicej ni
dwie nuty, to wszystkie po pierwszej naley zagra technik motkowania.

Hammer-on w praktyce
Najatwiej zagra hammer-on na pustej strunie. Aby to zrobi, obejrzyj rysunek 10.1a
i wykonaj kolejno ponisze punkty:
1. Uderz kostk pust strun G (trzeci strun), tak jak robisz to zazwyczaj.
2. Kiedy pusta struna wybrzmiewa, jednym z palcw lewej doni (na przykad
pierwszym) uderz (stuknij, walnij, cokolwiek) drugi prg tej struny.
Jeli uderzysz prg odpowiednio mocno, usyszysz wybrzmiewajcy nowy dwik
(A na drugim progu). W normalnych warunkach palce Twojej lewej rki nie uderzaj
w progi, tylko s na nich zwyczajnie stawiane. Jednak aby wyda syszalny dwik
bez kostkowania, musisz uderzy strun do mocno, jakby Twj palec by maym
moteczkiem spadajcym na gryf.

Rysunek 10.1.
Cztery rodzaje
motkowania

Na rysunku 10.1b pokazany jest hammer-on zaczynajcy si od czwartego progu


na trzeciej strunie. Przycinij go pierwszym palcem i zagraj t strun, a kiedy bdzie
wybrzmiewa, drugim palcem uderz w pity prg. Sprawd na filmie nr 26, jak wygldaj
wszystkie cztery rodzaje motkowania z rysunku 10.1.
Gdy opanujesz hammer-on na otwartych strunach, bdziesz gotw zagra kilka innych
rodzajw, ktre opisujemy poniej.

Podwjny hammer-on
Na rysunku 10.1c pokazano podwjny hammer-on na trzeciej strunie. Zagraj pust
strun, nastpnie uderz pierwszym palcem lewej doni drugi prg, a potem podczas
wybrzmiewania nuty uderz czwarty prg trzecim palcem. Uzyskasz superpynne
przejcie pomidzy tymi trzema dwikami.
Nie spiesz si z kolejnymi dwikami, nawet jeli pocztkowo bdziesz czu tak ch.
Rysunek 10.1d przedstawia podwjny hammer-on z trzema palcowanymi dwikami
na tej samej strunie. Ten rodzaj hammer-onu jest najtrudniejszy i wymaga pewnej

Rozdzia 10: Techniki artykulacji niech gitara przemwi


wprawy. Przycinij czwarty prg i zagraj dwik, potem uderz drugim palcem
lewej doni pity prg, a nastpnie uderz czwartym palcem sidmy prg.

Motkowane dwudwiki
Technik hammer-on moesz gra take dwudwiki. Najpopularniejsze motkowane
dwudwiki i rwnoczenie najprostsze do zagrania to takie, w ktrych dwiki
dwudwiku le na tym samym progu. To pozwala na przycinicie ich poprzeczk barre
(jednym palcem). (Zajrzyj do rozdziau 8., by dowiedzie si wicej o dwudwikach).
Rysunek 10.2a przedstawia motkowane dwudwiki zaczynajce si od pustych strun
(drugiej i trzeciej). Po zagraniu dwch pustych strun kostk w trakcie ich
wybrzmiewania uderz pierwszym palcem lewej doni drugi prg jednoczenie
na obydwu strunach.

Rysunek 10.2.
Motkowane
dwudwiki

Nastpnie sprbuj motkowania dwudwikw z drugiego progu na czwarty, take na


drugiej i trzeciej strunie, jak na rysunku 10.2b. Uyj pierwszego palca jako poprzeczki
barre na drugim progu, a trzeciego palca jako barre na czwartym progu.
A teraz zrb co naprawd wyszukanego i sprbuj zagra dwukrotne motkowanie
dwudwikw na tych samych strunach, jak na rysunku 10.2c. Zacznij od pustych strun,
nastpnie uderz pierwszym palcem drugi prg na obu strunach, a potem uderz
trzecim palcem czwarty prg na obu strunach.

Hammer-on znikd
Rysunek 10.3 przedstawia co, co nazwalimy hammer-onem znikd. Nie jest
to typowy hammer-on, w ktrym dwik zagrany technik hammer-on nastpuje
po niszym, wybrzmiewajcym ju wczeniej dwiku. Tutaj dwik zagrany t technik
znajduje si nawet na zupenie innej strunie ni poprzedni. Zagraj ten dwik
(poprzedzony ukiem) palcem lewej doni, przyciskajc prg bardzo mocno (motkujc)
na tyle, eby wydoby dwik bez kostkowania go. Motkujesz palcem sidmy prg.
Dlaczego w ogle miaby uywa tego rodzaju hammer-onu? Czasami przy graniu
bardzo szybkich pasay schemat kostkowania nie daje Ci wystarczajco czasu na
dodatkowy atak kostk, w momencie gdy go potrzebujesz. Ale moesz i tak zagra ten
dwik poprzez wystarczajco mocne postawienie palca na progu motkujc go znikd.

143

144

Cz III: Ponad podstawy zaczynasz brzmie

Rysunek 10.3.
Hammer-on
znikd

Trening techniki hammer-on


Na rysunkach od 10.4 do 10.7 znajdziesz kilka charakterystycznych zagrywek
z zastosowaniem hammer-onu (mae cyferki przy gwkach nut w standardowym
zapisie wskazuj na palcowanie).

Zagrywka z rysunku 10.4 wymaga motkowania pojedynczych dwikw granych


od pustej struny. Moesz usysze tego rodzaju zagrywk w piosenkach rockowych,
bluesowych i country. Wyprbuj j, by powiczy hammer-on.

Rysunek 10.4.
Hammer-on
pojedynczych
dwikw od
pustej struny

Inn ciekaw sztuczk jest uderzenie akordu i zagranie technik hammer-on

jednego dwiku. Na rysunku 10.5 pokazana jest ta technika uywana czsto


przez Jamesa Taylora w kontekcie frazy muzycznej.

Rysunek 10.5.
Uderzenie
akordu przy
rwnoczesnym
graniu jednego
dwiku technik hammeron w kontekcie frazy muzycznej

Rozdzia 10: Techniki artykulacji niech gitara przemwi

Na rysunku 10.6 pokazano hammer-on pojedynczych dwikw, obu palcowanych.


Tego typu zagrywk moesz usysze w wielu piosenkach rockowych i bluesowych.
Symbol ( ) oznacza kostkowanie w d, a symbol ( ) kostkowanie w gr
(sim. oznacza granie dalej w taki sam sposb w tym przypadku odnosi si
do sposobu kostkowania).
Uywaj pierwszego palca jako poprzeczki barre na pitym progu podczas grania
tej zagrywki, a uzyskasz pynniejsze brzmienie. Przekonasz si take, e atwiej
jest gra w ten wanie sposb.

Rysunek 10.6.
Hammer-on
pojedynczych
palcowanych
dwikw

Zagrywka z rysunku 10.7 czy techniki motkowania dwudwikw

i hammer-onu znikd i jest grana w pitej pozycji (zajrzyj do rozdziau 7.,


by dowiedzie si wicej o graniu w pozycji). Sprbuj kostkowa ostatni
dwik, a przekonasz si, e atwiej go zagra technik hammer-onu znikd.

Rysunek 10.7.
Motkowanie
dwudwikw
oraz hammeron znikd

Pynne brzmienie, czyli pull-off


Pull-off to kolejna technika, ktra pozwala Ci na pynniejsze czenie dwikw.
Polega ona na zagraniu dwch coraz niszych dwikw przez uderzenie praw doni,
a nastpnie zerwanie palca z progu podczas wybrzmienia tonu. Gdy zrywasz palec
z progu, zamiast pierwszego dwiku zaczyna brzmie niszy przycinity dwik
(lub pusta struna).

145

146

Cz III: Ponad podstawy zaczynasz brzmie


Technik pull-off moesz postrzega jako przeciwiestwo hammer-onu, ale ta opozycja
nie mwi wszystkiego. Pull-off wymaga lekkiego bocznego nacignicia struny w miejscu,
w ktrym opalcowujesz kostkowany dwik, a potem uwolnienia struny spod palca
szarpniciem zupenie jakby strzela w grze w pcheki.
Uwaga: w tabulaturze (i w nutach) w tej ksice pull-offy oznaczone s ukiem czcym
dwie (lub wicej) opadajce cyfry tabulatury (lub nuty).

Granie pull-offw
Najatwiejszy do zagrania jest pull-off (lub podrywanie) do pustej struny. Poniej
wyjaniamy w punktach, jak wykona pull-off pokazany na rysunku 10.8a.
1. Przycinij trzeci strun na drugim progu pierwszym lub drugim palcem
(tym, ktrym Ci wygodniej) i uderz dwik praw rk w normalny
sposb.
2. Gdy struna wybrzmiewa, cignij palec ze struny ruchem w bok
(w kierunku drugiej struny), w sposb, ktry spowoduje wybrzmienie
pustej trzeciej struny prawie tak, jakby palcem lewej rki j szarpn.
Jeli zamierzasz poprawi szybko gry, nie moesz tak naprawd szarpn
struny w momencie zdejmowania palca powiniene w poowie zdejmowa
palec, a w poowie szarpa nim strun... albo co pomidzy. Poeksperymentuj,
aby znale taki ruch palca lewej rki, ktry sprawdza si najlepiej.

Rysunek 10.8.
Cztery rodzaje
pull-offw

Rysunek 10.8b pokazuje pull-off wykonany wycznie na palcowanych dwikach.


Kluczow spraw przy graniu tego typu pull-offw jest to, e musisz najpierw
przycisn obydwa dwiki. Wyrnilimy ostatni cz zdania ze wzgldu na to,
i jest bardzo wana. Ten warunek stanowi najwiksz rnic pomidzy
technikami hammer-on i pull-off. Musisz z wyprzedzeniem obmyli
i przygotowa pull-off. Postpuj wedug poniszych punktw, aby zagra
palcowany pull-off z rysunku 10.8b.
3. Przycinij trzeci strun jednoczenie pierwszym palcem na drugim progu
i trzecim palcem na czwartym progu.

Rozdzia 10: Techniki artykulacji niech gitara przemwi


4. Uderz trzeci strun kostk i w trakcie wybrzmiewania dwiku cignij
trzeci palec z czwartego progu (p szarpniciem, p podniesieniem),
by zagra dwik z drugiego progu (ktry take naciskasz).
Staraj si unikn przypadkowego potrcenia drugiej struny w trakcie wykonywania
pull-offu. Przekonasz si te, e jeli nie przyciniesz wczeniej dwiku z drugiego
progu, pull-off skoczy si zagraniem pustej struny zamiast dwiku z drugiego progu!
Gdy ju nauczysz si planowa z wyprzedzeniem granie pull-offw, sprbuj wykona
podwjny pull-off i pull-off dwudwikw z poniszych sekcji.

Podwjny pull-off
Rysunek 10.8c przedstawia podwjny pull-off do pustej trzeciej struny. Najpierw przycinij
oba dwiki (pierwszym i trzecim palcem) na drugim i czwartym progu. Uderz
strun, nastpnie wykonaj pull-off trzecim palcem, eby zagra dwik z drugiego progu,
po czym wykonaj pull-off pierwszym palcem, aby zagra pust strun.
Na rysunku 10.8d pokazano podwjny pull-off na trzeciej strunie zawierajcy wycznie
palcowane dwiki. Zacznij od przycinicia wszystkich trzech dwikw (pierwszym,
drugim i czwartym palcem). Uderz strun, nastpnie wykonaj pull-off czwartym
palcem, aby zagra dwik z pitego progu, po czym wykonaj pull-off drugim
palcem, aby zagra dwik z czwartego progu. Sprawd na filmie nr 27, jak wygldaj
wszystkie cztery rodzaje pull-offw z rysunku 10.8.

Pull-off dwudwikw
Technik pull-off moesz take gra dwudwiki. Tak jak w przypadku hammer-onu,
najpopularniejsze i najatwiejsze do zagrania pull-offy dwudwikw to te, ktrych
nuty s pooone na tym samym progu, dziki czemu mona je przycisn za pomoc
poprzeczki barre (zajrzyj do rozdziau 8., by dowiedzie si wicej o dwudwikach).
Rysunek 10.9 przedstawia pull-off dwudwiku do pustych strun na drugiej i trzeciej
strunie. Po uderzeniu dwikw z drugiego progu, podczas ich wybrzmiewania, cignij
(p szarpic, p zdejmujc) pierwszy palec rwnoczenie z obydwu strun (jednym
ruchem), by zagra puste struny.

Rysunek 10.9.
Pull-off dwudwikw

Nastpnie wyprbuj pull-off dwudwikw z czwartego do drugiego progu (rysunek


10.9b). Umie pierwszy palec na drugim progu w formie poprzeczki barre dociskajcej
jednoczenie drug i trzeci strun, a jednoczenie po trzeci palec na czwartym progu

147

148

Cz III: Ponad podstawy zaczynasz brzmie


(rwnie jako barre na drugiej i trzeciej strunie). Uderz te struny, a nastpnie wykonaj
pull-off trzecim palcem z czwartego progu, by zabrzmiay dwiki z drugiego progu
na obydwu strunach.
Teraz sprbuj zagra podwjny pull-off dwudwikw na tych samych strunach (rysunek
10.9c). Ten rodzaj pull-offu jest podobny do granego przez Ciebie przykadu z rysunku
10.9b, tyle e po zagraniu dwikw z drugiego progu musisz jeszcze wykona pull-off
pierwszym palcem do pustych strun.

Trening techniki pull-off


Rysunki 10.10 i 10.11 przedstawiaj dwie charakterystyczne zagrywki z zastosowaniem
pull-offw.

Rysunek 10.10 zawiera pull-offy pojedynczych dwikw do pustej struny.

Tego rodzaju zagrywk usyszysz w wielu piosenkach rockowych i bluesowych.

Rysunek 10.10.
Pull-offy pojedynczych
dwikw do
pustej struny

Zagrywka z rysunku 10.5 we wczeniejszej sekcji Trening techniki hammer-on

polegaa na uderzeniu akordu i wykonaniu hammer-onu jednego z dwikw.


Na rysunku 10.11 pokazano odwrotn technik: uderzenie akordu i wykonywanie
pull-offu. Pasa z rysunku 10.11 zaczyna si od dwch pull-offw pojedynczych
dwikw, eby mg si rozgrza.

Rysunek 10.11.
Uderzenie akordu i pull-off
jednego
z dwikw

Rozdzia 10: Techniki artykulacji niech gitara przemwi

Slide, czyli lizg


Slide to technika artykulacyjna, w ktrej grasz dwik, a nastpnie przesuwasz palec lewej
doni na strunie do innego progu. Ta technika pozwala Ci poczy szybko i pynnie
dwa dwiki lub wiksz ich liczb. Pozwala rwnie na niepostrzeon zmian pozycji
na gryfie.
Istnieje wiele rnych moliwych do wykonania rodzajw slidew. Ponisza lista zawiera
te najbardziej podstawowe.

Slide pomidzy dwoma dwikami, z ktrych uderzasz tylko pierwszy.


Slide pomidzy dwoma uderzanymi dwikami.
Slide rozpoczynajcy si od nieokrelonego tonu kilka progw niej lub wyej

w stosunku do dwiku docelowego (ton jest nieokrelony, poniewa rozpoczynasz


slide przy bardzo maym nacisku palca na strun, zwikszajc go stopniowo,
dopki palec nie wylduje na docelowym progu).

Slide do nieokrelonego tonu znajdujcego si kilka progw poniej lub powyej


pocztkowego dwiku (ton jest nieokrelony, poniewa oddalajc si
od pocztkowego progu, zmniejszasz stopniowo nacisk palca na strun).

Uwaga: w zapisie tabulaturowym (i nutowym) slide oznaczamy ukon lini


(dochodzc do dwiku, czc dwa dwiki lub odchodzc od dwiku).

Granie slidew
Nazwa techniki pochodzi od angielskiego sowa slide (lizg) co stanowi pewn
wskazwk dotyczc sposobu grania. Wykonujesz lizg palcem lewej rki w d lub
w gr struny, utrzymujc z ni stay kontakt, pki nie dotrzesz do nowego dwiku.
Czasem czysz dwa dwiki (na przykad slide od sidmego do dziewitego progu),
czasem czysz dwik z nieokrelonym tonem (nieokrelony ton uzyskasz, gdy uderzysz
strun, a potem bdziesz stopniowo zmniejsza si nacisku w trakcie slideu lub
odwrotnie). Obie techniki opisujemy w poniszych sekcjach.

czenie dwch dwikw


Na rysunku 10.12a znajduje si uk wraz z lini ukon. uk wskazuje na slide wykonany
legato, co znaczy, e nie uderzasz drugiego dwiku. Zagraj normalnie pierwszy dwik na
dziewitym progu, trzymajc go przez okres jednej wiernuty. W drugiej, gdy struna
cigle wybrzmiewa, szybko przesu palec lewej doni do dwunastego progu,
utrzymujc cay czas peny nacisk palca. Dziki temu dwik z dwunastego progu
zabrzmi bez kostkowania.
Na rysunku 10.12b, na ktrym slide nie ma uku, powiniene uderzy drugi dwik.
Zagraj i przytrzymaj dwik z dziewitego progu na czas jednej wiernuty, po czym
przesu palec na dwunasty prg utrzymujc w trakcie nacisk palca i uderz strun
kostk, gdy osigniesz ju dwunasty prg. Na filmie nr 28 zobaczysz rnic midzy
uderzanym i nieuderzanym slideem.

149

150

Cz III: Ponad podstawy zaczynasz brzmie

Rysunek 10.12.
Dwa rodzaje
slidew:
pierwszy
z niekostkowan i drugi
z kostkowan
drug nut

Jeli zagrasz slide z rysunku 10.12b odpowiednio wolno, uzyskasz glissando.


Glissando to efekt, jaki moesz usysze w utworach wykonywanych na harfach,
fortepianach i gitarach, w ktrym sycha wszystkie dwiki pomidzy dwoma
gwnymi tonami.

Praca nad nieokrelonym tonem


Nagy slide w gr to szybki slide poza rytmem, ktrego celem jest ozdobienie jednego
dwiku i ktry nie suy do czenia dwch rnych dwikw. W przykadzie
pokazanym na rysunku 10.13a wykonujesz slide do dziewitego progu, zaczynajc
kilka progw niej. Postpuj zgodnie ze wskazwkami:
1. Zacznij slide okoo trzy progi poniej progu docelowego (od szstego,
jeli progiem docelowym jest dziewity), minimalnie naciskajc strun.
2. Gdy Twj palec przemieszcza si w gr, stopniowo wzmacniaj nacisk,
tak aby w momencie dotarcia do docelowego progu dociska strun
z pen si.
3. Uderz strun kostk w momencie, gdy Twj palec jest w ruchu gdzie
pomidzy pocztkowym i kocowym progiem (w naszym przykadzie
midzy szstym i dziewitym progiem).

Rysunek 10.13.
Nagy slide
w gr i w d

Rozdzia 10: Techniki artykulacji niech gitara przemwi


Slide pokazany na rysunku 10.13b to nagy slide w d. Tego rodzaju slide uywany jest
zazwyczaj po tym, kiedy trzymae ju chwil jaki dwik. Nadaje on dugiemu
dwikowi ciekawe zakoczenie. Postpuj zgodnie ze wskazwkami:
1. Uderz dwik wskazany przez tabulatur (w tym przypadku ten na
dwunastym progu) w normalny sposb.
2. Po tym, jak pozwolisz dwikowi wybrzmiewa przez wskazany czas,
przesu palec w d struny, stopniowo zmniejszajc nacisk w trakcie
ruchu, dziki czemu uzyskasz efekt wygasania dwiku.
Po kilku progach powiniene zupenie zdj palec ze struny chyba e chcesz zagra tak
zwany dugi slide. W takim przypadku moesz przesun palec w d po caym gryfie,
zmniejszajc nacisk a do cakowitego zdjcia palca ze struny tak blisko siodeka,
jak tylko chcesz.

Charakterystyczne zagrywki
z uyciem slidew
Na rysunkach 10.14 i 10.15 pokazano dwie charakterystyczne zagrywki z uyciem
slidew.

Rysunek 10.14 przedstawia nage slidey w gr, w tym barowy slide dwudwiku.

Zagraj dwudwik barre pierwszym palcem na pitym progu, podjedajc do


niego slideem z czwartego lub trzeciego progu. Ta zagrywka jest w stylu Chucka
Berryego.

Rysunek 10.14.
Kilka slidew
w stylu Chucka Berryego

Na rysunku 10.15 (na ktrym przedstawione s rwnie hammer-ony i pull-offy)

pokazano, jak wykorzysta slide do pynnej zmiany pozycji (mae cyferki w zapisie
nutowym wskazuj palcowanie). W tym przykadzie przechodzisz z pozycji
trzeciej do pitej, aby znw wrci pniej do pozycji trzeciej. Zauwa,
e w tabulaturze przy oznaczeniu slidew s uki wic nie kostkuj drugiego
dwiku. Zwracaj te uwag na zapisane w tabulaturze symbole kostkowania w d
i w gr ( i ) kostkujesz tylko pi razy, mimo e grasz dziewi dwikw!

151

152

Cz III: Ponad podstawy zaczynasz brzmie

Rysunek 10.15.
Zmiana pozycji
przy uyciu
slideu

Podciganie strun
Podciganie strun w znacznie wikszym stopniu ni wszystkie inne rodzaje artykulacji
sprawia, e Twoja gitara przemawia (lub piewa czy pacze), gdy daje instrumentowi
moliwoci ekspresji zblione do tych, ktre ma ludzki gos. Podciganie jest po prostu
przesuwaniem struny palcem lewej doni poza jej normalne pooenie, czyli przeciganiem
jej w poprzek gryfu w stron szstej lub pierwszej struny, co wie si ze zmian
wysokoci przyciskanego dwiku.
Gdy podcigasz strun, zmiana wysokoci dwiku moe by niewielka lub znaczna.
Pomidzy najwikszym i najmniejszym podcigiem struny jest nieskoczenie wiele
porednich stopni podcigu. I te nieskoczenie wiele stopni sprawia, e Twoja gitara
piewa.
Uwaga: na tabulaturach w tej ksice podciganie oznaczamy wygit strzak z liczb
lub uamkiem przy grocie. Uamek 1/2 oznacza na przykad, e podcigasz dwik do
momentu, gdy bdzie p tonu (odpowiednik jednego progu) wyszy od podstawowego.
Cyfra 1 nad grotem strzaki podcigu oznacza, e podcigasz strun do momentu, gdy
dwik bdzie wyszy o cay ton (odpowiednik dwch progw) od podstawowego.
Moesz take przy grocie strzaki zobaczy uamki, takie jak 1/4 lub 3/4, lub te
wiksze liczby, np. 1 lub 2. Wszystkie te uamki i cyfry mwi Ci, o ile caych tonw
(lub ich czci) powiniene podcign dwik. Ale najczciej spotykane podcignicia
w wikszoci tabulatur to 1/2 i 1.
Uwaga: w nutach w tej ksice podcignicie jest oznaczone zaman lini, ktra czy
nut wyjciow i brzmic (podcignit) nut (zobacz na rysunku 10.17, jak wyglda
taka zamana linia).
Aby sprawdzi, czy podcigasz do waciwego dwiku, moesz zagra docelowy dwik
na waciwym progu i porwna go do tego podcignitego. Jeli na przykad podcig
wskazuje na cay ton (1) na sidmym progu trzeciej struny, zagraj normalnie dwik na
dziewitym progu i wsuchaj si uwanie w jego wysoko. Nastpnie sprbuj
podcign dwik na sidmym progu do zapamitanej wysokoci z progu dziewitego.
Na gitarze akustycznej podcignicia wykonuje si raczej rzadko, poniewa struny s
za grube. Gitara elektryczna ma ciesze struny, a podcignicia strun s podstawow
technik.
W poniszych sekcjach pokaemy Ci krok po kroku, jak podciga struny, oraz
zaoferujemy kilka zagrywek do przewiczenia.

Rozdzia 10: Techniki artykulacji niech gitara przemwi


Struny maj rne gruboci, a termin ten odnosi si do rednicy struny w milimetrach
lub calach. W najcieszym zestawie strun do gitary akustycznej pierwsza struna
ma zwykle rednic 0,012 cala. Tak grube struny (nazywane przez gitarzystw
dwunastkami) s uznawane za niepodcigalne przez wszystkich z wyjtkiem najbardziej
zatwardziaych masochistw. W gitarach elektrycznych najpopularniejsze zestawy maj
pierwsz strun o rednicy 0,009 lub 0,010 (potocznie dziewitki lub dziesitki).
Moesz podciga komplety 0,011 lub 0,012 (jedenastki i dwunastki), ale robienie
tego nie jest zbyt zabawne, chyba e naprawd krci Ci bl.

Granie podcigni
Potraktuj zdjcie z rysunku 10.16 jako punkt wyjcia do grania podcigni.
To podcignicie wykonujesz trzecim palcem na trzeciej strunie. Jest to bardzo
popularny rodzaj podcigu prawdopodobnie najpopularniejszy. Postpuj wedug
poniszych punktw:
1. Umie trzeci palec na sidmym progu, ale skorzystaj z pomocy
pozostaych palcw, umieszczajc jednoczenie drugi palec na szstym
progu, a pierwszy na pitym (zobacz rysunek 10.16a).
Pierwszy i drugi palec nie bior udziau w powstawaniu dwiku, ale zwikszaj si
podcignicia. Wspomaganie podcigu wszystkimi dostpnymi palcami zawsze
jest dobrym pomysem.
2. Uderz trzeci strun praw doni.
3. Po uderzeniu popchnij t strun w kierunku szstej struny wszystkimi
trzema palcami, podnoszc dwik o cay ton (do dwiku, ktry
normalnie uzyskujesz na dziewitym progu zobacz rysunek 10.16b).

Rysunek 10.16.
Przed podcigniciem (a)
i po pocigniciu (b)

Fotografia dziki uprzejmoci Jona Chappella

Dociskanie doni do gryfu w momencie podcigania daje Ci dodatkow dwigni.


Dodatkowo, uywajc strun o maych grubociach (cienkich) w swojej gitarze,
sprawiasz, e podcigi staj si atwiejsze.
Na rysunku 10.17 wida, jak wyglda podcig w standardowym zapisie nutowym
i w tabulaturze.

Rysunek 10.17a ilustruje co, co nazwalimy natychmiastowym podcigniciem.


Podcignij strun od razu po jej uderzeniu.

153

154

Cz III: Ponad podstawy zaczynasz brzmie

Na rysunku 10.17b pokazana jest figura zwana podcigniciem i uwolnieniem.

Uderz dwik, nastpnie podcignij go (bez powtrnego kostkowania) i pynnie


wr do poprzedniego pooenia struny (rwnie bez powtrnego kostkowania).
W odrnieniu od podcignicia z rysunku 10.17a, to nie jest natychmiastowe,
lecz zostao rozpisane w konkretnym rytmie (jak moesz usysze na ciece nr 40).
Ten rodzaj podcignicia nazywa si podcigniciem w rytmie.

Na rysunku 10.17c pokazano podcignicie z wyprzedzeniem i uwolnienie. W tym

przypadku podcigasz dwik, zanim uderzysz strun kostk. Podcignij dwik


tak jak na rysunku 10.17a, ale uderz strun dopiero, gdy bdzie podcignita.
Po jej uderzeniu cofnij podcignicie (bez ponownego uderzania), wracajc
do pierwotnego pooenia. Dla czytajcych nuty: zwr uwag, e wysoko
dwiku na przyciskanym progu czyli ta, do ktrej wracasz (niepodcignita)
jest pokazana na pocztku figury jako maa nutka w nawiasie.

Rysunek 10.17.
Trzy rodzaje
podcignicia

Obejrzyj film nr 29, aby sprawdzi ruchy doni w kadym z rodzajw podcignicia.
Jak pokazuj przykady na rysunku 10.17, najczciej bdziesz podciga w kierunku
szstej struny (lub sufitu). Jeli jednak podcigasz dwiki na dwch dolnych strunach
(pitej i szstej), musisz cign je w stron pierwszej struny (lub podogi) inaczej
struna zelinie si z podstrunnicy.

Charakterystyczne zagrywki
z podciganiem struny
W tej sekcji zagrasz kilka zagrywek wymagajcych rnego rodzaju podcigania struny
natychmiastowego podcignicia, podcignicia w rytmie, podcignicia i zwolnienia,
przytrzymanego podcignicia oraz podcignicia dwudwiku. Poniej szczegowo
wyjaniamy kade z tych podcigni.

Natychmiastowe podcignicia w solwce rockowej


Rysunek 10.18 pokazuje zagrywk z podciganiem struny, bardzo czsto uywan
w rockowych solach. Zwr uwag na wskazane w nutach palcowanie. Twoja lewa do
prawie si nie rusza nie wykracza poza pit pozycj (zajrzyj do rozdziau 7., aby
dowiedzie si wicej o pozycjach), a pierwszy palec przyciska pity prg na pierwszej

Rozdzia 10: Techniki artykulacji niech gitara przemwi

Rysunek 10.18.
Podciganie
trzeciej struny
w klasycznej
solowej zagrywce rockowej

i drugiej strunie. Druga nuta zagrywki (pity prg na drugiej strunie) to dwik o tej
samej wysokoci (E) co docelowa nuta podcigu, wic moesz jej uy do sprawdzenia
dokadnoci swojego podcigania. Wkrtce zaczniesz wyczuwa, jak bardzo powiniene
podcign strun, aby osign podwyszenie dwiku o p tonu lub cay ton.
Wszystkie podcigi w tym przykadzie s natychmiastowe.
Po zagraniu kadego podcigu na trzeciej strunie i tu przed uderzeniem dwiku
na drugiej strunie zwolnij lekko nacisk palca na podcignitej strunie. Dziki temu
przestanie ona brzmie, gdy bdziesz uderza drug.

Natychmiastowe podcignicia
i podcignicia w rytmie w jednej zagrywce
Spjrz na rysunek 10.19 raz podcigasz drug strun natychmiast, a raz w rytmie.
Posuchaj na nagraniu 42, jak brzmi ten przykad. Prawd mwic, skoro znajdujesz si
w dwunastej pozycji, powiniene przyciska pitnasty prg czwartym palcem. Lecz
zalecamy Ci (w nutach) uycie trzeciego palca, poniewa w okolicy dwunastej pozycji
progi s znacznie bliej siebie i atwo dosigniesz wskazanego progu trzecim palcem,
ktry jest silniejszy ni czwarty.

Rysunek 10.19.
Podciganie
drugiej struny
w zagrywce
solowej

Podciganie i uwolnienie
Takie zagrywki jak te z rysunkw 10.18 i 10.19 nazywa si czasem graniem w oknie, gdy
schemat dwikw na gryfie nie wykracza poza pewne okno. Okienne zagrywki
wietnie sprawdzaj si w solwkach (wicej o graniu w oknie i solwkach znajdziesz
w rozdziaach 11. i 12.). Uwaga: zwr uwag na oznaczenie 8va nad nutami na rysunku
10.19, ktre wskazuje Ci, aby gra dwiki o oktaw wysze od tych zapisanych.

155

156

Cz III: Ponad podstawy zaczynasz brzmie


Na rysunku 10.20 pokazana jest maa zagrywka okienkowa w smej pozycji. Zawiera ona
podcignicie (natychmiastowe) i uwolnienie struny (w rytmie). Na ciece 43 usyszysz
to brzmienie.

Rysunek 10.20.
Podciganie
i uwolnienie
dwiku
w zagrywce
solowej

Podciganie jednej struny w dwie strony


Cho w wikszoci przypadkw wykonujesz podcignicia w stron szstej struny,
czasem przydaje si zrobi to w przeciwnym kierunku na grnych lub nawet na
rodkowych strunach (lecz nie na pierwszej strunie, poniewa zeliznaby si ona przy
takiej czynnoci z gryfu). Podciganie w przeciwn stron trzeba zrobi wtedy, gdy
nastpny dwik znajduje si na ssiedniej strunie. Musisz wtedy wykona podcignicie
w przeciwn stron ni ta struna, aby nie dotkn jej przypadkowo palcem wykonujcym
podciganie i niechccy jej nie stumi.
Na rysunku 10.21 wida dwa ptonowe podcignicia trzeciej struny wykonywane
pierwszym palcem. W pierwszym przypadku podcigasz dwik w kierunku szstej
struny, gdy nastpny znajduje si na drugiej strunie (pamitaj, e podcigasz w kierunku
przeciwnym do nastpnego dwiku). Drugie podcignicie wykonujesz jednak w kierunku
podogi, poniewa nastpna nuta pooona jest na ssiedniej, czwartej strunie. I znw
podcigasz w kierunku przeciwnym do nastpnego dwiku.
Rysunek 10.21.
Podciganie
tej samej struny w dwch
przeciwnych
kierunkach.
Gwiazdki
i przypisy informuj Ci,
w ktrym
kierunku
podciga

Rozdzia 10: Techniki artykulacji niech gitara przemwi


Przytrzymane podcignicie
Moesz stworzy interesujcy efekt poprzez podcignicie dwiku, trzymanie go,
eby wybrzmiewa, uderzenie dwiku na innej strunie, a nastpnie ponowne uderzenie
podcignitego dwiku i uwolnienie go. Wielu gitarzystw grajcych rocka z Poudnia
albo country uwielbia tego rodzaju podcignicia. Rysunek 10.22 ilustruje technik
przytrzymanego podcignicia. Przerywana linia za strzak w zapisie informuje, e naley
trzyma podcig nie tylko w momencie kostkowania drugiej struny, ale te w momencie
powtrnego uderzenia trzeciej (pionowa strzaka nad drug dziewitk oznacza, e
dwik jest ju podcignity). Zakrzywiona ciga linia skierowana w d oznacza
uwolnienie podcignicia. Pamitaj, eby podciga trzeci strun w kierunku sufitu,
dziki czemu Twj podcigajcy palec nie bdzie przeszkadza w graniu drugiej
struny. Na ciece 45 usyszysz, jak brzmi ta zagrywka.

Rysunek 10.22.
Podciganie
i zatrzymanie
dwiku
w trakcie uderzania innej
struny oraz
ponowne
uderzenie
i uwolnienie
podcignitego dwiku

Podciganie dwudwikw
Moesz take podciga dwudwiki czyli jednoczenie dwie struny, zazwyczaj
przyciskajc dwie struny jednym palcem (wicej o dwudwikach znajdziesz
w rozdziale 8.). Rysunek 10.23 przedstawia zagrywk okienkow w pitej pozycji
z podciganiem dwudwiku na drugiej i trzeciej strunie. Przycinij ten dwudwik
na pitym progu pierwszym palcem, a nastpnie trzecim palcem podcignij i uwolnij
dwudwik na sidmym progu. Podwjna strzaka w zapisie wskazuje na podcignicie
obydwu dwikw. Przy okazji strzaka oznaczajca uwolnienie podcignicia jest
pojedyncza tylko dlatego, aby unikn baaganu w zapisie uwolnij wic oba dwiki.

Rysunek 10.23.
Podcignicie
i uwolnienie
dwudwiku

157

158

Cz III: Ponad podstawy zaczynasz brzmie

Urozmaicenie brzmienia
za pomoc wibrato
Gdy mylisz wibrato, by moe wyobraasz sobie falujcy gos piewaka lub drgajc
do skrzypka. Jednak na gitarze wibrato to rwnomierna i staa (oraz zazwyczaj
nieznaczna) modulacja wysokoci dwiku, osigana najczciej przez szybkie podciganie
i uwalnianie struny w maym zakresie. Wibrato moe doda trzymanemu lub
wybrzmiewajcemu dwikowi ciepa, emocji i ycia.
Najbardziej oczywistym zastosowaniem wibrato jest urozmaicanie dugich dwikw.
Za pomoc tej techniki mona doda nucie nieco emocji. Wibrato nie tylko sprawia, e
dwik brzmi ciepo, lecz wydua te okres jego wybrzmiewania. Niektrzy gitarzyci,
jak wielki bluesman B.B. King, znani s z ekspresywnej techniki wibrato. Zarwno
w tabulaturze, jak i w nutach wibrato oznaczone jest falowan lini powyej zapisu,
nad nut, wobec ktrej stosujemy t technik.
W poniszych sekcjach opiszemy rne techniki wibrato oraz pokaemy, jak je wiczy.

Przegld sposobw uzyskiwania wibracji


Wibrato moesz uzyska na kilka sposobw:

Delikatnie podcigaj i uwalniaj dwik, wywoujc efekt a-a-a. rednia


wysoko dwiku wibrato jest troch wysza od niemodulowanego dwiku.
Technika lewej rki jest taka sama jak w przypadku podcigania struny poruszasz
palcem w t i z powrotem prostopadle do struny, wywoujc modulacj tonu.

Szybko przesuwaj w t i z powrotem palec po strunie w obrbie

jednego progu. Cho waciwie nie przesuwasz palca poza prg, dwik staje
si nieco wyszy, gdy przesuwasz palec w kierunku siodeka, i nieco niszy, gdy
przesuwasz go w kierunku mostka. Co za tym idzie rednia wysoko dwiku
wibrato jest taka sama jak w przypadku niemodulowanego dwiku. Ten typ
wibrato jest zarezerwowany na niemal cakowit wyczno dla gitary klasycznej
z nylonowymi strunami (zajrzyj do rozdziau 14., by dowiedzie si wicej o grze
na gitarze klasycznej).

Jeli Twoja gitara elektryczna posiada ruchomy mostek z dwigni,

poruszaj ni w gr i w d, a uzyskasz modulacj wysokoci dwiku.


Ta metoda zapewnia wiksz elastyczno i zakres tonalny, a dodatkowo pozwala
na wibrato pustej struny.

Pierwszy rodzaj wibrato na powyszej licie (podcignicie i uwolnienie) jest


najpopularniejszy i tylko ten pojawia si w przykadach w tym rozdziale. Wspom
wibrujcy palec, kadc rwnoczenie na strunie wszystkie pozostae wolne palce.
Moesz porusza ca doni, obracajc j w nadgarstku i trzymajc palce w nieruchomym
ukadzie, albo porusza samymi palcami. Sprbuj obydwu sposobw, aby wybra ten
wygodniejszy dla Ciebie.

Rozdzia 10: Techniki artykulacji niech gitara przemwi

Trening wibrato
Przekonasz si, e atwiej zrobi wibrato, gdy lewa do mocno trzyma gryf. cinij go
troch midzy bokiem kciuka a czci doni znajdujc si o p cala poniej pierwszego
palca. To dziaanie da Twojej doni lepszy punkt podparcia i pozwoli na peniejsz
kontrol nad rwnomiern modulacj tonu.
Na rysunku 10.24a pokazane jest wibrato na dziewitym progu trzeciej struny.
cinij gryf tak, jak opisalimy powyej, i powtarzaj wielokrotnie delikatne podcignicie
i uwolnienie dwiku. Sprbuj zagra wibrato kadym z palcw. Poprbuj na rnych
progach i na rnych strunach. Zapis wibrato nie pokazuje nigdy, jak szybko czy jak
wolno powiniene podciga i uwalnia dwik zaley to od Ciebie. Lecz niezalenie
od tego, czy grasz szybkie, czy wolne wibrato, upewnij si, e utrzymujesz sta i rwn
modulacj.
Zapis pokazuje Ci jednak, czy wibrato powinno by wskie (czyli e powiniene delikatnie
podciga dwik dla kadego cyklu o mniej ni p tonu), czy szerokie (podcigasz
strun bardziej o okoo p tonu lub wicej). Na rysunku 10.24a pokazano zwyczajne
(wskie) wibrato, na rysunku 10.24b wibrato szerokie, oznaczone bardziej pofalowan
lini (o wikszych szczytach i dolinach). Sprbuj zagra szerokie wibrato kadym
palcem. Wyprbuj je na rnych progach rnych strun.

Rysunek 10.24.
Wskie
i szerokie
wibrato

Jeli dwik, ktry trzymasz, jest podcignity (zobacz wczeniejsz sekcj o podciganiu),
wywoujesz wibrato poprzez uwalnianie i podciganie (a nie podciganie i uwalnianie)
poniewa dwik jest podcignity ju w momencie rozpoczynania wibrato. To
dziaanie wytwarza ton redni niszy od podcignitego, ktry jest najwyszym tonem
w zakresie modulacji.
Po dugim wibrato gitarzyci czsto graj slide w d, w trakcie ktrego stopniowo
zmniejszaj nacisk palca, by wibrato miao ciekawe zakoczenie. Inn sztuczk jest
zagranie dugiego dwiku bez wibrato, ktre dodajemy, gdy dwik ma si ju ku
kocowi. To opnione wibrato jest ulubion technik piewakw, ktrzy czsto j stosuj.
By wywiczy wibrato, zagraj jeszcze raz przykady pokazane na rysunkach 10.19, 10.20
i 10.23, dodajc wibrato do ostatniego dwiku w kadym z przykadw. Bd ostrony
przy przykadzie z rysunku 10.19 ostatni dwik jest podcignity, wic aby uzyska
wibrato, bdziesz musia go najpierw uwalnia, a potem podciga. Jeli chcesz, moesz
zakoczy kade wibrato, wykonujc slide w d (zobacz wczeniejszy dzia Slide,
czyli lizg, by dowiedzie si wicej o tej technice).

159

160

Cz III: Ponad podstawy zaczynasz brzmie

Tumienie strun
Aby przytumi dwiki lub akordy gitary, dotykaj strun lew lub praw doni w taki
sposb, ktry czciowo lub cakowicie wygasi ich dwik. Tumienia uywa si z jednego
z poniszych powodw:

By uzyska grube, rytmiczne brzmienie.


By zapobiec niechcianym haasom ze strun, na ktrych nie grasz.
W poniszych sekcjach opisujemy metody tumienia strun oraz podajemy kilka
wicze tej techniki gry.

Uzyskiwanie grubego, rytmicznego brzmienia


Jeli chcesz uzyska za pomoc tumienia efekt perkusyjny, delikatnie po lew do
na wszystkich szeciu strunach, eby nie pozwoli im na wybrzmiewanie w momencie
uderzania. Nie dociskaj ich do gryfu (gdy nacinite dwiki na progach mog by
syszalne), ale przycinij na tyle mocno, by uniemoliwi im drgania. Nastpnie uderz
struny kostk, a uzyskasz stumiony dwik. Zapis tabulaturowy wskazuje na ten rodzaj
tumienia za pomoc maych znakw x na liniach strun (lub w miejscu waciwych nut
w zapisie standardowym), tak jak pokazano to na rysunku 10.25a.

Rysunek 10.25.
Tumienie lew
rk wywouje
guchy stukot.
Tumienie
praw doni
nadaje dwikom tuste,
rytmiczne
brzmienie

Cho tumienie lew rk wygasza struny cakowicie, tumienie praw rk wygasza je tylko
czciowo w takim stopniu, w jakim chcesz. W przypadku czciowego tumienia
wci moesz usysze wysoko granych dwikw. Aby zagra t technik, trzymaj
kant prawej doni (czyli jej bok) tu przy mostku, gdy grasz. Na pocztku moe si to
wydawa nieco niewygodne, ale nie przejmuj si. Odrobina praktyki sprawi, e bdziesz
w stanie trzyma do na mostku i rwnoczenie uderza struny kostk. Przesuwajc
do w kierunku gryfu, tumisz struny w wikszym stopniu. Dziki temu moesz
rnicowa stopie tumienia. Ten rodzaj tumienia jest oznaczony literami P.M.
(od palm muting tumienie doni) nad tabulatur, a przerywana linia wskazuje,
do jakiego momentu naley tumi struny jak pokazano to na rysunku 10.25b.
Obejrzyj na filmie nr 31 pooenie prawej i lewej doni w trakcie tumienia.

Rozdzia 10: Techniki artykulacji niech gitara przemwi

Zapobieganie niechcianym haasom ze strun


Jako pocztkujcy zazwyczaj nie przejmujesz si za bardzo zapobieganiem niechcianym
haasom ze strun jeste zbyt zaangaowany w ukadanie rk w wygodnej pozycji
na instrumencie. Ale jako dowiadczony gitarzysta bdziesz cay czas zapobiega
niechcianym dwikom strun, czsto nie bdc nawet tego wiadomym. Poniej
zamieszczamy kilka przykadw takiego tumienia strun:

Gdy na przykad przyciskasz sidmy prg trzeciej struny trzecim palcem, jest on

czciowo pooony na drugiej strunie, co zapobiega jej brzczeniu. A gdy uderzasz


struny, kostka zatrzymuje si na drugiej strunie, take nie pozwalajc jej zabrzmie.

Gdy grasz otwarty akord D i nie chcesz uderzy szstej struny, poniewa nie

naley ona do akordu, moesz pooy kciuk lewej doni wok gryfu, tak by
wystawa lekko nad jego grn krawdzi, dotyka szstej struny i nie pozwala jej
zabrzmie.

Jeli grasz akord, w ktrym pominita jest rodkowa struna, musisz j wytumi

palcem lewej doni. Na przykad wielu ludzi lubi pomija pit strun przy
otwartym akordzie G, uwaajc, e w ten sposb brzmi on lepiej (nawet jeli
normalnie w tym akordzie ta struna jest przyciskana). W tym przypadku palec
przyciskajcy szst strun ley czciowo na strunie pitej, zupenie j tumic.

Granie charakterystycznych zagrywek


wykorzystujcych tumienie
Jeli uderzasz w kko ten sam akord, zwaszcza barowy w statycznym semkowym
tempie, moesz urozmaici gr przez delikatne uniesienie lewej doni, aby od
czasu do czasu stumi struny. Grajc na zmian normalnie przyciskany akord
i stumione struny, moesz uzyska ciekawy efekt synkopowania (w ktrym normalne
i oczekiwane akcentowanie dwikw jest celowo zmienione lub zaburzone). Przykad
z rysunku 10.26 demonstruje t technik.

Rysunek 10.26.
Uzyskiwanie synkopowanego rytmu poprzez tumienie lew doni

Na rysunku 10.27 pokazano, jak uywa tumienia praw rk w typowej zagrywce


hardrockowej lub heavymetalowej gitary rytmicznej. Przy graniu dwikw, ktre
w tabulaturze s oznaczone symbolem tumienia nadgarstkiem (P.M.), trzymaj kant
doni na mostku lub blisko niego. Nie wygaszaj dwikw tak bardzo, aby nie mg
rozrni ich wysokoci. Unie do przy akcentowanych nutach (oznaczonych
symbolem >).

161

162

Cz III: Ponad podstawy zaczynasz brzmie

Rysunek 10.27.
Tumienie strun
w hardrockowym riffie

W nagraniach Johnnyego Casha i w innych klasycznych nagraniach country moesz


usysze brzmienie tumionych gitar w stylu country. Przykad z rysunku 10.28 opiera
si na prostym akordzie C, ale tumienie strun sprawia, e brzmi w stylu country.

Rysunek 10.28.
Tumienie
strun w riffie
w stylu
country

Granie piosenki
z urozmaicon artykulacj
The Articulate Blues jest krtkim utworem solowym w formie 12-taktowego bluesa,
ktry zawiera wszystkie omwione w tym rozdziale techniki artykulacji (zajrzyj do
rozdziaw 6., 11. i 12., by dowiedzie si wicej o dwunastotaktowym bluesie). czy
w sobie pojedyncze dwiki, akordy i riffy. Jest to zintegrowany styl gry uywany przez
gitarzystw w rzeczywistych sytuacjach. Gdy przyjrzysz si nutom, zauwaysz slidey,
pull-offy, podcigania strun, wibrato i hammer-ony. Tabulatura nie zawiera tumienia,
lecz moesz uywa tej techniki, gdy bdziesz chcia unikn niepodanych dwikw
na przykad w takcie pitym moesz lekko pooy kciuk na szstej strunie,
aby zapobiec jej wybrzmieniu w trakcie grania akordu A7.

Rozdzia 10: Techniki artykulacji niech gitara przemwi


cieka 52

The Articulate Blues

163

164

Cz III: Ponad podstawy zaczynasz brzmie

Cz IV

Rozmaito stylw

166

Cz IV: Rozmaito stylw

W tej czci

y moe dorastae z plakatem Jimiego Hendriksa na cianie.


A moe wolae twrczo Vincea Gilla. Niezalenie od tego,
czy Twoim gitarowym idolem jest Stevie Ray Vaughan, Joni
Mitchell, B.B. King, Bonnie Raitt, Wes Montgomery, czy Andrs
Segovia, jedna rzecz jest pewna gitara jest uniwersalnym
instrumentem. W tej czci bdziesz mg przetestowa techniki,
ktre pozwalaj wydoby z jednego instrumentu wiele rnych
rodzajw muzyki.

Rozdzia 11: Rock

Rozdzia 11

Rock
W tym rozdziale:
Wibracje klasycznego rocknrolla.
Uywanie technik nowoczesnego rocka, country rocka i rocka poudniowego.
Granie rockowych piosenek.

ranie rockandrollowej gitary to bezspornie najlepsza zabawa, jak mona mie


z nieoywionym przedmiotem w doniach. Nie ma to jak poczu uderzenie
adrenaliny, gdy wzmacniacz jest odkrcony na maksa, a Ty oisz masywny rytm lub
odgrywasz rozdzierajc solwk dla rozkrzyczanych, penych uwielbienia fanw czy
nawet dla wasnego aprobujcego umiechu w lustrze. Wystarczy, e opanujesz kilka
prostych schematw, a w mgnieniu oka bdziesz wirowa jak Elvis, wykonywa kaczy
chd Chucka Berryego lub krci rk wiatraki jak Pete Townshend.
Po odjciu caej tej brawury i szomestwa stylu rockowego uczy si dokadnie tak samo
jak innych stylw. Przyswoisz go sobie za spraw prostych, atwych krokw, a potem
bdziesz wiczy, wiczy i jeszcze raz wiczy, dopki wszystko nie zacznie przychodzi
Ci naturalnie. Gdy nauczysz si kilku zagrywek rytmicznych i solowych oraz poznasz
gar technik, rozpocznie si prawdziwa praca, czyli stanie przed lustrem i wiczenie ruchu.

W tym rozdziale signiemy do najbardziej emocjonujcych gatunkw rocka


klasycznego, wspczesnego oraz poudniowego. Po drodze poznasz kilka technik
i zdobdziesz pewne umiejtnoci, takie jak granie w okienku czy strojenie gitary
w alternatywny sposb.

Klasyczny rocknroll
Klasyczny rocknroll definiujemy tutaj jako prostolinijny styl zapocztkowany przez
Chucka Berryego i syszalny w muzyce wczesnych Beatlesw, Rolling Stonesw, The
Who, Beach Boysw i innych, dla ktrych podstaw brzmienia by spjny rytmiczny
gitarowy groove na bazie akordw. Zaliczamy do tego take brzmienie rockmanw
wywodzcych si z bluesa, takich jak Jimi Hendrix, Jimmy Page z Led Zeppelin czy Eric
Clapton z Cream.
W poniszych sekcjach wyjanimy, jak gra gitar rytmiczn i solow w klasycznym
stylu rockandrollowym.

167

168

Cz IV: Rozmaito stylw

Gitara rytmiczna
Styl rockowy przez wikszo czasu wymaga grania czego, co nazywamy gitar rytmiczn.
Gitara rytmiczna dla gitarzysty znaczy tyle, co akompaniament lub partia wspierajca wokal
czy inny grajcy instrument. Zazwyczaj akompaniament polega na uderzaniu akordw
oraz rzadziej na graniu riffw pojedynczymi dwikami lub dwudwikami
(dwoma dwikami granymi naraz patrz rozdzia 8.) w niszym rejestrze (na dwch
lub trzech dolnych strunach). Posuchaj zwrotek Johnny B. Goode Chucka Berryego
czy I Saw Her Standing There Beatlesw, by usysze dobr, klasyczn gitar rytmiczn,
sprawd te riff na niskich strunach w Day Tripper Beatlesw. Moesz take posucha
czegokolwiek Petea Townshenda z The Who, ktry sta si ikon rockowego gitarzysty
rytmicznego i uniemiertelni technik wiatraka czyli uderzania akordw
obszernymi, kolistymi ruchami prawej rki.
Poniej omawiamy dwa elementy gitary rytmicznej: akompaniament w pozycji otwartej
i dwunastotaktow progresj bluesow.

Akompaniament w pozycji otwartej


Styl Chucka Berryego, czyli prosta figura rytmiczna (schemat akompaniamentu) w pozycji
otwartej (z uyciem pustych strun), zawdzicza nazw temu, e usyszysz go w niemal
wszystkich piosenkach Chucka Berryego. Zagrywka w tym stylu pokazana jest na
rysunku 11.1.

Rysunek 11.1.
Klasyczny
rockandrollowy
riff akompaniamentu
w stylu
Chucka
Berryego na
akordach
A, D i E

Rozdzia 11: Rock


Zagrywka z rysunku 11.1 bazuje na jednym akordzie i zawiera przejcie pomidzy
dwiema nutami pitym i szstym stopniem skali (skali durowej, niezalenie od tonacji,
w ktrej grasz). (Znasz ju skal durow czyli to, co syszysz, grajc wszystkie biae
klawisze pianina od C do C znajome do-re-mi-fa-sol-la-si-do). O stopniach nie musisz
wiedzie nic poza tym, e czasem muzycy nazywaj t zagrywk 5-do-6.
By efektownie zagra ten rytm, uyj nastpujcych technik:

Zakotwicz pierwszy palec (na drugim progu) i dodawaj trzeci palec (na czwartym
progu), gdy trzeba.

Nie podno pierwszego palca po dodaniu trzeciego.


Uderzaj wszystkie dwiki w d.
Zwr uwag, e wszystkie trzy akordy A, D i E maj to samo palcowanie, a puste
struny sprawiaj, e zagrywka jest atwa do wykonania.

Dwunastotaktowa progresja bluesowa


Zagrywka 5-do-6 brzmi wietnie, ale eby miaa sens, trzeba j zastosowa w progresji.
Rysunek 11.12 przedstawia popularn progresj akordw zwan 12-taktow progresj
bluesow, ktr znajdziesz w setkach piosenek rockowych, midzy innymi Johnny B.
Goode, Roll Over Beethoven, Tutti Frutti, At The Hop czy Blue Suede Shoes.
Zauwa, e 12-taktowa progresja bluesowa pokazana na rysunku 11.2 jest w tonacji A,
wykorzystuje zagrywk 5-do-6 i ma durowe oznaczenia akordw nad zapisem. Mona
j jednak zagra w kadej tonacji i czsto zamiast akordw durowych wstawia si
dominantowe septymowe (jak w rozdziale 6.).

Gitara prowadzca
Kiedy ju nabierzesz mocnego wyczucia podstawowego rockandrollowego rytmu
(zobacz w poprzedniej sekcji), zapewne zechcesz sprbowa gry prowadzcej, ktra
polega po prostu na graniu pojedynczych nut do akompaniamentu. Moesz albo gra
wyuczone zagrywki, czyli krtkie, autonomiczne frazy, albo improwizowa, wymylajc
melodie na bieco. W tej sekcji poznasz elementy skadowe wspaniaych, klasycznych
rockowych solwek, dowiesz si, jak dodawa techniki artykulacji, i nauczysz si to
wszystko czy. Na koniec zaoferujemy kilka wskazwek dotyczcych tworzenia
wasnych partii solowych.

Co jest w pierwszym oknie? Molowa skala pentatoniczna


Moesz od razu zacz gra partie prowadzce, jeli nauczysz si kilku prostych ukadw
na gitarowym gryfie, zwanych schematami, ktre zapewniaj natychmiastowe rezultaty.
Gitarzyci zapamituj po prostu wzr palcowania w zamknitym obszarze na gryfie
zwanym oknem i uywaj dwikw z tego ukadu (w zmiennej kolejnoci),
powtarzajc je w trakcie caej solwki bd jej fragmentu. W solwce do podstawowej
progresji akordw moesz cay czas gra ten sam schemat, nawet jeli zmieniaj si
akordy. Po nauczeniu si schematw z tego rozdziau Twj arsena gry solowej do
12-taktowego bluesa bdzie niemale kompletny (by dowiedzie si wicej o grze solowej,
zajrzyj do rozdziau 12.).

169

170

Cz IV: Rozmaito stylw

Rysunek 11.2.
Dwunastotaktowa progresja
bluesowa
w tonacji A

Pierwszy schemat, jaki zamierzamy Ci pokaza, skada si z dwikw, ktrych ukad


znany jest pod nazw molowej skali pentatonicznej. Jest to najbardziej uyteczny schemat
w muzyce rockowej (jest take ojcem bluesowych schematw zajrzyj do rozdziau 12.).
Nie musisz si przejmowa teori, skalami czy akordami do zapamitania
pozostaje tylko palcowanie. Te ukady nie zawieraj zych nut, wic wystarczy,
e bdziesz porusza palcami zgodnie z rytmem podkadu, a uzyskasz rockandrollow
solwk rwnie prosto, jak prosto przygotowuje si zupk w proszku. I nie musisz nawet
dodawa wody! (Co mogoby by szczeglnie ryzykowne, jeli grasz na gitarze
elektrycznej).

Rozdzia 11: Rock


Skala pentatoniczna skada si z piciu dwikw. Jej formua przedstawiona
w stopniach skali (w porwnaniu do skali durowej zaczynajcej si od tego samego
dwiku) to: 1, 3, 4, 5, 7. Jeli na przykad nuty z durowej skali C ponumerowa
odpowiednio od 1 do 7 C(1), D(2), E(3), F(4), G(5), A(6), H(7) nuty dla skali
pentatonicznej byyby takie: C(1), Dis(3), F(4), G(5) i B(7). Taka jest w kadym razie
teoria, ale pki co wystarczy, e po prostu zapamitasz wzr i pozwolisz, eby Twoje
palce prowadzio ucho, a nie mzg.
Rysunek 11.3 przedstawia dwuoktawow molow skal pentatoniczn A w pitej pozycji
(zajrzyj do rozdziau 7., by dowiedzie si wicej na temat pozycji). Ten przykad bdzie
Twoim pierwszym schematem, zwanym tutaj schematem I.

Rysunek 11.3.
Schemat I:
dwuoktawowa
molowa skala
pentatoniczna
w pitej
pozycji

Zanim przejdziesz dalej, upewnij si, e rozumiesz powizanie diagramu gryfu i nut.
Zauwa, e diagram gryfu nie pokazuje akordu, lecz skal, ktrej dwiki grane s
pojedynczo od najniszego do najwyszego (tak jak na nutach i tabulaturze poniej
diagramu).
Zwr uwag na to, e na rysunku pod nutami pokazujemy Ci stopnie skali
(niezbyt wane) oraz pod tabulatur palcowanie kadej nuty (bardzo wane).
Wskazujemy take, ktre dwiki s dobre do podcigania. Ucz si palcowania dopty,
dopki nie bdziesz go w stanie zagra przez sen. Ten schemat to absolutna podstawa, jeli
chcesz gra rocka na gitarze. Zapamitaj go. Graj go w kko, w d i w gr. Serio.
(Naprawd. Szczerze!)
Uywamy tonacji A dla wszystkich przykadw w tej sekcji, poniewa akordy podkadowe
(jak pokazano to na rysunku 11.2) s proste do zagrania, a dwiki solwki wypadaj
w okolicy rodka gryfu, gdzie wygodnie si je przyciska. Ale jeli zechcesz zagra parti
prowadzc w innej tonacji, przesu schemat w d lub w gr gryfu o odpowiedni
liczb progw. Aby na przykad gra w tonacji H, przesu schemat dwa progi wyej.

171

172

Cz IV: Rozmaito stylw


To wanie dziki gotowym schematom, ktrych moesz uy w improwizowaniu
solwek, granie klasycznego rocknrolla (lub bluesa) jest takie fajne nie musisz
myle, wystarczy, e go czujesz. Oczywicie nie moesz gra w kko piciu dwikw
w d i w gr skali to bardzo szybko staoby si nudne. Lepiej wyka si kreatywnoci
i twrz zagrywki przy uyciu skali i technik artykulacji, takich jak podciganie, slide czy
hammer-on, a uzyskasz kompletne solo (zajrzyj do rozdziau 10., by dowiedzie si
wicej na temat technik artykulacji). W nastpnej sekcji pokaemy Ci, jak dodawa
te techniki.

