Neuron- rodzaj komrek wystpujcych w ukadzie

nerwowym. Najwicej neuronw znajduje si w orodkowym

ukadzie nerwowym. Neurony skadaj si z ciaa komrki,
jdra komrkowego oraz neurytw: dendryt i akson, za
pomoc ktrych poczone s z innymi neuronami.
Poczenie midzy komrkami nerwowymi zwane jest
synaps.
Tkanka nerwowa - odbiera, przekazuje i reaguje na impulsy
rodowiska, jak np. dotyk, temperatura czy wiato.
Przewodzi ona impulsy z neuronu do efektorw, od
receptorw, przetwarza impulsy w adekwatne odpowiedzi,
przewodzi impulsy z neuronu do innego neuronu, wytwarza
substancje przekanikowe. Komrki nerwowe umoliwiaj
organizmowi normalne funkcjonowanie w danym
rodowisku, adekwatn odpowied w zalenoci od sytuacji
w rodowisku zarwno wewntrznym jak i zewntrznym.
Neurony stale rejestruj si, analizuj informacje o stanie
wewntrznym organizmu jak i zewntrznym stanie otoczenia,
przez co przygotowuj organizm do adekwatnej reakcji. Do
neuronw naley rwnie koordynacja aktywnoci
intelektualnej, wiadomoci, podwiadomoci, aktywnoci
ruchowej czy te czynnoci gruczow dokrewnych.
Efektor, narzd wykonawczy organizmu ywego,
wykonujcy lub zmieniajcy swoj czynno pod wpywem
pobudze nerwowych (kocowa cz uku odruchowego).
S nimi minie szkieletowe, minie gadkie (uklad
miniowy) i gruczoy.
Receptor biol. zakoczenie wkien nerwowych lub
wyspecjalizowana komrka zmysowa, ktre odbieraj
okrelony rodzaj bodcw zewntrznych lub wewntrznych i
przekazuj je w formie impulsw do orodkw nerwowych.
Synapsa to miejsce komunikacji bony koczcej akson z
bon komrkow drugiej komrki nerwowej lub np.
miniowej. Impuls nerwowy zostaje przeniesiony z jednej
komrki na drug przy udziale substancji o charakterze
neuroprzekanika lub na drodze impulsu elektrycznego.
Mzg tworzy pi podstawowych czci:
a) KRESOMZGOWIE tworzy pkule mzgowe, ktre s
wan czci mzgu.
Wyrniamy pkul praw i lew, oddzielone s podun
szczelin. Kada pkula podzielona jest przez bruzdy na
cztery paty: czoowy, ciemieniowy, skroniowy, potyliczny.
Pkule od strony zewntrznej s kor mzgow (tzw. Istota
szara ), a ich wntrze tworzy ISTOTA BIAA, utworzona z
mielinowych aksonw, komrek neuronowych uoonych w
wizki.
b) KORA MZGOWA jest pofadowana i podzielona
funkcjonalnie na trzy rejony: pola czuciowe, pola ruchowe,
pola kojarzeniowe. W korze mzgowej znajduj si liczne
orodki odpowiedzialne za rne funkcje. W pacie
potylicznym s orodki wzrokowe. W pacie skroniowym
( nad uchem ) s orodki suchowe. W pacie czoowym
znajduj si orodki termiczne oraz mechaniczne. Kora
mzgowa posiada orodki wyszych czynnoci mzgowych :
orodek pamici, wiadomoci, pisania, kojarzenia, mylenia.
W istocie biaej mzgu s wkna neuronowe, ktre tworz
poczenia midzy orodkami komrkowymi a innymi
czciami ukadu nerwowego. Pasmo istoty biaej czce
obie pkule mzgowe nazywane jest ciaem modzelowatym
lub spoidem wielkim.
c) MIDZYMZGOWIE tworzy wzgrze i podwzgrze.
Wzgrze przekazuje impulsy czuciowe i ruchowe do kory
mzgowej. Uoone niej podwzgrze stanowi orodek
regulujcy prac narzdw wewntrznych. W tej czci
znajduj si gruczoy dokrewne: przysadka i szyszynka oraz
orodki: godu, sytoci, termoregulacji, pragnienia, agresji
oraz pobudliwoci seksualnej.
d) RDMZGOWIE tutaj przekazywane s z narzdw
zmysw wraenia suchowe oraz wzrokowe. W tej czci
mzgu znajduj si orodki regulujce postaw oraz tonus
mini.
e) MDEK- podobnie jak kresomzgowie, jest
podzielony na dwie pkule. Pokryty substancj szar i
licznymi bruzdami. Jest drug pod wzgldem wielkoci
czci mzgu. Odpowiada ona za koordynacje miniow i
ruchow, znajduj si w tej czci orodki rwnowagi.
uk odruchowy to droga jak przebywa impuls nerwowy od
receptora do efektora. uk odruchowy stanowi strukturalny
(anatomiczny) element reakcji odruchowej.
Ukad nerwowy czowieka - ukad zbudowany z tkanki
nerwowej, integrujcy dziaalno organizmu, rejestrujcy
bodce, przetwarzajcy zawart w nich informacj oraz
sterujcy czynnociami organizmu: ruchem mini oraz
wydzielaniem hormonw.
Odruch, (refleks) to reakcja przystosowawcza na bodziec
zewntrzny lub wewntrzny zachodzca i kierowana przez
ukad nerwowy. Prosty i niezamierzony ruch miniowy lub
czynno gruczou wywoana specyficznym bodcem
wyzwalajcym.
Odruchy bezwarunkowe s to odruchy wrodzone,
wykonywane automatycznie, bez udziau naszej woli.
Odbywaj si one za porednictwem rdzenia krgowego oraz
podkorowych czci mzgu. Odruch ten jest podstawowy dla
utrzymania ycia.
Odruchy warunkowe s to odruchy nabyte (wyuczone), w
ktrych zasadnicz rol odgrywa kora mzgowa. Powstaj
one w trakcie rozwoju i ycia osobniczego na skutek
wielokrotnego kojarzenia bodca bezwarunkowego
(wywoujcego odruch bezwarunkowy) z bodcem
obojtnym. kojarzenie to jest moliwe gdy oba bodce
wystpuj w tym samym momencie lub jeden z nich
poprzedza drugi. przykadem na powstawanie odruchu
warunkowego jest dowiadczenie przeprowadzone na psach
przez Pawowa. Udowodni on, nie tylko, e bodziec
bezporedni (np. pokarm) powoduje wydzielanie liny u psa,
ale zwierz mona nauczy reagowania na zupenie inny,
nieswoisty bodziec (np. dwik dzwonka, wiato).
Czynnoci ukadu nerwowego mona umownie podzieli
na dwie kategorie
Ukad nerwowy somatyczny -nastawiony na czno ze
wiatem zewntrznym, odbiera z niego rnorodne
informacje za porednictwem narzdw zmysw oraz
zarzdza aparatem ruchowym, umoliwiajc poruszanie si w
przestrzeni i reagowanie w sposb celowy na bodce
zewntrzne.
Ukad nerwowy autonomiczny lub wegetatywny - jego rol
jest sprawowanie kontroli nad przemian materii oraz
prawidowym dziaaniem narzdw wewntrznych.
Ukad nerwowy dzieli si na cz orodkow (mzgowie i
rdze krgowy) oraz cz obwodow - ukad nerww i
zakocze nerwowych.
Mzgowie jest zrnicowan struktur: w jej skad wchodzi
mzg, mdzek, midzymzgowie, rdmzgowie, most i
rdze przeduony. Kada z wymienionych czci mzgowia
ma do wypenienia okrelone funkcje, wykazujc
samodzielno i niezaleno wynikajc z filogenetycznej
przeszoci. Jest jednak zachowana w strukturze mzgowia
hierarchia zarwno anatomiczna jak i czynnociowa,
poniewa jego najwaniejsz czci, stanowic najwysz
instancj, jest mzg. W korze mzgowej analizowane s i
przetwarzane bodce pochodzce z narzdw zmysw,
narzdw wewntrznych i ukadw podkorowych. Kora jest
siedliskiem inteligencji, pamici i osobowoci.
arze skry unerwianym przez ten nerw. Uszkodzenie drg
czuciowych w mzgu albo projekcyjnej okolicy korowej
powoduje osabienie czucia w obrbie przeciwlegej poowy
ciaa. Uszkodzenia okolic asocjalnych kory s przyczyn
zaburze percepcji, zwanych agnozjami. Polegaj na
niemonoci rozpoznawania przedmiotw, mimo
prawidowego reagowania na proste bodce. Zwikszone
odczuwanie bodcw wystpuje przy uszkodzeniach
nerww; bodce dotykowe mog by odczuwane jako
blowe.

