PGN Rabka Zdrój

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej Gminy Rabka-Zdrj
Zacznik Nr 1 do Uchway Nr ./../..

Rady Miejskiej w Rabce-Zdroju
z dnia ..2015 roku
Plan Gospodarki Niskoemisyjnej

Gminy Rabka-Zdrj
RABKA-ZDRJ, LISTOPAD 2015 ROKU
ZESP AUTORSKI
Grzegorz Godziek Pro Regio Consulting
Anna Sokulska - Instytut Ekonomii rodowiska
ProRegio Consulting Grzegorz Godziek, biuro@proregio.pl, tel./fax (012) 686 15 62, 601 96 14 99
rozwj lokalny i regionalny doradztwo, szkolenia, planowanie strategiczne konsultacje spoeczne, pomoc techniczna
doradztwo dla sektora MSP finansowanie zewntrzne, planowanie strategiczne, pozyskiwanie inwestora
programy i projekty europejskie planowanie, zarzdzanie, ewaluacja
Spis treci
1
Zaoenia towarzyszce opracowaniu planu gospodarki niskoemisyjnej .................... 7
1.1
Rola Planu Gospodarki Niskoemisyjnej w kontekcie zrwnowaonego rozwoju Gminy
Rabka-Zdrj .............................................................................................................................. 7
1.2
Rola Planu w kontekcie nowego okresu programowania UE ............................................ 8
1.3
Niska emisja, a gospodarka niskoemisyjna ...................................................................... 9
1.4
Wpyw zanieczyszcze powietrza na jako ycia ............................................................11
1.5
Polityka energetyczna i niskoemisyjna na szczeblu midzynarodowym i krajowym ............13
Streszczenie ................................................................................................................ 18
Podstawowe informacje o Gminie Rabka-Zdrj ......................................................... 21
3.1
Spoeczestwo .............................................................................................................21
3.2
Gospodarka i turystyka .................................................................................................21
3.3
Ekologia .......................................................................................................................22
3.4
Zgodno z dokumentami strategicznymi Gminy Rabka-Zdrj ..........................................23
3.4.1
Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego dla strefy A ochrony uzdrowiskowej Uzdrowiska Rabka-
Zdrj
23
3.4.2
Program Ochrony rodowiska Gminy Rabka-Zdrj na lata 2008-2011, z perspektyw do roku 2015............... 23
3.4.3
Program Rewitalizacji Obszarw Miejskich Rabki-Zdroju .............................................................................. 24
3.4.4
Plan dziaa na rzecz zrwnowaonej energii dla Gminy Rabka-Zdrj ........................................................... 25
3.4.5
Strategia rozwoju Gminy Rabka-Zdrj na lata 2014-2020 ............................................................................ 25
3.4.6
Operat uzdrowiskowy ............................................................................................................................... 25
3.4.7
Pozostae dokumenty strategiczne ............................................................................................................. 26
3.4.8
Konkluzje ................................................................................................................................................. 26
3.5
Zgodno Planu Gospodarki Niskoemisyjnej z przepisami w zakresie Strategicznej Oceny
Odziaywania na rodowisko .....................................................................................................26

4
Stan obecny i identyfikacja obszarw problemowych ............................................... 27
4.1
Ocena jakoci powietrza na terenie Rabki-Zdroju ............................................................27
4.2
Struktura zaopatrzenia gminy w ciepo i ciep wod uytkow oraz energi elektryczn na
terenie gminy ...........................................................................................................................36

4.2.1
Metodologia i zakres inwentaryzacji ........................................................................................................... 36
4.2.2
Sposb obliczania wielkoci emisji ............................................................................................................. 37
4.2.3
Inwentaryzacja......................................................................................................................................... 39
4.2.4
Budynki mieszkalne wyniki inwentaryzacji ............................................................................................... 39
4.2.5
Budynki uytecznoci publicznej wyniki inwentaryzacji ............................................................................. 46
4.3
Transport .....................................................................................................................47
4.4
Owietlenie uliczne .......................................................................................................48
4.5
Infrastruktura energetyczna ..........................................................................................49
4.5.1
Zaopatrzenie w gaz .................................................................................................................................. 49
4.5.2
Zaopatrzenie w energi elektryczn ........................................................................................................... 49
4.5.3
Odnawialne rda energii ......................................................................................................................... 49
4.6
Wyniki bazowej inwentaryzacji emisji dwutlenku wgla ...................................................51
4.7
Identyfikacja obszarw problemowych podsumowanie .................................................52

3
Niskoemisyjna strategia dla gminy cele i zobowizania ......................................... 54
5.1
Rozwaane opcje dla zaopatrzenia budynkw w ciepo i ciep wod uytkow ................54
5.1.1
Opcja I .................................................................................................................................................... 56
5.1.2
Opcja II (preferowana) ............................................................................................................................. 59
5.2
Kolektory soneczne oraz panele fotowoltaiczne do podgrzewania c.w.u. .........................60
5.3
Poprawa efektywnoci energetycznej budynkw .............................................................60
Cele strategiczne RABKI-Zdrj w zakresie gospodarki niskoemisyjnej do roku 202362
Dziaania/zadania i rodki zaplanowane na cay okres objty Planem...................... 65
7.1
Dugoterminowa strategia, cele i zobowizania ...............................................................65
7.2
Krtko/rednioterminowe dziaania ................................................................................67
7.2.1
Dziaania w ramach celu strategicznego Eliminacja niskiej emisji z sektora komunalnego, mieszkaniowego oraz
gospodarczego wraz ze zwikszeniem udziau odnawialnych rde energii w strukturze zaopatrzenia budynkw w ciepo i
ciep wod uytkow.............................................................................................................................................. 68
7.2.2
Dziaania w ramach celu strategicznego Systematyczna poprawa efektywnoci energetycznej w sektorze
komunalnym i pozakomunalnym ............................................................................................................................... 82

7.2.3
Dziaania w ramach celu strategicznego Znaczce zmniejszenie zanieczyszcze i uciliwoci wynikajcych z
presji ruchu koowego na obszarze Gminy ................................................................................................................. 92

7.2.4
Dziaania w ramach celu strategicznego Podniesienie spoecznej wiadomoci potrzeby dbaoci o wysok
jako powietrza (edukacja, informacj i integracj dziaa)....................................................................................... 95
Dziaania/zadania i rodki zaplanowane na cay okres objty Planem.................... 102
8.1
Aspekty organizacyjne - rekomendacje ........................................................................ 102
8.1.1
Wdraanie planu .................................................................................................................................... 102
8.1.2
Monitoring realizacji Planu....................................................................................................................... 104
8.2
Aspekty finansowe rekomendacje ............................................................................. 105
Spis tabel
Tabela 1. Dyrektywy Unii Europejskiej w zakresie efektywnoci energetycznej .................................14
Tabela 2. Zakres inwentaryzacji zuycia energii i emisji ...................................................................37
Tabela 3. Wskaniki emisji ............................................................................................................38
Tabela 4. Zakres inwentaryzacji budynkw wielorodzinnych ............................................................43
Tabela 5. Zestawienie zuycia nonikw, energii i emisji CO2 z sektora mieszkaniowego ...................44
Tabela 6. Zakres inwentaryzacji budynkw uytecznoci publicznej .................................................46
Tabela 7. Zestawienie zuycia nonikw, energii i emisji CO2 z sektora budynkw uytecznoci
publicznej ....................................................................................................................................46
Tabela 8. Struktura pojazdw zarejestrowanych na terenie gminy ...................................................47
Tabela 9. Charakterystyka zasobu stanowicego owietlenie uliczne na terenie gminy ......................48
Tabela 10. Podsumowanie wynikw szacowania zuycia energii i emisji CO2 dla poszczeglnych
sektorw w gminie .......................................................................................................................51
Tabela 11. Proponowane dziaania proefektywnociowe wrd budynkw uytecznoci publicznej .....55
Tabela 12. Sumaryczne efekty planowanych dziaa w zakresie zmniejszenia zuycia energii i emisji
CO2 (porwnanie roku bazowego tj. 2014 do roku 2020) ..............................................................56
Tabela 13. Efekty dziaa termomodernizacyjnych dla rnych typw budynkw ..............................60
Tabela 14. Struktura dziaa w ramach pierwszego celu strategicznego PGN ....................................65
Tabela 15. Struktura dziaa w ramach drugiego celu strategicznego PGN .......................................66
Tabela 16. Struktura dziaa w ramach trzeciego celu strategicznego PGN .......................................66
Tabela 17. Struktura dziaa w ramach czwartego celu strategicznego PGN .....................................67
Tabela 18. Charakterystyka preferowanych na obszarze Gminy Rabka-Zdrj rde ciepa ................70
Tabela 19. Charakterystyka parametrw jakociowych paliw wglowych dla kotw z automatycznym
zaadunkiem paliwa do komory spalania ........................................................................................73
Tabela 20. Deklarowane zainteresowanie wymian dotychczas wykorzystywanych urzdze
grzewczych na paliwa stale na ekologiczne rda ciepa .................................................................76
Tabela 21. Zidentyfikowane potrzeby w zakresie efektywnoci energetycznej obiektw publicznych na
terenie Gminy Rabka-Zdrj ...........................................................................................................82
Tabela 22. Wstpne zapotrzebowanie obiektw publicznych na instalacje OZE .................................83
Tabela 23. Wstpne zapotrzebowanie obiektw sanatoryjnych i hotelowych na instalacje OZE ..........84
Tabela 24. Zakres dziaa zwizanych z poprawa efektywnoci energetycznej w budynkach
zarzdzanych przez Rabczask Spdzielnie Mieszkaniow .............................................................84
Tabela 25. Przegld dostpnych programw na eliminacj niskiej emisji i termomodernizacj (poza
finansowaniem udzielanym gminom w ramach PONE) .................................................................. 107
Spis wykresw
Wykres 1. Stenia dwutlenku siarki (g/m3) wykorzystane do oceny pomiar automatyczny...........28
Wykres 2. rednie stenie dwutlenku siarki w 2014 roku w Rabce-Zdroju w ukadzie kwartalnym na
tle innych stacji pomiarowych .......................................................................................................29
Wykres 3. Stenia roczne pyu zawieszonego PM10 (g/m3) oraz czsto przekraczania stenia
dobowego na stanowiskach wykorzystanych do oceny ....................................................................30
Wykres 4. rednie stenie pyu zawieszonego PM10 w 2014 roku w Rabce-Zdroju w ukadzie
kwartalnym na tle innych stacji pomiarowych .................................................................................31
Wykres 5. 90,4 percentyl ste dobowych PM10 w 2014 roku w ramach pomiarw okresowych ......31
Wykres 6. Stenia rednie roczne PM 2,5 (g/m3) w odniesieniu do norm jakoci powietrza ............33
Wykres 7. Roczne stenia benzo(a)pirenu (ng/m3) na stanowiskach wykorzystanych do oceny
pomiar manualny .........................................................................................................................34
Wykres 8. rednie stenie benzo(a)pirenu w 2014 roku w Rabce-Zdroju w ukadzie kwartalnym na tle
innych stacji pomiarowych ............................................................................................................35
Wykres 9. rednie miesiczne stenia benzo(a)pirenu w Nowym Sczu w 2013 r. (ng/m3) przy
redniorocznej normie na poziomie 1 ng/m3 ...................................................................................35
Wykres 10. rednie stenia benzo(a)pirenu w 2014 roku dane ze stacji mobilnych .......................36
Wykres 11. Wskaniki emisji dla paliw (t CO2/MWh) .......................................................................38
Wykres 12. Wskaniki emisji pyu zawieszonego (g/GJ) dla rnych paliw i typw kotw .................39
Wykres 13. Struktura wiekowa budynkw jednorodzinnych .............................................................40
Wykres 14. Struktura urzdze grzewczych ze wzgldu na typ paliwa (stae, pynne) w
jednorodzinnych budynkach mieszkalnych .....................................................................................41
Wykres 15. Struktura wiekowa rde ciepa ..................................................................................41
5
Wykres 16. Sposb przygotowania ciepej wody uytkowej .............................................................42

Wykres 17. Preferencje uytkownikw w zakresie wymiany rda ciepa (rodzaj planowanego do
zainstalowania nowego rda ciepa) ............................................................................................43
Wykres 18. Struktura rde ciepa w budynkach wielorodzinnych nalecych do ZGM (RSM w caoci
ogrzewana gazem) .......................................................................................................................44
Wykres 19. Udzia poszczeglnych paliw w zuyciu energii cakowitej z sektora mieszkalnego ...........45
Wykres 20. Udzia poszczeglnych paliw w emisji cakowitej CO2 z sektora mieszkalnego..................45
Wykres 21. Rodzaje lamp stanowicych zasb owietlenia ulicznego ...............................................48
Wykres 22. Emisyjnoci kotw maej mocy, emisje pyu cakowitego (mg/m3) .................................58
Spis rysunkw
Rysunek 1. Wpyw niskiej emisji na zdrowie czowieka ....................................................................13
Rysunek 2. Rozkad ste dwutlenku siarki stenia roczne ........................................................28
Rysunek 3. Rozkad ste dwutlenku azotu stenia roczne ........................................................29
Rysunek 4. Rozkad ste pyu zawieszonego PM10 percentyl 90,4 z serii ste 24 godzinnych
(mapa nr 1) oraz stenia roczne (mapa nr 2)................................................................................30
Rysunek 5. Rozkad ste pyu zawieszonego PM2,5 stenia roczne ..........................................32
Rysunek 6. Rozkad ste benzo(a)pirenu stenia roczne ..........................................................34
Rysunek 7. Przykadowe zapotrzebowanie na moc rda przed i po termomodernizacji ....................61
Rysunek 8. Struktura celw strategicznych Planu Gospodarki Niskoemisyjnej Gminy Rabka-Zdrj ......64
Rysunek 9. Program dopat do wymiany kotw podana cieka dojcia w latach 2016-2020.......69
Rysunek 10. Wpyw wilgoci drewna na poziom emisji .....................................................................74
Rysunek 11. System kontroli palenisk na paliwa stae .....................................................................74
Rysunek 12. Programy tworzone przez gmin oraz instytucje finansowe ........................................ 106
1 ZAOENIA TOWARZYSZCE OPRACOWANIU PLANU

GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ
Przygotowanie i realizacja Planu Gospodarki Niskoemisyjnej Gminy Rabka-Zdrj
wynika z denia wadz do poprawy jakoci powietrza oraz ochrony walorw turystycznych i
uzdrowiskowych Rabki-Zdroju. Problem zanieczyszczenia powietrza wystpuje w wikszoci
gmin maopolskich, co wynika z niekorzystnej struktury ogrzewania budynkw opartej o
paliwa stae, ktre w znacznej mierze spalane s w urzdzeniach o niskiej sprawnoci
technicznej. Szczeglnie wysokie poziomy zanieczyszcze odnotowywane s gwnie w
sezonie grzewczym. W szczeglnie trudnej sytuacji znajduj si gminy takie jak Rabka-Zdrj,
pooone w dolinach grskich, w ktrych wystpuj warunki sprzyjajce kumulacji
zanieczyszcze.
Podjcie pilnych dziaa, ktrych cel stanowi poprawa jakoci powietrza na terenie
wszystkich miejscowoci Gminy Rabka-Zdrj pozwoli na jednoczesn realizacj pozostaych
celw, jakie postawili przed sob autorze Planu i wadze samorzdowe Rabki-Zdroju, tj.:
redukcj emisji gazw cieplarnianych;
wzrost poziomu efektywnoci energetycznej;
zwikszenie udziau odnawialnych rde energii.
1.1 Rola Planu Gospodarki Niskoemisyjnej w kontekcie

zrwnowaonego rozwoju Gminy Rabka-Zdrj
Plan Gospodarki Niskoemisyjnej jest dokumentem strategicznym, ktry wyznacza
kierunki rozwoju dla Gminy na lata 2016-2023, w zakresie dziaa inwestycyjnych i
nieinwestycyjnych, w takich obszarach jak: zaopatrzenie w ciepo i energi, budynki
komunalne i prywatne, transport publiczny i prywatny, gospodarka przestrzenna. Dokument
wyznacza konkretne cele w zakresie redukcji emisji gazw cieplarnianych, efektywnoci
energetycznej oraz wykorzystania odnawialnych rde energii. Plan jest rwnie cile
skorelowany z realizacj zapisw Programu ochrony powietrza dla Wojewdztwa
Maopolskiego. Posiadanie planu jest jednoznacznym warunkiem ubiegania si przez Gmin o
rodki z nowej perspektywy finansowej UE na lata 2014 2020 na dziaania w zakresie
wymiany rde ciepa na bardziej przyjazne rodowisku, termomodernizacj budynkw oraz
na wykorzystywanie odnawialnych rde energii.
Wane jednak, aby nie traktowa Planu tylko i wycznie w kategoriach
obligatoryjnego zacznika w procesie aplikowania o rodki zewntrzne. Plan powinien sta
si rzeczywistym elementem zmiany mylenia o jakoci rodowiska, w ktrym yjemy, a
szczeglnie powietrza, ktrym oddychamy. Postulat ten nabiera szczeglnego znaczenia w
miejscowoci o charakterze uzdrowiskowym i turystycznym. Zatem wdroenie szeregu
dziaa (tj. zarwno inwestycyjnych, jak i nieinwestycyjnych), ktrych celem jest poprawa
jakoci powietrza powinno by postrzegane zarazem jako element poprawy jakoci ycia
mieszkacw Rabki-Zdroju, jak rwnie istotny element budowania pozycji konkurencyjnej
Rabki-Zdroju jako wanego polskiego uzdrowiska i miejscowoci turystycznej, wicej swj
rozwj z popraw warunkw do rozwoju turystyki z poszanowaniem wymogw ochrony
rodowiska naturalnego.
Opracowany Plan Gospodarki Niskoemisyjnej Gminy Rabka-Zdrj jako dokument
strategiczny nakrela wizj rozwoju Gminy w kierunku gospodarki niskoemisyjnej. Jego
kluczowym elementem jest wyznaczenie celw strategicznych i szczegowych, realizujcych
przyjt wizj Gminy. Cele te s ambitne, poniewa s warunkiem utrzymania przewag
konkurencyjnych Rabki-Zdroju w stosunku do innych miejscowoci o zblionym charakterze;
7
s mierzalne, poniewa ukazuj charakter niezbdnych dziaa i ich oczekiwanych

rezultatw; s realne, poniewa osadzone w konkretnej rzeczywistoci, uzgodnione
spoecznie i posiadaj przypisane okrelone rda finansowania; s okrelone w czasie,
poniewa pokazuj logiczne nastpstwo czasowe dziaa planowanych i osadzaj je w
konkretnej, nieoderwanej od realiw rzeczywistoci.
Podstaw opracowania Planu bya inwentaryzacji emisji gazw cieplarnianych oraz
zanieczyszcze pyowych z obszaru gminy, oparta o szerok ankietyzacj zarwno budynkw
mieszkalnych na obszarze Rabki-Zdroju, jak i tych zwizanych z prowadzeniem dziaalnoci
gospodarczej. W czci diagnostycznej wzito take pod uwag wyniki prowadzonych przez
Wojewdzki Inspektorat Ochrony rodowiska w Krakowie okresowego pomiaru
zanieczyszcze powietrza na terenie Rabki-Zdroju, poprowadzone w kilku rzutach na
przestrzeni caego roku 2014, ktrych celem byo wyznaczenie obszarw wystpowania
przekrocze dopuszczalnych poziomw zanieczyszcze i weryfikacja lokalnych programw
ochrony powietrza. Pomiary wykonywane przy uyciu mobilnej stacji obejmoway zasadniczo
pomiar pyu zawieszonego PM10, dwutlenku siarki oraz benzo(a)pirenu w pyle zawieszonym.
Inwentaryzacja ta, a take szereg konsultacji zarwno indywidualnych, jak i
grupowych - pozwolio zaplanowa szereg dziaa, ktrych realizacja bdzie przyblia
samorzd Rabki-Zdroju do osignicia wyznaczonego celu. Co wane cele te i dziaania s
w peni zgodne z filozofi, jaka zdefiniowana zostaa w Strategii rozwoju Gminy Rabka-Zdrj
na lata 2013 2020 opracowanej we wrzeniu 2013 roku.
1.2 Rola Planu w kontekcie nowego okresu programowania UE

Jednym z celw tematycznych polityki spjnoci na lata 2014-2020 zapisanych w
Strategii Europa 2020 jest wspieranie przejcia na gospodark niskoemisyjn we wszystkich

sektorach. Std take zbieno perspektywy czasowej PGN z now perspektyw finansow
UE.
Interpretujc zapisy Programu Operacyjnego Infrastruktura i rodowisko na lata
2014-2020, naley stwierdzi, e dla dziaa realizowanych w ramach priorytetw
inwestycyjnych realizujcych cele tematyczne ochrony klimatu, podstaw wsparcia bd
dokumenty strategiczne gmin, speniajce wymogi strategii niskoemisyjnych. Aby gmina
moga pozyska dofinansowanie na dziaania m.in. w zakresie termomodernizacji budynkw,
transportu publicznego czy wdraania OZE, musi posiada plan gospodarki niskoemisyjnej.
Dziaania na rzecz ochrony powietrza, ktrych nie mona planowa w oderwaniu od
gospodarki niskoemisyjnej, stanowi rwnie jeden z gwnych priorytetw Maopolskiego
Regionalnego Programu Ochrony Powietrza 2014 2020, w ktrym przewidziano znaczce
rodki na ten cel. Praktyczny wymiar priorytety te znajduj na poziomie Regionalnego
Programu Operacyjnego Wojewdztwa Maopolskiego (RPO WM) 2014 2020, w ktrym
jednym z celw jest promowanie gospodarki niskoemisyjnej, a projekty proponowane do
finansowania w tym zakresie, bd musiay wynika z przygotowanych przez gminy strategii
niskoemisyjnych. Priorytety RPO WM 2014 2020 obejmuj wsparcie projektw
poprawiajcych jako powietrza, zwikszajcych efektywno energetyczn oraz energetyk
odnawialn. Na sam wymian niskosprawnych domowych kotw w programie alokowano
100 milionw Euro.
PGN moe rwnie pomc w ubieganiu si o finansowanie dziaa z innych
komplementarnych rde: Programu dziaa na rzecz rodowiska i klimatu (LIFE) w latach
2014-2020, funduszy EOG oraz rodkw krajowych (dysponowanych przez NFOiGW).
Plan gospodarki niskoemisyjnej to nie kolejny dokument, ktry naley opracowa po
to eby by. Plan - to jeden z kluczowych dokumentw dla gmin, ktre powanie myl o
swoim rozwoju w najbliszych latach, szczeglnie w kontekcie wykorzystania funduszy UE
2014-2020. Za jego cele i potrzeba wdroenia powinny by w sposb waciwy i peny
8
zakomunikowane wszystkim mieszkacom gminy, a mieszkacy na wielu poziomach

winni by wczeni w jego realizacj.
Warto take pamita, i podpisana niedawno przez Prezydenta tzw. ustawa
antysmogowa daje gminom zupenie nowe - i po raz pierwszy realne narzdzia walki z
zanieczyszczeniem powietrza. Umoliwia ona bowiem m.in. zastosowanie na szczeblu
lokalnym prawnych rozwiza, ktre przyczyni si do poprawy jakoci powietrza i ochrony
przed haasem. Wadze lokalne, uwzgldniajc potrzeby zdrowotne mieszkacw oraz
oddziaywanie na rodowisko, bd mogy wprowadza na konkretnym terenie normy
techniczne, emisyjne i jakociowe dla instalacji spalania paliw. Takie rozwizania z
pewnoci przyczyni si do trwaego ograniczenia emisji szkodliwych substancji.
1.3 Niska emisja, a gospodarka niskoemisyjna

Pojcia niska emisja oraz gospodarka niskoemisyjna s czsto mylone i
traktowane tosamo interpretacyjnie.
Za nisk emisj uznaje si umownie emisj zanieczyszcze wprowadzanych do
powietrza emitorami (tj. kominami) o wysokoci do 40 m. Tym samym odpowiedzialnymi za
powstawanie niskiej emisji s lokalne kotownie opalane paliwami staymi i cikim olejem
opaowym, oraz indywidualne paleniska domowe opalane paliwami kopalnymi, zwaszcza
wglem i biomas. Niska emisja ma istotny wpyw na jako powietrza, gdy nisko
usytuowane rdo emisji czsto prowadzi do powstania wysokich ste zanieczyszcze w
strefie przebywania ludzi1. Niska emisja odpowiada w Polsce za 87% emisji rakotwrczego
benzo(a)pirenu oraz ponad 50% emisji pyu zawieszonego (PM10)2.
Termin gospodarka niskoemisyjna (ang. low carbon economy) okrela gospodark,
w ktrej minimalizuje si uzalenienie od paliw kopalnych, a tym samym ogranicza si emisj
gazw cieplarnianych. Jest to termin powszechnie stosowany w Europie, jednak jego
bezporednie przeoenie na warunki polskie stanowi mocne zawenie problemu.
Problemem tak sformuowanej definicji (opartej jedynie na ograniczeniu emisji z paliw
staych) jest to, i nie odnosi si ona do zanieczyszcze, tj. pyw zawieszonych czy
wielopiercieniowych wglowodorw aromatycznych. To wanie te zanieczyszczenia
stanowi w Polsce podstawowe zagroenie dla zdrowia i ycia ludzi. Przykadowo,
w ramach takiej definicji budynkiem niskoemisyjnym moe by energooszczdny dom
ogrzewany kotem na drewno (gdy emisje gazw cieplarnianych ze spalania biomasy uznaje
si za zerowe). Jednoczenie budynek taki moe emitowa wysokie poziomy pyw czy
wielopiercieniowych
wglowodorw
aromatycznych,
gdy
zainstalowany
kocio
charakteryzuj niekorzystne parametry emisyjne. Gospodarka niskoemisyjna powinna zatem
opiera si przede wszystkim na efektywnoci energetycznej, wykorzystaniu odnawialnych
rde energii oraz zastosowaniu technologii ograniczajcych emisj zarwno gazw
cieplarnianych i innych zanieczyszcze. Gospodarka niskoemisyjna oznacza zatem stopniowe
odchodzenie od uzalenienia od paliw staych.
W zwizku z powyszym, w niniejszym Planie termin gospodarki niskoemisyjnej
odnosi si rwnie do innych ni gazy cieplarniane zanieczyszcze, tj. zanieczyszcze
pyowych, wielopiercieniowych wglowodorw aromatycznych, dioksyn itd.
Gospodarka niskoemisyjna powinna zatem opiera si przede wszystkim na
efektywnoci energetycznej, wykorzystaniu odnawialnych rde energii, zastosowaniu
technologii ograniczajcych emisj zarwno gazw cieplarnianych i innych zanieczyszcze. W
konsekwencji - gospodarka niskoemisyjna oznacza zatem stopniowe odchodzenie od
1
2
Dr in. Krystyna Kubica.

KOBIZE Krajowy Orodek Bilansowania i Zarzdzania Emisjami.
uzalenienia od paliw staych. Dlatego te w niniejszym Planie termin gospodarki

niskoemisyjnej odnosi si rwnie do innych ni gazy cieplarniane zanieczyszcze tj.
zanieczyszcze pyowych, wielopiercieniowych wglowodorw aromatycznych, dioksyn itd.
Gospodarka niskoemisyjna oznacza przejcie do zupenie nowej rzeczywistoci,
zwaszcza w Polsce, gdzie wykorzystanie paliw kopalnych, bdcych gwnym rdem emisji
gazw cieplarnianych, jest bardzo mocno zakorzenione. W Polsce nie jestemy w stanie
dokona szybkiego skoku i przeksztaci naszej gospodarki w niskoemisyjn ekonomi.
Aby przeprowadzi transformacj gospodarki wysokoemisyjnej w niskoemisyjn,
polski rzd zdecydowa si opracowa Narodowy Program Rozwoju Gospodarki
Niskoemisyjnej (NPRGN), ktry programuje rozwj takiej gospodarki. 4 sierpnia 2015 roku
Ministerstwa Gospodarki przyjo NPRGN, ktry nastpnie zosta skierowany do uzgodnie
midzyresortowych i konsultacji publicznych.
Podstaw przygotowania NPRGN bya konieczno stworzenia ram dla budowy w
duszej perspektywie optymalnego modelu nowoczesnej materiao- i energooszczdnej
gospodarki zorientowanej na innowacyjno i zdolnej do konkurencji na europejskim i
globalnym rynku. Istot Programu jest pobudzenie zmian skutkujcych transformacj
polskiej gospodarki w kierunku niskoemisyjnym, przy zachowaniu zasady zrwnowaonego
rozwoju. Do Programu wczone zostay tylko te rozwizania, ktre prowadzc do obnienia
emisyjnoci, bd jednoczenie wspiera rozwj gospodarczy i wzrost jakoci ycia
spoeczestwa. Celem gwnym NPRGN jest rozwj gospodarki niskoemisyjnej przy
zapewnieniu zrwnowaonego rozwoju kraju. Celami szczegowymi NPRGN jest:
niskoemisyjne wytwarzanie energii;
poprawa efektywnoci gospodarowania surowcami i materiaami, w tym
odpadami;
rozwj zrwnowaonej produkcji - obejmujcy przemys, budownictwo i
rolnictwo;
transformacja niskoemisyjna w dystrybucji i mobilnoci;
promocja wzorcw zrwnowaonej konsumpcji.
NPRGN obejmuje dziaania majce na celu zwikszenie efektywnoci gospodarki oraz
zmniejszenie poziomu jej emisyjnoci we wszystkich etapach cyklu ycia tj. od etapu
wydobywania surowcw, poprzez wytwarzanie produktw, transport i dystrybucj, a po
uytkowanie produktw i zarzdzanie odpadami. Zgodnie z deklaracjami Ministerstwa
Gospodarki, dobrze przygotowana strategia transformacji w kierunku niskoemisyjnym moe
stanowi bardzo silny impuls rozwojowy zarwno dla Polski, jak i dla caej Unii Europejskiej.
Aby jednak tak si stao, strategia powinna by dopasowana do realiw spoecznogospodarczych danego pastwa oraz uwzgldnia zmieniajcy si kontekst globalny.
Realizacja dziaa niniejszego Planu przyniesie zarwno korzyci w postaci poprawy
jakoci powietrza, jak i wynikajce z przechodzenia na gospodark niskoemisyjn tj.
ograniczenie emisji gazw cieplarnianych, oszczdno zasobw naturalnych.
Jednoczenie gospodarka niskoemisyjna wymaga od wadz samorzdowych, a take
mieszkacw i przedsibiorcw w Rabce-Zdroju zupenie nowego spojrzenia na sprawy
zaopatrzenia budynkw w ciepo, na efektywno energetyczn czy odnawialne rda
energii. Do tego konieczne jest zwikszanie wiedzy wsplnoty samorzdowej
Rabki-Zdroju, dlatego te kampanie informacyjno-edukacyjne stanowi rwnie wany
element Planu, co dziaania inwestycyjne tj. wymiana domowych kotw.
Rwnie wanym, obok emisji z instalacji domowych, czy innych obiektw, w ktrych
prowadzona jest dziaalno np. gospodarcza, jest take emisja komunikacyjna. Transport
drogowy jest bowiem jednym z istotnych rde emisji zanieczyszcze powietrza,
stanowicych zagroenie dla rodowiska przyrodniczego, zdrowia, a nawet ycia czowieka.
Wskutek spalania paliw w silnikach pojazdw do powietrza trafia szereg zanieczyszcze m.in.
10
pyy, tlenki azotu, tlenek wgla, wglowodory aromatyczne, metale cikie. Wedug danych
Gwnego Urzdu Statystycznego, w skali kraju sektor ten odpowiedzialny jest za ponad
28% cakowitej emisji tlenkw azotu, przeszo 27% emisji tlenku wgla oraz powyej 15%
zanieczyszcze pyowych. Emisja zanieczyszcze zwiksza ryzyko wystpowania powanych
schorze ukadu oddechowego i ukadu krenia, zwaszcza w skali lokalnej, wrd osb
naraonych na zwikszon ekspozycj na zanieczyszczenia komunikacyjne. Dlatego te
niezwykle istotnym zagadnieniem w obliczu wspczesnych zagroe ze strony transportu
samochodowego jest zapobieganie ich wystpowaniu, a gdy nie jest to moliwe
ograniczanie ich presji na rodowisko oraz skali i zasigu negatywnych skutkw.
Odpowiednie dziaania powinny by prowadzone na rnych szczeblach administracji
rzdowej, samorzdowej, jak rwnie w sektorze prywatnym. Niezbdne jest wprowadzanie
waciwych regulacji prawnych i administracyjnych, zapewnianie odpowiednich rodkw
finansowych i potencjau ludzkiego dla rozwoju nowych technologii, planowanie
przestrzenne, racjonalne projektowanie i utrzymywanie infrastruktury, a take edukowanie
spoeczestwa i racjonalizacja zada transportu. Std te w opracowanym Planie RabkiZdroju ujto take zadania z zakresu ograniczania zanieczyszcze komunikacyjnych na
terenie Gminy, a szczeglnie w strefie A Uzdrowiska.
1.4 Wpyw zanieczyszcze powietrza na jako ycia

Badania wiatowej Organizacji Zdrowia (ang. World Health Organization WHO)
dowodz ponad wszelk wtpliwo, i zanieczyszczenie powietrza jest rdem powanych
chorb oraz przedwczesnych zgonw. Przykadowo, zanieczyszczenia, z ktrymi borykamy
si w sposb szczeglny w Maopolsce pyy zawieszone czy benzo(a)piren s
substancjami rakotwrczymi. Katalog schorze wywoywanych przez zanieczyszczone
powietrze jest bardzo szeroki. Zanieczyszczenie powietrza ma rwnie negatywny wpyw na
rozwj podu oraz rozwj dzieci.
Wedug bada WHO rednie stenie roczne PM 2,5 na poziomie 35 g/m3 jest
zwizane z wyszym o 15% dugoterminowym ryzykiem umieralnoci w stosunku do wartoci
10 g/m3. Redukcja ste PM 2,5 z poziomu 35 g/m3 do 25 g/m3 pozwoliaby zmniejszy
ryzyko przedwczesnej umieralnoci o 6% [WHO]. Redukcja taka poprawi rwnie kondycj
zdrowotn mieszkacw obszaru, na ktrym zmiana taka si dokona (tj. mniejsza
zapadalno na rne schorzenia).
Skutki dugotrwaego naraenia na pyy zawieszone obejmuj m.in.:
przedwczesne zgony, w szczeglnoci zwizane z chorobami ukadu krenia;
powikania sercowo naczyniowe, w tym zawa serca i udar mzgu;
gorszy rozwj puc oraz rozwj przewlekych chorb ukadu oddechowego, jak
np. astma u dzieci;
nowotwory;
negatywny wpyw okooporodowy np. w postaci zwikszonej umieralnoci
noworodkw i niskiej masy urodzeniowej.
Efekty zdrowotne zwizane z krtkoterminowym naraeniem to:
przedwczesne zgony, zwaszcza zwizane z chorobami ukadu oddechowego i
sercowo-naczyniowego;
zwikszona liczba przyj szpitalnych i wizyt w Szpitalnych Oddziaach
Ratunkowych (SOR), zwizanych z ostrymi schorzeniami ukadu sercowonaczyniowego, takimi jak zaway serca i udary mzgu;
zwikszona liczba hospitalizacji i wizyt w SOR w zwizku z powikaniami
oddechowymi, takimi jak napady astmy, zwikszenie czstoci takich objaww
jak kaszel, wisty oskrzelowe i uczucie dusznoci;
11
negatywny wpyw na parametry funkcji puc, zwaszcza u dzieci i osb z

chorobami ukadu oddechowego, takimi jak astma.
Osobami najbardziej naraonymi na zwikszone ryzyko zdrowotne zwizane z
ekspozycj na czstki drobne i czstki o wikszej rednicy s osoby chorujce na schorzenia
ukadu sercowo-naczyniowego i oddechowego (w tym astm), osoby w podeszym wieku,
dzieci oraz osoby ubosze. Wyniki bada wskazuj, e kobiety w ciy, noworodki oraz
pacjenci z pewnymi obcieniami zdrowotnymi, takimi jak cukrzyca, mog rwnie podlega
negatywnemu wpywowi zdrowotnemu pyu PM 2,5.
W przypadku benzo(a)pirenu za warto bezpieczn dla zdrowia i ycia uznaje si
rednie roczne stenie na poziomie 1 ng/m3 (warto docelowa wskazana w prawie UE). W
Maopolsce warto ta przekroczona jest kilku, a nawet kilkunastokrotnie, co przekada si na
ekspozycj porwnywaln z czynnym paleniem tytoniu.
Szacuje si, i w samym tylko Krakowie (ktrego dramatyczna sytuacja w zakresie
niskiej emisji jest powszechnie znana) oszacowano, i z powodu zanieczyszczenia powietrza
pyem zawieszonym umiera rocznie kilkaset osb. W oparciu o dane z roku 2001 podjto si
oszacowania dla Krakowa redniorocznej liczby moliwych do uniknicia zgonw w zalenoci
od poziomu redukcji zanieczyszcze (rednioroczne stenia PM 2,5). I tak - redukcja do
poziomu 25 g/m3 zmniejszyaby liczb zgonw rednio o 232, do poziomu 20 g/m3 o 362,
do poziomu 15 g/m3 o 492, a do poziomu 10 g/m3 (zalecenia WHO) o 612. Dodatkowo,
oszacowano, i statystyczny krakowianin yby rednio o rok duej, gdyby udao si
zredukowa rednioroczne stenie pyu PM 2,5 do 15 g/m3. Podane oszacowania dla
Krakowa znajduj potwierdzenie na przykadzie Dublina, gdzie po wprowadzeniu zakazu
palenia wglem w roku 1990 i zwizan z tym krokiem szybk i znaczc popraw jakoci
powietrza, liczba zgonw zmniejszya si rocznie o ok. 360, co stanowio ok. 8% wszystkich
zgonw. Z tej liczby jedynie ok. 1/3 to zgony zwizane z chorobami ukadu oddechowego,
za wikszo (ok. 2/3) z chorobami ukadu krenia.
Warto pamita, i prezentowane dane co prawda dotycz samego Krakowa, ale
problem zanieczyszcze powietrza jest charakterystyczny dla bardzo wielu (jeeli nie
wszystkich) miejscowoci Maopolski, ze szczegln intensywnoci wystpowania
problemw zwizanych z nisk emisj w okresie grzewczym. Zatem z pen
odpowiedzialnoci wyniki bada krakowskich mona przenie i zastosowa w
odpowiedniej skali take w stosunku do innych miast i miasteczek naszego regionu.
Inn kwesti jest wpyw niskiej emisji na rozwj podowy dzieci. Epidemiolodzy
dysponuj coraz wiksz liczb dowodw na zwizek zanieczyszcze powietrza z nisk wag
urodzeniow, liczb poronie, wczeniactwem czy wreszcie czstoci wystpowania wad
wrodzonych u noworodkw. Szczeglnie istotne s dla Maopolski badania prowadzone przez
grup prof. dr hab. med. Wiesawa Jdrychowskiego (Collegium Medicum UJ). W trwajcym
dwanacie lat projekcie badano grup kilkuset kobiet z Krakowa i ich dzieci, poczynajc od
drugiego lub trzeciego trymestru ciy. Wyniki krakowskich bada pokazuj wyranie, e im
wiksza ekspozycja matki na py zawieszony i wielopiercieniowe wglowodory aromatyczne
w czasie ciy, tym mniejsza waga urodzeniowa, wzrost i obwd gwki noworodka.
Przekada si to na sabszy rozwj intelektualny (strata rednio 3.8 pkt. w skali IQ) oraz
sabsz odporno w wieku pniejszym (m. in. zwikszone ryzyko wystpowania astmy i
infekcji drg oddechowych).
Zanieczyszczenie powietrza generuje wysokie koszty ekonomiczne (tzw. koszty
zewntrzne). Koszty te obejmuj w szczeglnoci: wydatki na opiek zdrowotn ponoszone
bezporednio przez ludzi chorujcych z powodu zanieczyszczenia powietrza, jak i wydatki w
ramach pastwowego systemu opieki zdrowotnej, koszty wynikajce z mniejszej
produktywnoci, w tym absencji w pracy, koszty zwizane z przedwczesn umieralnoci.
Szacunkowe koszty ekonomiczne zej jakoci powietrza zwizane z cakowit emisj pyu
PM 2,5 wyznaczone dla Maopolski wedug metodyki stosowanej w Unii Europejskiej w
12
Programie Czystego Powietrza dla Europy (CAFE-CBA) wynosz a 2,8 mld z rocznie (jest to
dolne oszacowanie nie obejmujce m.in. skutkw zanieczyszczenia wielopiercieniowymi
wglowodorami aromatycznymi)3. Koszty zewntrzne zanieczyszczenia powietrza s wic
znaczco wysze ni nakady na dziaania inwestycyjne w zakresie wymiany rde
ogrzewania czy termomodernizacji budynkw.
Rysunek 1. Wpyw niskiej emisji na zdrowie czowieka
rdo: Krakowski Alarm Smogowy
1.5 Polityka energetyczna i niskoemisyjna

midzynarodowym i krajowym
na
szczeblu
Ograniczenie emisji gazw cieplarnianych jest przedmiotem porozumie