Dodawanie artykulacji
Schemat pokazuje Ci, co gra, natomiast artykulacja pokazuje, jak gra. Techniki
artykulacji to hammer-on, pull-off, slide, podciganie i wibrato. Sprawiaj one, e solo brzmi
tak, jak powinno ekspresyjnie i wyjtkowo. W rozdziale 10. szczegowo tumaczymy
kad technik, natomiast tutaj wyjanimy Ci, jak dziki artykulacji uzyska solidnego
rocknrolla.
Rysunek 11.4 zawiera czterotaktow zagrywk wykorzystujc dwiki schematu I
(molowej skali pentatonicznej) w porzdku wstpujcym i zstpujcym, ktre czysz
technikami hammer-on i pull-off. Zauwa, o ile pynniejsze i gadsze jest brzmienie
ni to, co by usysza, gdyby musia kostkowa kady dwik oddzielnie.

Rysunek 11.4.
Techniki
hammer-on
i pull-off
w schemacie I

Podciganie dwikw to chyba najfajniejszy efekt w solwce, ale caa sztuka polega
na tym, eby wiedzie, ktre dwiki podciga i kiedy to robi. W schemacie I gitarzyci
bardzo lubi podciga dwiki z drugiej i trzeciej struny, poniewa ich napicie jest
wygodne i da si je podciga w kierunku sufitu czyli preferowanym przez nich.
Zacznij od podcigania dwikw trzeciego palca na trzeciej strunie i czwartego palca na
drugiej (zajrzyj do rozdziau 9. po dodatkowe informacje o podciganiu dwikw).
Rysunek 11.5 to typowa czterotaktowa fraza bazujca na schemacie I z podciganiem
drugiej i trzeciej struny.
Na rysunku 11.6 wida typow dwutaktow fraz zawierajc podcig dwudwiku ze
schematu I. Dwik, ktry znajduje si na sidmym progu drugiej struny, nie naley
do skali pentatonicznej A, lecz brzmi dobrze i atwo go zagra, poniewa trzeci palec
spoczywa w formie poprzeczki barre na obydwu strunach.
Zrb lekkie wibrato na ostatnim dwiku, by doda mu troch ekspresji.

Rozdzia 11: Rock

Rysunek 11.5.
Podciganie
trzeciej i drugiej
struny w schemacie I

Rysunek 11.6.
Podcig dwudwiku
w schemacie I

Tworzenie solwek na podstawie schematu I


Improwizowane solo to co, co tworzysz sam, wic nikt nie pokae Ci dokadnie, co
masz zagra. Moemy jedynie zademonstrowa Ci narzdzia do gry solowej, aby
mg je wywiczy i wyczu. Ostateczny gos ma jednak tutaj Twoja osobowo.
Na razie zacznij od nabrania wprawy w graniu partii prowadzcej do 12-taktowego
bluesowego schematu akompaniamentu z rysunku 11.2. Ten akompaniament
usyszysz na ciece 54.
Zauwa, e kada z fraz (na rysunkach 11.4, 11.5 i 11.6), ktre pokazalimy Ci
w poprzedniej sekcji, Dodawanie artykulacji, zawiera na przemian takt aktywny
(w skad ktrego wchodzi wiele dwikw) i statyczny (w skad ktrego wchodzi zaledwie
jeden dwik). Ten naprzemienny ukad aktywnoci i spoczynku zapobiega monotonii.
Graj te frazy w kolejnoci, ktr opiszemy w poniszych instrukcjach, a otrzymasz
gotowe 12-taktowe solo (jeli chcesz, moesz powtarza to solo w kko). Aby zagra
tak solwk, postpuj wedug poniszych wskazwek:
1. W pierwszych czterech taktach solwki zagraj dwukrotnie zagrywk
z dwudwikami z rysunku 11.6.
2. W nastpnych czterech taktach solwki zagraj zagrywk z technikami
hammer-on i pull-off z rysunku 11.4.
3. W ostatnich czterech taktach solwki zagraj zagrywk z podciganiem
trzeciej i drugiej struny z rysunku 11.5.

173

174

Cz IV: Rozmaito stylw


Zapisalimy powysze kroki na rysunku 11.7. Sprbuj je wykona, aby poczu, jak si gra
solwki. Twoje mae solo bdzie brzmiao jak seria fraz czyli tak, jak powinno.
Na filmie 33 zobaczysz, jak lewa do pynnie czy poszczeglne frazy.

Rysunek 11.7.
Poskadanie
trzech zagrywek bazujcych na schemacie
I w jedno
12-taktowe
solo

Schematy II i III
Dwa nastpne schematy schemat II i schemat III nie pokazuj dwikw na
wszystkich szeciu strunach (jak schemat I), poniewa gitarzyci zazwyczaj graj
solwki tylko na dwch lub trzech grnych strunach.

Rozdzia 11: Rock


Schemat II skada si z piciu nut, jak pokazano na rysunku 11.8. Zauwa, e dwa dwiki
znajdujce si u gry diagramu (na smym progu) nale take do schematu I, ale tam
przyciskae je najmniejszym lub trzecim palcem. Ten schemat zawiera dwiki
z molowej skali pentatonicznej A w smej pozycji. Tutaj take pokazujemy Ci stopnie
skali i palcowanie kadej nuty oraz dwiki nadajce si do podcigania.

Rysunek 11.8.
Dwiki schematu II

Schemat II jest popularny, poniewa zawiera dwik dobry do podcigw pod


trzecim palcem, ktry przy okazji jest najwyszym dwikiem schematu. W grze
solowej wysoko znaczy dobrze. Moesz zagra najwysz nut w patencie, a nastpnie
sprawi, e bdzie jeszcze wysza, podcigajc j o cay ton. Technika ta daje do
dramatyczny efekt. Wyprbuj j.
Rysunek 11.9 przedstawia typow zagrywk z wykorzystaniem dwikw ze schematu
II z podcigan najwysz nut.

Rysunek 11.9.
Podcignicie
najwyszej nuty schematu II

Schemat II jest o tyle zabawny, e zawiera dwiki spoza molowej skali pentatonicznej
A lecz gitarzyci i tak bardzo czsto go uywaj. Ponisza lista zawiera wszystko,
co powiniene wiedzie na temat schematu III.

175

176

Cz IV: Rozmaito stylw

Schemat III atwo zagra i zapamita jest dokadnie taki jak schemat II,
ale ley na gryfie dwa progi wyej.

Schemat III zawiera dwa dwiki spoza molowej skali pentatonicznej A Fis

(szsty stopie) i H (drugi stopie). I jest to dobra rzecz. Te dwa dwiki s


zapoyczone z bazowej skali durowej (skali durowej, ktra zaczyna si od tego
samego dwiku w tym przypadku A), a gitarzyci lubi czasem dodawa je
do pentatonicznej skali molowej, by j urozmaici i doprawi. Klimat klasycznego
rocknrolla (i bluesa) wynika z przewagi dwikw z molowej skali pentatonicznej
lecz nie oznacza to wykluczenia wszystkich innych dwikw.

W schemacie III dwik dobry do podcigania wypada pod trzecim palcem.


Pierwszy stopie skali, czyli nuta, na ktrej czsto koczysz fraz, wypada pod
pierwszym palcem na drugiej strunie. Powiniene dodawa wibrato do ostatniego
dwiku frazy (zwaszcza kiedy go przytrzymujesz), a ten dwik jest idealny
ze wzgldu na palcowanie i pooenie na strunie.

Rysunek 11.10 przedstawia schemat III (w pozycji dziesitej dla tonacji A). Tu take
pokazujemy stopie skali i palcowanie kadej nuty, a dobr do podcigania nut
otoczylimy keczkiem.

Rysunek 11.10.
Nuty
schematu III

W tym schemacie gitarzyci bardzo czsto skupiaj si na drugiej i trzeciej strunie,


co pokazano na rysunku 11.11, ilustrujcym typow dla tego schematu fraz.
Nie zapomnij o zrobieniu wibrato na ostatnim dwiku!
Jeli chcesz ju teraz zagra utwr w klasycznym rockandrollowym stylu, przeskocz do
piosenki Chucks Duck w sekcji Granie piosenek w stylu rockowym dalej w tym
rozdziale.

Rozdzia 11: Rock

Rysunek 11.11.
Typowa
zagrywka bazujca na
schemacie III

Tworzenie solwek bazujcych na schematach I, II i III


W tej sekcji po prostu skadamy zagrywki z trzech schematw, ktre opisywalimy
w powyszych sekcjach. Nie potrzebujesz adnych nowych informacji. Musisz po
prostu poczy wszystko, co ju wiesz, jeli przyswoie informacje z powyszych sekcji
(jeli jeszcze tego nie zrobie, radzimy Ci zrobi to teraz, zanim zabierzesz si za opisane
tutaj solo). Innymi sowy dopiero gdy zrobisz cegy, moesz je poczy
i wybudowa dom.
Poniej pokazujemy Ci, jak zbudowa gotowe do uytku 12-taktowe solo skadajce si
z dwch szeciotaktowych fraz (bazujce na trzech schematach), ktre omwilimy we
wczeniejszych sekcjach. Postpuj wedug punktw:
1. Zagraj zagrywk z dwudwikami, ktra bazuje na schemacie I
(rysunek 11.6).
2. Zagraj zagrywk z podciganiem trzeciej struny, bazujc na schemacie I
(pierwsza cz rysunku 11.5).
3. Zagraj zagrywk bazujc na schemacie III (rysunek 11.11).
4. Zagraj zagrywk z podciganiem drugiej struny, bazujc na schemacie I
(druga cz rysunku 11.5).
5. Zagraj zagrywk bazujc na schemacie II (rysunek 11.9).
6. Zagraj ponownie zagrywk z dwudwikami, bazujc na schemacie I
(rysunek 11.6).
Rysunek 11.12 przedstawia muzyk wynikajc z powyszych punktw. Posuchaj na
ciece 61 brzmienia tej solwki i obejrzyj jej wykonanie na filmie nr 34.
Jeli bdziesz powtarza t solwk, wyczujesz, jak improwizowa na tych trzech
schematach do 12-taktowej progresji bluesowej. Zabawa zacznie si wtedy, gdy
zaczniesz wymyla wasne solwki. Poniej zamieszczamy kilka wskazwek przydatnych
przy tworzeniu wasnych partii prowadzcych:

Myl w kategoriach krtkich fraz czonych razem. Moesz nawet powtarza

w kko jedn i t sam fraz, nawet kiedy zmieniaj si podkadowe akordy.


Dobrym sposobem na wymylenie frazy jest stworzenie takiej, ktr daoby si
zapiewa. Zapiewaj w mylach krtk fraz, uywajc dwikw ze schematu.

177

178

Cz IV: Rozmaito stylw

Rysunek 11.12.
Sze dwutaktowych zagrywek ze
wszystkich
trzech schematw
w jednej
12-taktowej
solwce

Uyj technik artykulacji szczeglnie podcigni, poniewa brzmi najfajniej.


Dodaj wibrato do dugich dwikw koczcych fraz i czasem rb slide
w d, gdy dwik bdzie ju zanika.

Graj na zmian aktywnie (duo dwikw) i spokojnie (par dwikw


lub tylko jeden; moesz nawet zrobi pauz przez kilka wiernut).

Zmieniaj schematy, by urozmaici solwk.

Rozdzia 11: Rock


Nie zniechcaj si i nie przejmuj tym, e popeniasz bdy. Naszym zdaniem tak
naprawd nie jeste w stanie si pomyli, poniewa wszystkie dwiki schematw
brzmi dobrze do wszystkich akordw w progresji podkadu. Jedyny bd, ktry
moesz popeni, to unikanie gry solowej ze strachu, e zabrzmisz kiepsko. Gra solowa
wymaga wicze, ale stopniowo rozwija pewno siebie. Jeli jeste zbyt niemiay, aby
gra solwki w obecnoci innych, zacznij improwizowa do nagra audio w miejscu,
gdzie nikt Ci nie usyszy. Wkrtce nikt Ci nie powstrzyma.
Kiedy ju bdziesz bardziej pewny swojej gry, suchaj nagra i wychwytuj nowe pomysy.
Moe si okaza, e w trakcie suchania potrafisz dokadnie rozgry parti gitary,
poniewa wikszo gitarzystw uywa tych samych schematw, podcigni, wibrato
i tym podobnych sztuczek co Ty. Dla podapania pomysw warto sucha takich
muzykw, jak Chuck Berry, Jimi Hendrix, Eric Clapton i Eddie Van Halen.

Nowoczesny rock
W partiach rytmicznych klasycznej rockandrollowej gitary stosuje si proste akordy
durowe, molowe i septymowe, lecz w nowoczesnym rocku stosuje si take inne
akordy. Akordy zawieszone, akordy z dodanym dwikiem, akordy amane i niezwyke akordy
bdce wynikiem przestrajania gitary wszystkie one s czci leksykonu rocka
progresywnego. Takie akordy pozwalaj pokaza zupenie nowy koloryt i charakter gitary
rytmicznej, niemoliwy do uzyskania przy strojeniu standardowym. Takie brzmienie
jest szczeglnie wanym skadnikiem alternatywnego ruchu lat dziewidziesitych.
W poniszych sekcjach opiszemy akordy rocka progresywnego.

Akordy zawieszone (sus)


i z dodanym dwikiem (add)
Akordy czsto tworzy si przez wykorzystanie co drugiej nuty ze skali durowej. Jeli
na przykad budujesz akord, biorc co drug nut ze skali C dur (C-D-E-F-G-A-H),
uzyskasz C-E-G (akord C dur). Skadniki akordu (poszczeglne dwiki tworzce akord)
s oznaczone odpowiednio do ich miejsca w skali: C to 1 (podstawa akordu), E to 3
(lub tercja akordu), a G to 5 (czyli kwinta akordu).
W akordach zawieszonych (sus) tercja w akordzie zamieniona jest na kwart, jak
w przypadku sus4 (ktre wymawiasz sus cztery), lub czasami na sekund, jak w sus2.
Wynikiem zabiegu jest akord niekompletny lub nierozwizany, lecz posiadajcy
ciekawe brzmienie, ktre nie jest ani durowe, ani molowe.
Akord z dodanym dwikiem (add) to po prostu podstawowy akord (na przykad
durowy), do ktrego dodano dodatkowy dwik. Jeli wemiesz akord C i dodasz do
niego na przykad dwik D, otrzymasz akord Cadd2 (ktry wymawiasz ce-ad-dwa
lub ce z dodan sekund) zawierajcy dwiki C-D-E-G. Ten akord rni si od
Csus2, w ktrym nie ma E (zamiast niego jest dwik D).
W poniszych sekcjach opiszemy otwarte akordy zawieszone i z dodanym dwikiem.

179

180

Cz IV: Rozmaito stylw


Otwarte akordy zawieszone
Cho akordy zawieszone moesz gra jako ruchome akordy barowe (zobacz w rozdziale 9.),
te w pozycji otwartej najatwiej zagra i s najczciej uywane przez gitarzystw. Rysunek
11.13 przedstawia palcowanie progresji wykorzystujcej akordy Dsus4, Dsus2, Asus4
i Asus2.

Rysunek 11.13.
Progresja
akordw
Asus4, Asus2,
Dsus2 i Dsus4
wraz z palcowaniem

Otwarte akordy z dodanym dwikiem


Moesz gra akordy z dodanym dwikiem jako ruchome akordy barowe, lecz te
w pozycji otwartej s najpopularniejsze i najatwiejsze do zagrania. Na rysunku 11.14
pokazano palcowanie oraz progresj akordw Cadd9 (w ktrym do trzech podstawowych
dwikw tworzcych akord C dur dodano dwik D, czyli dziewity stopie skali C)
i czteropalcowej wersji G. Czteropalcowy G nie jest akordem z dodanym
dwikiem, ale przed lub po akordzie Cadd9 niemal zawsze bdziesz uywa tego
palcowania G.

Rysunek 11.14.
Progresja
akordw
Cadd9 i G wraz
z palcowaniem

Akordy amane
Akordy amane to barwne i interesujce akordy, ktre nadaj charakter i klimat
wspczesnej muzyce rockowej. Akord amany zawiera w nazwie znak ukonika (/),
jak w przypadku a/C (ktry wymawia si a mol na ce). Po lewej od ukonika znajduje
si akord sam w sobie. Po prawej zapisany jest dwik basowy dla tego akordu. Czsto
najniszy dwik akordu dwik basowy jest jego podstaw (dwikiem, od ktrego

Rozdzia 11: Rock


nazwano akord). Jeli wic widzisz akord Am (a), zakadasz, e dwikiem basowym
bdzie A. Lecz pryma nie zawsze jest najniszym dwikiem akordu. Kady dwik
moe suy za basowy dwik akordu inny ni podstawa (na przykad tercja albo
kwinta) lub nawet dwik, ktry w ogle nie wchodzi w skad akordu. Jeli masz taki
dwik basowy, oznaczasz go poprzez umieszczenie go po prawej stronie ukonika. A wic
a/C oznacza, e grasz akord a-moll, lecz z dwikiem C jako najniszym.
Gitarzyci czsto uywaj amanych akordw w progresjach, w ktrych linia basu
ukada si w skal wstpujc lub zstpujc. Ten rodzaj ukadu basu sprawia,
e progresja ma ciekawszy charakter i jest spjniejsza. Tego typu progresj moesz
usysze w piosence Whiter Shade of Pale zespou Procol Harum. Rysunek 11.15
take przedstawia progresj uywajc w taki sposb amanych akordw. Aby
uwypukli lini basu, graj sam dwik basowy na raz w kadym takcie, a reszt
akordu uderzaj na dwa i na trzy (co wanie oznacza bass strum strum).

Rysunek 11.15.
Progresja
akordw amanych, gdzie
kolejne dwiki
basowe tworz skal zstpujc

Akordy na rysunku 11.15 zawieraj na diagramach znaczki X, wskazujce, ktrych strun


nie gra. Aby nie zagra jakiej struny, nie uderzaj jej praw doni lub wytum j, delikatnie
dotykajc palcem przyciskajcym nisz strun.

Strojenie alternatywne
Nowoczesna rockowa muzyka gitarowa pnych lat osiemdziesitych
i dziewidziesitych czsto korzysta z alternatywnego strojenia czyli innego ni
standardowe EADGHE (patrz rozdzia 2.). Alternatywne strojenie pozwala osign
nowe, stymulujce brzmienia, ktre byyby niemoliwe do uzyskania przy standardowym
stroju. Czasem uatwia take zagranie zagrywek i akordw trudnych do palcowania
w standardowym stroju. Lecz zapamitaj po przestrojeniu gitary wszystkie znajome
palcowania moesz wyrzuci przez okno. Dlatego uczenie si nowych zagrywek
i akordw na podstawie tabulatury jest tak przydatne. Alternatywnego strojenia uywali
tak rni artyci i artystki, jak Joni Mitchell, The Rolling Stones i Soundgarden.
W poniszych sekcjach opiszemy dwa popularne alternatywne strojenia: niskie D
(drop-D) i otwarte D.

181

182

Cz IV: Rozmaito stylw


Niskie D (DADGHE)
Strojenie typu niskie D (nazwane tak, poniewa obniasz dwik niskiej struny E
do dwiku D) jest strojeniem alternatywnym najbliszym standardowemu
przestrajasz wycznie szst strun. Jeli chcesz nastroi gitar w ten sposb,
przestrj (obni) szst strun tak, eby brzmiaa oktaw niej ni struna czwarta.
Ten strj pozwala Ci na granie akordw D i d z niskim D na szstej strunie jako
podstaw, co daje pene i bogate brzmienie.
Na rysunku 11.16 pokazano typowy pasa w stroju niskie D. Ma on bluesowe
brzmienie. Bardzo delikatnie podcignij dwik z trzeciego progu szstej struny
(o wier tonu, czyli poow ptonu). Dla czytajcych nuty: zwr uwag, e w nutach
wiertonowe podcignicie jest oznaczone maym ukiem po podciganej nucie.

Rysunek 11.16.
Typowa fraza
w stroju
niskie D

Zalet stroju niskie D jest to, e moesz chwyta niskie power chordy na dwch
dolnych strunach za pomoc dwustrunowej poprzeczki barre, co znacznie uatwia granie
riffw z power chordami (rysunek 11.17).

Rysunek 11.17.
Riff na dolnych
power chordach w stroju
niskie D

Otwarte D (DADFisAD)
W stroju otwartym puste struny tworz akord durowy. W otwartym D tworz (co za
niespodzianka) akord D (i s to kolejno dwiki D, A, D, Fis, A, D. W tym stroju
wikszo granych przez Ciebie akordw bdzie niczym wicej jak pustymi strunami
albo poprzeczk barre na wszystkich szeciu strunach. Moesz na przykad zagra
akord G, kadc po prostu palec wskazujcy przez wszystkie struny na pitym progu.

Rozdzia 11: Rock


Joni Mitchell robia czsty uytek z takiego strojenia, na przykad w piosence
Big Yellow Taxi.
Aby tak nastroi gitar, postpuj wedug punktw:
1. Obni szst strun, aby zabrzmiaa oktaw niej od pustej czwartej
struny.
2. Obni trzeci strun, aby miaa taki sam dwik jak na czwartym
progu czwartej struny.
3. Obni drug strun, aby miaa taki sam dwik jak na trzecim progu
trzeciej struny (i oktaw wyszy od pustej pitej struny).
4. Obni pierwsz strun, aby miaa taki sam dwik jak na pitym
progu drugiej struny (i oktaw wyszy ni pusta czwarta struna).
Jeli podcigniesz wszystkie sze strun o cay ton (dwa progi) z otwartego stroju D,
uzyskasz strj otwarte E (EHEGisHE), ktry moesz generalnie uwaa za taki sam jak
otwarte D, poniewa relacje pomidzy strunami pozostaj takie same, nawet jeli
waciwe dwiki s inne. Przykadowa piosenka ze strojem otwarte E to Little Martha
Allman Brothers.
Na rysunku 11.18 moesz zobaczy typow fraz wykorzystujc strj otwarte D, ktra
brzmi jak co, co Joni Mitchell mogaby zagra na ktrym ze swoich wczeniejszych
albumw.
Innym czstym strojeniem alternatywnym, na ktre moesz natrafi, jest otwarte G
(DGDGHD, od najniszej do najwyszej struny), czsto uywane przez Keitha Richardsa
z The Rolling Stones. Usyszysz je w takich piosenkach jak Brown Sugar i Start Me Up
(zajrzyj do rozdziau 13., by zobaczy przykad wykorzystujcy strj otwarte G).

Rysunek 11.18.
Typowa fraza
w stroju
otwarte D

Gitara solowa w country rocku


i rocku z Poudnia
Od czasw The Eagles, The Grateful Dead i The Allman Brothers Band country rock
doczy do gwnego nurtu, dzielc jego popularno i prezencj. Brzmienie tych
stylw ley gdzie pomidzy typow muzyk country i bluesem, aczkolwiek obydwa s
zbyt rockowe jak na czyste country i niewystarczajco ostre, aby zalicza si do rocka

183

184

Cz IV: Rozmaito stylw


opartego na bluesie. Nieco prostsze, bardziej durowe brzmienie tych stylw mona
przypisa najczciej stosowanym przez gitarzystw akordom oraz w wikszym
stopniu skalom uywanym w grze solowej. Aby poczu to brzmienie, posuchaj
muzyki The Byrds, The Allman Brothers Band, The Marshall Tucker Band, Pure Prairie
League, Lynyrd Skynyrd, The Grateful Dead i The Eagles.
W poniszych sekcjach opiszemy inne podejcie do grania solwek, ktre bazuje
na pentatonicznej skali durowej. Ta skala jest inna ni bluesowa pentatonika molowa
stosowana w klasycznym rocknrollu i bluesie. Moesz z niej korzysta zarwno
w zagrywkach w stylu country i poudniowym, jak i po to, by urozmaici solwki
bluesowe.

Durowa skala pentatoniczna


Moesz zdefiniowa dwiki molowej skali pentatonicznej dla kadej tonacji jako
nastpujce stopnie bazowej skali durowej: 1, 3, 4, 5 i 7. Ty wiczysz t skal w formie
zapamitanego schematu okienkowego, co jest w porzdku. Z kolei durowa skala
pentatoniczna skada si z nastpujcych stopni bazowej skali durowej: 1, 2, 3, 5 i 6. Jest to
picionutowa skala bez nastpstw chromatycznych (czyli bez nut oddalonych o pton),
wic brzmi dokadnie jak skala durowa, z ktrej wyrzucono dwa dwiki.
Durowa skala pentatoniczna jest take bardzo przydatna, poniewa tworzy muzyk
praktycznie sama i nie da si zagra adnych zych dwikw (zajrzyj do wczeniejszej
sekcji Co jest w pierwszym oknie? Molowa skala pentatoniczna, by dowiedzie si
wicej o stopniach skali i pentatonicznej skali molowej).
Gdy masz opanowan molow skal pentatoniczn, durowa skala pentatoniczna to
pestka. Po prostu przesu molow skal pentatoniczn w d o trzy progi i voil masz
pentatoniczn skal durow. Po prostu zagraj ten sam ukad, a caa teoria, nuty i inne
nonsensy same zadbaj o siebie.
Powiedzmy na przykad, e wiesz, i grasz molow skal pentatoniczn A na pitym progu
w stosunku do progresji akordw w tonacji A. Przenie wic schemat w d na drug
pozycj (w ktrej palec wskazujcy lewej doni gra dwiki z drugiego progu), a uzyskasz
pentatoniczn skal durow A, nadajc si do progresji w stylu country rocka i rocka
z Poudnia (zajrzyj do rozdziau 7., by dowiedzie si wicej o pozycjach).
Rysunek 11.19 przedstawia pentatoniczn skal durow A w pozycjach drugiej
(schemat I) i pitej (schemat II) wraz ze stopniami skali i palcowaniem kadego dwiku
oraz ze wskazaniem (za pomoc keczka) dwikw dobrych do podcigania.
Zauwa, e jedyn prawdziw rnic w stosunku do pentatonicznej skali molowej
jest prg, od ktrego zaczynasz.

Zagrywki bazujce na durowej skali pentatonicznej


Dobra wiadomo brzmi tak: wszystko, co byo fajne w molowej skali pentatonicznej,
odnosi si te do wersji durowej dwiki do podcigania le w dobrych
miejscach, palca wskazujcego uywasz jako solidnej podstawy na kadej strunie
schematu I i wyjtkowo dobrze stosuje si tu techniki zwikszajce moliwoci
ekspresji, takie jak hammer-on, pull-off czy slide.

Rozdzia 11: Rock

Rysunek 11.19.
Durowa skala
pentatoniczna
w pozycjach
drugiej (schemat I) i pitej
(schemat II)

Z wiadomoci jest to, e mimo i cigle znajdujesz si w tonacji A, palcowanie jest


zmienione, wic nie moesz koczy solwki tymi samymi palcami co zwykle. Lecz nie
uwaamy, aby by to szczeglnie duy problem. Wystarczy, e si przestawisz (i bdziesz
uywa ucha), a byskawicznie znajdziesz dwiki zastpcze.
Dwiki dobre do zakoczenia solwki w durowej skali pentatonicznej A to drugi
prg trzeciej struny (schemat I) i pity prg pierwszej struny (schematy I i II).
Rysunek 11.20 przedstawia czterotaktow zagrywk, ktra wprowadzi Ci
na poudniowe drogi. Zauwa, e w zagrywce wystpuj podcignicia w obydwu
pozycjach (schematy I i II) oraz slide ze schematu II do schematu I, sprowadzajcy Ci
do domu. Sprawd na filmie nr 36, jak wykona te podcignicia i zmiany pozycji.
Jeli chcesz ju teraz zagra utwr w stylu poudniowego rocka, sprawd Southern
Hospitality w poniszej sekcji.

Granie piosenek w stylu rockowym


Przywdziej swoj koncertow kurtk i wskakuj do limuzyny, poniewa w tej sekcji
zaraz bdziesz dawa czadu. Piosenki z tego dziau nawizuj do dwch stylw
miarowego klasycznego rocknrolla z pnych lat pidziesitych i luniejszego
brzdkania w stylu country rocka z Poudnia z lat siedemdziesitych.
Oto kilka konkretnych i przydatnych informacji o tych piosenkach:

Chucks Duck: aby zagra Chucks Duck, musisz wiedzie, jak gra

zagrywki z uyciem pentatonicznej skali molowej (zobacz wczeniejsz sekcj


Co jest w pierwszym oknie? Molowa skala pentatoniczna), jak gra dwudwiki
i je podciga (zajrzyj do rozdziaw 8. i 10.) oraz jak skaka na jednej nodze
wzdu sceny zgitym w p, tak aby pniej nie bya potrzebna artroskopia.

185

186

Cz IV: Rozmaito stylw

Rysunek 11.20.
Charakterystyczna
dla country
rocka i rocka
z Poudnia zagrywka
w tonacji A

Dwudwiki, pentatoniczna skala molowa i powtarzane semki to charakterystyczne


elementy klasycznego rocknrolla. Zwr uwag na szybkie, gwatowne
podcignicia trzeciej struny w taktach od 6 do 9.

Southern Hospitality: aby zagra Southern Hospitality, musisz

wiedzie, jak gra pentatoniczn skal durow (zobacz wczeniejsz sekcj


Durowa skala pentatoniczna), jak gra akordy zawieszone, amane i z dodanym
dwikiem (zobacz sekcj Nowoczesny rock wczeniej w tym rozdziale) oraz
jak wyhodowa nieprzecitnie dug brod.
Durow skal pentatoniczn, ktrej uywasz do wykreowania prawdziwego
brzmienia country rocka i rocka z Poudnia USA w stylu The Eagles, Poco i Pure
Prairie League, otrzymujesz przez przesunicie molowej skali pentatonicznej
o trzy progi w d. Po ograniu partii solowej sprbuj partii gitary rytmicznej, ktra
zawiera akordy zawieszone (sus), amane i z dodanym dwikiem (add). Zapisalimy
dla Ciebie palcowania akordw dla lewej doni, ale schematu bicia prawej rki
posuchaj na ciece 68.

Rozdzia 11: Rock


cieka 67

Chucks Duck

187

188

Cz IV: Rozmaito stylw

Rozdzia 11: Rock


cieka 68

Southern Hospitality

189

190

Cz IV: Rozmaito stylw

Rozdzia 12

Niebieski odcie smutku,


czyli podstawy bluesa
W tym rozdziale:
Granie elektrycznego bluesa.
Granie akustycznego bluesa.
Granie piosenek o zamanym sercu oraz smutku i wygldanie przy tym dobrze.

lues to jedna z najbardziej popularnych form muzyki gitarowej zarwno od


strony suchaczy, jak i wykonujcych. A waciwie dlaczego nie? Kt mgby si
oprze atwym rytmom, ekspresyjnym melodiom i uduchowionym tekstom bluesa?
Nie kada forma muzyczna moe tak rozgrza serce jak wokalista lamentujcy nad
swoj tragedi w celi mierci, na ktr zosta niewinnie skazany za morderstwo,
ktrego nie popeni, w czasie kiedy jego ukochana ucieka z jego najlepszym
przyjacielem. Ach, sodka aoci.
Ale zanim zaczniemy by zbyt sentymentalni, chcielibymy Ci powiedzie, dlaczego
granie bluesa wydaje si stworzone dla gitary. Jednym z powodw jest to, e styl ten
jest wzgldnie prosty do zagrania (szczeglnie gdy porwnasz go do jazzu czy muzyki
klasycznej) schematy akompaniamentu bluesowego s przystpne i wygodne dla rk,
a bluesowe melodie szczeglnie dobrze le na gitarowym gryfie ze wzgldu na skale
uywane w stylu. Dodatkowo blues nie jest wymagajcy technicznie, a najlepiej gra si
go na ucho, kierujc si przy tym sercem.
Granie wielkiego bluesa podanie muzycznym tropem takich legend, jak B.B. King
czy Stevie Ray Vaughan moe by trudne, ale zagranie z miejsca cakiem porzdnego
bluesa jest stosunkowo atwe, gdy poznasz form, kilka skal i par prostych
bluesowych zagra.
W tym rozdziale opiszemy elektryczny i akustyczny blues. Po drodze zapoznamy Ci
midzy innymi z kilkoma kolejnymi schematami (wprowadzonymi po raz pierwszy
w rozdziale 11.), skal bluesow, nazewnictwem opartym o rzymskie cyfry oraz nawrotami.

Blues elektryczny
Blues elektryczny to rodzaj bluesa wykonywany przez wszystkich gigantw gatunku,
takich jak Buddy Guy, B.B. King, Albert King, Albert Collins, Johnny Winter
i Duane Allman. W elektrycznym bluesie gr na gitarze mona zgrabnie podzieli
na dwie kategorie: rytmiczn i prowadzc.

192

Cz IV: Rozmaito stylw

Rytmiczna gitara bluesowa


Gra rytmiczna to wszystko, co robisz, gdy nie grasz partii prowadzcej na
przykad akompaniowanie wokalicie lub innemu instrumentowi akordami, figurami
podkadowymi czy powtarzanymi riffami na niskich dwikach. Gitara rytmiczna wymaga
oglnie mniejszej wprawy technicznej ni gitara prowadzca i opiera si bardziej na
wyczuciu gitarzysty ni na jego technice. Aby granie akordw osadzi w jakim kontekcie,
musisz zacz od najbardziej popularnej progresji tego stylu, czyli 12-taktowego bluesa.
Musisz te zaapa rytm znany jako triolowy (zwany take swingowym lub mieszanym).

Podstawowa struktura 12-taktowego bluesa


Bluesowa i rockowa gitara s podobne, gdy struktura piosenek tych stylw w duym
stopniu bazuje na 12-taktowym bluesie (patrz rozdzia 11.). Na przykad w tonacji A
12-taktowa progresja bluesowa skada si z czterech taktw akordu A, dwch taktw
akordu D, dwch taktw akordu A, jednego taktu E, jednego D i dwch taktw akordu A.
Na piciolinii 12-taktowa bluesowa progresja wyglda jak przykad pokazany na
rysunku 12.1.

Rysunek 12.1.
Dwunastotaktowa bluesowa progresja
akordw
w tonacji A

Akordy w kadej popularnej progresji, wczajc w to progresj bluesow z rysunku 12.1,


czsto oznacza si cyframi rzymskimi. Opisuj one struktur akordw, a nie konkretn
tonacj. Rzymsk cyfr I oznacza si zawsze akord bdcy nazw tonacji, w ktrej grasz.
Potem liczysz wedug alfabetu, litera po literze, przypisujc nastpne cyfry
odpowiednim akordom.
Na przykad w tonacji A (jak na rysunku 12.1) akord A bdzie oznaczony jako I
(rzymska cyfra jeden), D jako IV (cztery), a E jako V (pi) (moesz liczy litery
na palcach, poczwszy od A, aby potwierdzi, e A to I, D to IV, a E to V). Z kolei
w tonacji G akord G to I, C to IV, a D to V. Gdy korzystasz z tego systemu i zdecydujesz
si na zmian tonacji, moesz powiedzie po prostu: Graj akord IV (czwarty) w pitym
takcie. Jeli wiesz, jakie akordy w tej tonacji to I, IV i V, natychmiast jeste gotowy
do grania. Sprawd w tabeli 12.1 akordy I, IV i V w popularnych tonacjach.
Jeli grasz akompaniament bluesowy przy uyciu akordw barowych (sprawd
w rozdziale 9.), moesz rozpozna numer akordu po jego pozycji na gryfie. Powiedzmy
na przykad, e grasz bluesow progresj w tonacji A. Jeli chwycisz akord barowy
bazujcy na E na pitym progu (A), uzyskasz akord I w tonacji A. Gdy na tym samym
progu chwycisz akord barowy bazujcy na A, zagrasz akord IV, czyli D. Przesunicie

Rozdzia 12: Niebieski odcie smutku, czyli podstawy bluesa


Tabela 12.1. Akordy I, IV i V w popularnych tonacjach
Tonacja

IV

tego samego chwytu barowego bazujcego na A o dwa progi wyej do sidmego


progu sprawia, e uzyskasz akord V, czyli E. Widzisz, jak proste moe by granie
bluesa! Zastosuj ten sam ukad akordw w jakiejkolwiek pozycji na gryfie najpierw
na dowolnym progu akord barowy bazujcy na E, nastpnie na tym samym progu akord
barowy bazujcy na A i ten sam akord barowy dwa progi wyej a uzyskasz progresj
I-IV-V w tonacji okrelanej przez pocztkowy prg.
Poniej przedstawione s dwie wane odmiany 12-taktowej progresji bluesowej:

Szybka IV: pozostajc nadal w tonacji A, zastp akord D (IV) akordem A (I)

w drugim takcie. Zazwyczaj musisz zaczeka do pitego taktu, aby zagra IV akord,
wic przemieszczenie go do taktu 2 sprawia wraenie przyspieszenia, std nazwa.

Nawrt: nawrt to V akord grany w ostatnim (dwunastym) takcie zamiast I

akordu. Zmiana ta pomaga przecign muzyk z powrotem do I akordu


w pierwszym takcie, nawracajc progresj do pierwszego taktu. Gitarzyci
bluesowi graj w nawrocie pod koniec progresji wiele prowadzcych zagrywek.
(Wicej o takich zagrywkach znajdziesz nieco dalej w sekcji Nawroty).

Aby osign jeszcze bardziej bluesowe brzmienie, sprbuj zamieni podstawowe


akordy I-IV-V na akordy septymowe lub nonowe (na przykad A7, D9 lub E9 wicej
o akordach nonowych w nastpnej sekcji).

Rytm triolowy
Blues jest silnie oparty na rytmice okrelanej nazw rytmu triolowego (czasem
nazywanego mieszanym lub swingowym). W rytmie triolowym kad wiartk dzielisz na
trzy czci (a nie na dwie, jak zazwyczaj). Usyszysz go na ciece 69 (czyli nagraniu
do rysunku 12.2), ale podamy Ci dobry sposb na zrozumienie rnicy pomidzy
rytmem triolowym a prostym. Wymawiaj gono kad z podanych niej fraz, pstrykajc
palcami na kad sylab zapisan duymi literami (pstrykaj palcami to wane!).
1. BY-y SO-bie WIN-ki TRZY.
Oto rytm prosty kade pstryknicie palcami to jedna wiartka, a kad
wiartk dzielisz na dwie czci.
2. PO-d-aj -t cie-K.
To rytm triolowy kade pstryknicie palcami to wiartka, ktra jest podzielona
na trzy czci. Poniewa wiele utworw bluesowych ma taki rytm, musisz umie
zagra w nim 12-taktowy akompaniament bluesowy.

193

194

Cz IV: Rozmaito stylw


Na rysunku 12.2 pokazany jest akompaniament tutaj w odmianie z szybk IV
(takt 2) i nawrotem (takt 12) skadajcy si wycznie z akordw uderzanych w rytmie
triolowym. Ostatni takt bluesowej piosenki zawiera zazwyczaj progresj, w ktrej
przechodzisz na ostatni akord z pozycji o dwa progi wyszej lub niszej (zobacz takt 13).
Palcowanie akordw nonowych (9) wystpujcych w piosence znajdziesz na pokazanych
na rysunku diagramach akordw.
Jeli wiesz ju, jak zagra akompaniament rockowy w stylu boogie-woogie (czyli w stylu
Chucka Berryego patrz rozdzia 11.), nie powiniene mie adnego problemu
z zagraniem ukadu przedstawionego na rysunku 12.3, ktry jest w zasadzie taki sam
(chocia w odmianie z szybk IV), tyle e grasz go w rytmie mieszanym (triolowym).
Tu take na ostatni akord wchodzisz z wyszego progu. Zagraj razem z filmem nr 37,
jeli pomoe Ci to nie wypa z rytmu.

Rysunek 12.2.
Dwunastotaktowy akompaniament bluesowy
z biciem
w rytmie triolowym

Rozdzia 12: Niebieski odcie smutku, czyli podstawy bluesa

Rysunek 12.3.
Dwunastotaktowy akompaniament bluesowy z riffem
boogie w rytmie triolowym

Uwaga: rwnanie (dwie semki = triola), ktre pojawia si w nutach na rysunku 12.2
obok sw rytm triolowy, pokazuje, e powiniene zamienia kade dwie semki
na wiernut zoon z dwch semek triolowych i semk triolow (czyli gra rytm
triolowy). W takim przypadku pierwsz nut (wiernut zoon z dwch semek
triolowych) grasz odrobin duej ni drug (jedn semk triolow).

195

196

Cz IV: Rozmaito stylw

Struktura i teksty bluesa


W muzyce bluesowej jednym z dobrych sposobw na utrzymanie prostej struktury piosenki jest
mylenie o 12-taktowej progresji jak o trzech czterotaktowych frazach. Moesz tak robi, poniewa
teksty wikszoci typowych bluesowych piosenek maj schemat AAB (co znaczy, e dwie pierwsze czci tekstu w piosence s takie same, a trzecia jest inna), w ktrym kada z trzech czci zawiera
si w czterech taktach. Typowa piosenka bluesowa
moe przybra form jak ta poniej:

Fraza trzecia: I nie mog przesta myle, e straciem dziewcz me. Ta fraza jest inna od dwch
pozostaych, a piewasz j do ostatnich czterech
taktw progresji (V, IV, I, I lub V, IV, I, V, jeli zamierzasz powtrzy progresj).

Zazwyczaj kad fraz tekstu piewa si w pierwszych dwch taktach czterotaktowej frazy akompaniamentu, co umoliwia instrumentalicie (moe nawet Tobie) zagranie fajnych bluesowych zagrywek
w trzecim i czwartym takcie frazy akompaniamentu,
Fraza pierwsza: Obudziem si rano i czuem si a to z kolei nadaje piosence struktur typu: pytanie
paskudnie. T fraz piewasz do pierwszych czte- odpowied. Nawet gdy w danej piosence nie ma worech taktw progresji (I, I, I, I lub w odmianie szybkiej kalu, instrumentalici mog w kadej czterotaktowej
IV: I, IV, I, I).
frazie gra melodi podzielon zgodnie ze struktur
dwutaktowego pytania i dwutaktowej odpowiedzi.
Fraza druga: Obudziem si rano i czuem si paskudnie. W tej frazie powtarzasz ten sam tekst,
ktry piewae we frazie pierwszej, ale piewasz go do
nastpnych czterech taktw progresji (IV, IV, I, I).

Bluesowa gitara prowadzca


Partia prowadzca w bluesie to linia melodyczna skadajca si z pojedynczych
dwikw, zawierajca zarwno skomponowane wczeniej, jak i improwizowane
frazy. Dobra solwka ma obydwa te elementy zespolone w jedn spjn, natchnion
cao. W poniszych sekcjach zdradzamy narzdzia i techniki, dziki ktrym stworzysz
wasne bluesowe zagrywki i solwki.

Zacznijmy od schematw
Gitarzyci bluesowi improwizuj zazwyczaj w oparciu o schematy okienkowe tak
samo jak gitarzyci rockowi. Schemat okienkowy to schemat palcowania zwykle oparty
na pentatonicznej skali molowej ktry mieci si w swego rodzaju okienku
(zajrzyj do rozdziau 11., by dowiedzie si wicej o pentatonicznej skali molowej
i schematach okienkowych). Grajc dwiki z takiego okienka, uzyskasz solwki,
ktre automatycznie dobrze brzmi z 12-taktowym akompaniamentem bluesowym.
By moe wiesz ju, jak na podstawie schematw gra prowadzc gitar rockandrollow,
ktra bazuje na tych samych skalach i akordach co blues (a my opisalimy je
w rozdziale 11.). W takim przypadku nie powiniene mie najmniejszego problemu
ze zrozumieniem przykadu z rysunku 12.4, przedstawiajcego trzy wprowadzone
w rozdziale 11. schematy w tonacji A, ktrych moesz uywa w grze solowej. Kkiem
otoczylimy dwiki dobre do podcigania (aby dowiedzie si wicej o podciganiu,
zajrzyj do rozdziau 10.).

Rozdzia 12: Niebieski odcie smutku, czyli podstawy bluesa

Rysunek 12.4.
Diagramy
schematw I,
II i III

Rysunek 12.5 przedstawia dwa nowe schematy, ktre take nadaj si do bluesowych
solwek.

Ten nazwany przez nas schematem IV (poniewa w przypadku schematw

nie ma czego takiego jak standardowe nazewnictwo lub numeracja) jest podobny
do schematu III, z tym e przesunlimy go o trzy progi w gr do trzynastej
pozycji (dla tonacji A) i wyeliminowalimy dwa dwiki z pierwszej struny (zajrzyj
do rozdziau 7., by dowiedzie si wicej o graniu w pozycji). Tu take
otoczylimy kkiem dwiki dobre do podcigania. Przyciskaj dwiki tego
schematu drugim palcem na trzeciej strunie, a pierwszym i trzecim na drugiej
strunie.

Schemat V jest czasem postrzegany jako rozwinicie w d schematu I, gdy na


dolnych dwch strunach zawiera dwiki tego schematu z pitego progu, a Ty
w trakcie gry bdziesz czsto przechodzi midzy tymi schematami. Na obu
strunach przyciskaj dwiki pierwszym i trzecim palcem.

Rysunek 12.5.
Diagramy
schematw
IV i V

Jak zapewne zauwaye, schemat I obejmuje wszystkie sze strun, pozostae schematy
jedynie dwie lub trzy. Tak naprawd diagramy od II do V przedstawiaj niepene
schematy. Istniej pene wersje tych schematw (pokrywajce wszystkie sze strun),
lecz wymagaj palcowania, ktre mgby uzna za ze lub niewygodne. Na przykad
zmuszaj do grania wanych dwikw drugim i czwartym palcem zamiast
silniejszymi pierwszym i trzecim lub przyciskania dwikw dobrych do podcigania
nieodpowiednim do tej czynnoci palcem. Z tych powodw wikszo gitarzystw
korzysta z takich niepenych schematw jak na naszych rysunkach.
Jeli wiesz, jak gra typowe zagrywki przy uyciu schematw I, II i III, zagrywka
z rysunku 12.6 z uyciem schematu IV nie powinna sprawi Ci problemu. Graj
w rytmie mieszanym (triolowym) i zastosuj wibrato na ostatnim dwiku, by uzyska
prawdziwie bluesowy efekt (zajrzyj do rozdziau 10., by dowiedzie si wicej
o wibrato). Zauwa, e nuty do podcignicia przyciskasz trzecim palcem ktry
najbardziej si do tego nadaje.
Rysunek 12.7 przedstawia typow zagrywk z uyciem schematu V. Popularn
bluesow technik jest wykonywanie slideu na pitej strunie (trzecim palcem)
w przejciach midzy schematami V i I. Zauwa, e dwiki wygodnie ukadaj si pod
pierwszym i trzecim palcem, nawet jeli przemieszczasz si pomidzy schematami.

197

198

Cz IV: Rozmaito stylw

Rysunek 12.6.
Zagrywka
bazujca
na IV w rytmie
triolowym

Rysunek 12.7.
Zagrywka bazujca na
schemacie V
ze slideem
w gr na
schemacie I

Dodawanie gbi dodatkowymi dwikami


Pentatoniczna skala molowa skada si z dobrych bluesowych dwikw, ale
dooenie dwch dodatkowych jeszcze bardziej wzbogaca palet dwikw do wyboru.
Zmniejszona kwinta i tercja wielka pozwalaj uzyska bardziej zdefiniowan parti,
wprowadzajc wypeniony napiciem dwik dysonansowy (zmniejszona kwinta) oraz
inny dwik (tercj wielk), ktry utwierdza durowy charakter akordu I.
Zmniejszona kwinta to dwik o p tonu (jeden prg) niszy od normalnej kwinty w skali.
Na przykad w pentatonicznej skali molowej kwint bdzie dwik E (policz na palcach
litery od A do E, aby przekona si, e dwik E jest pi dwikw ponad A).
Dwik Es (E) jest wic zmniejszon kwint. Tercja wielka to dwik p tonu (jeden
prg) wyszy od normalnej tercji (maej) w pentatonicznej skali molowej. Na przykad
w pentatonicznej skali molowej A dwik C jest tercj ma. Dwik Cis (C#) bdzie wic
tercj wielk (zajrzyj do dodatku A, by dowiedzie si wicej o krzyykach i bemolach).

Tworzenie skali bluesowej ze zmniejszon kwint


Piciodwikowa skala pentatoniczna sprawdza si wietnie w prostym bluesie, ale by
uzyska naprawd odjechane, paczliwe brzmienie, dorzu tu i tam zmniejszon kwint
(dwik Es w tonacji A). Dodajc zmniejszon kwint do skali pentatonicznej, otrzymujesz
szeciotonow skal bluesow. Zmniejszona kwinta jest mocno dysonansowa, ale
doprawia lekko cukierkowe brzmienie zwykej pentatoniki molowej. Jednak kad
przypraw czy to z sl, koper, czy zmniejszon kwint naley dodawa rozwanie
i z umiarem.

Rozdzia 12: Niebieski odcie smutku, czyli podstawy bluesa


Pokazane na rysunku 12.8 schematy I, II i IV zawieraj dwiki pentatonicznej skali
molowej. Dwiki w keczku to tym razem dodane Es zmniejszona kwinta
(5) a nie jak zazwyczaj dwik dobry do podcigw. Schemat I przedstawia
kompletn (dwuoktawow) skal bluesow A w pozycji pitej, podczas gdy schematy
II i IV to niepene schematy przydatne do improwizacji.
Rysunek 12.8.
Diagramy
schematw I,
II i IV z dodan
zmniejszon
kwint (5)

Rysunek 12.9 przedstawia typow bluesow zagrywk bazujc na schemacie I i skali


bluesowej. Zauwa, e moesz uzyska Es na dwa sposoby przyciskajc go na smym
progu trzeciej struny lub podcigajc o p tonu dwik z sidmego progu (czyli typowy
dla schematu I dobry dwik do podcigania).

Rysunek 12.9.
Zagrywka
na skali bluesowej
z zastosowaniem
schematu I

Na rysunkach 12.10 i 12.11 pokazano typow zagrywk na skali bluesowej. Na pocztku


zawiera dwiki ze schematu II (w smej pozycji), a potem ze schematu IV (w pozycji
trzynastej). Tu take moesz zagra zmniejszon kwint normalnie lub z podcigniciem
(trzecim palcem).

Rysunek 12.10.
Zagrywka bazujca na skali
bluesowej
z zastosowaniem
schematu II

199

200

Cz IV: Rozmaito stylw

Rysunek 12.11.
Ta sama zagrywka bluesowa z wykorzystaniem
schematu IV

Poyczanie tercji wielkiej


Innym dwikiem czsto dodawanym przez bluesowych gitarzystw do pentatoniki
molowej lub skali bluesowej jest tercja wielka. Moesz postrzega j jako dwik
poyczony z pentatonicznej skali durowej lub z penej skali durowej. W tonacji A dodan
tercj wielk bdzie dwik Cis (C#), a rysunek 12.12 wskazuje jego lokalizacj
w schemacie I (to dwik w keczku). W tym schemacie jest to jedyna nuta przyciskana
drugim palcem (oczywicie o ile nie grasz te zmniejszonej kwinty, ktr opisalimy
w poprzedniej sekcji). to ja i mj dej dej

Rysunek 12.12.
Diagram
schematu
I z dodan
tercj wielk

Bardzo czsto do przejcia od tercji maej do znajdujcej si prg wyej tercji wielkiej
uywa si techniki hammer-on, jak pokazano na rysunku 12.13 (zajrzyj do rozdziau 10.,
by dowiedzie si wicej o tej technice).

Rysunek 12.13.
Zagrywka
bazujca
na schemacie
I z dodan tercj wielk

Nawet jeli w trakcie solwki uywasz pentatonicznej skali molowej, tonacja typowej
piosenki bluesowej jest durowa (jak przy A dur), poniewa gitarzyci rytmiczni graj
podkad zoony z durowych akordw (ktre zawieraj tercj wielk). W dwudwikowych
zagrywkach, spotykanych w muzyce Chucka Berryego i Beach Boys, czsto na kocu
pojawia si tercja wielka, ktra utwierdza bardziej durowy ni molowy charakter tonacji
utworu, jak pokazano na rysunku 12.14.

Rozdzia 12: Niebieski odcie smutku, czyli podstawy bluesa

Rysunek 12.14.
Dwudwikowy riff bazujcy na schemacie I z tercj
wielk

Frazowanie
Cho w solwkach bluesowych stosuje si wiele takich samych technik, skal, akordw
i schematw jak w solwkach rockowych, te dwa style rni si pod wzgldem
frazowania. Charakterystyczn cech solwek rockowych jest jednostajny strumie
semek (pomyl o solo z Johnny B. Goode). Natomiast solwki bluesowe
(na przykad B.B. Kinga) czsto zawieraj frazy krtsze i rzadsze (bardziej oddzielone
od siebie). (W dodatku A znajdziesz wicej o semkach).
Typowa melodia bluesowa zawiera na przykad bardzo krtk fraz, troch pustego
miejsca i powtrzenie tej samej frazy. Zazwyczaj te krtkie frazy brzmi jak piewana
melodia, gdy s ekspresyjne i czsto emanuj blem i smutkiem. Czasem, jeli
gitarzysta jest rwnoczenie wokalist, frazy wokalne i gitarowe s praktycznie
jednakowe. Na rysunku 12.15 pokazalimy may pasa ilustrujcy koncepcj krtkiej
frazy. Zauwa, e ta sama figura (pull-off z smego do pitego progu) brzmi inaczej
(chocia za kadym razem dobrze) w zalenoci od tego, do jakiego akordu jest grana
(najpierw do A7, nastpnie do D7). Powtrzenie figury po zmianie akordu to typowa
technika bluesowa.

Rysunek 12.15.
Riff ilustrujcy
typowe bluesowe frazowanie

Mikrozagrywki bluesowe
Rysunek 12.16 przedstawia cztery typowe mikrozagrywki bluesowe. Te mikrozagrywki
to nic innego jak krtkie, fajnie brzmice zagrywki (autonomiczne frazy muzyczne).
Na ciece nr 75 moesz usysze, jak brzmi te mikrozagrywki wraz z podkadem.
Mikrozagrywki bluesowe atwo si wymyla, poniewa s krtkie. Stwrz swoje wasne
i sprawd, jak zabrzmi z 12-taktowymi progresjami bluesowymi z rysunkw 12.2 i 12.3.

201

202

Cz IV: Rozmaito stylw


Gdyby chcia ju teraz zagra elektryczno-bluesow piosenk z mikrozagrywkami
bluesowymi z rysunku 12.16, przejd do utworu Chicago Shuffle w sekcji Granie
bluesowych piosenek na kocu tego rozdziau.

Rysunek 12.16.
Cztery riffy bdce typowymi mikrozagrywkami
bluesowymi

Rozdzia 12: Niebieski odcie smutku, czyli podstawy bluesa

Powrt do korzeni, czyli blues akustyczny


Wspczenie najczciej gra si bluesa na gitarze elektrycznej. Znani ze swojej
bluesowej gry na gitarze elektrycznej s midzy innymi B.B. King, Buddy Guy, Muddy
Waters, Johnny Winter, Stevie Ray Vaughan, Albert King, Albert Collins czy Eric
Clapton. Blues by jednak pierwotnie akustyczny i grany palcami (zobacz w rozdziale
13.). W takiej formie wci przywouje obrazy wiejskich obszarw Delty Mississippi,
z ktrych pochodzi i na ktrych si rozwin.
W poniszych sekcjach omwimy oglne zaoenia bluesa akustycznego i pokaemy Ci
par specyficznych technik, dziki ktrym byskawicznie zagrasz w tym stylu.

Oglne zaoenia
Bluesa elektrycznego mona gra w rnych tonacjach, uywajc ruchomych
schematw okienkowych (zobacz sekcj Bluesowa gitara prowadzca wczeniej w tym
rozdziale), natomiast bluesa akustycznego (czasem okrelanego jako Delta Blues) grasz
w pozycji otwartej (zazwyczaj nisko na gryfie, uywajc kombinacji pustych strun
i przyciskanych dwikw), niemal zawsze w tonacji E. W poniszych sekcjach
opisujemy niezbdne podstawy tej akustycznej odmiany.

Jednoczesne granie melodii i akompaniamentu


Podstawow ide akustycznego bluesa jest to, e sam jednoczenie grasz zarwno melodi
(czsto improwizowan), jak i akompaniament. To idealna odwrotno metody uywanej
w bluesie elektrycznym, w ktrej jeden gitarzysta gra melodi (parti prowadzc), a drugi
akompaniament (parti rytmiczn).
Kwintesencj tego stylu jest to, e kciuk prawej doni gra podstaw akordu (dwik,
od ktrego nazwany jest akord) jednostajnymi wiernutami na strunach basowych
(zajrzyj do dodatku A, by dowiedzie si wicej o wiernutach). W tym samym czasie
pozostae palce prawej rki graj dwiki melodii, pochodzce z pentatonicznej skali
molowej E lub bluesowej skali E, w obu przypadkach w pozycji otwartej (by dowiedzie
si wicej o pentatonicznej skali molowej i skali bluesowej, zajrzyj do rozdziau 11.
oraz do wczeniejszej sekcji Bluesowa gitara prowadzca). Moesz uy jednej ze
skal lub zmiesza je razem. Na rysunku 12.17 przedstawiony jest diagram pentatoniki
molowej E, czyli skali bluesowej E w pozycji otwartej. Bez dwikw w keczkach jest
to pentatoniczna skala molowa E, a z dwikami w keczkach zmniejszonymi
kwintami (5, czyli w tej tonacji dwikami B) jest to skala bluesowa E.
Zauwa, e skala z rysunku 12.17 to tak naprawd schemat I w pozycji otwartej. Jeli
chodzi o palcowanie, graj w pierwszej pozycji, czyli przyciskaj progi palcem o tym samym
numerze co numer progu. Poniewa kciukiem zazwyczaj rytmicznie szarpiesz niskie
struny, dwiki melodii wybieraj na wysokich strunach.
Rysunek 12.18 to proste wiczenie demonstrujce styl akustycznego bluesa w skali
bluesowej E, najpierw granej w gr, a potem w d. Pamitaj, aby uderza struny
w rytmie mieszanym (triolowym), tak jak na ciece nr 76. Przekonasz si, e da si
jednoczenie gra melodi i akompaniament i jest to cakiem proste. A wszystko
dlatego, e partia basowa jest tak atwa do zagrania! Obejrzyj film nr 39, aby zobaczy
wspprac kciuka i pozostaych palcw.

203

204

Cz IV: Rozmaito stylw

Rysunek 12.17.
Diagram pentatoniki molowej E i skali
bluesowej E
w pozycji
otwartej

Rysunek 12.18.
czenie jednostajnych
dwikw basowych
z wysokimi
dwikami
bluesowej
skali E

Powtrzenia
Wanym aspektem bluesa akustycznego (i elektrycznego) jest powtrzenie. Chodzi
o to, e pewien motyw (krtka fraza muzyczna) zostaje powtrzony, czasem raz,
czasem w kko. W bluesie akustycznym mona osign ten efekt dwoma metodami:

Powtarzanie frazy na dwikach tej samej wysokoci do zmieniajcych si

akordw podkadu. Na rysunku 12.19 akordy zmieniaj si z E na A (co jest


sugerowane przez grane kciukiem dwiki basowe). Motyw jednak powtarza si
na tej samej wysokoci. Zauwa, e te same dwiki zagrane do innego akordu
(nawet gdy jest tylko sugerowany) brzmi zupenie inaczej. Ta technika jest
typowo bluesowa.

Powtrzenie frazy na dwikach o innej wysokoci do zmieniajcych si

akordw podkadu. Jeli uyjesz tej techniki, relacja pomidzy melodi


i akordem podkadowym pozostanie taka sama. Ten typ powtrzenia zosta pokazany
na rysunku 12.20. Uyj poprzeczki barre na pitym progu, aby zagra akord A
w drugim takcie (akordy barowe opisujemy w rozdziale 9.).

Zauwa, e w motywie z rysunku 12.20 w obu akordach przechodzisz z tercji maej


do wielkiej za pomoc techniki hammer-on. To bardzo popularna technika w bluesie
akustycznym (wicej o niej dowiesz si z rozdziau 10.).

Rozdzia 12: Niebieski odcie smutku, czyli podstawy bluesa

Rysunek 12.19.
Powtrzenie
motywu na
dwikach
o tej samej
wysokoci do
zmieniajcych
si akordw

Rysunek 12.20.
Przesunicie
motywu na inn wysoko
wraz ze zmian
akordu

Specyficzne techniki
Moesz uy dwch prostych technik, aby urozmaici nieco swoj bluesow gr:

Naprzemienna tekstura (czyli czenie rnych sposobw gry, na przykad


granie jednego taktu podkadu i jednego taktu solwki) pozwala uzyska
nieoczekiwane, mniej homogeniczne brzmienie.

czenie pustych strun z przyciskanymi daje czasem niezwyke efekty, gdy jedne
dwiki wybrzmiewaj, a inne zmieniaj si melodyjnie.

