2014

Nie ma doktrw
dobrze znajcych
fizyk
Cytatos de magister kucyk
Zadania z testw zalicze z biofizyki z rozwizaniami opatrzonymi
komentarzami mojego autorstwa na podstawie Skryptu do wicze z biofizyki
i Biofizyki prof. Jaroszyka (czasem te wikipedii). UWAGA!! Brak podpunktw
do niektrych pyta spowodowany jest brakiem ich wrd pyta mojej bazy.

Kalwi69
Pozdro Coropration
2014-12-15
1

Elektrokardiografia
1. Odlego midzy zaamkami R elektrokardiogramu zarejestrowanego na tamie przesuwajcej si z prdkoci
25mm/s jest rwna 15mm. Liczba skurczw badanego serca w cigu minuty wynosi.
Odp. Majc podane dane jestemy w stanie obliczy czas pomidzy zaamkami (czas jednego penego uderzenia serca):
25 1
15
= 0,6
Znajc czas jednego uderzenia jestemy w stanie okreli ilo skurczw w cigu 1 minuty:
1 0,6
60
= 100
Komentarz: Zadanie jest nieprecyzyjne gdy nie podaje o skurcze czego chodzi . Wykorzystujc ten model moemy te
wyliczy np. prdko tamy znajc ttno i odlego midzy zaamkami, odlego midzy zaamkami znajc prdko i
ttno.
Przykad: Wiedzc e ttno wynosi 80 uderze/ minut a odlego midzy zaamkami Q wynosi 10mm oblicz prdko
tamy.
80 60
1
= 0,75
0,75 10
1
= 13,33 = 13,33 /
2. Z czasem trwania zaamka P na krzywej EKG wie si czas?
Odp. Pobudzenia przedsionka
Komentarz:

P pobudzenie przedsionka
QRS rozprzestrzenianie si depolaryzacji w komorach
T repolaryzacja komr
odcinek PQ czas przewodzenia pobudzenia przez AV
odcinek ST okres pocztkowej repolaryzacji komr
Rysunek 1Krzywa EKG

3. Potencjay czynnociowe rnych obszarw serca?

Odp. Rni si ksztatem i pojawiaj si w rnym czasie rysunek
4. Normalna amplituda napicia w zaamku R wynosi okoo:
Odp. ok. 1 mV
Komentarz: Amplitudy zale od odprowadzenia ale oglnie moemy
uzna e:

zaamek P ok. 0,1mV

zaamek Q ok. -0,15mvV
zaamek R ok. 1mV
zaamek S ok. -0,3mV
zaamek T ok. 0,25mV

Rysunek 2 Potencjay czynnociowe czci serca

5. Co jest punktem o potencjale rwnym zeru w odprowadzeniach aVL i aVR?

a) prawa noga;
b) lewa noga;
c) utworzony w aparacie punkt o potencjale 0.

Kom.: Metody odprowadzania EKG:

1) Odprowadzenia jednobiegunowe:
a) metoda jednobiegunowa Goldbergera punkt odniesienia tworzy si na zasadzie zwierania elektrycznego
dwch odprowadze i rejestracji elektrokardiogramu. Punkt 0 powstaje w aparacie.
Zalet tej metody jest zwikszenie amplitud poszczeglnych zaamkw w odniesieniu do metody Wilsona o ok.
1/3. Z tego powodu przez oznaczeniem elektrody podaje si liter a (od augmented = wzmocniony):

aVR elektroda na prawej rce

aVL elektroda na lewej rce
aVF elektroda na lewej goleni

Potencja elektrody liczymy wzgldem redniej arytmetycznej potencjaw dwch pozostaych elektrod.
b) metoda jednobiegunowa Wilsona punkt odniesienia tworzony jest przez poczenie poprzez jednakowe
oporniki trzech elektrod przymocowanych do koczyn.
Elektrody oznaczamy jako:
VR elektroda na prawej rce
VL elektroda na lewej rce
VF elektroda na lewej goleni
Potencja elektrody liczymy wzgldem elektrody odniesienia.
c) metoda jednobiegunowa przedsercowa Wilsona stosowana razem z odprowadzeniami Goldbergera i
Einthovena w klasycznym 12 odprowadzeniowym EKG.
Elektrody oznaczamy jako:
V1 czerwona elektroda - w prawym czwartym midzyebrzu (przestrzeni midzyebrowej) przy brzegu
mostka
V2 ta elektroda - w lewym czwartym midzyebrzu (przestrzeni midzyebrowej) przy brzegu mostka
V3 zielona - w poowie odlegoci pomidzy elektrodami V2 a V4
V4 brzowa elektroda - w lewym pitym midzyebrzu (przestrzeni midzyebrowej) w linii rodkowoobojczykowej lewej
V5 czarna elektroda - w lewym pitym midzyebrzu (przestrzeni midzyebrowej) w linii pachowej
przedniej lewej
V6 fioletowa elektroda - w lewym pitym midzyebrzu (przestrzeni midzyebrowej) w linii pachowej
rodkowej lewej
2) Odprowadzenia dwubiegunowe Einthovena elektrody umieszcza si w standardowych
miejscach ciaa. Tworz one tzw. trjkt Einthovena:
I odprowadzenie elektroda dodatnia na lewym a ujemna na prawym
przedramieniu. Napicie wynosi VL - VP
II odprowadzenie elektroda dodatnia na lewej goleni, ujemna na prawym
przedramieniu. Napicie wynosi
VF - Vp
III odprowadzenie elektroda dodatnia na lewej goleni a ujemna na lewym
przedramieniu. Napicie wynosi
VF VL
Napicia speniaj zwizek:
I + III = II
6. Zaamek T w przebiegu EKG jest wywoany:
a) repolaryzacj przedsionkw;
b) depolaryzacj komr;
c) repolaryzacj komr.
Kom.: Patrz pytanie 2.

Rysunek 3 Odprowadzenia nasercowe

7. Jaka jest w normie amplituda zaamka R?

a) 2 V
b) 0,02 V = 20 mV
c) 0,002 V = 2 mV
Kom.: Patrz pytanie 4. Pozostae wartoci s zbyt abstrakcyjne.
W budowie serca wyrniamy nastpujce elementy ukadu bodcoprzewodzcego:
wze zatokowo przedsionkowy;
wze przedsionkowo komorowy;
pczek Hisa;
wkna Purkinjego
Zawsze potencjay przechodz od przez przegrod midzykomorow i obejmuj misie serca od koniuszka.

8. W II odprowadzeniu dwubiegunowym mierzymy rnic midzy:

a) prawym (+) i lewym (-) podudziem;
b) lewym przedramieniem (+) i prawym podudziem (-)
c) prawym przedramieniem (+) i lewym podudziem (-)
d) lewym podudziem (+) i prawym przedramieniem (-)
Kom.: Patrz pytanie 5
9. Z czego wynika rnica ksztatu przebiegu depolaryzacji komrki minia serca i przebiegu EKG rejestrowanego na
powierzchni ciaa?
a) z filtru jaki stanowi poczenie elektrody i skry;
b) sumowania sygnaw wywoywanych depolaryzacj obszarw minia serca;
c) tumienia sygnaw na drodze elektroda misie;
d) rnicy w czasie midzy depolaryzacj komrki i pojawieniem si sygnau na skrze.
10. Odlego midzy zaamkami R elektrokardiogramu zarejestrowanego na tamie przesuwajcej si z prdkoci
25mm/s jest rwna 15mm. Liczba skurczw badanego serca w cigu minuty wynosi:
a) 80;
b) 75;
c) 72;
d) 50.
Obliczenia: to samo co w zadaniu 1
25 1
20
= 0,8
Znajc czas jednego uderzenia jestemy w stanie okreli ilo skurczw w cigu 1 minuty:
1 0,8
60
= 75
11. Wektor elektryczny serca:
a) ma sta warto i pooenie w przestrzeni;
b) ma sta warto ale zmienia swj kierunek w paszczynie trjkta Einthovena;
c) zmienia swoj warto i kierunek w paszczynie trjkta Einthovena;
d) zmienia swoj warto i ksztat w przestrzeni.
Kom.: Wektor serca wskazuje gwny kierunek fali depolaryzacyjnej przebiegajcej w obrbie komr.
12. W d od linii izoelektrycznej, dla normalnego zapisu EKG, odchylaj si nastpujce zaamki:
a) P, Q, S;
b) Q i S;
c) P, R, S;

d) P, R, T.
Kom.: Patrz rysunek przy pytaniu 1.
13. Normalny zesp QRS to czas:
a) rozchodzenia si fali depolaryzacji w komorach i trwa ok. 0,28s;
b) repolaryzacji komr i wynosi 0,28s;
c) rozchodzenia si depolaryzacji w komorach i trwa ok. 0,08s;
d) depolaryzacji przedsionkw i trwa 0,28s.
14. Skurcz minia sercowego zachodzi z opnieniem:
Odp.: 1-2 s co jest spowodowane napywaniem jonw sodowych do wntrza.
15. O czym wiadczy dua odlego midzy zaamkami P i Q w zapisie EKG?
Odp.: O opnieniu przewodnictwa w wle zatokowo przedsionkowym.
16. Filtr 35 Hz suy do:
Odp. Eliminacji zakce drenia mini.
Filtr 50 Hz suy do eliminacji zakce wynikajcych z podczenia do sieci.
17. Model rda prdowego serca:
Odp.: Serce jest bateri o duym oporze wewntrznym.
18. Jaki jest kocowy efekt dziaania glikozydw nasercowych?
Odp.: Zwikszenie powinowactwa aktyny do miozyny.
19. Osoba nierozrniajca koloru zielonego i czerwonego podcza EKG. Na skutek omykowego podczenia elektrod:
a) odprowadzenia I, II i III bd odwrcone, dodatkowo I bdzie zamienione z III
b) odwrcone bdzie tylko odprowadzenie II
c) odwrcone bd odprowadzenia I i II
d) odwrcone bd odprowadzenia I i III
Komentarz:
Poprawne odprowadzenia wygldaj tak:
I: VL VP
II: VN Vp
III: VN VL
Nieprawidowe wygldaj tak
I: VL VN zamienione i odwrcone III
II: VP VN odwrcone II
III: VP VL zamienione i odwrcone I

20. Powolna spoczynkowa depolaryzacja jest charakterystyczna dla komrek:

a) lewej komory serca
b) prawej komory serca
c) lewego przedsionka
d) wza zatokowo-przedsionkowego
21. Przy rejestracji napi z odprowadze koczynowych dwubiegunowych zamiana miejscami na ciele pacjenta
elektrody tej i zielonej skutkuje w zapisie rejestratora:
a) zamian miejscami odprowadze I i III oraz zmiana znaku w odprowadzeniu II
b) zamian miejscami odprowadze II i III oraz zmian znaku w odprowadzeniu I
c) zamian miejscami odprowadze I i II oraz zmian znaku w odprowadzeniu III

d) zmian znaku w odprowadzeniu I, II i III

Komentarz:
Prawidowe
I: VL VP
II: VN Vp
III: VN VL
Nieprawidowe wygldaj tak
I: VP VL odwrcone I
II: VN VL zamienione z III
III: VN VP zamienione z II
22. Czasy trwania trzech kolejnych interwaw RR zapisu EKG odpowiaday ttnu 60, 80 i 120 uderze na minut. rednie
ttno odpowiadajce tym trzem interwaom wynosio:
a) 80
b) 83
c) ok. 85
d) ok. 87
Kom.: Wg. mnie a ale gowy urwa nie dam. Moje rozumowanie oparem na tym e wyimaginowaem sobie tam zapisu
EKG przesuwajc si z prdkoci 30 mm/s. Oznacza to, e w pierwszym ttnie midzy zaamkami bya odlego 30 mm,
w drugim 22,5 mm (podzieliem 80 uderze na 60 s i wyszo mi e 1 uderzenie przypada na 0,75 s) a w ostatnim 15 mm.
Sumujc te dugoci wychodzi 67,5 mm. Odpowiada to czasowi przesuwania 2,25 s czyli na 1 uderzenie przypadaoby 0,75
s czyli bpm wynosiby 80

23. W I i II odprowadzeniu koczynowym dwubiegunowym w pewnej chwili rejestrowane napicia wynosiy odpowiednio
0,25 mV i 0,5 mV. Napicie mierzone w odprowadzeniu koczynowym jednobiegunowym aVR wynosi wtedy:
a) -0,5 mV
b) 1 mV
c) 0,5 mV
d) -1 mV
Kom.:
Troch liczenia ale warto ;)
Wiadomo e I: VL Vp = 0,25 mV
III: VN VL =0,5 mV VL = VN 0,5 mV
zgodnie z rwnaniem I+III = II mamy e VN VP = 0,75 mV
nastpnie wyprowadzamy wzr na aVp:
( + )
=
2
Uwaga! W skrypcie jest bd ktry uniemoliwia zrobienie zadania. Ot Vp jest osabiony w stosunku do aVp o 1/3.
Oznacza to, e aVp stanowi 1,5Vp
podstawiamy do wzoru aVp i VN:
( 0,5 + )
1,5 =
2
(2 0,5 )
0,5 =
2
= (2 0,5 )
Podstawiamy to do rwnania odprowadzenia II
= 0,75
+ 2 0,5 = 0,75
3 = 1,25
1,25
=
3
= 0,75

1,25

3
24. Zastosowane symbole oznaczaj napicia mierzone w odpowiednich odprowadzeniach EKG. Znajd faszywe
rwnanie:
a) I = 2*(aVF + 2aVL)/3
b) II = 2*(aVF - aVR)/3
c) III = 2*(aVR + 2aVL)/3
d) aVF = 1,5*III +aVL

Dyfuzja. Transport przez bony. Energetyka bon. Termodynamika.

1. W sarkolemmie o gruboci 20 nm istnieje pole elektryczne o nateniu 4,5x106 V/m. Spoczynkowa rnica potencjaw
wynosi:
Odp. Natenie pola elektrycznego jest rwne sile dziaajcej na jednostkowy dodatni adunek prbny, co matematycznie
wyraa si jako stosunek siy F z jak pole elektrostatyczne dziaa na adunek elektryczny, do wartoci q tego adunku.

Co jest rwnoznaczne z twierdzeniem:

gdzie: U napicie (czytaj: rnica potencjaw), d odlego midzy adunkami (czytaj: grubo warstwy).
Przeksztacajc powyszy wzr otrzymujemy:
=

= 20 109 4,5 106

= 0,09 = 90
2. Zaznacz nieprawidowe stwierdzenie:
a) przewodnictwo waciwe zaley od wasnoci orodka oraz waciwoci czsteczek nioscych adunek;
b) przewodnictwo waciwe nie zaley od gstoci prdu j natenia pola E
c) gsto prdu jest odwrotnie proporcjonalna do natenia pola
Kom.:
Przewodnictwo waciwe wyraa si wzorem: = |zi|FUici gdzie zi - adunek jonu, F - staa Faradaya, Ui - ruchliwo
elektrolityczna jonu, ci -stenie jonu. Zaley wic od waciwoci czsteczek nioscy adunek (adunku, ruchliwoci,
stenia) i wasnoci orodka.
Gsto prdu w przewodniku definiuje si jako stosunek natenia prdu do pola przekroju poprzecznego przewodnika:

gdzie: I natenie prdu, S pole przekroju przewodnika. Gsto jest wic WPROST proporcjonalna do natenia.
3. Ruchliwo jonw w roztworze:
Odp. maleje wraz z nateniem pola elektrycznego.
Kom.: Ruchliwo jonu u oblicza si ze wzoru:

gdzie: u ruchliwo jonu, v prdko unoszenia jonu, E natenie pola elektrycznego

=

4. Stan stacjonarny w komrce charakteryzuje si:

Odp.:
staoci w czasie parametrw i funkcji termodynamicznych po obu stronach bony
zrwnowaeniem przepyww
produkcji entropii ze sta, minimaln prdkoci
Kom. Stan rwnowagi to nie to samo co stan stacjonarny. Stan rwnowagi charakteryzuje:
stao parametrw po obu stronach bony
brakiem przepyww
maksymaln wartoci entropii
5. Pompa jonowa:
a) utrzymuje w bonie komrkowej stan rwnowagi
b) pozwala na utrzymanie stanu stacjonarnego
c) wyrwnuje stenia jonw bo obu stronach bony

Kom.: Pompa jonowa nie prowadzi do utrzymania stanu rwnowagi gdy przeprowadza wymian jonw a warunkiem
zachowania stanu rwnowagi jest brak przepyww. Pompa jonowa nie wyrwnuje ste jonw po obydwu stronach
bon gdy wtedy nie moliwe byoby utrzymanie potencjau spoczynkowego.
6. Zaznacz poprawne stwierdzenie:
a) potencja dyfuzyjny powstaje na granicy roztworw o rnych steniach a takich samych ruchliwociach jonw
b) potencja dyfuzyjny powstaje na granicy roztworw o rnych steniach i rnych ruchliwociach jonw
c) warto potencjau dyfuzyjnego maleje wraz ze wzrostem stosunku ste roztworw
Kom. Potencja dyfuzyjny powstaje na granicy zetknicia roztworw dwch elektrolitw o rnych steniach. Jest
wynikiem rnych szybkoci (ruchliwoci!!) dyfundujcych jonw. W stanie stacjonarnym wzr przybiera posta:
+

1
= ( +
ln
)

2
+
gdzie: u i u - ruchliwoci jonw, R staa gazowa, T temperatura, z adunek jonu, F staa Faradaya, c1 i c2 stenia
jonw.
7. Wspczynnik dyfuzji substancji w roztworze zaley od:
a) substancji rozpuszczonej i rodzaju rozpuszczalnika i maleje ze wzrostem temperatury
b) ruchliwoci jonw i temperatury roztworu
c) gradientu ste i powierzchni dyfuzji
Kom. Wspczynnik dyfuzji zaley od:
temperatury im wysza temp. tym wiksza warto wspczynnika
rozmiarw i ksztatu czstek zarwno rozpuszczalnika jak i substancji rozpuszczonej
lepkoci rodowiska
8. Bodcem termodynamicznym powodujcym filtracj jest:
a) gradient ste
b) gradient cinie osmotycznych
c) gradient cinie hydrostatycznych
Kom.:
termodyfuzja transport substancji wywoany przez rnic temperatur
filtracja transport roztworu uwarunkowany rnic cinie hydrostatycznych. Wzr opisujcy gsto strumienia
(I lub JV) ma posta:
=
gdzie LV wspczynnik filtracji, p rnica cinie hydrostatycznych.
9. W komrkach hipertonicznych komrki:
a) pczniej
b) kurcz si
c) nie zmieniaj objtoci
Kom.:
W izotonicznych nie zmieniaj objtoci
w hipotonicznych pczniej
w hipertonicznych kurcz si
Rysunek 4 Zachowanie komrek w rnych roztworach

10. Wzrost natenia pola elektrycznego w elektrolicie spowoduje zwikszenie:

a) ruchliwoci i prdkoci jonw;
b) prdkoci jonw przy niezmienionej ruchliwoci;
c) ruchliwoci jonw i przewodnoci elektrolitu.
Kom.: Zgodnie ze wzorem:

przy staej prdkoci jonw (v) ruchliwo jonw (u) jest odwrotnie proporcjonalna do natenia pola elektrycznego (E).

Przeksztacajc powyszy wzr otrzymujemy:

=
Zgodnie z nim, przy niezmienionej ruchliwoci prdko jonw jest wprost proporcjonalna do natenia pola
elektrycznego.
11. Procesy egzoergiczne:
a) zawsze mog zachodzi samorzutnie;
b) nigdy nie s samorzutne;
c) s samorzutne czasami.
Kom.: Procesem egzoergicznym nazywamy proces zachodzcy z ubytkiem energii lub entalpii:
H < 0
Entalpi (H) nazywamy funkcj stanu opisujc energi ukadu ktr definiuje wzr:
= +
gdzie U energia wewntrzna ukadu, pV praca objtociowa ukadu (zakadamy e p=const). Jednostk entalpii jest
J/mol.
Zmiana entalpii (H) zwizana jest ze zmian energii wewntrznej ukadu lub wykonaniem pracy objtociowej:
= +
Dodatek: Prawo Hessa poniewa U i H s funkcjami stanu to ciepo reakcji nie zaley od sposobu jej przeprowadzenia,
ale od stanu pocztkowego i kocowego.
Procesem endoergicznym nazywamy proces podczas ktrego nastpuje pobranie energii lub entalpii z otoczenia:
H > 0
Sama entalpia nie opisuje nam samorzutnoci reakcji. Dla okrelenia czy reakcja jest samorzutna posugujemy si entalpi
swobodn Gibbsa (G).
Entalpia swobodna Gibbsa definiowana jest wzorem:
=
gdzie H entalpia ukadu, T temperatura, S entropia ukadu.
Zmian entalpii swobodnej opisujemy wzorem:
=
dla warunku: T = const. i p = const.
Reakcje samorzutne zawsze zachodz w kierunku zmniejszania si entalpii swobodnej:
< 0
Reakcje wymuszone zachodz w kierunku zwikszania si entalpii swobodnej:
> 0
Rwnowaga chemiczna jest zachowana gdy zmiana entalpii wynosi 0:
= 0
Co z tego wynika?? Nawet gdy proces jest egzoergiczny to istniej warunki w ktrych ten proces jest samorzutny
(odpowiednia temperatura) ale istniej te warunki w ktrych ten proces nie jest samorzutny.
Entropia (S) jest miar nieuporzdkowania ukadu. Okrela ona w ktrym kierunku mog zachodzi procesy w ukadzie
izolowanym. W ukadzie izolowanym procesy zawsze zmierzaj do wikszego nieuporzdkowania.
12. Jeeli w ukadzie izolowanym zachodz tylko procesy odwracalne to:
a) entropia tego ukadu ronie;
b) entropia ukadu maleje;
c) entropia ukadu nie zmienia si.
Kom.: Entropia ukadu zamknitego:
ronie w przypadku przemian nieodwracalnych
nie zmienia si w przypadku przemian odwracalnych
NIGDY nie maleje.
W przypadku ukadw otwartych entropia moe male i wtedy przemiana jest odwracalna.

13. Jeeli ukad znajduje si w stanie stacjonarnym to:

a) nie zachodz w nim adne procesy;

b) zachodz tylko procesy samorzutne;
c) w ukadzie na pewno zachodz procesy niesamorzutne (nieodwracalne).
Kom.: Opierajc si na komentarzu do pytania 4 wiemy e w przypadku stanu stacjonarnego produkcja entropii zachodzi
ze sta, minimaln prdkoci. Oznacza to (zgodnie z komentarzem do zadania wyej) e musz tam zachodzi procesy
niesamorzutne.
14. W procesach transportu bodcami termodynamicznymi s:
a) szybkoci zmian wielkoci takich jak temperatura, stenie;
b) gradienty parametrw ekstensywnych np. liczby moli;
c) ani A, ani B.
Kom.: Bodcami termodynamicznymi nazywamy czynniki fizyczne warunkujce przepywy:
rnica cinie (p) (co jest rwne rnicy ste) przepyw materii;
rnica temperatur (T) przepywy ciepa;
rnica potencjaw elektrycznych () przepyw adunkw elektrycznych.
15. Jaka jest gsto prdu w ciele pod elektrod o powierzchni 2cm2 jeeli doprowadzamy impuls o napiciu 100 V, a
rezystancja skry i ciaa jest rwna 50k:
a) 1mA/cm2
b) 2mA/cm2
c) 4mA/cm2
Obliczenia:
Zgodnie z prawem Ohma:

100
=
50000
= 2
Korzystamy dalej ze wzoru na gsto prdu:

2
=
22

=1 2

16. Na prawej rce mamy potencja +2mV, na lewej rce -3mV a potencja lewej nogi jest rwny 1mV. Jaka jest rnica
potencjaw midzy praw i lew rk??
a) 0mV
b) -1mV
c) 5mV.
Obliczenia: Oznaczmy potencja prawej rki jako U1 a lewej jako U2. Wtedy:
= 1 2
= 2 (3)
= 5
17. Zaznacz prawidow definicj dipola prdowego:
a) Q = IL
b) Q = lim0
c) Q =
Kom.: Szczerze mwic to nie mam pojcia ktra odpowied jest prawidowa tak mam zestawie. A jakiejkolwiek
definicji dipola prdowego prno szuka w Jaroszyku, skrypcie i Internecie.

18. Jaka jest gsto prdu elektrycznego w punkcie ciaa przewodzcego o przewodnoci = 0,2 simensy/m przy
nateniu pola elektrycznego E = 10V/m
a) 0,02A/m2
b) 50 A/m2
c) 2A/m2
Kom. i obliczenia:
Przewodno waciwa (konduktywno) jest wielkoci charakteryzujc przewodno materiau. Jej jednostk jest
simens/m.
Przewodno waciwa wi gsto prdu elektrycznego (J) z nateniem pola powodujcego przepyw (E):

=
Z tego wzoru moemy wyliczy gsto prdu potrzebn do zadania:

= 0,2 10

2
= 2 /
19. Bona przepuszczajca jony sodu Na+ rozdziela dwa elektrycznie obojtne obszary zawierajce m.in. jony Na; obszar I o
duej koncentracji Na od obszaru II o maej koncentracji, stosunek koncentracji jest rwny 10. Jaki jest potencja
rwnowagi (Nernsta) przy temperaturze 37oC i ktry obszar bdzie dodatni po osigniciu rwnowagi?
a) okoo 122mV, obszar I dodatni;
b) okoo 61mV, obszar I dodatni;
c) 61mV, obszar II dodatni.
Kom. i obliczenia: Potencjaem Nernsta (VN) nazywamy potencja rwnowagi dla danego jonu przy ktrym zatrzymany
zostaje przepyw jonw danego typu. Okrelony jest wzorem:

2
=
ln

1
gdzie: R staa gazowa (8,31 J/(mol *K)), T temperatura, F staa Faradaya (96500 C/mol)
Uatwiajc sobie zadanie moglibymy zastosowa uproszczony wzr (podobny do tego zastosowanego na elektrochemii)
ale mamy tutaj inn temperatur (37oC = 310 K). Zastosujemy wic pewien myk: wiemy e po usuniciu logarytmu
naturalnego i podstawieniu okrelonych wartoci liczbowych wzr Nernsta w elektrochemii mia posta:
0,059
[]
= 0 +
log

[]
wykazuje on analogi do wzoru potencjau Nernsta dodany jest wspczynnik z okrelajcy adunek jonu i potencja
standardowy. Warto 0,059 powstaje w wyniku podstawienia staej gazowej, staej Faradaya, temperatury standardowej
(298 K) i usuniciu logarytmu. Warto tego wyraenia pozbawiona temperatury bdzie wic wynosia:
0,059
= 0,000198
298
Podstawiajc ten wspczynnik do wzoru 1. otrzymujemy i wiedzc e T = 310 K, c2/c1 = 10
= 0,000198 310 log 10
= 0,061
Jeeli chodzi o potencja to sprawa jest prosta tam gdzie jest wicej jonw dodatnich w momencie osignicia
rwnowagi tam jest dodatni. Zwizane jest to z tym, e nagromadzenie adunkw ujemnych po drugiej stronie powoduje
spowolnienie jonw dodatnich (dlatego ich ruchliwo jest mniejsza i nie przedostaj si w tak duej iloci za bon).
20. Iloczyn P = U*I prdu i napicia okrela:
a) Energi prdu elektrycznego;
b) Moc prdu elektrycznego;
c) Prac prdu elektrycznego.
Kom.: Chyba zbdny
21. Pojemno jednej komrki jest rwna C = 0,22 pF, jaka jest pojemno tkanki zawierajcej 100000 komrek?
a) 0,00022 pF
b) 220 pF

c) 22000 pF
Kom. i obliczenia:
Pojemno elektryczna (C) jest to stosunek adunku zgromadzonego na przewodniku (q) do potencjau tego
przewodnika:

Jednostk pojemnoci jest 1 farad (F).

