Professional Documents
Culture Documents
Temat 2:
Technologia formowania prniowego tworzyw sztucznych
1.Zasada procesu formowania prniowego (termoformowania)
Termoformowanie polega na rwnomiernym nagrzaniu pyty lub folii z tworzywa sztucznego,
zamocowanego w ramie napinajcej, nastpnie jej odksztaceniu pod wpywem cinienia
zewntrznego odwzorowujc ksztat formy. Podczas termoformowania pod wpywem napre
tworzywo odksztaca si, stan tego odksztacenia jest utrwalany podczas chodzenia.
2. Wymagania w stosunku do materiaw formowanych prniowo
Tworzywa stosowane w termoformowaniu powinny:
*FORMOWANIE POZYTYWOWE:
Stosowane formy w tej metodzie maj ksztat wypukych stempli,
na ktre nacigana jest folia lub pyta w procesie formowania
WADY:
Wysokie ceny surowca - ceny pyt i folii s ok. 100% wysze od cen granulatu,
Powstawanie odpadw przy przycinaniu pyty i oddzielaniu wyprasek od arkusza (tzw. aur)
Nierwnomiernoci w gruboci cianek wyrobu,
Nie mona formowa wyrobw z otworami. Otwory wykonuje si w osobnej operacji.
W przypadku formowania negatywowego wystpuje pocienienie cianek wyrobu.
Konieczno wykonywania obrbki wykaczajcej (obcinanie obrzey, wiercenie otworw
itp.).
Temat 3:
Technologia wytaczania tworzyw sztucznych
1. Podstawowe pojcia:
Kalibracja - to proces ostatecznego ustalania ksztatu i wymiarw wyrobu (wytoczki). Kalibracja
polega na niwelowaniu efektu spcznienia metodami mechanicznymi. nadcinieniowe stosowane
do kalibracji rur. Stosujemy do tego kalibratory:
podcinieniowe stosowane do kalibracji rur, wy
na zasadzie przecigania stosowane do kalibracji profili otwartych,
na zasadzie walcowania -stosowane do kalibracji pyt
Spcznienie powytoczeniowe (efekt Barusa) to proces powikszania si wymiarw poprzecznych
wyrobu po wyjciu z ustnika gowicy lub kapilary
Wytoczyna- wyrb powstajcy w procesie wytaczania.
jest minimum 100 razy wiksza od jej przekroju. Wkna wystpuj zarwno w materiaach
naturalnych jak i produkowanych przez czowieka. Niektre materiay s wykonane prawie wycznie
z wkien, podczas gdy w innych wkna stanowi tylko jeden z elementw wzmacniajcych ich
struktur.
-wkno cite
-dugie wkna wglowe
-tkanina szklana
-mata szklana
Najczciej noniki wykonane s z wkien ze szka niskoalkalicznego lub niekiedy berylowego o
rednicy 7-9 mm. Mata ma posta wstgi utworzonej z chaotycznie uoonych wzgldem siebie
odcinkw wkien o dugoci 25-50 mm, spojonych niewielk iloci lepiszcza.
3. Materiay stosowane na formy, rodzaje form i rodzaje rodkow rozdzielajcych
Rodzaje form:
- wewntrzne (wklse gniazdo formujce) - forma negatywowa,
- zewntrzne (wypuke gniazdo formujce) - forma pozytywowa.
O wyborze rodzaju formy decyduje dana gadko zewntrznej lub wewntrznej powierzchni
wyrobu, poniewa powstajcy laminat posiada tylko jedn powierzchni gadk (od strony formy).
Jako tej powierzchni jest odzwierciedleniem jakoci powierzchni formy. Przeciwlega powierzchnia
(swobodna) charakteryzuje si du chropowatoci, ale w czasie eksploatacji wyrobu jest najczciej
niewidoczna. Przedmioty laminowane w formach wewn: kaduby odzi, kaski, nadwozia
samochodowe; formach zewn: brodziki, zbiorniki, zlewozmywaki, wanny, itp.
