Professional Documents
Culture Documents
Ziemia sanocka
ziemia sanocka
Herb
Nazwa aciska
Terra Sanociensis
Istniao
13661772
Prowincja
wojewdztwo ruskie
Stolica
Sanok
Sejmik
Sdowa Wisznia
Wojewoda
Powierzchnia
557
Liczba powiatw
Liczba senatorw
Ludno
76866 mieszk.
(1565)
[1]
km
Ziemia sanocka
Herb i barwy
Herbem ziemi sanockiej jest w polu bkitnym dwugowy
orze zoty z tak koron pod nim umieszczony. Kolory
ty i bkitny s barwami herbowymi Piastw lskich
zapisanych w XIV-wiecznym herbarzu flamandzkim
Gerlego. Znak dwugowego ora nawizuje do symboliki
Orientu, ktry pojawi si XIII w. z ssiadujcej z Polsk
Powiat sanocki, pooenie na mapie woj. podkarpackiego XXI w.
Rusi Halick. Zoty (ty) orze jest symbolem siy i
praworzdnoci nawizujcej do heraldyki opolskiej linii Piastw oraz osoby ksicia Wadysawa II Opolczyka,
ktry obdarzy te ziemie szeregiem przywilejw i fundacji.
Osadnictwo
Ziemia sanocka zostaa skolonizowana przez kilka niemieckich (zob. Guchoniemcy[3]) rodw rycerskich
przybyych do Polski gwnie z Wgier Balowie, Tarnawscy, Saksonii (Minia) Fryderyk Myssnar (Jamirscy) i
Fredrowie, z Czech Herburtowie, Felsztyscy i Czeszykowie, ze lska Kmitowie, Bobolowie[4]. Ziemia
sanocka graniczya od zachodu z ziemi bieck, od poudnia z wgierskimi komitatami Zempln oraz Ung, od
wschodu z ziemi przemysk.
Grupy etnograficzne
Pogrzanie
Dolinianie
emkowie
Bojkowie
Niemcy karpaccy[5][6].
ydzi
Wsie wooskie na ziemi sanockiej
Dziurdziw, Trzcianka, Bandrw, Jaliska, Wola Skowa, Odrzechowa, Blizne, Koskie, Homcza, Witryw,
ubno, Hadle Szklarskie, Rudawka, ohatyn, Lipa, Leszczawa, Brzeawa, Tyrawa Wooska, Bezmichowa,
Serednica, Stefkowa, Ustianowa, Olszanica, Uherce, Bbrka, Chrewt, Polana, urawin, Tarnawa, Wola, Tworylne,
Rajskie, Smolnik, Wokowyja, Solina, Mchawa, Serednie, Zahoczewie, ukowe, Wola Czaszyska, Czaszyn,
Markowce, Niebieszczany, Morochw, Wola Morochowska, Ponna, Szczawne, Radoszyce
Ziemia sanocka
Szlachta
rody szlacheckie (magnackie): Balowie, Bobolowie, Drohojowscy, Fredrowie, Herburtowie, Kmitowie, Krasiccy,
Tarnawscy
rody szlacheckie (ziemiaskie), koniec XIX wieku: Biliscy herbu Sas, Dydyscy herbu Gozdawa,
Gniewoszowie herbu Kociesza, obaszewscy herbu ada, Poniakowie herbu Poniak, cibor-Rylscy herbu
Ostoja, Truskolascy herbu lepowron, Wiktorowie herbu Brochwicz.
Ziemia i powiat
Miasta: Babice, Baligrd, Brzozw, Dubiecko, Dynw, Nowotaniec, Bukowsko, Tyczyn, Jamierz, Jaliska,
Jawornik Polski, Krosno, Lisko, Lutowiska, Mrzygd, Sanok,Tyrawa Wooska, Zarszyn.
