BAB 1

NGENALAN KEPADA FI

1.1 MEMAHAMI FIZIK

HASIL PEMBELAJARAN
Diakhir kelas, pelajar akan dapat :

-menerangkan tentang fizik.

- mengenal pasti konsep fizik dalam
objek harian dan fenomena alam
semulajadi.

Apakah fizik ?????

Melibatkan
kuantiti
yang diukur
Kajian
berkaita
n
fenome
na alam

Fizi
k

Melibatkan
formula

Mencari
sebab
kepada
fenomena
alam
Banyak
Penggunaan
teori yang
unit
dibuktikan
standard
melalui
Melibatkan
pengiraan
jirim

merupakan ilmu untuk

mencari penerangan
rasional
(mengapa dan
bagaimana) tentang sifat
jirim, tenaga dan
fenomena alam semula Melibatkan
formula
Melibatkan
jadi.
kuantiti
Mencari
yang diukur
sebab
kepada
fenomena
alam
Banyak
Penggunaan
teori yang
unit
dibuktikan
standard
melalui
Melibatkan
pengiraan
jirim

Fizi
k

Fizik
plasma

haba
cahaya

Daya
Bidang Elektri
dan
k dan
Fizik
geraka
elektro
n
nik
gelomba
astron
ng
omi
Biofizik
Nuklea

1.2 KUANTITI
ASAS DAN
KUANTITI
TERBITAN

Kuantiti Fizik
-Kuantiti yang boleh diukur
-Menggunakan unit stamdard (SI)

Kuantiti terbitan
Kuantiti asas
kuantiti fizik yang tidak dapat
ditakrifkan(diterbitkan) dalam
sebutan kuantiti-kuantiti fizik
yang lain atau tidak dapat
diperolehi daripada
gabungan
dua kuantiti fizik yang lain
secara operasi matematik

kuantiti fizik yang boleh

diterbitkan daripada kuantitikuantiti
asas melalui operasi darab
atau bahagi atau keduaduanya.

Ada banyak
Ada 5 shj

Kuantiti asas

m
k
gs
A
K

Pembaris
Neraca palang
Jam randik
Ammeter
Termometer

AK JIN MAKAN AYAM SAK

Kuantiti terbitan

mxm
Panjang x panjang x panjang
Jarak masa
Halaju masa
Jisim isipadu

mxmxm

m3

m/s

ms-1

ms-1 / s
kg x m

ms-2
Kgm3

Berikan contoh-contoh kuantiti asas

dan kuantiti terbitan yang terdapat
dalam gambar foto tersebut

JOM
BUAT
LATIHAN.

149,600,000000 m
1.596 x 1011 m

Berapakah jarak bumi

dengan matahari?

BENTUK PIAWAI

Untuk meringkaskan nilai yang terlalu besar atau terlalu k

ContohBentuk
: piawai
10000000

1 x 107

0.00000000000005

5 x 10-14

Contoh :

Imbuhan

Imbuhan

1012
109
106
103
10-1
10-2
10-3
10-6
10-9
10-12

Tengok guru, mereka kata dia cantik maka mintak

CONTOH

Penukaran
unit
unit berimbuhan
unit tanpa imbuhan
Contoh :

km
500 km =____________
m
m
= 500 km x
= 5.0 x 105 m

Latihan..

Penukaran
unit
unit tanpa imbuhan
unit berimbuhan
Contoh :

cm

1000 m =____________ cm
= 1000 m x
= 1.0 x 105 cm

Latihan..

Penukaran
unit
unit berimbuhan
unit berimbuhan la
Contoh :

nm

km

1000 nm =____________ km
= 1000 nm x
x
= 1.0 x 10-9 km

Latihan..

Penukaran unit kuantiti

terbitan
Contoh :
2

km

INGAT !!!!

Untuk kuasa dua dan kuasa tiga

cm2 = (cm)2 =
2 2 2
c
kmm
= (km)2 =
2
2
k
m
2
dm = (dm)2 =

cm3 = (cm)3 =
3 3 3
c
kmm
= (km)3=
3
3
k
m
3
dm = (dm)3=

d2 m2

d3 m3

km

350 km2 =____________ m2

= 350
km2
= 350 k2
m2
= 350 k2 m2 x
= 3.5 x 108 m2

Latihan..