Naprzemienna tekstura
Naprzemienno oznacza granie melodii i partii basowej na zmian, a nie jednoczenie.
Zamiast uderza kciukiem stay basowy podkad, a pozostaymi palcami dwiki
melodii, moesz czasem gra albo sam melodi, albo sam podkad basowy. Technika ta
nie tylko urozmaica tekstur muzyki, ale z racji tego, e dostpne s wszystkie palce,
pozwala zagra lepiej brzmice, trudniejsze i bardziej wymagajce zagrywki, niemoliwe
do wydobycia, gdy jednoczenie uderzasz podkad.
Rysunek 12.21 przedstawia fraz zaczynajc si od samej melodii (ktr grasz
dwudwikami, czyli popularn technik akustycznego bluesa), a koczc si samym
basem (grajcym groove w stylu boogie). Zwr uwag, e gdy nie musisz si przejmowa
dwikami melodii, to partia basu nie skada si tylko z wiernutowych niskich
podstaw akordw, lecz jest bardziej rozbudowana. (Wicej o dwudwikach
znajdziesz w rozdziale 8.).

205

206

Cz IV: Rozmaito stylw

Rysunek 12.21.
Naprzemienno zagrywki
solowej
i basowego
grooveu

Efektown i ciekaw sztuczk jest umieszczenie w naprzemiennej strukturze faktycznej


zagrywki basowej (czyli basowej melodii, a nie tylko figury rytmicznej). Przykad
z rysunku 12.22 zaczyna si tak samo jak ten z rysunku 12.21, czyli melodi w strukturze
naprzemiennej, ale w drugim takcie partia basowa przejmuje paeczk, a Ty moesz
zaprezentowa ekscytujc zagrywk na niskich strunach. Takie zagrywki zazwyczaj
bazuj na dwikach pentatoniki molowej E (czyli skali E bluesowej) wzbogaconej czasem
o tercj wielk (na czwartym progu szstej struny) i sekst wielk (na czwartym progu
pitej struny).

Rysunek 12.22.
Naprzemienno zagrywki
solowej i basowej

czenie pustych strun z przyciskanymi


Inn wan technik akustycznego bluesa jest naprzemienne granie na pustej
i przyciskanej strunie (ssiedniej) dwiku o tej samej lub zblionej wysokoci.
Zazwyczaj uywa si tej techniki na wysokich strunach, ale moesz rwnie gra
w ten sposb na strunach basowych.
W przykadzie pokazanym na rysunku 12.23 grasz najpierw wysokie E na drugiej strunie
(przyciskanej), nastpnie to samo E na pierwszej strunie (pustej), po czym znowu
na drugiej. Pusta struna E powtarza si po kilku ssiednich dwikach na drugiej strunie.
Pniej ten sam pomys zostaje powtrzony dla dwiku H na przyciskanej trzeciej
strunie i pustej drugiej. Takt drugi (zawierajcy tylko parti basow) ilustruje t sam ide
na dwikach basowych. W wiartkach trzeciej i czwartej dwik D na pustej trzeciej
strunie pojawia si na zmian z przyciskanym D na pitej strunie i ssiednimi nutami.

Rozdzia 12: Niebieski odcie smutku, czyli podstawy bluesa

Rysunek 12.23.
czenie
pustych
strun z przyciskanymi

Nawroty
W typowej akustyczno-bluesowej solwce gra si w kko 12-taktow progresj,
w przeciwnym razie cae Twoje solo skoczyoby si bardzo szybko. Zazwyczaj za
kadym razem, gdy dochodzisz do koca (takty 11 i 12), grasz ma, adn zagrywk
zwan nawrotem, ktrej zadaniem jest zaakcentowanie zakoczenia i przygotowanie do
powrotu (lub nawrotu) do pierwszego taktu.

Potga slajdu
Slajd to istotny element bluesowej techniki gry na
gitarze. Gdy grasz slajdem, nie przyciskasz strun do
gryfu palcami lewej doni, tak jak zwykle. Zamiast
tego trzymasz nad gryfem metalow lub szklan
rurk (slajd), ktr skracasz struny (zmniejszasz
wibrujcy odcinek) poprzez jej delikatne docinicie
do struny tu nad danym progiem. Aby dwik stroi,
musisz dotkn slajdem bezporednio nad sztabk
progu, nie tu za nim, jak w przypadku normalnego
przyciskania strun.
Jako slajdu moesz uywa w zasadzie czegokolwiek od szyjki butelki po winie, przez fiolki po lekarstwach (idealna jest buteleczka po leku na kaszel
o nazwie Coricidin, ktr upatrzy sobie Duane Allman),
do krtkiego odcinka mosinej rurki. Tylna krawd
noa te daje rad. W dzisiejszych czasach produkuje si specjalne szklane i mosine rurki w rnych
rednicach, aby mc dopasowa je do gruboci palca. Wikszo ludzi zakada slajd na serdeczny lub
may palec, aby pozostae palce mogy normalnie
przyciska struny. Tworzywo, z jakiego wykonany
jest slajd, wpywa na jego mas i brzmienie, a to,
czy wybierzesz lejszy, czy ciszy, jest kwesti
Twoich indywidualnych preferencji.

Poniewa slajd ley w poprzek strun jako linia prosta, granie akordw, w ktrych dwiki znajduj
si na rnych progach, jest do trudne. Wielu gitarzystw rozwizuje ten problem, strojc gitar do
otwartego stroju, na przykad G lub D (zajrzyj do rozdziau 11., by dowiedzie si wicej o strojach otwartych). Wiele bluesowych saw slajdu uywao (lub
nadal uywa) otwartego stroju. Robert Johnson
gra w otwartym G, Duane Allman w otwartym D
lub E, Bonnie Rait w otwartym A, a Derek Trucks
w otwartym E.
Gdy uywasz slajdu, charakter gitary prowadzcej
staje si bardziej ekspresyjny, a dwiki dusze
i bardziej piewne. Poniewa slajd porusza si na
powierzchni strun, a do uzyskania dwikw o odpowiednich wysokociach nie wymaga przyciskania progw, odpowied gitary bardziej przypomina
skrzypce lub ludzki gos. Przejcia midzy dwikami
s pynne i cige, a nie tak odseparowane jak przy
normalnym przyciskaniu strun. Gdy bdziesz sucha
wielkich artystw slajdu, zwr uwag gwnie na
frazowanie. To najlepszy sposb na uwiadomienie
sobie emocjonalnej potgi gry slajdem, ktra przejawia si w ekspresyjnym wykonaniu linii melodycznej.

207

208

Cz IV: Rozmaito stylw


W szerokim ujciu, jeli grasz w tonacji E, nawrt wymaga zagrania jakiej wersji
akordu H lub H7 (poniewa najlepiej naprowadza on z powrotem na E w pierwszym
takcie). Jeli w jedenastym takcie po prostu zagrasz E7, a w dwunastym H7, stracisz cay
wiat muzycznych rozkoszy, ktre prezentuje nastpny przykad.
Rysunek 12.24 przedstawia cztery popularne w akustycznym bluesie nawroty.
Zauwa, e wikszo z nich zawiera jak chromatyczn lini melodii (czyli tak
o ptonowych odlegociach midzy dwikami).

Rysunek 12.24.
Cztery typowe
nawroty w E

Rozdzia 12: Niebieski odcie smutku, czyli podstawy bluesa


Jeli czujesz si cakiem pewnie, grajc przykady z sekcji Powrt do korzeni, czyli
blues akustyczny, to jeste gotowy do zagrania piosenki Mississippi Mud z poniszej
sekcji. Przywitaj si ze swoj ciemn stron!

Granie bluesowych piosenek


B.B King powiedzia kiedy: Mam prawo piewa bluesa. Jeli i Ty jeste gotw, aby
zagra kilka autentycznych bluesowych piosenek, rwnie masz do tego prawo! Dwie
piosenki z tej sekcji zawieraj wiele technik zaprezentowanych w powyszym rozdziale.
Gdy pierwszy raz podchodzisz do tych utworw, nie staraj si przyspiesza.
W przypadku bluesa waniejsze od techniki jest wyczucie, a najlepszy sposb
na jego wyrobienie polega na utrzymywaniu w trakcie pracy nad materiaem wolnego
i umoliwiajcego swobodne granie tempa. Skup si na swoich odczuciach i pozwl
technice samej nadrobi zalegoci. Zawsze daje rad obiecujemy!
Oto kilka przydatnych informacji o poniszych piosenkach:

Chicago Shuffle: aby zagra t piosenk, musisz wiedzie, jak gra partie

bluesowe skadajce si z pojedynczych dwikw (zobacz wczeniejsz sekcj


Bluesowa gitara prowadzca), jak zebra w jedn spjn cao poszczeglne
bluesowe mikrozagrywki (zobacz wczeniejsz sekcj Mikrozagrywki bluesowe)
oraz jak si buja, jakby w plecach nie mia koci.
Gitara prowadzca w tym kawaku uywa kilku rodkw wyrazu charakterystycznych
dla bluesowej gry solowej. S to krtkie frazy oddzielone dugimi odstpami,
powtrzenia, skala bluesowa, dwudwiki i nawrt na kocu (by dowiedzie si
wicej o tych kwestiach, przejrzyj wczeniejsze sekcje tego rozdziau). Partia
rytmiczna (tutaj podana tylko jako nazwy akordw) to ten sam schemat bicia,
jakim grae przykad z rysunku 12.3 (ktrego take nie zamiecilimy w nutach,
ale moesz usysze go na pycie DVD). Zauwa, e ta progresja zawiera szybk IV.

Mississippi Mud: aby zagra t piosenk, musisz wiedzie, jak zagra niezalen

lini basu, w ktrej kciuk pracuje w tle melodii uderzanej pozostaymi palcami
(zobacz wczeniejsz sekcj Jednoczesne granie melodii i akompaniamentu),
jak pynnie przechodzi midzy parti basu a parti solow (zobacz wczeniejsz
sekcj Naprzemienna tekstura), jak zrobi nawrt oraz jak wydoby swoj
naturaln charyzm.
W tej piosence wystpuje sporo opisanych w tym rozdziale rodkw wyrazu
bluesa akustycznego: molowa skala pentatoniczna E w pozycji otwartej, statyczny
podkad basowy, gra naprzemienna (na przykad w drugim takcie bas gra sam),
powtrzenie zagrywki na tych samych dwikach pomimo zmiany akordu
podkadowego (pity takt), czenie dwikw na pustych strunach z przyciskanymi
(dziewity takt) i zagrywka bdca nawrotem (takty jedenasty i dwunasty).

209

210

Cz IV: Rozmaito stylw


cieka 80

Chicago Shuffle

Rozdzia 12: Niebieski odcie smutku, czyli podstawy bluesa


cieka 81

Mississippi Mud

211

212

Cz IV: Rozmaito stylw

Rozdzia 13

Wok ogniska: gitara folkowa


W tym rozdziale:
Gra palcami.
Uycie kapodastra.
Arpeggio, kciuk z przeciganiem po strunach oraz style Cartera i Travisa.
Granie folkowych piosenek.

ako wspczesny styl gry gitarowej folk to co znacznie wicej ni granie tradycyjnych
przypiewek przy ognisku dla grupy smtnych kowbojw i grubego kucharza
rzcego na niestrojcej harmonijce. Cho gitara folkowa faktycznie swe pocztki
ma w niemiaym ogniskowym biciu akordw prostych piosenek, od tego czasu
wyewoluowaa w samodzielny, popularny gatunek muzyki.

Gitara folkowa rozwijaa si od kowbojskich przypiewek z dziewitnastego wieku,


przez piosenki i ballady z Apallachw z lat trzydziestych i czterdziestych, hity
wczesnych artystw country, takich jak Jimmie Rodgers, Hank Williams i Johnny
Cash, a po nurt rockabilly z pnych lat pidziesitych. W latach szedziesitych
muzyka folk odya w nurcie popularnym, poczynajc od Kingston Trio, poprzez
najlepsze lata Boba Dylana czy Joan Baez, a koczc na grupie Peter, Paul and Mary.
Od tamtego czasu muzyka folkowa wpisaa si w gwny nurt muzyczny dziki
wysublimowanej popowo-folkowej stylistyce Johna Denvera, Jamesa Taylora, Joni
Mitchell oraz grupy Crosby, Stills and Nash. W XXI wieku muzyka folkowa i zwizany
z ni styl gry na gitarze przeywaj dalszy rozkwit w twrczoci takich artystw, jak
Sam Beam (lepiej znany pod pseudonimem scenicznym Iron & Wine), Kalifornijczyk
Brett Dennen oraz Angielka Kate Rusby.
W tym rozdziale omwimy bardzo rne podejcia do folkowej gry na gitarze, w tym
arpeggio, przeciganie kciukiem po strunach oraz style Cartera i Travisa. Pokaemy
take, jak zmienia tonacje za pomoc kapodastra, uzyskiwa nowe brzmienia dziki
otwartym strojom oraz jak gra flaolety.

Gra palcami
Muzyka folk faworyzuje gr palcami (czyli szarpanie strun palcami prawej doni zamiast
kostk). Pomyl o piosenkach grupy Peter, Paul and Mary (Puff the Magic Dragon),
Boba Dylana (Dont Think Twice, Its Alright), Arla Guthriego (Alices Restaurant),
gdzie moesz usysze akompaniament zoony z agodnych, rozbujanych ukadw
granych palcami.

214

Cz IV: Rozmaito stylw


Gr palcami moesz take usysze w rocku (Blackbird The Beatles, Dust in the
Wind Kansas, intro do Stairway to Heaven Led Zeppelin oraz intra do One i Nothing
Else Matters Metalliki), country i bluesie. Oczywicie palcami gra si take muzyk
klasyczn (ktr opisujemy w rozdziale 14.).
Gra palcami otwiera wiat muzycznych moliwoci, ktrych kostka dostarczy nie
moe. Na przykad palcami moesz gra dwie linie (lub wicej) jednoczenie:
kciukiem prawej doni lini basu, a pozostaymi palcami melodi i drugi gos (wypeniajce
lub podkadowe dwiki na rednich strunach pomidzy melodi i basem). Pozwala
to uzyska jeszcze peniejsze i bardziej zoone brzmienie.
W poniszych sekcjach opiszemy technik gry palcami i pozycj prawej doni.

Technika gry palcami


W tej technice zamiast uderza struny kostk, szarpiesz je pojedynczymi palcami prawej
doni. W wikszoci przypadkw grasz powtarzajcy si ukad strun uderzanych po
jednej naraz, podczas gdy lewa do trzyma akord. Kciuk gra zwykle na niskich
strunach (basowych), szarpic je w d, a pozostae palce szarpi w gr wysokie
struny (po jednym palcu na strun).
Po uderzeniu kadego dwiku odsu palec od struny, aby nie spocz na strunie
ssiadujcej. Dziki temu wspbrzmi wszystkie uderzone struny i uzyskujesz akord,
a nie pojedyncze, nastpujce po sobie dwiki. Taki sposb przypomina granie na harfie,
tyle e na gitarze wyglda to znacznie lepiej.

Pozycja prawej rki


Kiedy grasz palcami, powiniene lekko skrci rk, tak aby palce leay mniej wicej
prostopadle do strun. Rysunek 13.1 to zdjcia typu przed i po najpierw
w normalnej pozycji, waciwej do grania kostk, a nastpnie po bardziej prostopadym
ustawieniu nadgarstka w pozycji odpowiedniej do gry palcami. Gdy trzymasz praw
do prostopadle do strun, palce znajduj si tu nad nimi a nie pod ktem,
jak w sytuacji, gdy do jest w jednej linii z przedramieniem. (Nawiasem mwic,
takiego prostopadego uoenia palcw uywa si take w grze na gitarze klasycznej.
Zajrzyj do rozdziau 14., by dowiedzie si wicej o pozycjach prawej doni).
Moesz zrobi to co wielu gitarzystw zapuci nieco dusze paznokcie w prawej
doni, aby szarpnita struna miaa janiejsze i goniejsze brzmienie. Jeli chcesz uzyska
wyjtkowo jasny dwik, uyj pazurkw plastikowych bd metalowych haczykw
nakadanych na palce i kciuk lub przyklej do swoich paznokci akrylowe (popularna
procedura w salonach kosmetycznych, stosowana take przez klasycznych gitarzystw
w krytycznych sytuacjach, gdy zami jaki paznokie tu przed koncertem).
Uwaga: w nutach w tej ksice palce prawej doni s oznaczone nastpujcymi literami:
p (kciuk), i (wskazujcy), m (rodkowy) oraz a (serdeczny). Ten schemat pochodzi
z klasycznego zapisu gitarowego. Litery p, i, m oraz a to pierwsze litery hiszpaskich
nazw palcw (a w Hiszpanii gitara klasyczna to wielka rzecz): pulgar (kciuk), indice
(wskazujcy), medio (rodkowy) i anular (serdeczny). Czasami mona spotka odpowiedniki
angielskie: t (thumb kciuk), i (index wskazujcy), m (middle rodkowy) oraz r (ring
serdeczny). W tej technice zazwyczaj nie uywa si maego palca.

Rozdzia 13: Wok ogniska: gitara folkowa

Rysunek 13.1.
Prawa do
w pozycji
do gry
kostk (a)
oraz w pozycji
do gry
palcami (b)

Dziki uprzejmoci Cherry Lane Music

Uycie kapodastra
Kapodaster to urzdzenie, ktre zaciska si na gryfie na wybranym progu. Zacisk
uzyskuje si dziki elastycznym nacigom, sprynom, a nawet gwintom, ale cel jest
zawsze ten sam skrcenie dugoci wszystkich strun jednoczenie i uzyskanie
nowego siodeka. Wszystkie puste struny stroj teraz wyej ni bez kapodastra.
O ile wyej? P tonu na kady prg. Jeli na przykad zaoysz kapodaster na trzecim progu,
struna E stanie si strun G (trzy ptony wyej ni E). Wszystkie pozostae struny
rwnie bd brzmiay odpowiednio wyej H jak D, G jak B, D jak F, a A jak C.
(Nawiasem mwic, nie moesz zagra na gryfie nic poniej kapodastra tylko
powyej niego).

215

216

Cz IV: Rozmaito stylw


Aby poprawnie ustawi kapodaster, umie go tu przed trzecim progiem (w stron
kluczy), a nie dokadnie na metalowej sztabce trzeciego progu. Rysunek 13.2 pokazuje
kapodaster zaoony poprawnie na trzecim progu gitary. Zajrzyj do rozdziau 17.,
by dowiedzie si wicej o rnych rodzajach kapodastrw.

Rysunek 13.2.
Kapodaster na
gryfie gitary.
Zauwa, e zosta zaoony
tu przed progiem, a nie
bezporednio
na nim

Dziki uprzejmoci Jona Chappella

Po co uywa kapodastra?

Kapodaster pozwala na byskawiczn zmian tonacji piosenki. Zamy,

e potrafisz zagra Farmer in the Dell w tonacji C i w adnej innej. Chciaby


jednak akompaniowa piewakowi (moe sobie), ktrego rozpito gosu bardziej
odpowiada piewaniu tej piosenki w tonacji D.
aden problem za kapodaster na drugim progu i zagraj piosenk tak jak
zawsze, w tonacji C. Kapodaster sprawi, e wszystkie struny zabrzmi o dwa
ptony wyej ni normalnie, czyli utwr bdzie w tonacji D! Moesz zaoy
kapodaster na dowolnym progu, przesuwajc go w d lub w gr gryfu tak dugo,
a znajdziesz prg (tonacj) odpowiedni dla rozpitoci Twojego gosu.
Oczywicie jeli dwiki i akordy granej przez Ciebie piosenki nie zawieraj
pustych strun, moesz po prostu zmienia pozycj na gryfie (stosujc ruchome
akordy), aby znale tonacj najlepsz do piewania. Zakadaj kapodaster tylko
wtedy, gdy piosenka wymaga uycia pustych strun.

Kapodaster sprawia, e gitara ma janiejsze brzmienie. Za kapodaster

na gryfie (szczeglnie w wysokiej pozycji), a gitara zacznie brzmie bardziej jak


mandolina (no wiesz, ten may instrument strunowy w ksztacie ezki, na jakim
graj gondolierzy w filmach, ktrych akcja toczy si we Woszech).
Kapodastry s szczeglnie uyteczne, kiedy dwch gitarzystw gra razem.
Jeden z nich gra akordy bez kapodastra, na przykad w tonacji C. Drugi moe
gra akordy w tonacji G z kapodastrem umieszczonym na pitym progu, czyli

Rozdzia 13: Wok ogniska: gitara folkowa


brzmice jak w tonacji C. Rnica w tembrze (czyli w barwie dwiku lub
charakterze brzmienia) pomidzy dwoma instrumentami daje uderzajco
dobry efekt.

Kapodaster umoliwia przeniesienie do dowolnej tonacji pewnych

kombinacji otwartych i przyciskanych strun, ktre da si chwyci tylko


w jednej tonacji. Niektrzy ludzie traktuj kapodaster jak oszustwo. Myl,
e skoro jeste pocztkujcym, ktry potrafi gra wycznie w atwych tonacjach
(A i D na przykad), to eby zagra w trudniejszej tonacji, musisz oszuka za
pomoc kapodastra. Przecie gdyby faktycznie by dobry, graby w tonacji B
(na przykad) bez kapodastra za pomoc akordw barowych.
Lecz w przypadku gitary folkowej czenie pustych i przyciskanych strun jest
esencj stylu. Czasem te poczenia bywaj do zawie.
Pomyl na przykad o wstpie do Fire and Rain Jamesa Taylora, ktry jest grany
palcowaniem dla tonacji A. James gra jednak z kapodastrem na trzecim progu,
przez co wszystko brzmi o trzy ptony wyej. W rzeczywistoci jest to wic
tonacja C, ktra bardziej pasuje do rozpitoci jego gosu. Czemu wic nie zagra
piosenki bez kapodastra, w tonacji C? Jest to niemoliwe ze wzgldu na palcowanie
puste struny, ktre gra James, nie wystpuj w tonacji C jedynie w A!

Kapodaster przyblia progi do siebie wraz z przesuwaniem si w gr


gryfu. Granie z kapodastrem wymaga mniejszego rozcignicia rki, co sprawia,
e niektre piosenki s atwiejsze do zagrania.

Eksperymentuj z kapodastrem podczas grania rozmaitych wicze i piosenek z tego


rozdziau. Sprawd, jak za pomoc kapodastra znale tonacj najlepiej odpowiadajc
rozpitoci Twojego gosu. Nawet w przypadku fragmentw instrumentalnych
eksperymentuj z zakadaniem kapodastra na rnych progach, aby przekona si,
jak wpywa to na tembr gitary. Na pewno spodoba Ci si to, co usyszysz.
Czasem zakadanie i zdejmowanie kapodastra doprowadza do rozstrojenia strun.
Pamitaj, aby za kadym razem, gdy zakadasz lub zdejmujesz kapodaster, sprawdzi
strj i skorygowa go w razie potrzeby.

Arpeggio
Aby zagra arpeggio (czyli stylem akordw rozoonych), lew rk chwy akord, a praw
rk zagraj pojedynczo dwiki akordu po kolei, pozwalajc im wybrzmiewa. Dziki
tej technice uzyskujemy lejsze i pynniejsze brzmienie ni w przypadku tradycyjnego
uderzania wszystkich strun jednoczenie. W poniszych sekcjach omwimy podstawy
tej techniki oraz wyjanimy, jak zagra wywodzcy si z niej schemat koysanki.

Granie arpeggio
By zagra arpeggio, po palce prawej doni na strunach w podstawowej pozycji do gry
palcami kciuk (p) przy szstej strunie, palec wskazujcy (i) przy trzeciej, rodkowy
(m) przy drugiej i serdeczny (a) przy pierwszej strunie. Teraz wszystkie palce s
gotowe do gry (sprawd szczegy we wczeniejszej sekcji Pozycja prawej rki).

217

218

Cz IV: Rozmaito stylw


Nie musisz nawet chwyta adnego akordu, aby zagra arpeggio akordu e (poniewa
wszystkie struny, ktre szarpiesz, s pustymi strunami w tym akordzie). Uderz
odpowiedni strun najpierw palcem p, nastpnie palcem i, potem m, a na kocu a.
Powiniene usysze adnie wybrzmiewajcy akord e.
Aby wiedzia, jak taki ukad wyglda w nutach, spjrz na rysunek 13.3, ktry dokadnie
pokazuje, jak zagra arpeggio na akordzie e.

Rysunek 13.3.
Arpeggio
e-moll
na pustych
strunach

Teraz sprbuj zagra arpeggio otwartego akordu e w gr (od najniej do najwyej


nastrojonej struny) i z powrotem w d. I znw uyj jedynie szstej, trzeciej, drugiej
i pierwszej struny. Zamiast gra p-i-m-a, jak wczeniej, zagraj p-i-m-a-m-i. Sprawd
na rysunku 13.4, czy grasz odpowiednie dwiki.

Rysunek 13.4.
Arpeggio
e-moll w d
i w gr

Nastpnie chwytaj rne akordy, ktrych nauczye si z rozdziaw 4. i 6., i graj je


schematami p-i-m-a lub p-i-m-a-m-i. W kadym nowym akordzie sprawdzaj jednak, czy
Twj kciuk uderza odpowiedni strun basow podstaw akordu (struna szsta dla
wszystkich odmian akordw E i G, pita dla wszystkich odmian akordw A i C oraz
czwarta dla wszystkich odmian akordu D). (Podstawa akordu to po prostu dwik,
od ktrego bierze nazw akord na przykad podstaw w akordzie C jest dwik C).
Istnieje wiele schematw arpeggia, poniewa moesz szarpa struny w rnej kolejnoci.
Dwa najpopularniejsze schematy to p-i-m-a oraz p-i-m-a-m-i.
Aby ju teraz zagra piosenk z uyciem schematu p-i-m-a-m-i, przejd do sekcji Granie
folkowych piosenek dalej w tym rozdziale i sprawd utwr House of the Rising Sun.

Rozdzia 13: Wok ogniska: gitara folkowa

Schemat koysanki
Schemat arpeggia pokazany na rysunku 13.5 jest przez niektrych gitarzystw nazywany
schematem koysanki ze wzgldu na swe pikne brzmienie, idealne do grania
akompaniamentu do koysanek.
Ten schemat arpeggia zawiera dwudwik (dwa dwiki grane naraz; patrz rozdzia
8.). Po osobnym zagraniu palcami p oraz i musisz szarpn jednoczenie dwie grne
struny palcami m oraz a. Zapamitaj, aby nie puszcza akordw w czasie wybrzmiewania
dwikw. Tu take moesz uy kapodastra, by znale najlepsz tonacj do piewania
(omawiamy go we wczeniejszej sekcji tego rozdziau).

Rysunek 13.5.
Schemat
koysanki

Aby ju teraz zagra piosenk schematem koysanki, przeskocz do sekcji Granie


folkowych piosenek dalej w tym rozdziale i sprawd utwr The Cruel War is Raging.

Kciuk z przeciganiem po strunach


Kciuk z przeciganiem po strunach to schemat akompaniamentu, ktrego brzmienie
przypomina odgos bam-czk. Kciuk gra tu normalnie (szarpic w d strun
basow), ale palce uderzaj grzbietami paznokci grne trzy lub cztery struny ruchem
w d (czyli przecigaj po nich). Zasadniczo robi to tak jak kostk, lecz bez poruszania
nadgarstkiem czy ca rk. Chodzi raczej o to, by zwin palce, po czym szybko je
wyprostowa zmieniajc pozycj doni z zamknitej na otwart i w trakcie tej
czynnoci uderzy struny paznokciami.
Rysunek 13.6 pokazuje dwa takty schematu kciuk z przeciganiem po strunach na
akordzie C. Nie skupiaj si na uderzaniu dokadnie trzech grnych strun. Waniejsze jest
uzyskanie gadkiego, pynnego ruchu prawej doni. Obejrzyj na filmie nr 43, jak prawa
do uderza struny.
Odmian prostego schematu kciuka z przeciganiem jest schemat kciuk
z przeciganiem i uderzeniem w gr (ktry brzmi jak odgos bam-czk-a). Gdy uderzysz
struny wierzchem paznokci palcw rodkowego i serdecznego, szarpnij czubkiem palca
wskazujcego pierwsz strun (w gr). Taki schemat grasz w kadej drugiej i czwartej
wiartce w rytmie semkowym (raz, dwa-i, trzy, cztery-i). (Zajrzyj do dodatku A,
by dowiedzie si wicej o semkach).

219

220

Cz IV: Rozmaito stylw

Rysunek 13.6.
Prosty schemat kciuk
z przeciganiem po
strunach
na akordzie C

Na rysunku 13.7 pokazano dwutaktowy schemat typu kciuk z przeciganiem


i uderzeniem w gr. Utrzymuj stae tempo uderze w d i w gr, nie wypadajc
z rytmu (posuchaj tego bicia na ciece 84 i nie zniechcaj si, jeli przyzwyczajenie
si do tego ukadu zajmie Ci chwil).

Rysunek 13.7.
Schemat
kciuk z przeciganiem
i uderzeniem
w gr na
akordzie C

Nie postrzegaj uderzenia w gr jako zwykego szarpnicia struny to ma raczej


przypomina przeciganie doni po strunach. Innymi sowy, prawa do powinna by
rozluniona, gdy pynnie przesuwasz palec wskazujcy w gr, by uderzy pierwsz
strun.
Moesz uywa tych schematw w kadej piosence, w ktrej akompaniament przypomina
odgos bam-czk lub bam-czk-a, na przykad w Jingle Bells lub Ive Been Working
on the Railroad.

Styl Cartera
W stylu Cartera (nazwanym tak od synnego zespou The Carter Family, w skad ktrego
wchodzili June Carter, Maybelle Carter i A.P. Carter) kciukiem grasz melodi na niskich
strunach, natomiast pozostae palce akompaniuj, przecigajc po strunach. Ten styl
wietnie si sprawdza w piosenkach, w ktrych dwiki melodii wypadaj gownie
na pierwsz i trzeci wiartk (a przecignicia po strunach przypadaj na wiartki
drug i czwart). Jeli jednak w drugiej lub trzeciej wiartce pojawi si dwiki melodii,
moesz po prostu pomin w niej przecignicie po strunach.

Rozdzia 13: Wok ogniska: gitara folkowa


W tym stylu rwnie atwo gra si kostk i palcami, wic wyprbuj obydwa sposoby
i znajd ten wygodniejszy dla Ciebie.
Rysunek 13.8 przedstawia pasa, ktry moesz zagra w stylu Cartera, bo melodia jest
prowadzona wycznie na niszych strunach. Pochodzi ona z tradycyjnego utworu
Wildwood Flower, ktry zyska saw w interpretacji The Carter Family. Woody
Guthrie dopisa do niej wasne sowa i nazwa j The Sinking of the Reuben James.

Rysunek 13.8.
W stylu Cartera melodia
grana jest
w rejestrze
basowym,
a akompaniament w sopranowym

Aby ju teraz zagra piosenk w stylu Cartera, przeskocz do dziau Granie folkowych
piosenek dalej w tym rozdziale i sprawd utwr Gospel Ship.

Styl Travisa
Styl Travisa, ktrego nazwa pochodzi od gitarzysty country Merlea Travisa, jest
prawdopodobnie najbardziej popularn technik gry palcami w muzyce folkowej. W tej
technice kciuk gra rwnymi wiernutami na zmian dwie (a czasem trzy) struny
basowe, natomiast pozostae palce szarpi struny sopranowe (wysze), zazwyczaj
pomidzy wiernutami (w sabych czciach taktu). Rezultatem jest nony, rytmiczny
klimat, ktry pasuje do rnych stylw od ragtimeu poprzez bluesa a po bujajcy
akompaniament na 4/4, ktre moesz usysze w The Boxer Simona i Garfunkela,
Dust in the Wind Kansas, Much Too Young (To Feel This Damn Old) Gartha
Brooksa oraz Dog Faced Boy Phish.
Ta technika jest bardziej zoona ni omwione przez nas w poprzednich sekcjach, wic
poniej pokaemy Ci krok po kroku, jak j zagra.

Podstawowy schemat
Moesz stworzy rne ukady w stylu Travisa przez zmienianie momentu, w ktrym
uderzasz sopranowe struny. Niezmiennym elementem jest stay rytm, ktry grasz
kciukiem. Jeden schemat gry na wysokich strunach jest tak popularny, e nazwalimy
go podstawowym schematem Travisa. Moesz go zagra, postpujc wedug
poniszych punktw:

221

222

Cz IV: Rozmaito stylw


1. Zacznij od chwycenia lew doni akordu D i przytrzymaj go na czas
jednego taktu.
2. Uywajc wycznie kciuka, uderzaj naprzemiennie czwart i trzeci
strun jednostajnymi wiernutami, jak pokazano na rysunku 13.9a.
Partia kciuka jest podstaw schematu. W standardowym zapisie nutowym
partia kciuka oznaczona jest za pomoc laski (czyli kreski przy gwce nuty)
skierowanej w d. Zagraj parti kciuka kilka razy, aby bya stabilna jak skaa.
3. Dodaj do ukadu drug strun, szarpic j palcem wskazujcym
tu po drugiej wiartce taktu (pomidzy nutami granymi kciukiem),
jak pokazano na rysunku 13.9b.

Rysunek 13.9.
Schemat
Travisa krok po
kroku

Upewnij si, e druga struna nadal wybrzmiewa, gdy uderzasz kciukiem czwart
strun w trzeciej wiartce. Zagraj ten czciowy schemat kilka razy, dopki
nie poczujesz, e przychodzi Ci to bez trudu. Posuchaj rytmu na ciece nr 85.
4. Dodaj do ukadu pierwsz strun, szarpic j palcem rodkowym po
trzeciej wiartce (pomidzy nutami granymi kciukiem), jak pokazano
na rysunku 13.9c.
Zagraj ten ukad kilkakrotnie, a go opanujesz.

Rozdzia 13: Wok ogniska: gitara folkowa


5. Na koniec dodaj pierwsz strun (ktr grasz palcem rodkowym)
do pierwszej wiartki, szarpic j rwnoczenie ze strun czwart gran
kciukiem, jak pokazano na rysunku 13.9d.
W stylu Travisa rwnoczesne zagranie struny wysokiej i niskiej jest nazywane
szczypniciem.
Istnieje specyficzna odmiana tego schematu (wariacja), ktra nie wymaga szczypni.
Na wysokich strunach grasz w kadej sabej czci taktu (pomidzy wiartkami),
jak pokazano na rysunku 13.9e. Ostatni sab nut taktu wydobywasz zazwyczaj tylko
wtedy, gdy nie zmieniasz akordu przy przejciu do nastpnego taktu. Jeli zmieniasz
akordy, pomijasz t ostatni sab nut.
Moesz wymyla wasne wariacje podstawowego schematu, grajc lub pomijajc
szczypnicia i sabe nuty nigdy jednak nie pomijaj dwikw granych kciukiem.
Wprowadzanie takich wariacji w trakcie gry pomaga przeama monotoni schematu,
ktry w przeciwnym razie byby powtarzany w kko.
W podstawowym schemacie Travisa atwym sposobem na zapamitanie tego, ktr
strun uderzy i w jakiej kolejnoci, jest podzielenie grupy czterech nut granych na
odpowiednich strunach na zestaw strun zewntrznych i zestaw strun wewntrznych.
W przypadku akordu D struny pierwsza i czwarta s zewntrzne, a druga i trzecia
wewntrzne. Spjrz jeszcze raz na rysunek 13.9d. Powtarzaj sobie podczas grania tej
frazy: szczyp, wewntrz, zewntrz, kciuk. Poniej wyjaniamy, jakie czynnoci
trzeba wykonywa przy poszczeglnych wyrazach.
1. Szczyp: w pierwszej wiartce zagraj struny zewntrzne (czwart i pierwsz),
czyli zrb szczypnicie jednoczenie uderz kciukiem czwart strun
i szarpnij palcem rodkowym pierwsz.
2. Wewntrz: w drugiej wiartce zagraj pojedynczo struny wewntrzne (trzeci
i drug) najpierw kciukiem, a potem palcem wskazujcym.
3. Zewntrz: w trzeciej wiartce zagraj pojedynczo struny zewntrzne (czwart
i pierwsz) najpierw kciukiem, a potem palcem wskazujcym.
4. Kciuk: w czwartej wiartce zagraj kciukiem tylko strun basow z wewntrznego
zestawu (czyli trzeci strun).
Zauwa, e w schemacie Travisa zazwyczaj nie uywasz palca serdecznego.

Akompaniament w stylu Travisa


Gdy znasz ju podstawowy schemat Travisa, moesz stworzy cay akompaniament
do piosenki, po prostu zestawiajc kilka akordw i przypisujc do kadego z nich
odpowiedni schemat. eby zagra odpowiedni schemat Travisa do kadego akordu,
musisz zapamita:

ktre grupy strun gra w danym akordzie (zobacz schemat pokazany na


rysunku 13.10);

ktrymi palcami prawej doni gra te struny (kciukiem i palcem rodkowym


struny zewntrzne, kciukiem i palcem wskazujcym wewntrzne);

223

224

Cz IV: Rozmaito stylw

fraz szczyp, wewntrz, zewntrz, kciuk, gdy dziki niej moesz zagra
schemat dla kadego akordu.

Rysunek 13.10 pokazuje, ktre cztery struny naley gra w zalenoci od akordu.
Dowiesz si take, ktre z nich s wewntrzne, a ktre zewntrzne. Wyprbuj te zestawy
strun w kadym akordzie, grajc zarwno schemat podstawowy, jak i jego wariacj.

Rysunek 13.10.
Zewntrzne
i wewntrzne
pary strun
schematu
Travisa w rnych akordach

Aby ju teraz zagra piosenk z akompaniamentem w stylu Travisa, przejd do dalszej


sekcji Granie folkowych piosenek i sprawd utwr All My Trials.

Styl solowy Travisa


Bazujc na schemacie Travisa, moesz stworzy ekscytujce instrumentalne solwki.
Zagraj melodi piosenki w wyszych rejestrach (szczypniciami lub w sabych czciach
taktu), podczas gdy bas wraz z innymi, strategicznie rozmieszczonymi sabymi nutami

Rozdzia 13: Wok ogniska: gitara folkowa


bdzie suy za akompaniament. W tym solowym stylu nie musisz gra wycznie
czterostrunowych grup (jak w akompaniamencie), gdy to melodia w znacznym stopniu
determinuje uderzan grup, ktra czasem rozszerza si do piciu strun.
Rysunek 13.11 pokazuje, jak prowadzi melodi na przykadzie utworu Oh, Susanna
w solowym stylu Travisa. Zauwa, e w kadym penym takcie w pierwszej i drugiej
wiartce znajduje si szczypnicie (czyli kciuk i palec grajce jednoczenie),
poniewa w tych wiartkach swoje dwiki ma zarwno melodia, jak i bas. Pozostae
dwiki melodii wypadaj na sabe czci taktu, midzy dwikami basowymi.

Rysunek 13.11.
Pierwsze dwa
takty utworu
Oh, Susanna
w solowym
stylu Travisa

Aby ju teraz zagra piosenk w solowym stylu Travisa, przejd do dalszej sekcji
Granie folkowych piosenek i sprawd utwr Freight Train.

Strj otwarty
Granie schematu Travisa w otwartym stroju pozwala na uzyskanie cakiem ciekawych
efektw. Rysunek 13.12 przedstawia pasa w otwartym stroju G (D-G-D-G-H-D, od
niskich do wysokich), ktry brzmi jak co, co Joni Mitchell mogaby zagra na jednym
ze swoich wczesnych albumw. Jedyna nowo tutaj to inne strojenie gitary, bo prawa
do pracuje tak samo jak w normalnym schemacie Travisa. Film nr 46 pomoe Ci si
zorientowa w schodzcych w d pozycjach lewej doni na gryfie.
Aby dostroi si do otwartego G, postpuj wedug poniszych punktw:
1. Opuszczaj szst strun, dopki nie zabrzmi o oktaw niej ni pusta
czwarta struna.
2. Opuszczaj pit strun, dopki nie zabrzmi o oktaw niej ni pusta
trzecia struna.
3. Opuszczaj pierwsz strun, dopki nie zabrzmi o oktaw wyej ni
pusta czwarta struna.
Zauwa, e w utworze z rysunku 13.12 grasz cay czas na jednej czterostrunowej
grupie (czyli na pitej, czwartej, trzeciej i drugiej strunie). Pitej i trzeciej nie
przyciskasz a do samego koca, gdy grasz barowy flaolet na dwunastym progu.
W trakcie grania powtarzaj sobie: szczyp, wewntrz, zewntrz, kciuk
(wyjanienie tej frazy znajdziesz we wczeniejszej sekcji Podstawowy schemat).

225

226

Cz IV: Rozmaito stylw

Rysunek 13.12.
Schemat
Travisa
w otwartym
stroju G

Flaolet to adny, wysoki i podobny w brzmieniu do dzwoneczka dwik. Aby go zagra,


uderz strun, ktr delikatnie dotykasz opuszkiem palca prawej doni na konkretnym
progu (zazwyczaj dwunastym, sidmym lub pitym) bezporednio ponad metalowym
drutem progu (a nie przed nim, jak w przypadku normalnego przyciskania strun).

Granie folkowych piosenek


Wrd piosenek, jakie tu prezentujemy, znajdziesz zarwno tak z prostym, powtarzanym
w kko schematem akompaniamentu, jak i tak z solow aranacj z niezalenym
basem, naoon na niego melodi i dorzuconymi kilkoma sztuczkami. W tych piciu
piosenkach zawarlimy wszelkie moliwe sposoby grania palcami, ktre pasuj do
muzyki folkowej. Niech nie zwiedzie Ci prostota tych piosenek, poniewa za spraw
partii gitary maj one pene i kompletne brzmienie. Gdy ju nauczysz si tych aranacji,

Rozdzia 13: Wok ogniska: gitara folkowa


wystarczy, e zorganizujesz sobie jeszcze flanelow koszul i pionierki, a bdziesz
w peni gotowy do rozpoczcia kariery wczgi lub organizowania wiecw
robotniczych i protestw politycznych.
Oto gar przydatnych informacji o piosenkach. Kilka z nich zawiera tak zwane pochody
basowe. Polegaj one na graniu kciukiem pojedynczych dwikw, ktre prowadz
do nastpnego akordu i przeamuj monotoni powtarzalnego schematu.

House of the Rising Sun: aby zagra House of the Rising Sun, musisz

wiedzie, jak gra arpeggio w gr i w d (zobacz wczeniejsz sekcj Arpeggio),


jak palcowa podstawowe akordy durowe i molowe (sprawd w rozdziale 4.) oraz
jak sprawi, by piosenka o zrujnowanym yciu w cieszcym si z saw domu
brzmiaa lekko i przyjemnie.
Schemat arpeggia w gr i w d (p-i-m-a-m-i) tworzy adny akompaniament
w House of the Rising Sun i podobnych piosenkach. Lew doni powiniene
trzyma poszczeglne akordy przez cay takt. Postrzegaj je jako akordy
rozoone (w ktrych dwiki wybrzmiewaj), a nie jako pojedyncze dwiki (ktre
s szybko wygaszane). Zauwa, e palcami grasz tylko trzy grne struny w kadym
akordzie piosenki, nawet jeli kciuk zmienia struny z akordu na akord.

The Cruel War is Raging: aby zagra The Cruel War is Raging, musisz

wiedzie, jak gra schemat koysanki (zobacz wczeniejsz sekcj Schemat


koysanki), jak palcowa podstawowe akordy durowe i molowe (sprawd
w rozdziale 4.) oraz jak upi dziecko piosenk o zniszczeniu i anihilacji.
Pamitaj, aby lew doni trzyma kady akord w trakcie wybrzmiewania dwikw.
Uyj kapodastra, aby znale najbardziej dogodn do piewania tonacj (sprawd
wczeniejsz sekcj Uycie kapodastra).

Gospel Ship: aby zagra Gospel Ship, musisz wiedzie, jak gra solo

w stylu Cartera (zobacz wczeniejsz sekcj Styl Cartera), jak wydobywa


dwiki technikami hammer-on i pull-off (patrz rozdzia 10.) oraz czy istnieje
jaka osoba na tej planecie znajca tekst do tej piosenki.
Techniki hammer-on i pull-off oraz pochody basowe s wanymi elementami
stylu Cartera, co wida w tej przykadowej aranacji bazujcej luno na
tradycyjnej piosence Gospel Ship. Standardowy zapis nutowy pomoe Ci
okreli, ktre dwiki powiniene gra kciukiem (te z lask skierowan
w d), a ktre pozostaymi palcami (te z lask skierowan w gr). W kadym
razie t piosenk gra si rwnie dobrze kostk. Wyprbuj obydwa sposoby.

All My Trials: aby zagra All My Trials, musisz wiedzie, jak gra

akompaniament w stylu Travisa (zobacz wczeniejsz sekcj Akompaniament


w stylu Travisa), jak wydobywa dwiki technik hammer-on (patrz rozdzia 10.)
oraz jak nie brzmie pretensjonalnie i przekonujco zapiewa piosenk o znoju
i ubstwie, mimo e prowadzisz stosunkowo atwe i przyjemne ycie.
W pierwszym takcie uyto niszego zestawu strun akordu G. Gdyby uyto
wyszego zestawu, akord byby niepeny. Poniewa drugi takt ma tylko
dwie wiartki, grasz jedynie poow ukadu. Pity takt rozpoczyna si wyszym
zestawem strun (aby adnie rozwiza wysoki dwik z poprzedniego taktu),
lecz w drugiej wiartce przechodzisz na niszy zestaw, take po to, aby akord
nie by niepeny. W dziewitym takcie w przejciu od G do e pojawia si krtki
pochd basowy. W dwunastym takcie poczenie szczypnicia i techniki
hammer-on to kwintesencja folkowego brzmienia.

227

228

Cz IV: Rozmaito stylw

Freight Train: aby zagra Freight Train, musisz wiedzie, jak gra w solowym
stylu Travisa (zobacz wczeniejsz sekcj Styl solowy Travisa), jak wydobywa
dwiki technik hammer-on (patrz rozdzia 10.) oraz jak zabrzmie niczym
prosty wczga, gdy grasz palcami wyrafinowan aranacj zawierajc kilka
nowych technik.

W czwartym i smym takcie monotonia zostaje zamana przez pochd basowy.


W dziewitym takcie przyciskasz akord E i moesz uy pierwszego palca jako
poprzeczki barre, aby zagra pierwsz strun na pierwszym progu. Owi kciuk lewej
doni wok gryfu, aby przycisn szst strun w taktach jedenastym i dwunastym.
Czternasty takt zawiera ma fajn sztuczk wydobywasz wysoki dwik
technik hammer-on i jednoczenie uderzasz dwik basowy. W pitnastym
takcie dwik basowy grany jest naprzemiennie z trzema dwikami, nie z dwoma.

Rozdzia 13: Wok ogniska: gitara folkowa


cieka 88

House of the Rising Sun

229

230

Cz IV: Rozmaito stylw

Rozdzia 13: Wok ogniska: gitara folkowa


cieka 89

The Cruel War Is Raging

231

232

Cz IV: Rozmaito stylw


cieka 90

Gospel Ship

Rozdzia 13: Wok ogniska: gitara folkowa


cieka 91

All My Trials

233

234

Cz IV: Rozmaito stylw

Rozdzia 13: Wok ogniska: gitara folkowa


cieka 92

Freight Train

235

236

Cz IV: Rozmaito stylw

Rozdzia 14

Maestro, trzy, cztery:


podstawy gitary klasycznej
W tym rozdziale:
Przygotowanie do gry na gitarze klasycznej.
Uderzenie swobodne i z podparciem.
Granie arpeggio i kontrapunkt.
wiczenie utworw klasycznych.

itara klasyczna oznacza nie tylko okrelony gatunek muzyki, lecz take
podejcie do instrumentu, ktre jest zupenie inne ni w jakimkolwiek innym
gatunku czy to folku, jazzie, rocku, czy bluesie. Gitara klasyczna ma za sob
dug tradycj technik i praktyk, ktre byy przez wieki stosowane przez kompozytorw
i wykonawcw; co wicej, nie straciy one na aktualnoci mimo pojawienia si bardziej
nowoczesnych i awangardowych kompozycji muzycznych.
Jeli chcesz wykonywa wielkie dziea takich kompozytorw, jak Bach, Mozart
czy Beethoven i brzmie przy tym autentycznie musisz gra w stylu klasycznym.
A nawet jeli nie masz zamiaru zosta prawdziwym gitarzyst klasycznym, wiczenie
klasycznych technik pozytywnie wpynie na Twoje brzmienie, technik gry i frazowanie.
Nie daj si zwie pozorom i nie myl, e skoro ten styl wymaga pewnej dyscypliny,
to chodzi w nim tylko o sztywne reguy i przepisy. Wielu gitarzystw odnoszcych
sukcesy w muzyce pop i klasycznej uwaa, e niektre aspekty gry na gitarze klasycznej
s wyzwalajce. Co wicej, ci indywidualici prbowali nawet wprowadzi techniki
stylu klasycznego do muzyki popowej i rockowej. Steve Howe z zespou Yes, Michael
Hedges i Chet Atkins wcielili klasyczne techniki do swoich wasnych, niepowtarzalnych
stylw. Z drugiej strony trudno sobie wyobrazi publiczno wywijajc wosami na
koncercie Metalliki, na ktrym gitarzyci siedz wyprostowani na krzesach z lew
nog na podnku i nadgarstkiem pod odpowiednim ktem do strun.

W tym rozdziale zajmiemy si gitar klasyczn na powanie pokaemy poprawn


pozycj siedzenia podczas grania oraz uoenie lewej i prawej doni. Dodatkowo
wyjanimy, jak za pomoc uderzenia swobodnego i z podparciem wydoby melodi
ze schematu arpeggia oraz jak prowadzi kilka melodii, aby uzyska kontrapunkt.

238

Cz IV: Rozmaito stylw

Przygotowanie do gry
na gitarze klasycznej
Na gitarze klasycznej zawsze gra si na nylonowych strunach (w przeciwiestwie do gitar
z metalowymi strunami stosowanych w wielu innych stylach) i w pozycji siedzcej.
Prcz tego naley szarpa struny w okrelony sposb, aby uzyska podane brzmienie.
Trzeba te nauczy si nowej pozycji lewej doni. Wszystkich tych rzeczy dowiesz si
z poniszych sekcji.

Sposb siedzenia
Prawdziwi gitarzyci klasyczni (ci najprawdziwsi z prawdziwych) siedz inaczej
ni pozostali gitarzyci, poniewa opieraj gitar na lewej nodze zamiast na prawej.
Podnosz rwnie lew nog na wysoko ok. 15 cm za pomoc podnka.
Taka zrwnowaona postawa zapewnia nastpujce korzyci:

Cz korpusu gitary przy mostku (ta bliej wysokich progw) jest oparta

na lewej nodze, a tylna pyta jest oparta o brzuch gitarzysty. Prawa rka
umiejscowiona na wysokoci strun basowych utrzymuje gitar na miejscu.
Dziki temu donie maj pen swobod w graniu i tylko graniu. Nie trzeba
uywa doni, aby powstrzymywa gitar przed upadkiem na podog (chyba
e zerwiesz si nagle z miejsca, eby odebra telefon).

Pozycja lewej doni umoliwia przyciskanie kadego progu pod waciwym ktem

(prostym) szczegy znajdziesz w dalszej sekcji Pozycja lewej doni. W ten


sposb atwiej gra si w wysokich pozycjach (sidmej i wyszych) ni w pozycji
siedzcej z gitar akustyczn (sprawd w rozdziale 3.).

Tak naprawd jednak wielu gitarzystw grajcych na gitarach klasycznych nie zawraca sobie
gowy tymi wszystkimi kwestiami dotyczcymi trzymania gitary. Dlaczego? Bo to zbyt
kopotliwe. Skd w ogle wzi podnek? (No dobrze, da si go kupi w sklepie
muzycznym chyba). Jeli jednak chcesz po prostu zagra kilka klasycznych utworw,
trzymaj gitar tak jak zwykle. Na pewno nie zaaresztuje Ci adna policja muzyczna,
wic nawet jeli nie grasz podrcznikowo, bdziesz mg rozkoszowa si piknymi
ukadami nut.
Jeli jednak powanie planujesz zaj si gr na gitarze klasycznej, kup podnek i naucz
si z rysunku 14.1 prawidowego sposobu siedzenia. Moesz rwnie uy specjalnej
podstawki podnoszcej gitar nad udo, dziki ktrej mona trzyma obie stopy na
pododze. Takie podstawki staj si coraz bardziej popularne, poniewa nie powoduj
nierwnomiernego obcienia ng i mini plecw, co ma miejsce w przypadku, gdy
podnosisz jedn nog, a drug trzymasz na ziemi. Jeli powanie mylisz o gitarze
klasycznej, naucz si te czyta nuty (o ile jeszcze nie potrafisz), poniewa wiele
drukowanych utworw muzycznych nie zawiera tabulatur. (W dodatku A znajduj
si informacje dotyczce czytania nut. Sprawd te nasz inn ksik Gitara klasyczna
dla bystrzakw).

Rozdzia 14: Maestro, trzy, cztery: podstawy gitary klasycznej

Rysunek 14.1.
Pozycja siedzca z gitar
klasyczn

Dziki uprzejmoci Jona Chappella

Kluczowe jest to, eby siedzie prosto, na krawdzi krzesa, z podniesion lew nog
(lub gitar) oraz eby instrument znajdowa si na rodku ciaa. Gwka gryfu (miejsce
zaczepu strun) powinna by mniej wicej na wysokoci ramienia, jak na rysunku 14.1.

Co zrobi z praw doni


Pooenie prawej doni jest drugim (po waciwej pozycji) kluczowym elementem
uzyskania prawdziwie klasycznego brzmienia gitary. Prawa do musi by w odpowiedniej
pozycji i poprawnie szarpa struny.

239

240

Cz IV: Rozmaito stylw


Pozycja prawej doni
W pozycji prawej doni najwaniejsze jest to, by palce wskazujcy, rodkowy i serdeczny
byy w trakcie uderzania strun ustawione prostopadle do nich (na gitarze klasycznej
zwykle nie uywa si maego palca).
Taka pozycja to nie lada wyczyn. Dlaczego? Poniewa do, ktra jest przedueniem
ramienia, naturalnie ukada si pod ktem okoo 60 stopni w stosunku do strun.
Sprawd sam. Widzisz? Jednak gdy palce s pod takim ktem, nie uzyskasz
maksymalnej gonoci strun. Aby ich brzmienie byo najmocniejsze (co jest
konieczne, aby melodia wyrniaa si na tle dwikw basowych i drugiego gosu),
musisz je szarpa pod ktem 90 stopni (prostopadle).
Przekr praw do w nadgarstku, tak by palce opaday prostopadle do strun, a kciuk
znajdowa si w odlegoci okoo 4 cm na lewo od palca wskazujcego (z Twojego
punktu widzenia), jak na rysunku 14.2. Oprzyj kciuk i palce prawej rki (wskazujcy,
rodkowy i serdeczny) odpowiednio na szstej, trzeciej i drugiej strunie (jak na rysunku).
To jest podstawowa pozycja prawej doni na gitarze klasycznej. Czy Twoje palce s
uoone prostopadle do strun?

Rysunek 14.2.
Prawidowa
pozycja prawej
doni

Dziki uprzejmoci Jona Chappella

Jeli na powanie mylisz o doskonaleniu swojej klasycznej pozycji prawej doni, oto
sposb na zmuszenie palcw do uoenia si w prawidowej pozycji: u wszystkie
cztery palce (kciuk, wskazujcy, rodkowy i serdeczny) w rzdzie na tej samej strunie
(na przykad na trzeciej). W ten sposb kciuk nie moe si oprze na strunie na
prawo od palca wskazujcego. Nastpnie, bez przekrcania doni, przenie kady
palec na jego miejsce: kciuk na szst strun, wskazujcy na trzeci, rodkowy na drug
i serdeczny na pierwsz. Sprawd za pomoc rysunku 14.2, czy Twj kciuk znajduje si
we waciwym pooeniu w stosunku do reszty palcw (obok nich, a nie za nimi).

Rozdzia 14: Maestro, trzy, cztery: podstawy gitary klasycznej


Paznokcie
Paznokcie prawej doni maj wpyw na brzmienie strun. Gdy s bardzo krtkie, szarpiesz
strun tylko opuszkiem palca i uzyskany dwik jest agodny i mikki. Jeli jednak
paznokcie s tak dugie, e tylko one szarpi struny, dwik jest ostrzejszy i bardziej
metaliczny. Wikszo gitarzystw klasycznych utrzymuje tak dugo paznokci, aby
zarwno paznokie, jak i czubek palca jednoczenie szarpay strun. To pozwala
otrzyma najbardziej przyjemny i peny dwik.
Niektrzy gitarzyci posiadaj specjalny zestaw do pielgnacji paznokci zawierajcy
noyczki lub cki, pilnik i materia cierny sucy do utrzymywania gadkich paznokci
o podanej dugoci i odpowiednim ksztacie.
Jeli chcesz na powanie zaj si gr na gitarze klasycznej, pozwl paznokciom
urosn, a nastpnie obetnij je tak, aby byy zaokrglone podobnie jak czubki palcw.
Na kocu spiuj je pilnikiem. Hoduj tylko paznokcie prawej doni. Te na lewej musz
pozosta krtkie, aby nie uderzay w gryf przy naciskaniu strun, czego efektem byyby
nieprawidowo brzmice dwiki. Jeli jednak gitara klasyczna jest dla Ciebie
sporadyczn przygod, nie przejmuj si dugoci paznokci. Wiele osb gra krtkimi
paznokciami (oraz opiera gitar na prawej nodze!).

Zmiana barwy dwiku


Barw dwiku strun mona zmieni przez umieszczenie prawej doni w rnych
miejscach na strunie bliej mostka, bliej gryfu lub dokadnie nad otworem puda
rezonansowego. Uderzanie strun tu nad otworem daje pene i bogate brzmienie. Im
bliej mostka, tym dwik jest janiejszy i bardziej metaliczny, natomiast im bliej gryfu,
tym dwik jest okrglejszy i agodniejszy.
Dlaczego naley zmienia tembr (barw dwiku)? Gwnie dla urozmaicenia. Gdy
grasz utwr z powtrzeniem, za pierwszym razem moesz uderza struny nad otworem
puda rezonansowego, a za drugim razem bliej mostka. Moesz te, gdy zbliasz si
do kulminacyjnego momentu utworu, wzmocni efekt, grajc coraz janiejszym i bardziej
metalicznym brzmieniem. Wtedy przesuwasz do bliej mostka.

Pozycja lewej doni


Gdy naciskasz struny w stylu klasycznym, wyobra sobie, e Twoja lewa do jest czci
maszynerii, ktr unieruchamiasz w jednej pozycji, charakteryzujcej si prawidowymi
ktami i prostopadoci (co uatwia granie i pozwala uzyska optymalne brzmienie).
Gdy przesuwasz t ma cz maszyny (czyli do) w gr lub w d gryfu, nie zmienia
ona swojego ukadu. Porusza si tylko w dwch kierunkach siatki (jak wiea w szachach).
Jak sprawi, by dziaaa poprawnie?

Trzymaj palce zaokrglone i wygite w uk, tak aby koniuszki zbliay si do gryfu
pod ktem 90 stopni, a same palce byy uoone prostopadle do strun.

Wyprostuj kciuk i staraj si trzyma go naprzeciw palca wskazujcego, gdy delikatnie


dociskasz go z tyu gryfu. Jeli przechodzisz na wysze pozycje, przesuwaj
rwnie kciuk, zawsze trzymajc go naprzeciwko palca wskazujcego. Moesz
porusza nim w poprzek gryfu wraz z pozostaymi palcami, ale nigdy nie pozwl,
aby pokaza si nad grn krawdzi gryfu.

241

242

Cz IV: Rozmaito stylw

Przesuwaj rami wraz z doni, aby palce pozostay prostopade do strun.

W przypadku niszych progw trzymaj okie daleko od ciaa. W przypadku


wyszych progw przybli okie do ciaa.