Neuron- rodzaj komrek wystpujcych w ukadzie

nerwowym. Najwicej neuronw znajduje si w orodkowym
ukadzie nerwowym. Neurony skadaj si z ciaa komrki,
jdra komrkowego oraz neurytw: dendryt i akson, za
pomoc ktrych poczone s z innymi neuronami.
Poczenie midzy komrkami nerwowymi zwane jest
synaps.
Tkanka nerwowa - odbiera, przekazuje i reaguje na impulsy
rodowiska, jak np. dotyk, temperatura czy wiato.
Przewodzi ona impulsy z neuronu do efektorw, od
receptorw, przetwarza impulsy w adekwatne odpowiedzi,
przewodzi impulsy z neuronu do innego neuronu, wytwarza
substancje przekanikowe. Komrki nerwowe umoliwiaj
organizmowi normalne funkcjonowanie w danym
rodowisku, adekwatn odpowied w zalenoci od sytuacji
w rodowisku zarwno wewntrznym jak i zewntrznym.
Neurony stale rejestruj si, analizuj informacje o stanie
wewntrznym organizmu jak i zewntrznym stanie otoczenia,
przez co przygotowuj organizm do adekwatnej reakcji. Do
neuronw naley rwnie koordynacja aktywnoci
intelektualnej, wiadomoci, podwiadomoci, aktywnoci
ruchowej czy te czynnoci gruczow dokrewnych.
Efektor, narzd wykonawczy organizmu ywego,
wykonujcy lub zmieniajcy swoj czynno pod wpywem
pobudze nerwowych (kocowa cz uku odruchowego).
S nimi minie szkieletowe, minie gadkie (uklad
miniowy) i gruczoy.
Receptor biol. zakoczenie wkien nerwowych lub
wyspecjalizowana komrka zmysowa, ktre odbieraj
okrelony rodzaj bodcw zewntrznych lub wewntrznych i
przekazuj je w formie impulsw do orodkw nerwowych.
Synapsa to miejsce komunikacji bony koczcej akson z
bon komrkow drugiej komrki nerwowej lub np.
miniowej. Impuls nerwowy zostaje przeniesiony z jednej
komrki na drug przy udziale substancji o charakterze
neuroprzekanika lub na drodze impulsu elektrycznego.
Mzg tworzy pi podstawowych czci:
a) KRESOMZGOWIE tworzy pkule mzgowe, ktre s
wan czci mzgu.
Wyrniamy pkul praw i lew, oddzielone s podun
szczelin. Kada pkula podzielona jest przez bruzdy na
cztery paty: czoowy, ciemieniowy, skroniowy, potyliczny.
Pkule od strony zewntrznej s kor mzgow (tzw. Istota
szara ), a ich wntrze tworzy ISTOTA BIAA, utworzona z
mielinowych aksonw, komrek neuronowych uoonych w
wizki.
b) KORA MZGOWA jest pofadowana i podzielona
funkcjonalnie na trzy rejony: pola czuciowe, pola ruchowe,
pola kojarzeniowe. W korze mzgowej znajduj si liczne
orodki odpowiedzialne za rne funkcje. W pacie
potylicznym s orodki wzrokowe. W pacie skroniowym
( nad uchem ) s orodki suchowe. W pacie czoowym
znajduj si orodki termiczne oraz mechaniczne. Kora
mzgowa posiada orodki wyszych czynnoci mzgowych :
orodek pamici, wiadomoci, pisania, kojarzenia, mylenia.
W istocie biaej mzgu s wkna neuronowe, ktre tworz
poczenia midzy orodkami komrkowymi a innymi
czciami ukadu nerwowego. Pasmo istoty biaej czce
obie pkule mzgowe nazywane jest ciaem modzelowatym
lub spoidem wielkim.
c) MIDZYMZGOWIE tworzy wzgrze i podwzgrze.
Wzgrze przekazuje impulsy czuciowe i ruchowe do kory
mzgowej. Uoone niej podwzgrze stanowi orodek
regulujcy prac narzdw wewntrznych. W tej czci
znajduj si gruczoy dokrewne: przysadka i szyszynka oraz
orodki: godu, sytoci, termoregulacji, pragnienia, agresji
oraz pobudliwoci seksualnej.
d) RDMZGOWIE tutaj przekazywane s z narzdw
zmysw wraenia suchowe oraz wzrokowe. W tej czci
mzgu znajduj si orodki regulujce postaw oraz tonus
mini.
