NR 1 (11) STYCZE 2016 ORGAN

STOWARZYSZENIA PRZYJACI SZCZEBRZESZYNA

Stycze
Stycze pierwszy miesic w roku, wedug uywanego w Polsce kalendarza gregoriaskiego ma 31 dni.
Stycze jest miesicem zimowym na pkuli pnocnej, a letnim - na poudniowej. Jego nazwa, podobnie
jak i pozostaych miesicy (z wyjtkiem marca i maja), pochodzi od charakterystycznych cech, zwizanych z towarzyszcymi temu miesicowi zjawiskami
przyrodniczymi lub z rytmem wykonywanych w tym
czasie prac na roli. Nazwa miesica (wedug Brcknera) pochodzi od sowa tyki, ktre w tym czasie
sporzdzali gospodarze. Nazwa moe te pochodzi
od styku z uwagi na to, e miesic ten wystpuje na
przeomie roku. W jzyku staropolskim stycze nazywano rwnie tyczniem, godnikiem i ledniem
(por. wspczesna czeska nazwa miesica: leden).
aciska nazwa Ianuarius (zobacz: kalendarz rzymski) zostaa zapoyczona przez wikszo jzykw
europejskich, pochodzi od boga pocztku Janusa.

Polskie przysowia ludowe na stycze

- Stycze rok stary z nowym styka, czasem zimnem
do koci przenika, czasem w bocie utyka.

- Kiedy stycze najmroniejszy, wtedy roczek

najpodniejszy.
- Gdy w styczniu mrozy i niegi, bd stodoy po brzegi, gdy stycze mrozw nie daje, prowadzi nieurodzaje.
- Jeeli pszczoa w styczniu z ula wylatuje, rzadko pomylny rok nam obiecuje.
- Gdy stycze zamglony, marzec zanieony.
- Gdy w styczniu deszcz leje, ze robi nadzieje.
- Jak stycze zachlapany, to lipiec zapakany.
- Gdy w styczniu woda huczy, to na wiosn mrz
dokuczy.
- Kiedy stycze mokry trzyma, zwykle bywa duga
zima.
- Kiedy w styczniu ronie trawa, licha w lecie jest
potrawa.
- Kiedy w styczniu lato, w lecie zima za to.
- Gdy stycze jasny i biay, w lecie bywaj upay.
- Stycze mrozem trzeszcze musi, wtedy chopa plon
przydusi.
- Stycze bywa agodny, gdy padziernik nieny
i chodny.

SZCZEBRZESZYN

CHRZSZCZ NR 1 (11)

"Stycze" - Ficowski Jerzy

Nowy Rok zawita wreszcie
stary sobie poszed.
Co tam ronie w mrozach stycznia?
Dzie ronie po trosze!
Wrbelkowi serce ronie,
e wiosny doczeka,
chocia jeszcze droga do niej
mrona i daleka.
Rosn w styczniu zaspy niegu,
e wz w nich ugrznie
a na szybach rosn srebrne
licie i gazie.
Wic na inne pory roku,
nie patrzy zazdronie
mrony stycze: bo w nim take
mnstwo rzeczy ronie!

Powstanie styczniowe

polskie powstanie
narodowe przeciwko imperium rosyjskiemu, ogoszone manifestem 22 stycznia 1863 wydanym
w Warszawie przez Tymczasowy Rzd Narodowy,
spowodowane narastajcym rosyjskim terrorem wobec polskiego biernego oporu. Wybucho 22 stycznia 1863 w Krlestwie Polskim i 1 lutego 1863 na
Litwie, trwao do jesieni 1864. Zasigiem objo tylko ziemie zaboru rosyjskiego: Krlestwo Polskie
oraz ziemie zabrane.
Byo najwikszym polskim powstaniem narodowym, spotkao si z poparciem midzynarodowej
opinii publicznej. Miao charakter wojny partyzanckiej, w ktrej stoczono ok. 1200 bitew i potyczek.
Przez oddziay powstania styczniowego przewino
si okoo 200 000 ludzi. Jednak poza mudzi i rozrzuconymi orodkami na Biaorusi, w Inflantach
Polskich oraz innych ziemiach zabranych, masa spoeczestwa nie bya gotowa poprze "paskiego"
zrywu. Mimo pocztkowych sukcesw zakoczyo
si klsk powstacw, z ktrych kilkadziesit tysicy zostao zabitych w walkach, blisko 1 tys. straconych, ok. 38 tys. skazanych na katorg lub zesanych
na Syberi, a ok. 10 tys. wyemigrowao. Zdarzay
si przypadki, e Rosjanie zabijali pojmanych powstacw, dobijali rannych, mordowali lekarzy spieszcych im z pomoc, obdzierali do naga zabitych.
Po bitwach Rosjanie palili miejscowoci, ktre
udzieliy schronienia powstacom, dokonywali rzezi
ludnoci cywilnej. Niszczono dobra kultury, np. spalono archiwum Ordynacji Zamojskiej w Zwierzycu. Wilno zostao spacyfikowane przez oddziay
Murawjowa Wieszatiela, na Litwie zgino 10 tys.
szlachty polskiej na ogln liczb 40 tys., to jest co

czwarty Polak.
Po upadku powstania Krlestwo i Litwa pogryy si w aobie narodowej. W roku 1867 zniesiono
autonomi Krlestwa Polskiego, jego nazw i budet, w 1868 wprowadzono nakaz prowadzenia ksig
parafialnych w jzyku rosyjskim, w 1869 zlikwidowano Szko Gwn Warszawsk, w latach 1869
1870 setkom miast wspierajcych powstanie odebrano prawa miejskie doprowadzajc je tym samym do
upadku, w roku 1874 zniesiono urzd namiestnika,
w 1886 zlikwidowano Bank Polski. Skasowano
klasztory katolickie w Krlestwie, skonfiskowano
ok. 1600 majtkw ziemskich i rozpoczto intensywn rusyfikacj ziem polskich. Po stumieniu powstania znaczna cz spoeczestwa Krlestwa i Litwy
uznaa dalsz walk zbrojn z zaborc rosyjskim
za bezcelow i zwrcia si ku pracy organicznej.
Powstanie przyczynio si do korzystniejszego ni
w dwch pozostaych zaborach uwaszczenia chopw. Pozostawio trway lad w polskiej literaturze
(m.in. Orzeszkowa Nad Niemnem, Dbrowska
Noce i dnie, eromski Wierna rzeka) i sztuce
(Grottger Polonia i Lithuania, Matejko Polonia)
XIX i XX wieku.