midzynarodowych. Ramowa Konwencja Klimatyczna UNFCCC, ratyfikowana przez 192
pastwa, stanowi podstaw prac nad wiatow redukcj emisji gazw cieplarnianych.
Pierwsze szczegowe uzgodnienia s wynikiem trzeciej konferencji stron (COP3) w 1997
roku w Kioto. Na mocy postanowie Protokou z Kioto kraje, ktre zdecydoway si na jego
ratyfikacj, zobowizay si do redukcji emisji gazw cieplarnianych rednio o 5,2% do roku
2012. Ograniczenie wzrostu temperatury o 2-30C wymaga jednak stabilizacji stenia gazw
cieplarnianych w atmosferze (w przeliczeniu na CO2) na poziomie 450550 ppm. Oznacza to
potrzeb znacznie wikszego ograniczenia emisji. Od 2020 roku globalna emisja powinna
spada w tempie 1-5% rocznie, tak aby w roku 2050 osign poziom o 25-70% niszy ni
obecnie. Poniewa sektor energetyczny odpowiada za najwiksz ilo emitowanych przez
czowieka do atmosfery gazw cieplarnianych (GHG), w tym obszarze musimy intensywnie
ogranicza emisj CO2. Takie ograniczenie mona osign poprzez:
popraw efektywnoci energetycznej;
zwikszenie udziau odnawialnych rde energii oraz czystych technologii
energetycznych w bilansie energetycznym;
ograniczenie bezporedniej emisji z sektorw przemysu emitujcych najwicej
CO2 (w tym energetyki).
Rozwizania w zakresie poprawy efektywnoci energetycznej s czsto
najbardziej optymalnym sposobem osigania tego celu.
Z kocem 2006 roku Unia Europejska zobowizaa si do ograniczenia zuycia
energii o 20% w stosunku do prognozy na rok 2020. Dla osignicia tego ambitnego celu
podejmowanych jest szereg dziaa w zakresie szeroko rozumianej promocji efektywnoci
energetycznej. Dziaania te wymagaj zaangaowania spoeczestwa, decydentw i
politykw oraz wszystkich podmiotw dziaajcych na rynku. Edukacja, kampanie
informacyjne, wsparcie dla rozwoju efektywnych energetycznie technologii, standaryzacja i
Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego, Krakw 2013
13
przepisy dotyczce minimalnych wymaga efektywnociowych i etykietowania, Zielone

zamwienia publiczne to tylko niektre z tych dziaa.
Potrzeba wzmocnienia europejskiej polityki w zakresie racjonalizacji zuycia energii
zostaa mocno wyartykuowana w wydanej w 2000 roku Zielonej Ksidze w kierunku
europejskiej strategii na rzecz zabezpieczenia dostaw energii. Natomiast w 2005 roku
elementy tej polityki zostay zebrane w Zielonej Ksidze w sprawie racjonalizacji zuycia
energii czyli jak uzyska wicej mniejszym nakadem rodkw.
W dokumencie tym wskazano potencja ograniczenia zuycia energii do 2020 roku.
Wykazano, e korzyci to nie tylko ograniczenie zuycia energii i oszczdnoci z tego
wynikajce, ale rwnie poprawa konkurencyjnoci, a co za tym idzie zwikszenie
zatrudnienia, realizacja strategii lizboskiej. Energooszczdne urzdzenia, usugi i technologie
zyskuj coraz wiksze znaczenie na caym wiecie. Jeeli Europa utrzyma swoj znaczc
pozycj w tej dziedzinie poprzez opracowywanie i wprowadzanie nowych,
energooszczdnych technologii, to stanie si to mocnym atutem handlowym.
Polityka klimatyczna Unii Europejskiej koncentruje si na wdroeniu tzw. pakietu
klimatyczno-energetycznego. Zaoenia tego pakietu s nastpujce:
UE jest liderem i wzorem dla reszty wiata w spawie ochrony klimatu ziemi
niedopuszczenia do wikszego ni 20C wzrostu redniej temperatury Ziemi;
cele pakietu 3 x 20% (tj. redukcja gazw cieplarnianych, wzrost udziau OZE w
zuyciu energii finalnej, wzrost efektywnoci energetycznej) wsprealizuj
polityk energetyczn UE.
Cele szczegowe pakietu klimatycznego:
zmniejszy emisj gazw cieplarnianych (EGC) o 20% w 2020 roku w stosunku
do roku 1990 przez kady kraj czonkowski;
zwikszy udzia energii ze rde odnawialnych (OZE) do 20% w 2020 roku, w
tym osign 10% udziau biopaliw;
zwikszy efektywno energetyczn wykorzystania energii o 20% do roku 2020.
W poniszej tabeli zebrano wybrane europejskie regulacje dotyczce efektywnoci
energetycznej, ktre stopniowo transponowane s do prawodawstwa pastw czonkowskich.
Tabela 1. Dyrektywy Unii Europejskiej w zakresie efektywnoci energetycznej
Dyrektywa
Cele i gwne dziaania
Zwikszenie udziau skojarzonego wytwarzania energii
elektrycznej i ciepa (kogeneracji).
Dyrektywa EC/2004/8 o
Zwikszenie efektywnoci wykorzystania energii pierwotnej i
promocji wysokosprawnej
zmniejszenie emisji gazw cieplarnianych.
kogeneracji
Promocja wysokosprawnej kogeneracji i korzystne dla niej
bodce ekonomiczne (taryfy).
Dyrektywa 2003/87/WE
Ustanowienie handlu uprawnieniami do emisji gazw
ustanawiajca program handlu
cieplarnianych na obszarze Wsplnoty.
uprawnieniami do emisji gazw
Promowanie zmniejszenia emisji gazw cieplarnianych w
cieplarnianych na obszarze
sposb opacalny i ekonomicznie efektywny.
Wsplnoty
Ustanowienie minimalnych wymaga energetycznych dla
Dyrektywa 2002/91/WE o
nowych i remontowanych budynkw.
charakterystyce energetycznej
Certyfikacja energetyczna budynkw.
budynkw
Kontrola kotw, systemw klimatyzacji i instalacji grzewczych.
Dyrektywa 2005/32/WE
Ecodesign o projektowaniu
urzdze powszechnie
zuywajcych energi
Projektowanie i produkcja sprztu i urzdze powszechnego

uytku o podwyszonej sprawnoci energetycznej.
Ustalanie wymaga sprawnoci energetycznej na podstawie
kryterium minimalizacji kosztw w caym cyklu ycia wyrobu
14
(koszty cyklu ycia obejmuj koszty nabycia, posiadania i

wycofania z eksploatacji).
Dyrektywa 2006/32/WE o
efektywnoci energetycznej i
serwisie energetycznym
Zmniejszenie od 2008 roku zuycia energii kocowej o 1%,

czyli osignicie 9% w 2016 roku.
Obowizek stworzenia i okresowego uaktualniania Krajowego
planu dziaa dla poprawy efektywnoci energetycznej.
Poniej przedstawiono obowizujce dokumenty krajowe stanowice implementacj

dyrektyw europejskich w zakresie energii i rodowiska:
Strategia rozwoju Energetyki Odnawialnej (uchwalona w roku 2001);
Wieloletni program promocji biopaliw lub innych paliw odnawialnych na lata
2008-2014 (2007);
Strategia dziaalnoci grnictwa wgla kamiennego w Polsce w latach 2007-2015
(2007);
Polityka dla przemysu gazu ziemnego (2007);
Program dla elektroenergetyki (2006);
Polityka ekologiczna pastwa w latach 2009-2012 z perspektyw do 2016 (2008);
Polityka energetyczna Polski do 2030 roku (2009);
Drugi Krajowy Plan Dziaa dotyczcy efektywnoci energetycznej dla Polski
(2011);
Ustawa o efektywnoci energetycznej (2011);
Ustawa Prawo Energetyczne (aktualizacja 2013);
Zmiany w Ustawie Prawo budowlane (np. nakadajce nowe wymagania dla
budynkw oddawanych do uytkowania w tym budynkw przebudowywanych)
(2013);
Projekt Krajowej Polityki Miejskiej (2013).
Odrbnie naley podej do kwestii zwizanej z nisk emisj. Szczeglnie w Polsce,
ale nie tylko, brak cay czas stosownych uregulowa prawnych dotyczcych rde mocy
poniej 50 MW, ktre w ogromnej mierze odpowiedzialne s za nisk emisj. Chodzi gwnie
o instalacje spalania paliw staych wytwarzajcych energi uyteczn do ogrzewania
indywidualnych gospodarstw domowych oraz przygotowania ciepej wody uytkowej (c.w.u.).
W opracowanej w ramach Clean Air for Europe (CAFE), Strategii Tematycznej Czystego
Powietrza (COM 2005), Unia Europejska powicia szczegln uwag instalacjom o mocy
poniej 1 MW (czyli tym, ktre funkcjonuj w gospodarstwach indywidualnych).
Jednym z pierwszych aktw legislacyjnych UE, ukierunkowanych wanie na
instalacje maej mocy, jest Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2005/32/ WE z 6
lipca 2005 roku, ustanawiajca oglne zasady ustalania wymogw dotyczcych ekoproduktu
czy ekoprojektu dla produktw wykorzystujcych energi (Dyrektywa ekoprodukt
(2005/32/EC) EuPs Eco-design Directive (2005/32/EC).
Dyrektywa kadzie nacisk na promowanie urzdze energooszczdnych. W
przypadku kotw, piecw, kominkw, gwnym jej celem jest z jednej strony ujednolicenie
przepisw dotyczcych projektowania urzdze, z drugiej skonienie wytwrcw do produkcji
urzdze z wysok sprawnoci przetwarzania energii paliw na energi uyteczn. Chodzi
tutaj o energi potrzebn do ogrzewania pomieszcze, przygotowania c.w.u., przygotowania
posikw oraz tak, ktra jest bardziej przyjazna dla rodowiska naturalnego z punktu
widzenia niskiej emisji zanieczyszcze.
W Polsce podstaw prawn w dziaaniach na rzecz ograniczenia niskiej emisji jest
ustawa z 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony rodowiska (Dz. U. z 2008 r. nr 25, poz.150 ze
zm.) oraz Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/50/WE z 21 maja 2008 r. w
15
sprawie jakoci powietrza i czystszego powietrza dla Europy (CAFE). Zgodnie z art. 91
wspomnianej wyej ustawy Prawo ochrony rodowiska, opracowanie programu ochrony
powietrza wymagane jest dla stref, w ktrych stwierdzono przekroczenia poziomw
dopuszczalnych lub docelowych choby jednej substancji, spord okrelonych w
rozporzdzeniu Ministra rodowiska z 3 marca 2008 roku w sprawie poziomw niektrych
substancji w powietrzu (Dz. U. Nr 47, poz.281). Z kolei unijna dyrektywa stanowi, i plany
ochrony powietrza (w ustawie Prawo ochrony rodowiska zwane s programami), w
przypadku przekroczenia wartoci dopuszczalnych, ktrych termin osignicia min, maj
okrela odpowiednie dziaania tak, aby okres, w ktrym nie s one dotrzymane, by jak
najkrtszy.
Zupenie nowe moliwoci stawia przed samorzdami uchwalona jesieni tego roku i
podpisana przez prezydenta tzw. ustawa antysmogowa, dziki ktrej samorzdy bd
mogy okrela, czym mona pali w piecach, zakazywa palenia wglem i ustala, ile
szkodliwych substancji mog emitowa piece instalowane w domach. Daje to realn szans
na zaktywizowanie samorzdw w staraniach o zapewnienie lepszego powietrza na swoim
terenie. Kolejny krok to ustalenie norm jakoci paliw staych sprzedawanych do sektora
komunalno-bytowego, ustalenie standardw emisyjnych dla kotw maej mocy (oraz
niedopuszczenie do obrotu urzdze o niekorzystnych parametrach emisyjnych). Na brak
dotychczas tego typu regulacji od wielu lat zwracali uwag eksperci oraz Najwysza Izba
Kontroli (2004, 2014).
W walce z nisk emisj Polska zobligowana jest take do realizacji zobowiza
wynikajcych z:
Protokou z Kioto z 15 lipca 1998 r.;
Dyrektywy 2002/91/EC z 16 grudnia 2002 r. w sprawie charakterystyki
energetycznej budynkw;
Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 004/107/WE z 15 grudnia 2004 r. w
sprawie arsenu, kadmu, rtci, niklu i wielopiercieniowych wglowodanw
aromatycznych w otaczajcym powietrzu.
Oceny jakoci powietrza w danej strefie dokonuje Wojewdzki Inspektor Ochrony
rodowiska, w oparciu o prowadzony monitoring stanu jakoci powietrza. Stanowi on
podstaw do klasyfikacji stref. Zakwalifikowanie strefy, np. do klasy C, oznacza konieczno
opracowania Programu ochrony powietrza. Celem Programu ochrony powietrza jest
wskazanie kierunkw dziaa naprawczych, ktrych zastosowanie pozwoli na osignicie
wartoci dopuszczalnych lub wartoci docelowych. Ponadto od 1 stycznia 2008 roku
marszaek wojewdztwa ma obowizek sporzdzenia Programu ochrony powietrza.
Obowizujcym obecnie programem jest Program ochrony powietrza dla
wojewdztwa maopolskiego,Maopolska 2023. - w zdrowej atmosferze Program zosta
przyjty przez Sejmik 30 wrzenia 2013 r. Aktualizacja programu nastpuje raz na trzy lata
(najblisza w marcu 2016 roku).
Program ograniczania niskiej emisji z kolei jest jednym z dziaa naprawczych w
ramach programu ochrony powietrza dotyczcym obszaru miast i gmin, w ktrych istnieje
problem niskiej emisji. Celem Programu ograniczenia niskiej emisji jest przede wszystkim
poprawa jakoci powietrza, jakoci ycia i zdrowia mieszkacw, w szczeglnoci dzieci i
osb chorych najbardziej wraliwych na zanieczyszczone powietrze. Z kolei podstaw
tworzenia Programw ograniczenia niskiej emisji s zarwno programy ochrony powietrza,
jak i programy ochrony rodowiska.
Programy ochrony powietrza wyznaczaj kierunki dziaa redukcji
zanieczyszcze z tzw. sektora komunalno-bytowego w celu zapobiegania w
przyszoci negatywnym skutkom zarwno zdrowotnym, jak i rodowiskowym,
wykorzystywania przestarzaych, nieefektywnych urzdze grzewczych.
16
W praktyce wyglda to tak, e dla stref, w ktrych stwierdzono przekroczenia

poziomw docelowych i dopuszczalnych zanieczyszcze, zarzd wojewdztwa opracowuje
programy ochrony powietrza. Nastpnie sejmik wojewdztwa przyjmuje program w drodze
uchway, ktra stanowi akt prawa miejscowego. Z kolei Program ograniczania niskiej emisji
(PONE) jest systemem wsparcia zarwno finansowego, jak i organizacyjnego mieszkacw
gmin i miast, dziki ktremu przeprowadzane s inwestycje w indywidualne systemy
grzewcze.
17
2 STRESZCZENIE
Plan Gospodarki Niskoemisyjnej Gminy Rabka-Zdrj jest dokumentem, ktry wytycza
kierunki dziaa wsplnoty samorzdowej Rabki-Zdroju w zakresie eliminacji niskiej emisji,
ktra jest gwnym rdem zanieczyszcze powietrza, a take zwikszenia udziau energii
pochodzcej ze rde odnawialnych oraz zmniejszenia zuycia energii finalnej. Naley
podkreli, i to wanie zaopatrzenie budynkw w ciepo generuje problem niskiej emisji, ale
jednoczenie jest to obszar, ktry ma najwikszy potencja redukcji gazw cieplarnianych.
Horyzont czasowy dla Planu okrelono na rok 2023, co odpowiada horyzontowi wskazanemu
w Programie Ochrony Powietrza dla Wojewdztwa Maopolskiego Maopolska 2023 w
Zdrowej Atmosferze. Natomiast cele redukcyjne, wpisujce si w zaoenia Strategii Europa
2020, bd osigane stopniowo, natomiast w roku 2022 bdzie moliwe obserwowanie
pozytywnych zmian w zakresie ograniczenia emisji gazw cieplarnianych, zwikszonego
wykorzystania OZE do produkcji energii i ograniczenia zuycia energii finalnej.
Obecnie w Rabce-Zdroju wystpuje niekorzystna struktura zaopatrzenia budynkw w
ciepo. Ocenia si, i okoo 70% budynkw ogrzewanych jest za pomoc kotw zasypowych
na wgiel i drewno, co przyczynia si do osigania bardzo wysokich poziomw
zanieczyszcze. Nie funkcjonuj zbiorowe systemy zaopatrzenia w ciepo, a peryferyjne
obszary gminy (obszary wiejskie i cz obrzey miasta) nie jest zasilana gazem sieciowym.
Aby moliwe byo rozwizanie problemu niskiej emisji konieczna jest zatem zmiana obecnej
struktury systemw grzewczych i przejcie na ekologiczne rda ciepa i ciepej wody
uytkowej. W ramach Planu promowana jest zamiana rde ciepa i ciepej wody uytkowej
w pierwszej kolejnoci na urzdzenia zasilane gazem (co jednak wie si z
niezbdn rozbudow sieci gazowej) oraz odnawialne rda energii, w tym pompy
ciepa, urzdzenia solarne oraz fotowoltaiczne (zarwno jako podstawowe rdo energii dla
procesw grzewczych, jak i jako uzupenienie systemw zasilanych gazem w celu
zmniejszenia zuycia tego paliwa). W dalszej kolejnoci w miejscach gdzie nie jest moliwe
w realnej perspektywie czasu doprowadzenie gazu sieciowego przechodzenie na koty na
biomas speniajce wymagania emisyjne najlepszych dostpnych technologii.
Kolejny element wymagajcy interwencji to poprawa efektywnoci
energetycznej budynkw, realizowana zarwno jako samodzielne zadania, ale take jako
niezbdny element wyprzedzajcy wymian rde ciepa (zarwno po to, aby jeszcze
bardziej ograniczy zapotrzebowanie na energi, a take nie przewymiarowa
nowomontowanych systemw grzewczych). Obecnie stan energetyczny budynkw na terenie
Rabki-Zdroju jest relatywnie niski.
Bardzo istotn kwesti jest take wprowadzenie odpowiedniej polityki lokalnej
w zakresie transportu, ktra bdzie dy do ograniczenia wykorzystania samochodw do
przemieszczania si na niewielkie odlegoci przez mieszkacw oraz stworzy warunki do
niewykorzystywania samochodw przez kuracjuszy i turystw wypoczywajcych w RabceZdroju. Podanymi rozwizaniami jest tutaj zwikszenie udziau ekologicznych rodkw
transportu np. rowerw poprzez budow/wyznaczenie bezpiecznych cieek rowerowych
oraz wprowadzenie publicznych wypoyczalni rowerw, a take wiadoma preferencja
rozwiza z zakresu publicznej komunikacji uzdrowiskowo-turystycznej.
Ostatni ale rwnie wany (a moe w pewnym sensie najwaniejszy) element
ktry znajduje swoje odzwierciedlenie w zapisach dokumentu, to potrzeba waciwej
komunikacji z mieszkacami i docierania do nich z informacjami zarwno o wystpujcych
problemach, wpywie zanieczyszcze na zdrowie mieszkacw i turystw, a w konsekwencji
konkurencyjno miejscowoci o charakterze turystyczno-uzdrowiskowym, ale take
dostarczanie im praktycznej wiedzy i pomocy w zakresie moliwych rde finansowania,
dziki ktrym moliwe bdzie dokonanie pozytywnej zmiany. Warto w tym miejscu
18
odnotowa, i ostatnie dziaania zarwno na forum regionalnym, jak i odwana polityka

wadz miasta zaczyna przynosi efekt w postaci uwiadomienia sobie wagi problemu
zwizanego z nisk emisj przez coraz wiksz grup mieszkacw Rabko-Zdroju. To take
dobry moment, aby wykorzysta spoeczn potrzeb zmiany, do jej skutecznego
dokonania.
Na poziomie Planu zdefiniowano cztery cele strategiczne, ktrych realizacja ma
doprowadzi do osignicia na terenie caej Gminy do roku 2023 - standardw jakoci
powietrza zgodnych z wymogami krajowego i unijnego prawodawstwa dotyczcego ochrony
rodowiska oraz docelowo zgodnych z rekomendacjami wiatowej Organizacji Zdrowia. Cele,
ktre maj pomc w realizacji tych zaoe zdefiniowano w sposb nastpujcy:
1. Eliminacja niskiej emisji z sektora komunalnego, mieszkaniowego oraz
gospodarczego wraz ze zwikszeniem udziau odnawialnych rde energii w strukturze
zaopatrzenia budynkw w ciepo i ciep wod uytkow;
2. Systematyczna poprawa efektywnoci energetycznej w sektorze komunalnym i
pozakomunalnym;
3. Znaczce zmniejszenie zanieczyszcze i uciliwoci wynikajcych z presji ruchu
koowego na obszarze Gminy;
4. Podniesienie spoecznej wiadomoci potrzeby dbaoci o wysok jako powietrza
(edukacja, informacj i integracj dziaa).
Kademu z celw przyporzdkowano konkretne dziaania, osadzone w czasie i
opisujce, co i w jaki sposb, naley zrealizowa, aby systematycznie przyblia si do
realizacji danego celu strategicznego, a w konsekwencji celu gwnego.
Sukces planu, a konsekwencji sukces mieszkacw, ktrzy y bd w czystym
powietrzu i przyjmowa bd u siebie turystw i kuracjuszy szukajcych bezpiecznych dla
siebie miejsc wypoczynku i powrotu do zdrowia, zalee bdzie od determinacji caej
wsplnoty samorzdowej Rabki-Zdroju. Wadze Rabki nie podejm jednak skutecznych
dziaa bez wsparcia, woli i rzeczywistego zaangaowania mieszkacw i dziaajcych tu
przedsibiorcw, ktrzy bd w ogromnej mierze kocowymi beneficjentami realizowanych
projektw. Z kolei mieszkacy bd mieli ograniczone moliwoci podejmowania
proekologicznych dziaa, bez przygotowania przez wadze samorzdowe, szytych na ich
miar, programw dotacyjnych umoliwiajcych likwidacj niskiej emisji czy popraw
efektywnoci energetycznej obiektw, w ktrych yj i prowadz dziaalno gospodarcz.
Warto te w tym miejscu wspomnie, i najblisze lata to ostatni czas, w ktrym
dostpne bd znaczce rodki na podejmowanie takich dziaa. W latach kolejnych normy
dotyczce jakoci powietrza bd si zaostrzay, a niezbdne inwestycje bdzie trzeba
realizowa za wasne rodki. Warto take rozway scenariusz, w ktrym system dotacji
zewntrznych bdzie uzupeniany czciowym wkadem wasnym gminy, pochodzcym np.
ze rodkw tzw. opaty uzdrowiskowej, ktry w sposb szczeglny promowa bdzie najmniej
emisyjnych rozwizania. W mechanizmie takim, chodzi o to, by w sposb zauwaalny dla
kocowego beneficjenta (tj. mieszkaca) zwikszy dopaty do tych rozwiza, ktre opieraj
si o OZE (szczeglnie mowa tu o pompach ciepa i instalacjach solarnych), a poprzez to
zachca mieszkacw Rabki-Zdroju do zastosowania tych najmniej emisyjnych rozwiza.
Warto zatem wykorzysta najbliszych 5 7 lat do dokonania radykalnej zmiany
w kierunku gospodarki niskoemisyjnej na terenie Rabki-Zdroju i wykorzysta do
tego dostpne, zewntrzne instrumenty finansowe. Warto take rozway
zaangaowanie w ten proces rodkw pochodzcych z tzw. opaty uzdrowiskowej
WANE
Najwikszy wpyw na powstawanie tzw. niskiej emisji ma w Rabce-Zdroju sektor
prywatny (domy i budynki suce dziaalnoci gospodarczej). Udzia sektora
komunalnego w generowaniu zanieczyszcze do powietrza i zuyciu energii w skali
19
Rabki - ma wymiar ladowy (co nie znaczy e nie naley podejmowa w tym sektorze
dziaa naprawczych, chociaby z punktu widzenia wizerunkowego). Std zarwno w
niniejszym Planie, jak i rekomendacjach dla wadz Rabki-Zdroju, za najwaniejsze
dziaanie uznaje si przygotowanie i wdroenie narzdzi, ktre umoliwi mieszkaniom
miasta i gminy wymian niskosprawnych kotw i urzdze na paliwa stae, na nowe
rda ciepa oparte w pierwszym rzdzie o paliwa gazowe oraz odnawialne rda energii
(taka powinna by rekomendacja Gminy w konstrukcji regulaminu dotacji na wymian
urzdze) lub na nowoczesne instalacje na biomas i paliwa stae speniajce
rygorystyczne standardy emisyjne. Rozwizanie problemu niskiej emisji z sektora
bytowego poprzez szereg dziaa rekomendowanych w Planie bdzie miao take w
odpowiedniej skali i proporcjach swj wkad w rozwizywanie globalnych problemw
emisji gazw cieplarnianych, zwikszenia wykorzystania odnawialnych rde energii
oraz ograniczenia zuycia energii finalnej.
Jednoczenie z pen wiadomoci nie skupiano si w Planie na dziaaniach, na
ktre samorzd ma niky wpyw, a jednoczenie ktrych odziaywanie na rozwiazywanie
realnych problemw zwizanych z szeroko pojt nisk emisj jest absolutnie
marginalne.
20
3 PODSTAWOWE INFORMACJE O GMINIE RABKAZDRJ

Poniej - w syntetycznej formie przedstawiono podstawowe informacje statystyczne
charakteryzujce Gmin Rabka-Zdrj. Dokonano tego w podziale na trzy zasadnicze obszary,
tj. spoeczestwo, gospodarka i turystka oraz ekologia.
3.1 Spoeczestwo
Rabka-Zdrj, po Nowym Targu, jest najbardziej zaludnion gmin powiatu
nowotarskiego.
Rabk-Zdrj w roku 2014 zamieszkiwao 17 416 osb (stan na 31.12), co stanowi
ok. 9% ludnoci powiatu nowotarskiego i ok. 0,5% ludnoci wojewdztwa
maopolskiego.
Wskanik gstoci zaludnienia jest wysoki i wynosi 360 os/km2 dla Miasta i 252
os/km2 dla caej Gminy. Wskaniki te s wysze od poziomu redniej powiatowej
129 os/km2; od redniej wojewdzkiej 222 os/km2.
Na przestrzeni ostatnich piciu lat nieznacznie lecz systematycznie(tj. corocznie o
ok. 0,2%), zmniejszaa si liczba mieszkacw Gminy. W okresie analizy nastpi
spadek liczby ludnoci z obszaru miasta o ok. 1,7%. Co prawda w tym samym
czasie o ok. 2% wzrastaa liczba mieszkacw terenw wiejskich Rabki, ale nie z
uwagi na mniejsze zaludnienie tych terenw w wartociach bezwzgldnych w
odniesieniu do caej Gminy notowany jest spadek liczby ludnoci.
Spoeczno Gminy naley do najbardziej sfeminizowanych w powiecie
nowotarskim (w roku 2014 wskanik feminizacji wynis 108).
Wskanik obcienia demograficznego naley do jednego z wyszych w powiecie
nowotarskim.
Przyrost naturalny w Gminie na przestrzeni lat 2010-2014 notuje wartoci
dodatnie, z wyjtkiem roku 2013 (tj. -7). Pomimo to jest on jednym z niszych w
powiecie nowotarskim.
W cigu ostatnich piciu lat na terenie Gminy notuje si systematyczny spadek
liczby ludnoci w wieku przedprodukcyjnym oraz wzrost liczby osb w wieku
poprodukcyjnym. Wzgldnie stabilne wartoci notuje grupa osb w wieku
produkcyjnym.
Saldo migracji na przestrzeni ostatnich kilku lat przyjmuje wartoci ujemne.
W roku 2014 na terenie Rabki-Zdrj 921 osb pozostawao bez pracy, z czego a
500 osb stanowili mczyni. W porwnaniu do roku 2010, liczba osb
bezrobotnych zmniejszya si o 7%.
3.2 Gospodarka i turystyka

Rabka-Zdrj posiada status miejscowoci uzdrowiskowej. Na obszarze
Uzdrowiska wydzielone zostay strefy ochronne, tj. strefa A o powierzchni 168,1
ha; strefa B o powierzchni 722,4 ha; oraz strefa C obejmujca obszar 2 779,3
ha.
W okresie 2010-2014 na terenie Rabki-Zdrj zanotowano 7% wzrost liczby
zarejestrowanych podmiotw gospodarczych. W roku 2014 a 97% oglnej liczby
21
podmiotw stanowiy podmioty prywatne, wrd ktrych dominoway osoby

fizyczne prowadzce dziaalno gospodarcz (tj. 79%).
W strukturze przedsibiorstw prowadzonych w formie jednoosobowych
dziaalnoci gospodarczych dominuje sekcja G PKD (424 podmioty), tj. handel
hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdw samochodowych i motocykli; sekcja F
(208 podmiotw), tj. budownictwo; oraz sekcja Q (175 podmiotw), tj. opieka
zdrowotna i pomoc spoeczna.
Rabka-Zdrj charakteryzuje si wysokim i stale rosncym bezrobociem
rejestrowanym wynoszcym w roku 2014 8,5% w stosunku do osb w wieku
produkcyjnym (921 zarejestrowanych i pozostajcych bez pracy osb).
Gmina ma ogromny potencja uzdrowiskowy i turystyczny, w tym
ponadprzecitne walory przyrodnicze i krajobrazowe, ktre s niezaprzeczaln
mark Rabki-Zdrj.
Renoma Uzdrowiska w znacznej czci zwizana jest z jego tradycj lecznicz i
unikatowym ukierunkowanie profilu lecznictwa dziecicego, pulmonologicznego i
kardiologicznego.
Gmina dysponuje relatywnie dobr i stale rozwijajc si baz noclegow i
gastronomiczn. W 2014 roku na jej terenie funkcjonowao (zgodnie z danymi
GUS) 36 turystycznych obiektw noclegowych, z czn liczb 1 489 miejsc
noclegowych. W 2014 roku obsuyy one 24 881 odwiedzajcych. W cakowitej
liczbie obiektw, a 28 to obiekty caoroczne.
Na przestrzeni lat 2010-2014, notowana liczba odwiedzajcych wzrosa o 13%.
Jednake od roku 2013 ulega ona niewielkiemu obnieniu (tj. o ok. 6%).
3.3 Ekologia
Udzia terenw zieleni w powierzchni ogem wynosi 70%.
Udzia zieleni w obszarze strefy A Uzdrowiska stanowi 75% jego powierzchni
cakowitej (tj. 126,12 ha). Najwiksz cz stanowi tereny zieleni urzdzonej
(tj. parki, zielece, cmentarze) 34,62 ha. Kolejno tereny zieleni w obrbie
terenw zabudowy, w tym zwizanej z funkcj uzdrowiskow 31,18 ha; oraz
tereny lasw, zadrzewie i zakrzewie 29,08 ha.
Udzia zieleni w obszarze strefy B: Uzdrowiska stanowi 49% jej powierzchni
cakowitej. Najwiksz cz stanowi tereny lasw, zadrzewie i zakrzewie (tj.
132,94 ha) oraz tereny rolnicze odogowane, pokryte rolinnoci trawiast,
czciowo zakrzewione i zadrzewione (tj. 91,5 ha).
W samym miecie wystpuje rezerwa terenw zielonych w strefie A, ktre
mog zosta w ciekawy sposb zagospodarowane, zgodnie z funkcj
uzdrowiskow.
Szczeglnie w miecie wystpuj okresowe, znaczce zanieczyszczenia powietrza
(niska emisja, spaliny).
Zgodnie ze stanem na rok 2014, dugo czynnej sieci wodocigowej wynosi 43,8
km; sieci kanalizacyjnej 42,5 km.
Wedug stanu na rok 2013 dugo czynnej sieci gazowej wynosi 115 417 m.
Na terenie Gminy z instalacji wodocigowej w 2013 roku korzysta 48,9%
ludnoci, przy czym w miastach odsetek ten siga 64%. W tym samym roku do
sieci kanalizacyjnej podczonych byo 50,2% ludnoci Gminy; w miastach
66,6%. Z czynnej sieci gazowej korzystao 30,4% ogu ludnoci Gminy, w tym
39,3% na terenie miast.
22
Istotnym mankamentem jest cakowity brak skanalizowania obszarw wiejskich

Gminy.
Stosunkowo niewielka liczba obiektw w skali Gminy poddana zostaa
termomodernizacji.
Zauwaalny jest niski poziom jakoci eksploatowanych systemw grzewczych.
3.4 Zgodno z dokumentami strategicznymi Gminy RabkaZdrj

Poniej, w skrtowej formie, odniesiono si do podstawowych dokumentw
strategicznych i planistycznych, bdcych w posiadaniu Gminy Rabka-Zdrj.
3.4.1
Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego dla strefy

A ochrony uzdrowiskowej Uzdrowiska Rabka-Zdrj
Dokument zosta przyjty Uchwa Rady Miejskiej w Rabce-Zdroju nr LIV/367/14 z

dnia 10.10.2014 roku. Wyznacza on podstawowe zasady zagospodarowania obszaru
pooonego w granicach strefy A ochrony uzdrowiskowej.
Przyjte normy dziaa w zakresie komunikacji i infrastruktury technicznej ( 10)
koncentruj si wok zasad modernizacji, rozbudowy i budowy systemw komunikacji,
infrastruktury technicznej, systemw zaopatrzenia w wod, systemw gospodarki ciekowej,
systemu elektroenergetycznego, systemu zaopatrzenia w gaz, systemw telekomunikacji
oraz zasad gospodarki odpadami. Wikszo przyjtych postulatw koreluje ze zwikszon
dbaoci o stan rodowiska naturalnego.
Bezporednio cz zapisw Planu Miejscowego odnosi si take do kwestii
zwizanych bezporednio z rodzajami wykorzystywanych urzdze do celw grzewczych.
Zapisy Planu stanowi, i w strefie tej naley stosowa rozwizania techniczne i media
grzewcze nieuciliwe dla rodowiska. Zaleca si ograniczenie paliw staych i wykorzystania
dla celw grzewczych energii elektrycznej, gazu, oleju niskosiarkowego lub odnawialnych
rde energii. Zapewnieniem ukierunkowania na gospodark niskoemisyjn jest rwnie
postulat sukcesywnej przebudowy istniejcych kotowni opalanych paliwami staymi na
opalane paliwami ekologicznymi.
3.4.2
Program Ochrony rodowiska Gminy Rabka-Zdrj na lata

2008-2011, z perspektyw do roku 2015
Dokument zosta opracowany w celu realizacji polityki ekologicznej pastwa na

poziomie lokalnym. Znajduje to odzwierciedlenie w wytyczonych celach polityki
rodowiskowej Gminy. Zdefiniowane w dokumencie dziaania maj na celu denie do
zrwnowaonego rozwoju Uzdrowiska i koncentruj si w omiu obszarach, tj. ochronie
powietrza atmosferycznego, ochronie wd, ochronie powierzchni ziemi, racjonalnym
uytkowaniu zasobw naturalnych, ochronie przed haasem i oddziaywaniem pl
elektromagnetycznych, gospodarce odpadami, ochronie zasobw przyrodniczych oraz
edukacji ekologicznej. Z perspektywy zaoe Planu, wszystkie wyej wymienione obszary s
bardzo istotne, stanowi bowiem filary proekologicznych i prorodowiskowych dziaa.
W zakresie ochrony powietrza atmosferycznego w dokumencie zwrcono uwag, i
dominujcymi rdami emisji zanieczyszcze powietrza w Gminie s niska emisja i transport.
W zwizku z powyszym zapisano w dokumencie dziaania majce przyczyni si do
ograniczenia emisji w sektorze komunalnym i emisji zanieczyszcze komunikacyjnych. W
przypadku pierwszego obszaru interwencji emisji w sektorze komunalnym podkrelono, i
redukcja i utrzymanie na niskim poziomie lokalnej emisji z systemw ogrzewania powinno
stanowi wany element polityki ekologicznej Gminy, tym bardziej i transformacja systemw
23
grzewczych na mniej uciliwe dla rodowiska jest skorelowana z istnieniem mechanizmw

finansowych i administracyjnych promujcych takie postpowanie. Wany udzia w realizacji
tego celu przyznano takim dziaaniom preferencyjnym jak: termomodernizacja budynkw,
gazyfikacja caej Gminy, uytkowanie kotw olejowych, urzdze elektrycznych, kotw
mieszanych na gaz i energie elektryczn, piecw grzewczych przenonych lub staych na gaz
butlowy, a przede wszystkim niekonwencjonalnym rdom energii dla ogrzewania wody
(np. systemy solarne, pompy ciepa). Priorytetowym wyzwaniem w tym zakresie, stojcym
przed wadzami Gminy, jest edukacja ekologiczna oraz preferowanie i wspieranie korzystnych
z tego punktu widzenia inwestycji.
Istotne powizanie z opracowywanym Planem Gospodarki Niskoemisyjnej wykazuj
rwnie dziaania zaplanowane w ramach postulatu racjonalnego uytkowania zasobw
naturalnych. Wrd nich wymieniono racjonalizacj uytkowania wody, zmniejszenie
materiaochonnoci i odpadowoci produkcji oraz zmniejszenie energochonnoci gospodarki
i wzrost wykorzystywania energii ze rde odnawialnych. Realizacja powyszych dziaa w
znacznej mierze przyczynia si do ograniczenia marnotrawstwa zasobw, likwidacji
zanieczyszcze, uciliwoci i zagroe rodowiska naturalnego, dziki podejmowaniu
racjonalnych i zasadnych inwestycji, jak np. wdroenie nowych technologii, ogranicze
zuycia, monitoringu, popraw parametrw energetycznych (tj. termorenowacj),
zwikszenie udziau energii otrzymywanej z surowcw odnawialnych.
3.4.3
Program Rewitalizacji Obszarw Miejskich Rabki-Zdroju
Program zosta przyjty Uchwa Rady Miasta nr XXXVI/244/09 dnia 14 stycznia

2009 roku. Realizacja zaoonego celu strategicznego, jakim jest integracja mieszkacw i
zasobw materialnych Miasta w celu wzmocnienia funkcji uzdrowiskowo-turystycznej RabkiZdroju, powinna odby si w rezultacie podjcia szczegowych dziaa zdefiniowanych w
okrelonych strefach ycia spoeczno-gospodarczego, tj. strefie przestrzennej, gospodarczej i
spoecznej.
Najsilniej skorelowane z postulatami Planu Gospodarki Niskoemisyjnej s cele
zdefiniowane dla strefy zagospodarowania przestrzennego. Cele te koncentruj si wok
kreowania warunkw do zrwnowaonego rozwoju Miasta, dziki przedsiwziciu dziaa z
zakresu ochrony wd i powietrza oraz wykorzystania odnawialnych rde energii. Do tych
dziaa Miasto zakwalifikowao w modernizacj zasobw mieszkaniowych (spdzielczych i
komunalnych) (1.2), w ktrym to celu postuluje si m.in. ich termomodernizacj, celem
redukcji poziomu zuycia energii i kosztw jej zakupu; oraz popraw jakoci powietrza (1.4)
w rezultacie podjcia dziaa zmierzajcych do ograniczenia niskiej emisji na terenie
Uzdrowiska oraz wsparcia dziaa zmierzajcych do zastpowania tradycyjnych rde energii
rdami odnawialnymi. S to m.in. wdroenie Programu Likwidacji Niskiej Emisji i w jego
ramach wymiana piecw na ekologiczne na obszarze podlegajcym rewitalizacji, wdroenie
Programu montau instalacji solarnych oraz gazyfikacj obiektw komunalnych. Powysze
dziaania maj na celu ograniczenie emisji substancji szkodliwych dla rodowiska, a dziki
temu popraw jakoci powietrza w Uzdrowisku.
Dbao o rodowisko naturalne wyraona zostaa rwnie w dziaaniach zwizanych
z porzdkowaniem gospodarki wodno-ciekowej (1.3), m.in. budow kanalizacji sanitarnej,
rozbudow sieci wodocigowej oraz modernizacj oczyszczalni ciekw. Dziaania te w
zaoeniu maj przyczyni si do poprawy poziomu jakoci wd i stanu rodowiska na terenie
Miasta, a take do poprawy jakoci i dostpnoci wody pitnej dla mieszkacw i turystw.
Perspektywa czasowa realizacji Programu zakadaa wdroenie jego zaoe od
stycznia 2009 roku do grudnia roku 2015. Naley zatem zauway, i projektowany Plan jest
spjny z wci obowizujcym Programem rewitalizacji. Plan Gospodarki Niskoemisyjnej
stanowi wic wyraz dbaoci o peniejsz realizacj i jednoczenie uzupenienie wytyczonych
celw dla rewitalizowanych obszarw miasta Rabki-Zdroju.
24
3.4.4
Plan dziaa na rzecz zrwnowaonej energii dla Gminy

Rabka-Zdrj
W marcu 2012 roku opracowano Plan dziaa na rzecz zrwnowaonej energii dla
Rabka-Zdrj. Poza przeprowadzon ankietyzacj budynkw komunalnych i
okreleniem wynikajcej z niej emisji bazowej CO2 zwizanej z zuyciem energii i paliw w
Gminie, dokument zawiera szereg rekomendacji dotyczcych ograniczania zuycia energii
elektrycznej i paliw w budynkach komunalnych. Rekomendowane dziaania na rzecz
powyszego podzielono na trzy obszary:
wymiana rde ciepa;
termomodernizacja obiektw;
instalacja odnawialnych rde energii na obiektach.
Zawarte rekomendacje odnosz si wycznie do obiektw pozostajcych w zasobie
komunalnym Gminy, w ktrych zauwaa si znaczcy potencja poprawy efektywnoci
energetycznej. Przyjto rwnie, i sektor komunalny powinien stanowi wzorzec dla
pozostaych sektorw z zakresie dziaa na rzecz efektywnoci energetycznej, wpisujc
dziaania o takim charakterze w szersze projektowane plany inwestycyjne Gminy.
W zakresie rozwiza rekomendowanych istnieje pena zgodno dokumentu z
opracowywanym obecnie Planem Gospodarki Niskoemisyjnej.
Gminy
3.4.5
Strategia rozwoju Gminy Rabka-Zdrj na lata 2014-2020
Strategia jest podstawowym i najwaniejszym dokumentem samorzdu lokalnego.