Teoretycznie, bez wzgldu na strun i prg, pooenie lewej doni wyglda tak samo
(jak na rysunku 14.3). Czasem jaki utwr okae si szczeglnie wymagajcy, co zmusi
Ci do zrezygnowania z podstawowej pozycji lewej doni. Tak wic powysze wskazwki
byy tylko... wskazwkami.

Rysunek 14.3.
Prawidowa
pozycja lewej
doni

Dziki uprzejmoci Jona Chappella

Jeli grasz ju jaki czas w innym gatunku muzycznym (takim jak rock czy blues),
prawdopodobnie trzymasz kciuk na gryfie nad szst strun. Ten nawyk jest
niedopuszczalny w przypadku gitary klasycznej: kciuk zawsze musi si znajdowa
za gryfem. Na szczcie mamy wietny sposb na odwyk (ale musisz by gotw na
zniesienie odrobiny blu). Popro znajomego, eby wzi do rki ostry przedmiot
(na przykad owek) i patrzy, jak grasz. Niech delikatnie Ci ukuje za kadym razem,
gdy Twj kciuk wychyli si poza gryf. To moe troch bole, jednak po kilku ukuciach
Twj kciuk na dobre ukryje si za gryfem, czyli tam, gdzie jego miejsce. Jest to metoda
uczenia dzieci prawidowej techniki gry lew doni, wywodzca si z czasw
powieciopisarza Karola Dickensa.

Uderzenia swobodne i z podparciem


Gdyby mia trenera uczcego Ci gry w golfa lub krgle, prawdopodobnie powiedziaby
Ci o znaczeniu poprawnego doprowadzenia ruchu do koca. Wierz lub nie, ale odnosi
si to take do uderzania strun. Twj palec moe dokoczy ruch na jeden z dwch
sposobw, co daje nam dwa rodzaje uderze. Pierwsze z nich jest swobodne, uywane do
techniki arpeggia i szybkich przej midzy strunami. Drugie z nich, z podparciem, suy

Rozdzia 14: Maestro, trzy, cztery: podstawy gitary klasycznej


do akcentowania dwikw melodii. W kadym razie kciukiem niemal zawsze uderza si
w luny sposb, nawet podczas grania melodii (luny sposb jest stosowany zarwno w stylu
klasycznym, jak i folkowym, natomiast sposb z podparciem jest domen wycznie gitary
klasycznej). W poniszych sekcjach opisujemy obydwa rodzaje uderze.

Uderzenia swobodne
Po szarpniciu struny ruchem skierowanym nieco ku grze palec zatrzymuje si
w powietrzu nad ssiadujc strun (oczywicie nie zostaje tam na dugo, poniewa
musi wrci do pozycji startowej, aby ponownie szarpn strun). Ten typ uderzenia,
w ktrym palec zwisa luno w powietrzu, nazywany jest uderzeniem swobodnym.
Rysunek 14.4 pokazuje, jak wykona takie uderzenie.

Rysunek 14.4.
Uderzenie
swobodne.
Zauwa, e po
szarpniciu
struny palec
prawej doni
znajduje si
swobodnie
w powietrzu

Dziki uprzejmoci Wiley, Composition Services Graphics

Na gitarze klasycznej t technik gra si niemelodyjne partie, na przykad arpeggio (akordy


grane po jednej nucie zamiast wszystkie naraz). Powicz arpeggio na pustych strunach
(kciuk na szstej strunie, palec wskazujcy na trzeciej, rodkowy na drugiej i serdeczny
na pierwszej), stosujc wycznie uderzenia swobodne.
Rysunek 14.5 przedstawia fragment hiszpaskiego utworu Malaguea, ktry prdzej
czy pniej jest grany przez kadego gitarzyst. Melodi wydobywa si kciukiem, podczas
gdy palcem rodkowym wykonuje si uderzenia swobodne pustej nylonowej struny E.
W klasycznych nutach na gitar palce prawej rki oznacza si literami p, i, m i a. S to
pierwsze litery hiszpaskich nazw palcw: kciuk to pulgar, palec wskazujcy to indice,
rodkowy to media, a serdeczny to anular. Notacja ta wystpuje rwnie w przypadku
granych palcami utworw w stylu folk (sprawd rozdzia 13.). Na filmie nr 47 moesz
zobaczy, jak kciuk prawej doni prowadzi melodi.

243

244

Cz IV: Rozmaito stylw

Rysunek 14.5.
wiczenie uderze swobodnych (fragment klasyczn
ego utworu
Malaguea)

Uderzenia z podparciem
Uderzanie z podparciem wymaga innego zakoczenia ruchu. Zamiast szarpa strun nieco
ku grze, naley uderzy j w poprzek strun (nie ku grze), tak aby palec wyldowa
(podpar si) na ssiadujcej niszej strunie. Uderzenie w poprzek strun (zamiast ku
grze) daje maksymaln gono dwiku. Jest to powd, dla ktrego uderzenia
z podparciem s idealne do grania melodii. Dwiki melodii s wane i chcesz je
zaakcentowa. Rysunek 14.6 pokazuje, jak wykona uderzenie z podparciem.
Uderzenia te naley stosowa, aby akcentowa dwiki melodii w utworze klasycznym
zawierajcym wewntrzne gosy czyli wypeniajce lub bdce tem dwiki na
rodkowych strunach (grane uderzeniami swobodnymi) oraz dwiki basowe.
Zagraj powoli dwuoktawow skal C-dur przedstawion na rysunku 14.7 za pomoc
szarpni z podparciem. Przejd z pozycji drugiej do pitej pod koniec pierwszego taktu
za pomoc pynnego slideu pierwszym palcem wzdu trzeciej struny a do pitego
progu (w rozdziale 7. znajdziesz wicej informacji o graniu w wyszych pozycjach).
Grajc w d, wr do pozycji drugiej slideem trzeciego palca wzdu trzeciej struny
do czwartego progu. Graj na zmian palcem wskazujcym (i) i rodkowym (m). Na
filmie nr 48 moesz zobaczy, jak powinien wyglda naprzemienny ruch tych palcw.
Dla wikszej szybkoci i precyzji zalecane jest naprzemienne granie palcami prawej
doni (zwykle wskazujcym i rodkowym).

Rozdzia 14: Maestro, trzy, cztery: podstawy gitary klasycznej

Rysunek 14.6.
Uderzenie
z podparciem.
Zauwa, e po
tym uderzeniu
palec prawej
rki lduje
na nastpnej
strunie

Rysunek 14.7.
Skala C-dur
szarpana
z podparciem
naprzemiennie
dwoma
palcami

Dziki uprzejmoci Wiley, Composition Services Graphics

245

246

Cz IV: Rozmaito stylw

Arpeggio i kontrapunkt
Wikszo utworw klasycznych bazuje na arpeggio lub kontrapunkcie.

W arpeggio trzyma si akordy lew doni, podczas gdy prawa szarpie struny jedn

po drugiej (aby kada z nich moga wybrzmiewa). Zwykle na tle arpeggia gra si
jednoczenie melodi na najwyszych strunach (uderzeniami z podparciem).

Kontrapunktowa klasyczna muzyka gitarowa zazwyczaj skada si z dwch czci

basowej granej kciukiem oraz sopranowej (melodii) granej zwykle za pomoc


naprzemiennych szarpni swobodnych palcami prawej doni (na przykad
wskazujcym i rodkowym). Sowo kontrapunktowy pochodzi od kontrapunktu,
ktry polega na graniu kilku melodii jednoczenie (zwykle w rnych lub
kontrastujcych rytmach) tak jakby dwie osoby prezentujce rne pogldy
mwiy jednoczenie. W muzyce jednak oddzielne melodie wspieraj si, a nie
wykluczaj. Szkoda, e nie dziaa to w polityce.

czenie uderze swobodnych


i z podparciem w arpeggiach
Rysunek 14.8 zawiera wiczenie arpeggia. Pierwsz nut kadego taktu oraz nuty
w klasycznym zapisie z nkami skierowanymi w d gra si kciukiem. Pozostae nuty
gra si palcami (i na trzeciej strunie, m na drugiej i a na pierwszej).
W klasycznym zapisie nuty grane na pierwszej strunie maj nad sob znaczek akcentu (>).
Znaczek ten informuje o koniecznoci zaakcentowania (podkrelenia) pewnych nut
przez zagranie ich goniej, aby znalazy si na pierwszym planie. Innymi sowy,
w przypadku nut akcentowanych naley uy mocnego uderzenia z podparciem,
a pozostae nuty gra uderzeniami swobodnymi. Sowo sim. oznacza granie tym samym
schematem palcowania do koca wiczenia.
Pamitaj, aby przez ca dugo taktu trzyma wszystkie grane w nim dwiki.
Zanim zaczniesz czy uderzenia swobodne i uderzenia z podparciem, zagraj wiczenie
z rysunku 14.8 wycznie uderzeniami swobodnymi, aby si wczu. Gdy nabierzesz wprawy,
zacznij uderza nuty na pierwszej strunie z podparciem.

wiczenie kontrapunktowe
Rysunek 14.9 to fragment utworu nieznanego kompozytora z okresu baroku, w ktrym
muzyka kontrapunktowa bya bardzo popularna. Nuty skierowane na d (w notacji
standardowej) uderzaj kciukiem. Melodi graj naprzemiennymi uderzeniami
swobodnymi. Obejrzyj na filmie nr 49, jak gra dwie niezalene linie melodyczne.

Rozdzia 14: Maestro, trzy, cztery: podstawy gitary klasycznej

Rysunek 14.8.
wiczenie arpeggia czce
uderzenia
swobodne
i z podparciem

W wiczeniu nie sugerujemy adnego konkretnego palcowania prawej doni. Dopki


akceptujesz koncept uderzania naprzemiennego (przynajmniej z grubsza) w celu
zwikszenia szybkoci i dokadnoci, moesz gra tak, jak Ci wygodnie. Nie istnieje
jaki jedyny prawidowy sposb.
Wskazujemy jednak palcowanie lewej doni, poniewa tylko z takim palcowaniem
ten utwr jest moliwy do wykonania. Ukona kreseczka przed 2 przy drugiej
wiernucie w trzecim takcie i przy trzeciej wiernucie w pitym takcie oznacza,
e naley uy tego samego palca, ktry gra poprzedni nut.
Powicz kilka razy granie tylko grnej czci naprzemiennymi uderzeniami.
Nastpnie zagraj kilka razy kciukiem sam bas. Potem zagraj obie czci jednoczenie.
Posuchaj tego utworu na ciece 93, aby lepiej wczu si w rytm.

247

248

Cz IV: Rozmaito stylw

Rysunek 14.9.
wiczenie kontrapunktowe

Granie utworw klasycznych


Granie utworw klasycznych nigdy nie sprawia kopotu, poniewa nie musisz piewa
i nie potrzebujesz wzmacniacza. Moesz to robi w dowolnym czasie i miejscu (pod
warunkiem e masz gitar z nylonowymi strunami).
W klasycznych nutach na gitar klasyczn uywa si specjalnych symboli wskazujcych
akordy barre (wicej informacji o akordach barre znajdziesz w rozdziale 9.). Litera C i cyfra
rzymska obok niej oznaczaj akord barowy na wszystkich szeciu strunach (rzymska
cyfra to numer progu). Litera C przecita kresk (|) oznacza czciowy akord barowy
(obejmujcy mniej ni sze strun). Kropkowana pozioma linia na prawo od litery C
informuje Ci, jak dugo trzyma poprzeczk barre.
Wybralimy dla Ciebie utwory, ktre prdzej czy pniej gra kady gitarzysta klasyczny.
S wietne, jeli marzysz o wielkim Romanzie, ktry nigdy nie zblaknie i nie stanie si
Bourry.

Romanza: aby zagra utwr Romanza, musisz wiedzie, jak gra uderzeniami

swobodnymi i z podparciem (zobacz wczeniejsz sekcj Uderzenia swobodne


i z podparciem), jak chwyta akordy barowe (rozdzia 9.) oraz jak wyduy R
w sowie Romanza (aby zabrzmie bardziej europejsko).

Rozdzia 14: Maestro, trzy, cztery: podstawy gitary klasycznej


Romanza jest atwym arpeggiowanym utworem, w ktrym moesz akcentowa
dwiki melodii uderzeniami z podparciem (wszystkie grasz na pierwszej strunie
palcem a). Aby powiczy, mona zagra ten utwr samymi uderzeniami
swobodnymi, a te z podparciem doda pniej. Wszystkie nuty basowe
(z chorgiewk skierowan w d) uderzaj kciukiem. W caym utworze stosuj
palcowanie prawej doni podane w pierwszym takcie. W dziewitym i dziesitym
takcie musisz cay czas trzyma wskazujcym palcem akord barre na sidmym
progu, a palcem rodkowym dociska smy prg (trzecia struna). Na pocztku
dziesitego taktu signij maym palcem do jedenastego progu. Zwr uwag,
e tak sugeruje palcowanie podane w nutach.

Bourre e-moll: aby zagra utwr Bourre e-moll, musisz wiedzie,

jak gra melodi naprzemiennymi uderzeniami i jednoczenie prowadzi kciukiem


lini basu (wicej informacji we wczeniejszej sekcji wiczenie kontrapunktowe),
jak chwyta akordy barowe (rozdzia 9.) i jak poprawnie wymawia
i zapisywa sowo bourre.
Bourre to taniec sprzed kilkuset lat (z okresu tu przed pojawieniem si
kaczuszek). Ten kontrapunktowy fragment utworu sprawia wiele przyjemnoci,
poniewa brzmi piknie i zawile, ale tak naprawd jest atwy do zagrania. Leo
Kottke gra ten utwr w wersji uderzanej palcami, a zesp Jethro Tull przerobi go
na jazzowo. Wszystkie nuty basowe (skierowane w d w standardowej notacji)
gra si kciukiem. Graj uderzeniami naprzemiennymi (na przykad m-i-m-i).
Granie naprzemienne nie musi by cigle takie samo (graj tak, aby byo wygodnie).
Na pocztku utworu wskazujemy przykadowe palcowanie, eby wiedzia, jak
zacz. Gdy ju si wprawisz, stosuj takie palcowanie, jakie wydaje Ci si naturalne.
Posuchaj dla inspiracji nagra tego utworu w wykonaniu gitarzysty klasycznego
Johna Williamsa, wersji folkowej Kottkego lub wersji swingowo-jazzowej
zespou Jethro Tull. Istnieje nawet wersja z rozdzierajcym uszy przesterem wykonana
przez heavymetalowego gitarzyst Yngwie (wymawia si ING-ej) Malmsteena.
Mimo e Jan Sebastian Bach raczej nie pisa tej swojej maej zwyczajnej tanecznej
suity z myl o tak dziwnych wersjach, wszystkie brzmi rewelacyjnie.

249

250

Cz IV: Rozmaito stylw


cieka 94

Romanza

Rozdzia 14: Maestro, trzy, cztery: podstawy gitary klasycznej

251

252

Cz IV: Rozmaito stylw


cieka 95

Bourre e-moll

Rozdzia 15

Ciemne okulary i beret,


czyli jazz
W tym rozdziale:
Wyjanienie, czym jest gitara jazzowa.
Wprowadzenie do akompaniamentu jazzowego.
Granie solwek jazzowych.
wiczenie utworw jazzowych.

azz to gatunek muzyki stworzony przez instrumentalistw, ktrzy zaczli


eksperymentowa z zamknitymi strukturami utworw, improwizowaniem
melodii i modyfikowaniem harmonii. Gitarzyci podyli za wczesnymi wysikami
innych instrumentalistw, takich jak wielki trbacz Louis Armstrong, ktry by jednym
z pierwszych mistrzw melodyjnej improwizacji.
Gitara jazzowa moe by trudna do opanowania ze wzgldu na improwizacj
(tworzenie melodii w trakcie grania), ktra jest bardzo wanym elementem tego stylu.
Zwykle tworzenie muzyki jest zadaniem kompozytora. Jednak w jazzie oczekuje
si (zazwyczaj), e wykonawcy bd improwizowa a jeli chcesz by w tym dobry,
musisz wiedzie o wiele wicej, ni da Ci lektura jednego rozdziau ksiki Dla
bystrzakw. Nie martw si jednak, bo w tym rozdziale pokaemy Ci par sztuczek,
dziki ktrym nauczysz si brzmie jak gitarzysta jazzowy, co uatwi Ci rozwijanie si
w tym kierunku.
W tym rozdziale zaoymy okulary przeciwsoneczne i pomoemy Ci opanowa akordy
i progresje jazzowe, styl chord-melody, substytuty oraz granie gitary prowadzcej
pojedynczymi dwikami. Pokaemy rwnie rnic midzy wewntrznymi
i zewntrznymi akordami oraz sposb na podjazzowanie melodii.

Wstp do zupenie nowej harmonii


Gitara jazzowa jest inna ni gitara rockowa lub bluesowa. Oto kilka kluczowych rnic.

W jazzie nie uywa si efektu typu distortion, bardziej podane jest agodniejsze
brzmienie.

Melodie jazzowe s bardziej rozbudowane harmonicznie i cilej powizane ze


struktur akordu. Akordy take s bardziej zoone.

254

Cz IV: Rozmaito stylw

W melodiach jazzowych czciej stosuje si przeskoki (przejcia o wicej ni

jeden cay ton, na przykad od dwiku A do C) ni w melodiach rockowych


czy bluesowych.

Gitarzysta jazzowy ma gbsze podejcie do akordw ni gitarzysta rockowy czy


bluesowy. W przypadku rocka lub bluesa gitarzyci zazwyczaj wybieraj akordy z jednej
skali, natomiast jazz dopuszcza uywanie wielu skal. Jazzman musi take zna
dwiki, z ktrych skadaj si poszczeglne akordy, poniewa charakterystyczn
cech jazzu jest arpeggiowanie (czyli uderzanie dwikw akordu po jedynym naraz).
Wikszo suchanej przez Ciebie muzyki popowej, rockowej, bluesowej, folkowej
i klasycznej (zwaszcza z XVII i XVIII wieku, na przykad utwory Bacha lub Mozarta)
bazuje na tradycyjnej harmonii (czyli podstawowych akordach i progresjach, jak te
opisane w rozdziaach 4. 15.). W harmonii jazzowej stosuje si jednak akordy nazywane
przez wikszo osb (co za niespodzianka) akordami jazzowymi. Takie akordy czsto
zawieraj wicej dwikw ni zwyke akordy, a czasem maj tyle samo dwikw, lecz
jeden (lub wicej) jest zmodyfikowany chromatycznie (czyli podniesiony lub obniony o p
tonu). W poniszych sekcjach omwimy zarwno akordy rozszerzone, jak i zmodyfikowane.

Rozszerzone akordy
Proste akordy durowe i molowe skadaj si z trzech dwikw czyli pierwszego,
trzeciego i pitego stopnia skali durowej lub molowej, ktrej pierwszy dwik jest taki
sam jak podstawa akordu. (Wicej o stopniach gamy i budowie akordw znajdziesz
w rozdziale 11.). Akordy te s nazywane triadami (bo skadaj si z trzech dwikw).
Akordy septymowe skadaj si z czterech dwikw pierwszego, trzeciego, pitego
i sidmego stopnia skali bdcej imienniczk akordu.
W stylu jazzowym istniej akordy zoone z piciu lub wikszej liczby dwikw.
Jeli nadal bdziemy dodawa co drugi stopie i wykroczymy poza sidmy stopie,
to uzyskamy akord nonowy (skadajcy si z pierwszego, trzeciego, pitego, sidmego
i dziewitego stopnia), undecymowy (skadajcy si z pierwszego, trzeciego, pitego,
sidmego, dziewitego i jedenastego stopnia) i tercdecymowy (skadajcy si
z pierwszego, trzeciego, pitego, sidmego, dziewitego, jedenastego i trzynastego
stopnia). Akordy zawierajce dwiki powyej sidmego stopnia s nazywane akordami
rozszerzonymi.
Zwykle nie gra si wszystkich dwikw akordu rozszerzonego. Na przykad w akordzie
tercdecymowym mona uderzy tylko cztery lub pi z siedmiu dwikw, co oznacza,
e da si zagra taki akord na czterech strunach.

Akordy zmodyfikowane
Akordy jazzowe czsto zawieraj zmodyfikowane dwiki (podniesione lub obnione
o p tonu). W efekcie powstaj akordy o miesznych nazwach w rodzaju C79,
B13#11 czy G7#5. Istnieje ich cae mnstwo i kady z nich brzmi inaczej.
W jazzowych wersjach popularnych utworw zwyke akordy s zazwyczaj zamieniane na
zmodyfikowane, trzeba jednak wiedzie, ktry akordy podmieni i w jakim momencie,
co nie jest atwe i wymaga umiejtnoci posiadanych przez dobrych muzykw

Rozdzia 15: Ciemne okulary i beret, czyli jazz


jazzowych (wicej informacji o zastpowaniu akordw znajduje si dalej w sekcji
Substytuty). Zajrzyj te do pniejszej sekcji Granie utworw jazzowych,
gdzie pokazujemy typowe substytuty akordw.

Podpora melodii,
czyli akompaniament jazzowy
W muzyce jazzowej stosuje si sowo comping, ktre oznacza akompaniament jazzowy.
Dla gitarzysty akompaniament to po prostu partia rytmiczna granie akordw.
Gitarzyci jazzowi zwykle uywaj akordw wewntrznych, zewntrznych i penych,
ktre zostan opisane w kolejnych podrozdziaach.

Akordy wewntrzne
Akordy wewntrzne to takie, w ktrych nie uywa si pierwszej struny (wysokiego E).
Zwykle s to akordy czterodwikowe grane na drugiej, trzeciej i czwartej strunie oraz
pitej lub szstej. Gitarzyci jazzowi uwielbiaj gra akordy wewntrzne i maj ich
mnstwo do wyboru.

Wewntrzne ukady dwikw


Rysunek 15.1 przedstawia 15 typowych ukadw dwikw w jazzowych akordach
wewntrznych. Ukad dwikw to okrelony porzdek dwikw w akordzie wybrany ze
wzgldw muzycznych lub pod ktem dopasowania do sytuacji w utworze. Kady akord
pokazany na rysunku 15.1 jest ruchomy i zosta pokazany na najniszej pozycji gryfu.
Aby uzyska inne akordy danego typu, wystarczy przesun cay ukad o tyle progw, ile
ptonw potrzebujesz przej. Przykadowo pierwszym przedstawionym akordem jest
akord B7#9. Aby zagra akord C7#9, wystarczy przesun si w gr gryfu o jeden prg.
Niektre nazwy akordw mog si wydawa dziwne. Oto sposb wymawiania
pierwszych trzech od lewej do prawej w najwyszym rzdzie (jak nauczysz si tych, to
powiniene umie wymwi reszt): H siedem podwyszone dziewi, H siedem
obnione dziewi oraz Fis sze przez dziewi. Mae kko w nazwie akordu ()
oznacza akord zmniejszony (co zazwyczaj mwi Ci, eby obniy pity stopie o p
tonu). Przedostatni akord (w najniszym rzdzie) wymawia si jako zmniejszone
Fis siedem.
Wystarczy, e bdziesz zwyczajnie uderza takie akordy, a od razu zabrzmisz jazzowo.
Gitarzyci jazzowi lubi gra te akordy w rodku gryfu lub troch wyej (zwykle midzy,
powiedzmy, czwartym a jedenastym progiem). Powicz wic wanie w tych pozycjach.

Przejcia na akordach wewntrznych


Gitarzyci jazzowi lubi dobre prowadzenie dwiku, czyli pynne i ekonomiczne zmiany
akordw. W progresjach jazzowych czsto jedyn rnic midzy jednym akordem
a drugim jest to, e jeden dwik zosta przesunity o jeden lub dwa progi dalej (zobacz
rysunki 15.2 i 15.4). Ekonomia ruchu uatwia gr, a jednoczenie nadaje przyjemne
brzmienie muzyce.

255

256

Cz IV: Rozmaito stylw

Rysunek 15.1.
Wewntrzne
akordy jazzowe w rnych
ukadach

Rysunek 15.2 przedstawia trzy typowe przejcia (progresje) skadajce si z wewntrznych


akordw jazzowych. Uderzaj kady akord raz i przechod do nastpnego, a zabrzmisz
jak gitarzysta jazzowy. Wyprbuj te progresje na rnych progach te przejcia s
ruchome!

Akordy zewntrzne
Akord zewntrzny to pojcie stosowane szczeglnie do akordw jazzowych, ktre oznacza,
e grasz je tylko na czterech najwyszych strunach struny niskie E i A maj wolne.
Akordy zewntrzne czsto maj podstaw (od ktrej akord bierze sw nazw) na innej
strunie ni najnisza uderzana albo nie maj jej (podstawy) w ogle.

Rysunek 15.2.
Typowe przejcia akordw
wewntrznych

Rozdzia 15: Ciemne okulary i beret, czyli jazz


Zewntrzne ukady dwikw
Na rysunku 15.3 pokazano 11 typowych ukadw zewntrznych akordw jazzowych.
Kady z nich jest przedstawiony na najniszej pozycji na gryfie i kady z nich
mona przesuwa. Sprbuj zagra je midzy czwartym a jedenastym progiem, czyli
tam, gdzie najbardziej lubi je gra gitarzyci jazzowi.

Rysunek 15.3.
Zewntrzne
akordy jazzowe w rnych
ukadach

Przejcia na akordach zewntrznych


Tak jak pisalimy w sekcji powiconej przejciom na akordach wewntrznych,
przejcia z rysunku 15.4 odzwierciedlaj zasad dobrego prowadzenia melodii, ktra
jest tak istotna w gitarze jazzowej. Ostatnia progresja (patrz rysunek 15.4c) wydaje si
wyjtkiem, gdy wymaga skakania po gryfie, lecz tak naprawd jest do czsto stosowana.
Ksztat zmniejszonego akordu septymowego moesz przesuwa co trzy progi w gr lub
w d bez zmiany akordu (zmieni si tylko ukad, czyli kolejno dwikw, lecz wci
bd to te same cztery dwiki). Gitarzyci jazzowi czsto w ten sposb przesuwaj
zmniejszony akord septymowy w gr gryfu, aby urozmaici swoj parti i stworzy
wraenie ruchu.

Rysunek 15.4.
Typowe przejcia na akordach zewntrznych

257

258

Cz IV: Rozmaito stylw

Pene akordy
Nie wszystkie akordy jazzowe s ograniczone do czterech dwikw, jak akordy
wewntrzne i zewntrzne. Rysunek 15.5 przedstawia pi rnych penych akordw
jazzowych (granych na piciu lub szeciu strunach), ktre mona chwyci w dowolnej
pozycji (lecz na rysunku s pokazane na najniszej moliwej).
Rysunek 15.5.
Rne ukady
penych
akordw
jazzowych

Granie solwek styl chord-melody


Styl chord-melody, jak wskazuje jego nazwa, to styl grania solwek jazzowych,
w ktrym uwzgldnia si zarwno melodi, jak i akordy. Styl ten mona usysze
w muzyce takich saw jazzowych, jak Johnny Smith, Jim Hall i Joe Pass. Styl
chord-melody jest czsto stosowany do jazzowania utworw niejazzowych. Melodia
takiego utworu jest grana wiernie (tak jak j skomponowano), lecz wykonawca
zmienia akordy z tradycyjnych na jazzowe. Akordy jazzowe, ktre zastpuj oryginalne,
nazywa si substytutami.
Mimo e granie rozpisanych solwek w stylu chord-melody nie jest zbyt trudne,
stworzenie nowej samemu (czym zajmuj si gitarzyci jazzowi) to nieatwe zadanie.
Na pocztek musisz umie zharmonizowa melodi (podoy do niej akordy). Nastpnie
musisz wiedzie, jak stosowa substytuty. Umiejtnoci te wykraczaj poza zwyke granie
na gitarze to ju dziedzina komponowania i aranacji. Dlatego nie bdziemy Ci
tego uczy.
W poniszych sekcjach wyjanimy Ci pokrtce, o co chodzi, a nastpnie pokaemy
atwy sposb oszukiwania, dziki ktremu zabrzmisz, jakby tworzy solwk w stylu
chord-melody. Pniej, w sekcji Granie piosenek jazzowych, bdziesz mg sobie
zagra utwr Greensleeves w aranacji chord-melody, zwyczajnie odczytujc tabulatur.

Substytuty
Substytuty to akordy jazzowe, ktre podstawia si w miejsce zwykych akordw.
Akordy te wystpuj w jednej z dwch oglnych form:

Z t sam podstaw: czasem akord zastpujcy ma t sam podstaw, ale stosuje


si jego rozszerzon wersj lub modyfikacj chromatyczn (wicej informacji
we wczeniejszej sekcji Wstp do zupenie nowej harmonii ). Jeli na przykad
progresja zaczyna si od C i koczy na A7, moesz podstawi akordy Cmaj7
i A79, aby zabrzmiao to bardziej jazzowo.

Rozdzia 15: Ciemne okulary i beret, czyli jazz

Z inn podstaw: czasem akord zastpujcy ma nawet inn podstaw ni

oryginalny. Zamiast tego mog mie inne wsplne dwiki. Rozpatrzmy ten sam
przykad zamiast gra akordy C i A7, moesz zagra na przykad C6/9 i Dis7,
poniewa akordy A7 i Dis7 maj dwa dwiki wsplne (Cis i G).

W kadym razie istnieje nieskoczona ilo akordw zastpczych, a wyrobienie sobie


intuicyjnego wyczucia, ktry akord gdzie pasuje, moe wymaga caych lat grania jazzu.

Pozorowanie jazzu trzema akordami


Zamiast uczy si setek substytutw, sprbuj udawa granie solwki w stylu
chord-melody za pomoc trzech prostych akordw. Spjrz jeszcze raz na pierwsze
trzy ruchome ksztaty akordw na rysunku 15.3: zewntrzne ukady akordw x7, X7
i X6/9. Te akordy maj do niejednoznaczne brzmienie, wic nie powinny zabrzmie le,
niezalenie od tego, gdzie je zagrasz i w jakiej kolejnoci one po prostu brzmi jazzowo.
Wybierz jeden akord i przeno go na rne progi bardzo fajnie brzmi przesuwanie
w gr lub w d o jeden prg naraz. Mona rwnie gra akordy na zmian na rnych
progach. Wymyl sobie jaki rytm. Moesz na pocztek skorzysta z rysunku 15.6,
ktry przedstawia przykad tego, o czym mwimy. Obejrzyj film nr 50, aby zaapa
odpowiednio swobodne i beztroskie podejcie. Baw si dobrze!

Rysunek 15.6.
Jak pozorowa
solwki
w stylu chordmelody za pomoc trzech
akordw

259

260

Cz IV: Rozmaito stylw

Przejmowanie prowadzenia
melodia jazzowa
Granie na gitarze prowadzcej w jazzie jest podobne do grania na gitarze prowadzcej
w bluesie lub rocku. Gra si przewanie jednodwikowe melodie (skomponowane lub
improwizowane) oraz zagrywki (krtkie, typowe dla danego stylu przejcia). Nie trzeba
te zmienia techniki gry. Moesz uderza struny naprzemiennie kostk w zmienionym
stylu kostkowania (zobacz w rozdziale 5.). Zmieniaj si jedynie rytm i podejcie
do melodii. Sownictwo, frazowanie i ton odrniaj solwki jazzowe od innych stylw
gitarowych.
Aby stworzy melodi jazzow lub sprawi, by solwka brzmiaa bardziej jazzowo,
wystarczy stosowa si do kilku prostych zasad. Dziki trzem omwionym poniej
technikom byskawicznie zabrzmisz niczym ikona jazzu.

Wprowadzanie alternatywnych dwikw


Jedn z technik stosowanych w jazzie jest wprowadzanie alternatywnych dwikw, czyli
dwikw spoza skali. W bluesie takie dwiki s dodawane oszczdnie. W jazzie do
improwizowanej melodii mona doda kady dwik. Jest dopuszczalny, o ile zostanie
rozwizany (doprowadzony do logicznego zakoczenia przez dwik melodii ze skali
lub dwik akordu).
Rysunek 15.7 przedstawia melodi gran na dwa sposoby: najpierw zgodnie z oryginaln
kompozycj, a potem z alternatywnymi dwikami. Zwr uwag na to, e wiczenie jest
w rytmie triolowym, zwanym take rytmem swingowym. Wiele utworw jazzowych jest
granych w tym rytmie (wicej informacji o rytmie triolowym znajdziesz w rozdziale 12.).
Obejrzyj na filmie nr 51 przejcie lewej doni w d na czwart pozycj w celu zagrania
slideu w drugim takcie zmodyfikowanej wersji.

Podchodzenie do docelowych dwikw


Jazzowa swoboda i pynno czciowo wynikaj z tego, e czasem podchodzi si
do gwnego (docelowego) dwiku melodii z dwiku o jeden prg niszego
lub wyszego. Ta technika urozmaica i wzbogaca grane przez Ciebie partie.
Rysunek 15.8 przedstawia melodi gran na dwa sposoby: normalnie oraz tak,
e do gwnych dwikw podchodzi si z progu powyej lub poniej (strzaki
wskazuj gwne dwiki). Na filmie nr 52 wida, jak w pierwszych dwch taktach
zmodyfikowanej wersji lewa do przechodzi na czwart pozycj, aby wygodnie
przycisn podchodzce i docelowe nuty.

Rozdzia 15: Ciemne okulary i beret, czyli jazz

Rysunek 15.7.
Melodia ozdobiona alternatywnymi
dwikami

Rysunek 15.8.
Podchodzenie
do docelowych
dwikw
z jednego
progu niej
lub wyej

261

262

Cz IV: Rozmaito stylw

Tworzenie melodii z akordw arpeggio


Czasem, aby osign jazzowe brzmienie, wystarczy zagra akordy podane w partii
rytmicznej. Akordy jazzowe s czsto skomplikowane (na przykad C79#5), dlatego
zagranie ich jako arpeggia (po jednym dwiku naraz) sprawia wraenie jazzu
(rysunek 15.9). Generalnie jednak dobrze zagrany jazz stanowi zrwnowaon
mieszanin stylu arpeggio i linearnego (w ktrym dwiki s oddalone o jeden stopie).
Przyjrzyj si na filmie nr 53 ruchom prawej i lewej doni, aby nauczy si pynnie
gra arpeggio.

Rysunek 15.9.
Melodia stworzona z arpeggiowanych
dwikw
akordw

Granie utworw jazzowych


W poniszych utworach znajdziesz szeroki wachlarz jazzowych rodkw wyrazu,
w tym akordy rozszerzone, zmodyfikowane, wewntrzne i zewntrzne, substytuty,
alternatywne dwiki i melodie utworzone z arpeggiowanych tonw akordu.
Utwr Greensleeves moesz gra kostk lub palcami. Swing Thing graj kostk
(zarwno akordy, jak i melodi). Poniej znajduje si kilka pomocnych wskazwek:

Greensleeves: z tej starej angielskiej piosenki ludowej zrobilimy solwk

w stylu chord-melody. Podstawowymi akordami s tutaj e, D, C, H itd., lecz my


jak w typowej aranacji chord-melody uylimy jazzowych substytutw.
Aby zagra ten utwr, musisz wiedzie, jak gra akordy jazzowe, jak czy
jednodwikowe melodie z akordami (wicej informacji we wczeniejszej
sekcji Granie solwek styl chord-melody) oraz jak wyglda nowoczenie,
grajc piosenk folkow z XVI wieku.
Popracuj nad pynnym czeniem pojedynczych dwikw melodii z dwikami
melodii podpartymi akordami. Gdy grasz akordy, uderz najwysz strun
nieco mocniej lub nieznacznie roz akord (uderz go jak szybkie arpeggio),
aby podkreli dwiki melodii.

Rozdzia 15: Ciemne okulary i beret, czyli jazz

Swing Thing: utwr ten zawiera kilka typowych przej jazzowych zarwno

w partii rytmicznej, jak i prowadzcej. Aby zagra go poprawnie, musisz wiedzie,


jak gra wewntrzne ukady akordw (wicej informacji we wczeniejszej
sekcji Akordy wewntrzne), jak gra samodzielne semkowe melodie w grze
gryfu (patrz rozdzia 7.) oraz jak taczy do utraty tchu.
Progresja rozpoczyna si typowym dla akompaniamentu jazzowego akordem F.
Partia prowadzca bazuje na progresji II-V-I-VI (g7-C7-F-D7), dla ktrej
rozpisalimy kilka wariacji. Zwr uwag na arpeggiowany schemat w pierwszej
poowie szstego taktu, po ktrym nastpuj trzy triolowe alternatywne dwiki.
To dwa przykady typowych technik jazzowych przedstawionych w tym rozdziale.
Sprbuj znale ich wicej.

263

264

Cz IV: Rozmaito stylw


cieka 97

Greensleeves

Rozdzia 15: Ciemne okulary i beret, czyli jazz


cieka 98

Swing Thing

265

266

Cz IV: Rozmaito stylw

Cz V

Zakup gitary i dbanie o ni

268

Cz V: Zakup gitary i dbanie o ni

W tej czci

iezalenie od tego, czy planujesz kupno pierwszej gitary


akustycznej, drugiej gitary elektrycznej, czy potnego
wzmacniacza na tras koncertow, w tej czci znajdziesz
odpowiednie informacje. Z rozdziau 16. dowiesz si, jak dopasowa
gitar do swoich umiejtnoci gry, stylu i budetu, natomiast
rozdzia 17. zawiera informacje o wzmacniaczach i innych
dodatkach, ktrych albo absolutnie potrzebujesz, albo absolutnie
pragniesz.
Po jakim czasie wicze na gitarze zauwaysz, e traktujesz j jak
ulubione zwierz domowe. Przywiesz si do niej, ale bdziesz
musia take o ni dba. Niekoniecznie oznacza to rzucanie jej
resztek ze stou, lecz musisz zna pewne proste procedury
konserwacyjne. Rozdzia 18. wyjania, jak wymieni struny,
a w rozdziale 19. poznasz podstawowe prace konserwacyjne,
ktre powinien wykonywa kady gitarzysta.

Rozdzia 16: Uderzamy na sklepy po gitar

Rozdzia 16

Uderzamy na sklepy po gitar


W tym rozdziale:
Opracowanie strategii kupowania.
Okrelenie wymaga wzgldem gitary.
Dopasowanie modelu gitary do stylw muzycznych.
Kupno drugiej gitary (i trzeciej, i czwartej...).
Kilka wskazwek przed dokonaniem powanego zakupu.

upno nowej gitary to ekscytujce dowiadczenie. W sklepie muzycznym oczekuje


na nas cay wachlarz moliwoci, prawdziwy supermarket zwodniczych decyzji.
Kada gitara wiszca na cianie zdaje si krzycze: Wybierz mnie! Wybierz mnie!.
Czy naley si powstrzyma, zachowa umiar i unika modeli, o ktrych wiemy,
e nie moemy sobie na nie pozwoli?
Ot nie. Nie krpuj si i wyprbuj kady model, ktry wpadnie Ci w oko. Przecie
nie prosisz o jazd prbn samochodem marki Ferrari stojcym za szyb wystawow
po prostu chcesz sprawdzi wygod gry i brzmienie rnych modeli gitar. Nie jest
to te frywolne. Wyprbowanie caej gamy gitar pomoe Ci zrozumie rnice midzy
wysokiej jakoci drogimi gitarami a tymi akceptowalnymi, na ktre Ci sta.
Pod wic za swoimi pragnieniami. Nawet jeli nie posiadasz odpowiedniej
praktyki, aby rozpozna subtelne rnice midzy dobr a wietn gitar, sprbuj ich
dowiadczy. Nie odkadaj testw do dnia zakupu. Odwied sklep muzyczny kilka
razy, zanim si zdecydujesz, a nastpnie odczekaj jeszcze troch, aby przyswoi wszystkie
dowiadczenia. Jeli moesz, odwied kilka sklepw muzycznych. Niektre z nich
mog posiada wyczno na sprzeda konkretnej marki gitar. Dodatkowo dziki temu
zdobdziesz wiksz wiedz o cechach wysokiej klasy gitar, ni gdyby po prostu
wyprbowywa kilka rnych modeli.
Kupno gitary mona porwna do sytuacji, gdy mylisz, e opanowae podstawy obcego
jzyka, a nastpnie odwiedzisz kraj, w ktrym jzyk ten jest uywany. Wakowae
ten jzyk tygodniami, ale kiedy obcokrajowiec zaczyna z Tob rozmow, tracisz
gow. Nie przyspieszaj niczego i prbuj dalej. Ty tylko kupujesz gitar, a nie szukasz
najbliszej toalety w zupenie obcym kraju. Prdzej czy pniej zaczniesz to wszystko
ogarnia, nie bez pomocy tego rozdziau.

269

270

Cz V: Zakup gitary i dbanie o ni

Zanim wyjmiesz portfel:


planowanie zakupu
Przed wejciem do najbliszego sklepu muzycznego i wydaniem ciko zapracowanych
pienidzy na now gitar powiniene zrozumie to, co masz zamiar zrobi. Musisz zada
sobie kilka trudnych pyta dotyczcych czekajcego Ci zakupu i musisz to zrobi
teraz. Strategii kupna nie naley ukada przed wejciem do sklepu (w wikszoci
przypadkw koczy si to brakiem jakiejkolwiek strategii). Naley pamita, e dwa
najwaniejsze czynniki dotyczce decyzji zakupu zwaszcza w przypadku kupna gitary,
gdzie pasja i zamiowanie graj ogromn rol to opracowanie planu i zgromadzenie
wszystkich informacji potrzebnych do podjcia najlepszej decyzji.
Opracowanie planu zacznij od odpowiedzenia sobie na kilka konkretnych pyta
dotyczcych Twoich oczekiwa wzgldem gitary oraz kwoty, ktr moesz wyda
na ich spenienie. Zawenie zakresu nie oznacza tego, e nie bdziesz mg zmieni
zdania po znalezieniu si w sklepie i ujrzeniu wszystkich wietnych i dostpnych
instrumentw, ani tego, e niespodziewane natchnienie lub kaprys nie zagraj gwnej
roli w decyzji kupna (Po prostu nie potrafi zdecydowa si na jedn z tych dwch gitar...
E, do diaska, bior obydwie!). Potrzebujesz jednak punktu wyjcia.
Szukajc instrumentu swoich marze, powiniene zada sobie nastpujce pytania:

Jaki jest mj poziom zaangaowania? Czy bez wzgldu na obecne

moliwoci widzisz samego siebie wiczcego kadego dnia przez nastpne pi


lat w deniu do doskonaoci w graniu? Czy moe najpierw chcesz si upewni,
e cae to zaaferowanie gitar nagle Ci nie przejdzie? To, e sta Ci na zakup
gitary za 3000 z, nie oznacza, e musisz od razu j kupowa. Przed wydaniem
jakichkolwiek pienidzy musisz uczciwie okreli, jak wan rol bdzie peni
gitara w Twoim yciu, a nastpnie podj decyzj zgodnie z okrelonymi
priorytetami. (Albo zupenie zignoruj t rad i zaszalej, Ty gitarowy rebeliancie!)

Ile maksymalnie mog wyda? Odpowied na to pytanie jest bardzo wana,

poniewa czsto im gitara jest drosza, tym wikszy urok wok siebie roztacza.
Musisz wic znale rwnowag midzy poziomem zaangaowania i dostpnymi
rodkami. Nie chcesz przecie godowa przez p roku i mieszka w kartonie
po zmywarce, bo dae si ponie gorczce zakupw w sklepie muzycznym.
Bardzo atwo jest przekroczy swoje moliwoci. Jeli nie ustalisz sobie limitu
wydatkw, po czym poznasz, e go przekraczasz? (I skd bdziesz wiedzia o ile?)

Wolabym now gitar czy uywan? atwiej jest porwnywa cechy

nowych gitar. Poza tym ceny detaliczne nowych instrumentw oraz ceny
po obnikach s w miar ujednolicone co nie oznacza, e s takie same, bo kady
sprzedawca ustala wasne obniki. W sklepie muzycznym moesz si spodziewa
ceny o 10 35% niszej od ceny katalogowej (sugerowanej przez producenta ceny
detalicznej), a w przypadku zakupw przez internet lub sprzeday wysykowej
cena moe by jeszcze nisza. Wielkie sieci oferuj zwykle wiksze zniki ni mae
sklepiki, poniewa kupuj wicej gitar po lepszej cenie.
Zarwno w sklepie, jak i u sprzedawcy internetowego otrzymasz gwarancj na
nowy instrument. Nie licz na jakkolwiek gwarancj, gdy kupujesz instrument
z ogoszenia w gazecie (chocia sklepy muzyczne take sprzedaj uywane

Rozdzia 16: Uderzamy na sklepy po gitar


instrumenty, zwykle z gwarancjami). Z drugiej strony czasem trafia si na naprawd
dobr ofert uywanego instrumentu o ile wiesz, czego szuka. Oczywicie,
jeli interesuje Ci vintageowa gitara, to wiadomo, e nie kupisz nowej.
Z zasady wikszo cen w ogoszeniach jest wygrowana, wic bd gotw
do negocjacji, nawet jeli trafisz na instrument marze.
Po uzyskaniu zadowalajcych odpowiedzi na powysze pytania moesz przej do
nastpnego etapu zakupu gitary zbierania informacji o konkretnej gitarze dla Ciebie.
Nastpna sekcja zawiera informacje o budowie gitary, materiaach oraz jakoci wykonania.
Pamitaj, e bycie uwiadomionym nabywc jest najlepsz obron przed zrobieniem
zego interesu.

Gitary dla pocztkujcych


Jeli dopiero zaczynasz przygod z gitar, moesz zada sobie takie muzyczne
pytanie: Ile minimalnie musz wyda, aby kupiona gitara nie okazaa si zomem?.
To dobre pytanie, poniewa nowoczesne procesy produkcyjne pozwalaj lutnikom
(to taka wymylna nazwa oznaczajca wytwrcw gitar) sprzedawa przyzwoite
instrumenty za okoo 600 z, a czasem nawet jeszcze taniej.
Jeli jeste w miar dorosy (czyli powiedzmy, e masz powyej czternastu lat) i szukasz
gitary, z ktr mona si zestarze, licz si z wydatkiem rzdu 600 750 z za gitar
akustyczn i nieco mniej za elektryczn. (Gitary elektryczne atwiej si produkuje
ni akustyczne, dlatego s nieco tasze ni porwnywalnej jakoci akustyki). Nie tak
duo jak za co, co dostarczy Ci rozrywki do koca ycia i pozwoli rozwin zdolnoci
artystyczne, prawda?
Jeli szukasz przyszociowej gitary, we pod uwag nastpujce kryteria:

Wygld. Gitara musi Ci si podoba, w przeciwnym przypadku nigdy nie

bdziesz z ni szczliwy. Dlatego przy wyborze kandydatek kieruj si gustem


oraz dobrym smakiem (chodzi o zmys estetyczny, wic na lito bosk, nie
prbuj liza gitar). Nie da si powiedzie na przykad, e czerwona gitara jest
z natury lepsza od zielonej, lecz mimo tego masz prawo opiera swoj decyzj
na wygldzie instrumentu.

Grywalno. To, e gitara nie jest droga, nie oznacza, e le si na niej gra (chocia
dawniej czsto istniao takie powizanie). Przyciskanie strun w dole gryfu
powinno by wzgldnie atwe, tak samo zreszt jak w grze gryfu, chocia
najwysze progi czasem trudniej si gra ni najnisze.

Oto sposb na uzyskanie waciwej perspektywy w kwestii grywalnoci.


Przejd na drugi koniec sklepu do Ferrari to znaczy do droszego modelu gitary
i sprawd, jak si gra na instrumencie takiej jakoci. Potem wr do bardziej
przystpnej gitary, ktrej kupno rozwaasz. Czy rnice w grywalnoci s
uderzajce? Nie powinny takie by. Jeli wybrany instrument przesta by
wygodny w graniu, musisz poszuka innego.

271

272

Cz V: Zakup gitary i dbanie o ni

Intonacja. Poza tym, e wzgldnie atwo gra si na danej gitarze, musi ona stroi.

Intonacj mona sprawdzi przez zagranie na pierwszej strunie na dwunastym progu


flaoletu (informacje o graniu flaoletw znajduj si w rozdziale 13.), a nastpnie
porwnanie tego dwiku do nuty zagranej na dwunastym progu. Oba dwiki
brzmi inaczej, ale ich wysoko powinna by taka sama. Ten test naley
wykona dla wszystkich szeciu strun. Zwr szczegln uwag na trzeci
i szst strun. Na le wyregulowanej gitarze wanie te struny najczciej
nie stroj. Jeli nie jeste pewny, czy potrafisz usysze rnic, popro
o pomoc dowiadczonego gitarzyst, gdy ta kwestia jest kluczowa. W rozdziale 19.
znajdziesz wicej informacji o intonacji.

Solidna konstrukcja. W przypadku gitary akustycznej popukaj delikatnie (tak jak


doktor podczas badania eber lub klatki piersiowej pacjenta) w pyt wierzchni
instrumentu, aby sprawdzi, czy nic nie grzechocze. Zerknij do rodka puda
w poszukiwaniu wyciekw kleju i innych oznak kiepskiego wykonania (byle
jak oszlifowane wzmocnienia w rodku puda sugeruj, e instrument zosta
wykonany w popiechu). W przypadku gitary elektrycznej sprawd, czy wszystkie
metalowe czci s dokadnie zabezpieczone i nie grzechocz. Bez podczania
gitary do wzmacniacza uderz puste struny i posuchaj, czy nic nie grzechocze.
Przesunicie doni wzdu brzegu gryfu w celu sprawdzenia, czy wszystkie progi s
gadkie i rwne, rwnie jest dobrym testem. Jeli nie jeste pewien, co powiniene
czu, wykonujc taki test gryfu, popro o pomoc dowiadczonego gitarzyst.

Modele instrumentw dopasowane


do konkretnego stylu muzycznego
Wyobra sobie, e wchodzisz do sklepu muzycznego i mwisz: Gram muzyk
folkow. Macie fagoty folkowe? Nie, nie rockowe ani jazzowe. A ju na pewno nie
ten do disco polo. Mgby mi pan pokaza ten fajny folkowy fagot, ktry stoi tam w rogu?.
No c, nie grasz na fagocie, tylko na gitarze, wic pytanie o instrument do konkretnego
stylu muzycznego jest kompletnie uzasadnione. Zapytaj na przykad o gitar do heavy
metalu, a sprzedawca pokiwa gow z uznaniem i zaprowadzi Ci do kcika w sklepie,
gdzie stoj przeraajce przedmioty. A gdy poprosisz go o gitar jazzow, oddalicie si
w inn stron tam, gdzie stoj ludzie w beretach i czarnych golfach z przypinkami
z napisem Bird lives!1.
Rysunek 16.1 przedstawia kolekcj kilku popularnych modeli gitar. Zauwa rnorodno
ksztatw i stylu wykonania.
Niektre gitary pasuj do wicej ni jednego stylu. Na Fenderze Stratocasterze (lub
krcej na Stracie) mona z rwnym powodzeniem gra bluesa lub rocka. Z kolei na
gitarze Gibson Les Paul da si zagra rwnie powalajce solwki jak na Stracie (chocia
z reguy brzmienie Les Paula jest tustsze i mniej brzczce ni Strata). Tworzenie
wasnego stylu muzycznego na samodzielnie wybranej gitarze to spora frajda.

Aluzja do Charliego Parkera, muzyka jazzowego o pseudonimie Bird przyp. tum.

Rozdzia 16: Uderzamy na sklepy po gitar

Rysunek 16.1.
Rne modele
dla rnych
gitarzystw

Dziki uprzejmoci Charvel Guitars, Epiphone Guitar Corp., Fender Musical Instruments Corporation,
Gibson Guitar Corp., Guild Guitars, PRS Guitars i Taylor Guitars

Poniej wymieniamy popularne style muzyczne i podajemy gitary, ktre wikszo


osb kojarzy z tymi stylami. (Wiele z tych modeli wykracza cenowo poza moliwoci
pocztkujcego muzyka, lecz zaznajomienie si z nimi uatwi Ci czenie modeli
ze stylami i odwrotnie. Czsto budetowe gitary s wzorowane na ikonicznych
modelach z najwyszej pki). Lista ta nie jest kompletna, ale zawiera najbardziej
standardowych przedstawicieli poszczeglnych gatunkw muzyki.

Akustyczny blues: National Steel, Gibson J-200.


Bluegrass: Martin Dreadnought, Taylor Dreadnought, Collings
Dreadnought, Santa Cruz Dreadnought, Gallagher Dreadnought.

Klasyka: Ramirez, Hopf, Khono, Humphrey, Hernandez, Alvarez.


Country: Fender Telecaster, Gretsch 6120, Fender Stratocaster.
Elektryczny blues: Gibson ES-355, Fender Telecaster, Fender Stratocaster, Gibson
Les Paul.

Folk: Drednoughts i Grand Concerts Martina, Taylor, Collings, Larrive, Lowden,


Yamaha, Alvarez, Epiphone, Ibanez, Guild, Gibson J-200, Ovation Adamas.

Heavy metal: Gibson Explorer, Flying V i SG, Fender Stratocaster, Dean, Ibanez
Iceman, Charvel San Dimas, Jackson Soloist.

Jazz: Gibson ES-175, Super 400 L-5 i Johnny Smith, gitary typu archtop

(korpus w ksztacie uku) firm DAngelico, DAquisto i Benedetto, Epiphone


Emperor Regent, sygnowane modele Ibaneza.

New age, new acoustic: Taylor Grand Concert, Ovation Balladeer,


Takamine nylonowo-elektryczna.

R&B: Fender Stratocaster, Gibson ES-335.


Rock: Fender Stratocaster, Gibson Les Paul i SG, Ibanez RG i sygnowane modele,
Paul Reed Smith, Tom Anderson.

273

274

Cz V: Zakup gitary i dbanie o ni


Mimo e powysza lista zawiera modele gitar, ktre ludzie zwykle wi z danymi
stylami, nie powinno to ogranicza Twojej kreatywnoci. Bez patrzenia na adne tabele
mona gra muzyk, jak si chce, na dowolnej gitarze. Innymi sowy, po przejrzeniu
powyszej listy moesz pj do sklepu, wybra gitar, jak chcesz, gra na niej muzyk,
jak chcesz, i nie zwraca uwagi na to, co jest napisane na jakiej licie. Wszystkie wyej
wymienione gitary s super, a ich ceny odzwierciedlaj zarwno jako wykonania,
jak i dziedzictwo, jakie si z nimi wie.

Druga (i trzecia...) gitara


Najtrudniejsz decyzj przy kupowaniu gitary jest kupno drugiego, a nie pierwszego
instrumentu. Przyznaj szczerze pierwszy zakup by prawdopodobnie na chybi
trafi, ale teraz, gdy wiesz nieco wicej o graniu na gitarze i iloci dostpnych opcji,
przypuszczalnie zadajesz sobie jeszcze bardziej oniemielajce pytanie: Ktr gitar
powiniene wybra jako nastpn?.
Jeli nie rozpalie w sobie dzy na konkretny model gitary, lecz chcesz tylko sprawi
sobie now zabawk, rozwa nastpujce trzy podejcia do wybierania kolejnej gitary:

Podejcie kontrastujce i dopeniajce. Jeli posiadasz gitar akustyczn, moesz


rozway kupno elektrycznej (i odwrotnie), poniewa posiadanie odmiennych
rodzajw gitar jest zawsze fajne. Rnorodno jest bardzo zdrowa dla osoby
chccej powikszy swoj kolekcj.

Podejcie na klona. Niektrzy gitarzyci d do zdobycia jak najwikszej


liczby, zamy, Les Pauli: starych, nowych, czerwonych, niebieskich C,
to Twoje pienidze, kup sobie tyle gitar, ile chcesz (i na ile Ci sta).

Podejcie ulepszajce. Jeli chcesz perfekcyjnie opanowa Stratocastera,

kup po prostu lepsz wersj gitary, ktr miae do tej pory. W ten sposb
moesz gra na nowej podczas specjalnych okazji, a star siekier zabiera ze sob
na pla.

Ile powiniene wyda na drug (lub kolejn) gitar? Moesz na przykad zaoy
kolejny, wyszy ni przy kupnie pierwszego instrumentu, limit. W ten sposb nie
skoczysz z wieloma podobnymi gitarami. Zaplanuj, e wydasz okoo 600 z wicej od
aktualnej (nie tej, ktr zapacie) ceny modelu, ktry posiadasz. Dziki temu,
nawet jeli bdziesz si trzyma konkretnego modelu, nabdziesz instrument o klas
wyszy ni ten poprzedni.
Kiedy powiniene przesta kupowa nowe gitary? Oczywicie wtedy, gdy skocz si
pienidze. Tak naprawd nie istnieje adna sztywna regua okrelajca, ile gitar
to wystarczajco duo. W dzisiejszych czasach jednak dobra kolekcja powinna
zawiera gitar elektryczn z przetwornikiem jednocewkowym (na przykad Fender
Stratocaster), gitar elektryczn z humbuckerem (na przykad Gibson Les Paul),
gitar elektryczn z korpusem typu semi-hollow (czciowo wydronym), elektryczn
gitar jazzow z wydronym korpusem, gitar akustyczn z metalowymi strunami,
dwunastostrunow gitar akustyczn oraz gitar klasyczn z nylonowymi strunami.
W przyszoci do tej kolekcji mona doda jedn lub dwie gitary o specjalnym
przeznaczeniu, na przykad elektryczn z metalowym korpusem do grania slajdem,
12-strunow gitar elektryczn lub elektryczn gitar basow.

Rozdzia 16: Uderzamy na sklepy po gitar


Nastpnie mona zacz kolekcjonowa instrumenty posiadajce progi, lecz niebdce
gitarami, takie jak ukulele, mandolina, banjo czy gitara rezofoniczna (gitary z progami
do gry technik slide za pomoc tulejki).
Przy kupnie nastpnej gitary ponownie pojawia si kwestia jakoci. Tym razem
prcz tego, e sprawdzisz, czy wybrany instrument stroi, czy atwo si na nim gra
i czy nie rozpadnie si jak domek z kart, gdy na niego dmuchniesz Twoja decyzja
powinna by wiadoma. Nie jest to takie trudne, jak si wydaje. Na razie rozwa nastpujce
cztery filary decydujce o jakoci instrumentu:

Konstrukcja i rodzaj korpusu: budowa gitary i sposb, w jaki poczono jej


elementy.

Materiay: drewno, metal (uywane w osprzcie, przetwornikach i elektronice)


oraz pozostae wykorzystane substancje.

Fachowo: jako wykonania instrumentu.


Wyposaenie: estetyczne dodatki i inne wihajstry.
Nie wiesz, w jaki sposb te wszystkie kwestie wpywaj na jako gitary? Nastpna
sekcja wszystko Ci wyjani.

Konstrukcja i rodzaj korpusu


Poszczeglne typy gitar rni si budow i tym, do jakiego stylu s zazwyczaj
wykorzystywane. Rozwa te dwa przykady.

Gitara elektryczna o penym korpusie jest uywana do muzyki rockowej. Jej korpus
nie ma adnych otworw, co zwiksza sustain (dugo trwania dwiku
szarpnitej struny).

Gitara akustyczna archtop jest uywana do tradycyjnego jazzu, poniewa ma

wyrzebion pyt wierzchni, a jej agodne brzmienie jest kojarzone gwnie


z tym gatunkiem muzyki.

W poniszych sekcjach opisujemy trzy najwaniejsze kwestie zwizane z budow


gitary, dotyczce budowy korpusu, wykoczenia korpusu i konstrukcji gryfu.

Lite drewno czy laminat?


Gitara akustyczna z litego drewna jest bardziej podana od gitary z drewna
wielowarstwowego (korpus skada si z kilku warstw niedrogiego drewna cinitych
ze sob i pokrytych oklein). Gitary zbudowane z litego drewna s drogie i kosztuj
ponad 1500 z.
Pyta wierzchnia gitary jest najwaniejszym elementem wpywajcym na jej dwik.
Pyta tylna oraz boki gwnie odbijaj dwik gitary przez pyt wierzchni. Jeli
wic nie moesz sobie pozwoli na gitar akustyczn z litego drewna, szukaj takich
kombinacji, w ktrych pyta wierzchnia jest z litego drewna, a pozostae czci
z laminatu. Dobrym wyborem jest gitara z lit pyt wierzchni oraz spodem i bokami
z laminatu, gdy kosztuje znacznie mniej ni modele z litego drewna.