Materiay na formy: formy mog by wykonywane z tworzyw sztucznych (rwnie laminatw),
drewna, gipsu, cementu, metalu, ceramiki, itp. O wyborze materiau na form decyduj przede
wszystkim wzgldy ekonomiczne.
rodki rozdzielajce: rodki rozdzielajce maj za zadanie zapobieganie przyklejaniu si tworzywa do
form i urzdze przetwrczych, uatwiaj wyjcie uksztatowanego wyrobu oraz zabezpieczaj
urzdzenia metalowe przed korozj. Wyrniamy rodki zewntrze (stae - np. smar silikonowy i
pynne- olej silikonowy, alkohole bonkotwrcze) i wewntrzne, dodawane do tworzywa (smarujce
parafina, stearyna, stearyniany).
4. Metody formowania wyrobow z laminatow (nawarstwienie, nawijanie, przeciganie,
natryskiwanie)
A) NAKADANIE (NAWARSTWIANIE)- rczne nakadanie nonika w postaci arkuszy. Rozrnia si
dwie odmiany laminowania rcznego:
a)Nawarstwianie metod warstwy zelowanej (powlekanie formy tzw. elkotem).
Na form (pokryt rodkiem rozdzielajcym) nanosi si pdzlem lub przez natryskiwanie mieszanin
pynnej ywicy z utwardzaczem i pigmentem, Stosowana na t warstw ywica ma dodatki
zapobiegajce spywaniu z pionowych cianek i jest ywic elastyczn, odporn na uderzenia. W
mieszaninie tej nie ma nonika. Grubo tak naniesionej i utwardzonej warstwy wynosi 0,30,5 mm.
Warstwa ta decyduje o wygldzie zewntrznym wyrobu i nosi powszechnie nazw elkotu.
Wyroby z elkotem s odporne na dziaanie czynnikw atmosferycznych i nieprzepuszczalne dla
cieczy, par i gazw. Posiadaj gadk, lnic powierzchni (od strony formy) zabarwion na dowolny
kolor
b) Nawarstwianie metod maty powierzchniowej:
Na form (pokryt rodkiem rozdzielajcym) nanosi cienk warstw ywicy z utwardzaczem i, nie
czekajc na jej utwardzenie, ukada nonik w postaci maty (lub tkaniny) i kontynuuje proces
laminowania. Wyroby takie przepuszczaj wod, a na powierzchni licowej widoczne jest na og
odwzorowanie faktury nonika. Zalet powierzchni bez elkotu jest wiksza odporno na uderzenia.
B) LAMINOWANIE NATRYSKOWE:
Temat 5:
Technologie czenia tworzyw sztucznych
1. Charakterystyka tworzyw termoplastycznych
- s to tworzywa, ktre w temperaturze pokojowej znajduj si w stanie zeszklenia lub w stanie
wysokiej elastycznoci i ktre po podgrzaniu posiadaj wasnoci lepkiego pynu
-struktura liniowa lub liniowo-rozgaziona czsteczek polimeru.
-maa gsto
- dua odporno na dziaanie rodkw silnie korodujcych
- bardzo dobre wasnoci tribologiczne, tumice
- tworzywa termoplastyczne cechuje bardzo maa odporno cieplna, co wymaga bardzo
rygorystycznego przestrzegania ustalonego zakresu temperatur eksploatacji.
- termoplasty cechuje niestety rwnie stosunkowo maa stabilno wymiarw
-mog by przetwarzane wielokrotnie
2. Metody czenia tworzyw sztucznych
KLEJENIE: Polega na naniesieniu midzy czone ciaa o przylegajcych do siebie powierzchniach,
cienkiej warstwy substancji niemetalicznej (kleju), ktra przy przejciu ze stanu ciekego w stan stay
czy klejone powierzchnie w sposb trway.
W procesie klejenia wykorzystywane s takie zjawiska fizyczne jak: adhezja i kohezja. Adhezjaodpowiada za trzymanie si kleju na czonej powierzchni. Kohezja- odpowiada za spjno samego
kleju, tzn. jego wytrzymao.\
SPAWANIE: To czenie uplastycznionych krawdzi za pomoc dodatkowego materiau w postaci
prta spawalniczego. Proces odbywa si bez nacisku wywieranego na czone elementy.
