You are on page 1of 59

KAP.430.001.

2015
nr ewid. 205/2015/D/15/505/KAP

Informacja o wynikach kontroli

REALIZACJA
PRZEZ PODMIOTY WYKONUJCE ZADANIA PUBLICZNE
OBOWIZKU DOSTOSOWANIA ICH STRON INTERNETOWYCH
DO POTRZEB OSB NIEPENOSPRAWNYCH

DEPARTAMENT
ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ

MISJ

Najwyszej Izby Kontroli jest dbao o gospodarno i skuteczno w subie


publicznej dla Rzeczypospolitej Polskiej

WIZJ

Najwyszej Izby Kontroli jest cieszcy si powszechnym autorytetem


najwyszy organ kontroli pastwowej, ktrego raporty bd oczekiwanym
i poszukiwanym rdem informacji dla organw wadzy i spoeczestwa

Dyrektor
Departamentu Administracji Publicznej:
Bogdan Skwarka

Zatwierdzam:
Prezes Najwyszej Izby Kontroli:
Krzysztof Kwiatkowski

Warszawa, dnia

Najwysza Izba Kontroli


ul. Filtrowa 57
02-056 Warszawa
T/F +48 22 444 50 00

www.nik.gov.pl

Spis treci

1.. ZAOENIA KONTROLI

2.. PODSUMOWANIE WYNIKW KONTROLI

11

2.1. Ocena kontrolowanej dziaalnoci


11
2.2. Synteza wynikw kontroli
12
2.3. Uwagi i wnioski
15

3.. WANIEJSZE WYNIKI KONTROLI  19


3.1. Dziaania organizacyjne w urzdach administracji publicznej
w zakresie dostosowania stron internetowych do potrzeb osb niepenosprawnych 19
3.2. Dostosowanie stron internetowych urzdw administracji publicznej
do potrzeb osb niepenosprawnych 21
3.2.1. Umoliwienie odbioru treci dla osb niewidomych i sabowidzcych
korzystajcych zprogramw odczytujcych treci
23
3.2.2. Zapewnienie wizualnej czytelnoci treci umieszczanych
na stronach internetowych dla osb sabowidzcych 27
3.2.3. Zapewnienie atwego poruszania si (nawigacji)
po stronie internetowej dla uytkownikw niepenosprawnych
31
3.2.4. Dostpno materiaw multimedialnych (audio, wideo i audio-wideo)
dla osb niesyszcych, niewidomych i sabowidzcych
35
3.2.5. Dostosowanie formularzy zamieszczonych na stronach internetowych urzdw
pod ktem moliwoci ich wypenienia przez osoby niepenosprawne 37
3.3. Bariery i dobre praktyki wskazywane przez uytkownikw niepenosprawnych
dotyczce badanych serwisw 40
3.4. Informacje o dziaaniach Ministra Administracji i Cyfryzacji 45

4.. INFORMACJE DODATKOWE

50

4.1. Przygotowanie kontroli


50
4.2. Postpowanie kontrolne i dziaania podjte po zakoczeniu kontroli 50

5. ZACZNIKI

52

Wyk az stosowanych sk rtw i poj 1


Skrt

Wyjanienie
j.s.t. jednostka samorzdu terytorialnego;

rozporzdzenie KRI rozporzdzenie Rady Ministrw z dnia 12 kwietnia 2012 r. w sprawie


Krajowych Ram Interoperacyjnoci, minimalnych wymaga dla
rejestrw publicznych i wymiany informacji w postaci elektronicznej
oraz minimalnych wymaga dla systemw teleinformatycznych2;
strona internetowa/ w Informacji oba okrelenia s uywane rwnowanie;
serwis internetowy
UG Urzd Gminy;
UM Urzd Miejski/Urzd Miasta;
ustawa o NIK ustawa z dnia 23 grudnia 1994 r. o Najwyszej Izbie Kontroli3;
alternatywa dla (ang. alternative for time-based media) zapewnienie materiaom
mediw zmiennych multimedialnym (tj. film, nagranie audio) opisu przekazujcego t
w czasie sam informacj, ktr niesie tre tego materiau, np. tekstowy opis
filmu (akcja, dialogi, kontekst) dla osb, ktre filmu nie obejrz i nie
usysz, np. w postaci dokumentu;
audiodeskrypcja technika, ktra dziki dodatkowym opisom sownym udostpnia
treci przedstawionej wizualnie. Podczas audiodeskrypcji
opisywane s take wane i znaczce informacje wizualne takie jak:
jzyk ciaa, wyraz twarzy, przebieg akcji, sceneria, kostiumy;
dostpno (ang. web accessibility) stopie w jakim serwis internetowy moe
by postrzegany, rozumiany i przegldany przez wszystkich
uytkownikw z uwzgldnieniem osb naraonych na wykluczenie
cyfrowe (niepenosprawnych, starszych, gorzej wyksztaconych),
niezalenie od ich cech lub upoledze, a take niezalenie od
waciwoci uywanego przez nich oprogramowania i sprztu;
etykieta formularza (ang. label) dostarcza informacji jakie treci wymagane s do
wprowadzenia wformularzu elektronicznym przez uytkownika;
fokus klawiatury wyrnienie miejsca nawigacyjnego, na ktrym aktualnie znajduje
si kursor klawiatury, widoczne w trakcie przegldania strony
internetowej (na og przedstawiany w postaci ramki);
HTML/XHTML (ang. Hyper Text Markup Language/Extensible HTML)
znacznikw uywane do tworzenia stron internetowych;

jzyki

Opracowano m.in. na podstawie polskiego tumaczenia Standardu WCAG 2.0 dostpnego na stronie
www.fdc.org.pl/wcag2/index.html.
2
Dz. U. z 2012 r., poz. 526 ze zm.
3
Dz. U. z 2015 r., poz. 1096.
1

Skrt

Wyjanienie
kod CAPTCHA rodzaj zabezpieczenia stosowanego na stronach internetowych,
polegajcego najczciej na prezentacji uytkownikowi tekstu
wpostaci znieksztaconego obrazu, np. znieksztaconych liter i cyfr,
ktre uytkownik powinien odczyta i nastpnie przepisa poprawnie
do formularza na stronie internetowej w celu potwierdzenia, e
formularz jest wypeniany przez czowieka, a nie automatycznie
przez program;
kod strony/kod zapis przy pomocy okrelonego jzyka programowania, opisujcy
HTML instrukcje i operacje jakie powinien wykona komputer na
zgromadzonych lub pobranych danych;

nawigacja zadaniem menu nawigacyjnego strony, jest prowadzenie


po stronie uytkownika przez rne czci strony w taki sposb, aby umoliwi
internetowej, np. mu precyzyjne dotarcie do podanej informacji;
menu nawigacyjne
niepenosprawno kade ograniczenie, bd niemono (wynikajce z niesprawnoci)
prowadzenia aktywnego ycia w sposb lub w zakresie uznawanym
za typowe dla czowieka;
skuteczno dziaa osiganie dla dziaania zaplanowanej podanej wartoci rzeczowej,
bd finansowej;
technologie rozwizania techniczne lub programowe, ktre umoliwiaj
wspomagajce lub uatwiaj obsug komputera, np. czytniki ekranu dla
uytkownikw sabowidzcych i niewidomych. Czytniki
ekranu pozwalaj na wygodn obsug stron internetowych w
przegldarkach. Uytkownicy maj do dyspozycji kilkadziesit
skrtw klawiszowych, ktrymi mog swobodnie przeglda
(odczytywa) strony i dociera do wybranych treci;
tekst alternatywny (ang. text alternative) tekst skojarzony programistycznie z treci
nietekstow lub odnoszcy si do tekstu programistycznie
skojarzonego z treci nietekstow. Tekst programowo skojarzony
to taki tekst, ktrego pooenie moe by programowo okrelone
w stosunku do treci nietekstowej, np. obraz wykresu jest opisany
w nastpujcym po nim akapicie. Krtki tekst alternatywny dla
wykresu informuje, e takie objanienie znajduje si zaraz za nim
(wkolejnoci treci);
tre nietekstowa (ang. non-text content) kada tre, ktra nie jest sekwencj znakw,
ktre mog by programowo okrelone lub nie wyraa niczego
wjakimkolwiek jzyku naturalnym (tj. jzyku mwionym, pisanym
lub migowym), np. zdjcie, grafika;
transkrypcja tekst spisany z nagra dwikowych (audio lub wideo);

Skrt

Wyjanienie
WCAG 2.0 (ang. Web Content Accessibility Guideliness) to wytyczne dotyczce
uatwie w dostpie do treci publikowanych w Internecie,
opracowane przez konsorcjum W3C4, ktre zrzesza najwiksze firmy
i organizacje wiata. S to rekomendacje dotyczce tworzenia treci
internetowych w taki sposb, aby byy dostpne dla szerszego
grona uytkownikw niepenosprawnych, w tym dla osb
niewidomych i sabowidzcych, guchych i niedosyszcych, osb
majcych trudnoci w uczeniu si, niepenosprawnych ruchowo,
z zaburzeniami mowy, nadwraliwoci na wiato, oraz osb
z niepenosprawnociami zoonymi. Wytyczne zostay oparte na
czterech zasadach: postrzegalnoci, funkcjonalnoci, zrozumiaoci
i kompatybilnoci, a kad zasad opisuj wytyczne;
wykluczenie brak lub ograniczona moliwo skorzystania z nowoczesnych form
cyfrowe komunikowania si;

znaczniki HTML stanowi podstawowy komponent jzyka HTML. Charakteryzuj


je dwie cechy: atrybut i zawarto. Kady atrybut i zawarto
musi spenia okrelone wymagania, aby kod HTML zosta
poprawnie zinterpretowany (zwalidowany) pod ktem zgodnoci
zwymaganiami W3C.

The World Wide Web Consortium, www.w3.org/.

. ZAOENIA KONTROLI

Temat i numer kontroli


Realizacja przez podmioty wykonujce zadania publiczne obowizku dostosowania ich
stron internetowych do potrzeb osb niepenosprawnych (D/15/505).
Wprowadzenie oraz uzasadnienie podjcia kontroli
Nie istnieje jedna, powszechnie uznana definicja niepenosprawnoci. Definicja stosowana
przez WHO5 przyjmuje, e do osb niepenosprawnych zaliczaj si osoby z dugotrwa
obnion sprawnoci fizyczn, umysow, intelektualn lub sensoryczn, ktra w interakcji
zrnymi barierami moe ogranicza ich pene i efektywne uczestnictwo w yciu spoecznym
na rwnych zasadach z innymi obywatelami. Wedug danych GUS zawartych w raporcie
zbadania przeprowadzonego w 2009 r. pn. Stan Zdrowia Ludnoci Polski w 2009 r., w Polsce
byo 5 078,5 tys. osb niepenosprawnych (prawnie6 i biologicznie7) w wieku powyej
15 lat, co stanowio 13,3% populacji Polski (38,2 mln). Byy to wszystkie osoby uznane za
niepenosprawne w sensie prawnym, jak rwnie osoby, ktre miay powane ograniczenia
wwykonywaniu czynnoci, ztego m.in.: osb z niepenosprawnociami wzroku byo 1 388,7
tys., z niepenosprawnoci ruchu 2 835,9 tys. oraz 696,5 tys. osb z niepenosprawnoci
suchu8.
Na podstawie Konwencji Organizacji Narodw Zjednoczonych o prawach osb
niepenosprawnych, Polska zobowizaa si do podjcia dziaa, aby osoby niepenosprawne
mogy korzysta z prawa m.in. do poszukiwania, otrzymywania irozpowszechniania informacji
i pogldw, na zasadzie rwnoci z innymi osobami i poprzez wszelkie formy komunikacji,
wedug ich wyboru, midzy innymi poprzez dostarczanie osobom niepenosprawnym informacji
przeznaczonych dla ogu spoeczestwa, w dostpnych dla nich formach i technologiach,
odpowiednio do rnych rodzajw niepenosprawnoci, na czas i bez dodatkowych kosztw (art.
21 Konwencji).
W kontekcie dostpnoci informacji dla wszystkich obywateli istotne jest zapewnienie
rozwiza technicznych umoliwiajcych korzystanie z nich przez osoby niepenosprawne.
Std informacje udostpniane na stronach internetowych urzdw administracji publicznej
powinny charakteryzowa si dostpnoci i czytelnoci dla wszystkich uytkownikw,
rwnie dla osb niepenosprawnych.
Dostpno stron internetowych to cecha wynikajca z ich budowy, umoliwiajca
peny, samodzielny, bezpieczny i efektywny dostp do treci i funkcjonalnoci,
uwzgldniajca specyfik pracy rnych grup uytkownikw. Przez peny dostp naley
wiatowa Organizacja Zdrowia (ang. World Health Organization).
Tj. legitymujcych si orzeczeniem o niepenosprawnoci.
7
Osoby nie posiadajce orzeczenia o niepenosprawnoci, ale deklarujce, e maj problemy
wwykonywaniu codziennych czynnoci.
8
Stan Zdrowia Ludnoci Polski w 2009 r., GUS, 2011 r.
5
6

ZAOENIA KONTROLI

rozumie to, i kada informacja i usuga na danej stronie bdzie moliwa do odczytania
i wykorzystania przez kadego uytkownika korzystajcego z powszechnie stosowanych
technologii. Samodzielny dostp oznacza, i informacje lub usugi mog zosta wykorzystane
przez kadego uytkownika bez potrzeby angaowania innych osb. Bezpieczny dostp
oznacza, e korzystanie z informacji lub usug nie narusza zasad bezpieczestwa. Efektywny
dostp oznacza, e nie jest wymagany znaczco wyszy wydatek pracy, czasu lub finansowy
na osignicie porwnywalnego efektu9.
Kontrola zostaa podjta z inicjatywy wasnej NIK w zwizku z istotnymi zmianami wprzepisach
prawa, ktrych celem byo uatwienie osobom niepenosprawnym korzystanie z serwisw
internetowych podmiotw realizujcych zadania publiczne. Izba wzia pod uwag, e
Penomocnik Rzdu do Spraw Osb Niepenosprawnych zwrci si do NIK oobjcie kontrol
dostosowania stron internetowych instytucji publicznych do wymogw midzynarodowego
standardu WCAG 2.0, ktrych wdroenie przeciwdziaa wykluczeniu cyfrowemu osb
niepenosprawnych. Ponadto, w 2015 r. do NIK o przeprowadzenie kontroli w zakresie
dostosowania stron internetowych podmiotw wykonujcych zadania publiczne do potrzeb
osb niepenosprawnych zwrcia si Fundacja INTEGRACJA.
Wykonywanie zada dotyczcych dostosowania stron internetowych urzdw do potrzeb
uytkownikw niepenosprawnych w zakresie i na poziomie okrelonym w rozporzdzeniu
KRI nie byo dotychczas przedmiotem szczegowego badania przez NIK ze wzgldu
na to, e zgodnie z 22 w zwizku z 23 i 25 rozporzdzenia KRI strony te powinny by
dostosowane nie pniej ni do dnia 31 maja 2015 r. Przeprowadzenie obecnej kontroli
miao na celu zbadanie w wybranych urzdach administracji rzdowej oraz samorzdowej
realizacji obowizku dostosowania ich stron internetowych do wymogw standardu WCAG
2.0 wzakresie wynikajcym z 19 rozporzdzenia KRI.
Wczeniej w ramach kontroli przeprowadzonej w 2014 r. Wdraanie wybranych wymaga
dotyczcych systemw teleinformatycznych, wymiany informacji w postaci elektronicznej
oraz Krajowych Ram Interoperacyjnoci na przykadzie niektrych urzdw gmin miejskich
i miast na prawach powiatu10 NIK sprawdzaa dostosowanie sposobu prezentacji informacji
przez systemy informatyczne do potrzeb osb niepenosprawnych jedynie w zakresie
wystpowania na stronach internetowych urzdw bdw w skadni HTML, jednake bez
dokonywania oceny dziaalnoci kontrolowanych jednostek w tym obszarze, ze wzgldu na to,
e dostosowanie dotychczas istniejcych systemw teleinformatycznych do wymogw WCAG
2.0 powinno nastpi do dnia 31 maja 2015 r. W toku ww. kontroli stwierdzono szereg bdw
w prezentowaniu treci na stronach internetowych urzdw.
Ponadto, NIK przeprowadzia w 2014 r. kontrol wiadczenie usug publicznych osobom
posugujcym si jzykiem migowym11, w toku ktrej sprawdzono m.in. dostpno informacji
Dostpne www, Fundacja Instytut Rozwoju Regionalnego, Krakw 2009. Opracowane w ramach projektu
Samorzd Rwnych Szans, wspfinansowanego ze rodkw PFRON.
10
P/14/004/KAP.
11
P/14/105/LPO.
9

ZAOENIA KONTROLI

dla osb guchych na stronach internetowych wybranych podmiotw publicznych. Z ustale


kontroli wynika, m.in. e informacje zamieszczone na stronach skontrolowanych podmiotw
adresowane byy do ogu odbiorcw i przewanie nie speniay kryterium dostpnoci
zwaszcza dla osb guchych.
Do NIK wpyna jedna skarga (w 2013 r.) zwizana z utrudnionym korzystaniem przez osoby
z niepenosprawnoci suchow ze strony internetowej Urzdu Miejskiego w Radomiu.
Wskardze wskazywano na brak przestrzegania przepisw ustawy z 19 sierpnia 2011 r. o jzyku
migowym i innych rodkach komunikowania si12.
Cel kontroli
Celem kontroli NIK bya ocena realizacji obowizku dostosowania stron internetowych do
potrzeb osb niepenosprawnych na poziomie okrelonym w rozporzdzeniu KRI. W zwizku
z tym ocenie poddano:

dziaania kierownikw kontrolowanych jednostek w celu zapewnienia dostpnoci


informacji publikowanych na stronach internetowych urzdu dla osb
niepenosprawnych, oraz
strony internetowe urzdw pod ktem ich dostosowania do potrzeb uytkownikw
niepenosprawnych, zgodnie z wymogiem 19 rozporzdzenia KRI.

Organizacja i zakres kontroli


Kontrol przeprowadzono w 22 jednostkach, tj. w: Ministerstwie Pracy i Polityki Spoecznej
(MPiPS), Ministerstwie Zdrowia (MZ), Narodowym Funduszu Zdrowia (NFZ) i Pastwowym
Funduszu Rehabilitacji Osb Niepenosprawnych (PFRON) oraz w 18 wybranych urzdach
gmin (miejskich, miejsko-wiejskich) w szeciu wojewdztwach: dolnolskim, mazowieckim,
pomorski, lskim, warmisko-mazurskim i wielkopolskim. W jednostkach tych kontrol
objto po jednej stronie internetowej, za wyjtkiem MPiPS, gdzie kontrol objto dwie strony
internetowe. Wykaz jednostek objtych kontrol stanowi zacznik nr 2 do Informacji, a wykaz
skontrolowanych stron internetowych zacznik nr 3 do Informacji. Wyboru jednostek do
kontroli dokonano w sposb celowy. Spord serwisw internetowych jednostek administracji
rzdowej do kontroli wybrano serwisy, ktre mogy szczeglnie zainteresowa osoby
niepenosprawne. Natomiast wybr urzdw j.s.t wynika z zaoenia, e kontrol naley obj
serwisy internetowe wikszych jednostek, gdy maj wicej uytkownikw.
Kontrol w MPiPS, MZ, NFZ oraz PFRON przeprowadzono na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy
o NIK, z uwzgldnieniem kryteriw okrelonych w art. 5 ust. 1 ww. ustawy, tj. pod wzgldem
legalnoci, gospodarnoci, rzetelnoci i celowoci. W jednostkach samorzdu terytorialnego

Dz. U. Nr 209, poz. 1243 ze zm.