Miejscowoci[7]
, Babice , Bachlawa , Bachrz , Bachrzec , Bachw , Baligrd , Balnica , Baucianka , Banniczka , Bartkwka
(obecnie cz Dynowa) , Barycz , Baanwka , Bechwka , Beniowa , Berezka , Berenica Nina , Berenica
Wyna , Bereska , Besko , Bezmiechowa Dolna , Bezmiechowa Grna , Biaa , Biaka , Biaobrzegi (Palversee) ,
Blizne , Baowa , Bdowa , Boguchwaa , Borek Stary , Borkwka , Borownica , Bbrka , Brelikw , Brzegi Grne
, Brzezwka , Brzeawa , Brzozowiec , Brzozw , Brzuska , Budziwj , Budzy , Buk , Bukowiec , Bukowiec ,
Bukowsko , Bukw , Bykowce , Bystre , Bzianka , Caryskie , Cergowa , Chmiel , Chmielnik , Choce ,
Chodorwka , Chrewt (Creuth, Hreut, Xrevt) , Cisna , Cisowiec , Czarna Dolna , Czarna Grna , Czarnorzeki ,
Czaszyn , Czeremcha , Czerte , Czerwonka , Czystogarb , Daliowa , Darw , Daszwka , Dbrwka , Dbrwka
Almanica , Dbrwka Ruska , Dbrwka Starzeska , Denowiec , Deszno , Dbna , Dugie , Dobra , Dobrzanka ,
Dolina , Dolhyluh , Doyca , Doyca , Domaradz , Drabinianka , Drohobyczka , Dubiecko , Dubowie , Dudyce ,
Duszatyn , Dwerniczek , Dwernik , Dydnia , Dylgowa , Dylgwka , Dynw , Dziurdziw (Giurgiu, Zurdziw) ,
Dwiniacz Dolny , Dwiniacz Grny , Falejwka , Futoma , Gdyczyna , Glinne , Gbokie , Gowienka , Golcowa ,
Golcowska Wola , Gorzanka , Grki , Grabownica , Grabwka , Grzegorzwka , Habkowce , Haczw , Hadle , Harta
(Hart) , Hermanowa , Homcza , Hudno , Hoczew , Hoolas , Houczkw , Horodek , Hroszwka , Hucisko
Nienadowskie , Hucisko , Huczwice , Hulskie , Humniska , Huta , Huta , Huta , Huzele , Hyne , Iska , Iskrzynia ,
Iwonicz , Iwonicz-Zdrj , Izbice , Izdebki , Jabonica , Jabonica Ruska , Jabonka , Jabonki , Jamierz , Jankowce ,
Jasiel , Jasienica , Jasienica , Jasienie , Jasionka , Jasionw , Jaliska , Jawornik , Jawornik Polski , Jawornik
Przedmiecie , Jawornik Ruski , Jaworzec , Jdruszkowce , Jurowce , KalnicaBaligrd , KalnicaCisna , Kamienne
, Kamionka , Kamionki , Karlikw , Kakolwka , Kielnarowa , Kieczawa , Klimkw , Kocerz , Koonice ,
Komacza , Kombornia (Kaltborn, Komborna) , Koskie , Korczyna , Kostarowce , Kosztowa , Kotw , Kouszne ,
Krecw , Krosno , Krocienko Nine (obecnie dzielnica Krosna) , Krocienko Wyne , Krlik Polski , Krlik
Wooski , Krzemienna , Krzywe , Krzywe , Krzywe , Krzywka , Kulaszne , Kumina , Lachawa , Ladzin , Lalin ,
Laskwka , Lecka , Lesko , Leszczawa Grna , Leszczawa Dolna , Leszczawka , Leszczowate , Lipa , Lipowiec ,
Liszna , Liszna , Lubatowa , Lubatwka , Lubenia , Lutory , Lutowiska , azy , czki , yny , obozew ,
odzina , okie , opienka , osiowe , ubne , ubno , ug , ukawica , ukowe , upkw , Magierw ,
