EKONOMIKS

Peoples Economy
People Needs Work
Circular Flow of IncomeFrancois Quesnay
Employment Production
Sahod Consumption
2 Pangunahing Sektor sa Paikot
na Daloy ng Ekonomiya
Sambahayan
Raw materials
Factor Markets
Land / Lupa
Paggawa / Labor
Kapital
Entreprenyur

Kumpanya
End product
Commodity /
Good Markets
Upa
Sahod
Interes
Tubo

Pag-impok ng sambahayan at
pamumunuan ng kompanya

Payak na Paikot na Daloy ng

Ekonomiya

Pagpasok ng pamahalaan sa
paikot na daloy na ekonomiya
Paggamit ng salapi ng
dalawang sector

maaaring masukat ang

kalusugan ng ekonomiya
Gross National Income (GNI) /
Gross National Product (GNP)

Pambansang Kita

Umiiral na ekonomiya ng
isang bansa.
Lawak ng gawain ng mga
actor ng isang ekonomiya sa
ibat- ibang panig ng mundo.

National Income Accountingpagsukat ng GNP at GDP.

Kahalagahan ng pagsukat sa
Pambansang Kita
1. Nakapagbibigay ng ideya
tungkol sa antas ng
produksyon ng ekonomiya sa
isang particular na taon.
2. Sa paghahambing ng
pambansang kita sa loob ng
ilang taon, masusubaybayan
natin ang direksyon na
tinatahak n gating
ekonomiya.
3. Ang nakalap na impormasyon
tungkol sa pambansang kita
ang magiging gabay ng mga
nagpaplano ng ekonomiya.
4. Kung walang sistematikong
paraan ng pagsukat ng
pambansang kita, haka-haka
lamang ang magiging
basehan.
5. Sa pamamagitan ng Gross
National Income Accounting,

Kabuuang pampamilihang
halaga ng produkto at
serbisyo.
Sinusukat bawat quarter o sa
loob ng isang taon.

*Hindi isinasama sa GNI:

Pampamilihang gawain.
Produktong nabuo mula sa
impormal na sector o
underground economy.
Produktong segundamano.

Paraan ng Pagsukat

Batay sa gastos
(expenditure approach)
Batay sa kita ng
sangkap ng produksyon
(income approach)
Batay sa pinagmulang
industriya (industrial
origin approach)
A. Expenditure Approachsinusukat nito ang mga
pinagkagastusan ng mga
sumusunod na sector:
sambahayan, kumpanya,
(bahay-kalakal, pamahalaan,
at panlabas na sector.
GNI = C+G+I+(X-M)+NFIFA+SD
a. Gastusing Personal (C)
b. Gastusin ng
Pamahalaan (G)
c. Gastusin ng mga
namumuhunan (I)

d. Gastusin ng panlabas
na sector (X-M)
e. Net Factor Income from
Abroad (NFIFA)kabuuang halaga
matapos ibawas ang
gastos ng mga
dayuhan nasa loob ng
bansa
f. Statistical Discrepancy
(SD)- kakulangan sa
pagkukwenta na hindi
malaman kung saan
nabibilang.
B. Industrial Origin / Value
Added Approach- kabuuang
halaga ng mga gastusin ng
sector ng agrikultura,
industriya, at serbisyo upang
makuha ang value ng GDP
subalit kapag isinama na rito
ang NFIFA, masusukat na ang
GNI.
C. Income Approach
a. Sahod ng manggagawa
b. Non- Operating
Surplus- tubo ng
private companies
c. Depresasyon- pagbaba
ng halaga ng yamang
pisikal bunga ng
pagkaluma
d. Mga di-tuwirang buwis
Gross Domestic Product (GDP)

Kabuuang pampamilihang
halaga ng lahat ng tapos na
produkto at serbisyo.

GDP = GNI + (TNC OCW)

Income per Capita (ICP)

Kung paano hahatiin ang GNI

at GDP sa kabuuang
populasyon ng bansa

Kalagayang pangkabuhayan
ng mga mamamayan

GNI IPC =

GDP IPC =

GNI
Populasyon
GDP
Populasyon

Growth Rate- ilang bahagdan ang

naging pag-angat ng ekonomiya.
GNI (GR)
GNI present yrGNI past yr
GNI past yr

100
GDP (GR)
GDP present yr GDP past yr
GDP past yr

100
Limitasyon ng pagsukat ng
pambansang kita

Aggregate measure
Informal sectors /
underground economy
Hindi ipinapakita ang
distribusyon
Hindi isinasama ang mga
social cost
Hindi naipapakita ang
pagbabago sa kalidad ng
produkto.