12

ZAOENIA KONTROLI

kontrol przeprowadzono na podstawie art. 2 ust. 2 w zwizku z art. 5 ust. 2 ustawy o NIK, tj.
pod wzgldem legalnoci, rzetelnoci i gospodarnoci.
Kontrol objto okres od dnia wejcia w ycie rozporzdzenia KRI, tj. od 31 maja 2012 r. do dnia
zakoczenia czynnoci kontrolnych w 2015 r. Czynnoci kontrolne przeprowadzono wokresie
od 19 czerwca do 4 wrzenia 2015 r.
Przy opracowaniu tematyki kontroli oraz w trakcie czci bada kontrolnych korzystano
z wiedzy i dowiadczenia specjalistw zewntrznych z Fundacji INTEGRACJA. Dokonano
take przegldu wszystkich kontrolowanych serwisw internetowych z udziaem osb
zczterema rodzajami niepenosprawnoci w celu sprawdzenia dostpnoci tych serwisw dla
uytkownikw niepenosprawnych.

10

. PODSUMOWANIE W YNIKW KON TROLI


2.1 Ocena kontrolowanej dziaalnoci13

Kierownicy kontrolowanych urzdw w wikszoci przypadkw podjli dziaania


w celu dostosowania badanych serwisw internetowych do potrzeb osb
niepenosprawnych, jednak w ocenie Najwyszej Izby Kontroli dziaania te nie
doprowadziy do zapewnienia penej dostpnoci tych serwisw w zakresie i na
poziomie wymaganym w 19 rozporzdzenia KRI, pomimo trzyletniego okresu
przejciowego. Tylko dwa14 z 23 badanych serwisw internetowych (8,7%) byy naleycie
dostosowane. NIK stwierdzia istotne bdy w przypadku pozostaych 21 (91,3%)
skontrolowanych stron internetowych, w tym trzy15 strony ocenia negatywnie (13,0%).
Zdaniem NIK, stwierdzone nieprawidowoci mog osobom niepenosprawnym utrudnia,
bd uniemoliwia korzystanie z treci zamieszczanych na stronach internetowych.
Wszczeglnoci:

na wikszoci zbadanych stron internetowych (91,3%) zidentyfikowano rne bdy


wkodzie HTML skutkujce utrudnieniami dla osb niewidomych i sabowidzcych
posugujcych si czytnikami ekranu;
osoby niesyszce i niewidome nie mogy zapozna si z pen treci wikszoci
badanych materiaw multimedialnych, gdy w przypadku 13 z 14 stron internetowych
(92,9%) udostpniane byy one bez stosownej alternatywy (np. postaci napisw dla
materiaw audio-wideo, opisu zawartoci materiaw audio, audiodeskrypcji);
na wikszoci stron wystpiy bdy powodujce utrudnienia dla osb
niepenosprawnych korzystajcych z komputera wycznie z uyciem klawiatury
(78,3%), np. sabowidoczny fokus klawiatury lub jego brak, puapki na klawiatur16,
nielogiczne poruszanie si fokusa klawiatury i pomijanie aktywnych elementw stron;
bdy skutkujce problemami w odbiorze treci stron przez osoby sabowidzce
stwierdzono na blisko poowie stron (43,5%).

Przyczynami niedostosowania lub niepenego dostosowania skontrolowanych stron


do potrzeb osb niepenosprawnych byy w szczeglnoci: niewystarczajca wiedza
odpowiedzialnych pracownikw, nierzetelna realizacja zada w tym obszarze przez

NIK zastosowaa w kontroli nastpujc skal ocen: pozytywna, negatywna, opisowa. Opisow
form oceny oglnej kontrolowanej dziaalnoci stosowano wtedy, gdy dziaania lub stwierdzone
nieprawidowoci w poszczeglnych obszarach objtych kontrol nie daway podstaw do oglnej oceny
pozytywnej, jak rwnie nie uzasadniay wydania oglnej oceny negatywnej.
14
Tj. serwisy internetowe MZ i PFRON, z tym e w serwisie MZ stwierdzono niewielkie problemy
zdostpnoci, ktre zostay usunite jeszcze w trakcie kontroli.
15
UM Leszno i UM Oawa oraz UG Polkowice.
16
Puapka na klawiaturze wystpuje jeli fokus klawiatury zostanie zatrzymany na jakim elemencie strony
internetowej i nie jest moliwe jego dalsze przejcie przy uyciu standardowych metod przejcia (strzaki,
klawisz Tab) i wymagane jest w tym celu uycie np. myszki.
13

11

P O D S U M O WA N I E W Y N I K W KO N T R O L I

podmioty zewntrzne, bdy powstae w trakcie wprowadzania danych, brak rodkw


finansowych na budow lub modernizacj przestarzaych serwisw oraz pne podjcie
przez Ministra Administracji iCyfryzacji dziaa wspierajcych w tym obszarze.
2.2 Synteza wynikw kontroli
1. Kontrol NIK w zakresie dostosowania sposobu prezentacji informacji przez systemy
informatyczne do potrzeb osb niepenosprawnych objto 23 serwisy internetowe
w22 jednostkach wykonujcych zadania publiczne17. Serwisy internetowe wikszoci
skontrolowanych urzdw nie speniay czci wymaga Standardu WCAG 2.0
wskazanych w rozporzdzeniu KRI. Wyjtek stanowi serwis internetowy PFRON, ktry
by w peni dostosowany w zakresie objtym kontrol, za w serwisie internetowym MZ
stwierdzono tylko pojedyncze bdy, ktre usunito jeszcze w trakcie kontroli NIK. Pozostae
badane serwisy internetowe nie speniay wymogw od czterech do 15 pozycji18 Standardu
WCAG 2.0 na 34 pozycje objte badaniami NIK.
Wykres nr 1
Najczciej wystpujce bdy zwizane z dostpnoci stron internetowych

brak prawidowej alternatywy dla multimediw (badano
materiay udostpnione w 14 serwisach internetowych)

92,9%

bdna struktura nagwkowa lub struktura treci

91,3%

bdy parsowania

82,6%

utrudniony dostp do treci z uyciem wycznie


klawiatury

78,3%

bdy zwizane z dostarczaniem treci nietekstowych

78,3%

brak dostpnych etykiet i komunikatw lub inne problemy


z dostpnoci formularzy
bdy w deklaracji jzyka w kodzie strony

69,6%
56,5%

rdo: Wyniki kontroli NIK.

2. Bdy dotyczce prawidowego odczytywania treci przez programy komputerowe,


szczeglnie dotkliwe dla osb niewidomych i sabowidzcych, ktre z Internetu korzystaj
przy uyciu programw komputerowych sucych do odczytywania stron internetowych,
zidentyfikowano w przypadku 22 z 23 objtych kontrol stron (95,6%). W szczeglnoci
stwierdzono: bdne deklaracje stosowane w kodzie strony, brak zapewnienia alternatywy
dla elementw graficznych na stronie, niezapewnienie waciwych nagwkw i etykiet,
niezachowanie waciwej struktury treci, jzyka strony oraz zamieszczanie na stronach
plikw w formatach, ktre nie s odczytywane przez czytniki ekranu (np. pliki zdjciowe
.jpg, pliki .pdf z zeskanowanymi dokumentami) oraz bdy parsowania [str. 23 27].
Kontrol objto po jednej stronie internetowej zarzdzanej przez: MZ, NFZ, PFRON i 18 j.s.t oraz dwie
strony internetowe zarzdzane przez MPiPS (www.praca.gov.pl i www.mpips.gov.pl).
18
W tym: 11 skontrolowanych serwisw nie speniao od czterech do dziewiciu wymogw, a 10 zbadanych
serwisw nie speniao 10 i wicej wymogw.
17

12

P O D S U M O WA N I E W Y N I K W KO N T R O L I

3. Mniej nieprawidowoci stwierdzono w zakresie dostosowania stron do wymaga


Standardu WCAG 2.0 zwizanych z wzrokowym (wizualnym) odbiorem treci przez
osoby sabowidzce. Nieprawidowoci dotyczyy 43,5% skontrolowanych stron,
w przypadku ktrych odnotowano: problemy z zachowaniem odpowiedniego
kontrastu (43,5%), brak moliwoci zatrzymania przesuwajcych si informacji (31,3%),
nieprawidowe wyrnienie istotnych informacji (13,0%) oraz bdy wystpujce
podczas powikszania rozmiaru tekstu na stronie (13,0%). W czci jednostek powysze
bdy usunito jeszcze w trakcie kontroli. Na adnej ze skontrolowanych stron nie
stwierdzono natomiast elementw migoczcych czciej ni trzy razy w cigu jednej
sekundy, bd przekraczajcej wartoci graniczne dla byskw oglnych i czerwonych,
co jest szczeglnie istotne dla osb naraonych na ataki padaczki. [str. 27-31]
W wikszoci skontrolowanych serwisw internetowych (95,7%) stosowano dodatkowo
rne rozwizania techniczne skierowane do osb niepenosprawnych, majce na celu
uatwienie zapoznania si z treci informacji m.in. poprzez umoliwienie powikszenia
treci na stronie, zmiany kontrastu, zatrzymania obrazu czy te odsuchania wywietlanej
treci.
4. Materiay multimedialne (audio, wideo, audio-wideo) byy zamieszczone na 14 z 23
(60,9%) skontrolowanych stron. Na 13 z tych stron (92,9%) zamieszczano materiay
multimedialne, ktre byy niedostpne dla osb niewidomych i guchych. Nie zapewniono
dla nich alternatywy, o ktrej mowa w pozycjach 1.2.1, 1.2.2 i 1.2.319 standardu WCAG
2.0, tj. materiay audio nie posiaday opisu tekstowego, a materiay filmowe nie zostay
wyposaone wnapisy i audiodeskrypcj (bd inn alternatyw). [str. 35-36]
5. Wszystkie treci oraz funkcjonalnoci na stronie powinny by dostpne z interfejsu
klawiatury. W ocenie NIK 18 z 23 (78,3%) zbadanych stron internetowych byo trudno
dostpnych z pozycji klawiatury. Stwierdzone bdy utrudniay bd uniemoliwiay
osobom niepenosprawnym korzystanie ze stron internetowych, w tym jeden serwis,
ze wzgldu na wyczony fokus klawiatury, by w peni niedostpny dla uytkownikw
niepenosprawnych korzystajcych z komputera wycznie przy uyciu klawiatury,
a korzystanie z czterech kolejnych serwisw byo znaczco utrudnione ze wzgldu na
niewidoczny fokus klawiatury. W przypadku dziewiciu (39,1%) serwisw fokus klawiatury
by sabowidoczny. Ponadto w niektrych kontrolowanych serwisach wystpiy problemy
z dostpnoci przy uyciu klawiatury niektrych elementw na badanych podstronach
(21,7%) oraz blokowaniem fokusa klawiatury (8,7%). [str. 32-34]
6. Formularze suce m.in. do kontaktu drog elektroniczn z urzdem do czsto okazyway
si sabo dostpne lub niedostpne dla osb niepenosprawnych gwnie dotyczyo to
osb niewidomych korzystajcych z programw czytajcych. Jak wynika zustale kontroli
w wikszoci (69,6%) skontrolowanych formularzy brakowao prawidowych etykiet
odnonie pl, ktre naley wypeni. Skutkuje to tym, e osoby niewidome nie mog
Tj. pozycje: 1.2.1 Tylko audio lub tylko wideo (nagranie), 1.2.2 Napisy rozszerzone (nagranie) i 1.2.3
Audiodeskrypcja lub alternatywa dla mediw (nagranie).

19

13

P O D S U M O WA N I E W Y N I K W KO N T R O L I

skorzysta z formularzy, gdy nie wiedz jak je wypeni - programy komputerowe nie
mog odczyta instrukcji w tym zakresie. Dodatkowo na niektrych stronach internetowych
(21,7%) stosowano zabezpieczenie kodem CAPTCHA, ktry nie mg by odczytany
przez czytniki ekranu, co w praktyce uniemoliwiao skorzystanie z formularza osobom
niewidomym isabowidzcym. [str. 37]
7. W trakcie kontroli kierownicy urzdw podnosili, e zmiany dokonywane w celu
dostosowania stron internetowych byy ograniczone ze wzgldu na znaczne dodatkowe
koszty, na ktrych sfinansowanie niektre gminy nie posiaday rodkw. Jednoczenie
zustale kontroli wynika, e spord kontrolowanych jednostek tylko UM Leszna wystpi
wmarcu 2015 r. do Ministra Administracji i Cyfryzacji z wnioskiem o dofinansowanie projektu
budowy stron internetowych urzdu dostosowanych do potrzeb osb niepenosprawnych
(w ramach konkursu na udzielenie dotacji na dofinansowanie budowy lub dostosowania
stron internetowych podmiotw realizujcych zadania publiczne do potrzeb osb
niepenosprawnych, ogoszonego w styczniu 2015 r.). UM Leszna otrzyma informacj
odofinansowaniu zgoszonego projektu we wrzeniu 2015 r., ju po zakoczeniu kontroli
NIK. [str. 20]
8. Z informacji uzyskanych na podstawie art. 29 ust. 1 pkt 2 lit. f ustawy o NIK od Ministra
Administracji i Cyfryzacji wynika, e rodki finansowe na wsparcie dziaa w zakresie
wsparcia dostpnoci serwisw internetowych dla potrzeb osb niepenosprawnych
zostay przyznane po raz pierwszy w 2014 r. w wysokoci 1 414,9 tys. z. Naley zaznaczy,
e obowizek dostosowania stron zosta zawarty w rozporzdzeniu KRI ju w roku 2012.
W 2015 r. Minister Administracji i Cyfryzacji zaplanowa na ten cel kwot 12 000,0 tys.
z. W ramach tej kwoty 2 000,0 tys. z przeznaczono na sze projektw wyonionych
wkonkursie Dziaania na rzecz poprawy dostpnoci zasobw i serwisw internetowych dla
osb niepenosprawnych i seniorw. Natomiast 10 000,0 tys. z przeznaczono na projekty
w ramach konkursu na udzielenie dotacji na dofinansowanie budowy lub dostosowania
stron internetowych podmiotw realizujcych zadania publiczne do potrzeb osb
niepenosprawnych. Od ogoszenia ww. konkursu (koniec stycznia 2015 r.) do
ogoszenia jego wynikw (koniec sierpnia 2015 r.) upyno blisko 7 miesicy, za
umowy bd zawierane dopiero po uruchomieniu rezerwy celowej przez Ministerstwo
Finansw. W ramach tego konkursu pozytywn ocen uzyskao 131 wnioskw na czn
kwot dofinansowania 3 961,6 tys. z (39,6% dostpnych rodkw). [str. 45 49]
Ponadto, MAiC w celu udostpnienia informacji w zakresie dostosowania stron
internetowych do potrzeb osb niepenosprawnych uruchomio na swojej stronie
internetowej baz wiedzy odostpnoci.
9. Ponadto, w trakcie kontroli NIK osoby niepenosprawne20 dokonay przegldu
kontrolowanych stron. Wikszo stron, ktrych przegldu dokonali uytkownicy
Przegldu stron dokonali na zlecenie NIK uytkownicy z czterema rodzajami niepenosprawnoci,
wsppracujcy z Fundacj INTEGRACJA, tj. osoba niewidoma, sabowidzca i gucha oraz uytkownik
niepenosprawny ruchowo, ktry przy obsudze komputera korzysta gwnie z klawiatury, a nie myszy.

20

14

P O D S U M O WA N I E W Y N I K W KO N T R O L I

niepenosprawni, ich zdaniem nie speniaa niektrych warunkw dostpnoci. Naley


przy tym zauway, e wikszo utrudnie, na ktre zwracali uwag uytkownicy, bya
bezporednio zwizana z rodzajem niepenosprawnoci i uwarunkowanym tym sposobem
korzystania zkomputera [str. 40 45]. Midzy innymi:

dla uytkownikw niewidomych istotne byy problemy z nawigacj i wyszukiwark oraz


brak tekstw alternatywnych,
dla uytkownikw sabowidzcych szczeglnie dotkliwe byo niezachowanie
prawidowego kontrastu,
dla uytkownikw guchych brak informacji dla osb guchych oraz brak alternatywy
dla materiaw audio-wideo (np. w postaci tekstu opisujcego zawarto materiau),
dla uytkownikw z niepenosprawnoci ruchow problemem byo niewaciwe
oznaczenie i przemieszczanie si fokusa klawiatury oraz brak tzw. skiplinkw21.

2.3 Uwagi i wnioski


1.
Zapewnienie dostpnoci stron dla osb niepenosprawnych to obowizek wynikajcy
wprost z obowizujcych przepisw prawa. Ratyfikowana przez Polsk w 2012 r. Konwencja
Organizacji Narodw Zjednoczonych o prawach osb niepenosprawnych wymaga zapewnienia
osobom niepenosprawnym m.in. dostpnoci informacji, komunikacji iinnych usug, w tym
usug elektronicznych (artyku 9). Skutkiem ratyfikacji Konwencji byo ujcie tego obowizku
rwnie w systemie polskiego prawa (tj. w rozporzdzeniu KRI). Naley przy tym zauway, e
Polska jest podwjnie zwizana Konwencj, gdy zostaa ona rwnie ratyfikowana w2010
r. przez Uni Europejsk. Wszystkie kraje UE podpisay Konwencj, natomiast ratyfikacji
dokonao dotychczas 25 pastw22. W systemach prawnych pastw europejskich funkcjonuj
akty prawne dotyczce zapewnienia dostpnoci stron internetowych, ktre zwykle odwouj
si do midzynarodowych standardw, np. standardu WCAG 2.0 na poziomie AA (w caoci
lub w czci) zosta przyjty do stosowania w prawodawstwie Francji, Hiszpanii, Irlandii,
Norwegii, Woch i Wielkiej Brytanii. Holandia przyja natomiast, e strony internetowe
administracji publicznej musz spenia standard WCAG 2.0 na poziomie AAA23, tj. na
poziomie najwyszym.
2.
Brak moliwoci skorzystania z treci udostpnionych na stronach internetowych
urzdw ogranicza dostp czci obywateli do informacji i do elektronicznych usug
publicznych udostpnianych przez urzdy, co moe prowadzi w skrajnym przypadku do
zarzutu nierwnego traktowania osb niepenosprawnych. Obowizek dostosowania stron
internetowych do korzystania przez osoby niepenosprawne dotyczy nie tylko urzdw
Skiplinki to dodatkowa nawigacja pozwalajca na szybkie przemieszczanie si pomidzy elementami
skadowymi strony. Najczciej umieszczane s na pocztku strony i pozwalaj przej wprost do treci
zpominiciem standardowych mechanizmw nawigacji.
22
Convention and Optional Protocol Signatures and Ratifications
www.un.org/disabilities/countries.asp?navid=12&pid=166. Konwencja nie zostaa ratyfikowana przez
Finlandi, Holandi i Irlandi.
23
Government accessibility standards and WCAG 2
www.powermapper.com/blog/government-accessibility-standards/.
21