e) MDEK- podobnie jak kresomzgowie, jest
podzielony na dwie pkule. Pokryty substancj szar i
licznymi bruzdami. Jest drug pod wzgldem wielkoci
czci mzgu. Odpowiada ona za koordynacje miniow i
ruchow, znajduj si w tej czci orodki rwnowagi.
uk odruchowy to droga jak przebywa impuls nerwowy od
receptora do efektora. uk odruchowy stanowi strukturalny
(anatomiczny) element reakcji odruchowej.
Ukad nerwowy czowieka - ukad zbudowany z tkanki
nerwowej, integrujcy dziaalno organizmu, rejestrujcy
bodce, przetwarzajcy zawart w nich informacj oraz
sterujcy czynnociami organizmu: ruchem mini oraz
wydzielaniem hormonw.
Odruch, (refleks) to reakcja przystosowawcza na bodziec
zewntrzny lub wewntrzny zachodzca i kierowana przez
ukad nerwowy. Prosty i niezamierzony ruch miniowy lub
czynno gruczou wywoana specyficznym bodcem
wyzwalajcym.
Odruchy bezwarunkowe s to odruchy wrodzone,
wykonywane automatycznie, bez udziau naszej woli.
Odbywaj si one za porednictwem rdzenia krgowego oraz
podkorowych czci mzgu. Odruch ten jest podstawowy dla
utrzymania ycia.
Odruchy warunkowe s to odruchy nabyte (wyuczone), w
ktrych zasadnicz rol odgrywa kora mzgowa. Powstaj
one w trakcie rozwoju i ycia osobniczego na skutek
wielokrotnego kojarzenia bodca bezwarunkowego
(wywoujcego odruch bezwarunkowy) z bodcem
obojtnym. kojarzenie to jest moliwe gdy oba bodce
wystpuj w tym samym momencie lub jeden z nich
poprzedza drugi. przykadem na powstawanie odruchu
warunkowego jest dowiadczenie przeprowadzone na psach
przez Pawowa. Udowodni on, nie tylko, e bodziec
bezporedni (np. pokarm) powoduje wydzielanie liny u psa,
ale zwierz mona nauczy reagowania na zupenie inny,
nieswoisty bodziec (np. dwik dzwonka, wiato).
Czynnoci ukadu nerwowego mona umownie podzieli
na dwie kategorie
Ukad nerwowy somatyczny -nastawiony na czno ze
wiatem zewntrznym, odbiera z niego rnorodne
informacje za porednictwem narzdw zmysw oraz
zarzdza aparatem ruchowym, umoliwiajc poruszanie si w
przestrzeni i reagowanie w sposb celowy na bodce
zewntrzne.
Ukad nerwowy autonomiczny lub wegetatywny - jego rol
jest sprawowanie kontroli nad przemian materii oraz
prawidowym dziaaniem narzdw wewntrznych.
Ukad nerwowy dzieli si na cz orodkow (mzgowie i
rdze krgowy) oraz cz obwodow - ukad nerww i
zakocze nerwowych.
Mzgowie jest zrnicowan struktur: w jej skad wchodzi
mzg, mdzek, midzymzgowie, rdmzgowie, most i
rdze przeduony. Kada z wymienionych czci mzgowia
ma do wypenienia okrelone funkcje, wykazujc
samodzielno i niezaleno wynikajc z filogenetycznej
przeszoci. Jest jednak zachowana w strukturze mzgowia
hierarchia zarwno anatomiczna jak i czynnociowa,
poniewa jego najwaniejsz czci, stanowic najwysz
instancj, jest mzg. W korze mzgowej analizowane s i
przetwarzane bodce pochodzce z narzdw zmysw,
narzdw wewntrznych i ukadw podkorowych. Kora jest
siedliskiem inteligencji, pamici i osobowoci.
arze skry unerwianym przez ten nerw. Uszkodzenie drg
czuciowych w mzgu albo projekcyjnej okolicy korowej
powoduje osabienie czucia w obrbie przeciwlegej poowy
ciaa. Uszkodzenia okolic asocjalnych kory s przyczyn
zaburze percepcji, zwanych agnozjami. Polegaj na
niemonoci rozpoznawania przedmiotw, mimo
prawidowego reagowania na proste bodce. Zwikszone
odczuwanie bodcw wystpuje przy uszkodzeniach
nerww; bodce dotykowe mog by odczuwane jako
blowe.