Jom cuci otak

Tiada arah

ada
magnitud
(nilai)

Kuantiti
skala
Jisim,
ketumpatan
, masa

ada arah

Kuantiti
vektor
kuantiti
fizikal

Halaju,
daya, berat

atas

ki
ri

ARAH
bawah

Kanan

Jom uji otak berkarat

/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/

/
/
/

skala
vektor
skala
skala
skala
skala
skala
vektor
vektor
vektor
skala

Jarak

Daya

Jisim
Masa

Sesaran
Berat

laju
tenaga

Halaju
Pecutan

GAT !!

kerja
kuasa

Momentum
Tekanan

Skala X/ skala ---- kuantiti skala

Skala X/ vektor ---- kuantiti vek
vektor X/ skala ---- kuantiti vek
vektor X/ vektor ---- kuantiti sk

bergantung
kepada
magnitud
sesuatu
kuantiti fizik
yang diukur.

alat
pengukuran
yang
sesuai.

Pengukuran

tidak boleh
melebihi had
keupayaan
sesebuah alat
pengukur.

Contoh: Pembaris meter sesuai

digunakan untuk mengukur
panjang sebuah buku tetapi tidak
sesuai digunakan untuk mengukur
panjang bangunan

Istilah dalam pengukuran

Kejituan (tepat)
Kepersisan (konsiste
sejauh mana sesuatu
nilai pengukuran sama
atau menghampiri nilai
sebenar atau nilai
piawai.

kebolehan suatu alat

memberi bacaan yang
konsisten pada setiap
kali ukuran dibuat.

Kejituan sesuatu pengukuran dapat

ditambah dengan:
(a) Menggunakan alat pengukuran yang
lebih peka.
(b) Mengambil beberapa bacaan berulang
(c) Mengelakkan ralat bersistem dan ralat
rawak
(d) Mengendalikan alat pengukuran

JOM CUCI OTAK.

tinggi

rendah

sederhan sederhan
a tinggi atinggi

renda
h

renda
h

kebolehan suatu alat

bergerak balas dengan cepat
terhadap kuantiti yang diukur
dan seterusnya menunjukkan
perubahan bacaan yang
besar
terhadap perubahan kuantiti
yang kecil

bergantung kepada
pembahagian skala
terkecil
Makin kecil makin
peka..

KEPEKAAN

Pembaris A lebih peka dari

pembaris B

Nilai
bacaan
mengikut
kepekaan
alat

Pembaris

YANG
MANA
LEBIH
PEKA??

Skala vernier

0.01 cm
Skala bidal

0.01 mm

Tolok skru mikrometer > Tolok Vernier > pembaris

miliammeter
YANG
MANA
LEBIH
PEKA??

ammeter

miliammeter > ammeter

Ralat
Ketakpastian dalam nilai yang diperolehi
menyebabkan nilai yang diukur berbeza daripada nilai
sebenar

Ralat bersistem Ralat rawak

Disebabkan oleh :
(i) alat
(ii) pemerhati
(iii) persekitaran.

Disebabkan oleh :
- pemerhati semasa
membuat pengukuran

Ralat
bersistem

Ralat rawak

Letak cermin di skala ammeter, voltmet

Jom rehat sekejap ya.

ALAT PENGUKURAN

Jam
randik
INGAT !!!!!!!!!!!

INGAT
!!!!!!!!!!!
KEPEKAAN = KEJITUAN = SKALA TERKECIL

KEPEKAAN = KEJITUAN = SKALA TERKECIL

PADA ALAT
PADA ALAT

5/25 = O.2
S

O.2 S
O.2 S

Pembaris

0.1 cm 100.0
cm
1/10 = O.1
cm
O.1
cm
O.1
cm

INGAT
!!!!!!!!!!!
INGAT !!!!!!!!!!!
KEPEKAAN = KEJITUAN = SKALA TERKECIL

KEPEKAAN = KEJITUAN = SKALA TERKECIL

PADA ALAT
PADA ALAT

Angkup vernier

Skala vernier = 0.01

cm
Skala vernier = 0.01
cm
Skala vernier = 0.01
cm

INGAT!!!!!!!!!!!
!!!!!!!!!!!
INGAT
KEPEKAAN = KEJITUAN = SKALA TERKECIL

KEPEKAAN = KEJITUAN = SKALA TERKECIL

PADA ALAT

Cara mengambil bacaan

angkup Vernier Skala utama
Step 1 : ambil
bacaan pada
skala utama
sebelum 0
pada skala
vernier