15

P O D S U M O WA N I E W Y N I K W KO N T R O L I

administracji publicznej, lecz take wszystkich podmiotw realizujcych zadania


publiczne. Kierownicy tych podmiotw powinni zatem zapewni dostpno ich stron
internetowych stosownie do wymaga okrelonych w 19 rozporzdzenia KRI.
3.
Kwestia waciwego prezentowania informacji na stronach internetowych
urzdw ma istotne znaczenie dla ich odbioru nie tylko przez uytkownikw
niepenosprawnych, lecz dotyczy take osb starszych, osb sabo czytajcych, czy osb
sabo znajcych jzyk polski. Wedug prognoz GUS w 2050 r. liczba ludnoci Polski zmniejszy
si o 12% (w stosunku do roku 2013), jednoczenie osoby w wieku 65 lat i wicej bd stanowiy
prawie 1/3 populacji. Ponadto, wraz z wyduaniem si dugoci ycia zauwaalny jest
wzrost liczby osb z niepenosprawnociami24 wynikajcymi m.in. z osabienia wzroku,
suchu itp. Biorc pod uwag, i osoby bdce dzi w wieku produkcyjnym w wikszoci
korzystaj z Internetu, nieuniknionym jest, e w kolejnych latach bdzie wzrastaa liczba osb
starszych z niepenosprawnociami, ktre bd chciay korzysta z informacji i usug
elektronicznych udostpnianych w serwisach internetowych przez podmioty realizujce
zadania publiczne. Informacje udostpnione w serwisach internetowych powinny by atwo
dostpne dla moliwie szerokiej grupy uytkownikw. Naley zadba m.in. o: nawigacj, ktra
bdzie intuicyjna dla wszystkich uytkownikw, waciw dostpno treci dla programw
czytajcych, zapewni alternatyw dla materiaw multimedialnych (filmy, pliki dwikowe)
izdj.
4.
Standard WCAG 2.0 zawiera uniwersalne zalecenia, ktre czasem trudno
zastosowa bezporednio, a wdroenie niektrych jego zapisw wymaga dodatkowej
wiedzy. Jak wynika z ustale kontroli, jedn z przyczyn niepenego przygotowania
skontrolowanych stron internetowych do potrzeb uytkownikw niepenosprawnych bya
niewystarczajca wiedza pracownikw zajmujcych si stronami internetowymi.
Wzwizku z tym pracownicy powinni uczestniczy w szkoleniach i warsztatach, jak rwnie
pogbia swoj wiedz wtym obszarze korzystajc z dostpnych rde informacji. Naley
zauway, i obecnie jest dostpnych coraz wicej nieodpatnych poradnikw w tym obszarze,
np. Mapa dostpnoci. Proces tworzenia dostpnego serwisu internetowego zgodnego z WCAG
2.0 na poziomie AA25, Dostpno serwisw internetowych. Dobre praktyki w projektowaniu
serwisw internetowych dostpnych dla osb z rnymi rodzajami niepenosprawnoci26, Studenci
niewidomi isabowidzcy poradnik dla wyszych uczelni, Dostpne www27, WCAG 2.0 Podrcznik
Raport Prognoza ludnoci na lata 2014-2015, GUS,
stat.gov.pl/obszar y-tematyczne/ludnosc/prognoza-ludnosci/prognoza-ludnosci-na-lata2014-2050-opracowana-2014-r-,1,5.html oraz Raport Stan zdrowia ludnoci Polski w 2009 r.,
stat.gov.pl/obszary-tematyczne/zdrowie/zdrowie/stan-zdrowia-ludnosci-polski-w-2009-r,6,5.html
25
Dokument opisujcy krok po kroku proces tworzenia dostpnego serwisu internetowego
zgodnego zWCAG 2.0 na poziomie AA. Zosta on przygotowany przez Grup do spraw dostpnoci,
ktra dziaa w ramach Szerokiego Porozumienia na Rzecz Umiejtnoci Cyfrowych,
www.mac.gov.pl/files/mapa_dostepnosci.pdf.
26
Poradnik wydany przez Stowarzyszenie Przyjaci Integracji, dostpny pod adresem:
www.integracja.org/portfolio/11040/.
27
Poradnik wydany przez Fundacj Instytut Rozwoju Regionalnego, dostpny pod adresem:
www.firr.org.pl/uploads/PUB/FIRR_Dostepne_WWW.pdf.
24

16

P O D S U M O WA N I E W Y N I K W KO N T R O L I

Dobrych Praktyk28, Narzdzia do badania dostpnoci i tworzenia dostpnych treci29. W sieci


Internet funkcjonuj rwnie portale powicone tej tematyce np.: www.dostepnestrony.pl/,
www.wcag20.widzialni.org/, www.fdc.org.pl oraz baza wiedzy o dostpnoci udostpniona
na stronach MAiC (www.mac.gov.pl/projekty/baza-wiedzy-o-dostepnosci).
5.
Kierownicy zobowizanych jednostek powinni mie na uwadze, e zapewnienie
odpowiedniej dostpnoci serwisu internetowego jest procesem cigym, a nie
jednorazowym dziaaniem. Pracownicy odpowiedzialni za tworzenie i publikowanie
treci w serwisach internetowych powinni zna Standard WCAG 2.0 i go przestrzega, m.in.
przygotowujc, zmieniajc i publikujc materiay w serwisie internetowym.
6.
Zdaniem NIK, Minister Administracji i Cyfryzacji zbyt pno podj dziaania
wspierajce dostosowanie stron internetowych jednostek realizujcych zadania
publiczne do potrzeb osb niepenosprawnych (w latach 2014-2015), podczas gdy
obowizek dostosowania stron internetowych do potrzeb osb niepenosprawnych zosta
zawarty w przepisach rozporzdzenia KRI w 2012 r. [str. 45 49]. Naley przy tym zauway, i
w Programie Zintegrowanej Informatyzacji Pastwa, przyjtym przez Rad Ministrw, jednym
z kluczowych dziaa zintegrowanej informatyzacji jest uwzgldnienie midzynarodowych
wytycznych dostpnoci WCAG 2.0 dla wszystkich platform, baz i systemw w celu
umoliwienia korzystania z ich zasobw przez jak najwiksz liczb obywateli (do 2015
r.). Ponadto, formuujc kierunki interwencji (w pkt 6.3.1 Programu) jako jedno z dziaa
dugookresowych wskazano Dostosowanie portali informacyjnych podmiotw publicznych do
wymaga WCAG 2.0.
7. Ministerstwo Cyfryzacji oraz organizacje osb niepenosprawnych powinny
popularyzowa wrd zobowizanych podmiotw rozwizania suce dostpnoci
stron internetowych. Naley pamita, e dla osb niepenosprawnych dostp do usug
elektronicznych bywa szczeglnie wany, gdy niejednokrotnie jest im bardzo trudno wybra
si osobicie do urzdu. Brak skarg od osb uprawnionych nie moe by traktowany jako brak
zainteresowania tych osb treciami przekazywanymi na stronach internetowych urzdw.
8.
Za dobr praktyk naley uzna dodatkowe dziaania w celu zapewnienia
dostpnoci stron internetowych, takie jak audyty i konsultacje z organizacjami osb
niepenosprawnych w celu sprawdzenia praktycznej dostpnoci stron internetowych.
Dziaania takie pozwalaj bowiem na uzyskanie niezalenej opinii wzakresie zastosowanych
na stronach rozwiza i ustalenia moliwoci ich poprawy. Warto w tym miejscu nadmieni,
e duski najwyszy organ kontroli (Rigsrevisionen) w celu zapewnienia dostpnoci stron

Poradnik wydany przez Fundacj Widzialni, dostpny pod adresem:


www.widzialni.org/container/podrecznik-dobrych-praktyk-wcag-2.0.pdf.
29
Poradnik wydany przez Fundacj Instytut Rozwoju Regionalnego, dostpny pod adresem:
www.fdc.org.pl/gallery/Narz%C4%99dzia_do_badania_i_tworzenia_dost%C4%99pnych_tre%C5%9Bci.pdf.
28

17

P O D S U M O WA N I E W Y N I K W KO N T R O L I

internetowych zaleci ich sprawdzanie pod ktem atwoci obsugi przez rnych uytkownikw
(user-friendliness)30.
NIK wnioskuje do:
1. Ministra Cyfryzacji o:

rozwaenie moliwoci szerszego wykorzystania rodkw publicznych na wspieranie


dziaa sucych poprawie dostpnoci stron internetowych podmiotw
realizujcych zadania publiczne;
podjcie dziaa w celu szerokiej promocji wrd podmiotw realizujcych
zadania publiczne informacji o moliwoci korzystania ze wsparcia finansowego
ze rodkw publicznych na dostosowanie stron internetowych do potrzeb osb
niepenosprawnych, a take o dostpnych rozwizaniach i dobrych praktykach
uatwiajcych zobowizanym podmiotom realizacj obowizku okrelonego
wrozporzdzeniu KRI.

2. Kierownikw podmiotw wykonujcych zadania publiczne o:

Report to on the user-friendliness and user involvement in the development of


e-government services in Denmark, 2013 r.,
egov.nik.gov.pl/g/egov/DK/2013/userFriendliness/alg_userFriendliness.html,
www.rigsrevisionen.dk/media/1943096/brugervenlighed-og-brugerinddragelse-i-offentlige-digitaleloesninger.pdf.

30

18

dokonanie przegldu stron internetowych pod ktem dostosowania ich do potrzeb


osb niepenosprawnych, a take zapewnienie ich zgodnoci z wymogami 19
rozporzdzenia KRI;
podjcie dziaa w celu zapewnienia pracownikom publikujcym treci na stronach
internetowych urzdw moliwoci odbycia szkole w tym zakresie.

. WA NIE JSZE W YNIK I KON TROLI


3.1 Dziaania organizacyjne w urzdach administracji publicznej w zakresie dostosowania
stron internetowych do potrzeb osb niepenosprawnych

Kontrol NIK w zakresie dostosowania sposobu prezentacji informacji przez systemy


informatyczne do potrzeb osb niepenosprawnych objto 22 jednostki wykonujce zadania
publiczne31. W jednostkach tych, zadania zwizane z udostpnianiem informacji na stronach
internetowych przypisane byy okrelonym komrkom organizacyjnym, bd samodzielnym
stanowiskom pracy. Zazwyczaj byy to dwie komrki organizacyjne (stanowiska)
odpowiedzialne za obsug prasow, bd promocyjn, oraz za obsug informatyczn.
Nieprawidowo w powyszym zakresie stwierdzono w jednej jednostce32, w ktrej
w regulaminie organizacyjnym nie okrelono komrki organizacyjnej wykonujcej
zadania zwizane z redakcj i publikowaniem treci na jej stronie internetowej. Ponadto,
w kartach stanowisk pracy czterech pracownikw tej jednostki nie uwzgldniono
zada zwizanych z zamieszczaniem treci na stronach internetowych, pomimo e
takie uprawnienia zostay im nadane w systemie informatycznym. Byo to niezgodne ze
standardami kontroli zarzdczej, okrelonymi w zaczniku do komunikatu nr 23 Ministra
Finansw z dnia 16 grudnia 2009 r. w sprawie standardw kontroli zarzdczej dla sektora
finansw publicznych33, zgodnie z ktrymi zakres zada, uprawnie i odpowiedzialnoci
jednostek, poszczeglnych komrek organizacyjnych jednostki oraz zakres podlegoci
pracownikw powinien by okrelony w formie pisemnej w sposb przejrzysty i spjny,
a aktualny zakres obowizkw, uprawnie i odpowiedzialnoci powinien by okrelony dla
kadego pracownika (standard kontroli zarzdczej nr 3 i 10).
W wikszoci kontrolowanych jednostek (19 z 22) podejmowano rne dziaania
majce na celu realizacj obowizku dostosowania stron internetowych do wymogw
wskazanych w 19 rozporzdzenia KRI, m.in. takie jak: zapewnienie pracownikom szkole,
przeprowadzenie audytw i przegldw zarzdzanych stron internetowych, zlecenie
opracowania nowych stron internetowych bd dostosowania tych istniejcych zgodnie
z nowymi wymogami. Zaznaczy naley jednak, e prace takie nie zawsze podjto
zwystarczajcym wyprzedzeniem, np.:

W UM w Bdzinie podpisano w maju 2015 r. umow na wykonanie nowej strony


internetowej, ktra zostaa udostpniona w sieci Internet w trakcie kontroli NIK (pod
koniec lipca 2015 r.). Do koca kontroli NIK nie dokonano ostatecznego odbioru prac
dotyczcych ww. umowy. W Urzdzie w trakcie kontroli NIK wprowadzono Instrukcj
publikowania informacji Urzdu, a take przeprowadzono konsultacje dotyczce
dostpnoci strony dla osb niepenosprawnych z przedstawicielami Polskiego Zwizku
Niewidomych, Oddzia lsk, Koo Terenowe w Bdzinie.

Wykaz jednostek objtych kontrol ujto w zaczniku nr 2 do Informacji.


UM w yrardowie.
33
Dz. Urz. Ministra Finansw Nr 15, poz. 84.
31
32

19

WA N I E J S Z E W Y N I K I KO N T R O L I

W UM Leszno zaplanowano realizacj obowizku dostosowania strony internetowej


urzdu i BIP do wymogw rozporzdzenia KRI w 2015 r. W maju 2015 r. zlecono
podmiotowi zewntrznemu dostosowanie strony BIP do wymogw standardu
WCAG 2.0. Nie przeprowadzono natomiast modernizacji strony www.leszno.pl.
Prezydent Miasta wyjani, e wynikao to z faktu, i Urzd zoy do Ministerstwa
Administracji i Cyfryzacji wniosek o dofinansowanie projektu pn. Budowa nowych
stron internetowych Miasta Leszna dostosowanych do potrzeb osb niepenosprawnych
i obecnie czeka na jego rozstrzygnicie. UM otrzyma z MAiC informacj
odofinansowaniu ww. projektu dopiero we wrzeniu 2015 r.

W trzech Urzdach34 (13,6%) takich dziaa nie podejmowano. Na przykad:

W Urzdzie Miejskim w Radomiu nie podejmowano dziaa zwizanych


z dostosowaniem stron internetowych Urzdu do potrzeb osb niepenosprawnych,
gdy, jak wskaza Sekretarz Miasta Radomia, w zwizku z du iloci zarzdzanych
przez Urzd Miejski stron internetowych i wysokoci rodkw koniecznych do
przeprowadzenia ich modernizacji bdzie to obcienie dla budetu Gminy Miasta
Radomia, ktry nie jest w obecnej chwili w kondycji umoliwiajcej realizacj tak
szerokiego zakresu modernizacji. Poda take, e modernizacja stron internetowych
zarzdzanych przez Urzd, posiadajcych braki zwizane z wymogami okrelonymi
w 19 rozporzdzenia KRI zostanie podjta do czerwca 2016 r. Naley przy tym
zauway, e UM Radom by kontrolowany przez NIK w 2014 r. w ramach kontroli
Wdraanie wybranych wymaga dotyczcych systemw teleinformatycznych,
wymiany informacji w postaci elektronicznej oraz Krajowych Ram Interoperacyjnoci na
przykadzie niektrych urzdw gmin miejskich i miast na prawach powiatu35, podczas
ktrej sprawdzano spenienie przez strony internetowe jednostek tylko pozycji 4.1.1
Standardu WCAG 2.0. Bdy na ktre NIK zwrcia uwag podczas ww. kontroli, zostay
wyeliminowane.

Tylko w piciu36 z 22 (22,7%) skontrolowanych jednostek pracownicy uczestniczyli


w szkoleniach dotyczcych dostosowania sposobu prezentacji informacji przez systemy
informatyczne do potrzeb osb niepenosprawnych. Kierownicy pozostaych kontrolowanych
jednostek wyjaniali, i nie byo takiej potrzeby. Na przykad:

Tj. UM: Radom, Ruda lska i UG Polkowice.


P/14/004/KAP.
36
Dotyczy nastpujcych jednostek: MZ, NFZ, PFRON oraz UM: Elblg i Oawa.
34
35

20

Zastpca Prezydenta Miasta Jeleniej Gry wskaza, i nie byo potrzeby dodatkowego
szkolenia pracownikw w tym zakresie, gdy kwalifikacje zwizane z dostpnoci stron
internetowych dla osb niepenosprawnych byy przez pracownikw uzupeniane na
bieco we wasnym zakresie.

WA N I E J S Z E W Y N I K I KO N T R O L I

Audyty, bd oceny serwisw w zakresie dostosowania sposobu prezentacji informacji do


potrzeb osb niepenosprawnych przeprowadzono dla piciu37 z 23 (21,7%) skontrolowanych
stron.
Ponoszone w okresie od 2012 r. do I poowy 2015 r. wydatki dotyczce dostosowania stron
internetowych do potrzeb osb niepenosprawnych byy zwykle niewyodrbnione wplanach
wydatkw i dotyczyy gwnie serwisu stron internetowych lub opracowania nowych
stron internetowych speniajcych ju wymagania Standardu. Ponadto wydatki dotyczyy
zleconych usug: dostosowania stron internetowych do potrzeb osb niepenosprawnych
oraz przeprowadzenia audytw stron. Kontrolowane urzdy nie otrzymyway dofinansowania
z budetu pastwa lub rodkw Unii Europejskiej na pokrycie wydatkw zwizanych
zdostosowaniem stron internetowych do potrzeb osb niepenosprawnych.
NIK ustalia, e w jednym przypadku38 nie podjto skutecznych dziaa w celu wyegzekwowania
od podmiotu zewntrznego zawartego w umowach wymogu aktualizacji i dostosowania
strony do obowizujcych przepisw. Jak wyjaniono, Urzd wielokrotnie wystpowa do
wykonawcy o wypenienie tego obowizku, jednak do dnia zakoczenia kontroli wymg ten
nie zosta zrealizowany.
W myl 15 ust. 2 rozporzdzenia KRI zarzdzanie usugami realizowanymi przez systemy
teleinformatyczne ma na celu dostarczanie tych usug na deklarowanym poziomie dostpnoci
i odbywa si w oparciu o udokumentowane procedury. W piciu jednostkach39 NIK zwrcia
uwag, e niezgodnie z tym przepisem nie okrelono w formie pisemnej poziomu dostpnoci
kontrolowanych stron.
Do kontrolowanych jednostek nie wpyny skargi lub wnioski w sprawie problemw
z dostpnoci kontrolowanych stron internetowych dla osb niepenosprawnych, za
wyjtkiem Ministerstwa Pracy i Polityki Spoecznej, gdzie wpyno zaalenie od osoby
niepenosprawnej dotyczce serwisu www.praca.gov.pl, ktre dotyczyo m.in. braku
moliwoci zapisania danych w trakcie edycji wniosku o dokonanie rejestracji jako osoby
bezrobotnej albo poszukujcej pracy.
3.2 Dostosowanie stron internetowych urzdw administracji publicznej do potrzeb osb
niepenosprawnych
Zgodnie z 19 rozporzdzenia KRI podmioty realizujce zadania publiczne maj zapewni
w systemie teleinformatycznym sucym do prezentacji zasobw, spenienie przez ten
system wymaga Standardu WCAG 2.0, z uwzgldnieniem poziomu AA, okrelonych
w zaczniku nr 4 do rozporzdzenia KRI. Wymagania w zakresie dostpnoci informacji
Tj. serwisy: PFRON, MZ i UM: Leszno, Lubo i Wisa. Nie uwzgldniano tutaj testw stron
przedstawianych przez wykonawcw stron internetowych, ktre miay w ich ocenie potwierdzi
spenianie przez stron internetow wymogw standardu WCAG 2.0.
38
UM w Iawie.
39
Dotyczy NFZ oraz UM: Iawa, Leszno, Starogard Gdaski, Bdzin.
37

21

WA N I E J S Z E W Y N I K I KO N T R O L I

wserwisach internetowych dla osb niepenosprawnych powinny by spenione nie pniej


ni w terminie 3 lat od dnia wejcia w ycie rozporzdzenia, tj. najpniej do 31 maja 2015 r.
( 22 rozporzdzenia KRI). W systemie teleinformatycznym podmiotu sucym do realizacji
zadania publicznego naley zapewni spenienie wymaga dla czterech zasad: postrzeganie,
funkcjonalno, zrozumiao i kompatybilno. W zaczniku nr 4 do rozporzdzenia KRI
dla kadej z tych zasad okrelono wymagania, ktre uszczegowione s poprzez wskazane
pozycje Standardu WCAG 2.0 i okrelenie wymaganego poziomu A lub AA.
Kontrol NIK objto spenianie przez strony internetowe wymaga w 34 pozycjach Standardu
z 36 wskazanych w rozporzdzeniu KRI40. W trakcie kontroli na wybranych podstronach
serwisw weryfikowano ich dostosowanie wizualne i techniczne w zakresie takich elementw
jak: nawigacja, materiay multimedialne, formularze i dokumenty.
Ustalono, e 9 z 23 (39,1%) kontrolowanych serwisw zostao stworzonych przed 31 maja 2012
r., tj. jeszcze przed wejciem w ycie rozporzdzenia KRI.
Kontrola wykazaa, e strony internetowe skontrolowanych urzdw w rnym stopniu
zostay dostosowane do odbioru ich treci przez osoby niepenosprawne. Podczas kontroli
na jednej stronie nie stwierdzono adnych bdw zwizanych z dostpnoci (PFRON),
na jednej stronie stwierdzono drobne odstpstwa dotyczce wymogw trzech pozycji,
ktre zostay usunite w trakcie kontroli, a w pozostaych badanych serwisach stwierdzono
naruszenie wymogw od czterech do 15 pozycji Standardu41 WCAG 2.0.
Na wikszoci skontrolowanych stron internetowych (na 22 z 23) zastosowano dodatkowe
rozwizania techniczne, skierowane gwnie do osb z dysfunkcjami wzroku, uatwiajce
zapoznanie si z treci informacji, m.in. poprzez powikszenie czcionki, obrazu, zmian
kontrastu, przejcie do wersji wycznie tekstowej strony, zastosowanie klawiszy skrtu czy te
odsuchanie wywietlanej treci. Na przykad:

Na stronie PFRON udostpniono deklaracj dostpnoci, tj. zakadk w ktrej zostay


wymienione udogodnienia dla osb niepenosprawnych na poziomie podstawowym.
Ponadto na stronie zastosowano funkcjonalnoci pozwalajce na powikszenie
rozmiaru tekstu, a strona zostaa zbudowana w taki sposb, aby zachowywa
odpowiedni kontrast bez koniecznoci uywania w tym celu wersji alternatywnej strony
czy dodatkowych narzdzi.
Na stronie NFZ zastosowano funkcjonalnoci pozwalajce na powikszenie rozmiaru
tekstu. Serwis zosta opracowany w wersji automatycznie dopasowujcej widok do
szerokoci ekranu. Ponadto strona zostaa zbudowana w taki sposb, aby zachowywa

Badaniem NIK nie obejmowano nastpujcych wymogw Standardu: pozycji 3.3.4 Zapobieganie
bdom (kontekst prawny, finansowy, zwizany z podawaniem danych) oraz pozycji 4.1.2 - Nazwa, rola,
warto.
41
W tym: 11 skontrolowanych serwisw nie speniao od czterech do dziewiciu wymogw, a 10 zbadanych
serwisw nie speniao 10 i wicej wymogw.
40

22

WA N I E J S Z E W Y N I K I KO N T R O L I

odpowiedni kontrast bez koniecznoci uywania w tym celu wersji alternatywnej strony
czy dodatkowych narzdzi.