Budowa i rola narzdw zmysw czowieka.

Czowiek dysponuje picioma zmysami, ktre informuj go o tym
co si dzieje wok niego. S to: wzrok, such, dotyk, wch i smak.
Obecnie w fizjologii dodaje si jeszcze zmys rwnowagi, a take
wszelkie czynnoci zwizane z czuciem (np. temperatury, blu).
Wszystkie s kontrolowane przez kor mzgow. Do odbioru
bodcw przystosowane s specjalne narzdy zmysowe, ktre
przekazuj impulsy do mzgu i rdzenia krgowego.
Najwaniejszym skadnikiem tych narzdw s receptory, zwykle
wyspecjalizowane komrki zmysowe (receptorowe). W wielu
narzdach zmysw komrki te s komrkami rzskowymi.
Przekazuj one stany pobudzenia wypustkom komrek nerwowych
(neuronw zmysowych).

Budowa i rola narzdw zmysw czowieka.

Czowiek dysponuje picioma zmysami, ktre informuj go o tym
co si dzieje wok niego. S to: wzrok, such, dotyk, wch i smak.
Obecnie w fizjologii dodaje si jeszcze zmys rwnowagi, a take
wszelkie czynnoci zwizane z czuciem (np. temperatury, blu).
Wszystkie s kontrolowane przez kor mzgow. Do odbioru
bodcw przystosowane s specjalne narzdy zmysowe, ktre
przekazuj impulsy do mzgu i rdzenia krgowego.
Najwaniejszym skadnikiem tych narzdw s receptory, zwykle
wyspecjalizowane komrki zmysowe (receptorowe). W wielu
narzdach zmysw komrki te s komrkami rzskowymi.
Przekazuj one stany pobudzenia wypustkom komrek nerwowych
(neuronw zmysowych).