ZGRZEWANIE: czenie tworzyw poprzez ich uplastycznienie i stopienie w miejscu czenia, z
wywarciem docisku wzajemnego elementw czonych, bez dodania spoiwa.
Ze wzgldu na sposb doprowadzania ciepa do elementw czonych zgrzewanie dzielimy na:
Temat 6:
Technologie nanoszenia powok z tworzyw sztucznych
1. Charakterystyka tworzyw powokowych (poliamid, polietylen, polistyren, polichlorek winylu,
ywice, itd.)
trjchloroetylen oraz czterochloroetylen. Oba produkty, zarwno w stanie gazowym, jak i pynnym,
rozpuszczaj znaczn ilo substancji tuszczowych, przy czym s one niepalne, co jest korzystne ze
wzgldw bezpieczestwa. Dla penego wykorzystania waciwoci tych rozpuszczalnikw konieczne
s specjalne urzdzenia umoliwiajce otrzymanie kpieli odtuszczajcych w temperaturze wrzenia,
tj. 87 C dla trjchloroetylenu i 119 C dla czterochloroetylenu.
ODTUSZCZANIE W ROZTWORACH ALKALICZNYCH - w tym celu stosuje si roztwory alkaliczne oparte
na wodorotlenku sodowym, ktre uzupeniane s dodatkami substancji zasadowych mniej
agresywnych oraz rodkw powierzchniowo czynnych umoliwiajcych zmydlanie olejw i tuszczw.
Naley przy tym zwrci uwag na to, e niektre metale , np. stopy aluminiowe, ulegaj zniszczeniu
pod wpywem alkaliw.
OCZYSZCZANIE MECHANICZNE - tlenki znajdujce si na powierzchni s usuwane przez mechaniczne
odrywanie czsteczkami cierniwa narzuconego z odpowiedni energi kinetyczn na oczyszczany
przedmiot. Stosuje si dwa rodzaje cierniwa: mineralne i metalowe. Jako cierniwa mineralne
uywane s najczciej piaski rzeczne, piaski kwarcowe z kamienioomw i sztuczny korund (tlenek
glinowy krystaliczny). Jako cierniwo metalowe stosowany bywa rut kulisty lub pryzmowy. Zalecany
jest raczej rut pryzmowy, poniewa z uwagi na swoje dziaanie pozwala uzyskiwa powierzchni
dobrze zszorstkowan , co polepsza przyczepno powoki.
WYTRAWIANIE - ma na celu usunicie tlenkw z powierzchni oczyszczanych przedmiotw. Trawienie
jest zawsze poprzedzane odtuszczaniem, gdy kwasy nie rozpuszczaj tuszczw. Stosowanie
kwasw lub ich roztworw w celu rozpuszczenia tlenkw wymaga po trawieniu pukania wod
biec oraz pasywacji lub neutralizacji. Wszystkie kwasy rozpuszczaj, oprcz tlenkw, rwnie
metal; a zatem, aby ograniczy to niszczce dziaanie bez zmniejszenia szybkoci rozpuszczania
tlenkw, do roztworw trawicych naley dodatkowo wprowadzi odpowiednie inhibitory
ograniczajce niszczenie metalu. Inhibitorami s substancje organiczne, jak siarczki, niektre
produkty aminowe lub zwizki aminosiarkowe.
NANOSZENIE GRUNTU - przy stosowaniu organicznych powok ochronnych przygotowanie
powierzchni pod powok obejmuje rwnie dla wikszoci tworzyw sztucznych nakadanie tzw.
gruntu lub midzywarstw. Ma to na celu zapewnienie dobrego poczenia warstwy ochronnej z
podoem. Rodzaje stosowanych gruntw oraz technologie ich nanoszenia zwizane s przede
wszystkim z rodzajem tworzywa powokowego