Nominal GDP- produksyon ng

isang bansa na inihahayag sa
pamamagitan ng kasalukuyang
presyo; basehan ang real GNP

*Ginagamit ang real at

nominal GNP para mahambing ang
kasalukuyang presyo
Deflator- halaga ng pagbaba ng
presyo
Deflator*no round offs*base
yr= oldest
=

4. Ingatan ang bank records at

dapat up-to-date
5. Makipagtransaksyon lamang
sa loob ng bangko at sa mga
awtorisadong tauhan
6. Alamin ang tungkol sa PDIC
(Philippine Deposit Insurance
Corporation)
7. Maging maingat

presyo ng sinusuring taon o current year

presyo ng basehang taono base year

Real GDP of the yr

=
nominal GDP x

GDP deflator( base yr )

GDP deflator (given yr )

7 Habits of a Wise Saver

1. Kilalanin ang bangko
2. Alamin ang produkto ng
bangko
3. Alamin ang serbisyo at
bayarin ng bangko

Sambahayan
Bahay kalakal
Y=C+S
Y=C+I
C+S=Y=C+ I
Lumalabas na kita (outflow)=
Pumapasok (inflow)

Implasyon

Pagtaas ng pangkalahatang
presyo ng mga piling
produkto na nakapaloob sa
basket of goods
Pagtaas na paggalaw ng
presyo

presyo at serbisyong bagawa

sa ekonomiya sa loob ng
isang taon.
Wholesale or Producer Price
Index- presyong binabayaran
ng mga tindahang nagtitingi
CPI

Bunga:

CPI =

x 100

Pagtaas ng presyo
Pagbaba ng halaga ng
salapi
Negatibong epekto sa tao

Deplasyon- pagbaba ng halaga ng

presyo ng mga produkto

Low inflation- mabagal

Hyper inflation- mabilis
Galloping- taas- baba

Pagsukat sa Pagtaas ng Presyo

Consumer Price Index

pagsukat ng implasyon
upang mapag- aralan ang
pagbabago ng presyo ng
mga produkto
Market Basket- produktong
kumakatawan sa mga
pangunahing
pangangailangan at
pinagkakagastusan ng
mamamayan

*Mula sa market basket, ang

price index ay nabubuo na
siyang kumakatawan sa
kabuuan at average na
pagbabago ng mga presyo
Uri ng Price Index

GNP Deflator- sinusukat ang

pangkalahatang antas ng

Total Weighted Price(Current )

TotalWeighted Price( Base)

Antas ng Implasyon
=

CPI ( present yr )CPI (past yr )

CPI ( past yr )

100
Purchasing Power
=

CPI (base yr )
CPI ( present yr)
Uri ng
Implasyon
Demand- pull
inflation

Cost- push
Inflation

Structural
Inflation

x .100
Dahilan ng
Implasyon
Paggasta ang
sambahayan,
bahay- kalakal,
pamahalaan at
panlabas na
sector
Pagtaas ng salik
ng produksyon
ang siyang sanhi
ng pagtaas ng
presyo ng mga
bilihin
Kahinaan ng
institusyon at
sector ng isang
ekonomiya na
makasabay sa

pagbabago ng
lipunan at
ekonomiya
Salik na nakakaapekto sa
presyo sa pamilihan na daan sa
pagkakaroon ng implasyon

Pagtaas ng suplay ng salapi

Pagdepende sa importasyon
para sa hilaw na sangkap
Pagtaas ng palitan ng piso sa
dolyar
Kalagayan ng pagluluwas
Monopolyo o kartel
Pambayad utang

Philippine Currencies
P20

Tao
Manuel Quezon

P50

Sergio Osmena

P100

Manuel Roxas

P200

Diosdado
Macapagal

P500

Corazon &

Front
Malacanang
Palace
Filipino was
declared as
national
language
1st PH Assembly
Leyte Landing

Old BSP
building
(Intramuros)
Inauguration of
3rd PH Republic
EDSA People
Power 2001
Aguinaldo
Shrine
Barasoain
Church
EDSA People

Back
Banaue Rice
Terraces
Alamid/Palm
Civet

Taal Lake
Giant
Trevally/Talakito
k
Mayon Volcano
Whale Shark/
Butanding

Chocolate Hills
Tarsier

Puerte Princesa

P1000

Benigno Ninoy
Aquino

Power 1
Benigno Aquino
Monument

Jose Vicente
Lim, Jose Abad
Santos, Josefa
Llanes Escoda

Centennial
Celebration of
PH
Independence
Medal of Honor

FORMULAS / KODIGO
GNI = C+G+I+(X-M)+NFIFA+SD
GDP = GNI + (TNC OCW)
GNI
GNI IPC = Populasyon
GDP IPC =

GDP
Populasyon

GNI (GR) =

GNI present yrGNI past yr

GNI past yr

GDP (GR) =

GDP present yr GDP past yr

GDP past yr

x 100
x 100

Deflator *no round offs *base yr= oldest

presyo ng sinusuring taon o current year
=
presyo ng basehang taon o base year

Underground
River
Blue- naped
parrot/Pikoy
Tubbataha
Reefs
South Sea Pearl
Tinalak

Real GDP of the yr =

CPI =

nominal GDP x

Total Weighted Price(Current )

TotalWeighted Price( Base)

Antas ng Implasyon =
Purchasing Power =

GDP deflator ( base yr )

GDP deflator ( given yr )

x 100

CPI ( present yr )CPI ( past yr )

CPI ( past yr )
CPI (base yr )
CPI ( present yr)

x .100

x 100