Aby obliczy pojemno tkanki musimy ustali zaoenie, e komrki tworz poczenie rwnolege (moemy i szeregowe
ale a) gupio wygldaj komrki w szeregu b) trudniej by byo liczy).
W przypadku pocze rwnolegych potencja caoci jest rwny sumie potencjaw poszczeglnych skadowych:

=1

Wic dla danych w zadaniu otrzymujemy wyraenie:

= 100000 0,22
= 22000
22. Transport osmotyczny zachodzi przez bon:
a) pprzepuszczaln, od mniejszego do wikszego stenia substancji rozpuszczonej;
b) wybirczoprzepuszczaln, w kierunku od wikszego do mniejszego stenia substancji rozpuszczonej;
c) pprzepuszczaln, w kierunku od wikszego do mniejszego stenia substancji.
Kom.: Osmoza jest to rodzaj dyfuzji w ktrej roztwory o rnych steniach przedzielone s bon pprzepuszczaln,
ktra przepuszcza rozpuszczalnik a nie przepuszcza substancji rozpuszczonej. Nie odgrywa w tym procesie roli rnica
potencjaw chemicznych substancji rozpuszczonej.
Ruch rozpuszczalnika przebiega z roztworu o steniu wikszym do roztworu o steniu wikszym.
Cinienie ktre powoduje zahamowanie transportu osmotycznego nazywamy cinieniem osmotycznym. Okrelone jest
ono wzorem okrelanym jako prawo vant Hoffa:
=
gdzie cm stenie molowe substancji rozpuszczonej, R staa gazowa, T temperatura. Jest ono suszne dla roztworw o
maych steniach.
23. Ktre z poniszych stwierdze jest prawdziwe?
a) cinienie osmotyczne roztworu zaley od rodzaju substancji rozpuszczonej;
b) cinienie osmotyczne jest odwrotnie proporcjonalne do temperatury;
c) cinieniem osmotycznym nazywamy takie cinienie, ktre w stanie rwnowagi hamuje transport osmotyczny
rozpuszczalnika.
Kom.: Patrz pytanie 22.
24. Ktry z poniszych wzorw przedstawia prawo Ficka dla dyfuzji?
a) J = -D * dc/dt
b) J = l/S * dn/dt
c) dn/dt = -S*D*dc/dx
gdzie : n liczba moli, D wspczynnik dyfuzji, c stenie, t czas, S powierzchnia, J gsto strumienia dyfuzji
Kom.: Prawo Ficka dla dyfuzji okrela wzr:
=
gdzie J = strumie dyfuzyjny, P przepuszczalno, c zmiana stenia
Strumie moe by te okrelony wzorem:
1
=

Przepuszczalno bony (P) okrela prdko, z jak czsteczki danej substancji mog przechodzi przez okrelon bon.
Opisana jest wzorem:

Podstawiajc za P warto tego wyraenia, a za J wzr drugi

otrzymujemy wyraenie:
1

Podpunkt a) opisuje oglne I prawo Ficka.

25. Elektrodyfuzja to proces w ktrym bodcami s:
a) gradient ste i rnica adunkw;
b) gradient ste i gradient temperatur;
c) gradient ste i gradient potencjaw.
Kom.: Elektrodyfuzja przepyw jonw spowodowany przez dziaajce
rwnoczenie dwa czynniki: rnic ste i rnic potencjaw
elektrycznych.
26. Ukad termodynamiczny otwarty to ukad, ktry:
a) wymienia z otoczeniem tylko energi;
b) moe wymienia z otoczeniem tylko substancje;
c) moe wymienia z otoczeniem substancj oraz energi.
Kom.: Ze wzgldu na waciwoci rozrnia si trzy typy ukadw
termodynamicznych:
a) izolowany nie wymienia z otoczeniem ani materii, ani energii;
b) zamknity - wymienia z otoczeniem energi, nie wymienia materii;
c) otwarty wymienia z otoczeniem energi i materi.
Ukad termodynamiczny moe by:
homogeniczny (jednofazowy) jeeli waciwoci fizykochemiczne
widoczne goym okiem s w rnych miejscach jednakowe;
heterogeniczny (wielofazowy) - jeeli waciwoci fizykochemiczne
widoczne goym okiem s w rnych miejscach rne.

Rysunek 5 Potencja czynnociowy i spoczynkowy

27. Prdy pynce wewntrz komrek podczas propagacji fali pobudzenia to:
a) przepyw elektronw;
b) przepyw jonw dodatnich i ujemnych;
c) przepyw jonw dodatnich i swobodnych elektronw.
Kom.: Rozchodzenie si fali pobudzenia komrek wie si z ruchem
elektronw. Podczas wstpnej depolaryzacji nastpuje dorodkowy ruch jonw
sodowych a do osignicia wartoci progowej. Po przekroczeniu tej wartoci (w
komrkach nerwowych ok. 55 mV) nastpuje otwarcie wszystkich kanaw
Rysunek 6 Wyidealizowany (A) i
jonowych dla sodu ktre napywaj do komrki oraz czciowo dla potasu
rzeczywisty (B) potencja
czynnociowy.
wypywajcego z komrki tzw. nadstrza. Po osigniciu wartoci ok. +35 mV
nastpuje zamknicie kanaw dla jonw sodu i dalszy wypyw kationw
potasowych co prowadzi do spadku potencjau. W tych procesach w rnych komrkach mog te bra udzia jony Ca2+ i
Cl-

28. Natenie fali elektromagnetycznej podajemy w jednostkach:

a) amperach;
b) wolt/m;
c) wat/m2.

Kom.: Natenie fali elektromagnetycznej definiujemy jako stosunek energii fali elektromagnetycznej (E) do iloczynu pola
przekroju (S) i czasu (t):

=
=

Oznacza to, e jednostk jest:

[] = 2

29. Jakie jest natenie pola elektrycznego w bonie komrkowej o gruboci d=10nm dla potencjau spoczynkowego V =
90 mV:
a) 9 V/m
b) 900 V/m
c) 9*106 V/m
Obliczenia: Zgodnie ze wzorem z pytania 1:

moemy obliczy natenie pola.

10 nm = 10-8m
U = 9*10-2 V
9 102
=
108

= 9 106

30. Z punktu widzenia organizmu dla utrzymania potencjau spoczynkowego wane s pierwiastki: potas, sd i chlor. Ktry
z nich jest najwaniejszy?
a) K, bo bona jest dla niego najbardziej przepuszczalna w stanie spoczynku;
b) Na, bo bona jest dla niego najbardziej przepuszczalna w stanie spoczynku;
c) Cl, bo bona jest dla niego najbardziej przepuszczalna w stanie spoczynku;
d) adne z powyszych.
Kom.: Bona komrkowa w stanie spoczynku jest przepuszczalna tylko dla jonw potasu. Stan gdy nastpuje zatrzymanie
dyfuzji jonw potasowych z komrki nastpuje przy osigniciu potencjau ok. -75 mV. Zwizane jest to zjawisko z dwoma
czynnikami:
rnic ste midzy cytoplazm a pynem zewntrzkomrkowym pomimo osignicia potencjau rwnowagi
stenie na zewntrz pozostaje duo mniejsze ni w komrce. Ruchowi jonw przeciwdziaa jednak:
potencja na zewntrz bony ktry staje si coraz bardziej dodatni i hamuje ruch jonw potasowych przez bon.
31. Gboko wnikania jest najwiksza dla przewodnoci:
a) 0,2 simensy/m;
b) 0,6 simensy/m;
c) 5 simensy/m;
d) 25 simensy/m.
Kom.: Gboko wnikania jest wprost proporcjonalna do przewodnoci.
32. Co odoy si na elektrodzie ujemnej w przypadku elektrolizy wodnego roztworu NaCl?
Odp.: Tlen
Kom.: W przypadku elektrolizy roztworw w ktrych znajduj si jony metali o elektroujemnoci niszej ni glin (np. potas,
sd) na anodzie bdzie wydziela si tlen zgodnie z rwnaniem:
22 + 4 2 + 4 +
33. Gboko wnikania fali elektromagnetycznej oznacza?
a) odlego of powierzchni gdy amplituda fali maleje 2,73 razy;
b) odlego od powierzchni gdy amplituda fali wynosi 0;
c) odlego od powierzchni gdy amplituda fali maleje 0,5 razy;

d) odlego od powierzchni gdy amplituda fali wynosi 0,333.

Kom.: Gboko wnikania fali elektromagnetycznej okrela grubo przedmiotu na ktrej przebiegu fala ulega absorpcji.
Oznacza to, e po przejciu tej gruboci fali nie ma .
34. Tkanka o duej przewodnoci elektrycznej znajduje si w staym polu elektrycznym o nateniu E i staym polu
magnetycznym o indukcji B, jaka jest warto pl wewntrz tkanki?
a) E = 0, B = 0;
b) E = E, B = 0;
c) E = 0, B = B;
d) E, B dowolne.
Kom.: Nigdzie nie mogem znale powizania midzy tymi dwoma wielkociami, ale tak mam w rozwizaniu.
35. Dwa obszary X i Y oddziela bona pprzepuszczalna, po wlaniu roztworw o podanej koncentracji i osigniciu stanu
rwnowagi obszar Y ma potencja ujemny wzgldem obszaru X. Dla jakich jonw bona ma wiksze przewodnictwo?
X
Y
10 mM KCl
100 mM KCl
100 mM NaCl
10 mM NaCl
a) potasu ni chloru;
b) sodu ni chloru;
c) potasu ni sodu;
d) sodu ni potasu.
Kom.: Rozwaanie tego zadania dla jonw przeciwnych znakw nie miaoby wikszego sensu. Wiemy, e Y ma potencja
ujemny. Oznacza to e musiao wypyn stamtd wicej adunkw dodatnich ni z roztworu X. Jednoczenie naley
zauway, e stenie jonw potasu w Y jest duo wiksze ni w X co napdza ruch tych jonw (10 razy) ale tak samo
wiksze jest stenie sodu w X ni w Y. Oznacza to e bona musi by bardziej przepuszczalna dla jonw potasowych.
36. Rezystancja midzy dwoma elektrodami umieszczonymi na powierzchni ciaa jest rwna 5 k. Jakie napicie powinien
mie impuls ze stymulatora aby wywoa prd 10 mA?
a) 0,5 V;
b) 50 V;
c) 20 V;
d) 10 V.
Obliczenia.: Korzystamy z prawa Ohma

=
= 5000 0,01
= 50
37. Najblisze termodynamicznym procesom odwracalnym w organizmie jest:
a) utlenianie pokarmw;
b) wyrzut krwi z serca;
c) gwatowny kaszel;
d) burzliwy przepyw krwi.
38. W procesie osmozy przez bon pprzepuszczaln stan rwnowagi zostaje osignity, gdy:
a) wyrwnaj si stenia substancji po obu stronach bony;
b) wyrwnaj si cinienie osmotyczne po obu stronach bony;
c) wyrwnaj si potencjay chemiczne substancji rozpuszczonych;
d) dodatkowe cinienie hydrostatyczne osignie warto rwn cmol * R*T.
Kom.: Osmoza opisana zostaa w pytaniu 22.

39. Nie jest ukadem termodynamicznym:

a) szklanka wody;
b) komrki;
c) elektron;
d) mieszanina substancji reagujcych chemicznie.
Kom.: Elektron nie spenia wymogw uznania go za ukad termodynamiczny: nie ma zdolnoci wymiany energii i materii z
otoczeniem.
40. Ktra z wymienionych wielkoci fizycznych charakteryzuje stan ukadu:
a) ciepo;
b) praca;
c) zmiana energii wewntrznej;
d) potencja chemiczny.
Kom.: Do funkcji stanu, ktre okrelaj stan ukadu w DANYM momencie, zaliczamy
energi wewntrzn;
entalpi;
entropi;
energi swobodn;
entalpi swobodn;
potencja chemiczny.
Funkcjami stanu nie s praca i ciepo.
Do parametrw stanu zaliczamy:
temperatur;
objto;
cinienie;
mas.
41. Nigdy nie moe male entropia ukadu:
a) otwartego;
b) zamknitego;
c) izolowanego;
d) otwartego lub zamknitego.
42. Nieprawd jest, e w ukadzie znajdujcym si w stanie stacjonarnym:
a) zachodz tylko procesy samorzutne;
b) entropia jest staa;
c) entropia jest produkowana ze sta prdkoci;
d) entropia jest oddawana do otoczenia.
Kom.: Opierajc si na komentarzu do pytania 4 wiemy e w przypadku stanu stacjonarnego produkcja entropii zachodzi
ze sta, minimaln prdkoci. Oznacza to, e musz tam zachodzi procesy niesamorzutne.
43. Ktra z wymienionych wielkoci termodynamicznych jest parametrem intensywnym okrelonym w rnych punktach
ukadu:
a) energia wewntrzna ukadu;
b) temperatura ukadu;
c) entalpia ukadu;
d) entalpia swobodna ukadu
Kom.: Parametry intensywne niezalene od iloci materii w ukadzie:
temperatura
cinienie
uamek molowy

Parametry ekstensywne proporcjonalne do iloci materii:

masa
objto
entropia
entalpia
44. W procesach nieodwracalnych w ukadzie izolowanym (odosobnionym):
a) entropia ukadu nie zmienia si;
b) entropia maleje;
c) entropia ronie;
d) entropia maleje lub jest staa.
Kom.: W ukadzie izolowanym procesy zawsze zmierzaj do wikszego nieuporzdkowania.
45. Jeeli ukad otwarty znajduje si w stanie stacjonarnym, wwczas:
a) entropia otoczenia nie zmienia si;
b) entropia otoczenia maleje;
c) entropia otoczenia ronie;
d) entropia otoczenia maleje lub jest staa.
46. Volt/metr (V/m) to jednostka:
a) potencjau elektrochemicznego jonw elektrolitu;
b) rnicy potencjaw w odprowadzeniach EKG;
c) potencjau spoczynkowego komrek;
d) natenia pola elektrycznego w bonie komrkowej.
Kom.: jednostk a) jest J/mol, jednostk b i c mV
47. Potencjay spoczynkowe komrek s to:
a) rnice potencjaw termodynamicznych;
b) rnice potencjaw chemicznych;
c) rnice potencjaw elektrochemicznych;
d) rnice potencjaw elektrycznych
po obu stronach bony komrkowej.
48. Gsto prdu jonw pyncego przez bon ma wymiar:
a) amper [A];
b) [A/m2];
c) mol/m2;
d) mol/m3.
Kom.: Gsto prdu jest zdefiniowana w pytaniu 2.
49. Zmiana entalpii n moli gazu spowodowana izobarycznym podwyszeniem jego temperatury o T wynosi:
a) H = n*R*T
b) H = n*(Cp Cv)*T
c) H = n*cvT
d) H = ncpT,
Kom.: Zmiana entalpii dla warunkw izobarycznych jest rwna zmianie energii wewntrznej ukadu:
=
Zmiana energii wewntrznej moe odbywa si na drodze wykonania pracy lub pobrania/oddania ciepa. W zadaniu nie
ma podanej wykonanej pracy wic przyjmujemy e cao energii wewntrznej zostaa ulega zmianie w zwizku z
pobraniem ciepa:
=
Wzr na zmian ciepa dla gazw przy zaoeniu przemiany izobarycznej to:

 =
gdzie n liczno czstek gazu, cp ciepo waciwe przemiany izobarycznej, T zmiana temperatury.
50. Proces zachodzcy w staym cinieniu jest procesem endotermicznym, gdy:
a) zwiksza entalpi ukadu;
b) zmniejsza entalpi ukadu;
c) nie zmienia entalpii;
d) zmiana entalpii jest ujemna.
Kom.: Przykadem moe by pytanie wyej. Wzrost energii wewntrznej zwizany z dostarczeniem ciepa do ukadu
powoduje zwikszenie entalpii.
51. W stanie stacjonarnym moe si znajdowa:
a) kady ukad termodynamiczny;
b) tylko ukad izolowany;
c) ukad wymieniajcy z otoczeniem tylko ciepo;
d) ukad wymieniajcy z otoczeniem energi i mas.
Kom.: ukad w stanie stacjonarnym na zrwnowaone przepywy, ale ma. Oznacza to e wymienia materi. Ukad taki
produkuje te entropi co oznacza e musi wymienia ciepo.
52. Gsto strumienia J substancji dyfundujcej w czasie dt w roztworze w ktrym istnieje gradient stenia dc/dx mona
wyliczy ze wzoru (D wspczynnik dyfuzji):
a) J = -D dc/dx;
b) J = -D dc/dt
c) J = -D dx/dt
d) J = -D dc/dx dt
Kom.: Patrz pytanie 24 (Prawo Ficka)
53. Wspczynnik dyfuzji substancji w roztworze zaley od:
a) substancji rozpuszczonej i rozpuszczalnika oraz temperatury;
b) substancji rozpuszczonej, a nie zaley rozpuszczalnika i temperatury;
c) rozpuszczalnika i temperatury, a nie zaley od substancji rozpuszczonej;
d) rozpuszczalnika i substancji rozpuszczonej, a nie zaley od temperatury.
Kom.: Patrz pytanie 7.
54. Po ustaleniu si rnicy potencjaw elektrycznych na bonie rozdzielajcej dwa roztwory NaCl o rnych steniach:
a) przenikanie jonw przez bon zostaje zahamowane;
b) szybkoci przepywu anionw i kationw wyrwnuj si;
c) szybko przepywu jonw sodu staje si wiksza od szybkoci przepywu jonw chlorkowych;
d) szybkoci przepywu jonw przez bon s takie jak w roztworze.
55. Stenie roztworu fizjologicznego NaCl (c = 0,9 %, = 103 kg/m3, MNaCl = 58 g/mol) wyraone w mol/m3 ma warto:
a) 0,0154;
b) 0,0154 xD;
c) 0,526;
d) 154.
Obliczenia:
Zamy e mamy 1 m3 roztworu. Masa wynosi:
=
= 1000
Masa NaCl w roztworze wynosi:
= 0,009 1000
= 9

Ilo moli NaCl wynosi:

1 0,058
9
= 155
Stenie molowe wynosi:
= 155 /3
56. Jeeli roztwr fizjologiczny NaCl (cm = 154 mol/m3) jest cakowicie zdysocjonowany jego cinienie osmotyczne w
temperaturze 310K (R = 8 J/mol*K) jest rwne:
a) 400 Pa
b) 7,94 Pa
c) 0,40 MPa
d) 0,79 MPa
Obliczenia: Cinienie osmotyczne okrelone jest wzorem:
=
= 154 8 310
= 381 920
57. We wzorze na gsto prdu jonw j = *E symbol E oznacza:
a) energi kinetyczn jonu;
b) energi potencjaln jonu;
c) natenie prdu;
d) gradient potencjau elektrycznego.
Kom.: Patrz pytanie 18.
58. Jeeli stenie molowe roztworu zwikszy si dwukrotnie, a temperatura pozostanie niezmieniona, wwczas cinienie
osmotyczne roztworu:
a) nie zmieni si;
b) wzronie dwukrotnie;
c) zmaleje dwukrotnie;
d) wzronie czterokrotnie.
Kom.: Cinienie osmotyczne jest wprost proporcjonalne do stenia molowego roztworu.
59. Natenie E pola elektrycznego w bonie biologicznej o gruboci d=10 nm oraz potencjale spoczynkowym V = 90 mV
ma warto (w woltach/metr):
a) 9*10-6;
b) 9*106;
c) 18*106;
d) 0.
Obliczenia: zgodnie ze wzorem podanym w pytaniu 1:

natenie pola elektrycznego wynosi:

9 102
=
108
= 9 106 /
60. Przepuszczalno bony biologicznej to:
a) odwrotno jej oporu powierzchniowego;
b) stosunek cinienia osmotycznego do gruboci bony;
c) stosunek wspczynnika dyfuzji do gruboci bony;
d) iloczyn wspczynnika dyfuzji i gruboci bony.

Kom.: Patrz pytanie 24.

61. Pompa jonowa w bonie komrkowej:
a) transportuje jony sodu, potasu i chloru;
b) utrzymuje stan rwnowagi;
c) utrzymuje stan stacjonarny;
d) przyspiesza dyfuzj jonw.
62. Transport aktywny glukozy:
a) przyspiesza wnikanie glukozy do komrki;
b) opnia przenikanie glukozy przez bon komrkow;
c) przyspiesza dyfuzj jonw chloru do komrki;
d) opnia dyfuzj jonw chloru do komrki.
63. Jeli potencja dyfuzyjny ma bonie rozdzielajcej dwa roztwory HCl o rnych steniach wynosi V=10mV, a
pojemno powierzchniowa bony jest rwna C=1F/cm2 to adunek jonw jednego znaku przypadajcy na jednostk
powierzchni, Q wynosi (w C/cm2):
a) 10-8
b) 10
c) 100
d) 0
Obliczenia: Pojemnoci powierzchniow bony nazywamy stosunek pojemnoci elektrycznej do pola powierzchni.
Natomiast pojemno elektryczna to stosunek jonw jednego znaku zgromadzonych na przewodniku do jego potencjau:

= 106
102
2

= 108
2
64. Potencja rwnowagi Nernsta okrela stan w ktrym:
a) stenia jonw wyrwnuj si;
b) adunki zgromadzone na wewntrznej powierzchni bony s w rwnowadze z adunkami na zewntrznej powierzchni;
c) wynikajcy z rnicy ste strumie dyfuzyjny jonw jest wstrzymywany przez pole elektryczne;
d) warto potencjau jest ustalona przez elektrogenne dziaanie pompy sodowo -potasowej;
e) aktywno pompy sodowo potasowej rwnoway przepyw innych jonw.
Kom.: Patrz pytanie 19.
65. Potencja spoczynkowy na bonie zwizany jest przede wszystkim z:
a) stanem stacjonarnym przy ktrym suma strumieni rnych typw jonw rwna jest zero;
b) stanem rwnowagi w ktrym poszczeglne strumienie jonw rwne s zero;
c) wyrwnaniem si przepuszczalnoci dla rnych jonw;
d) elektrogennym dziaaniem pomp potasowo sodowych;
e) obecnoci odpowiednich przekanikw drugiego rodzaju w cytozolu.
Kom.: Dziaanie pomp potasowo sodowych polega na utrzymaniu potencjau spoczynkowego. Pompuje ona, wbrew
gradientowi ste, jony sodowe na zewntrz komrki i potasowe do wewntrz przy wykorzystaniu energii z ATP.

66. W stanie spoczynku bona komrki miniowej jest:

a) najbardziej przepuszczalna dla jonw potasu, a najmniej dla jonw chlorkowych;
b) najbardziej przepuszczalna dla jonw potasu, a najmniej dla jonw sodu;
c) najbardziej przepuszczalna dla jonw chlorkowych, a najmniej dla jonw potasu;
d) najbardziej przepuszczalna dla jonw sodu, a najmniej dla jonw potasu;
e) najbardziej przepuszczalna dla jonw sodu, a najmniej dla jonw chlorkowych.
67. Transport bierny jonw przez bon zwizany jest z:
a) procesem dyfuzji i konwekcji;
b) z procesami dyfuzji i migracj w polu elektrycznym;
c) tylko procesem migracji w polu elektrycznym;
d) procesami dyfuzji i aktywacj pomp jonowych;
e) z procesami migracji w polu elektrycznym i aktywnoci pomp jonowych.
68. Jak warto ma potencja gdy natenie pola elektrycznego wynosi E = 4,5*106 V/m a grubo bony 10 nm?
Obliczenia: Korzystamy ze wzoru

=
= 4,5 106 108
= 4,5 102 () = 45
69. Cinienie parcjalne tlenu w powietrzu jest rwne 21 kPa, azotu 79 kPa. W 1 litrze wody rozpuszcza si 6 cm3 tlenu i 13
cm3 azotu. Stosunek rozpuszczalnoci tlenu i azotu jest wic w przyblieniu rwny:
a) 1:8;
b) 1:4;
c) 1:2;
d) 2:1.
Kom.: Nie wiem po co te cinienia ale stosunek rozpuszczalnoci jest to po prostu stosunek rozpuszczonej objtoci tlenu
w 1 litrze wody do rozpuszczonej objtoci azotu w 1 litrze wody.
70. Jak si maj do siebie dyfuzja i migracja jonw K+ w potencjale spoczynkowym?
Odp.: Dyfuzja spowodowana jest przez gradient ste substancji. Teoretycznie stenie potasu na zewntrz jest nisze
wic gradient jest korzystny dla dyfuzji. Przeciwdziaa jej jednak migracja jonw zjawisko ruchu jonw pod wpywem
pola elektrycznego. Dodatni adunek na zewntrznej powierzchni bony uniemoliwia przedostawanie si tam jonw
potasu.
71. Dlaczego mwimy, e pompa Na+ - K+ jest
elektrogenna?
Odpowied: Wyprowadza 3 adunki dodatnie na
zewntrz wprowadzajc dwa do wewntrz. Bilans
jest taki, e na zewntrz zostaje wicej adunkw
dodatnich wic powstaje rnica potencjaw.
72. Jak si zmienia szybko dziaania pompy
Rysunek 7 Schemat dziaania pompy sodowo - potasowej
sodowo potasowej?
Odp.: Szybko jest bardzo wysoka w momencie rozpoczcia repolaryzacji i sukcesywnie spada.
73. Jakie s skadowe siy protonomotorycznej?
Odp.: Sia elektromotoryczna jest definiowana jako elektrochemiczny gradient protonowy wydzielony przez sta
Faradaya i wyraona w mV:

Skada si z dwch elementw:

pierwszy (pH) powstaje na skutek wystpowania rnicy ste protonw wewntrznej bony mitochondrialnej,
drugi () utworzony jest przez rnic potencjau elektrycznego pomidzy dwiema fazami wodnymi
oddzielonymi bon mitochondrialn.
Biorc pod uwag te dwa parametry rwnanie przyjmuje posta:
=
B staa w danej temperaturze (dla 298 K jest rwna 59 mV/mol).
74. Co si dzieje, gdy ATP jest cigle zuywane w komrce??
Odp.: acuch oddechowy bdzie go stale odnawia. Przyjmuje si, e z jednej czsteczki glukozy przy oddychaniu
wewntrzkomrkowym tlenowym mona otrzyma 32 36 czsteczek ATP.
75. Do badania waciwoci bon wykorzystuje si:
Odp. Czarne bony lipidowe.
Kom.: Metoda pomiarowa polega na utworzeniu sztucznej dwuwarstwy lipidowej na otworze o rednicy np. 250
mikrometra rozdzielajcym dwa przedziay wypenione roztworami np. 50 mM KCl po stronie cis oraz 150 mM KCl po
stronie trans.
Owietlajc pod okrelonym ktem powierzchni lipidow znajdujc si w otworze widzimy jak z kolorowej powoli staje
si czarna tworzy si dwuwarstwa lipidowa. Ta obserwacja wymaga zastosowania punktowego rda wiata oraz
ukadu optycznego do obserwacji otworu. Zmiana barwy jest spowodowana interferencj fali wiata odbijanego od
jednej oraz drugiej warstwy lipidw. Przy niewielkiej gruboci bony nastpuje cakowite wygaszenie fali wiata.
Testem sprawdzajcym jako i stabilno dwuwarstwy lipidowej jest pomiar pojemnoci elektrycznej oraz prdu. Z
oblicze wynika, e gdy dwuwarstwa utworzy si na caej powierzchni otworu (np. 250 mikrometrw) to powinna mie
pojemno okoo 280 pF. W rzeczywistoci otrzymujemy mniejsze pojemnoci. W dowiadczeniach zwykle otrzymujemy
bony o pojemnociach od 110 do 190 pF. Bony o wikszych pojemnociach byy zbyt czue na drgania mechaniczne.
Bony o mniejszych posiadaj zbyt ma powierzchni do inkorporacji biaek. Drugim kryterium oceny jakoci bony jest
prd jonowy pyncy przez dwuwarstw. Prd ten musia by mniejszy ni 1 pA przy napiciu 50 mV.
76. Do czego suy energia ktra powstaje w acuchu oddechowym?
Odp.: Do dziaania pompy sodowo potasowej. Pompa ta wykorzystuje 25% energii komrki.
77. Od czego zaley rwnowaga Donnana?
Odp.: Rwnowaga Donnana zaley od potencjaw chemicznych jonw.
Kom.: Zjawisko to polega nierwnomiernym rozmieszczeniu dyfundujcych jonw elektrolitu, zalenym od ste jonw
koloidalnych po obu stronach bony biologicznej.
Bona rozdziela roztwory zawierajce po jednej stronie (symulujcej wntrze komrki) aniony biakowe A- i kationy K+ o
steniu c1, po drugiej stronie aniony Cl- i kationy K+ o steniu c2. Bona nie przepuszcza jonw biakowych, a jony
chlorkowe dyfunduj z drugiej przestrzeni do pierwszej. Pocigaj za sob ruch jonw K+ w celu zachowania rwnowagi
elektrycznej. Przy okrelonej rnicy potencjau V ruch ten zostaje zatrzymany ustala si stan rwnowagi przy
okrelonych steniach po obu stronach bony (oznaczymy stenie jonw chlorkowych w I roztworze jako y). Warunek
rwnowagi jest opisany zalenoci potencjaw:
(1 + ) = (2 )(2 )
gdzie lewa strona oznacza roztwr I, a prawa II. Wzr ten mona te zapisa jako:
[ ]
[ + ]
=
[ ]
[ + ]
78. Na czym polega wizanie wodorowe:

Odp. Polega na przyciganiu elektrostatycznym atomu wodoru z wysoce elektroujemnym pierwiastkiem. Akceptorem
wizania wodorowego jest ten elektroujemny pierwiastek a donorem jest pierwiastek do ktrego przyczony jest atom
wodoru.
79. Czym jest pierwotny transport aktywny?
Kom.:
Pierwotny transport aktywny (pierwszego rodzaju) polega na bezporednim wykorzystaniu energii pochodzcej z
rozkadu ATP do transportu czsteczek. Wymaga on do zajcia zaangaowania specjalnych nonikw biakowych.
Transport odbywa si wbrew gradientowi stenia substancji. Przykadem takiego transportu jest transport przez Na+ - K+
ATP-az (schemat dziaania przy pytaniu 71).
Wtrny transport aktywny (drugiego rodzaju) polega na wykorzystaniu energii zawartej w rnicy ste pomidzy
roztworami (transport odbywa si zgodnie z gradientem) do transportu innych moleku (wbrew gradientowi). Ten rodzaj
transportu jest m.in. wykorzystywany w transporcie glukozy ze wiata jelit do komrek.
80. Podaj przykad transportu biernego:
Kom.: Transport bierny zwizany jest z ruchem substancji zgodnie z gradientem ste. Nie wymaga on wykorzystywania
energii pochodzcej z rozkadu ATP. Przykadem takiego procesu jest m.in. transport tlenu do komrek z krwi.
81. Czym rni si dyfuzja prosta od uatwionej?
Odp.: Dyfuzja prosta nie wymaga do zajcia adnych struktur transportujcych, a strumie przenoszonej substancji jest
wprost proporcjonalny do gradientu stenia.
Dyfuzja uatwiona wymaga do zajcia obecnoci w bonie biaek transportujcych (kanaw jonowych). Ograniczenie
transportu jest spowodowane ograniczon iloci transporterw.
82. Czym jest energia Borna?
Odp. Energia Borna zwizana jest z transportem jonw przez kanay midzy rodowiskiem wodnym a lipidowym. Jest tym
wiksza im mniejszy jest promie jonu.
83. Czym jest oddziaywanie jon dipol:
Odp.: Oddziaywanie jon-dipol wystpuje pomidzy jonem a czsteczk polarn. Energi potencjalna oddziaywa
pomidzy jonem o adunku q bdcym w odlegoci r od dipola opisuje rwnanie:

=
4 2
gdzie: q adunek jony, moment dipolowy, 0 przenikalno elektryczna prni, r odlego midzy jonem a
czsteczk polarn.
W przypadku gdy jon indukuje moment dipolowy w czsteczce wzr przyjmuje posta:
2
=
80 4
gdzie polaryzowalno o wymiarze m3 opisana rwnaniem:

=
40
2
gdzie polaryzowalno w wymiarze Cm /V. Okrela zdolno odksztacenia rozkadu adunku w czsteczce pod
wpywem zewntrznego pola elektrycznego, definiuje si j jako wspczynnik proporcjonalnoci pomidzy nateniem
tego pola (E) a elektrycznym momentem dipolowym () przez to pole indukowanym. Zaleno t opisuje rwnanie:
=
Kom.:
Moment dipolowy jest wektorow wielkoci fizyczn, ktra opisuje dipol. Dipol jest ukadem adunkw elektrycznych o
tej samej wartoci lecz posiadajcych przeciwny znak. Elektryczny moment dipolowy wyraa si za pomoc rwnania:
=
gdzie: q adunek, L odlego midzy adunkami. Jednostk jest C*m
Inne oddziaywania midzyczsteczkowe:

oddziaywania jon jon - zachodz midzy dwiema rnoimiennie naadowanymi czsteczkami; od wiza
jonowych rni je to, e adunek w oddziaujcych ze sob czsteczkach nie jest skoncentrowany na jednym
atomie, lecz jest zdelokalizowany na kilku-kilkunastu atomach; sia ich oddziaywania jest proporcjonalna do 1/r2
(gdzie r odlego midzy czsteczkami)
wizania wodorowe
oddziaywania dyspersyjne oddziaywanie midzy dwoma dipolami indukowanymi.