W Urzdzie Miasta Piy strona internetowa umoliwiaa zmian kontrastu,


powikszenie rozmiaru tekstu oraz zatrzymywanie ruchu.

3.2.1. Umoliwienie odbioru treci dla osb niewidomych i sabowidzcych korzystajcych


zprogramw odczytujcych treci
1. Uytkownicy niewidzcy nie korzystaj z myszki, lecz dostp do treci wywietlanej na
ekranie uzyskuj za pomoc specjalnego oprogramowania, tzw. czytnikw ekranu (ang. screen
readers), ktre za pomoc syntezatora mowy odczytuj tre dowolnego dokumentu.
Niektrzy posuguj si te urzdzeniami przetwarzajcymi tekst na alfabet Braillea, ktre
posiadaj ekran dotykowy. Czytniki ekranu przetwarzaj nie tylko informacje znajdujce si
wwarstwie prezentacyjnej strony (tj. to co prezentowane jest na ekranie dla osoby widzcej),
ale korzystaj rwnie z dodatkowych elementw uwzgldnionych w kodzie strony
programy te analizuj informacje dotyczce struktury dokumentu, jego tytuu, hierarchii
struktury nagwkowej, list, odnonikw, elementw nawigacyjnych czy prezentowanych
grafik. Istotne jest, aby czytnik mg odtworzy te informacje, ktre prezentowane s
uytkownikowi widzcemu, ktry wikszo informacji pozyskuje poprzez zmys wzroku, np.
gdzie w danym momencie si znajduje, jakie okna ma otwarte, jakie informacje naley
wprowadzi do pl edycyjnych, ile elementw ma dana lista udostpniona na stronie itp.
Zdjcie nr 1
Urzdzenie do przetwarzania tekstu na alfabet Braillea

Dennis Kornilov Fotolia.com

23

WA N I E J S Z E W Y N I K I KO N T R O L I

NIK skupia si na weryfikacji speniania przez strony internetowe wymogw okrelonych


w omiu pozycjach Standardu WCAG 2.0 wymaganych rozporzdzeniem KRI, ktre maj
szczeglne znaczenie dla uytkownikw korzystajcych z czytnikw ekranu, tj. sprawdzono:

czy dla elementw graficznych (z wyczeniem m.in. elementw dekoracyjnych),


zapewniono alternatywn tre w postaci tekstu tak, aby uytkownik mg zamieni j
na inne formy, np. mowa syntetyczna, brajl, symbole lub jzyk uproszczony42. Jeli
wykorzystywane technologie mog przedstawia tre wizualnie, do przekazywania
informacji wykorzystuje si tekst, a nie grafik za wyjtkiem sytuacji, gdy prezentacja
tekstu w postaci graficznej jest istotna dla zrozumienia przekazywanej informacji43;

Rysunek nr 1
Przykad tekstw alternatywnych do banerw graficznych (opis przy atrybucie alt) na stronie
www.mpips.gov.pl

rdo: Wyniki kontroli NIK.

czy informacje, struktura oraz relacje pomidzy treciami przedstawiane w treci mogy
by odczytane przez program komputerowy lub byy dostpne wpostaci tekstu44;
czy nagwki i etykiety opisyway temat lub cel danej treci, aw przypadku kiedy wtreci
wymagane byo wprowadzenie informacji przez uytkownika zamieszczono etykiety
zopisem lub waciwe instrukcje45;
czy jzyk treci na stronie zosta prawidowo zadeklarowany w kodzie HTML. Ponadto,
sprawdzono, czy zastosowano dodatkowe oznaczenia w kodzie HTML dla cytatw
i fragmentw w jzyku innym ni jzyk bazowy46 (tj. czy zapewniono aby program



44

45

46

42
43

24

Pozycja Standardu 1.1.1 Tre nietekstowa.


Pozycja Standardu 1.4.5 Obraz tekstu.
Pozycja Standardu 1.3.1 Informacje i relacje.
Pozycje Standardu 2.4.6 Nagwki i etykiety i 3.3.2 Etykiety lub instrukcje.
Np. poprzez umieszczenie midzy znacznikami <span lang=en> <span>. Pozycje Standardu: 3.1.1
Jzyk strony i 3.1.2 Jzyk treci.

WA N I E J S Z E W Y N I K I KO N T R O L I

komputerowy mg prawidowo odczyta i przetworzy na mow zarwno tekst


wjzyku polskim, jak i w innych jzykach, np. jzyku angielskim);

czy w kodzie HTML wystpoway bdy parsowania47.

Wykres nr 2
Najczstsze bdy mogce utrudnia korzystanie ze stron internetowych zuyciem czytnika ekranu
91,3%
82,6%

78,3%
69,6%
56,5%

Bdy w zakresie
Bdy
struktury i relacji
wkodzie
prezentowanych jzyka HTML
treci
i arkuszach
CSS

Bdy
Nieprawidowe
wdostarczaniu
etykiety
treci
nietekstowych

Bdy
wdeklaracji
w kodzie
strony jzyka
bazowego (lub
cytatw)

rdo: Wyniki kontroli NIK.

2. W przypadku piciu48 z 23 (21,7%) objtych badaniem serwisw nie wystpiy adne


problemy z prezentacj treci nietekstowych (np. zdj, grafik, itp.) w szczeglnoci dla
elementw graficznych zapewniono prawidowe teksty alternatywne elementw graficznych
pozwalajce uytkownikom korzystajcym z czytnikw ekranu na zapoznanie z ich treci,
dokumenty byy zamieszczane w edytowalnych plikach PDF.
W przypadku pozostaych skontrolowanych stron internetowych (78,3%) stwierdzono
nieprawidowoci polegajce na: braku tekstu alternatywnego dla obrazw lub banerw (od
kilku do nawet 33249 obrazw), bdnych opisach lub nieadekwatnych opisach elementw
graficznych, bd zastosowaniu kodu CAPTCHA oraz zamieszczeniu dokumentw w postaci
nieedytowalnych plikw graficznych. Byo to niezgodne z wymogami pozycji 1.1.1 i 1.4.5
Standardu WCAG 2.0. Nieprawidowoci te tumaczono brakiem wystarczajcej wiedzy,
Pozycja Standardu 4.1.1 Parsowanie.
Problemy w tym zakresie nie wystpiy serwisach: PFRON, MPiPS (www.praca.gov.pl) oraz UM: Bdzin,
Konin i Ruda lska.
49
UM w Wabrzychu.
47
48

25

WA N I E J S Z E W Y N I K I KO N T R O L I

niedostosowaniem strony przez wykonawc, bdem pracownika redagujcego treci,


znajdujcymi si na stronie materiaami archiwalnymi, czy koniecznoci przebudowy caego
serwisu. I tak np.:

W UM Elblg wyjaniono, i badane treci nie zawieray napisw oraz alternatywy


tekstowej, gdy zostay one automatycznie zaimportowane z poprzedniej wersji
serwisu, ktry powsta w 2011 r.
Prezydent Miasta yrardw wyjani, e serwis internetowy Miasta jest przestarzay
i niedostosowany do wymogw rozporzdzenia KRI oraz e rozszerzenie dostpnoci
i funkcjonalnoci moliwe bdzie po jego cakowitej przebudowie, ktrej zakoczenie
planowane jest najpniej z kocem 2015 r.

3. Aby informacje, struktura oraz relacje pomidzy treciami mogy by odczytane przez czytnik
ekranu istotne jest zapewnienie prawidowej struktury nagwkowej. Jest ona szczeglnie
istotna dla osb niewidomych, gdy pozwala im na zapoznawanie si z treciami strony,
przy uyciu jedynie nawigacji po samych nagwkach i znacznie skraca im czas docierania
do informacji. Waciwa i jednorodna logika nagwkowa strony pozwala uytkownikowi
niewidomemu pozna relacje pomidzy poszczeglnymi elementami serwisu oraz jego
struktur, co umoliwia ergonomiczne posugiwanie si nim. Dostpne nagwki i etykiety
powinny opisywa temat lub cel treci. Zasadniczo serwisy internetowe powinny zawiera
jeden nagwek poziomu pierwszego z przypisan nazw, kolejne poziomy nagwkw
powinny by budowane poprzez podzia treci przez nagwki niszego rzdu.
W dwch50 spord 23 badanych serwisw nie wystpiy problemy, ktre mog skutkowa
nieprawidowym odczytaniem przez program komputerowy struktury nagwkowej i relacji
pomidzy treciami. Na pozostaych skontrolowanych stronach internetowych (91,3%)
stwierdzono rne bdy w zakresie struktury i relacji i dotyczyy one: bdw w hierarchii
struktury nagwkowej, utworzenia wielu nagwkw pierwszego poziomu, oznaczania
nagwkiem pierwszego poziomu niewaciwych elementw strony, tworzenia pustych
znacznikw nagwkw. Innym problemem wystpujcym na badanych stronach to
formatowanie tylko w postaci wizualnej, tj. widoczne na stronie internetowej listy, cytaty,
tabele nie miay adekwatnych oznacze w kodzie HTML, ktre by mogy zosta prawidowo
odczytane przez czytniki ekranu. Moe to uniemoliwi osobom niewidomym i sabowidzcym
korzystajcym z czytnika ekranu zapoznanie si z opublikowan informacj. W trakcie kontroli
stwierdzono bdy takie jak: brak w kodzie strony prawidowo zadeklarowanej struktury
treci w zakresie: cytatw51, tabel52, list53. Powysze bdy stanowiy naruszenie wymogw
okrelonych w pozycji 1.3.1 Standardu WCAG 2.0. Ponadto na 16 z 23 skontrolowanych stron



52

53

50
51

26

Dotyczy serwisw: MZ i PFRON.


Bez znacznikw <q> i <blockquote>.
Bez znacznikw <th> i <td>.
Bez znacznikw list <ol> i <li>, bd <ul> i <li>.

WA N I E J S Z E W Y N I K I KO N T R O L I

stwierdzono w kodzie HTML problemy zwizane ze stosowaniem etykiet przy formularzach


(oczym szerzej na str. 38 Informacji).
4. W przypadku 1354 z 23 stron (56,5%) objtych kontrol wystpiy problemy zwizane
z niewaciwym zadeklarowaniem (w kodzie strony) jzyka treci lub jzyka cytatw treci.
Jest to istotne dla uytkownikw korzystajcych z czytnikw ekranu, poniewa brak deklaracji
jzyka bazowego strony moe skutkowa jej odczytywaniem z nieprawidow syntez
mowy, co moe uniemoliwi jej zrozumienie. Podobny problem dotyczy wtrconych w
tekcie sformuowa i cytatw w jzykach innych ni jzyk bazowy. Jeeli zmiana jzyka nie
zostanie zadeklarowana w kodzie strony, to treci zapisane w jzyku innym ni jzyk bazowy
zostan odczytane t sam syntez mowy co jzyk bazowy, co moe czyni te elementy
niezrozumiaymi.
5. Strony zbadano rwnie pod ktem wystpowania na nich bdw parsowania, ktre
mog powodowa bdy w odczytywaniu treci stron przez czytniki ekranu. Weryfikacj
zgodnoci stron internetowych kontrolowanych urzdw, pod ktem spenienia
wymogw prezentacji zasobw informacyjnych zgodnie ze standardem WCAG 2.0
(pozycja 4.1.1 Parsowanie) przeprowadzono za pomoc narzdzi dostpnych na stronie
http://validator.w3.org/ oraz jigsaw.w3.org/css-validator. Przeprowadzone badania wykazay,
e w przypadku 1955 z 23 (82,6%) skontrolowanych stron internetowych wystpoway bdy
parsowania zwizane zprezentowaniem treci.
Staranno kodu strony ma znaczenie dla wszystkich uytkownikw, nie tylko dla
osb niepenosprawnych. Bdy parsowania kodu HTML mog powodowa utrudnienia
w odczytywaniu stron lub ich obsudze przy uyciu czytnikw ekranu. W wikszoci
przypadkw bdy parsowania nie musz wpywa w sposb krytyczny na moliwo
obsugi serwisu, jednak mog pojawi si problemy z interpretacj znacznikw HTML przez
programy komputerowe (czytniki ekranu), np. nagwkw, list, tabel czy pl formularzy.
Typowe bdy parsowania to m.in. niezamknite znaczniki HTML, wielokrotne uycie
tego samego atrybutu, atrybuty powielone w jednym znaczniku, bdy w cudzysowach
atrybutw, nieprawidowe zagniedenie znacznikw.
3.2.2. Zapewnienie wizualnej czytelnoci treci umieszczanych na stronach internetowych
dla osb sabowidzcych
Sabowidzcy stanowi populacj poredni pomidzy widzcymi i niewidomymi. Osob
sabowidzc jest kady kto pomimo okularw korekcyjnych ma trudnoci z wykonywaniem
czynnoci wzrokowych, ale moe poprawi swoj zdolno wykonywania tych czynnoci
poprzez wykorzystanie wzrokowych metod kompensacyjnych, pomocy uatwiajcych
Dotyczy serwisw UM: Elblg, Iawa, Jaworzno, Jelenia Gra, Leszno, Lbork, Lubo, Oawa, Wabrzych,
Wisa, Radom i yrardw oraz UG Polkowice.
55
W trakcie kontroli bdy w tym zakresie nie wystpiy na czterech stronach internetowych: PFRON oraz
UM: Bdzin, Jelenia Gra, Radom.
54

27

WA N I E J S Z E W Y N I K I KO N T R O L I

widzenie i innych pomocy rehabilitacyjnych oraz poprzez dostosowanie rodowiska


fizycznego56. Dla zapewnienia osobom sabowidzcym dostpnoci stron internetowych
szczeglnie istotne s m.in. nastpujce elementy przewidziane w Standardzie WCAG 2.0:

kolor nie moe by wykorzystywany jako jedyny wizualny sposb przekazywania


informacji, wskazywania czynnoci do wykonania lub oczekiwania na odpowied, czy
te wyrniania elementw wizualnych57,
kontrast minimalny pomidzy tekstem a tem powinien wynosi przynajmniej 4,5:1,
poza wskazanymi wyjtkami58,
powikszenie rozmiaru tekstu (do 200% bez uycia technologii wspomagajcych oraz
bez utraty treci lub funkcjonalnoci)59,
wystarczajc ilo czasu na przeczytanie i skorzystanie z treci, tj. moliwo
wyczenia lub wyduenia limitu czasowego, zatrzymania informacji, ktra przesuwa
si, porusza, migota lub automatycznie jest aktualizowana60.

www.adaptacje.uw.edu.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=10&Itemid=20.
Pozycja Standardu 1.4.1 Uycie koloru.
58
Pozycja Standardu 1.4.3 Kontrast minimalny. Wyjtki: Duy tekst oraz grafiki takiego tekstu posiadaj
kontrast przynajmniej 3:1, kontrast minimalny nie ma zastosowania dla tekstw lub obrazu tekstu,
bdcych elementem nieuywanych czci interfejsu uytkownika, majcych cel czysto dekoracyjny,
ktre nie s widoczne lub te s czci obrazu zawierajcego inne istotne treci wizualne oraz nie
wymaga si minimalnego kontrastu dla tekstu, ktry jest czci logo lub nazwy wasnej produktu
(marki).
59
Pozycja Standardu 1.4.4 Zmiana rozmiaru tekstu.
60
Pozycje Standardu 2.2.1 Moliwo dostosowania czasu oraz 2.2.2 Wstrzymywanie (pauza),
zatrzymywanie, ukrywanie.
56
57

28

WA N I E J S Z E W Y N I K I KO N T R O L I

Wykres nr 3
Bdy w zakresie zapewnienia wizualnej dostpnoci stron internetowych
43,5%

31,3%

13,0%

Niewystarczajcy Brak moliwoci


Bdy
kontrast
zatrzymania na wzastosowaniu
stronie treci
wyrnienia
przesuwajcych
kolorem
si automatycznie

13,0%

Bdy zwizane
ze zmian
rozmiaru tekstu

rdo: Wyniki kontroli NIK.

1. W przypadku dziesiciu61 z 23 (43,5%) objtych kontrol stron internetowych stwierdzono


nieprawidowoci zwizane z niezachowaniem wymaganego minimalnego kontrastu
pomidzy tekstem a tem (4,5:1), co byo niezgodne z wymogami okrelonymi w pozycji 1.4.3
Standardu WCAG 2.0. I tak np.:

Kontrast niektrych badanych elementw umieszczonych na stronie NFZ wynosi od


1,40:1 do 4,42:1.
W serwisie UM w Iawie nie zachowano prawidowego kontrastu dla staych elementw
strony nagwka, lewego menu nawigacyjnego i stopki strony. Kontrast dla elementw:
nagwka wynosi 1,66:1, menu nawigacyjnego po lewej stronie wynosi od 2,71:1 do
3,89:1, nagwka od 3,21 do 4,37:1.

Niewystarczajcy kontrast jest szczeglnie uciliwy dla osb sabowidzcych, ktre mog
mie problemy z odczytaniem takich treci. Dla wikszoci skontrolowanych stron zapewniono
dodatkowe mechanizmy wspomagajce, suce zapewnieniu wysokiego kontrastu strony.
Niemniej jednak w przypadku trzech62 serwisw (tj. 13,0%) skorzystanie z udogodnienia
powodowao problemy z odbiorem treci zamieszczonych na stronie.