Magrzyca (Magura, Mahurica) , Malawa , Malinwka , Manasterzec , Maniw , Markowce , Matyswka , Mchawa
, Meszawa , Miejsce Piastowe , Midzybrodzie , Mikw , Milcza , Moczarne , Mokre , Morochw , Moszczaniec ,
Moszczanki , Mrzygd , Myczkowce , Myczkw , Mymo , Nadolany , Nagrzany , Nasiczne , Niebieszczany ,
Niebocko , Nienadowa , Niewistka , Nowosielce , Nowosiki , Nowotaniec , Nowy Borek , Nozdrzec , Obarzym ,
Odrzechowa , Odrzyko , Olchowa , Olchowce , Olchowiec , Olszanica , Orelec , Orzechwka , Osawa , Osawica ,
Osawica , Pakoszwka , Paniszczw , Paszkowa , Paszowa , Pawokoma , Pitkowa , Pitkowa , Pitkowska ,
Pielnia , Pisarowce , Ponna , Posina , Posina Grna , Powce , Pobiedno , Podbukowina , Podsobnie , Polana ,
Polanki , Polany , Polaczyk , Polchowa , Popiele , Pora , Posada , Posada , Posada , Posada Jamierska , Posada
Jaliska , Posada Leska obecnie cz Leska , Posada Olchowska , Posada Sanocka , Posada Zarszyska , Postow ,
Ziemia sanocka
Religie i wyznania
Organizacj kocioa aciskiego na ziemi przemyskiej
i
sanockiej,
podporzdkowanego
poprzednio
bezporednio papieowi, przeprowadzi od roku 1379
biskup przemyski Eryk z Winsen, franciszkanin. Eryk z
Winsen wystara si m.in. o uposaenie biskupstwa.
Swymi dziaaniami zapewni warunki do prowadzenia
na terenie biskupstwa przemyskiego normalnej
dziaalnoci duszpasterskiej kocioa katolickiego.
W 1765 w ziemi sanockiej znajdowao si sze
ydowskich gmin wyznaniowych:
Bukowsko
Lesko
Nowotaniec
Rymanw
Sanok
Dynw
Ziemia sanocka
Bibliografia
Akta Grodzkie i Ziemskie
prof. Adam Fastnacht Osadnictwo ziemi sanockiej
prof. Przemysaw Dbkowski Stosunki narodowociowe
ziemi sanockiej w XV stuleciu, Lww 1921
Andrzej Romaniak Historia ziemi sanockiej, w: Ewa
Kasprzak, Wiesaw Banach (red.) Gdzie wsplne rda i
korzenie. Dzieje wspistnienia kultur polskiej i ukraiskiej
na ziemi sanockiej od redniowiecza do wspczesnoci,
Sanok 2006, ISBN 83-60380-05-8
Aleksander Jabonowski. Polska wieku XVI t. VII Ru
Czerwona. Warszawa 1901 i 1903.
Bibliografia
Ziemia sanocka
Przypisy
[1] W II poowie XVI wieku ziemia sanocka zajmowaa powierzchni 74,24 mil, ktre stanowiy jeden powiat.
[2] W II poowie XVI wieku ziemia sanocka bya najbardziej zaludnionym powiatem wojewdztwa ruskiego, gsto zaludnienia wynosia tu
985 osb na 1 mil.
[3] Ut testat Metrika Koronna, 1658, quod Saxones alias Guszy Niemcy okoo Krosna i acuta osadzeni s iure feudali alias libertate
saxonica [w:] Ks. dr Henryk Borcz. Parafia Markowa w okresie staropolskim. Markowa sze wiekw. 2005 str. 72-189.