84. Potencja dyfuzyjny na bonie rozdzielajcej roztwory o temperaturze 27oC i rnym steniu NaCl wynosi 10 mV.
Zwikszenie temperatury roztworw o 3oC spowoduje wzrost potencjau o:
a) 1 mV
b) 0,1 mV
c) 0,01 mV
d) za mao danych eby powiedzie
Komentarz: Chodzi o to, e potencja Nernsta jest zaleny od temperatury zgodnie ze wzorem:

2
=
ln

1
Temperatur podajemy w Kelwinach. Oznacza to e przy 27 st. Celsjusza mamy 300 K. Wzrost o 3 st. Celsjusza jest rwny
wzrostowi o 3 K wic stanowi 3/300 = 1/100 temperatury pocztkowej. T2 = 1,01T1 co oznacza e potencja rwnie
wzronie o 1,01 czyli bdzie wynosi 10,1 mV. Oznacza to wzrost o 0,1 mV
85. Znak "-" w prawie Ficka wie si z tym, e:
a) transport czsteczek odbywa si wbrew gradientowi ste
b) transport czsteczek odbywa si wbrew gradientowi temperatur
c) przy niskich steniach strumie materii jest ujemny
d) transport jonw dodatnich odbywa si zgodnie z gradientem potencjaw
86. Dysocjacja elektrolityczna zachodzi w roztworach wodnych z powodu:
a) wystpowania w cieczy ruchw Browna
b) przepywu przez roztwr prdu elektrycznego
c) oddziaywania czsteczek wody na kwasy, zasady i sole
d) oddziaywania czsteczek wody tylko na zasady.

Matematyka w biofizyce
1. Z pomiarw 25 losowo wybranych komrek uzyskano redni 17,3 m; suma kwadratw odchyle poszczeglnych
pomiarw od redniej wynosi 6,0 m2. Bd standardowy redniej wynosi:
Obliczenia:
Bd standardowy redniej definiuje si wzorem:
=

gdzie: SD odchylenie standardowe, n liczba pomiarw

Odchylenie standardowe definiuje si wzorem:

( )2
= [
]
( 1)
=
gdzie fi warto i, fsr warto rednia z wartoci i, n liczba pomiarw. Operator ( )2 okrela sum kwadratw
odchyle poszczeglnych pomiarw od redniej. rednia jest podana dla ciemy ;)
Z tego wynika e:
6
= = 0,5
24

0,5
25

= 0,1

2. Prawd jest, e:
a) gradient jakiej wielkoci fizycznej jest to skalar wyraajcy zmian tej wielkoci na jednostkowej odlegoci
b) gradient jakiej wielkoci fizycznej jest to skalar opisujcy wzrost tej wielkoci na jednostkowej odlegoci
c) gradient jakiej wielkoci fizycznej jest to skalar opisujcy spadek tej wielkoci na jednostkowej odlegoci
d) odpowiedzi a, b i c s bdne

Promieniowanie
1. Promieniowanie rentgenowskie:
a) jest strumieniem elektronw
b) jest fal mechaniczn powsta podczas hamowania przyspieszonych elektronw na anodzie lampy
c) ma tak sam natur jak promieniowanie wietlne, a rni si od niego dugoci fali
Kom:
1) Katoda w ksztacie spirali wolframowej umieszczona w czaszy ogniskujcej emituje elektrony pod wpywem
temperatury zjawisko to nazywamy termoemisj. Liczba emitowanych elektronw zaley od:
temperatury wkna katody zalenej od natenia prdu arzenia,
rodzaju materiau z ktrego jest wykonana.
2) Elektron docierajc do anody wytrca energi kinetyczn w wyniku zderze niesprystych z atomami anody.
3) Gwatowne wyhamowanie elektronw powoduje emisj promieniowania elektromagnetycznego nazywanego
rentgenowskim.
3a) Mechanizm I : Podczas hamowania elektronw dochodzi do zaburze ich pola elektromagnetycznego co stanowi (wg.
prawa Maxwella) rdo fali elektromagnetycznej. Dugo fali zaley od energii kinetycznej jak ma elektron w czasie
hamowania. Elektron moe utraci ca energi podczas jednego hamowania lub hamowania na raty.
e3b) Mechanizm II: Cz energii przekazywane jest elektronom z wewntrznych powok elektronowych (najczciej K i L)
atomw anody. Dziki tej energii elektrony z powok K lub L przeskakuj na wysz powok . Powrt wzbudzonych
atomw zwizany jest z emisj kwantw o energiach charakterystycznych dla materiau z jakiego zbudowana jest anoda.
2. Wspczynnik masowy absorpcji promieniowania RTG zaley od:
a) gstoci absorbenta, energii promieniowania i od liczby atomowej Z;
b) energii promieniowania i liczby Z;
c) gruboci absorbenta i jego temperatury.
Kom.: Wzgldne osabienie promieniowania okrela wzr:

=
0
= 0
gdzie I0 natenie promieniowanie przed przejciem, Id natenie promieniowania po przejciu, wspczynnik
osabienia ([]=m-1), dx przyrost gruboci.
Warto warstwy poowicej (gdzie Id/I0=1/2) mona obliczy korzystajc z uproszczonego wzoru:
0,693
=

Masowy wspczynnik osabienia /. [/] = m2/kg . W przyblieniu jego warto jest:

wprost proporcjonalna do 4 potgi liczby atomowej
odwrotnie proporcjonalna do gstoci absorbenta
wprost proporcjonalna do liniowego wspczynnika
wprost proporcjonalna do szecianu dugoci fali co za tym idzie zalena od energii promieniowania.
3. Aktywno pierwiastka promieniotwrczego zdeponowanego w narzdzie organizmu ywego zmniejsza si z czasem na
skutek:
a) wbudowywania go w struktury komrkowe i rozpadu promieniotwrczego
b) wydalania z organizmu na drodze procesw metabolicznych
c) rozpadu promieniotwrczego i wydalania z organizmu na drodze procesw metabolicznych
Kom.:
Aktywno rda promieniotwrczego (A) oznacza cakowit liczb rozpadw jder promieniotwrczych rda w
jednostce czasu.
Jednostk aktywnoci jest bekerel (Bq). Bq= 1rozpad/s
Stosowana dawniej jednostka: kiur (Ci. 1Ci = 3,7*1010Bq

4. Do promieniowania jonizujcego zaliczamy:

a) promieniowanie rentgenowskie, gamma, neutrony
b) wszystkie rodzaje promieniowania elektromagnetycznego
c) promieniowanie X, gamma, podczerwie
Kom.: Promieniowanie jonizujce to promieniowanie powodujce jonizacj orodka materialnego. Zaliczamy do niego
rodzaje promieniowania ktrych energie s wysze od energii fotonw wiata widzialnego wic:
1) Promieniowanie bezporednio jonizujce:
promieniowanie alfa
promieniowanie beta
protonw
elektronw
2) Promieniowanie porednio jonizujce:
promieniowanie neutronowe
promieniowanie rentgenowskie
promieniowanie gamma
5. Zaznacz poprawne stwierdzenie:
a) jednostk biologicznego rwnowanika dawki jest Sv=J/kg
b) jednostk biologicznego rwnowanika dawki jest C/kg. Dopuszczalna dawka roczna na cae ciao wynosi 5mSv;
c) jednostk dawki pochonitej jest rentgen
Kom.: Podstawowe wielkoci dozymetrii promieniowania:
a) Dawka pochonita (D) iloraz energii E przekazanej prze promieniowanie jonizujce elementowi masy m substancji
przez t mas czyli:

Jednostk dawki jest 1Gy (grej) = 1 J/kg. Do niedawna bya stosowana jednostka 1rd (rad) = 0,01Gy
b) Dawka ekspozycyjna wyraona wzorem:

gdzie Q oznacza sum adunkw elektrycznych wszystkich jonw jednego znaku wytworzonych przez promieniowanie w
masie powietrza m.
Jednostk miary dawki ekspozycyjnej jest 1 kulomb/kilogram (1C/kg). Dawniej stosowany by rentgen (1R = 2,58*10-4
C/kg)
c) Moc dawki pochonitej () i ekspozycyjnej () s to ilorazy przyrostw odpowiednich dawek przez czas przyrostu:

=
=

d) Rwnowanik dawki pochonitej (H) jego jednostk jest siwert (1 Sv= 1 J/kg) i wyraony za pomoc wzoru:
=
gdzie: D dawka pochonita, Q wspczynnik jakoci promieniowania (dla X, elektronowego i gamma = 1, neutronw i
protonw = 10, dla czstek alfa = 20), N bezwymiarowy iloczyn wspczynnikw modyfikujcych (uznajemy za 1).
Stosowana jest rwnie jednostka rem gdzie 1 Sv = 100 remw
=

6. LET (liniowy transfer energii) czstek w porwnaniu z LET protonw o tej samej energii, jest w tym samym orodku:
a) jednakowe, poniewa obie czstki maj jednakow energi
b) wiksze dla czstek , poniewa maj one wikszy adunek i mniejsz prdko,
c) wiksze dla protonw, poniewa ich masa jest mniejsza a prdko wiksza.
Kom.: LET wyraa stosunek straty energii (dE) na drodze dx do tej drogi. Zaley od typu promieniowania, a waciwie od
przenikalnoci promieniowania. Okrelone jest wzorem:

W oglnoci LET jest funkcj energii pocztkowej czstek danego promieniowania, czstki alfa (oraz strumienie innych
jonw) charakteryzuj si wysokim LET, mniejsze LET maj neutrony i protony, jeszcze mniejsze LET ma promieniowanie

beta (elektrony), kwanty gamma maj niskie LET, jeszcze nisze wartoci LET maj miony, praktycznie zerowe LET maj
neutrina. LET wyraa si w keV/m.

Rysunek 8 Przenikalno promieniowania

7. Pocztkowa aktywno preparatu promieniotwrczego wynoszca 1,2*104Bq zmalaa po 18 dniach do 1,5*103Bq.

Okres poowicznego rozkadu wynosi:

Rozwizanie: Z wzoru = 0 (2) gdzie A aktywno w czasie T, A0 aktywno pocztkowa, t okres poowicznego
zaniku mona by wyliczy czas t. atwiejszym sposobem jest sposb na logik rozpisujemy sobie aktywnoci preparatu
po kadym poowicznym rozkadzie:
12*103Bq 6*103Bq 3*103Bq 1,5*103Bq
Widzimy wic e miay miejsce 3 okresy poowicznego zaniku. Dzielc 18 dni na 3 otrzymujemy czas
poowicznego zaniku = 6 dni
8. Podczas przechodzenia przez materi niskoenergetycznego promieniowania X
najbardziej prawdopodobnym rodzajem oddziaywania jest:
a) zjawisko fotoelektryczne;
b) efekt Comptona;
c) tworzenie par elektron pozyton.
Efekt fotoelektryczny zachodzi przy energiach fotonw < 100 keV. Polega na
przekazaniu caej energii kwantu elektronowi orbitalnemu ktry pokonuje,
kosztem tej energii, energi wizania i opuszcza atom z pewn energi
kinetyczn.
Efekt Comptona - zachodzi gdy fotony maj energi powyej 100 keV. Foton
podczas zderzenia z elektronem atomowym oddaje tylko cz swojej energii.
Po zderzeniu foton i elektron zostaj odrzucone w rnych kierunkach.
Powstawanie par elektron pozyton wystpuje przy energiach fotonu
powyej 1,022 MeV. Foton moe wtedy w polu jdra wyzwoli negaton i
pozyton. Pozyton po czy si z negatonem i powstaj w ten sposb dwa fotony
biorce udzia w powyszych efektach.
9. Liniowe przekazywanie energii LER jest (przy jednakowej energii ) najwiksze dla:
a) czstek alfa;
b) czstek beta;
c) kwantw gamma.
Kom.: Patrz komentarz do pytania 6.
10. Jednostk dawki pochonitej jest:
a) amper/kg
b) dul/kg
c) wat/kg
Kom.: Moc dawki pochonitej opisuje wzr:

Rysunek 9 Efekt fotoelektryczny

Rysunek 10 Efekt Comptona

jednostk [D] = J/kg

po podstawieniu do wzoru:
=

[] =

11. Ze wzrostem napicia anodowego maksimum widma rentgenowskiego promieniowania hamowania przesuwa si w
kierunku:
a) mniejszej dugoci fali;
b) wikszej dugoci fali;
c) pozostaje przy tej samej dugoci fali.
Kom.: Rysunek jest przestawiony na stronie 89 Skryptu do wicze. Zaleno najmniejszej dugoci fali promieniowania
od napicia na anodzie (wtedy Eelektronu = Efotonu) opisuje wzr:

gdzie h staa Plancka, c prdko wiata, U napicie na anodzie.

Wzrost natenia na katodzie powoduje zwikszenie iloci wyrzuconych elektronw.

12. Do zjawisk progowych przy dziaaniu promieniowania jonizujcego na organizm nale:

a) somatyczne;
b) genetyczne;
c) obydwa rodzaje skutkw.
Kom.: Zarwno skutki somatyczne jak i genetyczne zaczynaj si przy podobnych poziomach dawki pochonitej (ok. 2025 remw).
Skutki somatyczne zale od przyjtej dawki:
25 - 100 agodne objawy
100 200 nudnoci wymioty
200 400 przedwstpne zmiany hematologiczne
400 600 wyczerpanie, infekcja, krwawienie z jelit
600 1000 zmiany hematologiczne, ostre wymioty, piczka
5000 obrzk bon luzowych, biegunka, wypadanie wosw, zgon.
Skutki genetyczne zwizane s z mutacjami. Przyjmuje si e wzrost dawki pochonitej o 20 remw powoduje 2- krotny
wzrost czstoci mutacji.
13. Aktywno pierwiastka promieniotwrczego zgromadzonego w narzdzie organizmu ywego zmniejsza si z czasem
na skutek:
a) wbudowania go w struktury komrki;
b) rozpadu promieniotwrczego i wydalania na drodze procesw metabolicznych;
c) wycznie rozpadu.
14. Jednostk rwnowanika dawki pochonitej jest:
a) Grej [Gy];
b) Rentgen [R];
c) Sievert [Sv].
Kom.: Patrz pytanie 5.

15. Lampy zawierajce jakie ogniwa arzce do emitowania promieniowania X s stosowane w diagnostyce??

Odp.: wolframowe i molibdenowe (ultrasonografia).

Kom.:

Rysunek 11 Schemat budowy lampy rentgenowskiej

Lampa rentgenowska jest to baka szklana, oprniona z powietrza. Wewntrz lampy umieszczone s naprzeciw siebie
katoda i anoda.
16. Wymuszona emisja promieniowania:
a) gwiazdy;
b) lasery;
c) arwki;
d) wieczki.
Kom.: Emisja wymuszona (stymulowana, indukowana) proces emisji fotonw przez materi w wyniku oddziaywania z
fotonem inicjujcym. Warunkiem do tego, aby emisja wymuszona nastpia, jest rwno energii fotonu z energi
wzbudzenia atomu. Foton inicjujcy emisj nie jest pochaniany przez materi peni tylko rol wyzwalajc proces.
Foton emitowany przez atom ma czstotliwo (a wic rwnie energi), faz i polaryzacj tak sam jak foton
wywoujcy emisj. Kierunek ruchu obu fotonw rwnie jest ten sam. wiato zoone z takich identycznych fotonw
nazywa si wiatem spjnym. Zjawisko to jest podstaw dziaania laserw.
17. Liniowy wspczynnik pochaniania fali rentgenowskiej zaley od gruboci warstwy pochaniajcej?
a) tak, ronie;
b) nie zaley;
c) tak, maleje;
d) nie, zaley od dugoci fali.
Kom.: Liniowy wspczynnik pochaniania okrela zdolno pochaniania wizki przez okrelony materia. Jednostk jest
1/m. Jest on zaleny m.in. od dugoci fali i od gstoci.
18. Najmniejsz liczb Hounsfielda ma:
a) woda;
b) mzg;
c) minie;
d) tkanka tuszczowa.
Kom.: Liczba Hounsfielda opisuje gsto radiologiczn (czymkolwiek to jest). Dla materiau Y warto tej liczby okrelona
jest wzorem:
2
1000
2
gdzie jako oznaczane s liniowe wspczynniki osabienia. Dla wybranych tkanek wartoci te przedstawiaj si
nastpujco:
Orodek
Powietrze
Tuszcz
Woda
Krew
Misnie
Kontrast
Koci
HU
<-700
-80 do -100
0
+80
+ 40
+130
>+130

19. Luminofor powoduje:

a) wzrost rozdzielczoci i wzrost czuoci kliszy;

b) spadek rozdzielczoci i wzrost czuoci kliszy;

c) wzrost rozdzielczoci i spadek czuoci kliszy;
d) spadek rozdzielczoci w spadek czuoci kliszy.
Kom.: Luminofor zwizek chemiczny wykazujcy luminescencj.
Wyrnia si nastpujce rodzaje luminoforw:
katodoluminofor wieccy pod wpywem bombardowania elektronami;
elektroluminofor wieccy w zmiennym polu elektrycznym;
rentgenoluminofor wieccy pod wpywem promieni X;
luminofor wieccy pod wpywem promieniowania ultrafioletowego.
W rentgenie stosuje si najczciej siarczki i wolframian wapnia.
20. Aby zredukowa pcie naley:
Przybliy pacjenta, zwikszy napicie.
21. Co okrela SAR?
a) moc promieniowania elektromagnetycznego padajcego na ciao;
b) moc promieniowania zamienianego na ciepo na jednostk masy tkanki;
c) ilo ciepa wydzielanego przez tkank;
d) amplitud fali elektromagnetycznej.
Kom.: Swoiste tempo pochaniania energii - jest miar szybkoci, z jak energia jest pochaniana przez ciao czowieka
podczas gdy jest naraone na dziaanie fal radiowych pola elektromagnetycznego. Jest definiowana jako moc
absorbowana przez mas tkanek ciaa ludzkiego, a jej jednostk jest wat przez kilogram (W/kg). Okrelony jest wzorem:
2
=

gdzie E energia, przenikalno, gsto.

22. Okres poowicznego rozpadu jodu jest rwny 8,1 dni a jego biologiczny okres ptrwania 131 dni. Efektywny okres
ptrwania w organizmie wynosi:
a) 138 dni;
b) 7,6 dnia
c) 122 dni;
d) 16 dni.
Kom.: Efektywny okres ptrwania okrela po jakim czasie aktywno izotopu promieniotwrczego spadnie o poow, na
skutek jej zaniku wynikajcego z prawa rozpadu oraz wydalania z organizmu. Opisuje go wzr:
1
= 2
1 +
2

gdzie T1/2 okres poowicznego rozpadu, Tbiol biologiczny okres ptrwania.

8,1 131
=
8,1 + 131
= 7,6 ()
23. Zjawisko jonizacji polega na:
a) przesuniciu elektronw na wysze poziomy energetyczne;
b) wytworzeniu pary elektron pozyton;
c) oderwaniu elektronu od atomu;
d) wypromieniowaniu z atomu kwantu energii.

24. Podczas przechodzenia przez materi niskoenergetycznego promieniowania X najbardziej prawdopodobnym rodzajem
oddziaywania jest:
a) zjawisko fotoelektryczne;

b) efekt Comptona;
c) tworzenie par elektron pozyton.
Kom.: Patrz do zadania 8.
25. Przy przechodzeniu przez materi promieniowanie o energii 200kV spowoduje efekt:
a) fotoelektryczny;
b) Comptona;
c) tworzenia par elektron pozyton.
Kom.: Patrz pytanie 8
26. Czy pacjent po nawietleniu promieniowaniem X staje si rdem promieniowania jonizujcego?
a) Tak proporcjonalnie do zaabsorbowanej dawki;
b) Nie promieniowanie X nie powoduje reakcji jdrowych po nawietleniu;
c) Tak ale tylko par minut po nawietleniu;
d) Tak ale efekt jest tak saby e dopiero po ok. 100 zdjciach byby zauwaalny.
Kom.: Co prawda promieniowanie X jest promieniowaniem jonizujcym, ale zjonizowanie czsteczki nie powoduj
jonizacji innych.
27. Cztery zakresy promieniowania: A)
gamma, B) podczerwone, C) widzialne,
D) mikrofale rni si dugoci fali.
Ktry cig okrela kolejno wg. rosncej
dugoci fali:
a) ADCB
b) ACBD
c) BACD
d) CBAD
Kom.: Rysunek obok
28. Jaka jest dugo fali
elektromagnetycznej, gdy czstotliwo
jest rwna 1 kHz, a prdko c = 3*108
m/s?
a) 3 m;
b) 30 m;
c) 30 km;
d) 300 km;
Obliczenia: Korzystamy ze wzoru na prdko fali:

Rysunek 12 Fale elektromagnetyczne - porwnanie

3 108
=
1000
= 300 000
29. Do promieniowania jonizujcego bezporednio nie zalicza si:
a) czstek alfa;
b) czstek beta;
c) neutronw;
d) protonw.
Kom.: Patrz pytanie 4.