Zmys smaku to zdolno rozrniania substancji za pomoc

zakocze nerwowych znajdujcych si w kubkach smakowych
brodawek jzyka. Smak jest mieszank rnych odczu, w tym
zapachu. Czowiek rozrnia 4 zasadnicze rodzaje smakw: gorzki,
sony, kwany i sodki. Receptory sodyczy s najliczniejsze na
czubku jzyka, sonego smaku zaraz za nimi, po obu stronach
jzyka, a gorzkiego i kwanego jeszcze dalej za nimi, z tyu. Smak
wspdziaa ze zmysem wchu. Nasze zmysy mona czasem
zmyli. Sprbuj je jabko zatykajc palcami nos. Nie poczujesz
adnego smaku. Podczas jedzenia nos jest tak samo wany jak
wargi. Smak jedzenia zaley od jego zapachu.

Zmys smaku to zdolno rozrniania substancji za pomoc

zakocze nerwowych znajdujcych si w kubkach smakowych
brodawek jzyka. Smak jest mieszank rnych odczu, w tym
zapachu. Czowiek rozrnia 4 zasadnicze rodzaje smakw: gorzki,
sony, kwany i sodki. Receptory sodyczy s najliczniejsze na
czubku jzyka, sonego smaku zaraz za nimi, po obu stronach
jzyka, a gorzkiego i kwanego jeszcze dalej za nimi, z tyu. Smak
wspdziaa ze zmysem wchu. Nasze zmysy mona czasem
zmyli. Sprbuj je jabko zatykajc palcami nos. Nie poczujesz
adnego smaku. Podczas jedzenia nos jest tak samo wany jak
wargi. Smak jedzenia zaley od jego zapachu.

Zmys wchu (zmys powonienia) to cz bony luzowej jamy

nosowej w grnej czci tej jamy, zwana bon wchow, w ktrej
znajduj si midzy komrkami nabonkowymi komrki
dwubiegunowe. Jedna wypustka takiej komrki zaopatrzona we
woski wchowe zwrcona jest na powierzchni bony luzowej, a
druga jako neuryt (akson) przechodzi do mzgu. Pczki tych
ostatnich tworz tzw. nitki wchowe przechodzce przez blaszk
sitow koci sitowej do jamy czaszki, gdzie kocz si w orodkach
wchowych w mzgu. Zmys umoliwia rozpoznawanie niektrych
lotnych substancji chemicznych znajdujcych si w otoczeniu
(odzwierciedlajcy zapachy). Receptory wchowe s w stanie
wykry pewne substancje nawet przy ich minimalnej obecnoci w
otoczeniu (np. sztuczne pimo).Istnieje kilka teorii (np. teoria
absorpcji promieni podczerwonych, teoria polarnoci czsteczki,
teoria skadu chemicznego i inne), prbujcych wyjani sposb
odbioru bodcw wchowych, brak jednak pewnoci co do ich
prawdziwoci. Rnica midzy smakiem a wchem nie zawsze jest
wyrana. Kiedy nam, ludziom, jest zimno, czsto mamy trudnoci z
wyczuwaniem smaku. Jest to spowodowane tym, e nasze nosy s
blokowane i "zapachowe" czsteczki z naszych ust nie mog
dotrze do komrek czuciowych wchu znajdujcych si z tyu
komory nosowej: to, co okrelamy jako smak, stanowi kombinacj
zapachu i smaku.
Ludzie nie maj dobrego wchu, niemniej jednak s w stanie
odrni okoo 10000 rnych substancji chemicznych na
podstawie ich zapachu. Jest to moliwe nie dlatego, e w nosie
czowieka wystpuje 10 000 rnych typw komrek zapachowych;
zapach jest kombinacj wrae pochodzcych od rnych
substancji. Mona wyrni siedem gwnych grup zapachowych:
kamforow, pimow, kwiatow, mitow, eterow, ostr i
cuchnc.. Czuo zmysw zapachu i smaku w olbrzymim stopniu
zaley od liczby i gstoci odpowiedzialnych za te zmysy komrek
czuciowych.