Definiuje ona pi obszarw strategicznych, w ramach ktrych planowane s okrelone
inwestycje sprzyjajce rozwojowi Gminy, tj. zagospodarowanie przestrzenne, spoeczestwo,
ekologia, kultura, sztuka i promocja oraz gospodarka. Korelacj z Planem Gospodarki
Niskoemisyjnej odzwierciedla obszar ekologia.
W trosce o spenienie najwyszych standardw jakoci rodowiska naturalnego,
nieodcznie zwizanych z penion funkcj turystyczn i uzdrowiskow Rabki-Zdroju,
sprecyzowano konieczno uporzdkowania gospodarki wodno-ciekowej (E.1.1), gospodarki
odpadami (E.1.2) oraz zmniejszenie emisji zanieczyszcze (E.1.3). Przyjte do realizacji
zadania niemale w caoci pokrywaj si z zadaniami Programu Rewitalizacji Obszarw
Miejskich Rabki-Zdroju. wiadczy to o wadze tych dziaa dla zrwnowaonego rozwoju i
podnoszenia konkurencyjnoci Rabki-Zdroju, jako wanego polskiego uzdrowiska. Istnieje
zatem pena zgodno Strategii z celami definiowanymi w Planie Gospodarki Niskoemisyjnej
Gminy Raba-Zdrj, a sam dokument strategiczny tworzy doskonae ramy dla dziaa
definiowanych w Planie.
3.4.6
Operat uzdrowiskowy
Dokument zosta przyjty w styczniu 2009 roku. W czci dokumentu opisujcej

zagospodarowanie przestrzenne scharakteryzowano stan infrastruktury technicznej w
zakresie energii elektrycznej i cieplnej, gazu, wody oraz ciekw. Charakteryzujc powysze
elementy, dokument dokonuje syntetycznej prezentacji kierunkw dziaa w kadym z
obszarw.
W zakresie energii cieplnej przedstawiono stan obecny, tj. wytwarzanie ciepa do
celw grzewczych w rezultacie stosowania gazu ziemnego, oleju opaowego oraz paliw
staych (tj. wgiel, koks). Jednoczenie podkrelono, i w uzdrowiskowej czci Gminy
zdecydowana wikszo obiektw uytecznoci publicznej wyposaona jest w kotownie
gazowe. Autorzy Operatu rekomenduj nastpujce kierunki dziaa w tym obszarze:
25
modernizacja poszczeglnych systemw zaopatrzenia w ciepo poprzez

zastosowanie nowoczesnych urzdze pozwalajcych na popraw komfortu
uytkowania;
redukcj emisji zanieczyszcze do powietrza atmosferycznego poprzez wdraanie
nowych technologii w zakresie spalania paliw oraz stosowania paliw
ekologicznych;
podjcie przedsiwzi racjonalizujcych zuycie ciepa przez odbiorcw.
W zakresie energii gazowej postulowana jest sukcesywna wymiana obecny kotw
na paliwo stae, na rozwizania oparte o paliwa gazowe lub inne paliwa ekologiczne.
3.4.7
Pozostae dokumenty strategiczne
Na moment opracowywania Planu Gospodarki Niskoemisyjnej Rabka-Zdrj nie

dysponowaa Planem Zaopatrzenia w Ciepo, Planem Zaopatrzenia w Energi, ani Planem
Zaopatrzenia w Paliwa Gazowe. Brak take zaoe do stworzenia tych planw.
3.4.8
Konkluzje
Jak wynika z powyszego przegldu dokumentw strategicznych i planistycznych

Gminy Rabka-Zdrj, opracowywany Plan Gospodarki Niskoemisyjnej jest zgodny zarwno ze
starszymi dokumentami strategicznymi, jak rwnie najnowszymi ustaleniami i deklaracjami
wsplnoty samorzdowej w zakresie redukcji gazw cieplarnianych (w tym w szczeglnoci
CO2), zwikszenia udziau energii pochodzcej ze rde odnawialnych, a w konsekwencji
zmniejszenia zuycia energii finalnej. Naley podkreli, i w kadym z powyszych
dokumentw zawarte zostay zapisy dotyczce poprawy jakoci rodowiska naturalnego, co
stanowi wyraz intensywnych de i staych zamierze wadz Gminy w zakresie poprawy
stanu rodowiska, w tym stanu powietrza, na obszarze Rabki-Zdroju, ze szczeglnym
uwzgldnieniem najcilejszej strefy uzdrowiskowej.
3.5 Zgodno Planu Gospodarki Niskoemisyjnej z przepisami

w zakresie Strategicznej Oceny Odziaywania na
rodowisko
Plan Gospodarki Niskoemisyjnej Gminy Rabka-Zdrj nie przewiduje przedsiwzi,
ktrych realizacja mogaby znaczco wpywa na rodowisko. Wrcz przeciwnie wszystkie
zapisane w Planie dziaania maj jednoznacznie pozytywny wpyw na stan rodowiska, w tym
w szczeglnoci na jako powietrza, poprzez ograniczenie emisji gazw cieplarnianych (w
tym w szczeglnoci CO2) i ograniczenie zuycia energii.
adne dziaanie zapisane w Planie nie bdzie w przyszoci wymagao sporzdzenia
Oceny Odziaywania na rodowisko, w konsekwencji niezasadne jest sporzdzanie SOO, w
wietle wykadni art. 46 pkt 2 ustawy z dnia 3 padziernika 2008 roku o udostpnianiu
informacji o rodowisku i jego ochronie, udziale spoeczestwa w ochronie rodowiska oraz o
ocenach oddziaywania na rodowisko w takim przypadku nie jest konieczne sporzdzanie
przedmiotowej oceny.
Niemniej jednak, sugeruje si wystpienie do organw o ktrych mowa w art. 57 i
58 cytowanej ustawy o ostateczn decyzj czy Ocena dla tego dokumentu jest niezbdna.
26
4 STAN OBECNY I IDENTYFIKACJA OBSZARW

PROBLEMOWYCH
Zaprezentowana poniej diagnoza obejmuje ocen jakoci powietrza oraz
inwentaryzacj (szacunek) rde emisji zanieczyszcze na terenie gminy Rabka-Zdrj. Jej
wyniki potwierdzaj piln konieczno podjcia intensywnych dziaa, ktre poprawi jako
powietrza w Rabce-Zdroju. Najwikszym wyzwaniem, przed jakim w najbliszych latach
stanie Gmina, bdzie eliminacja niskiej emisji pochodzcej ze spalania paliw staych dla
celw ogrzewania budynkw i przygotowania c.w.u.
Oddzieln cz diagnozy powicono ocenie potencjau poprawy efektywnoci
energetycznej. Potencja ten istnieje zarwno w zakresie wykorzystania energii cieplnej
(ogrzewanie budynkw i zaopatrzenie w c.w.u.), jak i energii elektrycznej (owietlenie
uliczne, wykorzystanie energii elektrycznej w budynkach). W ramach diagnozy omwiono
rwnie potencja rozwoju energetyki odnawialnej oraz dziaania prowadzone przez gmin w
celu promocji pomp ciepa, kolektorw sonecznych czy paneli fotowoltaicznych. W diagnozie
ujto rwnie informacj nt. zaopatrzenia gminy w energi.
Cze diagnostyczn oparto na dwch rdach danych wynikach okresowego
pomiaru jakoci powietrza, ktre Wojewdzki Inspektorat Ochrony rodowiska w Krakowie
prowadzi na obszarze Rabki-Zdroju w roku 2014 (stacja zostaa zlokalizowana przy ulicy
Chopina w Rabce-Zdroju). Pomiary okresowe przeprowadzono metodami referencyjnymi i
obejmoway one stenia: pyu zawieszonego PM10, dwutlenku siarki i benzo(a)pirenu. A
take informacjach zawartych w dokumencie Ocena jakoci powietrza w wojewdztwie
maopolskim w 2014 roku przygotowanym przez Wydzia Monitoringu rodowiska
Wojewdzkiego Inspektoratu Ochrony rodowiska w Krakowie. W drugiej czci
inwentaryzacyjnej oparto si na szerokiej ankietyzacji przeprowadzonej przez Urzd Miasta
Rabka-Zdrj wrd mieszkacw i instytucji. Badania te prowadzone byy w maju i czerwcu
2015 roku, w oparciu o dobrowolnie wypeniane przez mieszkacw ankiety. Badania zostay
zatem przeprowadzone na prbie niereprezentatywnej, a wyniki mog da jedynie obraz
sytuacji, a nie pen ocen w oparciu o kompletna inwentaryzacj rde.
4.1 Ocena jakoci powietrza na terenie Rabki-Zdroju

Jak zostao powiedziane powyej do przedstawienia stanu powietrza posuono si w
niniejszym dokumencie danymi zawartymi w raporcie rocznym Wojewdzkiego Inspektoratu
Ochrony rodowiska w Krakowie dotyczcym oceny jakoci powietrza w caym wojewdztwie
maopolskim. Zamieszczone mapy pokazuj problemy zanieczyszcze powietrza w szerszym
kontekcie, zwracajc uwag na fundamentaln kwesti dotyczc obszarowoci problemu
zanieczyszcze powietrza, a co za tym idzie potrzeby podejmowania dziaa wsplnych przez
kilka samorzdw, bo tylko w ten sposb realnie problem moe zosta rozwizany. Obraz
szerszy (najczciej caego wojewdztwa) uzupeniany jest bardziej szczegowymi danymi
uzyskanymi w stacji pomiarowej w Rabce-Zdroju, ktre pokazuj take lokalny kontekst
problemu niskiej emisji i wskazuj na zasadnicze rdo problemw.
Analizujc rozkad ste dwutlenku siarki wida, i zasadniczy problem dotyczy
Maopolski poudniowo-zachodniej z siln koncentracj duych ste wok Suchej
Beskidzkiej i Nowego Targu. Gmina Rabka-Zdrj ley w obszarze wysokich ste, ktrych
koncentracja ma miejsce w miecie, jak i caej gminie Nowy Targ. Ze wzgldu na kryterium
ochrony zdrowia, Rabka-Zdrj, podobnie jak caa Maopolska, ley w strefie A klasyfikacji
stref dla dwutlenku siarki.
27
Rysunek 2. Rozkad ste dwutlenku siarki stenia roczne
rdo: Ocena jakoci powietrza w wojewdztwie maopolskim w 2014 roku, WIO Krakw, kwiecie 2015
Poniej zaprezentowano take pochodzce z cytowanego raportu wyniki

automatycznego pomiaru ste dwutlenku siarki z kilku stacji, w tym tej zlokalizowanej
czasowo w roku 2014 w Rabce-Zdroju.
Wykres 1. Stenia dwutlenku siarki (g/m3) wykorzystane do oceny pomiar automatyczny
28
Wykres 2. rednie stenie dwutlenku siarki w 2014 roku w Rabce-Zdroju w ukadzie

kwartalnym na tle innych stacji pomiarowych
rdo: Sprawozdanie z pomiarw jakoci powietrza wykonanych zgodnie z zawartymi w roku 2014 porozumieniami pomidzy
Wojewdzkim Inspektoratem Ochrony rodowiska w Krakowie a gminami: Nowy Targ oraz Rabka Zdrj
Ze wzgldu na rozkad ste dwutlenku azotu (brak pomiaru na obszarze Rabki w

roku 2014) zgodnie z danymi WIO sytuacja w Gminie nie odbiega od wartoci rednich dla
caej Maopolski i umiejscawia Rabk w strefie A ze wzgldu na kryterium ochrony zdrowia.
Rysunek 3. Rozkad ste dwutlenku azotu stenia roczne
Zdecydowanie gorzej przedstawia si sytuacja w zakresie pyy zawieszonego np.

PM10. Podobnie jak caa Maopolska, Rabka-Zdrj zostaa zaliczona do stery C w klasyfikacji
ze wzgldu na kryterium ochrony zdrowia.
Py PM10 skada si z mieszaniny czstek zawieszonych w powietrzu, bdcych
mieszanin substancji organicznych i nieorganicznych. Py zawieszony moe zawiera
substancje toksyczne takie jak wielopiercieniowe wglowodory aromatyczne (np.
29
benzo(a)piren), metale cikie oraz dioksyny i furany. Py PM10 zawiera czstki o rednicy
mniejszej ni 10 mikrometrw, ktre mog dociera do grnych drg oddechowych i puc.
Poziom dopuszczalny dla stenia redniodobowego wynosi 50 g/m3 i moe by
przekraczany nie wicej ni 35 dni w cigu roku. Poziom dopuszczalny dla stenia
redniorocznego wynosi 40 g/m3, a poziom alarmowy 200 g/m3.
Naley pamita, i rdo zanieczyszczenia pyem PM10 ma charakter lokalny.
Rysunek 4. Rozkad ste pyu zawieszonego PM10 percentyl 90,4 z serii ste 24
godzinnych (mapa nr 1) oraz stenia roczne (mapa nr 2)
Wykres 3. Stenia roczne pyu zawieszonego PM10 (g/m3) oraz czsto przekraczania
stenia dobowego na stanowiskach wykorzystanych do oceny
Z kolei na poniszym wykresie zaprezentowano dane okresowego pomiaru

prowadzonego w Rabce-Zdroju, na tle innych stacji pomiarowych w ukadzie kwartalnym.
30
Wykres 4. rednie stenie pyu zawieszonego PM10 w 2014 roku w Rabce-Zdroju w

ukadzie kwartalnym na tle innych stacji pomiarowych
Wykres 5. 90,4 percentyl ste dobowych PM10 w 2014 roku w ramach pomiarw
okresowych
Kolejnym zanieczyszczeniem pyowym, ktrego rdo ma charakter lokalny jest py

PM2,5, czyli zawierajcy czstki o rednicy mniejszej ni 2,5 mikrometra, ktre mog
dociera do grnych drg oddechowych, puc oraz przenika do krwi. Docelowa warto
rednioroczna dla pyu PM2,5 wynosi 25 g/m3, poziom dopuszczalny 25 g/m3, a poziom
dopuszczalny powikszony o margines tolerancji ma warto 27 g/m3. Take w tym
przypadku caa Maopolska, ze wzgldu na kryterium ochrony zdrowia, zostaa zaliczona do
klasy C.
31
Rysunek 5. Rozkad ste pyu zawieszonego PM2,5 stenia roczne
Jak zostao ju powiedziane, za emisje pyw zarwno PM10, jak i PM2,5

odpowiada w gwnej mierze spalanie wgla w starych i czsto le wyregulowanych kotach i
piecach domowych oraz w mniejszym stopniu emisje komunikacyjne. Ma ona zatem
charakter lokalny, a jedynym sposobem przeciwdziaania tym zanieczyszczeniom jest
wymiana piecw starego typu na nowoczesne, najlepiej zasilane gazem i odejcie od
spalania wgla i drewna, a take szeroko pojta edukacja ekologiczna.
Warto w tym miejscu podkreli, i zanieczyszczenie pyami jest problemem caej
Maopolski, a przekroczenia dopuszczalnych poziomw zanieczyszcze kilkukrotnie
przekracza dopuszczalne normy. Poniszy wykres pokazuje zanieczyszczenie pyem PM2,5 w
Krakowie na tle innych miast i aglomeracji wraz z zaznaczeniem norm definiowanych przez
rne organizacje dla tego typu zanieczyszczenia. Naley zatem raz jeszcze podkreli, i
wzrost udziau paliw staych, w tym take biomasy (tj. drewna) spalanej w nieodpowiednich
instalacjach sprzyja bdzie dalszemu zwikszaniu emisji PM 2,5 (std te zdecydowana
rekomendacja dla Rabki-Zdroju przechodzenia na paliwa gazowe, uzupeniane odnawialnymi
rdami energii lub w ostatecznoci kotw na biomas lub paliwa stae, ale pod warunkiem
wprowadzenia standardw emisyjnych dla takich kotw).
32
Wykres 6. Stenia rednie roczne PM 2,5 (g/m3) w odniesieniu do norm jakoci powietrza
rdo: opracowanie wasne
Kolejnym zanieczyszczeniem, ktre ma charakter lokalny, a za jego powstawanie

odpowiedzialne s w gwnej mierze procesy spalania w domowych instalacjach jest
benzo(a)piren. To kolejny rodzaj zanieczyszczenia, ktry ze wzgldu na kryterium ochrony
zdrowia ca Maopolsk klasyfikuje w strefie C. Szczeglnie za w tym zakresie jest sytuacja
w takich powiatach jak proszowicki, suski, m. Nowy Scz i okolice, ale zdecydowanie
najgorsza jest w powiecie nowotarskim. Jak pokazuje ponisza mapa stref najbardziej
dotknit zanieczyszczeniem benzo(a)pirenem jest Gmina Nowy Targ, ale take czciowo
Gmina Rabka-Zdrj.
Benzo(a)piren jest substancj silnie toksyczn, rakotwrcz, mutagenn, dziaajc
na rozrodczo i niebezpieczn dla rodowiska. Moe powodowa raka. Moe powodowa
dziedziczne wady genetyczne. Moe upoledza podno. Moe dziaa szkodliwie na dziecko
w onie matki. Dziaa bardzo toksycznie na organizmy wodne; moe powodowa dugo
utrzymujce si niekorzystne zmiany w rodowisku wodnym.
33
Rysunek 6. Rozkad ste benzo(a)pirenu stenia roczne
W zakresie tego parametru prowadzone byy w roku 2014 badania na terenie RabkiZdroju, a porwnanie z wynikami innych lokalizacji pokazuje poniszy wykres.
Wykres 7. Roczne stenia benzo(a)pirenu (ng/m3) na stanowiskach wykorzystanych do
oceny pomiar manualny
W badaniu prowadzonym w Rabce-Zdroju, przy wartoci normatywnej okrelonej w

prawie na poziomie 1 ng/m3 stenie siedmiokrotnie przekracza t warto (rednie roczne
stenie). Podobne stenia benzo(a)pirenu notowane s w Krakowie.
34
Wykres 8. rednie stenie benzo(a)pirenu w 2014 roku w Rabce-Zdroju w ukadzie

kwartalnym na tle innych stacji pomiarowych
Problem wysokich poziomw zanieczyszcze jest typowy dla okresu grzewczego.

Dobrze wida to na wykresie poniej, na ktrym przedstawiono zanieczyszczenie
benzo(a)pirenem na przykadzie pomiaru przeprowadzonego w stacji pomiarowej WIO w
Nowym Sczu. Wida na nim, i w sezonie wiosenno-letnim zanieczyszczenia mog spa
poniej dopuszczalnej normy, natomiast faktyczny problem powizany jest miesicami
jesienno-zimowymi, czyli sezonem grzewczym.
Wykres 9. rednie miesiczne stenia benzo(a)pirenu w Nowym Sczu w 2013 r.
(ng/m3) przy redniorocznej normie na poziomie 1 ng/m3
rdo: Wojewdzki Inspektorat Ochrony rodowiska
Naley zaznaczy, i podobna zmienno obserwowana jest na wszystkich stacjach

(tj. bardzo wysokie stenia w sezonie grzewczym i duo nisze w miesicach letnich).
Dotyczy to take wynikw uzyskanych w stacji pomiarowej w Rabce-Zdroju.
35
Wykres 10. rednie stenia benzo(a)pirenu w 2014 roku dane ze stacji mobilnych
4.2 Struktura zaopatrzenia gminy w ciepo i ciep wod

uytkow oraz energi elektryczn na terenie gminy
Okrelenie sytuacji wyjciowej w gminie, ktrej czci jest inwentaryzacja emisji
zwizanych z wykorzystaniem na terenie gminy energii, jest niezbdne dla prawidowego i
realnego okrelenia dziaa zmierzajcych do osignicia celw lecych przed planami
gospodarki niskoemisyjnej. Te cele s m.in. tosame z celami okrelonymi w pakiecie
klimatyczno-energetycznym pastwa do roku 2020, tj.:
redukcj emisji gazw cieplarnianych;
zwikszeniem udziau energii pochodzcej z rde odnawialnych;
redukcj zuycia energii finalnej, co ma zosta zrealizowane poprzez
podniesienie efektywnoci energetycznej,
W przypadku uzdrowiskowej gminy Rabka-Zdrj, w ktrej odnotowuje si
przekroczenia jakoci poziomw dopuszczalnych ste zanieczyszcze w powietrzu, celem
jest rwnie poprawa jakoci powietrza na obszarze gminy. Osignicie tego celu bdzie
miao bezporedni wpyw na polepszenie sytuacji (nie tylko zdrowotnej) mieszkacw i goci
odwiedzajcych Uzdrowisko.
Analiza istniejcych dokumentw strategicznych z rnych poziomw, danych GUS
oraz dokumentw udostpnionych przez gmin w poczeniu z inwentaryzacj stanu
obecnego w zakresie zuycia energii i emisji z nim zwizanych ma na celu jak najlepsz
integracj istniejcych planw z celami i konkretnymi dziaaniami, ktre wyoniy si w
wyniku analizy.
4.2.1 Metodologia i zakres inwentaryzacji

Do zbierania danych dotyczcych zuycia energii i zwizanych z nim emisji CO2
wykorzystano 2 metody:
Bottom- up, czyli od szczegu do ogu, ktra moliwa jest do zastosowania w
przypadku dysponowania szczegowymi danymi np. na temat zuycia energii dla
pojedynczych budynkw;
Top-down, czyli od ogu do szczegu, stosowana w przypadku dysponowania
tylko danymi oglnymi, ktre s nastpnie przeliczane w oparciu o okrelone,
przyjte zaoenia, tak aby uzyska dane szczegowe.
Metod bottom-up pozyskano m.in. dane dotyczce stanu budynku, rodzaju rda
ciepa, zuycia energii na cele grzewcze dla nastpujcych typw budynkw:
budynki jednorodzinne;
budynki wielorodzinne;
36
budynki w zasobie gminy;

Oraz dla owietlenia ulicznego.
Metod top-down posuono si przy pozyskiwaniu danych dla energii elektrycznej
(z wyczeniem budynkw w zasobie gminy, dla ktrych posiadano dane z wypenionych
kart budynkw bdcych w posiadaniu gminy).
Szczegowe informacje dotyczce danych pozyskanych w poszczeglnych grupach
oraz wyniki ich analizy przedstawione s w kolejnych rozdziaach. Zakres inwentaryzacji
zuycia energii i emisji dla poszczeglnych sektorw przedstawia ponisza tabela.
Tabela 2. Zakres inwentaryzacji zuycia energii i emisji
Lp. Kategoria/sektor
Analizowane jednostki/obszar
Budynki
1.
349 budynki
jednorodzinne
Budynki
Zakad Gospodarki Mieszkaniowej (26 budynkw); Rabczaska
2.
wielorodzinne
Spdzielnia Mieszkaniowa (30 budynkw)
Urzd Miasta Rabka-Zdrj, Szkoa Podstawowa i Gimnazjum w Rdzawce,
Szkoa Podstawowa i Gimnazjum w Chabwce, Szkoa Podstawowa nr 3,
Szkoa Podstawowa nr 2, Szkoa Podstawowa i Gimnazjum w Ponicach,
Dom Pomocy Spoecznej,
Powiatowy rodowiskowy Dom Samopomocy PROMYK, Miejska
Budynki uytecznoci
3.
Biblioteka Publiczna, Zakady Komunalne sp. z o.o., Zakady Wodocigw
publicznej
i Kanalizacji, I Licem Oglnoksztacce, II Liceum Oglnoksztacce i
Technikum; Filia Pastwowej Szkoy Muzycznej I i II stopnia; Szpital
Miejski; Przychodnia Miejska; Ochotnicza Stra Poarna; Policja; lskie
Centrum Rehabilitacyjno-Uzdrowiskowe sp. z o.o.; Instytut Grulicy i
Chorb Puc
Pojazdy zarejestrowane w gminie + tranzyt z na podstawie SDR na
4.
Transport
drogach krajowych
5.
Owietlenie uliczne 2 285 sztuk lamp
rdo: zestawienie wasne na podstawie danych od gminy
Powysza struktura zostaa rwnie odzwierciedlona w arkuszu kalkulacyjnym

wykorzystanym do oblicze zuycia energii oraz emisji CO2 z nich wynikajcych. Arkusz
obliczeniowy stanowi zacznik do niniejszego dokumentu tekstowego i zosta opracowany na
podstawie wskazwek zawartych w poradnikach Porozumienia Burmistrzw. Arkusz ten
przedstawia energi i emisj dla poszczeglnych sektorw w podziale na rodzaj paliwa np.
wgla, drewna itd.
Dobr roku bazowego dla inwentaryzacji zosta przeprowadzony po analizie jakoci
posiadanych danych z uwzgldnieniem charakterystyki poszczeglnych sektorw (ze
szczeglnym naciskiem na specyfik budynkw jednorodzinnych). Ze wzgldu na brak
wczeniejszej inwentaryzacji zuycia energii i emisji CO2 dla budynkw jednorodzinnych z
terenu gminy oraz uwzgldniajc fakt ogromnego potencjau oszczdnoci energii
zwizanego ze stanem samych budynkw, jak i urzdze grzewczych w nich
funkcjonujcych, a take biorc pod uwag duy udzia wysokoemisyjnego paliwa
zdecydowano si przyj rok 2014 jako rok bazowy.
4.2.2 Sposb obliczania wielkoci emisji

Wielkoci emisji uzalenione s wielu rnych czynnikw m.in. od rodzaju i
parametrw paliwa, lecz oglna zaleno na ich warto ma posta:
E = Z * WE, gdzie:
E-wielko emisji wyraona np. w kg
Z- zuycie paliwa/nonika wyraony np. w kg
WE - wskanik emisji wyraony np. w GJ/kg
37
Wskaniki emisji (WE) dla paliw wyraaj warto emisji (np. w kg) przypadajc na
jednostk zuycia poszczeglnych nonikw (np. GJ lub MWh). Im wiksza warto
wskanika, tym wiksze zanieczyszczenie wprowadzane jest do atmosfery w procesie
spalania danego paliwa.
Najczciej stosowanymi zestawami wskanikw emisji s wartoci zdefiniowane
przez IPCC w roku 2006 i zamieszczone np. w dokumentach Porozumienia Burmistrzw
(http://www.energyformayors.eu/pl/covenant-of-mayors). Przy czym naley mie na
uwadze, e zostay one wypracowane dla kontekstu europejskiego i nie w peni
odzwierciedlaj uwarunkowania polskie. Dlatego, w celu jak najlepszego ujcia realiw
krajowych czsto stosuje si wskaniki emisji z Krajowego Orodka Bilansowania i
Zarzdzania Emisjami (KOBIZE). Poniej zaprezentowano wskaniki emisji dla paliw
uywanych w gminie, pochodzce z obu rde. Ostatecznie do oblicze posuono si
wskanikami zdefiniowanymi przez KOBIZE.
Tabela 3. Wskaniki emisji
Paliwo
wgiel
biomasa/drewno
gaz ziemny
gaz cieky
olej opaowy
olej napdowy
benzyna
energia elektryczna
Wskanik emisji z IPCC

[t CO2/MWh]
0,354
0,202
0,231
0,279
0,267
0,249
1,191
Wskanik emisji z KOBIZE

[t CO2/MWh]
0,341
0,395*
0,201
0,225
0,276
0,264
0,247
0,831**
* przyjmuje si, e wskanik emisji dla biomasy (drewna) wynosi 0; **za Komunikatem KOBIZE z 22.12.2014 rdo: IPCC
2006; KOBIZE
W zakresie zanieczyszczenia dwutlenku wgla, najwiksze emisje zwizane s ze

spalaniem wgla std gospodarka niskoemisyjna czsto nazywana jest gospodark
niskowglow. Take ze spalaniem drewna wi si wysokie wartoci wskanikw emisji
CO2, jednak ze wzgldu na fakt pochaniania tego gazu przez drzewa w procesie fotosyntezy,
dla spalania biomasy drzewnej emisje CO2 mona przyj za rwne zero (w niniejszym
opracowaniu zastosowano wanie takie podejcie, przy czy w arkuszach obliczeniowych,
podano rwnie wartoci emisji obliczone dla drewna z zastosowaniem WE z powyszej
tabeli).
Wykres 11. Wskaniki emisji dla paliw (t CO2/MWh)
rdo: zestawienie wasne na podstawie danych z KOBIZE
38
Ze spalaniem paliw zwizane s rwnie emisje zanieczyszcze pyowych (np. pyu

zawieszonego PM10, PM2,5 czy zwizanego z nimi benzo(a)pirenu), ktre s znacznie
bardziej szkodliwe, gdy maj bezporedni wpyw na zdrowie ludzkie. W zakresie tego typu
zanieczyszcze powietrza najwikszymi emisjami charakteryzuj si paliwa stae np. wgiel
czy drewno, przy czym wskaniki emisji dla paliw zale rwnie od charakterystyki paliwa
np. jego sortymentu czy stanu wysuszenia. Emisja z paliw staych w duej mierze zaley
rwnie od procesu spalania, czyli od typu urzdzenia grzewczego, w ktrym ten proces
nastpuje. Znacznie wiksze emisje pochodz z urzdze starych, rcznie zasilanych
wglem, w ktrych dodatkowo ze wzgldu na otwarty ruszt moliwe jest wspspalanie
odpadw, z ktrych emisje s silnie rakotwrcze i mutagenne.
Wykres 12. Wskaniki emisji pyu zawieszonego (g/GJ) dla rnych paliw i typw kotw
rdo: Efektywne i przyjazne rodowisku rda ciepa ograniczenie niskiej emisji. Poradnik
4.2.3 Inwentaryzacja
Inwentaryzacja zostaa przeprowadzona przez Urzd Miasta Rabka-Zdrj. Wysano
3 818 ankiet do wacicieli wszystkich budynkw prywatnych, ponadto przeprowadzono
wywiady i ankietyzacj w odniesieniu do budynkw komunalnych (w tym w odniesieniu do
zasobw Zakadu Gospodarki Mieszkaniowej) oraz publicznych (np. policja, szpital,
najwiksze obiekty sanatoryjne), a take Rabczaskiej Spdzielni Mieszkaniowej.
Z uwagi na niestatystyczny rozkad prby otrzymane oraz prezentowane poniej wyniki mog stanowi jedynie przybliony obraz sytuacji na terenie gminy. Aby obraz mg
by w peni wiarygodny naley albo przeanalizowa wszystkie obiekty w gminie, albo
wyznaczy prb do badania w oparciu o metody statystyczne, a nie dobrowolny zwrot
ankiet przez mieszkacw.
4.2.4 Budynki mieszkalne wyniki inwentaryzacji

Budynki jednorodzinne
Informacje na temat stanu energetycznego budynkw jednorodzinnych, typw
stosowanych urzdze grzewczych oraz zuycia nonikw energii potrzebne do sporzdzenia
inwentaryzacji bazowej pozyskano na podstawie ankiet rozesanych drukiem bezadresowym
do mieszkacw gminy oraz zamieszczonych na stronie internetowej Urzdu Miasta. W
kwestionariuszach ankietowych pytano take o gotowo i preferencje wacicieli w zakresie
wymiany rde ciepa, instalacji OZE oraz termomodernizacji. Informacje pozyskane w ten
39
sposb przyczyniy si do zaproponowania moliwych dziaa naprawczych zmierzajcych do

zmniejszenia zuycia energii i emisji CO2.
Ankiety zostay rozesane do wszystkich 3 818 budynkw w gminie, a informacje
zwrotne pozyskano od 349 budynkw, czyli od 9,14% budynkw. Proces wypeniania ankiet
trwa od 18 maja 2015 do 19 czerwca 2015 r. (z pniejszymi uzupenieniami sierpie).
Ankiety wypenione przez Internet stanowiy ok. 27% wszystkich wypenionych drukw.
Ankietyzacja przeprowadzona w powyszy sposb nie spenia przesanek penej
reprezentatywnoci grupy badawczej, ale taka jej forma jest do powszechnie stosowana
przez gminy przygotowujce plany gospodarki niskoemisyjnej. Bardziej reprezentatywne
wyniki uzyskano by przy ankietyzowaniu w formule od drzwi do drzwi w odpowiednio
wybranej liczbie budynkw jednorodzinnych reprezentujcych odpowiedni losowo dobran
prb wszystkich skupisk (osiedli) w gminie. Ze wzgldu na fakt, e w latach wczeniejszych
nie przeprowadzano w ogle inwentaryzacji budynkw jednorodzinnych pod ktem ich
zuycia energii i stanu energetycznego, na cele niniejszego opracowania zdecydowano si na
wykorzystanie do analiz danych ankietowych pozyskanych przez gmin w 2015 r.
Poniej zaprezentowano podstawowe dane wynikajce z opracowanych ankiet w
zakresie wieku budynkw, stan ich ocieplenia oraz sposb ogrzewania.
Najwicej (ok. 34%) budynkw to budynki liczce sobie od 31 do 50 lat. Podobnym
udziaem charakteryzuj si budynki starsze ni 10 letnie, ale modsze ni 31 lat. Do duy
odsetek stanowi take budynki starsze ni 50 lat.
Wykres 13. Struktura wiekowa budynkw jednorodzinnych
rdo: Opracowanie wasne na podstawie danych z ankietyzacji przeprowadzonej przez UM Rabka-Zdrj
Poziom termomodernizacji obiektw wyaniajcy si z wypenionych ankiet

przedstawia si nastpujco - 38% budynkw miao nieocieplone ciany, 49% nieocieplony
dach/strop nad ostatni kondygnacj, za nieszczelne/stare okna tylko ok. 34%.
Z wypenionych ankiet wynika, e ok. 40% obiektw w Rabce-Zdroju wymaga pilnych dziaa
termomodernizacyjnych.
Spord ankietowanych budynkw najbardziej popularnym rdem ogrzewania
domu byy rnego rodzaju urzdzenia grzewcze na paliwa stae (wgiel, drewno), ktre w
sumie stanowiy ok. 74% wszystkich instalacji grzewczych.
40
Wykres 14. Struktura urzdze grzewczych ze wzgldu na typ paliwa (stae, pynne) w
jednorodzinnych budynkach mieszkalnych
Bardziej szczegowo udzia gwnych rde ogrzewania przedstawia si w

nastpujcy sposb: kocio na wgiel i drewno (40%), kocio na wgiel (23,5%) oraz kocio
gazowy (23,5%).
Dominujc grup wrd urzdze grzewczych, jeli chodzi o wiek, s instalacje z
przedziau 11-20 lat, ktre znajduj si w 30% ankietowanych budynkw. Urzdze
modszych ni 5 lat jest stosunkowo duo bo a ok. 20% w grupie osb, ktre wypeniy i
odesay ankiety.
Wykres 15. Struktura wiekowa rde ciepa
Z przedstawion powyej struktur urzdze grzewczych, w ktrej dominuj te na

paliwa stae (w tym na wgiel i drewno), wie si due zuycie paliw staych, ktre s
rdem emisji CO2 i zanieczyszcze, w tym pyowych. Na emisyjno wpyw ma take wiek
gwnego rda ciepa i stan budynku w zakresie izolacji im lepsza charakterystyka
energetyczna budynku, tym mniej paliwa potrzeba na cele grzewcze, co z kolei wie si
rwnie z oszczdnociami finansowymi.
Z otrzymanych ankiet wyania si take niekorzystna struktura rde przygotowania
ciepej wody uytkowej. W a 43% uzyskanych odpowiedzi jest ona skojarzona z systemem
grzewczym. Co w konsekwencji przekada przy duym udziale wysokoemisyjnych rde
41
ogrzewania e zanieczyszczenia powstajce w procesie spalania paliw staych emitowane

s do powietrza take poza bezporednim sezonem grzewczym. Zaledwie 4% osb
wypeniajcych ankiety wskazao kolektory soneczne jako rdo wykorzystywane do
przygotowywania c.w.u.
Wykres 16. Sposb przygotowania ciepej wody uytkowej
Ankieta posuya take do pozyskania informacji dotyczcej deklarowanych planw

zwizanych z wymian obecnych rde ogrzewania oraz potrzeb rozbudowania systemw
grzewczych o urzdzenia zwizane z odnawialnymi rdami energii. A 81% osb, ktre
wypeniy i odesay ankiet zainteresowana jest wymian obecnego rda ciepa. Najwicej
ankietowanych deklarowao zainteresowanie wymian obecnie uywanego urzdzenia
grzewczego na kocio wglowy o wysokiej sprawnoci (5. Klasy) 55% oraz na kocio
gazowy (35%). Kolejne wskazania to ogrzewanie elektryczne, koty na biomas i koty
olejowe. Szczeglnie w zakresie procentowego udziau osb zainteresowanych wymian
urzdze grzewczych ankiety tej nie mona uzna za reprezentatywn. W jakiej czci
wypenili j mieszkacy dlatego e zostali o to poproszeni, ale naley zakada, i gwn
przesank wypenienia ankiety byo noszenie si z zamiarem wymiany rda ogrzewania.
Oznacza to i dla precyzyjnego oszacowania zainteresowania udziaem w projektach
dotacyjnych naley przeprowadzi wstpny nabr deklaracji osb zainteresowanych
faktycznym udziaem w programie, wraz ze zbadaniem akceptowalnej granicy moliwego do
poniesienia wkadu wasnego.
42
Wykres 17. Preferencje uytkownikw w zakresie wymiany rda ciepa (rodzaj

planowanego do zainstalowania nowego rda ciepa)
Budynki wielorodzinne
Informacje na temat budynkw wielorodzinnych z obszaru gminy Rabka-Zdrj
zebrano bezporednio u rde tj. w odpowiednich jednostkach Rabczaskiej Spdzielni
Mieszkaniowej (RSM) oraz Zakadu Gospodarki Mieszkaniowej (ZGM).
Tabela 4. Zakres inwentaryzacji budynkw wielorodzinnych
Kategoria/sektor
Budynki
Zakad Gospodarki Mieszkaniowej (ZGM) -26 budynkw;
wielorodzinne
Rabczaska Spdzielnia Mieszkaniowa (RSM) - 30 budynkw
Pytania z arkusza przesanego tym jednostkom dotyczyy stanu budynku i typu

uywanego urzdzenia grzewczego, a take potencjalnych planw bd preferencji
mieszkacw w zakresie wymiany rda ciepa, termomodernizacj czy uzupeniania
obecnych instalacji o rozwizania korzystajce z OZE.
Budynki wielorodzinne bdce w gestii RSM pochodz z lat 60. i 70. ubiegego
wieku, przy czym w ostatnich latach zostay poddane termomodernizacji w zakresie izolacji
cian, dachw i okien. Wszystkie obiekty ogrzewane s gazem. czna powierzchnia
mieszka nalecych do zasobu spdzielni wynosi 35 585,83 m2. Koty zainstalowane w tych
obiektach pochodz z lat 1993-1996 i ich stan okrelany jest jako zy.
Na podstawie danych ZGM zasb budynkw wielorodzinnych okrelono na 25, z
czego ok. 70% to budynki majce wicej ni 50 lat. Ok. 61% spord budynkw nie posiada
ocieplonych cian, 91% nie ma zaizolowanego dachu/stropu nad ostatni kondygnacj, a ok.
50% nie dysponuje szczelnymi/nowymi oknami. Gwnym nonikiem ciepa
wykorzystywanym w urzdzeniach grzewczych w tym zasobie budynkw wielorodzinnych s
urzdzenia na paliwa stae (52%) oraz ogrzewacze elektryczne (32%), a take w mniejszym
stopniu koty gazowe (16%).
43
Wykres 18. Struktura rde ciepa w budynkach wielorodzinnych nalecych do ZGM