30. W rentgenowskiej tomografii komputerowej podstawowym zjawiskiem falowym wykorzystywanym w procesie

obrazowania jest zjawisko:
a) absorpcji;
b) odbicia;
c) ugicia;
d) rozproszenia.
Kom.: TK polega na wykonywaniu sekwencji zdj warstwowych w paszczynie prostopadej do osi ciaa.
Wykorzystywane jest zjawisko absorpcji promieniowania X.
31a. Liczba zlicze rejestrowana przez licznik po przejciu promieniowania X przez warstw absorbenta o gruboci
powkowej D1/2 maleje z 10000 do 5000. Po przejciu warstwy o gruboci 2 D1/2 wynosi ona:
a) 100
b) 2500
c) 1250
d) 0
Kom.: Natenie (czyli liczba zlicze te) maleje zgodnie ze wzorem:
1 = 0
przyjmijmy e D1/2 = x. Wiemy e w przypadku drugim natenie wynosi:
2 = 1
Pokonana zostaa wic druga warstwa poowica. Oznacza to e natenie promieniowania spado dwukrotnie czyli w
stosunku do pierwotnej wartoci o 1/4
31b. Warstwa absorbenta wynosi 3D. Jaka cz promieniowania zostanie?
Odp. Analogicznie do poprzedniego zadania zostanie 1/8. Jakby pojawia si jaka inna grubo to ilo promieniowania
jaka przechodzi przez t warstw to:
1
( )
2
gdzie x liczba warstw poowicych.
32. Przy ustalonej dawce pochonitej promieniowania jonizujcego biologiczne skutki dziaania:
a) dla czstek alfa s 20 razy wiksze ni dla promieniowania gamma;
b) dla czstek alfa s 20 razy mniejsze ni dla promieniowania gamma;
c) dla wszystkich rodzajw promieniowania alfa i gamma s identyczne;
d) dla wizki protonw s takie jak dla promieni X.
33. Efektem podwyszenia napicia anodowego na lampie RTG jest wzrost:
a) szybkoci rozchodzenia si kwantw;
b) szybkoci rozchodzenia si kwantw i natenia promieniowania;
c) maksymalnej energii kwantw i natenia promieniowania;
d) natenia promieniowania przy niezmienionej energii kwantw.
Kom.: Zgodnie ze wzorem:
=
energia kwantw zaley od napicia anodowego. Zwikszenie energii powoduje zwikszenie natenia promieniowania.
34. Z podanych poniej interpretacji dawki dopuszczalnej wybierz poprawn:
a) nie wywouje w organizmie czowieka efektw somatycznych, a prawdopodobiestwo efektw genetycznych jest
znikome;
b) nie wywouje choroby popromiennej;
c) moe wywoywa pewne negatywne nastpstwa, jednak ryzyko z tym zwizane jestemy w stanie zaakceptowa
d) nie wywouje w organizmie jonizacji.
Kom.: obecnie dawka dopuszczalna wynosi 0,02 Sv/rok.
35. Ktre z wymienionych rodzajw promieniowania nie jest promieniowaniem jonizujcym?

a) promieniowanie alfa;
b) promieniowanie beta;
c) promieniowanie podczerwone;
d) promieniowanie rentgenowskie.
Kom.: Patrz komentarz do pytania 4.
36. Zaleno aktywnoci A(t) rda promieniowania od czasu t prawidowo przedstawia wykres:
A(t)

A(t)

A(t)

t
a)

A(t)

t
b)

t
c)

t
d)

37. Wska nieprawdziw informacj o budowie i dziaaniu lampy rentgenowskiej:

a) energia padajcych na anod elektronw jest w 99% zamieniana na ciepo;
b) wirujca anoda zapewnia sprawne chodzenie lampy;
c) zmiana natenia prdu arzenia powoduje zmian energii elektronw padajcych na ognisko lampy;
d) ogniskiem rzeczywistym lampy jest ta cz anody na ktr pada wizka elektronw.
Kom.: Podwyszenie natenia prdu arzenia powoduje zwikszenie iloci emitowanych elektronw, ale nie ich energii.
38. Twarde promieniowanie rentgenowskie to promieniowanie o:
a) duej dugoci fali;
b) duych kwantach energii;
c) duym nateniu;
d) maym nateniu.
Kom.: Promieniowanie twarde - promieniowanie o maej dugoci fali, duej energii, sabo pochaniane.
Promieniowanie mikkie - silnie absorbowane, maa energia, dua dugo fali. W badaniach jest usuwane filtrami celem
ochrony pacjenta.
39. Pytki aluminiowe lub miedziane ustawione na drodze promieniowania X:
a) eliminuj promieniowanie dugofalowe;
b) zmniejszaj przenikliwo promieniowania;
c) zmniejszaj minimaln dugo fali promieniowania;
d) powoduj wszystkie wyej wymienione procesy.
40. Zjawisko powstawania pary elektron pozyton moe zachodzi gdy:
a) energia kwantw promieniowania jest wiksza od energii odpowiadajcej masie spoczynkowej dwch elektronw;
b) promieniowanie rozchodzi si w prni lub powietrzu;
c) orodek, przez ktry przenika promieniowanie, zawiera swobodne elektrony i pozytony;
d) spenione s warunki a i b.
Kom.: Zjawisko opisane jest w pytaniu 8.
41. Ktry z wymienionych czynnikw decyduje o przenikliwoci promieniowania X:
a) napicie midzy katod a anod;
b) odlego midzy katod i anod;
c) pole powierzchni anody;

d) temperatura katody.
Kom.: O przenikliwoci decyduje energia a energia jest tym wiksza, im wiksze jest napicie.
42. Ilociowe skutki biologiczne oddziaywania rnego typu promieniowania jonizujcego na ustrj ywy:
a) s jednakowe przy identycznych dawkach pochonitych;
b) s jednakowe przy identycznych dawkach ekspozycyjnych;
c) s jednakowe przy identycznych dawkach pochonitych i przy zachowaniu tych samych warunkw napromieniowania
dla rnych typw promieniowania;
d) zale, przy jednakowych dawkach pochonitych i przy zachowaniu identycznych warunkw napromieniowania, od
wzgldnej skutecznoci biologicznej.
Kom.: Wzgldna skuteczno biologiczna (ang. RBE - Relative biological effectivness) wspczynnik uywany w radiologii
do okrelenia skutecznoci oddziaywania danego promieniowania wzgldem promieniowania X. WBS jest czynnikiem
empirycznym, obliczonym na podstawie wielu pomiarw. Zgodnie z zaleceniami ICRU wzgldn skuteczno biologiczn
definiujemy jako iloraz dawki referencyjnej DX i dawki promieniowania testowego DT dajcego ten sam efekt biologiczny:

43. Kady z czterech kwantw uczestniczcych w zjawisku Comptona zosta rozproszony pod innym ktem. Najwiksz
energi zachowa kwant rozproszony pod ktem:
a) 30o
b) 45o
c) 60o
d) 90o
Kom.: Wzr na energi kwantu po zjawisku jest, ehm skomplikowany:

1+
(1 cos )
2
ale to niewane. Wane jest to, e jest odwrotnie proporcjonalna do rnicy 1-cos. Oznacza to, e przy wyszej wartoci
cos energia jest wysza.
Wartoci cos rosn w kolejnoci: 90o (0), 60o (1/2), 45o (2/2) i 30o (3/2)
44. Efektywny okres poowicznego zaniku izotopu w organizmie T(ef) spenia zaleno:
a) T(ef) = T;
b) T(ef) = 1/T(bio);
c) T(ef) = T(bio) + T;
d) 1/T(ef) = 1/T + 1/T(bio).
Kom.: Opisany w pytaniu 22.
45. Zjawisko jonizacji polega na:
a) przesuniciu elektronw na wysze poziomy energetyczne;
b) wytworzeniu pary elektron pozyton;
c) oderwaniu elektronu od atomu;
d) wypromieniowaniu z atomu kwantu energii.
46. Nieprawd jest, e aktywno rda promieniotwrczego:
a) oznacza liczb rozpadw jder rda w jednostce czasu;
b) jest wyraana w bekerelach;
c) jest staa w czasie;
d) maleje w czasie wedug funkcji wykadniczej.
47. Dlaczego naley zbliy si jak najbardziej do aparatu rentgenowskiego?
Odp.: Aby zmniejszy rol rozpraszania przez powietrze.

48. Co si stanie po zrobieniu 100 zdj rentgenowskich??

Odp.: To zaley jakiego miejsca. Mog si zdarzy poparzenia skry, objawy choroby popromiennej.
49. Mikrofale w dalekiej podczerwieni rzdu 9 THz s:
Odp. niejonizujce i pochaniane w wodzie.
50. Czowiek o masie 70 kg przyj dawk promieniowania 0,1 Gy. 20% tego promieniowania przyj guz o masie 100 g.
Oblicz jak dawk pochonit przyj guz.
Obliczenia: Najpierw obliczymy ilo energii jak przyj czowiek

1 =
1
= 1 1
=7
Oznacza to e guz przyj dawk energii:
7 0,2 = 1,4
Obliczymy teraz dawk pochonit przez guz:
1,4
2 =
0,1
2 = 14
51. Gdzie bdzie wiksza absorpcja promieniowania:
a) w wodzie;
b) w lodzie;
c) w obu jednakowa.
Kom.: Woda ma wiksz gsto ni ld, dlatego ma wikszy wspczynnik absorpcji.
52. Od czego zaley kontrast w:
PET proporcjonalna do iloci zgromadzonego w danym
miejscu radioaktywnego znacznika.
Pozytonowa Tomografia Emisyjna polega na wprowadzeniu
do organizmu zwizku znakowanego radioaktywnym
izotopem, ktry rozpadajc si emituje pozyton. Pozyton
oddziauje z elektronem w otoczeniu i obydwie czstki
anihiluj. Emitowane s 2 kwanty gamma w przeciwn stron
co umoliwia detekcj miejsca anihilacji przez specjalne

detektory. Rozdzielczo przestrzenna wynosi ok. 7 mm.

Rysunek 13 Schemat PET
S 2 metody badawcze w ktrych stosowane jest PET.
Pierwsza polega na badaniu przepyww pynw badana jest trasa i szybko przepywu co przydatne jest np. w
diagnozowaniu miadycy. Druga polega na pomiarze stenia barwnika w okrelonym narzdzie.
W PET najczciej stosowane s nastpujce izotopy: 15O, 11C, 13N, 18F, 38K, 68Ga, 82Rb, 63Zn.
TK od wspczynnika pochaniania (absorpcji) tkanek.
Rentgenowska transmisyjna tomografia komputerowa (TK) polega na wykonywaniu sekwencji zdj w
paszczynie prostopadej do osi ciaa. Lampa i bona
fotograficzna wykonuj skorelowany ruch obrotowy wok
pacjenta w okrelonym obszarze. Pozwala to na dokadne
zobrazowanie warstwy znajdujcej si w ognisku. Do opisania
kontrastu stosuje si tzw. liczb Hounsfielda (podan w
pytaniu 18).
MRI od gstoci protonw.
Istot dziaania Obrazowania Magnetyczno Rezonansowego (MRI) jest zjawisko jdrowego rezonansu
Rysunek 14 Tomografia komputerowa

magnetycznego (NMR) o czym dalej. Tomografia NMR umoliwia uzyskiwanie map gstoci jder atomw wodoru
oraz czasw relaksacji tych protonw. Gsto protonw i czas relaksacji jest odwzorowany poprzez jasno
wiecenia punktw na mapie. Metoda ta jest dokadniejsza ni TK dokadniej ujawnia rnice midzy zdrow a
chor tkank. Niestety teraz musze zrobi wykad jak to dziaa bo zdarzaj si pytania z tego.
Fizyczne podstawy zjawiska NMR. Jdra atomu wodoru stanowi obracajc si wok wasnej osi kul o
dodatnim adunku elektrycznym. Temu ruchowi przypisany jest moment pdu (spin). Obracajcy si proton
wytwarza wasne pole magnetyczne. Umieszczony proton w jednorodnym polu magnetycznym o indukcji B moe
ustawi si na dwa sposoby:
o rwnolegle gdy moment magnetyczny spinu jest zgodny z kierunkiem linii si pola magnetycznego, pole
magnetyczne wykonuje wtedy prac;
o antyrwnolegle gdy moment magnetyczny spinu jest przeciwny do kierunku si pola magnetycznego.
Prbka nie zawiera jednak jednego jdra lecz wiele. Wikszo z nich zajmuje pozycje rwnoleg (bardziej
korzystn energetycznie) mwimy e spiny jdrowe s polaryzowane przez pole magnetyczne co ma ogromne
znaczenie w zjawisku rezonansu. Gdy pole magnetyczne nie dziaa wikszo protonw jest na niszym poziomie
energetycznym.
Aby wystpio zjawisko rezonansu oddziaujemy na prbk zawierajc jdra wodoru, umieszczon w polu
0 , fal elektromagnetyczn o czstotliwoci speniajcej warunek rezonansu energia kwantw
magnetycznym
tej fali powinna by dokadnie rwna rnicy spinw spowodowanej dziaaniem pola:
0 = 0
gdzie = h/2 (h staa Plancka), 0 czsto koowa pola fali elektromagnetycznej, wielko zwizana z
prdkoci protonu:

B0 natenie rezonansowego pola magnetycznego

Spiny z dolnego poziomu bd wtedy przechodzi na grny (wzbudzenie) czemu towarzyszy absorpcja fali, a z
grnego na dolny (emisja wymuszona). Ze wzgldu na liczniejsze przejcia absorpcyjne (z niszych poziomw
energii na wysze) nastpi absorpcja energii fali elektromagnetycznej.
W tomografii NMR badamy co si stanie po zajciu rezonansu i wyczeniu fali wywoujcej rezonans.
Prbk nawietlamy fal elektromagnetyczn (RF) tak, aby wektor magnetyczny pola fali by prostopady do
0 i
zmienia si w czasie zgodnie z rwnaniem:
= 2
1 cos()

Wirujce w rezonansie z czstoci 0 pole

1 w kierunku zgodnym z kierunkiem momentu magnetycznego
spinw spowoduje zmiany w ich rozmieszczeniu. Dla obserwatora zwizanego z tym polem wektor momentu
0 zostaje zredukowane do zera, a jedynym dziaajcym polem jest
magnetycznego pozostaje w spoczynku pole
pole
1 . Wystpi zatem precesja (uoenie wok wyimaginowanego stoka) wszystkich spinw wok
1 , co

oznacza rwnie takie uoenie wektora namagnesowania () wok osi x (jest ona wektorem pola 1 ) z
wyniesie = 1*t. Gdy kt ma miar
prdkoci ktow 1 = B1. Po upywie dziaania pola kt obrotu wektora
o
o
90 to mwimy e zastosowalimy impuls RF90
1 nazywamy relaksacj. Okazuje si jednak, e
Bezpromieniste przekazanie nadmiaru energii po usuniciu pola
proces ten nie przebiega natychmiast. Spowodowane jest to 2 procesami:
o oddziaywanie spin-sie. Czas relaksacji podunej T1 w tym przypadku okrelony jest jako czas
wyrwnywania si temperatury spinw (w momencie wyczenia RF) z temperatur otoczenia.
Mechanizm ten polega na przekazaniu energii magnetycznej spinw sieci, utworzonej z dipoli innych
jder, w postaci energii termicznej. W procesie tym spiny z wyszego poziomu energetycznego
przechodz na niszy. Czas relaksacji skraca si gdy w roztworze znajduj si paramagnetyki
wykorzystuje si t waciwo w kontrastach do NMR. Skuteczno relaksacji jest tym wysza im
czstotliwo oscylacji bdzie blisza czstoci rezonansowej (Larmora).
jest niezgodna w
o oddziaywanie spin-spin. Czas relaksacji poprzecznej T2 wystpuje gdy skadowa
fazie z
0 . Dy ona wtedy do zera, a czas dojcia to wanie czas relaksacji poprzecznej. Powodem utraty
koherencji fazy moe by:

oddziaywanie spin spin moleku. Kade przejcie jdra midzy jego stanami spinowymi zmienia
pole magnetyczne wok co powoduje przejcie w kierunku przeciwnym do pierwotnego.
Oddziaywanie takie nazywamy te oddziaywaniem typu flip flop.
.
niejednorodno pola

Przeksztacenie Fouriera. Po wyczeniu fali RF spiny wracaj do stanu wyjciowego indukujc napicie w cewce
zwane FID. Sygna ten podlega transformacji Fouriera i uzyskuje si bardziej uyteczny sygna rezonansowy ktry
zawiera informacj o steniu jder w prbce, czstoci rezonansowej i czasach relaksacji. Komputer przeksztaca
widmo falowe w funkcji czasu na widmo w funkcji czstoci koowej. Rozkad amplitudy takiej funkcji jest bardzo
charakterystyczny: maksimum osignite jest dla 0. Rozkad taki nazywamy transformat Fouriera a warto w
funkcji czasu mona obliczy ze wzoru:
() = () cos

W metodzie rejestracji widma opartej na tym przeksztaceniu dziaa si polichromatyczn fal i w krtkim czasie
(1s) komputer rejestruje cae interesujce nas widmo w domenie czasu.
Spektroskopia NMR z transformacj Fouriera staa si ogromnym narzdziem do badania struktury zwizkw
chemicznych. Podstaw bada jest tzw. przesunicie chemiczne oraz efekt oddziaywania jder w czsteczkach
(sprzenie spin spin).
Na czym polega spektroskopia NMR? Jdra atomw otoczone s elektronami, ktre chroni jdra przed
dziaaniem zewntrznego pola magnetycznego (tzw. ekran). Zewntrzne pole magnetyczne indukuje pole
magnetyczne elektronw skierowane przeciwnie do pola zewntrznego. Warto indukowanego pola jest tym
wiksza, im wiksza jest gsto elektronowa wok jdra (tzw. staa ekranowania ). Indukcja pola efektywnego
wynosi wic:
=
Przez to czsto rezonansowa wynosi:
=
Tego rodzaju zmian czstoci w stosunku do wartoci bez zakce nazywamy przesuniciem chemicznym ().
Jego miar (parts per milion, ppm) jest:
1 2
=
1 106
Przesunicie chemiczne zaley od wartoci staej ekranowania a ta zaley od elektronowego otoczenia jdra
atomowego.
Tomografia komputerowa NMR. Umoliwia uzyskanie sygnaw NMR z dowolnie wybranych elementw obiektu.
Wytwarzane s gradienty pola magnetycznego co daje moliwo odebrania innych sygnaw dla poszczeglnych
elementw badanego obiektu.
Do rekonstrukcji obrazw stosuje si odpowiednie metody skanowania. Sygnay NMR z kadego woksela (tzw.
objtoci paska) otrzymuje si oddzieln informacj rezonansow. Kademu wokselowi obiektu odpowiada na
ekranie okrelony element piksel. W celu szybkiego badania wykonuje si dwuwymiarow transformacj
Fouriera pozwalajc w stosunkowo krtkim czasie wykonanie pomiaru dla kadego woksela.
Obecnie tomografia NMR stosowana jest rutynowo w badaniach mzgu, czaszki, staww, chorb szpiku kostnego.
Czas repetycji (powtrze) TR (time to repeat) odstp czasu midzy powtarzanymi sekwencjami impulsw RF
Czas echa TE (echo time) czas midzy impulsem 90 i echem spinowym
Zalety takiej metody:
1. brak naraenia na szkodliwe promieniowanie
2. wysoka rozdzielczo
3. moliwo badania w dowolnej paszczynie
4. moliwo uwidaczniania naczy krwiononych bez kontrastowania
5. moliwo badania zawartoci niektrych metabolitw poprzez spektroskopow analiz widma rezonansu
magnetycznego
53. Czym jest spowodowany zanik wektora poprzecznego w NMR??

Odp. Zanik wektora poprzecznego (czytaj relaksacja zwizana z czasem relaksacji poprzecznej) zwizany jest z dwoma
oraz oddziaywaniami spin-spin (wicej opisane jest w zadaniu wyej). Powstaje te
procesami: niejednorodnoci pola
FID.
54. Czym spowodowany jest zanik magnetyzacji podunej dla RF900?
odp.: Spowodowany jest tym, e liczba protonw ustawionych rwnolegle jest rwna liczbie protonw ustawionych
antyrwnolegle.
Jeeli pytanie dotyczyoby T1 (co jest moliwe bo pytanie jest nieprecyzyjne) to trzeba by byo zaznaczy e chodzi o
oddziaywania spin sie i utracie temperatury.
55. Co przedstawia wykres zaniku wektora magnetyzacji poprzecznej?
Odp.: Przedstawia przebieg magnetyzacji poprzecznej w czasie, po wyczeniu impulsu RF.
56. Czym jest diagram jaboskiego?
Odp.: Jest to schematyczne przedstawienie zjawisk luminescencyjnych. Stanowi uproszczony obraz wzgldnego
rozmieszczenia poziomw energii elektronowej czsteczki. Diagram Jaboskiego ilustruje wewntrzczsteczkowe procesy
redystrybucji i dyssypacji energii wzbudzenia czsteczki chemicznej nastpujce po absorpcji fotonu i prowadzce do
emisji, tj. fluorescencji lub fosforescencji.
Absorpcja fotonu (A) powoduje wzbudzenie elektronowe czsteczki z singletowego stanu podstawowego S0 (GS ang.
ground state) do jednego z singletowych stanw wzbudzonych (tutaj S2). Nastpnym procesem jest bardzo szybka,
pikosekundowa relaksacja wibracyjna (VR ang. vibrational relaxation) do podstawowego stanu wibracyjnego
wzbudzonego stanu elektronowego. W procesie tym nadmiar energii przekazywany jest do otoczenia pod postaci ciepa
(np. zwikszajc energi kinetyczn czsteczek rozpuszczalnika).
Kolejnym procesem, rwnie bardzo szybkim, jest bezpromienista konwersja wewntrzna (IC ang. internal conversion),
podczas ktrej brak jest absorpcji lub emisji fotonu. Ten izoenergetyczny proces powoduje przejcie czsteczki z
podstawowego stanu wibracyjnego wzbudzonego elektronowego stanu singletowego S2 do wzbudzonego wibracyjnie
wzbudzonego elektronowego stanu S1. Relaksacja wibracyjna pozwala czsteczce na pozbycie si nadmiaru energii
wibracyjnej, co sprowadza j do podstawowego poziomu wibracyjnego wzbudzonego elektronowo stanu S1.
Czsteczka wzbudzona elektronowo moe przej bezporednio ze stanu S1 do elektronowego stanu podstawowego S0 z
jednoczesn emisj fotonu o energii bdcej rnic energii pomidzy obu stanami jest to proces fluorescencji F.
Fluorescencja jest zjawiskiem stosunkowo szybkim (nanosekundowym) gdy jest dozwolona przez kwantow regu
wyboru stanowic, e procesy zachowujce cakowity moment spinowy czsteczki (np. przejcie pomidzy dwoma
elektronowymi stanami singletowymi) s procesami zachodzcymi z duym prawdopodobiestwem (duymi staymi
szybkoci), podczas gdy procesy zachodzce ze zmian tego momentu (czyli multipletowoci) s wzbronione
(prawdopodobiestwo ich zajcia jest bardzo mae). W pewnych sytuacjach (np. efekt cikiego atomu) moe nastpi
zwikszenie prawdopodobiestwa zajcia procesu zwanego przejciem midzysystemowym lub interkombinacyjnym (ISC
ang. intersystem crossing), ktry jest zabroniony przez powysz regu wyboru. ISC jest izoenergetycznym przejciem
ze stanu singletowego S1 do stanu trypletowego T1.
Po przejciu midzysystemowym do stanu T1, podobnie jak w poprzednich sytuacjach, czsteczka szybko traci nadmiar
energii wibracyjnej (VR) w ramach stanu trypletowego T1 osigajc podstawowy poziom wibracyjny. Powrt czsteczki do
elektronowego stanu podstawowego S0 nastpuje w procesie fosforescencji (P ang. phosphorescence), w ktrym
emitowany jest foton o energii mniejszej (wiksza dugo fali) od fotonu emitowanego w procesie fluorescencji.
Poniewa fosforescencja zachodzi pomidzy stanami o rnej multipletowoci, jest ona procesem wolniejszym
(mikrosekundy) od fluorescencji, co w praktyce oznacza dusz powiat. Moe nastpi rwnie bezpromienista
dezaktywacja poprzez przejcie midzysystemowe ze stanu T1 do elektronowego stanu podstawowego S0 i szybkiej
bezpromienistej utracie nadmiaru energii poprzez relaksacj wibracyjn VR.
57. Jaka dugo fali wystpuje w zjawisku fosforescencji i fluorescencji?
Odp.: Dugo fali jest wiksza ni dugo fali promieniowania wzbudzajcego.
Kom.:

Fosforescencja zjawisko polegajce na wieceniu przez substancje wasnym wiatem po uprzednim nawietleniem z
zewntrz. wiecenie moe trwa od kilku sekund do kilku godzin. Do substancji zdolnych do duszego wiecenia
zaliczamy:
siarczki berylowcw i cynku,
krzemiany z dodatkiem manganu,
wolframiany i molibdeniany berylowcw,
azotki boru i glinu.
Fluorescencja - zjawisko emitowania wiata przez wzbudzony atom lub czsteczk. Zjawisko uznaje si za fluorescencj,
gdy po zaniku czynnika pobudzajcego nastpuje szybki zanik emisji w czasie okoo 108 s. Gdy czas zaniku jest znacznie
duszy, to zjawisko jest uznawane za fosforescencj.
Padajcy foton wzbudza elektron w czsteczce lub atomie. Wzbudzenie to wie si z przejciem elektronu do
wzbudzonego stanu singletowego. Przy przejciu elektronu ze wzbudzonego stanu singletowego do stanu podstawowego
nastpuje emisja wiata. Dugo fali promieniowania (wyemitowanego wiata) jest dusza od dugoci fali
zaabsorbowanej. Wynika to z degradacji czci energii podczas przej termicznych i bezpromienistych. Jest to tzw.
przesunicie Stokesa.
58. Jaki jest wzr na pd fotonu?
Odp.:
=

gdzie h staa Plancka, dugo fali.

59. Na czym polega rozpad alfa?
Odp.: Rozpadowi alfa ulegaj jdra o liczbie atomowej > 82 i masie atomowej powyej 210. Zachodzi wtedy zjawisko
emisji jder helu:

4
4
2+
+
2 + 2
Kom.:
Rozpad - - polega na rozpadzie jder zbyt duej liczbie neutronw. Rozpad neutronu zachodzi zgodnie z rwnaniem:
+ + +
Cay zapis przyjmuje posta:

+1 + +
60. Od czego zaley czsto Larmora?
Odp.: Czsto Larmora ley u podstaw zjawiska precesji Larmora czyli ruchu wektora magnetyzacji M wok pola
magnetycznego. Czsto ta opisana jest zalenoci:
=
gdzie wielko zwizana z prdkoci fotonu (z pytania 52.), B indukcja pola zewntrznego.
61. Grubo poowica absorbentu promieniowania gamma wynosi 12 mm . Jeli promieniowanie o nateniu
pocztkowym I0 przejdzie przez warstw absorbentu o gruboci 0,06 m to:
a) pochonite zostanie 5% natenia padajcego,
b) natenie za absorbentem bdzie o poow mniejsze,
c) absorpcji ulegnie 31/32 natenia padajcego,
d) absorpcji ulegnie 1/32 natenia padajcego.
Kom.:
grubo warstwy wynosi 0,06 m czyli 60 mm. Oznacza to, e warstwa poowica zostaa przekroczona 5 razy a wic doszo
5 razy do zmniejszenia o poow wartoci natenia promieniowania ktre wynosi za t warstw:
1 5
= ( ) 0
2
1
=

32 0
Oznacza to e 31/32 zostao pochonite

62. Jednostk liniowego wspczynnika osabienia promieniowania jest:

a) 1/m
b) kg/m2
c) m2/kg
d) kg
63. Promieniowanie gamma pochodzce z rozpadu promieniotwrczego 137Cs pada na warstw absorbentu o gruboci
odpowiadajcej 0,25D gdzie D - warstwa poowica absorbentu dla analizowanego promieniowania. Jeeli I0 oznacza
natenie promieniowania padajcego, to natenie promieniowania po przejciu warstwy absorbentu wynosi:
a) 75% I0
b) 84% I0
c) 79% I0
d) 88% I0
Komentarz: Wynika to z podstawienia do wzoru (1/2)xD gdzie xD uamek grubo warstwy/grubo warstwy poowicej
64. W medycznych lampach rentgenowskich stosuje si anody:
a) zawsze wolframowe
b) zawsze molibdenowe
c) wolframowe, z wyjtkiem mammografw, ktre maj anod molibdenow lub rodow
d) molibdenowe, z wyjtkiem mammografw, ktre maj anod wolframow.
65. Promienie Roentgena:
a) jonizuj materi i powoduj rozgrzanie tkanek
b) nie jonizuj materii ani nie powoduj rozgrzania tkanek
c) powoduj rozgrzanie tkanek, ale nie powoduj jonizacji materii
d) jonizuj materi, ale nie powoduj rozgrzania tkanek.
66. Czy masowy wspczynnik pochaniania dla fali monochromatycznej rentgenowskiej zaley od gruboci warstwy
pochaniajcej?
a) tak - ronie wraz z jej gruboci
b) nie zaley od jej gruboci
c) tak - maleje wraz z jego gruboci
d) odpowied zaley od dugoci fali.
67. Promieniowanie hamowania w lampie rentgenowskiej powstaje w wyniku oddziaywania szybkich elektronw z:
a) elektronami walencyjnymi w anodzie
b) jdrami atomw anody
c) elektronami swobodnymi w anodzie
d) elektronami z wewntrznych powok anody

Fale dwikowe. Ultrasonografia

1. Stwierdzenie, e wspczynnik absorpcji fali zwiksza si z czstotliwoci jest prawdziwe tylko dla:
a) promieniowania rentgenowskiego
b) promieniowania gamma
c)fal dwikowych
Kom.: W przypadku fal mechanicznych wspczynnik absorpcji zwiksza si ze wzrostem czstotliwoci. Z podanych fal
tylko dwikowa jest mechaniczna.
2. Fala akustyczna, dziaajca na bon ucha, wywoa wraenia suchowe jeeli:
a) czstotliwo fali mieci si w zakresie od 16 Hz do 20 kHz, niezalenie od natenia;
b) poziom natenia fali jest wyszy ni 0 dB
c) czstotliwo fali mieci si w zakresie od 16 Hz do 20 kHz, a jej natenie jest wiksze od progu syszalnoci przy tej
czstotliwoci
Kom: Fala akustyczna wywoa wraenie gdy jej natenie bdzie wysze od progu syszenia przy danej czstotliwoci.