Zmys wchu (zmys powonienia) to cz bony luzowej jamy

nosowej w grnej czci tej jamy, zwana bon wchow, w ktrej
znajduj si midzy komrkami nabonkowymi komrki
dwubiegunowe. Jedna wypustka takiej komrki zaopatrzona we
woski wchowe zwrcona jest na powierzchni bony luzowej, a
druga jako neuryt (akson) przechodzi do mzgu. Pczki tych
ostatnich tworz tzw. nitki wchowe przechodzce przez blaszk
sitow koci sitowej do jamy czaszki, gdzie kocz si w orodkach
wchowych w mzgu. Zmys umoliwia rozpoznawanie niektrych
lotnych substancji chemicznych znajdujcych si w otoczeniu
(odzwierciedlajcy zapachy). Receptory wchowe s w stanie
wykry pewne substancje nawet przy ich minimalnej obecnoci w
otoczeniu (np. sztuczne pimo).Istnieje kilka teorii (np. teoria
absorpcji promieni podczerwonych, teoria polarnoci czsteczki,
teoria skadu chemicznego i inne), prbujcych wyjani sposb
odbioru bodcw wchowych, brak jednak pewnoci co do ich
prawdziwoci. Rnica midzy smakiem a wchem nie zawsze jest
wyrana. Kiedy nam, ludziom, jest zimno, czsto mamy trudnoci z
wyczuwaniem smaku. Jest to spowodowane tym, e nasze nosy s
blokowane i "zapachowe" czsteczki z naszych ust nie mog
dotrze do komrek czuciowych wchu znajdujcych si z tyu
komory nosowej: to, co okrelamy jako smak, stanowi kombinacj
zapachu i smaku.
Ludzie nie maj dobrego wchu, niemniej jednak s w stanie
odrni okoo 10000 rnych substancji chemicznych na
podstawie ich zapachu. Jest to moliwe nie dlatego, e w nosie
czowieka wystpuje 10 000 rnych typw komrek zapachowych;
zapach jest kombinacj wrae pochodzcych od rnych
substancji. Mona wyrni siedem gwnych grup zapachowych:
kamforow, pimow, kwiatow, mitow, eterow, ostr i
cuchnc.. Czuo zmysw zapachu i smaku w olbrzymim stopniu
zaley od liczby i gstoci odpowiedzialnych za te zmysy komrek
czuciowych.

Zmys dotyku to zdolno odczuwania dziaajcych na skr i

niektre bony luzowe bodcw mechanicznych (receptory).
Receptory dotyku znajduj si na caej powierzchni ciaa. Reaguj
one na cztery rodzaje bodcw lekki dotyk, stay ucisk, zimnociepo, bl i wysyaj informacje do mzgu za porednictwem
nerww. Do receptorw dotyku nale: kotki dotykowe (s
odpowiedzialne za dokadn lokalizacj dotyku), ciaka dotykowe
(wykrywaj powolne zmiany siy dziaania bodca) oraz wolne
zakoczenia nerwowe oplatajce pochewk wosa (koszyczkowate
zakoczenie, ktre s pobudzane przy poruszaniu wosa). Swoist
odmian dotyku jest ucisk, ktrego receptorami s ciaka
blaszkowate (reaguj na bodce dziaajce szybko i krtkotrwale
np. wibracje) i ciaka buawkowate. Receptory dotyku s
rozmieszczone najgciej w obrbie opuszek palcw, skrze warg,
na koniuszku jzyka. Receptory te wspdziaaj w odbieraniu
bodcw z innymi receptorami czuciowymi co daje zoone
wraenia np. odczuwanie wilgotnoci powstaje poprzez pobudzenie
receptorw dotyku i zimna (termoreceptory). Dotyk jest stosowany
w rnych dziaaniach o charakterze terapeutycznym, znajduje
zastosowanie w zwalczaniu blu i w relaksacji. Ma zastosowanie w
akupressurze dla uwolnienia od przeywanego napicia.

Zmys dotyku to zdolno odczuwania dziaajcych na skr i

niektre bony luzowe bodcw mechanicznych (receptory).
Receptory dotyku znajduj si na caej powierzchni ciaa. Reaguj
one na cztery rodzaje bodcw lekki dotyk, stay ucisk, zimnociepo, bl i wysyaj informacje do mzgu za porednictwem
nerww. Do receptorw dotyku nale: kotki dotykowe (s
odpowiedzialne za dokadn lokalizacj dotyku), ciaka dotykowe
(wykrywaj powolne zmiany siy dziaania bodca) oraz wolne
zakoczenia nerwowe oplatajce pochewk wosa (koszyczkowate
zakoczenie, ktre s pobudzane przy poruszaniu wosa). Swoist
odmian dotyku jest ucisk, ktrego receptorami s ciaka
blaszkowate (reaguj na bodce dziaajce szybko i krtkotrwale
np. wibracje) i ciaka buawkowate. Receptory dotyku s
rozmieszczone najgciej w obrbie opuszek palcw, skrze warg,
na koniuszku jzyka. Receptory te wspdziaaj w odbieraniu
bodcw z innymi receptorami czuciowymi co daje zoone
wraenia np. odczuwanie wilgotnoci powstaje poprzez pobudzenie
receptorw dotyku i zimna (termoreceptory). Dotyk jest stosowany
w rnych dziaaniach o charakterze terapeutycznym, znajduje
zastosowanie w zwalczaniu blu i w relaksacji. Ma zastosowanie w
akupressurze dla uwolnienia od przeywanego napicia.