wito Trzech Krli

Wedug Ewangelii w. Mateusza, do stajenki w Betlejem, skrywajcej b z Jezusem, przybyli podrni ze Wschodu. Tak okrelano wtedy obszary lece
za Jordanem, a wic Arabi.
Nie wiadomo , ilu tak naprawd byo tych przybyszw. Freski zachowane w rzymskich katakumbach przedstawiaj dwch, czterech a nawet szeciu
mczyzn, pisma kocielne oraz iluminacje syryjskie i ormiaskie wymieniaj dwunastu.
Powszechnie przyjo si uwaa, e pokon Jezusowi oddao trzech podrnych, bowiem tyle darw
opisuje Ewangelia.
Znueni wdrowcy prowadzeni przez gwiazd
albo komet pokonili si Dziecitku i przekazali mu
dary, stosowne do imion, jakie nosili: wonn mirr
jako czowiekowi, ktrego czeka mczeska mier,
zoto jako krlowi wiata, wprawdzie bez bera
i tronu, oraz kadzido jako Bogu Jedynemu.
Legenda powiada, e trzej krlo, wywiceni pniej na biskupw przez Tomasza Apostoa, zmarli
jednego dnia i zostali pochowani we wsplnym grobie. Relikwie przeniesiono znacznie pniej do katedry w Kolonii. Zwano ich odtd Trzema Krlami z
Kolonii, a miasto i katedra a do XVIII byy najsynniejszym celem pielgrzymowania wiernych.
Obchody wita Trzech Krli poprzedza sza-

CHRZSZCZ NR 1 (11)

cowny korowd. W kocioach wschodnich obchodzono je ju w III stuleciu, ale raczej jako pamitk
chrztu w. Jana w Jordanie. Do dzi wito, zwane
popularnie Jordanem, jest dla wyznawcw prawosawia najwiksze i najwaniejsze. Na zachodzie
obchd Trzech Krli znany jest od IV wieku.
Wyjtkowa rola tego wita wynika std, e
w pierwszych wiekach chrzecijastwa w dniu 6
stycznia obchodzono pamitk objawienia si Boga
wiatu, czyli Epifani albo jeszcze inaczej Objawienie Zbawiciela wiata. Rozpoczynano odliczanie
nowego roku liturgicznego.

wiat z karnetw
Kiedy zaczyna si karnawa? Zaraz po Boym Narodzeniu? Po Nowym Roku? Po Trzech Krlach? Zdania w tej materii bywaj zaskakujco rne
(najczstsza wersja noworoczna), lecz na szczcie
wiemy inne rzeczy, ktrych bezdyskusyjno jest
oczywista. Karnawa cignie si a do rody Popielcowej i stanowi wynalazek woski czy zgoa jeszcze
starorzymski. Wymylony daleko i odprawiany tam
szczeglnie barwnie, krzykliwie, hucznie. Karnawa
by rwnie u nas od dawna rozkosznie ruchliwym
okresem wszelakich uczt, balw, maskarad, a take
swata, zarczyn i oenkw.
Wiek XIX to bodaj szczyty karnawaowych ceremoniaw. Oywiay si salony, resursy, teatry i co
bardziej renomowane knajpki, by pasko mieszczaskim gociom nie brakowao zimowych wrae.
Tam wrd arystokracji, inteligentw na posadach
czy dbajcych o swoje firmy kupcw, wszystko tylko zdawao si czeka na pierwsze takty poloneza,
ktrym nieodmiennie , z wyran patriotyczn demonstracyjnoci, rozpoczynano bale.
Nie opiszemy tutaj w peni tej jake odlegej atmosfery, tych etykietalnych niuansw tego dziwnego korowodu zdajcego do kufra historii. Ale oto
jeszcze muzyka, jeszcze girlandy kwiatw i najwiksze wiata, jeszcze lustra w zocistych ramach i
trunki w krysztaach. Jeszcze wystawne toalety i fraki zmagajce si z narodowymi przyodziewkami,
jeszcze w karnetach sporo nazwisk, a wodzirej powiewajc wstkami, wprawnie panuje nad sal.
Jest to wszystko i tylko aoby narodowe, wstrzsy po klskach powstaczych, aresztowaniach i zsykach zakcaj te skoczne karnawaowe obrzdki.
Z danserami w obcych uniformach nie chce si mie
nic do czynienia.
Ale jeszcze niechaj trwa bal
Muskani pierwszym witem gocie wsiadaj do
karet, nie wszyscy. S tacy, co wyczekuj koczce-

go zabaw biaego mazura, a jest take pikny, brodaty modzian, ktrego znuyy swawole w paacu ,,Pod Baranami. Kroczy samotnie uliczkami krakowskimi, podziwia fachowym, malarskim okiem
jakby wynione kompozycje niegu, drzew, dachw i
wie opryskanych gwiazdami. A potem spotyka paczc ebraczk, sucha jej zwierze z uwag, dowiaduje si, e kiedy porzucia swojego bkarta i e
siedziaa w ciupie. Wzrusza go dramat tej lamentnicy. Pociesza j i nie opuszcza bez pomocy. Kim jest
ten niezwyky modzieniec ? to pniejszy zakonnik,
brat Albert, Adam Chmielowski, o ktrego spotkaniu
z biedn na wp pomylon Antok dugo opowiadano pod Wawelem. Legenda?
Jzef Szczypka, Kalendarz Polski W-wa 1994
r.

Oj, Maluki, Maluki

Oj Maluki, Maluki , Maluki jako rkawiczka,
Alboli te jakoby, jakoby, kawaeczek smyczka.
Czy nie lepiej by Tobie, by Tobie, siedzie byo w
niebie,
Wszak Twj Tatu kochany, kochany nie wygania
Ciebie.
Tam Ci zawsze suyy, suyy, przeliczne Anioy,
A tu leysz sam jeden, sam jeden jako palec goy.
Tam kukieki jadae, jadae z czarnuszk i miodem,
Tu si tylko poywisz, poywisz samym tylko godem.
Tam Se w niebie spijae, spijae sodkie mamazje,
Tu si Twoja gbusia, gbusia gorzkich ez napije.
Tam to miae posanie, posanie i mikkie piernatki,
Tutaj na to nie stanie, nie stanie Twej kochanej Matki.
Tam w niebiosach wygody, wygody, a tu bieda
wszdzie
Jak Ci teraz dokucza, dokucza, to i potem bdzie.
A powiedze mj Panie, mj Panie, co si te to stao,
Ze si Tobie na ten wiat, na ten wiat przychodzi
zachciao.
Gdybym ja tam jako Ty, jako Ty, tak krlowa sobie,
Nie chcia bym ja przenigdy, przenigdy w tym spo-

CHRZSZCZ NR 1 (11)

czywa obie.
Albo wic mj Panie, mj Panie, wr do swej krainy,
Albo pozwl si zanie, si zanie, do mej chaupiny.
C Ci oddam mj Panie, mj Panie, chyba me piosneczki,
Alboli te te moje, te moje, lipowe skrzypeczki.

Po karnawale przychodzi Wielki Post. Niej podajemy prosty przepis na obiadowe danie.

,,ledziwa
Skadniki: 1kg filetw ledziowych (matiasy) w zalewie, 50 dag cebuli, 1 szklanka wody, 2 yki octu,
1 li laurowy, 5 ziaren ziela angielskiego, 2 szklanki mietany, pieprz czarny mielony lub pieprz zioowy.
Wykonanie: filety ledziowe wymoczy w zimnej
wodzie, osczy, pokroi na drobne kawaki. Cebule
obra, pokroi w ptalarki albo w pirka, wrzuci
do lekko osolonej i ocukrzonej wrzcej wody z octem, z dodatkiem licia laurowego i ziela angielskiego, gotowa na sabym ogniu przez 1- 2 minuty,
ostudzi. Wla mietan, doprawi do smaku sol i
wieo zmielonym pieprzem albo pieprzem zioowym, doda ledzie, wymiesza. Odstawi na kilka
godzin do chodziarki, aby si ,,przegryzo. Podawa z gorcymi ziemniakami gotowanymi w wodzie
w caoci albo w mundurkach i z masem.