Dotyczy serwisw: MZ, MPiPS (www.mpips.gov.pl), NFZ oraz UM: Iawa, Konin, Jaworzno, Lubo, Oawa,
Wisa oraz UG Polkowice.
62
Dotyczy serwisw UM: Lubo, Radom i Ruda lska.
61

29

WA N I E J S Z E W Y N I K I KO N T R O L I

Skorzystanie z alternatywnej wersji strony UM w Radomiu kierowanej do osb


sabowidzcych wizao si z czciow utrat informacji tam zawartych. Ustalono, e
po przeczeniu si na wersj kontrastow strony na podstronie Radom sia wprecyzji
dla dzieci, w dziale Praktycznie i do zabawy nie byy widoczne informacje przedstawione
w formie graficznej, ktre byy dostpne na stronie w wersji graficznej.
Podobnie w serwisie UM Ruda lska w wersji o podwyszonym kontracie nie byy
widoczne 23 banery znajdujce si na stronie podstawowej.
W UM w Koninie stwierdzono, i zmiana rozmiaru tekstu powodowaa utrat
kontrastowoci czci tych stron.

2. W przypadku trzech63 z 23 (13,0%) objtych kontrol stronach internetowych stwierdzono


nieprawidowoci zwizane z powikszeniem rozmiaru tekstu bez uycia technologii
wspomagajcych, tj. przy uyciu wycznie rozwiza dostpnych w przegldarkach
internetowych. Byo to niezgodne z wymogiem okrelonym w pozycji 1.4.4 Standardu WCAG
2.0 i stanowio utrudnienie dla osb sabowidzcych.

Na podstronie Kontakt serwisu UM w Oawie nie byo moliwoci powikszenia


rozmiaru tekstu bez uycia technologii wspomagajcych.
Zastosowanie powikszenia o 200% w serwisie UM w Iawie powodowao brak
dostpu do treci, ktre ulegay przesuniciu poza obszar okna przegldarki. Ponadto
po zastosowaniu powikszenia cz treci byo przysanianych przez inne elementy
(grafik).
Na stronie UM Leszno ju po dwukrotnym powikszeniu strony nastpowao
przesunicie treci poza obszar wywietlanego okna przegldarki. Przy jednoczesnym
braku tzw. paskw do przesuwania strony, niemoliwe byo zapoznanie si z treci
strony.

3. Na trzech64 z 23 (13%) objtych kontrol stron internetowych wystpiy elementy


wyrnione wycznie kolorem, tj. linki, ktre zostay wyrnione jedynie kolorem
(czerwonym). Byo to niezgodne z wymogiem okrelonym w pozycji 1.4.1 Standardu WCAG
2.0 i stanowio utrudnienie dla osb niepenosprawnych majcych problemy z rozrnianiem
barw. W pozostaych przypadkach na stronach prawidowo dokonywano wyrnienia
istotnych informacji, tj. dla wyrnienia niektrych elementw stosowano nie tylko kolor, ale
rwnie dodatkowo: pogrubienie, podkrelenie, elementy graficzne.
4. Na 16 z 23 objtych kontrol stronach internetowych zamieszczono rnego rodzaju
mechanizmy automatycznie przewijajce treci (slidery, paski informacyjne). Na pozostaych
Dotyczy serwisw UM: Leszno, Oawa i Iawa.
Dotyczy serwisw UM: Lubo, Starogard Gdaski i yrardw.

63
64

30

WA N I E J S Z E W Y N I K I KO N T R O L I

(7) kontrolowanych stronach nie stosowano tego typu rozwiza. Dla tego typu elementw
wane jest aby zapewni uytkownikom czas na zapoznanie si z informacjami. W przypadku
piciu65 z 16 powyszych stron (31,3%) stwierdzono, e nie zapewniono uytkownikom
moliwoci zatrzymania automatycznie przewijajcych si informacji, co byo niezgodne
z wymogiem okrelonym w pozycji 2.2.2 Standardu WCAG 2.0 i stanowio utrudnienie
dla uytkownikw niepenosprawnych, ktrzy potrzebuj wicej czasu na zapoznanie si
zinformacjami.
5. Ponadto na czterech stronach66 udostpniono mechanizmy suce do powikszenia tekstu,
ktre nie dziaay poprawnie, tj. powikszenie nastpowao tylko w odniesieniu do niektrych
elementw tekstowych strony. W ocenie NIK umieszczajc mechanizmy majce na celu
wspomaganie dostpno stron internetowych naley zapewni ich prawidowe dziaanie.
3.2.3. Zapewnienie atwego poruszania si (nawigacji) po stronie internetowej dla
uytkownikw niepenosprawnych
Nawigacja jest sposobem poruszania si po stronie internetowej w celu dotarcia do okrelonych,
poszukiwanych informacji. NIK obja badaniem nastpujce wymagania standardu WCAG 2.0
zwizane z nawigacj po stronie, tj.:

nawigacj po stronie wycznie z uyciem klawiatury (w tym: dostpno wszystkich


funkcjonalnoci za pomoc klawiatury67, kolejno przemieszczania si fokusa klawiatury
oraz jego widoczno68, a take wystpowanie puapek na klawiatur69),
powtarzalno mechanizmw nawigacji na wielu stronach w serwisie70,
dostpno mechanizmw sucych pomijaniu blokw treci71,
prawidowo tytuw stron w serwisie72,
zapewnienie wielu drg dotarcia do informacji w serwisie73,
okrelenie celu linku (oczekiwany skutek aktywacji linku)74.



67

68

69

70

71

72

73

74

65
66

Dotyczy serwisw: MPiPS (www.mpips.gov.pl) oraz UM: Iawa, Jaworzno, Konin i Ruda lska.
Dotyczy serwisw UM: Lbork, Lubo, Starogard Gdaski, yrardw.
Pozycja Standardu 2.1.1 Klawiatura.
Pozycja Standardu 2.4.7 Widoczny fokus.
Pozycja Standardu 2.1.2 Brak puapki na klawiatur.
Pozycja Standardu 3.2.3 Konsekwentna nawigacja.
Pozycja Standardu 2.4.1 Moliwo pominicia blokw.
Pozycja Standardu 2.4.2 Tytuy stron.
Pozycja Standardu 2.4.5 Wiele drg.
Pozycja Standardu 2.4.4 Cel linku (w kontekcie).

31

WA N I E J S Z E W Y N I K I KO N T R O L I

Wykres nr 4
Najczstsze bdy zwizane z nawigacj po stronach internetowych
78,3%

34,8%

13,0%

Problemy
zobsug stron
z uyciem
klawiatury

Brak skiplinkw

Jedna droga
dotarcia do
informacji

rdo: Wyniki kontroli NIK.

1. We wszystkich kontrolowanych serwisach (23) menu nawigacyjne byo niezmienne na


wszystkich badanych podstronach oraz znajdowao si w tym samym miejscu, zgodnie
z wymogiem okrelonym w pozycji 3.2.3 Standardu WCAG 2.0. Taka prezentacja menu
nawigacyjnego jest uniwersalna i przyjazna wszystkim uytkownikom nie tylko dla osb
niepenosprawnych.
2. Dostpna strona internetowa pozwala na atwe dotarcie do informacji, np. poprzez
wyszukiwark, menu (spis treci), map serwisu. Zgodnie z wymogami Standardu WCAG 2.0
naley zapewni przynajmniej dwie drogi dotarcia do informacji na stronie. Jest to wymg
istotny dla wszystkich uytkownikw stron, ale szczeglnie istotny dla osb niewidomych
i sabowidzcych. W wyniku kontroli ustalono, e na trzech75 spord 23 stron (13,0%) nie
byy dostpne alternatywne sposoby dotarcia do informacji. Np.:

Jedyn drog umoliwiajca zlokalizowanie wybranej informacji w serwisie


internetowym UM Wisa byo skorzystanie z wyszukiwarki. Nie mona byo zlokalizowa
wybranej podstrony przy pomocy spisu treci, mapy strony lub listy powizanych
podstron.

3. Wszystkie treci oraz funkcjonalnoci na stronie powinny by dostpne z interfejsu klawiatury,


co jest szczeglnie istotne dla uytkownikw niepenosprawnych korzystajcych do obsugi
komputera wycznie z klawiatury. W ocenie NIK wikszo zbadanych stron internetowych
byo trudno dostpnych z pozycji klawiatury. Jedynie pi76 spord zbadanych 23 stron
internetowych (21,7%) byo dostosowanych do wszystkich badanych wymogw
Standardu w tym zakresie.
Dotyczy serwisw UM: Wabrzych i Wisa oraz UG Polkowice.
Dotyczy serwisw: MZ, PFRON oraz UM: Elblg, Wabrzych, Wisa.

75
76

32

WA N I E J S Z E W Y N I K I KO N T R O L I

Fokus klawiatury na tych stronach by zawsze dobrze widoczny, przemieszcza si logicznie,


a take nie blokowa si. W pozostaych 18 serwisach (78,3%) stwierdzono rne bdy
zwizane z nawigacj po stronie z uyciem wycznie klawiatury.
Rysunek nr 2
Przykad dobrze widocznego fokusa klawiatury na stronie internetowej www.jeleniagora.pl

rdo: Wyniki kontroli NIK.

I tak, jeden serwis (UM Leszno), ze wzgldu na wyczony fokus klawiatury, by w peni
niedostpny dla uytkownikw niepenosprawnych korzystajcych z komputera wycznie
przy uyciu klawiatury, a korzystanie z czterech77 serwisw byo znaczco utrudnione ze
wzgldu na niewidoczny fokus klawiatury. W kolejnych dziewiciu78 (39,1%) serwisach
wymaga wzmocnienia fokus klawiatury by on niewidoczny na niektrych elementach,
stosowana zwykle wykropkowana ramka bya sabowidoczna, a czasem zlewaa si
zzaznaczanymi elementami i bya niewidoczna.
W piciu79 (21,7%) badanych serwisach wystpiy problemy z dostpnoci przy uyciu
klawiatury niektrych elementw na badanych podstronach, przy czym na stronach Miasta
Oawy i Gminy Polkowice bdy byy szczeglnie dotkliwe, gdy dotyczyy elementw
menu nawigacyjnego. W pozostaych trzech jednostkach problemy dotyczyy pomijania
elementw stopki strony, pl formularza i baneru graficznego.
W przypadku trzech80 spord 23 (13,0%) kontrolowanych serwisw stwierdzono, e
nawigowanie z uyciem wycznie klawiatury odbywao si w sposb nieintuicyjny,
przypadkowy lub nielogiczny. I tak np.:

W serwisie NFZ fokus klawiatury omija niektre elementy nagwka (np. logo NFZ,
ikony powikszenia czcionki), porusza si w sposb niejednorodny, tj. czasem
przechodzi na kolejne elementy od prawej strony do lewej, a czasem od lewej strony
do prawej oraz pomija blok Wadze NFZ. Bdy wyjaniano jako skutek modyfikacji
przez dostawc oprogramowania zastosowanego szablonu strony podczas

Dotyczy serwisw UM: Bdzin, Starogard Gdaski, Radom i Ruda lska.


Dotyczy serwisw: NFZ i MPIPS (www.praca.gov.pl i www.mpips.gov.pl) oraz UM: Iawa, Jaworzno, Jelenia
Gra, Lbork, Oawa i yrardw i UG Polkowice.
79
Dotyczy serwisw UM: Jelenia Gra, Lubo, Oawa, Ruda lska i UG Polkowice.
80
Dotyczy serwisw: NFZ, UM Jaworzno i UG Polkowice.
77
78

33

WA N I E J S Z E W Y N I K I KO N T R O L I

przystosowywaniu go do wywietlania rnorodnych treci zamieszczonych na


podstronach Centrali NFZ i braku jednoczesnego dostosowania kolejnoci, w jakiej
mona przemieszcza si po elementach znajdujcych si na podstronach za pomoc
przycisku tabulacji.
Na dwch stronach stwierdzono wystpowanie tzw. puapki na klawiatur, tj. na stronie Miasta
Piy poruszanie si za pomoc klawiatury byo zatrzymywane na tzw. sliderze81 z banerami
widocznym na kadej podstronie serwisu, a na stronie MPiPS (www.praca.gov.pl) przy prbie
wypenienia formularza Pismo do Urzdu PSU-PU pokazywao si okienko z tzw. alertem,
ktrego nie mona byo wyczy z pozycji klawiatury, co uniemoliwiao dalsze poruszanie
si po ww. stronach.
4. W przypadku omiu82 spord 23 (34,8%) kontrolowanych serwisw nie stosowano
mechanizmw szybkiego przejcia pozwalajcych na pomijanie blokw treci. Strony
internetowe powinny posiada mechanizmy pozwalajce na pomijanie blokw treci
powtarzalnych na wielu stronach (tzw. skiplinki). Maj one za zadanie przeniesienie fokusa
klawiatury w inny obszar danej strony poprzez przeskoczenie treci pomidzy linkiem
a miejscem docelowym. Tego typu rozwizania nawigacyjne s szczeglnie cenione przez
uytkownikw serwisu posugujcych si wycznie klawiatur.
5. Strony internetowe powinny posiada tytuy, ktre opisuj ich cel lub przedstawiaj ich
temat, adekwatnie do treci danej strony. Programy czytajce za pomoc specjalnego skrtu
klawiszowego odczytuj list otwartych okien, co uatwia orientacj przy nawigowaniu midzy
wieloma otwartymi oknami. W trzech83 spord 23 (13,0%) badanych serwisw wystpiy
niewielkie problemy w zakresie nazywania tytuw podstron.

Na niektrych podstronach serwisu MPiPS (www.mpips.gov.pl) kluczowe informacje


ozawartoci strony zamieszczano na kocu jej tytuu.
Kady, z tytuw podstron serwisu UM Radom rozpoczyna si od sformuowania
Radom sia w precyzji, ktre byo uzupenione o tre wskazujc na jej zawarto.
W przypadku szeciu badanych podstron w serwisie UM yrardw ustalono, e ich
nazwa nie bya unikalna i nie wskazywaa na ich zawarto84.

6. NIK zwrcia uwag rwnie na fakt, e strona internetowa www.radom.pl w wersji


alternatywnej skierowanej do osb sabowidzcych miaa mniejszy zakres funkcjonalny, ni
wersja graficzna strony, tj. na stronie alternatywnej brak byo funkcjonalnoci dotyczcych
pobierania i drukowania treci.


83

84

81
82

34

Mechanizm sucy do wywietlania slajdw na stronie internetowej.


Dotyczy serwisw UM: Iawa, Konin, Lbork, Oawa, Ruda lska, Radom, Wisa oraz UG Polkowice.
Dotyczy serwisw: MPiPS (www.mpips.gov.pl) oraz UM: Radom i yrardw.
Kontrolowane strony nazwano Portal Urzdu Miasta yrardowa lub Biuletyn Informacji Publicznej Miasta
yrardowa.

WA N I E J S Z E W Y N I K I KO N T R O L I

W trakcie kontroli na badanych stronach internetowych nie stwierdzono nieprawidowoci


zwizanych z opisem badanych linkw (byy one zrozumiae i zgodne ze stanem faktycznym)
iprzekierowyway do waciwej strony.
3.2.4. Dostpno materiaw multimedialnych (audio, wideo i audio-wideo) dla osb
niesyszcych, niewidomych i sabowidzcych
Pliki dwikowe i filmy to bardzo popularna forma przekazu. Dla materiaw dwikowych
i filmowych rozporzdzenie KRI wymaga spenienie wymagania 1.2 Standardu pozycje
1.2.1, 1.2.2 i 1.2.385. I tak, dla materiaw dwikowych naley zapewni transkrypcj w postaci
tekstu, a dla materiaw filmowych naley zapewni napisy oraz alternatyw (audiodeskrypcj,
stenogram, transkrypcj).
Wykres nr 5
Dostosowanie materiaw multimedialnych do wymaga rozporzdzenia KRI
Multimedia speniajce wymogi
rozporzdzenia KRI
7,1%
Multimedia niezgodne
zwymogami rozporzdzenia KRI
92,9%

rdo: Wyniki kontroli NIK.

Na dziewiciu z 23 serwisw internetowych objtych kontrol (39,1%) nie byo materiaw


multimedialnych. W niektrych jednostkach wskazywano, i jest to zwizane zzapewnieniem
waciwej dostpnoci tych materiaw, np. Dyrektor Generalna PFRON wskazaa, i materiay
multimedialne zostay usunite ze strony Funduszu, a ich dostosowanie do Standardu WCAG
2.0, na poziomie AA, zlecono podmiotowi zewntrznemu.
W pozostaych 14 serwisach zamieszczano rne materiay multimedialne, np. filmy
promocyjne i informacyjne, nagrania audio. Ustalenia kontroli wykazay, i badane materiay86
zamieszczone w 13 serwisach87 (92,9%) nie speniay wymaga Standardu WCAG 2.0 na
Pozycje: 1.2.1 Tylko audio lub wideo (nagranie), 1.2.2 Napisy rozszerzone (nagranie), 1.2.3
Audiodeskrypcja lub alternatywa dla mediw (nagranie).
86
Badaniem obejmowano losowo wybrane materiay (maksymalnie po: dwa materiay audio/audio-wideo
oraz trzy materiay audio).
87
Dotyczy dwch serwisw MPiPS (www.mpips.gov.pl i www.praca.gov.pl) oraz UM: Elblg, Jelenia Gra,
Jaworzno, Konin, Leszno, Oawa, Radom, Ruda lska, Wisa, yrardw i UG Polkowice.

85

35

WA N I E J S Z E W Y N I K I KO N T R O L I

poziomie okrelonym w rozporzdzeniu KRI, tj. nie zapewniono dla materiaw alternatywy
tekstowej, brak byo napisw w materiaach filmowych. Np.:

Dwa materiay audio-wideo objte badaniem dostpne na stronie UM w Jaworznie


posiaday napisy, ktre przedstawiay dialogi. Niemniej jednak dla materiaw tych nie
zapewniono audiodeskrypcji, bd alternatywy w postaci tekstu.

Tylko w przypadku jednego serwisu www.mz.gov.pl umieszczony tam materia audio-wideo


by w peni dostosowany do obowizujcych wymogw Standardu WCAG 2.0, tj. posiada
napisy, ktre umieszczono na kontrastowym tle. Dla filmu tego zapewniono rwnie
alternatyw tekstow, tj. bezporednio pod nim zamieszczono tekst, w ktrym znajdowa si
opis jego zawartoci. Niemniej jednak naley zwrci uwag, i w trakcie kontroli na tej stronie
umieszczony by tylko jeden materia filmowy.
Nieprawidowoci wyjaniano brakiem wystarczajcej wiedzy, wysokimi kosztami,
niedostosowaniem materiaw przez wykonawc, bd brakiem takiej potrzeby. I tak np.:

Prezydent Jaworzna wskazywa, i od momentu uruchomienia strony, do Urzdu


nie wpyny uwagi dotyczce ogranicze dostpu do niej. Doda rwnie, e ze
wzgldu na brak specjalistycznej wiedzy informatycznej pracownikw Biura Promocji
i Informacji odpowiedzialnych za redakcj strony, jej budowa zostaa zlecona firmie
zewntrznej. Stwierdzi, e ujawnione naruszenie wynikaa wanie z braku fachowej
wiedzy pracownikw administrujcych strony i jej treci.
W UM Jelenia Gra wskazywano, i zamieszczane na stronie internetowej materiay
wideo s importowane z kanau YouTube lokalnej telewizji na podstawie umowy
zawartej z wacicielem stacji. Umowa ta przewiduje konieczno umieszczania
napisw na materiaach tworzonych na potrzeby miasta. Jednak z przyczyn
technicznych, zwizanych z dugim czasem deskrypcji i charakterem informacyjnym
materiaw wymagajcych niezwocznej publikacji, wykonawca nie by w stanie
wzadawalajcym terminie umieci tych napisw.

Stosownie do wymogu okrelonego w pozycji 1.4.2 Standardu (Kontrola odtwarzania dwiku)


jeli nagranie audio wcza si automatycznie na stronie i jest odtwarzane przez okres duszy
ni 3 sekundy, naley udostpni mechanizm umoliwiajcy przerwanie lub wyczenie
nagrania, albo mechanizm kontrolujcy poziom gonoci niezalenie od poziomu gonoci
caego systemu.
Tylko na dwch88 badanych stronach internetowych zamieszczone byy materiay audio,
uruchamiajce si automatycznie po wejciu na niektre podstrony serwisw. W obu
przypadkach zapewniono mechanizm pozwalajcy na wyciszenie, bd wyczenie nagrania.
Dotyczy serwisw UM Ruda lska i UG Polkowice.