(RSM w caoci ogrzewana gazem)
Budynki mieszkalne podsumowanie

Informacje o zuyciu nonikw paliwa na cele grzewcze (uzyskane w wyniku
ankietyzacji wacicieli budynkw jednorodzinnych i zarzdcw budynkw wielorodzinnych)
uzupenione o dane pozyskane od przedsibiorstwa energetycznego dostarczajcego energi
elektryczn odbiorcom na terenie gminy posuyy do obliczenia sumarycznego zuycia
nonikw, energii oraz emisji CO2. Dane dla zuycia gazu i energii elektrycznej porwnano
rwnie, w celach uwiarygodnienia wynikw, z danymi z Banku Danych Lokalnych
prowadzonego przez Gwny Urzd Statystyczny (w przypadku braku danych od dostawcy
energii elektrycznej i od ankietowanych uywajcych gazu, dane te suyy take do
przeprowadzonych oblicze).
Tabela 5. Zestawienie zuycia nonikw, energii i emisji CO2 z sektora mieszkaniowego
Energia
Kategoria/nonik
Gaz
Wgiel
Drewno
elektryczna
Zuycie nonika
3
[MWh]
[m ]
[t]
[t]
2 636 326
9 867
7 259
w tym:
w tym:
w tym:
12 464
jednorodz.:1 913 540;
wielorodz.: 722 786)
Budynki
mieszkalne
(jednorodzinne i
wielorodzinne)
jednorodz.: 9 722;
wielorodz.: 145
jednorodz.: 7 217;
wielorodz.: 42
Energia
[MWh]
12 464
25 170
62 028
31 458
w tym:
jednorodz.: 18 269;
wielorodz.: 6 901
w tym:
jednorodz.: 61 120;
wielorodz.: 908
w tym:
jednorodz.: 31 276;
wielorodz.: 182
Emisje CO2
[t]
10 358
5058
21 152
12 429
w tym:
jednorodz.: 3 671;
wielorodz.: 1 387
w tym:
jednorodz.: 20 842;
wielorodz.: 310
w tym:
jednorodz.: 12 357;
wielorodz.: 72
W sumie oszacowane zuycie energii ze rde nieodnawialnych dla sektora

budynkw mieszkalnych (jedno- i wielorodzinnych) w roku 2014 wynioso 131 121 MWh (w
44
tym 12 464 MWh energii elektrycznej). Najwicej energii w tym sektorze pochodzio ze
spalania wgla (47,3 %), a w dalszej kolejnoci z drewna (24 %), gazu ziemnego (19,2%), i
energii elektrycznej (9,5%).
Wykres 19. Udzia poszczeglnych paliw w zuyciu energii cakowitej z sektora
mieszkalnego
Przy czym naley zwrci uwag, na ogromny udzia zuycia energii pochodzcej z
paliw staych w budynkach jednorodzinnych 61 120 MWh (wgiel), 311 276 MWh
(drewno).
Dodatkowo, ze wzgldu na stosowanie przez ankietowanych wacicieli budynkw
jednorodzinnych kolektorw sonecznych do przygotowania ciepej wody uytkowej,
oszacowano rwnie produkcj energii w wysokoci 394 MWh z odnawialnego rda energii,
jakim w tym przypadku jest soce.
W zakresie szacunku emisji CO2 z sektora mieszkaniowego, obliczono go na poziomie
36 567 ton dwutlenku wgla (po uwzgldnieniu neutralizacji emisji tego gazu
pochodzcych ze spalania drewna). Najwicej emisji CO2 w tym sektorze pochodzio ze
spalania wgla (57,8%), a w dalszej kolejnoci z energii elektrycznej (28,3%) i gazu
ziemnego (13,8%).
Wykres 20. Udzia poszczeglnych paliw w emisji cakowitej CO2 z sektora mieszkalnego
45
4.2.5 Budynki uytecznoci publicznej wyniki

inwentaryzacji
Informacje na temat budynkw uytecznoci publicznej w gminie (w tym w zakresie
zuycia paliw) zostay pozyskane z Urzdu Miasta z kart budynkw wypenionych dla roku
2011. Tam, gdzie na podstawie udostpnionych kart moliwe byo zaobserwowanie trendu w
danych zdecydowano si na uwzgldnienie go dla danych aktualnych. W pozostaych
przypadkach, po konsultacjach z gmin i pozyskaniu informacji, i zuycia paliw nie ulegy w
tym czasie istotnym zmianom, zdecydowano si na przyjcie danych za rok 2011, jako
danych aktualnych dla roku 2014. Wynika to gwnie z faktu braku jakichkolwiek zmian w
tych budynkach (np. dokonanych modernizacji, remontw, zmiany przeznaczenia i
wykorzystania obiektu). Dla 20 instytucji wypeniajcych ankiet znaczca wikszo, bo a
17 ogrzewa swoje budynki gazem, a tylko 3 wglem.
Tabela 6. Zakres inwentaryzacji budynkw uytecznoci publicznej
Kategoria/sektor
Urzd Miasta Rabka-Zdrj,
Szkoa Podstawowa i Gimnazjum w Rdzawce,
Szkoa Podstawowa i Gimnazjum w Chabwce,
Szkoa Podstawowa nr 3,
Szkoa Podstawowa nr 2,
Szkoa Podstawowa i Gimnazjum w Ponicach,
Dom Pomocy Spoecznej,
Powiatowy rodowiskowy Dom Samopomocy PROMYK,
Miejska Biblioteka Publiczna,
Budynki uytecznoci
Zakady Komunalne sp. z o.o.,
publicznej
Zakady Wodocigw i Kanalizacji,
I Licem Oglnoksztacce,
II Liceum Oglnoksztacce i Technikum;
Filia Pastwowej Szkoy Muzycznej I i II stopnia;
Szpital Miejski;
Przychodnia Miejska;
Ochotnicza Stra Poarna;
Policja;
lskie Centrum Rehabilitacyjno-Uzdrowiskowe sp. z o.o.;
Instytut Grulicy i Chorb Puc.
rdo: Opracowanie wasne na podstawie danych UM Rabka-Zdrj
Zestawienie wynikw dla sektora budynkw uytecznoci publicznej przedstawia

ponisza tabela.
Tabela 7. Zestawienie zuycia nonikw, energii i emisji CO2 z sektora budynkw
uytecznoci publicznej
Kategoria/nonik
Energia elektryczna
Gaz
Wgiel
Zuycie nonika
[MWh]
[m3]
[t]
3 615
1 535 994
71
Energia
Budynki
uytecznoci
[MWh]
publicznej
3 615
14 665
448
Emisje CO2
[t]
3 004
2 947
153
46
Podsumowujc szacunki dla budynkw uytecznoci publicznej cakowite zuycie

energii wynioso 18 727 MWh (w tym 3 615 MWh energii elektrycznej). W tym sektorze
nonikiem energii o najwikszym udziale w zuyciu energii jest gaz ziemny (78,3%) oraz
energia elektryczna (19,3%).
Szacunkowa warto emisji dwutlenku wgla w budynkach uytecznoci publicznej
wynosi 6 103 tony i skadaj si na ni mniej wicej w poowie emisje zwizane z energi
elektryczn i gazem ziemnym.
4.3 Transport
Okrelenie emisji z transportu na terenie gminy Rabka-Zdrj jest zadaniem trudnym,
a take nie majcym cile uytecznego charakteru z punktu widzenia PGN z uwagi na brak
na terenie Rabki-Zdrj zorganizowanego systemu transportu publicznego realizowanego
przez Gmin. Z tego wzgldu moliwoci w zakresie dziaa Gminy w celu redukcji zuycia
paliw na cele transportowe jest mocno ograniczona. Dziaania te mog mie np. form
budowy cieek rowerowych, jednak nie bd one miay zbytniego wpywu na kocowy efekt
obnienia emisji globalnych.
Samo oszacowanie emisji CO2 pochodzcej ze spalania paliw przez samochody
osobowe na terenie gminy jest zadaniem trudnym, z uwagi na fakt, i z infrastruktury
drogowej korzystaj zarwno pojazdy zarejestrowane w Rabce-Zdroju, jak rwnie gocie i
turyci liczni odwiedzajcy Gmin. Trudno jest zatem oszacowa ostateczn liczb
przejedajcych przez Gmin pojazdw, ich stan techniczny, wiek i rodzaj zastosowanego
paliwa, a take przebyty dystans.
Pewnym rozwizaniem tego dylematu, mogoby by zastosowanie mechanizmu
czcego liczb pojazdw zarejestrowanych w danej gminie z emisjami jednostkowymi dla
danej grupy pojazdw obliczonymi na podstawie cakowitych emisji dla Polski
prezentowanymi przez GUS. Taka metodologia byaby jednak uyteczna tylko wtedy gdyby
wszystkie gminy wykonujce plany gospodarki niskoemisyjnej z niej korzystay.
Struktura pojazdw zarejestrowanych w gminie przedstawia si nastpujco.
Tabela 8. Struktura pojazdw zarejestrowanych na terenie gminy
paliwo
Rodzaj rodka transportu
Razem
Olej
napdowy
Autobus
139
139
Cignik rolniczy
321
321
Cignik samochodowy
66
66
Motocykl
279
279
Motorower
229
229
benzyna
LPG
Samochd ciarowy
1 573
1 224
349
67
Samochd osobowy
7 502
2 532
4970
688
suma
10 109
rdo: opracowanie wasne na podstawie danych Starostwa Powiatowego w Nowym Targu
Wykorzystujc dane o emisjach cakowitych CO2 dla poszczeglnych rodzajw

pojazdw podawane przez GUS (Transport drogowy w Polsce) oszacowano, e wszystkie
zarejestrowane w gminie pojazdy odpowiaday w roku 2014 za 19 047,5 ton emisji
dwutlenku wgla.
Innym sposobem na szacowanie emisji jest metoda VKT tzw. wozokilometrowa, ktra
wykorzystuje informacje o liczbie pojazdw poruszajcych si po drogach na terenie gminy z
pomiarw ruchu oraz rednich wartociach zuycia paliwa dla poszczeglnych grup
47
pojazdw. Brak jednak dla drg powiatowych i gminnych SDRw umoliwiajcych

przeprowadzenie takich analiz.
Obliczenie przyczynku do emisji na terenie gminy zwizanego z ruchem tranzytowym
jest moliwe dziki pomiarom GDDKiA przeprowadzanych na drogach krajowych
przebiegajcych przez teren gminy (E77 i 28) w dwch punktach pomiarowych RabkaChabwka (numer punktu pomiarowego 20603) i Rabka-Mszana (20806). Oszacowana
warto emisji na obu drogach krajowych, ktrych czna dugo na terenie gminy wynosi
17 km oszacowana zostaa na poziomie ok. 12 000 ton CO2. Do wartoci tej naleaoby
doda wielko emisji pochodzcej z ruchu na drogach lokalnych (gminnych i powiatowych),
ktr mona pozyska z przeprowadzanych dla nich pomiarw ruchu.
4.4 Owietlenie uliczne

Informacje na temat liczby i typw opraw owietleniowych owietlenia ulicznego
funkcjonujcego na terenie gminy Rabka-Zdrj pozyskano od przedsibiorstwa
energetycznego.
Tabela 9. Charakterystyka zasobu stanowicego owietlenie uliczne na terenie gminy
Typ
Sztuk
Lampy sodowe
1 963
Lampy metalohalogenowe
212
Lampy solarne
25
Kostki ledowe
85
suma
2 285
Wykres 21. Rodzaje lamp stanowicych zasb owietlenia ulicznego
Warto cakowitego zuycia energii elektrycznej przez owietlenie uliczne dla roku
2014 wyniosa 1 500 MWh, co przy zastosowanym wskaniku emisji dla energii elektrycznej
odpowiada emisjom w wysokoci 1 247 t CO2.
48
4.5 Infrastruktura energetyczna

4.5.1
Zaopatrzenie w gaz
Rabka-Zdrj wyposaona jest w rednioprn sie gazow. Z gazu w Rabce-Zdrj

korzysta okoo 24% ludnoci, przy czym rednia dla wojewdztwa wynosi 63%. Gaz
wykorzystywany jest do celw bytowych i grzewczych. Obecnie sie gazowa jest stale
rozbudowywana. Wedug dostpnych danych, na koniec 2013 roku dugo czynnej sieci
gazowej wynosia 115,4 km. Do sieci gazowej podczonych byo 2 286 budynkw
mieszkalnych. Roczne zuycie gazu w roku 2013 wynosio 2 679,4 tys.m3, a z sieci gazowej
na koniec roku korzystao 5 318 mieszkacw (tj. 30,4% ogu ludnoci). Odnotowano 1 724
gospodarstwa domowe bdce odbiorcami gazu, z ktrych 1 352 wykorzystywao gaz do
ogrzewania mieszka.
Jednoczenie naley podkreli, i sie gazowa dostpna jest jedynie na terenie
miasta. Na obszarach wiejskich brak sieci. Wyjtek stanowi 14 gospodarstw na granicy
miasta i obszaru wiejskiego, ktre le jeszcze w obrbie istniejcej sieci.
4.5.2
Zaopatrzenie w energi elektryczn
Gwnym rdem energii dla Rabki-Zdrj jest Gwny Punkt Zasilania 10/SN
Rabka. rdo to powizane jest po stronie najwyszych napi ze stacj wzow
220/110/Sn Skawina, a drugostronnie z GPZ Nowy Targ. Poszczeglni odbiorcy energii
elektrycznej zaopatrywani s poprzez ukad sieci rozdzielczej redniego napicia, zasilajcy
poszczeglne stacje transformatorowe 15/0,4 kV zlokalizowane na terenie Miasta i obszarw
wiejskich.
Stan sieci energetycznych naley uzna za relatywnie dobry. Na przestrzeni lat,
nieznacznie spada liczba odbiorcw energii elektrycznej (o 11). Z dostpnych przekazanych
przez Tauron Dystrybucja S.A. Odzia w Krakowie, Region SN/nN Nowy Targ za rok 2014
wynika, i obecnie na obszarze Rabki-Zdrj odbiorca energii elektrycznej jest 5 533
podmiotw.
Na terenie gminy znajduj si:
napowietrzna linia elektroenergetyczna 110kV relacji Skawina Huta Rabka
Lasek;
stacja elektroenergetyczna 110/30/15kV Rabka;
napowietrzna linia 30kV relacji Rabka RS Mszana;
napowietrzne i kablowe linie 15kV;
napowietrzne i wntrzowe stacje 15/0,4kV;
napowietrzne i kablowe linie niskiego napicia 0,4kV.
4.5.3
Odnawialne rda energii
4.5.3.1 Energia wiatrowa

Na podstawie opracowanej przez Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej mapy
stref wietrznoci Rabka-Zdrj ley w obrbie IV (czyli mao korzystnej) strefy wietrznoci
dla lokalizacji siowni wiatrowych. Dodatkowo warunki ochrony przyrody, warunki
krajobrazowe oraz warunki ochrony uzdrowiskowej wykluczaj taki kierunek rozwoju OZE na
terenie Rabki-Zdroju.
49
4.5.3.2 Energia wodna

Rabka-Zdrj usytuowana jest w dolinie Kotliny Rabczaskiej. Przepywa przez ni
rzeka Raba, ktra w tym rejonie przyjmuje dwa prawobrzene dopywy, tj. Poniczank i
Sonk, wypywajce z pnocno-zachodnich stokw Gorcw.
Na terenie Gminy nie ma obecnie elektrowni wodnych. Z racji niewielkich spadkw
wody inwestycje takie nie byy rozwaane.
4.5.3.3 Energia geotermalna

Rabka-Zdrj ley na obszarze Karpatach Zewntrznych, ktrych struktura
geologiczna wykazuje zmniejszon zdolno magazynowania wd podziemnych. Z racji
odmiennego charakteru geologicznego, okolice Rabki posiadaj rda geotermalne, lecz nie
w takiej iloci i dostpnoci jak np. Podhalu. Dotychczasowe odwierty w rejonie Rabki-Zdrj,
prowadzone m.in. take w Porbie Wielkiej i Skomielnej Biaej, przynosiy rne rezultaty, tj.
jedynie niektre tereny byy zasobne w pokady wody geotermalnej.
Na terenie Rabki-Zdrj znajduj si potwierdzone zoa geotermalne o temperaturze
wody 28oC. Potwierdza to odwiert wykonany na zlecenie Uzdrowiska Rabka S.A. w okolicy
gry Bania w 1981 roku na gboko 1 215 m. Wydajno odwiertu szacowana jest na 4,5
m sze. na godzin. Dostpne zoe moe mie charakter wycznie leczniczy (zoe
solankowe). Temperatura wody z tego odwiertu jest zbyt niska dla celw grzewczych.
4.5.3.4 Energia soneczna

Klimat Rabki-Zdrj cechuje korzystny stopie nasonecznienia, niewielka ilo
opadw oraz naturalna bariera grska chronica obszar Gminy przed silnymi wiatrami. Pod
wzgldem warunkw termicznych, Rabka-Zdrj spenia wymogi stawiane miejscowociom
uzdrowiskowym.
rednia roczna temperatura powietrza wynosi 7,30 C. rednie roczne usonecznienie
wynosi 1 645 godzin. Norma usonecznienia (tj. min. 1 500 h/rok) jest wic zachowana.
W Strategii Rabki-Zdrj na lata 2014-2020, w obszarze Ekologia w celu osignicia
najwyszych standardw rodowiska, przewiduje si inwestycje z zakresu montau instalacji
solarnych na ok. 500 obiektach na terenie caej Gminy w latach 2014-2016. Wydaje si, i
takie przedsiwzicia stanowi najbardziej podany kierunek rozwoju energetyki z
wykorzystaniem rde odnawialnych.
4.5.3.5 Energia z biomasy

Z uwagi zarwno na warunki rodowiskowe (tj. strefy ochrony przyrody, strefy
ochrony uzdrowiskowej), jak i brak surowca, kierunek ten w Rabce-Zdroju nie powinien by
na obecny moment rozwaany.
4.5.3.6 Energia z biogazu

Nie prowadzi si take na terenie Rabki-Zdrj intensywnej dziaalnoci rolniczej, w
tym w szczeglnoci hodowlanej std brak tego typu odpadu, ktry mgby zosta
wykorzystany w instalacjach biogazowych.
4.5.3.7 Ciepo odpadowe z instalacji przemysowych

Na podstawie przeprowadzonej inwentaryzacji stwierdza si, e na terenie RabkiZdrj ze wzgldu na brak zakadw przemysowych nie wykorzystuje si ciepa odpadowego.
50
4.5.3.8 Wytwarzanie energii elektrycznej i ciepa w skojarzeniu

Aktualnie na terenie Gminy nie prowadzi si produkcji energii elektrycznej w
skojarzeniu z ciepem. Wybr takiej opcji musiaby by poparty szczegow analiz zawart
w Studium Wykonalnoci inwestycji, jednake ze wzgldu na brak scentralizowanego
systemu ciepowniczego wydaje si to nieopacalne.
4.6 Wyniki bazowej inwentaryzacji emisji dwutlenku wgla

Najwikszym zuyciem energii spord sektorw, w ktrych jako noniki energii
wykorzystywane s wgiel, gaz i energia elektryczne, charakteryzuje si sektor budynkw
mieszkalnych (131 121 MWh), co przekada si take na najwysze emisje (36 567 t CO2).
Podsumowanie szacunkw zuycia energii i emisji dwutlenku wgla w poszczeglnych
sektorach w gminie przedstawia ponisza tabela.
Tabela 10. Podsumowanie wynikw szacowania zuycia energii i emisji CO2 dla
poszczeglnych sektorw w gminie
Energia
Nonik
Gaz
Wgiel
Drewno
elektryczna
Sektor
Zuycie nonika
[MWh]
[m3]
[t]
[t]
Budynki
12 464
2 636 326
9 867
7 259
mieszkalne
Budynki
uytecznoci
3 615
1 535 994
71
-publicznej
Owietlenie
1 500
---uliczne
suma
30 043
6 808 646
9 938
7 259
Sektor
Suma
energii
[MWh]
Energia
[MWh]
Budynki
mieszkalne
Budynki
uytecznoci
publicznej
Owietlenie
uliczne
suma
12 464
25 170
62 028
31 458
131 121
3 615
14 665
448
--
18 727
1 500
--
--
--
1500
17 579
39 835
62 476
31 458
151 348
Suma emisji
CO2
[t]
Sektor
Emisje CO2
[t]
Budynki
mieszkalne
Budynki
uytecznoci
publicznej
Owietlenie
uliczne
suma
10 358
5 058
21 152
--
36 567
3 004
2 947
153
--
6 103
--
1 247
--
43 916
1 247
14 608
8 004
21 304
rdo: Opracowanie wasne
51
4.7 Identyfikacja obszarw problemowych podsumowanie

Na podstawie przeprowadzonej diagnozy sytuacji stwierdza si, i do
najistotniejszych obszarw problemowych zwizanych z prezentowan jakoci powietrza na
terenie Gminy Rabka-Zdrj nale:
1. Niska emisja z zaopatrzenia budynkw w ciepo i ciep wod uytkow
Przyczyn tego stanu jest zarwno niska wiadomo ekologiczna mieszkacw, jak
rwnie ograniczenia finansowe, a w czci przypadkw take brak dostpu do sieci gazowej.
Korelacja tych czynnikw prowadzi do ogranicze w preferowaniu, dostpie i uytkowaniu
nowoczesnych technologii grzewczych (w tym opartych o gaz i OZE). Istotnym aspektem
powizanym z tym wtkiem jest rwnie stan techniczny wielu obiektw, ktry nierzadko
utrudnia bd uniemoliwia stosowanie alternatywnych technologii grzewczych; bd
inwestycja taka byaby wysoce kosztochonna.
Kwesti odrbn s paliwa wykorzystywane w procesie spalania. Po pierwsze cigle
jeszcze wielu mieszkacw uywa do palenia rnego rodzaju odpadw (w tym zarwno
mieci, jak rwnie odpadw z niewielkich zakadw przemysowych np. tartakw, stolarni
itp.). Po wtre do palenia wykorzystywane s nierzadko najtasze gatunki wgla czy wrcz
miau wglowego. Wynika to zarwno z ich dostpnoci na rynku, jak i niszej ceny od wgla
asortymentowego. Rozwizaniem moe by tutaj wprowadzenie oglnopolskich norm
ograniczajcych sprzeda paliw gorszej jakoci, a take szeroka akcja edukacyjnoinformacyjna skierowana do mieszkacw, pokazujca im na konkretnych przykadach i
prostych wyliczeniach korelacj pomidzy nisz cen zakupu paliw, a ich nisz wartoci
kaloryczn, przy jednoczesnej duej emisyjnoci paliw najtaszych.
Problemem jest rwnie brak wprowadzonych w planach miejscowych (poza stref A
Uzdrowiska) wymogw stosowania urzdze grzewczych speniajcych wysokie standardy
emisyjne.
2. Niski stan energetyczny budynkw.
Problem ten dotyczy zarwno zasobu komunalnego, jak rwnie pozostaych
budynkw. Wynika to w znacznej mierze podobnie jak w przypadku samej niskiej emisji
zarwno z braku rodkw finansowych na podjcie dziaa termomodernizacyjnych, jak
rwnie z braku wiedzy, i jest to najefektywniejszy sposb na redukcj zuycia energii; w
konsekwencji take na ograniczenie emisji zanieczyszcze wytwarzanych w procesie
ogrzewania. W gestii Gminy ley obowizek uwiadamiania i promowania alternatywnych i
proekologicznych metod, sprzyjajcych ograniczeniu nadmiernego i nieefektywnego zuycia
energii.
3. Emisja zanieczyszcze komunikacyjnych powodowanych przez ruch
koowy
Redukcja wysokiej emisji zanieczyszcze komunikacyjnych stanowi due i zarazem
wieloaspektowe wyzwanie dla wadz Gminy. Obecnie nie funkcjonuje polityka ograniczajca
ruch koowy na terenie cisej strefy uzdrowiskowej. Istotnym zatem staje si wdroenie
adekwatnych do podanego poziomu ruchu, zasad i norm regulujcych przemieszczanie si
po tych terenach, m.in. dziki wdroeniu polityki ograniczajcej ruch koowy, wyznaczeniu
stref ograniczonego ruchu oraz polityki parkingowej. Brak take na terenie Rabki-Zdroju
komunikacji publicznej, ktra z wykorzystaniem ekologicznych pojazdw mogaby wpyn
przynajmniej czciowo na zmian zachowa komunikacyjnych mieszkacw, kuracjuszy i
turystw odwiedzajcych Rabk.
Niezbdnym dziaaniem ograniczajcym emisj zanieczyszcze komunikacyjnych jest
rwnie promowanie alternatyw dla transportu samochodowego np. poprzez uruchomienie
miejskiego systemu rowerw. Inicjatywa taka staaby si pozytywnym impulsem, zarwno
52
dla mieszkacw, jak i odwiedzajcych, do zmiany sposobu przemieszczania si po terenie

Uzdrowiska.
Jednoczenie uporzdkowania i zmian w zakresie emisji wymaga transport
komunikacji zbiorowej z perspektywy wadz Gminy jest to jednak zadanie szczeglnie
trudne, jako e funkcjonujce na obszarze Rabki-Zdroju firmy zajmujce si transportem
zbiorowym nie s firmami komunalnymi. Z racji dbaoci o poziom jakoci powietrza w strefie
uzdrowiskowej, dobrym rozwizaniem staoby si wprowadzenie obostrze w zakresie
wjazdu na teren Miasta pojazdom komunikacji zbiorowej wyposaonych w silniki starej
konstrukcji, ktre emituj ponadnormatywne iloci zanieczyszcze.
4. Cigle relatywnie niski stan wiadomoci spoeczestwa w zakresie
potrzeby dbaoci o wysok jako powietrza.
Wydaje si, i prowadzone przez ostatni rok w skali caej Maopolski i poparte
wynikami badania jakoci powietrza na obszarze Rabki-Zdroju w roku 2014 - intensywne
dziaania informujce o szkodliwoci zanieczyszcze gazowych i ich wpywie na zdrowie oraz
ycie czowieka, zaczynaj przynosi pierwsze efekty. Coraz wicej mieszkacw RabkiZdroju zaczyna zauwaa problem i coraz wicej z nich widzi piln potrzeb podjcia dziaa
naprawczych. Warto wykorzysta to spoeczne zainteresowanie tematem do prowadzenia
szerokich akcji edukacyjnych i informacyjnych, tak aby informacja z jednej strony o
szkodliwoci zanieczyszcze gazowych, a z drugiej o pojawiajcych si moliwociach
finansowych dla zmiany tej sytuacji docieraa do moliwie szerokiego krgu mieszkacw
miasta i gminy. Wymaga to z pewnoci przygotowania kompetentnych kadr w samym
Urzdzie Miasta, ktre z jednej strony rozumie bd istot problemu, a z drugiej bd
potrafiy zbudowa program i dotrze z nim do mieszkacw, a take przekona ich do
udziau w nim. Wane take, aby coraz wicej prominentnych mieszkacw Rabki-Zdrj (tzn.
lokalnych autorytetw, ktrych gos jest szeroko syszany dziaaczy samorzdowych,
przedstawicieli organizacji pozarzdowych, artystw, ksiy, wiodcych przedsibiorcw itp.)
wczao si w dyskusje o tym problemie i zachcao mieszkacw do podejmowania dziaa
na rzecz pozytywnej zmiany. Niezwykle istotn pozycj maj w tych dziaaniach organizacje
pozarzdowe dziaajce na rzecz ochrony powietrza w tym dziaajcy w Gminie
Rabczaski Alarm Smogowy. Wane, aby szczeglnie z tymi instytucjami nawiza sta
wspprac i wcza te organizacje zarwno w planowanie dziaa naprawczych, jak i
szerok akcj informacyjno-edukacyjn skierowan do mieszkacw, tak aby gos na rzecz
poprawy sytuacji nie pyn tylko od strony urzdu, ale take niejako z dou tj. od
mieszkacw Rabki-Zdroju. Wane te, aby np. z udziaem Rabczaskiego Alarmu
Smogowego wypracowywa nowe rozwizania na rzecz poprawy jakoci powietrza.
Wane take, aby problem jakoci powietrza sta si przedmiotem debaty i dziaa
midzysamorzdowych, poniewa aktywno na tym polu tylko wybranych samorzdw, bez
zmiany sytuacji w ukadzie obszarowym, bdzie w dalszym cigu jedynie zmian poowiczn i
nie przynoszc pozytywnego efektu dla jakoci powietrza, ktre z natury rzeczy pomija
granice administracyjne poszczeglnych gmin.
Zidentyfikowane w diagnozie Planu Gospodarki Niskoemisyjnej Gminy Rabka-Zdrj
obszary problemowe zostay odzwierciedlone w celach i dziaaniach zaproponowanych w
kolejnych rozdziaach niniejszego dokumentu.
53
NISKOEMISYJNA STRATEGIA DLA GMINY CELE I

ZOBOWIZANIA
5.1 Rozwaane opcje dla zaopatrzenia budynkw w ciepo i
ciep wod uytkow
Dla osignicia poprawy jakoci powietrza konieczna jest zmiana struktury

zaopatrzenia budynkw w ciepo i ciep wod. Konieczne jest zastosowanie
urzdze, ktre nie powoduj emisji zanieczyszcze, bd te charakteryzuj si
bardzo niskim poziomem emisji.
Obecnie gwnym problemem Rabki-Zdroju, podobnie jak innych okolicznych gmin,
jest niska emisja pochodzca z ogrzewania budynkw oraz zaopatrzenia w ciep wod
uytkow (c.w.u.), powodowana niekorzystn struktur rde ciepa, ktra jest
zdominowana przez ogrzewanie wglem i drewnem w piecach oraz kotach c.o. z rcznym
zasilaniem komory spalania w paliwo (tzw. zasypowych) nie speniajcych wymaga
emisyjnych. Koty na rnego typu paliwa stae (gwne koty zasypowe na wgiel
lub wgiel i drewno) stanowi w Rabce-Zdroju wg bada ankietowych ponad
70% wszystkich instalacji grzewczych w domach indywidualnych. W wikszoci
przypadkw ich uytkownicy zasilaj koty zarwno wglem, jak i drewnem (ok. 42% to koty
zarwno na wgiel, jak i drewno, ok. 24% wycznie wgiel, 7% wycznie drewno).
Spalanie tych dwch paliw o zdecydowanie rnej strukturze chemicznej w urzdzeniu
grzewczym, piecu czy kotle maej mocy, nie pozwala uzyska najwyszej sprawnoci
energetycznej i najniszych emisji zanieczyszcze (zgodnie z wymaganiami normy PN EN3035:2012), czyli CO, OGC, lotnych zwizkw organicznych, benzo(a)pirenu i innych
wielopiercieniowych wglowodorw oraz pyu. Drewno zawiera ponad dwukrotnie wicej
czci lotnych w porwnaniu do wgla i dlatego konstrukcja kotw c.o. (organizacja procesu
spalania) musi odbywa si w oparciu o takie urzdzenia i technologie, aby czci lotne
mogy ulec cakowitemu spaleniu, a nie byy emitowane do rodowiska, jako aerozol
pierwotny i prekursory aerozolu wtrnego.
Nie ulega wtpliwoci, i zmiana struktury ogrzewania budynkw w Rabce-Zdroju
jest konieczna, aby Gmina moga poprawi jako powietrza i podnosi jako ycia wasnych
mieszkacw, ale take budowa swoj przewag konkurencyjn na rynku usug
uzdrowiskowych i turystycznych budowan w oparciu o wartoci czystego, nieskaonego
rodowiska naturalnego. W Planie Gospodarki Niskoemisyjnej zaproponowano dwie opcje
zaopatrzenia budynkw w ciepo i ciep wod uytkow. Pierwsza opcja preferuje
wymian starych, niskosprawnych instalacji na paliwa stae na nowe instalacje
zasilane gazem, jednak dopuszcza w miejscu braku sieci gazowej wymian
urzdza na nowoczesne urzdzania na paliwa stae pod warunkiem spenienia
przez nie okrelonych wymogw emisyjnych. Druga z opcji w sposb
jednoznaczny zachca do rozbudowy sieci gazowej, wymiany urzdze wycznie
na urzdzenia zasilane gazem (w miejscy dostpu do sieci), rozbudow instalacji
o urzdzenia oparte o OZE, a w miejscach gdzie nie jest realne uzyskanie dostpu
do sieci gazowej dopuszczenie kotw na paliwa ekologiczne z zachowaniem
minimalnych wymaga emisyjnych dla tych urzdze.
Przyjto zaoenie, i w ramach prowadzenia dziaa majcych na celu redukcj
gazw cieplarnianych (w tym w szczeglnoci CO2) w postaci procesu wymiany starych
(niskosprawnych) instalacji grzewczych na paliwo stae w Gminie Rabka-Zdrj do roku 2020
54
wymienionych zostanie co najmniej 870 niskosprawnych instalacji (tj. ok. 30% obecnie
uywanych kotw zasypowych starego typu4). I tak, zakada si, i pord 870
wymienionych instalacji uda si osign nastpujce proporcje:
50% instalacje oparte o piece gazowe;
35% instalacje oparte o wysokosprawne piece wglowe 5 i wyszej klasy
emisyjnej;
5% instalacje oparte o koty na pelety i/lub koty zgazowujce 5 i wyszej klasy
emisyjnej;
10% instalacje oparte o pompy ciepa, kolektory soneczne i baterie
fotowoltaiczne.
Ponadto instalacje z OZE powinny stanowi uzupeniajce rdo pozyskania energii
take dla tradycyjnych instalacji czy to gazowych czy na paliwa stae. W wyniku zakadanych
wymian indywidualnych rde ciepa szacuje si zmniejszenie emisji o ok. 2 000 Mg CO2, co
stanowioby 7% w odniesieniu do stanu z roku 2014.
Wrd budynkw jednorodzinnych, ze wzgldu na znaczny odsetek budynkw
nieocieplonych, ktry zaobserwowano w trakcie analizy ankiet, zdecydowano si take na
dziaania zmierzajce do ograniczenia zapotrzebowania na energi (a co za tym idzie na
noniki). Zakada si poddanie termomodernizacji 15% budynkw jednorodzinnych
wymagajcej takich dziaa, 6 budynkw z zasobu Zakadu Gospodarki Mieszkaniowej oraz
cz budynkw uytecznoci publicznej wymienionych w poniszej tabeli.
Tabela 11. Proponowane dziaania proefektywnociowe wrd budynkw uytecznoci
publicznej
Rodzaj dziaania
Obiekt
Budynek UM, Szkoa Podstawowa i Gimnazjum w Rdzawce,
Termomodernizacja
Przychodnia, Szpital Miejski, Szkoa Podstawowa i Gimnazjum w
Ponicach
Szkoa Podstawowa i Gimnazjum w Rdzawce, Szkoa Podstawowa i
Wymiana rda ciepa
Gimnazjum w Chabwce
Instalacja OZE
Szkoa Podstawowa 2, Szkoa Podstawowa 3
(kolektorw sonecznych)
rdo: Opracowanie wasne na podstawie informacji z ankietyzacji przeprowadzonej przez UM Raka-Zdrj
Powysze wyliczenia oparto o deklaracje i analizy wynikajce z przeprowadzonej na

terenie Gminy ankietyzacji. Wedug szacunkowych danych otrzymanych w wyniku
opracowania ankiet przeprowadzonych na potrzeby niniejszego raportu, szacuje si e w
wyniku prac termo modernizacyjnych, moliwym bdzie obnienie zuycia energii na terenie
gminy o 843 MWh, co pozwoli unikn emisji prawie 235 Mg CO2. Podobny trend
zaobserwowano w przypadku stosowania Odnawialnych rde Energii, gwnie kolektorw
sonecznych. Wedug szacunkowych danych na rok 2020 r., ilo energii cieplnej
otrzymywanej z ukadw solarnych powinna zwikszy si o 1 449 MWh, co pozwoli
unikn emisji o blisko 500 Mg CO2. Dodatkowo wynik ankietyzacji wskazuje, e znaczca
S to raczej ostrone szacunki. Dowiadczenia innych gmin, ktre wprowadziy systemy dopat do
wymiany niskosprawnych urzdze, na urzdzenia nowoczesne, wysokosprawne i o wysokiej klasie
emisyjnej wskazuj, i zainteresowanie mieszkacw udziaem w programie znaczco przekracza
pierwotne zaoenia. Dodatkowo jest to potgowane faktem, i po roku 2020 nie bdzie ju rodkw
na tego typu dziaania, za obligatoryjno posugiwania si urzdzeniami speniajcymi bardziej
rygorystyczne standardy wejdzie do polskiego porzdku prawnego (vide uchwalona i podpisana przez
prezydenta tzw. ustawa antysmogowa).
55
liczba kotw i piecw uytkowanych na terenie gminy bdzie wymagaa wymiany w okresie
objtym planowaniem. Zwizane to jest gwnie z dugim czasem eksploatacji, nierzadko
przekraczajcym 15 lat obecnie funkcjonujcych kotw . Szacuje si e ok 30% rde ciepa
do roku 2020 zostanie wymienionych na nowe, o wyszej sprawnoci, w tym zasilane gazem,
a take paliwami ekologicznymi, jak na przykad pelet drzewny. W wyniku zakadanych
wymian indywidualnych rde ciepa szacuje si zmniejszenie emisji o 2 140 Mg CO2, co
stanowioby ok. 7% w odniesieniu do stanu z roku 2014.
Kolejn redukcj emisji CO2 powinna przynie sukcesywna wymiana owietlenia
ulicznego, ktr Gmina planuje (w zakresie rde wiata nalecych do gminy) do roku
2020. Planowana jest do tego roku sukcesywna modernizacja 35% opraw owietleniowych
co wedug szacunkw przeoy si na spadek emisji CO2 o 263 Mg.
Podsumowanie efektw dziaa przewidzianych w scenariuszu aktywnym przedstawia
ponisza tabela.
Tabela 12. Sumaryczne efekty planowanych dziaa w zakresie zmniejszenia zuycia energii i
emisji CO2 (porwnanie roku bazowego tj. 2014 do roku 2020)
Sektor
Budynki
mieszkalne
Budynki
uytecznoci
publicznej
Owietlenie
Razem
Energia w
2014 r.
[MWh]
Energia w
2020 r.
[MWh]
Zmiana
wzgldem
2014 [%]
Emisja
CO2 w
2014 r.
[Mg]
Emisja
CO2 w
2020 r.
[Mg]
Zmiana
wzgldem
2014 [%]
118 657
114 550
-3
26 209
23 544
-10,2
15 112
14 544
-4
3 099
2 912
-6,1
1 500
133 769
1 247
129 005
-21
-3,6
1 184
29 309
984
26 455
-21
-9,7
rdo: Opracowanie wasne na podstawie informacji z ankietyzacji przeprowadzonej przez UM Raka-Zdrj
W konsekwencji przyjtych zaoe obliczono, i zakadana wysoko redukcji emisji

CO2 wynikajca z powyszego modelu wymiany rde i innych zaplanowanych dziaa
powinna do roku 2020 na obszarze Rabki-Zdrj osign 9,7%, to jest 2 854 Mg CO2.
Poniej przedstawiono dwie opcje dojcia do poprawy sytuacji w zakresie emisji CO2
na obszarze Gminy Rabka-Zdrj oraz emisji szkodliwych zanieczyszcze do atmosfery w
zakresie zaopatrzenie budynkw w ciepo i ciep wod uytkow. Rni si one
wymaganiami, jakie bd stawiane urzdzeniom wymienianym z udziaem rodkw
publicznych.
Decyzja co do wyboru ktrego ze scenariuszy naley do wadz Gminy i jest funkcj
wagi, jak wadze przywizuj do kwestii czystoci powietrza (zarwno w kontekcie jakoci
ycia wasnych mieszkacw, jak i budowania przewag konkurencyjnych na rynku
uzdrowiskowo-turystycznym), zasobnoci budetu Gminy oraz politycznej determinacji
wadz Gminy we wprowadzaniu rozwiza nieco kosztowniejszych, ale przynoszcych
znaczco lepsze efekty w zakresie redukcji szkodliwych zanieczyszcze.
5.1.1 Opcja I
W ramach tej opcji dopuszcza si zaopatrzenie budynkw w ciepo i ciep wod
uytkow z nastpujcych rde:
paliwa gazowe;
lekki olej opaowy;
kwalifikowane paliwa stae stosowane w kotach 5 klasy wg normy PN 303:52012;
56
energia elektryczna;
energia soneczna;
pompy ciepa i inne odnawialne rda energii (jeli paliwa stae, to speniajce
wymagania klasy 5 wg normy 303:5-2012).
Najbardziej podanym kierunkiem zmian jest przechodzenie wacicieli budynkw
na ogrzewanie gazowe wspomagane dodatkowo przez OZE. Taka te powinna by
zdecydowana preferencja dla obszaru miasta, ktre ma dostp do sieci gazowej. Niepewny
jest natomiast rozwj sieci gazowej na terenach wiejskich Rabki-Zdroju (wsie Chabwka,
Ponice, Rdzawka), co wicej jest on niezaleny od wadz gminy. Natomiast dostawca bdzie
zawsze kierowa si analiz opacalnoci doprowadzenia sieci gazowej do nowych obszarw i
jej rozprowadzenia po tym terenie. Niepewno wystpuje rwnie w zakresie potencjalnego
odbioru gazu (w obecnym systemie prawnym to waciciele domw decyduj o rdle
zaopatrzenia w ciepo). Z racji uwarunkowa take moliwoci rozwoju lokalnych sieci
ciepowniczych zasilanych z ekologicznych rde ciepa na terenie Gminy jest mocno
ograniczone.
Majc na uwadze powysze, oraz uzdrowiskowo-turystyczny charakter gminy, naley
doprowadzi do stanu, w ktrym na obszarze miasta w sposb zdecydowany preferowane
bd koty gazowe, za jako opcja tylko w miejscach gdzie nie ma dostpu do sieci
gazowej dopuszczone zostan koty na paliwa stae wykorzystywane w budynkach bd
speniay przynajmniej wymagania emisyjne klasy 5 (wg normy 303:5-2012). Na
rynku dostpne s ju koty na paliwa stae o takich parametrach. W najbliszych latach
dostpno tego typu urzdze bdzie wzrasta.
W ramach rodkw RPO WM 2014 - 2020 i WFOiGW gminy bd mogy pozyska
dofinansowanie dla mieszkacw na zakup urzdze speniajcych wymagania ekologiczne,
obejmujcy m.in.:
koty gazowe;
koty na pelet drzewny speniajce wymagania klasy 5;
koty zgazowujce na drewno speniajce wymagania klasy 5;
pompy ciepa;
koty automatyczne na wgiel speniajce wymagania klasy 5;
ogrzewanie elektryczne.
57
Wykres 22. Emisyjnoci kotw maej mocy, emisje pyu cakowitego (mg/m3)
rdo: K. Kubica, R. Kubica Przygotowanie zaoe i bazy danych wskanikw umoliwiajcych opracowanie kalkulatora emisji
zanieczyszcze z kotw maej mocy na paliwa stae
Na powyszym wykresie podano wskaniki emisji dla aktualnie eksploatowanych

(kolor ty) piecw i kotw rcznie zasilanych paliwem (spalanie dolne w caej objtoci
zoa tzw. spalanie przeciwprdowe przy mocy nominalnej) przy zaoeniu, i stosowane s
w nich paliwa dobrej jakoci tj. drewno kawakowe (sezonowane) i wgiel asortymentowy
typu orzech lub groszek. Dla drewna kawakowego zej jakoci i mokrego oraz dla wgla zej
jakoci (z du iloci drobnych frakcji) wskaniki te s znaczco wysze (odpowiednio
1 040 mg/m3 i 1 120 mg/m3). Dla porwnania podano emisje pyu dla kota gazowego i
olejowego oraz dla kotw klasy 4 i 5 kotw zasilanych automatycznie paliwami staymi
(odpowiednio 60 i 40 mg/m3 oraz klasy 5 rcznie zasilanych biopaliwami (40 mg/m3), wg
normy PN EN303-5:2012).
Wadze gminy nie dysponuj narzdziami administracyjnymi, ktre mogyby obecnie
nakoni swoich mieszkacw do stosowania ekologicznych rde ciepa. Mog jednak
aktywnie pozyskiwa dofinansowanie do wymiany niskosprawnych rde ciepa oraz mog
przeprowadzi szeroko zakrojon kampani edukacyjno-informacyjn zachcajc ludzi do
przejcia na ekologiczne rda ciepa.
Niezmiernie wanym elementem jest wytyczenie horyzontu czasowego, w ktrym
Rabka-Zdrj planuje osignicie stanu docelowego. Na potrzeby Planu Gospodarki
Niskoemisyjnej Gminy Rabka-Zdrj ustalono taki horyzont czasowy na rok 2023,
tak aby w tym czasie znaczna cz rde ciepa na terenie Gminy speniaa
wymogi ekologiczne. Horyzont ten jest zbieny z horyzontem okrelonym w Programie
Ochrony Powietrza dla Wojewdztwa Maopolskiego Maopolska 2023 w Zdrowej

Atmosferze.
Realizacja takiej strategii jest moliwa biorc pod uwag:
58
dostp do rodkw finansowych RPO WM 2014 - 2020 oraz rodkw WFOiGW

i NFOiGW;
fakt, i do tego czasu (2023 r.) wikszo obecnie stosowanych urzdze
grzewczych bdzie musiaa by wymieniona, uwzgldniajc ich technologiczne
zuycie (w 2023 r. ponad 80% kotw obecnie stosowanych w Rabce-Zdroju
bd to koty stare (10-19 lat, ok.28%), bd bardzo stare (powyej 20 lat, ok.
53%).
Im szybciej nastpi proces wymiany starych rde ciepa, tym korzystniej
ksztatowa si bd parametry dotyczce jakoci powietrza na terenie Gminy Rabka-Zdrj.
Jednoczenie warto pamita, i w perspektywie kolejnych 10 lat dostp do rodkw
pomocowych tj. dotacji z funduszy UE, moe by znaczco ograniczony, a niezbdne zmiany
bd musiay by wykonywane w caoci na koszt wacicieli rde ciepa. Dlatego te warto
i naley wykorzysta szans jak daje obecna perspektywa finansowa 2014 2020 w
zakresie tak znaczcych dopat do wymiany nieekologicznych piecw.
5.1.2 Opcja II (preferowana)