Moc snu
Sen to najprostszy, najefektywniejszy i najtaszy sposb na to, aby by zdrowszym, mdrzejszym i wydajniejszym .Co si dzieje z naszym ciaem gdy pimy? Czym zajmuje si wtedy mzg?
Kiedy nocny odpoczynek zaczyna szkodzi zdrowiu?
Doskonale wiemy, jak duo czasu powinnimy
powica na sen specjalici twierdz, e powinno
to by 7 lub 8 godzin snu na dob. Pierwsze Oglnopolskie Badanie Jakoci Snu wskazuje, e nie potrafimy zorganizowa dnia w taki sposb, aby faktycznie mc przespa okoo 8 godzin na dob.
Niedostatki snu odsypiamy przede wszystkim
w weekendy w tym czasie wikszo osb przeznacza na sen co najmniej odpowiedni, zalecan
liczb godzin lub wicej.
Co si dzieje w mzgu gdy pimy?
Nawet jeli organizm pi, to mzg wcale nie przery4

wa pracy. W cigu nocy dziaa z rn intensywnoci najwysz wtedy, kiedy nimy. Kto myli,
e mzg noc przechodzi w tryb czuwania, jest
w bdzie. Niektre jego obszary s wtedy nawet
bardziej aktywne ni w cigu dnia. W rzeczywistoci
ten narzd nieustannie przecza si midzy dwoma
podstawowymi programami: ze zbierania i przetwarzania informacji na jawie do konsolidowania ich
podczas snu. Wykonuje wan prac, dziki ktrej
mamy wspomnienia. Noc uruchamiany jest ponadto
proces odnowy i wymiany komrek, bez ktrego
ukad odpornociowy nie mgby si regenerowa,
rany nie goiyby si, a szkody zwizane ze zuywaniem organizmu nie zostayby naprawione.
W ktrym momencie sen zaczyna szkodzi
zdrowiu?
Jeli organizm nie otrzyma wystarczajcej liczby faz
snu gbokiego, skutki s oczywiste. Co jednak, gdy
pimy duej? Czy w takim razie nie powinnimy
budzi si jeszcze zdrowsi, w jeszcze lepszej kondycji, bardziej wypoczci? Odpowied jest jednoznaczna nie! Profesor F. Kripke z Uniwersytetu Kalifornijskiego udowodni w swoich badaniach, e w przypadku osb, ktre regularnie przesypiaj 8 godzin
zamiast 7,5, ryzyko zgonu w cigu kolejnych szeciu
lat w wyniku choroby ( rak, zawa serca itd.) wzrasta
o 13 procent. Gdy sen trwa 9 godzin, jest to 23 procent, a w przypadku 10 godzin snu nawet 34 procent. Dlaczego tak jest? Ten, kto bdzie w stanie
wskaza ewidentn przyczyn, zasuy niewtpliwie
na Nagrod Nobla w dziedzinie medycyny.
Dlaczego niedobr snu moe prowadzi do
chorb?
Jeli ,,zdrowie to stan techniczny organizmu, sen
jest niezastpionym, podstawowym narzdziem sucym do codziennej konserwacji. Nie tyle sam sen
jest zdrowy, co raczej jego niedobr powoduje,
e zaczynamy chorowa. Przyczyna: ukad odpornociowy pracuje gwnie noc, na ktr nie lubi czeka. Uwalnia nawet okrelone hormony wywoujce
senno, wanie po to, ebymy wystarczajco dugo spali. Kiedy jestemy chorzy i z tego powodu
czujemy si rozbici, to w gruncie rzeczy wanie
przyapalimy swj ukad odpornociowy na gorcym uczynku stwarza on sobie idealne warunki do
pracy. A to si opaca. Podczas snu obrona organizmu jest bardziej efektywna. Gojenie si ran albo
uwalnianie hormonu wzrostu w zasadzie odbywa si
wycznie w trakcie gbokiej fazy snu.
I odwrotnie: gdy pimy zbyt mao niebezpieczestwo infekcji wzrasta trzykrotnie.
Dlaczego 6 godzin snu sprawia, e tyjemy, a 8,5 ,

CHRZSZCZ NR 1 (11)

e chudniemy?
Czas trwania snu nocnego decyduje przede wszystkim o tym, w jaki sposb organizm reguluje spalanie
tuszczu oraz rozwj mini. Co wic tracimy podczas snu, jeli nie uciliwy tuszcz? Badacza podejrzewaj, e minie. Jeli nie pimy wystarczajco
dugo zwikszamy ich redukcj o 60 procent.
To szokujca informacja dla osb, ktre chcc poprawi swoj kondycj, zdrowo si odywiaj i trenuj nawet kosztem odpoczynku. Prawda jest bowiem taka, e jedna jedyna le przespana noc moe
zrujnowa efekty tygodniowego planu fitness. Chcc
poprawi swoj kondycj, powinnimy zadba o wystarczajc ilo snu. W przeciwnym wypadku sami
sobie rzucamy kody pod nogi.
Ile kto pi?
Im jestemy starsi, tym mniej snu potrzebujemy.
Badania przeprowadzone w 2015 roku na zlecenie
firmy Hilding Anders Polska wykazay, e podczas
gdy niemowlta pi do 16 godzin dziennie, wikszoci seniorw wystarcza okoo 6 godzin nocnego
odpoczynku. Co ciekawe, w cigu minionych 100 lat
rednia dugo snu osb dorosych wyranie spada:
z 9 godzin przed pierwsz wojn wiatow do okoo
8 w latach osiemdziesitych ubiegego wieku. Obecnie pimy nieco ponad 7 godzin. Nic dziwnego,
e ponad poowa ankietowanych skary si na zmczenie i inne problemy zwizane ze snem.
Jak sen wpywa na nasz cer?
Kadej nocy ma miejsce najprawdziwszy cud.
A to dlatego, e wtedy nasz organizm w nieustannej
walce ze starzeniem si tworzy si praktycznie od
nowa.
Kiedy tylko zaniemy, zachodz zmiany w naszej
przemianie materii i rusza proces samouzdrawiania.
W tym czasie nawet 50 milionw komrek na sekund wymienianych jest na nowo. Ta nocna regeneracja tkanek jest dla naszej skry niczym naturalny program odmadzajcy. Gdy pimy, skra zaczyna pracowa. W rzeczywistoci midzy godzin
dwudziest a trzeci nad ranem jest ona osiem razy
bardziej ukrwiona. Oddaje znacznie mniej wody
i ogranicza produkcj oju. Ponadto komrki warstwy podstawnej naskrka noc dziel si siedem
razy szybciej ni za dnia i tym samym przyspieszaj
cay proces naprawczy. Przebiega on tak szybko,
e komrki skry odnawiaj si cakowicie co 28
dni, a my po upywie miesica budzimy si z nowym ,,okryciem.
Dlaczego w nocy rozstrzyga si, ile nauczylimy si w cigu dnia?
Kto pi za mao, staje si gupszy Podczas snu