Step 2 : ambil
bacaan pada
skala vernier
yang segaris
skala utama

2.2 cm
7x
0.01cm
2.2
cm
+ 0.07

1 sengatan terkecil =
0.1 cm
Step 3 :
Bacaan angkup
vernier
= bacaan
Skala
vernier
skala
utama terkecil
+
1 sengatan
=
bacaan
0.01 cmsekala
vernier

Cara menentukan
ralat sifar

Step 1 :
Lihat yang
segaris
sahaja

Step 2
Tengok sama
ada
Tak Sampai
atauTerlajak

Step 3 :
Tak Sampai
ralat Positif
Terlajak ralat
negatif

Step 4 : ambil
bacaan skala
vernier yang
segaris.
Tak sampai
ambil dari depan
Terlajak ambil
dari belakang

IngatTak
TakSampai
Sampai
Ingat

+ 0.02
cm

IngatTerlajak
Terlajak
Ingat

- 0.03 cm

caan sebenar suatu ukur

Bacaan
Ralat
alat
sifar
penguku
ran

Jom uji minda

berkarat..
Cara mengambil
bacaan angkup
vernier

1.0 cm
0.05
cm
1.05
cm

2.2 cm
0.07
cm
2.27
cm

3.6 cm
0.06
cm
3.66
cm

2.8 cm
0.08cm
2.88cm

7.6 cm
0.06
cm
7.66
cm

0.01
cm
1.46
cm
1.46 cm 0.01
cm
= 1.45 cm

-0.02
cm
2.16
cm
2.16 cm (0.02cm)
= 2.18 cm

Tolok skru mikrometer

Skal
a
bidal

0.01
mm
0.01
mm
0.01
mm

Cara mengambil bacaan tolok

skru mikrometer
Step 1 : ambil
bacaan pada
skala utama
sebelum skala
bidal

Skala bidal
3 : = 0.01
Step 2 : ambil
1 sengatanStep
terkecil
bacaan pada
Bacaan
mm angkup tolok
skala bidal
yang segaris
skala utama

skru mikrometer =
bacaan skala utama
+ bacaan sekala
bidal

1.0 mm

Skala utama :
1 sengatan terkecil =
0.5 mm

0.35
mm
1.35
mm

Step 1 :
Lihat yang
segaris
sahaja

Cara menentukan ralat

Step 2
Step 3 :
Step 4 : ambil
sifar
Tengok sama
Tak Sampai
bacaan skala bidal
ada
Tak Sampai
atauTerlajak

ralat Positif
Terlajak ralat
negatif

yang segaris.
Tak sampai
ambil dari depan
Terlajak ambil
dari belakang

IngatTak
TakSampai
SampaiIngat
IngatTerlajak
Terlajak
Ingat

0.03
mm

-0.02
mm

caan sebenar suatu ukur

Bacaan
Ralat
alat
sifar
penguku
ran

Jom uji minda

berkarat..
Cara mengambil
bacaan tolok skru
mikrometer

0.5 mm
0.06
mm
0.56
mm

1.0 mm
0.28
mm
1.28
mm

1.5 mm
0.31
mm
1.81
mm

2.5 mm
0.44
mm
2.94
mm

3.5 mm
0.01
mm
3.51
mm

0.03 mm
1.75
mm
1.75 mm 0.03
mm
= 1.72 mm

-0.02 mm

3.79 mm

3.79 mm (- 0.02
mm)
= 3.81 mm

Penyiasatan Saintifik

Membuat
pemerhatia
n

Mengenalpa
sti masalah

Membina
hipotesis

Mengumpul
data dan
menjadualk
an data

Membu
at
inferens

Merancang
eksperimen

Menganalis
is dan
mentafsir
data

Mengenalpas
ti
pembolehub
ah
Menjalanka
n
eksperimen

Membuat
kesimpulan

PENYIASATAN SAINTIFIK
1 Membuat pemerhatian

kering

basah

Mengeluarkan
persoalan-persoalan
berdasarkan
pemerhatian .

Mengenalp
asti
masalah
Apakah sebab sebuah
kenderaan berat
sukar digerakkan
daripada
keadaan pegun?

Kenapa buaian bertali

panjang berayun lebih
lambat berbanding
buaian
bertali pendek?