Opcja ta polega na przejciu na struktur zaopatrzenia w ciepo, ktra opiera si
bdzie o rda ciepa i ciepej wody uytkowej zasilane w paliwa gazowe oraz w
przypadku braku dostpu do gazu sieciowego urzdzenia speniajce wymagania emisyjne
stawiane wobec najlepszych dostpnych technologii5. W opcji tej preferowane powinny by
take rda skojarzone tzn. np. ogrzewanie gazowe wspomagane dodatkowo przez
instalacje OZE.
W ramach tej opcji naley stworzy taki system zacht, ktry promowa bdzie
najmniej emisyjne i najbardziej efektywne energetycznie opcje (w tym odnawialne rda
energii). Pozwoli to zarwno na znaczc popraw jakoci powietrza, jak rwnie redukcj
emisji gazw cieplarnianych.
System dopat powinien zosta skonstruowany w taki sposb, aby zwikszy
atrakcyjno pozyskiwania dotacji dla rozwiza charakteryzujcych si niszym poziomem
emisji zanieczyszcze w stosunku do przyjtego standardu minimum tj. dla urzdze
grzewczych na paliwa stae speniajcych wymogi klasy 5 (koty rcznie zasilane drewnem
zgazowujce, koty automatycznie zasilane paliwami staymi kwalifikowanymi tj. wglowymi,
peletami, zrbkami drzewnymi) wg normy EN 303:5-2102 (zgodnie z zasadami
dofinansowania w ramach RPO WM i WFOiGW).
Promowane powinny by rozwizania obejmujce podstawowe rda ciepa, takie
jak kotygazowe, koty biomasowe speniajce standardy emisyjne dla najlepszych
dostpnych technologii (i wyposaone w elektrofiltry), czy pompy ciepa. Wskazane jest
zastosowanie podstawowych rde ciepa w poczeniu ze rdami wspomagajcymi np.
instalacjami solarnymi i pompami ciepa.
W adnej z proponowanych opcji nie powinno si promowa kotw z rcznym
zaadunkiem paliwa6. Koty zasypowe wi si z wikszym ryzykiem stosowania
niekwalifkowanych paliw (lub mieszanek paliw) co przekada si na wysoki
poziom emisji zanieczyszcze.
Wskazane jest utrzymanie poziomu emisji pyu poniej 20 mg/m3 testowanego zgodnie z wymaganiami normy
PN EN 303-5:2012 oraz pozostaych parametrw emisji i sprawnoci urzdze okrelonych w rozporzdzeniach
Komisji Europejskiej w sprawie wykonania dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/125/WE w
odniesieniu do wymogw dotyczcych ekoprojektu dla kotw na paliwo stae oraz w odniesieniu do wymogw
dotyczcych ekoprojektu dla miejscowych ogrzewaczy pomieszcze na paliwo stae.
6
Z wyjtkiem kotw zgazowujcych na drewno
59
5.2 Kolektory soneczne oraz panele fotowoltaiczne do

podgrzewania c.w.u.
Zauwaalnym w ankietyzacji problemem Rabki-Zdroju jest wykorzystywanie tych
samych urzdze grzewczych do zimowego ogrzewania, jak rwnie do przygotowywania
ciepej wody uytkowej. W praktyce oznacza to, i take sezon wiosenno-letni nie jest wolny
od duego zanieczyszczenia emitowanego przez niskosprawne urzdzenia.
Warto tutaj za przykadem innych miejscowoci (np. Szczawnicy z jej projektem
EkoSzczawnica) rozway przygotowanie duego programu instalacji kolektorw
sonecznych na budynkach prywatnych. Instalacje takie w pierwszym rzdzie su do
przygotowywania c.w.u. w okresie letnim, ale take do dogrzewania instalacji grzewczych w
okresie zimowym w dniach o wikszym nasonecznieniu. Rozway mona te instalacj
paneli fotowoltaicznych, ktre take poprzez wytworzon energi elektryczn suy bd
do podgrzewania c.w.u. Powinno to w znaczcy sposb poprawi sytuacj w okresie
wiosenno-letnim, ale coraz wiksza sprawno urzdze oraz postpujce zmiany
klimatyczne potwierdzaj, i energia soca jest te wykorzystywana i wspomaga instalacje
grzewcze w okresach jesienno-zimowych przyczyniajc si do obnienia szkodliwych emisji.
5.3 Poprawa efektywnoci energetycznej budynkw

Eliminacji rde niskiej emisji powinna towarzyszy termomodernizacja budynkw.
Budynki mieszkalne na terenie Rabki-Zdrj znajduj si w sabym stanie energetycznym.
Jedynie rwnoczesna wymiana rde i poprawa efektywnoci energetycznej budynku mog
przynie optymalny efekt w zakresie redukcji emisji. Obecnie a 40% budynkw
mieszkalnych jednorodzinnych, ale take cz budynkw publicznych to obiekty
wymagajce termomodernizacji. W ankietach nie badano poziomu termomodernizacji
obiektu, a naley si spodziewa, i cz z tych obiektw, ktre wskazano jako poddane
termomodernizacji, potrzebuje dalszych nakadw poprawiajcych energochonno
budynkw.
W ramach dziaa informacyjnych i doradczych naley propagowa wiedz wrd
wacicieli budynkw w zakresie korzyci pyncych z termomodernizacji.
Wartoci energii uytkowej do ogrzewania kilku podstawowych typw budynkw
przed i po modernizacji wykorzystane w obliczeniach zmian zuycia energii i emisji
przedstawia ponisza tabela.
Tabela 13. Efekty dziaa termomodernizacyjnych dla rnych typw budynkw
Zuycie energii na cele grzewcze
[kWh/(m2*rok)]
Typ budynku
E2/E1 [%]
Przed modernizacj
Po modernizacji* E2
E1
Budynek jednorodzinny
221,3
115,5
52
Budynek wielorodzinny
137,1
55,2
40
Budynek biurowy
195
158,6
81
Szpital
236,8
203,6
86
Przychodnia lekarska
172,3
133,6
78
Szkoa z sal
179,6
104,8
58
gimnastyczn
* modernizacja oznacza: ocieplenie cian materiaem izolacyjnym o gruboci 20 cm, dachu 30 cm, podogi 10 cm oraz
zastosowanie okien o wspczynniku przenikania ciepa 0,9 W/(m2*K)
rdo: Strategia modernizacji budynkw: mapa drogowa 2050. (Krakw, 2014)
Wymiana rda bez uprzedniej termomodernizacji prowadzi do montowania zbyt

duych (przewymiarowanych) rde ciepa. Przykadowo, dom przed termomodernizacj
60
potrzebuje kota o mocy 25 kW, za w tym sam obiekcie po wykonaniu waciwej

termomodernizacji zapotrzebowanie na moc kota moe spa znaczco np. do 20, a nawet
15 kW. W konsekwencji udzielanie dotacji do wymiany rda ciepa w domu niepoddanym
termomodernizacji, jest finansowaniem przewymiarowanych rde. Dodatkowo jeli
waciciel domu zdecyduje si na termomodernizacj w pniejszym czasie i wykorzystywa
bdzie dotychczasowy kocio na paliwa stae - emisyjno kota bdzie wysza, jako e
bdzie on pracowa w nieoptymalnych warunkach.
Rysunek 7. Przykadowe zapotrzebowanie na moc rda przed i po termomodernizacji
Dlatego te gmina powinna zorganizowa system doradztwa energetycznego

promujc wrd mieszkacw rozwizania w zakresie poprawy efektywnoci energetycznej
oraz dostpne instrumenty wspierajce termomodernizacj. Organizacja takiego systemu
winna zosta powierzona wyznaczonemu pracownikowi Urzdu Miasta. Taki system bdzie
mia istotne znaczenie, jako e poprawienie efektywnoci energetycznej budynkw zostao
uznane jako jeden z warunkw umoliwiajcych uzyskanie dotacji na wymienne rda ciepa
w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Wojewdztwa Maopolskiego na lata 2014
2020.
61
CELE STRATEGICZNE RABKI-ZDRJ W ZAKRESIE

GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DO ROKU 2023
Zasadniczym celem dziaa podejmowanych przez wsplnot samorzdow RabkiZdrj jest systematyczne denie do osignicia na terenie caej Gminy standardw
jakoci powietrza zgodnych z wymogami krajowego i unijnego prawodawstwa
dotyczcego ochrony rodowiska oraz docelowo zgodnego z rekomendacjami wiatowej
Organizacji Zdrowia. Realizacja tego celu w sposb bezporedni przyczyni si take
do redukcji emisji gazw cieplarnianych (w tym w szczeglnoci CO2) do roku
2020 (przynajmniej o 9,7%, to jest 2854 Mg CO2).
Zakada si, i nieprzekraczaln perspektyw osignicia standardw w zakresie
znaczcej poprawy jakoci powietrza powinien by rok 2023. Za pozostaych celw
emisyjnych rok 2020, jako pierwszy moment pomiaru skutecznoci zaoonych w Planie
dziaa. Plan Gospodarki Niskoemisyjnej Gminy Rabka-Zdrj ma stanowi swoist map
drogow dziaa zarwno w sferze inwestycyjnej, organizacyjnej, jak i zwizanej z
podnoszeniem spoecznej wiadomoci ktre w sposb usystematyzowany i
skoordynowany - prowadzi bd do tak zdefiniowanych celw.
Dziaania w Planie podporzdkowano 4 celom strategicznym:
1. Eliminacja niskiej emisji z sektora komunalnego, mieszkaniowego oraz
gospodarczego wraz ze zwikszeniem udziau odnawialnych rde energii w strukturze
zaopatrzenia budynkw w ciepo i ciep wod uytkow;
2. Systematyczna poprawa efektywnoci energetycznej w sektorze komunalnym i
pozakomunalnym;
3. Znaczce zmniejszenie zanieczyszcze i uciliwoci wynikajcych z presji ruchu
koowego na obszarze Gminy;
4. Podniesienie spoecznej wiadomoci potrzeby dbaoci o wysok jako powietrza
(edukacja, informacj i integracj dziaa).
Taki podzia celw wynika w duej czci z potrzeby usystematyzowania procesw i
stworzenia czytelnej cieki dojcia do realizacji celu gwnego, jakim jest znaczca poprawa
jakoci powietrza w Rabce-Zdroju, dziki redukcji emisji gazw cieplarnianych (w tym w
szczeglnoci CO2), zwikszenia wykorzystania OZE w produkcji energii i ograniczenia zuycia
energii finalnej. S to bowiem procesy wzajemnie si przenikajce i bardzo mocno ze sob
powizane ich oderwana od siebie realizacja, czy realizacja jedynie wybranych dziaa, nie
przeoy si na efekt pozytywnej zmiany najpierw w wiadomoci mieszkacw i goci
odwiedzajcych Rabk-Zdrj, a w konsekwencji na popraw jakoci powietrza i stworzenie
nie tylko warunkw do zrwnowaonego rozwoju Gminy, ale po prostu dynamicznego
rozwoju tego obszaru w warunkach coraz wikszej konkurencyjnoci na rynku usug
uzdrowiskowo-turystycznych.
Zasadniczym celem podejmowanych dziaa powinno by wyeliminowanie
szkodliwych zanieczyszcze do powietrza (eliminacja niskiej emisji) z sektora
komunalno-bytowego oraz transportowego prowadzce do poprawy jakoci powietrza,
zmniejszenia emisji gazw cieplarnianych i poprawy efektywnoci energetycznej. Poprzez
eliminacj niskiej emisji rozumie si likwidacj rde ogrzewania na paliwa stae w sektorze
62
komunalno-bytowym nie speniajcych okrelonych standardw emisyjnych7..Osignicie

takiego celu wymaga odpowiedniego horyzontu czasowego, dajcego uytkownikom tych
rde czas do dostosowanie si do wymaga. Jednoczenie, konieczne jest uruchomienie
instrumentw finansowych wspierajcych wymian funkcjonujcych rde ciepa opartych o
paliwa stae niespeniajcych standardw emisyjnych urzdzenia zasilane gazem (co
jednak wie si z niezbdn rozbudow sieci gazowej) oraz odnawialne rda energii,
w tym pompy ciepa, urzdzenia solarne oraz fotowoltaiczne (zarwno jako podstawowe
rdo energii dla procesw grzewczych, jak i jako uzupenienie systemw zasilanych gazem
w celu zmniejszenia zuycia tego paliwa). W dalszej kolejnoci w miejscach gdzie nie jest
moliwe w realnej perspektywie czasu doprowadzenie gazu sieciowego przechodzenie na
koty na biomas speniajce wymagania emisyjne najlepszych dostpnych technologii.
Rwnie wanym celem Programu jest poprawa efektywnoci energetycznej w
zasobie budowlanym poprzez systematyczne zmniejszenie zapotrzebowania
budynkw na energi, przy czym odrbne podejcia do realizacji tego celu powinny by
zastosowane w zasobie bdcym wasnoci gminy, a odrbne w zasobie bdcym
wasnoci prywatn. W tym drugim przypadku Gmina moe jedynie promowa dobre
praktyki i wskazywa na moliwe rda finansowania oraz tworzy system doradztwa
energetycznego. W zakresie budynkw nalecych do Gminy naley uwzgldni wymagania
Dyrektywy UE w sprawie charakterystyki energetycznej budynkw z 9 czerwca 2010 roku.
Nowe przepisy UE stanowi, e od koca 2018 roku wszystkie budynki nalece do wadz
publicznych bd charakteryzowa si niemal zerowym zuyciu energii, a od 31 grudnia 2020
to samo dotyczy bdzie wszystkich nowo powstajcych budynkw. Wan kwesti powinna
by tutaj take kwestia poprawy efektywnoci energetycznej w zakresie owietlenia
ulicznego.
Bardzo istotn kwesti jest take wprowadzenie odpowiedniej lokalnej polityki
w zakresie transportu, ktra bdzie dy do ograniczenia wykorzystania samochodw do
przemieszczania si na niewielkie odlegoci przez mieszkacw oraz stworzy warunki do
niewykorzystywania samochodw przez kuracjuszy i turystw wypoczywajcych w RabceZdroju. Podanymi rozwizaniami jest tutaj zwikszenie udziau ekologicznych rodkw
transportu np. rowerw poprzez budow/wyznaczenie bezpiecznych cieek rowerowych
oraz wprowadzenie publicznych wypoyczalni rowerw, a take wiadoma preferencja
rozwiza z zakresu publicznej komunikacji uzdrowiskowo-turystycznej.
Dla powodzenia tak zdefiniowanych celw, kluczowych jest take szereg dziaa o
charakterze horyzontalnym, zwizanych z m.in. z edukacj, informacj i integracj dziaa
(take w ukadzie ponadgminnym). W ich ramach samorzd powinien prowadzi
rozbudowane dziaania edukacyjno-informacyjne (stae, nie akcyjne) dotyczce
zarwno konsekwencji zdrowotnych wynikajcych z zanieczyszcze powietrza, prezentowania
dobrych praktyk zwizanych z technologi ogrzewania i stosowania waciwych rodzajw
paliw, jak i promowania odnawialnych rde energii. Kluczowe w ramach tego celu wydaje
si take wypracowanie narzdzi staej wsppracy w wymiarze ponadlokalnym i
subregionalnym (w tym transgranicznym), ktrej efektem bdzie kreowanie
wsplnej polityki zwizanej z ograniczeniem zanieczyszcze powietrza na
obszarze powiatu nowotarskiego czy szerzej subregionu podhalaskiego.
Wynika to zarwno z nowego paradygmatu polityki rozwoju, ktry preferuje integracj
dziaa w wymiarze ponadlokalnym, ale przede wszystkim z tego, i zanieczyszczenia
powietrza maj charakter obszarowy. Zatem podejmowanie dziaa przez jeden samorzd,
Do rozwaenia klasa 5 kotw na paliwa stae wedug normy EN 303:5, lub wysze. Wskazane jest
przeprowadzenie drobno-rozdzielczego modelowania wspomagajcego decyzj dotyczc
maksymalnych poziomw emisyjnych.
63
bez wsppracy i korelacji dziaa z samorzdami ociennych gmin, nie tylko bdzie
dziaaniem nieefektywnym, ale te nie przyniesie oczekiwanej zmiany, pomimo poniesienia
znaczcych nakadw przez samorzdy szczeglnie zainteresowane pozytywn zmian
sytuacji na swoim terenie.
Wszystkie powysze dziaania s w peni zgodne z opracowan w roku 2013
Strategi Rozwoju Gminy Rabka-Zdrj na lata 2013 2020 , realizujc zarwno jej wizj
zrwnowaonego rozwoju, jak i w sposb bezporedni jeden z celw strategicznych:
rodowisko naturalne Rabki-Zdrj speniajce najwysze standardy ekologiczne oraz cel
operacyjny, ktry brzmi: Zmniejszanie emisji zanieczyszcze (energia odnawialna i edukacja)
i dotyka w sposb bezporedni kwestii zwizanych z likwidacj rde niskiej emisji, w tym
program wymiany piecw wglowych na piece zasilane gazem oraz paliwem ekologicznym
oraz programu instalacji odnawialnych rde energii, zarwno w budynkach publicznych, jak
i prywatnych, dalszej gazyfikacji Gminy, dziaa prewencyjnych, edukacyjnych i
inwestycyjnych zmierzajcych do zmniejszenia emisji zanieczyszcze i gazw cieplarnianych
pochodzcych z ogrzewania budynkw komunalnych, mieszkalnych i procesw
przemysowych a take promocji rozwiza w zakresie produkcji i wykorzystania
rozproszonych, odnawialnych rde energii oraz zmniejszenia energochonnoci w sektorze
publicznym i mieszkaniowym. Suma tych dziaa jest te adekwatnym do wielkoci i
potencjau Rabki-Zdrj - wkadem Gminy w realizacj unijnych celw sucych zapewnieniu
zrwnowaonego rozwoju i rozwijaniu gospodarki efektywnie korzystajcej z zasobw,
bardziej przyjaznej dla rodowiska i bardziej konkurencyjnej. W tym znaczeniu plan dziaa
zakrelonych przez samorzd Rabki-Zdrj do roku 2023 przyczyni si ju w perspektywie
roku 2020 do ograniczenia emisji gazw cieplarnianych, zwikszenia udziau energii
pochodzcej ze rde odnawialnych oraz zwikszenia efektywnoci wykorzystywania energii.
Rysunek 8. Struktura celw strategicznych Planu Gospodarki Niskoemisyjnej Gminy Rabka-Zdrj
64
DZIAANIA/ZADANIA I RODKI ZAPLANOWANE NA

CAY OKRES OBJTY PLANEM
7.1 Dugoterminowa strategia, cele i zobowizania
Poniej przedstawiono podstawowy schemat dugoterminowej strategii, podzielony

na cele strategiczne i podstawowe dziaania (grupy projektw), ktre powinny w
perspektywie roku 2023 doprowadzi do zrealizowania podstawowego celu Planu, jakim jest
osigniecie na obszarze caej Gminy standardw jakoci powietrza zgodnych z wymogami
prawa krajowego i unijnego dotyczcego ochrony rodowiska, a tym samym ograniczenia
emisji gazw cieplarnianych, zwikszenia udziau energii pochodzcej ze rde odnawialnych
oraz zwikszenia efektywnoci wykorzystywania energii.
Tabela 14. Struktura dziaa w ramach pierwszego celu strategicznego PGN
Cel strategiczny 1
Eliminacja niskiej emisji z sektora komunalnego, mieszkaniowego oraz gospodarczego
wraz ze zwikszeniem udziau odnawialnych rde energii w strukturze zaopatrzenia
budynkw w ciepo i ciep wod uytkow
Dziaania w zakresie:
o stworzenia baz danych rde niskiej emisji z wykorzystaniem modelowania drobnorozdzielczego;
o opracowania programu dopat do wymiany niskosprawnych kotw i urzdze na paliwa stae, na
nowe rda ciepa oparte w pierwszym rzdzie o paliwa gazowe oraz odnawialne rda energii
lub na nowoczesne instalacje speniajce wysokie standardy emisyjne, wraz z pozyskaniem
zewntrznych rde finansowania (wysoko dofinansowania promujca najmniej emisyjne opcje
pod wzgldem emisji pyu i CO2);
o wdroenia programu dopat do wymiany niskosprawnych kotw i urzdze na paliwa stae;
o wspierania instalacji rozproszonych, odnawialnych rde energii (w tym m.in. pomp ciepa,
kolektorw sonecznych, ogniw fotowoltaicznych);
o promocji paliw kwalifikowalnych w odniesieniu do kotw na paliwa stae;
o organizacji systemu kontroli i intensyfikacji dziaa kontrolnych;
o wymiany kotw wglowych w zasobie komunalnym oraz budynkach publicznych wraz z
doposaeniem obiektw w instalacje solarne;
o opracowania i wdroenia preferencji w podatku od nieruchomoci dla wacicieli budynkw

stosujcych niskoemisyjne rda ogrzewania;
o podejmowanie systematycznego lobbingu zmierzajcego do gazyfikacji obszarw wiejskich gminy
tj. miejscowoci Chabwka, Ponice i Rdzawka, a take obszarw miejskich nie objtych sieci
gazow.
Miary sukcesu:
Liczba budynkw w ktrych dokonano zamiany rda ciepa z piecw na paliwa
stale na piece na gaz;
Liczba budynkw wykorzystujcych OZE (w tym pompy ciepa) jako rdo
ogrzewania c.w.u. oraz co;
Liczba budynkw wykorzystujcych koty co najmniej pitek klasy emisyjnej;
65
Liczba przeprowadzonych kontroli w budynkach prywatnych w zakresie jakoci

spalanych paliw staych;
Funkcjonujca i na bieco aktualizowana baza emisji.
Tabela 15. Struktura dziaa w ramach drugiego celu strategicznego PGN
Cel strategiczny 2
Systematyczna poprawa efektywnoci energetycznej w sektorze komunalnym i
pozakomunalnym
o poprawy efektywnoci energetycznej w budynkach bdcych w zasobie komunalnym oraz
budynkach publicznych;
o poprawy efektywnoci energetycznej w obiektach sanatoryjnych i hotelowych poprzez
wykorzystanie innowacyjnych technologii ekologicznych;
o poprawy efektywnoci energetycznej osiedli mieszkaniowych na terenie Rabki-Zdrj;
o wspierania prac termoizolacyjnych w budynkach prywatnych;
o poprawy efektywnoci energetycznej w owietleniu ulicznym;
o stworzenia systemu doradztwa energetycznego dla wacicieli budynkw prywatnych.
Miary sukcesu:
Co najmniej 25% budynkw speniajcych w roku 2023 na obszarze RabkiZdroju tzw. wymagania techniczne dla roku 2014 (WT 2014) okrelone w
rozporzdzeniu8;
Zauwaalny wzrost do roku 2023 liczby budynkw speniajcych wymagania
techniczne dla roku 2021 (WT 2021) w zakresie izolacyjnoci cieplnej przegrd9;
Liczba mieszkacw, ktrzy skorzystali z porady doradcw energetycznych w
zakresie termomodernizacji budynku wraz zastosowaniem ekologicznego rda
ciepa (miara wsplna dla celu strategicznego 4);
Procent energooszczdnego owietlenia ulicznego na obszarze gminy.
Tabela 16. Struktura dziaa w ramach trzeciego celu strategicznego PGN
Cel strategiczny 3
Znaczce zmniejszenie zanieczyszcze i uciliwoci wynikajcych z presji ruchu
koowego na obszarze Gminy
o wyznaczenia strefy ograniczonej emisji komunikacyjnej w rejonie strefy A Uzdrowiska;
o stworzenia zrwnowaonego transportu gminno-uzdrowiskowego;
o budowy (wyznaczenia) cieki rowerowej Ponice Rabka-Zdrj, jako alternatywy dla komunikacji
samochodowej.
Miary sukcesu:
Wprowadzenie ograniczenia ruchu samochodw w rejonie strefy A Uzdrowiska;
Rozporzdzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 13 sierpnia 2013 r. zmieniajce
rozporzdzenie w sprawie warunkw technicznych, jakim powinny odpowiada budynki i ich usytuowania.
9
j.w.
66
Dugo wybudowanej/wyznaczonej cieki rowerowej czcej miejscowoci

gminy.
Tabela 17. Struktura dziaa w ramach czwartego celu strategicznego PGN
Cel strategiczny 4
Podniesienie spoecznej wiadomoci potrzeby dbaoci o wysok jako powietrza
(edukacja, informacja i integracja dziaa)
o zatrudnienia na etacie Urzdu Miasta Ekodoradcy;
o prowadzenia kampanii informacyjnych i edukacyjnych, w tym doradztwa energetycznego;
o opracowania i wdroenie programw edukacji ekologicznej w szkoach prowadzonych przez
Gmin;
o stworzenia platformy wsppracy z innymi gminami w zakresie obszarowego ograniczenia niskiej
emisji;
o wsppracy z innymi podmiotami, w szczeglnoci Urzdem Marszakowskim, Wojewdzkim
Funduszem Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej oraz Wojewdzkim Inspektoratem Ochrony
rodowiska.
Miary sukcesu:
Liczba akcji informacyjno-edukacyjnych przeprowadzonych przez Urzd Miasta
w Rabce-Zdroju w zakresie ograniczania niskiej emisji i podnoszenia
efektywnoci energetycznej;
Odsetek mieszkacw uwiadomionych w zakresie tego, jakie s ekologiczne
rda ciepa oraz jakie moliwoci pyn z poprawy efektywnoci
energetycznej;
Liczba mieszkacw, ktrzy skorzystali z porady doradcw energetycznych w
zakresie termomodernizacji budynku wraz zastosowaniem ekologicznego rda
ciepa (miara wsplna dla celu strategicznego 2);
Liczba wsplnych dziaa/projektw prowadzonych z ssiednimi gminami,
ktrych celem jest poprawa jakoci powietrza na obszarze subregionu
podhalaskiego.
7.2 Krtko/rednioterminowe dziaania

W rozdziale tym opisano w sposb szczegowy zdefiniowane powyej dziaania.
Opisuj one istot dziaania i sposb wdroenia, w tym ewentualne etapowanie dziaa w
czasie. Kady z podrozdziaw dotyczcych celw strategicznych koczy zbiorcza karta
zada, ktra definiuje:
produkt danego dziaania (czyli co fizycznie zostanie zrobione);
oczekiwany rezultat podejmowanego dziaania (czyli co dziki temu dziaaniu
powinnimy osign);
harmonogram realizacji przy czym ma on charakter ramowy, bdzie bowiem
bardzo mocno uzaleniony od uruchamiania poszczeglnych programw
dotacyjnych (o czym szerzej w rozdziale o finansowaniu);
niezbdne zasoby organizacyjne i ludzkie (wskazanie istniejcych lub
koniecznych do stworzenia dla realizacji danego dziaania, ale take sugestie co
do potrzeby tworzenia partnerstw - np. NGO, czy midzysektorowych, czy po
67
prostu budowania rnego rodzaju koalicji dla realizacji zdefiniowanych w

danym dziaaniu celw;
szacunkowy budet dziaania - naley jednoczenie pamita, i nie jest to
rwnoznaczne z ostatecznymi kosztami, ktre mog si zmienia w zalenoci
od przyjmowanych warunkw technicznych, czy skali danego przedsiwzicia;
potencjalne rda finansowania dziaania, tu take ew. monta finansowy;
podmiot odpowiedzialny za realizacj danego dziaania.
Naley bardzo wyranie zaznaczy, i powodzenie realizacji poszczeglnych dziaa
zaley od wielu czynnikw zarwno zalenych od wadz samorzdowych, jak i niezalenych
od nich. Z jednej strony konieczna jest determinacja do ich wprowadzenia, z drugiej w
przewaajcej czci zdefiniowane tu dziaania opieraj si o zewntrzne rda
finansowania. Oznacza to, e po pierwsze musz one zosta uruchomione, ich wdraanie
musi odbywa si w logicznej dla samorzdw sekwencji, za samorzd musi by zdolny do
przygotowania dobrych, tj. skutecznych aplikacji. Na to wszystko musi naoy si wola
mieszkacw wspponoszenia kosztw udziau w planowanej zmianie, a take wykonania
niemaego wysiku ze swej strony, aby zmiany tej dokona. To z kolei jest take zalene od
prowadzenia dobrych i skutecznych dziaa informacyjno-edukacyjnych, zarwno przez
samorzd, jak i inne instytucje (publiczne i pozarzdowe), ktre proces ten mog skutecznie
wspomaga i wspiera.
7.2.1 Dziaania w ramach celu strategicznego Eliminacja niskiej
emisji z sektora komunalnego, mieszkaniowego oraz

gospodarczego wraz ze zwikszeniem udziau odnawialnych
rde energii w strukturze zaopatrzenia budynkw w ciepo i
ciep wod uytkow
7.2.1.1 Dziaanie 1.1. Stworzenie baz danych rde niskiej
emisji z wykorzystaniem modelowania drobnorozdzielczego
Naley stworzy narzdzie bazodanowe umoliwiajce efektywne gromadzenie
danych dotyczcych rde ciepa, stanu energetycznego budynkw oraz uywanych paliw.
Narzdzie takie powinno mie form aktualizowanej bazy danych opartej o System
Informacji Geograficznej (GIS) i swoim zakresem obejmowa wszystkie budynki w gminie
(jest ich ok. 2 000). Gromadzone dane powinny dotyczy zarwno budynkw (wiek,
powierzchnia, stan itd.) oraz kotw/piecw i paliw wykorzystywanych na cele grzewcze
(rodzaj urzdzenia i paliwa, zuycie roczne, wiek itd.).
Bardzo wanym aspektem narzdzia bdzie aktualizacja baz danych, ktra umoliwi
rwnoczenie ledzenie/rejestracj efektw dziaa naprawczych wprowadzanych w ycie
na terenie gminy. Narzdzie umoliwi pene okrelenie emisji pochodzcych z terenu gminy i
obserwowanie zmian zachodzcych w czasie (w konsekwencji efektw podejmowanych
dziaa).
Ponadto narzdzie takie mogoby zawiera rne dodatkowe funkcjonalnoci np.
naniesienie warstw infrastruktury komunalnej i energetycznej sieci wodocigowe i
kanalizacyjne, koordynacja remontw drg, kanalizacji czy wodocigw.
Do stworzenia ostatecznej bazy wykorzystane zostan take wyniki modelowania
drobnorozdzielczego realizowanego w ramach projektu LIFE Maopolska w zdrowej
atmosferze.
68
7.2.1.2 Dziaanie 1.2. Opracowania programu dopat do wymiany

niskosprawnych kotw i urzdze na paliwa stae, na nowe
rda ciepa oparte w pierwszym rzdzie o paliwa gazowe oraz
odnawialne rda energii lub na nowoczesne instalacje
speniajce wysokie standardy emisyjne, wraz z pozyskaniem
zewntrznych rde finansowania (wysoko dofinansowania
promujca najmniej emisyjne opcje pod wzgldem emisji pyu i
CO2)
Dziaanie to polega na przygotowaniu programu wymiany niskosprawnych kotw na
paliwa stae dla mieszkacw Rabki-Zdroju na urzdzenia niskoemisyjne. Jego wdroenie
bdzie moliwe przy wykorzystaniu rodkw finansowych RPO WM 2014 2020, rodkw
WFOiGW oraz innych rodkw dostpnych na ten cel. Program taki powinien funkcjonowa
w ograniczonym horyzoncie czasowym (np. do 2020), tak aby zachci mieszkacw do jak
najszybszej wymiany kotw.
Rysunek 9. Program dopat do wymiany kotw podana cieka dojcia w latach 2016-2020
Najdalej na przeomie roku 2015/2016 Gmina opracuje koncepcj programu dopat

do wymiany rde c.o. i c.w.u. W tym celu niezbdna jest bliska wsppraca z instytucjami
finansowymi udzielajcymi dotacji, w szczeglnoci Urzdem Marszakowskim Wojewdztwa
Maopolskiego oraz Wojewdzkim Funduszem Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej.
Program dopat powinien powsta przy bliskiej wsppracy z tymi instytucjami, gdy w
okresie 2016 2020 to one bd gwnymi podmiotami zaangaowanymi w finansowanie
likwidacji rde niskiej emisji.
W Gminie Rabka-Zdrj, podobnie jak w caej Maopolsce, ronie spoeczna
wiadomo potrzeby dbaoci o wysz jako powietrza, a rwnoczenie wiedza o
pochodzeniu rde niskiej emisji. Fakt ten bdcy efektem m.in. szeregu kampanii
spoecznych, a take pojawiajce si moliwoci pozyskania dotacji na wymian rde
ciepa, sprawiaj, e coraz wicej osb take w samej gminie Rabka-Zdrj
zainteresowanych jest pozyskaniem wsparcia na taki cel. Badania wskazuj, i poziom
zainteresowania wymian rda ciepa na bardziej ekologiczne wzrasta wprost
proporcjonalnie do wzrostu potencjalnego poziomu dofinansowania. Oznacza to, i okrelajc
poziom dofinansowania naley wyway pomidzy jego atrakcyjnoci, a efektywnoci
wykorzystania publicznych rodkw finansowych.
W celu waciwego przygotowania si do uruchomienia programu
niezbdne jest najpniej na przeomie roku 2015 i 2016 zebranie wstpnych
69
deklaracji od mieszkacw i podmiotw pragncych pozyska dotacj, tak aby

moliwe byo oszacowanie wielkoci dotacji, o ktr ubiega si bdzie Gmina u
zewntrznych instytucji finansowych. Zbieranie deklaracji powinno odbywa si
rwnolegle z szerok kampani informacyjn obejmujc spotkania informacyjne
i edukacyjne dla mieszkacw. Warto w te dziaania wciga parterw
spoecznych, w tym np. Rabczaski Alarm Smogowy. Z oczywistych wzgldw
naley zaoy etapowanie procesu, przy czym warto skonstruowa mechanizm
dopat w taki sposb, e wielko dotacji bdzie sukcesywnie z kadym rokiem
nieznacznie, ale zauwaalnie malaa. Istot tego dziaania jest zachcenie jak
najwikszej grupy mieszkacw do podjcia dziaa w stosunkowo krtkim
czasie i tym samym szybkie osignicie efektu w postaci ograniczenia niskiej
emisji na obszarze Gminy Rabka-Zdrj.
Kampania informacyjna powinna odbywa si w oparciu o spotkania i prelekcje, na
ktrych zaprezentowane zostan konkretne opcje techniczne i moliwoci pozyskania dotacji
przez mieszkacw i podmioty gospodarcze. Ze wzgldu na stopie zoonoci
prezentowanych zagadnie - jedynie umoliwienie bezporedniej rozmowy mieszkacw ze
specjalistami da mieszkacom, i innym podmiotom, peny obraz moliwych dziaa.
Proponowane jest zorganizowanie pierwszego spotkania jeszcze w roku 2015. Spotkania
powinny zosta poprzedzone akcj promocyjn wykorzystujc rne kanay docierania do
mieszkacw, tj. urzd gminy, lokalne media, ksia, nauczyciele. Zakres spotka powinien
obejmowa co najmniej: problematyk niskiej emisji, zaprezentowanie ekologicznych rde
ciepa kwalifikujcych si do dopat, prezentacj moliwoci poprawy efektywnoci
energetycznej w budynku oraz zaoenia systemu dotacji. Spotkania mog by prowadzone
w formule targw ekologicznych gdzie z jednej strony prezentowa si bd wytwrcy
urzdze, z drugiej prezentowane bd rda finansowania. Dodatkowo warto uzupeni
takie targi o elementy gier i zabaw edukacyjnych dla najmodszych, a take organizowa
takie targi w powiazaniu z innymi wydarzeniami w gminie, tak aby dotrze z przekazem do
maksymalnie szerokiego grona odbiorcw.
System funkcjonujcy w Gminie Rabka-Zdrj powinien by skonstruowany w taki
sposb aby promowa rozwizania charakteryzujce si niszym poziomem emisji
zanieczyszcze od przyjtego standardu minimum (zgodnie z zasadami dofinansowania w
ramach RPO WM). Preferowane powinny by technologie oparte o gaz oraz odnawialne
rda energii (szczegy zaprezentowano w dziaaniu 1.8).
Na obszarze Gminy w sposb systemowy powinny by promowane rozwizania
obejmujce podstawowe rda ciepa takie jak: koty gazowe, a w lokalizacjach gdzie brak
dostpu do sieci gazowej koty biomasowe klasy 5 speniajce wymagania emisyjne
najlepszych dostpnych technologii oraz pompy ciepa. Wskazane jest zastosowanie
podstawowych rde ciepa uytkowego w poczeniu ze rdami wspomagajcymi np.
instalacjami solarnymi. Intensywno dofinansowania oraz pniejsze ulgi w podatku od
nieruchomoci, powinna promowa najmniej emisyjne rozwizania (tj. wysza dopata do kW
zainstalowanej mocy dla bardziej ekologicznych rde oraz preferencje dla poprawy
efektywnoci energetycznej).
Tabela 18. Charakterystyka preferowanych na obszarze Gminy Rabka-Zdrj rde ciepa
Rodzaj rda ciepa
Charakterystyka rda ciepa
Koty gazowe
Powinna to by najbardziej preferowana opcja na terenach RabkiZdrj, ktre maj dostp do gazu sieciowego. Gaz ziemny, cho nie
jest rdem odnawialnym charakteryzuje si relatywnie nisk emisj
zanieczyszcze.
Podczas spalania gazu, kocio wydziela dwutlenek wgla, par wodn
i energi. Kocio tradycyjny pozwala wykorzysta jedynie energi
jawn, czyli tylko ciepo ze spalania gazu. Oznacza to, e dwutlenek
wgla i para wodna s marnowane, co pozwala osign sprawno
70
Pompy ciepa
Koty zgazowujce na
drzewo kawakowe/pelety
drzewne (wymagania dla
klasy i wysze 5 wg
normy 303:5-2012)
Elektryczne podgrzewacze
powietrza
Koty na wgiel z
automatycznym
zaadunkiem (klasa 5 wg
normy 303:5-2012)
Koty na LPG oraz lekki

olej opaowy
Instalacje solarne
ok. 90%. Koty kondensacyjne lepiej wykorzystuj paliwo osigaj

sprawno nawet do 109%.
Pompy ciepa s rozwizaniem ekologicznym nie przyczyniajcym si
do powstawania niskiej emisji. W poczeniu z energetyk
prosumenck (panele fotowoltaiczne) mog dawa prawdziw
niezaleno energetyczn dla konsumentw. Ze wzgldu na
szczeglny charakter gminy tego typu rozwizania (tam gdzie istniej
techniczne warunki) mog przynie znacznie korzyci w postaci
poprawy jakoci powietrza.
Emisje pyu ze spalania biomasy w najnowszych kotach
wyposaonych w automatyk i elektrofiltry moe dawa bardzo
korzystne rezultaty jeeli chodzi o redukcj emisji. Emisje pyu z
takich urzdze mog by nawet dwukrotnie nisze ni emisje z
kotw klasy 5.
W Polsce nie jest to rozwizanie preferowane, gwnie ze wzgldu na
wysokie koszty dla uytkownika. Jednak w przypadku dobrze
docieplonych domw ten rodzaj ogrzewania moe by rwnie
atrakcyjny kosztowo. Jednoczenie jest to ogrzewanie nie
przyczyniajce si do powstawania lokalnej niskiej emisji.
Zgodnie z nowymi zasadami finansowania RPO WM 2014 2020
wspierane urzdzenia do ogrzewania powinny od pocztku okresu
programowania charakteryzowa si obowizujcym od koca 2020
r. minimalnym poziomem efektywnoci energetycznej i normami
emisji zanieczyszcze, ktre zostay okrelone w rodkach
wykonawczych do dyrektywy 2009/125/WE z dnia 21 padziernika
2009 r. ustanawiajcej oglne zasady ustalania wymogw
dotyczcych ekoprojektu dla produktw zwizanych z energi.
Zarwno koty na LPG oraz lekki olej opaowy to opcje ekologicznie
czyste.
Taka opcja powinna by dopuszczona w przypadku zastosowania
ekologicznych rde wymienionych wyej ze rdem uzupeniajcym
(panele soneczne).
Ostatnim elementem w ramach tego dziaania powinno by pozyskanie finansowania

na pierwszy etap dziaa zwizanych z wymian niskosprawnych kotw i urzdze na paliwa
stae i systematyczne zastpowanie ich przede wszystkich w gospodarstwach
indywidualnych - nowoczesnymi instalacjami speniajcymi wysokie standardy emisyjne oraz
odnawialnymi rdami energii.
7.2.1.3 Dziaanie 1.3. Wdroenie programu dopat do wymiany

niskosprawnych kotw i urzdze na paliwa stae
Po przygotowaniu regulaminw, zebraniu pierwszej transzy deklaracji od
mieszkacw i przedsibiorcw oraz pozyskaniu finansowania naley przej do fazy
realizacyjnej. Program z uwagi na swoj skal bdzie realizowany w kilku etapach. A
powodzenie pierwszego etapu, rozumiane jako zauwaalne ograniczenie zanieczyszcze
powietrza w skali lokalnej oraz ograniczenie kosztw zwizanych z zakupem paliw staych
(dziki obnieniu zuycia) oraz preferencjom podatkowym ze strony Gminy, bdzie promocj
i zacht do podejmowania decyzji o przystpieniu do programu i wymianie rde ciepa, dla
kolejnych mieszkacw Gminy Rabka-Zdrj. Docelowo, po kilku latach realizacji programu
(moment ten powinien nastpi okoo 2018 2019 roku), wrd mieszkacw powinien
nastpi efekt swego rodzaju presji psychologicznej wywieranej na te gospodarstwa, ktre
nie dokonay wymiany rde i korzystaj z piecw w sposb niewaciwy (w tym uywaj
niewaciwych surowcw w procesie spalania). Innymi sowy, naley doprowadzi na
obszarze Gminy Rabka-Zdrj do sytuacji, w ktrej za kilka lat nie bdzie wypadao
71
wykorzystywa rde ciepa powodujcych wysoki stopie zanieczyszcze powietrza. A