gbokiego mzg ,,robi porzdek z wszystkimi informacjami, ktre zostay nagromadzone w cigu dnia.
W tym celu jego okrelone obszary zostaj odczone od kognitywnej (zwizanej z procesem poznawczym red.) sieci wiadomoci. Gdyby szare komrki nie zostay poddane restrukturyzacji, utraciyby
swoj wydajno. Hipokamp (cz mzgu odpowiedzialna za pami red.) na przykad jest czym
w rodzaju magazynu przejciowego. Aby zgromadzone w nim w cigu dnia wraenia nie zostay utracone, hipokamp pracuje noc na penych obrotach
i decyduje co zapamitamy na dugo, a o czym zapomnimy. Kiedy pimy za krtko, ten sposb zapisywania informacji nie dziaa prawidowo, co ma swoje konsekwencje. Jeli w cigu dnia przez osiem godzin uczymy si do egzaminu, a potem przez to pimy tylko 5 godzin, ,,zakuwanie moe okaza si
zwyk strat czasu. To, jak dobrze bdziemy w stanie przywoa z pamici fakty, ktrych staralimy si
nauczy, zaley w gwnej mierze od tego, czy ilo
naszego snu bya wystarczajca.
Czy czas we nie biegnie wolniej?
Mamy czasem wraenie, e w snach spdzamy cae
godziny a nawet dni. Odpowiedzialny jest za
to ,,scenariusz snu, ktry skada si z wielu pojedynczych scen, pomidzy ktrymi przerwy
s ,,przeskakiwane. W ten sposb oszukiwane jest
nasze poczucie czasu. Przypomina to kinowy film,
ktry trwa 120 minut, ale obejmuje fabu dni, tygodnie, a nawet lata.
Dlaczego po przebudzeniu jestemy adniejsi
ni przed zaniciem?
Sen ma rwnie wpyw na zewntrzne cechy decydujce o naszej atrakcyjnoci, widoczne przede
wszystkim na skrze. Wyspana twarz instynktownie
oceniana jest jako zdrowsza, a tym samym adniejsza. I odwrotnie: ju niewielki niedobr snu moe
sprawi, e blini mog nas postrzega jako mniej
adnych.. w przypadku osb, ktre nie spay wystarczajco dugo, skra jest mniej elastyczna i nierwnomiernie upigmentowiona, zdecydowanie bardziej
pomarszczona. Zatem jeli chcemy by adni, wcale
nie musimy wspomaga si drogimi kosmetykami
wystarczy zadba o wystarczajc ilo snu.

Jak burzono cerkiew prawosawn

w Szczebrzeszynie w 1938 r.
Odbyo si to w ramach prowadzonej na Lubelszczynie wielkiej akcji , ktra rozmiarami nie miaa
rwnych w caym kraju. Jej celem byo przyspieszenie procesu polonizacji spoecznoci ukraiskiej, a
5

CHRZSZCZ NR 1 (11)

cerkiew traktowano jako gwn ostoj w utrwalaniu

ojczystego jzyka, kultury i obyczajw, a take moliwo podtrzymywania wzajemnych kontaktw w
yciu codziennym. Uwaano, e likwidacja budynkw cerkiewnych w sposb naturalny przyczyni si
do przejcia wiernych prawosawnych na katolicyzm, co przyczyni si do zblienia tej spoecznoci
z ludnoci polsk. Ca akcj miao przeprowadzi
wojsko przy pomocy policji, administracji terenowej, organizacji spoecznych i ludnoci cywilnej.
W tym celu ju w grudniu 1936 r. powoano specjalny komitet koordynacyjny przy Dowdztwie Okrgu
Korpusu nr II w Lublinie, a na bezporedniego wykonawc zosta wyznaczony dowdca 3 Dywizji
Piechoty Legionw gen. bryg. Brunon Olbrycht, ktry mia swoj siedzib w Zamociu ( w trakcie prowadzenia akcji zastpiony przez pka Mariana Turkowskiego ).
Cay proces burzenia cerkwi rozpoczto w maju,
a z najwiksz intensywnoci realizowano j
w miesicach letnich 1938 r. Zgodnie z przyjtym
zaoeniem gwn rol odegrao wojsko i policja,
ale chtnie korzystano z pomocy zalepionej i podburzanej ludnoci polskiej i ochotniczych stray.
Kolejno burzenia ustalay wadze i nie zwaano na
to, e wikszo z tych obiektw posiadaa wielkie
walory historyczne i kulturowe. Obiekty drewniane
rozbierano i rozdawano ludnoci polskiej, a budynki
murowane burzono. Rwnolegle dewastowano cae
wyposaenie, deptano i niszczono przedmioty kultu
takie jak obrazy, krzye, chorgwie. Wszystko to
odbywao si na oczach zgromadzonej i zrozpaczonej ludnoci prawosawnej. Prbowaa ona broni
swoj wityni dostpnymi sposobami. Wznoszono
mody, piewano pieni religijne, przedkadano proby i wznoszono bagania. Policja rozprawiaa si
z nimi bezwzgldnie i najczciej brutalnie, a ca
akcj prowadzono konsekwentnie a do ostatecznego zakoczenia. Tylko niektrym wiernym udao si
uratowa pojedyncze przedmioty kultu religijnego
( krzye, obrazy ). W obronie niszczonych cerkwi w
sposb zdecydowany protestowali w Sejmie posowie ukraiscy, a take inni,m. in. S. Baran, S. Skrypnyk, ks. M. Wokow. Przesyali oni odpowiednie
interpelacje do prezesa Rady Ministrw. Zdecydowanie potpi t akcj zwierzchnik Kocioa grekokatolickiego metropolita lwowski Andrzej Szeptycki
( Polak ), ktry wystosowa w tej sprawie specjalny
list pasterski. Negatywnie oceniay j rwnie rodowiska demokratyczne, twrcze i inteligenckie. Jedynie Koci katolicki przyj pozycj zachowawcz
i nie zajmowa w tej sprawie adnego stanowiska,
6