275

276

Cz V: Zakup gitary i dbanie o ni


Jeli nie jeste pewien, czy gitara jest zbudowana z litego drewna, czy z laminatu,
zapytaj sprzedawc lub skontaktuj si z producentem.

Sposb wykoczenia korpusu


W wiecie gitar elektrycznych powany wpyw na cen ma to, czy korpus posiada nakadk.
Nakadka to dekoracyjna warstwa klonu (takiego z naturalnie wystpujcym
dekoracyjnym uoeniem sojw). Warstwa ta znajduj si na pycie wierzchniej gitary
i nie ma wpywu na dwik. Popularne typu wzorw to flame maple oraz quilted maple.
Nakadki s zwykle tak wykoczone, aby byo wida atrakcyjny ukad sojw drewna.

Konstrukcja gryfu
Ponisza lista opisuje trzy najpopularniejsze sposoby przytwierdzania gryfu w kolejnoci
od najtaszego do najdroszego:

Bolt-on (przykrcony). Gryf jest skrcony z korpusem gitary czterema lub

picioma rubami (ktre s czasem zasonite metalow pytk). Tak wykonane s


na przykad gitary Fender Stratocaster i Telecaster.

Przyklejony. czenie gryfu z korpusem jest ukryte pod jednolit powierzchni,


co w efekcie daje pynne przejcie z gryfu do korpusu. Miejsca styku gryfu
z korpusem s sklejone. W ten sposb s zbudowane gitary Gibson Les Paul
i Paul Reed Smiths.

Neck-through-body. To najbardziej profesjonalna konstrukcja, w ktrej gryf


jest jednym dugim kawakiem drewna (chocia zazwyczaj skada si z kilku
warstw drewna sklejonych ze sob) przechodzcym przez cay korpus gitary. Tego
rodzaju gryf pozwala uzyska najwikszy sustain. Konstrukcj neck-through-body
ma gitara Jackson Soloist.

To, e technika konstrukcji jest bardziej zaawansowana lub drosza, nie oznacza, e jest
lepsza od innych technik. Wyobraasz sobie, e kto ulepsza brzmienie Strata Jimiego
Hendriksa, przyklejajc jego przykrcony gryf? To to by byo witokradztwo!

Materiay
Gitara, tak jak rzeba, to nie tylko materia, z ktrego zostaa zrobiona. Dawid Michaa
Anioa i ozdobny talerz z ciasteczkami Twojej cioci s wykonane z marmuru, ale ktry
z tych przedmiotw pojechaby obejrze do Florencji? (Podpowied: zakadamy,
e nie jeste zbyt wielkim akomczuchem). Nie oceniaj zatem gitary tylko pod ktem
materiaw, z ktrych j wykonano. Pomyl jednak o tym, e gitara z lepszych
materiaw (na przykad majca inkrustacje z masy perowej zamiast z plastiku)
zwykle jest te odpowiednio staranniej wykonana, wic jako instrument bdzie
lepsza od tej z taszych materiaw. W poniszych sekcjach opiszemy istotne dla
gitary materiay.

Drewno
Oczywiste jest, e im drosze lub rzadziej spotykane drewno zostanie uyte
do budowy gitary, tym bdzie ona drosza. Producenci gitar dziel drewno
na kategorie, a kada kategoria ma wpyw na ostateczn cen gitary.

Rozdzia 16: Uderzamy na sklepy po gitar


Oto trzy kryteria decydujce o kategorii drewna:

Rodzaj. To kryterium okrela po prostu, czy drewno jest mahoniowe, klonowe,


czy rane. Drewno rane to najdroszy rodzaj uywany w korpusach gitar
akustycznych. Nastpny w kolejnoci jest klon, a za nim maho.

Styl. Drewno mona dalej klasyfikowa wedug regionu, z ktrego pochodzi


lub wygldu sojw. Na przykad ozdobne drewno klonowe (quilted maple
i flame maple) jest drosze od drewna klonowego typu rock lub birds-eye.

Klasa. Producenci gitar uywaj systemu klasyfikacji drewna pod wzgldem sojw,
barwy i gstoci, od A do AAA (najwysza klasa). Najlepsze gitary s wytwarzane
z najwyej klasyfikowanego drewna.

Osprzt
Im droszy instrument, tym lepsze wszystkie jego komponenty, w tym osprzt, czyli
metalowe czci gitary. Chromowany osprzt jest najtaszy, wic gdy zaczniesz
rozglda si za kosztowniejszymi modelami, zauwaysz zocenia i czarne matowe
gaki, przeczniki i maszynki (czyli klucze lub stroiki).
Sam osprzt nie tylko jego wykoczenie take jest inny w droszych instrumentach.
Czsto w wiosach z najwyszej pki miejsce mniej prestiowych, zwykych elementw
zajmuj elementy markowe i wysokiej jakoci. Przykadowo w droszych modelach
producenci mog montowa wyszej jakoci stroiki, jak choby blokowane stroiki Sperzel
(popularny rodzaj stroikw i jednoczenie znany zewntrzny producent osprztu),
w ktrych strun blokuje si w wybranym punkcie i nie trzeba jej owija dookoa
trzpienia stroika.
Mostek to take miejsce potencjalnych ulepsze. Tak zwany ruchomy mostek (ktrym
mona porusza w gr i w d za pomoc wajchy) to skomplikowane ustrojstwo
skadajce si ze spryn, mikrostroikw i kotwiczek. Lepsze konstrukcyjnie
ruchome mostki (na przykad system Floyd Rose lub mostki produkowane na licencji
Floyd Rose) dziaaj bardziej pynnie i niezawodnie ni proste trjsprynowe odmiany
montowane w taszych gitarach. (W mostku Floyd Rose struny szybko wracaj
do prawidowej wysokoci, nawet po najbardziej brutalnym szarpaniu wajchy).

Przetworniki i elektronika
Im wyej wejdziesz na drabin jakoci, tym czciej bdziesz trafia na wysokiej klasy
przetworniki innej firmy ni producent gitary (chyba e jest on znany rwnie z produkcji
wietnych przetwornikw). Seymour Duncan, DiMarzio, Bartolini, Bill Lawrence, Lace
i EMG to przykadowe firmy produkujce bardzo dobre przetworniki montowane
w lepszych gitarach innych firm. Jeli chodzi o systemy dla gitar akustycznych,
wiodcymi firmami s Fishman i L.R Baggs.
Mimo e ukady elektryczne gitary nie s rozpoznawane po nazwach ich producentw,
to w kosztowniejszych instrumentach s one lepsze, podobnie jak inne czci gitary.
Na przykad istnieje spora rnorodno ukadw sterujcych przetwornikami. Producenci
montuj obwody, ktre zmieniaj przetwornik dwucewkowy (humbucker)
w jednocewkowy, dziki czemu mona emulowa zachowanie przetwornikw
montowanych w Stratocasterach. Jeli jedna gitara potrafi naladowa dziaanie
przetwornikw z innych typw gitar, to jest instrumentem o wszechstronnym

277

278

Cz V: Zakup gitary i dbanie o ni


brzmieniu. Modyfikacje znajdziesz take w schematach pocze. Na przykad
producent gitary moe odwrci polaryzacj przetwornika (kierunek przepywu
sygnau) aby gitara miaa bardziej mikkie i wibrujce brzmienie.
W przypadku droszych gitar ulepsza si take elementy odpowiedzialne za regulacj
gonoci oraz dwiku, dziki czemu uytkownik ma lepsz kontrol nad
brzmieniem. Chodzi o to, jak zmienia si charakterystyka sygnau (w tym przypadku
gono i barwa dwiku), gdy krcisz gak od minimalnej do maksymalnej wartoci.
Pynna zmiana charakterystyki podczas krcenia gak wiadczy o wysokiej jakoci
elektryki gitary. W tanich gitarach w ogle nie sycha dwiku, jeli gaka jest
ustawiona na poziomie niszym ni 3. Gono ronie, gdy krcisz od poziomu 4 do 7,
lecz potem przestaje si zmienia i jest taka sama od poziomu 7 do maksymalnego,
czyli 10 lub 11, w tych rzadkich, naprawd gonych gitarach. (Jeli nie zrozumiae
tego ostatniego artu, obejrzyj naprawd zabawny rock-dokument Oto Spinal Tap.
To obowizkowa pozycja dla wszystkich gitarzystw).

Fachowo
W przypadku drogich gitar masz pene prawo przyj w biaych rkawiczkach i grymasi.
Widzielimy klientw, ktrzy badali wntrza gitar akustycznych za pomoc lusterka
dentystycznego.
Gitara akustyczna ze redniej pki cenowej powinna mie pynne czenia midzy
drewnianymi elementami gitary, zwaszcza tam, gdzie gryf styka si z pudem.
Nie powiniene te znale ladw kleju na wzmocnieniach frontowej i tylnej pyty.
Moesz oczekiwa rwnie gadkiego i rwnego wykoczenia oraz tego, e instrument
bdzie dobrze ustawiony, czyli bdzie mia struny na odpowiedniej wysokoci bez
brzcze, szyjk woln od wypacze i skrce oraz prawidow intonacj (wicej
informacji o intonacji znajduje si w rozdziale 19.).
Zwr uwag na punkty styku rnych elementw gitary szczeglnie szyjki
z korpusem oraz miejsc na krawdzi gryfu, gdzie progi wchodz w drewno. Nie
powiniene zauway adnych ladw nadmiaru kleju, a poszczeglne elementy
powinny by dobrze spasowane.
Wszystkie te informacje mona zgromadzi samemu, grajc po prostu na gitarze
i zwracajc uwag na swoje odczucia. Podobnie jak prowadzenie rolls-roycea, gra na
wysokiej jakoci gitarze powinna by gadka i przyjemna.

Dodatki (kosmetyka)
Dodatki to wszystkie wymylne elementy, ktre nie maj adnego wpywu na dwik
i struktur gitary. Istniej wycznie jako elementy dekoracyjne. Niektrzy gitarzyci
uwaaj je za pretensjonalne i krzykliwe, ale wedug nas wietna gitara to dzieo sztuki,
ktre powinno cieszy zarwno oko, jak i ucho.
Typowe dodatki to midzy innymi zawie inkrustacje na gryfie (na przykad figury
z masy perowej wtopione w gryf), wymylne dekoracje gwki oraz w przypadku
gitary akustycznej obicia brzegw korpusu i krawdzi otworu rezonansowego.

Rozdzia 16: Uderzamy na sklepy po gitar


Maa myl do rozwaenia: czasem wydaje si, e dwie gitary rni si tylko dodatkami,
na przykad model Grand Deluxe zdaje si mie tylko bardziej wymylne inkrustacje
ni model Deluxe. Prawda jest jednak taka, e drosza gitara spord instrumentw
z tych samych materiaw i o tej samej konstrukcji ma staranniej wybrane materiay
oraz spenia wysze standardy jakoci.
To icie darwinowska sytuacja: jeli do fabryki przyjdzie dwanacie kawakw drewna
przeznaczonych na wierzch korpusu gitary, z ktrych sze ma trafi do modelu Grand
Deluxe, a sze do modelu Deluxe (tak na marginesie: te nazwy s fikcyjne, wszelkie
podobiestwo do prawdziwych modeli jest czysto przypadkowe), to z szeciu najlepszych
zostanie zrobiony wierzch korpusu w modelu Grand Deluxe, a z szeciu pozostaych
wierzch korpusu w modelu Deluxe. Wszystkie kawaki drewna maj t sam klas,
lecz ludzie o subiektywnych uprawnieniach decyduj o tym, do jakiego modelu trafi
kady z nich.

Zanim podejmiesz decyzj:


o procesie zakupu
Z kupnem gitary jest jak z kupnem samochodu lub domu (no dobrze, kupno domu
jest troszk bardziej monumentalne) masz przed sob ekscytujce i ciekawe
przedsiwzicie, ale musisz by uwany i sprytny. Tylko Ty wiesz, ktra gitara jest
dla Ciebie najlepsza, ile wynosi cena, ktr moesz zapaci, oraz jak wysoki jest Twj
poziom zaangaowania i osobiste odczucia dotyczce danej okazji. Nie ignoruj swoich
naturalnych instynktw jako klient, nawet jeli nigdy wczeniej nie kupowae gitary.
Zanim podejmiesz ostateczn decyzj, rozejrzyj si, posuchaj, zastanw, zjedz lunch
i porozmawiaj z drug powk. A my zaoferujemy Ci kilka przydatnych wskazwek
w poniszych sekcjach.
Pamitaj, e to s zakupy. Twoje dowiadczenia s zasadniczo takie same jak w przypadku
kadego innego dobra. Rozeznaj si w rynku i zdobd rne opinie, zanim dokonasz
zakupu. I ufaj swojemu instynktowi.

Sklepy internetowe a tradycyjne


Wspczenie w przypadku wielu zakupw musisz odpowiedzie sobie na pytanie:
Kupi w tradycyjnym sklepie czy przez internet?. Jeli chodzi o instrument,
zdroworozsdkowa regua jest taka: jeli dokadnie wiesz, czego chcesz cznie
z kolorem i dodatkami moesz bra pod uwag kupno przez internet. Czsto
uzyskasz w ten sposb najlepsz cen, a moe nawet uda Ci si unikn pacenia
podatku VAT i ca (jeli kupujesz za granic), chocia trzeba wtedy zapaci za
przesyk (mimo e niektrzy sprzedawcy w pewnych okolicznociach bior koszt
wysania na siebie, to czsto nie dotyczy to wysyki do Polski).
Kupowanie kota w worku jest dzisiaj czstym przypadkiem. Szczeglnie dotyczy
to gadetw elektronicznych, samochodw i komputerw. Jeli jednak nie pasuje Ci
kupowanie czego tak osobistego jak gitara bez wczeniejszego zakochania si w niej
i chciaby najpierw troch z ni pochodzi, zanim j polubisz to wybierz
opcj z tradycyjnym sklepem. Gitara ze sklepu zazwyczaj ma oficjaln gwarancj

279

280

Cz V: Zakup gitary i dbanie o ni


producenta i jest objta nieoficjaln, przyjacielsk wspprac z pracownikami sklepu,
a tego nie sposb przeceni. Sklepy muzyczne wiedz, e musz konkurowa
z internetowymi, wic oferuj dodatkow obsug posprzedaow.

Zasignicie rady eksperta


Pewne powiedzenie mwi, e ekspert to osoba, ktra wie wicej ni ty. Jeli masz
znajomego, ktry ma wiksz wiedz i dowiadczenie dotyczce gitary ni Ty,
powiniene zabra go ze sob na zakupy. Poza tym, e zna si na gitarach, zna rwnie
Ciebie. Sprzedawca Ci nie zna i wcale nie musi mu zalee na tym, by zrobi jak
najlepszy interes. Znajomy to co innego. A opinia w niczym Ci nie zaszkodzi. Wrcz
przeciwnie, uatwi Ci wyraenie swojej.
Jeli masz nauczyciela do gry na gitarze, popro go o pomoc w podjciu decyzji kupna
gitary, zwaszcza jeli troch Ci ju uczy i zna Twj gust i styl grania. By moe wie
o Tobie rzeczy, o ktrych nie masz pojcia, na przykad e ostatnio cignie Ci do gitary
z metalowymi strunami, chocia dotychczas grae na klasyku z nylonowymi. Dobry
nauczyciel zadaje pytania, sucha Twoich odpowiedzi i z wyczuciem kieruje Ci
w stron, w ktr Ty chcesz pody.
Inne przysowie mwi, e nadgorliwo jest gorsza od faszyzmu. Jeli masz takiego
przyjaciela ktry przewysza Ci wiedz o gitarze, lecz ma skonno do
przesady nie zabieraj go ze sob. Taki mdrala krccy si po sklepie tylko
przeszkadza w koncentrowaniu si na kupnie.

Negocjacje ze sprzedawc
Negocjowanie ze sprzedawc wcale nie musi si odbywa w atmosferze wrogoci i stresu,
chocia niektrzy ludzie w takich sytuacjach mog si lekko denerwowa. Jeli ustalisz
swoje priorytety i wymagania przed wejciem do sklepu, nie okaesz si nieprzygotowany,
gdy sprzedawca zasypie Ci swoimi pytaniami.
Typowym pierwszym pytaniem sprzedawcy jest: Ile planuje pan(i) wyda?.
Zasadniczo oznacza to: Jaki przedzia cenowy ci interesuje, ebym wiedzia, w ktr cz
sklepu ci zaprowadzi?. To uczciwe pytanie, a bezporednia odpowied pozwoli Ci
zaoszczdzi sporo czasu. Sprzedawca moe rwnie zapyta o zdolnoci w graniu
i preferowany styl muzyczny, wic trzeba rwnie zna odpowiedzi na te pytania.
Na pytania sprzedawcy najlepiej odpowiada krtko i zwile, na przykad: Lubi gitary
typu Strat, chocia niekoniecznie firmy Fender. Gram bluesa, mj poziom gry jest
rednio zaawansowany i chc zmieci si w kwocie 2000 z. Tego typu odpowiedzi
sprawi, e sprzedawca uzna Ci za zdecydowanego i rozsdnego, a Ty uatwisz mu
jego zadanie. Odpowiedzi typu: Cena nie gra roli. Podoba mi si ta, na ktrej gra tamten
go z MTV sprawi, e nie zostaniesz potraktowany powanie i raczej nie kupisz
odpowiedniej dla siebie gitary.
Naley uwanie sucha uwag sprzedawcy oraz zadawa mu pytania. Jeste w sklepie po to,
aby si rozezna i zdoby wiedz, a nie eby robi na kim wraenie. Jeli uznasz,
e nie jeste gotowy na zakup, powiedz o tym sprzedawcy, podzikuj za jego czas i we
wizytwk. Masz przecie prawo pj do innego sklepu. To nie tylko opcja, lecz Twj
obowizek!

Rozdzia 16: Uderzamy na sklepy po gitar

Dobijanie targu
Ceny detaliczne i katalogowe gitar mona znale przed przyjciem do sklepu (s
udostpnione przez producenta). Mona zadzwoni do producenta, znajdujc dane
kontaktowe w jego ogoszeniach w magazynach muzycznych, lub odwiedzi jego
stron internetow, aby pozna cen detaliczn konkretnego modelu lub otrzyma foldery
reklamowe. W danej chwili cena katalogowa gitary Gibson Les Paul wynosi ponad 9000
z, a gitary Fender American Standard Stratocaster ponad 4000 z. Rysunek 16.2
przedstawia te dwa ikoniczne modele.

Rysunek 16.2.
Dwa modele
gitar, wedug
ktrych gitarzyci oceniaj
wikszo gitar elektrycznych na rynku

Dziki uprzejmoci Gibson Guitar Corp. i Fender Musical Instrument Corporation

Powysze ceny s cenami katalogowymi. Sklepy muzyczne oferuj zniki, a ich zakres
moe si bardzo rni. Wielkie sklepy w duych miastach kupujce due iloci gitar
oferuj zwykle wiksze zniki ni mniejsze sklepy mieszczce si poza miastem.
Sprzeda wysykowa lub przez internet pod wzgldem zniek dorwnuje lub nawet
czasem przewysza tej w wielkich sklepach, poniewa nie s ponoszone koszty
prowadzenia punktu ze sprzeda detaliczn.

281

282

Cz V: Zakup gitary i dbanie o ni


Gdy wybierasz si na zakupy, nie zapominaj o wartoci obsugi klienta. Sklepy
detaliczne, w przeciwiestwie do sklepw internetowych lub wysykowych, s w lepszej
pozycji do oferowania profesjonalnej i osobistej obsugi wieemu nabywcy.
Prawdopodobnie ze wzgldu na rosnc konkurencj ze strony sprzeday przez internet
i wysykowej wiele sklepw zachca do siebie klientw wietn obsug. Obejmuje
ona wszystko od rozwizywania najdrobniejszych problemw po oferowanie
okresowego ustawiania gitary (co jak tuning lub wymiana oleju w samochodzie).
Poza tym sklep muzyczny moe by rwnie wietnym miejscem na spdzanie czasu
i rozmawianie o gitarach!
Naley pamita, e ceny katalogowe s publicznie podane klientom, a przedstawiciele
handlowi rnych sprzedawcw musz poda ceny kupna bez adnych dodatkowych
warunkw. Sprzedawca moe obciy klienta cen katalogow, chocia w praktyce aden
tego nie robi. Cena podana w reklamie jest zazwyczaj najnisz, jak moe zaoferowa dany
sprzedawca. Jeli porwnujesz ceny internetowe i ceny w tradycyjnych sklepach, upewnij si,
e te pierwsze pochodz od uznanych i szanowanych sprzedawcw, oraz bd wyrozumiay
dla nieco wyszych cen w tradycyjnych sklepach.

Rozdzia 17

Wzmacniacze, efekty,
futeray i inne akcesoria
W tym rozdziale:
Klasyfikacja mocy wzmacniaczy.
Ocenianie efektw.
Wybr futerau.
Kompletowanie swojego zestawu.

iedy ju oswoisz si z gitar, bdziesz musia pomyle o tych wszystkich


maych (i nie takich maych) przedmiotach, ktre tak bardzo uatwiaj ycie
oczywicie jeli jeste gitarzyst. Niektre z opisanych tu produktw s niezbdne
jak na przykad futera i struny (oraz wzmacniacz, jeli grasz na elektryku) ale
reszt moesz traktowa jako zwyke akcesoria. Sdzimy, e wszystkie te rzeczy s
uyteczne i posiadaj muzyczne lub praktyczne zastosowanie. Nie znajdziesz tutaj naklejek
na zderzak czy kubeczkw z napisem Gitarzysta to spec od bicia a jedynie krtk
list rzeczy, ktre mog by naprawd pomocne.

Wzmacniacze
cile rzecz ujmujc, da si gra na elektrycznej gitarze bez wzmocnienia, ale taki
sposb nie jest szczeglnie fajny. Bez wzmacniacza uderzane dwiki bd brzmiay
jak muzyczne komary, nie pozwalajc Ci na adn ekspresj czy modyfikacj barwy
dwiku. No i nie bdziesz w stanie wybi okien i wstrzsn podog swoim nowo
wyuczonym riffem ze Smoke on the Water, dopki nie bdziesz podpity i nie
bdziesz mia odpowiedniego zapasu decybeli do odpalenia.
Zalecamy, by zakup gitary traktowa jako swj najwaniejszy priorytet. Ale po tym,
jak rozbijesz swj bank, aby dosta gitar minimalnie wykraczajc poza Twoje
moliwoci finansowe, moesz pj za ciosem, zdecydowa si na kolejne nadszarpnicie
swoich finansw i sprawi sobie dobry wzmacniacz. Nie bdziesz w stanie rozwija
w peni dojrzaego i indywidualnego brzmienia, dopki nie zdobdziesz dobrej jakoci gitary
i porzdnego wzmacniacza, przez ktry j przepucisz. Ale jeli musisz na czym
oszczdzi, zalecamy, eby by to wzmacniacz pocztkowo.
Wzmacniacze dziel si na dwa podstawowe rodzaje do wiczenia i do grania
koncertw. Rni si one przede wszystkim rozmiarami, moc i cen. Rysunek
17.1 przedstawia przykadowy wzmacniacz do wicze oraz wzmacniacz koncertowy.

284

Cz V: Zakup gitary i dbanie o ni

Rysunek 17.1.
Wzmacniacze
koncertowe
(po lewej)
s wiksze
i mocniejsze
od wzmacniaczy
do wicze (po
prawej)

Dziki uprzejmoci Marshall Amplification

Zacznijmy od wzmacniacza do wicze


Jeli masz ograniczone fundusze, zacznij od wzmacniacza do wicze przyzwoicie
wyposaonego (potencjometry barwy dwiku, reverb oraz co najmniej dwa
potencjometry gonoci, aby mg ksztatowa brzmienie przesteru) oraz
posiadajcego dobre brzmienie przy niewielkiej gonoci (typowe wzmacniacze
do wicze maj od 6 do 12 W). Dziki takiemu urzdzeniu przyzwyczaisz si
do suchania elektrycznej gitary w sposb, w jaki powinno si jej sucha przez
wzmacniacz gitarowy.
Wzmacniacz do wicze posiadajcy funkcje swojego drogiego koncertowego
odpowiednika mona dosta nawet za 500 z. W przypadku wzmacniaczy to moc
nie funkcje jest czynnikiem zwikszajcym cen. Uzyskanie mocy jest
kosztowne wymaga potnych transformatorw, gonikw i obudowy. Do uytku
domowego i przydomowego na przykad do jamowania z przyjacimi w garau
czy piwnicy 15 czy 20 W to czsto bardzo duo, a 6 czy 12 W wystarczy do wiczenia
samemu lub z odtwarzaczem.
Poza tym w maych wzmacniaczach atwiej zamontowa takie funkcje jak regulacja
barwy dwiku czy efekty (np. reverb i tremolo), poniewa producent moe uwzgldni
je w koci montowanej na pytce drukowanej. Poniej zostao wyszczeglnionych
kilka uytecznych elementw, ktre warto mie we wzmacniaczu do wicze:

Wielopunktowa regulacja wzmocnienia: odrbna regulacja gonoci

kanaw (channel volume) oraz parametru gain (stopnia wzmocnienia sygnau gitary)
daje Ci wiksz elastyczno w ksztatowaniu przesterowanego brzmienia.

Trjpasmowy equalizer: EQ lub equalizer umoliwia regulowanie basw,

rodka i sopranw. Equalizer jest fajnym urzdzeniem, ktre daje Ci wiksz


kontrol nad basami, rodkiem i sopranami skadajcymi si na Twoje brzmienie.

Wbudowany reverb: reverb to echopodobny efekt, ktry sprawia, e gitara brzmi

jak grana w konkretnym rodowisku na przykad w pokojach o rnej wielkoci,


hali koncertowej, katedrze czy kanionie. (By dowiedzie si wicej, zajrzyj do sekcji
Kostki i inne rodzaje efektw dalej w tym rozdziale).

Rozdzia 17: Wzmacniacze, efekty, futeray i inne akcesoria

Przecznik nony (footswitch) do przeczania kanaw: przeczanie


kanaw pozwala Ci na bezporedni dostp do rnych zestaww ustawie tonu
i gonoci. Niektre ze wzmacniaczy do wicze maj t funkcj, inne nie.
Musisz zadecydowa, czy funkcja ta jest na tyle wana w przypadku
wzmacniacza do wicze, aby za ni paci. Dwik przesterowany moesz
osign zawsze dziki zewntrznemu efektowi, takiemu jak na przykad kostka
efektowa, ale zawsze jest z tym nieco wicej zamieszania (by dowiedzie si
wicej o przesterach i innych efektach, zajrzyj do sekcji Kostki i inne rodzaje
efektw dalej w tym rozdziale).

Gniazdo suchawkowe (headphones): we wzmacniaczu do wicze gniazdo


suchawkowe jest bardzo przydatne, gdy pozwala usysze w peni przetworzone
przez wzmacniacz brzmienie bez uycia gonika. wietne dla nocnych sesji
wiczeniowych.

Dziki miniaturyzacji w elektronice moesz otrzyma w peni brzmice, autentyczne


gitarowe dwiki z urzdzenia o wielkoci jednorazowego aparatu fotograficznego
przynajmniej dopki uywasz suchawek (znaczy to, e urzdzenie nie posiada
wbudowanego gonika ani wzmacniacza). Te cuda do zawieszenia na pasku maj
w komplecie odpowiednie mocowania i s zasilane z baterii, by podczas wicze
nie ogranicza Ci kabel (co jest wietne, gdy chcesz pj do azienki i pogra przed
lustrem). Oferuj przester, equalizer, reverb i inne efekty, a prcz tego liczne presety
(brzmienia zaprogramowane lub ustawione przez producenta) oraz dwik stereo.
Urzdzenia te wietnie nadaj si do grania w poruszajcym si pojedzie, a czasem
maj nawet wyjcie z sygnaem odpowiednim do nagrywania. Kosztuj okoo 300 - 400 z
(na przykad Korg Pandora), ale s warte tej ceny, jeli przenono, prywatno
i autentyczne brzmienie s dla Ciebie wane.

Niech moc bdzie z Tob


wzmacniacz koncertowy
Wzmacniacz do wicze ma swoje zastosowanie, ale nie da rady, gdy bdziesz prbowa
podkrci go do poziomu koncertowego. Koncertowy oznacza w tym przypadku
kade granie w towarzystwie, od przebijania si przez trzech znajomych na garaowym
jamie do bycia syszalnym w trakcie wyczynw nadgorliwego bbniarza i basisty
w okolicznym pubie.
Kiedy zdecydujesz ju przerzuci si na wzmacniacze wyszej jakoci, otworzy si
przed Tob galaktyka producentw i modeli, spord ktrych moesz wybiera.
Porozmawiaj z innymi gitarzystami i sprzedawcami w sklepach muzycznych, poczytaj
czasopisma gitarowe, posuchaj pyt, aby zorientowa si, jakich wzmacniaczy uywaj
artyci, ktrych lubisz. Twj wybr wzmacniacza jest tak samo osobisty i indywidualny
jak dobr gitary. Wzmacniacz musi nie tylko dobrze brzmie, ale i dobrze wyglda
i wzbudza uczucie, e to ten wanie wzmacniacz, odpowiedni dla Ciebie. Pogo
za perfekcyjnym wzmacniaczem jest tak samo zudna jak pogo za perfekcyjn gitar.
No, prawie.
Wzmacniacze koncertowe maj wiksz moc ni wzmacniacze do wicze. Wicej
mocy nie oznacza jedynie goniejszego dwiku, lecz take czystszy i czytelniejszy
sygna przy wyszych poziomach gonoci. Innymi sowy, jeli dwa wzmacniacze

285

286

Cz V: Zakup gitary i dbanie o ni


o rnej mocy daj tak sam ogln gono, silniejszy wzmacniacz bdzie mia
czystsze brzmienie.
Moc 50 W w zupenoci wystarczy w normalnych okolicznociach domowych i na
koncerty w rodzaju grania w picioosobowym skadzie w pubie. Jeli grywasz w wikszych
salach lub wykonujesz gatunek wymagajcy niezwykle wysokiej gonoci jak na
przykad heavy metal potrzebujesz 100 W. Niektrzy gitarzyci podajcy
krystalicznie czystego brzmienia lub grajcy w stereo (co wymaga podwjnej
mocy) mog take preferowa opcj 100 W, gdy pozwala to uzyska czytelniejszy
dwik przy wyszych poziomach gonoci.
Wiele wzmacniaczy moe dziaa w trybach 100 lub 50 W, pozwalajcych wybra moc
za pomoc przecznika. Dlaczego miaby chcie korzysta z 50 W, jeli zapacie
za 100-watowy wzmacniacz? Poniewa 50-watowy wzmacniacz szybciej (przy niszym
poziomie) ni 100-watowy przesterowuje dwik, a dla wielu gatunkw muzyki (blues,
rock, metal) przesterowanie jest podane.
Dawno, dawno temu w sercu kadego wzmacniacza znajdoway si lampy prniowe
czyli te szklane baki jarzce si na czerwono z tyu starych radioodbiornikw.
Wraz z rozwojem technologii lampy zostay wyparte przez elektronik pprzewodnikow
(czyli bazujc na tranzystorach, a pniej na ukadach scalonych), co nie dotyczy
jednak wzmacniaczy gitarowych. Chocia najnowsze generacje wzmacniaczy posiadaj
cyfrow technologi suc do modelowania lub emulowania rnorodnych gitarowych
brzmie i efektw, to wielu gitarzystw twierdzi, e technologia lampowa wci zapewnia
najlepsze brzmienie gitary (najcieplejsze i najpeniejsze, czciowo z racji tego, jak lampy
wpywaj na sygna). Wzmacniacze lampowe nie s ani tak wydajne, ani wierne
w reprodukowaniu sygnau wejciowego jak wzmacniacze tranzystorowe, ale pozwalaj
uzyska najbardziej muzykalne brzmienie. Wszyscy Twoi ulubieni gitarzyci nagrywaj
i graj wycznie na lampowych wzmacniaczach, takich jak 100-watowy Marshall,
Fender Twin Reverb, Vox AC30 i MESA/Boogie Dual Rectifier.
Jako pocztkujcy moesz nie docenia (lub w ogle nie bra pod uwag) rnicy
pomidzy brzmieniem tranzystora i lampy. Moesz otrzyma dobrze brzmicy
przester take ze wzmacniacza tranzystorowego, ktry zwykle jest taszy, wic
najlepiej pozosta przy nim i nie przejmuj si ca t debat o brzmieniu. Poza tym
moesz wole uzyska przesterowany dwik z kostki, a wtedy caa sprawa przestaje
mie znaczenie. Zamiast tego poszukaj funkcji w rodzaju wbudowanych efektw
(reverb, chorus i tym podobne) i gniazda suchawkowego. Przede wszystkim jednak
posuchaj brzmienia i pokr gakami. Jeli podoba Ci si to, co syszysz, i wygodnie
ustawia Ci si rne brzmienia, znaczy to, e masz przed sob wzmacniacz dla siebie.

Wzmacniacze studyjne
Cho wzmacniacze o wysokiej mocy zazwyczaj kosztuj
wicej ni podobnie wyposaone wersje o niskiej mocy, nie
oznacza to, e wszystkie wzmacniacze o niskiej mocy s
niedrogie. Wielu producentw wytwarza wysokiej jakoci
drogie wzmacniacze, ktre dostarczaj niewielkiej mocy i s

szczeglnie popularne w studiach, poniewa


nie musisz wprawi w drenie fundamentw swojego domu, aby uzyska muzyk.
W przypadku wzmacniaczy studyjnych to
jako, nie moc, sprawia, e s one drogie.

Rozdzia 17: Wzmacniacze, efekty, futeray i inne akcesoria

Kostki i inne rodzaje efektw


Gitarzyci bardzo rzadko po prostu podczaj instrument do wzmacniacza i zaczynaj
gra. C, od tego si to wszystko zaczo, ale jeli posuchasz radia lub jakiejkolwiek
nagranej muzyki gitarowej od razu zauwaysz, e sycha co wicej ni tylko
czyste brzmienie gitary. Bdzie to przynajmniej dodanie przestrzeni w postaci
sztucznie stworzonego pogosu, czyli reverbu, jak nazywa si ten efekt w gitarowym
slangu. Moesz usysze troch (zamierzonego) przesterowania, szczeglnie w muzyce
rockowej i bluesowej, a take dodatkowe efekty, takie jak wah-wah (zwane czasem
kaczk), wibrato i inne elektroniczne modyfikacje.
Witaj we wspaniaym, pokrconym wiecie efektw. Efekty to urzdzenia wczane
pomidzy gitar a wzmacniaczem, ktre pozwalaj zmienia sygna na najrniejsze
kreatywne i niezwyke sposoby. Na rynku znajdziesz mnstwo takich maych urzdze
rnych firm i w najrniejszych cenach. Jak si przekonasz w poniszych sekcjach,
dostpne s zarwno pojedyncze urzdzenia, jak i wszystkomajce multiefekty
lub procesory efektw. Jednak niezalenie od tego, czy wybierzesz jeden multiefekt,
czy pojedyncze kostki, efekty mog wzbogaci podstawowe brzmienie Twojej gitary
na bardzo wiele ekscytujcych sposobw.
Wikszo efektw wystpuje w postaci przyciskanych nog kostek, ktre kadzie
si na pododze i uruchamia za pomoc przecznika nonego. Dziki temu moesz
wcza lub wycza wybrane kostki bez przerywania gry na gitarze. Rysunek 17.3
przedstawia typowy ukad z rozsdn liczb kostek w linii sygnau (czyli ciece wiodcej
od gitary do wzmacniacza).
Jeli wepniesz, powiedzmy, urzdzenie pogosowe w lini (czyli pomidzy gitar
i wzmacniacz), moesz sprawi, e Twoja gitara zabrzmi, jakby gra we wntrzu
katedry. Z kolei dziki przesterowi uzyskasz brzmienie w stylu Jimiego Hendriksa nawet
przy niskiej gonoci i przy wzmacniaczu ustawionym na czysty kana.

Przegld dostpnych kostek


Istniej dziesitki rnego rodzaju efektw wicej, ni byby w stanie naby, nie
wspominajc ju o ich jednoczesnym uyciu. Ceny tych pojedynczych urzdze
wahaj si pomidzy 100 z za najprostszy przester a 800 i wicej zotych za reverby
cyfrowe i delaye. Aby pomc Ci odnale si w gszczu dostpnych rodzajw i odmian,
zamieszczamy poniej list najpopularniejszych efektw:

Przester (distortion): efekt ten symuluje sygna gitary podbity za mocno w

stosunku do wzmacniacza; urzdzenie podbija sygna do poziomu, w ktrym jego


amplituda zostaje zaamana ale w muzycznie przyjemny sposb. Przester
dla gitarzysty moe znaczy wszystko, poczwszy od tustawej, ciepej barwy, przez
rozmyte wybrzmienie, a skoczywszy na wrzaskliwym, podobnym brzmieniem
do acuchowej piy fuzzie uywanym przez kapele metalowe i grungeowe.

Chorus: efekt symuluje brzmienie kilku gitar grajcych jednoczenie, co sprawia,

e dwik wyjciowy jest bardziej tusty. Zwikszanie parametru speed (prdkoci


oscylacji) wywouje wiergoczcy efekt podobny do tremolo. Przykadem
uycia chorusa jest gitara w Every Breath You Take The Police.

287

288

Cz V: Zakup gitary i dbanie o ni

Rysunek 17.2.
Typowy zestaw efektw
dla gitarzysty

Dziki uprzejmoci Wiley, Composition Services Graphics

Flanger i phase shifter: te dwa urzdzenia wytwarzaj podobne efekty, ktre

wydaj szumicy, wirujcy, podwodny dwik, jaki mona usysze na wczesnych


albumach Van Halena oraz w brzmieniu gitary rytmicznej w wielu funkowych
piosenkach z lat siedemdziesitych.

Pitch shifter: urzdzenie to (znane take pod nazw harmonizer) pozwala Ci gra

w harmonii z samym sob dziki rozdzieleniu sygnau na dwie cieki, oryginaln


oraz definiowany przez uytkownika interwa, jak na przykad tercja wielka
(oddalony o cztery ptony), a uzyskane brzmienie jest podobne do chorusa.
Popularny pitch shifter o staym interwale to uywany z powodzeniem przez
Jimiego Hendriksa oktawer (octave pedal), ktry daje ton o jedn lub dwie
(lub i jedn, i dwie) oktawy (12 ptonw) niszy ni pocztkowy.

Digital delay: ten efekt wytwarza rnorodne powtrzenia dwiku po to, by

uzyska echo, efekt przestrzeni lub zgodne z rytmem powtrzenia granych przez
Ciebie nut. W wersji analogowej byo to urzdzenie tamowe, ktre nagrywao
dwik na tam magnetyczn i odtwarzao go chwil pniej. Tamowe echo cigle
cieszy si pewn popularnoci ze wzgldu na wyjtkowe, vintageowe brzmienie
(chocia pod wzgldem wiernoci powtrze jest gorsze od cyfrowego
odpowiednika). Aby usysze brzmienie efektu digital delay, posuchaj wstpu
do Welcome to the Jungle GunsnRoses.

Rozdzia 17: Wzmacniacze, efekty, futeray i inne akcesoria

Kaczka (wah-wah): ten peda efektowy to filtr czstotliwoci (ktry zmienia

zawarto basw i sopranw w sygnale). Sprawia, e gitara brzmi bardzo ekspresyjnie


i podobnie do ludzkiego gosu (waciwie tak, jakby piewaa aaa). Dwik
kontrolujesz przez naciskanie i unoszenie pedau. Urzdzenie to zyskao
popularno dziki Jimiemu Hendriksowi i stao si znakiem firmowym
brzmienia gitary w disco. Kaczk powanie eksploatowa te Eric Clapton
na pycie White Room z czasw zespou Cream.

Reverb (pogos): efekt ten odtwarza naturalne brzmienie echa powstajce

w rodowisku takim jak duy pokj, sala gimnastyczna, katedra i tym podobne.
Zazwyczaj we wzmacniaczach wystpuje w ograniczonej wersji (czsto posiada
tylko jeden potencjometr), ale jako odrbny efekt daje Ci wiksz rnorodno
brzmie i kontrol nad nimi.

Tremolo: podobnie jak reverb, tremolo byo montowane w wielu wzmacniaczach

z lat pidziesitych i szedziesitych (na przykad w modelu Fender Twin Reverb),


a teraz dostpne jest jako kostka. Tremolo polega na gwatownych wahaniach
gonoci (a nie wysokoci dwiku jak przy wibrato), ktre sprawiaj, e Twoja
gitara brzmi, jakby gra poprzez wolno obracajcy si wentylator. W Crimson
and Clover zespou Tommy James and The Shondells oraz w Money Pink
Floyd sycha wyrany efekt tremolo.

Multiefekty
Pojedyncze kostki to dua wygoda, poniewa pozwalaj Ci kupowa efekty po
jednym i uywa ich w modularny sposb moesz wybra, czy wczysz je w lini
sygnau, oraz moesz zmienia ich kolejno, aby uzyskiwa rne efekty. Jednak
wielu gitarzystw wybiera multiefekty, ktre cz poszczeglne efekty w jednej obudowie.
Multiefekty s programowalne, to znaczy, e moesz przechowywa rne ustawienia
w efektach i przywoywa je naciniciem stopy. Multiefekty, tak jak pojedyncze kostki,
oferuj modularne podejcie do kolejnoci efektw, cho na sposb bardziej elektroniczny
ni fizyczny.
Oglnie rzecz biorc, multiefekt moe zrobi wszystko to co pojedyncza kostka, wic
wikszo gitarzystw uywajcych wielu efektw w kocu si na niego przesiada. Moesz
wci korzysta z osobnych kostek, podpinajc je do multiefektu. Wikszo gitarzystw
zostawia sobie swoje pojedyncze kostki po zaopatrzeniu si w multiefekt, poniewa
kostki s mae, proste w obsudze i wygodne. Niekoniecznie bdzie Ci si chciao
zabiera duy, nieporczny multiefekt na niezobowizujcy jam, gdzie bdziesz
potrzebowa jednego czy dwch efektw. Ceny multiefektw gitarowych wahaj
si od kilkuset do kilku tysicy zotych. Wystpuj w rnych odmianach i postaciach,
w tym jako aplikacja na smartfony.

Futera
Futera jest dla Twojej gitary tak wany, e wielu producentw docza go do zestawu
w cenie gitary. Wielu producentw wytwarza futeray zaprojektowane specjalnie dla
konkretnych modeli i przesya sprzedawcom detalicznym gitary w tych wanie
futeraach. Z tego wzgldu trudno kupi gitar bez futerau i cakiem susznie.

289

290

Cz V: Zakup gitary i dbanie o ni


Kupowanie kosztownego instrumentu po to, aby wynie go ze sklepu bez odpowiedniej
jakoci osony, jest gupim sposobem na oszczdzenie paru groszy. Najwaniejszym
przejawem szacunku, jaki moesz okaza swojemu instrumentowi, jest zapewnienie
mu bezpiecznego miejsca do spania.
Futeray wystpuj w trzech podstawowych odmianach, ktre omwimy w poniszych
sekcjach hard case lub sztywny futera, mikki futera oraz pokrowiec. Kady z nich
ma zalety, a wspczynnik ochrony jest proporcjonalny do poniesionych kosztw
im droszy futera, tym lepsze zabezpieczenie instrumentu.

Hard case, czyli sztywny futera


Tzw. hard case (sztywny futera) to najdrosza opcja (od 200 z w gr), ale oferuje
Twojej gitarze najlepsze zabezpieczenie przed uszkodzeniami. Buduje si go z drewna
pokrytego skr lub nylonem i jest on w stanie przetrwa nawet cik szko
zafundowan przez bagaowych na lotniskach, zapewniajc Twojemu instrumentowi
odporno na zgniatanie. Na taki futera mona upuszcza cikie przedmioty lub
upycha go pod innymi bagaami bez uszczerbku dla cennej gitary znajdujcej si
w rodku.
Najbezpieczniejsz opcj jest wybr sztywnego futerau, chyba e masz naprawd
dobre powody, eby tego nie robi. Jeeli nie masz jeszcze futerau dla swojej gitary
i zastanawiasz si nad jego zakupem, pomyl o wszelkich sytuacjach, w ktrych
sztywny futera mgby nie by odpowiedni. Jeli nie potrafisz szybko wymyli adnej
gotowej odpowiedzi, biegnij po sztywny futera i miej to z gowy.

Futeray mikkie
Mikki futera nie jest tak do koca mikki, jest w zasadzie bardziej sztywny ni
naprawd mikki. Skada si zazwyczaj ze sprasowanego drobnego materiau, takiego jak
na przykad pyta kartonowa, i moe zapewni Twojemu instrumentowi pewn ochron
na przykad jeli kto upuci na niego kubek do kawy (a konkretnie pusty kubek
do kawy). Ale to tyle. Moesz dosta takie futeray za okoo 100 z.
Mikkie futeray s niedrog alternatyw dla sztywnych, poniewa pozwalaj Ci
na transport instrumentu bez wystawiania go na warunki zewntrzne i zapobiegaj
przynajmniej jego zarysowaniu przez postronnego intruza. Lecz futeray te atwo si
uginaj pod wpywem duego nacisku (na przykad przy zakleszczeniu si na bagaowym
pasie transmisyjnym na lotnisku) oraz znacznie szybciej ni sztywne zapadaj si, skadaj
i ulegaj przebiciom. Taki futera suy jednak zazwyczaj jako ochrona przed codziennymi
pukniciami i stukniciami, ktre bez niego porysowayby nieosonit gitar.

Pokrowce
Pokrowiec nie zapewnia niemal adnej ochrony przed uderzeniami, poniewa jest to
dopasowane nylonowe, skrzane lub zrobione z innego wkna opakowanie no
wiecie, pokrowiec. Pokrowce s zamykane na suwak i w gruboci przypominaj
kad mikk torb podrn. Ich ceny zaczynaj si od 50 z.

Rozdzia 17: Wzmacniacze, efekty, futeray i inne akcesoria


Zalet pokrowcw jest lekko, moliwo noszenia na ramieniu i to, e nie zajmuj
wicej miejsca ni gitara sama w sobie, dziki czemu s idealnym futeraem, jeli chcesz
umieci gitar w luku bagaowym znajdujcym si ponad Twoj gow w kabinie
samolotu.
Ludzie mieszkajcy w duych miastach i poruszajcy si transportem publicznym
ceni sobie pokrowce. Z pokrowcem na ramieniu i z wzeczkiem bagaowym
zawierajcym wzmacniacz wci maj woln rk, by wrzuci eton w bramk metra
i trzyma si porczy w wagoniku. Lecz pokrowiec nie zapewnia nawet w przyblieniu
takiej ochrony jak mikki futera, a na tak zapakowanej gitarze nie moesz niczego
pooy.

Akcesoria, czyli inne niezbdne dodatki


Poza podstawowym wyposaeniem muzyka gitar, wzmacniaczem, efektami
i futeraem masz do wyboru cakiem sporo dodatkowych akcesoriw. Te mae,
niedrogie i atwe do zdobycia przedmioty s bardzo wane, aby Twj podstawowy
sprzt by zadowolony i cieszy si dobrym zdrowiem. W poniszych sekcjach opiszemy
rekomendowane przez nas niezbdne w Twoim muzycznym zestawie akcesoria.

Struny
Musisz zawsze mie pod rk zapasowe struny z prostego powodu jeli jedna Ci
pknie, bdziesz musia natychmiast j wymieni. W tym celu potrzebujesz
przynajmniej jednego caego kompletu, gdy kada z szeciu strun moe pkn.
Niestety, w przeciwiestwie do samochodu, w ktrym jedno koo zapasowe pasuje
wszdzie, w gitarze uywa si szeciu strun o rnych rednicach. Wyrazy wspczucia
dla gitarzystw, ktrym pka cigle jedna i ta sama struna bd mieli strasznie duo
niepenych kompletw. Na szczcie komplety strun s tanie okoo 30 zotych, gdy
kupujesz jeden komplet, lub jeszcze taniej w zestawie zawierajcym 12 kompletw.
Mona te kupowa pojedyncze struny za kilka zotych.
Wysze, ciesze struny pkaj atwiej ni te nisze, grubsze, wic postaraj si mie ze sob
po trzy zapasowe struny E, H i G (w zestawach elektrycznych i nylonowych struna G
nie posiada owijki).
W nagej sytuacji moesz zastpi nisz strun ssiedni wysz (na przykad strun G
strun H), ale taka struna ma dziwne brzmienie, inaczej si j odczuwa przy naciskaniu,
a do tego trudniej j nastroi. Pamitaj wic, eby przy najbliszej okazji wymieni
ten awaryjny substytut na odpowiedni strun (na przykad w trakcie solo na perkusji).
(Wicej o strunach oraz o ich wymianie znajdziesz w rozdziale 18.).

291

292

Cz V: Zakup gitary i dbanie o ni

Pirka (kostki)
W swojej muzycznej karierze z pewnoci nieraz zgubisz, zamiesz, rzucisz
rozentuzjazmowanym fanom na pamitk lub w inny sposb rozstaniesz si z setkami
pirek, wic nie przywizuj si do nich (w sentymentalnym znaczeniu). Traktuj je
jak niedrogi i wymienny towar. Wyposa si w zapas w swoim ulubionym kolorze
i o okrelonej twardoci (gruboci) i zawsze miej zapasowe w swoim portfelu,
samochodzie, w cholewce mokasynw i w kadym innym, hm, dostpnym miejscu.
Kiedy przyzwyczaisz si ju do konkretnej twardoci, ksztatu i rodzaju kostki, nie
zmieniaj ich zbyt czsto, nawet przy przejciu z gitary elektrycznej na akustyczn
lub odwrotnie. (Zajrzyj do rozdziau 3., by dowiedzie si wicej o wyborze twardoci
kostki. Wybr koloru zostawiamy Tobie).

Kable
Kabel, zwany take przewodem, suy do przenoszenia sygnau elektrycznego z gitary
do wzmacniacza lub z gitary do kostki. Kablami take czy si ze sob poszczeglne
kostki, jeli masz wicej ni jedn. Im wicej posiadasz kostek, tym wicej potrzebujesz
kabli, eby to wszystko ze sob spi. Kable nie maj adnych pokrte i nie trzeba ich
regulowa wystarczy je wpi i gotowe. Trzeba si nimi zainteresowa jedynie wtedy,
gdy si zepsuj.
Trzeszczcy kabel nie jest niczym przyjemnym zarwno dla Ciebie, jak i dla publicznoci.
Takie nieprzyjemne dwiki wynikaj z poluzowania lub skorodowania znajdujcych
si w nim przewodw. Prdzej czy pniej przytrafi si to kademu. Miej w zapasie
zarwno dugi kabel (czcy gitar z efektem lub wzmacniaczem), jak i krtki
(czcy poszczeglne kostki).

Tunery elektroniczne
Cho moesz nastroi gitar wzgldem jej samej, najlepsz opcj jest uzyskanie
koncertowego standardu wysokoci dwikw czyli zgodnych z dwikiem referencyjnym
A-440 szczeglnie jeli planujesz gra z innymi instrumentami. Gitara w tym stroju
sprawdza si take najlepiej pod wzgldem strukturalnym i konstrukcyjnym (zajrzyj do
rozdziau 2., by dowiedzie si wicej o strojeniu swojej gitary). Aby utrzyma gitar w tym
stroju, zaopatrz si w zasilany bateriami stroik elektroniczny i trzymaj go w futerale.
Sposb, w jaki uywasz stroika, zaley od rodzaju gitary, ktr chcesz nastroi:

Elektryczna: jeli uywasz gitary elektrycznej, podcz j bezporednio do

tunera. Najpierw w kabel do gniazda wejciowego, a nastpnie z wyjciowego


gniazda wyprowad kabel do swojego wzmacniacza. Dziki temu tuner pozostanie
w obwodzie przez cay czas, gdy grasz. Jednak po zakoczeniu strojenia wycz
go, aby wyduy ywotno baterii. Sygna przechodzi przez upiony tuner
bez zmian.

Akustyczna: jeli masz gitar akustyczn, do strojenia moesz wykorzysta

wbudowany mikrofon. Nie bdziesz musia si szczeglnie wysila, aby sprawi,


eby mikrofon zbiera poprawnie dwik gitary. Wystarczy umieci tuner w zasigu
rki na blacie stou lub na kolanie. Jeli otoczenie jest wystarczajco ciche, moesz

Rozdzia 17: Wzmacniacze, efekty, futeray i inne akcesoria


nawet pooy tuner na pododze (lecz wzmoony haas w pomieszczeniu moe
zakci jego dziaanie). Wiele modeli do gitar akustycznych przypina si do
gwki gitary wyczuwaj one jej wibracje, wic nie potrzebuj mikrofonu,
aby pokaza wysoko dwiku. Istnieje te sporo tunerw jako aplikacje
na smartfony i urzdzenia mobilne.
Niemal wszystkie sprzedawane obecnie modele to tunery chromatyczne z automatycznym
rozpoznawaniem czstotliwoci. Automatyczne rozpoznawanie czstotliwoci oznacza, e
tuner rozpoznaje zagrany przez Ciebie dwik i wywietla najbliszy do niego dwik
waciwy (za pomoc diod). Wskanik z poruszajc si strzak lub rzdem diod pokazuje
Ci, czy jeste powyej, czy poniej tego dwiku. Podczas strojenia widzisz, jak wskanik
zmienia pooenie zgodnie z kierunkiem Twoich modyfikacji. Sowo chromatyczny oznacza
po prostu, e tuner jest w stanie pokaza wszystkie nuty skali muzycznej (z ptonami
wcznie), a nie tylko dwiki pustych strun gitary. Posiadanie stroika rozpoznajcego
wszystkie dwiki jest wane, jeli kiedykolwiek planujesz nastroi gitar inaczej
(zajrzyj do rozdziau 11., by dowiedzie si wicej o alternatywnych strojeniach).
Ceny stroikw elektronicznych wahaj si od stu do dziewiciuset zotych.

Paski
Istniej paski we wszystkich stylach i z kadego materiau od nylonu przez plecione
wkno po skr. Gdy wybierasz pasek, przede wszystkim staraj si kupi najwygodniejszy,
na jaki Ci sta. Noszenie gitary na ramieniu przez duszy czas moe powodowa
dyskomfort, a im lepszy pas, tym skuteczniej chroni minie przed napiciem
i zmczeniem.
Po wygodzie wygld jest drug najwaniejsz cech decydujc o tym, ktry pas kupi.
Musisz lubi wygld swojego pasa, poniewa jego funkcja nie jest jedynie utylitarna,
ale take estetyczna. Poniewa pas ukada si na ramieniu, peni niemal tak funkcj jak
artyku odzieowy. Staraj si wic dopasowa pasek do swojego wygldu oraz do wygldu
swojej gitary.
S te robione na zamwienie paski z wyszytymi inicjaami muzyka (musisz taki mie, jeli
chcesz si sta gwiazd wieczoru z muzyk country). Istniej te paski z najrniejszymi
zdobieniami, poczwszy od poudniowo-zachodnich wzorw, a skoczywszy na
byskawicach i pentagramach. Ale jeli patrzysz gwnie na cen, nylonowy pas bez
udziwnie kosztuje jakie 20 z i podtrzymuje gitar rwnie bezpiecznie jak taki za kilka
stw z wycinitym w skrze Twoim imieniem.
Dla dodatkowej asekuracji zaopatrz si w tzw. strap locki, ktre su do bezpiecznego
przymocowania kocw pasa do gitary za pomoc dwuczciowego mechanizmu
blokujcego, przypominajcego zapink w kolczyku.
Jeli posiadasz wicej ni jedn gitar, dobrze jest mie osobny pasek dla gitar
elektrycznych i osobny dla akustycznych. Dziki temu nie bdziesz musia
regulowa paska przy zamianie z gitary akustycznej na elektryczn i odwrotnie.

293

294

Cz V: Zakup gitary i dbanie o ni

Kapodastry
Kapodaster to klamra ze spryn o regulowanym napiciu (lub z elastyczn tasiemk),
ktr zakada si dookoa szyjki gitary, aby przecia wszystkie struny i dociskaa je
do gryfu na okrelonym progu. Dziki temu wszystkie struny maj wysoko wysz
o dan liczb progw (czyli ptonw). Czasem trzeba nastroi gitar po zaoeniu
kapodastra, ale zazwyczaj stroi si gitar bez niego, a potem zakada na podanym
progu. Dziki takiemu urzdzeniu moesz przetransponowa gran na gitarze muzyk
do innej tonacji i nadal gra to samo palcowanie akordw co w pierwotnej tonacji
(zajrzyj do rozdziau 13., by dowiedzie si wicej o kapodastrach). Rysunek 17.3
przedstawia kilka rnych rodzajw kapodastrw, ktre znajdziesz w wikszoci
sklepw muzycznych.

Rysunek 17.3.
Odmiany kapodastrw.
Kapodastry
podwyszaj
dwik pustych strun

Dziki uprzejmoci Cherry Lane Music

Kapodastry kosztuj od 20 do 100 zotych i najtasze s te z elastyczn tasiemk.


Drosze, zaciskowe lub zakrcane modele, s bardziej popularne wrd powanych
uytkownikw kapodastrw, poniewa mona naoy je jedn rk i zazwyczaj
znacznie pewniej dociskaj struny ni odmiany z elastyczn tasiemk. Modele
zakrcane, na przykad firmy Shubb, s szczeglnie preferowane ze wzgldu

Rozdzia 17: Wzmacniacze, efekty, futeray i inne akcesoria


na moliwo regulowania rozmiaru i siy zacisku klamry kapodastra, co pozwala na
dostosowanie jego rozmiaru do rnych pozycji na gryfie (nisze progi gryfu, czyli te bliej
gwki, wymagaj mniejszego rozwarcia kapodastra ni progi wysze).

Inne przydatne drobiazgi


Moesz sprawi sobie niezliczon ilo maych gadetw i wynalazkw, dziki ktrym
granie na gitarze bdzie znacznie wygodniejsze i mniej bolesne. Zapoznaj si z list
przedmiotw, ktre warto uwzgldni w swoim zestawie. Wszystkie opisane tu
przedmioty znajdziesz na rysunku 17.4.

Baterie: tunery, kostki, a nawet niektre gitary potrzebuj ich do dziaania. Zaopatrz
si wic w kilka dziewiciowoltowych baterii oraz par paluszkw AA i trzymaj je
w zamknitym plastikowym worku.

Koki mostka: te mae plastikowe koeczki mocuj struny do mostka gitary

akustycznej. Problem polega na tym, e jeli jedn zgubisz (bo po tym jak
wyszarpne j z mostka poleciaa do wody albo w traw), przypuszczalnie
nie znajdziesz niczego, czym mgby j zastpi. Najbardziej nadawayby si
do tego zapaki, ale kto je dzi nosi przy sobie? Nastpnym razem, gdy bdziesz
kupowa struny w sklepie muzycznym, we te kilka zapasowych kokw.

Szmatka: powiniene wyciera gitar po kadym graniu, aby usun tuszcz

wydzielany przez ludzkie ciao, ktry moe spowodowa korozj strun


i zabrudzenia wykocze gitary. Bawena jest dobra, ircha lub mikrofibra
jeszcze lepsza. Zanim zapakujesz gitar do futerau, wytrzyj przynajmniej gryf,
a jeli grasz w krtkim rkawku, przetrzyj take wierzch korpusu.

Zatyczki do uszu: jeli grasz na gitarze elektrycznej i czsto uczestniczysz

w improwizowanych jamach, powiniene nosi ze sob zatyczki do uszu. Such


jest najcenniejszym elementem Twojego muzycznego wyposaenia waniejszym
nawet ni palce. Nie zniszcz go sobie, wystawiajc na dziaanie gonych prb
w zamknitych pomieszczeniach. Kup zatyczki przeznaczone do suchania
muzyki tumi (redukuj) one rwnomiernie cay zakres czstotliwoci.
Wic jest tak, jakby sucha muzyki bezporednio... lecz ciszej. Wielu gitarzystw
zaleca ich uywanie, w tym Pete Townshend z The Who, ktry twierdzi, e dozna
znaczcych uszkodze suchu spowodowanych dugotrwaym wystawianiem si
na dziaanie gonej muzyki.

Klucz do maszynek: ta niedroga korbka pozwala krci maszynkami jakie

dziesi razy szybciej, ni gdy robisz to rk. Dodatkowo to urzdzenie ma


nacicie, ktre idealnie nadaje si do wycigania zaklinowanych kokw mostka
w gitarze akustycznej.