Rysunek 15 Krzywa progowa ludzkiego ucha

Czowiek syszy fale dwikowe o czstotliwociach z zakresu 16 Hz 20 kHz. Dwiki o f poniej progu syszalnoci to
infradwiki, a powyej ultradwiki. Ultradwiki znajduj zastosowanie w ultrasonografii (s to dwiki z zakresu 2
MHz 10 MHz).
3. Nieprawd jest e:
a) efekt piezoelektryczny polega na powstawaniu pola elektrycznego w niektrych krysztaach pod wpywem sprystego
mechanicznego odksztacania;
b) hydroksyapatyty, z ktrych zbudowane s nasze koci, s piezoelektrykami;
c) efekt piezoelektryczny polega na powstawaniu rnicy temperatur w niektrych krysztaach przy ich ciskaniu lub
rozciganiu krysztau
Kom.: Efekt piezoelektryczny polega na pojawianiu si adunkw elektrycznych pod wpywem napre mechanicznych.
4. Dwa tony rni si poziomem natenia o 20 dB. Oznacza to e stosunek ich nate wynosi:
a) 100
b) 20
c) 10
Kom.: Poziom natenia podawany w decybelach (L) wyliczany jest ze wzoru:

= log
0
gdzie k = 10, I natenie badanego dwiku, I0 natenie bazowe = 10-12 W/m2
W przypadku obliczania rnicy midzy dwoma dwikami zamiast I0 wstawiamy natenie dwiku niszego.
Obliczenia:

= log
0

20 = 10 log
log
z definicji logarytmu log = =

=2
0

= 102
0
5. Progowe natenie dwiku o czstotliwoci 1000Hz wynosi 10-12W/m2. Powierzchnia bony bbenkowej jest rwna
10-4m2. W czasie 0,1 sekundy dotrze do bony energia:
a) 10-17J
b) 10-16J
c) 10-15 J
Obliczenia:

= 1012 2 ,
= 104 2
=
= 1016

= ? , = 0,1
=
= 1017
6. Dwie fale, ktrych stosunek nate wynosi 100 rni si poziomem natenia o:
a) 20 dB;
b) 40 dB;
c) 10 dB.
Kom.: Jest to odwrcenie pytania 4. Korzystajc ze wzoru na poziom natenia:

= log
0
gdzie k wspczynnik proporcjonalnoci = 10, I/I0 stosunek nate.
= 10 100
= 10 2
= 20 ()
7. Ucho rodkowe peni rol:
a) wzmacniacza limakowego wzmacniajcego drgania bon;
b) wzmacniacza cinienia akustycznego, wyrwnujcego impedancj;
c) wzmacniacza drga kosteczek suchowych przy niskich czstotliwociach.
Kom:
Ucho zewntrzne (maowina uszna, przewd suchowy zewntrzny, bona bbenkowa) tworzy komor
rezonansow wzmacniajc dwiki z przedziau 2-4 kHz o ok. 10 dB. Maowina uszna wzmacnia dwiki z
zakresu 4-7 kHz o ok. 5-7 dB. Ucho zewntrzne bierze udzia w lokalizacji dwikw o f>1,5 kHz
Ucho rodkowe (moteczek-kowadeko-strzemiczko) transformuje fale dwikowe rozchodzce si w
powietrzu na drgania strzemiczka mogce pobudzi ciecz w limaku. Zjawisko to nazywa si wyrwnaniem
impedancji i polega przede wszystkim na wzmocnieniu cinienia, co moliwe jest dziki temu, e bona
bbenkowa jest ok. 30-40 wiksza od bony okienka owalnego. Ponadto, ukad kosteczek zabezpiecza limak
przed dwikami o zbyt duym nateniu i maych czstotliwociach (tzw. odruch strzemiczkowy).
Ucho wewntrzne (limak) odpowiada za odbir fal dwikowych i pobudzenie neuronw. Podczas uderzania
strzemiczka w okienko owalne limaka cinienie w ssiedztwie okienka wzrasta. To zaburzenie rozchodzi si
wzdu limaka powoduje powstawanie fali biegncej na bonie podstawnej powodujce jej odksztacenie co
pobudza komrki rzskowe przekazujce bodziec dalej. Pooenie miejsca bony podstawnej o najwikszym

wychyleniu zaley od czstotliwoci dwiku: dwiki o duych czstotliwociach powoduj najwiksze

wychylenie bony w pobliu okienka owalnego a dwiki o maych czstotliwociach dalej od okienka owalnego.
Zdolno odrnienia dwch dwikw o rnych czstotliwociach nazywamy selektywnoci
czstotliwociow.
Prawo Webera Fechnera: Najmniejsza zmiana wielkoci bodca zauwaalna przez organizm (B) jest proporcjonalna do
biecej wielkoci bodca:

Np. Nie usyszymy gosu kolegi na koncercie rockowym.

8. Fale wdrujce w uchu wewntrznym wywouj powstawanie najwikszego odksztacenia bony podstawnej tym bliej
okienka owalnego :
a) im nisza czstotliwo fal;
b) im wikszy ubytek suchu;
c) im wysza czstotliwo fali.
Kom.: Patrz komentarz do poprzedniego pytania.
9. Jeeli ubytki suchu s rwne zeru to skala decybeli pokrywa si ze skal fonw:
a) od 1000 do 3500 Hz
b) tylko dla czstotliwoci 1000 Hz
c) poniej 1000 Hz
Kom.: Z definicji przyjmujemy e danemu dwikowi odpowiada poziom gonoci n fonw, gdy dwik jest
rwnogony dla, zdrowego ucha, z tonem o czstotliwoci 1000 Hz o poziomie cinienia akustycznego n decybeli. Z
tego wynika e tylko dla tonu o f=1000 Hz poziom gonoci wyraony w fonach rwna si poziomowi natenia
wyraonego w decybelach.
Poziom gonoci mona te wyrazi w sonach. Wzr na poziom gonoci w tych jednostkach przyjmuje posta:

() = ( )0,3

10. Wzmacniacz limakowy jest odpowiedzialny za:

a) zwikszanie amplitudy cinienia dziaajcego na okienko owalne;
b) dostarczenie energii akustycznej do fali wdrujcej wzdu bony podstawnej;
c) zwikszenie impedancji ucha wewntrznego.
Kom.: Proces wzmacniacza limakowego, zwikszajcy najbardziej drgania bony podstawnej o najmniejszych
amplitudach, moe by rdem dodatkowej energii dostarczanej do bony podstawnej bd te moe przyczynia si do
wzrostu jej elastycznych waciwoci w otoczeniu maksymalnego wychylenia. Zwizane jest to z charakterystycznym
ruchem komrek rzskowych pobudzenie zewntrznych komrek rzskowych powoduje ich skrcenie co powoduje
zblienie si komrek gbiej pooonych do bony podstawnej. Dziki temu ilo odbieranej informacji zwiksza si.
11. W ultrasonografie przy prezentacji B dua jasno punktu na ekranie monitora oznacza:
a) ma amplitud sygnaw odbitych (ech) docierajcych z okrelonego miejsca;
b) du absorpcj ultradwikw w okrelonym miejscu;
c) du amplitud sygnaw odbitych (ech) docierajcych z okrelonego miejsca.
Kom:
Prezentacja A jednowymiarowa. Amplitudy ech przedstawiane s jako pionowe odchylenia. Pozioma linia na
ekranie reprezentuje o czasu.
Prezentacja M stanowi dwuwymiarowy wykres opisujcy zwizek pomidzy zmieniajc si w czasie odlegoci
tej powierzchni od gowicy a upywajcym czasem. Odlego jest przedstawiana na osi pionowej a czas na osi
poziomej. Stosowana do badania ruchu ciana serca, zastawek.
Prezentacja B dwuwymiarowa prezentacja bdca uwidocznieniem obiektw odbijajcych fale i znajdujcych
si w jednej paszczynie skaningu. Echa ze wszystkich linii skanujcych lecych w tej paszczynie s wywietlane
jako punkty ktrych jasno jest proporcjonalna do amplitudy echa.

Prezentacja D otrzymujemy dwuwymiarowy wykres opisujcy prdko obiektu odbijajcego fale w funkcji
czasu fizjologicznego.

12. Do wizualizacji metod USG narzdw pooonych stosunkowo pytko pod skr uyjemy sondy o:
a) jak najwyszej czstotliwoci dla uzyskania jak najniszej zdolnoci rozdzielczej;
b) jak najniszej czstotliwoci dla uniknicia strat sygnau w wyniku absorpcji;
c) czstotliwoci rzdu kilkudziesiciu kHz, poniewa fala ultradwikowa nie napotyka na swojej drodze elementw
wypenionych powietrzem
Kom.:
Zdolno rozdzielcza jest to odwrotno najmniejszej odlegoci midzy dwoma punktowymi obiektami lecymi na tej
samej linii skanujcej, kiedy obrazy tych obiektw mog by jeszcze rozdzielone. Ronie ona wraz ze wzrostem
czstotliwoci fal i ze zmniejszeniem si dugoci fal.
Osabienie fal:
rozbieno kiedy wizka staje si rozbiena jej energia rozoona jest na coraz wikszym obszarze. Natenie
wizki zmniejsza si.
Absorpcja polega na przekazaniu czci energii fali do tkanki w ktrej rozchodz si fale. Im wiksza
czstotliwo fal tym wiksze s straty energetyczne wywoane absorpcj przy 1MHz 50% na gbokoci 2cm a
przy 10MHz na gbokoci 0,2 cm
Rozpraszanie nastpuje gdy fala napotyka na drodze obiekt to rednicy mniejszej ni dugo fali w danym
orodku. Energia akustyczna, po napotkaniu takiego obiektu, zostaje wypromieniowana we wszystkich kierunkach
wok niego.
Odbicie ultradwiki napotykajc du powierzchni ulegaj czciowemu odbiciu. Wspczynnik odbicia R jest
rwny:
(1 2 )2
=
=
0 (1 + 2 )2
gdzie IR natenie fali odbitej, I0 natenie fali padajcej, Z1 i Z2 opornoci akustyczne tkanek.
Podobny problem sprawia rnica w prdkoci fali midzy orodkami. Zgodnie z prawem zaamania
2 sin 1 = 1 sin 2
w przypadku przekroczenia kta granicznego caa fala zostanie odbita. Z powodu maej wartoci kta granicznego
powietrze skra gowic pokrywa si elem ultradwikowym.
Odpowied c) opada z marszu w ultrasonografii stosuje si fale z zakresu 2MHz 10MHz.
13. Zjawisko tzw. cienia akustycznego uniemoliwiajce obserwacj narzdw pooonych np. za ebrami wynika z:
a) rozproszenia fali ultradwikowej na ebrach;
b) odbicia fali ultradwikowej od struktur kostnych na skutek niskiej, w porwnaniu z tkankami mikkimi, impedancji
akustycznej tkanki kostnej;
c) wysokiej opornoci akustycznej i zdolnoci absorpcyjnej koci w porwnaniu z tkankami mikkimi.
Kom.: Oporno akustyczna orodka (Z) jest definiowana jako iloczyn gstoci () przez prdko rozchodzenia si fal (c):
=
Oporno akustyczna ronie w szeregu: powietrze, tuszcz, woda, mzg, minie i wtroba, koci.
Oporno akustyczna ma wpyw na dwa wane parametry:
a) cinienie akustyczne (p) definiowane jako zmiany cinienia w orodku spowodowane przejciem fali. Cinienie
akustyczne okrelone jest wzorem:
=
gdzie v prdko drgania czsteczek orodka wok pooe rwnowagi.
b) natenie fali ultradwikowej (J) jest miar energii przechodzcej przez powierzchni (w cm2) w cigu 1 sekundy i
definiowane wzorem:
2
=
2
14. Ilo ciepa powstajcego w pewnym obszarze tkanki pod wpywem ultradwikw jest wprost proporcjonalna do
czasu nadwikowania, natenia fali oraz:
a) do opornoci akustycznej tkanki;

b) do wspczynnika absorpcji fali w tkance;

c) do cakowitej masy tkanki.
Kom.: Warunkiem powstania ciepa w tkance jest absorpcja ultradwikw.

15. Fal 250 Hz badany syszy w czstotliwoci 25dB powyej progu syszalnoci dla tej czstotliwoci. Fal o jakiej
gonoci syszy badany??
Kom.: Izofony - krzywe jednakowego poziomu gonoci dwiku. Do rozwizania zadania potrzebujemy tego wykresu:

Rysunek 16 Izofony

Widzimy, e dla 250 Hz prg syszalnoci wynosi ok. 15 dB. Musimy wic znale izofon odpowiadajc nateniu
dwiku 40 dB (bo takie odbiera badany) przy czstotliwoci 250 Hz. Jest to izofona 4 od dou. Przy 1 kHz izofona ta ma
warto 30 dB oznacza to e gono tego dwiku wynosi 30 fonw.
Definicja poziomu gonoci pytanie 9
Zadania do wykresu:
15a) Ton o czstotliwoci 100 Hz ma poziom gonoci rwny 20 fonw gdy poziom natenia jest rwny:
a) 100 dB;
b) 65 dB;
c) 50 dB;
d) 30 dB.
Kom.: Znajd izofon 20 dB przy 1 kHz i cignij do 100 Hz
15b) Poziom gonoci tonu o f = 10 kHz i poziomie natenia 60 dB jest rwny:
a) 600 fonw;
b) 60 fonw;
c) 40 fonw;
d) 20 fonw.
16. Fala ultradwikowa pada na granic dwch rodowisk. Oporno akustyczna pierwszego rodowiska jest rwna Z1
za drugiego Z2=2*Z1. Stosunek natenia fali odbitej do natenia fali padajcej wynosi:
a) 1/3
b) 1/4
c) 1/9
d) 1/5
Rozwizanie.: Stosunek obliczamy korzystajc ze wzoru z zadania 12:
(1 2 )2
=
0 (1 + 2 )2

(1 2 1)2

=
0 (11 + 2 1)2
( 1)2
=
0 (3 1)2

1
=
0
9
17. Ton o czstotliwoci 7kHz i nateniu 10-7 W/m2 oraz ton o czstotliwoci 1kHz i poziomie natenia 40dB maj t
sam gono. Poziom natenia L i poziom gonoci tonu 7kHz jest rwny:
a) L=50dB, G=40dB;
b) L=70dB, G=40 fonw;
c) L=50dB, G=40 fonw;
d) L=10dB, G=10 fonw.
Rozwizanie.: Skoro gono jest taka sama, a jak sami wiemy gono dwiku jest rwna co do wartoci nateniu tonu
przy czstotliwoci 1kHz to gono wynosi 40 fonw.
Korzystajc ze wzoru z zdania 4:

= log
0
Obliczamy poziom natenia dwiku. k=10, I = 10-7 W/m2, I0 = 10-12 W/m2.
107
= 10 log 12
10
= 10 log 105
= 50 ()
18. Fale wdrujce w uchu wewntrznym wywouj powstawanie najwikszego odksztacenia bony podstawnej, tym
dalej od okienka owalnego im:
a) nisza czstotliwo tych fal;
b) wikszy ubytek suchu;
c) nisze natenie tych fal;
d) wiksza czstotliwo.
Kom.: Patrz zadanie 7
19. Fala dwikowa w powietrzu jest:
a) fal poprzeczn spolaryzowan;
b) fal poprzeczn niespolaryzowan;
c) fal podun;
d) zarwno fal podun jak i poprzeczn.
Kom.:
Fala poduna fala, w ktrej drgania odbywaj si w kierunku zgodnym z kierunkiem jej rozchodzenia si. Tak fal jest
fala dwikowa.
Fala poprzeczna - fala, w ktrej kierunek drga czstek orodka jest prostopady do kierunku rozchodzenia si fali. Takimi
falami s fale elektromagnetyczne. W przypadku fal mechanicznych poprzeczne mog rozchodzi si tylko w ciaach
staych.
20. Zjawisko Dopplera zachodzi:
a) dla fal ultradwikowych;
b) dla wszystkich fal akustycznych, ale nie dla wiata;
c) dla fal akustycznych i wiata;
d) dla fal syszalnych.
Kom.: Zjawisko Dopplera polega na zmianie czstotliwoci odbieranej fali w wyniku wzgldnego ruchu rda i
obserwatora.

Kiedy obserwator porusza si z prdkoci u w kierunku nieruchomego rda emitujcego fale o czstotliwoci fem to
obserwator zaobserwuje wiksz czstotliwo fal (fo). Przy uwzgldnieniu kta midzy kierunkiem propagacji fal a
kierunkiem prdkoci obserwatora ():
( + cos )
=

gdzie c prdko fali w orodku.

Kiedy obserwator jest nieruchomy za ciao porusza si to obserwator bdzie odczuwa fale o czstotliwoci:

=
( cos )
W zastosowaniach medycznych korzystamy ze zjawiska odbicia. Wtedy wzr na czstotliwo odebranych fal ma posta:
( + cos )
=
( )
Rnic czstotliwoci fdop = fod fem nazywamy czstotliwoci dopplerowsk. Do jej obliczenia moemy wykorzysta
wzr:
2 cos
=

Efekt Dopplera wystpuje rwnie dla fal elektromagnetycznych ale jest opisywany innymi rwnaniami.

Rysunek 17 Efekt Dopplera

21. Dugo fali akustycznej w powietrzu wynosi 1 metr. Ile wynosi w wodzie?? Prdko dwiku w powietrzu wynosi 330
m/s a w wodzie 1450 m/s.
a) 4,4 m
b) 0,46 m
c) 2,2 m
d) 1,5 m
Obliczenia: Obliczymy czstotliwo fali nie zmienia si ona podczas przechodzenia midzy orodkami.
=

330
=
1
= 330
Obliczymy teraz dugo fali w wodzie:

1450

=
330
= 4,4
22. Pochanianie fal elektromagnetycznych i dwikowych w orodku materialnym:
a) maleje z dugoci fali;
b) ronie z dugoci fali;

c) zaley od dugoci i rodzaju fali;

d) nie zaley od dugoci fali.
23. Kiedy amplituda cinienia akustycznego tonu o czstotliwoci 1000Hz zwikszy si 100 razy, wtedy przyrost poziomu
natenia bdzie wynosi:
a) 40 dB
b) 20 dB
c) 10 dB
d) 0 dB
Kom.: Natenie jest wprost proporcjonalne do kwadratu amplitudy cinienia akustycznego:
2 ~
zwizane to jest z podstawieniem do wzoru za E cakowit wzoru:
2
=
2
gdzie A amplituda drga, k wspczynnik sprystoci.
Wiedzc e amplituda wzrosa 100 razy moemy stwierdzi e natenie wzroso 10000. Obliczamy teraz poziom
natenia korzystajc ze wzoru:

= 10 log
0
10000 0
= 10 log
0
= 10 4
= 40 ()
24. Do ucha pacjenta o prawidowym suchu docieraj fale o czstotliwoci 2000 Hz i 200 Hz. Poziomy nate tych fal
wynosz 0 dB. Pacjent syszy:
a) 2 tony o jednakowej gonoci;
b) 2 tony o rnej gonoci;
c) tylko ten o czstotliwoci 200 Hz;
d) tylko ten o czstotliwoci 2000 Hz.
Kom.: Poziom natenia 0 dB dla czstotliwoci 200 Hz znajduje si poniej progu syszenia dla zdrowego ucha (patrz do
pytania 2).
25. Jeeli poziom gonoci danego dwiku jest rwny 15 fonw to znaczy, e jest on rwnogony:
a) z tonem o czstotliwoci 1000 Hz i o poziomie natenia 15 dB;
b) z tonem o czstotliwoci 3450 Hz i o poziomie natenia 15 dB;
c) z tonem o czstotliwoci 1000 Hz i o poziomie natenia 15 B;
d) z tonem o czstotliwoci 100 Hz i o poziomie natenia 15 dB.
26. Ktry z wymienionych orodkw posiada najmniejszy wspczynnik osabienia fal ultradwikowych:
a) tkanka tuszczowa;
b) woda;
c) ko;
d) minie.
Kom.: Wspczynnik ronie w kolejnoci woda, tkanka tuszczowa, minie, ko.
27. Dwie fale o tej samej czstotliwoci, ktrych stosunek amplitudy drga wynosi 10 rni si poziomem natenia o:
a) 100 dB;
b) 10 dB;
c) 20 dB;
d) 40 dB.

Kom i obliczenia: Natenie jest wprost proporcjonalne do kwadratu amplitudy. Oznacza to e stosunek nate tych fal
wynosi 100.
Dalej liczymy ze wzoru na poziom natenia:
= 10 log 100
= 20 ()
28. Jeeli czstotliwo ultradwikw zamienimy z 5 MHz do 7,5 MHz to prdko rozchodzenia si fali w orodku:
a) zwikszy si;
b) zmniejszy si;
c) pozostanie taka sama;
d) zmieni si przy wzrocie czstotliwoci.
Kom.: Prdko fali dwikowej w orodku jest wartoci sta charakterystyczn dla orodka.
29. Oporno akustyczna orodka jest najmniejsza dla:
a) koci;
b) powietrza;
c) wody;
d) krwi.
Kom.: Im bardziej gsty orodek tym oporno akustyczna jest wiksza.
30. Co najmniej jak liczb tonw powinien rozrni kady pianista?
a) 60;
b) 72;
c) 88;
d) 124;
Kom.: Podobno (ja si nie znam ) fortepian ma 4 oktawy (po 8 klawiszy) i jedn poktaw (4 klawisze). Oznacza to e
ma 36 klawiszy a na kadym mona zagra 2 tony.
31. Dlaczego ton o f = 3000 Hz i poziomie natenia 25 dB jest goniejszy od tonu o f = 50 Hz i poziomie natenia 50 dB?
a) tony o wyszej czstotliwoci s zawsze goniejsze;
b) ton o czstotliwoci 20 Hz i poziomie natenia 20 dB jest jeszcze nie syszalny;
c) gono drugiego tonu jest o 10 fonw mniejsza ni pierwszego;
d) cakowita energia tonu o czstotliwoci 3000 Hz jest wiksza.
Kom.: Patrz na izofony w zadaniu 15.
32. Poziom natenia fali akustycznej o nateniu I = 10-4 W/m2 jest rwny:
a) 10 B;
b) 40 dB;
c) 60 dB;
d) 80 dB.
Obliczenia:

= 10 log
0
104
= 10 log 12
10
= 10 log 108
= 80 ()
33. Fala akustyczna dziaajca na bon bbenkow ucha, wywoa wraenia suchowe jeeli:
a) jej natenie nie bdzie nisze od progu syszalnoci, niezalenie od czstotliwoci;
b) czstotliwo fal mieci si w zakresie od 16 Hz do 20 kHz niezalenie od natenia;

c) czstotliwo fal mieci si w przedziale od 16 Hz do 20 kHz, a jej natenie jest wiksze od progu syszalnoci przy tej
czstotliwoci;
d) poziom natenia fali jest wikszy od 0 dB.
34. Sygna akustyczny o nateniu 10-5 i czasie trwania 200 ms przekazuje bonie bbenkowej o powierzchni 0,5 cm2
energi:
a) 10-10 J;
b) 10-9 J;
c) 10-6 J;
d) 10-3 J.
Obliczenia: Korzystamy ze wzoru na natenie fali mechanicznej:

=
= 105 5 105 0,2
= 1010 ()
35. Z podanych niej informacji o progu syszalnoci nieprawdziwa jest:
a) prg syszalnoci jest to najmniejsze cinienie fali akustycznej przy ktrym powstaje natenie suchowe;
b) prg syszalnoci zaley od czstotliwoci tonu;
c) progi syszalnoci dla tonw o czstotliwociach od 1 kHz do 5 kHz s najnisze;
d) im wysze progi syszalnoci tym lepszy jest such.
Kom.: Im nisze progi tym lepszy such . Co do reszty rysunek przy pytaniu 15.
36. Amplitud fali akustycznej o f = 1 kHz zmniejszono o poow. Objawio si to:
a) obnieniem progu syszalnoci;
b) zmniejszeniem o poow natenia tej fali;
c) obnieniem poziomu natenia fali o 10log2 = 3 dB;
d) obnieniem poziomu gonoci o 10log4 = 6 fonw.
Obliczenia:
Wiemy e natenie fali akustycznej jest wprost proporcjonalne do kwadratu amplitudy. Oznacza to e spadek amplitudy
o spowoduje spadek natenia do wartoci natenia pocztkowego:
1
2 = 1
4
Zamiast stosunku fali:
2
1
zastosujemy dla uatwienia stosunek:
1
2
W ten sposb obliczylibymy raczej przyrost, ale warto przyrostu natenia jest rwna wartoci spadku natenia. Nie
zmieni to ostatecznego wyniku.
1
= 10 log
2
1
= 10 log
1
4 1
= 10 log 4
37. Jeeli poziom cinienia fali akustycznej wynosi 40 dB to jej natenie jest rwne:
a) 10-16 W/m2;
b) 10-12 W/m2;
c) 10-8 W/m2;

d) 10-5 W/m2.
Obliczenia: Znw wzr:
= 10 log

40 = 10 log
log

=4
0

korzystajc z definicji logarytmu:

log = =
mamy:

= 104
0
= 0 104
wiemy e I0 = 10-12 W/m2
= 1012 104

= 108 ( 2 )

38. Warunkiem odbicia ultradwikw na granicy dwch orodkw jest:

a) rna gsto tych orodkw;
b) rny opr akustyczny tych orodkw;
c) rna prdko fali w tych orodkach;
d) jednakowy opr akustyczny tych orodkw.
39. Echo na granicy tkanek a i b jest wykrywane po 10-4 s od chwili wysania impulsu. Prdko fali ultradwikowej w
tkance wynosi 1540 m/s. Odlego tej granicy od rda wynosi:
a) 0,077 m;
b) 0,154 m;
c) 0,308 m;
d) 0,337.
Obliczenia: kolejne zadanie w stylu sprawd czy student myli. Ot czas powrotu echa jest rwny 2t gdzie t czas
dojcia fali od gowicy do powierzchni. Oznacza to e t = 5*10-5 m/s
Dalej ju liczymy standardowo:
=

= 1540 5 105

= 0,077
40. Wska nieprawdziwe stwierdzenie:
a) fakt, e najlepiej syszymy dwiki o f=3300 Hz ma zwizek z budow ucha zewntrznego;
b) ucho rodkowe peni rol amplitudy drga;
c) ukad kosteczek ucha rodkowego dopasowuje oporno ucha zewntrznego i wewntrznego;
d) ucho wewntrzne dokonuje analizy czstotliwoci dwikw.
41. Na skutek efektu Dopplera dwik wydawany przez obiekt przybliajcy si do czowieka:
a) ma wiksz amplitud i tym samym syszany jest jako goniejszy;
b) ma mniejsz amplitud i tym samym syszany jest jako cichszy;
c) ma tak sam amplitud i tym samym ucho odbiera dwiki jako tak samo gony jak od rda spoczywajcego;
d) ma tak sam amplitud ale ze wzgldu na zmian czstotliwoci, czowiek moe mie wraenie, e dwik jest
cichszy lub goniejszy.
42. Wska nieprawdziw odpowied. Fale ultradwikowe:

a) s tym silniej pochaniane (pytsza penetracja) im wiksza jest ich czstotliwo;

b) w medycynie stosujemy fale rzdu MHz;
c) maj tak sam natur jak fale rentgenowskie;
d) odbijaj si od granicy tkanek rnicych si opornociami akustycznymi.
43. Zjawisko cakowitego wewntrznego odbicia:
Odp. Zachodzi na granicy powietrze-woda.
Zjawisko cakowitego wewntrznego odbicia polega na cakowitym odbiciu fali na granicy dwch orodkw rnicych si
znacznie prdkociami fali. Wystpuje po przekroczeniu pewnego kta padania, tzw. kta granicznego
charakterystycznego dla fali oraz orodkw.
44. Czym jest fala Bekesyego??
Kom.: Wg teorii rozchodzenia si fali Bekesyego drgania przenoszone z ucha rodkowego wywouj w endolimfie fal
wdrujc. Fala porusza si od okienek ku szparze osklepka i w zalenoci od czstotliwoci najwiksz amplitud osigaj
w rnych miejscach. Rnym czstotliwociom dwiku odpowiadaj rne miejsca w ktrych amplituda drga bony
podstawnej osiga maksimum. Szybko fali wdrujcej Bekesy'ego jest najwiksza w okolicy okienka owalnego i spada
dalej wykadniczo.
45. Jaka jest zasada dziaania WKZ (wewntrznych komrek zmysowych)?
Kom.: Na pocztek trzeba wyjani czym s te WKZ i ZKZ.
WKZ (wewntrzne komrki zmysowe) komrki narzdu
Cortiego s odpowiedzialne za odebranie i przekazanie bodcw
dwikowych. Ich liczba u czowieka wynosi ok. 3500, za to
zabieraj a 95% aferentnego unerwienia (20 wkien na 1
komrk). Unerwienie aferentne komrek wewntrznych jest
zmielinizowane.
ZKZ (zewntrzne komrki zmysowe) komrki narzdu Cortiego.
S potrzebne do wzmocnienia odpowiedzi komrek
wewntrznych, waciwych detektorw ruchu bony podstawnej,
na padajcy dwik.
Jak to dziaa? Zaktywowana komrka zewntrzna mogaby
potguje ruch bony podstawnej wywoany padajcym dwikiem i
Rysunek 18 Narzd Cortiego
prowadzi tym samym do wzmocnionej odpowiedzi WKZ. Pod
wpywem naprenia otwieraj si kanay potasowe potas napywa do komrek (zwizane jest to z duym steniem
jonw potasu w endolimfie). W wyniku depolaryzacji otwieraj si znajdujce si po przeciwnej stronie komrki kanay
wapniowe wpywajcy wap powoduje fuzje pcherzykw synaptycznych z bon powstaje postsynaptyczny potencja
pobudzajcy.
46. Od czego zaley czstotliwo rezonansowa struny?
Kom. i odp.: Naley najpierw zdefiniowa pojcie rezonansu akustycznego. Rezonans akustyczny to zjawisko rezonansu
zachodzce dla fal dwikowych, polegajce na pobieraniu energii fal akustycznych przez ukad akustyczny ze rda drga
o czstotliwociach rwnych lub zblionych do czstotliwoci drga wasnych ukadu. W wyniku czego dochodzi do
generowania, wzmacniania lub filtrowania drga o tych czstotliwociach.
Rezonans struny. Napite struny maj czstotliwoci rezonansowe bezporednio zwizane z mas, dugoci i napiciem.
Czstotliwo drga opisana jest wzorem:

=
2
gdzie n liczba porzdkowa (1,2,3), T nacig, masa na jednostk dugoci struny, L dugo struny. Zjawisko to
wykorzystywane jest np. w gitarze.