zarwno hierarchia kocielna, jak te proboszczowie w parafiach. Pomimo negatywnych ocen spoecznych akcj kontynuowano wedle ustalonego
planu
i zakoczono j latem 1938 r. Wojewoda
lubelski wyliczy, e w trakcie jej trwania zburzono
cznie 127 obiektw, w tym 91 cerkwi, 10 kaplic
i 26 domw modlitwy.
W ramach tej caej akcji w miesicach letnich 1938
r. zaczto take burzy cerkiew w Szczebrzeszynie
( dokadn dat trudno ustali ). Odbywao si to
znacznie spokojniej ni w innych miejscowociach,
poniewa mniej byo tu prawosawnych ( przyjmuje
si, e byo to kilkadziesit osb, w okolicznych
wsiach pojedyncze rodziny i nieco wicej w pobliskiej Toplczy) . W pierwszej kolejnoci zdjto
oryginalne pokrycie dachowe ( miedzian blach ),
a pniej zaczto niszczy wyposaenie wityni.
Nie zwaano, e jest to obiekt historyczny, ktrego
powstanie datuje si na XV w. i wyrniajcy si
wielkimi walorami artystycznymi ( ikonostat, cenne
malowida cienne ). Miejscowa spoeczno akcj
niszczenia wityni przyjmowaa rnie. Nieliczni
j akceptowali, inni byli obojtni, ale wielu byo jej
zdecydowanie przeciwnych. Ci ostatni uwaali, e
skoro jest to obiekt kultu religijnego , to zasuguje
na szacunek, a obok tego posiada on wartoci historyczne i kulturowe. Zdecydowanie negatywnie wydarzenie to potraktowaa miejscowa inteligencja,
a jej gwn postaci by dyrektor szpitala dr Zygmunt Klukowski. Wadzom powiatowym w Zamociu argumentowa, e jest to przede wszystkim decyzja bezprawna ( w istocie rzeczy nie byo w tej
sprawie adnego aktu prawnego ) i wzorowana na
postpowaniu bolszewikw w ZSRR, podkrela te
znaczenie historyczne i kulturowe burzonego
obiektu ( za swoj postaw musia si pniej kilkakrotnie tumaczy ). Podobnie zachowa si ostatni
ordynat Ordynacji Zamojskiej -Jan Zamoyski.
Rwnie i on zdecydowanie przeciwstawi si dziaaniom wadz. Wsplnie z dr. Zygmuntem Klukowskim zmobilizowali rodowiska opiniotwrcze, kulturalne i inteligenckie w Zamociu do wsplnej
obrony szczebrzeskiej cerkwi. Wobec tak zdecydowanej postawy spoecznej wadze zdecydoway si
na przerwanie caej akcji niszczenia tego obiektu
( w pniejszym czasie zosta pokryty gontem, co
go uchronio przed dalsz rujnacj ).
Podczas ostatniej wojny wiatowej okupacyjne wadze niemieckie w ramach propagandowej dziaalnoci wyrwnywania krzywd zezwoliy na otwarcie tej cerkwi i odbyway si tam naboestwa
( wczeniej przekazano take prawosawnym ko-

CHRZSZCZ NR 1 (11)

ci w. Katarzyny ). Dziao si to rwnoczenie

ze wzrostem liczby prawosawnych. Miao to
zwizek z przechodzeniem niektrych katolikw
na prawosawie, m. in. w pobliskim Boniu. Uwaali oni, e zmiana wyznania uratuje ich przed
wysiedleniem. Rzeczywisto okazaa si zupenie inna. Ot w ramach akcji koncentracji ludnoci ukraiskiej, w 1943 r. miejscowi prawosawni
zostali przesiedleni do typowych wsi ukraiskich
na terenie powiatu bigorajskiego. W tej sytuacji,
z powodu braku wiernych zostaa rwnie zawieszona dziaalno cerkwi. Po zakoczeniu wojny,
take z racji braku wiernych bya ona nieczynna,
a sam obiekt wykorzystywano do zupenie innych
celw, m. in. Gminna Spdzielnia S. Ch. posiadaa tam swoje magazyny. W wyniku takiego potraktowania budynek ulega systematycznej degradacji i niszczeniu. Sytuacja zmienia si w ostatnich latach XX w. Wtedy to Lubelsko-Chemska
Archidiecezja Prawosawna podja intensywne
dziaania w celu pozyskania funduszy europejskich na odbudow obiektu. Zakoczyy si one
powodzeniem i uzyskaniem rodkw funduszy
norweskich. W wyniku tej decyzji w latach 20082012 dokonano pod nadzorem konserwatorskim
odbudowy i rekonstrukcji wityni. Prace prowadzono z wielkim pietyzmem odtworzono pene wyposaenie i przede wszystkim historyczne
malowida. witynia staa si przykadem wielokulturowego i historycznego dziedzictwa. Aktualnie nie spenia codziennych funkcji religijnych
z powodu braku wiernych, a odprawiane w niej
naboestwa maj charakter jedynie okazjonalny.
Prof. dr hab. Jerzy Doroszewski

Czciowo rozebrana szczebrzeska cerkiew

Fot. R. Koodziejczyk

Tradycje szkolnictwa powszechnego

w Szczebrzeszynie
W dniu 11 grudnia 2015 roku w Szkole Podstawowej nr 1odbya si, bardzo znaczca dla dziaalnoci
polskiego szkolnictwa, uroczysto jubileuszowa:
100 lecie Szkolnictwa Powszechnego w Szczebrzeszynie,
30 lecie Szkoy Podstawowej,
20 lecie nadania szkole imienia Henryka Sienkiewicza.
W zwizku z t uroczystoci powstaj refleksje dotyczce wczeniejszych lat ksztatowania form pracy
szkolnictwa elementarnego w naszym miecie.
Historia szkolnictwa powszechnego zwizana jest ze
szkolnictwem rednim, reprezentowanym przez
Szkoy im. Zamoyskich, dziaajcym w latach 1811
1852. Na temat szk rednich napisano dwie pozycje ksikowe (monografie) oraz wiele artykuw
publicystycznych. Natomiast na temat szkolnictwa
elementarnego, nazywanego te parafialnym lub publicznym albo powszechnym, wiemy niewiele, gdy
nie pisano zbyt wiele na ten temat.
Wydaje si wic zasadne przypomnienie pocztkw czcych histori szkolnictwa powszechnego
i redniego. Jan Zamoyski kanclerz, hetman ale
przede wszystkim uczony i wielki mecenas polskiej
owiaty i kultury powoa w 1594 r. wysz uczelni
Akademi Zamojsk, dla ktrej wybudowa okazae budynki. Budynki te do dzisiaj su zamojskiej
owiacie. Zamojszczyzna w wyniku rozbiorw Polski znalaza si pod zaborem austriackim. Wadze
austriackie z zazdroci i wielk niechci patrzyy
na dziaalno Akademii Zamojskiej i dyy do jej
likwidacji. Wymusiy wic w 1784 r. porozumienie
z wczesnym ordynatem Andrzejem Zamoyskim
o przemianowaniu jej na Liceum Krlewskie.
W pierwszych latach XIXwieku liceum otrzymao
miano Szkoy Wojewdzkiej im. Zamoyskich, ktra
pod t nazw dziaaa do 1809 r.
W maju 1809 r. wojska ks. Jzefa Poniatowskiego wkroczyy do Zamocia, zajmujc na koszary
gmachy proakademickie, gdzie swoje miejsce miaa
Szkoa Wojewdzka. Przerwa w nauce trwaa dwa
lata. Nie chcc jej dalej przedua XII ordynat Stanisaw Kostka Zamoyski przenis szko do Szczebrzeszyna. By to pamitny 1811 rok. Przy caej doniosoci tej decyzji powstaje pytanie dlaczego na
miejsce Szk im. Zamoyskich wybrano Szczebrzeszyn? Najczciej w odpowiedzi pada stwierdzenie
na t decyzj miay wpyw: bliska odlego od Zamocia i wzgldnie dobre poczenie drogowe.