88

36

WA N I E J S Z E W Y N I K I KO N T R O L I

3.2.5. Dostosowanie formularzy zamieszczonych na stronach internetowych urzdw pod


ktem moliwoci ich wypenienia przez osoby niepenosprawne
Na stronach internetowych kontrolowanych jednostek umieszczano rne formularze, przy
czym najczciej byy to te najprostsze rodzaje formularzy (czasem zawierajce tylko jedno
pole edycyjne) suce do: komunikacji z urzdem, wyszukiwania treci, bd subskrypcji
newslettera. Wyjtkiem bya strona Ministerstwa Pracy www.praca.gov.pl, na ktrej
zamieszczonych byo wiele formularzy w formie elektronicznej, zwizanych z usugami
dostpnymi na tym portalu.
Dla zapewnienia dostpnoci formularzy osobom niepenosprawnym szczeglnie istotne s
m.in. nastpujce elementy przewidziane w Standardzie WCAG 2.0:

prawidowo opisane etykiety i instrukcje przypisane do odpowiednich pl formularza


(rwnie w kodzie strony)89,
unikanie zabezpieczenia typu kod CAPTCHA, ktre nie jest odczytywane przez czytniki
ekranu90;
w przypadku formularzy wymagajcych wpisywanie danych zapewnienie
automatycznej identyfikacji bdu, wraz z jego wskazaniem i sugestii korekty91,
przyciski graficzne suce do zatwierdzania formularzy powinny mie odpowiedni opis
alternatywny w kodzie strony92,



91

92

89
90

Wymg okrelony w pozycjach Standardu: 2.4.6 Nagwki i etykiety oraz 3.3.2 Etykiety lub instrukcje.
Wymg wynikajcy z pozycji 1.1.1 Standardu Tre nietekstowa.
Wymogi okrelone w pozycjach Standardu 3.3.1 - Identyfikacja bdu i 3.3.3 Sugestie korekty bdw.
Wymg zwizany z pozycj 1.1.1 Standardu Tre nietekstowa.

37

WA N I E J S Z E W Y N I K I KO N T R O L I

wprowadzenie danych do formularzy nie powinno wywoywa nieprzewidywalnych


zmian w serwisie93.

Wykres nr 6
Dostosowanie formularzy do potrzeb osb niepenosprawnych
Formularze w peni dostpne
30,4%

Formularze z rnymi bdami


wdostpnoci
69,6%

rdo: Wyniki kontroli NIK.

W trakcie kontroli NIK problemy z funkcjonowaniem formularzy stwierdzono na 16 stronach


internetowych94 (69,6%). Dotyczyy one:
1. Bdw zwizanych z opisem etykiet dla poszczeglnych pl formularzy, tj. brak wkodzie
strony etykiet opisujcych poszczeglne pola formularzy, ich zdublowanie (dwukrotnie
podawana bya instrukcja dotyczca wypenienia tego samego pola), nieprawidowe
opisy, bd wyczenie etykiet w kodzie strony (43,5%)95. Nieprawidowe etykiety
utrudniaj wypenienie formularzy, a ich brak uniemoliwia skorzystanie z nich, gdy
osoby niewidome isabowidzce korzystajce z czytnikw ekranu nie otrzymuj instrukcji
jak wypeni formularz.
2. Nieprawidowych komunikatw dotyczcych automatycznie zidentyfikowanych bdw,
bd brak takich komunikatw (13,0%)96. Dodatkowo w jednym przypadku (strona UM
Lubo) stwierdzono, i po wpisaniu bdnych danych odwieony formularz nie pokazuje
ponownie pytania zabezpieczajcego. Nieprawidowoci w tym zakresie utrudniaj
osobom niepenosprawnym, w szczeglnoci osobom niewidomym i sabowidzcym
korzystajcym zczytnika ekranu, znalezienie bdw i ich poprawienie.

Wymogi okrelone w pozycjach Standardu: 3.2.1 Po oznaczeniu fokusem i 3.2.2 Podczas wprowadzania
danych.
94
Tj. serwisy nastpujcych jednostek: NFZ, MPiPS (strony: www.praca.gov.pl i www.mpips.gov.pl) i UM:
Bdzin, Elblg, Iawa, Jaworzno, Leszno, Lbork, Lubo, Oawa, Pia, Radom, Wabrzych, Wisa i yrardw.
95
Tj. serwisy nastpujcych jednostek: NFZ, MPiPS (www.mpips.gov.pl) oraz UM: Bdzin, Iawa, Lbork,
Oawa, Wabrzych, Wisa, Radom i Pia.
96
Tj. serwisy nastpujcych UM: Radom, Wabrzych, Leszno.
93

38

WA N I E J S Z E W Y N I K I KO N T R O L I

3. Zastosowania zabezpieczenia typu CAPTCHA97 (21,7%). Zabezpieczenie to jest w peni


niedostpne dla osb niewidomych, korzystajcych z czytnikw ekranu. W sytuacji gdy
istnieje jednak konieczno zastosowania tego typu zabezpieczenia, to wskazane jest
aby dostarczenie alternatywy, np. w postaci nagrania audio z opisem co naley zrobi
(np. Przepisz usyszany wyraz). Tylko na stronie MPiPS www.praca.gov.pl zapewniono
moliwo odsuchania kodu CAPTCHA.
4. Zastosowania w formularzach na dwch stronach98 (8,7%) nieopisanych elementw
graficznych sucych do ich zatwierdzenia, bd nieprawidowe ich opisanie99, np.
na stronie UM Piy zastosowano tekst alternatywny dla przycisku potwierdzajcego
subskrypcj newslettera o treci blabla. Osoby niewidome korzystajce z czytnika ekranu
nie otrzymyway zatem informacji do czego su te elementy.
5. Na jednej z badanych stron (www.zyrardow.pl) stwierdzono nieprawidowo polegajc
na samoczynnym przeadowaniu si strony po oznaczeniu wybranego pola sondy
dostpnej na stronie. Takie dziaania dezorientuj osoby niepenosprawne.
6. W jednym przypadku (www.jaworzno.pl) kolejno nawigacji w formularzu dotyczcym
newslettera bya nielogiczna przy nawigacji po stronie przy uyciu klawiatury
wpierwszej kolejnoci fokus zaznacza przycisk zatwierdzajcy subskrypcj newslettera,
anastpnie przechodzi na pole przeznaczone do wpisania adresu e-mail.
7. Formularz kontaktowy na alternatywnej wersji strony www.radom.pl, skierowanej do
uytkownikw sabowidzcych, by niedostpny ze wzgldu na to, i zastosowane czarne
to kontrastowe zasaniao rwnanie matematyczne zabezpieczajce formularz. Tak wic
uytkownicy nie mogli wpisa kodu zabezpieczajcego formularz aby zatwierdzi jego
wysanie, gdy go nie widzieli.
Powysze bdy wyjaniano brakiem wiedzy, automatycznym utworzeniem etykiet, zmianami
wprowadzanymi w serwisie, bd nieprawidow realizacj zada przez podmiot zewntrzny.
I tak np.:

P.o. Dyrektora Departamentu Informatyki NFZ wyjani, i etykiety w formularzu


byy zdublowane, poniewa zostay utworzone automatycznie na podstawie nazw
znajdujcych si przy poszczeglnych polach.

Tj. serwisy: MPiPS (www.praca.gov.pl), UM: Elblg, Jaworzno, Leszno, Lbork.


Dotyczy serwisw UM: Iawa, Pia.
99
Popularne jest uywanie dla formularza Szukaj obrazka przedstawiajcego lup w tym wypadku
naley pamita o zapewnieniu w kodzie waciwego tekstu alternatywnego.
97
98

39

WA N I E J S Z E W Y N I K I KO N T R O L I

3.3 Bariery i dobre praktyki wskazywane przez uytkownikw niepenosprawnych


dotyczce badanych serwisw
W celu ustalenia najbardziej dotkliwych dla uytkownikw niepenosprawnych problemw
z korzystaniem i uytecznoci kontrolowanych serwisw internetowych NIK zlecia
przeprowadzenie badania przez uytkownikw niepenosprawnych. Wszystkie badania
serwisw internetowych przez uytkownikw niepenosprawnych dokonano w trakcie
wykonywania czynnoci kontrolnych w jednostkach kontrolowanych przez NIK. Badania
przeprowadzane byy przez uytkownikw niepenosprawnych: 1) niewidomego,
2) sabowidzcego, 3) niesyszcego i 4) uytkownika niepenosprawnego ruchowo, ktry
nawiguje w serwisie gwnie za pomoc klawiatury.
W wyniku ww. bada uytkownicy niepenosprawni identyfikowali i opisywali,
najistotniejsze wedug nich, problemy z dostpnoci danego serwisu oraz dokonywali
opisowej oceny dostpnoci serwisu.
Uytkownicy niewidomi i sabowidzcy korzystajcy z czytnika ekranu
Cz osb z dysfunkcj wzroku korzysta ze stron internetowych dziki programowi
zwanemu czytnikiem ekranu. Program taki jest wyposaony w du liczb skrtw
klawiszowych, za pomoc ktrych uytkownik bada czy na stronie s nagwki, znajduje list
zmenu gwnym, wyszukiwark, itp.
Najczciej wymieniane problemy przez osoby korzystajce z czytnika ekranu to m.in.:

niepena struktura nagwkw, niekonsekwentna ich hierarchia, a niekiedy nadmiar


uywanych nagwkw;
pola formularzy, ktre ze wzgldu na brak zadeklarowanych etykiet s odczytywane
jako anonimowe pole formularza;
obiekty graficzne bez opisu alternatywnego;
stosowanie funkcji JavaScript, ktre powoduj nieprzewidywalne dziaanie fokusa
klawiatury lub nie dziaaj za pomoc klawiatury;
brak dodatkowych linkw na pocztku strony, ktre pozwoliyby przeskoczy do
gwnej treci strony (skiplinkw);
zabezpieczenia graficzne typu kod CAPTCHA.

40

WA N I E J S Z E W Y N I K I KO N T R O L I

Dobre praktyki i elementy uatwiajce korzystanie z serwisw internetowych wskazane


przez uytkownikw niewidomych:

zastosowanie tzw. okruszkw (np. w serwisie www.mpips.gov.pl), ktre uatwiaj


uytkownikom korzystajcym z programw czytajcych lokalizacj, informujc
dokadnie w ktrym miejscu serwisu uytkownik znajduje si i jak moe szybko wrci
do wczeniej odwiedzanych podstron;
dostpne skrty klawiaturowe, ktre uatwiaj szybkie przemieszczanie si po stronie,
np. przechodzenie po nagwkach, szybkie dostanie si do wyszukiwarki, szybkie
dostanie si do przycisku poniej wyszukiwarki (np. w serwisach www.pfron.org.pl,
www.mpips.gov.pl, www.mz.gov.pl, www.ilawa.pl, www.jeleniagora.pl);
stosowanie znacznikw ARIA, tj. dodatkowych punktw orientacyjnych w serwisie
wykonanych w technologii ARIA, ktre odczytuj czytniki ekranu (np. w serwisach
www.elblag.eu, www.lebork.pl, www.lubon.pl, www.olawa.pl);
dobra struktura nagwkw (poza prawidowym adekwatnym stosowaniem
nagwkw internetowych) istotna jest spjno ich stosowania na wszystkich
stronach serwisu. Dziki konsekwencji w tym obszarze uytkownicy niewidomi nie
maj problemw w dotarciu do odpowiednich blokw treci na pojedynczych stronach
serwisu;
skiplinki i dostpno mapy serwisu;
zastosowanie pytania zapisanego zwykym tekstem zamiast zabezpieczenia kodem
CAPTCHA (w serwisie www.lubon.pl).

Uytkownicy sabowidzcy
Cz osb z dysfunkcj wzroku musi dostosowa widok strony internetowej do swoich
potrzeb, np. przy pomocy wbudowanej w przegldark internetow funkcji powikszania.
Inni korzystaj z programw powikszajcych, ktre potrafi wywietla ekran komputera
z wielokrotnym powikszeniem, a nawet modyfikowa wywietlanie stron, zgodnie
zindywidualnymi potrzebami uytkownikw.
Uytkownicy sabowidzcy najczciej wskazywali na nastpujce utrudnienia:

niski kontrast tekstu do ta poniej 4,5:1;


ukrywanie si treci przy zmianie wielkoci strony;
sabo widoczne, nieodrniajce si od ta pola formularzy;
41

WA N I E J S Z E W Y N I K I KO N T R O L I

strony zawieray zbyt duo ruchomych elementw graficznych m.in. slidery, mrugajce
grafiki;
na stronach nie zamieszczano skiplinkw;
niejednolite to, na ktrym jest wywietlany tekst;
saba rozpoznawalno linkw brak wyrnika innego ni sam kolor;
problemy z nawigacj za pomoc menu, np. boczne menu nie ulegao zmianie lub
elementy nie byy wyrniane, nie wystpowaa widoczna zmiana kursora;
bardzo mae obszary klikalne.

Dobre praktyki i elementy uatwiajce korzystanie z serwisw internetowych wskazane


przez uytkownikw sabowidzcych:

kontrastowe w stosunku do tekstu to;


kontrastowe to wok pola wyszukiwarki, co uatwia jego odnalezienie (np. w serwisach:
www.jeleniagora.pl, www.konin.pl);
przejrzysty wygld serwisu, oddzielenie podstawowych elementw,
nieruchome elementy graficzne;
jednolita czcionka;
brak grafik;
stae menu z odnonikami, ktre nie zwija si i nie rozwija, co sprawia, e odnoniki
znikaj przy najlejszym ruchu myszk;
moliwo zmiany kontrastu i powikszenia czcionki;
wizualna zmiana wskazywanych linkw z menu gwnego w serwisie
www.mpips.gov.pl odwracajcy si kontrast by dla uytkownika sabowidzcego
dobrze widoczny iwyranie wskazywa wybrany link;
oddzielenie poszczeglnych elementw grnego paska menu kolorowymi
znacznikami, co sprawia to e nie zlewaj si w jedn, cig lini i uatwiaj
odnalezienie konkretnych elementw, np. w serwisie www.jeleniagora.pl;

42

WA N I E J S Z E W Y N I K I KO N T R O L I

wizualna zmiana linkw, ktre np. po najechaniu na nie myszk ulegay podkreleniu,
co uatwia zorientowa, e jest to element aktywny (np. w serwisach: www.elblag.eu,
www.lebork.pl, www.mpips.gov.pl);
dostpna mapa strony i skiplinki.

Uytkownicy niesyszcy
Odbiorcy niesyszcy (lecz widzcy) nie maj wikszych problemw z korzystaniem ze stron
internetowych. W tym przypadku, wpyw konstrukcji strony na obsug strony internetowej
jest niewielki. Za to due znaczenie maj same treci zamieszczone na stronach.
Uytkownicy niesyszcy od urodzenia lub od dziecistwa posuguj si przede wszystkim
jzykiem migowym. Jzyk polski znaj dobrze, ale czsto niewystarczajco, by zrozumie
treci napisane jzykiem urzdowym czy treci zawierajce specjalistyczne sownictwo
izwroty.
Najwiksze bariery, ktre spotykaj uytkownicy niesyszcy to m.in.:

specjalistyczne sownictwo;
trudny jzyk wielokrotnie zoone zdania i niejednoznaczne zwroty, wymagajce
bardzo dobrej znajomoci jzyka polskiego;
brak na stronach informacji dotyczcej moliwoci kontaktu w inny sposb ni przez
telefon;
brak tumaczenia najwaniejszych treci serwisu na jzyk migowy;
brak alternatywy dla materiaw multimedialnych (audio-wideo, audio lub wideo);
brak opisw zdj i grafik zamieszczanych w serwisach.

Powysze opinie uytkownikw niesyszcych s zbiene z wynikami kontroli


przeprowadzonej przez NIK w 2014 r. wiadczenie usug publicznych osobom posugujcym si
jzykiem migowym.
Naley jednak zauway, e wymg zapewnienia tumaczenia w jzyku migowym wszystkich
nagra audio w multimediach zsynchronizowanych (dwik i obraz) zosta okrelony w pozycji
1.2.6 Jzyk migowy (nagranie) Standardu WCAG 2.0 i dotyczy zapewnienia dostpnoci na
poziomie AAA, ktry to poziom dostosowania nie jest obecnie wymagany przez przepisy
rozporzdzenia KRI.

43

WA N I E J S Z E W Y N I K I KO N T R O L I

Dobre praktyki i elementy uatwiajce korzystanie z serwisw internetowych wskazane


przez uytkownikw niesyszcych:

objanienie uywanych na stronie skrtw;


dostpne na stronie okno wyszukiwarki;
moliwo otrzymywania wanych informacji poprzez sms (np. w serwisie
www.um.olawa.pl/7-informator-sms);
przejcie do treci informacji w jzyku migowym np. w serwisie www.pfron.org.pl
www.pfron.org.pl/pl/wydarzenia/2749,Projekt-Innowacyjny-MIGACZ.html);
dostpna na stronie informacja o uprawnieniach osb niepenosprawnych, m.in.
w jaki sposb skorzysta w urzdzie z tumacza migowego (np. www.rudaslaska.pl
www.rudaslaska.pl/urzad-miasta/niepelnosprawni-rowne-szanse/ oraz www.pila.pl
www.pila.pl/informacje-dla-niepelnosprawnych.html),
moliwo zgoszenia interwencji za pomoc sms (np. serwis www.rudaslaska.pl
www.rudaslaska.pl/wazne-informacje/centrum-zarzadzania-kryzysowego/).

Uytkownicy niepenosprawni ruchowo (korzystajcy gwnie z klawiatury)


Niektrzy uytkownicy z niedowadem koczyn grnych nie maj moliwoci swobodnego
posugiwania si myszk. Dobrze zbudowany serwis internetowy mona obsuy za
pomoc samej klawiatury. Zasada korzystania ze stron internetowych za pomoc klawiatury
jest bardzo prosta wszystkie elementy klikalne strony (linki, pola formularzy i przyciski)
musz by dostpne za pomoc klawiszy Tab i Enter.
Problemy najczciej wskazywane przez tych uytkownikw to:

dostp przy uyciu wycznie klawiatury dla niektrych elementw badanych


serwisw by ograniczony, a w niektrych wypadkach wystpoway tzw. puapki na
klawiatur, tj. uytkownik uywajcy do poruszania si po stronie wycznie klawiatury
zostaje zablokowany na jakim elemencie strony i nie moe ju dalej porusza si;
nieergonomiczne menu wymagajce duej iloci uy klawisza Tab, bd
nieergonomiczne inne elementy nawigacyjne;
brak widocznego fokusa klawiatury;

44

WA N I E J S Z E W Y N I K I KO N T R O L I

znikanie fokusa klawiatury w blokach treci ukrytych przy pomocy CSS100;


sposb przemieszczania si fokusa klawiatury by nielogiczny (nie pozwala ledzi
przeskokw fokusa);
brak dodatkowych linkw na pocztku strony, ktre pozwoliyby przeskoczy do
gwnej treci strony (skiplinki).