Kartka i owek: zawsze miej ze sob co, czym i na czym mgby pisa. W ten
sposb moesz zanotowa tekst, fajny akord, ktry Ci kto pokae, cigawk,
dziki ktrej migiem zaapiesz progresj akordw, lub ukradkow informacj
przeznaczon dla innego muzyka (Powiedz basicie, eby si ciszy wypady
mi ju trzy plomby!).

295

296

Cz V: Zakup gitary i dbanie o ni

Rysunek 17.4.
Gar akcesoriw, ktre uatwiaj ycie gitarzycie

Dziki uprzejmoci Cherry Lane Music

Dyktafon: nie przegap najlepszego muzycznego pomysu tylko dlatego, e nie

miae pod rk dyktafonu. Nigdy nie wiesz, kiedy dopadnie Ci wena twrcza.
Jeli grasz z innymi ludmi szczeglnie z takimi, od ktrych moesz si
czego nauczy nagrywaj sobie zagrywki, riffy i inne fajne motywy do
pniejszego opracowania. wietnie sprawdzaj si dyktafony cyfrowe, gdy
mieszcz si w futerale. Gdy ju wprawisz si w nagrywaniu swoich pomysw,
moesz rozway nawet noszenie ze sob czterociekowego rejestratora
(takiego, ktry pozwoli Ci dogrywa lub dodawa partie do nagranych
uprzednio cieek). Z urzdzeniem czterociekowym moesz tworzy
wielopoziomowe aranacje i nie bdziesz ograniczony do nagrywania tylko
prostych pomysw, ktre da si zarejestrowa zwykym dyktafonem.
Rejestrator czterociekowy moesz dosta ju za okoo 500 z.

Uniwersalny rubokrt: moesz nim naprawi wszystko od grzechoczcego

przetwornika po lun rub klucza. Postaraj si o taki, ktry bdzie mia zarwno
grot krzyakowy, jak i paski.

Cki do drutu i paskie szczypce: struny to jakby nie byo druty.

Kiedy wymieniasz struny, przytnij ckami nadmiar struny. Szczypce przydadz


si do wycignicia zablokowanych pozostaoci pknitej struny z koka klucza.

Rozdzia 17: Wzmacniacze, efekty, futeray i inne akcesoria


Inne przedmioty, ktre by moe warto mie w swoim plecaku, torbie lub w peni
skrzanym, wykonanym na zamwienie futerale z monogramem, przedstawia
ponisza lista:

Kamerton widekowy lub ustny: warto mie przy sobie jedno z tych

prymitywnych urzdze do strojenia, na wypadek gdyby w elektronicznym


tunerze skoczya si bateria lub zosta on nadepnity przez czonka publicznoci
z problemami z utrzymaniem pionu. Obydwa te urzdzenia s jak wiosa w erze
motorwek i aglowcw: gdy braknie paliwa i wiatr przestanie wia, zawsze
moesz wykorzysta wasn energi.

Malutka latarka: przydaje si nie tylko po zapadniciu zmroku. Cie i ciasne

pomieszczenia s takim samym problemem przy diagnozowaniu, powiedzmy,


prostego problemu elektrycznego jak cakowity brak wiata. Ma latareczk
moesz trzyma w zbach, gdy sigasz do tyu wzmacniacza, aby naprawi
uszkodzony przewd gonika.

Tester do kabli i woltomierz lub omomierz: urzdzenia te kosztuj

pardziesit zotych i zwracaj si po pierwszym przetestowaniu kabla, ktry


okazuje si zepsuty lub zalutowany na odwrt. Naucz si uywa woltomierza
i omomierza w swoim sprzcie czyli dowiedz si, jakie napicia s w danych
punktach i jak trzeba wtedy ustawi miernik. Moesz zaimponowa przyjacioom
swoimi inynierskimi zdolnociami.

Bezpieczniki: w kadym nowym otoczeniu moesz trafi na nieprzewidywalny


schemat pocze elektrycznych, ktre mog zasia spustoszenie w Twoim
sprzcie a szczeglnie we wzmacniaczu. Pierwsz lini obrony Twojego
wzmacniacza jest bezpiecznik. Jeli w danym miejscu jest dziwny prd,
bezpiecznik si przepali, a Ty musisz mie zamiennik, eby przywrci
wzmacniacz do stanu uywalnoci.

Tama izolacyjna: ta rzecz to szara ma muzyka produkt oglnego

zastosowania, ktry leczy wszystkie dolegliwoci. Moesz uy tamy izolacyjnej,


aby naprawi wszystko od grzechoczcego mostka po zamany klips mikrofonu.
Nawet sama rolka si przydaje: moesz jej uy do przechylenia wzmacniacza,
aby zapewni sobie lepszy odsuch. Tam moesz zastosowa do naprawienia
tapicerki w samochodzie lub nawet zaklei sobie ni dziury w jeansach,
na scenie lub poza ni. W pewnych krgach jest to nawet uwaane za modne.

297

298

Cz V: Zakup gitary i dbanie o ni

Rozdzia 18

Wymiana strun
W tym rozdziale:
Kilka podstawowych informacji o wymianie strun.
ciganie starych strun.
Wymiana strun w gitarze akustycznej, klasycznej i elektrycznej.

ielu ludzi uwaa swoje gitary za delikatne, cenne i kruche instrumenty.


Wydaj si oni by niechtni strojeniu strun, a co dopiero ich wymianie.
Cho powiniene by ostrony, aby nie upuci i nie zarysowa swojej gitary
(a podpalanie gitar la Jimi Hendrix powoduje zazwyczaj powane uszkodzenia),
nie powiniene si ba, e j uszkodzisz, gdy wymienisz, nastroisz czy nawet
nadmiernie nacigniesz struny. Gitary s nieprawdopodobnie wytrzymae i s w stanie
znie napicia strun mierzone w setkach kilogramw, gdy uderzaj w nie gitarzyci
o bardzo cikiej rce.
Wymiana strun nie jest czym, czego powiniene si obawia moesz to zrobi z pen
miaoci. To co jak kpanie psa: jest dobre dla psa, cieszysz si, gdy to zrobisz, i masz
moliwo zblienia si do najlepszego przyjaciela czowieka. Tak samo wymiana
strun take raczej nie ma negatywnych konsekwencji: poprawia brzmienie gitary,
zapobiega pkaniu strun w nieodpowiednich momentach i pomaga w znalezieniu
innych problemw zwizanych z konserwacj gitary. Podczas okresowej wymiany strun
moesz odkry na przykad zbyt mocno wydrony mostek przez jedn ze strun albo
poluzowany czy grzechoczcy koek maszynki (dokadniej opisujemy te schorzenia
w rozdziale 19.).

Strategie wymiany strun


Stare gitary s coraz lepsze z wiekiem, lecz stare struny s coraz gorsze. Gdy pierwszy
raz zagrasz na nowych strunach, bdzie to moment, gdy zabrzmi najlepiej. Stan strun
stopniowo si pogarsza, dopki albo nie pkn, albo nie bdziesz ju w stanie znie ich
ponurego brzmienia. Stare struny brzmi pusto i bez ycia oraz trac elastyczno
(czyli zdolno do utrzymywania napicia) i staj si kruche. To sprawia, e wydaj si
sztywniejsze i trudniej je przyciska do progw, a poniewa nie rozcigaj si ju
przy dociniciu do progu, s wtedy bardziej napite, przez co przyciskane dwiki
brzmi zbyt wysoko, zwaszcza w grnych pozycjach gryfu.
Powinno si wymienia wszystkie struny naraz, chyba e jedna z nich pka i musisz
szybko zaoy now. Struny maj tendencj do zuywania si w tym samym tempie,
wic jeli w tym samym czasie wymienisz wszystkie stare struny na nowe, wystartuj
one do wycigu z czasem z tej samej pozycji.

300

Cz V: Zakup gitary i dbanie o ni


Poniej wymieniamy objawy sugerujce konieczno wymiany strun:

Struny nosz widoczne lady korozji albo zapieczonego brudu.


Struny nie stroj zazwyczaj brzmi za wysoko w stosunku do przyciskanego
progu, zwaszcza w grnym rejestrze.

Nie moesz sobie przypomnie, kiedy ostatni raz zmieniae struny, a masz
zagra wany koncert (i nie chcesz ryzykowa adnego pknicia).

Zdejmowanie starych strun


To oczywiste, e aby zaoy now strun, naley wczeniej zdj star. Dopki
naprawd Ci si nie spieszy (czyli nie znajdujesz si w poowie pierwszego wersu,
prbujc zaoy i nastroi now strun przed rozpoczciem solwki), moesz cign
dowoln strun, krcc maszynk, a poluzuje si na tyle, e bdziesz w stanie j
chwyci i cign j z koka. Nie musisz odwija jej maszynk do samego koca.
Szybsza metoda polega po prostu na obciciu starej struny ckami do drutu. Wydaje
si to dziwne i brutalne, ale ani nagy spadek napicia gryfu, ani samo przecinanie nie
wyrzdz gitarze adnej krzywdy. Krzywda stanie si, rzecz jasna, starej strunie, ale nie
musisz si tym przejmowa (wiemy z pewnego rda, e struny w gitarze nie maj
receptorw blu).
Jedynym powodem, aby nie ci struny, jest ch zachowania jej jako zapasowej,
na wypadek gdyby nowa pka w trakcie zakadania (to rzadko, ale zdarza si).
Stara struna H jest lepsza ni brak struny H.
Czsto spotykanym przesdem jest to, e cay czas powiniene utrzymywa stae
napicie gryfu. W zwizku z tym by moe mwiono Ci, e powiniene wymienia
struny pojedynczo, poniewa cignicie wszystkich naraz jest niedobre dla gitary.
Nie jest to prawd. Pojedynczo wymieniane struny wygodniej si stroi, lecz gitarze jest
wszystko jedno. Ona zostaa zaprojektowana do wytrzymania gorszych zdarze ni to.
Niezalenie od wybranej metody, gdy ju zdejmiesz strun, moesz zaoy now.
Metody zakadania strun rni si nieco w zalenoci od tego, czy zakadasz je na gitar
akustyczn z metalowymi strunami, gitar klasyczn, czy elektryczn. W dalszych czciach
rozdziau opiszemy wszystkie te metody.

Zakadanie metalowych strun


do gitary akustycznej
Generalnie zakadanie strun jest atwiejsze w gitarach akustycznych ni w gitarach
klasycznych czy elektrycznych (ktre opiszemy w dalszych czciach tego rozdziau).
W nastpnych sekcjach znajdziesz szczegowy opis procesu wymiany strun i pniejszego
nastrojenia gitary akustycznej.

Rozdzia 18: Wymiana strun

Zmiana strun krok po kroku


Poniej zamieszczamy szczegow instrukcj wymiany strun w gitarze akustycznej.
Nowe struny przymocowujesz w dwch miejscach: na mostku i gwce gryfu. Zacznij
od zamocowania struny w mostku, co jest do atwe.

Krok 1. Przytwierdzanie struny na mostku


Akustyczne gitary maj mostek z szecioma dziurami prowadzcymi do wntrza
gitary. Aby zamocowa now strun, wykonaj ponisze kroki:
1. Zdejmij star strun (zobacz sekcj Zdejmowanie starych strun)
i wycignij koek mostka.
Koki mostka czasem si zakleszczaj, wic moesz potrzebowa stoowego noa
do podwaenia ich, ale bd ostrony, aby nie uszkodzi drewna. Lepiej uy nacitej
krawdzi korbki do kluczy lub paskich szczypcw.
2. W koniec struny z mosin tulejk (zwan kulk) do otworu, w ktrym
znajdowa si koek mostka.
Przepchnij przez otwr kilka centymetrw struny (nie jest wane, jak gboko,
bo zaraz bdziesz j wyciga).
3. Zaklinuj mocno koek z powrotem w otworze mostka, naciciem w stron
siodeka.
Przez nacicie struna wychodzi z otworu w mostku. Rysunek 18.1 przedstawia
prawidow pozycj nowej struny i zatyczki mostka.

Rysunek 18.1.
Jak zamocowa now
strun
w mostku
i ustawi koek

Dziki uprzejmoci Jona Chappella

4. Pocignij delikatnie strun, a kko struny oprze si o dolny wierzchoek


koka. Trzymaj go palcem, aby nie wyskoczy i nie znikn w bezkresnym
wiecie.
Uwaaj, aby nie zagi struny w momencie jej wycigania.

301

302

Cz V: Zakup gitary i dbanie o ni


5. Sprawd strun, lekko j szarpic.
Jeli czujesz, e si nie przesuwa, to kko struny opiera si na wierzchoku koka,
a Ty moesz przej do mocowania jej w maszynce, co opisujemy w nastpnej
sekcji.

Krok 2. Przymocowywanie struny do trzpienia maszynki


Po stabilnym zamocowaniu struny kokiem mostka moesz przenie uwag na gwk
gryfu. Tutaj czynnoci dla strun sopranowych (G, H, E) s odrobin inne ni dla
basowych (E, A, D). Struny sopranowe nawija si zgodnie z ruchem wskazwek zegara,
a basowe przeciwnie do niego.
Aby zamocowa strun sopranow na trzpieniu maszynki, wykonaj ponisze kroki:
1. Prze strun przez otwr w koku.
Zostaw wystarczajco duy zapas struny pomidzy maszynk a mostkiem,
eby bya w stanie kilka razy owin si na trzpieniu.
2. Zagnij (lub zaam) metalowy drut w stron wewntrznej osi gitary.
Na rysunku 18.2 wida, jak zagi strun, aby przygotowa j do nawinicia.
3. Jedn rk kr maszynk, tak aby jej trzpie obraca si zgodnie
z ruchem wskazwek zegara, a drug rk cignij strun, aby bya
napita.
Ten krok jest troch trudny i wymaga pewnej sprawnoci manualnej (ale wymaga
jej te gra na gitarze). Obserwuj trzpie maszynki i sprawdzaj, czy struna nawija si
w d, w kierunku powierzchni gwki gryfu. Na rysunku 18.3 pokazano, jak struna owija
si wok koka. Upewnij si, e struna ley w odpowiednim wyciciu siodeka.
Nie zniechcaj si, jeli Twoja struna nie nawina si dokadnie tak jak ta z rysunku
18.3. Odrobina praktyki i wszystko pjdzie gadko.
Nawijanie struny w d na koku zwiksza tak zwany kt zaamania. Kt zaamania
to kt pomidzy strun wchodzc w trzpie maszynki a osi gryfu. Im struna jest
zaamana pod wikszym ktem, tym wikszy nacisk na siodeko, a tym samym
duszy sustain, czyli czas wybrzmiewania dwiku. Jeli chcesz osign
maksymalny kt, nawi strun tak, by znalaza si jak najniej na trzpieniu
maszynki (dotyczy to wszystkich gitar, nie tylko akustycznych).
Aby nawin strun basow, take wykonaj powysze kroki, ale w punkcie 3. nawijaj
strun odwrotnie do ruchu wskazwek zegara. Powinna nawija si na trzpie od dou
i z lewej strony (gdy patrzysz na gwk od gry).
Jeli okae si, e zostawie zbyt duo zapasu, odwi strun i zacznij od nowa,
zaginajc strun nieco dalej. Jeli zostawie zbyt mao zapasu, struna nie nawinie si
do samego dou koka i moe si lizga, gdy zbyt may odcinek struny trzyma si na
trzpieniu. adna z sytuacji nie jest tragedi. Po prostu cofnij to, co zrobie, i sprbuj
od nowa. To tak jak z wizaniem krawata uzyskanie obu kocw tej samej dugoci
wymaga kilku prb.

Rozdzia 18: Wymiana strun

Rysunek 18.2.
Struna zagita
do rodka
gwki gryfu
z zapasem
do nawinicia

Dziki uprzejmoci Jona Chappella

Strojenie
Gdy zaoysz strun na trzpieniu maszynki i zaczniesz ni krci, usyszysz zwikszajc
si wysoko jej dwiku. Gdy zacznie si napina, umie j w odpowiednim rowku
siodeka. Jeli wymieniasz struny po jednej, moesz po prostu dostroi now do starych,
ktre prawdopodobnie wzgldnie stroj. Zajrzyj do rozdziau 2., aby przypomnie sobie,
jak stroi gitar.

Rysunek 18.3.
Struny sopranowe nawija
si zgodnie
z ruchem
wskazwek
zegara,
a struny
basowe
przeciwnie do
ruchu wskazwek zegara

Dziki uprzejmoci Jona Chappella

303

304

Cz V: Zakup gitary i dbanie o ni


Gdy struna uzyska poprawn wysoko dwiku, odcignij j od gryfu w kilku miejscach
na caej jej dugoci, aby si troch rozcigna. W rezultacie przypuszczalnie zmniejszy si
jej wysoko dwiku czasem drastycznie, jeli zostawie luno nawinite zwoje na
trzpieniu maszynki wic dostrj j do odpowiedniej wysokoci, krcc kluczem.
Powtrz proces rozcigania i dostrajania dwa lub trzy razy, aby nowe struny lepiej
trzymay strj.
Uywanie specjalnej korbki do szybkiego krcenia maszynkami znacznie redukuje czas
nawijania struny. Korbka do maszynek ma nacicie z jednej strony rczki, ktrym moesz
podway zaklinowany koek. Uwaaj, eby go nie zgubi, gdy nagle wyskoczy!
Kiedy struna jest ju rozcignita i nastrojona, usu jej nadmiar wystajcy z trzpienia
maszynki. Strun moesz uci ckami do drutu (jeli je masz) albo wygina j w t
i z powrotem, a si zamie.
Pod adnym pozorem nie zostawiaj fragmentw strun sterczcych z trzpienia maszynki.
Moesz nimi wybi oko sobie albo komu strojcemu obok (na przykad basicie),
albo dgn si w palec.

Zakadanie nylonowych strun


do gitary klasycznej
Zakadanie nylonowych strun do gitary klasycznej przebiega nieco inaczej ni zakadanie
metalowych strun do gitary akustycznej, poniewa mostek i maszynki s inne. Mostek gitary
klasycznej nie ma kokw (a struny s do niego przywizane), natomiast trzpienie
maszynek s zamontowane poziomo w wyciciach gwki gryfu.

Zmiana strun krok po kroku


W pewnym sensie z nylonowymi strunami atwiej sobie poradzi ni ze stalowymi,
poniewa nylon nie jest tak sprysty jak stal. Mocowanie strun do maszynek moe
by jednak nieco trudniejsze. Tak jak w przypadku gitary akustycznej, zaczynasz
od zaoenia struny na mostku, a nastpnie przenosisz si na gwk.

Krok 1. Mocowanie struny na mostku


Metalowe struny maj kulk na jednym kocu, lecz nylonowe nie maj: obydwa koce
s takie same (co prawda da si znale w sklepach nylonowe struny z kulkami, ale
zazwyczaj korzysta si z tych bez kulek). Moesz dziki temu zamocowa do mostka
dowolny koniec struny. Jeli jednak nie s one takie same, przymocuj do mostka ten,
ktry wyglda jak rodek struny, a nie ten z luniejsz owijk. Wykonaj ponisze kroki:
1. Usu star strun tak, jak opisywalimy to w we wczeniejszej sekcji
Zdejmowanie starych strun.
2. Przecignij koniec nowej struny przez otwr w mostku w kierunku
przeciwnym do otworu rezonansowego. Z drugiej strony powinno
wystawa okoo 4 cm struny.

Rozdzia 18: Wymiana strun


3. Zawi strun, a wic prze jej krtszy koniec przez mostek i pod
duszym kocem struny (jak na rysunku 18.4a). Nastpnie prze
krtszy koniec z powrotem przez mostek i dwukrotnie pod nim samym,
jak na rysunku 18.4b.

Rysunek 18.4.
Wizanie struny na mostku

Dziki uprzejmoci Jona Chappella

Moesz potrzebowa kilku prb na zostawienie odpowiedniej dugoci struny,


aby nie za duo wystawao jej z mostka (lub moesz te odci nadmiar).
4. Jedn rk pocignij duszy koniec struny, a drug rk przesuwaj
wze, aby usun wystajcy luny fragment i uoy wze pasko
na mostku.

Krok 2. Mocowanie struny na trzpieniu maszynki


Trzpienie maszynek w gitarze klasycznej s umieszczone w poprzecznej osi gwki gryfu,
a nie prostopadle do jej paszczyzny, jak w gitarach akustycznych i gitarach elektrycznych.
Taka gwka jest czasem nazywana szczelinow.
Aby zamocowa strun na trzpieniu maszynki w gwce szczelinowej, wykonaj
ponisze kroki:
1. Przecignij strun przez otwr w trzpieniu mostka. Koniec struny
pocignij nad trzpieniem i prze tu pod strun wchodzc w otwr
trzpienia. Pocignij w gr krtszy koniec struny, aby jej dusza cz
(ta przytwierdzona do mostka) znalaza si w rodku uku o ksztacie
litery U, jak na rysunku 18.5a.

305

306

Cz V: Zakup gitary i dbanie o ni

Rysunek 18.5.
uk w ksztacie
litery U utworzony z krtszego koca
struny (a).
Owijanie koca wok struny w celu jej
unieruchomienia(b)

Dziki uprzejmoci Jona Chappella

U ptl tak, by krtszy koniec bieg do wewntrz (czyli przechodzc od lewej


dla trzech niszych strun basowych, a od prawej dla trzech wyszych strun
sopranowych).
2. Owi krtki koniec wok struny biegncej do mostka, tworzc dwa
lub trzy zwoje.
Dziki temu kocwka struny nie bdzie luno zwisa (rysunek 18.5b) i wysuwa
si z otworu.
3. Kr maszynk, tak aby struna owina si na zawizanej przez Ciebie
wanie ptli, dociskajc j do trzpienia.
4. Jedn rk napinaj strun (cignc j), a drug rk kr maszynk.
Nawijaj strun na zewntrz, aby zwoje oddalay si od osi gryfu.

Strojenie
Gdy bdziesz krci kluczem, struna powoli zbliy si do waciwej wysokoci dwiku.
Nylonowe struny, tak samo jak stalowe, trzeba troch ponaciga, wic gdy po raz
pierwszy osigniesz waciw wysoko dwiku, odcignij strun od gryfu w rnych
miejscach na caej dugoci, a nastpnie znowu dostrj. Powtrz t czynno kilkakrotnie,
aby gitara lepiej trzymaa strj.
Kiedy skoczysz ju ze wszystkimi szecioma strunami, obetnij ich nadmiar.
Zwisajcy nadmiar nylonowej struny nie jest tak niebezpieczny jak struny metalowej,
ale kiepsko wyglda. Poza tym gitarzyci klasyczni przykadaj wiksz wag do
wygldu swojego instrumentu ni gitarzyci akustyczni.

Rozdzia 18: Wymiana strun

Zakadanie strun do gitary elektrycznej


Oglnie rzecz biorc, gitarzyci elektryczni musz wymienia struny czciej ni
gitarzyci akustyczni czy klasyczni. Poniewa wymiana strun w gitarach elektrycznych jest
tak czsta, producenci podeszli do osprztu bardziej postpowo, czsto znacznie uatwiajc
i przyspieszajc cay proces wymiany. Spord wszystkich trzech typw gitar
akustycznych o stalowych strunach, klasycznych i elektrycznych najatwiej
wymieni struny w gitarze elektrycznej. W poniszych sekcjach szczegowo
wyjanimy, jak to zrobi oraz jak potem nastroi gitar.

Zmiana strun krok po kroku


Tak jak w gitarze akustycznej i klasycznej, wymian strun w gitarze elektrycznej
zaczyna si od zaoenia strun na mostku, a nastpnie zamontowania ich na gwce.
Struny do gitary elektrycznej s podobne do tych do gitary akustycznej, gdy take
maj kulk na jednym kocu i s metalowe, ale zazwyczaj s zrobione z cieszego
drutu, a trzecia struna jest gadka nie ma owijki, jak trzecia struna w komplecie
do gitar akustycznych (w kompletach nylonowych trzecia struna te jest gadka,
ale grubsza).

Krok 1. Zakadanie struny na mostku


W wikszoci gitar elektrycznych zakadanie strun na mostku jest proste. Przekadasz
strun przez otwr w mostku (czasem wzmocniony tulejk lub konierzem), ktry
jest mniejszy ni kulka na kocu struny dlatego trzyma ona strun tak, jak wze na
kocu nitki trzyma szew w tkaninie. W niektrych gitarach (na przykad w Fenderze
Telecasterze) tulejki s zamocowane z tyu korpusu, gdzie wchodz w nie struny,
przechodz przez otwr w mostku i wychodz na wierzchu korpusu.
Rysunek 18.6 przedstawia dwa sposoby zakadania strun w gitarze elektrycznej: na mostku
mocowanym na pycie wierzchniej i z tyu korpusu. Wykonaj ponisze kroki, aby zaoy
struny na mostek:
1. Zdejmij star strun, jak opisalimy we wczeniejszej sekcji
Zdejmowanie starych strun.
2. Osad strun w mostku, przewlekajc j przez odpowiedni otwr
(w mostku lub z tyu korpusu gitary) do momentu, gdy kulka zablokuje
dalszy ruch.
Teraz moesz si skupi na trzpieniu maszynki. W niektrych gitarach wyglda
to inaczej (na przykad tych z mostkiem Floyd Rose, ktre omwimy na kocu
rozdziau).

Krok 2. Zabezpieczanie struny na koku


Trzpienie maszynek w gitarze elektrycznej s zazwyczaj podobne do tych w gitarze
akustycznej. Trzpie wystaje z gwki gryfu i ma otwr, przez ktry przekadasz
strun, zaginasz j do wewntrz (w stron rodka gwki) i zaczynasz nawija,
przytrzymujc duszy koniec struny rk dla lepszej kontroli. Skorzystaj z rysunku
18.2, aby zobaczy, jak zagi strun przed nawijaniem oraz ile zapasu zostawi.

307

308

Cz V: Zakup gitary i dbanie o ni

Rysunek 18.6.
Struny przechodz przez
mostek w kierunku gwki
(a). Struny
przechodz
przez mostek
od tylnej strony korpusu (b)

Dziki uprzejmoci Jona Chappella

Niektre gitary elektryczne, na przykad Fender Stratocaster i Fender Telecaster, posiadaj


napinacze strun mae sztabki lub nakadki przykrcone do gwki i dociskajce do niej
dwie lub cztery grne struny, troch jak ledzie w namiocie. Jeli Twoja gitara ma
napinacze strun, poprowad struny pod nimi.
Niektre klucze posiadaj mechanizm blokujcy wtedy nie musisz przejmowa si
nawijaniem, luzami i podobnymi kwestiami. Wewntrz otworu trzpienia znajduje si
mechanizm podobny do imada, ktry zakleszcza si na strunie, gdy ta przechodzi przez
niego. Karbowane (pokryte wyciciami) pokrto pod gwk suy do rozluniania
lub zaciskania tego imadeka. Chyba najbardziej znan firm produkujc tego rodzaju
urzdzenie blokujce jest Sperzel.
Niektre gitary maj maszynki z trzpieniami bez otworw, ale ze szczelin.
To take przyspiesza wymian struny, poniewa wystarczy woy j od gry
do szczeliny trzpienia, zagi i zacz nawija. Nie musisz nawet zostawia
adnego zapasu do nawinicia.

Strojenie
Strojenie gitary elektrycznej nie rni si zbytnio od strojenia gitary akustycznej
(co opisalimy wczeniej w tym rozdziale). Rnica jest taka, e gitara elektryczna
atwiej i czciej si rozstraja, wic uzyskanie waciwej wysokoci dwiku we

Rozdzia 18: Wymiana strun


wszystkich szeciu strunach wymaga nieco wicej regulacji. Jeli masz ruchomy mostek
(opisany w poniszej sekcji), dociganie jakiej struny zmienia napicie mostka,
powodujc nieznaczne rozstrojenie strun, ktre ju nastroie, wic cay proces trwa
jeszcze duej. W kocu jednak wszystkie struny si ustabilizuj i bd miay
waciw wysoko.

Gitary z ruchomym mostkiem


Muzyka rockowa z lat 80. robia czsty uytek z ruchomego mostka (ktry nie jest
zamocowany na stae, lecz przechyla si na systemie spryn) i wajchy. Standardowe
ruchome mostki nie byy przystosowane do tak brutalnego traktowania, jakie zgotowali
im kreatywni gitarzyci w rodzaju Steviego Vaia i Joego Satrianiego, wic producenci zaczli
konstruowa lepsze mechanizmy o wikszym zakresie ruchu, ktre bezbdnie wracay
do pierwotnej pozycji i nie doprowadzay do rozstrojenia strun.
Floyd Rose wynalaz najbardziej udany z tych mechanizmw. Rose uy swojego
wasnego, opatentowanego pniej projektu, ktry zawiera wysoce precyzyjny system
mostka i blokowane siodeko (zaciskane siodeko montowane za standardowym).
Podobne systemy opracowali take inni producenci, midzy innymi Kahler.
W tym mostku struny s przewlekane u gry mostka, a nie od tyu korpusu, lecz
z jedn znaczc rnic: gitarzysta musi obci kulk na kocu struny, aby struna
zmiecia si w utrzymujcym j na miejscu maym imadeku. Jeli posiadasz mostek
Floyda, musisz mie przy sobie komplet zapasowych strun z obcitymi kulkami
lub przynajmniej cki do drutu.
W systemach Floyd Rose, majcych blokowane siodeko na gwce, staranne nawijanie
struny na trzpie maszynki nie jest tak wane. Gdy zablokujesz siodeko (uywajc
maego klucza imbusowego lub wpustowego), krcenie maszynkami nie bdzie miao
adnego efektu na strj. Po zaciniciu blokady gitar dostraja si za pomoc maych
karbowanych pokrte na mostku. Te pokrta nazywane s mikrostroikami, poniewa
maj mniejszy zakres ruchu i s bardziej precyzyjne ni maszynki na gwce.
Zakadanie strun i strojenie gitary elektrycznej z mostkiem Floyd Rose zajmuje troch
wicej czasu ni w przypadku zwykej gitary elektrycznej, ale jeli planujesz czste
machanie wajch, warto zdecydowa si na takie powicenie.

309

310

Cz V: Zakup gitary i dbanie o ni

Rozdzia 19

Gitarowy fitness,
czyli podstawowe czynnoci
konserwacyjne
W tym rozdziale:
Czyszczenie gitary.
Zabezpieczanie gitary.
Utrzymanie odpowiednich warunkw otoczenia.
Samodzielne regulacje i naprawy.
Okrelanie potrzebnych narzdzi.
Naprawy, ktrych nie powinno si przeprowadza samemu.

itary to zadziwiajco wytrzymae stworzenia. Moesz zafundowa im ciasny


grafik koncertw, nie pozwala spa przez cae noce i bezlitonie na nich oi,
a one wcale si tym nie przejm. Oglnie rzecz biorc, gitary nigdy si nie zuywaj,
cho czasem trzeba je regulowa i wymieni jakie elementy. W przeciwiestwie do
wymaga samochodu lub Twojego ciaa, gitara nie ma zbyt wielkich oczekiwa,
aby cieszy si doskonaym zdrowiem.
Jeli nie bdziesz jej uywa niezgodnie z przeznaczeniem lub wystawia na ekstremalne
warunki, gitara nie tylko pozostanie strukturalnie w porzdku przez dziesitki lat,
lecz bdzie take stroi i wygodnie lee w rkach. Tak naprawd gitary z wiekiem
i zuyciem staj si jeszcze lepsze. Wszyscy powinnimy mie takie szczcie!

Pomimo to praktycznie nie sposb uchroni gitar przed drobnymi uszczerbkami


lub naprawami. Moesz i powiniene wykonywa zalecane (w tym rozdziale) czynnoci
konserwacyjne, a jeli gitara dozna uszkodzenia, w wikszoci przypadkw bdziesz
w stanie sam j naprawi. Jeli wtpisz w swoje zdolnoci techniczne lub po prostu
jeste fajtap skonsultuj si ze specjalist.
Samodzielnie moesz midzy innymi wyeliminowa grzechotanie, zwikszy lub
zmniejszy wysokoci strun przy mostku, usun brud i osad, wymieni zuyte lub
uszkodzone czci oraz struny. (Wymianie strun powicilimy cay rozdzia 18.,
wic wr do niego, jeli chcesz wymieni pknit lub zuyt strun).

312

Cz V: Zakup gitary i dbanie o ni

Utrzymywanie gitary w czystoci


Najprostsz czynnoci konserwacyjn jest czyszczenie. Powiniene czyci swoj
gitar regularnie lub, jak mona si domyli, zawsze, kiedy si zabrudzi. To ostatnie
nie oznacza, e przyjdzie do domu z botem na koszulce i plamami po trawie
na spodniach, bo gitara ma wasn list rzeczy do wyprania w straszne dni kpieli.
W poniszych sekcjach powiemy Ci, na co zwraca uwag.

Usuwanie brudu i osadu


O ile nie yjesz pod kloszem, kurz i brud s czci Twojego otoczenia. Niektre
przedmioty wydaj si wrcz przyciga kurz (na przykad ekran telewizora), lecz gitara
take potrafi swoje zgromadzi. Jeli kurz zbierze si na gwce i mostku pod strunami,
moesz to wyczyci szmatk lub miotek do kurzu z pir. Mioteki z pir mog si
wydawa gupawymi rekwizytami, ktrymi posuguj si tylko gosposie w mundurkach
na starych filmach, ale speniaj swoje zadanie: omiataj kurz z przedmiotu bez wywierania
na nacisku (ktry moe zarysowa delikatne wykoczenia). Wic nawet jeli nie uywasz
mioteki z pir albo Twj strj gosposi jest w praniu bierz przykad ze starej Alicji
z Rodzinka Bradych i odkurzaj delikatnie.
Kiedy kurz zmiesza si z naturaln wilgoci Twoich doni i palcw (i ramienia, jeli grasz
w krtkim rkawku, bez koszuli lub nago), zamienia si w osad. Osad moe si przykleja
do kadej powierzchni, ale szczeglnie widoczny jest na strunach.
W poniszych sekcjach wyjaniamy, jak czyci struny, drewno i osprzt.

Struny
Naturalny tuszcz z opuszkw Twoich palcw trafia na struny za kadym razem,
gdy grasz. Powstaje tusty nalot, ktrego co prawda nie wida, ale po pewnym czasie
doprowadzi do skorodowania struny i powstania osadu (ktry jest nie tylko paskudny,
ale utrudnia granie i po pewnym czasie moe te uszkodzi drewno). Osad sprawia,
e struny szybciej zaczynaj brzmie gucho i szybciej si zuywaj, a jeli zostawisz
je na dugo w takim stanie, nalot moe nawet przeciec do porw gryfu. Fuj!
Najlepszym sposobem na walk z zagroeniem warstw osadu jest wycieranie strun
po kadym graniu, tu przed woeniem gitary do futerau. (Zwr uwag, e zakadamy,
i woysz gitar do futerau co take jest przykadem zalecanej czynnoci
konserwacyjnej; zobacz rozdzia 17.). Ircha jest wietnym materiaem do wycierania
strun, gdy ma jeszcze drug funkcj polerowania korpusu. Sprawdzi si te
baweniana pielucha (czysta ale nie uywaj jednorazowych pieluch). Bandana by
moe sprawia, e wygldasz jak Willie Nelson lub Janis Joplin, ale nie jest wykonana
z chonnego materiau, wic zostaw j na szyi lub gowie i nie wycieraj ni gitary.
Najpierw przetrzyj struny oglnie, potem chwy przez szmatk kciukiem i palcem
wskazujcym kad strun osobno i przejed w d i w gr przez ca jej dugo.
Osusza to j na caym obwodzie i usuwa wszelkie paskudztwa. To wszystko,
czego potrzebujesz do utrzymania czystoci strun i wielokrotnego podwyszenia ich
ywotnoci (a jeli ju to robisz, wytrzyj te ty gryfu).

Rozdzia 19: Gitarowy fitness, czyli podstawowe czynnoci konserwacyjne


Drewno
Gitara skada si gwnie z drewna, a drewno lubi by czyste (a kto nie lubi?). Jeli masz
naprawd zakurzon gitar bo na przykad przeleaa troch bez futerau na stchym
strychu zdmuchnij najpierw nadmiar kurzu, zanim zaczniesz j czyci szmatk
(lub miotek z pir). Ta prosta czynno moe zapobiec zarysowaniom lub otarciom
powierzchni.
agodnie poleruj rne miejsca na gitarze, dopki nie pozbdziesz si kurzu. By
moe bdzie trzeba czsto wytrzepywa szmatk. Rb to na zewntrz, eby nie
musia potem wyciera z gitary ladw kichni. Dopki Twoja gitara nie jest naprawd
brudna na przykad ma na korpusie jakie zapieczone obrzydlistwo, ktrego
pochodzenia nawet nie chcesz zna odkurzanie to wszystko, co trzeba robi
z drewnem.
Jeli gitara zmatowiaa lub na lakierze wida brudn warstw, moesz to wyczyci
rodkiem do polerowania mebli lub jeszcze lepiej rodkiem do polerowania gitar.
rodek do polerowania gitar jest przeznaczony do lakierw, ktrych uywaj producenci
gitar, natomiast niektre pyny do mebli mog zawiera materiay cierne. Jeli masz
wtpliwoci, uyj rodka do gitar kupionego w sklepie muzycznym. I postpuj wedug
wskaza na etykiecie.
Cho producenci pynw pisz te informacje na etykietkach, musimy to tutaj powtrzy:
nigdy nie aplikuj adnego pynu lub sprayu bezporednio na powierzchni gitary. Jeli
drewno nasiknie, pojawi si niezmywalne plamy. Polej lub psiknij szmatk i rozetrzyj
na niej aplikowan substancj, zanim zaczniesz czyci drewno gitary.
Aby odkurzy pomidzy strunami w trudno dostpnych miejscach, takich jak gwka
gryfu, mostek i okolice przetwornikw, uyj maego pdzelka z wielbdziego wosia.
Trzymaj pdzelek w swoim futerale.

Osprzt
Brudny nalot nie jest tak naprawd w stanie zaszkodzi osprztowi (maszynkom, mostkowi
itd.) w sposb, w jaki moe to zrobi z bardziej porowatym drewnem, ale na pewno
wyglda le a nie chciaby pewnie pokaza si w MTV z osprztem ciemniejszym ni
gwka czerwonej kapusty.
Wytarcie szmatk do kurzu to wszystko, co musisz zrobi z osprztem, ale jeli chcesz,
moesz uy delikatnej pasty polerskiej lub jubilerskiej o ile nie jest cierna. Pasta nie
tylko usuwa te naprawd tuste pozostaoci (czego nie zrobisz zwykym wycieraniem),
ale sprawia take, e osprzt zaczyna lni co jest bardzo wane w wietle wiate
telewizyjnych.
Wiele niedrogich elementw osprztu jest powlekanych, co znaczy, e ich brzydka
i ctkowana powierzchnia jest pokryta cienk warstw lnicego metalu. Uwaaj wic,
eby nie przetrze si przez ni (co moe si przydarzy przy czstym polerowaniu).
A ju na pewno nie doprowad do tego, e troch pynu dostanie si do ruchomych
czci maszynki.
Nigdy nie dotykaj przetwornikw gitary elektrycznej czymkolwiek innym ni sucha
szmatka lub pdzelek do odkurzania. Przetworniki s magnetyczne i nienawidz
pynw tak bardzo jak Za Wiedma z Zachodu. Nie chciaby chyba ryzykowa
zirytowania delikatnych magnetycznych pl przetwornika pynem, prawda?

313

314

Cz V: Zakup gitary i dbanie o ni

Dbanie o powierzchni gitary


Gitary akustyczne maj powierzchni pokryt lakierem lub innym syntetycznym
pokryciem, aby zabezpieczy drewno i nada mu poysk. Niezalenie od tego, czy Twj
instrument ma wykoczenie na wysoki poysk, czy odmian satynow (subtelniejsz
i wygldajc bardziej naturalnie), scenariusz postpowania jest taki sam: utrzymuj
powierzchni woln od kurzu, eby pozostaa lnica i przejrzysta przez lata. Nie
wystawiaj swojej gitary na dugotrwae bezporednie dziaanie promieni soca i unikaj
drastycznych zmian temperatur i wilgotnoci. Przestrzeganie tych prostych wskazwek
pomaga uchroni powierzchni przed pkniciami, ktre powstaj, gdy drewno kurczy si
lub rozszerza.
Jeli powierzchnia gitary zacznie pka od maego odprysku (ktry powsta na przykad
wskutek uderzenia gitar w rg stou), czym prdzej zanie gitar do naprawy, aby
nie dopuci do powikszenia si siatki spka jak na przedniej szybie samochodu.

Zabezpieczanie gitary
Jeli grasz na gitarze, na pewno nie chcesz robi z tego tajemnicy. No, moe na
pocztku, ale jak ju nauczysz si troch gra, bdziesz chcia zaprezentowa swoj muzyk
innym ludziom. O ile nie planujesz by nad wyraz gocinny i sprowadza suchaczy
do swojego domu bdziesz musia wynie swoj gitar w wiat. A to wymaga
ochrony. Nigdy nie wychod z domu z gitar, jeli nie znajduje si w jakiego rodzaju
ochronnym futerale.

W trasie
Wielu ludzi nie myli o zdrowiu instrumentu, gdy wrzuca swojego ulubionego akustyka na
ty samochodu i rusza w stron play. A powinni. Przy odrobinie zdrowego rozsdku
mona utrzyma gitar w takim stanie, eby wygldaa jak gitara, a nie jak deska
surfingowa.
Jeli podrujesz samochodem, trzymaj gitar w kabinie pasaerskiej, gdzie moesz
kontrolowa warunki klimatyczne. Gitara w baganiku lub w zamknitej komorze
bagaowej ma zawsze za gorco albo za zimno w porwnaniu z tym, czego dowiadczaj
ludzie z przodu (gitary lubi te sucha radia, pod warunkiem e nie leci w nim disco).
Jeli ju musisz przewozi gitar w towarzystwie koa zapasowego, wepchnij j na
sam przd baganika, aby moga czerpa pewne korzyci z przenikania si rodowisk
(co oznacza, e przy kabinie pasaerskiej z kontrolowan temperatur nie bdzie jej a
tak zimno lub gorco jak na samym kocu baganika). Sposb ten pomaga te wtedy,
gdy, uchowaj Boe, kto wjedzie Ci w baganik. Przypuszczalnie za par groszy pan
Edek wyklepie Ci samochd, ale za Chiny Ludowe i p Ameryki nie zdoasz odtworzy
swojego bezcennego akustyka z trocin powstaych wskutek najazdu wrogiego samochodu.
Twardy futera jest lepsz form ochrony gitary ni nylonowy pokrowiec czy
kartonopodobny mikki futera. Na twardy futera moesz ka inne rzeczy, podczas gdy
inne futeray wymagaj kadzenia gitary na samym szczycie sterty, co moe, ale nie

Rozdzia 19: Gitarowy fitness, czyli podstawowe czynnoci konserwacyjne


musi odpowiada obsesyjnemu pakowaczowi baganika (przypomnij sobie, jak Twj
ojciec pakowa rzeczy przed rodzinnymi wakacjami). Zajrzyj do rozdziau 17.,
by dowiedzie si wicej o futeraach.
Nylonowe pokrowce s lekkie i nie daj prawie adnej ochrony od uderze, ale chroni
przed zarysowaniem. Jeli wiesz, e gitara nie opuci Twojego ramienia, moesz uy
pokrowca. Pokrowce te pozwalaj zmieci elektryczn gitar na pce pod sufitem
w wikszoci samolotw. Sprytni podrnicy wiedz, ktre samoloty s w stanie
pomieci futera, i staj w kolejce odpowiednio wczeniej, aby zapewni sobie miejsce
dla swojego cennego adunku.

W domu
Czy jedziesz na dugie wakacje, czy idziesz do puda na trzy do piciu lat czasem
zdarza si tak, e bdziesz musia przechowa gdzie swoj gitar przez duszy czas.
Umie j w futerale, a futera w do szafy albo pod ko. Postaraj si trzyma gitar
w otoczeniu o kontrolowanych warunkach, a nie na przykad w wilgotnej piwnicy
czy na nieocieplanym strychu.
Przechowujc gitar, moesz pooy j pasko albo na boku. Pozycja sama w sobie nie
robi gitarze rnicy. Nie musisz znaczco luzowa strun, ale opuszczenie ich o jakie
p tonu wystarczy, aby nie doszo do nadmiernego napicia gryfu, gdy lekko si rozszerzy
lub skurczy.

Zapewnianie zdrowego otoczenia


Gitara powstaje w konkretnych warunkach temperaturowych i wilgotnociowych. Aby
graa i brzmiaa tak, jak zaoy to producent, musisz zapewni jej otoczenie o parametrach
mniej wicej podobnych do tych oryginalnych.
Jeli czowiekowi jest wygodnie, to gitarze te bdzie. Dbaj o to, aby w pomieszczeniu
panowaa temperatura pokojowa (okoo 22 stopni Celsjusza) i wzgldna wilgotno
w okolicy 50 procent, a nigdy nie usyszysz narzekania gitary (nawet jeli masz tak,
ktra mwi). Jednak nie przeinterpretuj reguy mwicej o tym, e co dobre dla ludzi,
dobre i dla gitar. Niezalenie od tego, jak dobrze wpywa na Ciebie gorca kpiel,
nie powiniene robi tego samego gitarze, nawet jeli zaoferujesz jej margarit.

Zakres temperatur
Gitara moe komfortowo egzystowa w temperaturze w zakresie od okoo 18 do 27 stopni
Celsjusza. Gorco jest dla gitar gorsze ni zimno, wic chro gitar przed socem i unikaj
pozostawiania jej na cay dzie w nagrzanym baganiku samochodu.
Jeli Twoja gitara bya w zimnie przez kilka godzin, bo jechaa na tyle baganika, kiedy
podrowae w grudniu z Pnocnej Dakoty do Minnesoty, pozwl gitarze na stopniowe
ogrzanie si, kiedy wniesiesz j do domu. Dobrym sposobem jest zostawienie gitary
w futerale, dopki sam futera nie nagrzeje si do temperatury pokojowej. Unikaj

315

316

Cz V: Zakup gitary i dbanie o ni


naraania gitary na gwatowne skoki temperatur, eby nie powstay pknicia lakieru,
do ktrych moe doj dlatego, e lakier nie ma takich zdolnoci rozcigania si
i kurczenia jak drewno pod nim.

Wilgotno
Gitary s produkowane w warunkach kontrolowanej wilgotnoci, ktra wynosi okoo
50 procent, niezalenie od tego, czy firma mieci si na Hawajach, czy w Arizonie. Aby
zapewni gitarze styl ycia, jaki planowa dla niej jej twrca, musisz take utrzymywa
wilgotno w granicach 45 55 procent (jeli yjesz w suchym lub wilgotnym klimacie
i kompensujesz to za pomoc nawilaczy lub osuszaczy, take powiniene celowa
w te wartoci dla wasnego zdrowia). Przesuszone gitary pkaj, a takie, ktre wchony
za duo wilgoci, gn si i wypaczaj.
Jeli moesz sobie pozwoli na nawilacz lub osuszacz, waciwy efekt da si uzyska
za pomoc poniszych niedrogich rozwiza:

Nawilacz gitarowy: przedmiot ten jest po prostu gbk w gumowej obudowie,

ktr nasczasz wod, wyciskasz nadmiar, a nastpnie przypinasz wewntrz gitary


do otworu rezonansowego lub trzymasz w futerale, aby podnie poziom
wilgotnoci w rodku.

Substancja osuszajca: proszek lub substancja krystaliczna, ktra zazwyczaj jest

pakowana w mae woreczki i wyciga wilgo z powietrza, obniajc poziom lokalnej


wilgotnoci wzgldnej. Czsto spotykany jest silica gel (el krzemikowy), a paczki tej
substancji czsto umieszcza si w futeraach nowych gitar.

Higrometr: moesz kupi to niedrogie urzdzenie w sklepach z narzdziami;


pokazuje ono poziom wzgldnej wilgotnoci w pomieszczeniu z do du
dokadnoci (wystarczajc do utrzymania gitary w zdrowiu). Kup przenony
higrometr (nie taki do powieszenia na cianie), eby w razie potrzeby mg go
zabra ze sob lub nawet trzyma w gitarowym futerale.

Samodzielne naprawy
Gdy przy wczaniu wiata w domu przepali si arwka, dzwonisz po elektryka?
Oczywicie, e nie. Ogldasz spalon arwk, aby sprawdzi jej moc, idziesz do szafki,
wyjmujesz odpowiedni zamiennik i w mgnieniu oka skpany jeste w 60-watowej
powiacie. Nie ywisz adnych obaw przed wykonywaniem tego typu naprawy,
prawda?
Jeli wyrobisz sobie takie samo intuicyjne podejcie do swojej gitary, bdziesz w stanie
wykona proste regulacje, poprawki i naprawy. Pod wzgldem mechanicznym nie dzieje
si w gitarze nic magicznego. Magia drzemie w tym, jak wydobywa ona z siebie
tak cudowne brzmienie, nie w tym, jak dziaaj klucze czy w jaki sposb struny s
przytwierdzone do mostka. W poniszych sekcjach opisujemy regulacje, wymiany
i naprawy, ktre moesz wykona samemu.

Rozdzia 19: Gitarowy fitness, czyli podstawowe czynnoci konserwacyjne

Dokrcanie lunych pocze


Gitara zawiera wiele ruchomych elementw, w tym sporo mechanicznych, a kady,
kto kiedykolwiek mia samochd, moe przyzna, e ruchome czci si luzuj.
W gitarach dzieje si tak z elementami osprztu, na przykad wkrtami mocowania
mostka czy rubami przytrzymujcymi osony przetwornikw.
Jeli syszysz brzczenie, sprbuj je odtworzy, uderzajc struny jedn doni, a drug
doni dotykaj rnych podejrzanych miejsc. Gdy dotkniesz winowajcy, brzczenie
zazwyczaj znika, a Ty moesz podj odpowiednie kroki, eby dokrci to, co si
poluzowao (najczciej s to ruby w maszynkach, osony przetwornikw czy osona
gniazda jack). Zwykle wystarczaj zwyczajne narzdzia rubokrt, klucze, pia
acuchowa (artujemy) o rozmiarach waciwych dla danej rubki lub nakrtki
w gitarze. Zapoznaj si z rozmiarami i ksztatami rub, nakrtek i trzpieni w swojej gitarze,
a potem skompletuj may zestaw narzdzi sucych tylko do naprawy Twojego
instrumentu (wicej na ten temat w dalszej sekcji: Kompletowanie waciwych
narzdzi).

Regulacja gryfu i mostka


Gitary zmieniaj si wraz z upywem czasu (na przykad przy zmianie pr roku),
zwaszcza jeli w Twoim otoczeniu wystpuj due wahania temperatury i wilgotnoci.
Jeli temperatura i wilgotno czsto si zmieniaj, gitara naturalnie chonie lub traci
wilgo, co sprawia, e drewno pcznieje lub si kurczy. To zupenie normalne i nie
szkodzi gitarze.
Problem z rozszerzaniem si i kurczeniem polega na tym, e gitara jest do precyzyjnie
regulowana, wic ju nieznaczna zmiana wygicia gryfu sprawi, e struny zaczn
brzcze lub znacznie trudniej bdzie je przyciska do progw. W takiej sytuacji
problem czsto znika po wykonaniu prostej regulacji gryfu i (lub) mostka. Poniej
opisujemy, jak tego dokona.

Dokrcanie lub luzowanie prta napinajcego


Gryf wikszoci gitar posiada prt napinajcy, czyli jedno- lub dwuczciowy metalowy
prt przebiegajcy przez rodek wntrza gryfu. Moesz regulowa ten prt za pomoc
nakrtki na jego kocu. Rni producenci umieszczaj j w rnych miejscach, ale
zazwyczaj znajduje si ona pod oson zaraz za siodekiem na gwce lub w miejscu,
gdzie szyjka czy si z korpusem, tu za gryfem. Niektre starsze modele nie maj prta
napinajcego lub, jak w przypadku starych gitar Martin, maj prt, ktrego nie da si
regulowa bez zdemontowania gryfu. We wszystkich nowszych gitarach prt jest
jednak dostpny.
Wszystkie gitary s sprzedawane wraz z odpowiednim kluczem do regulacji prta. Jeli nie
masz takiego klucza do swojej gitary, postaraj si niezwocznie zaopatrzy si w zamiennik
(sprbuj najpierw w miejscowym sklepie muzycznym, a jeli nic to nie da, skontaktuj
si bezporednio z producentem).
Sposb regulacji prta napinajcego zaley od kierunku, w ktrym wygina si gryf:

317

318

Cz V: Zakup gitary i dbanie o ni

Jeli gryf pomidzy sidmym a dwunastym progiem jest zbyt wklsy, a struny s

tak daleko, e trudno je przyciska, dokr prt napinajcy, obracajc nakrtk


zgodnie z ruchem wskazwek zegara (patrzc na ni od gry). Dokrcaj nakrtk
o jedn czwart obrotu naraz i za kadym razem odczekaj kilka minut, aby gryf si
dostosowa (moesz w tym czasie gra na gitarze).

Jeli gryf pomidzy sidmym a dwunastym progiem jest zbyt wypuky, powodujc,
e struny brzcz i s wygaszane przez wysze progi (czyli dotykaj tych progw,
ktrych nie powinny, kiedy dociskasz struny), poluzuj prt napinajcy. Odkrcaj
nakrtk o jedn czwart obrotu naraz i za kadym razem odczekaj kilka minut,
aby gryf si dostosowa.

Jeli problem nie zniknie po kilku penych obrotach, przesta. Najprawdopodobniej


musisz odda gitar do specjalisty. Zbyt mocne dokrcenie lub poluzowanie prta
napinajcego moe uszkodzi gryf i (lub) korpus.

Akcja strun
Akcja decyduje o tym, jak gra si na gitarze, i jest to odlego strun od gryfu. Jeli s zbyt
wysoko, trudno si je przyciska, a jeli s zbyt nisko, brzcz. W kadym z tych
przypadkw musisz wyregulowa akcj. Zazwyczaj robi si to poprzez podnoszenie
lub obnianie czci mostka zwanych siodekami mostka (elementw w przedniej
czci mostka, na ktrych le struny). Podnosisz i opuszczasz siodeka, krcc
imbusowymi rubkami za pomoc miniaturowego imbusowego kluczyka. Kr rubk
zgodnie z ruchem wskazwek zegara, aby podnie siodeko, natomiast przeciwnie do
ruchu wskazwek zegara, aby je opuci. Jeli siodeko posiada dwie rubki, upewnij si,
e przekrcie je o tyle samo, aby siodeko pozostao w poziomie (rysunek 19.1 pokazuje
rubki imbusowe siodeek).

Rysunek 19.1.
Kr rubkami
imbusowymi
siodeek
mostka,
aby zwikszy
lub zmniejszy
akcj strun

Dziki uprzejmoci Jona Chappella

Rozdzia 19: Gitarowy fitness, czyli podstawowe czynnoci konserwacyjne


Regulowanie intonacji
Intonacja oznacza precyzj tonw wydawanych na poszczeglnych progach. Jeli na
przykad grasz dwunasty prg, wydany dwik powinien by dokadnie oktaw wyszy
od pustej struny. Jeli dwik z dwunastego progu jest nieco wyszy ni oktawa, to
struna brzmi za wysoko po przyciniciu, a jeli dwik z dwunastego progu jest
nieco niszy ni oktawa, to struna brzmi za nisko po przyciniciu. Aby skorygowa
intonacj, oddal siodeko mostka od siodeka gryfu, gdy po przyciniciu struna brzmi
za wysoko, lub przybli, gdy po przyciniciu struna brzmi za nisko (w ten sposb
wyduysz lub skrcisz efektywn dugo struny). W rnych mostkach robi si
to inaczej, ale wystarczy przyjrze si mechanizmowi mostka, eby to rozszyfrowa.
W jednym z popularnych rodzajw mostka (uywanego w Stratocasterach i Telecasterach)
siodeka przesuwa si za pomoc rub z tyu mostka. Oto jak dziaaj:

Krcenie rub zgodnie z ruchem wskazwek zegara (za pomoc zwykego

rubokrta krzyakowego lub paskiego uwaajc, aby nie porysowa rkojeci


korpusu podczas krcenia rubk) przyciga siodeko do mostka, co koryguje strun
brzmic zbyt wysoko po naciniciu.

Krcenie rub przeciwnie do ruchu wskazwek zegara przesuwa siodeko

mostka w kierunku gwki, co koryguje strun brzmic za nisko po naciniciu.

Miej na uwadze to, e regulacja siodeka struny wpywa na korekt tylko tej jednej
struny. Musisz wykona regulacj intonacji dla kadej struny. Wic nie pro nas
o pomoc, jeli masz jedn z tych 38-strunowych gitar!
Za fabrycznie nowe struny przed ustawianiem menzury. Stare struny czsto graj
za wysoko po naciniciu i nie daj prawdziwego obrazu intonacji (aby dowiedzie si
wicej o wymianie strun, zajrzyj do rozdziau 18.).

Wymiana zuytych
lub uszkodzonych elementw
W poniszych sekcjach opisujemy elementy gitary, ktre najczciej si zuywaj lub
uszkadzaj i trzeba je wymieni. Kad z tych napraw moesz wykona samodzielnie
bez szkody dla gitary nawet jeli Ci si nie uda.

Maszynki
Maszynki skadaj si z systemu przekadni i wakw i, podobnie jak sprzgo
(lub jego wersja automatyczna, jeli Twj samochd nie posiada tego kijka w pododze)
w Twoim samochodzie, mog si w kocu zuy. Maszynki wytrzymuj znaczne
obcienia i pracuj pod siln presj i nie chodzi nam o ten jej rodzaj, z jakim Ty
zmagasz si w pracy.
Maszynki s zwyczajnie przykrcone do gwki za pomoc wkrtw do drewna
(po woeniu trzpienia maszynki do otworu w gwce i zablokowaniu go szecioktn
nakrtk), wic jeli jedna z maszynek si zuya lub rozpada, najatwiej wymieni j
na now. Jeli problemy sprawia Ci wicej ni jedna maszynka, rozwa wymian caego

319

320

Cz V: Zakup gitary i dbanie o ni


kompletu. Sprawd, czy ta nowa ma wszystkie rubki w tych samych miejscach co
oryginalna, poniewa lepiej nie wierci w gwce nowych dziur. Jeli masz kopoty
z dopasowaniem otworw nowej maszynki do tych w gwce, oddaj gitar do lutnika.

Mocowania paska
Mocowania paska to te mae guziki, ktre przekadasz przez otworki w pasku, aby
przyczepi go do instrumentu. Mocowania paska s zazwyczaj przykrcone do gitary
za pomoc zwyczajnych wkrtw do drewna i czasem ulegaj poluzowaniu pod
wpywem ruchu. Jeli zwyczajne dokrcenie wkrtu rubokrtem nie pomaga, sprbuj
naoy troch kleju stolarskiego na gwint ruby, po czym wkrci j z powrotem.
Jeli cigle jest luna, oddaj gitar do lutnika.

Spryny mostka
Jeli gitara elektryczna nie ma wajchy, jej mostek zamontowany jest bezporednio do
korpusu. Ten ukad znany jest jako mostek stay. Jeli gitara posiada wajch, to ma ruchomy
mostek. Pozycja ruchomego mostka zaley od napicia strun (ktre cign go w jedn
stron) i napicia metalowych spryn zwanych sprynami mostka ktre cign go
w przeciwn stron, utrzymujc mostek w rwnowadze. Spryny (dugoci ok. 5 cm
i gruboci ok. 0,5 cm) znajdziesz w komorze z tyu korpusu (zobacz rysunek 19.2).

Rysunek 19.2.
Spryny
mostka w komorze z tyu
korpusu

Dziki uprzejmoci Jona Chappella

Rozdzia 19: Gitarowy fitness, czyli podstawowe czynnoci konserwacyjne


Jeli jedna ze spryn straci elastyczno z powodu upywu czasu i zuycia, gitara
bdzie si rozstraja podczas korzystania z wajchy. Kiedy zacznie si tak dzia, wymie
spryny, i to wszystkie, aby rwnomiernie si zuyway. Spryny s zaczepione za
pomoc maych haczykw, wic atwo je zdj oraz zaoy za pomoc kombinerek
i przy uyciu niewielkiej siy. Moesz te dokrci ruby na metalowej listwie (zwanej
grzebieniem), do ktrej przytwierdzone s haczyki spryn, zwikszajc ich napicie.
Nie martw si te spryny nie wystrzel Ci w oko ani nie zaczn lata po pokoju.
Niektrzy lubi lune mostki (ktrymi atwiej manipulowa, ale i atwiej si rozstrajaj),
a niektrzy wol twarde:

Jeli lubisz sztywny mostek, ktry stroi bez problemw (a kto nie lubi!),

a wajchy uywasz sporadycznie, wybierz sztywniejsze ustawienie mostka.