CHRZSZCZ NR 1 (11)

Na pewno s to wane okolicznoci. Jednak decydujcymi byy czynniki kulturotwrcze i spoeczne: religia katolicka i zwizana z ni inteligencja duchowna, ale i wiecka, wielokulturowo, i szkolnictwo elementarne oraz istniejce sdy- grodzki i miejski.
Zacznijmy jednak od pocztku. W XII i XIV wiekach Szczebrzeszyn sta si wanym orodkiem religijnym dla powiatu. Po spaleniu kocioa pod wezwaniem Matki Boej Szczebrzeskiej 1394 r.
Dymitr z Goraja waciciel miasta ufundowa koci, od 1385 r. jest to koci parafialny, przy ktrym dziaa szkoa parafialna i istnieje biblioteka.
W pierwszych latach XV w. do Szczebrzeszyna
sprowadzono zakon franciszkanw, dla ktrych zosta wybudowany koci wraz z klasztorem - ten
uleg poodze. Zosta odbudowany przez Tomasza
Zamoyskiego w latach 1610 1638 pod wezwaniem
w. Katarzyny. Franciszkanie prowadzili dziaalno
misyjn i edukacyjn w zakresie rolnictwa wrd
okolicznych chopw.
O znaczeniu Szczebrzeszyna jako orodka religijnego, ale take administracyjno politycznego
wiadczy udzia szczebrzeskiego proboszcza Walentego Herburta w Soborze Trydenckim, obradujcym
w latach 1545 1563. Wystpi on tam jako pose
Krlestwa Polskiego. Przykadw mona poda wiele. Zatrzymajmy si na postaci Wojciecha Basaja.
Podstawy wiedzy zdoby w szczebrzeskiej szkole
parafialnej. Zaznaczy mocno swoj obecno w yciu katolickiej Polski. Po ukoczeniu Akademii Krakowskiej w 1564 r. i uzyskaniu wice kapaskich,
od 1568 r. piastowa funkcj administratora Generalnego Zakonu Kanonikw w. Ducha na Polsk.
W 1593 r. wacicielem miasta zosta Jan Zamoyski. Wcieli on Wo Szczebrzesk do powstaej w
1589 r. Ordynacji Zamojskiej. Stolic polityczn,
administracyjn i naukow ordynacji by Zamo.
Koczyo to znaczenie, jakie mia Szczebrzeszyn
w dawnym powiecie. W dalszym jednak cigu pozostawa on wanym orodkiem kulturalno owiatowym, a od roku 1811 naukowym, nie tylko dla ordynacji, lecz rwnie dla ziem poudniowo wschodniej Polski.
Jedn z wanych przyczyn wyboru naszego miasta na siedzib przeniesionych z Zamocia szk
rednich bya niewtpliwie okoliczno istnienia
przy szkole zwanej publiczn tzw. klasy wyrwnawczej, majcej na celu dopenienie wiadomoci modziey z rnych szk w zakresie tych przedmiotw, ktrych w swoich szkoach nie miea. Szo tu o
przygotowanie modziey do nauki w szkole red8

niej. Szkoa ta liczya 78 uczniw, w tym 11 dziewczt. Klas byo 6 , trzy nisze i trzy wysze. Po oddaniu do uytku kompleksu budynkw szkolnych, co
stao si w 1822 r., dziaaa przy Szkole Wojewdzkiej im Zamoyskich. Po likwidacji tych szk zajmowaa budynek, gdzie aktualnie jest restauracja ,,Pera
Roztocza.
Oprcz szkoy redniej mskiej, program szkoy
redniej realizowaa Pensja eska pani Raderowej.
Zajmowaa pomieszczenia zajte obecnie przez Zesp Szk nr 2 . Szkoy rednie (mska i eska)
decyzj wadz carskich przestay dziaa w 1852 r.
W miecie pozostao szkolnictwo elementarne, ktre
miecio si w starym budynku wspomnianej szkoy
podstawowej. Bya to 6 cio klasowa szkoa elementarna, ktra jako polska dziaaa do 1864 r.
Po upadku powstania styczniowego ta majca tak
wielkie osignicia szkoa publiczna zostaa zamieniona na dwuklasow szko rzdow z ograniczonym programem i jzykiem polskim jako jednym
z przedmiotw. Od roku 1878 znw zmieniono stopie organizacyjny szkoa bya tylko jednoklasowa.
Reasumujc: tradycje szkolnictwa podstawowego s tak samo dugie, jak tradycje szkolnictwa
redniego, maj wic 200 lat i wicej.
Aleksander Przysada

Inwestycje zrealizowane przez Gmin Szczebrzeszyn w 2015 roku

Przebudowa chodnika w Brodach Duych
Przebudowana zostaa dalsza cz chodnika przy
drodze powiatowej nr 32112L w miejscowoci Brody Due. Wykonawc by Zakad Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o. w Szczebrzeszynie. Koszt inwestycji to 150 000 z.
Przebudowa drogi w Brodach Duych
Wykonano nawierzchni asfaltow na drodze gminnej w miejscowoci Brody Due, dziaka nr 689/1.
Zakres wykonanych prac obejmowa podbudow
tuczniow z nawierzchni asfaltow. Wykonawc
byo Przedsibiorstwo Robt Drogowych Sp. z o.o.
w Zamociu. Koszt inwestycji to 85 000 z.
Modernizacja remizy OSP w Niedzieliskach
Wykonane zostao docieplenie budynku OSP w Niedzieliskach, styropianem wraz z wypraw elewacyjn. Wykonawc by Zakad Remontowo-budowlany
Leszek Gryba ze Szczebrzeszyna. Warto robt to
80 000 z.
Budowa chodnika w Ktach Pierwszych
Wykonano okoo 400 metrw biecych chodnika
o szerokoci do 1,5 m w miejscowoci Kty Pierw-

CHRZSZCZ NR 1 (11)

sze. Do ukoczenia inwestycji pozostao ok. 150 m.

Wykonawc by Zakad Gospodarki Komunalnej Sp.
z o.o. w Szczebrzeszynie. Warto robt to
93 450 z.
Modernizacja remizy OSP w Ktach Pierwszych
Prowadzona jest modernizacja remizy OSP w miejscowoci Kty Pierwsze. W ramach inwestycji wykonano now instalacj centralnego ogrzewania
wraz z instalacja elektryczn. Wykonawc by Zakad Wielobranowy Janusz Chwiejczak Brody Mae. Warto robt to 40 000 z.
Przebudowa drogi w Wielczy Poduchownej
Wykonana zostaa podbudowa i nawierzchnia asfaltowa drogi gminnej nr 278 w miejscowoci Wielcza Poduchowna na odcinku 200 m. Wykonawc
byo Przedsibiorstwo Robt Drogowych Sp. z o.o.
w Zamociu. Koszt inwestycji to 70 000 z.
Modernizacja drogi w Wielczy Kolonii
Wykonano przebudow gminnej drogi dojazdowej
do gruntw rolnych, dziaka nr 628, w miejscowoci
Wielcza Kolonia na odcinku 700 metrw biecych, nawierzchni tuczniow. Wykonawc by
Zakad Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o. w Szczebrzeszynie. Warto robt to 103 147 z.
Remont wietlicy w Wielczy Kolonii
W ramach inwestycji wykonano przebudow i modernizacj budynku gospodarczego, jako wietlicy
wiejskiej, dla potrzeb Koa Gospody Wiejskich
w miejscowoci Wielcza Kolonia. Zakres robt
obejmowa wymian dachu, docieplenie budynku
wraz z wypraw elewacyjn. Wewntrz utworzono
sal wietlicy wraz z zapleczem kuchennym oraz
dwie toalety dla kobiet i mczyzn. Wykonawc by
Zakad Remontowo-budowlany DORBUD w Szczebrzeszynie. Warto robt to 133 000 z.
Budowa chodnika w Bodaczowie
Wykonana zostaa dalsza cz chodnika wzdu
drogi nr 74, na odcinku Bodaczw-Wielcza Poduchowna. Wykonawc robt byo przedsibiorstwo
F.B.S.Z. Sawomir Zdunek z Panaswki. Warto
inwestycji to 150 000 z.
Przebudowa ulicy Sodkiej w Klemensowie
Wykonano przebudow ulicy Sodkiej w Szczebrzeszynie na odcinku ok. 500 m. Zakres robt obejmowa wykonanie podbudowy oraz nowej nawierzchni
asfaltowej. Wykonawc byo Przedsibiorstwo
Robt Drogowych Sp. z o.o. w Zamociu. Agencja
Nieruchomoci Rolnych Skarbu Pastwa refundowaa cz kosztw zadania w wysokoci 151 000
z. Cakowita warto inwestycji to 257 000 z.