Narzd suchu odbierajcy fale akustyczne ma czno z

otoczeniem, a narzd rwnowagi jest cakowicie zamknity w
puszce czaszki.
Narzd suchu i rwnowagi stanowi ucho, ktre dzieli si na trzy
czci: ucho zewntrzne, rodkowe i wewntrzne.
Ucho zewntrzne skada si z maowiny usznej i przewodu
suchowego zewntrznego. Na kocu tego przewodu znajduje si
bona bbenkowa, oddzielajca ucho zewntrzne od rodkowego.
Ucho rodkowe obejmuje jam bbenkowa z trzema kosteczkami
suchowymi: moteczkiem, kowadekiem i strzemiczkiem, oraz
trbk suchowa.
Ucho wewntrzne mieci w sobie waciwy narzd suchu oraz
narzd rwnowagi. Zbudowane jest ono z kanaw i woreczkw,
zwanych wsplnie bdnikiem. Wyrnia si bdnik kostny i
bdnik boniasty.
Bdnik kostny skada si z przedsionka, trzech kanaw
pkolistych, lecych w paszczyznach do siebie prostopadych, i
limaka kostnego. Bdnik boniasty obejmuje woreczek, agiewk,
trzy przewody pkoliste wypenione rdchonk i przewd
limakowy.
limak tworz trzy spiralne skrcone kanay, oddzielone od siebie
cienkimi bonami, ktre zbiegaj si u jego szczytu.
Kana limakowy ley pomidzy kanaem przedsionkowym i
bbenkowym.
Kana limakowy jest wypeniony endolimf i zawiera waciwy
narzd suchu - narzd spiralny, inaczej narzd Cortiego,
zbudowany z komrek zmysowych, zakoczonych woskami.
Komrki te rozmieszczone s na bonie podstawnej, a nad nimi
znajduje si bona pokrywajca.
Narzd rwnowagi w uchu mieci si w przewodach pkolistych
bdnika boniastego, woreczku i agiewce. Ruchy gowy powoduj
przepyw endolimfy wypeniajcej przewody pkoliste do
rozszerzonych zakocze zwanych bankami.

Narzd suchu odbierajcy fale akustyczne ma czno z

otoczeniem, a narzd rwnowagi jest cakowicie zamknity w
puszce czaszki.
Narzd suchu i rwnowagi stanowi ucho, ktre dzieli si na trzy
czci: ucho zewntrzne, rodkowe i wewntrzne.
Ucho zewntrzne skada si z maowiny usznej i przewodu
suchowego zewntrznego. Na kocu tego przewodu znajduje si
bona bbenkowa, oddzielajca ucho zewntrzne od rodkowego.
Ucho rodkowe obejmuje jam bbenkowa z trzema kosteczkami
suchowymi: moteczkiem, kowadekiem i strzemiczkiem, oraz
trbk suchowa.
Ucho wewntrzne mieci w sobie waciwy narzd suchu oraz
narzd rwnowagi. Zbudowane jest ono z kanaw i woreczkw,
zwanych wsplnie bdnikiem. Wyrnia si bdnik kostny i
bdnik boniasty.
Bdnik kostny skada si z przedsionka, trzech kanaw
pkolistych, lecych w paszczyznach do siebie prostopadych, i
limaka kostnego. Bdnik boniasty obejmuje woreczek, agiewk,
trzy przewody pkoliste wypenione rdchonk i przewd
limakowy.
limak tworz trzy spiralne skrcone kanay, oddzielone od siebie
cienkimi bonami, ktre zbiegaj si u jego szczytu.
Kana limakowy ley pomidzy kanaem przedsionkowym i
bbenkowym.
Kana limakowy jest wypeniony endolimf i zawiera waciwy
narzd suchu - narzd spiralny, inaczej narzd Cortiego,
zbudowany z komrek zmysowych, zakoczonych woskami.
Komrki te rozmieszczone s na bonie podstawnej, a nad nimi
znajduje si bona pokrywajca.
Narzd rwnowagi w uchu mieci si w przewodach pkolistych
bdnika boniastego, woreczku i agiewce. Ruchy gowy powoduj
przepyw endolimfy wypeniajcej przewody pkoliste do
rozszerzonych zakocze zwanych bankami.