Im wicej spryn, tym sztywniejszy mostek, wic jeli masz dwie spryny,
zastanw si nad dodaniem trzeciej.

Jeli lubisz uywa wajchy i jeste skonny zaakceptowa drobne problemy ze

strojeniem w zamian za solidn porcj dobrej zabawy, rozwa luniejsze ustawienia.


Gitarzyci tworzcy muzyk ambientow (klimatyczn muzyk bez okrelonej
melodii) preferuj elastyczne mostki, poniewa czsto przechylaj wajch tam
i z powrotem.

Trzeszczce potencjometry
Kurz i rdza (utlenianie) stanowi potencjalne zagroenie dla kadego poczenia
elektronicznego, a Twoja gitara nie jest w tym wzgldzie wyjtkiem. Jeli za kadym razem,
gdy si podepniesz do wzmacniacza, potencjometry gonoci i tonu zaczynaj wydawa
trzeszczce i pykajce dwiki albo sygna jest saby, niestay lub znika cakowicie przy
pewnych pooeniach potencjometrw, najprawdopodobniej w Twoich potencjometrach
zagniedzia si jaka obca substancja (niezalenie od tego, jak drobna).
Energicznie pokr potencjometrami w jedn i w drug stron wok punktu
wywoujcego problemy, aby usun kurz lub zetrze drobiny rdzy, ktre mog by
przyczyn problemu. By moe bdziesz musia wykona t czynno kilkakrotnie
kad z gaek i w rnych jej pozycjach. Jeli krcenie gakami nie pomogo,
przypuszczalnie potrzebujesz pomocy lutnika, aby gruntownie wyczyci Ci
potencjometry (czyli oporniki o zmiennym oporze, ktre su jako regulacja
gonoci i tonu).

Przerywajce gniazdo jack


Uywajc gitary elektrycznej, czsto przyczasz i odczasz kabel, co moe doprowadzi
do przerywania w gniedzie, wywoujcego trzaski w goniku. Takie trzaski oznaczaj
rozczajcy si przewd uziemienia. Oto sposb, jak to naprawi zdejmij pokryw
gniazda lub maskownic i znajd uszkodzony przewd wywoujcy problem, a nastpnie:

Jeli jeste wprawiony w lutowaniu przewodw, pocz przerwany drucik

z waciwym dla niego stykiem. By moe poczujesz si jak prawdziwy elektryk.

Jeli nie jeste wprawiony w lutowaniu, znajd przyjaciela, ktry to zrobi,


lub zanie instrument do sklepu muzycznego.

321

322

Cz V: Zakup gitary i dbanie o ni


Wymiana przetwornikw
Wymiana przetwornikw moe wyglda na zniechcajce zadanie, ale w rzeczywistoci
jest bardzo prosta. Czsto najlepszym sposobem na zmian brzmienia (zakadajc,
e lubisz gra na swojej gitarze oraz jej wygld) jest wymiana oryginalnych przetwornikw
na inne zwaszcza jeli oryginay od pocztku nie byy za dobre. Poniej napisalimy,
jak to zrobi:
1. Kup przetworniki takiego samego rozmiaru i rodzaju jak oryginalne.
Dziki temu bd pasowa do istniejcych otworw i podczysz je do obwodu
w ten sam sposb.
2. Pocz i przylutuj dwa lub trzy przewody.
Konkretne wskazwki bd doczone do nowych przetwornikw. Przestrzegaj ich!
3. Za przetworniki w odpowiednich otworach.
Nie masz tutaj do czynienia z wysokim napiciem, wic nie zrobisz krzywdy ani
sobie, ani elektronice, jeli zaoysz co na odwrt.
Jeli jednak sdzisz, e nie jeste w stanie sobie z tym poradzi, popro o pomoc
zdolnego znajomego lub zanie gitar do specjalisty.
Wymiana przetwornikw to jak wymiana oleju w samochodzie. Moesz to zrobi
samemu i zaoszczdzi lub zleci to komu innemu, eby oszczdzi sobie kopotw.

Kompletowanie waciwych narzdzi


Skompletuj stay zestaw narzdzi zawierajcy wszystko, czego potrzebujesz do gitary.
Nie poyczaj nic z tego zestawu przy innych domowych naprawach. Kup dwa
zestawy narzdzi jeden do uytku oglnego i taki, ktry nigdy nie bdzie opuszcza
gitarowego futerau lub pokrowca. Obejrzyj gitar, aby okreli, jakiego rodzaju narzdzi
moesz potrzebowa, jeli co si poluzuje. Okrel (metod prb i bdw), czy ruby,
trzpienie i nakrtki s standardowe, czy nie. Poniej znajduje si lista narzdzi,
ktrych bdziesz potrzebowa.

Zestaw miniaturowych rubokrtw: wykonaj szybk inspekcj rub w gitarze,

aby okreli krzyakowe i paskie rozmiary potrzebnych rubokrtw. Sprawd


mocowania pasa, osony przetwornikw, maskownic, mocowanie maszynek, rubki
montaowe (ruby, ktre mocuj gwki maszynek do wakw), napinacz strun
(metalowa sztabka na gwce gryfu, pomidzy trzpieniami maszynek a siodekiem,
ktra dociska struny w Stratach i Telecasterach), gaki gonoci i tonu oraz
oson rub mocujcych gryf do korpusu.

May klucz zapadkowy: w gitarze moesz znale te kilka nakrtek

w gniedzie jack lub na trzpieniach maszynek (szecioktne nakrtki


przytrzymujce trzpienie w miejscu). Miniaturowy klucz zapadkowy daje Ci
lepsze oparcie i kt ni may klucz francuski.

Klucze imbusowe: prt napinajcy gryfu wymaga odpowiedniego narzdzia

i najczciej jest to klucz imbusowy sprzedawany w komplecie z now gitar.

Rozdzia 19: Gitarowy fitness, czyli podstawowe czynnoci konserwacyjne


Jeli przy Twojej gitarze takiego nie ma (poniewa kupie uywan lub go
zgubie), zdobd odpowiedni dla Twojej gitary i trzymaj go cay czas w futerale.
Systemy ruchomych mostkw, wczajc w to modele Floyd Rose, wymagaj
kluczy imbusowych do regulacji siodeek mostka i innych elementw
konstrukcji. Miej te klucze pod rk na wypadek pknicia struny.

Rzeczy, ktrych
nie powiniene robi samemu
Niektre naprawy zawsze wymagaj rki wykwalifikowanego lutnika (zakadajc,
e w ogle da si je wykona). Pord takich napraw znajduj si ponisze:

Naprawa pkni powierzchni.


Naprawa obi i zarysowa (jeli s powane i sigaj przez pokrycie do drewna).
Wymiana zuytych progw (jeli na progach zaczynaj si pojawia bruzdy
i szczeliny, potrzebny jest profesjonalista, aby je wypeni lub wymieni).

Naprawa awarii przetwornika lub osabienia sygnau (jeli przetwornik jest

zdecydowanie sabszy ni pozostae, masz najprawdopodobniej do czynienia


z uszkodzeniem magnetycznym samego przetwornika lub zawid w nim jaki
elektroniczny podzesp).

Naprawa brudnych gaek gonoci i tonu (jeli energiczne krcenie nie eliminuje
trzeszczenia, ktre taki brud powoduje).

Rozwizywanie problemw z uziemieniem (jeli sprawdzisz komor

podzespow i nie bdzie lunych przewodw, ale masz w dalszym cigu


problemy z szumami).

Naprawa powanych znieksztace gryfu (wykrzywienie lub istotne wygicie).


Naprawa konkretnych uszkodze i zniszcze (na przykad siodeka,
podstrunnicy lub gwki gryfu).

Odwieenie lub odrestaurowanie warstwy lakieru (nie zbliaj si nawet

do powierzchni swojej gitary ze szlifierk lub chemikaliami do drewna).

Zmiany w ukadzie elektronicznym (jeli zdecydujesz si, powiedzmy, zamieni

piciopozycyjny przecznik na pojedyncze wczniki on-off, zaoy przeczniki


rozczania cewek czy odwrcenia fazy w przypadku aktywnych dwch ssiednich
przystawek lub zamieni drugi potencjometr gonoci na potencjometr
zwikszajcy prezencj dwiku).

Co prosz?! Jeli zrozumiae ostatni punkt, przypuszczalnie wykraczasz ponad


poziom Gitary dla bystrzakw!
Jeli masz jakiekolwiek obawy przed wykonywaniem czynnoci dotyczcych
konserwacji i naprawy, zanie gitar do specjalisty! On Ci powie, czy problem mona
rozwiza samemu, a moe nawet pokae Ci, jak to zrobi poprawnie, na wypadek
gdyby problem mia si powtrzy. Znacznie lepiej jest si ubezpieczy (i wyda kilka
zotych), ni ryzykowa uszkodzenie swojej gitary.

323

324

Cz V: Zakup gitary i dbanie o ni

Cz VI

Dekalogi

326

Cz VI: Dekalogi

W tej czci

aka ksika z serii Dla bystrzakw mogaby by kompletna bez


Dekalogw? Na pewno nie Gitara. W tej czci znajdziesz
dwie fajne listy Top Ten: jedn z dziesicioma (okoo) wielkimi
gitarzystami, a drug z dziesicioma piosenkami na gitar, ktre
sprawi, e rozdziawisz usta z zachwytu i zdumienia.

Rozdzia 20: Dziesiciu (okoo) gitarzystw, ktrych powiniene zna

Rozdzia 20

Dziesiciu (okoo) gitarzystw,


ktrych powiniene zna
W tym rozdziale:
Legendarni mistrzowie poszczeglnych gatunkw.
Niekonwencjonalni gitarzyci.

iezalenie od swego stylu niektrzy gitarzyci odcisnli pitno na wiecie muzyki


gitarowej, wic kademu gitarzycie przychodzcemu po nich trudno bdzie
uciec przed ich sched. Przedstawiamy tu w porzdku chronologicznym dziesiciu
(albo dwunastu, ale kto by to liczy?) znaczcych gitarzystw oraz wyjaniamy,
dlaczego s znaczcy.

Andres Segovia (1893 1987)


Segovia nie tylko by najsynniejszym gitarzyst klasycznym wszech czasw, ale
praktycznie wynalaz ten gatunek muzyki (ktry opisujemy w rozdziale 14.). Przed
nim gitara bya mao powaanym instrumentem klasy chopskiej. Segovia zacz
wykonywa utwory Bacha i inne powane utwory klasyczne na gitarze (piszc wiele
wasnych transkrypcji), ostatecznie wynoszc t domow aktywno do rangi
wiatowego stylu. Jego nieprawdopodobna kariera estradowa trwaa ponad 70 lat.
Wrd jego synnych interpretacji byy utwory Chaconne Bacha i Granada Albeniza.

Django Reinhardt (1910 1953)


Urodzony w Belgii Django Reinhardt by zapalonym wirtuozem gitary akustycznej,
ktry zdefiniowa brzmienie gypsy jazzu (wr do rozdziau 15., jeli interesujesz si
jazzem). Oszaamiajce, grane pojedynczymi dwikami solwki, przypominajce
piew podcignicia strun, a take technika szybko pirkowanego tremola stay si
znakami rozpoznawczymi jego stylu. Reinhardt znaczn cz kariery spdzi w Paryu,
a wikszo swych istotnych nagra zarejestrowa ze swoim zespoem Quintette du
Hot Club de France i skrzypkiem jazzowym Stephanem Grapellim. Oszaamiajce
wyczyny instrumentalne Reinhardta s jeszcze bardziej zdumiewajce, gdy wemiesz
pod uwag, e w wyniku poaru dozna powanego uszkodzenia lewej rki i mg
korzysta tylko z dwch palcw. Jego najbardziej znane utwory to Minor Swing,
Nuages i Djangology.

327

328

Cz VI: Dekalogi

Charlie Christian (1916 1942)


Charlie Christian wynalaz sztuk gry na elektrycznej gitarze jazzowej. Jego lejce
si partie solowe z big-bandem Bennyego Goodmana i mniejszymi skadami byy
wyrafinowane i byskotliwe oraz znacznie wyprzedzay sw epok. Po godzinach
zwyk jamowa z innymi jazzowymi rebeliantami w klubie Minton w Nowym Jorku,
gdzie jego niezwyke improwizacje przyczyniy si do powstania gatunku zwanego dzi
bepopem. Christian gra na gitarze jak na waltorni, wczajc w swoje partie przejcia
interwaowe (czyli nie o jeden cay ton). Jego najbardziej znane utwory to midzy innymi
I Found a New Baby, Seven Come Eleven i Stardust.

Chet Atkins (1924 2001)


Znany jako Mr. Guitar, Atkins definitywnie by gitarzyst country. Bazujc na
technice szybkich uderze palcami Merlego Travisa (zobacz w rozdziale 13.), udoskonali
styl, wprowadzi do niego elementy jazzu, popu i muzyki klasycznej, a tym samym
stworzy prawdziwie wyrafinowane podejcie do gitary country. W cigu dziesitek
lat kariery gra z Elvisem Presleyem, brami Everly i niezliczonymi gwiazdami country.
Jego najbardziej znane utwory to midzy innymi Stars and Stripes Forever i Yankee
Doodle Dixie.

Wes Montgomery (1923 1968)


Legendarny muzyk jazzowy. Charakterystyczny dla niego rodzaj odjechanego jazzu
bazowa na tym, e Wes gra kciukiem, a nie tradycyjnym pirkiem. Inn wprowadzon
przez niego innowacj byo uycie oktaw (czyli dwch identycznych dwikw w innych
rejestrach) w celu uzyskania tustych, poruszajcych partii unisono. Umar modo, ale
jego ordownicy uznaj go za jedn z jazzowych saw wszech czasw. Jego najbardziej
znane utwory to midzy innymi Four on Six i Polka Dots and Moonbeams.

B.B. King (ur. 1925)


Cho nie by pierwszym elektrycznym bluesmanem, z pewnoci sta si najbardziej
popularnym: jego swingujcy, elektryzujcy styl gitarowego akompaniamentu
uzupenia charyzmatyczn osobowo sceniczn i potny, gospelowy gos. Razem
z jego znakiem firmowym gitar ES-355 zwan Lucille minimalistyczny styl
solowy i potne wibrato palcem utwierdziy jego miejsce w rocznikach historycznych
elektrycznego bluesa. Jego najpopularniejsze utwory to midzy innymi Every Day I
Have the Blues i The Thrill Is Gone. (Wicej o bluesie znajdziesz w rozdziale 12.).

Rozdzia 20: Dziesiciu (okoo) gitarzystw, ktrych powiniene zna

Chuck Berry (ur. 1926)


Prawdopodobnie pierwszy rockowy bohater gitary. Berry stworzy charakterystyczny
styl gry, uywajc szybkich, rytmicznych dwudwikw. Cho niektrzy ceni go
rwnie wysoko za umiejtnoci pisania piosenek i tekstw, to za spraw ognistych
wej piosenki Johnny B. Goode, Back in the U.S.A. i Maybellene stay si
gitarowymi klasykami.

Jimi Hendrix (1942 1970)


Uznany za najwikszego gitarzyst rockowego wszech czasw, Hendrix poczy R&B,
blues, rock i psychodeli w hipnotyzujc dwikow zup. Swym przeomowym
wystpem na Monterey Pop Festival napisa na nowo elementarz gitary rockowej,
szczeglnie po tym, jak roztrzaska i podpali swojego Stratocastera. Modzi gitarzyci
po dzi dzie nabonie kopiuj jego zagrywki. Hendrix znany by z pomiennej
ywioowoci (nawet jeli jego gitara w danym momencie nie pona) oraz innowacyjnego
wykorzystywania sprze i wajchy. Jego najbardziej znane utwory to midzy innymi
Purple Haze i Little Wing.

Jimmy Page (ur. 1944)


Page doczy do Yardbirds po odejciu Erica Claptona i Jeffa Becka, ale swoj nisz
znalaz dopiero po zaoeniu Led Zeppelin, jednej z najlepszych rockowych kapel lat
siedemdziesitych oraz wszech czasw. Mocn stron Pagea bya sztuka nagrywania
gitar z nakadaniem cieki na ciece, aby uzyska piorunujc lawin elektrycznego
brzmienia. Potrafi take zagra wysublimowan gitar akustyczn, czsto stosujc
niestandardowe strojenia i wpywy z caego wiata. W rockowych krgach jego
szeciostrunowa kreatywno w studiu nie ma sobie rwnych. Najbardziej znane utwory,
w ktrych zagra, to midzy innymi Stairway to Heaven i Whole Lotta Love.

Eric Clapton (ur. 1945)


Eric Clapton jest pod wieloma wzgldami ojcem wspczesnej gitary rockowej. Zanim
pokazali si Jimi Hendrix, Jeff Beck i Jimmy Page, Clapton z epoki Yardbirds miesza
ju elektryczny chicagowski blues z rockandrollow furi. Rozwin pniej ten styl
w Cream, Blind Faith oraz legendarnym Derek and the Dominos. W kocu Clapton
rozpocz karier solow, stajc si jednym z najpopularniejszych artystw nagrywajcych
w cigu ostatnich 20 lat. Jest prawdziw yw legend, a jego najbardziej znane utwory
to midzy innymi Crossroads i Layla.

329

330

Cz VI: Dekalogi

Stevie Ray Vaughan (1954 1990)


Urodzony i wykarmiony w Teksasie wirtuoz rocka i bluesa, ktry odrzuci propozycj
trasy z Davidem Bowie i zamiast tego nagra pierwszy album solowy. Gra teksaskiego
bluesa bdcego wysoce energetycznym amalgamatem B.B. Kinga, Erica Claptona
i Jimiego Hendriksa. Jego gra bya tak ekspresyjna i pirotechniczna, e suchacze maj
problem z zaszufladkowaniem go jako gitarzysty rockowego czy bluesowego. Vaughan
zgin tragicznie w wypadku helikopterowym, gdy odlatywa po koncercie, lecz kady
wspczesny gitarzysta bluesowy si nim inspiruje, a jego dokonania stay si punktem
odniesienia dla nowoczesnego elektrycznego bluesa. Jego najbardziej znane utwory
to midzy innymi Pride and Joy, Texas Flood i Love Struck, Baby.

Eddie Van Halen (ur. 1955)


Eddie Van Halen jest odpowiednikiem Jacksona Pollocka w muzyce rockowej jego
tryskajce nutami podejcie do gitary metalowej na nowo stworzyo ten styl pod koniec
lat siedemdziesitych. Sprawi, e oburczny tapping sta si popularn technik gitarow
(dziki jego wstrzsajcemu Eruption), a jednoczenie obala kolejne granice
mistrzowskiego opanowania wajchy i techniki hammer-on. Sta si take mistrzem
czenia blues rocka z nowoczesnymi technikami, a jego gra rytmiczna jest jednym
z najlepszych przykadw stylu zintegrowanego (czcego riffy na niskich strunach
z akordami i dwudwikami). To gitarowy bohater w kadym znaczeniu tego sowa.
Najbardziej znane utwory, w ktrych zagra, to midzy innymi Eruption i Panama.

Rozdzia 21

Dziesi piosenek gitarowych


wszech czasw
W tym rozdziale:
Gypsy jazz i proto surf.
Elektryczny blues rock.
Perfekcja gitary klasycznej.
Klasyczny rock.
Metal nowej ery.

iemal kady gitarzysta od grajcych okazjonalnie po laureatw Grammy potrafi


wymieni jedno nagranie, ktre byo kamieniem milowym na pocztku jego
przygody z muzyk. Utwr ze wietn parti gitary czy to bdzie utwr
instrumentalny, wietna solwka, czy pamitny riff moe zainspirowa laika do wzicia
gitary do rki. Albo stanowi bodziec dla ju grajcych osb, ktry skoni ich do
powaniejszego podejcia i upartego denia do doskonaoci.
Zawenie kadej listy wybitnych prac do dziesiciu jest z koniecznoci subiektywne,
ale nikt nie zaprzeczy, e utwory z tego rozdziau (przedstawione w porzdku
chronologicznym wedug daty nagrania) miay gigantyczny wpyw na olbrzymi liczb
gitarzystw, znanych i nieznanych, oraz zainspiroway wiele pokole instrumentalistw.

Minor Swing Django Reinhardta


Czy istnieje lepszy sposb zaprezentowania muzyki gypsy jazzowej ni w piosence
o molowej tonacji? W Minor Swing usyszysz, jak wirtuoz gitary akustycznej
Django Reinhardt stosuje wiele autorskich technik, ktre s postrzegane jako znaki
rozpoznawcze gypsy jazzu: olniewajce pasae na pojedynczych dwikach w gr
i w d gryfu, dwiki wydobywane uporczywym tremolo, skpe, lecz pene emocji
podcignicia, a take melodie na oktawach.
Solwka Django zaczyna si od krystalicznych akordw na wysokich strunach, ktre
brzmi jak tenorowe banjo, wkrtce jednak nastpuje pierwsza mieszanka rnych
arpeggio i skrconych fraz melodycznych. Suchajc triolowych ozdobnikw, ostrego
ataku i emocjonalnych podcigni, od razu mona wychwyci mistrzowsk pewno,
z jak Django wykonuje swoje solo. Django podciga struny gitary akustycznej, i to
w kontekcie jazzu, lecz robic to w latach trzydziestych, wyprzedzi ekspresyjno
modszych o pokolenie gitarzystw elektrycznego bluesa.

332

Cz VI: Dekalogi
W drugim i trzecim chorusie solwki Django przebiega palcami w gr i w d gryfu,
wykonujc sodkie swingowe frazy i ozdabiajc przejrzyste linie szybkimi trylami,
triolowymi przemiotami po wszystkich strunach, szybkim wibrato na dugich
dwikach oraz subtelnymi, lecz piknymi podcigniciami. Ostatni chorus to wrcz
zatrzsienie technik: powrt banjo-akordw, tremolo na akordzie wraz ze slideem
w d oraz gwatowne chromatyczne przebiegi, demonstrujce jego biego
w naprzemiennym uderzaniu strun. Pod koniec swojej najbardziej znanej piosenki
Django gra zagrywk na perkusyjnie brzmicych oktawach.
W innych utworach Django gra szybciej i z wiksz biegoci techniczn, lecz
Minor Swing to idealne poczenie inwencji melodycznej, wietnego frazowania
i przegldu technik, ktre za spraw tego gitarzysty stay si standardem w akustycznym
jazzie (wr do rozdziau 15. po wicej informacji o jazzie).

Walk, Dont Run The Ventures


Walk, Dont Run, lekki utwr instrumentalny w tonacji molowej, zosta nagrany
wczeniej przez dwch znanych gitarzystw: grajcego palcami Cheta Atkinsa oraz
jazzmana Johnnyego Smitha (ktry skomponowa ten utwr). Jednak to za spraw
The Ventures z Seattle utwr zdoby szczyty list przebojw w 1960 roku i sta si
klasykiem gitarowym. Brzdkajca gitara prowadzca uosabia brzmienie muzyki
surfowej przynajmniej w kwestii gitary (krystalicznej i sopranowej) oraz wykonania
(prostego, bez popisw).
Utwr jest do krtki trwa nieco ponad dwie minuty a pierwsze trzydzieci dwa
takty s powtrzone niemal bez zmian. Gitarzysta prowadzcy Bob Bogle gra melodi
wycznie w pozycji otwartej czyli pierwszej pozycji z uderzaniem pustych strun
wszdzie, gdzie to moliwe, co sprawia, e melodia brzmi jasno i dwicznie. Pod
koniec pierwszej frazy robi szybkie wibrato na wysokim C, dziki czemu nuta staje si
wyjtkowo dwiczna. W drugiej czci Bogle stosuje wajch na dwa sposoby: aby
zanurkowa dugimi dwikami i akordami oraz aby zrobi wibrato. Prosta melodia
w poczeniu z dwicznoci brzmienia i migotliwoci wynikajc ze stosowania
wajchy stworzyy brzmienie, ktre inspirowao muzyk instrumentaln pierwszej
poowy lat szedziesitych i wyczarowywao ikoniczne obrazki surferw wykonujcych
Hanging Ten na grzbiecie fali.

Crossroads Cream
Eric Clapton to niekwestionowany lider bluesowo-rockowego ruchu lat szedziesitych,
w ktrego muzyce blues Muddyego Watersa i B.B. Kinga zosta naadowany po brzegi
rockandrollowym przesterem. Utwr Crossroads, nagrany na ywo w 1968 roku, to
cover akustycznej piosenki legendy bluesa Roberta Johnsona w wykonaniu potnego
trio z zespou Cream. Solwki Erica Claptona (w tym utworze dwie) zainspiroway
Eddiego Van Halena oraz niezliczone rzesze innych gitarzystw, ktrzy pojawili si
w prekursorskich czasach rocka lat szedziesitych, siedemdziesitych i osiemdziesitych.

Rozdzia 21: Dziesi piosenek gitarowych wszech czasw


Clapton we wstpie stosuje mieszanin masywnych figur rytmicznych w dole gryfu
z otwartymi strunami, dwudwikami i arpeggiowanymi akordami. Koczy t sekcj
pynnym przejciem od rytmicznych riffw do chwytliwej bluesowej zagrywki na
pojedynczych dwikach w grze gryfu. Po zapiewaniu trzech zwrotek (tak, on
w tej piosence take piewa!) gra pierwsz solwk klasyczne studium bluesowych
podcigni i zagrywek, ktre cz pentatonik durow i skale molowe w jeden spjny
bluesowy sownik. Po zapiewaniu kolejnej zwrotki zaczyna olniewajc solwk
w grze gryfu, ktra wzbija si a do stratosfery czyli do dwudziestego progu
uwalniajc prawdziw lawin ywioowych podcigni, wibracji i smarkni.
Jest mniej melodyjnie i bardziej gestykulacyjnie ni wczeniej, lecz rwnie potnie
i klasycznie. To jest elektryczny blues grany z niezrwnan pasj i zatraceniem,
lecz mimo to z technik i smakiem mistrza (w rozdziale 12. znajdziesz jeszcze
wicej o gitarze bluesowej).

Stairway to Heaven Led Zeppelin


Stairway to Heaven jest dziadkiem wszystkich utworw hardrockowych, czc
mistycyzm, angielsk tradycj folkow, blues i hard rock w spjny rockowy hymn.
Kada cz Stairway to Heaven to pamitne miniarcydzieo gitarowych riffw.
Wszystko za spraw kreatywnych talentw Jimmyego Pagea, ktry w chwili zakadania
Led Zeppelin by ju uznanym gitarzyst studyjnym i rockandrollowym rzemielnikiem.
Utwr zaczyna si solwk na gitarze akustycznej, granej w kontrapunktowym, niemal
klasycznym stylu, ktrej towarzysz dugie dwiki fletw prostych, nadajc sekcji
klimat madrygau. To za ten uroczy, ikoniczny pasa grany palcami dostaniesz po
apach w kadym sklepie muzycznym wiata (bo to swego rodzaju klisza, a nie z powodu
samego utworu!). W dalszej czci tego omiominutowego utworu pojawiaj si
kolejne warstwy arpeggiowanych i uderzanych gitar zarwno akustycznej, jak
i dwunastostrunowej elektrycznej grajcej otwarte akordy w zwrotce. To dzwonice
wspbrzmienie dwunastostrunowego elektryka i gitary akustycznej przypomina inn
er folka er Crosby, Stills & Nash.
Dwudziestotaktowe solo gitarowe pojawia si mniej wicej w szstej minucie i jest
jedn z najbardziej rozpoznawalnych solwek wszech czasw. Page zaczyna od
ekspresyjnego pnutowego podcignicia, po ktrym nastpuje opadajca kaskada
szesnastek. W kolejnych kilku taktach Page gra frazy bazujce na pentatonicznej skali
molowej, upynnione dziki swobodnemu korzystaniu z takich technik jak hammer
on, podcignicie czy wibrato skadajc si w klasyczn cao. Nastpnie
przeskakuje w gr a do trzynastej pozycji, aby zakoczy pierwsze szesnacie taktw
powtarzanym riffem stanowicym frenetyczny punkt kulminacyjny. Nastpujcy po
tym riff stanowi wielowarstwowe rozwizanie: cztery takty lirycznej gitary prowadzcej
ze zdublowan parti slideow, ktra brzmi jak piew wieloryba. Stairway to Heaven
to hardrockowa symfonia gitar, rytmicznych i prowadzcych, zakoczona niemierteln
solwk (wicej o gitarze rockowej w rozdziale 11.).

333

334

Cz VI: Dekalogi

Gavotte I i Gavotte II
Christophera Parkeninga
Po Andrsie Segovii byli Julian Bream i John Williams, a po nich pojawi si Christopher
Parkening, najbardziej utalentowany wrd trzeciej generacji gitarzystw klasycznych.
Parkening gra tak czysto, e przypominao to maszyn, ale nie w robotyczny lub
pozbawiony uczu sposb. Jego niezachwiana konsekwentno bya legendarna i jako
taki czowiek by idealnym interpretatorem Bacha. Wydana przez EMI/Angel pyta
z 1971 roku Parkening Plays Bach obficie demonstruje jego perfekcyjne brzmienie
i nieskaziteln technik.
Gawot to rodzaj taca ludowego datowanego na okres renesansu, lecz dla muzykw
to pojcie oznacza zwykle muzyk skomponowan do taca. Suity Bacha (ktry y
w okresie baroku) zawieraj rne motywy o nazwach pochodzcych z rnych tacw,
ktre zainspiroway muzyk. Dwa gawoty z Suity na wiolonczel nr 5 Bacha na tej
pycie zawieraj zupenie rne gitarowe tekstury.

W Gavotte I Parkening gra z energi pene, bogate akordy, spajajc je delikatn


tkank melodyjnych segmentw na pojedynczych dwikach. Potrafi grzmico
uderzy akordy barowe, ktre mimo to brzmi piknie, a pojedyncze nuty maj
pene i dwiczne brzmienie za spraw jego nienagannej techniki.

Gavotte II to snujca si, bazujca na triolach melodia. Parkening demonstruje


swoj niesamowit umiejtno tworzenia kontrapunktu, sprawiajc, e ulotne
i rzekie semki przemieszczaj si synchronicznie z kontrastujc parti basu
gran legato.

W obu utworach usyszysz zdumiewajcy talent tego muzyka, za spraw ktrego


trudny materia brzmi jak grany bez wysiku, a wydobywane przez niego dwiki s
wspaniae, subtelne i pikne (wicej o gitarze klasycznej znajdziesz w rozdziale 14.).

Hotel California The Eagles


The Eagles byo spokojn kapel country z poudniowej Kalifornii, z kilkoma hitami
demonstrujcymi wysmakowan gitarow prac. Wtedy, eby wzmocni brzmienie,
zaproszono do grupy byego czonka The James Gang i zatwardziaego rockersa Joego
Walsha. Pierwszym wydawnictwem z Walshem na pokadzie bya pyta Hotel California,
a jej tytuowy singiel pod wzgldem gitarowym okaza si najwikszym osigniciem
grupy.
Ta opowie o koszmarnym hotelu (You can check out anytime you like/But you can
never leave), bazujca na hiszpasko brzmicej progresji, to gitarowa ekstrawagancja
o niemal orkiestralnym podejciu do poszczeglnych czci w jeszcze wikszym
stopniu ni w utworze Stairway to Heaven Led Zeppelin (ktry opisujemy wczeniej
w tym rozdziale).

Rozdzia 21: Dziesi piosenek gitarowych wszech czasw


Hotel California zaczyna si od arpeggiowanej progresji zagranej na dwunastostrunowej
gitarze akustycznej z kapodastrem. Po pierwszym razie doczaj do niej dugie,
pojedyncze dwiki grane na szeciostrunowym akustyku. Gitara dwunastostrunowa
gra nadal w trakcie zwrotki, lecz szeciostrunowy akustyk zostaje zamieniony przez
skrzeczc gitar elektryczn, do ktrej docza kolejna z uderzanymi stacatto
arpeggiami. W poowie pierwszej zwrotki doczaj dwie kolejne gitary z dugimi,
przesterowanymi dwikami. To ju sze gitar, a jeszcze nawet nie doszlimy do
koca pierwszej zwrotki. Wszystkie partie s starannie zaaranowane i tekstura
w adnym momencie nie wydaje si przeadowana.
W pierwszym chorusie gitary wyamuj si z grania dugich dwikw i zaczynaj
wypenia krtkimi zagrywkami przestrze midzy frazami. Te wypenienia s grane
z coraz wiksz ekspansywnoci przez ca nastpn zwrotk i chorus. Po trzeciej
zwrotce nastpuje piknie zaaranowana sekcja solwki, ktra trwa a do wyciszenia
utworu. Pierwsze osiem taktw naley do Dona Feldera, drugie osiem do Joego
Walsha. Potem wymieniaj si co dwa takty do momentu, gdy nastpuje sekcja
harmonizowanych zstpujcych arpeggiowanych zagrywek. Chocia kady z gitarzystw
ma inny styl Felder gra zagrywki bardziej w stylu country, a Walsh ma hardrockowe
zacicie kade solo jest na swj sposb klasyczne. S jednak tak dopasowani pod
wzgldem rytmu i podejcia, e te szesnacie taktw brzmi tak, jakby gra je jeden
gitarzysta. Z ca pewnoci obaj solici suchali si nawzajem i reagowali na to,
co zostao zagrane.
Trudno sobie wyobrazi dwch lepszych gitarzystw tamtych czasw ni liryczny Don
Felder i inspirujcy Joe Walsh. To, e zagrali solwki na zmian, a potem poczyli siy
w harmonii o staym interwale, jest dowodem na potg wsppracy, bo wsplne solo
jest znacznie lepsze ni suma jego elementw.

Eruption Van Halena


Eddie Van Halen pojawi si ze swoim zespoem (ze starszym bratem na perkusji)
i debiutanckim albumem w 1978 roku. Do tej hybrydy hard rocka i heavy metalu
wnis solidn podstaw gitary rytmicznej, inspirowane blues rockiem solwki oraz
ca gam wyjtkowych technik, za pomoc ktrych uzupenia swj i tak wymienity
i dojrzay styl.
Eddie tak bardzo kipia kreatywnoci, e zesp musia umieci na pycie i w programie
koncertw utwr instrumentalny, aby umoliwi Eddiemu pochwalenie si swoim
kunsztem przed nienasyconymi fanami gitary. W efekcie powstao Eruption
przykad niezwizanej adnym metrum wirtuozerskiej solwki, w ktrej Eddie
demonstruje najbardziej prowokacyjne i wymagajce technicznie umiejtnoci,
a zarazem daje pokaz potgi gitary grajcej bez podkadu.
Najbardziej wyrazist technik Van Halena w tym utworze jest oburczny tapping,
w ktrym strun nie naciska si w klasyczny sposb, lecz uderza nimi o gryf palcami
zarwno lewej, jak i prawej doni. Po kadym uderzeniu nastpuje pull-off lub kilka
kolejnych pull-offw. W efekcie powstaje kaskada szybkich i pynnych dwikw,
czsto o bardzo duych interwaach.

335

336

Cz VI: Dekalogi
W tym krtkim utworze instrumentalnym (1:27) suchacz zostaje niemal przytoczony
rozdzierajcymi pasaami na pojedynczych dwikach, karabinowymi tremolami,
ekstremalnymi ruchami wajchy oraz wspomnianymi wczeniej kaskadami
tappingowanych nut. Wszystko to jest splecione w jeden spjny muzyczny strumie
wiadomoci. Przed Van Halenem byli inni wirtuozi gitary oraz gitarzyci stosujcy te
triki, lecz nikt nie poczy hardrockowej pasji i magii z elektrycznoci i ekscytacj
tak jak ten rockman z poudniowej Kalifornii.

Texas Flood Steviego Raya Vaughana


Jak na ironi, to w powolnych bluesowych progresjach gitarzysta moe sobie powiczy,
grajc olepiajco szybko i bez opamitania i to wanie w ekstremalny sposb robi
Stevie Ray Vaughan w tytuowym utworze swojego debiutanckiego albumu solowego
Texas Flood. Vaughan daje tu z siebie wszystko, demonstrujc technik i biego na
miar Eddiego Van Halena lub Jimiego Hendriksa, lecz nie wykraczajc poza granice
korzennego elektrycznego bluesa.
Vaughan zaczyna t woln bluesow piosenk od dugiej solwki czterech taktw
wprowadzenia oraz penego chorusu, co daje do dobre wyobraenie o jego stylu
a dopiero potem wchodzi wokal. Vaughan gra wypenienia akordowe, dwiki
w dole gryfu oraz paczliwe zagrywki solowe na pojedynczych nutach. Masz okazj
usysze, jak ekspresyjne i pewne jest jego wibrato oraz jak czsto podciga dwiki.
W niemal kadej nucie, ktra nie jest grana szybko, sycha wibrato lub podcignicie.
Vaughan stosuje nawet podcignicie podcignicia, w ktrym podcignita nuta
zostaje uderzona ponownie i podcignita jeszcze bardziej.
W trakcie zwrotek Vaughan gra wypenienia midzy frazami wokalnymi. Te wypenienia
to studium rozmaitoci, zawierajce znowu frazy bazujce na pasaach akordowych,
skpych dwikach, lirycznych liniach, szybkich ozdobnikach i efektach takich jak
perkusyjny zstpujcy pirkowany slide. Vaughan jednak cile przestrzega tradycyjnego
podejcia typu zawoanie i odpowied, w ktrym gos i gitara prowadz dialog, tyle e
tutaj Vaughan spenia obie role naraz, a jego gra na gitarze jest absolutnie spektakularna.
W czci powiconej na solwk gitary mamy przegld technik Vaughana, lecz zagranych
jeszcze intensywniej ni we wstpie. Poza wciekymi kaskadami pojedynczych
dwikw, wibrujcych duszych nut oraz czstym podciganiem, zostaj wprowadzone
take nowe techniki. W zagraniu bardziej przypominajcym Hendriksa ni B.B. Kinga
Vaughan aplikuje motywowi na dwudwikach wyduon arytmiczn sesj podcigni
i opuszcze, co wytrca suchacza z rwnowagi. Wkrtce jednak nadchodzi wybawienie
w postaci zrcznej zagrywki na pojedynczych dwikach w rodku gryfu.
Blues Vaughana by jednoczenie stylistycznie autentyczny i eksplozyjnie wirtuozerski.
Muzyk szanowa swoich poprzednikw, zwracajc im swoim graniem hod, lecz poza
tym wynosi bluesa na wyszy poziom, inspirujc wszystkich gitarzystw bluesowych,
ktrzy go syszeli, i odciskajc swoje pitno na kadym gitarzycie, ktry pojawi si
po nim.

Rozdzia 21: Dziesi piosenek gitarowych wszech czasw

Surfing with the Alien


Joego Satrianiego
Joe Satriani (Satch), podobnie jak Eddie Van Halen, wnis do swego eksplozywnego
stylu gry ca palet wyjtkowych umiejtnoci. Lecz tam, gdzie Van Halen jest
ywioowym, nieoszlifowanym diamentem, Satriani to metodyczny, wykraczajcy
ponad oczekiwania szalony naukowiec. Nauczony teorii w szkole muzycznej i gruntownie
wywiczony w technice gry, jest solist o niewiarygodnych umiejtnociach. Produkowa
album za albumem z utworami instrumentalnymi demonstrujcymi modn wirtuozeri
metalow, ktra panowaa na wiecie w latach osiemdziesitych i dziewidziesitych.
Satriani gra olepiajco szybko, nieskazitelnie technicznie i nieskoczenie inwencyjnie.
W Surfing with the Alien, tytuowym utworze z jego drugiego albumu (1987),
Satriani wytacza potne dziao swoich technik w tym pynnym, surfujcym na
sterydach groovie. Po masywnym wstpie na tumionych power chordach sycha
mocno przesterowany temat, wzmacniany kaczk, za pomoc ktrej Satriani akcentuje
wybrane, pojedyncze dwiki. Ju w samym temacie sycha wyrafinowane frazowanie
wraz z nowoczesnym, rockowym podejciem do podcigni, wibrato, slidew,
hammer-onw i pull-offw. Satriani dodaje jednak kolejny wymiar, stosujc jednoczenie
kaczk i przester w celu podbicia flaoletw. Flaolety wystpuj jako czyste dwiki
lub w poczeniu z dwikiem o bazowej wysokoci. Temat zamyka si dugim,
gwatownym wibrowaniem wajch.
Na pocztku nastpnej sekcji robi si szaleczo. (Dobrze mie wiadomo, e utwr
i album zostay zainspirowane postaci science fiction z komiksu Marvela). Satriani
zaczyna od pasau tappingowanych tupletw (grup piciu, szeciu i siedmiu szesnastek
upchnitych w jednej wiernucie), ktre sprawiaj wraenie ataku roju elektrycznych
moskitw. Potem nastpuje duga, pynna linia melodyczna bazujca na egzotycznej
skali zwanej frygijsko-dominantow. Pniej syszymy bardziej kontrolowany chaos
z flaoletami, tappingowanymi trylami, zamazanymi figurami (bdcymi mieszanin
hammer-onw, pull-offw i slidew), podcigniciami (zarwno szerokimi, jak
i wskimi), ruchami wajchy i strumieniami pasko pirkowanych pojedynczych
dwikw. To wszystko przenika si i zlewa ze sob.
Jedn z autorskich technik Satrianiego jest trcanie wajchy praw doni (zamiast
zwykego uderzania strun) w celu wyartykuowania dwikw melodii. To nie jest
efekciarstwo, bo Satriani korzysta z tej techniki bardzo precyzyjnie i aplikuje j w kilku
rnych miejscach. W dalszej czci utworu syszymy kolejne tappingi, podcigane
dwudwiki, ekspercko zastosowane wibrato, wyjce flaolety, groce mierci
nurkowania wajchy, flaolety w wielu odcieniach (od czystych do mieszanych)
oraz naprawd szybkie pirkowanie. Nowoczesna technika gry metalowej osigna
u Joego Satrianiego swj punkt szczytowy, a jego zdumiewajce umiejtnoci i podno
twrcza ugruntoway jego rol wiodcego gitarzysty heavymetalowego w latach
wietnoci gatunku.

337

338

Cz VI: Dekalogi

One Metalliki
Metallica zdefiniowaa klasyczny metal lat osiemdziesitych i dziewidziesitych.
Dwch gitarzystw zespou rytmiczny James Hetfield i prowadzcy Kirk Hammett
tworzyli potne ciany przesterowanych gitar, ustalajc brzmieniowe i wykonawcze
punkty odniesienia dla dwch gitar w kontekcie heavy metalu. A do tego byli
przekonujcy na szerokim rynku, przycigajc rekordowe tumy na koncerty i cieszc
si sukcesami na listach przebojw. Niesamowite w Hammecie jest to, jak szybko
i niestrudzenie potrafi gra i jak perfekcyjnie jest zsynchronizowany z masywnymi
akordami i riffami Hetfielda i maniakaln perkusj Larsa Ulricha.
One z albumu And Justice for All (1988) zostao wydane jako singiel i trafio do Top 40.
Utwr ma epick, kinow konstrukcj, przypominajc fabu powieci i filmu Johnny
Got His Gun. Stonowane, czyste gitary podkrelaj fragmenty narracji filmowej (teledysk
zawiera urywki filmu), a utwr staje si coraz bardziej intensywny. Przesterowane gitary
przybieraj na sile wraz z gstnieniem rytmu, a do instrumentalnego punktu
kulminacyjnego, ktry doprowadza piosenk do koca.
Hammett w pierwszej czci gra lirycznie, a jego partie to pikne, idylliczne melodie.
Po nich nastpuj dwie przesterowane gitary grajce zharmonizowane figury. Potem
syszymy fal triolowych figur rytmicznych egzekwowanych unisono przez cay zesp,
co brzmi niczym karabin maszynowy. Te figury wspieraj wokal Hetfielda, ktry
uosabia rosnc wcieko protagonisty (Darkness imprisoning me, all that I see,
absolute horror!). Dramaturgia piosenki jest rozbudowywana coraz silniej
przesterowanymi i aktywnymi rytmicznie gitarami.
Sekcja solowa zaczyna si od razu od niemoliwie szybkiego tappingowanego pasau,
po ktrym nastpuj jczce podcignicia i frenetyczne zagrywki na skali molowej.
Solwka jest mniej melodyjna i raczej bazuje na powtarzanych gestach i krtkich
motywach. Gitara solowa i rytmiczna zlewaj si w jedno w zagrywce triolowej,
a nastpnie zostaj zdublowane przez dwie gitary prowadzce, grajce w cisej
harmonii na powierzchni pulsujcego rytmu. Gitary cz siy po to, aby znowu
zagra rytmiczne unisono.
Trafiajc do Top 40, utwr One sprawi, e heavymetalowe gitary oraz piosenka
o zoonej metalowej aranacji stay si mainstreamowe. Dramatycznie rozwijajce
si gitary od czystych melodii, poprzez egzekwowan unisono rytmiczn agresj, po
frenetyczne solwki i bliniacze harmonie zademonstroway unikaln umiejtno
obu gitarzystw Metalliki wykorzystywania nowoczesnych technik gitarowych po to,
by zawrze emocjonaln esencj w tej przebojowej, heavymetalowej piosence.

Cz VII

Dodatki

340

Cz VII: Dodatki

W tej czci

eli chcesz wykroczy poza proste odczytywanie cyferek


tabulatury, dodatek A jest wanie dla Ciebie. Zamieszczamy
w nim wskazwki, jak znale sens wrd rozmaitych
kropek, kresek i zawijasw, ktre pojawiaj si w standardowym
zapisie muzycznym. Dowiesz si take, gdzie na gryfie znajduje
si kady dwik, ktry napotkasz w nutach. W dodatku B
pokazalimy w skondensowanej formie, jak zagra 96 najczciej
stosowanych akordw obowizkowa lektura dla kadego
gitarzysty. I na kocu proponujemy dodatek C, w ktrym
podpowiadamy, jak w peni wykorzysta cieki audio i filmy
z pyty.

Dodatek A: Jak czyta nuty

Dodatek A

Jak czyta nuty


O

dczytywanie nut moe si na pocztku wydawa odstraszajce, ale wcale nie jest
trudne. Nawet mae dzieci to potrafi. Tutaj tumaczymy t sztuk na przykadzie
znanej piosenki. Po lekturze tego dodatku moesz powiczy swoje umiejtnoci
na piosenkach z tej ksiki, korzystajc z nut zamiast tabulatur. (Gdyby mia problem
z rytmem, porwnaj go z odpowiedni ciek na pycie, a gdyby mia problem
z wysokoci dwiku, sprawd go w tabulaturze).
W przypadku zapisu muzycznego musisz przede wszystkim zrozumie, e daje Ci on
rwnoczenie trzy informacje: o wysokoci dwiku (nazw nuty), o czasie jej trwania
(jak dugo j gra) oraz o ekspresji i artykulacji (jak j zagra). Jeli zastanowisz si nad tym,
e to wszystko doskonale do siebie pasuje, zauwaysz, e taki system zapisu muzycznego
jest naprawd cakiem pomysowy trzy informacje naraz podane w sposb pozwalajcy
kademu muzykowi po prostu spojrze na zapis i zagra tak, jak zaoy sobie kompozytor!
Przyjrzyj si bliej tym trzem rodzajom informacji, ktre przekazuje zapis muzyczny:

Wysoko dwiku: ten element informuje Ci, ktre nuty (dwiki) zagra (A, H,

C itd.), poprzez lokalizacj gwki nuty (symbolu o owalnym ksztacie) na piciolinii.


Dwiki bior swe nazwy od siedmiu liter alfabetu (A, H, C, D, E, F, G), a wysoko
dwiku wzrasta wraz z oddalaniem si od litery A, z wyjtkiem dwiku H,
ktry znajduje si zaraz za A. Po literze H przechodzimy znw do C.

Czas trwania: ten element zapisu pozwala Ci si zorientowa, jak dugo gra kad
nut w odniesieniu do liczenia. Moesz na przykad gra dwik przez czas
trwania raz albo przez raz i dwa, albo tylko przez poow raz. Symbole
uywane w zapisie muzycznym do oznaczenia czasu trwania dwiku to cae nuty
( ), pnuty ( ), wiernuty ( ), semki ( ), szesnastki ( ) i tak dalej.

Ekspresja i artykulacja: te elementy mwi Ci, jak zagra dwik gono lub

cicho, mikko lub zdecydowanie, z wielkimi emocjami lub bez nich (co zdarza si
rzadko). Te instrukcje mog wystpowa w formie maych znaczkw,
dopisanych nad lub pod gwkami nut, albo maych sownych komunikatw
nad piciolini. Bardzo czsto sowa te s po wosku (piano, mezzo-forte, staccato
itd.), poniewa kiedy kompozytorzy zaczli dodawa ekspresj i artykulacj do zapisu,
najwikszy wpyw na scen muzyczn mieli Wosi. Poza tym woski brzmi
znacznie romantyczniej ni angielski czy niemiecki.

341

342

Cz VII: Dodatki

Elementy zapisu muzycznego


Rysunek A.1 przedstawia nuty do piosenki Shine On Harvest Moon
z ponumerowanymi rnymi elementami.

Rysunek A.1.
Zapis muzyczny dla Shine
On Harvest
Moon

Przejrzyj elementy zapisu po kolei, sigajc do poniszych wyjanie kadego punktu.


Punkty od 1. do 6. wyjaniaj mechanizmy odczytywania wysokoci dwiku, od 7.
do 19. tumacz odczytywanie czasu trwania, a od 20. do 26. objaniaj oznaczenia
ekspresji i artykulacji.

Dodatek A: Jak czyta nuty

Odczytywanie wysokoci dwiku


Tabela A.1 zawiera wyjanienie, co w zapisie muzycznym oznaczaj rozmaite symbole
odnoszce si do wysokoci dwiku. Odwoaj si do rysunku A.1 i do tej tabeli, by
pozna znaczenie tych symboli. Tabela A.1 odnosi si do symboli ponumerowanych
od 1 do 6 na rysunku A.1.
Tabela A.1. Znaki wysokoci dwiku i ich znaczenie
Numer
na rysunku A.1

1.

2.

3.

4.

Nazwa

Co oznacza

Piciolinia

Kompozytorzy zapisuj muzyk na ukadzie piciu linii zwanym


piciolini. Przy omawianiu poszczeglnych linii piciolinii doln lini
okrela si jako lini pierwsz. Pomidzy picioma liniami znajduj si
cztery pola. Pierwsze pole mieci si najniej. Im wyej gwki nut
znajduj si na piciolinii, tym wyszy dwik oznaczaj. Odstp
pomidzy lini a kolejnym wyszym polem (lub polem a kolejn
wysz lini) to nastpny ton skali (np. C do D)

Klucz

Sama w sobie piciolinia nie informuje Ci o wysokoci dwikw


(i ich literowych oznaczeniach) na poszczeglnych liniach i polach.
Ale symbol zwany kluczem na lewym kocu kadej piciolinii
wskazuje na konkretny znajdujcy si na niej dwik. Dziki temu
dwikowi moesz oznaczy wszystkie pozostae dwiki na
piciolinii, podajc w d i w gr skali po jednym tonie (linia, pole,
linia i tak dalej). Klucz uywany w muzyce gitarowej nosi nazw
klucza wiolinowego (lub klucza G zobacz poniej dwik G)

Dwik G

Klucz uywany w muzyce gitarowej nosi nazw klucza


wiolinowego (zwanego czasem kluczem G), ktry mniej wicej
przypomina starodawn pisowni litery G. Zawija si on wok drugiej
linii piciolinii, wskazujc, e jest to linia G i kada nuta na tej linii
oznacza dwik G. Niektrzy ludzie zapamituj oznaczenia
literowe, tworzc z nich zdania. Na przykad dla liter wszystkich
linii (E, G, H, D, F, wymieniajc od dou) moe to by E, Grze,
cHamie, Daj Fajk!. Z kolei litery wszystkich pl (F, A, C, E) tworz
angielskie sowo FACE oznaczajce twarz

Linie dodane

Gdyby chcia zapisa nuty znajdujce si powyej lub poniej


piciolinii, moesz j rozszerzy w d lub w gr poprzez
dodanie krtkich linii, zwanych liniami dodanymi. Nuty (oznaczenia
literowe) zmieniaj si w d i w gr skali na liniach dodanych tak
samo jak w obrbie piciolinii

343

344

Cz VII: Dodatki
Tabela A.1. Znaki wysokoci dwiku i ich znaczenie cig dalszy
Numer
na rysunku A.1

5.

6.

Nazwa

Co oznacza

Znaki
chromatyczne
(krzyyki, bemole
i kasowniki)

Siedem tonw odpowiadajcych siedmiu literom alfabetu (zwanych


czasem tonami naturalnymi) to nie wszystkie dwiki naszego systemu
muzycznego. Pi dodatkowych dwikw wystpuje pomidzy
konkretnymi tonami naturalnymi. Rzu okiem na klawiatur
pianina. Biae klawisze odpowiadaj siedmiu tonom naturalnym,
a czarne klawisze to pi dodatkowych dwikw. Poniewa dwiki
czarnych klawiszy nie maj (poza jednym B) wasnych nazw,
muzycy oznaczaj je za pomoc nazw biaych klawiszy z dodanymi
specjalnymi rozszerzeniami lub symbolami. Aby wskaza czarny
klawisz po prawej stronie biaego klawisza (p tonu wyej), uywa
si muzycznego symbolu krzyyka (#) lub dodanej kocwki is
na przykad czarny klawisz po prawej stronie klawisza C to Cis
(lub C#). Na gitarze dwik Cis grasz o jeden prg wyej ni dwik C.
I na odwrt, aby wskaza czarny klawisz po lewej stronie biaego
klawisza (p tonu niej), uywasz muzycznego symbolu bemola ( ) lub
kocwki es, wic czarny klawisz po lewej stronie na przykad dwiku
D bdzie oznaczony jako D lub nazw Des. Na gitarze dwik Des
grasz p tonu niej ni dwik D (czyli w tym samym miejscu co
dwik Cis!). Wyjtkiem od tej reguy jest czarny klawisz pomidzy
klawiszami A i H moe by nazwany od dwiku A z krzyykiem,
czyli Ais, ale ma te swoje oznaczenie B, ktre okrela dwik H
z bemolem. Jeli za pomoc krzyyka lub bemola podwyszye
lub obniye dwik, moesz anulowa to (czyli powrci do
naturalnego stanu biaego klawisza) za pomoc kasownika ( ).
Ostatni dwik pierwszej piciolinii z rysunku A.1 dwik A jest
przykadem takiego wanie anulowania

Oznaczenie tonacji

Czasami grasz okrelony dwik (lub dwiki) podniesiony lub


podwyszony o p tonu (zobacz powyej wyjanienie znaczenia
znakw chromatycznych) konsekwentnie przez ca piosenk.
Zamiast zapisywa bemol przy kadym pojawiajcym si dwiku, na
przykad przy H, moesz postawi pojedynczy bemol na linii H zaraz za
kluczem. Takie oznaczenie wskazuje, e kade zapisane w piosence H
grasz jako B. Krzyyki i bemole zapisane w ten sposb nazywane s
oznaczeniem tonacji. Oznaczenie tonacji wskazuje Ci, ktre nuty
gra p tonu niej lub wyej w caej piosence. Jeli jedn ze
zmienionych w ten sposb nut chciaby sprowadzi do poprzedniego
stanu, znak kasownika przed nut oznacza, e t wanie powiniene
zagra w jej naturalnej wysokoci (jak w przypadku sidmej nuty
z rysunku A.1, gdzie kasownik sprowadza dwik B do
naturalnego H)

Odczytywanie czasu wybrzmienia


Ksztat nuty pomaga stwierdzi, jak dugo musisz j utrzyma. Nuty mog mie puste
(jak w przypadku caej nuty i pnuty) lub pene gwki (wiernuty, pnuty, semki),
a nuty z penymi gwkami mog posiada pionowe kreski (zwane laskami) z chorgiewkami
(falowanymi liniami) powiewajcymi na ich kocach. Jeli poczysz dwie lub wicej
nut, chorgiewki zostan zastpione wizaniami (poziomymi liniami pomidzy laskami).
Tabela A.2 wyjania symbole z rysunku A.1 o numerach od 7 do 19.

Dodatek A: Jak czyta nuty


Tabela A.2. Oznaczenia czasu wybrzmienia i ich znaczenie
Numer
na rysunku A.1

Nazwa

Co oznacza

7.

Caa nuta

Najdusz nut jest caa nuta, ktra ma pust owaln gwk bez
laski

8.

Pnuta

Pnuta ma pust owaln gwk z lask. Trwa o poow krcej


od caej nuty

9.

wiernuta

wiernuta ma pen gwk z lask. Trwa o poow krcej od


pnuty

10.

semka

semka ma pen gwk z lask i chorgiewk lub wizaniem. Trwa


o poow krcej od wiernuty

11.

Szesnastka

Szesnastka ma pen gwk z lask i dwoma chorgiewkami lub


wizaniami. Trwa o poow krcej od semki

Pauza
wiernutowa

Muzyka skada si nie tylko z dwikw, ale i z ciszy. To, co


sprawia, e muzyka jest interesujca, to interakcja dwikw i ciszy.
Cisza w zapisie muzycznym jest oznaczana za pomoc pauzy. Pauza
na rysunku A.1 jest pauz wiernutow, rwn czasem trwania
wiernucie. Inne pauzy, take rwne czasem trwania
odpowiadajcym im nutom, to pauza caonutowa ( ), pauza
pnutowa ( ), pauza semkowa( ) i pauza szesnastkowa ( )

Oznaczenie tempa

Oznaczenie tempa wskazuje, jak szybko lub jak wolno gra


piosenk. Kiedy suchasz muzyki, moesz od razu (zazwyczaj)
usysze wyrany puls utworu. Puls jest tym, do czego moesz
tupa lub co moesz wypstryka palcami (najczciej to tempo
kolejnych wiernut taktu)

14.

Metrum

Wikszo piosenek jest zbudowana na grupach dwch, trzech


lub czterech wiernut. wiartki piosenki mog na przykad
brzmie jak raz-dwa-trzy-cztery, raz-dwa-trzy-cztery, raz-dwa-trzycztery, a nie raz-dwa-trzy-cztery-pi-sze--siedem-osiemdziewi-dziesi-jedenacie-dwanacie. Metrum wyglda jak
uamek (waciwie s to dwie cyfry jedna nad drug, ale bez kreski
uamkowej) i informuje Ci o dwch rzeczach: po pierwsze, grna
cyfra informuje o tym, ile nut tworzy grup. W Shine On Harvest
Moon na przykad grna cyfra 4 informuje, e w kadej grupie
wystpuj cztery nuty. Po drugie, dolna cyfra wskazuje, jaki rodzaj
nut (wiernuty, pnuty i tak dalej) tworzy grup. W tym
przypadku dolna cyfra 4 informuje, e grup tworz wiernuty.
Przypisywanie wiernucie podziau metrum jest bardzo czste,
tak jak grupowanie czterech nut. Metrum 4/4 jest czasem nazywane
metrum prostym i wskazywane przez uycie litery C zamiast cyfr 4/4

15.

Kreska taktowa

Kreska taktowa jest pionow lini przecinajc piciolini po kadej


grupie nut wskazanych przez metrum. W Shine On Harvest
Moon kreska taktowa pojawia si po kadej grupie nut majcych
w sumie dugo czterech wiernut

16.

Podwjna kreska
taktowa

Podwjna kreska taktowa informuje o kocu piosenki

12.

13.

345

346

Cz VII: Dodatki
Tabela A.2. Oznaczenia czasu wybrzmienia i ich znaczenie cig dalszy
Numer
na rysunku A.1

17.

18.

19.