postawy ludzi, ktrzy w dalszym cigu poprzez swoje zachowania i przyzwyczajenia
emitowa bd do powietrza substancje szkodliwe spotyka si bdzie z spoecznym
ostracyzmem oraz naturaln reakcj wzywajc odpowiednie suby do dokonania kontroli
palenisk.
Sama organizacja programu bdzie wymagaa stworzenia w Urzdzie Miasta
specjalnego stanowiska do obsugi - tak programu (w rozumieniu rozliczenia go z
donatorem), jak i mieszkacw z niego korzystajcych. Nie naley zapomina take, i
program ju po zakoczeniu jego poszczeglnych etapw musi by monitorowany i
kontrolowany, co take bdzie naleao do obowizkw sub miejskich. System wdraania
programu oraz proponowane rozwizania instytucjonalne zostay opisane w ramach celu 4, w
czci dziaa powiconych stworzeniu w Urzdzie Miasta stanowiska Eko-doradcy.
7.2.1.4 Dziaanie 1.4. Wspieranie instalacji rozproszonych,

odnawialnych rde energii (w tym m.in. pomp ciepa,
kolektorw sonecznych, ogniw fotowoltaicznych)
Celem dziaania jest zachcenie i wsparcie instalowania przez odbiorcw kocowych
(mieszkacw i przedsibiorcw) rozproszonych, odnawialnych rde energii jako
uzupenienie obecnego systemu zaopatrzenia w ciepo i c.w.u oraz produkcji energii.
Podejmowane dziaania powinny prowadzi do ograniczenie lub uniknicie emisji CO2 oraz
innych zanieczyszcze gazowych w wyniku zwikszenia produkcji energii z odnawialnych
rde, poprzez zakup i monta maych instalacji lub mikroinstalacji odnawialnych rde
energii, do produkcji energii elektrycznej lub ciepa dla osb fizycznych oraz wsplnot lub
spdzielni mieszkaniowych.
Dziaanie powinno skada si z dwch komponentw:
a/ przygotowanego przez Gmin Rabka-Zdrj, w ktrym to gmina bdzie
beneficjentem, a nastpnie przekae rodki na instalacje OZE w obiektach nalecych do
osb fizycznych;
b/ komponentu doradczego, w ramach ktrego Eko-doradca wesprze mieszkacw i
inne zainteresowane podmioty (w tym osoby fizyczne, spdzielnie mieszkaniowe, wsplnoty
mieszkaniowe, przedsibiorcw) w analizie zasadnoci instalacji rozproszonych, odnawialnych
rde energii, doborze waciwych rozwiza technicznych oraz wskae ciek
postpowania w celu uzyskania wsparcia, a take bdzie suy pomoc w procesie
przygotowywania dokumentacji aplikacyjnej.
7.2.1.5 Dziaanie 1.5. Promocja paliw kwalifikowanych w

odniesieniu do kotw na paliwa stae
Do poprawy jakoci powietrza nie wystarczy jedynie sam wymg spenienia
okrelonej emisyjnoci przez koty na paliwa stae, w przypadku wacicieli budynkw, ktrzy
nie decyduj si na monta kotw gazowych. Konieczne jest zatem zapewnienie, aby w
urzdzeniach na wgiel i drewno spalano paliwa o odpowiedniej jakoci. Dotyczy to zarwno
wgla, jak i drewna (tzw. paliwa kwalifikowane).
Wymg stosowania kwalifikowanych paliw wedug kryteriw podanych poniej naley
okreli w regulaminie udzielania dotacji. W celu uatwienia zakupu paliwa mieszkacom
wskazane byoby publikowanie na stronach internetowych Urzdu Miasta listy konkretnych
produktw (rodzajw wgla) speniajcych ponisze kryteria, jako e kupujcy nie bd mieli
moliwoci samodzielnego zweryfikowania podczas zakupu wszystkich podanych poniej
parametrw.
Istnieje take konieczno edukacji mieszkacw na temat korzyci pyncych ze
stosowania paliw wysokiej jakoci oraz stosowania dobrych praktyk tj. sezonowanie i
odkorowanie drewna uywanego w procesie spalania.
72
Wgiel
W tabeli poniej przedstawiono parametry jakociowe paliw wglowych dla kotw z
automatycznym zaadunkiem paliwa do komory spalania (tj. kotw dofinansowanych w
ramach RPO WM 2014 2020).
Tabela 19. Charakterystyka parametrw jakociowych paliw wglowych dla kotw z
automatycznym zaadunkiem paliwa do komory spalania
Parametr
Symbol
Jednostka
Rekomendowa
ne parametry
Warto opaowa
Qri
MJ/kg
26-27
Zawarto wilgoci
Wrt
%
10
Zawarto popiou
Ar
%
8
Zawarto czci lotnych
Vdaf
%
> 28
Zawarto siarki
Sat
%
0,6
Zdolno spiekania
RI
n.d.
< 10
Temperatura spiekania popiou)
tS
C
> 1100
Temperatura miknienia popiou)
tA
C
> 1250
Uziarnienie
n.d.
mm
5 25
Udzia podziarna
n.d.
%
3
rdo: Dane na podstawie z ekspertyzy dr in. K. Kubica i dr in. R. Kubica pt. Ocena moliwoci ograniczenia emisji pyu oraz
zwizanych z nim zanieczyszcze ze spalania paliw staych w instalacjach o mocy poniej 50 MW. Ekspertyza dla Instytutu
Ochrony rodowiska (Pastwowy Instytut Badawczy). Grudzie 2014 r.
Do stosowania nie powinno dopuszcza si tych rodzajw wgla, ktre nie speniaj
podanych powyej kryteriw. Wymg taki powinien znale si w regulaminie udzielania
dotacji. Do spalania nie powinien by rwnie dopuszczony wgiel brunatny oraz wszelkie
paliwa (i ich mieszanki) nie speniajce norm emisyjnych.
Przy stosowaniu paliw wglowych najlepsze efekty mona uzyska stosujc paliwa
niskoemisyjne, bezdymne, a take antracyt. Niestety ich dostpno na rynku jest obecnie
ograniczona.
Biomasa (w tym drewno)
W przypadku staych biopaliw, czyli biomasy przetworzonej tj. peletu i brykietw,
paliwa te winny posiada certyfikat zgodnoci z norm PN EN 14961-26E. Jako drewna
kawakowego nie jest normowana. Zaleca si natomiast, by byo to drewno sezonowane
(optymalnie okres 2 lat bez dostpu wilgoci), tak aby jego wilgotno wynosia poniej 25%.
Wynika to z faktu, i niesezonowane, wilgotne drewno charakteryzuje si wysokimi
poziomami emisji. Jednoczenie warto zwrci uwag, i drewno przesuszone, take
charakteryzuje si realnie wysokim poziomem emisji, co wynika ze zbyt szybkiego procesu
spalania.
Na wykresie poniej pokazano jak duy wpyw na emisj zanieczyszcze ma fakt
niewystarczajcego sezonowania drewna.
73
Rysunek 10. Wpyw wilgoci drewna na poziom emisji
rdo: Ocena moliwoci ograniczenia emisji pyu oraz zwizanych z nim zanieczyszcze ze spalania paliw staych w
instalacjach o mocy poniej 50 MW. Ekspertyza dla Instytutu Ochrony rodowiska (Pastwowy Instytut Badawczy), dr in. K.
Kubica i dr in. R. Kubica. Grudzie 2014 r.
Warto rozway rwnie opcj organizacji przez Gmin zakupw

grupowych dobrej jakoci paliw. Niektre gminy ju obecnie przystpuj do realizacji
takich zakupw, ich korzy jest podwjna umoliwia gminie kontrol jakoci paliw na
danym obszarze (to ona decyduje o zakupie konkretnego rodzaju wgla) oraz obnienie
kosztw zakupu dla mieszkacw.
7.2.1.6 Dziaanie 1.6. Organizacja systemu kontroli i

intensyfikacja dziaa kontrolnych
Naley stworzy system kontroli spalania odpadw w gospodarstwach domowych
oraz podmiotach gospodarczych. Spalania odpadw nie mona traktowa z pobaliwoci,
gdy proceder ten powanie zwiksza ryzyko chorb nowotworowych, a w przypadku kobiet
w ciy grozi uszkodzeniem podu. Dlatego konieczne jest ustanowienie systemu kontroli i
karania, ktry jak najszybciej wyeliminuje to zjawisko. Zasadnicze znaczenie dla powodzenia
tego dziaania bdzie miaa nieuchronno kary oraz presja wywierana przez spoecznoci
lokalne (zob. edukacja).
Rysunek 11. System kontroli palenisk na paliwa stae
74
Aby system kontroli spalania odpadw mg zosta uruchomiony konieczne jest

wypracowanie odpowiednich procedur kontrolnych. Takie procedury powinny by stworzone
jeszcze w roku 2015. Powinny one odnosi si zarwno do kontroli interwencyjnych, jak i
podejmowanych samoczynnie przez Stra Miejsk w ramach rocznych planw dziaa.
Ju od 2016 roku powinny zosta zabezpieczone w budecie Stray Miejskiej rodki
na dziaania zwizane z pobieraniem i analiz prbek popiou w przypadku podejrzenia
spalania odpadw. Prbki te powinny by wysyane na badanie do uprawnionych orodkw
(koszt jednostkowy takiego badania waha si w przedziale 1 500 2 000 z.). W przypadku
stwierdzenia spalania odpadw sprawa kierowana winna by do sdu. Jednoczenie w
przypadku stwierdzenia w prbce obecnoci frakcji charakterystycznych dla spalania
odpadw koszt wykonania bada winien obcia podmiot, w ktrym przeprowadzono
badanie i stwierdzono uycie niedozwolonych paliw.
Naley pamita, i kontrole mog by przeprowadzone jedynie przez
upowanionych stranikw. Takie upowanienia Stray Miejskiej nadaje Burmistrz RabkiZdroju dziaajc na podstawie art. 379 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo
ochrony rodowiska. Upowanienie udzielone jest na okrelony czas i uprawnia do:
wstpu wraz z rzeczoznawcami i niezbdnym sprztem przez ca dob na
teren nieruchomoci, obiektu lub ich czci, na ktrych prowadzona jest
dziaalno gospodarcza, a w godzinach od 6 do 22 na pozostay teren;
przeprowadzania bada lub wykonywania innych niezbdnych czynnoci
kontrolnych;
dania pisemnych lub ustnych informacji oraz wzywania i przesuchiwania osb
w zakresie niezbdnym do ustalenia stanu faktycznego;
dania okazania dokumentw i udostpnienia wszelkich danych majcych
zwizek z problematyk kontroli.
Konieczne jest rwnie przeprowadzenie wczeniejszej akcji informacyjnej, i tego
typu dziaania kontrolne bd na terenie Gminy prowadzone. Warto te rozpropagowa
wrd mieszkacw numer telefonu Stray Miejskiej, pod ktry mona zgasza wszystkie
informacje o podejrzeniu spalania odpadw przez innych mieszkacw Gminy.
Niezbdne jest rwnie doposaenie Stray Miejskiej w odpowiedni sprzt oraz
szkolenie stranikw w zakresie wpywu spalania odpadw i niskiej jakoci paliw na zdrowie
ludzi, a take moliwych rozwiza, w tym dostpnych programw dotacyjnych. Naley w
tym celu przeprowadzi okresowe szkolenia dla stranikw prowadzcych kontrole, tak aby
mieli oni odpowiedni wiedz w zakresie szkodliwoci oraz konsekwencji spalania odpadw i
niepodanych paliw oraz mogli prowadzi akcje edukacyjne.
Jednoczenie naley zwrci uwag, i w przypadku pozyskania dofinansowania na
wymian kotw gmina w kolejnych okresach bdzie musiaa zorganizowa system kontroli
udzielanych dotacji, w tym paliw stosowanych w dofinansowanych instalacjach.
7.2.1.7 Dziaanie 1.7. Wymiana kotw wglowych w zasobie

komunalnym oraz budynkach publicznych wraz z doposaeniem
obiektw w instalacje solarne
Niezwykle istotnym dziaaniem take z punktu widzenia promocji i prezentowania
dobrych praktyk jest wymiana rde c.o. i c.w.u. w budynkach nalecych do gminy, w
ktrych stosowane s rda wglowe, a take innych budynkach o charakterze publicznym.
Wedug informacji pozyskanych w trakcie ankietyzacji znaczna cz budynkw nalecych
do Gminy ogrzewana jest albo z wykorzystaniem gazu. Wyjtek stanowi: Szkoa
Podstawowa w Chabwce i Szkoa wraz z Gimnazjum w Rdzawce opalane wglem, a take
znaczca cz budynkw zarzdzanych przez Zakad Gospodarki Mieszkaniowej, w ktrych
75
take dominuj koty wglowe lub indywidualne piece kaflowe oraz kominki opalane gwnie
wglem i drewnem.
Tabela 20. Deklarowane zainteresowanie wymian dotychczas wykorzystywanych urzdze
grzewczych na paliwa stale na ekologiczne rda ciepa
Nazwa podmiotu
Szkoa Podstawowa i
Gimnazjum w Rdzawce
Gwne
rdo
ogrzewania
budynku
wgiel
rda
stosowane do
podgrzania
c.w.u
wgiel
Szkoa Podstawowa i
Gimnazjum w
wgiel
wgiel
Chabwce
Zasb budynkw
wgiel/drewno wgiel/drewno
komunalnych (cznie
/gaz, energia /gaz, energia
26 obiektw)
elektr.
elektr.
Szpital Miejski w Rabcegaz
gaz
Zdroju sp. z o.o.
Wyposaenie
obiektu w
kolektory
soneczne
Planowana
wymiana
rda ciepa
Planowany
monta
kolektorw
sonecznych
NIE
TAK
TAK
NIE
TAK
TAK
NIE
TAK
TAK
NIE
TAK
TAK
rdo: opracowanie wasne na podstawie ankietyzacji i inwentaryzacji
Analizujc budynki nalece do zasobu komunalnego - pilnej wymiany wymagaj

urzdzenia grzewcze w szkoach w Chabwce i Rdzawce, a take w caym komunalnym
zasobie mieszkaniowym.
7.2.1.8 Dziaanie 1.8. Opracowanie i wdroenie preferencji w

podatku od nieruchomoci dla wacicieli budynkw stosujcych
niskoemisyjne rda ogrzewania
Jako dodatkow zacht oraz rekompensat za poniesione nakady na wymian
rde ciepa (obecnie bd w przeszoci) dla wacicieli budynkw, Gmina zamierza
opracowa i wdroy zrnicowane stawki podatku od nieruchomoci w zalenoci od rodzaju
zainstalowanego rda ciepa.
Istotnym narzdziem oddziaywania samorzdw gminnych na rozwj lokalny jest
moliwo regulowania stawek podatkw samorzdowych. Czciowe wadztwo podatkowe
gmin (rada gminy posiada kompetencje do uchwalenia stawek podatkowych oraz stosowania
ulg i zwolnie innych ni wymienione w ustawach) w zakresie tych podatkw daje gminom
moliwo aktywnego oddziaywania na podmioty lokalne w granicach okrelonych przez
prawo. Okrelajc stawki podatkowe rada gminy moe rnicowa ich wysoko dla
poszczeglnych rodzajw przedmiotw opodatkowania, uwzgldniajc w szczeglnoci
lokalizacj, rodzaj prowadzonej dziaalnoci, rodzaj zabudowy, przeznaczenie, sposb
wykorzystania gruntu, stan techniczny i wiek budynkw. Moe zatem take rnicowa je w
zalenoci od emisyjnoci zastosowanych urzdze grzewczych i rodzaju wykorzystywanego
paliwa. Narzdzie to jest zatem wanym sygnaem preferencji wadz gminy w kierunku
dziaa pro-rodowiskowych, a take swego rodzaju rekompensat samorzdu za
zainwestowanie w rozwizania pro-rodowiskowe, suce caej lokalnej spoecznoci oraz
budujce pozycj konkurencyjn uzdrowiska.
Opracowany regulamin powinien zawiera zrnicowane stawki w zalenoci od
emisyjnoci urzdze. Najwysz preferencj powinny zosta objte instalacje obejmujce
OZE, w nastpnej kolejnoci gaz, w nastpnej urzdzenia do spalania paliw staych co
najmniej 5 klasy emisyjnej.
Opracowanie i przyjcie konkretnych rozwiza winno dokona si w roku 2016 i
wej w ycie od roku 2017. Oczywicie w dugiej perspektywie czasu np. z vacatio legis do
roku 2020 mona rozwaa take dziaania sankcyjne, tj. systematyczne podwyszanie
76
stawek podatkowych dla instalacji najbardziej zanieczyszczajcych powietrze, jednak

szczeglnie w tym przypadku wymaga to decyzji o charakterze politycznym, a take
poprzedzenie jej konsultacjami spoecznymi.
7.2.1.9 Dziaanie 1.9. Podejmowanie systematycznego lobbingu

zmierzajcego do gazyfikacji obszarw wiejskich gminy tj.
miejscowoci Chabwka, Ponice i Rdzawka, a take obszarw
miejskich nie objtych sieci gazow
Naley kontynuowa dziaania lobbingowe, ktrych efektem bdzie gazyfikacja
miejscowoci Chabwka, Ponice i Rdzawka, a take nie objtych sieci gazow rejonw
miasta Rabka-Zdrj.
Warto aby Urzd Miasta aktywnie wspiera w tych dziaaniach mieszkacw
organizujc np. zbirk deklaracji o chci podczenia si do sieci gazowej w przypadku jej
wybudowania, tak aby zwikszy presj na spk Polskie Grnictwo Naftowe i Gazownictwo
S.A. na rozbudow sieci gazowej o obszary wiejskie Rabki-Zdrj i nie objte sieci gazow
rejony miasta.
77
7.2.1.10
Aspekty organizacyjne i finansowe w ramach pierwszego celu strategicznego PGN Gminy Rabka-Zdrj
Dziaanie
Produkt
Stworzenie baz
danych rde niskiej
emisji z
wykorzystaniem
modelowania
drobnorozdzielczego
Dziaajca baza
danych
aktualizowana na
bieco.
Opracowanie
programu dopat do
wymiany
niskosprawnych
kotw i urzdze na
paliwa stae, na
nowe rda ciepa
oparte w pierwszym
rzdzie o paliwa
gazowe oraz
odnawialne rda
energii lub na
nowoczesne
instalacje speniajce
wysokie standardy
emisyjne, wraz z
pozyskaniem
zewntrznych rde
finansowania
1. Zebrane wstpne i
ostateczne
deklaracje
mieszkacw i
przedsibiorcw do
udziau w programie;
2. Opracowany
system i regulamin
dopat;
3. Opracowany
system
monitorowania i
kontroli sposobu
wykorzystania
dotacji;
4. Zawarte wstpne
umowy z
mieszkacami;
5. Przygotowany
wniosek o
finansowanie
zewntrzne.
Oczekiwany
rezultat
Moliwo
monitorowania
emisji z terenu
gminy i
przygotowywania
kroczcych
planw/dziaa
korygujcych i
naprawczych.
Moliwo ubiegania
si o dotacj przez
mieszkacw i
podmioty
gospodarcze.
Harmonogram
realizacji
Baza powinna
funkcjonowa od
roku 2016.
1. Przeom roku
2015/2016
pierwsza grupa
deklaracji;
2. i 3. Przeom roku
2015/2016
opracowane
regulaminy i systemy
monitoringu;
4. Rok 2016
zawarte wstpne
umowy z pierwsz
grup mieszkacw
(zalene od
zakoczenia
programowania
dziaa na poziomie
UMWM i innych
odpowiedzialnych
instytucji);
5. I kwarta 2016
gotowo do
zoenia pierwszej
aplikacji (ostatecznie
zalene od
uruchomienia
programu na
Niezbdne zasoby
organizacyjne i
ludzkie
Stworzenie bazy
powinno by
elementem
wsppracy z
UMWM, a baza
powinna by
przygotowana dla
wikszej liczby gmin.
W ramach zasobw
wasnych UM Rabka-Zdrj. Po
zatrudnieniu Ekodoradcy gwny
ciar prac
przygotowawczych
powinien spocz na
nim. Moliwe
zatrudnienie
zewntrznego
podmiotu do
opracowania
katalogu
preferowanych opcji
i ostatecznego
regulaminu dotacji
Szacunkowy
budet dziaania
Do uzgodnienia. Ze
strony gminy
moliwa jedynie
niewielka
partycypacja w
budowie narzdzia.
15 tys. z
Potencjalne
rda
finansowania
Program LIFE oraz
NFOiGW i
WFOiGW
Podmiot
odpowiedzi
alny
Burmistrz
Rabki-Zdroju
we
wsppracy z
Departament
em
rodowiska
UMWM
rodki wasne
Burmistrz
Rabki-Zdroju
78
Wdroenie programu
dopat do wymiany
niskosprawnych
kotw i urzdze na
paliwa stae
(przyjto zaoenie
e do programu
przystpi ok. 870
wacicieli obiektw).
Wspieranie instalacji
rozproszonych,
odnawialnych rde
energii (w tym m.in.
pomp ciepa,
kolektorw
sonecznych, ogniw
fotowoltaicznych).
Umowy zawarte w
ramach programu
pomidzy gmin, a
mieszkacami na
dofinansowanie
wymiany kotw.
Redukcja emisji CO2,

pyw i innych
substancji
szkodliwych do
powietrza.
Kontrole wrd
beneficjentw,
ktrzy skorzystali z
dotacji.
Umowy zawarte w
ramach programu
pomidzy gmin, a
mieszkacami na
dofinansowanie
instalacji OZE oraz
liczba porad
udzielona
mieszkacom, ktryz
zdecyduj si na

pyw i innych
substancji
szkodliwych do
powietrza.
poziomie UMWM).
od 2016
sukcesywnie
pozyskiwanie
kolejnych
zainteresowanych
mieszkacw i
przedsibiorcw do
udziau w programie
i skadanie kolejnych
wnioskw.
Od 2016 zgodnie z
kalendarzem
naborw
prowadzonym przez
UMWM oraz inne
instytucje,
uczestniczce w
dotowaniu tego typu
przedsiwzi.
Od 2016 zgodnie z
kalendarzem
naborw
prowadzonym przez
UMWM oraz inne
instytucje,
uczestniczce w
dotowaniu tego typu
przedsiwzi.
W ramach
posiadanych
zasobw UM RabkaZdrj z wiodc rol
Ekodoradcy i
pomocy
organizacyjnej
Wydziau Strategii i
Rozwoju Spo.Gospod., Zamwie
Publicznych
W ramach
posiadanych
Eko-doradcy i
pomocy
organizacyjnej
Wydziau Strategii i
Cakowity koszt
wymiany rde w
budynkach na
terenie gminy
szacuje si w
przedziale 8 12
milionw zotych w
okresie do 2023 r.
Ostateczne wartoci
moliwe do
oszacowania po
ostatecznym
okreleniu wysokoci
dopat ze strony
gwnych donatorw
oraz zebranych (z
uwzgldnieniem tej
wiedzy) deklaracji
beneficjentw
kocowych.
Cakowity koszt
instalacji
rozproszonych,
odnawialnych rde
energii w budynkach
na terenie gminy
szacuje si w
przedziale 10 20
milionw zotych w
okresie do 2023 r.
RPO WM 2014-2020,
poddziaanie 4.4.3; WFOiGW (m.in.
Program
Ograniczenia Niskiej
Emisji) KAWKA);
- NFOiGW (m.in.
KAWKA)
Burmistrz
Rabki-Zdroju
(cznie ok. 85%),

budet Gminy (ok.
5%);
udzia wasny
mieszkacw (ok.
10%).
RPO WM 2014-2020,
poddziaanie 4.1.1;
PROSUMENT i inne
programy oferowane
przez WFOiGW,
NFOiGW i inne
instytucje i
programy.
(poziomy
finansowania zalene
Burmistrz
Rabki-Zdroju
oraz
waciciele
budynkw
79
samodzielne staranie
si o finansowanie
urzdze.
Publicznych
Promocja paliw
kwalifikowalnych.
Przygotowana i
opublikowana na
stronach Urzdu
Miasta lista paliw
kwalifikowanych (+
lista uwzgldniona w
regulaminie dotacji
na wymian
piecw).
Rosnca wiadomo
uytkownikw w
zakresie wpywu
paliw na wysoko
emisji, a w duszej
perspektywie
ograniczenie niskiej
emisji.
Przygotowanie i
publikacja: rok 2016;
Aktualizacja
przegld listy i
uzupenienia co
najmniej raz do
roku.
Organizacja systemu
kontroli i
intensyfikacja
dziaa kontrolnych.
1. Dziaajcy system
kontroli palenisk
przez Stra Miejsk;
2. Przynajmniej 50
zorganizowanych
kontroli rocznie oraz
kontrole
interwencyjne.
Rosnca wiadomo
uytkownikw w
zakresie wpywu
paliw na wysoko
emisji, a w duszej
perspektywie
ograniczenie niskiej
emisji.
Wejcie systemu: od
wiosny 2016.
W kolejnych latach
wdraane na
bieco.
Wymiana kotw
wglowych w
zasobie komunalnym
Wymienione koty
we wszystkich
budynkach

pyw i innych
substancji
Od 2016 zgodnie z
kalendarzem
naborw
W ramach
posiadanych
Eko-doradcy i
pomocy
organizacyjnej
Wydziau Strategii i
Publicznych
W ramach
obowizkw Stray
Miejskiej. Niezbdne
podstawowe
przeszkolenie z
zakresu pobierania
prbek oraz
szkodliwoci niskiej
emisji.
Niezbdne
przekazanie
stosownych
uprawnie przez
Burmistrza
stranikom miejskim.
W ramach
posiadanych
zasobw UM Rabka-
Ostateczne wartoci
moliwe do
oszacowania po
ostatecznym
okreleniu wysokoci
dopat ze strony
gwnych donatorw
oraz zebranych (z
uwzgldnieniem tej
wiedzy) deklaracji
beneficjentw
kocowych.
Bez kosztw
od ostatecznie
przyjtej konstrukcji
wdraania).
Nie dotyczy
Burmistrz
Rabki-Zdroju
W ramach budetu
SM + 50 tys. z/rok
badania prbek
popiou.
Budet gminy
Burmistrz
Rabki-Zdroju
i Komendant
Stray
Miejskiej
1 mln. z, w tym:
- MRPO 2014-2020,
poddziaanie 4.3.2; WFOiGW (m.in.
Burmistrz
Rabki-Zdroju
oraz
- ZSPiG w Rdzawce
80 tys.;
80
oraz budynkach
publicznych wraz z
doposaeniem
obiektw w
instalacje solarne
Opracowanie i
wdroenie
preferencji w
podatku od
nieruchomoci dla
wacicieli budynkw
stosujcych
niskoemisyjne rda
ogrzewania
Podejmowanie
systematycznego
lobbingu
zmierzajcego do
gazyfikacji obszarw
wiejskich gminy tj.
miejscowoci
Chabwka, Ponice i
Rdzawka, a take
obszarw miejskich
nie objtych sieci
gazow
nalecych do gminy
w ktrych
funkcjonuj piece
wglowe starego
typu (z preferencj
dla opcji zwizanych
z OZE) oraz
wymiana piecw w
innych budynkach
publicznych.
Wprowadzone nowe,
zrnicowane stawki
podatku od
nieruchomoci,
premiujce
wacicieli obiektw,
ktrzy stosuj
ekologiczne,
niskoemisyjne rda
ogrzewania
Systematyczny
lobbing.
szkodliwych do
powietrza.
prowadzonym przez
UMWM oraz inne
instytucje,
uczestniczce w
dotowaniu tego typu
przedsiwzi.
Zdrj z wiodc rol

Eko-doradcy i
pomocy
organizacyjnej
Wydziau Strategii i
Publicznych
- ZSPiG w Chabwce
70 tys.;
- 24 budynki
komunalne 650 tys.;
Szpital Miejski 150
tys.
Program
Ograniczenia Niskiej
Emisji) KAWKA);
- NFOiGW (m.in.
KAWKA)
(cznie ok. 85%),
budet gminy (ok.
15%).
waciciele i
zarzdcy
innych
budynkw
publicznych

pyw i innych
substancji
szkodliwych do
powietrza.
Opracowanie: rok
2016
Wprowadzenie od
roku 2017
W ramach
posiadanych
Eko-doradcy i
czynnym udziaem
radnych
Koszt opracowania
bez kosztw.
Nie dotyczy
Burmistrz
Rabki-Zdroju
oraz
Przewodnicz
cy Rady
Miejskiej
Moliwo
podczenia
obiektw hotelowopensjonatowych i
prywatnych do sieci
gazowej, w
konsekwencji
znaczca reedukacja
emisji.
W sposb cigy.
W ramach
posiadanych
zasobw UM RabkaZdrj.
Nie dotyczy
Burmistrz
Rabki-Zdroju
Koszty wdroenia
skutki dla budetu
do oszacowania na
etapie prac nad
wdroeniem
narzdzia i
przyjtych opcji.
Bez kosztw
81
7.2.2 Dziaania w ramach celu strategicznego Systematyczna
poprawa efektywnoci energetycznej w sektorze komunalnym i

pozakomunalnym
7.2.2.1 Dziaanie 2.1. Poprawa efektywnoci energetycznej w
zasobie komunalnym oraz budynkach publicznych
Dziaania zwizane z wymian rde ciepa w budynkach komunalnych oraz
budynkach publicznych winny by poprzedzone (skorelowane) z gbok modernizacj
energetycznej tych obiektw, tzn. rozumian szerzej ni tylko termomodernizacj zwizan z
ociepleniem cian i wymian stolarki okiennej oraz drzwiowej.
W ramach takiej modernizacji naley rozway realizacj maksymalnie duej liczby
poniej wymienionych elementw, tak aby maksymalizowa efekty podejmowanych dziaa.
Wrd katalogu dziaa, ktre naley rozway (po uprzednim przeprowadzeniu audytw
energetycznych), ktre posu m.in. do zdobycia odpowiedniej wiedzy o profilu istniejcego
zuycia energii danego budynku lub zespou budynkw oraz okrel i skwantyfikuj
moliwoci opacalnych ekonomicznie oszczdnoci energetycznych i moliwych do
wprowadzenia rozwiza technologicznych) naley wskaza:
ocieplenie obiektu, wymian okien, drzwi zewntrznych oraz owietlenia na
energooszczdne;
przebudow systemw grzewczych (wraz z wymian rda ciepa,
podczeniem do niego), systemw wentylacji i klimatyzacji, instalacj
systemw chodzcych;
zastosowanie automatyki pogodowej i systemw zarzdzania budynkiem;
budow lub modernizacj wewntrznych instalacji odbiorczych oraz likwidacj
dotychczasowych rde ciepa;
instalacja mikrogeneracji lub mikrotrigeneracji na potrzeby wasne;
wykorzystanie technologii OZE w budynkach.
Kompleksowe podejcie do modernizacji energetycznej budynkw uytecznoci
publicznej na terenie Rabki-Zdroju jest wane nie tylko z punktu widzenia osignitych
efektw w zakresie ograniczenia kosztw utrzymania obiektw czy wpywu na ograniczenie
niskiej emisji (szczeglnie wpyw na ostatni z wymienionych elementw w skali caej Gminy
bdzie absolutnie znikomy), ale przede wszystkim, jako na promowanie przez Urzd
Gminy i inne instytucje publiczne tzw. dobrych praktyk w zakresie efektywnoci
energetycznej i ograniczania niskiej emisji. Szczeglnie Urzd Miasta powinien by
liderem i promotorem zmiany, jeeli w sposb skuteczny oczekiwa bdzie takich dziaa od
swoich mieszkacw i przedsibiorcw prowadzcych tu dziaalno gospodarcz. Dziaaniom
inwestycyjnym ju na tym etapie powinna towarzyszy akcja informacyjna, i taka
sekwencja dziaa (gboka modernizacja energetyczna z wymian rda ciepa) ma
najwikszy wpyw na ograniczenie zarwno kosztw utrzymania obiektw, jak i ograniczenie
emisji substancji szkodliwych do powietrza - zarwno w skali lokalnej, jak i globalnej.
Tabela 21. Zidentyfikowane potrzeby w zakresie efektywnoci energetycznej obiektw
publicznych na terenie Gminy Rabka-Zdrj
Obiekt
Zakres termomodernizacji
Urzd Miejski w Rabce-Zdroju
Gboka termomodernizacja bez wymiany rde ciepa
Przedszkole nr 1 w Rabce-Zdroju
Przedszkole w Chabwce
17 budynkw (z cznej liczby 26
Termomodernizacja z wymin rde ciepa
obiektw) stanowicych zasb komunalny
82
zarzdzany przez Zakadu Gospodarki

Mieszkaniowej
OSP Rdzawka
Szpital Miejski w Rabce-Zdroju sp. z o.o.

Gboka termomodernizacja z wymian rda ciepa
Jak zostao to ju wskazane wczeniej, przy wykonywaniu kompleksowej modernizacji

energetycznej budynkw uytecznoci publicznej, naley kadorazowo rozway zasadno
montau kolektorw sonecznych, jako dodatkowego rda ciepa do wytwarzania ciepej
wody oraz uzupeniajco ogrzewania w okresie zimowym, w dniach o wikszym
nasonecznieniu. Dziaanie takie ma istotne znaczenie wizerunkowe dla Rabki-Zdroju,
pokazujce j jako gmin innowacyjn i wiadom ekologicznie, co ma szczeglne znaczenie
w przypadku gminy uzdrowiskowej o profilu pulmonologicznym i kardiologicznym.
Na obecnym etapie sporzdzania Planu Gospodarki Niskoemisyjnej zapotrzebowanie
takie zgosiy nastpujce podmioty.
Tabela 22. Wstpne zapotrzebowanie obiektw publicznych na instalacje OZE
Obiekt
OSP Chabwka
OSP Ponice
OSP Rdzawka
Szpital Miejski w Rabce-Zdroju sp. z o.o.
Kolektory soneczne
Panele fotowoltaiczne
TAK
TAK
NIE
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
Dwie powysze tabele wraz z danymi zapisanymi w tabeli podsumowujcej rozdzia

mwicymi o szacunkowym koszcie i harmonogramie prac - powinny sta si podstaw
wczenia tych inwestycji w katalog dziaa proefektywnociowych prowadzonych przez
Gmin i inne instytucje publiczne na terenie Rabki-Zdroju. Podjcie decyzji, i okrelone
dziaania naprawcze w zasobie komunalnym i publicznym, s niezbdne, tj. e wymiana bd
remont, ktrego z elementw budynku np. dachu, ktry jest w zym stanie musi zosta
wykonany, powinno sta si bodcem do bardziej kompleksowej modernizacji
uwzgldniajcej rwnie pozostae elementy budynku.
To co zwraca uwag w wynikach przeprowadzonych ankiet to relatywnie niskie
zapotrzebowanie na dziaania termomodernizacyjne oraz instalacje OZE. Moe to wynika z
braku rodkw na tego typu rozwizania lub brak wiedzy o potrzebie ich zastosowania.
W budynkach komunalnych i publicznych istnieje wic spory potencja poprawy
efektywnoci energetycznej, wida take due pole do dziaa informacyjnych i edukacyjnych
w zakresie szeroko pojtej efektywnoci energetycznej tym bardziej, i to sektor komunalny
winien peni rol wzorcow dla pozostaych sektorw.

obiektach sanatoryjnych i hotelowych poprzez wykorzystanie
innowacyjnych technologii ekologicznych
Na wzr dziaa opisanych w rozdziale 7.2.3.1 naley zachca wacicieli obiektw
hotelowych i sanatoryjnych do podejmowania inwestycji zwizanych z gbok modernizacj
energetyczn tych budynkw. W tym celu gmina powinna stworzy system informowania
gestorw tych obiektw zarwno o korzyciach z podejmowania takich dziaa, jak i uatwia
dostp do informacji o potencjalnych rdach finansowania takich przedsiwzi. Tak
funkcj spenia powinien Eko-doradca zatrudniony w Urzdzie Miasta (szerzej rola i funkcja
takiej osoby zostaa opisana w kolejnym rozdziale w ramach omawiania celu czwartego
PGN).
83
Katalog dziaa, do ktrych winni by zachcani gestorzy obiektw powinien

obejmowa w szczeglnoci: pen termomodernizacj obiektw (ktre tego jeszcze
wymagaj), przebudow systemw grzewczych, wentylacji i klimatyzacji oraz systemw
chodzcych, zastosowania automatyki pogodowej i systemw zarzdzania budynkami,
budow lub modernizacj wewntrznych instalacji odbiorczych oraz likwidacj
dotychczasowych rde ciepa, instalacj mikrogeneracji lub mikrotrigeneracji na potrzeby
wasne czy wreszcie szerokie wykorzystanie technologii OZE w budynkach.
Tabela 23. Wstpne zapotrzebowanie obiektw sanatoryjnych i hotelowych na instalacje OZE
Obiekt
lskie Centrum RehabilitacyjnoUzdrowiskowe im. dr A. Szebesty
Instytut Grulicy i Chorb Puc
Oddzia
Uzdrowisko Rabka S.A. (budynek
Olszwka)
Uzdrowisko Rabka S.A. (budynek
C.Z i Urody)
Gboka
termomodernizacja
TAK
Wymiana
Kolektory
rda ciepa
soneczne
Panele
fotowoltaiczne
TAK
TAK
NIE
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
NIE
TAK
TAK
TAK
NIE
7.2.2.3 Dziaanie 2.3. Poprawa efektywnoci energetycznej

osiedli mieszkaniowych na terenie Rabki-Zdrj
Zarzd Rabczaskiej Spdzielni Mieszkaniowej planuje wdroenia projektu poprawy
efektywnoci energetycznej budynkw znajdujcych si w zasobach Spdzielni. Planowana
jest przede wszystkim wymiana obecnych niskosprawnych i bdcych w zym stanie
technicznym kotw gazowych pochodzcych z lat 1993 1996, na nowoczesne piece
gazowe o wysokiej sprawnoci, a take instalacja kolektorw sonecznych, ktre wspomog
proces przygotowania c.w.u. cznie planami objtych jest 16 budynkw pozostajcych w
zarzdzie RSM.
Tabela 24. Zakres dziaa zwizanych z poprawa efektywnoci energetycznej w budynkach
zarzdzanych przez Rabczask Spdzielnie Mieszkaniow
Obiekt
RSM, Osiedle Soneczna budynki nr
10, 12, 14, 16, 18, 20, 22
RSM, Osiedle Soneczna, budynki nr
26, 27, 28
RSM, Osiedle Poniatowskiego,
budynki nr 17, 26, 28
RSM, Osiedle Orkana bud. Nr 18a,
18b, 18c, 18d, 18e, 18f, 18h, 18g
RSM, Osiedle Sdecka budynki nr
33c, 33d, 33e, 33f, 33g, 33h, 33i,
33j
RSM, Osiedle Sdecka budynki nr
24b
Gboka
termomodernizacja
NIE
Zakres dziaa
Wymiana
Kolektory
rda ciepa
soneczne
Panele
fotowoltaiczne
TAK
TAK
NIE
TAK
TAK
NIE
NIE
TAK
TAK
NIE
NIE
TAK
TAK
NIE
NIE
TAK
NIE
NIE
TAK
NIE
NIE
TAK
NIE
84
7.2.2.4 Dziaanie 2.4. Wspierania prac termoizolacyjnych w

budynkach prywatnych
Przedmiotem dziaania jest zmniejszenie emisji CO2 oraz pyw w wyniku poprawy
efektywnoci wykorzystania energii w istniejcych jednorodzinnych budynkach mieszkalnych.
Dziaania powinny obj prace remontowe prowadzce do kompleksowej termomodernizacji
budynku oraz oszczdno energii, dziki wykorzystaniu nowoczesnych rozwiza
technicznych i odnawialnych rde energii.
Podobnie jak w przypadku dziaania 1.4. (Wspieranie instalacji rozproszonych,
odnawialnych rde energii), zakada si dwie cieki wdraania programu:
a/ przygotowanie projektu przez Gmin Rabka-Zdrj, w ktrym to gmina bdzie
beneficjentem, a nastpnie przekae rodki na termomodernizacj obiektw nalecych do
osb fizycznych;
b/ wdroenie komponentu doradczego, w ramach ktrego Eko-doradca wesprze
mieszkacw i inne zainteresowane podmioty w analizie zasadnoci przystpienia do
projektu oraz wskae ciek postpowania w celu uzyskania wsparcia, a take bdzie suy
pomoc w procesie przygotowywania dokumentacji aplikacyjnej.
Zgodnie z zaoeniami programu (Program Ry wdraany przez NFOiGW)
Beneficjentami programu mog by osoby fizyczne, jednostki samorzdu terytorialnego oraz
organizacje pozarzdowe (w tym fundacje, stowarzyszenia, kocioy, zwizki wyznaniowe),
posiadajce prawo wasnoci do jednorodzinnego budynku mieszkalnego. Przez
jednorodzinny budynek mieszkalny naley rozumie budynek wolno stojcy albo budynek w
zabudowie bliniaczej, szeregowej lub grupowej, stanowicy konstrukcyjnie samodzieln
cao, przeznaczony i wykorzystywany na cele mieszkaniowe, co najmniej w poowie
powierzchni cakowitej.
Dofinansowanie oferowane w programie Ry obejmuje wykonanie prac
termoizolacyjnych, modernizacj instalacji wewntrznych i wymian rde ciepa.
Finansowane bd mogy by nastpujce prace remontowe:
Grupa I. Prace termoizolacyjne
o ocieplenie cian zewntrznych;
o ocieplenie dachu / stropodachu;
o ocieplenie podogi na gruncie / stropu nad nieogrzewan piwnic;
o wymiana okien, drzwi zewntrznych, bramy garaowej.
Grupa II. Instalacje wewntrzne
o instalacja wentylacji mechanicznej nawiewno-wywiewnej z odzyskiem
ciepa;
o instalacja wewntrzna ogrzewania i ciepej wody uytkowej.
Grupa III. Wymiana rde ciepa, zastosowanie odnawialnych rde energii
cieplnej
o instalacja kota kondensacyjnego;
o instalacja wza cieplnego;
o instalacja kota na biomas;
o instalacja pompy ciepa;
o instalacja kolektorw sonecznych.
85

owietleniu ulicznym
Planowanymi dziaaniami mogcymi obniy emisj dwutlenku wgla na terenie
Gminy s rwnie dziaania zwizane z wymian rde owietlenia ulicznego. Zgodnie z
danymi Tauron Dystrybucja S.A. obecnie na terenie Gminy znajduje si 2 285 punktw
wietlnych z czego 1 963 to lampy sodowe, 212 lampy metalohalogenowe, za 25 to lapmy
solarne, a 85 kostki ledowe. Zdecydowana wikszo opraw w przypadku punktw
owietleniowych to oprawy OPALO 1-70 produkcji belgijskiej, ktra stanowi przyzwoity i tani
standard oprawy ze rdami sodowymi. Ponadto zainstalowano take oprawy OPALO 1-100
oraz SINITRA 1-150, a take w zdecydowanie mniejszej liczbie inne rodzaje opraw.
Wymiana rde wiata na nowoczesne rda LED mogaby w znaczcy sposb
obniy zuycie energii na cele owietlenia na terenie gminy. Obecne roczne zuycie energii
elektrycznej na cele owietleniowe (przy zaoeniu 15% strat w ukadach zaponowo
sterujcych) wynosi okoo 1 500 MWh. Gmina nie przeprowadzia do tej pory gruntownej
modernizacji owietlenia. W przypadku wymiany ok. 35% opraw bdcych wasnoci gminy
mogoby nastpi obnienie zuycia energii elektrycznej o ok. 20%. W przypadku wymiany
wszystkich opraw cznie z oprawami pozostajcymi we wasnoci Tauron Dystrybucja S.A.
zuycie energii elektrycznej mogoby spa o ok. 50% w stosunku do stanu obecnego.
Zgodnie z informacjami przekazanymi przez Tauron Dystrybucja S.A. firma nie planuje w
najbliszej przyszoci tego typu modernizacji. Wymian rde owietlenia planuje natomiast
Gmina Rabka-Zdrj (w zakresie rde nalecych do Gminy). Planowana jest modernizacja
ok. 35-40% opraw owietleniowych co wedug szacunkw przeoy si na spadek emisji CO2
o 263 Mg.
O czym warto pamita modernizujc owietlenie na terenie gminy
W trakcie podejmowania ostatecznych decyzji dotyczcych modernizacji owietlenia
w sposb systemowy (tj. jako duy program dla caej lub czci gminy) lub rozoony w
czasie (tj. w miar zuywania si ju zainstalowanych opraw), warto pamita o kilku
kwestiach. Na potrzeby tej analizy przyjto zaoenie, i najpowszechniejsz obecnie metod
modernizacji owietlenia drogowego jest zamiana istniejcych opraw rtciowych na sodowe
lub LED, bd sodowych na LEDowe.
Owietlenie rtciowe jest coraz rzadziej spotykane, niemniej jednak powinno by
natychmiast wycofane (zakaz produkcji tych rde wiata wchodzi w ycie wkrtce) z uwagi
na nisk efektywno energetyczn oraz znaczn zawarto szkodliwych substancji w samych
wyrobach.
Praktyka pokazuje, e zamiana owietlenia sodowego na LED przynosi oszczdnoci
mocy na poziomie od 40-60% i na podobnym, nieco wikszym poziomie oszczdnoci
energii. Ostateczny poziom oszczdnoci silnie zaley od kilku czynnikw:
jakoci (spenienia norm przez obecne owietlenie) stan poprawny,
niedowietlenie, przeswietlenie;
jakoci sterowania wycznie zegar astronomiczny, bd sterowanie
nateniem (tzw. obnienia nocne, lub jeszcze gorzej wyczenia) ktre s
najczciej niezgodne z obowizujca norm PN-EN 13201:2007;
precyzji i optymalizacji wykonania projektu;
geometrii drg i ustawienia supw oraz ich wysokoci czasami, gdy inwestor
nie wyraa zgody na dostawienie supw, rozstawienie supw wymusza na
projektancie przewietlenie pewnych obszarw dla poszerzenia zakresu obszaru
owietlanego i zblienia si do wymaga normy;
jakoci zastosowanych opraw i moduw LED.
86
Wymagania techniczne dotyczce owietlenia drg zawarte s w normie PN-EN