Dobre praktyki i elementy uatwiajce korzystanie z serwisw internetowych wskazane


przez uytkownikw korzystajcych przy obsudze komputera gwnie z klawiatury:

wzmocniony fokus np. w postaci czarnej ramki otaczajcej element, co uatwia


uytkownikom z niepenosprawnoci nawigowanie i korzystanie z funkcji dostpnych
w serwisach, okrelanie miejsca jego pooenia na stronie, wybr i uruchamianie
podanych linkw (np. w serwisach: www.elblag.eu, www.jeleniagora.pl,
www.mz.gov.pl);
odpowiednia nawigacja pozwalajca na atwe poruszanie si po stronie tj. gdy fokus
przemieszcza si zgodnie z budow strony czyli nagwek, lewa kolumna, prawa
kolumna, stopka strony (np. tak jak w serwisie www.ilawa.pl);
dostpno skrtw klawiaturowych;
zastosowanie identycznego szablonu stron dla serwisu gwnego i BIP (np. serwis
www.mpips.gov.pl), co uatwia korzystanie z zasobu zamieszczonych informacji.
Chodzi o powtarzalno ukadu stron i elementw sterowania (menu). Ujednolicenie
szablonw pozwala korzysta z zasobu informacji bez angaowania si w rnice
dostpu do tych informacji;
tworzenie zrozumiaych dla wszystkich uytkownikw linkw sucych do
pobierania plikw, np. konstrukcja linkw w serwisie www.polkowice.eu:
www.polkowice.eu/s,153,honorowy-patronat-burmistrza.html taka konstrukcja
linkw pozwala na szybkie i precyzyjne okrelenie ich funkcji.

3.4 Informacje o dziaaniach Ministra Administracji i Cyfryzacji


Zgodnie z art. 12a ustawy z dnia 4 wrzenia 1997 r. o dziaach administracji rzdowej101,
dzia informatyzacja obejmuje m.in. sprawy dotyczce przeciwdziaania wykluczeniu
cyfrowemu, rozwoju spoeczestwa informacyjnego, informatyzacji administracji publicznej,
wspierania inwestycji w dziedzinie informatyki. W zwizku z powyszym NIK, na podstawie
(ang. Cascading Style Sheets) jest jzykiem przeznaczonym do opisu formy prezentacji/wywietlania
stron internetowych. Arkusze CSS to listy regu w zakresie sposobu wywietlania zawarto wybranych
elementw HTML przez przegldark internetow.
101
Dz. U. z 2015 r., poz. 812 ze zm.
100

45

WA N I E J S Z E W Y N I K I KO N T R O L I

art. 29 ust. 1 pkt 2 lit. f ustawy o NIK, zwrcia si do Ministra Administracji i Cyfryzacji
o udzielenie informacji dotyczcych prowadzonych dziaa wspierajcych jednostki
zobowizane do dostosowania swoich stron do potrzeb uytkownikw niepenosprawnych
zgodnie z rozporzdzeniem KRI.
Z otrzymanej odpowiedzi wynika, e:
1. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji (MAiC) w okresie od 2012 do 31 maja
2015 r.:
a. w ramach przekazywania informacji nt. obowizku dostosowania stron internetowych
do potrzeb osb niepenosprawnych uruchomio baz wiedzy o dostpnoci na
stronie MAiC: mac.gov.pl/projekty/baza-wiedzy-o-dostepnosci (30 maja 2014 r.);
b. zagadnienie dostosowania stron internetowych do
niepenosprawnych poruszao w ramach cyklicznych bada
na dziaanie administracji publicznej w Polsce w ramach
z Jednostkami Samorzdu Terytorialnego oraz z Komisj
iSamorzdu.

potrzeb osb
Wpyw cyfryzacji
Linii Wsppracy
Wspln Rzdu

2. MAiC w latach 2014-2015 przeprowadzio dwa otwarte konkursy ofert na realizacj


zadania Dziaania na rzecz poprawy dostpnoci zasobw i serwisw internetowych dla
osb niepenosprawnych i seniorw, ktre miay na celu popraw stanu dostpnoci
stron internetowych podmiotw wykonujcych zadania publiczne, podniesienie
wiadomoci i wiedzy twrcw stron www, administratorw i redaktorw treci
cyfrowych. W ramach tych konkursw dofinansowano dwa projekty na czn kwot
1 414,9 tys. z, tj.:
a. projekt Polska Akademia Dostpnoci, w ramach ktrego:

przeprowadzono badania walidacyjne 500 serwisw internetowych podmiotw


realizujcych zadania publiczne, zakoczone raportem;
przygotowano cztery kursy e-learningowe z zakresu dostpnoci produktw
cyfrowych dla twrcw i administratorw stron www;
opublikowano102 180 dostpnych szablonw stron wraz z CMS przygotowanych
do tworzenia serwisw internetowych i BIP. Jak poinformowao MAiC, na bazie
tych szablonw ponad 100 podmiotw uruchomio dostpne strony.

b. projekt Postaw na dostpno! Akcja przeciwdziaania wykluczeniu cyfrowemu


osb niepenosprawnych i seniorw, w ramach ktrego:

Pod adresem www.pad.widzialni.org/.

102

46

WA N I E J S Z E W Y N I K I KO N T R O L I

zrealizowano 32 szkolenia w 16 miastach z zakresu wiedzy o tworzeniu stron


internetowych i treci zgodnie ze standardem WCAG 2.0,
opracowano i wydano podrcznik samouczek dla twrcw i redaktorw treci
cyfrowych oraz specjalne wydanie miesicznika powiconego zagadnieniu
dostpnoci.

3. MAiC w latach 2012 2015 ogosio jeden konkurs majcy na celu


dofinansowanie budowy lub dostosowania stron internetowych podmiotw
realizujcych zadania publiczne do potrzeb osb niepenosprawnych, tj.
w dniu 30 stycznia 2015 r.103 W ogoszeniu o konkursie wskazano, i wnioski naley
zoy w terminie 30 dni od dnia ukazania si ogoszenia. W ramach konkursu na
dofinansowanie przeznaczono 10 000 tys. z. Po ogoszeniu konkursu do MAiC
wpyno 212 wnioskw o dofinansowanie na czn kwot 7 668,2 tys. z (czna
wnioskowana kwota 6 210,0 tys. z). Pozytywn ocen uzyskao 131 wnioskw. Wyniki
konkursu ogoszono na stronie Ministerstwa w dniu 28 sierpnia 2015 r.104 (termin
dostosowania serwisw do wymogw rozporzdzenia KRI upyn 31 maja 2015 r.).
Dofinansowanie uzyskao 131 podmiotw na czn kwot 3 961,6 tys. z. Do dnia
9 padziernika 2015 r. rodki na dofinansowanie wyonionych projektw nie zostay
wypacone. MAiC wystpio do Ministra Finansw z wnioskiem o uruchomienie
rodkw z rezerwy celowej, a po otrzymaniu potwierdzenia o uruchomieniu
wnioskowanych rodkw finansowych zostanie zakoczony proces zawierania umw
o dofinansowanie. W pimie MAiC do NIK wskazano, i powysze byo spowodowane
m.in. przeduajcym si procesem oceny formalnej i merytorycznej wnioskw, du
liczb zoonych wnioskw, ograniczonymi zasobami kadrowymi, ktre mona byo
skierowa do prac komisji konkursowej, a take brakami formalnymi wnioskw, ktre
wymagay wezwania do uzupenienia. Z informacji uzyskanych od MAiC wynika,
e informacja na temat konkursu zostaa opublikowana na stronie BIP MAiC oraz
na stronie www.mac.gov.pl w aktualnociach. Ponadto, wskazano e informacja
w przedmiocie konkursu zostaa przedstawiona podczas posiedzenia Zespou ds.
Spoeczestwa Informacyjnego Komisji Wsplnej Rzdu i Samorzdu Terytorialnego
w dniu 13 lutego 2015 r. oraz podczas spotkania grupy roboczej ds. elektronizacji
usug administracji w ramach Linii Wsppracy w dniu 17 lutego 2015 r.
Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji poinformowao rwnie, i obecnie (padziernik
2015 r.) w ramach konkursu Dziaania na rzecz poprawy dostpnoci zasobw i serwisw
internetowych dla osb niepenosprawnych i seniorw, realizowanych jest sze projektw
(ocznej wartoci 2 000,0 tys. z), ktre maj zosta zakoczone do 15 grudnia 2015 r., tj.:

103

104

mac.bip.gov.pl/otwarte-konkursy-ofert/ogloszenie-o-konkursie-na-dofinansowanie-projektuinformatycznego-o-publicznym-zastosowaniu.html.
mac.bip.gov.pl/otwarte-konkursy-ofert/wyniki-konkursu-mac-na-dofinansowanie-budowy-lubdostosowania-stron-www-do-potrzeb-osob-niepelnosprawnych-korekta-listy-rankingowej.html.

47

WA N I E J S Z E W Y N I K I KO N T R O L I

1. Projekt Urzd dla kadego poprawa dostpnoci serwisw internetowych


Powiatowych Urzdw Pracy, w ramach ktrego:

zostan zrealizowane szkolenia pracownikw Powiatowych Urzdw Pracy i audyty


dostpnoci ich stron internetowych,
opracowany bdzie poradnik dotyczcy problematyki niepenosprawnoci
itworzenia dostpnych zasobw.

2. Projekt Internet bez barier. Wsparcie seniorw i osb niepenosprawnych


wswobodnym dostpie do treci cyfrowych, w ramach ktrego:

przeprowadzone zostanie badanie dostpnoci 120 stron internetowych


administracji publicznej,
powstan narzdzia wspomagajce prac administratorw i redaktorw (biblioteki
javascript, test usability),
powstanie platforma e-learningowa w zakresie tworzenia i publikowania dostpnych
treci cyfrowych,
przeprowadzone zostan konsultacje eksperckie dla 180 instytucji publicznych,
przeprowadzonych zostanie 16 wojewdzkich spotka informacyjnych w zakresie
dostpnoci,
opracowany zostanie podrcznik w wersji elektronicznej o tematyce dostpnoci
stron internetowych skierowany do twrcw i administratorw stron.

3. Projekt Droga do dostpnoci 2015, w ramach ktrego:

przeprowadzona bdzie analiza dostosowania stron podmiotw realizujcych


zadania publiczne oraz analiza poziomu wiedzy redaktorw, zakoczonych
raportem,
powstanie platforma e-learningowa z siedmioma kursami o tematyce dostpnoci,
przeprowadzone zostan szkolenia dla twrcw i redaktorw treci oraz osb
zarzdzajcych treciami we wszystkich wojewdztwach,
wiadczone bdzie wsparcie eksperckie.

4. Projekt PWD online, w ramach ktrego zostan opracowane:

narzdzie do weryfikacji serwisw internetowych pod ktem dostpnoci


i uytecznoci dla osb, ktre ze wzgldu na wiek lub niepenosprawno s
zagroone wykluczeniem cyfrowym oraz zgodnoci ze standardem WCAG 2.0,
18 szablonw dostpnych stron dla CMS: Wordpress, Joomla i Drupal.

5. Projekt Polska Akademia Dostpnoci Wsparcie i Rozwj, w ramach ktrego


zaplanowano:
48

WA N I E J S Z E W Y N I K I KO N T R O L I

szkolenia i warsztaty nt. tworzenia dostpnych treci dla pracownikw administracji


centralnej oraz administracji samorzdowej,
wsparcie i pomoc techniczna dla zarzdzajcych i administrujcych wszystkimi
17 ministerstwami wraz z wybranymi serwisami resortowymi oraz wsparcie
dla 10 najwikszych instytucji pastwowych poprzez dedykowanego helpdesku
iWirtualnego Biura Eksperckiego,
nowy kurs dodany do platformy e-learningowej,
dodatkowe szablony dostpnych stron opartych na WordPress.

6. Projekt Kunia dostpnych stron, w ramach ktrego zostanie:

stworzonych 96 dostpnych szablonw opartych na Joomla do wykorzystania


wserwisach internetowych urzdw, instytucji publicznych i innych podmiotw,
opracowane osiem typw pakietw startowych serwisw opartych na Joomla,
wtym take z funkcjonalnoci BIP,
przeprowadzonych 12 szkole dla pracownikw starostw i urzdw miejskich w celu
przygotowania ich do roli rzecznikw dostpnoci witryn internetowych. Osoby te
przeprowadz nastpnie okoo 100 seminariw w miastach i powiatach.

Ponadto, wskazano e przy MAiC dziaa grupa Szerokiego Porozumienia na Rzecz Umiejtnoci
Cyfrowych w Polsce, ktra zrzesza organizacje pozarzdowe zajmujce si tematyk
dostpnoci, ktra m.in. wskazuje dobre praktyki w przygotowywaniu produktw dostpnych
dla wszystkich uytkownikw, promuje rozwizania zwikszajce dostpno, organizuje
warsztaty i seminaria powicone tworzeniu i zarzdzaniu serwisami internetowymi. W
ramach grupy opracowano dokument pn. Mapa dostpnoci, ktry skierowany jest do
podmiotw realizujcych zadania publiczne, niezbdne w procesie zamwienia nowej
dostpnej strony internetowej lub dostosowania ju istniejcej.

49

. I N F O R M A C J E D O D AT K O W E
4.1 Przygotowanie kontroli

Kontrol koordynowa Departament Administracji Publicznej. Czynnoci kontrolne


zostay przeprowadzone w 22 jednostkach przez sze jednostek organizacyjnych NIK,
tj. Departament Administracji Publicznej oraz Delegatury NIK w: Gdasku, Katowicach,
Olsztynie, Poznaniu i we Wrocawiu.
4.2 Postpowanie kontrolne i dziaania podjte po zakoczeniu kontroli
Postpowanie kontrolne przeprowadzono w 22 jednostkach. Najwysza Izba Kontroli
skierowaa 22 wystpienia pokontrolne do kierownikw kontrolowanych jednostek. Z danych
na dzie 6 listopada 2015 r. wynika, e na 36 wnioskw pokontrolnych sformuowanych
przez NIK, 17 zostao zrealizowanych, 16 byo w trakcie realizacji, a 3 wnioski pokontrolne
pozostaway niezrealizowane. W dwch wystpieniach pokontrolnych zawarto ogln
ocen pozytywn, w 17 oceny opisowe wskazujce na stwierdzone nieprawidowoci oraz
na dziaania realizowane prawidowo, a w trzech zawarto ocen negatywn. Do wystpie
pokontrolnych nie zgoszono zastrzee.
Wnioski pokontrolne dotyczyy przede wszystkim dostosowania stron internetowych do
potrzeb osb niepenosprawnych zgodnie z wymogami rozporzdzenia KRI. Ponadto
sformuowano wnioski dotyczce m.in. ustalenia deklarowanego poziomu dostpnoci
serwisu w oparciu o udokumentowane procedury, zapewnienia prawidowego
dziaania na stronach internetowych niektrych funkcjonalnoci skierowanych do osb
niepenosprawnych.
Z odpowiedzi na wystpienia pokontrolne wynika, e kierownicy skontrolowanych jednostek
zrealizowali wnioski pokontrolne, bd podjli dziaania zmierzajce do ich realizacji.
Na przykad:

Minister Pracy i Polityki Spoecznej poinformowa, e podjto i wdroono zmiany


realizujce wszystkie uwagi i wnioski pokontrolne w zakresie strony www.mpips.gov.pl.
Natomiast w celu usunicia nieprawidowoci na stronie www.praca.gov.pl, wdroono
mechanizmy usprawniajce obsug wszystkich formularzy elektronicznych wycznie
przy uyciu klawiatury w szczeglnoci umoliwiono zatwierdzanie przy pomocy
klawiatury przyciskw wystpujcych na komunikatach prezentowanych w formie
alertw, zapewniono obsug przyciskw funkcyjnych poprzez przycisk Tab, oraz
wyeliminowano wszystkie bdy i ostrzeenia w zakresie walidacji ujawnione w trakcie
kontroli.
Burmistrz Polkowic poda, e po wprowadzeniu wszystkich zalece NIK strona
internetowa zapewnia dostpno na poziomie okrelonym wrozporzdzeniu KRI, oraz
e pracownik odpowiedzialny za funkcjonowanie strony www.polkowice.eu zostanie

50

I N F O R M A C J E D O D AT K O W E

przeszkolony w zakresie zapewnienia jej dostpnoci osobom niepenosprawnym.


Prezydent Miasta Bdzina wyjani, e podjto dziaania zmierzajce do
wyeliminowania uchybie, w tym: pracownik odpowiedzialny za administracj strony
wykorzystuje czytnik NVDA oraz narzdzia Colour Contrast Analizer i PDF Accessibility
Checker do biecego monitorowania dostpnoci strony dla osb niepenosprawnych.
Wskaza te, e wszyscy pracownicy wprowadzajcy treci zostali przeszkoleni
wzakresie dostpnoci informacji i treci elektronicznych dla osb niepenosprawnych,
a administrator uczestniczy w konwencie szkoleniowym dla przedstawicieli
administracji samorzdowej i jednostek jej podlegych. Przeprowadzono rwnie audyt
strony, rozszerzono zakres czynnoci pracownika zajmujcego si administrowaniem
strony internetowej o zadanie polegajce na zapewnieniu dostpnoci stron
internetowych miasta zgodnie ze standardem WCAG 2.0 na poziomie AA oraz
wyegzekwowano usunicie niezgodnoci od wykonawcy strony.

51

N II KK I N R 1
. ZZ AA CC ZZ N

Charakterystyka uwarunkowa oraz stanu prawnego


Prawa osb niepenosprawnych w zakresie rwnego traktowania zostay zagwarantowane
m.in. w dokumentach Unii Europejskiej, Organizacji Narodw Zjednoczonych, Rady Europy,
Midzynarodowej Organizacji Pracy. Prawo do otrzymywania informacji wynika m.in. z art.
10 Konwencji o ochronie praw czowieka i podstawowych wolnoci sporzdzonej w Rzymie
dnia 4 listopada 1950 r. zmienionej nastpnie Protokoami nr 3, 5 i 8 oraz uzupenionej
Protokoem nr 2105 i art. 19 Midzynarodowego paktu praw obywatelskich i politycznych
z1966 r.106 oraz art. 11 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej107.
Wprowadzenie standardu WCAG 2.0 do polskiego porzdku prawnego wizao si zrealizacj
zobowiza midzynarodowych. Na podstawie Konwencji Organizacji Narodw
Zjednoczonych o prawach osb niepenosprawnych108, Polska zobowizaa si do
podjcia dziaa, aby osoby niepenosprawne mogy korzysta z prawa m.in. do poszukiwania,
otrzymywania i rozpowszechniania informacji i pogldw, na zasadzie rwnoci z innymi
osobami i poprzez wszelkie formy komunikacji, wedug ich wyboru, midzy innymi poprzez
dostarczanie osobom niepenosprawnym informacji przeznaczonych dla ogu spoeczestwa,
w dostpnych dla nich formach i technologiach, odpowiednio do rnych rodzajw
niepenosprawnoci, na czas i bez dodatkowych kosztw (art. 21 Konwencji). Na podstawie
art. 9 Konwencji Polska miaa podj odpowiednie dziaania, aby umoliwi osobom
niepenosprawnym samodzielne funkcjonowanie i peny udzia we wszystkich sferach ycia,
na zasadzie rwnoci z innymi osobami, dostpu m.in. do informacji i komunikacji, w tym
technologii i systemw informacyjno-komunikacyjnych, a take do innych urzdze i usug,
powszechnie dostpnych lub powszechnie zapewnianych. W zwizku z tym Polska powinna
rozpozna i eliminowa przeszkody i bariery w zakresie dostpnoci midzy innymi do
informacji, komunikacji i innych usug, w tym usug elektronicznych. Rzd Rzeczypospolitej
Polskiej podpisa j 20 marca 2007 r., natomiast ratyfikacja Konwencji przez Polsk miaa
miejsce 6 wrzenia 2012 r.109 Unia Europejska przystpia do Konwencji w grudniu 2010 roku.
Dostosowanie stron internetowych instytucji publicznych do standardu WCAG 2.0 wpisuje
si w postanowienia Europejskiej Agendy Cyfrowej Komunikatu Komisji do Parlamentu
Europejskiego, Rady Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Spoecznego i Komitetu
Regionw KOM(2010)245 (z dnia 26 sierpnia 2010 r.)110.
Dziaania w zakresie dostosowywania stron internetowych instytucji realizujcych zadania
publiczne do standardu WCAG 2.0 zwizane s take z realizacj postanowie deklaracji

Dz. U. z 1993 r., Nr 61, poz. 284 ze zm.