PENYIASATAN SAINTIFIK
2 Mengenalpasti masalah

Mengapakah pakaian lebih

cepat kering apabila dijemur
dengan keadaan lebih luas
kawasan terdedah?

Membuat andaian awal

terhadap sesuatu pemerhatian
tanpa menjalankan
penyiasatan
saintifik yang lebih lanjut

Membuat
inferens
Inferens boleh
jadi benar
atau tidak.

Tempoh ayunan
bandul bergantung
kepada jisim
pemberat.
Inersia
sesuatu objek
bergantung
kepada jisim
objek

Cara :
PB bergantung kepada PD

PENYIASATAN SAINTIFIK
3 Membuat inferens

kadar pengeringan/masa
pengeringan pakaian
bergantung kepada luas
permukaan pakaian yang
dijemur

Ada tiga :
-PU Dimanipulasi
- PU Bergerak Balas
- Pu Dimalarkan

PU dimanipulasi
-Kuantiti fizik yang
diubah (yang mahu diuji)

Mengenalp
asti
pembolehu
Dimalarkan
bah PU
PU Bergerak balas
-Kuantiti fizik yang perlu
-Kuantiti fizik yang
berubah kesan daripada
PU dimanipulasi

ditetapkan supaya tidak

mempengaruhi
eksperimen

PENYIASATAN SAINTIFIK
3 Mengenalpasti pembolehubah

1. Pembolehubah dimalarkan : Suhu

permukaan
2. Pembolehubah dimanipulasiLuas
:
Kadar penyejatan/masa
pengeringan
3. Pembolehubah bergerakbalas
:

Kesahihan hipotesis
seharusnya boleh
diuji melalui
penyiasatan
saintifik.

Hipotesis
merupakan suatu
pernyataan
berasaskan satu
teori yang perlu
dibuktikan

Membuat
Semakin bertambah
jisim objek, semakin
hipotesis
Hipotesis seharusnya dapat
bertambah inersia
menyatakan hubungan
awal antara pemboleh
ubah yang
dimanupulasikan dengan
pemboleh ubah yang
bergerak balas.

objek.
Semakin bertambah
panjang bandul,
semakin bertambah
tempoh ayunan

Cara :
Semakin PD tinggi/rendah semakain PB tinggi

PENYIASATAN SAINTIFIK
4

Membina hipotesis

Hipotesis : Semakin tinggi luas

permukaan,
semakin tinggi kadar
Hipotesis
: Semakin tinggi luas
penyejatan
permukaan,
semakin cepat masa

Merancang ekperimen
Menyataka
n tujuan
eksperime
n

Mengenal pasti
pemboleh ubahpemboleh ubah

Mengenal pasti jenis

alat radas dan
bahan yang sesuai
dan berfungsi
Merancang
penjadualan
data dan
analisis data

Mendefinasi
secara
operasi bagi
pemboleh
ubah

Mengenal
pasti
susunan
radas
Menentukan
langkah berjagajaga yang harus
dipatuhi.

Mengemukaka
n prosedur
eksperimen

Merancang
ekperimen
pernyataan objektif eksperimen untuk
mencari
hubung kait antara pemboleh ubah
dimanipulasikan dengan pemboleh
ubah yang
bergerak balas
Mengkaji
hubungan
Mengkaji
antara jisim
hubungan antara
pemberat
jisim plastisin
dengan tempoh
dengan tempoh
ayunan.
ayunan gergaji

Menyatakan
tujuan
eksperimen

Cara :
Mengkaji hubungan antara PD dengan PB

Merancang
ekperimen
PU dimanipulasi
-Kuantiti fizik yang
diubah (yang mahu
diuji)- sekurangnya 5 set
bacaan

Mengenalpas
ti pemboleh
ubah
PU Bergerak balas
-Kuantiti fizik yang
berubah kesan daripada
PU dimanipulasi
-(biasanya boleh diukur
dengan alat pengukuran)
sekurangnya 5 set
bacaan

PU Dimalarkan
-Kuantiti fizik yang perlu
ditetapkan supaya tidak
mempengaruhi
eksperimen

Merancang
ekperimen
Mendefinisikan
pemboleh ubah secara
operasi bermakna
menyatakan dengan
jelas maksud pemboleh
ubah itu.
Daya
apungan
ialah
berat air
tersesar.