13201:2007 Owietlenie drg10. Norma ma w caoci charakter obligatoryjny i jest
wystarczajcym zbiorem wymaga dla ogoszenia przetargu na owietlenie drg i ulic.
Wymagania te oraz zalecenia s nastpujce:
norma kae rozpatrywa ulic, jako zbir elementw rnicych si co do
intensywnoci i sposobu owietlenia, takich jak: nawierzchnie jezdni, chodniki,
cieki rowerowe, rejony parkowania przyjezdniowe, strefy konfliktowe
(skrzyowania potokw rnych uytkownikw drogi np. przejcia dla pieszych,
ronda, skrzyowania ulic itp.). Ta filozofia normy umoliwia znaczne
zmniejszenie zuycia energii wobec moliwoci sabszego owietlenia tych
elementw drogi, ktrych uytkownikami s wolno poruszajcy si uytkownicy;
norma wskazuje na moliwo oszczdnoci energii w wyniku ciemniania
owietlenia w tej czci nocy, w ktrej ruch jest skrajnie niewielki pod
warunkiem speniania przed i po ciemnieniu wymaga normy dla waciwych
klas owietleniowych;
norma okrela graniczne dolne poziomy intensywnoci owietlenia (natenie
owietlenia, luminancji). Poziomy te okrelone s z uwzgldnieniem
uzasadnionych potrzeb uytkownika w zakresie dobrego i wygodnego widzenia.
Nie jest uzasadnionym znaczne przekraczanie poziomw granicznych
wymaganych przez norm, chyba, e jest to usprawiedliwione szczeglnym
znaczeniem ulicy (reprezentacyjne, rdmiejskie, handlowe);
norma wymaga, by fragmentem projektu by projekt konserwacji owietlenia
podajcy optymaln warto wspczynnika utrzymania (wspczynnika zapasu)
oraz program konserwacji. Ograniczenie wartoci wspczynnika zapasu jest
rwnoznaczne z ograniczeniem zuycia energii w znacznej czci okresu
midzykonserwacyjnego.
Zwykle projekt doboru owietlenia opiera si na jednym doborze speniajcym
wymagania normy. Warto zainwestowa w optymalizacj (wielowariantowo i porwnanie
wariantw). Oprogramowanie do takich prac opracowane zostao przez naukowcw z katedry
Informatyki Stosowanej AGH w Krakowie. Dowiadczenia pokazuj, e moe to da efekty w
postaci zmniejszenia zuycia energii nawet o ponad 20% w porwnaniu do tradycyjnych
technik projektowania.
Istotnym aspektem efektywnoci energetycznej owietlenia jest temperatura barwy
wiata wyraana w Kelvinach. W handlu dostpne s oprawy owietleniowe wyposaone w
moduy LED od 2 700 K (barwa ciepa, ta) do nawet 6 500 K (barwa zimna, biaa z
odcieniem niebieskim). Wikszo producentw w swoich programach ma dwie lub trzy
podstawowe temperatury barwy: tj. 3 000 K, 4 000 K i 5 000 K. Warto zwrci uwag, e
temperatura barwy ma istotny wpyw na skuteczno rda wiata. I tak obnianie
temperatury barwy powoduje nastpujce poziomy obnienia skutecznoci wietlnej:
z 5 000 K do 4 000 K = od 1,1% do 3%;
z 5 000 K do 3 000 K = od 15,3% do 20,2%;
z 4 000 K do 3 000 K = od 12,9% do 16,7%.
Z uwagi na fakt, i temperatury powyej 5 000 K (aczkolwiek zblione do wiata
dziennego), s le odbierane przez uytkownikw, z perspektywy odbioru spoecznego i
efektywnoci energetycznej optymaln wydaje si temperatura 4 000 K.
10
Opracowano na podstawie: Techniczne wymagania normy PN EN 13201:2007 i innych aktw prawnych, dr

in. Jan Grzonkowski, Polski Komitet Owietleniowy.
87
Bardzo istotnym aspektem projektowania owietlenia jest skuteczno wietlna

oprawy. Bardzo dobrze jeli oscyluje ona na poziomie rzdu 100 lm/W i wicej. Kierowanie
si jednak danymi katalogowymi czasem prowadzi do bdnych wnioskw. Niektrzy
producenci podaj maksymaln skuteczno dla najwyszej temperatury w ramach wybranej
optyki (krzywej rozsyu wiata), ktra moe nie mie zastosowania w konkretnym
(dotyczcym nas) przypadku, lub nawet samego moduu, a nie oprawy. Zwykle, dla jednej
temperatury barwy, skuteczno dla ronych poziomw mocy, dobranych zasilaczy oraz
optyki rnicuje si na poziomie przekraczajcym 10%.
Zamawiajcy czsto kopiuj wymagania dotyczce opraw owietleniowych z SIWZ z
rnych przetargw odbywajcych si na terenie caego kraju. Czsto doprowadza to do
niepotrzebnego zawyania niektrych parametrw. Zwykle dotyczy to np. dania IK09
(odporno na udar), ktre jest uzasadnione w strefach podwyszonego ryzyka (np. okolice
stadionw, niskie supy 4 - 6 m). Najczciej wystarczy IK08 oszczdzimy wtedy i pienidze
i energi, poniewa podwyszone IK to najczciej nisza sprawno ukadu optycznego.
Kolejny czsty bd to temperatura pracy. Spotykano przetargi, gdy zamawiajcy oczekiwa
odporno na temperatur zewntrzn -400C. To rwnie przykad nadmiernej ostronoci
skutkujcej wysz cen i gorsz efektywnoci. Kolejny parametr to ochrona
przeciwprzepiciowa na poziomie np. 6 kV lub 10 kV dla wszystkich opraw. Nie wszdzie jest
ona potrzebna, a powoduje wzrost kosztw i pogorszenie sprawnoci. Bez wpywu na
efektywno, ale z wpywem na cen pozostaje parametr szczelno oprawy IP.
Oczekiwanie poziomu IP66 dla komory elektrycznej i optycznej najczciej jest przesadzony.
Pewne znaczenie, tak dla kosztw montau, jak i pniejszej konserwacji ma
beznarzdziowy dostp do komory elektrycznej. Skraca to czas i skomplikowanie prac przy
podczaniu, a take pniejszej konserwacji, co powinno obniy koszty tych czynnoci.
Niezwykle istotnym elementem przy wyborze dostawcy opraw LED jest
porwnywalno parametrw i wiarygodno producentw. Najwiksi producenci stworzyli i
uzgodni procedury testowania i szacowania ywotnoci moduw LED. Opisane s one w
nastpujcych standardach:
IES LM-79 Pomiary elektryczne i fotometryczne dla produktw owietlenia
diodowego standard zapewniajcy jednolity test i metod pomiarow dla
parametrw elektrycznych, fotometrycznych i utrzymania strumienia wietlnego
produktw LED;
IES LM-80 Pomiar utrzymania strumienia wietlnego rde wiata LED
celem nadrzdnym LM-80 jest zapewnienie spjnych warunkw testw i technik
pomiarowych parametrw fotometrycznych owietlenia LED w czasie
wyduonym do 6 tysicy godzin pracy;
standard IES TM-21 w procesie, wykorzystuje dane z LM-80, by zapewni
technik/sposb predykcji utrzymania strumienia wietlnego w czasie, barwy i
CRI zespow, tablic lub moduw LED. IESNA TM-21 (Memorandum
Techniczne) specyfikuje, w jaki sposb ekstrapolowa dane z raportu LM-80
dotyczce utrzymania strumienia wietlnego do wyduonego czasu,
wykraczajcego poza czas testowy LM-80 (6 tysicy godzin). Metoda stwarza
powszechny/jednolity obszar gry dla konkurujcych producentw LED.
Dodatkowe informacje w tym zakresie mona uzyska na stronie:
http://energy.gov/eere/ssl/considerations-when-comparing-led-and-conventional-lighting.
Koniecznie naley zwraca uwag na utrzymanie strumienia wietlnego opraw
wyraan parametrem LXX, (zazwyczaj L90, L80, L70) dla raportowanego okresu zwykle
60 000 godzin i wicej. Oznaczenie L90 dla 60 000 godzin, oznacza, e strumie wietlny
oprawy po tym czasie (okoo 15 lat eksploatacji) moe zmniejszy si o okoo 10%.
88
Najczciej podawane jest jeszcze utrzymanie strumienia prognozowanego np. L70 >
240 000 godzin.
Wpisanie w kryteria dania posiadania protokow z powyszych bada wprawdzie
spowoduje, e konkurencja ograniczy si do renomowanych producentw, ale utrudni dostp
wyrobom o niesprawdzonych parametrach, ywotnoci, jakoci, a take pochodzeniu.
Bezwzgldnie istotnym z perspektywy dbaoci o rodowisko jest wymaganie, aby
wszystkie materiay uyte w produkcie byy zgodne z wymogami WEEE i ROHS. Poza tym
podstawowy zakres wymaganych certyfikatw to: CE, ENEC, Dyrektywy 2004/108/EC,
2006/95/EC, 2011/65/EC, IEC 62722-2-1.
7.2.2.6 Dziaanie 2.6. Stworzenie systemu doradztwa

energetycznego dla wacicieli budynkw prywatnych
Doradztwo energetyczne dla wacicieli budynkw jest dobr praktyk, ktra
funkcjonuje w krajach europejskich. Jest to pierwszy krok do oszczdnoci energii tj.
mniejszego zuycia gazu, wgla, drewna i innych zasobw do zaopatrzenia budynku w
ciepo. Doradztwo takie ma szczeglnie znaczenie w sytuacji, gdy tworzy si system dopat
do wymiany kotw na paliwa stae, a take gdy promuje si monta rozproszonych,
odnawialnych rde energii jako uzupenienie obecnego systemu zaopatrzenia w ciepo i
c.w.u oraz produkcji energii. eby osign optymalny efekt wymiana rda ciepa powinna
by ona dokonana w budynku poddanym termomodernizacji (w przeciwnym razie
instalowane bd niepotrzebnie przewymiarowane rda ciepa). Na pocztku roku 2016
zorganizowana powinna zosta pilotaowa akcja porad (obejmujca 20 wybranych budynkw
jednorodzinnych). Zadanie to zostanie zlecone zewntrznym audytorom energetycznym. W
przypadku duego zainteresowania mieszacw porad energetyczn zasadne byoby
zorganizowanie losowania. Osoby korzystajce z porady powinny rwnie uczestniczy
finansowo w kosztach doradztwa (na poziomie ok. 20% kosztw porady energetycznej).
Dowiadczenia z pierwszej serii doradztwa powinny zosta opracowane w formie raportu
pokazujcego potencja poprawy efektywnoci energetycznej. Zakres porady powinien
uwzgldnia rozwizania oraz priorytety ujte w Planie Gospodarki Niskoemisyjnej.
Pierwszy etap doradztwa powinien zakoczy si przygotowaniem zbiorczego raportu
z przeprowadzonych porad wraz z konkluzjami oraz zestawem tzw. dobrych praktyk w
zakresie efektywnoci energetycznej. Cao powinna zosta opublikowana na stronach
internetowych Urzdu Miasta Rabka-Zdrj (oczywicie w formule zanimizowanej).
89
7.2.2.7 Aspekty organizacyjne i finansowe w ramach drugiego celu strategicznego PGN Gminy Rabka-Zdrj
Dziaanie
Produkt
Oczekiwany
rezultat
Harmonogram
realizacji
Poprawa
efektywnoci
energetycznej w
budynkach bdcych
w zasobie
komunalnym oraz
budynkach
publicznych
Zrealizowany
kompleksowy projekt
gbokiej
termomodernizacji
obiektw
komunalnych i
publicznych na
terenie Gminy
Rabka-Zdrj.
Znaczce
zmniejszenie zuycia
energii, a co za tym
idzie emisji
zanieczyszcze oraz
ograniczenie bie.
kosztw utrzymania
obiektw.
Od 2016 zgodnie z
kalendarzem
naborw
prowadzonym przez
UMWM oraz inne
instytucje,
uczestniczce w
dotowaniu tego typu
przedsiwzi.
Poprawa
efektywnoci
energetycznej w
obiektach
sanatoryjnych i
hotelowych poprzez
wykorzystanie
innowacyjnych
technologii
ekologicznych
Poprawa
efektywnoci
energetycznej osiedli
mieszkaniowych na
terenie Rabki-Zdrj
Obiekty sanatoryjne
i hotelowe poddane
procesowi poprawy
efektywnoci
energetycznej z
wykorzystanie
innowacyjnych
technologii
ekologicznych
Znaczce
zmniejszenie zuycia
idzie emisji
zanieczyszcze oraz
ograniczenie
biecych kosztw
utrzymania
obiektw.
Systematycznie
poczwszy od 2016
roku
Obiekty mieszkalne
pozostajce w
zasobach spdzielni
mieszkaniowej
poddane procesowi
poprawy
efektywnoci
energetycznej
Znaczce
zmniejszenie zuycia
idzie emisji
zanieczyszcze oraz
ograniczenie
biecych kosztw
utrzymania
obiektw.
Systematycznie
poczwszy od 2016
roku
Indywidualne
obiekty mieszkalne
poddane procesowi
poprawy
Znaczce
zmniejszenie zuycia
idzie emisji
Systematycznie
poczwszy od 2016
roku
Wspieranie prac
termoizolacyjnych w
budynkach
prywatnych
Niezbdne zasoby
organizacyjne i
ludzkie
W ramach
posiadanych
zasobw UM RabkaZdrj
W ramach zasobw
wasnych
poszczeglnych
wacicieli i gestorw
obiektw
Szacunkowy
budet dziaania
4 mln. z
w tym:
- Budynek UM: 700
tys.,
- Przedszkole nr 1:
500 tys.,
- Przedszkole w
Chabwce: 300 tys.,
-Szpital Miejski w
Rabce-Zdroju: 2,5
mln.
ok. 5,5 mln z w
caym okresie
wdraania
Potencjalne
rda
finansowania
- RPO WM 20142020, dziaanie
4.3.3.
- WFOiGW, NFOiGW
(cznie ok. 50%),
budet gminy i
pozostaych
budynkw
publicznych (ok.
50%).
- MRPO 2014-2020,
dziaanie 4.2.
- WFOiGW, NFOiGW
(poyczki,
porczenia,
czciowe
umorzenie)
W ramach zasobw
wasnych spdzielni
ok. 4,7 mln z w

caym okresie
wdraania
- MRPO 2014-2020,
dziaanie 4.3.4
- WFOiGW, NFOiGW
Podmiot
odpowied
zialny
Burmistrz
RabkiZdroju
Waciciele
i gestorzy
obiektw
sanatoryjn
ych i
hotelowych
.
Zarzd
Spdzielni
mieszkanio
wych.
(poyczki,
porczenia,
czciowe
umorzenie)
W ramach
posiadanych
Cakowity koszt prac

termomodernizacyjn
ych w budynkach na
terenie gminy jest na
Program RY
wdraany przez,
NFOiGW
Burmistrz
RabkiZdroju oraz
waciciele
90
efektywnoci
energetycznej
zanieczyszcze oraz
ograniczenie
biecych kosztw
utrzymania
obiektw.
Eko-doradcy i
pomocy
organizacyjnej
Wydziau Strategii i
Publicznych
Poprawa
efektywnoci
energetycznej w
owietleniu ulicznym
Systematyczna
wymiana
przestarzaych opraw
na oprawy
energooszczdne
(ok. 50 opraw
rocznie)
Zmniejszenie zuycia
idzie zmniejszone
koszty utrzymania
owietlenia.
Systematycznie od
roku 2016
W ramach
posiadanych
zasobw UM RabkaZdrj oraz Tauron
Dystrybucja
Stworzenie systemu
doradztwa
energetycznego dla
wacicieli budynkw
prywatnych
Projekt o
charakterze
modelowym w
pierwszym okresie
realizacji audyty
energet. i doradztwo
dostpne dla ok. 20
gospodarstw. W
miar zainteresow. i
potrzeb program
moe by rozwijany.
Po pierwszym etapie
publikacja na
stronach
internetowych RabkiZdroju tzw. dobrych
praktyk.
Zwikszenie
wiadomoci
mieszkacw w
zakresie strat energii
w obecnym zasobie
mieszkaniowym +
waciwa korelacja
dziaa
termomodernizacyjn
ych z wymian
rde ciepa w
budynkach.
Pilota w roku 2016.

Kontynuacja (w
miar
zainteresowania i
pozyskania rodkw
w latach kolejnych)
Konieczne
zatrudnienie
zewntrznych
audytorw.
razie trudny do
oszacowania.
Ostateczne wartoci
moliwe do
okrelenia po
uruchomieniu
programu i zebraniu
wstpnych deklaracji
zainteresowanych
mieszkacw.
100 tys. z/rok
10 tys. w pierwszym
roku. W latach
kolejnych w
zalenoci od
pozyskanych
rodkw.
budynkw
- NFOiGW (ze
rodkw PO Ii)
na obszarze miasta;
BOCIAN Energooszczdne
owietlenie uliczne)
- PROW na
obszarach wiejskich
Rabki-Zdroju;
Do rozwaenia take
realizacja zadania w
formule ESCO.
W pierwszym roku
budet gminy, w
latach kolejnych w
ze rodkw
dotacyjnych (MRPO,
WFOiGW,
NFOiGW i inne)
Burmistrz
RabkiZdroju oraz
Tauron
Dystrybucj
a
Burmistrz
RabkiZdroju
91
7.2.3 Dziaania w ramach celu strategicznego Znaczce zmniejszenie
zanieczyszcze i uciliwoci wynikajcych z presji ruchu

koowego na obszarze Gminy
7.2.3.1 Dziaanie 3.1. Wyznaczenie strefy ograniczonej emisji
komunikacyjnej w rejonie strefy A Uzdrowiska
Naley dy do stopniowej eliminacji ruchu koowego ze strefy A Uzdrowiska,
poprzez ograniczenie moliwoci wjazdu do tej strefy, z wyczeniem mieszkacw, goci
hotelowych i uzdrowiskowych oraz komunikacji publicznej. Elementem uzupeniajcym
powinno by wprowadzenie w tym obszarze restrykcyjnej polityki zmniejszania liczby miejsc
parkingowych i wysokiej odpatnoci za postj, z docelowym pozostawieniem miejsc
parkingowych wycznie na terenach nalecych do poszczeglnych gestorw bazy. Dziaanie
to naley wprowadza stopniowo i w cisym porozumieniu z gestorami funkcjonujcej w
strefie bazy hotelowo-uzdrowiskowej.
7.2.3.2 Dziaanie 3.2. Stworzenie zrwnowaonego transportu

gminno-uzdrowiskowego
Istot dziaania jest stworzenie projektu, ktrego celem bdzie zorganizowanie
publicznego transportu w oparciu o ekologiczne rodki transportu (tj. w standardzie Euro 6
lub gaz lub pojazdy elektryczne), ktry ograniczy samochodowy ruch turystyczny na obszarze
uzdrowiska. Docelowo mona rozwaa take model tworzony w partnerstwie z okolicznymi
gminami, jako dziaanie zmniejszajce presj na atrakcyjne przyrodniczo i krajobrazowo
obszary otuliny Gorczaskiego Parku Narodowego. Partnerski wymiar projektu bdzie mia
szczeglnie due znaczenie w momencie uruchomienia basenw termalnych w Porbie
Wielkiej i wybudowania nowej drogi czcej Gmin Niedwied z Gmin Rabka-Zdrj.
Transport taki mgby suy zarwno kuracjuszom i turystom, ale take
mieszkacom Rabki-Zdroju (lub w przypadku partnerskiej realizacji take mieszkacom
okolicznych gmin), jako alternatywny rodek komunikacji, zmniejszajc tym samem presj
ruchu koowego na terenie Rabki-Zdroju (lub szerzej obszaru realizacji projektu).
7.2.3.3 Dziaanie 3.3. Budowa (wyznaczenia) cieki rowerowej

Ponice Rabka-Zdrj, jako alternatywy dla komunikacji
samochodowej
Istot dziaania jest stworzenie alternatywnej w stosunku do samochodw moliwoci komunikacji wewntrz Gminy Rabka-Zdrj (zarwno dla mieszkacw, jak i
turystw) poprzez stworzenie osi komunikacyjnej na linii Ponice Rabka-Zdrj i poczenie
obu miejscowoci ciek rowerow. cieka powinna umoliwi bezpieczny, tj.
odseparowany od ruchu samochodowego przejazd pomidzy dwoma miejscowociami
(korzystali by z niej take mieszkacy Rdzawki). Docelowo warto rozway take budow
publicznej wypoyczalni rowerw w kilku lokalizacjach Rabki-Zdroju, co pozwoli turycie na
pozostawienie roweru w dowolnej lokalizacji. W przypadku budowy wypoyczalni rowerw
warto take zadba o zakup do niej rowerw elektrycznych, tak by by to atrakcyjny rodek
transportu zarwno dla osb starszych, jak i osb z mniejsz kondycj, a tym samym zadba
o powszechno i mod korzystania z tego rodka transportu, jako sposobu komunikacji
wewntrz Uzdrowiska i jego atrakcji turystycznych.
92
7.2.3.4
Aspekty organizacyjne i finansowe w ramach trzeciego celu strategicznego PGN Gminy Rabka-Zdrj
Dziaanie
Produkt
Oczekiwany
rezultat
Wyznaczenie strefy
ograniczonej emisji
komunikacyjnej w
rejonie strefy A
Uzdrowiska
Wprowadzona strefa
ograniczonego
ruchu.
Stworzenie
zrwnowaonego
transportu gminnouzdrowiskowego
Zakup ekologicznych
rodkw transportu i
powoanie spki
komunalnej (lub
midzykomunalnej)
obsugujcej
wskazane trasy
(formua moliwa do
rozwaenia: PPP do
obsugi tras na
powierzonym
taborze).
Wyznaczona i
wybudowana trasa
rowerowa o cznej
d. ok. 7 km, z Ponic
do centrum Rabki
wraz z budow
publicznych
wypoyczalni
rowerw.
Zmniejszenie haasu
oraz zanieczyszcze
powietrza przez
PM 10, PM 2,5, NO2,
SO2, CO2 w cisej
strefie
uzdrowiskowej
Zauwaalne
ograniczenie ruchu
koowego W RabceZdroju (i ew. w
okolicznych
gminach), a w
konsekwencji
zmniejszenie haasu
oraz zanieczyszcze
powietrza na
obszarze
Uzdrowiska.
Zachcenie
mieszkacw, a
take turystw
odwiedzajcych
Rabk-Zdrj i rejon
Gorcw do
korzystania z
alternatywnych w
stosunku do
samochodw
rodkw transportu,
a poprzez to
ograniczenie
zanieczyszcze
powietrza.
Budowa
(wyznaczenia)
cieki rowerowej
Ponice RabkaZdrj, jako
alternatywy dla
komunikacji
samochodowej
Harmonogram
realizacji
Niezbdne zasoby
organizacyjne i
ludzkie
Nie dotyczy
10 tys.
2016 - 2019
Do rozwaenia w
pniejszym
terminie.
2016 - 2019
Do rozwaenia w
pniejszym
terminie.
Poczwszy od
stycznia 2017 roku.
Szacunkowy
budet dziaania
Potencjalne
rda
finansowania
Budet Gminy
Podmiot
odpowied
zialny
Burmistrz
Rabki
Zdroju
Do rozwaenia w
pniejszym
terminie.
Program Operacyjny
Infrastruktura i
rodowisko lub inne
programy unijne z
przeznaczeniem na
finansowanie dziaa
zwizanych z
ekologicznym
transportem.
Burmistrz
Rabki
Zdroju
lub
partnerstw
o gmin
gorczaskic
h
ok. 2,5 mln z
- RPO WM 2014
2020 dziaanie 4.5.2,
lub
- PWT PL-SK 2014
2020, o
priorytetowa 2:
Rabki
Zdroju
lub
partnerstw
o gmin
gorczaskic
h
Zrwnowaony
transport
transgraniczny, w
ramach priorytetu
Rozwj i
usprawnienie
niskoemisyjnych
systemw transportu
przyjaznych
rodowisku
- lub inne rodki z
wykorzystaniem na
alternatywne i
ekologiczne rodki
transportu.
94
7.2.4 Dziaania w ramach celu strategicznego Podniesienie
spoecznej wiadomoci potrzeby dbaoci o wysok jako

powietrza (edukacja, informacj i integracj dziaa)
7.2.4.1
doradcy
Dziaanie 4.1. Zatrudnienie na etacie Urzdu Miasta Eko-
Jedn z kluczowych barier dla wdraania skutecznego planu gospodarki

niskoemisyjnej jest brak wykwalifikowanych kadr zajmujcych si gospodark niskoemisyjn
na terenie gminy. Jako odpowied na eliminacj tej bariery Urzd Marszakowski opracowa
koncepcj eko-doracw, ktrzy funkcjonowaliby w strukturach gminy. Obecnie szereg gmin
Maopolskich planuje zatrudnienie takich Eko-doradcw, w tym w szczeglnoci gmin
uczestniczcych w zintegrowanym programie LIFE - Maopolska w zdrowej atmosferze.
Rabka-Zdrj jest wiodcym parterem w wyej wymienionym projekcie. Wdraanie projektu
rozpoczo si 1 padziernika 2015 roku, zatem koszt zatrudnienia Eko-doradcy zostanie w
wikszoci sfinansowany ze rodkw projektu. Zatrudniony w Urzdzie Miasta Rabka-Zdrj
Ekodoradca, bdzie odpowiada m.in. za:
aktualizacj i integracj gminnych strategii sucych poprawie jakoci
powietrza zawartych w Planie Gospodarki Niskoemisyjnej, Programie
Ograniczania Niskiej Emisji oraz zaoeniach do Planu Zaopatrzenia w Ciepo,
Paliwa Gazowe i Energi Elektryczn;
nadzr nad wdraaniem przyjtej w gminie strategii gospodarki niskoemisyjnej
poprzez inicjowanie dziaa i inwestycji sucych ograniczeniu emisji
zanieczyszcze powietrza oraz gazw cieplarnianych;
pozyskiwanie zewntrznego wsparcia finansowego dla gminy na realizacj
zidentyfikowanych potrzeb w zakresie inwestycji i dziaa ograniczajcych
emisj zanieczyszcze, podnoszcych efektywno energetyczn i budujcych
wiadomo spoeczn w tym zakresie;
pozyskiwanie zewntrznego wsparcia finansowego na realizacj programw
pomocowych dla mieszkacw i przedsibiorcw, sucych ograniczaniu emisji
zanieczyszcze, pomoc dla mieszkacw i przedsibiorcw w korzystaniu z tych
programw, w tym pomoc w prawidowym wypenieniu wniosku o dotacj oraz
pniejsze wdroenie i rozliczenie projektu;
udzielanie porad mieszkacom w zakresie wymiany rda c.o. i c.w.u.
(optymalizacja doboru rodzaju i mocy rda ciepa) oraz zakresu modernizacji
energetycznej budynku (z moliwoci wykorzystania badania kamer
termowizyjn);
promowanie wrd mieszkacw dokonywania zakupw urzdze o
maksymalnie wysokiej klasie energetycznej, a take promowanie zakupu i
montau mikroinstalacji opartych o odnawialne rda energii do produkcji
energii elektrycznej lub ciepa i energii elektrycznej;
opracowywanie programw edukacyjnych i informacyjnych w zakresie
ograniczania niskiej emisji i podnoszenia efektywnoci energetycznej, dbanie o
aktualno serwisu gminnego na stronach www powiconych tym
zagadnieniem;
prowadzenie edukacji mieszkacw w zakresie oszczdnoci zuycia energii
oraz ekologicznych i zdrowotnych korzyci z wymiany rde ciepa, w tym
wspprowadzenie lekcji w szkoach podstawowych i gimnazjach na terenie
Rabki-Zdroju w zakresie edukacji ekologicznej, nauki waciwych zachowa
proekologicznych (w tym w zakresie odpowiedniej obsugi piecw na paliwa

stae oraz doboru paliw);
wspprac z organizacjami pozarzdowymi zajmujcymi si ekologi i
dbaoci o jako powietrza na terenie Rabki-Zdroju;
podejmowanie dziaa na poziomie samego Urzdu Miasta promujcych
zachowania zwizane z szeroko pojmowan efektywnoci energetyczn, w tym
w szczeglnoci poprzez wprowadzenie w UM Rabka-Zdrj systemu Zielonych
Zamwie Publicznych, w ktrych jednym z elementw oceny skadanych ofert
bdzie efektywno energetyczna dostarczanych produktw i usug, rozumiana
jako wspierania rozwiza energooszczdnych i materiaooszczdnych, ktre w
duej mierze s take efektywne kosztowo, tym samym mog by atrakcyjne
dla zamawiajcych z uwagi na korzyci ekonomiczne w krtko- i w
dugookresowej perspektywie.
Eko-doradca
powinien
korzysta
z
merytorycznego
wsparcia
Urzdu
Marszakowskiego oraz Wojewdzkiego Inspektoratu Ochrony rodowiska, w tym take
poprzez moliwo udziau w szeregu szkoleniach organizowanych w przyszoci przez te
instytucje.
7.2.4.2
Dziaanie 4.2. Kampanie informacyjne i edukacyjne, w
tym doradztwo energetyczne
Szczegowa koncepcja kampanii informacyjnej, zwizanej z podnoszeniem jakoci
powietrza na terenie Rabki-Zdroju, powinna zosta opracowana jeszcze w roku 2015. Jej
celem powinno by skuteczne nakonienie mieszkacw i przedsibiorcw do stosowania
ekologicznych form ogrzewania domw, wszdzie tam gdzie jest to moliwe podczania
si do sieci gazowej oraz korzystania z oferty programu dotacji do wymiany piecw.
Kampania powinna by realizowana w sposb cigy i obejmowa rne kanay informacji
(spotkania z mieszkacami, edukacja modziey, ulotki, lokalna prasa itd.).
Kampania bdzie obejmowa co najmniej nastpujce elementy:
konsekwencje zdrowotne zanieczyszcze powietrza;
techniczne opcje rozwizania niskiej emisji poprzez wymian rde ciepa;
wpyw jakoci paliw na wysoko emisji (np. rola sezonowania drewna);
pokazy produktw speniajcych wymagania emisyjne i kwalifikujcych si do
wsparcia w ramach programu dotacji do wymiany piecw;
korzyci pynce z termomodernizacji budynkw;
promowanie wrd mieszkacw dokonywania zakupw urzdze o
maksymalnie wysokiej klasie energetycznej;
promowanie zakupu i montau mikroinstalacji opartych o odnawialne rda
energii do produkcji energii elektrycznej lub ciepa i energii elektrycznej.
Na przeomie roku 2015 i 2016 powinna powsta dedykowana strona kampanii
informacyjnej. Plan kampanii powinien by okrelany na kady rok. Na wykady i prelekcje
naley zaprasza specjalistw z poszczeglnych obszarw tematycznych np. specjalistw od
niskiej emisji, audytorw energetycznych, producentw urzdze speniajcych wymagania
emisyjne, lekarzy, organizacje spoeczne zajmujce si ochron powietrza.
Istotne jest takie zaplanowanie kampanii, aby docieraa ona do jak najwikszej grupy
odbiorcw i z wykorzystaniem wszelkich dostpnych form komunikacji. Naley zatem zadba
o dobr waciwych treci i form przekazu w zalenoci od grupy wiekowej i moliwoci
percepcji tej grupy. Naley stosowa maksymalnie szeroki wachlarz narzdzi sucych
docieraniu z informacjami, poczwszy od:
strony internetowej;
96
drukowanych biuletynw i ulotek;

specjalnie stworzonych aplikacji informatycznych na urzdzenia mobilne, ktre
bd atrakcyjne dla modych odbiorcw;
wykadw i pogadanek dla rnych grup wiekowych (dzieci w szkole, osoby
dorose przy okazji innych zaj np. wywiadwek w szkoach czy spotka
informacyjnych organizowanych przez samorzd i inne instytucje);
zaangaowania rnych rodowisk, ktre stan si promotorami idei zmiany (a
wczeniej uwiadomienia wagi problemu). Warto w tej czci szczeglnie
mocno pooy nacisk na wspprac z miejscowymi ksimi, ktrzy powinni
sta si propagatorem idei, a poprzez kontakt (chociaby w czasie
coniedzielnych mszy) z ogromnym odsetkiem mieszkacw Rabki-Zdroju maj
realny wpyw na zmienienie postaw mieszkacw Gminy w zakresie ich
nawykw zwizanych z dotychczasowymi przyzwyczajeniami w zakresie
ogrzewania obiektw.
7.2.4.3
Dziaanie 4.3. Opracowanie i wdroenie programw
edukacji ekologicznej w szkoach prowadzonych przez Gmin
Szczeglnym rodzajem kampanii informacyjnych zdefiniowanych w dziaaniu 4.2.
bdzie specjalny pakiet zaj edukacyjnych wdraanych w szkoach podstawowych i
gimnazjalnych prowadzonych przez Gmin Rabka-Zdrj. Celem podejmowanych dziaa w
formie regularnych zaj z edukacji ekologicznej (co najmniej jedna lekcja w miesicu tj.
10 lekcji w roku szkolnym) bdzie uwraliwiane dzieci i modziey na kwestie zwizane z
dbaoci o stan i jako rodowiska, w tym take kwestie zwizane z jakoci powietrza i
szkodliwoci niskiej emisji.
Na zajciach poruszane bd m.in. takie zagadnienia jak uytkowanie przestarzaych
urzdze i instalacji grzewczych w domach i mieszkaniach, spalanie odpadw, spalanie wgla
niskiej jakoci, spalanie drewna o niewaciwym stopniu wilgotnoci. Lekcje bd
dostosowane do wieku i moliwoci percepcyjnych poszczeglnych grup wiekowych. Bd
miay w modszych klasach charakter zabaw (rysunkowych, literackich, pogadanek itp.), a
w klasach starszych - wykadw, a take samodzielnego przygotowania tekstw na temat
szkodliwoci niskiej emisji, audycji radiowych, telewizyjnych, a take happeningw, ktre
nastpnie bd prezentowane w przestrzeni publicznej.
Efektem zaj powinno by zwikszenie wiadomoci dzieci i modziey w zakresie
szkodliwoci zanieczyszcze gazowych, ale take poprzez dzieci dotarcie z przekazem do
rodzicw, a w konsekwencji zwikszanie spoecznej wiadomoci problemu niskiej emisji i
wsplnej odpowiedzialno za stan rodowiska, w ktrym yjemy.
7.2.4.4
Dziaanie 4.4. Stworzenie platformy wsppracy z innymi
gminami w zakresie obszarowego ograniczenia niskiej emisji
Wychodzc z zaoenia, i rozprzestrzenianie si zanieczyszcze w powietrza nie jest
ograniczone granicami administracyjnymi poszczeglnych JST, bardzo wanym elementem
Planu jest nawizanie realnej wsppracy z gminami ssiednimi i maksymalizacja wysikw
zmierzajcych do rozwizywania problemw take na obszarach graniczcych z Rabk-Zdrj.
Tylko bowiem w ten sposb wysiki podejmowane w samej Rabce nie zostan (przynajmniej
czciowo) zaprzepaszczone przez zaniechania czynione w gminach ociennych.
Wsppraca ta powinna dotyczy podejmowania inicjatyw wsplnych, w tym
wystpowania o rodki, waciwie we wszystkich opisanych powyej dziaaniach
definiowanych na poziomie PGN Gminy Rabka-Zdrj ley to zarwno w interesie samej
Rabki, jak i mieszkacw ssiednich gmin. W szczeglnoci oczywicie wsppraca powinna
obejmowa denie do zachcania (wszdzie tam gdzie jest to moliwe) do przechodzenia na
97
ogrzewanie gazowe, tam gdzie nie jest to moliwe wprowadzania wymogw emisyjnych
wobec rde c.o. i c.w.u. (minimum klasa 5 dla kotw na paliwa stae wspierana w ramach
rodkw MRPO), promowania rekomendowanych wymaga wobec paliw staych,
uwiadamiania mieszkacom koniecznoci wymiany niskosprawnych rde ciepa,
promowania instalacji rozproszonych, odnawialnych rde energii jako uzupenienie
obecnego systemu zaopatrzenia w ciepo i c.w.u oraz produkcji energii, a take promowania
efektywnoci energetycznej w budownictwie.
W ramach tak zdefiniowanej platformy wsppracy powinno si rwnie
wypracowywa
rozwizania
w
zakresie
zrwnowaonej
mobilnoci
(promocja
niskoemisyjnego
transportu
publicznego,
promocja
stref
ograniczonej
emisji
komunikacyjnej).
Wskazane jest take wsplne (przez ssiadujce samorzdy) zoenie wniosku do
WIO o udostpnienie mobilnej stacji monitoringu dla regionu umoliwiajcej rotacyjne
badania jakoci powietrza na wskazanym obszarze, przy czym z racji uksztatowania terenu
najistotniejsza jest tutaj wsppraca Rabki-Zdrj z gminami: Lubie, Mszana Dolna, Nowy
Targ i Raba Wyna. Elementem takiej wsppracy moe by powoanie wsplnego Ekodoradcy, ktry dziaa bdzie na obszarze wsppracujcych gmin i przynajmniej czciowo
bdzie gwarantem spjnoci podejmowanych dziaa. Tak role przewidziaa zreszt dla
siebie Rabka-Zdrj w zaakceptowanym przez Komisje Europejska projekcie LIFE - Maopolska
w zdrowej atmosferze, realizowanym od 1 padziernika 2015 roku.
7.2.4.5
Dziaanie 4.5. Wsppraca z innymi podmiotami, w
szczeglnoci Urzdem Marszakowskim, Wojewdzkim Funduszem
Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej oraz Wojewdzkim
Inspektoratem Ochrony rodowiska
Skuteczna realizacja celw PGN wymaga zaangaowania wielu stron, zarwno
instytucji i to nie tylko gminnych, jak i mieszkacw Rabki-Zdrj:
Urzd Miasta (w tym Eko-doradca) odpowiada za wdraanie i rozliczanie
efektw PGN;
Urzd Marszakowski/Sejmik Wojewdzki tworz polityk ochrony powietrza
na poziomie wojewdztwa przygotowujc i aktualizujc Program Ochrony
Powietrza dla Wojewdztwa Maopolskiego dlatego te zaleca si Urzdowi
Miasta nawizanie cisej, roboczej wsppracy z Departamentem Ochrony
rodowiska Urzdu Marszakowskiego;
Wojewdzki Inspektorat Ochrony rodowiska w zakresie monitoringu jakoci
powietrza;
instytucje finansujce dziaania na rzecz poprawy jakoci powietrza: Urzd
Marszakowski Wojewdztwa Maopolskiego, Wojewdzki Fundusz Ochrony
rodowiska i Gospodarki Wodnej czy Narodowy Funduszy Ochrony rodowiska i
Gospodarki Wodnej;
zaangaowanymi stronami powinni by rwnie mieszkacy i podmioty
gospodarcze z terenu gminy. Niezmiernie istotne jest prowadzenie szerokiej
akcji informacyjnej i edukacyjnej skierowanej do tych grup.
Jeszcze w roku 2015 roku Urzd Miasta Rabka-Zdrj winien skierowa do Urzdu
Marszakowskiego (Departament rodowiska) wniosek o pomoc w okreleniu niezbdnych
dziaa regulacyjnych, finansowych i organizacyjnych na rzecz ochrony powietrza na terenie
gminy Rabka-Zdrj.
Wniosek powinien odnosi si do pomocy ze strony Urzdu Marszakowskiego w
zakresie:
98
diagnozy sytuacji w obszarze jakoci powietrza;