Rezonans kolumn powietrza. Fala dwikowa poruszajc si w powietrzu odbija si od cianek naczynia i innych
przeszkd. W wyniku odbi dochodzi do rezonansw. Czstotliwoci rezonansu w rurce s uzalenione od dugoci rurki,
jej ksztatu, oraz czy jest zamknity czy otwarty jej koniec. Muzycznie przydatne ksztaty s cylindryczne bd stokowe.
47. W diagnostyce USG uywamy ultradwikw o czstotliwociach:
a) 200-300 MHz
b) 1-20 MHz
c) 1-7 Hz
d) 1-40 kHz
48. W badaniu USG odlego od badanego obiektu ustala si na podstawie:
a) jasnoci plamki
b) czasu po jakim wrci do gowicy fala
c) wielkoci obiektu
d) nie ustala si tej odlegoci
49. Ktry z wymienionych orodkw ma najwikszy wspczynnik osabienia fal ultradwikowych:
a) tkanka tuszczowa
b) woda
c) koci
d) minie

Lasery
1. Warunkiem powstania akcji laserowej w orodku czynnym lasera jest:
a) wytworzenie spjnego wiata;
b) wytworzenie stanu inwersji obsadze;
c) duy wspczynnik pochaniania orodka.
Kom.: Podstaw dziaania lasera jest zjawisko emisji wymuszonej. Emisja wymuszona zachodzi w momencie gdy na
czsteczk w stanie wzbudzonym pada foton o energii takiej, jak miaby foton wyemitowany spontanicznie. Foton
padajcy wymusza emisj drugiego fotonu i przejcie czsteczki w stan podstawowy:

Rysunek 19 Schematyczne przedstawienie emisji wymuszonej A atom w stanie wzbudzonym (elektron na poziomie o energii E2) oraz foton
inicjujcy, B atom w momencie pobudzenia przez foton (h), C atom i fotony po emisji wymuszonej

Aby uzyska emisj wymuszon konieczne jest wytworzenie inwersji obsadze spowodowa, aby wicej czsteczek
znajdowao si w stanie o wyszej energii. Dziki inwersji obsadze moliwa jest emisja wymuszona wiata, a
wyemitowany foton wymusza nastpnie emisj fotonw innych czsteczek. Fotony maj tak sam dugo fali, kierunek
propagacji i s zgodne w fazie co zapewnia monochromatyczno, kolimacj (rwnolego promieni) i spjno wiata.
2. Dwa cigi fal wietlnych s spjne wwczas gdy:
a) maj tak sam czstotliwo;
b) maj jednakow amplitud;
c) maj sta rnic faz.
Kom.:
monochromatyczno zapewnia taka sama dugo fali,
kolimacj zapewnia taki sam kierunek propagacji,
spjno zapewnia zgodno w fazie.

3. wiato z zakresu dalekiej podczerwieni 10600 nm emitowane przez laser CO2 wnika do tkanki o duej zawartoci wody
na odlego nie wiksz ni:
a) 1mm
b) 5mm
c) 10mm
Kom.: Gboko wnikania promieniowania podczerwonego w skr jest odwrotnie proporcjonalna do dugoci fali.
Przenikalno promieniowania z pasma IR-C (podczerwie daleka) wynosi kilka mikrometrw. Promieniowanie to jest w
wikszoci absorbowane w powierzchniowych warstwach skry. Najwiksz zdolnoci wnikania (na gboko 1 3 cm)
charakteryzuje si promieniowanie z zakresu podczerwieni bliskiej IR-A, ktre dociera do gbiej pooonych warstw
tkanki skrnej oraz do tkanki podskrnej.
4. Zaznacz nieprawdziwe stwierdzenie:
a) promieniowanie nadfioletowe ma wiksz energi ni promieniowanie podczerwone;
b) promieniowanie podczerwone powoduje w organizmie syntez witaminy D;
c) promieniowanie nadfioletowe ma waciwoci jonizujce.
Kom.: Wpyw promieniowania nadfioletowego na czowieka:
Promieniowanie UV-A jest mniej szkodliwe ni promieniowanie z pozostaych zakresw, ale uszkadza wkna
kolagenowe w skrze, co przyspiesza procesy starzenia. Dugoletnia ekspozycja na due dawki promieniowania
UV-A moe powodowa zam (tzw. zama fotochemiczna), czyli zmtnienie soczewki.
Promieniowanie UV-B powoduje wytwarzanie witaminy D w skrze, przeciwdziaajc w ten sposb powstawaniu
krzywicy. Aby proces ten mg zachodzi, potrzebna jest pewna minimalna dawka promieniowania.
Promieniowanie w tym zakresie moe powodowa rumie skry oraz objawy alergiczne.
Duga ekspozycja na dziaanie UV-B ma zwizek ze zwikszon czstoci wystpowania nowotworu zoliwego
skry (czerniaka), a take czstszych (cho mniej agresywnych) guzw, jak rak paskonabonkowy i
podstawnokomrkowy.
Wpyw promieniowania laserowego na czowieka:
Przy nateniu poniej 1W/cm2- reakcje fotochemiczne
dziaanie antymutagenne
przyspieszenie mitozy
zmiany struktury bon komrkowych
wzrost aktywnoci enzymw
zwikszenie syntezy ATP
poprawa mikrokrenia krwi
pobudzenie angiogenezy
dziaanie immunomodulacyjne
wykorzystywane w poczeniu z fotouczulaczami leczenie uszczycy, niektrych nowotworw.
Przy nateniach w zakresie 1 W/cm2 1 MW/cm2 wystpuj efekty termiczne podgrzewanie tkanek.
Natenia powyej 1MW/cm2 prowadz do ablacji tkanek dochodzi do ich rozerwania. Wykorzystywane s do
niszczenia nowotworw.
5. Jaka jest powierzchnia owietlona promieniem lasera na ekranie oddalonym o 2 m jeli promie lasera na jego wyjciu
ma przekrj 0,2 mm2?
a) 2 mm2
b) 4 mm2
c) 0,2 mm2
d) 0,02 mm2
Kom.: W zwizku z tym, e wizki wiata s rwnolege i spjne to powierzchnia nie zmienia si w stosunku do przekroju
lasera.
6. Jakie wiato emituje laser?

Odp.: Przede wszystkim spjne.

7. Jak leczymy nowotwory wiatem?
Odp.: Podawany jest fotouczulacz ktry gromadzi si w guzie i nastpnie przeprowadzana jest terapia zmiennym
wiatem.
8. Na czym polega terapia fotodynamiczna?
Odp.: Terapia fotodynamiczna (PDT) polega na zjawisku powrotu do stanu podstawowego (zwizanego z emisj energii)
fotouczulacza co powoduje wzbudzenie czsteczek tlenu w tkankach. Powstaje b. aktywny tlen singletowy zdolny do
niszczenia komrek nowotworowych.

Spirometria
1. Zmiany obturacyjne manifestuj si w badaniu spirometrycznym:
a) zawyon zapasow objtoci wydechow minutow przy prawidowej natonej objtoci wydechowej sekundowej;
b) zanionymi wynikami wszystkich mierzonych w badaniu objtoci przy prawidowych wartociach pojemnoci;
c) obnion objtoci oddechow przy prawidowej pojemnoci yciowej.
Kom.:
Zespoy obturacyjne zwizane ze zmniejszonym przepywem powietrza w pucach. O obturacji wiadczy
obnienie wskanika Tiffenau stosunku natonej pojemnoci wydechowej jednosekundowej do pojemnoci
yciowej:
1
=

Do zespow obturacyjnych zaliczamy:

o POChP przewlek obturacyjn chorob puc
o astm oskrzelow
o mukowiscydoz
o zapalenie oskrzeli
Zespoy restrykcyjne zmniejszenie cakowitej pojemnoci puc poniej dolnej granicy normy. Obnienie
pojemnoci yciowej puc nie wiadczy o zespole restrykcyjnym.
Do zespow restrykcyjnych zaliczamy:
grulic
krzemic
sarkoidoz
pylice
2. Prba Tiffeneau suy do:
a) pomiaru pojemnoci yciowej puc
b) pomiaru objtoci oddechowej
c) pomiaru pojemnoci wdechowej
Kom.: Prba Tiffeneau de facto suy do oceny oporu drg oddechowych.

Rysunek 20 Objtoci i pojemnoci puc

Objtoci nazywamy ilo powietrza ktra stanowi pewn cao niepodzieln z fizjologicznego punktu widzenia.
Objto oddechowa (VT) objto powietrza wprowadzana podczas wdechu i wyprowadzana podczas
wydechu w czasie normalnej aktywnoci puc. rednio ok. 600mL (10% TLC). Objto powietrza wdychan
lub wydychan w cigu minuty nazywamy wentylacj minutow.
Objto zalegajca (RV) objto powietrza pozostajca w pucach nawet po najwikszym wydechu. Jest to
powietrze uwizione w pcherzykach pucnych na skutek zapadania si niektrych oskrzelikw pod koniec
wydechu. Dla zdrowego mczyzny wynosi ok. 1,2 L, dla kobiety ok. 1,1 L. Stanowi 20% TLC

Przestrze martwa (VD) objto powietrza nie podlegajca wymianie gazowej. Znajduje si ona w drogach
oddechowych. Wynosi ok. 150 mL.
Objto resztkowa (brak na schemacie) objto powietrza pozostaa w pucach nawet po ich wyciciu z
organizmu. Dziki niej puca s lejsze od wody pozwala to na przeprowadzanie tzw. prby wodnej.
Zapasowa objto wdechowa (IRV) objto powietrza moliwa do wprowadzenia w czasie wdechu po
wykonaniu normalnego wdechu (nie wchodzi w jej skad objto oddechowa!!). Wynosi ok. 2,5 L
Wydechowa objto zapasowa (ERV) objto powietrza moliwa do wyprowadzenia z puc w czasie
wydechu po wykonaniu normalnego wydechu. Wynosi ok. 1L u zdrowego mczyzny i 0,7 L u kobiety (20%
TLC).
Pojemnoci nazywamy objtoci zoone z dwch lub wicej objtoci.
Cakowita pojemno puc (TLC) suma wszystkich objtoci puc. Wynosi rednio u mczyzny ok. 6 L, u
kobiety ok. 4,2 L
Pojemno yciowa puc (VC) ilo powietrza wprowadzonego do puc maksymalnym wdechem po
maksymalnym wydechu lub ilo powietrza usunitego maksymalnym wydechem po wczeniejszym
maksymalnym wdechu. U mczyzny wynosi ok. 4,8 L (80% TLC), u kobiet ok. 3,2 L. Zaley ona od budowy
klatki piersiowej, wieku, wzrostu oraz postawy ciaa.
Natona pojemno yciowa puc (FVC) objto powietrza wydalanego szybkim, natonym wydechem.
Jest mniejsza od pojemnoci yciowej. Wynosi 70% VC dla zdrowego czowieka.
Czynnociowa pojemno zalegajca (FRC) objto powietrza zalegajca w pucach przy normalnym
oddychaniu. U mczyzny wynosi ok. 2,2 L, u kobiety ok. 1,8 L.
Pojemno wydechowa (EC) objto powietrza wydalanego z puc od poziomu spokojnego wdechu do
najgbszego wydechu. EC = ERV + VT
Pojemno wdechowa (IC) objto powietrza pobrana podczas maksymalnego wdechu. IC = VT + IRV
3. Cinienie wewntrzopucnowe mierzone wzgldem cinienia atmosferycznego:
a) jest zawsze dodatnie
b) jest dodatnie tylko podczas wydechu
c) jest zawsze ujemne
0
Kom.: Cinienie w klatce piersiowej (bardziej poprawnie zwane cinieniem
wewntrzopucnowym) jest zawsze ujemne. W czasie wdechu spada do ok. 8 cm supka
wody poniej cinienia atmosferycznego, w czasie wydechu wzrasta do ok. 5 cm supka
0,4
wody poniej cinienia atmosferycznego.

Wdech

Wydech

-5
4. Nieprawd jest, e:
a) powietrze przepywa do puc, gdy cinienie rdpcherzykowe jest nisze od cinienia
atmosferycznego;
b) w czasie wydechu cinienie w pcherzykach przewysza cinienie atmosferyczne;
c) przy wydechu cinienie wewntrzopucnowe jest wysze od cinienia
-8
atmosferycznego.
Kom.: Warunkiem przepywu powietrza do puc jest spadek cinienia wewntrz
pcherzykw poniej wartoci cinienia atmosferycznego (wykres obok).
Warunkiem usunicia powietrza z puc jest wzrost cinienia wewntrz pcherzykw
powyej wartoci cinienia atmosferycznego.
Cinienie wewntrzopucnowe jest stale ujemne (wykres obok).
5. Cinienie rdpcherzykowe osiga maksimum:
a) pod koniec wdechu
b) pod koniec wydechu
c) w rodkowej fazie wydechu.
Kom.: Patrz wykres przy pytaniu 3 i 4.

Rysunek 21 I - zmiany objtoci puc. II

- zmiany cinienia w klatce piersiowej
(w stosunku do atmosferycznego) III
zmiany cinienia
wewntrzpcherzykowego.

6. Jednostk cinienia jest:

a) N/m
b) N/m2
c) N*m2
Kom.: Cinienie definiujemy jako stosunek wartoci siy (F) dziaajcej na pewn powierzchni do pola powierzchni (S):

Jednostk cinienia jest 1 Pa = 1 N/m2. Spotykane s rwnie jednostki: mm Hg i mm H2O.

7. Pomidzy bonami opucnej znajduje si pewna ilo cieczy. W trakcie wdechu cinienie wewntrzopucnowe pop jest w
stosunku do cinienia atmosferycznego:
a) wiksze;
b) mniejsze;
c) rwne.
Kom.: Patrz komentarz do pytania 4 i wykresy obok.
8. Zmienne napicie powierzchniowe na granicy powietrza wewntrzpcherzykowego i warstwy surfaktantw wynosi .
Dodatkowe cinienie w pcherzyku pucnym o promieniu r, zgodnie z prawem Laplacea jest wic rwne:
a) p = /r
b) p = 2/r
c) p = 4/r
Kom.: Zgodnie z prawem Laplacea dla powierzchni pcherzykowatych i kulistych wzr ma posta:
2
=

9. W kocowej fazie wdechu minimaln warto osiga cinienie:

a) tylko rdpcherzykowe;
b) tylko wewntrzopucnowe;
c) zarwno a jak i b.
Kom.: Patrz wykresy przy pytaniu 4.
Cinienie rdpcherzykowe osiga minimaln warto w poowie wdechu a maksymaln w poowie wydechu.
Cinienie wewntrzopucnowe osiga minimum pod koniec wdechu a maksimum na pocztku wdechu/kocu wydechu.
10. Cinienie rdpcherzykowe jest wiksze od atmosferycznego:
a) podczas caego cyklu oddechowego;
b) tylko podczas wdechu;
c) tylko podczas wydechu;
d) nigdy nie jest wiksze.
Kom.: Patrz wykresy przy zadaniu 4.
12. Pojemno wdechowa to:
a) cakowita pojemno puc pomniejszona o objto oddechow;
b) to samo co obj. oddechowa
c) TV + IRV
d) VC + RV
Kom.: Patrz komentarz do pytania 2.
13. Miar oporu drg oddechowych jest:
a) VC;
b) ERV;
c) FEV1;
d) IRV.

Kom.: Opr drg oddechowych mierzony jest w prbie Tiffenau. Mierzymy podczas niej naton objto wydechow
sekundow (FEV1). Jest to ilo powietrza jaka moe zosta wydalona z puc w czasie 1 sekundy maksymalnie szybkiego i
natonego wydechu.
14. Objto oddechowa pewnych puc jest rwna 0,5 dm3 a czstotliwo oddechu 0,3 Hz. Wentylacja minutowa tych
puc wyraona w dm3/min ma warto:
a) 10;
b) 9;
c) 6;
d) 8.
Obliczenia: Okres (czas) jednego penego oddechu to odwrotno czstotliwoci:
1
=

1
=3
3
W cigu minuty liczba oddechw wynosi:
1
1 3
3
60
= 18
3
na jeden oddech przypada 0,5 dm powietrza wic na 18 przypada 9 dm3.
15. Jaka warto jest najmniejsza przy max. wdechu:
Odp. cinienie wewntrzopucnowe.
16. Natona pojemno yciowa puc:
a) jest mniejsza od pojemnoci yciowej VC
b) jest wiksza od pojemnoci yciowej VC
c) jest rwna pojemnoci yciowej VC
d) Jest zawsze rwna FEV1
Komentarz:
FVC zdrowego czowieka stanowi 70% VC
17. Porwnujc dodatkowe cinienie p1 wytwarzane przez siy napicia powierzchniowego w kulistej kropli cieczy (woda z
mydem) oraz p2 w bace mydlanej o tym samym promieniu wytworzonej z tej samej wody z mydem moemy stwierdzi,
e:
a) p1=p2
b) p1 = 2*p2
c) p1 = 0,5*p2
d) p1>p2
Komentarz: http://fizyczny.net/printview.php?t=7266&start=0&sid=32ccc08352391f744aea5d58fcf78e6d moecie
poczyta, gdzie tam wzr jest.
18. Wystpujcy w prawie Laplace'a wspczynnik proporcjonalnoci zwany napiciem powierzchniowym mierzymy w
jednostkach:
a) N*m
b) N/m
c) N*m2
d) N/m2

Optyka
1. Przy ogldaniu przedmiotw bardzo odlegych od oka miarowego
a) Soczewka oczna ma najmniejszy promie krzywizny
b) Soczewka oczna ma najmniejsz zdolno skupiajc
c) soczewka oczna ma najmniejszy wspczynnik zaamania wiata
Kom.:
Ukad optyczny oka skada si z rogwki i soczewki ocznej. Przeson aperturow (regulujc dopyw wiata) jest
tczwka. Wspczynniki zaamania wiata s stae (odpowied c odpada) i wynosz:
dla soczewki n=1,395
dla ciaa szklistego n=1,336
dla rogwki n=1,376
Wspczynnikiem zaamania wiata (n) nazywamy stosunek prdkoci wiata w rodowisku przed przejciem (v1) do
prdkoci wiata w rodowisku, do ktrego wiato przechodzi (v2):
1
=
2
Moe by rwnie definiowany jako stosunek wartoci sinusa kta padania promieni wietlnych (sin) do wartoci sinusa
kta zaamania promieni wietlnych (sin)
sin
=
sin
W przypadku bezwzgldnego wspczynnika zaamania wiata odniesieniem jest prdko wiata w prni.
Akomodacja zdolno oka do zmiany ogniskowej ukadu = zdolnoci skupiajcej w zalenoci od odlegoci przedmiotu.
Akomodacja ma pewien skoczony zakres wyznaczony przez zdolno do ostrego odwzorowania na siatkwce obszaru
midzy punktem dalekim (D dla zdrowego oka dy do nieskoczonoci) i bliskim (B kilka centymetrw, przewanie 8).

Rysunek 22 Schemat akomodacji

Amplituda akomodacji (E) - rnica midzy odwrotnoci odlegoci punktu bliskiego (SB) a odwrotnoci odlegoci
punktu dalekiego (SD). Dla zdrowego oka E w przyblieniu rwna si 12.
1
1
=

Obraz dalekiego obiektu powstaje gdy zdolno skupiajca jest najmniejsza, a soczewka moliwie paska tj. promie
krzywizny jest najwikszy.
Obraz bliskiego obiektu powstaje gdy zdolno skupiajca jest najwiksza, a soczewka moliwie wypuka tj. promie
krzywizny jest najmniejszy.
Refrakcj oka (R) nazywamy odwrotno odlegoci dalekiego widzenia. Gdy R=0 oko jest miarowe.
Sztywnienie soczewki z wiekiem powoduje zmniejszenie zakresu akomodacji odlego bliskiego widzenia zwiksza si.
2. Zmniejszenie odlegoci przedmiotu od soczewki oka miarowego powoduje:
a) skrcenie ogniskowej soczewki ocznej
b) wzrost promieni krzywizny soczewki ocznej
c) zachodz jednoczenie oba powysze zjawiska
Kom.:
Wraz z przyblianiem si przedmiotu do oka ogniskowa skraca si, podobnie jak promie krzywizny soczewki. Ronie
natomiast zdolno skupiajca.
Wraz z oddalaniem si przedmiotu od oka ogniskowa ronie, podobnie jak promie krzywizny soczewki. Zdolno
skupiajca natomiast maleje.
Ogniskowa (f) jest to odlego midzy ogniskiem a rodkiem zwierciada (soczewki)

Ogniskiem (F) nazywamy punkt przecicia promieni po przejciu przez soczewk z osi optyczn. Takie ognisko nazywamy
rzeczywistym. W przypadku gdy promienie po przejciu przez soczewk s rozpraszane to po stronie soczewki na ktr
pada wiato powstaje ognisko pozorne bdce punktem przecicia przedue promieni rozproszonych z osi optyczn.
3. Oko ludzkie nie dokonuje analizy:
a) amplitudy fali wietlnej;
b) czstotliwoci fali;
c) fazy fali wietlnej
Kom.: Oko ludzkie zdolne jest do:
rozrnienia przedmiotw janiejszych od ciemniejszych przedmioty janiejsze emituj (lub
odbijaj) wicej wiata ni przedmioty ciemniejsze. Nasze oko analizuje wtedy amplitud fal
(im wiksza tym janiej)
rozrnienia barw kada barwa definiowana jest przez inn dugo fali i inn
czstotliwo.
rozrnienia kierunku padania wiata
dziki widzeniu stereoskopowemu do oceniania odlegoci midzy dwoma przedmiotami
4. Zdolno skupiajca soczewki cienkiej zaley od:
a) x (odlegoci przedmiotu od soczewki), y (odlegoci obrazu od soczewki);
b) promieni krzywizny soczewki oraz wzgldnego wspczynnika zaamania materiau soczewki
wzgldem rodowiska w ktrym si znajduje;
Rysunek 23 Ognisko i
ogniskowa w rnych
c) promieni krzywizny soczewki oraz bezwzgldnego wspczynnika zaamania materiau soczewki
soczewkach i
wzgldem rodowiska.
zwierciadach
Kom.:
Zdolnoci skupiajc soczewki (Z) nazywamy odwrotno ogniskowej:
1
=

Jednostk zdolnoci skupiajcej jest 1 dioptria (D). Zdolno skupiajca soczewki skupiajcej jest dodatnia a rozpraszajcej
ujemna
W przypadku soczewek cienkich zdolno skupiajc definiuje wzr:

1
1
= ( 1) ( +
)
0
1 2
gdzie:
ns bezwzgldny wspczynnik zaamania wiata materiau
z jakiego wykonana jest soczewka
n0 - wspczynnik zaamania wiata otoczenia
R1 i R2 promienie krzywizn cian soczewki (dodatnie dla
powierzchni wypukych i ujemne dla wklsych, rwne
nieskoczonoci dla paskich)
Zaleno ns/n0 to wzgldny wspczynnik zaamania wiata
Zdolno skupiajca takiej soczewki zaley wic od:
materiau z jakiego wykonana jest soczewka
otoczenia w ktrym znajduje si soczewka
promie krzywizn soczewki
rodzaju soczewki
W przypadku soczewek grubych zdolno skupiajc okrela wzr:
=

1
1
+
1 2

Rysunek 24 Rodzaje soczewek

(1)2
1 2

gdzie:
nso wzgldny wspczynnik zaamania wiata materiau soczewki i
otoczenia

Rysunek 25 Soczewka skupiajca

d grubo soczewki
R1 i R2 promienie krzywizn cian soczewki
5. Przy sabym owietleniu (widzenie zmrokowe) w procesie rejestracji wrae
wzrokowych bior udzia:
a) gwnie czopki
b) gwnie prciki
c) czopki lub prciki w zalenoci od barwy owietlenia.
Rysunek 26 Soczewka rozpraszajca
Kom.:
Prciki
Czopki
Widzenie nocne
Widzenie dzienne
Ok. 90 milionw
Ok. 4,5 miliona
Pigment: rodopsyna
Pigment: jodopsyna
Bardzo dua czuo; Czuo na wiato rozproszone
Niewielka czuo; Czuo tylko na wiato bezporednie
Ich brak powoduje lepot zmierzchow
Ich brak powoduje lepot
Maa ostro
Wysoka ostro; lepsza rozdzielczo
Wolna reakcja na wiato
Szybka reakcja na wiato
Rysunek 27 Porwnanie czopkw i prcikw

Widzenie skotopowe (nocne) umoliwiaj prciki. Bezporednim skutkiem absorpcji wiata jest rozkad rodopsyny:

rodopsyna

foton

biako + retynina

Wzrost natenia wiata powoduje zmniejszenie iloci rodopsyny i zmniejszenie czuoci prcikw.
Widzenie fotopowe jest moliwe dziki czopkom.
Efekt Purkinjego inaczej oceniamy wzgldn jasno dwch przedmiotw o odmiennej barwie przy adaptacji jasnej i
inaczej jasnej. Spowodowane jest to rnicami w poziomach wraliwoci prcikw i czopkw.