Przebudowa drogi na osiedlu Klemensw

Wykonano odwodnienie i utwardzenie drogi pasa
pieszo-drogowego pomidzy osiedlem domkw jednorodzinnych a szko podstawow w Klemensowie.
Zakres robt obejmowa wykonanie podbudowy
wraz z nawierzchni asfaltow. Wykonawc byo
Przedsibiorstwo Robt Drogowych Sp. z o.o.
w Zamociu. Warto robt to 154 000 z. Inwestycja zostaa dofinansowana z Agencji Nieruchomoci
Rolnych Skarbu Pastwa, wkad Gminy wynis
33 000 z.
Owietlenie przy ulicy Polnej w Szczebrzeszynie
Wykonano owietlenie uliczne przy ulicy Polnej
w Szczebrzeszynie, w ramach przebudowy ulicy
Trbackiej i Ogrodowej. Dodatkowo zainstalowane
zostay cztery punkty wietlne. Wykonawc robt
by Zakad Instalacji Elektrycznej R. Jukiewicz
z Radecznicy. Warto inwestycji to 12 300 z.
Przebudowa budynku Przedszkola Samorzdowego w Szczebrzeszynie
Przebudowa budynku zostaa wykonana by sprosta
wymogom przepisw przeciwpoarowych.
W ramach prac wykonano instalacj elektrycznoewakuacyjn, przebudow schodw zewntrznych,
wraz z wyjciem ewakuacyjnym, zadaszenie
zewntrzne, wraz ze schodami zewntrznymi oraz
zamontowano dwoje drzwi przeszklonych zewntrznych z dwch sal przedszkolnych. Wykonawc robt
by Zakad Remontowo-budowlany Jan Pikuta
z Bigoraja. Warto inwestycji to 150 000 z.
Modernizacja budynku gosp. Szkoy Podstawowej nr 1 w Szczebrzeszynie
Wymieniono pokrycie dachu budynku gospodarczego przy Szkole Podstawowej nr 1 w Szczebrzeszynie, wraz z dociepleniem. Wykonawc by Zakad
Remontowo-budowlany Leszek Gryba ze Szczebrzeszyna. Warto inwestycji to 50 000 z.
Przebudowa drogi na osiedlu Brzechwy w Szczebrzeszynie
Wykonano przebudow ulicy Ogrodowej na osiedlu
Brzechwy w Szczebrzeszynie, w zakresie wymiany
okrawnikowania wraz z now nawierzchni asfaltow na dugoci okoo 150 m. Wykonawc byo
Przedsibiorstwo Robt Drogowych Sp. z o.o.
w Zamociu. Warto inwestycji to 81 000 z.
Przebudowa budynku Gimnazjum w Szczebrzeszynie
Wykonano przebudow i modernizacj ukadu komunikacyjnego przy Gimnazjum w Szczebrzeszynie
(etap pierwszy zosta ukoczony). W ramach inwestycji wykonane zostay miejsca parkingowe oraz
drogi i dojazdy w obrbie budynku szkoy.
9

CHRZSZCZ NR 1 (11)

Warto robt etapu pierwszego wynosi 140 000 z.

Wykonawc robt jest Zakad Remontowobudowlany TRAMES z Zamocia.
Termomodernizacja budynku Gimnazjum w
Szczebrzeszynie
Wykonano czciow termomodernizacj budynku
Gimnazjum w Szczebrzeszynie w poziomie piwnic.
Termomodernizacja obja cz budynku szkoy
w miejscu przylegajcym do czci parkingowej.
Wykonawc by Zakad Remontowo-budowlany
Leszek Gryba ze Szczebrzeszyna. Warto robt to
50 000 z.
Budowa kanalizacji sanitarnej i burzowej na ul.
Klinowej w Szczebrzeszynie
W ramach inwestycji wykonano odstojnik bota oraz
kanalizacj sanitarn i burzow na odcinku ok. 200
m. Ponadto, odtworzono nawierzchni na odcinku
budowanej kanalizacji. Wykonawc by Zakad Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o. w Szczebrzeszynie.
Warto robt to 145 000 z.
Przebudowa ul. Krtkiej w Szczebrzeszynie
Wykonano podbudow tuczniow i nawierzchni
z cegy klinkierowej na odcinku 200 m, wraz z okrawnikowaniem. Wykonawc by Zakad Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o. w Szczebrzeszynie.
Warto robt to 40 000 z.
Utwardzenie placu przy remizie OSP w Boniu
Wykonano utwardzenie placu w obrbie sceny przy
remizie OSP w miejscowoci Bonie. Wykonawc
robt byo przedsibiorstwo F.B.S.Z. Sawomir Zdunek z Panaswki. Warto inwestycji to 25 000 z.
Przebudowa chodnika w Kawczynie
Zakres prowadzonych prac obejmowa m.in. zabezpieczenie i regulacj sieci podziemnych, wykonanie
odwodnienia oraz chodnika wraz ze zjazdami.
Wykonawc byo przedsibiorstwo F.B.S.Z. Sawomir Zdunek z Panaswki. Koszt inwestycji to
150 000 z.
Budowa infrastruktury technicznej oraz garau
na samochd straacki w Kawczynie
Wybudowany zosta budynek garaowogospodarczy dla potrzeb OSP w Kawczynie, wraz z
infrastruktur techniczn. Wykonawc byo Przedsibiorstwo Usugowo-produkcyjne INWEX Brody
Mae. czna kwota inwestycji to 220 000 z.
Przebudowa odcinka drogi powiatowej nr 3205 L
Wykonano nawierzchni asfaltow na istniejcej
nawierzchni, na dugoci okoo 300 m. Finansowanie inwestycji: Gmina Szczebrzeszyn wraz z Zarzdem Drg Powiatowych w Zamociu. Wykonawc
robt byo Przedsibiorstwo Robt Drogowych Sp.
z o.o. w Zamociu. Warto inwestycji to 53 000 z.
10