[4] Spord obcych narodowoci zamieszkujcych ziemi sanock, najliczniejsz i najbardziej wpywow, bya niemiecka. [...] nazwy takich
miejscowoci jak np. Frysztak, Zarszyn, Lobentanz (Nowotaniec), Zymbertowa, Kalbornia, Rytarowce, Brezen pniejszy Brzozw,
Hochstadt (Jaliska), Erenberg (Odrzyko), Kunzendorf (Pora), Bischofswalde (Jasionka) , Michilsdorf (Michawka), nawet niwy w obrbie
pewnych wsi (pratum Cornslag in Iwanczepole, eger Kothkenhaw pod Krosnem), aby pozna jak znaczn rol odgrywa ten ywio w dziejach
naszej ziemi. Mieszkali Niemcy po zamknitych miastach, i po otwartych wsiach, po chatach i dworach wiejskich, zajmowali si handlem,
rzemiosem, pugiem, szabl i sowem boym. Pracowici, zapobiegliwi i oszczdni, tworzyli oni element twrczy w gospodarstwie
spoecznym i byli dla ludnoci tubylczej przykadem i wzorem. [...]. Opierajc si na zestawieniach indeksowych, ktrym jednake
bezwzgldnie zaufa nie mona, moemy przyj jako bliski rzeczywistoci, 30% Niemcw w Sanoku w stosunku do reszty ludnoci. Przez
cay cig XV stulecia, dokumenty miejski byy wystawiane take w jzyku niemieckim. [...], op. cit. AGZ, Janusz Samolewicz, Sd wyszy
prawa niemieckiego, Lww, 1903. [w:] Przemysaw Dbkowski. Stosunki narodowociowe ziemi sanockiej w XV stuleciu: Niemcy. Lww.
(1921) strony 4-17.
[5] Przemysaw Dbkowski. Niemcy [w:] Stosunki narodowociowe ziemi sanockiej w XV stuleciu, Lww 1921.
[6] W Bachrzu (Grobachersdorf), oraz miejscowociach Besko, Biaobrzegi (Palversee), Brzozw (Bresen), Bukowsko, Bonarwka
(Bonnersdorf), Domaradz (Deutsch-Domaretz), Dynw (Dhnhof, Denow), Frysztak (Freistadt), Gowienka, Grybw (Grunberk), Haczw
(Hanshof), Harta (Harth), Dylgwka (Dillingshau), Iskrzynia, Iwonicz (Iwanitz), Jamierz (Jatschmirs), Jaso (Jessel), Jaliska (Hohenstadt),
Jurowce, Kryg (Krieg), Klimkwka, Kombornia (Kaltborn), Korczyna (Kotkenhau), Kronie (Krossen), Krlik Polski (Johannsdorf), Lalin
Niemiecki, Lubatwka (Bischofswald), any, Matyswka (Mathisowka), Michaowce (Michelsdorf), Miejsce Piastowe (Peisttten),
Mrzygd (Kniglich Thirau), Nowotaniec (Lobetans), Niebieszczany(Siebenwirt), Nowy migrd (Schmiedeburg), Odrzyko (Ehrenberg),
Pielnia (Pellen), Pora (Kunzendorf), Prusiek(Prosegg), Rogi, Ronowice (Resenberg), Rwne, Rymanw (Reimannshau), Rytarowce
(Rittersdorf), Sanok (Saanig), Strachocina, Strzyw, Suchodl (Diernthal), Szufnarowa (Schaffnerhau), Szymbark (Schonberg), Targowiska,
Trepcza, Tukowice (Tillkersdorf), Trzeniw, Tyrawa (Salzthirau), Tyczyn (Bertoldsdorf), Wielopole (Groenfeld), Wrocenka, Wojnarwka,
Winiowa, Zarszyn (Sarschin), Zmennica, Zymbertowa (Siebenwirth) i wielu innych. [w:] Fastnacht, Dbkowski, Luck; rda AGZ.
[7] Wadysaw Makarski. Nazwy miejscowoci dawnej ziemi sanockiej : [rozprawa doktorska] KUL Wydzia Nauk Humanistycznych. Lublin :
Redakcja Wydawnictw KUL, 1986. ISBN 83-00-00202-2
[8] http:/ / dir. icm. edu. pl/ pl/ Akta_grodzkie_i_ziemskie/ Tom_24/ info
[9] http:/ / www. wbc. poznan. pl/ dlibra/ publication?id=44646& tab=3
[10] http:/ / dir. icm. edu. pl/ pl/ Slownik_geograficzny/ Tom_X/ 298
[11] http:/ / www. mtg-malopolska. org. pl/ bibliotekacyfrowa. html
Licencja
Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported
//creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/