Rysunek 28 Wzgldna absorpcja wiata przez czopki (K, , D) i prciki (Pr)

6. Zdolno rozdzielcza mikroskopu elektronowego nie zaley od:

a) napicia anodowego;
b) rednicy apertury obiektywu;
c) powikszenia mikroskopu.
Kom.: Zdolno rozdzielcza odwrotno najmniejszej odlegoci (a) dwch punktw widzianych jeszcze oddzielnie. W
odniesieniu do mikroskopw obowizuje wzr:
1
2
= =
1,22
gdzie: dugo fali, A apertura
Apertura numeryczna (A) definiowana jest jako iloczyn wspczynnika zaamania orodka midzy przedmiotem a ukadem
optycznym (n) i sinusem kta aperturowego (u):
= sin
Wzr ten stosuje si rwnie dla mikroskopu elektronowego. Dugo fali promieniowania jest zalena od napicia na
anodzie (U) zgodnie ze wzorem:

1225

Dla oka posugujemy si zdolnoci rozdzielcz ktow (d). Jest to odwrotno kta pod jakim widziane s ze renicy
wejciowej dwa oddzielne obrazy dwch punktw:
1

= =
1,22
gdzie d rednica renicy, dugo fali.
7. Jednostk natenia fali jest:
a) W
b) Amper
c) W/m2
Kom.: Natenie fali (I) definiujemy jako stosunek mocy fali (P) do powierzchni na jak ta fala dziaa (S)

[] = 2

8. Zdolno skupiajca soczewki wynosi 11D (raczej amplituda akomodacji). Gdzie znajduje si jej punkt bliski??
a) 9 cm przed okiem;
b) 9 cm za okiem;
c) 11 cm przed okiem;
d) 11 cm za okiem.
Kom.: Punkt bliski okrela nam najmniejsz odlego przedmiotu gdy widoczny jest jako ostry.
Punkt daleki okrela nam najwiksz odlego przedmiotu gdy widoczny jest jako ostry.
W zadaniu naley przyj e punkt daleki jest w nieskoczonoci.
Amplituda akomodacji (E) okrela nam zdolno akomodacyjn soczewki. Obliczana jest ze wzoru:
1
1
=

gdzie SB punkt bliski, SD punkt daleki.
Wiedzc e E = 11 D a 1/SD w przyblieniu zero mamy:
1
11 =

1
=

11
= 0,09
9. Wada krtkowidza wynosi -2D. Punkt daleki znajduje si:
a) 0,5 m przed okiem;
b) 0,5 m za okiem;
c) 2 m przed okiem;
d) 2 m za okiem;
Kom.: Bardzo ciekawe zadanie ot wada krtkowidza okrela nam przesunicie akomodacji oka nie co do wartoci
(ktr pozostaje 12 D) ale co do punktu bliskiego i dalekiego. Jak z tego wybrn odejmujemy te 2 dioptrie po prawej
stronie rwnania (gdyby bya dalekowzroczno to bymy dodali):
1
=
2

1
12 + 2 =

1
= 14

Teraz t warto dioptrii w punkcie dalekim podstawiamy do wzoru na amplitud akomodacji:

1
12 = 14

1
2 =

 = 0,5
10. Zdolno skupiajca oka ludzkiego jest:
a) zawsze jednakowa;
b) najwiksza przy ogldaniu z bliska;
c) najwiksza przy ogldaniu z daleka;
d) zalena od barwy obserwowanych przedmiotw.
Kom.: Wraz ze zblianiem si przedmiotu ogniskowa skraca si, a e zdolno skupiajca to odwrotno ogniskowej to
zdolno wzrasta.
11. Dugo ogniskowej soczewki szklanej po woeniu jej do wody w porwnaniu z dugoci ogniskowej w powietrzu:
a) nie zmieni si;
b) zmaleje dla soczewki skupiajcej a wzronie dla rozpraszajcej;
c) maleje;
d) wzronie.
Kom.: Jak wiemy ogniskowa jest odwrotnoci zdolnoci skupiajcej. Zdolno skupiajc soczewki paskiej okrela wzr:

1
1
= ( 1) ( +
)
0
1 2

Interesuje nas czon: ( 1) gdzie ns wspczynnik zaamania soczewki, no wspczynnik zaamania otoczenia.
0

Wiedzc, e wspczynnik zaamania w wodzie jest wikszy ni w powietrzu moemy zapisa zaleno:

1) < (
1)
(

Oznacza to e zdolno skupiajca soczewki w wodzie bdzie mniejsza. Z tego wynika e dugo ogniskowej jest wiksza
w wodzie.
12. Najwiksze zaamanie promieni wiata w zdrowym oku czowieka ma miejsce na granicy:
a) powietrza i rogwki;
b) rogwki i cieczy wodnistej
c) cieczy wodnistej i soczewki;
d) soczewki i ciaa szklistego.
Kom.: Najwiksze zaamanie promieni bdzie wystpowao na granicy dwch orodkw o najwikszym stosunku
wspczynnikw zaamania. Wspczynnik powietrza wynosi 1, a dla elementw oka mieci si w przedziale 1,3-1,4
13. Zdolnoci rozdzielcze ukadu optycznego i ukadu receptorowego oka ludzkiego s:
a) w przyblieniu rwne;
b) wiksza jest zdolno rozdzielcza ukadu receptorowego;
c) wiksza jest zdolno rozdzielcza ukadu optycznego;
d) w zalenoci od warunkw czasem a) czasem b).
Kom.: Zdolno rozdzielcza siatkwki jest w przyblieniu rwna zdolnoci
rozdzielczej ukadu optycznego oka. Siatkwka ma najwiksz zdolno
rozdzielcz dla ukadu przyosiowego, poza nim zdolno ta maleje. Wynika to
zwikszajc si liczb komrek fotoreceptorowych, ktre przypadaj na
pojedyncze wkno nerwu wzrokowego w miar oddalania si od obszaru
przyosiowego.
14. Za widzenie barw odpowiedzialne s:
a) prciki;
b) czopki;
c) czopki przy sabym owietleniu;
d) prciki przy silnym owietleniu.
Kom.: Patrz zadanie 5.

Rysunek 29 Krtkowzroczno

15. Jeeli przedmiot zblia si do obserwatora, to obrazy na siatkwkach jego oczu:

a) przesuwaj si lewo;
b) przesuwaj si w prawo;
c) przesuwaj si przeciwbienie w stron skroniow;
d) przesuwaj si przeciwbienie w stron nosow.
16. Nieprawd jest e przyczyn krtkowzrocznoci jest:
a) zbyt krtka gaka oczna;
b) zbyt dua zdolno skupiajca soczewki ocznej;
c) zbyt dua zdolno skupiajca rogwki;
d) zbyt maa rednica renicy.
Kom.: Krtkowzroczno promienie pochodzce od bardzo odlegego
przedmiotu, biegnce rwnolegle do osi optycznej oka przecinaj si jeszcze
przed siatkwk. Przyczyn moe by zbyt wyduona gaka oczna lub zbyt
dua zdolno skupiajca ukadu optycznego oka. Refrakcj takiego oka
uwaamy za ujemn. Do korekcji stosujemy soczewki rozpraszajce.
Zdolno skupiajc soczewek korekcyjnych (Zk) obliczamy ze wzoru:

= 1+

Rysunek 30 Nadwzroczno

gdzie R refrakcja oka niemiarowego, d odlego paszczyzny gwnej obrazowej soczewki korekcyjnej od paszczyzny
gwnej przedmiotowej oka.
Nadwzroczno promienie pochodzce od bardzo odlegego przedmiotu, biegnce rwnolegle do osi optycznej
przecinaj si dopiero za siatkwk oka. Przyczyn moe by skrcona gaka oczna albo zbyt maa zdolno skupiajca
ukadu optycznego oka. Refrakcja takiego oka jest dodatnia. Do korekcji stosujemy soczewki skupiajce.
Aberracje:
sferyczna - promienie lece dalej od osi optycznej zaamywane s przez soczewk silniej ni promienie
trzyosiowe,
chromatyczna przy zaamaniu w soczewce wiato biae ulega rozszczepieniu i dla rnych barw otrzymujemy
ogniska w rnych odlegociach od rodka soczewki,
astygmatyzm jedyna aberracja wymagajca korekcji. Spowodowany niesferycznoci powierzchni zaamujcych
oka. Ma ono rny promie przekroju w rnych przekrojach.
17. Amplituda akomodacji oka miarowego wynosi 12 D. To znaczy, punkt bliski pooony jest przed okiem w odlegoci:
a) okoo 10 cm;
b) okoo 12 cm;
c) okoo 8 cm;
d) okoo 6 cm.
Kom.: Wiedzc e punkt daleki jest w nieskoczonoci i znajc wzr na amplitud akomodacji (R) moemy obliczy punkt
bliski.
1
1
=

1
12 =

1
=

12
18. Dwa punkty lece przed okiem widziane s przez to oko jako rozdzielone jeeli:
a) ich obrazy powstaj na dwch rnych czopkach przedzielonych trzecim;
b) kt ich widzenia jest mniejszy od jednej minuty;
c) znajduj si w odlegoci punktu bliskiego widzenia;
d) poprawne a i b

Kom.: Zdolno rozdzielcza oka zaley od kontrastu obiektw i odlegoci midzy prcikami w siatkwce oka, ktra rednio
wynosi 5 mikronw.
Ktowa zdolno rozdzielcza okrela pod jakim ktem widziane s ze renicy wejciowej rozdzielone obrazy dwch
obiektw. Miar jej jest odwrotno tego kta. Przyjmuje si, e oko ludzkie zaczyna widzi 2 obrazy od kta 1-5 minut
wzwy.
19. Oko ludzkie wykazuje rn wraliwo na barwy. Czowiek widzi najlepiej przy owietleniu promieniami:
a) niebieskimi i fioletowymi;
b) pomaraczowymi i czerwonymi;
c) tymi i zielonymi;
d) niebieskimi i czerwonymi.
Kom.: Czopki s wraliwe na barw zielon, czerwon i niebiesk. Zakres dugoci fal odbieranych przez oko jest
najwiksza wanie przy odbiorze tych dwch barw (patrz wykresy przy zadaniu 5).
20. Ogniskowa pewnej cienkiej soczewki dwuwypukej jest w powietrzu rwna promieniowi krzywizny powierzchni
soczewki. Wspczynnik zaamania materiau z ktrego wykonano soczewk wynosi:
a) n = 1,25
b) n = 1,5
c) n = 1,75
d) n = 2
Obliczenia: Korzystamy ze wzoru
1

1
1
= ( 1) ( +
)

0
1 2
wiemy e soczewka jest dwuwypuka i symetryczna (R1 = R2) i do tego f = R1. W powietrzu n = 1 = n0. Zapisujemy:
1
1 1
= ( 1) ( + )

1
2
= ( 1) ( )

1 = 2( 1)
1 = 0,5
= 1,5
21. Szka o soczewkach rozpraszajcych do staego noszenia konieczne s w przypadku:
a) soczewka oka jest zbyt wypuka albo gaka oczna jest zbyt duga;
b) rodek krzywizny rogwki bd soczewki nie pokrywa si ze rodkiem geometrycznym gaki ocznej;
c) soczewka oka jest zbyt paska albo gaka oczna jest zbyt krtka;
d) rednica otworu renicy jest zbyt maa i nie moe si zwikszy.
Kom.: Patrz pytanie 16 -> krtkowzroczno.
22. Zdolno skupiajca soczewki pasko-wypukej wykonanej z materiau o n=1,5 wynosi w powietrzu 5 D. Promie
krzywizny soczewki jest rwny:
a) 20 cm;
b) 0,2 cm;
c) 10 cm;
d) 0,1 cm.
Obliczenia: Wzr na zdolno skupiajc soczewki w tym przypadku przybiera posta:

1
= ( 1) (0 + )
0

1,5
1
5=(
1) (0 + )
1

1
5=
2
10 = 1

 = 0,1 ()
23. W odlegoci 0,5 m od soczewki o zdolnoci skupiajcej 5 D umieszczono przedmiot. Obraz tego przedmiotu jest:
a) pozorny, powikszony;
b) rzeczywisty, powikszony;
c) pozorny, pomniejszony;
d) rzeczywisty, pomniejszony.
Kom.: Ogniskowa tej soczewki ma dugo:
1
=

= 0,2
Oznacza to e przedmiot jest w odlegoci ponad 2 razy wikszej ni ogniskowa.
Obrazy powstajce dla przedmiotw w soczewkach skupiajcych:
x> 2f pomniejszony, rzeczywisty, odwrcony;
2f<x<f powikszony, rzeczywisty, odwrcony;
x<f powikszony, pozorny
24. Nieprawd jest, e:
a) zmiana natenia wiata powoduje zmian ksztatu soczewki ocznej;
b) ogniskowa przedmiotowa soczewki ocznej jest dusza od ogniskowej;
c) zdolno skupiajca zmienia si w zalenoci od odlegoci ogldanego przedmiotu od oka;
d) wspczynnik zaamania soczewki ocznej jest rny w rnych jej warstwach.
Kom.: Soczewka oka jest soczewk grub. Moemy okreli w niej nastpujce paszczyzny:
Paszczyzna gwna obrazowa - jest zbiorem punktw M', w ktrych przecinaj si przeduenia promieni padajcych
rwnolegle do osi z przedueniami odpowiednich promieni zaamanych. Zgodnie z definicja ogniska, kierunki tych
zaamanych promieni przecinaj si w ognisku obrazowym.
Paszczyzna gwna przedmiotowa - jest zbiorem punktw M, w ktrych przecinaj si przeduenia promieni zaamanych
i biegncych dalej rwnolegle do osi z przedueniami odpowiednich promieni padajcych. Kierunki promieni padajcych
przecinaj si w ognisku przedmiotowym (F).
Dugo ogniskowej obrazowej jest wiksza (22,8 mm) ni dugo ogniskowej przedmiotowej (17,0 mm). Dla oka
akomodujcego ogniskowa obrazowa ma warto 14,2 mm, a przedmiotowa 19,9 mm.
25. Dwa kolejne bodce dziaajce na receptor spowodoway wytworzenie w neuronie poczonym z receptorem dwch
rnych cigw impulsw potencjau czynnociowego przedstawionych na rysunku (wida na rysunku e czstotliwo
impulsw od drugiego bodca jest wiksza ni od pierwszego). Na podstawie otrzymanych wykresw mona przypuszcza,
e natenie drugiego bodca byo:
a) wiksze;
b) identyczne lecz wiksza bya czstotliwo;
c) mniejsze;
d) identyczne bo rwne s amplitudy potencjaw czynnociowych.
Kom.: Natenie bodca powoduje zwikszenie czstotliwoci impulsacji wyadowa w neuronie. Zjawisko to nazywamy
kodowaniem sensorycznym.
26. W orodku o wspczynniku zaamania rwnym 1,662 wiato rozchodzi si z prdkoci:
a) 1,8*108 m/s
b) 19*107 m/s
c) 2,2*108 m/s
d) 165 000 km/s
Obliczenia: Korzystamy z definicji wspczynnika zaamania:
1
=
2
gdzie v1 prdko w powietrzu (czytaj w prni), v2 prdko w orodku.

 2 = 1
1,662 2 = 3 108
2 = 1,8 108 /
27. Korekcja oka niemiarowego o refrakcji R = -5 D wymaga zastosowania szkie:
a) o zdolnoci skupiajcej rwnej amplitudzie akomodacji;
b) skupiajcych o ogniskowej obrazowej rwnej +20 cm;
c) rozpraszajcych o zdolnoci skupiajcej - 5D;
d) takiej aby jej ognisko znalazo si w punkcie bliskim oka.
Kom.: Jak wiem zdolno skupiajc soczewek korekcyjnych liczymy ze wzoru:

=
1 +
Niestety, brak podanej wartoci d uniemoliwiaoby nam rozwizanie zadania. Ale przy zaoeniu e stosujemy soczewki
kontaktowe gdy d=0 mamy:
5
=
1 + 0 (5)
5
=
1
28. Punkt bliski pewnego oka znajduje si w odlegoci 50 cm za punkt daleki w odlegoci 66,6 cm przed okiem. Oko
takie jest okiem:
a) miarowym;
b)krtkowzrocznym;
c) dalekowzrocznym;
d) krtkowzrocznym i starczowzrocznym.
Kom.: Krtkowzroczno wie si z przyblieniem si punktu dalekiego.
Amplituda akomodacji zmniejsza si wraz z wiekiem. Zwizane jest to ze zblianiem si punktu bliskiego do dalekiego.
Punkt bliski u osb starszych znajduje si w odlegoci ok. 0,5 m od oka. Zjawisko to nazywamy starczowzrocznoci i
zwizane jest z sztywnieniem soczewki.
29. Prawd jest, e amplituda akomodacji oka:
a) jest rwna rnicy refrakcji oka i odwrotnoci odlegoci punktu bliskiego oka od oka;
b) zaley od wieku i maleje wraz z wiekiem;
c) maleje, gdy maleje refrakcja oka;
d) nie zaley od wady wzroku.
Kom.: Wraz z wiekiem maleje amplituda akomodacji do ok. 2 D starczowzroczno.
30. Baka powietrza w wodzie:
a) odbija wiato;
b) pochania wiato;
c) rozprasza wiato.
31. Ile wynosi R i E dla oka miarowego??
Odp. R = 0, E = 12
32. Jakie promienie przecinaj si w paszczynie gwnej obrazowej??
Odp.: Przeduenia promieni padajcych rwnolegle do osi z przedueniami odpowiednich promieni zaamanych. Reszta
w pytaniu 24.
33. Komrki receptorowe oka umoliwiajce widzenie barwne to:
a) czopki
b) prciki
c) komrki rzsate

d) komrki piramidowe
34. Amplituda akomodacji oka miarowego, dla ktrego punkt bliski znajduje si w odlegoci d=125 mm wynosi:
a) 0,125 D
b) 125 m-1
c) 8 D
d) 0,8 m-1
Komentarz:
Skoro punkt bliski znajduje si w odlegoci 0,125 m to amplituda akomodacji wynosi:
1
0 = 8 ()
0,125
35. Soczewka pasko-wklsa wykonana z materiau, ktrego bezwzgldny wspczynnik zaamania wiata jest mniejszy
od bezwzgldnego wspczynnika zaamania wiata rodowiska j otaczajcego:
a) jest soczewk skupiajc
b) jest soczewk rozpraszajc
c) jest soczewk o zerowej zdolnoci skupiajcej
d) moe tworzy tylko obrazy pozorne.
Komentarz:
W przypadku soczewki pasko-wklsej drugi czon rwnania soczewki paskiej:

1
1
= (
1) ( +
)

1 2
bdzie mia warto ujemn, gdy w przypadku wklsej powierzchni promie krzywizny podaje si jako ujemny a gdy
paski warto 1/R jest rwna 0. W tym przypadku pierwszy czon rwnie bdzie ujemny gdy nso/no < 1. Iloczyn dwch
liczb ujemnych jest dodatni wic zdolno jest dodatnia soczewka jest skupiajca
36. Soczewka skupiajca ma zdolno skupiajc Z=1,25 D. Jej ogniskowa jest rwna:
a) 0,8 cm
b) 0,8 m
c) 1,25 cm
d) 1,25 m
Komentarz:
Zdolno skupiajca to odwrotno ogniskowej soczewki:
1
= 1,25

1 = 1,25
= 0,8 ()

Ciecze
1. Ciecz przepywa przez rozszerzajc si rur. Gdy promie rury zwikszy si dwukrotnie wwczas prdko przepywu:
a) wzronie 2 razy
b) zmaleje 2 razy
c) zmaleje 4 razy
Kom.: redni liniow prdko przepywu (um) okrela wzr:

=
2
3
gdzie: U strumie objtoci pynu (m /s), R promie rury.
2. Z prawa Poiseuillea wynika, e prdko objtociowa cieczy lepkiej przepywajcej przez rurk:
a) ronie ze wzrostem lepkoci cieczy;
b) ronie wraz z czwart potg promienia krzywizny i wraz z dugoci rury;
c) maleje wraz ze wzrostem lepkoci cieczy i rnicy cinie na kocach rury.
BRAK POPRAWNEJ ODPOWIEDZI!!!
Kom.: Prawo Poiseuille'a - prawo fizyczne opisujce zaleno midzy strumieniem objtoci cieczy a jej lepkoci (ktra
wynika z tarcia wewntrznego), gradientem cinie (ktry jest bodcem termodynamicznym powodujcym przepyw
pynu), a take wielkociami opisujcymi wielko naczynia (dugo, promie przekroju poprzecznego). Definiowane jest
wzorem:
4
=
8
gdzie: V strumie objtoci przepywu (prdko objtociowa oznaczana take jako Q), r promie krzywizny
przewodu, p gradient cinie na kocach przewodu, wspczynnik lepkoci, l dugo przewodu. Jednostk
strumienia jest m3/s.
3. Prawo Laplacea dla naczynia w ksztacie walca oraz dla pcherzyka o powierzchni kulistej przedstawiaj wzory:
a) pw = /r, ps = 4/r
b) pw = 2/r, ps = 4/r
c) pw = /r, ps = 2/r
gdzie pw i ps oznaczaj odpowiednio cinienia w walcu i pcherzyku, r jest promieniem krzywizny, - wspczynnik
napicia powierzchniowego.
Kom.: Dla powierzchni cieczy o rnych krzywiznach wzr Laplacea przyjmuje posta:
1
1
= ( + )
1 2
gdzie R1 i R2 promienie krzywizny cieczy
Wspczynnik napicia powierzchniowego definiujemy jako stosunek wypadkowej si napicia powierzchniowego (F) do
dugoci odcinka wzdu ktrego s zaczepione (L):

lub te:

gdzie W praca potrzebna do zwikszenia pola bony o S.

4. Ciecz o wspczynniku lepkoci rwnym zero jest:
a) ciecz newtonowsk;
b) ciecz nienewtonowsk;
c) ciecz doskona.
Kom: Wspczynnik lepkoci () okrela wzr:
=

gdzie F sia dziaajca stycznie do powierzchni S, v rnica prdkoci midzy warstw grn i doln, x rnica
odlegoci midzy tymi dwoma warstwami.
Jednostk lepkoci jest [] = N*s/m2
Pyn newtonowski (doskonale lepki) to model lepkoci pynu wprowadzony przez Isaaca Newtona wykazujcy liniow
zaleno naprenia cinajcego od szybkoci cinania. Dla pynw newtonowskich lepko nie zaley od szybkoci
cinania, zaley natomiast od wasnoci substancji tworzcej pyn i jego parametrw termodynamicznych takich jak
temperatura i cinienie. Ciecz newtonowsk jest woda.
Pyn nienewtonowski kady pyn, ktry nie spenia hydrodynamicznego prawa Newtona. W przeciwiestwie do pynu
newtonowskiego, lepko pynw nienewtonowskich nie jest wartoci sta w warunkach izobarycznych, lecz jej warto
zmienia si w czasie. Krzywa pynicia takiego pynu nie jest funkcj liniow. Pynami takimi s emulsje i polimery.
Pyn doskonay - pyn nielepki, w ktrym nie wystpuj naprenia cinajce i transport ciepa, a ktrego wasnoci zale
jedynie od gstoci i cinienia. Ciecz taka nie wykazuje lepkoci oraz ciliwoci;
Pyn idealny wykazuje lepko, nie wykazuje ciliwoci;
Gaz nielepki pyn nielepki i ciliwy;
Pyn rzeczywisty wykazuje lepko i ciliwo.
5. Krew przepywajca w warunkach fizjologicznych zachowuje si jak ciecz:
a) doskonaa, poniewa jej lepko jest bliska zeru;
b) newtonowska, poniewa zachodzi w niej akumulacja osiowa krwinek;
c) newtonowska, poniewa jej lepko prawie nie zaley od prdkoci przepywu
BRAK PRAWIDOWEJ ODPOWIEDZI!!!
Kom.: Krew jest ciecz nienewtonowsk gdy jest zawiesin elementw morfotycznych oraz rnych substancji w osoczu.
6. Objto cieczy przepywajc przez poprzeczny przekrj naczynia w jednostce czasu (Q) okrela prawo Poisseuillea
ktre przedstawia wzr:
a) Q = pR4/8l
b) Q = p/8R4l
c) Q = R4/8lp
Kom.: Patrz pytanie 2.
7. Nieprawd jest e opr naczyniowy sztywnego przewodu:
a) jest proporcjonalny do jego dugoci;
b) wzrasta ze wzrostem lepkoci cieczy;
c) jest wprost proporcjonalny do rnicy cinie na kocach przewodu.
d) niezaleny od strumienia objtoci przepywajcej cieczy.
Kom.: Opr naczyniowy (R) jest to opr pynu w przewodzie. Definiujemy go jako stosunek rnicy cinie (p) pomidzy
pocztkiem i kocem badanego orodka a nateniem minutowym przepywu (Q = ):

Jednostk oporu jest mm Hg*s/ml

Podstawiajc jako Q = pR4/8l otrzymujemy zaleno:
8
=
4
Dla krenia systemowego cakowity opr obwodowy wynosi ok. 20 mmHg*min/l
W kreniu pucnym cakowity opr obwodowy jest ok. 10 razy mniejszy.
Opr naczyniowy:
jest wprost proporcjonalny do wspczynnika lepkoci i dugoci przewodu
jest odwrotnie proporcjonalny do 4 potgi promienia przekroju przewodu
8. Prdko przepywu cieczy w naczyniu o rednicy d jest rwna v, a w rozgazieniach (na rysunku rednica rozgazie
=d/2):
a) 1/4v

b) v
c) 2v
Kom.: Podstawowym zaoeniem do tego zadania jest to, e strumie objtoci pynu w obydwu rozgazieniach jest ten
sam i wynosi strumienia objtoci przepywu w naczyniu ktre si rozgazia.
Wiemy e prdkoci przepywu w obydwu odgazieniach (v2) s rwne
Stosujc wzr z komentarza do pytania 1:

=
2
wyznaczymy redni prdko przepywu cieczy w naczyniu duym i odgazieniach.
R2 = R 1
U2 = U1
1
1 =
12
2
2 =
22
1

2 1
2 =
1
(2 1 )2
1
2 1
2 =
1
1 2
4
21
2 =
1 2
21
2
1 2
=
1
1
12
2
=2
1
9. Lepko krwi nie zaley od:
a) temperatury;
b) liczby hematokrytowej
c) dugoci naczynia krwiononego
Kom.:
Lepko krwi zmienia si w zalenoci od:
wskanika hematokrytu im wyszy tym wiksza lepko
prdkoci przepywu przy niszych prdkociach jest bardziej lepka
promienia przekroju naczynia dla niskich wartoci wystpuje zaleno im mniejszy promie tym mniejsza
lepko
temperatury zwiksza si ze spadkiem temperatury
10. Pyn uwaany za doskonay powinien mie nastpujce wartoci wspczynnika ciliwoci oraz wspczynnika
lepkoci:
a) oba rwne zeru;
b) tylko wspczynnik ciliwoci rwny zeru;
c) tylko wspczynnik lepkoci rwny zeru.
Kom.: Patrz komentarz do pytania 4.
11. Cechami charakterystycznymi ukadu krwiononego sieciowego s:
a) stay kierunek przepywu w poszczeglnych naczyniach;
b) regulacja cakowitego oporu naczynia;
c) moliwo wystpowania zespou podkradania.

Kom.: Zesp podkradania polega na kierowaniu si krwi (czasem poczonego z cofniciem) do naczy krwiononych
nieuszkodzonych, pooonych poza obszarem udaru.
Zwizany jest ze zjawiskiem zmniejszenia produkcji czynnikw rozszerzajcych ttnice w miejscu udaru (np. tlenku azotu)
pomimo wysokiego cinienia parcjalnego dwutlenku wgla. Efekt ten wzmocniony jest dodatkowo poprzez wydzielanie
serotoniny i tromboksanu A2 powodujcych skurcz naczynia co jeszcze bardziej zakca przepyw krwi w tym obszarze.
Natomiast przez obszary nie dotknite udarem krew przepywa w zwikszonej iloci.
12. Iga strzykawki ma promie czterokrotnie mniejszy od promienia strzykawki. Prdko pynu w igle jest wobec tego:
a) czterokrotnie wiksza;
b) szesnastokrotnie wiksza;
c) wiksza 44 razy.
Obliczenia.: Stosujc wzr z pytania 1.

=
2
przy zaoeniu U = const. (ilo przepywajcej cieczy przez ig jest rwna iloci cieczy wypywajcej ze strzykawki)
moemy wyznaczy prdko pynu w strzykawce:

1 =
1 2
gdzie R1 promie strzykawki.
Wiedzc e R2 = 1/4R1 wyprowadzamy wzr na prdko cieczy w igle:

2 =
1
(4 1 )2

2 =
1

1 2
16

2 = 16
1 2
2
= 16
1
13. Opr naczyniowy w prawie Poiseuillea jest:
a) wprost proporcjonalny do wspczynnika lepkoci pynu i dugoci naczynia;
b) odwrotnie proporcjonalny do lepkoci pynu i dugoci naczynia;
c) odwrotnie proporcjonalny do wspczynnika lepkoci i czwartej potgi promienia.
Kom.: Opr naczyniowy zosta przedstawiony w pytaniu 7. Wzr:
8
=
4
14. Cinienie parcjalne zwikszono 4 razy, stenie gazu w cieczy:
a) wzroso 2 razy,
b) zmalao 2 razy,
c) wzroso 4 razy,
d) zmalao 4 razy.
Kom.: Po przeksztaceniu wzoru prawa Clapeyrona:
=
gdzie p cinienie, V objto, n liczno materii, R staa gazowa, T temperatura otrzymujemy:

=
jak widzimy cinienie parcjalne jest wprost proporcjonalne do stenia gazu.
15. Prdko fali ttna nie zaley od:
a)moduu Younga;

b) gruboci cian naczy;

c) rednicy naczynia;
d) lepkoci krwi.
Kom.: Prdko fali ttna (wynoszc przewanie 5-8 m/s przy prdkoci krwi ok. 0,5 m/s) okrelona jest wzorem:

=
2
gdzie E modu Younga, h grubo ciany, gsto, r promie przekroju.
Fala ttna pozwala utrzyma przepyw krwi w trakcie rozkurczu i pauzy komr serca.
16. Wydatek cieczy podawany jest w jednostkach:
a) m/s;
b) m3/s;
c) Pa/m;
d) Pa/m2.
Kom.: Wydatek cieczy jest tym samym co prdko objtociowa (definicja w pytaniu 2).
17. Powietrznia w modelu hydrodynamicznym ukadu krenia jest odpowiednikiem:
a) lewej komory;
b) ttnic;
c) y;
d) naczy wosowatych.
18. Toczek strzykawki o rednicy 1,2 cm jest przesuwany z prdkoci 1 mm/s. Pyn wypywajcy ze strzykawki przez ig
o rednicy 1,2 mm ma prdko:
a) 40 cm/s
b) 20 cm/s
c) 10 cm/s
d) 2 cm/s
Obliczenia: Korzystajc ze wzoru:

=
2
Bdziemy oblicza prdkoci. Warto zauway e prdko przepywu jest odwrotnie proporcjonalna do kwadratu
promienia przekroju. Skoro stosunek promienia strzykawki do promienia igy wynosi 10 (stosunek rednic jest rwny
stosunkowi promieni oczywicie) to stosunek prdkoci pynu w strzykawce do prdkoci pynu w igle bdzie 1:100.
Oznacza to e prdko pynu w igle bdzie 100 razy wiksza czyli 100 mm/s = 10 cm/s.
19. Prdko przepywu cieczy w naczyniu o rednicy d jest rwna V a w rozgazieniach (na rysunku s 4 rozgazienia o
rednicy d/2):
a) V/4
b) V/2
c) V
d) 2V
Obliczenia: korzystajc ze wzoru:

=
2
i zakadajc e przepyw w kadym naczyniu jest taki sam i wynosi U1 i wiedzc e R2 = 1/2 R1 zapisujemy:
1
1 =
1 2
2
2 =
2 2

2
2
2

1
4 1
=
1
(2 1 )2
1
=
1 2
= 1

20. Napicie spryste naczynia wynosi:

a) 5 Nm;
b) 20 N/m;
c) 10 N/m2;
d) 10 Nm2;
Kom.: Napicie spryste (F) opisuje sprysto naczynia. Okrelone jest wzorem:

gdzie: F sia, L dugo cylindra. Jednostk jest N/m.