Z miasta
Relacja z Gminnego
Spotkania Opatkowego
W niedziel 20 grudnia mieszkacy miasta i Gminy
Szczebrzeszyn licznie zgromadzili si na corocznym
Spotkaniu Opatkowym na placu przed Urzdem
Miejskim. W spotkaniu wzili udzia przedstawiciele
wadz miejskich na czele z wiceburmistrzem Jerzym
Banaszkiewiczem. Duszpasterzy reprezentowali
ks. dziekan Krzysztof wita oraz proboszczowie
szczebrzeszyskich parafii - ks. Andrzej Pikula
i ks. Mirosaw Prokop. Po odczytaniu fragmentu
Ewangelii przez dziekana, harcerze z Bodaczowa
i SP nr 3 w Szczebrzeszynie przekazali betlejemskie
wiateko pokoju na rce burmistrza, ktry zoy
wszystkim mieszkacom witeczne i noworoczne
yczenia. Spotkaniu towarzyszyo rwnie wsplne amanie si opatkiem i degustacja wigilijnych
potraw. Na stoach znalazy si m. in. czerwony
barszcz, pierogi, kapusta z grochem a take witeczne sodkoci. Nie zabrako rwnie wsplnego
koldowania ze Szczebrzesk Kapel Podwrkow
i kapel Antki, dziaajc przy Miejskim Domu Kultury w Szczebrzeszynie
MDK Szczebrzeszyn

CHRZSZCZ NR 1 (11)

Wyonilimy laureatw plastycznego

konkursu witecznego
W czwartek 17 grudnia w sali widowiskowej MDK
ogoszone zostay wyniki konkursu boonarodzeniowego. W tym roku do konkursu zgoszono cznie
ponad 500 prac w czterech kategoriach.
Odczytanie werdyktu jury oraz wrczenie nagrd
rozpoczo si o godzinie 10. Niespena godzin
wczeniej w progi naszego domu kultury zawitao
przyniesione przez harcerzy betlejemskie wiateko
pokoju.
Dokadn list laureatw zawiera PROTOK.
Prace mona oglda na wystawie, ktra potrwa do
10 stycznia.
Gratulujemy nagrodzonym i dzikujemy wszystkim
uczestnikom za ch wsptworzenia piknej witecznej tradycji.
MDK Szczebrzeszyn

Laureatami w poszczeglnych konkurencjach

zostali:
* w kategorii stroik zbiorowy Grupa Misie z
Przedszkola Samorzdowego w Szczebrzeszynie
* w kategorii stroik indywidualny Hanna Tomaszewska ze Szkoy Podstawowej w Wielczy
* w kategorii szopka boenarodzeniowa Adam
Jasionowski ze Szkoy Podstawowej Nr 6 w Suwakach
* w kategorii ozdoba choinkowa Maryla Zajc z
Pierwszej Spoecznej Szkoy Podstawowej w Chemie
* w kategorii kartka witeczna:
- dzieci modsze Klub Pastel z Zabrzaskiej Spdzielni Mieszkaniowej,
- dzieci starsze Gabriela Dudek ze Szkoy Podstawowej w Wielczy

modzie Specjalny Orodek Szkolno Wychowawczy im. w. Franciszka w Kble

Niektre z nagrodzonych prac:

Kurdesz (pochwaa wesooci)

Ka przynie wina, mj Grzegorzu Miy!
Bodaj si troski nigdy nam nie niy!
I niech Anula tu zasidzie a nami!
Kurdesz, kurdesz nad kurdeszami!
Kurdesz, kurdesz nad kurdeszami!
Skoro si przytknie rka do butelki,
Znika natychmiast smutek z serca wszelki.
Woamy wtedy dzwonic kieliszkami:
Kurdesz, kurdesz nad kurdeszami!
Kurdesz, kurdesz nad kurdeszami!
Nie ze to wino, do ciebie mj Grzelu,
Cieszmy si pki moem, przyjacielu.
Niech std ustpi nudna myl z troskami.
Kurdesz, kurdesz nad kurdeszami!
Kurdesz, kurdesz nad kurdeszami!
Patrzcie jak dzielny skutek tego wina,
Ju si me serce weseli zaczyna,
Pod st kieliszki, pijmy szklanicami:
Kurdesz, kurdesz nad kurdeszami!
Kurdesz, kurdesz nad kurdeszami!
Odnwmy przodkw lady wielkopomne,
Precz std szklanice naczynia uomne!
Po starowiecku pijmy pucharami:
Kurdesz, kurdesz, nad kurdeszami!
Kurdesz, kurdesz nad kurdeszami!
Franciszeek Bohomolec
11

CHRZSZCZ NR 1 (11)

Nowoci wydawnicze
W Nowym Roku serdeczne yczenia zdrowia, radoci wszystkim czytelnikom
skadaj pracownicy Miejsko Gminnej Biblioteki
Publicznej w Szczebrzeszynie.
Na stycze proponujemy kolejne nowoci
wydawnicze.
Steve Berry ,, Paryska Wendeta" trwaj poszukiwania zaginionego skarbu Napoleona. Spisek zawizany w celu przejcia niewyobraalnego wiatowego
bogactwa zaczyna przybiera niepokojce rozmiary.
Tylko Cotton Malone byy agent Departamentu
Sprawiedliwoci moe powstrzyma t niebezpieczn gr. Ma jednak duo do stracenia, czy jest
gotw postawi wszystko na jedn kart?

okruszki dobra
u schyku ycia krtsze chwile
cae godziny kradnie czas
co nieustannie , tak jak zodziej
zabiera to, co miao trwa
miao by piknie, miao by wzniole
tak duo chciaam z siebie da
lecz rozsypay si na drobne
aby je porozwiewa wiatr okruszki
dobra
wstecz si ogldam przenikliwie
rado dziecistwa, szkolny czas
zdolnoci, plany i nadzieje
i gorycz zmarnowanych szans
zdarzenia, twarze i piosenki
te ulubione z tamtych lat
chwile radoci, wsplnych zabaw
i w krzywym lustrze smutny wiat
me okna zapakane deszczem
a pod powiek dua za...
soca tak mao, ciepa mao
i wci tak gucho huczy wiatr

Sophie Hannah Buka" Alice to wieo upieczona mama, nic wic dziwnego, e tak bardzo obawia
si spuci z oka swoj creczk. Ale ten moment w
kocu musia nastpi. Po raz pierwszy od czasu porodu postanawia wyj z domu, pozostawiajc dziecko pod opiek ojca. Gdy dwie godziny pniej Alice
wraca do domu, zastaje ma picego w ku na
pitrze, a w dziecicym pokoju zupenie inne niemowl.
Depresja poporodowa? A moe skrztnie zaplanowana zbrodnia?
"Buka" to znakomity, trzymajcy w napiciu thriller psychologiczny.
Zapraszamy

chciaam pozbiera w jedn cao

co w moim yciu miao sens
lecz rce sabe, czasu mao
za duo pragnie i zamiarw
za mao czynw, dzi to wiem
bo znam ju siebie, wasn sabo
lecz ponad yciem myl mia
biegn do Ciebie, Boe mj
mioci moja doskonaa
ulecz co pytkie co za sabe
i co za trudne, by dalej nie
Ty mnie podnosisz, gdy upadam
Ty mnie oywiasz wci na nowo
nadajc yciu memu sens
Stanisawa Anna KrukowskaDzielce

Chrzszcz miesicznik informacyjny

Wydawca Stowarzyszenie Przyjaci Szczebrzeszyna
Redakcja Zygmunt Krasny, Joanna Dawid, Mateusz Sirko
Adres : 22-460 Szczebrzeszyn ul. Pl. T. Kociuszki 1
E-mail: sps@onet.eu
Projekt rysunku Chrzszcza Monika Niechaj

12

www.chrzaszcz.com.pl