Zmys wzroku - zdolno ukadu nerwowego do odbierania

bodcw wietlnych i przetwarzania ich w mzgu na wraenia
wzrokowe jest okrelana jako. Anatomiczn postaci tego zmysu
jest narzd wzroku, ktry skada si z gaki ocznej, aparatu
ochronnego i aparatu ruchowego oka oraz pocze nerwowych
siatkwki oka ze strukturami mzgu.
Gaka oczna znajduje si w przedniej czci oczodou i porusza si
dziki ruchom mini ocznych w zagbieniu utworzonym przez
tkank tuszczow oczodou i liczne powizie. Wychodzcy z niej
nerw wzrokowy przechodzi przez otwr kostny do wntrza czaszki i
dalej do mzgu.
Oko ma w przyblieniu ksztat kuli o rednicy 24 mm,
wypenionej w wikszoci bezpostaciow substancj (ciakiem
szklistym), znajdujcej si pod cinieniem pozwalajcym na
utrzymanie jego ksztatu.
Twardwka jest najbardziej zewntrzn czci oka. Zbudowana
jest z nieprzeroczystej bony wknistej cznotkankowej. W
przedniej czci oka przechodzi w rogwk.
Rogwka ksztatem przypomina wypuke szkieko od zegarka.
Zbudowana jest z przeroczystej bony wknistej.
Midzy twardwk i siatkwk ley naczyniwka, ktra wraz z
tczwk i ciaem rzskowym tworzy bon naczyniow, w ktrej
znajduj si naczynia krwionone. Ciao rzskowe utrzymuje
soczewk w odpowiednim pooeniu.
Siatkwka jest receptorow czci oka. Skada si z trzech warstw,
przy czym najblisza rodka oka warstwa skada si z czopkw i
prcikw - komrek wiatoczuych, a dwie pozostae z neuronw
przewodzcych bodce wzrokowe. Na siatkwce znajduje si
plamka ta, bdca miejscem o najwikszym skupieniu czopkw i
z tego powodu cechuje si najwiksz wraliwoci na barwy i
wiato. Nieco niej znajduje si plamka lepa - miejsce pozbawione
komrek wiatoczuych i dlatego niewraliwe na wiato. Jest
miejscem zbiegu nerww czcych komrki wiatoczue z
nerwem wzrokowym.
Soczewka jest zawieszona midzy tczwk a ciaem szklistym na
obwdce rzskowej. Skada si z torebki, kory i jdra i ma dwie
wypuke powierzchnie - przedni i tyln. Jeli wyobrazimy sobie
soczewk jako owoc, to torebka jest jego skrk, kora jego
miszem, a jdro pestk.
Tczwka jest uminion czci bony naczyniowej otaczajcej
otwr nazywany renic. Dziki zawartemu w niej pigmentowi jest
kolorowa. Minie tczwki pozwalaj na zwikszanie lub
zmniejszanie dopywu wiata przez regulacj wielkoci renicy.

Zmys wzroku - zdolno ukadu nerwowego do odbierania

bodcw wietlnych i przetwarzania ich w mzgu na wraenia
wzrokowe jest okrelana jako. Anatomiczn postaci tego zmysu
jest narzd wzroku, ktry skada si z gaki ocznej, aparatu
ochronnego i aparatu ruchowego oka oraz pocze nerwowych
siatkwki oka ze strukturami mzgu.
Gaka oczna znajduje si w przedniej czci oczodou i porusza si
dziki ruchom mini ocznych w zagbieniu utworzonym przez
tkank tuszczow oczodou i liczne powizie. Wychodzcy z niej
nerw wzrokowy przechodzi przez otwr kostny do wntrza czaszki i
dalej do mzgu.
Oko ma w przyblieniu ksztat kuli o rednicy 24 mm,
wypenionej w wikszoci bezpostaciow substancj (ciakiem
szklistym), znajdujcej si pod cinieniem pozwalajcym na
utrzymanie jego ksztatu.
Twardwka jest najbardziej zewntrzn czci oka. Zbudowana
jest z nieprzeroczystej bony wknistej cznotkankowej. W
przedniej czci oka przechodzi w rogwk.
Rogwka ksztatem przypomina wypuke szkieko od zegarka.
Zbudowana jest z przeroczystej bony wknistej.
Midzy twardwk i siatkwk ley naczyniwka, ktra wraz z
tczwk i ciaem rzskowym tworzy bon naczyniow, w ktrej
znajduj si naczynia krwionone. Ciao rzskowe utrzymuje
soczewk w odpowiednim pooeniu.
Siatkwka jest receptorow czci oka. Skada si z trzech warstw,
przy czym najblisza rodka oka warstwa skada si z czopkw i
prcikw - komrek wiatoczuych, a dwie pozostae z neuronw
przewodzcych bodce wzrokowe. Na siatkwce znajduje si
plamka ta, bdca miejscem o najwikszym skupieniu czopkw i
z tego powodu cechuje si najwiksz wraliwoci na barwy i
wiato. Nieco niej znajduje si plamka lepa - miejsce pozbawione
komrek wiatoczuych i dlatego niewraliwe na wiato. Jest
miejscem zbiegu nerww czcych komrki wiatoczue z
nerwem wzrokowym.
Soczewka jest zawieszona midzy tczwk a ciaem szklistym na
obwdce rzskowej. Skada si z torebki, kory i jdra i ma dwie
wypuke powierzchnie - przedni i tyln. Jeli wyobrazimy sobie
soczewk jako owoc, to torebka jest jego skrk, kora jego
miszem, a jdro pestk.
Tczwka jest uminion czci bony naczyniowej otaczajcej
otwr nazywany renic. Dziki zawartemu w niej pigmentowi jest
kolorowa. Minie tczwki pozwalaj na zwikszanie lub
zmniejszanie dopywu wiata przez regulacj wielkoci renicy.