21. Pyn uwaany za ciecz doskona powinien mie nastpujce wartoci wspczynnika ciliwoci oraz wspczynnika
lepkoci :
a) = 0, = 0;
b) = 0, rne od 0;
c) rne od 0, = 0;
d) oba wspczynniki rne od zera.
Kom.: Patrz pytanie 4.
22. Objto krwi w ukadzie ttniczym do jej objtoci w ukadzie ylnym ma si jak:
a) 1:2;
b) 1:3;
c) 1:5;
d) 1:7.
23. Toczek strzykawki o rednicy 1,2 cm jest przesuwany ze sta prdkoci 1 mm/s. Pyn wypywajcy ze strzykawki
przez ig o rednicy 0,6 mm ma prdko:
a) 40 cm/s;
b) 20 cm/s;
c) 2 cm/s;
d) 0,05 cm/s.
Kom.: Korzystamy ze wzoru

=
2
Stosunek promienia igy do promienia strzykawki wynosi:
0,6
= 0,05
12
1
Oznacza to e prdko pynu w igle bdzie o (0,05)2 wiksza i bdzie wynosi:

(0,05)2

1
2 = 1
0,0025

2 = 400
= 40 /

2 = 1

24. Nieprawd jest, e lepko krwi zaley od:

a) temperatury;
b) liczby hematokrytowej;

c) dugoci naczynia krwiononego;

d) prdkoci przepywu krwi w naczyniach o rednicy mniejszej ni 0,2 mm.
Kom.: Patrz pytanie 9.
25. Wska nieprawdziw informacj o ruchu burzliwym (turbulentnym) krwi:
a) ruch laminarny przechodzi w burzliwy gdy prdko przepywu przekroczy prdko krytyczn;
b) prdko krytyczna jest tym wiksza im wikszy jest promie naczy;
c) ruch burzliwy krwi wystpuje w pierwszej fazie wyrzutu krwi z serca;
d) ruchowi burzliwemu krwi towarzyszy powstanie fali dwikowej wykorzystywanej w celach diagnostycznych.
Kom.:
Przepyw stacjonarny w okrelonym punkcie przestrzeni prdko przepywu jest staa, niezalena od czasu.
Przepyw laminarny zwizany jest z osiganiem wikszych prdkoci przez ciecz pync bliej osi naczynia, ni przez
ciecz znajdujc si przy cianach naczynia. Taki ruch spowodowany jest istnieniem cinienia cinajcego. Przepyw ten
moe by opisany przy pomocy prawa Passeulla.
Przepyw turbulentny zwizany jest z przekroczeniem przez ciecz pync bliej osi naczynia pewnej krytycznej
prdkoci ktra moe by okrelona przy pomocy liczby Reynoldsa:

gdzie r promie przekroju, V prdko przepywu, gsto krwi, lepko.

Gdy liczba Reynoldsa przekracza warto 2200 mamy przepyw turbulentny. Spowodowany jest nagym spadkiem
cinienia za pynem przepywajcym przyrodkowo w naczyniu co powoduje spywanie pynu z brzenych warstw do
rodka naczynia i tworzenie wirw.
26. Rurka si rozszerza ze strony lewej na praw. Jak maj si cinienia i prdkoci w obu czciach?
Odp. Cinienie jest wiksze po prawej, a prdko jest wiksza po lewej stronie. Zwizane jest to z prawem Bernouliego
opisujcego przepyw cieczy doskonaej w przewodzie o zmiennym przekroju:
= +
gdzie: Ek energia kinetyczna, L praca cinieniowa, Ep energia potencjalna.
Po uproszczeniu wzr ten przyjmuje posta:
1
+ + 2 = .
2
gdzie p cinienie, h wysoko nad ziemi, g przyspieszenie ziemskie, V objto, gsto.
27. Jakie s rnice i podobiestwa midzy lodem a wod??
Rnice:
stan skupienia (kto by na to wpad, ha!)
rna gsto gsto lodu jest mniejsza ni wody wicej wiza wodorowych
ld ma struktur krystaliczn
Podobiestwa:
ta sama budowa chemiczna (Nobel za to dla mnie),
obecno wiza wodorowych
Oglne waciwoci wody:
due ciepo waciwe i parowania wane dla termoregulacji,
dua wzgldna przenikalno elektryczna,
silne napicie powierzchniowe
28. Pd w naczyniu jest:
Odp.: Prostopady do kierunku prdkoci.
29. Wiedzc, e cinienie napdowe w duym kreniu wynosi rednio okoo 90 mm Hg, a w maym kreniu okoo 8 mm
Hg mona stwierdzi, e:
a) opr naczyniowy w duym kreniu jest taki sam jak w maym,

b) opr naczyniowy w duym kreniu jest okoo 11 razy wikszy ni w maym,

c) opr naczyniowy w duym kreniu jest okoo 11 razy mniejszy ni w maym,
d) brak wystarczajcych danych do porwnania oporw w maym i duym kreniu.
Komentarz:
Zwizane jest to z rwnaniem Q=1/R*p gdzie R to opr. Przy ustalonej przepywnoci (wynosi 88 w obydwu) opr jest
wprost proporcjonalny do rnicy cinie midzy pocztkiem a kocem przewodw (jego warto jest rwna cinieniu
napdowemu gdy cinienie na kocu wynosi 0). Dla duego krenia opr wynosi 1,02 mmHg*s/ml, a maego
30. Jeeli dugo naczynia krwiononego wzronie dwukrotnie, a jego rednica wzronie o 41%, to zgodnie z prawem
Poiseuille'a jego opr:
a) pozostaje bez zmian
b) zmaleje ok. 8 razy
c) zmaleje ok. 4 razy
d) zmaleje ok. 2 razy
Komentarz:
Zgodnie z prawem Poiseuillea opr oblicza si ze wzoru:
8
=
4
podstawiamy dane do wzoru: dugo wzrosa 2-krotnie a rednica (promie te) o 41%
8 2
=
(1,41)4
8 2
=
3,95 4
1
2 1
2
31. Z rwnania Bernoulliego wynika, e cinienie (p) i prdko (v) cieczy doskonaej pyncej w rurze przedstawionej na
poniszym rysunku (r1 < r2) speniaj nastpujce zwizki:
a) p1 < p2 i v1 < v2
b) p1 < p2 i v1 > v2
c) p1 > p2 i v1 < v2
d) p1 > p2 i v1 > v2

Minie
1. Zgodnie z rwnaniem Hilla misie moe osign Pmax gdy V wynosi:
a) 0
b) 0,1 Vmax
c) 0,3 Vmax
d) Vmax
Kom.: Rwnanie Hilla opisuje zwizek siy generowanej przez misie i prdkoci jego skracania:
( + ) = ( )
gdzie F sia rozwijana przez misie, a staa charakterystyczna dla minia zwizana z ciepem skracania(Q=ax gdzie x
skrcenie minia podczas skurczu), v prdko skracania minia, Fmax maksymalna warto siy podczas skurczu
izometrycznego, b staa zalena od dugoci minia i jego temperatury.
Sia minia zmniejsza si nieliniowo wraz z prdkoci skracania minia, przy czym dla wkien szybko kurczliwych
krzywa Hilla ma mniej stromy przebieg.
Sowem komentarza do rwnania Hilla naley dopowiedzie, e:
rodzaj treningu ma wpyw na przebieg krzywej Hilla
maksymalna sia nie jest uzyskiwana w skurczu izometrycznym ale przy pewnej maej prdkoci skracania minia,
misie szkieletowy osiga wiksze wartoci siy gdy ulega wydueniu ni gdy skurcza si izometrycznie.
Moc uyteczn minia (P) mona obliczy ze wzoru:
( )
() =
( + )
Prdko skracania odpowiadajca maksymalnej mocy uytecznej minia (vm) wynosi:
= ((1 +

) 1)

Przyjmuje si e dla wikszoci mini szkieletowych:

= 0,31
2. Przyjmujc, e prdko skracania sarkomeru dla mini czowieka wynosi rednio 6 m/s mona oceni, e prdko
skurczu gowy dugiej minia dwugowego ramienia o dugoci 18 cm wynosi ok.:
a) 0,1 m/s
b) 0,5 m/s
c) 3 m/s
d) 5 m/s
Kom.: Zakadajc e kady sarkomer ma dugo ok. 2 m moemy uoy proporcj prdkoci skracania czas jest ten
sam:

2 6

180000

= . 0,54 /
3. Opnienie elektromechaniczne, czyli czas midzy pojawieniem si aktywnoci elektrycznej minia a pocztkiem
wyzwalania siy wynosi:
Odp. 30 60 ms
4. Jeeli obcienie minia zmniejszymy dwukrotnie to prdko skurczu:
a) wzronie dwukrotnie;
b) wzronie;
c) zmaleje;
d) zmaleje dwukrotnie.
Kom.: Prdko skracania minia jest odwrotnie proporcjonalna do obcienia.

5. Nieprawd jest, e:
a) moc cakowita skurczu miniowego jest rwna sumie mocy uytecznej i mocy traconej na ciepo;
b) moc tracona na ciepo nie zaley od prdkoci skurczu;
c) moc uyteczna jest maksymalna przy prdkoci skurczu rwnej 1/3 prdkoci maksymalnej;
d) moc uyteczna jest maksymalna przy obcieniu rwnym 1/3 siy jak moe wywiera misie.
Kom.: Podobnie jak prdko skracania, moc uyteczna maleje proporcjonalnie ze wzrostem obcienia minia.
6. Stenia jonw K+, Na+ i Ca++ wewntrz nie pobudzonej komrki miniowej oraz stenia tych jonw po zewntrznej
stronie sarkolemy speniaj zaleno:
a) [K+]w>[K+]z, [Na+]w<[Na+]z, [Ca++]w<[Ca++]z
b) [K+]w>[K+]z, [Na+]w>[Na+]z, [Ca++]w<[Ca++]z
c) [K+]w<[K+]z, [Na+]w>[Na+]z, [Ca++]w<[Ca++]z
d) [K+]w<[K+]z, [Na+]w<[Na+]z, [Ca++]w>[Ca++]z
Kom.: Stenia jonw potasu i sodu ksztatuj si podobnie jak w innych komrkach. Stenie jonw wapnia jest wiksze
na zewntrznej bonie sarkolemy, inaczej pobudzenie by si nie rozchodzio.
7. Maksymalna prdko skurczu minia:
a) jest tym mniejsza im duszy jest misie;
b) jest tym wiksza im duszy jest misie;
c) jest tym wiksza im duszy jest misie, ale dotyczy to tylko mini pierzastych;
d) nie zaley od dugoci minia.
Kom.: Maksymalna prdko minia zaley od rodzaju wkien w miniu m. zawierajce wkna szybko kurczliwe
mog osign wiksz maksymaln prdko ni wkna wolno kurczliwe.
8.Rwnanie Hilla opisuje zaleno:
a) siy minia od jego dugoci;
b) mocy minia od jego siy;
c) dugoci minia od prdkoci jego skracania;
d) siy minia od prdkoci jego skracania.
Kom.: Patrz pytanie 1.
9. Warto siy minia przypadajca na jednostk powierzchni jego przekroju wynosi przecitnie:
a) 3 N/m2
b) 3 N/cm2
c) 30 N/cm2
d) 300 N/cm2
Kom.: Sia waciwa jest to warto siy minia przypadajca na jednostk powierzchni jego przekroju fizjologicznego.
Warto ta jest w miar staa i wynosi rednio 30 N/cm2.
10. O dwch miniach o tym samym obwodzie, pierzastym i obym, moemy powiedzie, e:
a) maj taki sam przekrj fizjologiczny;
b) misie oby ma wikszy przekrj fizjologiczny;
c) misie pierzasty ma wikszy przekrj fizjologiczny;
d) przekrj fizjologiczny nie zaley od obwodu ani typu minia.
Kom.:
Przekrj fizjologiczny minia obego o ksztacie wrzecionowatym (przebieg wkien rwnolegy wzgldem jego osi
dugiej) jest rwny przekrojowi poprzecznemu jego brzuca i ma ksztat koa.
Przekrj fizjologiczny minia pierzastego (przebieg wkien skony wzgldem jego osi dugiej) jest swym ksztatem
zbliony do elipsy.
Z dwch mini: pierzastego i obego, o tym samym obwodzie, misie pierzasty ma wikszy przekrj fizjologiczny i
rozwija wiksz si.

11. W dwigni jednostronnej II rodzaju:

a) moment siy minia przewaa nad momentem si zewntrznych dziaajcych na staw;
b) moment si zewntrznych przewaa nad momentem siy minia;
c) siy minia i oporu s przyoone po przeciwnych stronach osi obrotu;
d) punkt przyoenia si zewntrznych znajduje si w wikszej odlegoci od
osi obrotu, ni punkt przyoenia siy minia.
Kom.: Moment siy wielko wektorowa rwna iloczynowi wektorowemu
Rysunek 31 Dwignia dwustronna
dwch wektorw: czcego ten punkt z punktem przyoenia siy oraz
wektora przyoonej siy. Warto momentu siy wyraa si wzorem:
= (sin )
gdzie kt midzy wektorem siy i wektora czcego.
W biomechanice wyrniamy 3 rodzaje dwigni:
a) dwigni dwustronn w ktrej sia zewntrzna jest przyoona po przeciwnej stronie osi obrotu ni sia miniowa.
b) dwigni jednostronn w ktrej sia zewntrzna jest przyoona po tej samej stronie osi obrotu co sia miniowa:
II rodzaju odlego punktu przyoenia siy miniowej od osi obrotu jest mniejsza ni odlego punktu
przyoenia siy zewntrznej od osi obrotu
III rodzaju odlego punktu przyoenia siy miniowej od osi obrotu
jest wiksza ni odlego punktu przyoenia siy zewntrznej od osi
obrotu

Aby dwignia bya w rwnowadze konieczne jest, aby suma momentw

Rysunek 32 Dwignia jednostronna III
rodzaju
dziaajcych si wynosia w sumie 0. Warunek mona zapisa jako:
=
gdzie: a odlego punktu przyoenia siy miniowej Fm od osi obrotu, b odlego punktu przyoenia siy
zewntrznej Fz od osi obrotu.
10. Mostek midzy filamentami grubymi i cienkimi, czyli kompleks aktyny z miozyn rozpada si:
a) w pocztkowej fazie skurczu po hydrolizie ATP do ADP;
b) w kocowej fazie skurczu po hydrolizie ATP do ADP;
c) w kocowej fazie skurczu po przyczeniu jonw Ca2+ do troponiny C;
d) po zakoczeniu skurczu na skutek przyczenia ATP do gwki miozynowej.
Kom.: Etapy skurczu minia (skopiowane z wikipedii) :
1) Potencja czynnociowy osiga akson neuronu ruchowego.
2) Potencja czynnociowy aktywuje kanay wapniowe zalene od napicia zlokalizowane w bonie komrkowej aksonu co
powoduje gwatowne wnikanie jonw wapnia Ca2+ do wntrza komrki.
3) Pod wpywem kaskady sygnaowej uruchomionej zwikszonym steniem wapnia, pcherzyki zawierajce
acetylocholin cz si z bon komrkow uwalniajc neurotransmiter do szczeliny pytki nerwowo-miniowej.
4) Acetylocholina dyfunduje przez szczelin, czc si na jej drugim kocu z receptorami nikotynowymi, co powoduje
otwarcie kanaw sodowych i potasowych zlokalizowanych w bonie komrkowej miocytu. Przewaga jonw sodu
powoduje depolaryzacj bony komrkowej i powstanie dodatniego potencjau czynnociowego.
5) Pod wpywem potencjau czynnociowego retikulum endoplazmatyczne komrki miniowej uwalnia jony wapnia.

6) Jony wapnia cz si z biakiem troponin

poczon z aktyn i tropomiozyn. Troponina
zmienia konfiguracj przestrzenn
tropomiozyny, co doprowadza do odsonicia
miejsc kontaktu znajdujcych si na wknie
aktynowym, umoliwiajc przyczenie si
miozyny.
7) Gwki miozyny po poczeniu z aktyn, pod
wpywem ADP przesuwaj si, doprowadzajc
do przemieszczenia si wkienek wzgldem
siebie.
8) Gwki miozyny pod wpywem ATP
odczaj si od aktyny.
9) Etap 7 i 8 powtarzane s cay czas, kiedy
obecne s jony wapnia.
10) Wap jest aktywnie wpompowywany z
powrotem do zbiornikw retikulum
endoplazmatycznego przez tzw. pomp
wapniow (Ca/ATP-aza) Tropomiozyna wraca
do pierwotnej konfiguracji, blokujc miejsca
wizania miozyny na aktynie.
Skutkiem braku ATP jest tzw. skurcz
pomiertny stay stan napicia miniowego
u denata.
11. Cykl skurczowo rozkurczowy mini jest
regulowany przede wszystkim przez jony
wapnia i:
a) tropomiozyn;
b) troponin TnI;
c) troponin TnC;
d) aktyn.
Kom.: Rodzaje troponin:
troponina TnC - przycza wap
podczas skurczu minia
troponina TnI - wie aktyn i hamuje
jej kontakt z miozyn
troponina TnT - wie tropomiozyn.

Rysunek 33 Skurcz minia szkieletowego

12. Z poniszych stwierdze dotyczcych roli jonw Ca2+ w skurczu miniowym bdne jest:
a) w fazie spoczynku jony wapniowe zwizane z biakiem wypeniaj kanay podune;
b) depolaryzacja sarkolemy powoduje wnikanie jonw wapnia do wntrza sarkomeru;
c) jony wapnia aktywuj ATPaz miozyny;
d) przy braku jonw wapnia tropomiozyna blokuje aktyn.
Kom.: Patrz pytanie 10.

13. Si (F) wywieran przez pobudzony misie w skurczu izometrycznym oraz jej skadowe biern Fb i czynn Fc
przedstawiaj na poniszym wykresie krzywe (wykres jak na stronie 76 skryptu, linia ciga to a, linia dugoprzerywana to c
a linia krtkoprzerywana to b):
a) a = F, b = Fb, c = Fc
b) a = Fc, b = Fb, c = Fc
c) a = F, b = Fc, c = Fb
d) a = Fb, b = Fc, c = F
Kom.: Rola elementw biernych wzrasta ze wzrostem dugoci minia, spada wtedy rola elementw kurczliwych.
14. Czas relaksacji naprenia minia to czas po upywie ktrego naprenie:
a) maleje 2-krotnie;
b) wzrasta 2-krotnie;
c) maleje e-krotnie;
d) wzrasta e-krotnie.
15. W miniu niepobudzonym:
a) nie wydziela si ciepo, poniewa misie nie wykonuje pracy;
b) nie wydziela si ciepo, poniewa nie zmienia si energia wizania minia;
c) wydziela si ciepo rwne pracy wewntrznej zwane ciepem spoczynkowym;
d) wydziela si ciepo rwne pracy zewntrznej wykonywanej przez misie.
16. Przy wzmoonym wysiku minia proces odtwarzania ATP przebiega gwnie wedug schematu:
a) glikogenoliza: ADP ATP;
b) fosforylacja: ADP ATP;
c) 2 ADP ATP + AMP;
d) fosfokreatyna + ADP kreatyna + ATP.
Kom.: w czasie spoczynku, gdy poda ADP jest zbyt maa, cz grup fosforanowych jest przenoszona z ATP na kreatyn
celem zmagazynowania energii. Energia ta wykorzystywana jest podczas duego wysiku.
17. Ile wynosi moment siy F wzgldem osi obrotu (punkt O)
a) 25 Nm;
b) 2,5 Nm;
O
c) 50 Nm;
d) 5 Nm.
Obliczenia:
Moment siy obliczymy ze wzoru:
= (sin )
o
o
o
kt ma miar 30 (180 150 )
1
sin 30 =
2
1
= 0,5 10
2
= 2,5

50 cm

150o

F = 10 N

18. Poniszy rysunek przedstawia dwigni dwustronn znajdujc si w stanie rwnowagi. Sia F2 ma warto:
a) 10 N;
3m
b) 15 N;
2m
c) 17 N;
d) 20 N.
Obliczenia:
F2
Korzystajc z prawa rwnowagi si
F1 = 10 N

1 1 = 2 2
r1 = 2 m, F1 = 10 N, r2 = 1 m
2 10 = 1 2
2 = 20 ()
19. Masa kuli na rysunku wynosi 10 kg (przyjmujemy g = 10 m/s2). Aby dwignia jednostronna przedstawiona na rysunku
bya w rwnowadze sia F musi wynosi okoo:
1m
a) 100 N;
b) 150 N;
c) 66,6 N;
F
d) 33,3 N.

1,5 m
Obliczenia: znw korzystamy ze wzoru na rwnowag si
1 1 = 2 2
Tym razem F1 bdzie to sia nacisku kuli na rami dwigni skierowana pionowo w d o wartoci rwnej ciarowi kuli.

1 = 10 10 2

1 = 100
r1 = 1 m, r2 = 1,5 m
1 100
2 =
1,5
2 = 66,6 ()
20. Poniszy rysunek symbolizuje rk z unieruchomionym ramieniem, ktrej przedrami moe ulega zgiciu w stawie
okciowym. Do obciono ciarkiem o masie 20 kg (g=10 m/s2). Zaniedbujc ciar przedramienia i zakadajc, e
zaznaczony na rysunku misie jest jedynym miniem utrzymujcym rwnowag w stawie okciowym, oraz e ukad jest
w rwnowadze, mona oszacowa, e sia skurczu minia na rysunku ( = 15o, = 105o) wynosi:
a) 1000*15 N;
b) 2000* ;

c) 2000*2 ;
d) adna z powyszych odpowiedzi nie jest prawidowa.
Obliczenia: Do obliczenia siy w tym zadaniu potrzebujemy
wzr ktrego jeszcze nie byo:
sin =

gdzie: dm odlego przyczepu minia od osi obrotu

2 cm
Fm sia minia, sin sinus kta oznaczonego na rysunku,

dQ odlego przyoenia siy zewntrznej od osi obrotu.

FQ warto siy zewntrznej
Co do niezalenie od tego czy oznaczymy go z tej czy z drugiej strony
minia to sin wyjdzie ten sam.

30 cm

Miara kta jest sum ktw i (jak mi nie wierzycie to zrbcie trjkt zawierajcy kty i i skorzystajcie z definicji
kta przylegego) czyli wynosi 120o.
sin120o = sin60o =

3
2

dm = 0,02 m, dQ = 0,3 m, FQ = 20 kg * 10 m/s2 = 200 N.

0,02

3
= 0,3 200
2

0,3 200 2
0,02
3 = 6000
6000
=
3
= 2000 3 ()

3 =

21. Na czym polega pezanie minia?

Odp.: Ze sprystoci minia zwizane s 2 zjawiska:
relaksacja naprenia - czyli zmniejszanie si naprenia powstaego po nagym wydueniu
pezanie - tzn. opniona zmiana dugoci po nagej zmianie.
22. Jakiego rzdu jest skrcenie mostka poprzecznego??
Odp. 5 nm.
23. Sia chwytu rki mierzona dynamometrem rcznym:
a) nie zaley od pci
b) nie zaley od szerokoci chwytu
c) nie zaley od wieku
d) statystycznie jest wiksza dla prawej rki zarwno u kobiet jak i u mczyzn.
Pokazywa nam na zajciach takie badania z tym. Zwizane jest to z tym, e statystycznie wikszo osb ma silniejsz
rk dominujc, u wikszoci jest to rka prawa.
24. Misie szkieletowy rozwija teoretycznie zerow moc uyteczn:
a) tylko w skurczu izometrycznym
b) tylko w skurczu izotonicznym
c) wwczas, gdy szybko skurczu jego wkien stanowi 30% szybkoci maksymalnej ich skracania si
d) zarwno w skurczu izometrycznym jak i przy maksymalnej szybkoci skracania jego wkien gdy sia skurczu spada
do zera
Komentarz:
W skurczu izotonicznym misie nie wykonuje pracy uytecznej nie wykonuje pracy czyli nie ma mocy. Druga cz te
jest prawdziwa przy b. duych prdkociach skracania moc te jest teoretycznie rwna 0
25. Moment siy jest:
a) skalarem rwnym iloczynowi wektora siy i ramienia jej dziaania
b) wektorem rwnym iloczynowi wektora siy i sinusa kta pomidzy wektorem siy a wektorem ramienia jej dziaania
c) wektorem rwnym iloczynowi skalarnemu wektora siy i wektora ramienia jej dziaania
d) wektorem rwnym iloczynowi wektorowemu wektora siy i ramienia jej dziaania.
Komentarz:
We wzorze wektorowym nie ma iloczynu sinusa (jest we wzorze skalarnym)
26. Typowy pean chirurgiczny moe by przykadem:
a) dwigni jednostronnej dajcej zysk na sile,
b) dwigni jednostronnej dajcej zysk na momencie siy
c) dwigni dwustronnej dajcej zysk na sile
d) dwigni dwustronnej dajcej zysk na momencie siy
27. W rwnaniu Hilla: (F+a) v = (Fmax - F)b stae "a" i "b" maj odpowiednio wymiar:
a) mocy i prdkoci
b) prdkoci i mocy
c) siy i mocy
d) siy i prdkoci

Spis treci
Elektrokardiografia ................................................................................................................................................................... 2
Dyfuzja. Transport przez bony. Energetyka bon. Termodynamika......................................................................................... 6
Matematyka w biofizyce ......................................................................................................................................................... 25
Promieniowanie ...................................................................................................................................................................... 27
Fale dwikowe. Ultrasonografia ........................................................................................................................................... 43
Lasery ...................................................................................................................................................................................... 55
Spirometria ............................................................................................................................................................................. 58
Optyka..................................................................................................................................................................................... 62
Ciecze ...................................................................................................................................................................................... 72
Minie ................................................................................................................................................................................... 80

rda zdj:
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/3a/EKG_Komplex_PL.svg
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/66/Precordial_Leads_2.svg
http://3.bp.blogspot.com/-cJJFESFca7Y/TZVcYLKPeII/AAAAAAAAADQ/gjlnc_3pMWk/s320/nerbonne1l.jpg
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/1b/Osmotic_pressure_on_blood_cells_diagram_pl.svg
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/fc/Turgor_pressure_on_plant_cells_diagram_pl.svg
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/cc/Action_potential_vert.png
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/55/Blausen_0011_ActionPotential_Nerve.png
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/17/Scheme_sodium-potassium_pump-pl.svg
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/11/EM_Spectrum_Properties_pl.svg
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/c4/Alfa_beta_gamma_radiation_penetration_polish.svg
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/10/Muskel-molekulartranslation.png
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/67/SecondClassLever.svg
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/a7/FirstClassLever.svg
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/60/Hypermetropia.png
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/30/Myopia.svg
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/17/Cone-response_PL.svg
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/16/Soczewka1.svg
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/2a/Soczewka1b.svg
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/8b/Focal-length.svg
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/b0/Soczewka2.svg
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ea/Accommodation_%28PSF%29.svg
http://adst.mp.pl/img/articles/oddychania/VI_ryc07.jpg
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/7c/Stimulated_emission-2.svg
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/af/Organ_of_corti_pl.svg
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/0a/FletcherMunson_ELC_PL.svg
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/db/Powierzchnia_slyszalnosci.svg
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/89/Roentgen-Roehre.svg
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/95/Prosty_efekt_dopplera_fale.svg
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/f5/Photoelectric_effect.svg
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/dd/Rozpraszanie_Comptona.svg
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/c1/PET-schema.png
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/5b/Tomograf_IV_generacja.png