Dz. U. z 1977 r., Nr 38, poz. 167.
107
Dz. U. UE L 303 z dnia 14 grudnia 2007 r., s.1.
108
Konwencja ONZ o Prawach Osb Niepenosprawnych przyjta zostaa przez Zgromadzenie Oglne
Narodw Zjednoczonych 13 grudnia 2006 r.
109
Dz. U. z 2012 r., poz. 1169.
110
KOM(2010)245 (z dnia 26 sierpnia 2010 r.) EUR-Lex - 52010DC0245 PL.
105
106

52

ZACZNIK NR 1
z Rygi z 2006 r.111, zgodnie z ktr szczeglnie wane jest zapewnienie lepszego dostpu
do Technologii Informacyjnych i Komunikacyjnych (TIK) ludziom niepenosprawnym oraz
starszym. Sygnatariusze deklaracji zobowizali si do zapewnienia dostpnoci i uytecznoci
produktw i usug TIK dla wszystkich osb, ze szczeglnym uwzgldnieniem osb
niepenosprawnych. Realizacj powyszego celu zaoono poprzez zapewnienie dostpnoci
treci cyfrowych na wszystkich platformach, interoperacyjnoci technologii wspomagajcych
oraz upowszechnianie w procesie opracowywania i rozwoju produktw i usug TIK
projektw umoliwiajcych korzystanie z nich przez wszystkie grupy spoeczne. W ramach
tej deklaracji Rzd Rzeczypospolitej Polskiej zobowiza si do zapewnienia dostpnoci
wszystkich publicznych stron internetowych do roku 2010 poprzez zapewnienie zgodnoci
z odpowiednimi oglnymi standardami i wytycznymi dotyczcymi dostpnoci stron
internetowych okrelanymi przez konsorcjum W3C. Zapewnianie dostpnoci dokumentw
elektronicznych dla osb niepenosprawnych oraz udostpniane ich w odpowiednich
i, jeeli to tylko moliwe, uznanych w caej Unii Europejskiej formatach. Postanowienia
deklaracji z Rygi zostay potwierdzone w deklaracji ministerialnej w sprawie administracji
elektronicznej, przyjtej jednomylnie w Malm w Szwecji, w dniu 18 listopada 2009 r.
W polskim porzdku prawnym prawa osb niepenosprawnych znalazy wyraz w przepisach
Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r.112, w ktrej w art. 32 wprowadzono
zakaz dyskryminacji oraz zasad rwnoci wszystkich wobec prawa. Zgodnie z tym przepisem
wszyscy maj prawo do rwnego traktowania przez wadze publiczne, nikt nie moe by
dyskryminowany w yciu politycznym, spoecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek
przyczyny. W myl art. 54 ust. 1 Konstytucji RP kademu zapewnia si wolno pozyskiwania
i rozpowszechniania informacji. W ustawie zasadniczej w art. 61 zaznaczono, i obywatel
ma prawo do uzyskiwania informacji o dziaalnoci organw wadzy publicznej oraz osb
penicych funkcje publiczne. Prawo to obejmuje rwnie uzyskiwanie informacji o dziaalnoci
organw samorzdu gospodarczego i zawodowego, a take innych osb oraz jednostek
organizacyjnych w zakresie, w jakim wykonuj one zadania wadzy publicznej i gospodaruj
mieniem komunalnym lub majtkiem Skarbu Pastwa. Ponadto w art. 69 Konstytucji RP
podkrelono, e osobom niepenosprawnym wadze publiczne udzielaj, zgodnie z ustaw,
pomocy wzabezpieczaniu egzystencji, przysposobieniu do pracy oraz komunikacji spoecznej.
Realizacja postanowie rwnociowych znajduje zastosowanie w aktach niszego rzdu, tj.
ustawach i rozporzdzeniach. Normy zawarte w Konstytucji RP maj charakter generalny, ich
implementacja dokonywana jest poprzez ustawy i rozporzdzenia.
Uchwa z dnia 1 sierpnia 1997 r. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej zatwierdzi Kart Praw
Osb Niepenosprawnych113, ktra jest deklaracj polityczn i nie wywouje bezporednich
Deklaracja zostaa podjta w Rydze podczas Konferencji Ministerialnej ICT for an inclusive society, deklaracj
podpisali m.in. Ministrowie Pastw Czonkowskich Unii Europejskiej, krajw starajcych si oakcesj oraz
krajw kandydujcych do czonkostwa i krajw nalecych do Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego
Handlu.
112
Dz. U. Nr 78, poz. 483, ze zm.
113
M.P. z 1997 r., Nr 50, poz. 475.
111

53

ZACZNIK NR 1
skutkw prawnych dla osb niepenosprawnych. Na mocy tej uchway Rzd Rzeczypospolitej
Polskiej zosta zobowizany do skadania w terminie do 30 czerwca kadego roku,
informacji opodjtych dziaaniach w celu urzeczywistnienia praw osb niepenosprawnych.
W powyszej Karcie Sejm potwierdzi prawa osb niepenosprawnych do niezalenego,
samodzielnego i aktywnego ycia oraz zakaz dyskryminacji. Sejm stwierdzi, i oznacza to
w szczeglnoci prawo osb niepenosprawnych do ycia w rodowisku wolnym od barier
funkcjonalnych, w tym m.in. dostpu do urzdw, dostpu do informacji, moliwoci
komunikacji midzyludzkiej (1 pkt 8 Karty).
W dniu 1 kwietnia 2012 r. wesza w ycie ustawa z dnia 19 sierpnia 2011 r. o jzyku
migowym i innych rodkach komunikowania si, w ktrej okrelono zasady obsugi
osb dowiadczajcych trwale lub okresowo trudnoci w komunikowaniu si. W ustawie
jako rodki wspierajce komunikowanie si wskazano rozwizania lub usugi umoliwiajce
kontakt, m.in. poprzez strony internetowe speniajce standardy dostpnoci dla osb
niepenosprawnych. Organy administracji publicznej zostay zobowizane do udostpnienia
usug pozwalajcych na komunikowanie si, w szczeglnoci wykorzystanie rodkw
wspierajcych komunikowanie si (art. 9 ustawy).
W ustawie z dnia 6 wrzenia 2001 r. o dostpie do informacji publicznej114 okrelono zasady
dostpu do informacji publicznej. Zgodnie z art. 2 powoanej ustawy kademu przysuguje
prawo dostpu do informacji publicznej. Ponadto w art. 7 ust. 1 zaznaczono, i udostpnianie
informacji publicznych nastpuje m.in. w drodze ogaszania informacji publicznych, w tym
dokumentw urzdowych, w Biuletynie Informacji Publicznej urzdowym publikatorze
teleinformatycznym, utworzonym w celu powszechnego udostpniania informacji publicznej.
Zgodnie z art. 4. ust. 1 przedmiotowej ustawy obowizane do udostpniania informacji
publicznej s wadze publiczne oraz inne podmioty wykonujce zadania publiczne,
w szczeglnoci: organy wadzy publicznej, organy samorzdw gospodarczych
i zawodowych, podmioty reprezentujce zgodnie z odrbnymi przepisami Skarb Pastwa,
podmioty reprezentujce pastwowe osoby prawne albo osoby prawne samorzdu
terytorialnego oraz podmioty reprezentujce inne pastwowe jednostki organizacyjne albo
jednostki organizacyjne samorzdu terytorialnego, podmioty reprezentujce inne osoby
lub jednostki organizacyjne, ktre wykonuj zadania publiczne lub dysponuj majtkiem
publicznym, oraz osoby prawne, w ktrych Skarb Pastwa, jednostki samorzdu terytorialnego
lub samorzdu gospodarczego albo zawodowego maj pozycj dominujc w rozumieniu
przepisw oochronie konkurencji i konsumentw.
Rozporzdzenie Ministra Spraw Wewntrznych i Administracji z dnia 18 stycznia 2007
r. w sprawie Biuletynu Informacji Publicznej115, okrelio szczegowe wymagania
dotyczce ukadu ujednoliconego systemu stron Biuletynu Informacji Publicznej (dalej:
BIP), w szczeglnoci w zakresie struktury strony gwnej i standardw struktury stron
Dz. U. z 2015 r., poz. 2058
Dz. U. Nr 10, poz. 68.

114
115

54

ZACZNIK NR 1
podmiotowych BIP. W myl 7 ust. 1 pkt 1 ww. rozporzdzenia strony BIP speniaj
minimalne wymagania dla systemw teleinformatycznych okrelone w rozporzdzeniu Rady
Ministrw z dnia 11 padziernika 2005 r. w sprawie minimalnych wymaga dla systemw
teleinformatycznych, ktre zostao uchylone z dniem 17 grudnia 2010 r. przez ustaw z dnia
12 lutego 2010 r. o zmianie ustawy o informatyzacji dziaalnoci podmiotw realizujcych
zadania publiczne oraz niektrych innych ustaw116.
Powysza nowelizacja dodaa w ustawie z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji dziaalnoci
podmiotw realizujcych zadania publiczne art. 18 pkt 1 lit. c, zobowizujcy Rad
Ministrw do okrelenia w drodze rozporzdzenia minimalnych wymaga dla systemw
teleinformatycznych, majc na uwadze konieczno zapewnienia dostpu do zasobw
informacji osobom niepenosprawnym, z uwzgldnieniem Polskich Norm oraz innych
dokumentw normalizacyjnych zatwierdzonych przez krajow jednostk normalizacyjn,
zachowujc zasad rwnego traktowania rnych rozwiza informatycznych.
Realizacj powyszego obowizku jest rozporzdzenie Rady Ministrw z dnia 12 kwietnia
2012 r. w sprawie Krajowych Ram Interoperacyjnoci, minimalnych wymaga dla
rejestrw publicznych i wymiany informacji w postaci elektronicznej oraz minimalnych
wymaga dla systemw teleinformatycznych, wprowadzajce obowizek zapewnienia
dostpu do zasobw informacji podmiotw publicznych dla osb niepenosprawnych.
Wszystkie podmioty realizujce zadania publiczne zostay zobowizane do dostosowania
swoich serwisw internetowych dla potrzeb osb niepenosprawnych i wszystkich, ktrzy
z rnych powodw nie mog w peni skorzysta z zasobw Internetu. Zgodnie z 19
rozporzdzenia KRI w systemie teleinformatycznym podmiotu realizujcego zadania
publiczne suce prezentacji zasobw informacji naley zapewni spenienie przez ten
system wymaga Web Content Accessibility Guidelines 2.0, z uwzgldnieniem poziomu
AA, okrelonych w zaczniku nr 4 do rozporzdzenia. Wymagania w zakresie dostpnoci
systemu dla osb niepenosprawnych powinny by spenione nie pniej ni w terminie
3 lat od dnia wejcia w ycie rozporzdzenia117, tj. nie pniej ni do dnia 31 maja 2015
r. ( 22 rozporzdzenia KRI). Ponadto, jeeli przed tym terminem przeprowadzana bya
istotna modernizacja systemu teleinformatycznego funkcjonujcego w dniu wejcia w ycie
rozporzdzenia (31 maja 2012 r.), to stosownie do postanowie 23 rozporzdzenia KRI w jej
ramach uwzgldni naleao rwnie dostosowanie systemu do wymaga Standardu WCAG
2.0.
W systemie teleinformatycznym podmiotu sucym do realizacji zadania publicznego naley
zapewni spenienie wymaga w czterech obszarach: postrzegania, funkcjonalnoci,
zrozumiaoci i kompatybilnoci. W tym celu w zaczniku nr 4 do rozporzdzenia KRI
wskazano 36 wymaga wynikajcych ze standardu WCAG 2.0.

Dz. U. Nr 40, poz. 230.


Zgodnie z 25 rozporzdzenia KRI rozporzdzenie weszo w ycie 14 dni od dnia jego ogoszenia, tj. 31
maja 2012 r.

116
117

55

ZACZNIK NR 2
Wykaz objtych kontrol jednostek, osb zajmujcych kierownicze stanowiska
odpowiedzialnych za kontrolowan dziaalno oraz ocena kontrolowanej dziaalnoci

Lp.

1.

2.

3.

4.

5.

6.

Departament
Administracji
Publicznej

Delegatura NIK
w Gdasku

Delegatura NIK
w Katowicach

Delegatura NIK
w Olsztynie

Delegatura NIK
w Poznaniu

Delegatura NIK
we Wrocawiu

Nazwa jednostki
objtej kontrol

Osoby odpowiedzialne za
kontrolowan dziaalno
Peniona funkcja

Imi i nazwisko

Ocena
kontrolowanej
dziaalnoci118

Ministerstwo Pracy
iPolityki Spoecznej

Minister

Wadysaw
Kosiniak-Kamysz

Ministerstwo Zdrowia

Minister

Marian Zembala

Narodowy Fundusz
Zdrowia

Prezes

Tadeusz
Jdrzejczyk

Pastwowy Fundusz
Rehabilitacji Osb
Niepenosprawnych

Prezes Zarzdu

Teresa Hernik

Urzd Miejski
wRadomiu

Prezydent Miasta

Radosaw
Witkowski

Urzd Miasta yrardowa Prezydent Miasta

Wojciech Jasiski

Urzd Miasta Starogard


Gdaski

Prezydent Miasta

Janusz Stankowiak

Urzd Miejski w
Lborku

Burmistrz

Witold Namylak

Urzd Miejski w
Bdzinie

Prezydent Miasta

ukasz
Komoniewski

Urzd Miejski
wJaworznie

Prezydent Miasta

Pawe Silbert

Urzd Miasta Ruda


lska

Prezydent Miasta

Grayna Dziedzic

Urzd Miejski w Wile

Burmistrz

Tomasz Bujok

Urzd Miejski w Elblgu

Prezydent Miasta

Witold Wrblewski

Urzd Miejski w Iawie

Burmistrz

Adam yliski

Urzd Miejski w Koninie

Prezydent Miasta

Jzef Zygmunt
Nowicki

Urzd Miasta Leszna

Prezydent Miasta

ukasz Borowiak

Urzd Miasta Lubo

Burmistrz

Magorzata
Machalska

Urzd Miasta Piy

Prezydent Miasta

Piotr Gowski

Urzd Miasta Jelenia


Gra

Prezydent Miasta

Marcin Zawia

Urzd Miejski w Oawie

Burmistrz

Tomasz
Frischmann

Urzd Gminy
wPolkowicach

Burmistrz

Wiesaw Wabik

Urzd Miejski
wWabrzychu

Prezydent Miasta

Roman Szeemej

Uyty skrt oznacza: P ocena pozytywna, N ocena negatywna, O ocena opisowa. NIK zastosowaa
w wystpieniach pokontrolnych do kierownikw kontrolowanych jednostek opisow form oceny oglnej
kontrolowanej dziaalnoci wtedy, gdy dziaania lub stwierdzone nieprawidowoci wposzczeglnych obszarach
objtych kontrol nie daway podstaw do oglnej oceny pozytywnej, jak rwnie nie uzasadniay wydania oglnej
oceny negatywnej.

118

56

Jednostka
organizacyjna NIK
przeprowadzajca
kontrol

ZACZNIK NR 3
Wykaz stron internetowych objtych przegldem z udziaem uytkownikw
niepenosprawnych
Lp.

Podmiot

Adres strony internetowej


poddanej przegldowi
www.mpips.gov.pl

1.

Ministerstwo Pracy i Polityki


Spoecznej

2.

Ministerstwo Zdrowia

www.mz.gov.pl

3.

Narodowy Fundusz Zdrowia

www.nfz.gov.pl

4.

Pastwowy Fundusz Rehabilitacji


Osb Niepenosprawnych

5.

Urzd Miejski w Bdzinie

www.bedzin.pl

6.

Urzd Miejski w Elblgu

www.elblag.eu

7.

Urzd Miejski w Iawie

8.

Urzd Miejski w Jaworznie

9.

Urzd Miejski w Koninie

www.konin.pl

10.

Urzd Miasta Leszna

www.leszno.pl

11.

Urzd Miejski w Lborku

www.lebork.pl

12.

Urzd Miasta Lubo

www.lubon.pl

13.

Urzd Miasta Jelenia Gra

www.jeleniagora.pl

14.

Urzd Miejski w Oawie

www.um.olawa.pl

15.

Urzd Miasta Piy

16.

Urzd Gminy w Polkowicach

17.

Urzd Miejski w Radomiu

www.radom.pl

18.

Urzd Miasta Ruda lska

www.rudaslaska.pl

19.

Urzd Miasta Starogard Gdaski

www.starogard.pl

20.

Urzd Miejski w Wile

21.

Urzd Miejski w Wabrzychu

22.

Urzd Miasta yrardowa

www.praca.gov.pl

www.pfron.org.pl

www.ilawa.pl
www.jaworzno.pl

www.pila.pl
www.polkowice.eu

www.wisla.pl
www.walbrzych.eu
www.zyrardow.pl

57

ZACZNIK NR 4
Wykaz najwaniejszych aktw prawnych dotyczcych kontrolowanej dziaalnoci
1. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r.119.
2. Ustawa z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji dziaalnoci podmiotw realizujcych
zadania publiczne120.
3. Ustawa z dnia 6 wrzenia 2001 r. o dostpie do informacji publicznej121.
4. Ustawa z dnia 19 sierpnia 2011 r. o jzyku migowym i innych rodkach komunikowania
si122.
5. Rozporzdzenie Rady Ministrw z dnia 12 kwietnia 2012 r. w sprawie Krajowych Ram
Interoperacyjnoci, minimalnych wymaga dla rejestrw publicznych i wymiany
informacji w postaci elektronicznej oraz minimalnych wymaga dla systemw
teleinformatycznych123.
6. Uchwaa Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 1 sierpnia 1997 r. Karta Praw Osb
Niepenosprawnych124.
7. Konwencja o ochronie praw czowieka i podstawowych wolnoci z dnia 4 listopada 1950 r.
zmieniona Protokoami nr 3, 5 i 8 oraz uzupeniona Protokoem nr 2125.
8. Konwencja o prawach osb niepenosprawnych126.
9. Karta praw podstawowych Unii Europejskiej127.

Dz. U. Nr 78, poz. 483, ze zm.


Dz. U. z 2014 r., poz. 1114.
121
Dz. U. z 2015 r., poz. 2058.
122
Dz. U. z 2011 r. Nr 209, poz. 1243 z ze zm.
123
Dz. U. z 2012 r., poz. 526 ze zm.
124
M.P. z 1997 r. Nr 50, poz. 475.
125
Dz. U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284 ze zm.
126
Dz. U. z 2012 r., poz. 1169.
127
Dz. Urz. UE C z 30.03.2010 r., s. 389.
119
120

58

ZACZNIK NR 5
Wykaz organw, ktrym przekazano informacj o wynikach kontroli
1. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej
2. Marszaek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej
3. Marszaek Senatu Rzeczypospolitej Polskiej
4. Prezes Rady Ministrw
5. Prezes Trybunau Konstytucyjnego
6. Rzecznik Praw Obywatelskich
7. Minister Spraw Wewntrznych i Administracji
8. Minister Cyfryzacji
9. Minister Rodziny, Pracy i Polityki Spoecznej
10. Minister Zdrowia
11. Penomocnik Rzdu ds. Osb Niepenosprawnych
12. Przewodniczcy Sejmowej Komisji Administracji i Spraw Wewntrznych
13. Przewodniczcy Sejmowej Komisji do Spraw Kontroli Pastwowej
14. Przewodniczcy Sejmowej Komisji Polityki Spoecznej i Rodziny
15. Przewodniczcy Sejmowej Komisji Cyfryzacji, Innowacyjnoci i Nowoczesnych Technologii
16. Penomocnik Rzdu ds. Osb Niepenosprawnych
17. Penomocnik Rzdu ds. Rwnego Traktowania
18. Prezes Zarzdu Pastwowego Funduszu Rehabilitacji Osb Niepenosprawnych
19. Prezes Narodowego Funduszu Zdrowia

59

You might also like