mechanizmw finansowego wsparcia dla eliminacji niskiej emisji;
uwzgldnienia potrzeb gmin uzdrowiskowych przy aktualizacji Programu
Ochrony Powietrza dla Wojewdztwa Maopolskiego;
okrelenia docelowych standardw emisyjnych dla urzdze maej mocy oraz
okrelenia listy kwalifikowalnych paliw staych do stosowania na terenie gminy.
Dziaania podejmowane przez gmin musz by spjne z Programem Ochrony
Powietrza dla Wojewdztwa Maopolskiego uchwalanym przez Sejmik Wojewdztwa i
przygotowanym przez Urzd Marszakowski. Sejmik jest organem, ktry zgodnie z prawem
ochrony rodowiska odpowiada za przygotowanie i wdraanie Programu Ochrony Powietrza
na terenie wojewdztwa. Kolejna aktualizacja Programu przewidziana jest w roku 2016.
Niezmiernie istotne jest, aby przy aktualizacji, zdefiniowane zostay priorytety i pomoc dla
gminy Rabka-Zdrj w zakresie poprawy jakoci powietrza w Uzdrowisku. Wane jest tutaj
take stworzenie koalicji maopolskich gmin uzdrowiskowych i wypracowanie
wsplnych rozwiza oraz uwiadomienie wadzom regionalnym szczeglnych
potrzeb (take z punktu widzenia wizerunkowego i budowania przewag
konkurencyjnych
maopolskiego
produktu
turystycznego)
podjcia
dedykowanych dziaa i przeznaczenia specjalnych rodkw na rozwizanie
problemu niskiej emisji w maopolskich uzdrowiskach.
Ponadto Urzd Marszakowski posiada kompetencje i zasoby, ktre pozwol na
przeprowadzenie niezbdnych ekspertyz i analiz. Urzd Marszakowski jest rwnie
dysponentem rodkw w ramach MRPO 2014 2020 skierowanych na eliminacj niskiej
emisji.
Prowadzenie skutecznych dziaa na rzecz poprawy jakoci powietrza bez staej i
biecej wsppracy z Urzdem Marszakowskim jest niemoliwe.
99
7.2.4.1 Aspekty organizacyjne i finansowe w ramach czwartego celu strategicznego PGN Gminy Rabka-Zdrj
Dziaanie
Produkt
Zatrudnienia na
etacie Urzdu Miasta
Eko-doradcy
Zatrudniony
Ekodoradca
Prowadzenie
kampanii
informacyjnych i
edukacyjnych, w tym
doradztwa
energetycznego
-Liczba kampanii
informacyjnych i
edukacyjnych;
-Liczba szkole
-Liczba
zorganizowanych
targw i imprez
promujcych Plan i
jego ofert;
-Liczba godzin
doradztwa energet.
Opracowany i
wdroony w
szkoach
prowadzonych przez
Gmin Rabka-Zdrj
Opracowanie i
wdroenie
programw edukacji
ekologicznej w
szkoach
Oczekiwany
rezultat
Harmonogram
realizacji
Niezbdne zasoby
organizacyjne i
ludzkie
Konieczna do
pozyskania osoba z
okrelonym profilem
wyksztacenia lub
wiedz praktyczn w
obszarze dziaa
ktrymi ma si
zajmowa i otwartej
na udzia w
szkoleniach
dostarczanych przez
UMWM, WIO,
WUFO i inne
instytucje
Stworzenie
mieszkacom i
przedsibiorcom z
terenu Rabki-Zdrj
moliwoci kontaktu
z profesjonalnie
przygotowanym
pracownikiem
wyposaonym
zarwno w wiedz o
problematyce niskiej
emisji i efektywnoci
energet., jak i
dysponujcego
wiedz o rdach
finansowania
projektw z tym
zwizanych oraz
wiadczcego pomoc
w przygot. aplikacji
Dotarcie do
szerokiego grona
mieszkacw z
informacja o celach i
dziaaniach
wdraanych w
ramach PGN oraz
dostpnych rdach
finansowania tych
dziaa
Poczwszy od jesieni
roku 2015
Poczwszy od jesieni
roku 2015
W ramach
obowizkw Ekodoradcy oraz
pozostaych
merytorycznych
referatw UM
Rabka-Zdrj
Systematyczna
zmiana zachowa,
szczeglnie modych
ludzi, w zakresie
dbaoci o stan i
Przygotowanie
pocztek 2016.
Wdroenie od roku
szkolnego 2016/17
Przygotowanie: w
ramach obowizkw
Eko-doradcy oraz
pozostaych
merytorycznych
Szacunkowy
budet dziaania
Potencjalne
rda
finansowania
Program LIFE oraz
Budet Gminy.
Podmiot
odpowied
zialny
Burmistrz
RabkiZdroju
W ramach budetu
Eko-doradcy
Budet Gminy
Burmistrz
RabkiZdroju
W ramach budetu
Eko-doradcy i
budetu szk.
Budet Gminy +
pozyskane rodki z
programw edukacji
ekologicznej.
Burmistrz
RabkiZdroju oraz
dyrektorzy
poszczegl
36 tys./rok
prowadzonych przez
Gmin
program edukacji
ekologicznej.
jako rodowiska
naturalnego, w tym
jako powietrza na
terenie Rabki-Zdroju
Stworzenia platformy
wsppracy z innymi
gminami w zakresie
obszarowego
ograniczenia niskiej
emisji.
Liczba wsplnych
spotka i wsplnych
inicjatyw podjtych
wsplnie przez
ocienne gminy (w
tym liczba dziaa na
obszarze kilku gmin i
zoonych wsplnie
wnioskw o
finansowanie
zewntrzne
dotyczcych dziaa
proekologicznych.
Wsppracy z innymi
podmiotami, w
szczeglnoci
Urzdem
Marszakowskim,
Wojewdzkim
Funduszem Ochrony
rodowiska i
Gospodarki Wodnej
oraz Wojewdzkim
Inspektoratem
Ochrony rodowiska.
Nawizana
wsppraca o
charakterze
operacyjnym.
Poprawa jakoci
powietrza, obnienie
emisji gazw
cieplarnianych (w
tym CO2) oraz
zwikszenie
wykorzystania OZE
na obszarze
wikszym ni tylko
Rabka-Zdrj, a
poprzez to
wzmocnienie
efektw wdraanych
dziaa na poziomie
kadego z
samorzdw
Zwikszenie wpywu
Rabki-Zdrj na
modelowanie
dostpnej oferty
programowej
przygotowywanej
przez UMWM, WFO,
WIO i inne
instytucje, a tym
samym lepsze
dopasowanie
dostpnych
programw do
potrzeb Rabki-Zdrj i
innych maopolskich
uzdrowisk oraz
uatwienie dostpu
do rodkw w
ramach wdraanych
instrumentw
Poczwszy od jesieni
roku 2015
Na bieco
referatw UM
Rabka-Zdrj.
Wdroenie: w
ramach budetw
szk.
W ramach
posiadanych
zasobw UM RabkaZdrj. Szczeglnie
istotna jest tutaj
inicjatywa i
zaangaowanie
Burmistrza oraz
wsparcie
merytoryczne i
organizacyjne ze
strony Eko-doradcy.
W ramach
posiadanych
zasobw UM RabkaZdrj. Szczeglnie
istotna jest tutaj
inicjatywa i
zaangaowanie
Burmistrza oraz
wsparcie
merytoryczne i
organizacyjne ze
strony Ekodoradcy
nych
placwek
owiatowyc
h.
Bez istotnych
kosztw na poziomie
Gminy
nie dotyczy
Burmistrz
RabkiZdroju
Bez istotnych
kosztw na poziomie
Gminy
nie dotyczy
Burmistrz
RabkiZdroju
101
DZIAANIA/ZADANIA I RODKI ZAPLANOWANE NA

CAY OKRES OBJTY PLANEM
8.1 Aspekty organizacyjne - rekomendacje
8.1.1 Wdraanie planu

Za wdroenie Planu Gospodarki Niskoemisyjnej Gminy Rabka-Zdrj odpowiada
Burmistrz Miasta, jaka organ wykonawczy oraz Rada Miasta, jako organ uchwaodawczy.
Skuteczne wdroenie Planu nie bdzie jednak moliwe bez zaangaowania caej wsplnoty
samorzdowej Rabki.
Jednoczenie majc na wzgldzie ogrom wysikw, jakie musz zosta podjte dla
zrealizowania przyjtych celw, niezbdne jest powoanie w gminie stanowiska Eko-doradcy.
W zalenoci od skali dziaa i potrzeb moe to by jedna osoba, moe to by zesp osb.
To na Eko-doradcy spoczywa bdzie najwikszy ciar odpowiedzialnoci za realizacj w
gminie zada sucych poprawie jakoci powietrza poprzez redukcje emisji gazw
cieplarnianych (w tym CO2), zwikszenie udziau produkcji energii ze rde odnawialnych
oraz zmniejszenie uycia energii finalnej, poprzez wdraanie Planu Gospodarki
Niskoemisyjnej, w tym szczeglnie pochodzcych ze rde indywidualnych. Realizacja tych
zada bdzie si odbywaa poprzez:
aktualizacj i integracj gminnych strategii sucych poprawie jakoci
powietrza;
nadzr nad wdraaniem przyjtej w Rabce-Zdroju strategii gospodarki
niskoemisyjnej poprzez inicjowanie dziaa i inwestycji sucych ograniczeniu
emisji zanieczyszcze powietrza oraz gazw cieplarnianych;
pozyskiwanie zewntrznego wsparcia finansowego dla gminy na realizacj
zidentyfikowanych potrzeb w zakresie inwestycji i dziaa ograniczajcych
emisj zanieczyszcze, podnoszcych efektywno energetyczn i budujcych
wiadomo spoeczn w tym zakresie;
pozyskiwanie zewntrznego wsparcia finansowego na realizacj programw
pomocowych dla mieszkacw sucych ograniczaniu emisji zanieczyszcze,
pomoc dla mieszkacw w korzystaniu z tych programw, w tym pomoc w
prawidowym wypenieniu wniosku o dotacj;
udzielanie porad mieszkacom w zakresie wymiany rda c.o. i c.w.u.
(optymalizacja doboru rodzaju i mocy rda ciepa) oraz zakresu modernizacji
energetycznej budynku (z moliwoci wykorzystania badania kamer
termowizyjn);
prowadzenie edukacji mieszkacw w zakresie oszczdnoci zuycia energii
oraz ekologicznych i zdrowotnych korzyci z wymiany rde ciepa.
Rol Eko-doradcy winno by take integrowanie dziaa rnych referatw Urzdu
Miasta, a take innych instytucji (w tym organizacji pozarzdowych), sucych spjnemu
realizowaniu dziaa, ktrych celem jest ograniczenie emisji na obszarze Rabki-Zdroju i gmin
ociennych. Do jego zada winno nalee take opiniowanie zmian w zapisach miejscowych
planw zagospodarowania przestrzennego, opiniowanie zasad organizacji transportu, czy
podejmowanych dziaa zwizanych z utrzymaniem czystoci i dobrego stanu nawierzchni
drg, utrzymaniem zieleni, itp.
Zasady wsppracy z innymi podmiotami

Realizacja zada Eko-doradcy bdzie wymagaa od niego wsppracy z podmiotami
na rnych szczeblach. Eko-doradca bdc elementem partnerskiego projektu LIFE Maopolska w zdrowej atmosferze - bdzie przede wszystkim wsppracowa z wadzami
gminy bdc wsparciem burmistrza Rabki-Zdroju w prowadzeniu skutecznej polityki poprawy
jakoci powietrza, a poprzez to realizacji tzw. celw emisyjnych. W ramach gminy Ekodoradca bdzie wsppracowa z mieszkacami, przedsibiorcami oraz ze rodowiskami
opiniotwrczymi (lokalne media, ksia, organizacje pozarzdowe, lekarze). Na poziomie
regionalnym Eko-doradca bdzie cile wsppracowa z Urzdem Marszakowskim, jako
organem odpowiedzialnym za przygotowanie i wdraanie Programu ochrony powietrza oraz
za zarzdzanie rodkami unijnymi przeznaczonymi na popraw jakoci powietrza. Ekodoradca w ramach realizacji swoich obowizkw winien otrzyma take wsparcie ze strony
powoanego przy Urzdzie Marszakowskim Centrum Kompetencji.
Eko-doradca realizujc zadania na poziomie gminny powinien take cile
wsppracowa z planowanymi do powoania na poziomie wojewdzkim ekspertami ds.
energetyki (w ramach projektu Narodowego Funduszu Ochrony rodowiska i Gospodarki
Wodnej we wsppracy z Wojewdzkim Funduszem Ochrony rodowiska i Gospodarki
Wodnej w Krakowie ze rodkw Programu Operacyjnego Infrastruktura i rodowisko).
Zadania ekspertw ds. energetyki bd skoncentrowane na doradztwie dla gmin w obszarze
wykorzystania instrumentw finansowych na dziaania suce wdraaniu planw gospodarki
niskoemisyjnej. Doradcy Ci bd stanowili uzupenienie Centrum Kompetencji w celu
kompleksowego wsparcia Eko-doradcw na poziomie gmin.
System oceny pracy i motywacji
Eko-doradca w ramach realizowanego projektu - bdzie objty systemem
monitorowania pracy oraz raportowania i rozliczania wykonywanych zada do Urzdu
Marszakowskiego. System przygotowywany przez Urzd Marszakowski przewiduje bowiem
centraln koordynacje pracy Eko-doradcw na poziomie wojewdztwa poprzez cykliczne
comiesiczne spotkania koordynacyjne i szkolenia. Wysoki poziom kompetencji Eko-doradcy
winien podlega weryfikacji midzy innymi poprzez cykliczne oceny zadowolenia ich
klientw (mieszkacw), testy kompetencji oraz nadzr ze strony wadz gmin. System
motywacji Eko-doradcy zakada moliwo wzrostu wynagrodzenia i przyznawania nagrd
zgodnie z regulaminem wewntrznym obowizujcym w danej gminie. Przewidywany jest
rwnie udzia Eko-doradcw w wyjazdach studyjnych majcych na celu zapoznanie si z
dobrymi praktykami i dowiadczeniami w zakresie dziaa zwizanych z gospodark
niskoemisyjn.
Wyposaenie Eko-doradcw
Eko-doradcy, ktrych etaty wspfinansowane bd ze rodkw publicznych w
ramach realizowanego projektu, wyposaeni zostan w niezbdny sprzt komputerowy
laptopy umoliwiajce prac w terenie wraz ze stacjami dokujcymi z monitorem i osprztem
(klawiatura, myszka, itp.) w celu pracy biurowej. Zostan rwnie wyposaeni w telefony
komrkowe z funkcj GPS. Zapewni one moliwo bezporedniej komunikacji z centrum
koordynacyjnym, moliwo utrzymania kontaktu i wymiany dowiadcze midzy Ekodoradcami oraz mog suy pomoc w prowadzeniu inwentaryzacji rde emisji i lokalizacji
miejsc udzielanych porad dla mieszkacw.
Konkluzje
Naley zaznaczy, i na poziomie regionalnym system wspierania gospodarki
niskoemisyjnej i zwikszania efektywnoci energetycznej cay czas dopiero si tworzy.
Niezwykle wanym jest aby wadze Rabki-Zdroju - reprezentujce zarwno gmin
uzdrowiskow, jak i gmin lec na cennych przyrodniczo i turystycznie terenach, a take
gmin, ktrej zaley na jakociowej zmianie parametrw powietrza - czynnie uczestniczyy w
103
procesie przygotowywania instrumentw dotacyjnych, konstruowania ich zakresw, a take

kryteriw wyboru. Warto take rozway stworzenie szerszej koalicji maopolskich gmin
uzdrowiskowych, ktre przekonaj samorzdowe wadze wojewdzkie do podjcia
szczeglnie intensywnych dziaa w zakresie ochrony powietrza wanie w gminach
uzdrowiskowych. Tym bardziej, i rozwj maopolskich uzdrowisk zosta zapisany w Strategii
Rozwoju Wojewdztwa Maopolskiego na lata 2011 2020, jako jedno z priorytetowych
zada na poziomie regionu, a same uzdrowiska, s istotnym elementem wykorzystywanym w
promocji Maopolski, jako regionu atrakcyjnego turystycznie i przyrodniczo.
8.1.2 Monitoring realizacji Planu

Okresowej ocenie realizacji zada z punktu widzenia osignicia zaoonych celw
bd poddawane:
stopie realizacji zapisanych dziaa;
poziom wykonania przyjtych celw;
rozbienoci pomidzy przyjtymi celami i dziaaniami a ich realizacj, przyczyny
ww. rozbienoci.
Rekomenduje si przygotowywanie tzw. Raportw z dziaa nie rzadziej ni raz na
rok. Raport powinien krtko opisywa podjte dziaania, a take dziaania w toku i dziaania
zakoczone. Ponadto w przypadku dziaa, planowanych dla danego roku (zapisanych w
tabelach Aspekty organizacyjne i finansowe w ramach PGN Gminy Rabka-Zdrj), ktre w
danym roku nie zostay podjte naley szczegowo zdiagnozowa i opisa powody nie
podjcia dziaa, a take przedstawi planowane dziaania naprawcze. Osob odpowiedzialn
za nadzr nad wdraaniem Planu powinien by Eko-doradca lub w przypadku jego braku inna
osoba imiennie wskazana przez Burmistrza Miasta, ktra w zakresie swoich obowizkw
bdzie miaa zapisany nadzr nad monitoringiem wdraania Planu.
Przy dokonywaniu rocznej oceny mona take posugiwa si miernikami, ktre
zdefiniowano w rozdziale 7.1. Dugoterminowa strategia, cele i zobowizania. Mierniki na
poziomie celw bd bada stopie rzeczowej realizacji dziaa i zbliania si (bd nie) do
osigania zakadanych celw strategicznych i celu gwnego. Rwnie wane jest prowadzenie
monitoringu na poziomie rezultatu, a tutaj najbardziej wymierna bdzie poprawa jakoci
powietrza na terenie Gminy Rabka-Zdrj.
Jednoczenie pen ewaluacj Planu pod ktem miernikw realizacji celw
okrelonych w rozdziale 7.1. naley przeprowadzi nie pniej ni w roku 2018, a
znaczce odstpstwa (in minus) od zakadanych miernikw powinny by podstaw wdroenia
dziaa korygujcych i naprawczych. Z kolei pojawienie si nowych wyzwa lub te znaczce
zmiany w systemie dotacyjnych, ktre bd podstaw realizacji Planu, naley podj decyzj
o wprowadzeniu niezbdnych zmian niezalenie od planowanej ewaluacji. Decyzj tak
powinien podj Burmistrz Miasta po zapoznaniu si z Raportem z dziaa. Ponadto stron
wnioskujc o wprowadzenie zmian moe by Eko-doradca, radni Miasta Rabka-Zdrj oraz
grupa mieszkacw Rabki.
Ponadto w dziaaniach monitoringowych naley posugiwa si dostpnymi
sposobami pomiaru efektw, w tym przede wszystkim informacjami z monitoringu powietrza.
Take w tym przypadku wdraanie projekty LIFE - Maopolska w zdrowej atmosferze na
terenie Rabki-Zdrj bdzie skutkowa wiksz wiedz o zachodzcych zmianach w jakoci
powietrza.
W roku 2020 naley take dokona ponownej inwentaryzacji emisji CO2, tak aby
moliwe byo oszacowanie wpywu podejmowanych dziaa na ograniczenie emisji gazw
cieplarnianych, zwikszenie udziau energii pochodzcej ze rde odnawialnych oraz
zwikszenie efektywnoci wykorzystywania energii.
104
Warto take doprowadzi do sytuacji (starania w tej materii s ju podejmowane),

aby Rabka-Zdrj (podobnie jak pozostae maopolskie uzdrowiska) objta byy staym
monitoringiem jakoci powietrza. Bdzie miao to nie tylko aspekt weryfikacji skutecznoci
podejmowanych dziaa, ale poprzez systematyczne udostpnianie biecych odczytw stacji
w Internecie (na stronach Urzdu Miasta i innych zainteresowanych podmiotw) bdzie
miao wymiar spoecznego nacisku tak na wadze samorzdowe zachcajc je do cigej
aktywnoci na tym polu, jak i poszczeglnych mieszkacw i przedsibiorcw Rabki-Zdroju,
ktrzy nie podejm jeszcze do tego czasu dziaa zmierzajcych do ograniczenia emisji
pochodzcej z ich obiektw.
8.2 Aspekty finansowe rekomendacje

Konieczne jest jak najszybsze uruchomienie w Rabce-Zdroju programu dopat do
wymiany niskosprawnych kotw i urzdze na paliwa stae oferujcego dotacje
na zakup ekologicznych rde ciepa i c.w.u. i dajcego preferencje dla tych
rozwiza, ktre charakteryzuj si najnisz emisj pyu i CO2, tj. w
szczeglnoci pochodzcych z paliw gazowych oraz ze rde odnawialnych.
Dla osignicia zakadanych celw naley uruchomi finansowanie publiczne oraz
prywatne wspomagajce realizacj dziaa objtych PGN. Zdecydowanie najwiksze nakady
inwestycyjne zwizane bd z eliminacj niskiej emisji. Pozostae koszty zwizane z PGN
to koszty dziaa horyzontalnych tj. kampanie informacyjne i edukacyjne, zatrudnienie Ekodoradcy w gminie itd. Na cz z tych zada rwnie bdzie mona pozyska finansowanie
zewntrzne.
Program ograniczenia niskiej emisji jest instrumentem, ktry tworzy gmina
pozyskujc dofinansowanie z rnych rde (RPO WM, WFO, NFO, fundusze UE) oraz
uruchamiajc wasne rodki. W ramach tego programu udzielane bd dotacje na zakup
ekologicznych rde ciepa i c.w.u. Podmiotami korzystajcymi z programu mog by
zarwno osoby fizyczne, jak i prawne. Tworzc program dopat gmina ma wpyw na to jakie
powinny by warunki dofinansowania moe wic stworzy system zacht preferujcych te
rozwizania, ktre w najwikszym stopniu przyczyni si do redukcji niskiej emisji. Naley
jednak zaznaczy, i na niektre ekologiczne rozwizania tj. pompy ciepa WFOiGW w
Krakowie nie udziela obecnie dofinansowania w ramach programw PONE (takiej moliwoci
nie wyklucza z kolei program KAWKA oferowany przez NFOiGW). Chcc wic umoliwi
finansowanie opcji nie ujtych w programie WFO, MRPO i innych, gmina musi zapewni ich
sfinansowanie z wasnych rodkw budetowych, bd wspomc mieszkacw w
indywidualnym przygotowaniu wnioskw o finansowanie zewntrzne (rola Eko-doradcy). Dla
Rabki-Zdroju rekomendowane jest uwzgldnienie moliwoci dofinansowania
pomp ciepa i kolektorw solarnych, gdy z puntu widzenia celw ekologicznych
(emisje pyowe) jest to jedna z najkorzystniejszych opcji (wic jej wykluczenie
byoby nieuzasadnione).
Poza programem dopat na poziomie gminy osoby fizyczne i prawne mog korzysta
z instrumentw oferowanych bezporednio przez instytucje finansowe (gmina nie ma wpywu
na ksztat tych instrumentw). Przykadem s preferencyjne kredyty udzielane przez BO ze
wspfinansowaniem WFOiGW. Naley jednak zaznaczy, i dostp do tych instrumentw
jest ograniczony (instrumenty te skierowane s do osb skonnych do zacigania kredytw i
majcych zdolno kredytow).
O ile w przypadku instrumentw oferowanych bezporednio przez instytucje
finansowe odbiorcom kocowym (osoby fizyczne, przedsibiorcy) gmina nie ma wpywu na
ksztat tych instrumentw, o tyle w przypadku gminnego programu dopat istnieje przestrze
do tworzenia przez gmin okrelonej polityki niskoemisyjnej.
105
Rysunek 12. Programy tworzone przez gmin oraz instytucje finansowe
Problem pojawia si wtedy gdy gminny program dopat i instrumenty oferowane

przez instytucje finansowe konkuruj ze sob (prowadzi to do wypierania finansowania, ktre
jest mniej atrakcyjne). Takie podejcie jest niezgodne z nowymi zasadami finansowania w
UE11. Przykad takiego wypierania mona zaobserwowa porwnujc dwa instrumenty
oferowane dla osb fizycznych: (1) kredyt BO na wymian kotw grzewczych wglowych
na koty gazowe i olejowe o mocy do 40 kW, gdzie maksymalna dotacja moe wynosi nie
wicej ni 6 tys. z., (2) gminne PONE, ktre oferuj bardziej atrakcyjne warunki na wymian
kotw np. w Krakowie do instalacji gazowej o mocy 15 kW mona pozyska nawet do 13,5
tys. z.
Jeszcze wikszym problemem jest brak integracji i ujednolicenia zasad dziaania
instrumentw oferowanych gminom przez WFOiGW i Urzd Marszakowski w ramach
programu MRPO 2014 2020. Brak spjnej polityki w tym wzgldzie wprowadza spore
zamieszanie. Gminy wyczekuj na lepsze warunki pozyskania finansowania w ramach
nieuruchomionych jeszcze rodkw MRPO 2014 - 2020, co ogranicza zainteresowanie
programem WFOiGW. Warto zaznaczy, i autorzy niniejszego dokumentu wielokrotnie
zwracali uwag instytucjom finansowym na konieczno integracji instrumentw wsparcia.
Obecnie (IV kwarta 2015) WFOiGW oferuje dotacj na zadania w ramach
gminnego programu dopat w wysokoci do 90% kosztw kwalifikowanych.
Z kolei w ramach obecnie dostpnej wersji Uszczegowienia RPO WM 2014 2020
przewidziano dotacj do 85% kosztw kwalifikowalnych na wymian palenisk opalanych
paliwem staym o niskiej sprawnoci energetycznej.
Majc na wzgldzie mnogo instrumentw wane jest udostpnienie na stronach
internetowych Urzdu Miasta Rabka-Zdrj przegldu rnych instrumentw, z ktrych mog
korzysta mieszkacy na dziaania zwizane z eliminacj niskiej emisji. Niezwykle wana
bdzie tu take rola Eko-doradcy, ktry powinien umie w przystpny sposb dotrze do
mieszkacw z tymi informacjami i umie pomc im w wyborze najkorzystniejszej dla nich
opcji, ktra jednoczenie da najwikszy efekt redukcji emisji i wzrostu udziau produkcji
energii ze rde odnawialnych.
11
Jest to podejcie ryzykowne poniewa mamy do czynienia z rnymi intensywnociami pomocy dla projektw o
podobnych cechach na tym samym rynku. Zgodnie z zapisami Rozporzdzenia Oglnego 1303/2013 dotyczcego
zasad wydatkowania Europejskich Funduszy Strukturalnych i Inwestycyjnych 2014-2020 (czyli rwnie ze rodkw
RPO) intensywno pomocy powinna odzwierciedla zdolno rynku do pokrywania inwestycji rodkami
prywatnymi, a rodki EFSI 2014-2020 powinny uzupenia to finansowanie jedynie w zakresie niezbdnym, jako
uzupenienie.
106
Organizacja programu dopat

Podstaw prawn do udzielania dotacji przez gmin jest art. 403 ust. 5 ustawy z
dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony rodowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150, z
pn. zm.). Zasady udzielania dotacji celowej, o ktrej mowa w ust. 4, obejmujce w
szczeglnoci kryteria wyboru inwestycji do finansowania lub dofinansowania oraz tryb
postpowania w sprawie udzielania dotacji i sposb jej rozliczania okrela odpowiednio Rada
Miasta w drodze uchway.
Gmina tworzc program dopat okrela warunki i regulamin udzielania dotacji.
Wskazane jest, aby tworzc program w Rabki-Zdroju opracowany zosta taki system, ktry
bdzie zachca do instalowania rde o najmniejszej emisji zanieczyszcze pyowych oraz
dwutlenku wgla. Dlatego te intensywno dofinansowania (wysoko dotacji) powinna by
wiksza dla preferowanych w Rabce-Zdroju opcji.
Gmina przystpujc do realizacji programu dopat musi okreli:
definicj rodzajw rde ciepa, na ktre moliwe jest udzielenie dotacji;
wysoko dofinansowania i udziau finansowego mieszkacw (i ewentualnych
innych podmiotw, ktrym przysuguje dotacja);
tryb postpowania w sprawie udzielenia dotacji oraz wzory umw o udzielenie
dofinansowania;
obowizki i zadania, jakie nale do odbiorcw docelowych projektu;
zasady wydatkowania rodkw budetowych, jako dofinansowanie dla
indywidualnych mieszkacw;
odpowiedzialno gminy lub mieszkacw za przejcie urzdze;
wymagane dokumenty w ramach dofinansowania;
zasady i procedury kontroli prawidowej eksploatacji dofinansowanych
urzdze.
Najwikszym dowiadczeniem w realizacji programu dopat dysponuje obecnie
Krakw. W roku 2014 warunki programu zostay zmienione w taki sposb, aby w sposb
bardziej efektywny wykorzystywa ograniczone rodki publiczne. Wprowadzono m.in.:
system malejcych z czasem dotacji, tak aby zachci mieszkacw do szybszej
likwidacji kotw/piecw wglowych (w roku 2015 mona uzyska do 100%
zwrotu poniesionych kosztw, w roku 2016 dofinansowanie signie do 80%, w
roku 2017 do 60%, by w roku 2018 spa do zaledwie 40% poniesionych
kosztw);
maksymaln wysoko dotowanej mocy do powierzchni ogrzewanej na
poziomie pozwalajcym na pokrycie zapotrzebowania na moc grzewcz w
budynkach, tj. do 100 W/m2. Zapis ten ma na celu uniknicie sytuacji, w ktrej
montuje si przewymiarowane rda ciepa w celu pozyskania wyszej dotacji;
zapisy motywujce beneficjentw do przeprowadzenia termomodernizacji.
Tabela 25. Przegld dostpnych programw na eliminacj niskiej emisji i termomodernizacj
(poza finansowaniem udzielanym gminom w ramach PONE)
Lp.
rdo
Typ instrumentu
Rodzaje przedsiwzi
finansowania
1.
Program NFOiGW Preferencyjne poyczki
rda ciepa opalane biomas, pompy ciepa
Prosument
udzielane za
oraz kolektory soneczne o zainstalowanej
porednictwem bankw
mocy cieplnej do 300 kWt;
osobom fizycznym
systemy fotowoltaiczne, mae elektrownie
wiatrowe, oraz ukady mikrokogeneracyjne
(w tym mikrobiogazownie) o zainstalowanej
mocy elektrycznej do 40 kWe.
107
2.
Program
WFOiGW
Preferencyjne poyczki
udzielane osobom
fizycznym za
porednictwem BO i
banku spdzielczego w
Zatorze
3.
MRPO 2014-2020
efektywno
energetyczna
4.
MRPO 2014-2020
Ekoprzedsibiorstwa
MRPO 2014-2020
OZE
Program dla wsplnot i

spdzielni
mieszkaniowych, JST (w
przygotowaniu)
Program dla
przedsibiorstw (w
przygotowaniu)
Program skierowany dla
szerokiego spektrum
beneficjentw (w
przygotowaniu)
Dotacje/poyczki dla
podmiotw sektora
finansw publicznych i
odbiorcw indywidualnych
(w przygotowaniu)
Preferencyjne poyczki
udzielane osobom
fizycznym
5.
6.
Program NFOiGW
Ry
7.
Program NFOiGW
energooszczdne
domy
Program NFOiGW
Lemur
8.
9.
Program NFOiGW
Bocian
10.
Program Sowa
Dotacje/poyczki dla
podmiotw sektora
finansw publicznych
Dotacje/poyczki dla
podmiotw sektora
finansw publicznych
Dotacje/poyczki dla
podmiotw sektora
finansw publicznych
wymiana kotw grzewczych wglowych na

koty gazowe i olejowe o mocy do 40 kW;
zakupie i montau pompy ciepa o mocy do
40 kW;
zakup i instalacji rekuperatorw z odzyskiem
ciepa w celu zminimalizowania zuycia
energii;
termomodernizacji dociepleniu powierzchni
wraz z oknami do 600m (wymiana okien
moe nastpi wycznie wraz z
dociepleniem cian i/lub stropw).
kompleksowa modernizacja energetyczna
budynkw wielorodzinnych mieszkaniowych i
budynkw publicznych (wraz z przebudow
systemw grzewczych).
kompleksowa modernizacja energetyczna
budynkw.
zwikszenie wykorzystania odnawialnych
rde energii.
termomodernizacja domw jednorodzinnych.
budowa domw w standardzie

energooszczdnym.
projektowanie i budowa energooszczdnych

budynkw uytecznoci publicznej.
modernizacja owietlenia ulicznego.
modernizacja owietlenia ulicznego.
Obecnie brakuje instrumentw finansowych wspierajcych termomodernizacj w

budownictwie jednorodzinnym (oferowane przez WFOiGW poyczki maj ograniczony
zasig). Jednoczenie w ramach MRPO 2014 2020 dofinansowanie do wymiany niskosprawnych kotw bdzie udzielane jedynie w sytuacji gdy dom by/bdzie poddany
termomodernizacji. czenie wymiany rda wraz z termomodernizacj jest zasadne (ze
wzgldu na optymalny efekt redukcji emisji). Majc jednak na uwadze wysokie koszty
termomodernizacji naley uruchomi szeroko dostpne instrumenty finansowe wspierajce te
dziaania (preferencyjne kredyty). Brak takich instrumentw bdzie hamowa program
eliminacji niskiej emisji w ramach MRPO 2014 2020.
Instrument taki jest obecnie opracowywany przez NFOiGW jest to program
nazwany Ry termomodernizacja budynkw jednorodzinnych. Jego zasadniczym celem jest
poprawa efektywnoci wykorzystania energii w istniejcych jednorodzinnych budynkach
mieszkalnych, a poprzez to zmniejszenie emisji CO2 oraz pyw do atmosfery. Dziaania
moliwe do sfinansowania w ramach programu obejm prace remontowe prowadzce do
108
kompleksowej termomodernizacji budynku oraz oszczdno energii, dziki wykorzystaniu

nowoczesnych rozwiza technicznych i odnawialnych rde energii. Program promowa
bdzie ide energooszczdnoci w gospodarstwach domowych i podnoszenie wiadomo
ekologicznej polskich rodzin.
Konkluzje
Obecny okres programowania bdzie ostatnim, dla Polski, tak zasobnym w rodki
finansowe na realizacj dziaa prorozwojowych. W szczeglny sposb, zarwno z racji
problemw zwizanych ze z jakoci powietrza w Maopolsce, jak i realizacj celw
emisyjnych zapisanych w Strategii Europa 2020, bdzie to okres, w ktrym dostpne bd
znaczce rodki na eliminacj niskiej emisji, popraw efektywnoci energetycznej, a w
konsekwencji popraw jakoci powietrza. Warto ten czas dobrze wykorzysta.
Niemniej jednak zarwno harmonogram, jak i szacunkowe kwoty zwizane z
wdroeniem Planu Gospodarki Niskoemisyjnej Gminy Rabka-Zdrj zapisane w tabelach
zatytuowanych Aspekty organizacyjne i finansowe w ramach celw strategicznych PGN
Gminy Rabka-Zdrj, naley traktowa jako swego rodzaju szacunek. W momencie koczenia
prac nad niniejszym Planem cigle jeszcze nie zakoczyy si prace nad ostateczn wersj
Uszczegowienia do Maopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2014

2020 w czci dotyczcej czwartej osi priorytetowej Regionalna polityka energetyczna. Nie s
zatem znane ani ostateczne konstrukcje dostpnych programw dotacyjnych, ani ostateczna
lista dziaa i kosztw kwalifikowanych, ani kryteria wg. ktrych podmioty (w tym gminy)
bd mogy ubiega si o rodki na wdraanie szeregu dziaa zapisanych w Planie, brak
take cigle kalendarza uruchamiania poszczeglnych dziaa. Nie jest take znany
ostateczny podzia kompetencji i zada, a take instrumentw finansowych pomidzy
gwnymi podmiotami udzielajcymi na regionalnym rynku wsparcia na dziaania definiowane
w Planie (mowa tu gwnie o Urzdzie Marszakowskim, Wojewdzkim Funduszu Ochrony
rodowiska i Gospodarki Wodnej oraz Wojewdzkim Inspektoracie Ochrony rodowiska).
Std ten element opracowanego Planu bdzie musia by w pierwszej kolejnoci
poddany weryfikacji prawdopodobnie na przeomie pierwszego i drugiego kwartay roku
2016, wtedy kiedy ostateczne decyzje w tych sprawach powinny ju zapa.
109

PGN Rabka Zdrój

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

PGN Rabka Zdrój

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej Gminy Rabka-Zdrj

Zacznik Nr 1 do Uchway Nr ./../..

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej

RABKA-ZDRJ, LISTOPAD 2015 ROKU

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej Gminy Rabka-Zdrj

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej Gminy Rabka-Zdrj

Zaoenia towarzyszce opracowaniu planu gospodarki niskoemisyjnej .................... 7

Rola Planu Gospodarki Niskoemisyjnej w kontekcie zrwnowaonego rozwoju Gminy

Rola Planu w kontekcie nowego okresu programowania UE ............................................ 8

Niska emisja, a gospodarka niskoemisyjna ...................................................................... 9

Wpyw zanieczyszcze powietrza na jako ycia ............................................................11

Polityka energetyczna i niskoemisyjna na szczeblu midzynarodowym i krajowym ............13

Podstawowe informacje o Gminie Rabka-Zdrj ......................................................... 21

Gospodarka i turystyka .................................................................................................21

Zgodno z dokumentami strategicznymi Gminy Rabka-Zdrj ..........................................23

Program Rewitalizacji Obszarw Miejskich Rabki-Zdroju .............................................................................. 24

Plan dziaa na rzecz zrwnowaonej energii dla Gminy Rabka-Zdrj ........................................................... 25

Strategia rozwoju Gminy Rabka-Zdrj na lata 2014-2020 ............................................................................ 25

Operat uzdrowiskowy ............................................................................................................................... 25

Pozostae dokumenty strategiczne ............................................................................................................. 26

Zgodno Planu Gospodarki Niskoemisyjnej z przepisami w zakresie Strategicznej Oceny

Odziaywania na rodowisko .....................................................................................................26

Stan obecny i identyfikacja obszarw problemowych ............................................... 27

Ocena jakoci powietrza na terenie Rabki-Zdroju ............................................................27

terenie gminy ...........................................................................................................................36

Metodologia i zakres inwentaryzacji ........................................................................................................... 36

Sposb obliczania wielkoci emisji ............................................................................................................. 37

Budynki mieszkalne wyniki inwentaryzacji ............................................................................................... 39

Budynki uytecznoci publicznej wyniki inwentaryzacji ............................................................................. 46

Owietlenie uliczne .......................................................................................................48

Infrastruktura energetyczna ..........................................................................................49

Zaopatrzenie w gaz .................................................................................................................................. 49

Zaopatrzenie w energi elektryczn ........................................................................................................... 49

Odnawialne rda energii ......................................................................................................................... 49

Wyniki bazowej inwentaryzacji emisji dwutlenku wgla ...................................................51

Identyfikacja obszarw problemowych podsumowanie .................................................52

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej Gminy Rabka-Zdrj

Niskoemisyjna strategia dla gminy cele i zobowizania ......................................... 54

Opcja II (preferowana) ............................................................................................................................. 59

Kolektory soneczne oraz panele fotowoltaiczne do podgrzewania c.w.u. .........................60

Poprawa efektywnoci energetycznej budynkw .............................................................60

Cele strategiczne RABKI-Zdrj w zakresie gospodarki niskoemisyjnej do roku 202362

Dziaania/zadania i rodki zaplanowane na cay okres objty Planem...................... 65

Dugoterminowa strategia, cele i zobowizania ...............................................................65

Krtko/rednioterminowe dziaania ................................................................................67

Dziaania w ramach celu strategicznego Systematyczna poprawa efektywnoci energetycznej w sektorze

komunalnym i pozakomunalnym ............................................................................................................................... 82

Dziaania w ramach celu strategicznego Znaczce zmniejszenie zanieczyszcze i uciliwoci wynikajcych z

presji ruchu koowego na obszarze Gminy ................................................................................................................. 92

jako powietrza (edukacja, informacj i integracj dziaa)....................................................................................... 95

Dziaania/zadania i rodki zaplanowane na cay okres objty Planem.................... 102

Aspekty organizacyjne - rekomendacje ........................................................................ 102

Wdraanie planu .................................................................................................................................... 102

Monitoring realizacji Planu....................................................................................................................... 104

Aspekty finansowe rekomendacje ............................................................................. 105

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej Gminy Rabka-Zdrj

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej Gminy Rabka-Zdrj

Wykres 16. Sposb przygotowania ciepej wody uytkowej .............................................................42

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej Gminy Rabka-Zdrj

1 ZAOENIA TOWARZYSZCE OPRACOWANIU PLANU

1.1 Rola Planu Gospodarki Niskoemisyjnej w kontekcie

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej Gminy Rabka-Zdrj

s mierzalne, poniewa ukazuj charakter niezbdnych dziaa i ich oczekiwanych

1.2 Rola Planu w kontekcie nowego okresu programowania UE