Nazwa

Co oznacza

Takt

Obszar pomidzy dwoma kolejnymi kreskami taktowymi


nazywamy taktem. Kady takt skada si z liczby nut okrelonej przez
metrum (w przypadku rysunku A.1 z czterech wiernut). Te cztery
wiernuty mog by dowoln kombinacj wartoci nut, ktre
w sumie daj cztery wiernuty. Mog to by same cztery
wiernuty lub dwie pnuty, lub jedna caa nuta, lub pnuta,
wiernuta i dwie semki albo kada inna kombinacja. Moesz
te uywa pauz, dopki wszystko sumuje si do czterech wiernut.
Sprawd kady takt Shine On Harvest Moon, aby zobaczy
rozmaite kombinacje

uk

Krtka zakrzywiona linia czca dwie nuty o tej samej


wysokoci nazywana jest ukiem. uk informuje, aby nie uderza
drugiej z dwch poczonych nut, ale pozostawi pierwszy
dwik, by wybrzmiewa tak dugo jak poczone wartoci
obydwu nut

Kropka

Kropka pojawiajca si za nut zwiksza czas jej trwania o poow


jej wartoci. Jeli pnuta jest rwna dwm wiernutom, to na
przykad pnuta z kropk jest rwna trzem dwie plus poowa
z dwch, czyli dwie plus jedna, a wic trzy

Ekspresja, artykulacja
oraz inne terminy i symbole
Ekspresja i artykulacja odnosz si do sposobu, w jaki grasz muzyk. Tabela A.3
w poczeniu z rysunkiem A.1 wyjania symbole i terminy zwizane z tym zagadnieniem.
Tabela A.3 odnosi si do symboli z rysunku A.1 o numerach od 20 do 26.
Tabela A.3. Ekspresja, artykulacja i inne symbole
Numer
na rysunku A.1

20.

Nazwa

Co oznacza

Dynamika

Dynamika informuje Ci o tym, jak gono lub jak delikatnie gra.


Te oznaczenia s zazwyczaj skrtami woskich sw. Kilka czsto
spotykanych oznacze, poczwszy od delikatnych do gonych,
to: pp (pianissimo) bardzo cicho, p (piano) cicho,
mp (mezzo-piano) umiarkowanie cicho, mf (mezzo-forte)
umiarkowanie gono, f (forte) gono, ff (fortissimo)
bardzo gono

Dodatek A: Jak czyta nuty


Tabela A.3. Ekspresja, artykulacja i inne symbole ciag dalszy
Numer
na rysunku A.1

Nazwa

Co oznacza

21.

Crescendo
i ritardando

Symbol w ksztacie klina zwany jest crescendo i wskazuje


stopniowe zwikszanie gonoci muzyki. Jeli symbol
w ksztacie klina zmierza od otwartego do zamknitego, wskazuje
on decrescendo, czyli stopniowe wyciszanie. Czsto zamiast klinw
(czy, jak niektrzy muzycy na nie mwi, wsuwek) pojawia si skrt
cresc. lub decresc. Innym terminem, jakiego moesz uy do
oznaczenia wyciszania dwiku, jest diminuendo, w skrcie dim.
Skrt rit. (lub spotykany czasem ritard.) oznacza ritardando i wskazuje
na stopniowe zwalnianie tempa. Rallentando (w skrcie rall.)
znaczy to samo. Stopniowe zwikszanie tempa mona oznaczy
przy uyciu skrtu accel. oznaczajcego accelerando

22.

uk legato

Legato oznacza si za pomoc zakrzywionej linii czcej dwie


nuty o rnej wysokoci. uk wskazuje, e naley gra te dwiki
pynnie, bez przerw w dwiku

23.

Kropka staccato

Kropki staccato pojawiajce si nad lub pod nutami informuj Ci,


eby dwiki te gra krtko i urywanie

24.

Akcent

Znak akcentu nad lub pod nut wskazuje na podkrelenie jej lub
zagranie jej goniej ni normalnie

Znak repetycji

Znaki repetycji informuj Ci, e musisz powtrzy konkretne takty.


Symbol ( ) oznacza powtarzan sekcj na jej pocztku (w tym
przypadku takt pierwszy), a symbol ( ) jej koniec (odnie si
do taktu 8 w Shine On Harvest Moon)

Volta

Czasem powtarzany fragment zaczyna si w taki sam sposb, ale


koczy si inaczej. Te inne zakoczenia oznacza si ponumerowanymi
nawiasami, czyli volt. Za pierwszym razem zagraj takty oznaczone
nawiasem z numerem 1, ale za drugim zastp je taktami oznaczonymi
nawiasem z numerem 2, biorc za przykad Shine On Harvest Moon
grasz najpierw takty od 1 do 8, nastpnie jeszcze raz od 1 do 5,
a potem 9 do 11

25.

26.

Znajdowanie dwikw na gitarze


Rysunki od A.2 do A.7 pokazuj, jak znale nuty ze standardowego zapisu na kadej
z szeciu strun gitary. Przy okazji, dwiki wydawane przez gitar s o oktaw (12 ptonw)
nisze ni dwiki zapisane. Wskazwka: czasem moesz zauway dwie nuty
(na przykad F z krzyykiem i G z bemolem) na tym samym progu. Dwiki
te (znane jako ekwiwalenty harmoniczne) maj t sam wysoko.

347

348

Cz VII: Dodatki

Rysunek A.2.
Nuty
na pierwszej
strunie
(wysokie E)

Rysunek A.3.
Nuty
na drugiej
strunie (H)

Rysunek A.4.
Nuty
na trzeciej
strunie (G)

Rysunek A.5.
Nuty
na czwartej
strunie (D)

Dodatek A: Jak czyta nuty

Rysunek A.6.
Nuty na pitej
strunie (A)

Rysunek A.7.
Nuty
na szstej
strunie
(niskie E)

349

350

Cz VII: Dodatki

Dodatek B

96 popularnych akordw
N

a nastpnych stronach zamiecilimy diagramy 96 najczciej uywanych


akordw. Zostay one uoone w dwunastu kolumnach od C do H dla wszystkich
dwikw skali chromatycznej. Kady z omiu rzdw zawiera inny rodzaj
akordw durowe, molowe, septymowe, molowe septymowe itd. Jeli wic
na przykad znajdziesz w jakim utworze akord Gsus4, przejd do smej kolumny
od lewej i w d do szstego rzdu.
Palcowanie lewej doni jest zapisane tu pod strunami (1 = palec wskazujcy,
2 = palec rodkowy, 3 = palec serdeczny, 4 = may palec). O oznacza pust strun,
ktra jest czci akordu, z kolei X oznacza strun nienalec do akordu, ktrej nie
uderzasz. uk wskazuje na konieczno przycinicia kropek (przyciskanych nut)
tu pod nim za pomoc poprzeczki barowej. Wicej informacji o graniu akordw
znajdziesz w rozdziaach 4. i 6.

352

Cz VII: Dodatki

Dodatek B: 96 popularnych akordw

353

354

Cz VII: Dodatki

Dodatek C

Jak korzysta z pyty DVD


K

ady przykad muzyczny w trzecim wydaniu Gitary jest wykonywany na


doczonej do tej ksiki pycie DVD to ponad 160 przykadw! To sprawia,
e Gitara jest prawdziwie multimedialnym wydawnictwem. Dostajesz tekst
wyjaniajcy uyt technik, graficzny zapis muzyki w dwch formach gitarowej
tabulatury i standardowego zapisu nutowego oraz wykonanie muzyki na ciece
dwikowej i na filmie wraz z odpowiednim brzmieniem (przester dla rocka,
iskrzca barwa akustyczna dla muzyki folk i tak dalej) oraz akompaniamentem.

Jednym z fajnych sposobw korzystania z tego wydania Gitary jest wyszukiwanie


w tekcie przykadw muzycznych, przejrzenie wydrukowanych w ksice nut
i tabulatur oraz suchanie lub ogldanie odpowiadajcych im wykona z pyty DVD.
Gdy usyszysz co, co Ci si spodoba, przeczytaj szczegowy opis tego konkretnego
przykadu muzycznego. Moesz te przej do interesujcego Ci rozdziau (na
przykad do rozdziau 11. o gitarze rockowej), przeskoczy do odpowiednich cieek
audio i wideo na pycie i zobaczy, czy jeste w stanie to zaapa. Czyby znajdowao si
to nieco powyej Twoich moliwoci na tym etapie? Wr wic lepiej do rozdziau 9.
o akordach barowych!

Odnoszenie tekstu ksiki do pyty DVD


Jeli widzisz w tekcie nuty i chciaby posucha, jak brzmi dany przykad, lub zobaczy,
jak jest wykonany, sprawd czarny prostokt w prawym grnym rogu, w ktrym
znajdziesz numer cieki i czas rozpoczcia (w minutach i sekundach) lub numer filmu
na pycie.
Uyj przycisku zmiany cieki, by przej do podanej cieki audio lub filmu. Jeli
chcesz posucha cieki audio, uyj przycisku przewijania do przodu (funkcja cue/review
lub te fast forward/rewind), aby przej do podanego w minutach i sekundach czasu w tej
ciece. Gdy dojdziesz do tego czasu (lub w jego poblie), pu przycisk przewijania,
a rozpocznie si odtwarzanie przykadu.
Jeli chcesz gra rwnoczenie z pyt, przewi do momentu znajdujcego si kilka
sekund przed czasem startowym. Daj sobie chwil na odoenie pilota i pooenie rk
w gotowoci na gitarze, zanim zacznie si przykad.
Wiele przykadw muzycznych rozpoczyna si naliczaniem, czyli tykaniem
metronomu w tempie utworu przed jego rozpoczciem. Naliczanie wskazuje tempo
utworu, czyli prdko, z jak bdzie zagrany. To co jak posiadanie osobistego dyrygenta
naliczajcego raz-i-dwa-i..., tak eby mg zagra mocny dwik taktu (pierwsz nut
przykadu) rwnoczenie z pyt. Przykady w metrum 4/4 rozpoczynaj si naliczaniem
na cztery (w slangu muzycznym oznacza to naliczenie czterech nut, zanim rozpocznie
si muzyka), przykady w 3/4 s naliczane na trzy.

356

Cz VII: Dodatki
Niektre przykady nagralimy technik separacji kanaw. W takich przykadach
podkad muzyczny lub akompaniament jest syszalny w lewym kanale, natomiast partia
gitary w prawym. Jeli w swoim urzdzeniu masz balans ustawiony w pozycji
neutralnej (na rodku, na godzinie 12:00), usyszysz zarwno ciek rytmiczn, jak
i parti gitary kad z innego kanau. Regulujc ustawienie balansu (krcc gak
w prawo lub w lewo), moesz stopniowo lub drastycznie ciszy jedn lub drug parti.
Po co miaby to robi? Jeli wiczye parti prowadzc z konkretnego przykadu
i czujesz, e opanowae j na tyle dobrze, i chciaby sprbowa j zagra z kapel,
przekr gak balansu maksymalnie w lewo. Bdziesz sysza tylko dwiki z lewego
gonika, czyli cieki podkadw. Naliczanie sycha w obu kanaach, wic zawsze
usyszysz te podpowiedzi mwice, kiedy masz zacz. Moesz te odwrci ten
proces i posucha wycznie partii prowadzcej, co znaczy, e bdziesz gra akordy
do nagranej partii prowadzcej. Dobrzy, wszechstronni gitarzyci pracuj zarwno
nad gr rytmiczn, jak i prowadzc.
Trzymaj pyt razem z ksik, zamiast miesza j z innymi pytami na pce. Plastikowa
koperta pomaga chroni powierzchni pyty przed zdarciem i zarysowaniem,
a kiedykolwiek bdziesz chcia sign do tej ksiki, pyta bdzie zawsze w oczekiwanym
miejscu. Postaraj si wyrobi w sobie zwyczaj ledzenia zapisu muzycznego za kadym
razem, gdy odtwarzasz pyt, nawet jeli Twoje zdolnoci odczytywania nut a vista
nie s szczeglnie wybitne. Gdy wodzisz oczyma po nutach lub tabulaturach podczas
suchania muzyki, synchronizujc wzrok i such, przyswajasz wicej, ni Ci si wydaje.
Dlatego trzymaj ksik i pyt razem jak nierozcznych przyjaci i uywaj ich
razem, aby mie bogate dowiadczenia wizualne i suchowe.

Wymagania sprztowe
Sprawd, czy Twj komputer spenia minimalne wymagania sprztowe. Jeli wikszo
z nich nie bdzie speniona, moesz mie problemy z korzystaniem z programu i plikw
na pycie. Najnowsze i najbardziej szczegowe informacje znajdziesz w pliku ReadMe
w gwnym katalogu pyty DVD.

Komputer PC z systemem Microsoft Windows lub Linux z jdrem 2.4


lub nowszym.

Poczenie z internetem.
Napd DVD-ROM.

Uwaga: filmy da si oglda wycznie w interfejsie programu z pyty.


Jeli potrzebujesz dodatkowych informacji o komputerach, signij po ksik
Komputery PC dla bystrzakw Dana Gookina.

Dodatek C: Jak korzysta z pyty DVD

Korzystanie z DVD
Aby zainstalowa oprogramowanie z pyty DVD na twardym dysku, postpuj wedug
poniszych punktw:
1. W pyt DVD do napdu DVD w swoim komputerze.
Pojawi si licencja oprogramowania.
Uwaga dla uytkownikw systemu Windows: interfejs nie pojawi si, jeli masz
wyczone autouruchamianie. W takim przypadku otwrz pyt po jej
zaadowaniu poprzez dwukrotne kliknicie ikony dysku lub wpisanie polecenia
X:\Start.exe w oknie uruchamiania systemu Windows (wstaw za X odpowiedni
liter, z ktrej korzysta Twj napd DVD). Jeeli nie znasz litery napdu,
sprawd j, klikajc Mj komputer.
2. Przeczytaj umow licencyjn, po czym kliknij Akceptuj, jeli chcesz
korzysta z DVD.
Pojawi si interfejs pyty. Pozwala on na przegldanie treci oraz instalowanie
programw za pomoc myszki.

Co znajdziesz na pycie
Ponisze sekcje s uporzdkowane w kategorie i zawieraj streszczenie tego, co
znajdziesz na pycie. Jeli potrzebujesz pomocy w instalowaniu poszczeglnych
elementw, wr do instrukcji w poprzedniej sekcji.

cieki audio
Poniej zamieszczamy list cieek audio na pycie DVD wraz z numerami rysunkw
zamieszczonych w ksice, do ktrych si odnosz. Uyj jej jako szybkiej cigi
umoliwiajcej znalezienie wikszej iloci informacji o interesujco brzmicych
ciekach. Pierwsza cyfra w kolumnie Numer rysunku oznacza numer rozdziau,
w ktrym wyjaniamy, jak zagra dan ciek. Przejrzyj kolejne podpisy do rysunkw,
a znajdziesz ciek, ktr chcesz zagra. wiczenia w tekcie take zawieraj numer
cieki (i czas rozpoczcia, jeli jest konieczny), aby uatwi Ci znalezienie potrzebnej
cieki.

357

358

Cz VII: Dodatki
Numer
rysunku

Tytu piosenki lub opis

Dwiki wzorcowe do strojenia

0:00

4.2

Progresja akordw z rodziny A

0:16

4.2

Progresja akordw z rodziny D

0:43

4.6

Progresja akordw z rodziny G

1:10

4.8

Progresja akordw z rodziny C

Kumbaya

Swing Low, Sweet Chariot

Auld Lang Syne

Michael, Row the Boat Ashore

5.1

Prosta melodia

Little Brown Jug

On Top of Old Smoky

10

Swanee River (Old Folks at Home)

11

Home on the Range

12

All Through the Night

13

Over the River And Through the Woods

14

Its Raining, Its Pouring

15

Oh, Susanna

16

6.6

Dwunastotaktowa progresja bluesowa w E

0:00

7.4a

wiczenie z permutacj 1-2-3-1

0:10

7.4b

wiczenie z permutacj 1-3-2-4

0:20

7.4c

wiczenie z permutacj 15-14-13

18

Simple Gifts

19

Turkey in the Straw

cieka

Czas

17

20

0:00

8.1

Skala C-dur grana w dwudwikach przesuwanych w gr gryfu

8.2

Skala C-dur grana w dwudwikach przemieszczanych w poprzek


gryfu

21

Aura Lee

22

The Streets of Laredo

23

Double-Stop Rock

0:11

Dodatek C: Jak korzysta z pyty DVD

cieka

Czas

0:00
0:13
24

0:27

Numer
rysunku
9.2

25

0:00
0:12

Progresja z uyciem durowych akordw barowych bazujcych na


akordzie E

9.3

Synkopowana progresja z uyciem durowych akordw barowych


bazujcych na akordzie E

9.4

Progresja skadajca si z barowych akordw durowych i molowych


bazujcych na E

9.5

Progresja barowych akordw durowych i dominantowych septymowych


bazujcych na E

9.6

Progresja z uyciem barowych akordw durowych i molowych


septymowych

0:40
0:53

Tytu piosenki lub opis

9.7

Progresja akordw bazujcych na E z piosenki We Wish You a Merry


Christmas

9.11

Progresja z zastosowaniem barowych akordw durowych bazujcych


na A

9.13

Progresja zawierajca durowe i molowe akordy barowe bazujce na A

0:26

9.14

Progresja zawierajca barowe akordy durowe, molowe i dominantowe


septymowe bazujce na A

0:42

9.15

Progresja z uyciem barowych molowych akordw septymowych


bazujcych na A

9.16

Progresja z barowymi wersjami molowych i durowych akordw


septymowych bazujcych na A

9.17

Progresja z piosenki witecznej z uyciem akordw barowych


na podstawie A

0:00

9.20

Progresja power chordw w D

0:14

9.21

Heavymetalowa progresja power chordw

29

We Wish You a Merry Christmas

30

Three Metal Kings

0:00

10.1a

Hammer-on na pustej strunie

0:07

10.1b

Hammer-on od przyciskanego dwiku

0:14

10.1c

Podwjny hammer-on

0:20

10.1d

Podwjny hammer-on z uyciem trzech dwikw

0:27

10.2a

Hammer-on dwudwikw od pustej struny

0:34

10.2b

Hammer-on dwudwikw od drugiego do czwartego progu

0:41

10.2c

Hammer-on dwudwikw

0:47

10.3

Hammer-on znikd

26

0:55

27
28

31

359

360

Cz VII: Dodatki
Numer
rysunku

Tytu piosenki lub opis

32

10.4

Hammer-on pojedynczych dwikw od pustych strun

33

10.5

Uderzenie akordu przy rwnoczesnym graniu jednego dwiku


technik hammer-on

0:00

10.6

Hammer-on pojedynczych, palcowanych dwikw

0:08

10.7

Motkowanie dwudwikw oraz hammer-on znikd

0:00

10.8a

Pull-off do pustej struny

0:07

10.8b

Pull-off do przyciskanego dwiku

0:13

10.8c

Podwjny pull-off do pustej struny

0.20

10.8d

Podwjny pull-off do przyciskanego dwiku

0.27

10.9a

Pull-off dwudwiku do pustych strun

0:34

10.9b

Pull-off dwudwikw do przyciskanych dwikw

0:41

10.9c

Podwjny pull-off dwudwikw

0:00

10.10

Pull-offy pojedynczych dwikw do pustej struny

0:09

10.11

Uderzenie akordu i pull-off jednego z dwikw

0:00

10.12a

Slide z drugim niekostkowanym dwikiem

0:07

10.12b

Slide z drugim kostkowanym dwikiem

0:12

10.13a

Nagy slide w gr

0:17

10.13b

Nagy slide w d

38

10.14

Slide w stylu Chucka Berryego

39

10.15

Zmiana pozycji przy uyciu slideu

0:00

10.17a

Natychmiastowe podcignicie

0:06

10.17b

Podcignicie i uwolnienie

0:13

10.17c

Podcignicie z wyprzedzeniem i uwolnienie

41

10.18

Podciganie trzeciej struny w klasycznej solowej zagrywce rockowej

42

10.19

Podciganie drugiej struny w zagrywce solowej

43

10.20

Podciganie i uwolnienie dwiku w zagrywce solowej

44

10.21

Podciganie w rnych kierunkach

45

10.22

Zawia zagrywka z podcigniciami

46

10.23

Podcignicie i uwolnienie dwudwiku

0:00

10.24a

Wskie wibrato

0:10

10.24b

Szerokie wibrato

cieka

34

35

36

37

40

47

Czas

Dodatek C: Jak korzysta z pyty DVD


Czas

Numer
rysunku

Tytu piosenki lub opis

0:00

10.25a

Tumienie lew doni

0:08

10.25b

Tumienie praw doni

49

10.26

Synkopowanie poprzez tumienie

50

10.27

Tumienie doni w hardrockowym riffie

51

10.28

Tumienie doni w riffie country

52

The Articulate Blues

53

11.1

Riff akompaniamentu w stylu Chucka Berryego

54

11.2

12-taktowa bluesowa progresja w tonacji A z uyciem dwudwikw

55

11.4

Techniki hammer-on i pull-off w schemacie I

56

11.5

Podciganie w schemacie I

57

11.6

Podciganie dwudwiku w schemacie I

58

11.7

Solo w schemacie I

59

11.9

Typowa zagrywka bazujca na schemacie II

60

11.11

Typowa zagrywka bazujca na schemacie III

61

11.12

12-taktowa solwka bazujca na schematach I, II i III

0:00

11.13

Progresja akordw zawieszonych (sus)

0:15

11.14

Progresja akordw z dodanym skadnikiem (add)

11.15

Progresja akordw amanych

0:00

11.16

Fraza w stroju niskie D

0:10

11.17

Riff power chordw w stroju niskie D

65

11.18

Typowa fraza w stroju otwarte D

66

11.20

Zagrywka solowa w A charakterystyczna dla rocka z Poudnia

67

Chucks Duck

68

Southern Hospitality

69

12.2

12-taktowy akompaniament bluesowy

70

12.3

12-taktowy blues z riffem boogie-woogie

0:00

12.6

Zagrywka bazujca na schemacie IV w rytmie triolowym

0:10

12.7

Zagrywka bazujca na schemacie V ze slideem w gr na schemat I

0:00

12.9

Zagrywka bluesowa na schemacie I

0:13

12.10

Zagrywka bluesowa na schemacie II

0:23

12.11

Zagrywka bluesowa na schemacie IV

cieka
48

62
63
64

71

72

361

362

Cz VII: Dodatki
Czas

Numer
rysunku

Tytu piosenki lub opis

0:00

12.13

Bluesowa zagrywka na schemacie I z tercj wielk

0:10

12.14

Bluesowa zagrywka dwudwikami na schemacie I z tercj wielk

12.15

Riff ilustrujcy typowe frazowanie bluesowe

0:00

12.16a

Typowa mikrozagrywka bluesowa

0:10

12.16b

Typowa mikrozagrywka bluesowa

0:19

12.16c

Typowa mikrozagrywka bluesowa

0:29

12.16d

Typowa mikrozagrywka bluesowa

12.18

Jednostajne dwiki basowe grane z bluesow skal E

0:00

12.19

Powtrzenie motywu na dwikach o tej samej wysokoci

0:11

12.20

Przesunicie motywu na inn wysoko

0:00

12.21

Naprzemienno zagrywki solowej i basowego grooveu

0:13

12.22

Naprzemienno zagrywki solowej i basowej

0:26

12.23

czenie pustych strun z przyciskanymi

0:00

12.24a

Bluesowy nawrt nr 1

0:13

12.24b

Bluesowy nawrt nr 2

0:26

12.24c

Bluesowy nawrt nr 3

0:38

12.24d

Bluesowy nawrt nr 4

80

Chicago Shuffle

81

Mississippi Mud

0:00

13.3

Arpeggio e-moll

0:07

13.4

Arpeggio e-moll w gr i w d

0:00

13.5

Schemat koysanki

0:10

13.6

Schemat kciuk z przeciganiem po strunach

0:00

13.7

Schemat kciuk z przeciganiem i uderzeniem w gr

0:09

13.8

Schemat w stylu Cartera

0:00

13.9a

Styl Travisa, krok 1.

0:08

13.9b

Styl Travisa, krok 2.

0:15

13.9c

Styl Travisa, krok 3.

0:23

13.9d

Szczypnicie w stylu Travisa

0:31

13.9e

Wariacja w stylu Travisa

13.11

Oh, Susanna w stylu Travisa

cieka
73
74

75

76
77

78

79

82

83

84

85

86

Dodatek C: Jak korzysta z pyty DVD


Numer
rysunku

Tytu piosenki lub opis

87

13.12

Styl Travisa w otwartym stroju G

88

House of the Rising Sun

89

The Cruel War Is Raging

90

Gospel Ship

91

All My Trials

92

Freight Train

0:00

14.5

wiczenie uderze swobodnych

0:15

14.8

Klasyczne wiczenie arpeggia

0:48

14.9

Klasyczne wiczenie kontrapunktowe

94

Romanza

95

Boure e-moll

0:00

15.2

Typowe przejcia na akordach wewntrznych

0:17

15.4

Typowe przejcia na akordach zewntrznych

0:40

15.6

Pozorowanie solwki w stylu chord-melody

0:52

15.7

Melodia ozdobiona alternatywnymi dwikami

1:16

15.8

Podchodzenie do docelowych dwikw z jednego progu niej lub wyej

1:43

15.9

Melodia stworzona z arpeggiowanych dwikw akordw

97

Greensleeves

98

Swing Thing

cieka

93

96

Czas

Filmy
Poniej znajdziesz list wszystkich filmw na pycie DVD z podanymi numerami
rysunkw, z ktrymi s powizane. Korzystaj z tej listy, by zobaczy, jak zagra motywy
z rysunkw oraz jak wykona opisane przez nas techniki.
Numer filmu

Numer rysunku

Opis

2.1

Strojenie metod pitego progu

Przyciskanie strun lew doni

Pozycja prawej doni

3.9

Granie akordu E

4.2

Granie akordw z rodziny A

363

364

Cz VII: Dodatki
Numer filmu

Numer rysunku

Opis

4.4

Granie akordw z rodziny D

4.6

Granie akordw z rodziny G

4.8

Granie akordw z rodziny C

5.1

Granie melodii na pojedynczych dwikach

10

5.1

Naprzemienne pirkowanie

11

6.1

Akordy dominantowe septymowe D7, G7 i C7

12

6.4

Akordy molowe septymowe d7, e7 i a7

13

6.5

Akordy durowe septymowe Cmaj7, Fmaj7, Amaj7 i Dmaj7

14

7.1

Jedna oktawa skali C-dur w drugiej pozycji

15

7.2

Dwie oktawy skali C-dur w sidmej pozycji

16

7.3

Dwie oktawy skali C-dur ze zmian pozycji

17

8.1

Skala C-dur grana dwudwikami w gr gryfu

18

8.2

Skala C-dur grana dwudwikami w poprzek gryfu

19

9.1

Durowe akordy barowe bazujce na E

20

9.2

Progresje z wykorzystaniem barowych akordw durowych


bazujcych na E

21

9.7

Progresja We Wish You a Merry Christmas na akordach barowych


bazujcych na E

22

9.8

Palcowanie durowego akordu barowego bazujcego na A

23

9.11

Progresje z wykorzystaniem barowych akordw durowych


bazujcych na A

24

9.17

Akordy do We Wish You a Merry Christmas

25

9.20

Jak gra power chordy

26

10.1

Hammer-on

27

10.8

Pull-off i pull-off dwudwiku

28

10.12

Slide

29

10.17

Podciganie struny

30

10.24

Urozmaicanie brzmienia za pomoc wibrato

31

10.25

Tumienie strun lew i praw doni

32

11.5

Zagrywka solowa z podciganiem drugiej i trzeciej struny

33

11.7

Solwka ze slideami, podcigniciami, pull-offami i hammer-onami

34

11.12

Solwka w trzech pozycjach

35

11.15

Akordy amane z kroczc lini basu

36

11.20

Zagrywka solowa w stylu country i rocka poudniowego

Dodatek C: Jak korzysta z pyty DVD


Numer filmu

Numer rysunku

Opis

37

12.3

Dwunastotaktowy akompaniament bluesowy w rytmie triolowym

38

12.6

Zagrywka solowa na schemacie IV w rytmie triolowym

39

12.18

Grany palcami pasa w stylu akustycznego bluesa

40

12.21

Naprzemienno zagrywki solowej i basowego grooveu

41

12.24

Cztery nawroty bluesowe

42

13.3

Granie arpeggia

43

13.6

Prosty schemat kciuk z przeciganiem po strunach

44

13.8

Styl Cartera

45

13.9

Granie schematu Travisa krok po kroku

46

13.12

Schemat Travisa w otwartym stroju G

47

14.5

Granie uderze swobodnych

48

14.7

Granie uderze z podparciem

49

14.9

Granie kontrapunktowe

50

15.6

Pozorowanie solwki jazzowej w stylu chord-melody za pomoc trzech


akordw

51

15.7

Ozdabianie melodii alternatywnymi dwikami

52

15.8

Podchodzenie do docelowych dwikw z jednego progu niej


lub wyej

53

15.9

Tworzenie melodii z arpeggiowanych dwikw akordw

Muzyka cyfrowa
Wszystkie cieki audio zostay zapisane na pycie take w formacie MP3. Aby z nich
skorzysta, odpal swj ulubiony program do odtwarzania mp3 lub przegraj je na smartfon
lub odtwarzacz mp3! Aby znale te dodatkowe pliki mp3, przejrzyj zawarto pyty
na komputerze.

Materiay do tworzenia wasnej muzyki


i zapisywania akordw
Na pycie DVD znajdziesz take dwa pliki PDF. Pierwszy zawiera puste piciolinie
z tabulaturami, a drugi to puste diagramy akordw. Wydrukuj te strony na wszelki
wypadek, aby mg zapisa swoje muzyczne pomysy i zachowa je na pniej dla
siebie lub dla potomnych.

365

366

Cz VII: Dodatki

Rozwizanie typowych problemw


Dooylimy wszelkich stara, aby te programy dziaay na wikszoci komputerw
i miay jak najnisze wymagania systemowe. Twj komputer jednak moe by inny,
a niektre programy z jakich powodw nie bd dziaa poprawnie.
Dwa najczstsze problemy to brak odpowiedniej iloci pamici RAM dla uruchamianego
programu lub dziaajce inne aplikacje, ktre zakcaj instalacj lub funkcjonowanie
programu. Jeli otrzymasz komunikat bdu w rodzaju Za mao pamici lub
Instalacja nie moe by kontynuowana, sprawd ponisze sugestie, po czym sprbuj
ponownie uruchomi pyt.

Wycz program antywirusowy na swoim komputerze. Instalacja programu


czasem wyglda jak dziaanie wirusa, przez co Twj komputer moe mylnie
uzna, e zosta zainfekowany.

Zamknij wszystkie uruchomione programy. Im wicej uruchomionych


programw, tym mniej pamici dostpnej dla nowych aplikacji. Instalator
zazwyczaj uaktualnia odpowiednie pliki i programy, wic jeli bd one
uruchomione, instalacja nie przebiegnie poprawnie.

Zamw w okolicznym sklepie komputerowym wicej pamici RAM

do swojego komputera. Przyznajemy, e to drastyczne i poniekd kosztowne


rozwizanie. Jednak zwikszenie pamici moe naprawd przyspieszy komputer
i umoliwi jednoczesne uruchamianie wikszej liczby programw.

Dodatek C: Jak korzysta z pyty DVD

367

368

Cz VII: Dodatki

Skorowidz
A
A Hundred Pounds of Clay, 72
accel., Patrz: accelerando
accelerando, 347
add, Patrz: akord z dodanym dwikiem
akcent, 136
akcesoria, 291, 295
akompaniament, 168
bluesowy, 194
jazzowy, Patrz: comping
rockowy
boogie-woogie, 194
w stylu Travisa, 223
akord, 48, 50, 351
a, 63, 64, 67, 131
na dwunastym progu, 133
palcowanie, 63
A, 57, 58, 61, 67, 119
palcowanie, 58
uderzanie, 59
a/C, 181
a7, 88
A7, 87, 91, 97, 131
czteropalcowy, 87
Amaj7, 89, 91
b, 131
B, 128
B13#11, 254
b7, 132
barowy, 65, 119
blues, 192
F, 121
f7, 126
F-dur, 126
na A, 127, 128, 129, 131, 137
na E, 126, 137
ruchomy, 180

Bmaj7, 132
C, 63, 64, 67, 88, 90, 91, 162
palcowanie, 64
uderzanie, 65
C dur, 179
C7, 86, 90
C79, 254
Cadd2, 179
Cadd9, 180
Cmaj7, 89, 91
d, 64, 67
palcowanie, 64
D, 58, 61, 63, 67, 91, 161
palcowanie, 61
uderzanie, 62
d7, 88, 91
D7, 86, 90, 91
diagram, 50
Dmaj7, 89, 91
dominantowy, Patrz: akord septymowy
durowy, 57, 58, 59, 61, 125, 179
barowy, 119, 121, 122, 123, 127, 128, 129
septymowy, 59, 89, 132
dwunutowy, Patrz: dwudwik
e, 61, 63, 64, 67, 123
arpeggio, 218
na dwunastym progu, 126
w pozycji otwartej, 126
E, 52, 58, 61, 67
otwarty, 119, 120
e7, 88, 91
E7, 87, 91, 97
czteropalcowy, 87, 91
E-dur, 53
e-moll, Patrz: akord e
f, 124
F, 64, 67, 88, 90
palcowanie, 64

370 Gitara dla bystrzakw


akord
F7, 125
F-dur, 125
Fmaj7, 89, 91
G, 61, 63, 64, 67, 161, 227
palcowanie, 61, 63, 67
uderzanie, 63
G7, 86, 91
G7#5, 254
granie, 52
H7, 97
jazzowy, 254, 256
peny, 258
liczba uderze, 72
amany, 179, 180
maj7, 89
molowy, 57, 59, 61, 179
barowy, 123, 131
septymowy, 59, 88, 125, 132
niekompletny, 179
nierozwizany, 179
nonowy, 193, 254
otwarty, 51, 57, 78, 86
rodzina, 57
rozoony, Patrz: arpeggio
rozszerzony, 254
ruchomy, 119
septymowy, 59, 97, 179, 193, 254
dominantowy, 85, 86, 125
w pozycji otwartej, 85
zmniejszony, 257
w pozycji otwartej, Patrz: akord otwarty
wewntrzny, 255
z dodanym dwikiem, 179
otwarty, 180
zaakcentowany, 66
zawieszony, 179
otwarty, 180
zewntrzny, 256
zmniejszony, 255
zmodyfikowany, 254
Albniz Isaac, 327
Alices Restaurant, 213
All I Have to Do Is Dream, 72
All My Trials, 227, 233
All through the Night, 87
All Through the Night, 91, 93
Allman Brothers, 113

Allman Duane, 191, 207


America, 89
Armstrong Louis, 253
arpeggio, 217, 227, 246, 262
artykulacja, 141, 149, 341, 346, 347
urozmaicona, 162
At The Hop, 169
Atkins Chet, 237, 328, 332
Auld Lang Syne, 64, 67, 70
Aura Lee, 113, 115

B
Bach Jan Sebastian, 237, 327, 334
Back in the U.S.A., 329
Baez Joan, 213
Barenaked Ladies, 88
Beach Boys, 167, 200
Beam Sam, Patrz: Iron & Wine
Beck Jeff, 329
Beethoven Ludwig, 237
belka
rytmiczna, 50, 90, 138
Benny Goodman Band, 328
bepop, 328
Berry Chuck, 19, 105, 111, 134, 167, 168, 194,
200, 329
Berry Chucka, 113
bicie, 48
Big Yellow Taxi, 183
Blackbird, 214
blecik, Patrz: kostka
Blind Faith, 329
Blue Suede Shoes, 97, 169
blues, 85, 141, 167, 172, 191, 196, 209, 214, 328,
329, 330
akompaniament, 194
akustyczny, 191, 203, 204
dwunastotaktowy, 97, 162, 192
nawrt, 193
struktura, 192, 196
szybki, 193
elektryczny, 191, 204
tonacja, 203
mikrozagrywka, 201
solwka, 196, 201
techniki, 205
tekst, 196

Skorowidz
blues rock, 330
Bogle Bob, 332
Bookends, 113
Bourre e-moll, 249, 252
Bowie David, 330
Box Set, 88
Breaking Up Is Hard to Do, 72
Bream Julian, 334
Brooks Garth, 19, 221
Brown Sugar, 183
Brown-Eyed Girl, 113
brzczenie, 54
Buffett Jimmy, 113

C
C
dwukrelne, 33
razkrelne, 33, 39
Carter A.P., 220
Carter June, 220
Carter Maybelle, 220
Cash Johnny, 162, 213
Chaconne, 327
Chicago Shuffle, 202, 209, 210
chorus, 287
Christian Charlie, 328
Chucks Duck, 185, 187
chwyt
barowy, 113
Clapton Eric, 58, 167, 203, 289, 329, 332
Collins Albert, 191, 203
comping, 255
country rock, 183, 185
Cream, 167, 329, 332
cresc., Patrz: crescendo
crescendo, 347
Crosby, Stills and Nash, 213
Crossroads, 329, 332
czytanie nut, Patrz: nuta czytanie

C
wiernuta, 341, 345

D
Day Tripper, 168
decresc., Patrz: decrescendo
decrescendo, 347
Delta Blues, 203
Denise, 72
Dennen Brett, 213
Denver John, 213
Derek and the Dominos, 329
diagram akordu, Patrz: akord diagram
dim., Patrz: diminuendo
diminuendo, 347
Djangology, 327
Dog Faced Boy, 221
dominanta, 86
Dont Let the Sun Catch You Crying, 89
Dont Think Twice, Its Alright, 213
Double-Stop Rock, 113, 114, 117
duck walk, 19
Duke of Earl, 72
Dust in the Wind, 64, 214, 221
dwudwik, 111, 113
technika gry, 112
dyktafon, 296
Dylan Bob, 213
dynamika, 346
dwik
A-440, 39, 292
alternatywny, 260
barwa, Patrz: tembr
dugo, 20
podchodzenie, 260
podcignicie, 159, 172, 175
prowadzenie, 255
referencyjny, 292
ukad, Patrz: ukad dwikw
uwolnienie, 159
wygaszanie, 160
wysoko, 341, 343
zmodyfikowany chromatycznie, 254
znajdowanie, 347
dwik
A
czstotliwo, 39

371

372 Gitara dla bystrzakw


E
Earth Angel, 72
efekt
perkusyjny, 160
przester, 136
synkopowania, 161
ekspresja, 341, 346, 347
ekwiwalent
harmoniczny, 347
Eruption, 330, 335
Every Breath You Take, 287
Every Day I Have the Blues, 328

F
f, Patrz: forte
Farmer in the Dell, 216
Felder Don, 335
Fender Stratocaster, Patrz: Stratocaster
ff, Patrz: fortissimo
Fire and Rain, 58
flanger, 288
flaolet, 226, 272
Floyd Rose, 277, 309
forte, 346
fortissimo, 346
Foster Stephen, 80
Four on Six, 328
fraza melodyczna, 75
frazowanie, 201, 207
Freight Train, 228, 235
futera, 283, 289
mikki, 290
sztywny, 290
twardy, 314

G
Gavotte, 334
gawot, 334
Gerry and the Pacemakers, 89
Gibson Les Paul, Patrz: gitara Gibson Les Paul
gitara
akustyczna, 29, 30, 32, 34, 47, 48, 121, 152
archtop, 275
cena, 271
strojenie, 292
struny, 300

dla pocztkujcych, 271


dodatki, 278
elektryczna, 29, 30, 31, 32, 34, 47, 48, 121,
136, 152, 274, 275
cena, 271
jazzowa, 328
strojenie, 292
struny, 300, 307
z humbuckerem, 274
z korpusem typu semi-hollow, 274
ES-355, 328
Gibson Les Paul, 272, 273, 276
gono, 32
grywalno, 271
intonacja, 272
jazzowa, 253
klasyczna, 43, 237, 248
mostek, 304
struny, 238, 300
technika gry, 50
konserwacja, 312, 313, 314, 316, 319, 321,
322, 323
konstrukcja, 272
kupowanie, 269, 270, 271, 272, 273, 274,
278, 279
cena, 270, 271, 274, 281
doradztwo, 280
negocjacje, 280
sklep, 279
Lucille, 328
Martin, 317
materiay, 275, 276
model, 272, 273
naprawy, 316, 317, 319, 321, 322, 323
nawilanie, 316
osprzt, 277
osuszanie, 316
pozycja gry, 43
prowadzca
jazz, 260
przechowywanie, 315, 316
przestrajanie, 179
regulacja, 317
rezofoniczna, 275
rytmiczna, 136, 168
stratocaster, 329
strojenie, 35, 181, 272, 303, 306, 308, 309,
Patrz te: strojenie

Skorowidz
do zewntrznego punktu odniesienia, 38
metod pitego progu, 36
metod wzgldn, 36
wzgldem niej samej, 36
talia, 43
technika gry, 238, 239, 241, 242, 243, 244
wygld, 271
zabezpieczanie, 314, 315
glissando, 150
gwka, 31
gniazdo
jack, 30, 31
naprawa, 321
Gospel Ship, 221, 227, 232
gra
kostk, 48, 78, 142, 262
palcami, 48, 49, 213, 214, 262
prowadzca, 49
bluesowa, 196
rytmiczna, 48, 49
bluesowa, 192
w oknie, 155
w pozycji otwartej, 101
w wyszej pozycji, 101, 102
wiczenia, 105, 106
Granada, 327
Greensleeves, 262, 264
groove, 167
gryf, 30
bolt-on, 276
d, 21
gra, 21
neck-through-body, 276
prt napinajcy, 317
przyklejony, 276
regulacja, 317
gryf:, 276
Guthrie Arl, 213
Guthrie Woody, 221
Guy Buddy, 191, 203

H
Hall Jim, 19, 258
hammering, Patrz: technika hammer-on
hammer-on, Patrz: technika hammer-on
Hammett Kirk, 338
Hanon Charles-Louis, 105

hard case, Patrz: futera sztywny


Hard Shoulder, 89
Hedges Michael, 237
Hendrix Jimmy, 19, 167, 329, 336
Here Comes the Sun, 61
Hetfield James, 338
Hey Paula, 72
higrometr, 316
Home on the Range, 90, 92
Homeward Bound, 113
Hotel California, 334
House of the Rising Sun, 227, 229
Howe Steve, 237
humbucker, 274

I
I Found a New Baby, 328
I Saw Her Standing There, 86, 168
I Wont Give Up, 113
improwizacja, 253
In the Still of the Night, 72
interwa, 33
intonacja, 319
Iron & Wine, 213
Its Raining, Its Pouring, 90
It's Raining, It's Pouring, 91, 95

J
jazz, 85, 253, 255, 260, 262, 273, 328
gitara
prowadzca, 260
solwka, 258
Jethro Tull, 249
Johnny B. Goode, 97, 111, 113, 136, 168, 169,
201, 329
Johnson Robert, 207, 332

K
kabel, 292
gitarowy, 30
kaczka, 287, 289
Kahler, 309
kamerton, 38, 39, 297
Kansas, 64, 214, 221
Kansas City, 97

373

374 Gitara dla bystrzakw


kapodaster, 119, 215, 216, 227, 294
kasownik, 344
King Albert, 191, 203
King B.B., 19, 158, 191, 201, 203, 209, 328, 332
Kingston Trio, 213
klucz, Patrz: stroik
G, 343
wiolinowy, 343
koek, Patrz: stroik
koysanka, 217, 219, 227
kontrapunkt, 246
korbka
do krcenia maszynkami, 304
do maszynek, 295, 304
korpus, 30, 275
nakadka, 276
semi-hollow, 274
kostka, 48, 78, 142, 287, 292
chorus, 287
digital delay, 288
distortion, 287
flanger, 288
grubo, 49
phase shifter, 288
pitch shifter, 288
przester, 287
reverb, 289
kostkowanie
naprzemienne, 78
Kottke Leo, 113, 249
kreska taktowa, 60, 77, 345
podwjna, 345
kropka
staccato, 347
Kumbaya, 60, 67, 68
kwinta
zmniejszona, 198

L
Layla, 329
Led Zeppelin, 167, 214, 329, 333, 334
legato, 149, 347
Les Paul, Patrz: gitara Gibson Les Paul
Light My Fire, 88
linia
chromatyczna, 208
Little Brown Jug, 80, 81

Little Darlin, 72
Little Martha, 113, 183
Little Wing, 329
Lola, 122
Long Tall Sally, 97
Love Me Tender, 113
Love Struck, Baby, 330
Lynyrd Skynyrd, 184

uk, 65, 142, 146, 346

M
Malmsteen Yngwie, 50, 249
mandolina, 275
Margaritaville, 113
Marka Knopflera, 89
maszynka, Patrz: stroik
Maybellene, 329
Mayer John, 61
Metallica, 338
Metallika, 214
metoda
pitego progu, 36
metrum, 79, 345, 346
2/4, 80
3/4, 80
4/4, 66, 79, 80, 345
6/8, 91
mezzo-forte, mf, 341, 346
mezzo-piano, 346
Michael, Row the Boat Ashore, 66, 67, 71
mikrostroik, 277, 309
mikrozagrywka
bluesowa, 201
Minor Swing, 327, 331
Mississippi Mud, 209, 211
Mitchell Joni, 181, 183, 213, 225
motkowanie, Patrz: technika hammer-on
Monterey Pop Festival, 329
Montgomery Wes, 328
Moondance, 88
mostek, 29, 30, 277
Floyd Rose, 309
gitary klasycznej, 304
koek, 30

Skorowidz
luny, 321
regulacja, 317
ruchomy, 277, 309, 320
siodeko, 31, 318
spryny, 320
stay, 320
twardy, 321
Mozart Amadeusz, 237
mp, Patrz: mezzo-piano
Mr. Guitar, Patrz: Atkins Chet
Mraz Jason, 113
Much Too Young, 221
multiefekt, 289
muzyka
ambientowa, 321
bluesowa, Patrz: blues
country, 111, 157, 162, 214, 328
ekspresyjno, 141
folkowa, 213, 217, 226, 273
gono, 346, 347
gypsy jazzowa, 331
hardrockowa, 136
heavymetalowa, 136, 273, 338
klasyczna, 237, 246, 248, 273
kontrapunktowa, 246
mariachi, 111
new acoustic, 273
new age, 273
popowa, 136
rockowa, 136, 157, Patrz: rock

N
nawilacz gitarowy, 316
nawrot, 207
nawrt, 208
Nothing Else Matters, 214
Nuages, 327
nuta
akcentowana, 161, 246, 347
caa, 341, 345
chorgiewka, 344
czas trwania, 341, 344, 346
czas wybrzmienia, 344, 346
czytanie, 50, 75
gwka, 344
kropka, 346
laska, 344

nazwa, 341
wizanie, 344
wybrzmienie krtkie, 124

O
Oasis, 86
Oh, Susanna, 90, 91, 96, 225
okno, 169
oktawer, 288
Old Folks at Home, 80, 83
Old MacDonald Had a Farm, 79
On Top of Old Smoky, 80, 82
One, 214, 338
Over the River and Through the Woods, 91, 94
oznaczenie
simile, 62
oznaczenie tonacji, 344

O
semka, 341, 345

P
p, Patrz: piano
P.M., 160, 161
Page Jimmy, 167, 329, 333
palm muting, Patrz: P.M.
Panama, 330
Parkening Christopher, 334
pasek, 45, 293
mocowanie, 30, 320
Pass Joe, 258
pauza, 67
caonutowa, 345
wiernutowa, 345
semkowa, 345
pnutowa, 345
szesnastkowa, 345
pazurki, 49, 214
Peggy Sue, 136
Peter, Paul and Mary, 213
phase shifter, 288
Phish, 221
pianissimo, 346
piano, 341, 346
piciolinia, 343

375

376 Gitara dla bystrzakw


piosenka
bluesowa, 98
pirko, Patrz: kostka
pitch shifter, 288
Please, Mr. Postman, 72
pyta
dolna, 29, 275
grna, 32, 275
rezonansowa, 32
pochd
basowy, 227, 228
podrywanie, Patrz: technika pull-off
podstrunnica, 30
szeroka, 47
pogos, 287, 289
pokrowiec, 290, 315
Polka Dots and Moonbeams, 328
poprzeczka
barre, 64, 119, 143, 172
dwustrunowa, 88
potencjometr
gonoci, 32
tonu, 32
trzeszczenie, 321
power chord, 134, 138, 182
dwustrunowy, 134
otwarty, 134, 136
palcowanie, 134
ruchomy, 134, 136
trzystrunowy, 134
powtrzenie, 204
pozycja, 77
ciaa, 45
czwarta, 107
otwarta, 78, 79, 101
pita, 101
rki
lewej, 46, 47
prawej, 48, 214
sidma, 107
zmiana, 104
pnuta, 341, 345
pp, Patrz: pianissimo
Presley Elvis, 19, 113, 328
Pride and Joy, 330
procesor
efektw, 287
Procol Harum, 181

progresja, 59, 181


akord barowy durowy, 129
akord barowy durowy, 122
bluesowa, 193
dwunastotaktowa, 168, 169
C-a-F-G, 72
D-h-g-A, 124
G-e-C-D, 72
szlagierowa, 72
prowadzenie gosw, 137
prg, 30, 31, 32, 35
pierwszy, 36
pozycja, Patrz: pozycja
przyciskanie, 46, 47
znacznik, 36
przejcie, Patrz te: progresja
interwaowe, 328
na akordach wewntrznych, 255
na akordach zewntrznych, 257
przesterowanie, 136, 286
przetwornik, 31, 34, 277
jednocewkowy, 274
przecznik, 31
wymiana, 322
przygrywka, 67
pudo rezonansowe, 29, 30
Puff the Magic Dragon, 213
puls, Patrz: rytm
Pure Prairie League, 184
Purple Haze, 329

R
R&B, 273, 329
Rait Bonnie, 207
Raitt Bonnie, 19
Reinhardt Django, 327, 331
repertuar, 123
reverb, 289
Richards Keith, 183
riff, 75, 111, 162
heavymetalowy, 136
z power chordami, 182
rit., Patrz: ritardando
ritard., Patrz: ritardando
ritardando, 347
rock, 180, 181, 214, 329, 330
country, Patrz: country rock
klasyczny, 167

Skorowidz
progresywny, 179
z Poudnia, 183
Rock Around the Clock, 97
rocknroll, 111, 167, 172
rockabilly, 213
Rodgers Jimmie, 213
Roll Over Beethoven, 97, 169
Roll with It, 86
Rolling Stones, 167
Romanza, 248, 250
Runaround Sue, 72
rurka, 207
Rusby Kate, 213
rytm, 34
mieszany, Patrz: rytm triolowy
prosty, 193
swingowy, Patrz: rytm triolowy
synkopowany, 66
triolowy, 192, 193, 195

S
Sam Beam, Patrz: Iron & Wine
Sam the Sham and the Pharaohs, 86
Satch, Patrz: Satriani Joe
Satriani Joe, 309, 337
schemat, 169, 170, 173, 174
bluesowy, 170
kciuk z przeciganiem i uderzeniem
w gr, 219
kciuk z przeciganiem po strunach, 219
koysanki, Patrz: koysanka
okienkowy, 184, 196
Travisa, Patrz: styl Travisa
Segovia Andrs, 104, 327, 334
Seven Come Eleven, 328
Sherry, 72
Shine On Harvest Moon, 342
Silhouettes, 72
silica gel, 316
Simon i Garfunkel, 64, 113, 221
Simple Gifts, 107, 108
siodeko, 31, 36, 77, 215
mostka, Patrz: mostek siodeko
ruchome, 119
skala
bez nastpstw chromatycznych, 184
bluesowa, 191, 198, 200

C-dur
w drugiej pozycji, 102
durowa, 102, 169
bazowa, 176
pentatoniczna, 184, 200
dwuoktawowa, 103, 104
jednooktawowa, 103
molowa
pentatoniczna, 169, 170, 171, 172, 184,
196, 198, 200
Smith Johnny, 258, 332
So Tired, 122
solwka, 155
bluesowa, 184, 196, 201, 207
chord-melody, 259
jazzowa, 258
rockandrollowa, 170
rockowa, 154, 169
tworzenie, 173, 177
w stylu Travisa, 224
Soundgarden, 181
Southern Hospitality, 186, 189
sprzenie, 329
staccato, 341
Stairway to Heaven, 214, 329, 333, 334
Stardust, 328
Stars and Stripes Forever, 328
Start Me Up, 183
strap lock, 293
Strat, Patrz: Stratocaster
Stratocaster, 272, 273, 276
stroik, 31, 32, 295, 319
elektroniczny, 38, Patrz: tuner
ustny, 38
strojenie
alternatywne, 181
DADFisAD, 182
DADGHE, 182
DGDGHD, 183
D-G-D-G-H-D, 225
drop-D, Patrz: strojenie niskie D
EADGHE, 181
EHEGisHE, 183
niskie D, 181, 182
otwarte D, 181, 182, 207
otwarte E, 183
otwarte G, 183, 207, 225
standardowe, 181

377

378 Gitara dla bystrzakw


struna, 32, 291
akcja, 47, 318
basowa, 49
wymiana, 302
czyszczenie, 312
G, 291
gosowa, 33
grubo, 153
H, 76
metalowa, 47
napicie, 29
niechciany haas, 161
niskie E, 51, 76, 119
numer, 35
nylonowa, 47, 304
otwarta, 51
podcignicie, Patrz: technika podcignicie
struny
przyciskana, 36
pusta, 36, 57
aczenie dwiku, 206
sopranowe, 49
strojenie, 303, 306, 308
rednica, 153
tumienie, Patrz: technika tumienie strun
wymiana, 299, 300
gitara akustyczna, 301
gitara elektryczna, 307
gitara klasyczna, 304
wysokie E, 51, 76
zdejmowanie, 300
styl
Cartera, 220, 227
chord-melody, 258, 262
Chucka Berryego, 168
rockowy, 168
Travisa, 221, 223, 225, 227
akompaniament, 223
solwka, 224
substytut, 258, 259
Surfing with the Alien, 337
sus, Patrz: akord zawieszony
sus2, 179
sus4, 179
Swanee River, 80, 83
swing, 192, 328
Swing Low, Sweet Chariot, 63, 67, 69
Swing Thing, 262, 263, 265

symbol
, 62, 67, 79, 80
, 62, 63, 67, 79, 80, 145, 341, 344, 345, 347
#, 344
/, 180
>, 347
>, 136, 161, 246
, 255
0, 75
bass strum strum, 90
bemola, 344
kasownika, 344
klina, 347
kropki, 346, 347
krzyyka, 344
linii
falowanej, 158
ukonej, 149
zamanej, 152
O, 51
repetycji, 91, 113
sim., 80
strzaki
wygitej, 152
tumienia nadgarstkiem, 161
, 345
x, 160
X, 51, 58, 61
synkopa, 65, 67, 122, 161
szarpanie, 49, 214
szczypnicie, 223
szesnastka, 341, 345
szlagier, 72
szyjka, 31, 47

lizg, Patrz: technika slide

T
tab, Patrz: tabulatura
tabulatura, 20, 21, 50, 51, 138, 142
czytanie, 75, 76
tabulatury, 77
Take Good Care of My Baby, 73
takt, 60, 77, 346
aktywny, 173
na cztery, 80

Skorowidz
na trzy, 80
statyczny, 173
tapping
oburczny, 330, 335
Taylor James, 58, 63, 91, 144, 213
Tears in Heaven, 58
Tears on My Pillow, 73
technika
gry
doni lew, 141
doni praw, 145
technika
artykulacji, 169
artykulacyjna, 141, 149
hammer-on, 141, 142, 162, 172, 184, 200,
227, 228, 330
akord, 144
dwudwiki, 143, 145
podwjny, 142
zagrywka, 144
znikd, 143, 145
pirkowanego tremola, 327
podcignicie struny, 141, 152, 153, 162, 172
dwudwiki, 157
natychmiastowe, 153, 154, 155
przytrzymane, 157
uwolnienie, 154, 155, 159
w dwie strony, 156
w rytmie, 155
z wyprzedzeniem, 154
zagrywka, 154
pull-off, 141, 145, 146, 162, 172, 184, 201,
227, 335
dwudwikw, 147
podwjny, 147
zagrywka, 148
slide, 141, 149, 150, 162, 172, 184, 275
glissando, 150
legato, 149
zagrywka, 151
tumienie strun, 141, 160
lew rk, 160
praw rk, 160, 161
zagrywka, 161
wiatraka, 168
wibrato, 141, 158, 162, 172
Teenager in Love, 73
tekst
blues, 196

tekstura
naprzemienna, 205
tembr, 241
tempo, 34, 345
zwalnianie, 347
zwikszanie, 347
tercja, 112
maa, 200
wielka, 198, 200
termin
sim., 62
Texas Flood, 330, 336
The Allman Brothers Band, 183
The Articulate Blues, 162, 163
The Beatles, 61, 86, 167, 168, 214
The Boxer, 64, 221
The Byrds, 184
The Carter Family, 220
The Cruel War is Raging, 227
The Cruel War Is Raging, 231
The Doors, 88
The Eagles, 183, 184, 334
The Grateful Dead, 183, 184
The James Gang, 334
The Kinks, 122
The Marshall Tucker Band, 184
The Peppermint Twist, 97
The Rolling Stones, 181, 183
The Sinking of the Reuben James, 221
The Streets of Laredo, 113, 114, 116
The Thrill Is Gone, 328
The Twist, 97
The Ventures, 332
The Who, 167, 168
Theres a Moon Out Tonight, 73
Three Metal Kings, 136, 137, 140
tumienie doni, Patrz: P.M.
To Feel This Damn Old,
Patrz: Much Too Young
ton
naturalny, 344
tonacja, 57, 344
A, 57, 107
blues, 192
C, 72
E, 97
G, 72
blues, 192
pozycja na gryfie, 105

379

380 Gitara dla bystrzakw


Townshend Pete, 45, 168
Travis Merle, 221, 328
tremolo, 284, 331
triada, 254
triola, 195
Trucks Derek, 207
tuner, 40
aplikacja na smartfona, 41, 293
chromatyczny, 293
z automatycznym rozpoznawaniem
czstotliwoci, 293
Turkey in the Straw, 107, 109
Tutti Frutti, 169

U
uderzanie
lune, 50
z podparciem, 50
uderzenie
antycypowane, 67
swobodne, 246
w d, 62, 67, 78, 79, 145
w gr, 62, 63, 67, 78, 79, 145
z podparciem, 246
ukad
dwikw, 255
zewntrzny, 257
ukulele, 275
Ulrich Lars, 338
unisono, 328

V
Vai Stevie, 309
Van Halen Eddie, 330, 332, 335, 336, 337
Van Morrison, 113
Van Morrisona, 88
Vaughan Stevie Ray, 191, 203, 330, 336
Ventura Highway, 89
volta, 347

W
wah-wah, 287, 289
wajcha, 29, 277, 309, 320, 329, 330
tremolo, 29
wibrato, 29

Walk, Dont Run, 332


Walsh Joe, 334, 335
Waters Muddy, 203, 332
We Wish You a Merry Christmas, 133, 137, 139
When Johnny Comes Marching Home Again, 91
Whiter Shade of Pale, 181
Who Says, 61
Whole Lotta Love, 329
wibrato, 176, 287, 328, Patrz: technika:wibrato
opnione, 159
szerokie, 159
szybkie, 159
wskie, 159
wolne, 159
Wildwood Flower, 221
Williams Hank, 213
Williams John, 249, 334
Winter Johnny, 191, 203
wokal, 136, 168
Wooly Bully, 86
wsuwka, Patrz: symbol klina
wzmacniacz, 136, 283
do wicze, 283, 284
efekty, 286, 287
gniazdo suchawkowe, 285, 286
koncertowy, 283, 285
lampowy, 286
moc, 284, 285, 286
reverb, 284, 287
studyjny, 286
tranzystorowy, 286
tremolo, 284
wzmocnienie, 284, 285

Y
Yankee Doodle Dixie, 328
Yardbirds, 329
Yes, 237
You Really Got Me, 122
You Send Me, 73
Youve Got a Friend, 63
Young Neil, 49

Skorowidz

Z
zagrywka, 75, 141, 169, 197, 260
basowa, 206
bluesowa, 199
dwudwikowa, 200
hardrockowa, 161
heavymetalowa, 161
rock country, 184
zapis
muzyczny, 20, 341
elementy, 342
podwjny, 21
nutowy, 21, 75
rytmiczny, 50, 52
tabulatura, Patrz: tabulatura
uproszczony, 50

znak
chromatyczny, 344
kropki, 346, 347
kropki nad nut, 124
repetycji, 347
staccato, 124
ukonika, 180
znaki
repetycji, Patrz: symbol repetycji

el krzemikowy, Patrz: silica gel

381

You might also like