Mendefinisi
secara
operasi

Inersia ialah
tempoh masa
untuk satu bilah
gergaji membuat
satu ayunan
lengkap.

Merancang
ekperimen

Mengenalp
asti alat
radas dan
bahan

Merancang
ekperimen

Mengenalpas
ti susunan
radas
eksperimen
Lukis gambar rajah radas berlabel

Merancang
ekperimen

Kaedah
Kaedah
mengukur
mengawal
pemboleh ubah
pemboleh ubah
yang bergerak
dimanipulasika
Mengemuka balas
n

kan prosesur
eksperimen

Ulangan eksperimen
dengan nilai pemboleh
ubah dimanipulasi yang
berlainan.

Merancang
ekperimen

Membuat
ulangan
bacaan dan
nilai bacaan
purata
diambil.

Langkah berjaga-jaga harus

diambil perhatian dalam suatu
eksperimen bagi
memastikan bacaan pemboleh
ubah yang bergerak balas yang
diperolehi
menghampiri nilai sebenar.
Mengelak ralat
paralaks dengan
memastikan
kedudukan mata
serenjang
dengan skala alat
pengukuran.

Menentukan
langkah
berjaga-jaga

PENYIASATAN SAINTIFIK
5 Merancang penyiasatan

Senarai bahan :
Senarai alat radas :
Susunan alat radas :
Jadual bagi mengumpul data :

Pengetahuan dan
kemahiran dalam
pengendalian alat radas
dan bahan amat
pentingdalam penyiasatan
saintifik

Menjalankan
eksperimen

Kemahiran manipulatif perlu ada

Pemboleh ubah
dimanipulasikan ditulis
pada lajur atau baris
yang pertama

Data sekunder (jika

ada) ditulis pada lajur
atau baris yang ketiga

Pemboleh
Nama kuantiti
ubah yang
Mengumpul fizik dan/atau
bergerak
simbol kuantiti
balas ditulis
dan
fizik dan unitnya
pada lajur
menjadual ditulis di atas
atau baris
setiap lajur dan
yang kedua
data
baris.
Setiap bacaan yang
dicatatkan hendaklah
Angka-angka bacaan
mengikut kepekaan
dalam sesuatu lajur atau
alat pengukuran yang
baris mesti dicatatkan
digunakan.
dengan tempat
perpuluhan yang teka

TITIK PERPULUHAN MESTI SERAGAM DARI ATAS KE BAWAH

P.D

P.B

Graf akan diplot

Menganalisis
dan
mentafsir
data data

Hubungan antara
kedua-dua
pemboleh ubah
ditentukan dengan
mengekstrapolasika
n
graf
(memanjangkan
graf).

menunjukkan
hubungan
antara
pemboleh ubah
yang
dimanipulasi
dengan
pemboleh ubah
yang bergerak
balas

Nilai kecerunan
graf yang dihitung
dapat memberikan
maklumat tentang
suatu nilai
pemalar tertentu

Cara melukis graf :

hat tajuk graf

GRAF (PB) melawan PD

Paksi-x : PD
paksi-y : PB

Guna skala yang seragam (genap) bagi paksi-x dan paksi-y

Graf mesti > saiz kertas graf
Garisan graf mesti menyentuh paling banyak titik yang diplot. (garisan te
Garisan graf mesti licin (lurus-guna pembaris, lengkung- x boleh pembari

Cara memplot graf

Plot graf :
Nama/unit Tajuk : Graf y lawan x

Nama/unit
* Skala mesti seragam
* Guna sekurang-kurangnya 50 % dari kertas graf
* Semua kiraan kecerunan MESTI lukis segitiga

Skala nombor genap sahaja dibenar

arisan terbaik (menyentuh paling banyak titik

Garis lurus

Garis lengkung

Cara mengira
kecerunan graf :
Garis lurus

TITIK A = (X1, Y1)

TITIK B = (X2, Y2)

UAT SEGITIGA TEGAK)

Jom kira kecerunan

Garis melengkung

Jom kira kecerunan

Cara megekstrapolasi
graf (menyambung graf
tergantung)

Menyatakan hubungan
graf untuk membuat
kesimpulan eksperimen

membuat kesimpulan
Berdasarkan
hubungan graf
eksperimen

kesimpulan

ALHAMDULILLAH..
HABIS SUDAH BAB 1..